Umberto Tozzi – Paul Carrack vom 7. bis 9 ... - Engadiner Post
Umberto Tozzi – Paul Carrack vom 7. bis 9 ... - Engadiner Post
Umberto Tozzi – Paul Carrack vom 7. bis 9 ... - Engadiner Post
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
Gövgia, 30 settember 2010 POSTA LADINA | 5<br />
«Piripiri» es ün grond success<br />
A Zernez daja annunzchas per duos cuors<br />
«Piripiri», il cuors d’integraziun<br />
sociolinguistica per persunas<br />
creschüdas da lingua portugaisa,<br />
chi vain organisà actualmaing<br />
da la Lia Rumantscha a<br />
Zernez, ha ün success enorm:<br />
24 persunas s’han annuzchadas.<br />
Pro’l cuors d’integraziun sociolinguistica<br />
per persunas da lingua portugaisa<br />
nu vaja be per imprender la lingua.<br />
Ils Portugais vöglian eir imprender a<br />
cugnuoscher la cultura. Cha dad avair<br />
decis da viver in Engiadina pretenda<br />
da far quai inandret, ha manià ün bap<br />
da trais uffants portugais chi van a<br />
scoula i’l Consorzi da scoula dad AfinZ<br />
(Ardez fin Zernez). Ch’ella vöglia pudair<br />
conversar cun persunas indige<br />
nas illa lingua oriunda da la regiun e<br />
sustegner a seis uffants, ha manià<br />
ün’otra partecipanta.<br />
Bleras annunzchas pel cuors<br />
«Nus vain be a Flurina Plouda chi sa<br />
dar il cuors insembel cun l’accumpagnadra<br />
da lingua portugaisa, Lurdes<br />
Clalüna, e pudain perquai tour il plü<br />
da tuot 14 partecipants», declera Mario<br />
Pult da la Lia Rumantscha. Pel cuors<br />
a Zernez s’han però annunzchadas<br />
24 persunas. «In mardi saira vaina<br />
provà da far üna tscherta selecziun»,<br />
declera Pult. Chi hajan cumanzà il cuors<br />
cun quellas persunas chi nun han<br />
amo ingün’experienza cul rumantsch<br />
perquai cha quistas persunas douvran<br />
urgiaintamaing agüd e sustegn. Per<br />
tschels interessats ha pudü gnir chattada<br />
la soluziun da cumanzar il cuors<br />
als 1. november. Cha quai saja però<br />
gratià be grazcha a la prontezza da Ladina<br />
Campell chi assista dürant ün<br />
pêr sairadas a Flurina Plouda per imprender<br />
a cugnuoscher il concept dal<br />
cuors e sia realisaziun pratica, agiundscha<br />
Mario Pult.<br />
«Nus vain bleras persunas portugaisas<br />
chi vivan in noss cumüns. Il fat cha<br />
lur uffants frequaintan la scoula rumantscha<br />
tils intimescha d’imprender<br />
nossa lingua per s’integrar meglder<br />
illa cumünanza», prouva Mario Pult<br />
da declerar il grond interess pels cuors<br />
d’integraziun sociolinguistica. Cha<br />
dal rest saja gnü infuormà da maniera<br />
directa sur da la nouva sporta da Lia<br />
Rumantscha e dal Chantun. Il collavuratur<br />
da la Lia Rumantscha a Zernez,<br />
Gion Peider Mischol, ha contactà<br />
a bocca ed in scrit a tuot ils genituors<br />
dals uffants da lingua portugaisa chi<br />
van a scoula a Zernez ed Ardez sco eir<br />
ad oters cuntschaints. «E quai s’ha verifichà<br />
sco stupenda reclama», quinta<br />
Mario Pult. Ch’ün ulteriur fat allegraivel<br />
saja il sustegn finanzial garanti davart<br />
dals cumüns dad A fin Z chi muossa<br />
cha las suprastanzas cumünalas<br />
sustegnan l’integraziun, conclüda il<br />
collavuratur regiunal. (anr/mfo)<br />
La manadra dal cuors, la magistra Flurina Plouda, quinta als partecipants<br />
l’istorgia da «Violetto».<br />
Sent Daspö l’inviern passà promouva<br />
il cumün da Sent cha la populaziun<br />
resta in movimaint. Sün iniziativa da<br />
Marianne Werro, commembra da la<br />
suprastanza cumünala da Sent e respunsabla<br />
pel decasteri cultura e sport,<br />
es gnü lantschà il proget «Sent in movimaint».<br />
Cun quist proget survain<br />
mincha persuna da Sent chi’s partecipescha,<br />
ün punct per mincha<br />
mez’ura ch’ella es in movimaint. Minchün<br />
es svess respunsabel per manar<br />
la glista da puncts persunala e<br />
d’inoltrar quella üna jada al mais a<br />
l’administraziun cumünala. Quella<br />
publichescha daspö l’inviern passà la<br />
statistica anonima cul temp chi’d es<br />
gnü fat movimaint a Sent. Per Marian<br />
