Sırrı Süreyya Önder ve Özgü Namal - Mithat Alam Film Merkezi

Sırrı Süreyya Önder ve Özgü Namal:
“Mizah acıyı yok saymak değil, acıya
direnişin, öfkenin, itirazın, en soylu
biçimlerindendir.”
4 Aralık Salı günü Mithat Alam Film Merkezi’nin konukları
Beynelmilel filminin yönetmeni Sırrı Süreyya Önder ile başrol
oyuncusu Özgü Namal’dı. Beynelmilel filminin gösteriminin
ardından gerçekleştirilen ve moderatörlüğünü Ayşegül
Oğuz’un yaptığı söyleşiye katılım oldukça yüksekti. Önder’in
ve Namal’ın esprileriyle canlılık kazanan söyleşi boyunca
Beynelmilel’den yönetmenlikten, oyunculuktan, yönetmen-oyuncu
ilişkisinden ve 12 Eylül’den bahsedildi.
S
ırrı Süreyya Önder: Kırkından sonra sinemaya heves
etmiş ve sinemanın önce öğrencisi, sonra öğretmeni,
sonra da yönetmeni ve senaristi olmuş birisiyim. Bunun
dışında politik bir kimliği olan ve hayatını buna göre tanzim
eden bir kişiyim. Bir sosyalistim. 12 Eylül’de 8 yıla yakın
cezaevinde kaldım. Daha sonra değişik sebeplerle girip
girip çıktım.
Ayşegül Oğuz: Sizi sinemaya yönlendiren, sizde o ilk
kıvılcımı çakan neydi?
Seyrettiğim ilk film Kâbe filmiydi. Kâbe’ye gidemeyen fukara
kesim için yazlık sinemalara böyle filmler gelirdi ve ailece
gidilirdi. İkincisi de Ediz Hun ve Hülya Koçyiğit’in oynadığı
Sen Bir Meleksin (Yön: Nejat Saydam, 1969). Onu da
yazlık sinemada seyretmiştim. O melodram ve romantiklik
bana sindi. Yılmaz Güney’in Umut (1970) filmini seyredene
kadar da gitmek bilmedi. Umut’tan sonra Türk sinemasında

146
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2007
hiçbir şey aynı kalmamıştır. Bir meseleyi politik olarak anlatma
fikri de ondan sonra üzerime sindi. Bunun dışında
çok okuyan birisiyim. Cezaevleri eğer dönüştürmesini bilirseniz,
bir okul işlevi de görüyordu bizim zamanımızda. Tutuklu
profili, bir ülkeye birkaç tane bakanlar kurulu, birkaç
meclis ve üniversite kuracak kadar donanımlı insanlardan
müteşekkildi.
Böyle zor bir dönemden sonra Beynelmilel (Yön: Sırrı
Süreyya Önder ve muharrem Gülmez, 2006) gibi sıcak
bir anlatı yaratmayı nasıl başardınız?
S
ırrı Süreyya Önder: Biz aslında bu ülkede birçok şeyin
mirasçısıyız. Bu coğrafya Aziz Nesin gibi bir yazı
adamını yetiştirmiş. İlyada’dan1 beri, bu toprakları anlatan
her şeyde bir ironi vardır. Mizah, yapısı gereği dünyanın en
muhalif dilidir ve çok ciddi bir iştir. Eğer katmanlı anlatım
yolları bulursanız, mizah en etkili dildir. İnsanlar yeryüzünde
aynı şeylere ağlarlar. Ama gülmek öyle değildir. Bazı
müşterek noktalar olabilir fakat dünyada ne kadar insan
varsa o kadar gülme biçimi ve refleksi vardır. Etkili anlatımdan
kastettiğim de bunun müşterek paydasını yakalamak.
Mizah acıyı yok saymak değil, acıya direnişin, öfkenin,
itirazın, en soylu biçimlerindendir. Bu yaşadığımız
coğrafya hep tiranlıklarla örülüdür. Bizim bağrımızı tepmeyen
kavim kalmamış. Ama Nasrettin Hoca göle maya
çalmanın ötesinde Moğol istilasına direniş figürü olarak
çıkmış. Demek ki bizde mizah damarı genetik olarak var.
Biz de onun çıraklarından birisi olarak, o dile yaslanmayı
tercih ettik. Yoksa kahrımızdan ölürdük. Üzüntüyle hayat
geçmez ya!
Beynelmilel kafanızda nasıl oluştu? Senaryo süreci nasıl
gelişti?
Ben önceden de yazan bir insandım. Yazdıklarım çok az yerde
yayınlanan şeylerdi ya da çok azını gönderiyordum. Bir
roman çalışmasına girmiştim. O sıralarda dünyanın dört bir
1 Homeros’un Truva savaşını anlatan ünlü destanı.

Sırrı Süreyya Önder, Özgü Namal 147
tarafında işçilik ediyordum. Kazakistan’ın Atyrau kentinde
bir inşaatta çalışırken bu senaryonun, bu romanın koordinatlarını
yerli yerine oturttum. Sonra Türkiye’ye döndüm. Yine
bir inşaatta çalışıyorum. Duvar’ın (Yön: Yılmaz Güney,
1983) Türkiye gösterimi yapılıyordu 2 Beyoğlu Sineması’nda.
Orada bir yazı gördüm, “Senaryo yazmak ister misiniz?” diye.
Kim istemez ki! Ve Barış Pirhasan’a gittim. Beni şöyle bir
süzdükten sonra “Niye sinema yapmak istiyorsun” dedi. “Vallahi
çok öfkeliyim hoca, bildiğin gibi değil” dedim. “Sinemaya
başlamak için çok iyi bir sebep” dedi. Barış’ın öğrencisi oldum.
Öğretmenliği boyunca öfkeyle arama mesafe koymayı
öğretti bana. Başlamak için iyi bir sebep ama sürdürmek için
ayak bağıdır diyerek mizaha daha çok yaslandık.
Beynelmilel’de yaşadıklarınızdan çok iz var mı?
Mitingde Enternasyonal marşı 3 çalmak benim düşümdü.
Onun dışında hepsi gerçekti.
Filmin senaryosunu yazdıktan sonra, filmin çekimine
kadar giden süreci anlatabilir misiniz biraz?
Yazmayı biraz öğrenince bazı televizyon dizilerinin senaryolarını
yazmaya başladım. Çünkü amelelikten daha kolay,
hem para da kazanıyorsun. Yine öyle bir yazı çalışması
için Özgü Namal’ın evindeydik Özgü’ye anlattım bu projeyi
ve Özgü ağlamaya başladı. “Bunu sen çekmelisin” dedi.
Ama daha önce Adıyaman’da bunun 34 dakikalık belgeselini
çektim. Tüm bunlar da sete öyle deli bozuk girmeye
yetmedi. Muharrem Gülmez’den rica ettik ve bu yol arkadaşlığını
kabul etti, filmin yönetmenliğini paylaştık.
Çünkü bende telaffuz hak getire. Set terminolojisine hâkim
biri lazımdı. Ama gerçekten Özgü’nün yüreklendirmesinin
önemli bir payı oldu. Bu Özgü’yü etkileyebiliyorsa, insanları
da etkileyebilirim diye düşündüm.
2 Duvar, Türkiye’de ancak 20 Ekim 2000 tarihinde vizyona girebilmiştir.
3 Fransızca orjinali 1870 yılında Eugene Pottier tarafından yazılan ve
Pierre Degeyter tarafından 1888 yılında bestelenen sosyalist marşı.

148
Ö
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2007
zgü Namal: Senaryoyu okumadım, önce dinledim. O
anlatırken çok etkilenmiştim, Gülendam’ın hikâyesinde
kendimi görmüştüm. Sonra senaryoyu okuduğumda
gerçekten çok etkilendim ve ağladım.
S
ırrı Süreyya Önder: Benim hayatımda, yapmadığım iş
kalmadı gibi bir şey. Kamyon şoförlüğü, otobüs şoförlüğü,
mevsimlik işçilikler, araba tamirciliği, seyyar satıcılık…
Ben hiçbir zaman girdiğim işte şartları veri olarak
kabul etmem. Şartların değiştirilebileceğini, dönüştürülebileceğini
düşünürüm. Filmi çekebileceğime Barış’a öğrenci
olduğum andan sonra inanıyordum. Çekerim ya da çekemem.
Ama önemli olan meseleye böyle yaklaşmak… Bu
samimiyetinizdir aynı zamanda. Setin ilk gününden çok
sıkı bir şekilde hazırlandık. Tarsus’ta otele yerleştik. Çekimden
bir gün önce kamyonlar geldi. Işık, kamera, set, on
iki on üç tane tır otelin bahçesinde ekipmanları indirmeye
başladığında, benim hocamdır, Feyzi Tuna’yı aradım. Feyzi
ağabey “Kaçsam beni saklar mısın?” dedim. Gözüm korktu.
Ama Muharrem’in varlığı gerçekten benim için bir konfordu.
İlk gün ilk planı çektik. Benim yazmamla o gün arasında,
iki buçuk üç yıl gibi çileli bir süreç geçmişti. Çok
sulu göz bir adam değilim. Fakat video asistte görünce
kendimi tutamadım. İlk günün duygusuydu. Sarıldık, kucaklaştık.
Senaryoyu yazdığınız süreçte karakterler için aklınızda
belli isimler var mıydı?
Cezmi Baskın kafamda hep Abuzer karakteri olarak vardı.
Onu ilk olarak 1979 yılında Aladağlı Mıho’da 4 seyretmiştim.
Çok etkiliydi oradaki oyunu. Özgü ile tanışana kadar
Gülendam rolü için Türk sinemasının en güzel kızını oynatmayı
düşünüyordum. İkinci cast için yazarken oyuncular
kafamda o kadar belliydi ki karakter adıyla oyuncu adları
aynıydı. Dilber, Dilber Ay’dı. Onu pavyon kadını olarak
tasarlamıştım. Yaptığım işler arasında saymayı unuttum.
Öğrenciyken Dilber Ay’ın arkasında pavyonlarda saz çalardım.
4 Ömer Polat’ın 1977 tarihli bir oyunu.

