PŁOMJE 5/2025

Serbski casopis za źiśi
POMJE
lětnik
2025
5

2
Piskacowa pěseń
Piskac, piskac, pi-pa-pu!
Twóje kwiśonki, te klinkocu
kaž zwónki maja, zwónje lubosnje
spiw nalěśa pó zagroźe.
Piskac, piskac, pi-pa-pu!
Twóje kwiśonki tak rědne su.
Małke, běłe, słodko wónjece.
Grozny gad pak jo w tej rostlinje!
Piskac, piskac, pi-pa-poš!
Do pólewanki njepśiźoš!
Źiwy kobołk jo śi pódobny.
Ten jo strowy, ten my zběramy.
Cele rozglědniwje to se stanjo.
Gadowaty piskac k jěźi njejo!
Piskac, piskac, pi-pa-poš!
Rědny k woglědanju wóstanjoš.
S¢OWNICK
grozny gad – grauenhaftes Gift; kwiśonka – Blüte; piskac – Maiglöckchen; pólewanka – Suppe;
rozglědniwje – vorsichtig; słodko wónjecy – süß duftende; źiwy kobołk – wilder Knoblauch
Tekst: Jill-Francis Ketlicojc / kresl.: Barbara Beger

Lube wuknice a wukniki,
krotko a słodko com wam wulicowaś,
na co móžośo se w majskem wudaśu
Płomjenja wjaseliś. W nowem cysle njefeluju
zasej gódańka, žorty a memory graśe.
W artikelach zgónijośo mjazy drugim,
co symbolizěrujo majski bom, chto jo
wunamakał tedije (te wukludne gněśeńka)
a do kótarego města wupłaśijo se raz
woglědaś. Se wě, we wašom casopisu
namakajośo dalšne zajmne teksty a teke
zwucowanja. Žycym wam pówucny
a wjasoły cas z Płomjenim!
Waša redaktorka Płomjenja
Katarzyna Fidekowa
3
Groni se,
až kwiśina ze styri
łopjenami pśinjaso
gluku! Namakaj taku
kwiśinu na wobrazu
a ju wobkruž!
Z wopśimjeśa:
Nadawki / wanja / gódańka
4 Cytaj a wukni!
5 Wumólujomy sami
6 Rěcne zwucowanja
zwuco-
8 Pismiki „z“, „ž“
a „ź“
14 W sportowej
hali
15 Memory
17 Słowa a sady
28 Gódańka
Wšake
2 Piskacowa pěseń
10 Pěty błazan
12 Comic „Na
wobswětlonych
sćažkach“ (5. źěl)
19 Cerwjeny dub –
bom lěta 2025
20 Dolnoserbske
pismojstwo (3. źěl)
22 Stajanje majskego
boma
24 Tedij a Elefäntle
26 Bamberg
30 Fašing serbskich
familijow
31 Žorty
32 Z luštom
a lubosću
za to serbske
Tekst: K. F. / titelny wobraz: Wolf Gang / pixabay / kresl.: SILAS

4
Ja, ty a my – co w maju cynimy?
Pytaj sady a napiš wšykne do zešywka!
Ja drogujomy list za mamu.
My pišom z balom.
Źiśi grajo w hali.
Źowćo sportuju w góli.
Wy słuchamej muziku.
Ty tergatej majski wobraz.
Mej cytaš wjeliki lod.
Tim a Tina mólujośo nowe knigły.
Wej jěstej rědne kwětki.
Co cyniš w maju?
Móžoš kórtu
ku dnju mamow basliś!
Tekst: Annett Hirschlerowa / kresl.: Ingrid Wehder

5
Kresl.: Eva Gaeding

6
Pódaśe casa (2) – napoł, běrtyl, tśi běrtyle
Połgóźiny móžomy twóriś z formulaciju:
(Jo) (zeger) napoł + licba w genitiwje.
napoł
źaseśich
(9:30 abo 21:30)
napoł
styrich
(3:30 abo 15:30)
napoł
jadnogo
(0:30 abo 12:30)
1. Zakresli do zegerow špěry za pšawy cas!
Zeichne in die Uhren die Zeiger für die korrekte Zeit ein!
Jo napoł pěśich.
Jo napoł dweju.
Jo napoł wósymich.
Jo napoł jadnasćich.
2. Zwěž digitalne zegery z pšawymi pódaśami casa!
Verbinde die digitalen Uhren mit den korrekten Zeitangaben!
napoł
dwanasćich
napoł
šesćich
napoł
źewjeśich
napoł
sedymich
napoł
tśich

7
Za běrtylgóźiny wužywamy formulaciju:
(Jo) (zeger) běrtyl / tśi běrtyle na + licba w akuzatiwje.
Na pśikład:
běrtyl na
tśi
(2:15 abo 14:15)
běrtyl na
wósym
(7:15 abo 19:15)
tśi běrtyle na
pěś
(4:45 abo 16:45)
tśi běrtyle na
jadno
(0:45 abo 12:45)
3. Napiš pšawy cas z licbami!
Schreibe die korrekte Uhrzeit in Zahlen auf!
Jo běrtyl na źaseś. 9:15 Jo tśi běrtyle na šesć.
Jo tśi běrtyle na styri.
Jo běrtyl na dwanasćo.
Jo tśi běrtyle na sedym.
Jo běrtyl na dwě.
Jo tśi běrtyle na źewjeś.
Jo běrtyl na jadnasćo.
4. Zasajź do slědujucych sadow pšawe pódaśa casa!
Setze in die folgenden Sätze die korrekten Zeitangaben ein!
Nowy krimi se zachopijo (20:15).
Kóńc góźiny buźo (9:45).
Zmakajom se z Katku (16:15).
Někak
Dypkownje
(6:15) som spušćił dom.
(11:45) dajo wobjed.
Mamy matematiku (14:15).
Mój slědny bus wótjěźo (19:45).
Cora w nocy
(0:45) som naraz wócuśeła.
Tekst: F. D. / kresl.: Uwe Häntsch

8
Pismiki
z,žz,ź
z,
1. Pódšmarni (unterstreichen)
pšawe słowa!
Źiśi grajkaju wjelgin raźi w ...
zagroźe.
zagroze.
zagrože.
Woglěd w rozwjaseleńskem
parku jo było wjelicne ...
doźywjenje.
dozywjenje.
dožywjenje.
Kněni Nowakowa jo kupku turistow ...
pśewóžowała.
pśewóźowała.
pśewózowała.
Źinsa som zjědła jano
jadnu gusku a kus ...
maźańca.
mazańca.
mažańca.
To jo było fairne ...
wuběžowanje.
wubězowanje.
wuběźowanje.
Měto njejo dostał dobru
censuru a dla togo jo wón ...
tuzny.
tuźny.
tužny.

