Mikroişlemciler

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK - ELEKTRONİK FAKÜLTESİ
BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
Mikroişlemciler
2010/2011 Bahar Y.Y.
Laboratuar Deney Kitabı
İstanbul 2011

İçindekiler
Deneyle İlgili Genel Bilgiler ve Uyarılar ................................................................................................... 1
2010/2011 Bahar Y.Y. Deney Programı ................................................................................................... 1
EasyPic6 Deney Setinin Tanıtımı ............................................................................................................. 2
PIC16F887 μC Tanıtımı .......................................................................................................................... 11
PIC16F887 Komut Seti Özeti ................................................................................................................. 21
mikroC Derleyicisinin Tanıtımı .............................................................................................................. 23
CCS C Derleyicisi Tanıtımı ...................................................................................................................... 24
DENEY 1 : PIC Assembly Uygulaması ..................................................................................................... 26
DENEY 2 : Giriş/Çıkış ve 4x4 Tuş Takımı Uygulaması ............................................................................. 29
DENEY 3 : PIC16F887 Modülleri ve Kesmeler ....................................................................................... 31
DENEY 4 : Kesme Kullanarak Seri (RS232 ve I 2 C) Haberleşme Uygulaması ........................................... 34
DENEY 5 : GLCD ve Dokunmatik Ekran Uygulaması .............................................................................. 36
Kaynaklar ............................................................................................................................................... 37
Ek1 : PIC16F887 Komut Açıklamaları .................................................................................................... 38
Ek2 : Proteus ile PIC Simülasyonu ......................................................................................................... 45

1
Deneyle İlgili Genel Bilgiler ve Uyarılar
1) Deney grupları ve tarihleri önceden duyurulacaktır.
2) Her biri 2 saat sürecek olan toplam 5 deney yaptırılacaktır.
3) Deneyler 2’şer kişilik gruplar halinde yapılacaktır.
4) Deneyler EasyPic6 deney seti üzerinde CCS C ve mikroC derleyicileri kullanılarak C dili ve
PIC-assembly dili ile yaptırılacaktır. Deneyler için ön çalışma Proteus simülasyon ortamında
yapılabilir.
5) Deneye gelmeden önce deney kitabının en son versiyonuna sahip olup olmadığınızı kontrol
edin. Dönem boyunca deneylerde ufak değişiklikler yapılabilir.
6) “Deneyden Önce Yapılacaklar “ bölümünde istenenler deneyden önce mutlaka yapılmalıdır.
7) Deney sonundaki sorular deneyden önce mutlaka yanıtlandırılmaya çalışılmalıdır.
8) “Deneyde Yapılacaklar”ın deney sırasında duyurulacaktır.
9) Deney sırasında öğrenciler arasında bilgi alış verişi yasaktır.
10) Deneyde yapılacaklardan herhangi biri bittiğinde görevliye gösterilip onay alınmalıdır.
11) Yönetmelik gereğince öğrenci deneylere %80 oranında devam etmek mecburiyetindedir.
Devam her deneyde yoklama yapılarak saptanacaktır.
12) Öğrencinin gelmediği deneyden alacağı not sıfırdır.
13) Mikroişlemciler dersi laboratuarı için telafi deneyi yaptırılmayacaktır.
2011/2012 Bahar Y.Y. Deney Programı
Deneyler D Blok DB21 ve DB09 nolu lablarda yapılacaktır. İlan edilen deney gruplarının deney saat ve
tarihleri aşağıda verilmiştir.
Deney1 Deney2 Deney3 Deney4 Deney5
A (Salı DB21) 20 Mart 10 Nisan 17 Nisan 15 Mayıs 22 Mayıs
B (Salı DB21) 27 Mart 3 Nisan 24 Nisan 8 Mayıs 29 Mayıs
C (Çarş. DB21) 28 Mart 18 Nisan 25 Nisan 16 Mayıs 23 Mayıs
D (Çarş.DB21) 4 Nisan 11 Nisan 2 Mayıs 9 Mayıs 30 Mayıs
E (Çarş. DB09) 28 Mart 18 Nisan 25 Nisan 16 Mayıs 23 Mayıs

2
EasyPic6 Deney Setinin Tanıtımı
Deneyler sırasında EasyPic6 deney seti kullanılacaktır. EasyPic6 sistemi Microchip PIC mikro
denetleyicileri için geliştirilmiş çok fonksiyonlu bir uygulama kartıdır. Kart üzerinde PIC mikro
denetleyicisi ile bir dizi devre elemanlarıyla donanım arayüzü oluşturulmuştur.
Kartın temel birimleri aşağıda listelenmiştir:

3
1) Güç kaynağı
2) USB programlama girişi
3) On-board USB programlayıcı ve mikroICD gerçek zamanlı donanımsal devre içi hata ayıklayıcı
(in circuit debugger)
4) Sıcaklık sensor modülü
5) Harici debugger girişi
6) USB destekli mikro denetleyiciler için USB portu
7) Analog dijital çevirici giriş modül
8) PS/2 konektörü
9) Onboard 2x16 karakter lcd
10) Port için direnç bağlantı anahtarları,
11) Port için pull-up, pull-down seçim atacı
12) Giriş çıkış bağlantı pinleri
13) DIP8, DIP14, DIP18, DIP20, DIP28 ve DIP40 soketler
14) Dokunmatik ekran kontrolörü
15) Port genişletme modülü
16) 128x64 grafik LCD konektörü
17) Grafik LCD zıtlık ayarı

4
18) Dokunmatik ekran konektörü
19) Menu tuş takımı
20) 4x4 tuş takımı
21) Pushbutton anahtarlar
22) Pushbutton basıldığında pin giriş seviyesi seçim atacı
23) Koruyucu direnç aç kapa atacı
24) Reset tuşu
25) Mikro denetleyici G/Ç portlarına bağlı LED’ler
26) LCD zıtlık ayarı
27) Karakter LCD konektörü
28) RS232 haberleşme modülü
Deneylerin yaptırılacağı PIC16F887 mikro denetleyicisi için programlama seviyesi seçim ucu, soket
seçim ve MCLR ucu için öntanımlı ataç konumları aşağıdaki şekillerdeki gibidir. Deney sırasında bu
ayarların doğru olduğundan emin olunuz.
Deneylerde kullanılacak donanımsal modüllerin genel şematik yapıları aşağıda verilmiştir.