Cuors d’integraziun<br />
Flurina Plouda Lazzarini ha elavurà<br />
ün concept chi cuntegna trais parts,<br />
nempe lingua, cultura ed ambiaint. Il<br />
böt dal cuors es cha davo 10 sairadas<br />
sapchan ils partecipants far üna simpla<br />
conversaziun in rumauntsch,<br />
ch’els hajan ün’idea da l’istorgia dal<br />
rumauntsch, ch’els possan congualar<br />
la cultura portugaisa cun quella engiadinaisa<br />
e ch’els sapchan ingio<br />
s’infuor mar per dumondas administrativas<br />
e/o da scoula. A Flurina Plouda<br />
staja a cour cha las partecipantas<br />
e’ls partecipants al cuors possan imprender<br />
a cugnuoscher la lingua e cultura<br />
rumantscha da maniera attractiva<br />
cun musica, chant e gös e chi detta<br />
ün barat da culturas. Per garantir<br />
l’anda maint accumpogna Lurdes Clalüna,<br />
duonna portugaisa maridada a<br />
Segl, a la manadra dal cuors. Il cuors<br />
düra 10 sairas à duos lecziuns. Ulteriuras<br />
infurmaziuns: Lia Rumantscha<br />
Zernez, tel. 081 860 07 61. (anr/mfo)<br />
Di da movimaint per la populaziun<br />
ne Werro nun es insomma na il böt da<br />
promouver la concurrenza tanter ils<br />
abitants, dimpersè da restar cun plaschair<br />
in movimaint.<br />
In dumengia, ils 3 october, ha uossa<br />
lö ün di da movimaint a Sent.<br />
L’ini zianta invida in nom dal cumün<br />
da Sent a tuot la populaziun ed interessents<br />
da’s movantar in cumpagnia<br />
pro la plazza da sport Palüzot. Il di da<br />
movimaint cumainza a las 11.30 cun<br />
ün pled da bainvgnü ed ün sot da<br />
cumpagnia. Da las 12.00 fin las 1<strong>7.</strong>00<br />
ve gnan preschantats differents sports<br />
e gös per provar oura: ballapè, unihockey,<br />
beach volley, pilates, aerobic,<br />
fin pro gimnastica per seniors. Tenor<br />
Marianne Werro vegnan organisats<br />
Difficulteds da chatter plavans indigens<br />
Las plaivs evangelicas in<br />
Grischun e cun que eir in Engiadina<br />
ed in Val Müstair sun<br />
actuelmaing bain occupedas.<br />
Que chi mauncha però sun predichants<br />
da lingua rumauntscha.<br />
In Engiadina e Val Müstair do que tenor<br />
Giovanni Caduff, l’actuar dal Cussagl<br />
da Baselgia Evangelica dal Grischun,<br />
be ün ravarenda indigen. El<br />
declera la situaziun in Grischun e pustüt<br />
illas regiuns ladinas: «Ultimamaing<br />
ans es que gratagio d’occuper<br />
praticamaing tuot las 98 plazzas da ravarendas<br />
da plaivs i’l chantun, da<br />
quellas tuochan 27 a las regiuns ladinas.<br />
Da quels 27 es il ravarenda da<br />
Scuol da lingua materna rumauntscha,<br />
och da la Germania e’ls oters da<br />
la Svizra tudascha. Da quels haun set<br />
imprais rumauntsch e’ls oters sun landervi<br />
ad imprender la lingua.» Scu<br />
aspet positiv per tuot il Grischun<br />
manzuna el cha’ls ravarendas haun in<br />
media ün’eted pü giuvna cu 50 ans.<br />
Render attractiv il stüdi da teologia<br />
Eir scha pel mumaint la Baselgia Evangelica<br />
Grischuna ho auncha avuonda<br />
ravarendas s’esa listess gnieu activ: «La<br />
baselgia ho incumbenzo ad üna persuna<br />
d’infuormer a scolaras e scolars al<br />
gimnasi e render pü attractiv il stüdi<br />
da teologia. Mieu grand giavüsch füss<br />
cha’ns gratagia uschè da chatter per<br />
l’avegnir avuonda glieud giuvna chi’s<br />
decidess per la professiun dal ravarenda»,<br />
declera el, «tauntpü cha la scolaziun<br />
düra magari lönch. Perque esa da<br />
guarder aduras.»<br />
Da ravarendas<br />
per ravarendas<br />
Il ravarenda da Tamins Georg Felix<br />
e sieu collega Christoph Stebler chi’d<br />
es eir plavan haun fundo la firma<br />
«mediallegra Stebler & Felix» dal 2001.<br />
Tuots duos mainan lur firma cumünaivla<br />
in möd assessoric. Predichants<br />
chi tscherchan üna plazza as paun annunzcher<br />
anonimamaing u haun eir<br />
la pussibilted da s’abunner, lura vegnan<br />
els infurmos persunelmaing. Actuelmaing<br />
sun que var 500 abunnents.<br />
Las candidatas e’ls candidats nu<br />
stöglian pajer ünguotta ne scu anonims<br />
ne scu abunnents. Las plaivs<br />
paun publicher lur annunzchas illa<br />