Sırrı Süreyya Önder, Özgü Namal 149
Kâhtalı Mıçı da Anadolu’da bir yıldız. Öyle değil mi?
S
ırrı Süreyya Önder: Aslında Türkiye’nin ilk ‘underground’
5 müzisyenidir. Kimsenin haberi olmadan, gizli
saklı altı yüz bin kaset satan bir adamdan bahsediyoruz.
Kâhtalı Mıçı’nın sahnesi filmin akışı içerisindeki
dramatolojik zorluğuna rağmen, Mıçı’ya teşekkür sahnesi
olarak yazılmıştır. Mıçı Adıyamanlıdır ve 12 Eylül’ün en
büyük kahrını çeken adamlardan birisidir. ‘Underground’
kasetlerinden birinde bir Mahzuni parçası okuduğu için 12
Eylül’de başına gelmeyen kalmamıştır. Âşık Mahzuni’nin
kendisine bu kadar zulmetmediler. Cezaevinden tahliye olduktan
sonra Adıyaman’a gittim. Kapımızı çaldım. Anam
açtı. Sarıldık, kucaklaştık. Kapı çaldı tekrar. Açtım ki Kâhtalı
Mıçı. Geçmiş olsuna gelmiş ve başka da kapıyı çalan
olmadı. Kapımı ilk ve tek çalan adam olmasından dolayı o
sahne Mıçı’ya bir teşekkür sahnesidir. Bizi görünce yolunu
değiştiriyordu insanlar. Açlık tehlikesiyle karşı karşıya
kaldım. Adıyaman’da kimse iş vermiyordu. Bir süre otobüs
şoförlüğü yaptıktan sonra İstanbul’a gittim.
İlk filminizde Özgü Namal, Oktay Kaynarca, Meral
Okay gibi tanınmış isimlerle çalışmak nasıl bir deneyim
oldu?
Bir oyuncunun olmazsa olmazı olan egolarını hiç dayatmadan
filme hazırlanmışlardı. “Böyle bir oyun mu yoksa
şöyle mi olsun” diyerek başta Özgü olmak üzere herkes seçenek
çoğalttı ve bize seçmek kaldı. Sete gitmeden önce
Özgü’yle iki, üç kere çalıştık ve rolü Özgü’ye teslim ettik.
Özgü’nin rolü çok kilit bir roldü. Orada bir tökezleseydik,
bu film olmazdı. Tüm bu insanlarla çalışmak bizim için bir
avantaj oldu. Çalışma esnasında, meselemizi ve hâkimiyetimizi
gördüler ve seti paylaşmayı kabul ettiler. Star dediğimiz
o oyuncuların işi bitiyordu ama otele gitmiyorlardı.
Bir bakıyordum, ışıkçıya, makyöze yardım ediyorlar, kos-
5 Kelime anlamı ‘yeraltı’dır, daha kısıtlı ama çok bağlı bir kitle tarafından
bilinen ya da takip edilen anlamında kullanılmaktadır.

150
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2007
tümcüyle dövüşüyorlar. Onlar bizlerden daha iyi yönetmenlerdi.
Bizim hayatımızı olağanüstü kolaylaştırdılar.
Kaç hafta sürdü setiniz?
S
ırrı Süreyya Önder: Altı buçuk hafta sürdü ve Tarsus
çok sıcaktı, 50 dereceydi. Bir iki kere cinnet eşiğinden
döndü oyuncular. Temmuzda, Tarsus’ta film çekiyoruz ve
öyle bir sıcak var. O sıcakta gece dokuz buçuk, ona kadar
çekimler devam ediyor. On bire kadar güneşi bekliyorduk.
Bir de pus çöküyordu. Işık açısından öyle bir sıkıntımız
vardı. Aslında filmi Adıyaman’da çekmeyi çok istiyordum.
12 Eylül’den sonra estetik olarak mimaride, kent planlamasında
bir derbederlik, bir hiçlik bu ülkeye hâkim oldu.
Güzelim taş binalar plastik doğramalarla hep tarumar
edilmiş. Bir sürü yer gezdik ve Tarsus’u görünce “Burası!”
dedik. Çünkü BM tarafından korumaya alınmıştı. Yoksa
memlekette dönem filmi çekecek yer yok.
Filmin kurgu süreci nasıl geçti? Kurguda atmak istemediğiniz
yerler oldu mu?
Kurgu, setten daha çileli geçti. Filmden otuz bir dakika attık,
izlediğiniz beş dakikalık finali yeniden çektik. Bir gece
birden bu final aklıma geldi. Finaldeki müzik rahmetli babamın
bestesiydi. Finali çektik, yapıştırdık ve izledik. Hukuksal
olarak gösterilmesi sıkıntı doğuracağı vehmedilen
bazı yerleri çıkarmak zorunda kaldık. Bir de beceremediğimiz
yerler vardı. Onları da çıkardık.
Çıkarmak zorunda kaldığınız yerlerden bahsedebilir
misiniz?
İlk önce BKM’nin yapımcı olarak çıkarılmasını şart koştuğu
sahneleri çıkardık. Onun dışında bu ülkede bir üniforma
tabusu var. Üniformalı adama kötü hiçbir şey yaptıramıyorsunuz.
Aslında sosyal hayatta kötü bir sürü şey yapıyorlar.
Kabaca söylersek, hayatın bu ülkede değişik kisvelerle
devam etmekte olduğunu anlatan bir finali vardı.
Yan hikâyeler açıkta kalmıyordu.

Sırrı Süreyya Önder, Özgü Namal 151
Gülendam ve Haydar ölüyordu bir versiyonda. Özgü’yü ağlatan
versiyon da buydu. Çıkartılan finalde babayı ve bütün
bandoyu cezaevine atıyorlar. O dönemd cezaevlerindeki
prototip uygulamaların hepsini şöyle bir görüyoruz.
1984 yılında tahliye ediliyorlar. Bir askeri cip geliyor
çalgıcıların kahvesine. Kentin tüm çalgıcıları cezaevine girince,
o kahvede yeni müzisyenler görüyoruz. Yamaha ve
Casio orglar görüyoruz. Artık gevendeler 6 istenmiyor. Sivil
kaymakam kenti ziyaret edecektir ve belediye bünyesinde
bir bando kurulacaktır. Bando birbirine bakıyor; bando
meselesinde başlarına gelmeyen kalmamış. Davulcu hemen
öne atılıyor ve “Arım Balım Peteğim’i çalalım” diyor.
Özal kente gelecek ve o şarkı da Özal’la çok özdeşleşmiş
bir şarkı. Sonra bunları bir mezar taşı imalatçısında görüyoruz.
Gülendam ve Haydar’ı bir dozerle faili meçhul, kimsesizler
mezarlığına gömmüşler. Başlarında bir taş bile
yok. Dozer operatörü onları gömerken polis ve askerden
gizli fatiha okuyor. O adam, Abuzer ve Nazmi Kırık’a mezarın
yerini gösteriyor. “Çocuklarımızın bir taşı olsun en
azından” diye mezar taşı yaptırıyorlar. Abuzer’le Nazmi’nin
dışında herkes yeni bandoya katılıyor. Final günü yeni
bando zabıta üniformaları içinde geliyor. Lejyoner formasını
çıkartıp, zabıta üniformasıyla ama yine bir üniformayla
geliyorlar. Abuzer ve Nazmi bir at arabasında, ters çevrilmiş
bir mezar taşıyla gidiyorlar. Bandoyla at arabası yolda
karşılaşıyor. Bir tereddüt anı yaşanıyor. Bandodan birkaç
kişi ayrılarak, at arabasının peşine takılıyor. Mezarlığı görüyoruz.
Taşı dikiyorlar, ama taşta ne yazdığını okuyamıyoruz.
Abuzer kemanını çıkarıyor ve kızının ağladığı ‘Sunam’
parçasını çok içli bir şekilde çalıyor. Genel anonstan
kentte çalan ‘Arım Balım Peteğim’in sesi geliyor. Abuzer’in
kemanının sesini bastırıyor. Abuzer şöyle bir sesi dinliyor,
ardından da “Sokayım balınıza” diyor. Sonra alaturka makamında
Enternasyonal’i çalmaya başlıyor. Biz dönüyoruz,
6 Daha çok Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde sokak/düğün çalgıcısı
olarak çalışan yerel müzisyenlerden oluşan orkestralara verilen isimdir.