9
2. Pśešmarni (durchstreichen) wopacne słowo w teksće!
Źiśi / Ziśi woglědaju wjelgin raži / raźi do rozwjaseleńskego parka.
Tam žednje / źednje njedajo wóstudu! Nejwětša atrakcija jo zwětšego /
źwětšego padata železnicka / zeleznicka (Achterbahn). Źowća / žowća
a gólcy skokaju teke na trampolinje abo zabłužiju / zabłuźiju se w labyrinśe.
Wóni pak wužywaju / wuźywaju kórtu a na kóńcu pšawu drogu
namakaju. Woblubowane su teke karasele, kótarež / kótareź
wjerśe se wjelgin malsnje. Někotare luźe / luže maju
wusokostny tšach (Höhenangst). Za nich góze/góźe se
sportowe póbitowanja ako minigolf.
3. Zapiš pšawje do sadow pismiki z, ž abo ź!
1. Wjedro w maju jo pśija ne.
2. Kito a Anka wob ělijotej se na wubě owanju.
3. aba a bóśon se wa itej.
4. Nawó eń a njewjesta stej glucnej.
5. Wucba achopijo se ajtša eger ewjeśich.
6. orty cytaśo na pśedslědnem boku Płomjenja!
7. Mu a eńska otej do kina.
8. Mójej nejlubšej barwje stej elena a ołta.
9. Njewěm za kótare ěło dejm se ro su iś.
10. Ta jě a sło i wjelgin derje!
Tekst: K. F. / kresl.: Gudrun Lenz

1 0
R az
nadobny kral jo
pśikazał swójomu tam tšawu wótpasć. Kaki to błazan!“ Kral
nejzamóžnjejšemu ministarjeju, aby jo teke tenraz nygał a swójomu minista-
rjeju pśigłosował.
namakał pěś nejgłupšych luźi w swójom
kralojstwje. Za to jo dał jomu mjasec casa. „Ga něto“, jo ministaŕ pókšacował, „dejśo,
Ako mjasec jo zajšeł, jo ministaŕ kraloju mój wusoko cesćony kral, zgóniś, chto pó
jano dwě narje pśedstajił. Togodla jo kral mójom měnjenju jo tśeśi głupak we Wašom
kraju: Ga to rozmjej som ja sam!“
był wócywidnje rozgórjony a jo gronił:
„Ja ga som Was wjelgin pšosył, aby mě Zaźiwany kral jo z wjelikima wócyma na
namakali pěś błazanow.“
njogo wuźěrał a gronił: „Ale ja ga se Was
Na to jo jomu znapśeśiwił: „Mój kněz a wjelgin wažym ako nejzamóžnjejšego cłowjeka
mójogo luda. Jano togodla som
kral! Dajśo mě jan Wam głupjeńcow jadnogo
za drugim pśedstajiś!“ Kral jo był Was za ministarja wumjenił.“
z tym wobjadny.
Ministaŕ pak jo pókšacował: „Waša majestosć!
Ako ministaŕ mam na kuždem
Toś jo ministaŕ pśiwołał prědnu naru a jo
gronił: „Toś ten Waš póddan jo wjeliki źěłowem dnju tyźenja nejwažnjejše nastupnosći
kralojstwa wobźěłaś a zasto-
głupak, pśeto wón jo šeł na mark z wołom
a wózom, ale swóju wóru jo weto nosył jaś. Som pak ceły mjasec z tym pśepórał,
aby pytał za głupymi. Z procu som
sam na głowje.“
Kral jo nygał, pśeto jo był pśeznanjony, až w prědnem tyźenju namakał jano teju
to jo głupy luź.
dweju, kótarejž dejtej pó Bóžej njewuzgónjecej
wóli swójo zemske tudybyśe
Na to jo dał ministaŕ drugej narje zastupiś
a jo gronił: „Ow kněz! Wiźiśo něnto drugego
głupaka Wašogo mócnaŕstwa! Toś Njeglědajucy na to som dalej pytał a pó-
zmejstrowaś z póbrachujuceju mudrosću.
ten muski jo žywy w domje, na kótaregož
kšywo jo wětš wšake semjenja pśiduł. danego casa. Toś ten njerozym kwalifidermo
slěźił až do slědnego dnja mě za to
Ako jo pó dešću chapjała tšawa na kšywje
rosć, ga jo kjarl wopytał swójogo wo-
tśeśa nara Wašogo kraja. Njeměniśo ga
cěrujo mě bźez cwiblowanja k tomu, byś
ła pśez jabeŕ na kšywo wjasć. Ten jo dejał teke?“
Pěty błazan

1 1
Ministaŕ jo chylu pózastał, jo do koła
wokoło glědał a pótom jo wótcakał pśed
kralom z póchyloneju głowu. Kněžaŕ
jo zasej nygał, ale ned njesćerpnje se
pšašał: „Něnt pak powědajśo skóńcnje:
Chto jo stwórty błazan?“
Ministaŕ jo pózwignuł swóju głowu,
glědał do njebja a gronił: „Och, Kněžo
na njebju! Gaž mógu swójo žywjenje
wumóžyś, budu wó to pšosyś.“ A glědajucy
kraloju do woblica, jo wózjawił:
„Mój kral! Ja ga to njamógu Wam groniś,
bźez togo, až wubuźijom Wašo nejwětše
gniwanje!“ Na to pak jo kral był
jano hyšći wěcej narski a jo pominał:
„Powědajśo how jan mimo tšacha! Wam
njedej se dla togo nic złego staś. Wšykne
pśibytne su móje znanki, až źaržym
swójo zlubjenje.“
Ministaŕ jo se zdał byś wólažcony a jo
gronił: „No, Wy sami ga to sćo, ow
wjeliki kněžaŕ! Wy sćo, ako jo znate, zagronity
za wšykno, což se stawa w tudejšem
mócnaŕstwje, za wšyknych póddanow
a ceły kraj. Njejsćo pak mě dali
pytaś za nejzamóžnjejšymi pěś luźimi
kraja, což by Wašomu a našomu pśichodnemu
derjeměśeju zawěsće wužytne
było. Ně! Wy ga sćo mě kazali, až
mam swój cas pśepóraś z tym, Wam
namakaś nejgłupšych krajanow. Z tym
sćo se wopokazali ako stwórty głupak
a nara.“
Kral jo stojał pósromany z cerwjenym
woblicom. Dokulaž pak jo ministarjeju
słowo dał, jo dejał swóju złosć za wuzdu
źaržaś.
Pó chyli wótlěkanja jo kral slědkoju był
kradu narski: „Jo, ale něnto powědajśo
wěrnosć do kóńca: Chto jo pěty głupjeńc
w mójom kralojskem mócnaŕstwje?“
Ministaŕ jo kraloju do wócowu glědał,
na to do krejza dwórnikow, kótarež su
pěty raz napněte na wótegrono cakali.
Pótom su se jogo mudre słowa jano tak
sypali, až kralojskemu pisarjeju jo śěžko
było, je rowno tak spěšnje zapisaś
do stawizniskich knigłow kralojstwa.
Mudry jo gronił: „Wjeliki kral! Glědajśo
ze mnu z Wašogo kšasnego palasta
dołoj na zaprošone wiki. Tam wiźiśo
kupku źiśi. Toś te stoje tam kuždy źeń
pśi studni. Do šule njamógu chójźiś,
pśeto wóna jo zacynjona brachujucych
wucabnikow dla. Teke šulski dom rozpadujo,
ale nicht njoco daś pjenjeze za
nowu šulu. Źiśi se wšednje zmakaju pśi
studni. Wóni pak gromadu njepowědaju,
njegraju abo njespiwaju ze sobu.
Kuždy ma jaden z tych nacasnych smartfonow.
Pó nich wóni tipuju ceły źeń, až
słyńco se chowa. Njewěm, kótare góle
z nich pśichodnje nejgłupše buźo. Ale
som sebje wěsty, až buźo jadno z nich
drje wót Was pytany pěty głupjeńc!
A wjele dalšnych pójźo ned za nim.“
S¢OWNICK
derjeměśe – Wohlsein; drje – sicherlich; gniwanje – Unwillen; jabeŕ – Leiter; kralojstwo – Königreich;
kšywo – Dach; mócnaŕstwo – Reich; nadobny – wohlgestaltet; nastupnosć – Angelegenheit; nejzamóžnjejšy
– fähigster; njerozym – Unsinn; njewuzgónjeca wóla – unergründlicher Wille; nygaś –
nicken; póchylony – geneigt; póddan – Untertan; pósromany – beschämt; pśepóraś
– hier: verschwenden; pśikazaś – auffordern; rozpadowaś – zerfallen; semje –
Samen; słowa su se jano tak sypali – die Worte sprudelten nur so; studnja
– Brunnen; tudybyśe – Dasein; wažyś se – schätzen; wěrnosć – Wahrheit;
wobjadny – einverstanden; wócywidnje – offensichtlich; woł – Ochse; wótlěkanje
– Zögern; wótpasć – abweiden; wumjeniś – ernennen; wumóžyś – retten;
wuźěraś – große Augen machen; zajś – vergehen; zaprošony – staubig; zastojaś –
verwalten; za wuzdu źaržaś – im Zaum halten; zlubjenje – Versprechen; znank –
Zeuge
Tekst: Aisha Mandozai (wuknica) / z nimšćiny Werner Měškank / powědaŕ: Maks Bagańc / kresl.: Isa Bryccyna

