27.12.2012 Aufrufe

Sous le Haut Patronage - Uergelfrenn-Monnerech

Sous le Haut Patronage - Uergelfrenn-Monnerech

Sous le Haut Patronage - Uergelfrenn-Monnerech

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Verwandeln Sie Ihre PDFs in ePaper und steigern Sie Ihre Umsätze!

Nutzen Sie SEO-optimierte ePaper, starke Backlinks und multimediale Inhalte, um Ihre Produkte professionell zu präsentieren und Ihre Reichweite signifikant zu maximieren.

2<br />

Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich


Editeur D’Uergelfrënn vun der Poar <strong>Monnerech</strong> asbl<br />

Rédaction Jean Malget, Théo Wernimont, Gebrüder Oberlinger,<br />

Edy Lux, Edouard Melchior, Jeannot Fürpass<br />

Coordination généra<strong>le</strong> George Baden<br />

Mise en page Jos Neu<br />

Texter op Lëtzebuergesch si verbessert ginn vum Liette Derrmann - Loutsch<br />

Imprimerie c.a.press, L – 1273 Luxembourg / Hamm<br />

Copyright 2005 D’Uergelfrënn vun der Poar <strong>Monnerech</strong> asbl<br />

Relations bancaires BCEE IBAN LU08 0019 1855 0157 5000<br />

CCRA IBAN LU31 0090 0000 7054 8417<br />

3


4<br />

Association sans but lucratif fondée en 2003<br />

<strong>Sous</strong> <strong>le</strong> <strong>Haut</strong> <strong>Patronage</strong><br />

�� du Ministère de la Culture, de l'Enseignement supérieur et de la Recherche<br />

�� de la Fabrique d’Église de Mondercange<br />

�� de l’Administration Communa<strong>le</strong> de Mondercange


6<br />

L'inauguration de nouvel<strong>le</strong>s orgues dans une église: un grand moment pour une paroisse !<br />

Il me tient à cœur, tout d'abord, de féliciter toutes cel<strong>le</strong>s et tous ceux qui ont pris l'initiative de faire construire et de financer <strong>le</strong><br />

nouvel instrument qui jouera en l'honneur de Dieu et pour sa plus grande gloire, accompagnant <strong>le</strong> chant des fidè<strong>le</strong>s et <strong>le</strong>s<br />

transposant dans l'atmosphère religieuse qui est si importante pour nos offices à l'Eglise.<br />

Ambiance de fête ou de deuil, quel<strong>le</strong> que soit l'occasion, l'orgue y mettra du sien pour créer et entretenir une atmosphère é<strong>le</strong>vant l'homme priant aux<br />

horizons qui <strong>le</strong> transcendent et qui <strong>le</strong> rapprochent de son Créateur et Sauveur.<br />

Les grandes orgues de Mondercange ont donc une vocation capita<strong>le</strong> dans la vie liturgique et pastora<strong>le</strong> de la communauté<br />

paroissia<strong>le</strong>. Puissent-el<strong>le</strong>s, grâce aux organistes notamment, remplir ce devoir nob<strong>le</strong> et important à la fois.<br />

Voilà mon souhait sincère !<br />

Archevêque de Luxembourg


8<br />

Eng Uergel ass en impressionnant, baal nobelt, Instrument waat am Zentrum vum Geschéien an der Kiirch steet. Déi<br />

Téin déi hei aus de Päifen erauskommen si feier<strong>le</strong>ch, mä si stëmmen eis och nodenk<strong>le</strong>ch a muenchmol traureg. Keen anert<br />

Instrument ass esou gefillsbetount a beweegend wéi eng Uergel. Net fir näischt gëtt se dofir och als Kinnigin ënnert den<br />

Instrumenter gesinn. Wéi soot schonn de Balzac: « L’orgue(…) est un orchestre entier, auquel une main habi<strong>le</strong> peut tout<br />

demander, il peut tout exprimer ».<br />

Mir verdanken et dem Asaz vun de <strong>Monnerech</strong>er Uergelfrënn, datt dëst Joer eng nei Uergel hei an der Kiirch<br />

ageweiht gouf. Di al e<strong>le</strong>ktresch Uergel ass am <strong>le</strong>schte Joer durch eng nei flott Päifenuergel ersaat ginn, déi vum Orgelbauer<br />

