15.09.2014 Aufrufe

Schadstoffe in Innenräumen - THE PERFECT HOUSE´-Wettbewerb!

Schadstoffe in Innenräumen - THE PERFECT HOUSE´-Wettbewerb!

Schadstoffe in Innenräumen - THE PERFECT HOUSE´-Wettbewerb!

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

iomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

<strong>Schadstoffe</strong> <strong>in</strong> <strong>Innenräumen</strong><br />

Dipl.-Ing. Michael Obeloer<br />

Öffentlich bestellter und vereidigter Sachverständiger<br />

für <strong>Schadstoffe</strong> <strong>in</strong> <strong>Innenräumen</strong><br />

biomess Ingenieur- und Sachverständigenbüro • Dipl.-Ing. Michael Obeloer<br />

Herzbroicher Weg 49 • 41352 Korschenbroich • Tel.: (0 21 61) 64 21 14<br />

Albertus- Magnus- Str. 19 • 33335 Gütersloh • Tel.: (0 52 41) 33 750<br />

obeloer@biomess.de • www.biomess.de


Umweltbed<strong>in</strong>gte<br />

Ursachen von<br />

Gesundheitsstörungen<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Mögliche Umweltbelastungen<br />

<strong>in</strong> <strong>Innenräumen</strong><br />

Chemisch<br />

Biologisch<br />

Physikalisch<br />

Formaldehyd<br />

Schimmelpilze<br />

El. u. Magnetische Felder<br />

Lösemittel<br />

Hefen<br />

Magnetische Felder<br />

Holzschutzmittel<br />

Milbenallergen<br />

Radioaktivität<br />

Pestizide / Biozide<br />

Bakterien<br />

Raumklima- Faktoren<br />

Pyrethroide<br />

Haustierallergene<br />

Lärm<br />

PAK / PCDD / PCDF<br />

Staub / Partikel


<strong>Schadstoffe</strong> und<br />

Belastungen<br />

<strong>in</strong> Haus und Wohnung<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Elektrosmog<br />

Ungesunde Baustoffe<br />

Allergene, Mikroben<br />

und Schimmelpilze<br />

Chemie


Messen von<br />

Formaldehyd<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Formaldehyd<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Wirkungen<br />

‣ Reizt Atemwege<br />

‣ Kopfschmerzen<br />

‣ (Übelkeit)<br />

‣ allergisierend<br />

‣ weitverbreitet<br />

Primärquellen:<br />

Spanplatten (ca.90%)<br />

Bauschäume<br />

Verkehr<br />

Kleidung (Imprägnierung)<br />

Kosmetika (rückläufig)<br />

Haushaltsre<strong>in</strong>iger<br />

Zigaretten (~1500 µg/Stck)<br />

BGA- Studie: Medianwert 55 µg/m³ =0,044ppm<br />

Typische Werte : 0,02- 0,04 ppm<br />

Grenzwert: 0,1 ppm


Formaldehyd-<br />

M<strong>in</strong>derung<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

‣ Verzicht auf das Rauchen.<br />

‣ (Rauchen stört Formaldehydmessungen f. ca. 24 Stunden!)<br />

‣ Entfernung der Emissionsquelle<br />

Entfernung von Möbeln E2 und E3<br />

Entfernung von sog. "Ortschäumen"<br />

‣ Waschen von Textilien vor dem ersten Tragen<br />

‣ Ke<strong>in</strong>e F.-haltigen Re<strong>in</strong>igungs- und Des<strong>in</strong>fektionsmittel<br />

‣ Überprüfung von Kosmetika (schweiß-hemmende hemmende Mittel )<br />

Deklarationspflicht besteht ab 0,05 %<br />

‣ Verm<strong>in</strong>derung der Verkehrsemissionen


Lösemittel FOV<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Lösemittel /<br />

Kohlenwasserstoffgemische<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Symptome<br />

‣ Kopfschmerzen<br />

‣ Übelkeit<br />

‣ neurologische<br />

Störungen<br />

‣ Antriebslosigkeit<br />

Vorkommen<br />

Re<strong>in</strong>igungsmittel<br />

Farben / Lacke<br />

Versiegelungen<br />

Kleber


Holzschutzmittel<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Symptome<br />