5
RS232 haberleşme modülü için donanımsal olarak seri haberleşmeyi destekleyen RC6 ve RC7
pinlerinin seçilmesi gerekmektedir. SW7’nin 8 numarılı anahtarı ile SW8’in 8 numaralı anahtarı on
konumuna getirilmelidir. CTS ve RTS anahtarları ise kullanılmayacaktır. Deney seti ile bilgisayar
arasında seri kablo ile bağlantı kurulacaktır. Bilgisayar tarafında Hyperterminal veya mikroC’nin Seri
Terminal programı uygun baudrate ve gerekli ayarlar ile kullanılarak haberleşme sağlanacaktır.
DS1820 entegresi 1-wire olarak isimlendirilen haberleşme protokülünü kullanan, 9bit çözünürlükte,
sayısal bir sıcaklık sensörüdür. DS1820’yi kullanabilmek üzere deney setinde sıcaklık sensör
konnektörü kullanılır. Mikro denetleyicide 1-wire haberleşmeyi sağlamak üzere kullanılacak uç J11
atacı ile seçilir. Sıcaklık sensörü için deney seti şematiği aşağıdaki gibidir.

6
Analog sayısal dönüşüm uygulaması için kullanılmak üzere set üzerinde bir adet potansiyometre
bulunmaktadır.
Analog değer J15 atacının uygun yerleştirilmesi ile mikro denetleyicinin RA0, RA1, RA2, RA3, RA4
uçlarından birine iletilir. Analog sayısal dönüşüm yardımcı kartı için şematik aşağıdaki gibidir.
Set üzerinde çıkış amaçlı olarak kullanılmak üzere herbir G/Ç ucuna bir adet LED bağlıdır. LED’ler port
bazında SW9’un ilgili anahtarı ile açılıp kapatılabilir. LED’lerin anot ucu mikro denetleyici tarafına
bağlı olduğundan LED’in yakılabilmesi için ilgili uca lojik 1 verilmesi gerekmektedir.

7
Set üzerinde giriş amaçlı olarak kullanılmak üzere herbir G/Ç ucuna bir adet pushbuttonlar bağlıdır.
J2, J17 ataçları ve SW1-SW5 anahtarlarının konumlandırılmasına göre butona basıldığında lojik 1
bırakıldığında lojik 0, butona basıldığında lojik 0 bırakıldığında lojik 1 şeklinde iki farklı konfigürasyon
sağlanabilir. J17 ile butona basıldığında mikro denetleyici ucunda oluşacak değer seçilirken SW1-SW5
on konumunda iken J2 atacı ile tuş bırakıldığında mikro denetleyici ucunda oluşacak değer belirlenir.
PortB’nin bir ucuna ilişkin pushbutton ayarlanması aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir.

8
Set üzerinde pushbuttonlardan farklı olarak iki ayrı tuş takımı sağlanmıştır. Menü tuş takımının
konfigürasyonu pushbuttonlar gibi yapılmaktadır (RA0-RA5). 4x4 tuş takımı ise klasik tuş takımı
konfigürasyonundadır. RD4-RD7 tuş takımını sürmek için, RD0-RD3 tuş takımını okumak için
kullanılır. J4 pull-down konumunda, SW4 ilk 4 anahtar on konumunda olmalıdır.
(4x4 tuş takımı sembolik)

9
2x16 karakter LCD modülünün donanımsal bağlantıları 4 bitlik çalışma moduna göre yapılmıştır. LCD
arka ışığı SW6’nın 8 numaralı anahtarı ile açılmakta, kontrast potansiyometresi (P4) ile netlik ayarı
yapılabilmektedir. Karakter LCD için data ve kontrol uçları mikro denetleyicinin PortB uçları ile
sağlanır. 2x16 karakter LCD modülü için şematik aşağıda verimiştir.

10
128x64 grafik LCD arkaplan ışığı SW6’nın 8 numaralı anahtarının on konumuna getirilmesi ile açılır.
Kontrast ayarı için P3 potansiyometresi kullanılır. Grafik LCD için data mikro denetleyici PortB uçları
ile, kontrol ise PortD uçları sağlanır. 128x64 grafik LCD için donanımsal bağlantı aşağıdaki şekilde
verilmiştir.
Dokunmatik ekran paneli GLCD modülüne yapıştırılarak kullanılır. Yatayda ve dikeyde okunan iki
farklı analog değer ile panel üzerinde dokunulan nokta için koordinat ADC dönüşümü ile elde edilir.

11
PIC16F887 μC Tanıtımı
PIC16F887 mikro denetleyicisi RISC mimarisine sahip 8 bitlik bir denetleyicidir. 35 komuta sahiptir ve
dallanma (branch) komutları hariç tek çevrimlik komutlara sahiptir.
PIC16F887 toplam 8192 word kapasiteli program belleğine, 368 byte SRAM veri belleğine ve 256
byte EEPROM veri belleğine sahiptir. 35 G/Ç pinine, 10 adet 10 bitlik A/D kanalına, 1 adet gelişmiş
CCP modülüne, 1 adet CCP modülüne, 1 adet Enhanced Universal Synchronous Asynchronous
Receiver Transmitter modülüne, 1 adet Master Synchronous Serial Port modülüne, 2 adet
karşılaştırma modülüne, 1 adet 8 bitlik ve 2 adet 16 bitlik Timer modülüne sahiptir.
PIC16F887’ye ait uç tanımları aşağıdaki şekilde verilmiştir. Bir uca ilişkin farklı görevler SRAM veri
belleğindeki özel amaçlı yazmaçlar (SFR) ile kontrol edilir.