152
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2007
ilk defa mezar taşını okuyoruz: “Beynelmilel, Gülendam ve
Haydar’ın ruhuna el-fatiha.”
Bu sahneyi çıkarmak olmak zor oldu mu sizin için?
S
ırrı Süreyya Önder: Ben sinema zekâsına çok inanan
bir adamım. Kendime bu anlamda kırık not verdim.
Yani isterseniz her derdi anlatabilirsiniz. Bunun bir yolu
vardır. Bu ülkede sansür sadece bize uygulanmış bir şey
değil ki! Bu ülke Abdülhamit’ten, hatta daha da eskiden
beri sansürü tanıyor. Bunu aşmanın en kestirme yolu zekânızdır.
Ben o zekâyı, o hercümerç içinde gösteremediğim
için de kendime kırık not verdim. Bu yüzden içimde hiç
uhde kalmadı. İlk filmi kendimize okul saydık. Okulda bir
sürü şey öğreniliyor. Biz de öyle öğrendik.
Beynelmilel yılın en sevilen filmlerinden biri oldu,
festivallerden birçok ödüller aldı. Öncelikle filmin Türkiye
içinde algılanışına baktığınızda, vermek istediğiniz
duygunun izleyiciye geçtiğine inanıyor musunuz?
Asgari anlamda tabii ki evet. On altı tane ödül aldık. Ben
her gece yeniden sayıyorum. Genellikle jüriyle, elitle, avamın
zevkleri pek bağdaşmaz. Adana’da, İstanbul’da, Selanik’te,
Barcelona’da jüri özel ödül verirken, halk jürisi de
en iyi film ödülünü veriyor. Bu beni çok mutlu ediyor.
Yoksa popülizmi seven bir adam değilim. Genel anlamda
bu duyguyu geçirdik. Film 12 Eylül filmleri içinde değerlendirilirse
yüz doksan dört bin gibi iyi bir gişe yaptı. Başlangıç
için yeterlidir diye düşünüyorum.
Bir röportajınızda “12 Eylül o kadar travmatik bir dönem
ki, ne kadar film yapılırsa az” diyorsunuz. Türk sinemasında
12 Eylül’ün ele alınışını nasıl buluyorsunuz?
S
ırrı Süreyya Önder: 12 Eylül’de yaşananlar sanat ve
edebiyata kalın geldi. Çok ağır geldi. Bu ülkenin nüfusu
o zaman otuz beş milyonsa, bir milyon altı yüz bin kişi
gözaltına alınmış. İstisnasız hepsi eza, cefa görmüş. Yüzlerce
insan idam edilmiş. Hatta yaşlarını büyüterek çocuk-

Sırrı Süreyya Önder, Özgü Namal 153
ları asmışlar, binlerce, yüz binlercesi 1402’likler 7 bir yasayla
işinden atılmış, aşından, ekmeğinden, sağlığından, umudundan
edilmiş. Gerçekten mümtaz insanlar yetiştirmiş bu
toprak. Bu ülkenin geri döndürülemez, satın alınamaz, yeniden
üretilemez, en kıymetli şeyini, zamanını çaldılar. Yıllarca
bu ülkede kitap suç aleti olarak teşhir edildi. Bir terör
örgütü yakalanıyor, dernekçiler yakalanıyor, hepsinin masasında
silahla kitap yan yana konuluyor. Bir suç aleti olarak
nesillerin beynine kazıdılar. Bu ülke böyle bir yöneticiyi,
böyle bir yönetimi hak etmeyecek kadar soylu bir ülke.
Beynelmilel’i bir diktatörlüğün budalalığı, budalanın diktatörlüğü
olarak okumak mümkündür. Ben filmin 12 Eylül
filmi olarak okunmasına pek de taraftar değilim. Çıkartın o
tarihi, bu ülkede her on yılda bir olan herhangi bir döneme
çakın, kimse gerçek değil diyemez.
Film Merkezi’ne gelip de sohbet ettiğimiz zaman “Birçok
filmi çok geç yakalayabildim. Hala o açlığı gideremedim.
Çok film seyrediyorum çünkü o filmleri izleyeceğim
yaşta hapisteydim” demiştiniz. Bir sinefil olarak
kaçırdığınız filmleri telafi etmeye çalışırken hangi sinemacılar
sizi etkiliyor?
Emir Kusturica’yla Moskova film festivalinde karşılaşmıştık.
“Sizin sinemanızdan etkilendim.” Dediğimde, bana
“Bana bir hayrı olmadı, umarım sana bir hayrı olur” demişti.
Etkilendiğinizin farkına vardığınız anda zaten bunu
baskılıyorsunuz. Bu ülkede ve dünyada çekilmiş, benim izlediğim
bütün filmlerin bir şekilde etkisi vardır. Çünkü
ben bir sinema ustası değilim. Yani bir anlatım yetkinliği,
anlatım dili oluşturmuş bir adam değilim. Derdini anlatabilmeyle
sınırlı bir iddiam ve becerim var. Ben bir derdi hikâye
edebilirim sadece.
Hal böyleyken, sanırım etkilendiğim bir sürü sinemacı
vardır. Ama doğu-batı meselesinde benim kantarım doğudan
yana ağır basar. Her şey doğudan çıkmış ve doğudan
7 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında, sıkıyönetim hükümetinin çıkarttığı
1402 sayılı kanun sonucunda işlerine son verilen çoğu öğretim
görevlisi olan kamu personellerine verilen genel ad.

154
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2007
yayılmıştır. Doğu denince bir gerilik ya da bir ilkellikle
anılmayacak kadar zengin bir tümden, külden bahsediyoruz.
Bu anlamda bir sinema dili oluşturana kadar sağdan
soldan epey etkilenmeye devam edeceğiz. Yeter ki hikâyeyi
anlatabilelim, hikâye duyulsun. Benim sinemamdır diye
bir cümle kuramam. Ama ben iyi hikâye anlatırım.
Kendinizi yönetmen mi yoksa senaryo yazarı olarak mı
tanımlıyorsunuz?
S
ırrı Süreyya Önder: Ben bir sinema emekçisiyim.
Kendimi de hep böyle hissetmek istiyorum. Yeni bir
senaryo yazdım. Ulaş İnanç çekiyor. “Bunu da ben çekeyim”
diye bir derdim yok. Başkasının yazdığı bir senaryoyu
da çekebilirim. Tam bir sinema kolektifi benim durduğum
yer. Bu fani dünyada kendimize önem atfetmeye gerek
yok; faydası da yok. Siz insanlığın hayrına, kendinize samimi
bir şey yaparsanız, inanın bunun neresinden tuttuğunuzun
hiç önemi yok. Ben yazarım, yönetmenim ya da
oyuncuyum… Yok, o öyle değil. Umut Kurt bir set işçisi gibi
sette çalıştı; Özgü’nün tatili vardı, gitmedi. Herkes yüreğini,
yüreğimizin yanına koydu. Elli kişi omuz verdi bu
projeye. Böyle kolektif bir iş oldu. Utanırım ben bunun yönetmeniyim
demeye.
Kendinizi politik sinemaya daha mı yakın görüyorsunuz?
Bundan sonra sizden hep politik filmler mi göreceğiz?
S
ırrı Süreyya Önder: Aç kalmazsam, evet. Yoksa bir
dışarıya, bir içeriye… Yılmaz Güney de öyle yaparmış.
Kafasındaki bir filmi çekmek için “Dışarıya bir film yapalım,
içeride şunu çekeriz” dermiş. Politik sinema yapmaktan
çok, politik hikâyeler anlatacağım. Politik yanı ağır basan
filmler… Ama bu ülkenin o kadar çok derdi var ki anlat
anlat bitmez. Bunlar dururken espriyi Amerika’da ya
da insan ilişkilerindeki çıkmazlarda, tılsımı, iniş-çıkışı Avrupa’da
aramaya gerek yok. Bizim çok derdimiz var el
atılmadık. Bunun için de böyle bir sinema yapacağım.
En yakın projeniz ile ilgili bize söyleyebileceğiniz ipuçları
var mı?