‣ diffuse<br />

Krankheitsbilder<br />

‣ Gelenkschmerzen<br />

‣ Antriebslosigkeit<br />

‣ bis h<strong>in</strong> zu akuten<br />

Vergiftungs-<br />

ersche<strong>in</strong>ungen<br />

Zusammensetzungen:<br />

teerölhaltige<br />

Produkte s<strong>in</strong>d PAK-<br />

haltig<br />

Schwermetallsalze<br />

Chlororganik<br />

ältere Mittel enthalten<br />

meist PCP und<br />

L<strong>in</strong>dan


Cl<br />

Cl<br />

Holzschutzmittel II<br />

OH<br />

Cl<br />

Cl<br />

Cl<br />

‣ Früher<br />

‣ Verb<strong>in</strong>dungen, deren<br />

Wirkung relativ gut<br />

bekannt s<strong>in</strong>d<br />

‣ DDT<br />

‣ Teeröle (Carbol<strong>in</strong>eum)<br />

‣ PCP (u.a. Xylamon)<br />

‣ L<strong>in</strong>dan (u.a. Xylamon)<br />

‣ Chlornaphtal<strong>in</strong> (u.a.<br />

Basileum)<br />

H<br />

H<br />

H<br />

Cl<br />

Heute<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

‣ Chronische Toxität<br />

vielfach ungeklärt<br />

‣ Pyrethroide<br />

‣ Dichlofluanid<br />

‣ Flufenoxuron<br />

‣ Andere Neuentwicklungen<br />

H<br />

H<br />

H<br />

H


Asbest<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Asbestfasern unter Mikroskop<br />

Asbestfasern<br />

Chrysotilasbest


Asbest<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Eternitdach<br />

Asbestummanteltes Rohr


Biobeständigkeit<br />

von Fasern<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Jahre 80<br />

70<br />

75<br />

60<br />

50<br />

40<br />

30<br />

M<strong>in</strong>. ca.<br />

Max. ca.<br />

20<br />

10<br />

0<br />

15<br />

10<br />

1 4 5 5<br />

Ste<strong>in</strong>,Glas,<br />

Kera-mik Chry-sothil Krokydolith<br />

Schlacke


PCB<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Cl<br />

Cl<br />

Cl<br />

Cl<br />

Cl<br />

Cl<br />

O<br />

O<br />

O<br />

Cl<br />

3,3’,4,4’-TCB<br />

= PCB 77<br />

(TEF=0,01)<br />

Cl<br />

Cl<br />

2,3,7,8-TCDD<br />

=“Seveso-Diox<strong>in</strong>”<br />

(TEF=1)<br />

Cl<br />

Cl<br />

2,3,7,8-TCDF<br />

Furan<br />

Cl


PCB Sanierung<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Schimmel ist<br />

notwendig...<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

‣ Bakterien und Schimmelpilze s<strong>in</strong>d die<br />

„Entsorger“ des Ökosystems, <strong>in</strong> dem<br />

wir leben<br />

‣ Abgestorbene organische Substanz<br />

wird von Schimmel und Bakterien<br />

abgebaut<br />

‣ Ohne Schimmel und Bakterien hätte die<br />

Menschheit e<strong>in</strong> immenses<br />

Abfallproblem


Pilzkultur<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Cladosporium spp.<br />

Stachybotrys chartarum<br />

Schimmelpilzkultur<br />

Bild: Farbwerke Hoechst<br />

Penicillium spp.


Schimmelpilze<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Penicillium spc.<br />

Aspergillus spc.<br />

Pilzsporen.<br />

Quellen:<br />

http://www.botany.utoronto.ca/ResearchLabs/MallochLab/Malloch/Moulds/Source.html<br />

http://www.Schimmelpilz.de


Schimmel<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Ursachen<br />

offener oder ver-<br />

deckter Pilzbefall<br />

Feuchteschäden durch<br />

Rohrbruch<br />

Baumängel<br />

Lüftungsmängel<br />

Symptome<br />

häufig auftretende<br />

"Erkältungen"<br />

Dauerschnupfen<br />

Kopfschmerzen<br />

Hautjucken<br />

Hautrötungen und<br />

Hautirritationen


Schimmelbildung<br />

<strong>in</strong> Wohnräumen<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Schimmel ist e<strong>in</strong><br />

potentes Allergen<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Reizwirkung<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Schimmelpilze enthalten<br />

beta- 3- Glucan<br />

<strong>in</strong> der Zellwand<br />

Die Reizwirkung wird diesem Stoff<br />

zugeschrieben<br />

(Rylander et. al., 1999)