12
PIC16F887 mikrodenetleyicisi için uç tanım ve görevleri aşağıda verilmiştir. Aşağıdaki tablo
incelendiğinde örneğin 3 numaralı pin uygun ayarlamalar ile ya RA1 dijital giriş çıkış ucu ya da AN1
analog giriş ucu olarak kullanılabilir. Port ayar yazmaçlarının reset sonrası varsayılan değerleri gereği
analog giriş olarak ayarlanabilin tüm uçlar reset sonrasında analog giriş olarak ayarlıdır. Bu sebeple 3
numaralı pini dijital giriş çıkış amaçlı olarak kullanabilmek için istenen port ilk durumlandırmaları
yazılımsal olarak yapılmalıdır.

13
PIC16F887’ye ilişkin içyapı, aşağıda verilmiştir. Program belleği adres yolu, SRAM veri belleği adres
yolu, program belleği veri yolu, SRAM veri belleği veri yolu ile EEPROM adresleme ve veri uçları şekil
üzerinde işaretlenmiştir. PIC16F887’de akümülatör ve genel amaçlı yazmaç olarak W yazmacı
(working register) kullanılır.

14
PIC16F887’ye ilişkin program belleği organizasyonu aşağıdaki şeklide verilmiştir. Şekilde ayrıca
program belleğinde reset ve kesme vektör adresleri de işaretlenmiştir. Sistem ilk başlatıldığında veya
reset devresi ile reset durumu oluşturulduğunda PC ‘ye 0x0000 adres değeri yüklenir. Benzer şekilde
bir kesme durumunda PC’ye 0x0004 adresi yüklenir.
PC değeri PCL ve PCLATH yazmaçları ile oluşturulur. PC değerinin elde edilmesine ilişkin şekil aşağıda
verilmiştir.

15
SRAM veri belleğine ilişkin organizasyon aşağıda verilmiştir. Bu yapı içerisinde çevre birimlerin ayar
ve kontrolleri için özel amaçlı yazmaçlar (special function registers)ve kullanıcıya sunulmuş genel
amaçlı yazmaç (general purpose registers) bölgeleri bulunmaktadır.

16
SRAM bölgesinde yerleştirilmiş önemli SFR yazmaçlarına ilişkin bit tanımları ve reset değerleri
aşağıdaki tablo ile verilmiştir.
Addr İsim Bit 7 Bit 6 Bit 5 Bit 4 Bit 3 Bit 2 Bit 1 Bit 0 Reset
Değeri
03h STATUS IRP RP1 RP0 TO PD Z DC C 0001 1xxx
05h PORTA RA7 RA6 RA5 RA4 RA3 RA2 RA1 RA0 xxxx xxxx
06h PORTB RB7 RB6 RB5 RB4 RB3 RB2 RB1 RB0 xxxx xxxx
07h PORTC RC7 RC6 RC5 RC4 RC3 RC2 RC1 RC0 xxxx xxxx
08h PORTD RD7 RD6 RD5 RD4 RD3 RD2 RD1 RD0 xxxx xxxx
09h PORTE — — — — RE3 RE2 RE1 RE0 ---- xxxx
0Bh INTCON GIE PEIE T0IE INTE RBIE T0IF INTF RBIF 0000 000x
17h CCP1CON P1M1 P1M0 DC1B1 DC1B0 CCP1M3 CCP1M2 CCP1M1 CCP1M0 0000 0000
1Fh ADCON0 ADCS1 ADCS0 CHS3 CHS2 CHS1 CHS0 GO/DONE ADON 0000 0000
85h TRISA TRISA7 TRISA6 TRISA5 TRISA4 TRISA3 TRISA2 TRISA1 TRISA0 1111 1111
86h TRISB TRISB7 TRISB6 TRISB5 TRISB4 TRISB3 TRISB2 TRISB1 TRISB0 1111 1111
87h TRISC TRISC7 TRISC6 TRISC5 TRISC4 TRISC3 TRISC2 TRISC1 TRISC0 1111 1111
88h TRISD TRISD7 TRISD6 TRISD5 TRISD4 TRISD3 TRISD2 TRISD1 TRISD0 1111 1111
89h TRISE — — — — TRISE3 TRISE2 TRISE1 TRISE0 ---- 1111
10Ch EEDAT EEDAT7 EEDAT6 EEDAT5 EEDAT4 EEDAT3 EEDAT2 EEDAT1 EEDAT0 0000 0000
10Dh EEADR EEADR7 EEADR6 EEADR5 EEADR4 EEADR3 EEADR2 EEADR1 EEADR0 0000 0000
188h ANSEL ANS7 ANS6 ANS5 ANS4 ANS3 ANS2 ANS1 ANS0 1111 1111
189h ANSELH — — ANS13 ANS12 ANS11 ANS10 ANS9 ANS8 --11 1111
18Ch EECON1 EEPGD — — — WRERR WREN WR RD x--- x000
– = fonksiyon atanmamış bölgeler, x = belirsiz
SRAM veri belleğinin adreslenmesine ilişkin modlar doğrudan adresleme ve dolaylı adresleme olarak
aşağıda verilmiştir.
Doğrudan adresleme: 9 bitlik ram adresinin 7 biti instruction’dan 2 biti ise STATUS yazmacından
gelir.