Sırrı Süreyya Önder, Özgü Namal 155
Ulaş’ın çekeceği bir filmim var, Orospu Çocukları. İltica etmek
üzere olan aydın ve iyi eğitim görmüş aile çocuklarını,
hayat kadını olarak çalışan kadınların çocuklarına bakan
bir mamaya emanet ediyorlar. “Mülteci çocuğu, orospu çocuğu”
deriz. Gelişi güzel kullanırız bu küfürü. Bu film de o
çocuklarla bu çocuklar karışırsa, bakın başa neler gelirin
hikâyesi. Sansürden geçmezse adı Bugün 23 Nisan olacak.
Bir de Bir Türk Dünyaya Kederdir diye bir şey yapacağım.
Berlin duvarına gecekondu yapan bir Türk’ün hikâyesi. Bu
gerçek bir olaydır. Gerçek-kurgu ilişkisi benim için ayırt
edici bir şey. Beynelmilel’i ele alırsak, böyle bir cunta yaşandı
mı? Yaşandı. Zulmü ve absürtlüğü böyle miydi?
Böyleydi. Böyle bir bando kuruldu mu Adıyaman’da? Kuruldu.
Böyle bir üniforma giydirdiler mi? Evet giydirdiler.
Konsey geldi, cenaze marşı çaldılar. Ben bunu gözlerimle
gördüm. Bana bir tek şu soruyu sormak kalıyor: “Ya bunlar
konseye ‘Eskişehir Marşı’ yerine ‘Enternasyonal’i çalsalar
neler olurdu? Gerçeğe yaslanmak, çok iyi bir sinemadır
gibi geliyor bana. Bu anlattığım hikâyelerin hepsi gerçektir.
Emanetçi anne derlerdi, hayat kadınlarının çocuklarını
emanet ettikleri kadınlara, İstanbul’a ilk geldiğimde böyle
bir emanetçi annenin bulunduğu Tarlabaşı’nda bir evde
kaldım ben. Bu bir gerçek.
Beynelmilel geçen yılın en flaş filmiydi. Yönetmeni ve
senaristi olarak övgülerin bir kısmı sizeyse, bir kısmı
da Özgü Namal’a gidiyor. Özgü Hanım, siz hem Beynelmilel’le,
hem Mutluluk’la (Yön: Abdullah Oğuz,
2007) geçtiğimiz yılın en çok söz edilen filmlerinden
ikisinde başrolde yer aldınız. Buraya gelene kadarki
oyunculuk serüveninizi biraz anlatır mısınız?
Ö
zgü Namal: Uzun bir serüven aslında. Genelde herkes
beni Yeditepe İstanbul (Yön: Türkan Derya, 2001) dizisiyle
tanıyor. Ama bu aslında on dört yıllık bir serüven.
Yani siz beni tanımadan çok önce başladı. Oyunculuk benim
hayatıma on dört yaşında girdi. Daha sonra lise, üniversite,
konservatuar derken koca bir ömrü kapladı ve bir
yaşam biçimi haline geldi. Bu serüven çok uzun soluklu ve
hayatın ta kendisi oldu. Hiçbir zaman bir heves olmadı.

156
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2007
On dört yaşındayken amatör olarak oyunlar yazmaya başlamıştım
evde. Saçma sapan, ne dediği belli olmayan garip
bir takım yazılar ama kendimce bir şey. İki direk bir çarşaf
yapıp, bahçede ilk oyunumu sahneledim. İçinde oyunculuk
olabilir ama hiç umurumda değildi. “Nasıl para kazanırız”
diye başlamıştım. Ondan sonra tabii tiyatrodan asla
para kazanamadım. Derken amatör olarak halk eğitim
merkezi, lise, konservatuar… Kendimi bildim bileli oyuncu
olmak istedim. On altı yaşına geldiğim zaman babam beni
zapt etmek için tiyatro kursuna yazdırdı, belki sahnede
durur diye. Hakikaten öyle oldu.
Yeditepe İstanbul’da Zuhal Olcay, Meral Okay, Oktay
Kaynarca, Uğur Polat gibi önemli isimlerle çalıştınız.
Sizin için nasıl bir deneyim oldu?
Yeditepe İstanbul’dan önce Affet Bizi Hocam (Yön: Halit
Refiğ, 1998), Karate Can (Yön: Kartal Tibet, 2001) gibi dizilerde
oynadım. Varlıklı bir ailede büyümedim. Benim babam
memur, annem işçi. Bir gerçek vardı ki okul harcının
ödenmesi gerekiyordu. Okul harcını nasıl ödeyeceksin? Tiyatroya
gidiyorsun büyük kulaklı küçük ayıyı oynuyorsun,
o zaman on beş milyon para veriyorlardı. Onbeş milyon üç
günlük dolmuş parası. Olmaz ki. Bu harcın ödenmesi lazım.
“Diziler de mi oynasam?” derken öyle başladım. Yeditepe
İstanbul sırasında konservatuar ikinci sınıftaydım. Bir
tiyatro öğrencisinin düşünebileceği en önemli yerdeydim.
Herkes birbirinden yetenekliydi. Okuldan da öteydi benim
için. Hem para kazanıyorum, hem oyuculuk yapıyorum.
Hayatımın en güzel yıllarıydı.
Üstelik reytinglere bağlı olmayan bir kanalda, TRT’de
oynadı.
Ö
zgü Namal: Elli iki bölüm çektik ve reytingde yirmi
sekizinci sırada olduğu için bitirmek istedik. Tomris
Giritlioğlu’ydu dizinin uygulayıcı yapımcısı. “İsterseniz yüz
elli ki bölüm çekin” diyerek destek oldu bize. Reyting derdi
olmadığından güzeldi gerçekten Yeditepe İstanbul. Hala
hayatınızda hangi döneme geri dönmek istersiniz diye sorsalar,
Yeditepe İstanbul dönemi derim.

Sırrı Süreyya Önder, Özgü Namal 157
Sinema ya da tiyatroda oyuncu olarak proje seçerken
sizi motive eden nedir?
Elbette ki duygularım, önsezilerim çok önemli. Hem televizyonda,
hem sinemada bir proje duygusal anlamda kendimi
iyi hissettiriyorsa o projeyi seçiyorum. Onun dışında
başka hiçbir şey önemli değil. Sanırım en önemlisi önsezi.
Oyunculuğa tiyatro ile başlamış birçok kişi, tiyatroyu
sinema ve televizyondan daha kutsal bir yere koyar.
Tiyatro sizin için de en özel hissettiğiniz, en keyif aldığınız
mekân mıdır?
Evet doğrudur. Bir oyuncunun sahnede tek başına kaldığı
yerdir tiyatro. Onun dışında oyunculuk yaptığınız tüm yerler,
sinema ya da televizyon dizisi kolektif çalışmalardır.
Ekip işiyle yapılır. Yani dünyanın en iyi oyununu çıkartın
kurgudan sonra bambaşka bir iş önünüze gelebilir. Ya da
dünyanın en iyi senaryosu yönetmenin elinde öyle hale gelir
ki vezir de olursunuz, rezil de. Ama tiyatro oyuncunun
işidir, oyuncuya aittir. O yüzden her oyuncu gibi tiyatronun
bende ayrı bir yeri var. Kendimi çok özgür hissederim.
Oyundan sonra aldığım alkışla adeta ruhumu teslim ederim.
Onun dışında hata kabul etmez tiyatro. O yüzden de
adrenalini çok yüksektir. Bunu hiçbir şeye değişmem.
Beynelmilel’e nasıl dâhil olduğunuz?
S
ırrı Süreyya Önder: Yapımcı kesinleşip son kararı
verdikten sonra Özgü’ye sen oyna demek için Muharrem
ile ben beraber çiçeğimizi yaptırdık ve o gece Ferhan
Şensoy’la oynadıkları Kiralık Oyun’u izlemeye gittik. Kuliste
Ömer Faruk Sorak ile karşılaştık. Aynı çiçekçiden bir çiçek
yaptırmış.
Ö
zgü Namal: Görücüye gelmiş gibiler. Ömer Faruk
Sorak da Sınav (2006) filmini çekecek, oynamamı istiyor.
Fakat elimde Beynelmilel gibi bir senaryo var. Sınav
da çok güzel bir hikâye, fakat küçük kızı oynamak istemiyorum.
Bir derdi olan filmde oynamak istiyorum. İki yönetmen
de görücüye gelmiş gibi ellerinde çiçekle gelmiş.
Acayip bir duyguydu! Sinirim bozuldu, oynayamıyorum

