55087 Haeckel: Die Welträtsel 65 schen wie an den lebendigen Tieren eine Anzahl von eigentümlichen Veränderungen, vorzugsweise Bewegungen, welche den »toten« Naturkörpern fehlten: selbständige Ortsbewegung, Herzklopfen, Atemzüge, Sprache usw. Allein die Unterscheidung solcher »organischen Bewegungen« von ähnlichen Erscheinungen bei anorganischen Naturkörpern war nicht leicht und oft verfehlt; das fließende Wasser, die flackernde Flamme, der wehende Wind, der stürzende Fels zeigten dem Menschen ganz ähnliche Veränderungen, und es war sehr natürlich, daß der naive Naturmensch auch diesen »toten Körpern« ein selbständiges Leben zuschrieb. Von den bewirkenden Ursachen konnte man sich ja bei den letzteren ebensowenig befriedigende Rechenschaft geben als bei den ersteren. Die ältesten wissenschaftlichen Betrachtungen über das Wesen der menschlichen Lebenstätigkeiten treffen wir (ebenso wie diejenigen über den Körperbau des Menschen) bei den griechischen Naturphilosophen und Ärzten im sechsten und fünften Jahrhundert v. Chr. Die reiche Sammlung von bezüglichen, damals bekannten Tatsachen finden wir in der Naturgeschichte des Aristoteles; ein großer Teil seiner Angaben rührt wahrscheinlich von Demokritos und Hippokrates her. Die Schule des letzteren stellte auch bereits Erklärungsversuche an; sie nahm als Grundursache des Lebens bei Menschen und Tieren einen flüchtigen Digitale Bibliothek Band 2: Philosophie
55088 Haeckel: Die Welträtsel 66 »Lebensgeist« an (Pneuma), und Erasistratus (280 v. Chr.) unterschied bereits einen niederen und einen höheren Lebensgeist, das Pneuma zoticon im Herzen und das Pneuma psychicon im Gehirn. Der Ruhm, alle diese zerstreuten Kenntnisse einheitlich zusammengefaßt und den ersten Versuch zu einem System der Physiologie gemacht zu haben, gebührt dem großen griechischen Arzte Galenus, dem ersten Anatomen des Altertums. Bei seinen Untersuchungen über die Organe des menschlichen Körpers stellte er sich beständig auch die Frage nach ihren Lebenstätigkeiten oder Funktionen, und auch hierbei verfuhr er vergleichend und untersuchte vor allem die menschenähnlichsten Tiere, die Affen. Die Erfahrungen, die er hier gewonnen, übertrug er direkt auf den Menschen. Er erkannte auch bereits den hohen Wert des physiologischen Experimentes: bei Vivisektionen von Affen, Hunden und Schweinen stellte er verschiedene interessante Versuche an. Die Vivisektionen sind neuerdings nicht nur von unwissenden und beschränkten Leuten, sondern auch von wissensfeindlichen Theologen und von gefühlsseligen Gemütsmenschen vielfach auf das heftigste angegriffen worden; sie gehören aber zu den unentbehrlichen Methoden der Lebensforschung und haben uns unschätzbare Aufschlüsse über die wichtigsten Fragen gegeben; diese Tatsache wurde schon vor 1700 Jahren von Ga- Digitale Bibliothek Band 2: Philosophie
55023 Haeckel: Die Welträtsel 1 Er