Oberlinger aus dem däitschen Windesheim kënnt. De ganze Projet gouf, vun der Iddi iwwert d’Planung an der Realisatoun,<br />

a ganz kuerzer Zäit duerchgezunn.<br />

Fir all dës Leeschtonge drécke mir den Uergelfrënn vun der <strong>Monnerech</strong>er Poar an och all deenen, déi hei matgehol<strong>le</strong>f hunn,<br />

eise Respekt aus. D’Festivitéiten rondrem d’Aweihen vun der neier Uergel wäerten hinnen weisen datt hir Aarbecht sech gelount<br />

huet.<br />

Och beim Finanzéieren vum neien Instrument hunn d’Uergelfrënn vil<strong>le</strong>s ge<strong>le</strong>escht. Als Responsabel fir d’Kultur si<br />

mir frou, datt och mir eise Bäitrag zu dësem Projet brénge konnten. Mir wël<strong>le</strong>n awer och all di verschidden Donateuren vu<br />

<strong>Monnerech</strong> a Féitz net vergiessen a mir wël<strong>le</strong> si ganz speziell honoréiere fir hir Ënnerstëtzong.<br />

Elo b<strong>le</strong>ift eis just nach, Iech vill Freed an Erfol<strong>le</strong>g mat der neier Uergel ze wënschen. Dir kënnt houfreg op se sinn,<br />

well se stellt eng Beräicherung fir dat ganzt kulturellt a religiéist Liewen an der Gemeng duer.<br />

Octavie Modert<br />

Staatssekretärin fir Kultur,<br />

Héichschoulwiesen a Fuerschung<br />

François Biltgen<br />

Minister fir Kultur,<br />

Héichschoulwiesen a Fuerschung


10<br />

Il me tient particulièrement à cœur d'écrire ces quelques lignes pour féliciter et remercier « d'Uergelfrënn vun der Poar <strong>Monnerech</strong> ».<br />

En effet, c'est avec beaucoup d'enthousiasme et un engagement sans fail<strong>le</strong> qu'ils ont re<strong>le</strong>vé <strong>le</strong> défi de réaliser <strong>le</strong>ur projet: l'acquisition des Grandes<br />

Orgues pour notre église paroissia<strong>le</strong> de Mondercange, restaurée depuis peu.<br />

Cette réalisation s'intègre parfaitement dans notre église, patrimoine culturel classé, soulignons-<strong>le</strong> avec une certaine fierté bien légitime.<br />

Nous nous devons tous de saluer <strong>le</strong> courage et la ténacité exemplaires de ces idéalistes: <strong>le</strong> Conseil d'Administration, mais éga<strong>le</strong>ment tous ces bénévo<strong>le</strong>s<br />

qui ont fait du porte à porte, inlassab<strong>le</strong>ment, pendant de nombreuses et longues semaines, afin de contribuer à récolter des fonds importants, indispensab<strong>le</strong>s à la<br />

réalisation d'un tel projet.<br />

Merci éga<strong>le</strong>ment à toux ceux qui <strong>le</strong>ur ont prêté une oreil<strong>le</strong> attentive et qui n'ont pas hésité à ouvrir <strong>le</strong>ur portefeuil<strong>le</strong>, certains ayant même été jusqu'à<br />

casser <strong>le</strong>ur tirelire pour soutenir généreusement ce projet ambitieux.<br />

Tous ces efforts ont été couronnés de succès! Une œuvre remarquab<strong>le</strong>!<br />

La reine des instruments s'est installée dans notre paroisse, dans sa robe resp<strong>le</strong>ndissante, gracieuse et p<strong>le</strong>ine de dons. Nous sommes tous fiers de<br />

l'accueillir, car nous sommes tous conscients qu'el<strong>le</strong> va nous apporter beaucoup et qu'el<strong>le</strong> nous réserve des <strong>le</strong>ndemains enchanteurs.<br />

Que tous ceux qui y ont contribué soient assurés de notre profonde et sincère gratitude!<br />

Jean-Claude SCHANEN<br />

Bourgmestre


+ INTROITE +<br />

PORTAS EIVSII CONFESSIONE<br />

ATRIA EIVSII HYMNIS<br />

CONFITEMINI ILLI LAVDATE<br />

NOMEN EIVS PSALM 99.V.4<br />

M.DCC.LII<br />

Tretet ein durch Seine Tore mit Liedern des Dankes,<br />

in Seine Vorhöfe mit Lobgesang,<br />

danket Ihm und preiset Seinen Namen.<br />

Psalm 99 Vers 4<br />

1752<br />

11


12<br />

Et ass sécher lueweswäert, wann d’Mënsche vun haut sech u Vergaangenes erënneren. Well a geschicht<strong>le</strong>cher Zäit hunn eis<br />