1 2

1 3
Tekst a kresl.: SIGGIKO

1 4
W sportowej hali
Pšašanja:
1. Chto jo wiźeś na wobrazu?
2. Kótare sportowe rědy a wěcy,
kenž se w sporśe wužywaju, su
wiźeś w hali?
3. Co gótuju wósoby na wobrazu?
Nadawka:
Kótare zaběry w sporśe gótuju wam
nejwěcej wjasela? Co raźi njecyniśo
w sporśe? Sportujośo teke we wašom
lichem casu? Pišćo abo wulicujśo wó
tom!
Tekst: XXX K. F. / kresl.: Matthias Seifert

Tema:
zagrodowy rěd (1. źěl)
1 5
kara
grabje
šupa
špóda
zagrodowa
łopatka
źěłowe
rukajce
Tekst: K. F. / kresl.: Inka Tekst: Grebner XXX

1 6
Tekst: XXX

Tema: kompjuter a internet (1. źěl) 1 7
wobrazowka
śišćak
Trjebam nowy kompjuter, wobrazowku,
tastaturu a myšku (A.).
Carna patrona w mójom śišćaku (L.)
jo južo wša.
twarda plata
głosniki
Wšykne fota smy wótkładli na
twardej plaśe (L.).
Nic njesłyšym, dokulaž móje
głosniki su bóžko dokusow.
internetowy bok / internetowa
strona
instalěrowaś
Glědajśo na internetowy bok /
internetowu stronu (A.)
našeje šule (G.)!
Musymy hyšći někotare programy
instalěrowaś.
Tekst: K. F. / kresl.: freepik

1 8
der Drucker
der Bildschirm
Die schwarze Patrone in meinem
Drucker ist schon aufgebraucht.
Ich brauche einen neuen Computer,
Bildschirm, Tastatur und eine Maus.
die Lautsprecher
die Festplatte
Ich höre nichts, weil meine
Lautsprecher leider kaputt sind.
Wir haben alle Fotos auf der Festplatte
gespeichert.
installieren
die Internetseite
Wir müssen noch einige Programme
installieren.
Schaut auf die Internetseite unserer
Schule!
Tekst: K. F. / kresl.: freepik

1 9
Cerwjeny dub –
bom lěta 2025
Oficialne mě „boma lěta 2025“ jo amerikański
cerwjeny dub (Quercus rubra). Wón pśiźo z jeglinowych
gólow a měšanych lěsow pódzajtšneje połojce nocneje Ameriki. . W Europje su sajźali cerwjene
duby wót zachopjeńka 18. stolěśa ako parkowe
a alejowe bomy, dokulaž cerwjena barwa jich
łopjenow w nazymje wuglěda wjelgin rědnje.
Wót zachopjeńka 20. stolěśa su dobywali te bomy
Pódpołpśecej
wěcej a wěcej na wažnosći teke w gólnistwje.
Wóni mógu derje rosć teke na suchych městnach
a z tym su wažny wobstatk gólow.
Cerwjeny dub móžo wordowaś až do 400 lět stary
a buźo wót 20 do 25 m wusoki, wótergi samo 35 m.
Pśeměr štoma wunjaso až do wušej 220 cm. Cas kwiśenja
cerwjenego boma w srjejźnej Europje jo w maju. Na zach wise pón žołtozelene kóśetka. Dosć kulojte płody
boma
gału-
(dubjańki) su 2 do 3 cm wjelike, maju płone „micki“
a krotke
wogonki. . Łopjena su do 25 cm dłujke a do 15 cm šyroke.
W swójej domowni dojśpiju cerwjene duby starstwo wót
nejwušej 500 lět. To groni, až tak wusoke starstwo ako naše
domorodne duby amerikańske cerwjene duby njedojśpiju.
Europske duby mógu pśežywiś
maksimalnje samo
800–1000 lět!
S¢OWNICK
cas kwiśenja – Blütezeit; dojśpiś – erreichen; dub –
Eiche; dubjańka – Eichel; gólnistwo – Forstwirtschaft;
jeglinowa góla – Nadelwald; kóśetko – Kätzchen;
měšany lěs – Laubmischwald; micka – Mütze; płod –
Frucht; płony – flach; Pódpołnocna Amerika – Nordamerika;
pódzajtšny – östlich; pózbuźony – angeregt;
pśeměr štoma – Stammdurchmesser; pśežywiś –
überleben; suchy – trocken; towaristwo – Verein;
wažnosć – Bedeutsamkeit; wobstatk – Bestandteil;
wogonk – Stiel; wótergi – mitunter; wuzwignuś –
hervorheben
Bom lěta wupytujo kužde lěto towaristwo ze samskim
mjenim, kótarež jo załožył w lěśe 1972 dr. Silvius
Wodarz (tencas: „Umweltschutzverein Wahlstedt“).
Pózbuźony wót akcijow ako „ptašk lěta“ jo pśišeł Wodarz
na ideju kužde lěto teke jaden bom wuzwignuś.
Akcija se pśewjeźo mjaztym wót lěta 1989.
Tekst: zestajiła K. F. / kresl.: Annett Wolf