17
//STATUS 0x03 olarak tanımlanmış ise
BSF STATUS, 6
BSF STATUS, 5
MOVLW 0xFF
MOVWF 0x0C
//EECON1 SFR yazmacına 0xFF yazıldı
//STATUS 0x03 olarak tanımlanmış ise
BSF STATUS, 6
BCF STATUS, 5
MOVLW 0xFF
MOVWF 0x0C
//EEDAT SFR yazmacına 0xFF yazıldı
Dolaylı Adresleme:9 bitlik adresin 8 biti FSR yazmacından bir biti ise STATUS yazmacından gelir.
BCF STATUS, 7
MOVLW 0x20
MOVWF FSR
NEXT : CLRF INDF //dolaylı adreslemede INDF yazmacında yazılı olan bellek gözüne erişilir
INCF FSR
BTFSS FSR,4
GOTO NEXT //0x20 -0x2F adresleri arasındaki SRAM veri belleğini siler
Yukarıda geçen adresleme modlarından farklı olarak Relative Addressing modu da
desteklenmektedir.

18
Yaptırılacak deneylerde kullanılacak PIC16F887 modüllerine ilişkin gerekli SFR yazmaçları ve
modüllere ilişkin şematik yapı aşağıda verilmiştir.
EUSART modülüne ilişkin yapı aşağıda verilmiştir.

19
Anolog dijital çevrim modülüne ait yapı aşağıda verilmiştir.
Capture / Compare / PWM modülüne ait yapı aşağıda verilmiştir.

20
MSSP modülü için I2C fonksiyonuna ait yapısı aşağıda verilmiştir:

21
PIC16F887 Komut Seti Özeti
Mnemonic,
Operands
Description
Cycles
MSb
14-Bit Opcode
LSb
Status
Affected
Notes
BYTE-ORIENTED FILE REGISTER OPERATIONS
ADDWF f, d Add W and f 1 00 0111 dfff ffff C, DC, Z 1, 2
ANDWF f, d AND W with f 1 00 0101 dfff ffff Z 1, 2
CLRF f Clear f 1 00 0001 lfff ffff Z 2
CLRW – Clear W 1 00 0001 0xxx xxxx Z
COMF f, d Complement f 1 00 1001 dfff ffff Z 1, 2
DECF f, d Decrement f 1 00 0011 dfff ffff Z 1, 2
DECFSZ f, d Decrement f, Skip if 0 1(2) 00 1011 dfff ffff 1, 2, 3
INCF f, d Increment f 1 00 1010 dfff ffff Z 1, 2
INCFSZ f, d Increment f, Skip if 0 1(2) 00 1111 dfff ffff 1, 2, 3
IORWF f, d Inclusive OR W with f 1 00 0100 dfff ffff Z 1, 2
MOVF f, d Move f 1 00 1000 dfff ffff Z 1, 2
MOVWF f Move W to f 1 00 0000 lfff ffff
NOP – No Operation 1 00 0000 0xx0 0000
RLF f, d Rotate Left f through Carry 1 00 1101 dfff ffff C 1, 2
RRF f, d Rotate Right f through Carry 1 00 1100 dfff ffff C 1, 2
SUBWF f, d Subtract W from f 1 00 0010 dfff ffff C, DC, Z 1, 2
SWAPF f, d Swap nibbles in f 1 00 1110 dfff ffff 1, 2
XORWF f, d Exclusive OR W with f 1 00 0110 dfff ffff Z 1, 2
BIT-ORIENTED FILE REGISTER OPERATIONS
BCF f, b Bit Clear f 1 01 00bb bfff ffff 1, 2
BSF f, b Bit Set f 1 01 01bb bfff ffff 1, 2
BTFSC f, b Bit Test f, Skip if Clear 1 (2) 01 10bb bfff ffff 3
BTFSS f, b Bit Test f, Skip if Set 1 (2) 01 11bb bfff ffff 3
LITERAL AND CONTROL OPERATIONS
ADDLW k Add literal and W 1 11 111x kkkk kkkk C, DC, Z
ANDLW k AND literal with W 1 11 1001 kkkk kkkk Z
CALL
Call Subroutine Clear Watchdog
10 0kkk kkkk kkkk
k –
2 1
CLRWDT
Timer
00 0000 0110 0100 TO, PD
GOTO k Go to address 2 10 1kkk kkkk kkkk
IORLW k Inclusive OR literal with W 1 11 1000 kkkk kkkk Z
MOVLW k Move literal to W 1 11 00xx kkkk kkkk
RETFIE – Return from interrupt 2 00 0000 0000 1001
RETLW k Return with literal in W 2 11 01xx kkkk kkkk
RETURN
Return from Subroutine Go into
00 0000 0000 1000
– –
2 1
SLEEP
Standby mode
00 0000 0110 0011 TO, PD
SUBLW k Subtract W from literal 1 11 110x kkkk kkkk C, DC, Z
XORLW k Exclusive OR literal with W 1 11 1010 kkkk kkkk Z
1: When an I/O register is modified as a function of itself (e.g., MOVF GPIO, 1), the value used will be that value present
on the pins themselves. For example, if the data latch is ‘1’ for a pin configured as input and is driven low by an external
device, the data will be written back with a ‘0’.
2: If this instruction is executed on the TMR0 register (and where applicable, d = 1), the prescaler will be cleared if
assigned to the Timer0 module.
3: If the Program Counter (PC) is modified, or a conditional test is true, the instruction requires two cycles. The second
cycle is executed as a NOP.