158
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2007
sahnede. Ömer Faruk Sorak’ı görüyorum tavana bakıyorum,
Sırrı’yı görüyorum tavana bakıyorum. Çıkışta bir tanesi,
“Bizimle yemeğe gelmek ister misin?”, öteki de “Yer
ayırttık” dedi. Ne yapacağım şaşırdım.
Sırrı Süreyya Önder: Bizimle geldi.
Ö
zgü Namal: Yemekte Sırrı, “Muharrem, bir kızı bin kişi
ister bir kişi alır” dedi. Düşünsenize yönetmenler sıraya
girmiş. Hakikaten çok hoş bir şey. Ben her zaman derdi
olan bir filmde rol almayı tercih ettim. Oyunculuk önsezisi
böyle bir şey. Allahtan bazı şeyleri görebiliyordum ki her
zaman hislerim beni doğru yere taşıdı.
İlk filmini çekecek bir yönetmenle çalışmak sizi korkuttu
mu?
Hayır. Ben kendime güveniyordum. Altıncı filmimi çekiyordum.
Sır Çocukları’yla (Yön: Ümit Cin Güven veAydın
Sayman, 2002) başlamıştım. Büyü (Yön: Orhan Oğuz,
2004), Anlat İstanbul (Yön: Yücel Yolcu, Ümit Ünal, Selim
Demirdelen, Ömür Atay ve Kudret Sabancı, 2004), Organize
İşler (Yön: Yılmaz Erdoğan, 2005) gibi filmlerde oynamıştım
önceden. Muharrem Gülmez’in de ilk filmiydi. Baktım
ki bunlar deneyimsiz, hiç film çekmemişler. Tamam
dedim ben bunları yerim.
Sırrı Bey yönetmen olarak nasıldı sette?
Ö
zgü Namal: Lokum gibiydi. Çünkü Sırrı’da yönetmenlik
egosu diye bir şey yok. Bunun ne kadar muhteşem
bir şey olduğunu anlatamam size. Her şeyi konuşabiliyorsunuz,
tartışabiliyorsunuz, o öyle olmaz böyle olur diyebiliyorsunuz.
Bunun gibi bir sürü şeyde çok özgürsünüz.
Ben bir oyuncu olarak, özgür bırakıldığım zaman dehşet
şeyler yapabiliyorum. Buna ihtiyacım var. Sonu iyi olacaksa,
yönetmenle küsmek pahasına çatır çatır kavga ederim.
Önemli değil, küserim gitsin. Hayatımın sonuna kadar bir
daha görmem en fazla, ama elimde malzeme kalacak. Benim
için çok daha önemli. Abdullah Oğuz’la aram limoni
mesela. Ödüllerden sonra bile çok umursamadım bu durumu.
Çünkü ortaya çıkan sonuç iyiydi ve yanıma kâr ka-

Sırrı Süreyya Önder, Özgü Namal 159
lan odur. Bunun dışında Sırrı egosu olmayan, yönetmenlik
taslamayan, bir adamdır ve bir oyuncu olarak bu sizi muazzam
derecede iyi hissettirir.
Bir yandan da, bir oyuncu için sette iki yönetmenle
çalışmak kadar korkunç bir şey yok. Dans sahnesi çekiyoruz,
biri geliyor “Âşık olduğunu biliyoruz ve bunu körkütük
göster. Dibine kadar belli et” diyor. Ama on beş dakika
önce diğeri “Belli etme” demişti, bu “Belli et” diyor. Kafanız
öyle acayip karışıyor ki, ne yapacağınızı şaşırıyorsunuz.
Sonra Sırrı ile Muharrem kameranın arkasına oturdular.
Provaya başladık. Ben aşkı çok belli etmeyen bir şekilde
oynuyorum. “Yav biraz görsek gözlerde” dedi. “Neyi canım,
neyi görsek?” “Aşkı!” dedi. “Sen onu yanındakine söyle. Siz
ilk önce aranızda anlaşırsanız, ben nasıl oynayacağımı bileceğim.
O diyor göster, öbürü diyor gösterme.” diye patladım
öyle işte.
S
ırrı Süreyya Önder: Bu setteki ilk ve son tartışmamız
oldu. Biz dile döksek oyuncu verecek o duyguyu ama
dile dökemiyoruz. Bu arada bir şey gördük ve evet, işte bu
dedik. Bu kız böyle “Siz önce kendi aranızda anlaşın” deyince,
Muharrem durdu, “Olmadı canım tekrar alıyoruz”
dedi.
Ö
zgü Namal: Ben öyle deyince Muharrem sinir oldu,
çekti gitti. Bir oyuncunun sette duymak istemediği laflardan
biridir: “Olmadı, tekrar alıyoruz” Demoralize oluyorsunuz.
Bence dans sahnesi çok iyi değildir filmde. Ben
hala çok beğenmem. Ama Sırrı’nın en beğendiği sahnedir.
O sahnede ben duygu olarak şöyleyim: “Çekim bitsin, seni
ne yapacağım biliyor musun, doğduğuna pişman edeceğim!”
İlginçtir ki bu dışarıya iyi yansımış. İşte, oyunculuk
böyle bir fırtına.
S
ırrı Süreyya Önder: Biz önce “Tamam” dedik Muharrem
ile. Ama eziyet olsun diye bir iki sahne daha çektik.
Sonra kurguya geldiğimizde bir de baktık ki eziyet olsun
diye çektirdiğimiz sahne mükemmel olmuş. Ben, Muharrem
ve kurgucu bu sahneleri kullanmaya karar verdik

160
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2007
oybirliğiyle. O eziyet olsun diye çektiğimiz kısmı kullandık.
Bu tür cilveleşmeler olmazsa olmaz.
Ö
zgü Namal: Çok tuhaf bir şekilde, en iyi oynadığımın
iddia edildiği sahnelerde genelde hep başka bir şey
düşünüyorumdur. İçinizde çok başka bir şey hissederken,
aslında rolünüze o kadar iyi konsantre olamıyorsunuz. Aklınızdan
bin tane düşünce geçerken kaybediyorsunuz kendinizi.
Kâhtalı Mıçı’yla güldüğüm bir sahne var mesela. Aslında
çok kızgınım orada. Çünkü sabah beşte gitmişim sete,
gece on iki olmuş, beni hala çekmemişler. Sıkıntıdan
oniki dergi, dokuz tane gazete okumuşum, sette ne varsa
yemişim, fenalık gelmiş. Uyumuşum, uyanmışım, film seti!
Çok sıkılmışım ve artık bir an önce oynayıp gitmek istiyorum.
Gece yarısı “Hadi seni çekiyoruz!” dediler. Neyini çekiyorsun?
Bütün duygum boşalmış. Hiç bir şey hissetmiyorum
ve nasıl yapacağım bilmiyorum. Ama çok enteresan,
o da iyi sahnelerden biridir. Aslında acayip fırtınalar
var içimde o anda.
Kamera stop dedikten sonra da karakterin ruh halini
taşımaya devam ediyor musunuz?
Ö
zgü Namal: Böyle röportajlar okuyoruz gerçekten de.
“Rolüme kendimi çok kaptırdım. O kadar etkilendim
ki, üç gün etkisinden çıkamadım” diye. Hadi ya! Yalan. Öyle
şeyler yok. Oynadığınız andır gerçek ve önemli olan. O
an orada bütün duygularınızla oynarsınız ve stop dendiği
an “Arkadaşlar, nerede yiyoruz, bu akşam nerede içiyoruz?”
diye bir duyguya girersiniz. Bu kadar basit aslında.
Hiç o kadar büyütüldüğü gibi bir konsantrasyon problemi
yok.
Ben dersimi evde çalışırım. Sette çalışmam. Evde senaryomu
okurum, üzerinde deşifremi yaparım; sonra sete
giderim. “Üç, iki, bir, kayıt” dendiği an, her şeyi unuturum
ve oynarım. Yanlış yapma şansım yoktur. Ama dizide vardır.
Video kullanıldığı için, isterseniz on sekiz kere tekrar
yapın. Ama sinema pahalıdır. En fazla üç tekrar şansınız
var ve en iyisini yapmak zorundasınız. O yüzden benim
dersimi evde çalışıp gelmiş olmam gerekiyor. Benim sette