2 0
Dolnoserbske
pismojstwo (3.
źěl)
Prědne wuśišćane dolnoserbske spiwaŕske su
wujšli w lěśe 1749 w Chóśebuzu pód titelom
„Kleine Sammlung geistreicher Lieder“. Toś te
knigły jo wudał brjazyński faraŕ Johann Ludwig
Will (1710–1771). Pśez Willa wudopołnjony
zakład za nje su byli spiwaŕske, kótarychž
awtor jo był Čech Juro Petermann (1710–1792).
Petermann jo był, rowno tak ako Bogumił
Fabricius, pietist wukubłany w Halle. Nejpjerwjej,
ako faraŕ w Górnej Łužycy, jo nawuknuł
górnoserbsku rěc. Pózdźej, wót lěta 1741, jo
statkował ako duchowny we Wětošowje a jo
zestajił swóje spiwaŕske, kótarež njejsu se wudali,
ale, ako jo se južo naspomnjeło, su byli
zakład za dalšne knigły togo raza. Wušej naspomnjone
Willowe spiwaŕske z lěta 1749 su
wopśimjeli 211 kjarližow – kuždy w nimskej a
dolnoserbskej rěcy. Johann Ludwig Will jo był
teke redaktor dalšnych w lěśe 1760 wudanych
spiwaŕskich z južo 442 kjarližami.
Dalšny awtor spiwaŕskich jo był Jan Michał Ertel
(1721–1785). Wón jo był Nimc a jo póchadał
z wokolice Mišnja (nimski Meißen). Wón jo był
wót lěta 1755 diakon we Wikowje (nimski Elsterwerda),
źož jo nawuknuł dolnoserbsku rěc.
Jogo „Dwaźasća duchownych spiwow“ njejo se
žednje wuśišćało, lěcrownož wón jo je pósłał
w lěśe 1761 pietistam do Halle z pšosbu, aby
wóni je wudali.
Nimc jo był teke Jan Bogumił Hauptmann.
Wón jo se naroźił we Wytparku (nimski Wittenberg)
w lěśe 1703. Jogo głowna zasłužba za
Dolnych Serbow jo, až jo wón napisał dolnoserbsku
gramatiku „Nieder-Lausitzsche Wendische
Grammatica“. Wóna jo wujšła w lěśe
1761 w Lubnjowje. Hauptmann
jo studěrował teologiju na uniwersiśe
we Wytparku. W toś
tom casu jo se teke zaběrał
ze wšakorakimi cuzymi
rěcami. Pózdźej jo był
Zajmnostka:
Wažne pomniki dolnoserbskeje rěcy su
pśełožki biblije. Pódla južo naspomnjonego
Jakubicowego z połojce 16. stolěśa
a Fabriciusowego ze zachopjeńka 18. stolěśa
dajo teke hynakšy stary pśełožk Nowego
testamenta, tak pomjenjony Krakojski
rukopis. Wón lažy něnto w Krakowje
w Pólskej (wót mjenja města se wótwóźujo
pomjenjenje toś togo rěcnego pomnika),
a póchada z barlinskeje zběrki manuskriptow.
Krakojski rukopis jo nastał
nejskerjej něźi w 17. stolěśu. Njejo znate,
chto jo był awtor toś togo pśełožka Nowego
testamenta do dolnoserbšćiny.

2 1
„Nieder-Lausitzsche
Wendische
Grammatica“
(titlowe łopjeno)
Jan Bjedrich
Fryco
domacny ceptaŕ
w dolnołužyskem
Rědorju
(nimski
Reddern), źož
jo zachopił
serbski wuknuś.
Hauptmann
jo prědny
raz prjatkował serbski w lěśe 1731 w Skjarbošću.
Wót lěta 1733 jo był faraŕ w Rědorju,
pózdźej jo statkował w Lubnjowje, nejpjerwjej
wót lěta 1738 ako diakon, a wót lěta 1750 ako
wušy faraŕ. Hauptmann jo wumrěł w lěśe 1768.
Mimo wušej pomjenjoneje gramatiki wón jo
był teke sobuawtor serbskego słownika „Lexicon
Vandalicum“. Toś to wuźěło jo zachopił
pisaś faraŕ Martini a Hauptmann jo jo wudopołnił
w lěśe 1731. Spomnjeśa gódne jo, až
źěl Hauptmannoweje gramatiki jo pśidatny
„Teutsch und Wendisches Register“, kótaryž
ma 154 bokow a ma teke formu słownika.
W gramatice awtor jo wobjadnał mjazy drugim
tematiku ortografije, etymologije¹ a syntakse².
Jo tam teke zaměstnił zběrku serbskich
městnych mjenjow a póžyconkow z nimskeje
rěcy.
S¢OWNICK
duchowny – der Geistliche; kjarliž – Kirchenlied;
póžyconka – Lehnwort; prjatkowaś – predigen; procowaŕ
– Patriot; pśełožk – Übersetzung; swětny –
weltlich; wědomnosć – Wissenschaft; wobjadnaś –
behandeln; wobydlaŕstwo – Bevölkerung; wóznam –
Bedeutung; wuwiśe – Entwicklung; zakład – Grundlage;
zasłužba – Verdienst; zgubiś – verlieren
Ceły Stary testament jo se prědny raz wudał
w dolnoserbskej rěcy w lěśe 1796. Awtor toś
togo pśełožka jo był Jan Bjedrich Fryco. Wón
jo se naroźił w lěśe 1747 w Gołkojcach ako
syn dolnoserbskego fararja.
Wón a jogo bratš, teke znaty dolnoserbski
procowaŕ Pomgajbog Kristalub Fryco, stej
jěsno zgubiłej swójeju starjejšeju a stej wótrosłej
pla fararja Šyndlarja we Wjerbnje.
Wobej bratša stej studěrowałej w Halle a stej
byłej fararja. Jan Bjedrich jo fararił w Kórjenju,
Gołkojcach a Gołbinje. Jo wumrěł w lěśe
1819. Mimo pśełožka Starego testamenta,
wón jo teke awtor njewózjawjonego dolnoserbskego
słownika a gramatiki. Fryco jo se
tejerownosći zaběrał z demografiju³ a jo slěźił
na pólu serbski powědajucych w něgajšnej
sakskej Dolnej Łužycy.
Pomgajbog Kristalub Fryco (1744–1815),
bratš Jana Bjedricha, jo był duchowny w
Kałkojcach (nimski Kalkwitz) a pótom wušy
faraŕ w chóśebuskej serbskej cerkwi.
Wón jo awtor wjele nabóžninskich knigłow,
takich ako na pśikład: „Ta hordnunga
togo strowja a teje zbóžnosći“, „Bjatowaŕske
knigły“, „Te słušnosći togo kśesćijana“ abo
„Niederlausizke serbske prjatkaŕske knigły“.
Pomgajbog Kristalub Fryco jo teke
jaden z prědnych, ako su zachopili pisaś
serbske swětne basni, to groni basni, kenž
njejsu zwězane z nabóžninu.
¹ etymologija: wědomnosć k póchadoju a stawiznam słowow a jich wóznama
² syntaksa: jo centralny aspekt rěcy, kótaryž se zaběra ze strukturu a rědowanim słowow w sadach
³ demografija: wědomnosć, kótaraž se zaběra statistiski a teoretiski z wuwiśim wobydlaŕstwow a jich strukturow
Tekst: dr. Jakub Sokół / kresl.: Isa Bryccyna / foto: wikipedia