Pappen a Mamme mat de Mëtte<strong>le</strong> vun deemols Grousses ge<strong>le</strong>escht, Konscht geschafen a sech an eis domatter de Sënn fir dat Schéint,<br />

dat Iwwernatier<strong>le</strong>cht, dat Reliéist virun d’Ae gestallt.<br />

Et ass awer och grad esou wichteg, datt mir haut mat eise Mëtte<strong>le</strong> versichen, am Geescht vun eise Virfueren, dem Schéinen e<br />

liewegen Ausdrock ze ginn duerch d’Konschtschaffen, ouni dobäi ze mengen, mir e<strong>le</strong>ng haut kéinten, ofgesi vun all Traditioun, esou<br />

Neies schafen datt all déi Wäerter aus der Vergaangenheet iwwerflësseg wieren. A<strong>le</strong>s erha<strong>le</strong>, jo, awer mat neiem Liewen, mat neiem<br />

Geescht erfël<strong>le</strong>n, wäert eis Aufgab sinn.<br />

Wat bréngt et, Kierchen ze erneieren, Wäertvol<strong>le</strong>s ze restauréieren, wann dat Eigent<strong>le</strong>cht, de Bléck fir déi gëtt<strong>le</strong>ch Welt sech net<br />

spiere léisst, an iwwert al<strong>le</strong>m Bewonneren de Sënn fir d’Anbetung Gottes net zum Droe kënnt ?<br />

Am Musée bewonnere mir déi Konschtwierker aus a<strong>le</strong>r Zeit, mais wie vun eis géif an engem Musée wunne b<strong>le</strong>iwen ?<br />

Mir bewonneren eis Kierch, mir sinn dankbar fir all Méi an Aarbecht, déi ge<strong>le</strong>escht goufen, awer vergiesse sol<strong>le</strong> mir dobäi net de<br />

Saz aus der Schrëft : Dir selwer sidd d’Kierch, sidd déi lieweg Steng.... (Bréif vum Péitrus)<br />

An der Kierch hu Gesank a Musek sécher<strong>le</strong>ch hir Plaz. Gott soll gelueft ginn duerch Schéines, Froues, Harmonesches.<br />

D’Instrument „par excel<strong>le</strong>nce“ fir de liturgesche Gesank ze beg<strong>le</strong>eden, d’Mënschen zum meditative Gebiet ze féieren ass wuel<br />

schonn zënter laangem d’Uergel.<br />

Et ass och dofir, wou generéis Leit gehol<strong>le</strong>f hunn, och an eiser Kierch e passend Instrument ze hunn. Fir all deen Asaz, all déi<br />

Aarbecht, all déi Méi a Plo e ganz déiwe Respekt, an en häerz<strong>le</strong>che Merci.<br />

Dëst Instrument soll an eisem Gottesdéngscht d’Luef vum Herrgott verkënnegen, eis derzou brénge selwer mat anzestëmme fir<br />

d’Herr<strong>le</strong>chkeet an d’Gréisst Gottes ze sangen.<br />

An enger erneierter Kierch en neit Lidd ze sangen, eis zur Freed a Gott zur Éier, misst de Motto si fir eis all.<br />

„Al<strong>le</strong>s, wat do lieft, wat Gottes Otem a sech dréit, soll luewen den Här“. (no engem Psalm)<br />

Aloyse Beck<br />

Paschtouer vu <strong>Monnerech</strong>


2003, bei Ge<strong>le</strong>eënheet vun der komp<strong>le</strong>tter Restauratioun<br />