22
Field
f
W
b
k
x
Description
Register file address (0x00 to 0x7F)
Working register (accumulator)
Bit address within an 8-bit file register
Literal field, constant data or label
Don’t care location (= 0 or 1). The
assembler will generate code with x = 0. It
is the recommended form of use for
compatibility with all Microchip software
tools.
d Destination select; d = 0: store result in W,
d = 1: store result in file register f. Default is
d = 1.
PC
TO
C
DC
Z
PD
Program Counter
Time-out bit
Carry bit
Digit carry bit
Zero bit
Power-down bit

23
mikroC Derleyicisinin Tanıtımı
mikroC PIC mikrodenetleyicileri için bir C derleyicisidir.
Bir proje oluşturmak ve mikro denetleyiciye yüklemek için aşağıdaki adımlar izlenir:
1) mikroC programı çalıştırılarak microC IDE açılır
2) Project > New Project yolu ile yeni proje penceresi açılır
3) Proje ismi, yolu girildikten sonra Device menüsünden PIC16F887 seçilir
4) Clock değeri olarak 8.000.000 değeri girilir
5) Device Flags kısmında Default düğmesi tıklanır
6) Derleyicinin oluşturduğu .c dosyasına ilgili kod yazılır
7) Project > Build yolu ile proje derlenir
8) Tools > me Programmer yolu ile derlenen hex dosyası mikro denetleyiciye aktarılır
mikroC derleyicisi ile PIC assembly komutları kullanılmak istendiğinde asm bloğu kullanılmalıdır.
unsigned myvar;
void main() {
myvar=0;
asm {
MOVLW 10
MOVLW test_main_global_myvar_1
}
}
mikroC derleyicisi üzerinde uygulama geliştirilecek mikro denetleyiciye özel veya genel uygulama
kütüphanelerine sahiptir. Bu kütüphanelerin açıklamalarına mikroC IDE üzerinden Help > Help
menüsünden Contents tab içerisindeki mikroC Libraries yolu ile erişilebilir.
!
mikroC derleyicisi ile derleme işlemi sonucunda oluşan .lst uzantılı dosya incelenerek c kodlarına
karşılık üretilen PIC assembly komutları görülebilir.

24
CCS C Derleyicisi Tanıtımı
CCS C PIC mikro denetleyiciler için bir C derleyicisidir.
Bir proje oluşturmak ve mikro denetleyiciye yüklemek için aşağıdaki adımlar izlenir:
1) PIC C Compiler çalıştırılarak CCS C IDE açılır
2) Project tabından Project Wizard seçilir
3) Projenin kaydedileceği yol belirtilir
4) PIC Wizard penceresinde General başlığı Options sekmesinde Device olarak PIC16F887 seçilir
5) Oscilator Frequency olarak 8.000.000 değeri girilir
6) Fuses kısmında High Speed Osc (>4mhz) seçilir
7) Enable MSCLR seçeneği işaretlenir
8) OK tuşu ile ayarlar onaylanır
9) Derleyicinin oluşturduğu .c dosyasına ilgili kod yazılır
10) IDE penceresinde Compile sekmesi altında Compile butonu tıklanarak proje derlenir
11) Mikroelektronika mikroProg Suite For PIC programı çalıştırılır
12) MCU Family kısmında PIC16F seçilir
13) Device kısmında PIC16F887 seçilir
14) File > Load Hex yolu ile derlenen hex dosyası programa yüklenir
15) Write butonu ile hex kod mikro denetleyiciye yüklenir

25
CCS C derleyicisi ile PIC assembly komutları kullanılmak istendiğinde asm bloğu kullanılmalıdır.
void asm_function(){
#asm
BCF 3,6
BCF 3,5
MOVLW 0x11
MOVWF 0x20
BCF 3,6
BSF 3,5
MOVLW 0x33
MOVWF 0x20
#endasm
}
CCS C derleyicisinin uygulama kütüphanelerinin açıklamalarına help menüsünden erişilebilir.
!
CCS C derleyicisi ile derleme işlemi sonucunda oluşan .lst uzantılı dosya incelenerek c kodlarına
karşılık üretilen PIC assembly komutları görülebilir.

26
DENEY 1 : PIC Assembly Uygulaması
Deneyden Önce Yapılacaklar
PIC16F887 için program belleği word büyüklüğü nedir?
PIC16F887 için program bellek boyutu toplam 114688 bit olduğuna göre kaç adet program belleği
word değeri adreslenebilir?
Program belleği adres yolu genişliği nedir?
PIC16F887 için SRAM belleği word büyüklüğü nedir?
PIC16F887 için SRAM belleği boyutu toplam 2944 bit olduğuna göre kaç adet SRAM belleği word
değeri adreslenebilir?
SRAM belleği adres yolu genişliği nedir?
PIC16F887 için EEPROM veri belleği adres yolu ve veri yolu genişlikleri nedir? (EEPROM veri belleği
boyutu toplam 2048 bit)
Deneyde kullanılacak SFR yazmaçlarını inceleyiniz. (Daha detaylı bilgi için 16F887 kataloguna bakınız)
Verilen örnek soru 1 şablon kodunu derleyerek Proteus’ta 16F887 için hex kodu olarak kullanılacak
şekilde ayarlayın. Proteus’u debug modda başlatarak, PIC16F887 için reset adresi not edin.
Örnek soru 1 şablon kodu derleyip Proteus’u debug modda çalıştırarak main fonksiyonun adresini
bulun. Resetten itibaren main fonksiyonuna dallanma adımlarını inceleyin. Derleme sonucu oluşan
*.lst uzantılı dosyayı inceleyin.
Örnek soru 1 şablon kodunda istenen değişikliği gerçekleyin: PIC16F887’nin SRAM veri belleğinde
bank1 ofset 0x20 adresindeki değerin 5. Biti 0 ise bank3 ofset 20 adresine 0, 5. Bit 1 ise bank2 ofset
20 adresine 1 yazan programı PIC assembly komutları ile gerçekleyin. . Kodu CCS C derleyicisi ile
derleyerek ilgili Proteus simülasyonunda çalıştırın.
Örnek soru 2 şablon kodunda istenen değişikliği gerçekleyin: PIC16F887’nin EEPROM veri belleği
bölgesindeki ilk 3 word’u (0x00, 0x01, 0x02 adreslerindeki) okuyup SRAM veri belleği bölgesinde
bank3 ofset 0x20 adresinden itibaren yazan programı PIC assembly komutları ile oluşturun. Kodu CCS
C derleyicisi ile derleyerek ilgili Proteus simülasyonunda çalıştırın.
Deney İçin Önemli Yazmaçlar:
STATUS REGISTER
ALU biriminin aritmetik durumunu, reset durumunu ve bank seçin bitlerini içerir.
b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b0
IRP RP1 RP0 ̅̅̅̅ ̅̅̅̅ Z DC/ ̅ C/ ̅̅̅̅
Bit7 Dolaylı adresleme bank seçim biti
0 = bank0 ve bank1
1 = bank2 ve bank3