2 2
Stajanje majskego
boma
*
Majski bom
na wikach
w Münchenje
1. maja abo źeń do togo swěśe we wjele
źělach Nimskeje a teke w drugich krajach
wósebny swěźeń – stajanje majskego boma.
Toś ten nałog jo wěcej ako jano stajanje
boma, wón jo symbol nalěśa a zgromadnosći.
Ale co štycy hyšći za tym tradicionelnym
swěźenim? A dla cogo se scełego
majski bom staja? To ned
zgónijośo!
Co jo majski bom?
Majski bom jo dłujki, śańki štom, kótaryž
se wupyšnja zwětšego z pisanymi
banśikami, wěncami, chórgojami a na
někotarych městnach samo z drjewjanymi
figurami. Majski bom njejo jano
pyšnotka, ale pokažo na rědnosć
wócuśujuceje pśirody a symbolizěrujo
nowe žywjenje.
Póchad nałoga
Nałog stajanja majskego boma źo slědk
až do tatańskich casow. Južo w pśedkśesćijańskem
casu su luźe swěśili nalěśe ze
swěźenjami a ritualami, kótarež su pódšmarnuli
změnu lětnego casa. Majski
bom njejo symbolizěrował
pśi tom jano wrośenje
śopłoty a swětła, ale teke
płodnosć zemje. Luźe su
teke wěrili, až stajanje
majskego boma jo pśinjasło
gluku a derjeměśe.
Kak se majski bom staja?
We wjele jsach jo stajanje majskego boma
wažny swěźeń, kótaryž se z wjelikeju procu
pśigótujo. Južo jěsnjej se bom wupytujo
a pódpušćujo. Majski bom njemusy byś pśi
tom jano rowny, ale teke wósebnje mócny,
aby kšuśe stojał. Stajanje majskego boma jo
wupominanje za wjele luźi. Bom se z pomocu
mašinow abo jano z rukami staja a pótom
wěsće zakokulujo. Na kóńcu bom se
hyšći wupyšnja, aby wuglědał swěźeński
a bejnje pisany.
S¢OWNICK
chórgoj – Fahne; derjeměśe – Wohlbefinden; dopominaś – erinnern; drogotny
– wertvoll; kšadnuś – stehlen; płodnosć – Fruchtbarkeit; pódpušćowaś –
fällen; pódrězaś – absägen; póžywaś – genießen; proca – Mühe; pśedkśesćijański
– vorchristlich; pyšnotka – Schmuckstück; scełego – eigentlich;
skšuśowaś – festigen; sromota – Schande; štom – Baumstamm; tatański –
heidnisch; wěnc – Kranz; wěriś – glauben; wobstražowaś – bewachen; wócuśujucy
– erwachend; wótkupiś – abkaufen; wrośenje – Zurückkehren; wupominanje
– Herausforderung; zakokulowaś – verankern; zgromadnosć – Gemeinschaft;
změna – Wechsel; zwězanosć – Verbundenheit
Tekst: zestajiła Victoria Thiemarojc (wuknica DSG) / wobźěłanje a wudopołnjenje: K. F. / foto: M. Hasacki, foto*: wikipedia

2 3
Sćo južo wěźeli?
W někotarych městnosćach
jo nałog, až wobydlarje
susedneje jsy wopytuju
w nocy pśed stajenim
majski bom kšadnuś. Móžno
jo swój wukšadnjony bom
teke
wótkupiś, na pśikład za
kistu limonady abo druge
chłošćonki.
Teke w serbskich jsach musy se
majski bom derje
wobstražowaś,
dokulaž gaž młoźina ze susednych jsow jen pódrěžo,
njesmějo se w pśiducych sedym lětach majski
bom stajiś. To jo sromota za cełu
wjas!
Nałog z wóznamom
Tradicija stajanja majskego
boma jo se we wjele
regionach wobchowała,
teke gaž jo se wašnja
swěśenja w běgu casa
změniła. Nałogi ako ten,
skšuśuju zwězanosć k domowni
a dopominaju luźi
na to, kak drogotne jo
z drugimi swěśiś
a žywjenje póžywaś.
Swěźeń zgromadnosći
Stajanje majskego boma njejo
jano techniske wupominanje,
ale pśedewšym swěźeń zgromadnosći.
Tak wugótujo se
pśi tej góźbje zwětšego rědny
wejsny swěźeń, na kótaryž pśidu
wobydlarje jsy a teke gósći
z wokolnych regionow. Pśi tom
njefelujotej muzika a dobra
mysl. Cesto dajo teke tradicionelnu
reju wokoło majskego
boma, pśi kótarejž bom se
wobwija z pisanymi bantami.
Tradicija we Łužycy
Teke w serbskich jsach woplěwa se 30. apryla abo
1. maja nałog stajanja majskego boma. Na wjerašku
casy samo až na 30 mejtarjow wusokego štoma
jo zelena brjaza pśiscynjona. Štom jo wupyšnjony
zwětšego z girlandu, wěncom z pisanymi
bantami a chórgoju, cesto teke serbskeju. Dajo
samo wuběźowanje wó nejrědnjejšy majski bom.
Takich pšawje rědnych
we Łužycy njejo
mało!
Stajanje
majskego
boma w Janšojcach
Kresl.: Karin Konrad