vun eiser Poarkierch, koum op eemol d’Iddi op, eis<br />

e<strong>le</strong>ktronesch Uergel duerch eng nei Päifenuergel ze<br />

ersetzen. Ganz séier huet e Grupp Leit sech zesummefonnt,<br />

dee sech virgeholl huet, dëse Projet ze realiséieren. Si hu<br />

sech den Numm „Uergelfrënn vun der Poar <strong>Monnerech</strong>“<br />

ginn, an eng ASBL gegrënnt.<br />

Aus dësem Grupp ass e Conseil d’Administration vu 7<br />

Leit erfirgaangen, dee fir d’Koordinatioun vun deene<br />

verschiddenen Aarbechten sollt suergen.<br />

Bedauer<strong>le</strong>cherweis ass dëse Projet net iwwerall mat<br />

Begeeschterung opgeholl ginn, an muenech<br />

Onstëmmegkeeten hu missen aus dem Wee geraumt gin.<br />

Fir d’éischt hu mär eis en Expert an der Persoun vum Här<br />

Alain Wirth ginn, deen eis vun do u permanent zur Säit<br />

stoung a beroden huet. No Sondéierunge beim<br />

Kultusminister, der loka<strong>le</strong>r Kierchefabrik an der Gemeng<br />

fir eng eventuell finanziell Ënnerstëtzung, ass e<br />

Laaschtenheft ausgeschafft ginn an et goufe Kontakter mat<br />

13


14<br />

verschiddenen Uergelbaufirmen opgeholl.<br />

No enger geneeër Analys vun deene verschiddenen<br />

Offerten huet dun d’Firma Oberlinger vu Windesheim aus<br />

Däitschland den Zouschlag kritt. Am Februar 2004 gouf de<br />

Kontrakt ënnerschriwwen. Bass erstaunt ware mär awer<br />

wéi et geheescht huet, dat mär eis Uergel nach fir<br />

Chrëschtdag 2004 geliwwert kréichen. Et huet dun eng<br />

eemo<strong>le</strong>g Aktivitéit agesat. De Ministère, d’Kierchefabrik<br />

an d’Gemeng hunn hir Responsabilitéiten iwwerholl.<br />

Firmen, Privatpersounen an eis Matbierger sinn<br />

ugeschriwwe ginn, an eng grouss ugeluechte Kol<strong>le</strong>kt vun<br />

Dier zu Dier gouf durchgefouert, sou datt mär et<br />

fäerdegbruecht hunn, an enger Zäitspan vun engem Joer<br />

iwwer 80 Prozent vun den Onkäschten ofzedecken. Mär<br />

kënne richteg houfreg op eis Aarbecht an op eis nei Uergel<br />

sin.<br />

Duerfir e speziel<strong>le</strong> Merci un d’Firma Oberlinger, déi eis<br />

e Konschtwierk geliwwert huet, dat duerch seng Ästhetik<br />

an duerch säin immense Klang sech net hannert deene<br />

beschten Uerge<strong>le</strong>n aus dem Land ze verstoppe brauch. Am<br />

Numm vun den Uergelfrënn an a mengem perséin<strong>le</strong>chen<br />

Numm soen ech dem Kulturministère, der Kierchefabrik vu<br />

<strong>Monnerech</strong>, der <strong>Monnerech</strong>er Gemeng, de Firmen, de<br />

Pätteren a Giede<strong>le</strong>n an all deene Leit merci, déi duerch hire<br />

finanziel<strong>le</strong>n Appui derzou bäigedroen hunn, datt mär eis<br />

déi nei Päifenuergel uschafe konnten. E speziel<strong>le</strong> Merci<br />

awer un de Conseil d’Administration, de Comité vun den<br />

Uergelfrënn, un den Här Alain Wirth, sou wéi och un déi<br />

vill Leit, déi d’Hauskol<strong>le</strong>kt gemaach hunn. Ech kann<br />

nëmmen hoffen, datt dëser Uergel hire Stel<strong>le</strong>wäert bei der<br />

Verschéinerung vun de kierch<strong>le</strong>chen an de kulturel<strong>le</strong>n<br />

Aktivitéiten voll zum Droe kënnt.<br />

Arno DONDELINGER<br />

President<br />

vun den Uergelfrënn Poar <strong>Monnerech</strong>


16<br />

Wéi eis Kierch sollt renovéiert ginn ass d’Meenung opkomm, an eng klasséiert Kierch géing eng Päifenuergel gehéieren. De<br />

4. Juli 2003 gouf d’Associatioun „Uergelfrënn vun der Poar <strong>Monnerech</strong>“ gegrënnt mat dem Objektiv, eng nei Päifenuergel an<br />

eiser Kierch ze installéieren.<br />

Wéi d’Statiker du festgestallt hunn, datt den Duxall d’Gewiicht vun der Uergel net kënnt droen, du gouf eng Betonsdall<br />

gegoss iwwer d’ganz Fläch vum Tur an e gutt Stéck iwwer den Duxall eraus, sou datt d’Gewiicht vun der Uergel guer net op<br />

dem Duxall läit.<br />

Well d’Renovatioun vun der Kierch sech an d’Längt gezunn huet, a well d’Uergel méi séier konnt geliwwert gi wéi virgesinn,<br />

konnte mir déi zwéi Chantiere mateneen zu Enn bréngen. Wéi den Här Äerzbeschof den 30. Januar 2005 eis renovéiert Kierch<br />

geseent huet, konnt hien och gläichzäiteg déi nei Uergel aseenen. Domat gouf der Renovatioun vun der Kierch d’Kroun opgesat.<br />

Esou wéi fir jiddereen emol d’Klacke lauden, sief et beim Kanddaf, bei der Hochzäit, beim Begriefnes, esou spillt och<br />

d’Uergel an engem Mensch sengem Liewen bei esou Ge<strong>le</strong>eënheten fir hien e<strong>le</strong>ng.<br />