Sırrı Süreyya Önder, Özgü Namal 161
çalışmak gibi bir lüksüm olmadığı gibi role girmek, rolden
çıkmak gibi bir lüksüm de yok.
Sizin için, başrol veya yan rol oynamak fark eder mi?
Hayır. Eğer filmin senaryosunu çok beğenmişsem, mesela
bu bir Sırrı Sırrı Önder senaryosuysa ve o başka birini oynatmak
istiyorsa, “Sırrı ya neden başkası oynuyor da ben
oynamıyorum?” derim. Ama daha mesafeli olduğum bir
yönetmense ve bana ikincil bir rol oynatmak istiyorsa oynarım,
hayır demem.
Rollerinize nasıl hazırlanıyorsunuz? Beynelmilel’de de,
Mutluluk’da da filmlerinde Türkiye’nin belki de çok
iyi bilmediğiniz bölgelerinde yaşayan iki karakteri canlandırıyorsunuz?
Rolünüze hazırlanırken gözlem yapma
şansınız oldu mu?
Ö
zgü Namal: Stanislavski8’nin anlattığı dıştan içe oyunculuk
ve içten dışa oyunculuk gibi bazı teknikler vardır.
Eğer bir karakter size çok uzaksa dıştan içe denilen
oyunculuğu kullanırsınız. Mesela kırk beş yaşındaki bir
kadını canlandıracaksam, kıyafetimi, makyajımı ona göre
yaparım ve yavaş yavaş öyle konuşmaya, kırk beş yaşında
gibi hissetmeye başlarım. Fakat benim oynadığım Gülendam
ve Meryem karakterleri kendi yaşıma yakın rollerdi.
Bu yüzden ben içten dışa bir oyunculuk kullanmayı tercih
ettim. Evet, ben şehirliyim, Van’da hiç yaşamadım, Adıyaman’da
hiç bulunmadım. On sekiz yaşında değil, yirmi dokuz
yaşındayım. Ama hayatım gözlem yapmakla geçti.
Oyunculuk size sadece rol geldiği zaman onu araştırmak
değil, bütün ömrünüzün gözlemle geçmesi demektir. Daha
önce Mardin’de bir ay çalıştım, Diyarbakır’da yaşadım. Çalıştığım
filmler süresince Meryem gibi, Gülendam gibi kızları
gözlemledim ve bunu bütün ömrüm boyunca yaptım.
Gülendam gibi bir rol karşıma çıktığında da açtım cebimi
ve oradaki malzemeyi kullandım. Yani, Gülendam bir ya
8 Rus oyuncu ve yönetmen. Oyunculuğa bilimsel bir bakış açısıyla
yeni açılımlar getirmiş olmasıyla tanınır.

162
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2007
da iki ayda çıkmadı. Bunun için on sekiz yaşıma geri
dönmem gerekti. Ben de Gülendam gibi on sekiz yaşımda
babamla kavga ettim, ailemi üzdüm, saçmaladım, âşık oldum.
Gülendam’ı canlandırmak için yaşadığım malzemeyi
geri getirdim. Bunu da içten dışa oyunculuk tekniğiyle
yaptım.
S
ırrı Süreyya Önder: Hem dizi hem sinema filmlerinde
doğru soruları soran birçok oyuncu ve senaristle çalıştım.
Ama Özgü kadar doğru sorular soran oyuncu görmedim.
Eğer rol yapmıyorsa, sorduğu sorular sizi o kadar rahatlatıyor
ki gözü kapalı güveniyorsunuz; bu rolün hakkını
vereceğine inanıyorsunuz. Biz Meryem karakteri ile ilgili de
konuştuk. Bana sorular sordu. Bu sorular özellikli şeylerdi.
Öyle olunca “Bu kız bununla gerçekten uğraşıyor, içine
girmeye çalışıyor” dedirtiyor.
Ö
zgü Namal: İkinci tekniğim olan deşifre de tiyatrodan
gelir. Mesela otuz yaşında dul bir kadını oynamak için
bu karaktere yaklaşık beş yüz tane soru sorarsınız. Sorularla
hiç var olmamış bir karakteri yaşatırsınız. Önünüze
sanki o karakter yaşamış gibi bir ömür çıkar. O karakter
bir yaşanmışlıkla önünüze geldiği zaman da onu yaşanmışlığıyla
izlersiniz. Belki on yedi yaşında değildim, Van’da
hiç yaşamamıştım ama Meryem’i oynamak için o kadar
çok soru sordum ki, sonunda cevaplardan bir ömür çıktı.
Bu tabii ki tiyatro eğitimi almış olmaktan kaynaklanıyor.
Genellikle oyuncuların yaptığı o anı, o sahneyi iyi oynamak.
Oyunculuk o an orada iyi gülmek ve iyi ağlamak değildir.
Oyunculuk koca bir geçmişe geri dönmektir, elinizdeki
karakterin hayatına geri gitmek ya da onu ileri götürmektir.
Oyunculuk iz bırakmaktır. Bizde böyle bir eksiklik
var oyunculuklarda. İz bırakmıyorlar, çünkü soru
sormuyorlar. Karakterin içine girip geçmişini ve geleceğini
sorgulamıyorlar.
12 Eylül sürecini anlatan bir filmde oynadınız ve yaş
itibariyle hatırlamıyorsunuz. Böyle bir filmde oynarken,
o sürece dair senaristle, yönetmenle konuşurken
neler hissettiniz? Sizde bir değişim dönüşüm yarattı
mı oynadığınız travmatik döneme dair karakter?

Ö
Sırrı Süreyya Önder, Özgü Namal 163
zgü Namal: Gülendam bana zamansız bir karakter gibi
geliyor aslında. 12 Eylül 1980’de de yaşayabilirdi,
Özal dönemi çocuğu hatta 70’lerin çiçek kızı da olabilirdi.
Gülendam enerjisiyle girdiği ortamı, hatta tarihi de değiştiren
bir karakter. Sırrı da söylemişti. Bu film tam anlamıyla
12 Eylül filmi değil. Mizahi yönüyle ortaya çıkıyor. Ama
alttan alta, fonda da 12 Eylül’ü görüyoruz. O yüzden Gülendam’ı
12 Eylül’ün içine çok sokmadım. Karakter olarak
saf temiz, hiçbir şeyden haberi olmayan, aşkının peşinden
koşan bir kız. O yüzden Gülendam’ı 12 Eylül çok etkilemiyor.
Çok da farkında değil. Okuduğuyla bilinçleniyor gibi
yapıyor ama kitaptan okuduklarını okuduğu haliyle satmaya
çalışacak kadar da bilgisiz ve cahil. Ama bir o kadar
da saf, tatlı bir kız Gülendam. 12 Eylül’le ilgili Sırrı’yla
sohbetlerimiz oldu, kitaplardan döneme ait bilmediklerimi
okudum. Özellikle set arasında okuduğum kitaplar vardı.
Annemden, babamdan, hocalarımdan biliyorum. Elimden
geldiğince araştırdım. Ama o zaman Sırrı’ya da söylemiştim,
dünyanın ortak acıları var. Büyük katliamlar, Hitlerin
Yahudilere yaptığı, Ermenilere olduğu gibi, bütün savaşlar,
vahşetler, büyük acılar... Ancak sonuçta acı bir tanedir.
Tarihte sadece isimleri, başlıkları ve önemleri değişir.
O dönemde çok büyük acıların yaşandığını biliyorum ve
acıyı anlayabilecek kadar da zeki bir insanım. Ben de senaryodaki
bu acıyı hissettim ve anladım ki bunu bir şekilde
yansıtmam gerekiyor. Elimden geleni de yaptım.
Merak ettiğim bir şey var. Dünya sinemasında yönetmen
eğer ihtiyaç duyarsa en ünlü oyuncudan bile deneme
çekimi isteyebiliyor. Türkiye’de de böyle bir uygulama
var mı?
Ö
zgü Namal: Hayır ama ben bunun çok doğru bir şey
olduğuna inanıyorum. Böyle bir şeyden de gocunmam.
Mesela Marlon Brando’nun hayat hikâyesini izlemiştim.
Hayatı boyunca deneme çekimi yapıyor. Çünkü
Hollywood’un o dönemki büyük film şirketleri, ona çok
inanmıyorlar. 300 Spartalı (300, Yön: Zack Snyder, 2007)
filminde yönetmen ısrarla Marlon Brando’yu oynatmak istiyor.
Yapımcılar ise bir dönem oyuncusunun oynamasını