27
Bit
Bit2
Bit1
Bit0
Doğrudan adresleme bank seçim bitleri
00 = bank0
01 = bank1
10 = bank2
11 = bank3
sıfır bayrağı
0 = aritmetik veya lojik işlem sonucu 0 değil
1 = aritmetik veya lojik işlem sonucu 0
toplama basamak eldesi (düşük anlamlı 4. bitten elde oluştu), çıkarma eldesi
toplama eldesi (en yüksek anlamlı bitten elde oluştu), çıkarma basamak eldesi
ANSEL ve ANSELH REGISTER
A ve E portları için analog-dijital i/o seçim bitleri. (ANSEL)
b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b0
ANS7 ANS6 ANS5 ANS4 ANS3 ANS2 ANS1 ANS0
Bit Analog seçim bitleri; AN0-AN7 uçları için dijital I/O veya analog seçim ucu
1 = Analog giriş
0 = Dijital I/O
B portu için analog-dijital i/o seçim bitleri. (ANSELH)
b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b0
ANS13 ANS12 ANS11 ANS10 ANS9 ANS8
Bit Analog seçim bitleri; AN0-AN7 uçları için dijital I/O veya analog seçim ucu
1 = Analog giriş
0 = Dijital I/O
Analog veya dijital i/o olarak ayarlanabilecek uçlar ve karşılık gelen dijital i/o ve analog uç tanımları
aşağıdaki gibidir. Analog giriş olarak ayarlanabilir tüm uçlar reset varsayılan değerleri gereği analog
giriş ayarlı olarak ilk değer alırlar. İlgili uçlar dijital i/o için kullanılacaksa istenen ilk değerler yazılımsal
olarak verilmelidir.
EECON1 : EEPROM CONTROL REGISTER
b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b0
EEPGD WRERR WREN WR RD
Bit7 Program/Data EEPROM seçim biti
0 = Veri belleğine erişim
1 = program belleğine erişim
Bit3 EEPROM hata bayrağı
0 = Yama işlemi kesildi
1 = Yazma işlemi başarılı
Bit2 EEPROM yazma izin biti
0 = Veri EEPROM’a yazmayı engelle
1 = Yazma çevrimini aktif yap

28
Bit1
Bit0
Yazma kontrol biti
0 = EEPROM’a yazma çevrimi başarı ile tamamlandı
1 = Yazma çevrimini başlat
Okuma kontrol biti
0 = Okuma başlatılmasın
1 = Okuma çevrimini başlat
EEADR : EEPROM ADDRESS REGISTER
b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b0
EEADR7 EEADR6 EEADR5 EEADR4 EEADR3 EEADR2 EEADR1 EEADR0
Bit EEPROM okuma yazma işlemlerinde adres tutan yazmaç
EEDAT : EEPROM DATA REGISTER
b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b0
EEDAT7 EEDAT6 EEDAT5 EEDAT4 EEDAT3 EEDAT2 EEDAT1 EEDAT0
Bit EEPROM okuma yazma işlemlerinde veri tutan yazmaç
Deney Sırasında Yapılacaklar
SORULAR DENEY SIRASINDA VERİLECEKTİR
Deney Sonu Soruları
PIC16F887 mikro denetleyicisinin EEPROM ve SRAM veri bellekleri hangi amaçla kullanılır?
Az sayıda komuta sahip olan ve bu komutların çoğunu kısa çevrim sürelerinde tamamlayacak şekilde
oluşturulmuş işlemci mimarilerine verilen isim nedir?
Veri belleği ile program belleğinin ayrı olduğu işlemci mimarilerine verilen isim nedir?
Veri belleği ile program belleğinin ayrı olmasının avantaj ve dezavantajları nelerdir?

29
DENEY 2 : Giriş/Çıkış ve 4x4 Tuş Takımı Uygulaması
Deneyden Önce Yapılacaklar
Giriş uygulamalarında düğme/buton/anahtar kullanımında debounce kavramını açıklayın. Yazılımsal
olarak debounce uygulaması için bir yöntem belirtin ve açıklayın.
4x4 tuş tarama mantığını araştırın. (4x4 keypad)
Deneyde kullanılacak SFR yazmaçlarını inceleyiniz. (Daha detaylı bilgi için 16F887 kataloguna bakınız)
Örnek soru1 için Proteus simülasyonunu açın ve simülasyonu başlatın. Önceden derlenerek
simülasyon ile sağlanan bir hex kodun çalışması sonucu PORTD’de kayan ışık uygulaması sonucunu
gözlemleyin. Örnek soru1 şablon kodunda gerekli değişikliği yapın: kayan ışık uygulamasını PIC
assembly komutları ile gerçekleyin.
Örnek soru2 için verilen şablon kod için gerekli değişikliği yapın: butonlardan SW1 için sadece
basıldığı anda PORTD’deki tüm ledleri yakan, butonlardan SW2 için sadece buton bırakıldığında
PORTD’deki tüm ledleri söndüren programı PIC assembly komutları ile gerçekleyin.
Örnek soru3 için Proteus simülasyonunu açın ve simülasyonu başlatın. Önceden derlenerek
simülasyon ile sağlanan bir hex kodun çalışması sonucu 7 parça göstergede “4321” yazdırılmasını
gözlemleyin. Örnek soru3 şablon kodunda gerekli değişikliği yapın: 7 parçalı göstergede numaranızın
son 4 basamağını yazdıracak PIC assembly kodunu gerçekleyin.
Deney İçin Önemli Yazmaçlar:
PORTx : PORTx REGISTER (x : A, B, C ve D, E için geçerli)
b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b0
Rx7 Rx6 Rx5 Rx4 Rx3 Rx2 Rx1 Rx0
Bit PORTx G/Ç ucu
0 = Port ucuna lojik 0 yaz
1 = Port ucuna lojik 1 yaz
TRISx : PORTx TRISTATE CONTROL REGISTER (x : A, B, C ve D, E için geçerli)
b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b0
TRISx7 TRISx6 TRISx5 TRISx4 TRISx3 TRISx2 TRISx1 TRISx0
Bit PORTx tristate kontrol bitleri
0 = Ucu çıkış olarak ayarla
1 = Ucu giriş olarak ayarla
Deney Sırasında Yapılacaklar:
SORULAR DENEY SIRASINDA VERİLECEKTİR