55024 Haeckel: Die Welträtsel 2 Vo
55026 Haeckel: Die Welträtsel 4 be
55028 Haeckel: Die Welträtsel 6 mi
55030 Haeckel: Die Welträtsel 8 sp
55032 Haeckel: Die Welträtsel 10 M
55034 Haeckel: Die Welträtsel 12 v
55138 Haeckel: Die Welträtsel 116
55140 Haeckel: Die Welträtsel 118
55142 Haeckel: Die Welträtsel 120
55144 Haeckel: Die Welträtsel 122
55146 Haeckel: Die Welträtsel 124
55148 Haeckel: Die Welträtsel 126
55150 Haeckel: Die Welträtsel 128
55152 Haeckel: Die Welträtsel 130
55154 Haeckel: Die Welträtsel 132
55156 Haeckel: Die Welträtsel 134
55158 Haeckel: Die Welträtsel 136
55160 Haeckel: Die Welträtsel 138
55162 Haeckel: Die Welträtsel 140
55164 Haeckel: Die Welträtsel 142
55166 Haeckel: Die Welträtsel 144
55168 Haeckel: Die Welträtsel 146
55170 Haeckel: Die Welträtsel 148
55172 Haeckel: Die Welträtsel 150
55174 Haeckel: Die Welträtsel 152
55176 Haeckel: Die Welträtsel 154
55178 Haeckel: Die Welträtsel 156
55180 Haeckel: Die Welträtsel 158
55182 Haeckel: Die Welträtsel 160
55184 Haeckel: Die Welträtsel 162
55186 Haeckel: Die Welträtsel 164
55188 Haeckel: Die Welträtsel 166
55190 Haeckel: Die Welträtsel 168
55192 Haeckel: Die Welträtsel 170
55194 Haeckel: Die Welträtsel 172
55196 Haeckel: Die Welträtsel 174
55198 Haeckel: Die Welträtsel 176
55200 Haeckel: Die Welträtsel 178
55202 Haeckel: Die Welträtsel 180
55204 Haeckel: Die Welträtsel 182
55206 Haeckel: Die Welträtsel 184
55208 Haeckel: Die Welträtsel 186
55210 Haeckel: Die Welträtsel 188
55212 Haeckel: Die Welträtsel 190
55214 Haeckel: Die Welträtsel 192
55216 Haeckel: Die Welträtsel 194
55218 Haeckel: Die Welträtsel 196
55220 Haeckel: Die Welträtsel 198
55222 Haeckel: Die Welträtsel 200
55224 Haeckel: Die Welträtsel 202
55226 Haeckel: Die Welträtsel 204
55228 Haeckel: Die Welträtsel 206
55230 Haeckel: Die Welträtsel 208
55232 Haeckel: Die Welträtsel 210
55234 Haeckel: Die Welträtsel 212
55236 Haeckel: Die Welträtsel 214
55238 Haeckel: Die Welträtsel 216
55240 Haeckel: Die Welträtsel 218
55242 Haeckel: Die Welträtsel 220
55244 Haeckel: Die Welträtsel 222
55246 Haeckel: Die Welträtsel 224
55248 Haeckel: Die Welträtsel 226
55250 Haeckel: Die Welträtsel 228
55252 Haeckel: Die Welträtsel 230
55254 Haeckel: Die Welträtsel 232
55256 Haeckel: Die Welträtsel 234
55258 Haeckel: Die Welträtsel 236
55260 Haeckel: Die Welträtsel 238
55262 Haeckel: Die Welträtsel 240
55264 Haeckel: Die Welträtsel 242
55266 Haeckel: Die Welträtsel 244
55268 Haeckel: Die Welträtsel 246
55270 Haeckel: Die Welträtsel 248
55272 Haeckel: Die Welträtsel 250
55274 Haeckel: Die Welträtsel 252
55276 Haeckel: Die Welträtsel 254
55278 Haeckel: Die Welträtsel 256
55280 Haeckel: Die Welträtsel 258
55282 Haeckel: Die Welträtsel 260
55284 Haeckel: Die Welträtsel 262
55286 Haeckel: Die Welträtsel 264
55288 Haeckel: Die Welträtsel 266
55290 Haeckel: Die Welträtsel 268
55292 Haeckel: Die Welträtsel 270