plattafuorma d’in ternet per üna<br />
tscherta tariffa. «Mediallegra» las cussagila,<br />
p.ex. cu cha’s pudess definir il<br />
profil per la plazza vacanta. Ils candidats<br />
derivan pelpü da regiuns da lingua<br />
tudascha, per part eir cun lingua<br />
taliauna u francesa. (anr/mdp)<br />
eir differents gös d’indschegn per giuvens<br />
e vegls. Plünavant ha lö eir üna<br />
gita da bike e da nordic walking guidada.<br />
Pro mincha singul post as poja ramassar<br />
puncts cotschens e nairs. E chi<br />
chi ramassa fin saira intuot duos<br />
puncts cotschens e quatter puncts<br />
nairs piglia tenor Werro automaticamaing<br />
part ad üna lottaria cun differents<br />
premis sportivs. A las 1<strong>7.</strong>00 finischa<br />
il di da movimaint culla valü<br />
taziun da la concurrenza e cun ün sot<br />
da cumpagnia. Per tuot ils partecipants<br />
daja üna pitschna marendina.<br />
In cas da trid’ora han lö las occurenzas<br />
cun ün program restret illa sala da<br />
gimnastica a Sent. (nba)<br />
Situaziun illas plaivs ladinas<br />
Illas plaivs d’Engiadina e Val Müstair paun quasi tuot las plazzas da<br />
ravarenda gnir occupedas <strong>–</strong> sülla fotografia, la baselgia da Zernez.<br />
fotografia: Matteo De Pedrini<br />
Scu ill’economia privata<br />
«Per recruter ravarendas do que diversas<br />
pussibilteds», declera Michael<br />
Ott, ravarenda evangelic a Maiavilla<br />
ed anteriur plavan illas plaivs da La<br />
Punt, Bever, Samedan e da Schlarigna.<br />
«Insè funcziuna quecò illa<br />
Baselgia Evangelica naziunela scu<br />
ill’economia privata». Tenor Ott vegnan<br />
las plazzas li bras pel solit publichedas<br />
in giazettas u i’l organ ufficiel<br />
da la Baselgia Evangelica Naziunela,<br />
la «Reformierte Presse» e danouvmaing<br />
eir online, scha qualchün preferescha<br />
quista varianta per s’annunzcher.<br />
«Eir tar nus do que ün discuors<br />
d’ingaschamaint traunter la candidata<br />
u il candidat e la supra stanza da la<br />
plaiv» infuormescha el, «impü sto il<br />
provisor, il candidat, fer üna predgia<br />
davaunt la raspeda e tuot seguond eir<br />
preparer lecziuns da religiun. Scha’l<br />
Reto Rauch sco nouv manader da<br />
gestiun da la Pro Engiadina Bassa<br />
(PEB) ha cumanzà sia plazza da lavur<br />
als 15 settember 2010. «Intant stögl eu<br />
amo survgnir la survista da tuot las incumbenzas<br />
ed am leger illas actas»,<br />
declera’l sün dumonda. Per il secretari<br />
actual, Peder Rauch, va quist’eivna a<br />
fin sia lunga carriera pro la PEB. «Eu<br />
n’ha intant pudü surdar la bachetta a<br />
candidat accumplescha las premissas<br />
vain el tschernieu da la raspeda e scu<br />
ultim pass drouva el l’approbaziun da<br />
la sinoda dals ravarendas evangelics<br />
dal Grischun.» Scu cha Ott disch,<br />
paun las plaivs tscherner a lur predichant<br />
eir in üna procedura d’appellaziun:<br />
«A nu giouva üngüna rolla<br />
sch’ün ravarenda tschercha üna plazza<br />
u sch’el es fingià impiego in ün<br />
oter lö.» Il ravarenda da Schlarigna<br />
Marcus Schärer illustrescha la procedura<br />
tenor sia experienza: «Avaunt<br />
duos ans d’heja gieu da m’annunzcher<br />
per quista plazza. Eu sun gnieu a savair<br />
cha que daiva auncha 20 concurrents.<br />
La suprastanza m’ho invido<br />
duos voutas per am preschanter, üna<br />
da quellas eir cun mia partenaria.<br />
Zieva tuot las proceduras sun eau<br />
dvanto ravarenda cumünel i’l 2009.»<br />
(anr/mdp)<br />
Surdat la bachetta da la PEB<br />
meis successur», quinta Peder Rauch.<br />
Ufficialmaing finischa’l als 30 november<br />
da lavurar ed el retira a partir da<br />
quist’eivna chi vain amo il rest da las<br />
vacanzas. Per Reto Rauch es la nouva<br />
plaiv üna gronda sfida ed el es a partir<br />
dals 1. schner, cur cha’ls nouvs statüts<br />
e l’organigram da la PEB van in vigur,<br />
respunsabel per tuot ils affars da l’organisaziun<br />
regiunala. (nba)<br />
Il vegl e’l nouv secretari da la PEB: Peder Rauch (a schnestra) e Reto<br />
Rauch. fotografia: Nicolo Bass