30
Deney Sonu Soruları
Mikro denetleyicinin dış dünya ile iletişimi neden portlar aracılığı ile yapılırken veri/adres yolları ile
yapılmaz?
0-9 arasındaki rakamları gösterebilmek için ortak katotlu ve ortak anotlu 7 parçalı göstergeye hangi
değerler gönderilmelidir, aşağıdaki tabloyu tamamlayın.
Ortak Anotlu
Ortak Katotlu
g f e d c b a g f e d c b a
0
1 0 0 0 0 1 1 0
2
3
4
5
6
7 1 1 1 1 0 0 0
8
9

31
DENEY 3 : PIC16F887 Modülleri ve Kesmeler
Deneyden Önce Yapılacaklar:
PIC16F887 mikrodenetleyicisi için PORTB, Timer 1, ADC ve CCP2 modüllerinin yapısını ve ilgili
yazmaçlarını inceleyin. Bu modüllerin kullanım alanlarını ve amaçlarını araştırın.
Kesme kavramını araştırın. PIC16F887 için farklı kesme kaynaklarını inceleyerek listeleyin. Dış kesme
(INT RB0 ile ilgili), Timer 1 kesmesi, ADC kesmesi, CCP2 kesmesi ile ilgili yazmaç ve bitleri görevlerini
açıklayarak listeleyin.
Deney 3 CCS C derleyicisi ve C dili kullanılarak gerçekleştirilecektir. Aşağıda bu derleyici için çeşitli
modüllere ait kütüphaneler verilmiştir, inceleyin.
CCS ADC Kütüphanesi
SET_ADC_CHANNEL( )
SETUP_ADC_PORTS( )
SETUP_ADC(mode )
mode- Analog to digital mode. The valid options vary depending on the device. See the devices
.h file for all options. Some typical options include:
ADC_OFF
ADC_CLOCK_INTERNAL
ADC_CLOCK_DIV_32
READ_ADC( )
ADC_DONE
#device ADC=x
CCS CCP Kütüphanesi
SET_PWM1_DUTY( )
SETUP_CCP1(mode)
mode is a constant. Valid constants are in the devices .h file and are as follows:
Disable the CCP:
CCP_OFF
Set CCP to PWM mode:
CCP_PWM Enable Pulse Width Modulator
SET_PWM2_DUTY( )
SETUP_CCP2( )

32
CCS Timer Kütüphanesi
SET_TIMER0( )
SETUP_TIMER_0( )
mode may be one or two of the constants defined in the devices .h file.
RTCC_INTERNAL, RTCC_EXT_L_TO_H or RTCC_EXT_H_TO_L
RTCC_DIV_2, RTCC_DIV_4, RTCC_DIV_8, RTCC_DIV_16, RTCC_DIV_32, RTCC_DIV_64,
RTCC_DIV_128, RTCC_DIV_256
One constant may be used from each group or'ed together with the | operator
SET_TIMER1( )
SETUP_TIMER_1(mode)
mode values may be:
T1_DISABLED, T1_INTERNAL, T1_EXTERNAL, T1_EXTERNAL_SYNC
T1_CLK_OUT
T1_DIV_BY_1, T1_DIV_BY_2, T1_DIV_BY_4, T1_DIV_BY_8
constants from different groups may be or'ed together with |
SET_TIMER2( )
SETUP_TIMER_2(mode, period, postscale )
mode may be one of:
T2_DISABLED, T2_DIV_BY_1, T2_DIV_BY_4, T2_DIV_BY_16
period is a int 0-255 that determines when the clock value is reset,
postscale is a number 1-16 that determines how many timer overflows before an interrupt: (1
means once, 2 means twice, and so on).
SET_TRIS_A( )
SET_TRIS_B( )
SET_TRIS_C( )
SET_TRIS_D( )
INPUT_A( )
INPUT_B( )
INPUT_C( )
INPUT_D( )
OUTPUT_A( )
OUTPUT_B( )
OUTPUT_C( )
OUTPUT_D( )
OUTPUT_TOGGLE( )
DELAY_MS( )
DELAY_US( )
CCS I/O Kütüphanesi
CCS Delay Kütüphanesi

33
Deney sırasında gerekli PWM periyot, duty ve çözünürlük hesapları aşağıda verilmiştir:
[( )] ( )
( ) ( )
[ ( )]
Darbe genişliği en fazla PWM periyodu kadar olabileceği için duty değeri olarak yazılabilecek anlamlı
en büyük değer DarbeGenişliği=PWMPeriyot alınarak hesaplanabilir. değeri mikro
denetleyicinin çalışma periyodudur. Deneylerde 8 MHz’lik çalışma frekansı kullanılmaktadır.
Deney Sırasında Yapılacaklar
SORULAR DENEY SIRASINDA VERİLECEKTİR
Deney Sonu Soruları
Donanımsal modüllerin (CCP, Timer gibi) gerekli ayarları yapıldıktan sonra çalışmaları sırasında
komut yürütülmesine etkileri nedir? Soruyu 5 saniyede bir RA0 pinine bağlı LED’i toogle eden bir
program parçasını Timer modülü ile ve yazılımsal gecikme ile yaptığınız durumda karşılaştırarak
açıklayın.
Aşağıda verilen analog işaret için 3 bitlik çözünürlükte 1 saniye periyot ile örnekleyin. Sonucu
aşağıdaki grafikte çizin.