Bedeutung der<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Mykotox<strong>in</strong>e<br />

‣Bedeutung bei der Aufnahme durch<br />

Lebensmittel nachgewiesen<br />

‣Lufthygienische Bedeutung deutet<br />

sich <strong>in</strong> der Literatur an - aber:<br />

Nachweis bislang nur bei<br />

Arbeitsplatzmessungen<br />

Umweltmediz<strong>in</strong>ische Bedeutung nicht<br />

abschließend geklärt


Voraussetzungen<br />

für Schimmelwachstum<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

‣1 Organische Nahrungsquelle<br />

Tapeten, B<strong>in</strong>derfarbe<br />

Baumaterialien (Siliconfugen, Putze....)<br />

Hautschuppen<br />

‣2 Geeigneter pH- Wert (meist leicht sauer)<br />

‣3 Geeignete Temperatur (5 - 45°C)<br />

‣4 „klamme“ Feuchte<br />

Oberflächenfeuchte ist ausschlaggebend<br />

(a W - Wert: ~ 65-98%)


Wachstumsbed<strong>in</strong>gungen<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Wachstum (~ 65 %)<br />

Keimung (~ 70 %)<br />

Sporenbildung<br />

(~ 75 - 99 %)<br />

50% 60 % 70 % 80 % 90%<br />

Wasserverfügbarkeit des Substrates (a W )<br />

Kritischer Zeitraum zur Schimmelbildung: ca. 2 - 3 Tage


Enstehung von<br />

Feuchte <strong>in</strong> Wohnungen<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Entstehung von Feuchtigkeit<br />

durch Beschaffenheit<br />

des Gebäudes<br />

durch die Nutzung<br />

des Gebäudes<br />

durch <strong>in</strong>nere<br />

E<strong>in</strong>wirkungen<br />

Defekte Installation<br />

Spritzwasser<br />

durch äußere<br />

E<strong>in</strong>wirkungen<br />

konstruktiv<br />

vorhanden<br />

Ausführungsmängel<br />

Kältebrücken<br />

im Neubau<br />

mangelhafte Lüftung<br />

geplatzte Schläuche<br />

"Unsauberkeit"<br />

ungeeignete Re<strong>in</strong>igung<br />

Bauschäden<br />

Undichtigkeiten<br />

ungenügende Bautrocknung


Nutzmängel<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

falsche Lüftung<br />

zu ger<strong>in</strong>ge Lüftung<br />

zu ger<strong>in</strong>ges Heizen<br />

falsches Heizen<br />

zu hohe Raumluftfeuchte<br />

zu niedrige Raumlufttemperatur<br />

E<strong>in</strong>richtungsfehler<br />

Dekorationsfehler


Feuchteursache:<br />

Kondensation durch<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

ungenügende Dämmung<br />

Wärmeabfluss<br />

Wärmezufuhr<br />

Geometrische Wärmebrücke


Tauwasserausfall<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

RAUMKLIMA<br />

Raumtemperatur: 20°C<br />

Sättigungsfeuchte: 17,3 g/m³<br />

relative Luftfeuchte: 50%<br />

Wassergehalt der Luft: 8,65 g/m³<br />

Oberflächenklima:<br />

Oberflächentemperatur: 18°C<br />

Sättigungsfeuchte: 15,7 g/m³<br />

rel. Oberflächenfeuchte: 8,65/15,7 = 55%<br />

Anstieg der rel. Luftfeuchte<br />

AUßENKLIMA<br />

Temperatur:<br />

-10°C<br />

Sättigungsfeuchte: 2,1 g/m³<br />

relative Luftfeuchte: 50%<br />

Wassergehalt der Luft: 1,0 g/m³<br />

Wär medämmung<br />

Oberflächentemperatur: 14°C<br />

Sättigungsfeuchte: 12,1 g/m³<br />

rel. Oberflächenfeuchte: 8,65/12,1 = 71%<br />

Bed<strong>in</strong>gung für Sporenkeimung erreicht!<br />

Oberflächentemperatur: 9,3 °C<br />

Sättigungsfeuchte: 8,65 g/m³<br />

rel. Oberflächenfeuchte: 8,65/8,65 = 100%<br />

Bildung von flüssigem Wasser


Kondensschaden<br />

am Fenstersturz<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Kondensation <strong>in</strong><br />

der Vorratskammer<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Feuchteursache:<br />