55294 Haeckel: Die Welträtsel 272
55296 Haeckel: Die Welträtsel 274
55298 Haeckel: Die Welträtsel 276
55300 Haeckel: Die Welträtsel 278
55302 Haeckel: Die Welträtsel 280
55304 Haeckel: Die Welträtsel 282
55306 Haeckel: Die Welträtsel 284
55308 Haeckel: Die Welträtsel 286
55310 Haeckel: Die Welträtsel 288
55312 Haeckel: Die Welträtsel 290
55314 Haeckel: Die Welträtsel 292
55316 Haeckel: Die Welträtsel 294
55318 Haeckel: Die Welträtsel 296
55320 Haeckel: Die Welträtsel 298
55322 Haeckel: Die Welträtsel 300
55324 Haeckel: Die Welträtsel 302
55326 Haeckel: Die Welträtsel 304
55328 Haeckel: Die Welträtsel 306
55330 Haeckel: Die Welträtsel 308
55332 Haeckel: Die Welträtsel 310
55334 Haeckel: Die Welträtsel 312
55336 Haeckel: Die Welträtsel 314
55338 Haeckel: Die Welträtsel 316
55340 Haeckel: Die Welträtsel 318
55342 Haeckel: Die Welträtsel 320
55344 Haeckel: Die Welträtsel 322
55346 Haeckel: Die Welträtsel 324
55348 Haeckel: Die Welträtsel 326
55350 Haeckel: Die Welträtsel 328
55352 Haeckel: Die Welträtsel 330
55354 Haeckel: Die Welträtsel 332
55356 Haeckel: Die Welträtsel 334
55358 Haeckel: Die Welträtsel 336
55360 Haeckel: Die Welträtsel 338
55362 Haeckel: Die Welträtsel 340
55364 Haeckel: Die Welträtsel 342
55366 Haeckel: Die Welträtsel 344
55368 Haeckel: Die Welträtsel 346
55370 Haeckel: Die Welträtsel 348
55372 Haeckel: Die Welträtsel 350
55374 Haeckel: Die Welträtsel 352
55376 Haeckel: Die Welträtsel 354
55378 Haeckel: Die Welträtsel 356
55380 Haeckel: Die Welträtsel 358
55382 Haeckel: Die Welträtsel 360
55384 Haeckel: Die Welträtsel 362
55386 Haeckel: Die Welträtsel 364
55388 Haeckel: Die Welträtsel 366
55390 Haeckel: Die Welträtsel 368
55392 Haeckel: Die Welträtsel 370
55394 Haeckel: Die Welträtsel 372
55396 Haeckel: Die Welträtsel 374
55398 Haeckel: Die Welträtsel 376
55400 Haeckel: Die Welträtsel 378
55402 Haeckel: Die Welträtsel 380
55404 Haeckel: Die Welträtsel 382
55406 Haeckel: Die Welträtsel 384
55408 Haeckel: Die Welträtsel 386
55410 Haeckel: Die Welträtsel 388
55412 Haeckel: Die Welträtsel 390
55414 Haeckel: Die Welträtsel 392
55416 Haeckel: Die Welträtsel 394
55418 Haeckel: Die Welträtsel 396
55420 Haeckel: Die Welträtsel 398
55422 Haeckel: Die Welträtsel 400
55424 Haeckel: Die Welträtsel 402
55426 Haeckel: Die Welträtsel 404
55428 Haeckel: Die Welträtsel 406
55430 Haeckel: Die Welträtsel 408
55432 Haeckel: Die Welträtsel 410
55434 Haeckel: Die Welträtsel 412
55436 Haeckel: Die Welträtsel 414
55438 Haeckel: Die Welträtsel 416
55440 Haeckel: Die Welträtsel 418
55442 Haeckel: Die Welträtsel 420
55444 Haeckel: Die Welträtsel 422
55446 Haeckel: Die Welträtsel 424
55448 Haeckel: Die Welträtsel 426
55450 Haeckel: Die Welträtsel 428
55452 Haeckel: Die Welträtsel 430
55454 Haeckel: Die Welträtsel 432
55456 Haeckel: Die Welträtsel 434
55458 Haeckel: Die Welträtsel 436
55460 Haeckel: Die Welträtsel 438