34
DENEY 4 : Kesme Kullanarak Seri (RS232 ve I 2 C) Haberleşme Uygulaması
Deneyden Önce Yapılacaklar:
RS232 ve I2C haberleşme protokolleri için anlamlı elektriksel seviyeleri alıcı ve verici tarafları için
araştırın. (Örneğin RS 232’deverici tarafı lojik 0 elektriksel olarak -5:-15 aralığı kabul edilir.)
RS232 ve I2C haberleşme protokolleri için gerekli minimum bağlantı sayısı ve uç tanımlarını araştırın.
Aşağıda verilen RS232 haberleşme protokolü örnek veri çerçevesi için format tanımlarını araştırın:
baud hızı, veri biti sayısı, eşlik cinsi, durdurma biti sayısı kaçtır. D1 veri için LSB mi yoksa MSB midir?
104s
D1
Boşta Start Data Parity Stop Boşta
I2C haberleşme protokolü için başla, dur, masterslave yönlü haberleşme, slavemaster yönlü
haberleşme koşulları aşağıda verilmiştir inceleyin:
RS232 ve I2C haberleşmesi ile ilgili 16F887 SFR yazmaçlarını inceleyin.
8583 RTC entegresi katalog bilgilerini inceleyin.
CCS C derleyicisi için seri haberleşme kesmesi kullanımı için kullanılabilecek kod şablonu aşağıda
verilmiştir.

35
#include "main.h"
#INT_RDA
void rda_isr(){
//RS232 seri veri alma kesmesi oluştuğunda bu fonksiyon çağrılır
}
#INT_TBE
void tbe_isr(){
//RS232 seri veri gönderme kesmesi oluştuğunda bu fonksiyon çağrılır
}
void main(){
enable_interrupts(GLOBAL);//kesmeleri aç
enable_interrupts(INT_RDA);//RS232 seri veri alma kesmesini aç
enable_interrupts(INT_TBE);//RS232 seri veri gönderme kesmesini aç
}
PC8583 entegresi için örnek bir bağlantı şekli aşağıda verilmiştir.
Deney Sırasında Yapılacaklar:
SORULAR DENEY SIRASINDA VERİLECEKTİR

36
DENEY 5 : GLCD ve Dokunmatik Ekran Uygulaması
Deney Sırasında Yapılacaklar:
SORULAR DENEY SIRASINDA VERİLECEKTİR

37
Kaynaklar
16F887 katalog bilgisi : http://ww1.microchip.com/downloads/en/DeviceDoc/41291E.pdf
EasyPic6 kullanma kılavuzu:
http://www.mikroe.com/eng/downloads/get/311/easypic6_manual_v100.pdf
mikroProg kullanma kılavuzu :
http://www.mikroe.com/eng/downloads/get/1265/mikroprog_manual_v100.pd0f
8583 RTC katalog bilgisi : http://www.datasheetcatalog.org/datasheet/philips/PCF8583_5.pdf

Ek1 : PIC16F887 Komut Açıklamaları
38

45
Ek2 : Proteus ile PIC Simülasyonu
Proteus’ta ISIS programı devre simülasyonu için, ARES programı ise baskı devre hazırlamak için kullanılır. Proteus
ISIS ile PIC simülasyonu yapabilmek için aşağıdaki adımlar izlenmelidir.
ISIS programı çalıştırıldıktan sonra, sırası ile işaretlenen düğmeler tıklanarak aygıt seçim penceresi açılır.
Aygıt seçim penceresinde keywords kutusuna doğrudan kullanılacak aygıt adı yazılarak veya category
penceresinden başlık seçilerek istenen aygıt aranır. Arama sonuçları results penceresinde listelenir. İstenen Aygıt
seçilerek OK düğmesine basılarak aygıt program aygıt penceresine eklenir.
Program aygıtlar penceresinden PIC16F887 aygıtı seçilerek deney ortamına eklenir.

46
Deney ortamında aygıta ilişkin ayarlamaları yapmak üzere aygıt özellikleri menüsüne aygıt üzerinde iken sağ
Mouse tuşu ile açılan menüden girilir.
Aygıt özelliklerinde Processor Clock Frequency 8MHz olarak ayarlanmalıdır.

47
Program File olarak derlediğiniz koda ilişkin .cof uzantılı dosyanın yolunu göstermelisiniz. .cof uzantılı dosyanın
bulunduğu klasörde .c, .h vb. kaynak kodların olduğundan emin olun.
Aygıt özellikleri menüsünü OK ile geçtikten sonra debug işlemini pause düğmesi
düğmesine basılması ile kod penceresi ve değişkenler penceresi açılır.
ile başlatılır. Pause

49
PIC16F887 üzerinde iken sağ Mouse tuşu ile PIC CPU menüsünden yazmaçlar, veri belleği, program belleği,
EPROM veri belleği, stack, kaynak kod ve değişkenler pencereleri açılabilir.

50
Kaynak kod penceresinde yer alan run, step over, step into, step out, run to cursor ve toogle breakpoint
düğmeleri ile debug işlemi gerçekleştirilir.
Kaynak kod üzerinde breakpoint eklenebilir.
Aşağıda kaynak kodda işaretli satıra kadar adım adım çalıştırma sonucu veri belleğinde değişen içerik
görülmektedir.