2 4
Tedij
a Elefäntle
– zajmnostki ze
šyjarnego kašćika–
–
Elefäntle?!
Kake źiwne mě ...
Elefäntle se groni elefantoju
w šwabskem
dialekśe. Margarete jo
wótrosła w šwabskem
regionje, źinsajšnej
Baden-Württembergskej.
Dobry źeń, lube cytarje a cytaŕki! Mě se
groni Elefäntle a ja som prědne gněśeńko
swěta! Źinsa com wam něco wó mójom žywjenju
a wó mójich pśiswójźbnych wulicowaś.
Mójo wunamakanje jo było ceło pśipadne. Na jadnom dnju w lěśe 1880 jo wušyła młoda
žeńska Margarete Steiff glickowy zagłowcyk z filca. Wón pak njejo měł normalnu połkulojtu
formu, ale jo wuglědał ako mały elefant. A tak som nastał! Južo někotare dny pózdźej su
kśěli źiśi ze mnu grajkaś. Margarete jo wušyła hyšći wěcej małych elefantow a teke móje
bratšy a sotšy su malsnje namakali w źiśecych śpach swójo nowe doma. W lěśe 1885 jo se
pśedało 600 gněśeńkow, a jadno lěto pózdźej samo 5000.
Tak wjele elefantow hyšći swět wiźeł njejo! Margarete
Steiff jo natwariła wuspěšnu firmu. Skóro jo dostała
pódpěru wót bratšowego syna. Richard jo měł wjele kreatiwnych
idejow za nowe graśa a gněśeńka. Ako jo chójźił
do zwěrjeńca, jo był wósebnje rozpalony za mjadwjeźe.
Ale to móžo wam mój pśijaśel Tedij lěpjej wujasniś ...
S¢OWNICK
bratšowy syn – Neffe; bulaty stoł – Rollstuhl; glickowy zagłowcyk –
Nadelkissen; gněśeńko – Kuscheltier; góźbny – passend; grajkowe
wiki – Spielwarenmesse; Lipsk – Leipzig; mjadwjeź – Bär; pódpěra –
Unterstützung; pógibny – beweglich; prěki a pódlu – drunter und
drüber; pśewześ – übernehmen; pśipadny – zufällig; pśiswójźbny –
Verwandter; rozpalony – stark begeistert; rozpowědaś se – sich durch
Erzählen verbreiten; rozpśedaś – ausverkaufen; sobuźěłaśeŕ –
Mitarbeiter; šyjarny kašćik – Nähkasten; wobrośiś – umdrehen;
wopěraś se – sich weigern; wótwóźowaś se – sich ableiten; wunamakanje
– Erfindung; wuspěšny – erfolgreich; zaměrny – zielstrebig;
zastśěliś – erschießen; zwónoźeś – schaffen; źiśeca chromjeta –
Kinderlähmung

2 5
D obry źeń, lubše luźe! Ja som Tedij. Zawěsće znajośo
mě abo mójich pśiswójźbnych. Ale cogodla groni se
mě scełego Tedij? No jo, to jo dłujke tšojenje ...
Ako Elefäntle jo južo wulicował, jo mój wunamakaŕ Richard
Steiff. Wón jo chójźił rad do zwěrjeńca w swójom rodnem měsće
Stuttgart, a tam su se jomu spódobali wósebnje mjadwjeźe.
Pótakem jo skicěrował nowe gněśeńko: Rozmjej mě! Malsnje
ze skice jo nastał model, kótaryž jo prezentěrował Richard
na grajkowych wikach w Lipsku. . Wósebnje inowatiwne
su byli móje pógibne ruce a noze. Margarete Steiff jo
była skeptiska a teke zajm woglědarjow jo był mały.
Akle krotko pśed kóńcom wikow jo pśišeł Amerikanaŕ,
kótaryž jo póznał mój ceły potencial a jo kupił 3000 ek-
semplarow naraz. W firmje jo šło wšo prěki a pódlu, , ale
šlodaŕki su to zwónoźeli: : 3000 mjadwjeźow su librowali dypkownje
do Ameriki. Tam su se wóni wjelgin malsnje rozpśedali
a ned pótom jo se teke mójo mě Tedij wunamakało. Wóno se wóźujo wót prezidenta Theodore Roosevelt. Wón jo se wopěrał
na
wót-
jadnom zarědowanju mjadwjeźa zastśěliś. Tšojenje jo se wjelgin
malsnje rozpowědało a jaden grafikaŕ jo mólował góźbnu karikaturu
k tomu. Tak jo se wunamakało mójo mě!
Margarete
Steiff
(1847–1909)
Margarete Appolonia Steiff:
Wóna jo se naroźiła w lěśe 1847 a njejo měła jadnore
źiśetstwo. Margarete jo schórjeła jěsno na źiśecu chromjetu
a jo sejźeła pón cełe žywjenje w bulatem stole.
Weto jo wóna měła mócny a rebeliski charakter, jo
była pilna a zaměrna. Ako młodostna jo se rozsuźiła
do šule šyśa woglědaś. Dla chórosći jo musała pśi źěle
šyjarnu mašinu wobrośiś, aby mógała ze stroweju lěweju
ruku źěłaś. To jo było wjelgin komplicěrowane!
Ako jo była 17 lět stara, jo źěłała w šlodaŕni, kótaruž jo
krotki cas pózdźej pśewzeła. Wóna jo pśedawała wuspěšnje
drastwy a glickowe zagłowcyki z filca. Za tym,
až jo wóna wunamakała gněśeńko, jo jeje firma stawnje
rosła. Ako bratša syn jo wuwił teke hyšći Tedija,
mała šlodaŕnja jo wordowała swětowy koncern. Margarete
Steiff jo měła někak 400 sobuźěłaśerjow a 1800 pomocnikow,
kótarež su producěrowali lětnje pśisamem
jaden milion tedijow.
Tekst: Lara Pundrichojc / foto: wikipedia / kresl.: Emely Müller

2 6
Z najośo južo město Bamberg? Ně? Pótakem
wudajomy se zgromadnje na drogu
do toś togo woglědanja gódnego města z ako
pomnik šćitanymi twarjenjami, srjejźowěkowym
šarmom a młoźinskeju atmosferu!
Město Bamberg lažy w pódpołnocnej Bayerskej,
ma něźi 80 000 wobydlarjow a rozpśestrěwa
se na pśisamem 55 kwadratnych kilometerach.
Stare město słuša wót lěta 1993
k swětowemu kulturnemu UNESCO-derbstwoju
a k nejwětšym njewobškóźonym starym
městam w cełej Europje. Wóno fasciněrujo
ako swójich wobydlarjow tak teke turistow
z pśemóžeceju rědnosću twarjenjow, kótarež
póchadaju wót srjejźowěka
až do barokowego ca-
Bamberg
sa. Město jo, se wě, typiske
moderne srjejźnoeuropejske
město,
ale hyšći w źinsajšnem
casu jo wiźeś jogo
historiska zakładna
struktura, kenž jo se
w běgu lětstotkow
wjelgin derje zdźaržała. Nugłate gase, pótajone
rožki a skulptury rozšyrjuju jadnoraznu mosferu.
at-
Se wě, stej w Bambergu teke pśiroda a wóda!
Wósebnje rědny wótrězk města jo tak pomjenjony
„Mały Venedig“, něgajšne rybaŕske sedlišćo
pśi rěce Regnitz, kótaraž běžy pśez cełe
město. Póspóromje rěki stoje rědnučke pachane
domy z małymi zagrodkami. Za wětšy źěl
póchadaju twarjenja samo ze srjejźowěka. We
wustawadłach kólebju se cołny, a rědnučke domy
su nejlěpjej wiźeś wót wulětowych łoźow,
Domy pśi rěce
Regnitz
S¢OWNICK
derbstwo – Erbe; kólebaś se – sich wiegen; njewobškóźony
– unbeschädigt; nugłaty – winklig; pachany
dom – Fachwerkhaus; pomnik – Denkmal; pótajony
– verborgen; pśemóžecy – überwältigend;
rozšyrjowaś – verbreiten; srjejźowěkowy – mittelalterlich;
wustawadło – Hafen; wuzgónjowaś – erkunden
Stara
radnica