Bauschäden<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Defekte Installation<br />

Schadhafte Bausubstanz<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

...von oben...<br />

Ergibt:


Massiver Bauschaden und<br />

exzessive Schimmelbildung<br />

(von unten)<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Feuchte Wände<br />

Auch h<strong>in</strong>ter den Fliesen<br />

schimmelt es<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Baumängel<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Baumängel<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Schimmelbefall<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Schimmelbefall<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Schimmelbefall <strong>in</strong><br />

Pflanzen<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Undichte Sperren<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Rissige und undichte<br />

Bodenplatte<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


E<strong>in</strong>dr<strong>in</strong>gende<br />

Feuchte durch die<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Bodenplatte


Wärmedämm-<br />

Mängel<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Schimmel im<br />

Ölkeller<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Stockflecken s<strong>in</strong>d<br />

Schimmel!<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Stockflecken:<br />

Schimmel im Mycelstadium<br />

Ke<strong>in</strong>e Vermehrung durch Sporen.<br />

Wasserverfügbarkeit:<br />

a W ~65-70%<br />

Extremer Geruch<br />

Messwerte:<br />

4.000 – 25.000 KBE/m³<br />

Hohe Werte<br />

auch im Erdgeschoss


Partikelsammlung<br />

nicht kultivierbarer<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

Bestandteile<br />

Klebrige Schicht


Sporen-<br />

messungen<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Estrichtrocknung<br />

nach Rohrbrüchen<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE


Schimmelsanierung<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

1) Die Ursache entfernen!<br />

Sonst kommt der Schimmel wieder<br />

2) Überstreichen ist ke<strong>in</strong>e Sanierung<br />

3) Fungizide helfen nur zeitweilig<br />

(2 Wochen bis 3 Monate)


Schimmel<br />

Sanierung I<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

‣ Vorher anfeuchten (Staubm<strong>in</strong>derung!)<br />

‣ Ganz wichtig: Fruchtkörper / Sporenträger<br />

mechanisch entfernen (Bürsten,<br />

Schmirgeln, Schleifen)<br />

‣ Trocknen, ggf. auch unter dem Estrich<br />

‣ In Fertighäusern: Hohlraumprüfung, ggf.<br />

Materialien großzügig ersetzen


Schimmel<br />

Sanierung II<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

‣ Des<strong>in</strong>fizieren mit unschäd-<br />

lichen Mitteln (z.B. Sanosil)<br />

‣ Staub und Sporen durch<br />

Absaugen entfernen<br />

‣ Restsporen ggf. durch<br />

Farbe oder Makulatur b<strong>in</strong>den<br />

‣ Neuaufbau der Wandsubstanz<br />

‣ Bei Estrichen, Parketts, Lam<strong>in</strong>atböden:<br />

Fugen dauerelastisch abdichten


Wer saniert ?<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

‣Nicht der Allergiker!<br />

‣Nur Leute mit ausreichender<br />

persönlicher Schutzausrüstung!<br />

Schutzanzug<br />

Atemschutz PPS2 oder PPS3<br />

‣Ke<strong>in</strong> üblicher Sauger, sondern<br />

H1- (Profi-) Geräte!


Sanierung von<br />

Gegenständen<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE<br />

‣ Schimmelsporen s<strong>in</strong>d Staubbestandteile<br />

‣ Sanierung nicht befallener aber belasteter<br />

Gegenstände<br />

Entfernen der Sporenbelastung<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Saugen<br />

Feucht wischen<br />

Re<strong>in</strong>igen<br />

Waschen<br />

Ausklopfen<br />

‣ Übertragung <strong>in</strong> unbelastete Bereiche vermeiden<br />

Schimmelsporen s<strong>in</strong>d Partikel.<br />

Und die müssen raus!


Weitere Infos:<br />

www.biomess.de<br />

biomess<br />

INGENIEURBÜRO M. OBELOER<br />

SCHIMMEL•SCHADSTOFFE•HYGIENE

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!