164
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2007
tercih ediyorlar. Yönetmen Brando ile birçok deneme çekimi
yaptıktan sonra büyük şirketlerden birine izletiyor.
Bayılıyorlar ve anlamıyorlar oyuncunun Marlon Brando
olduğunu. Yönetmen bunu söylediğinde çok etkileniyorlar.
Cast kontrolü benim çok hoşlandığım bir şey ama malesef
bizde yapılmıyor.
Gılgamış Destanı çekilecekti mesela. İki yüz kadın
oyuncuyla cast çekimi yapıldı İstanbul’da. Ben de onlardan
biriydim. İngilizce metin ezberledim, gittim oynadım.
Bundan da hiç gocunmadım. Sonuçta beni seçmişlerdi.
Ama önemli değil. Cast çekimi yapmadıkları için bizdeki
yönetmenlerin hayal gücü gelişmiyor. Charlize Theron’dan
Cani (Monster, Yön: Patty Jenkins, 2003) gibi bir kadın yarattı
Hollywood sineması. Demek ki oluyor. Benden niye
olmasın? Bizdeki yönetmenlerde imaj problemi var. Özgü
küçük görünüyor öyle roller oynasın diye düşünülüyor.
Oysa ben katili de oynarım, sapığı, psikopatı, anneyi de
oynarım. Bizim üzerimize başlıklar konuluyor. Kategorize
ediliyoruz. Oysa oyunculukta kalıp yoktur. Ben de farklı
şeyler oynayarak bunu kırmaya çalışacağım.
Filmlerdeki kadın karakterleri izlediğim zaman “Ben
bunu oynayabilirdim” dediğim karakterler oldu. Ama eminim
ki o yönetmenler “Bu kız küçük gösteriyor, bu riski
alamayız” demişlerdir. Sırrı da Orospu Çocukları’nı yazdığı
zaman “Sen Türk’sün, senin İtalya’dan geldiğine inandıramayız
izleyiciyi” dedi. Tom Hanks hiç İngilizce bilmeyen
bir adamı oynuyor havaalanında ve bu inandırıcı oluyor.
Ben Tom Hanks değilim, olamam da ama elimden geleni
yaparım. Hiç Türkçe bilmeyen bir İtalyanı oynayabilirim.
S
ırrı Süreyya Önder: Özgü’ye şöyle dedim: “Rolü sana
teslim edip rahatlamak istiyorum” ama sosyal hafıza
diye bir şey var. Orada bir boşluğa düşer miyiz diye Özgü
ile tartıştım. Yapımcı ya da reji ile tartışmadım bunu.
Ö
zgü Namal: Bizim Sırrı ile böyle bir rahatlığımız var.
Yönetmenler oyuncularla böyle şeyler konuşmaz genelde.
Rol size gelene kadar yönetmen kafasında karar verir
ve rol başka birine gider. Biz Sırrı ile oturup konuşabi-

Sırrı Süreyya Önder, Özgü Namal 165
liyoruz. Senaryoyu okuduğumda, “Oynarım ama Sırrı bu
ben değilim. Sen bunu başka birine oynat” diyebilirim.
Sizce Türk oyuncular neden yurtdışına açılmıyor? Son
yıllarda Türk sineması atakta, festival festival geziyor.
Dolayısıyla bir dolaşım var. Oralardan geri dönüş neden
olmuyor?
Ö
zgü Namal: Türk sinemasının imajı son döneme kadar
çok iyi değildi fakat gittikçe değişmeye başladı. Bu yıl
çok festival gezdim ve değişimi kendi gözlerimle gördüm.
Türk oyuncular biraz tembel. O anı ve durumu yaşamayı
seviyorlar. Araştırmacı olduklarını söyleyemeyeceğim. Dil
de önemli bir engel. Festivallere gitmiyorlar. Biraz sınırın
dışına çıksalar her şeyi görecekler. Ben Saraybosna’da festivaldeyken
gördüm, çok da zor değil dünyaya açılmak.
Orada bana İngiliz-Alman ortak yapımı bir senaryo verdiler.
Çok kısa bir Türk kızı rolü vardı. Ama hiç önemli değil.
Keşfedilmek buradan başlar. Bizim oyuncuların en büyük
sorunu kendilerini Türkiye’de yeterince geliştirmeden, işlerini
bitirmeden Hollywood’a gitmeye kalkmaları. Okula gidiyorlar
veya özel dersler alıyorlar. Orada bir şey olmaya
çalışıyorlar. Ama aslında burada bin kişi mezun oluyorsa
oyunculuk okullarından orada yüz bin kişi mezun oluyor
her yıl. Amerika’da çok güzel kızlar ve yetenekli oğlanlar
var. Aralarına girmeniz için farklı olmalısınız. Organize İşler
için çalışırken tasarımcımız Emrah Yücel -kendisi
Hollywood’da da tüm filmlerin afiş tasarımını yapıyor- bana
“Hollywood’a gel. Selma Hayek, Penelope Cruz yaşlandı.
Siyah saçlı beyaz tenli kız kalmadı” dedi. Ben cesaret edemedim.
Biz kendi kültürümüzü ve doğduğumuz yeri çok
zor terk ediyoruz. O yüzden ben buradan birikimle gitmek
gerektiğini düşünüyorum. Mesela, Sırrı şahane bir film
çeksin, gidelim yabancı film dalında Oscar’a aday olalım.
Okuduğunuz bir kitaptan ya da bir filmden mutlaka
oynamak istediğiniz bir karakter var mı?
Ö
zgü Namal: Maalesef Türk sinemasında ve oyunlarda
güçlü kadın karakterlerin yazılmadığını düşünüyorum.
Biz konservatuardayken oynayacak kadın karakter

166
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2007
bulamazdık. Bir tek Shakespeare’de güçlü kadın rolleri
vardır. Shakespeare oynamaktan içimiz dışımız
Shakespeare olmuştu. Sırrı’ya da çok rica ettim yazması
için. Örneğin Elizabeth: Altın Çağ’ı (The Golden Age, Yön:
Shekbar Kapur, 2007) izledim Antalya’da festivalde. Çok
etkilendim. Maalesef biz öyle şeyler oynayamıyoruz çünkü
yazılmıyor. Özellikle Osmanlı dönemi bu açıdan çok zengin.
O kadar çok güçlü kadın karakter var ki Osmanlı’nın
altı yüz yıllık tarihinde. Bunlar yazılsa keşke ve oynasak.
Hürrem Sultan’ı oynamayı çok isterdim. Anladım ki kimse
yazmayacak böyle kadınları. Ben de kafamdaki karakteri
yazmak için Barış Pirhasan’ın senaryo yazma atölyesine
gideceğim.
Bir oyuncu olarak gözlemlerinizi, beslendiklerinizi senaryo
yazarlığına ya da yönetmenliğe döndürmek gibi
bir hedefiniz var mı?
Ö
zgü Namal: Yönetmenlik hayatta en çok yapmak istediğim
şeylerden biri. Tabii haddimi biliyorum. Mevlana
ile ilgili bir kısa metraj bir dönüşüm hikâyesi var yazmak
istediğim. Fakat sonra bu ister istemez uzun metraj olmaya
başladı. Neden olmasın diye düşündüm. Yönetemeyebilirim
ama ben de sette iyi bir yönetmenin yanında oturarak
ikinci adam olarak başarabilirim. Bir tane olsun ama
benim olsun. Sinema yapabilmem için çok çalışmam lazım.
O yüzden bir sürü reklâm, televizyon işi yapıp çok çalışıp
çok para kazanacağım ki sinema yapabileyim.
Mutluluk filmiyle Antalya Film Festivali’nde En İyi
Kadın Oyuncu Ödülü’nü ve Beynelmilel ile de İstanbul
Film Festivali’nde En İyi Kadın Oyuncu Ödülü’nü aldınız.
Bu ödüller sizi nasıl motive ediyor? Bir sonraki
proje için kendinizi baskı altında mı hissettiriyor yoksa
daha güçlü mü hissettiriyor?
Ödüle inanma, ödülsüz de kalma diyorum ben. Ödüller fal
gibi bir şey benim için. Birilerinin yaptığınız işin farkında
olması çok güzel. Bu anlamda ödüller tabii ki motive edici
oluyor. Ama onun dışında çok da önemli değil.

Sırrı Süreyya Önder, Özgü Namal 167
İlerideki projelerinizde birlikte çalışmak istediğiniz
yönetmenler var mı?
Zeki Demirkubuz, Nuri Bilge Ceylan ve Yavuz Turgul’la çalışma
hayalim var. Türk sinemasındaki birçok yönetmenle
çalışmak istiyorum. Çünkü setler benim için çok şey öğrendiğim
yerlerdir, derstir. O yüzden Yavuz Turgul’dan öğreneceğim
başka, Zeki Demirkubuz’dan başkadır. Fatih Akın’la
da çok çalışmak isterim. Bir ara Ferzan Özpetek’le çalışmak
istiyordum. Ancak o gitti. Yönetmenlerden ve onların setlerinden
çok şey öğrendiğim için hepsiyle çalışmak istiyorum.
Eski yönetmenlerden Atıf Yılmaz’la çalışmak çok isterdim,
kısmet olmadı. Ömer Kavur, Erden Kıral... Yeni dönem yönetmenleri
sayıyorum daha çok çünkü ben onların sinemasıyla
büyüdüm. Ama tabii Yeşilçam’dan ya da eski kuşaktan
gelen yönetmenleri de elimden geldiğince takip ettim.
Yeni dönem yönetmenleri herhalde kendime daha yakın buluyorum.
Sırrı Bey ile Haziran’da ortak bir projede oynama ihtimalim
var dediniz. Bundan başka projeleriniz var mı?
S
ırrı Süreyya Önder: Çok önemli iki projenin Özgü’yü
düşündüğünü biliyorum. Benim Berlin duvarına gecekondu
yapan bir adamla ilgili hikâyem var ama hikâyemde
gerçek bir kadın rolü yok. Bu işler belli olmaz. Bir bakarsınız
filmde bir karakter başını alır gider. Özgü ile çalışırken
sorunları çözmek çok kolay. İşin ağır kısmını unutuyorsunuz.
Her oyuncuyla bu rahatlık olmuyor. Duyuyoruz,
her yönetmen de böyle düşünüyor Özgü için. İki önemli
projede Özgü’ye odaklanmış durumdalar.
Ö
zgü Namal: Sırrı gibi yönetmenlerle çalışmak çok
önemli. Ortak paydada buluşunca ortaya çıkan da güzel
ve önemli oluyor.
Dinleyici Soruları
Mutluluk filminde Abdullah Oğuz’la anlaşamamanızın
nedeni yönetmen egosu mu oldu? Anlaşamama nedeniniz
neydi?