2 7
„Mały
Venedig”
Stare
město
Nowa
rezidenca
kótarež jědu direktnje mimo. Ale teke pśechójźowanje
pěšy póspóromje rěki se na kuždy pad wupłaśijo.
Pó tej wašni dožywijośo graśe mjazy městom a wódu.
Wjelerakosć małych, ale šarmantnych wobchodow,
tšašnje wjele antikwariatow, moderne kupnice,
kjarcmy z tradicionelneju kuchnju a jězu z cełego
swěta pśepšosuju na wulět do toś togo wósebnego
města. Wěsćo, co jo pśedewšym praktiske? Wšykne
zajmnostki laže wusko jadna pśi drugej a su lažko
wuzgónjowaś. Bamberg ma šarm! No, sćo wy něnto
narske?
Tekst a fota: Christoph Eckstein

2 8
Rozwěž kśicawku a zapiš rozwězańske słowo do kašćikow!
11
*
6
13
7
13
**
5
1
1
12
8
6
7
14
5
1
4
10
2
*
10
*
6
*
7
2
8
**
8 9
11
15
5
3
*
15
2
4
3
9
4
3
12
*
14
*
1 2 3 4 5 6 7 8
Tekst: K. F. / kresl.: ]å|pan Hanu[ / * freepik / Erika Baarmann

Źaseś mjenjow płodow z kśicawki na lěwem boce namakaj
něnto w tom nadawku! Zapiš wšykne słowa dołojce!
Tip: Słowa su zapisane wódorownje
a padorownje!
B S L Ě W K A G R N F D
F J R J A S C H E N I K
A E I A O M T W C L O F
N P U B Y Y W H N K O M
A A S Ł Y N I C A W R M
N K M U G K Š U Š K A A
A C H K P B N S E K N L
S L N O Z J J J M I Ž I
H B J S D U A T R N A N
D B A N A N A L E G C A
Sad:
2 9
Zwěž płody z wótpowědnymi
wobrazami!
*
awokado
hendryška
granatowe jabłuko
janowka
carnica
Namakaj sedym rozdźělow!
**
Tekst: K. F. / kresl.: freepik / * Elisabeth Schierak / ** shutterstock

3 0
X X
Fašing
serbskich familijow
Chto by se to myslił? Do Dolnoserbskego
internata w Chóśebuzu su woglědali
21. februara mjazy drugim princesna, papagaj,
pcołka, marchwej a dalšne zajmne
gósći. Co su wóni tam cynili, se pšašaśo?
Wóni su kśěli fašing swěśiś! Na taki jo Rěcny
centrum WITAJ pśepšosył serbske familije
do rědnje wupyšnjoneje klubownje. Pśi
pśewjeźenju swěźenja jo stojała k pomocy
jadna ze serbskich maśerjow Franciska
Albertowa.
Za tym až su źiśi a dorosćone něco schłošćili
a se pórozgranjali, jo zazněła wjasoła
muzika. Pśibytne su rejowali k wjasołym
štuckam, se wě, teke serbskim. Tak na pśikład
k spiwoju „Stup dalej“ su rejowali a teke
głosnje sobu spiwali. Ale to njejo wšo!
Konfeti jo se sypał a wšake graśa su se
pśewjadli. Mjazy drugim reja z balonkami.
Dalej su dejali źiśi bala k ciloju chyśiś abo
bulaś. Pśi tej sportowej aktiwiśe su měli
źowća a gólcy wjeliki špos! Wósebnje luštna
zaběra jo pak było graśe, źož su dostali
źiśi
a dorosćone
kórtki z mjenjami
zwěrjetow
a su dejali jich
zuki napódobniś.
Reja z balonkami
jo napórała wjele
wjasela.
Organizator zmakanja, rěcny
pedagog Aleksander Draguła
(slězy nalěwo) a někotare
wót wobźělnikow fašinga
Jadna wósoba jo měła pśi tom zacynjonej
wócy. To jo było śěžko wusłyšaś, wót kótarego
směra kótary zuk pśiźo! Ako jo ta jadna
wósoba wótcyniła wócy, jo dejała wěste
zwěrje namakaś. Tak jo se pšašała drugich
„Sy ty pjas?“, „Sy ty kócka?“, „Sy ty swinja?“
a tak dalej. Wobźělniki njejsu se mógali
chachanja dla zeźaržaś. To jo było napšawdu
pisane a raźone wótpołdnjo!
Rěcny centrum WITAJ organizěrujo pór
razow wob lěto zmakanja, na kótarychž
se serbska rěc nałožujo. Łoni su byli
źiśi a jich starjejše pśepšosone mjazy
drugim na warjeńske wótpołdnjo
w Dolnoserbskem internaśe a na kózyny
dwór w Gołbinje. Gaž w familiji serbsku
rěc woplěwaśo a teke cośo ze
swójeju serbskeju familiju na zmakanjach
se wobźěliś, pón by dejali waše
starjejše pisaś mejlku na adresu:
aleksander.dragula@witaj.domowina.de!
Tekst a fośe: K. F.