55462 Haeckel: Die Welträtsel 440
55464 Haeckel: Die Welträtsel 442
55466 Haeckel: Die Welträtsel 444
55468 Haeckel: Die Welträtsel 446
55470 Haeckel: Die Welträtsel 448
55472 Haeckel: Die Welträtsel 450
55474 Haeckel: Die Welträtsel 452
55476 Haeckel: Die Welträtsel 454
55478 Haeckel: Die Welträtsel 456
55480 Haeckel: Die Welträtsel 458
55482 Haeckel: Die Welträtsel 460
55484 Haeckel: Die Welträtsel 462
55486 Haeckel: Die Welträtsel 464
55488 Haeckel: Die Welträtsel 466
55490 Haeckel: Die Welträtsel 468
55492 Haeckel: Die Welträtsel 470
55494 Haeckel: Die Welträtsel 472
55496 Haeckel: Die Welträtsel 474
55498 Haeckel: Die Welträtsel 476
55500 Haeckel: Die Welträtsel 478
55502 Haeckel: Die Welträtsel 480
55504 Haeckel: Die Welträtsel 482
55506 Haeckel: Die Welträtsel 484
55508 Haeckel: Die Welträtsel 486
55510 Haeckel: Die Welträtsel 488
55512 Haeckel: Die Welträtsel 490
55514 Haeckel: Die Welträtsel 492
55516 Haeckel: Die Welträtsel 494
55518 Haeckel: Die Welträtsel 496
55520 Haeckel: Die Welträtsel 498
55522 Haeckel: Die Welträtsel 500
55524 Haeckel: Die Welträtsel 502
55526 Haeckel: Die Welträtsel 504
55528 Haeckel: Die Welträtsel 506
55530 Haeckel: Die Welträtsel 508
55532 Haeckel: Die Welträtsel 510
55534 Haeckel: Die Welträtsel 512
55536 Haeckel: Die Welträtsel 514
55538 Haeckel: Die Welträtsel 516
55540 Haeckel: Die Welträtsel 518
55542 Haeckel: Die Welträtsel 520
55544 Haeckel: Die Welträtsel 522
55546 Haeckel: Die Welträtsel 524
55548 Haeckel: Die Welträtsel 526
55550 Haeckel: Die Welträtsel 528
55552 Haeckel: Die Welträtsel 530
55554 Haeckel: Die Welträtsel 532
55556 Haeckel: Die Welträtsel 534
55558 Haeckel: Die Welträtsel 536
55560 Haeckel: Die Welträtsel 538
55562 Haeckel: Die Welträtsel 540
55564 Haeckel: Die Welträtsel 542
55566 Haeckel: Die Welträtsel 544
55568 Haeckel: Die Welträtsel 546
55570 Haeckel: Die Welträtsel 548
55572 Haeckel: Die Welträtsel 550
55574 Haeckel: Die Welträtsel 552
55576 Haeckel: Die Welträtsel 554
55578 Haeckel: Die Welträtsel 556
55580 Haeckel: Die Welträtsel 558
55582 Haeckel: Die Welträtsel 560
55584 Haeckel: Die Welträtsel 562
55586 Haeckel: Die Welträtsel 564
55588 Haeckel: Die Welträtsel 566
55590 Haeckel: Die Welträtsel 568
55592 Haeckel: Die Welträtsel 570
55594 Haeckel: Die Welträtsel 572
55596 Haeckel: Die Welträtsel 574
55598 Haeckel: Die Welträtsel 576
55600 Haeckel: Die Welträtsel 578
55602 Haeckel: Die Welträtsel 580
55604 Haeckel: Die Welträtsel 582
55606 Haeckel: Die Welträtsel 584
55608 Haeckel: Die Welträtsel 586
55610 Haeckel: Die Welträtsel 588
55612 Haeckel: Die Welträtsel 590
55614 Haeckel: Die Welträtsel 592
55616 Haeckel: Die Welträtsel 594
55618 Haeckel: Die Welträtsel 596
55620 Haeckel: Die Welträtsel 598
55622 Haeckel: Die Welträtsel 600
55624 Haeckel: Die Welträtsel 602
55626 Haeckel: Die Welträtsel 604
55628 Haeckel: Die Welträtsel 606