168
Ö
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2007
zgü Namal: Abdullah Oğuz çok görünen bir yönetmen
ve çok yetenekli. Önemli bir görsel gücü ve gözü var.
Ama onunla uyumlu çalışabilmek için bazı şeyleri evde bırakıp
çıkmak gerekiyor sete gelirken. Ben çalışırken elimden
geldiğince egomu evde bırakmaya çalışıyorum. Egonun
su yüzüne çıktığı durumlarda insanlarla çalışmak
mümkün olmuyor. O zaman kimseyi beğenmeyip kendinizi
beğeniyorsunuz. Bunun dışında moral bozukluğu, sinir
gibi başka davranış biçimleri geliştiriyorsunuz sette bunları
hissettiğiniz zaman. Sette amatör ruh çok önemlidir.
Bildiğin halde bilgiyi gizlemek benim için çok önemli bir
erdem. Çünkü çok bilir gibi davranırsanız, bir şey öğrenemezsiniz.
Yeni bir şey öğrenemediğiniz bir meslekte de geri
gidersiniz. Her seferinde ilk filmimi çekiyor gibi amatör
ruhla çalışmak bana çocukça bir heves veriyor. Karşınızdaki
insan egosunu fazlaca ortaya koyduğu zaman ve bilgisini
fazlaca satmaya başladığı zaman siz de ister istemez
öyle cevap veriyorsunuz. Ama ben sürekli kendimi yukarıdan
izlediğim için bunu nerede ve ne zaman yaptığımın
farkındayım. Benim çalışırken anlaşamadığım kişiler yönetmen,
oyuncu, yapımcı veya senarist kim olursa olsun
kendini izlemeyen kişiler. Kendini kendine kaptıran adamdan
korkarım.
Bu birlikte oynadığınız oyuncular için de geçerli mi?
Ö
zgü Namal: Tabii. Oyuncu elektriği diye bir şey var.
Ego, bilgi satması gibi tavırlarla karşılaştığı zaman en
büyük zevkim onu çökertmek. Ego zaaftan hoşlanmaz.
Egosu yüksek kişiler eksiklerinin ve hatalarının görülmesinden
hoşlanmaz. Bunları yüzlerine vurduğunuz zaman
kaçacak delik ararlar.
Oynamaktan en keyif aldığınız oyuncular kimlerdir?
Kiminle karşılıklı oynamak istersiniz?
Ö
zgü Namal: Ben bu konuda biraz şanslıyım. Gerçekten
çok özel oyuncularla çalıştım. Konservatuarda
okurken Zuhal Olcay hayranıydım ve onunla oynadım.
Uğur Polat, Meral Okay’le oynadım. Haluk Bilginer’le oynama
fırsatı buldum. Talat Bulut, Cezmi Baskın gibi usta-

Sırrı Süreyya Önder, Özgü Namal 169
larla oynadım. Murat Han Mutluluk filminde oynadığım çok
yetenekli bir oyuncu. Ben hakikaten çok iyi oyuncularla
oynadım.
“Bir projeye adım atarken kendini belli eden projeleri
kabul ediyorum” demiştiniz. Kurtlar Vadisi’nde (Yön:
Serdar Akar, Osman Sınav ve Mustafa Şevki Doğan,
2003) sizi çeken neydi?
Ö
zgü Namal: Senaryoyu elime aldığımda çok muhteşem
bir bölüm okudum yaklaşık dört yıl önce. Çok iyi yazılmıştı,
politikti ve o anki gündemi barındırıyordu içinde.
Elif de güzel bir karakterdi. İşsizdim ve paraya ihtiyacım
vardı.
Sırrı Bey, hapishane günlerinizle ilgili sinema adına,
yazmak adına bir çalışma yapmayı düşündünüz mü?
S
ırrı Süreyya Önder: Önce on altı yaşında girdim cezaevine.
Maraş katliamını protesto için on beş yirmi gün
kalmıştım içeride 1978’de. Beni çok etkileyen bir cezaevi
senaryom var aslında, ama senaryo ile arama mesafe
koymayı başaramadım. Annemin ömrü beni cezaevi kapılarında
beklemekle geçti. Yirmi beş yaşında dört çocukla
dul kaldı benim annem. Her şeyi unuttum, işkence yaptılar,
beni dövdüler unuttum, ama annemi dövdüler onu
unutmadım. Ne zaman yazmaya başlasam cezaevi günlerimi,
kalem orada duruyor. İnşallah birisi bunu yapar.
Çünkü her zaman acıyı, sıkıntıyı bastırmakla ya da işin
mizahına yaslanmakla olmuyor, kalem çalışmıyor. Sözün
tükendiği anlar vardır. İşte, 12 Eylül sanata ve edebiyata
kalın geldi dediğimden kastım budur. Coca Cola şişesi ve
işkence ilişkisi üzerine bir deney yaşamayan çok azdır bu
ülkede. Buraya gelince de kalem çalışmaz, neyini anlatacaksın!
Bize Beynelmilel’deki orkestra ile karşılaşmanızı anlatabilir
misiniz?
S
ırrı Süreyya Önder: Cuma günleri Mersin’de kent orkestrası
etkinlikler yapıyordu. Bizim arkadaşlar da
görmüşler ve bize bahsetmişlerdi. Biz de denk geldik. As-

170
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2007
lında Adıyaman’dan profesyonel müzisyenleri getirmek istiyordum
ama bütçemiz düşük olduğu için olmadı. Sonra
bu müzisyenlerle bir görüşmek istedik. Oturduk enstrümanlarla
atıştık. Ne yapabilirler, nasıl olur diye... İçlerinden
on bir kişiyi seçtik. Yedisi hiç sinema salonu görmemişti
hayatında. En kilit rol de onlarındı. Çünkü kötü icra
iyi icradan daha zordur. Oryante edilmiş bir ‘Enternasyonal
Marşı’ çaldırmak, düzgün bir ‘5. Senfoni’ çaldırmaktan
daha zordur.
Sırrı Süreyya Önder Kimdir?
Filmleri
Ödülleri
1962 yılında Adıyaman’da doğan Sırrı Süreyya Önder, 1978
yılında Adıyaman Lisesinde öğrenciyken Maraş Katliamını
protesto ettiği için hapse girdi. Hapisten çıktıktan sonra
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde öğrenimine
devam etti.12 Eylül darbesi sonrası ilk tutuklama
furyasında hapse girdi. 12 yıl hapse mahkûm edildi.
Cezaevlerinde açlık grevleri, infaz yakmalar sonucu yedi yıl
yattı. Beynelmilel ilk uzun metrajlı filmidir .
Beynelmilel (Muharrem Gülmez’le birlikte, 2006)
2007 Ankara Uluslararası Film Festivali Ulusal Yarışma En
İyi Film, En İyi Görüntü Ödülü
2007 İstanbul Uluslararası Film Festivali Ulusal Yarışma
Jüri Özel Ödülü
2007 Selanik Film Festivali İzleyici Ödülü

Özgü Namal Kimdir?
Sırrı Süreyya Önder, Özgü Namal 171
1978’de İstanbul’da doğan Özgü Namal, İstanbul
Üniversitesi Devlet Konservatuarı Tiyatro Bölümü
mezunudur. Kadıköy Halk Eğitim Merkezi ve Müjdat Gezen
Sanat Merkezi’nde oyunculuk eğitimi almıştır. Namal,
sinema filmlerinin yanı sıra birçok dizide, reklâm ve sinema
filminde oynamaktadır.
Başlıca Filmleri
Mutluluk (Abdullah Oğuz, 2007)
Polis (Onur Ünlü, 2006)
Beynelmilel (Sırrı Süreyya Önder ve Muharrem Gülmez,
2006)
Organize İşler (Yılmaz Erdoğan, 2005)
Büyü (Orhan Oğuz, 2004)
Anlat İstanbul (Yücel Yolcu, Ümit Ünal, Selim Demirdelen,
Ömür Atay ve Kudret Sabancı, 2004)
Sır Çocukları (Ümit Cin Güven ve Aydın Sayman, 2002)
Ödülleri
2007 Antalya Altın Portakal Film Festivali En İyi Kadın
Oyuncu (Mutluluk)
2007 İstanbul Uluslararası Film Festivali En İyi Kadın
Oyuncu (Beynelmilel)