Wucabnik
muziki pšaša se
swójich wuknikow:
„Co se mysliśo,
kótary instrument jo
nejstaršy?“ Pó chyli jaden
wuknik gjardy wótegronijo: „Ja
wěm! Akordeon, dokulaž ten ma
nejwěcej ropow (Falten)!“
ROZWµZANJE
b. 6, 7
1.
2. 6:30 – napoł sedymich, 17:30 – napoł
šesćich, 11:30 – napoł dwanasćich, 14:30 –
napoł tśich, 20:30 – napoł źewjeśich
3. 3:45/15:45, 11:15/23:15, 6:45/18:45,
5:45/17:45, 1:15/13:15, 8:45/20:45, 10:15/22:15
4. běrtyl na źewjeś, tśi běrtyle na źaseś, běrtyl
na pěś, běrtyl na sedym, tśi běrtyle na dwanasćo,
běrtyl na tśi, tśi běrtyle na wósym, tśi běrtyle na
jadno
b. 8, 9
1. zagroźe, dožywjenje, pśewóźowała, mazańca,
wuběźowanje, tužny
2. pšawe słowa: Źiśi, raźi, žednje, zwětšego, zeleznicka,
Źowća, zabłuźiju, wužywaju, kótarež, luźe,
góźe
3. 1) pśijazne, 2) wobźělijotej, wuběźowanju, 3) Žaba,
waźitej, 4) Nawóžeń, 5) zachopijo, zajtša, zeger,
źewjeśich, 6) Žorty, 7) Muž, žeńska, źotej, 8) zelena,
žołta, 9) źěło, rozsuźiś, 10) jěza, słoźi
b. 28, 29
1. 1) jabłuko, 2) kšuška, 3) slěwka, 4) wišnja, 5) kiwi,
6) oranža, 7) banana, 8) ananas, 9) citrona, 10) wa grana, 11) melona, 12) słynica, 13) śernjowka,
wino-
14) rjaschen, 15) malina, rozwězanje: WITAMINY
2. wódorownje: slěwka, rjaschen, słynica, kšuška,
banana, padorownje: ananas, jabłuko, wišnja,
oranža, malina
3. Avocado – awokado, Stachelbeere – hendryška,
Heidelbeere – carnica, Johannisbeere – janowka,
Granatapfel – granatowe jabłuko
Na ławce
w parku sejźitej dwě
pśijaśelce a cytatej
horoskop. Naraz groni jadna
k drugej: „Pśedstaj se, gaby ty
se dwa dnja jěsnjej naroźiła,
by ty była wjelikomyslna
(großzügig), , pśijazna,
pilna a pomocniwa.“
„Mama,
how jo jadna mucha
w mójej pólewance!“ –
„Njegóŕ se“, groni
staršy bratš, „ta ga
wjele nježerjo.“
Jan a jogo
staršy bratš stej
rozbiłej drogotnu
wazu. „Chto z naju
buźo to mamje
wulicowaś?“ – „Nejlěpjej
ty“, měni Jan
k swójomu bratšoju, „ty
ju južo dlej znajoš.“
Wucabnik we
wucbje biologije pšaša
se Fryca: „Ga jo nejlěpšy
cas za terganje wišnjow
(Kirschenpflücken)?“ Fryco
malsnje wótegronijo: „Gaž jo
sused w dowolu, kněz
Nowak.“
3 1
Wudawaƒ:
Domowina z. t. –
R|cny centrum WITAJ
PΩstowe nam|sto / Postplatz 2
02625 Budy[yn / Bautzen
tel.: (0 35 91) 55 04 00
Redakcija „Pomje“:
Katarzyna Fidekowa
(zagronita redaktorka)
tel.: (03 55) 48 57 64 49
e-mail: plomje@witaj.domowina.de
Vertriebskennzeichen:
2 B 10553 E
Nakadnistwo:
Ludowe nakadnistwo Domowina /
Domowina-Verlag GmbH
Sukelnska droga /
Tuchmacherstr. 27
02625 Budy[yn / Bautzen
tel.: (0 35 91) 5 77-24 2
WugΩtowanje:
Béatrice Giebelhäuser
¬i[å:
Wagner Digitaldruck
und Medien GmbH Nossen
Wa[nja wuchadanja a pa∆izna:
„Pomje“ wuchada
11 razow wob l|to
Pa∆izna l|tnego abonementa:
9,907
Pa∆izna za jadnotliwe wuda∆e:
1,007
Domowina z. t. z Rěcnym centrumom WITAJ spěchujo se institucionelnje wót Załožby za serbski lud,
kótaraž dostawa lětnje pódpěru z dankowych srědkow na zakłaźe etatow, kenž su Nimski
zwězkowy sejm, Krajny sejm Bramborska a Sakski krajny sejm wobzamknuli.
Skazanki / Roz[yrjenje:
Ludowe nakadnistwo Domowina /
Domowina-Verlag GmbH
Sukelnska droga / Tuchmacherstr. 27
02625 Budy[yn / Bautzen
tel.: (0 35 91) 5 77-26 3
e-mail: vertrieb@domowina-verlag.de
Redakciski kΩœc: dwa ty≤enja
do wuchadanja casopisa
ISSN 0136-2594
Tekst: zestajiła K. F. / kresl. Karin Konrad

Z luštom a lubosću
– ZA TO SERBSKE –
Chto ja som
Mě se groni Karlinka Köhlerojc a ja som
28 lět stara. Ja som wótrosła w Depsku, měsćańskem
źělu Chóśebuza. Móju abituru som
złožyła w lěśe 2015 na Dolnoserbskem gymnaziumje,
se wě, teke w serbskej rěcy. Pótom
som zachopiła wukubłanje w měsće Eisenhüttenstadt
ako farmaceutisko-techniska asistentka
(PTA). To źěło w aptejce jo mě pśecej
špos cyniło a tak som se rozsuźiła hyšći pótom
studěrowaś farmaciju w měsće Greifswald.
Ale pón jo pśišła korona a ja njejsom
studium dokóńcyła a som dalej w aptejce
źěłała. W slědnem lěśe som pak zacuśe měła,
až com raz něco drugego cyniś a som se pśizjawiła
pla Zorjow (rěcny projekt za dorosćone),
aby mógała tam serbsku rěc zasej wěcej
běžnje a teke pšawje powědaś.
Ja a dolnoserbska rěc a kultura
Dokulaž som na jsy wótrosła a mója maś jo
se rozsuźiła, mě do žylojskeje Witaj-źiśownje
„Mato Rizo“ pósłaś, jo było to serbske južo
pśecej w mójom žywjenju. Som była jadna wót
prědnych źiśi we Witaj-kupkach a som mógała
serbsku rěc a kulturu tak pšawje zadychaś a
z nima wótrosć. Za mnjo jo to ceło normalne,
až swěśimy zapust a łapanje kokota. Ja som
teke gjarda na to, až mam ten priwileg, swójsku
drastwu měś a teke pśi woplěwanju nałogow
se wobźěliś.
W młoźinje som se wěcej a wěcej za to serbske
zasajźiła, až teke ta rěc se zasej wěcej na
serbskich swěźenjach powěda. Móje źiśi deje
tek raz móžnosć dostaś, se ceło do serbskego
žywjenja zanuriś, aby se naša rěc zasej
pšawje rewitalizěrowała. Jano tak móžomy
našu rěc a kulturu šćitaś a dalej dawaś.
Co mam hyšći prědk, co com
na kuždy pad hyšći dojśpiś
W juniju zakóńcyjo se mój cas pla Zorjow.
W ramiku togo rěcnego projekta som wuwiła
delkowe graśe. Ja se naźejam, až móžośo jo
skóro w Lodce kupiś .
Ja by kśěła na kuždy pad dalej w „serbskem
swěśe“ wóstaś a teke how źěłaś. Wacej by ja
rada wěcej sportowała, wěcej casa měła za
wušywanje, lazowanje a, se wě, za familiju.
Tekst a foto: Karlinka Köhlerojc