Am Numm vum Kiercherot an a mengem perséin<strong>le</strong>chen Numm soen ech all deene MERCI, déi zu dësem Wierk bäigedroen<br />

hun. Eis Poar ass nach e grousse MERCI schël<strong>le</strong>g, iwwer den Dout eraus, un eng Koppel Stackmonnerecher Leit, déi scho méi<br />

wéi drësseg Joer an der Éiwegkeet sinn, de Péiter BICHELER a seng Schwëster Anna. Déi zwee haten der Kiirch e schéinen<br />

Terrain verierft, dee mir verkafe konnte fir eisen Deel vun den Aarbechten ze bezue<strong>le</strong>n, an domat konnte mir och eng schéin<br />

Zomm Geld fir d’Uergel bäilëen.<br />

Ech drécken de Wonsch aus, datt d’Uergel eng Hel<strong>le</strong>f an eng Erliichterung soll si beim Astodéiere vum Gesank, datt si zur<br />

Verschéinerung vun de Gottesdéngschter bäidréit, zur Erbauung vun de G<strong>le</strong>ewegen an zur Eier vun eiser Härgott.<br />

De President vum Kiercherot<br />

Nicolas Steichen


Der Münzfund von Monnerich ist ein wertvol<strong>le</strong>s Indiz für<br />

das Alter der Ortschaft .<br />

Im Februar 965 oder 966 schenkten Graf Siegfried und<br />

seine Gemahlin Hedwig dem Kloster des hl. Willibrord in<br />

Echternach ihr Erbgut in Monnerich, das ihre Eltern schon<br />

genutzt hatten. Zu diesem Besitz gehörte ein Landgut mit<br />

Gebäuden, Feldern, Wiesen und Wäldern und den<br />

dazugehörenden Wegen und Pfaden. Kurzum, es handelte<br />

sich um das, was die alten Römer eine Mansio, ein Gehöft<br />

in einem ländlichem Bereich, nannten .<br />

Wann, am Rande dieses Echternacher Besitzes in<br />

Monnerich, eine Kirche gebaut wurde, ist wohl kaum noch<br />

zu be<strong>le</strong>gen.<br />

Immerhin ist die Kirche von Monnerich (Munderdinga)<br />

bereits 1148 erwähnt .<br />

Kurz vorher hatte der Trierer Erzbischof Bruno (1102-<br />

1124) die Zustimmung dazu gegeben, dass 26 Pfarreien,<br />

die jährlich am Freitag nach dem zweiten Sonntag nach<br />

Ostern nach Trier pilgern und dort opfern mussten, in<br />

Zukunft ihrer Verpflichtung in der Abtei Altmünster im<br />

Stadtgrund nachkommen konnten. Auch Monnerich<br />

gehörte zu diesen Pfarreien .<br />

Die erste uns bekannte kirchliche Visitation der Pfarrei<br />

Monnerich erfolgte im Jahre 1570. Damals war der Sohn<br />

des Verwalters der Echternacher Güter in Monnerich als<br />

Pfarrer tätig. Er war erst siebzehn Jahre alt. Da er noch<br />

nicht zum Priester geweiht war, er<strong>le</strong>digte Willibrord<br />

Dunckerait als Kaplan den priesterlichen Dienst .<br />

In der Dorfkirche standen drei Altäre.<br />

Aus späteren Visitationsberichten wissen wir, dass der<br />

Hauptaltar stets dem hl. Willibrord geweiht war, der<br />

zweite Altar war der Muttergottes geweiht und der dritte<br />

dem hl. Franz Xaver, wenigstens seit 1743. Auch standen<br />

drei Kelche für die Messfeiern bereit.<br />

Es dürfte schwer fal<strong>le</strong>n den Beweis zu erbringen, dass die<br />

Darstellungen, wie sie Abt Bertels (1544 – 1607) in seiner<br />

so genannten k<strong>le</strong>inen und in seiner großen Handschrift<br />

gezeichnet hat, eine naturgetreue Wiedergabe der Kirche<br />

in Monnerich sind .<br />

In einem Akt vom 20. September 1630 wird erklärt, in<br />

Monnerich besitze die Abtei Echternach einen Hof mit 65<br />

Morgen Land, 10 Morgen Wiesen und einigen Gärten. Sie<br />

hatte dort eine Zehntscheune und das Recht, die<br />

Gerichtsschöffen zu stel<strong>le</strong>n und den Pfarrer zu ernennen.<br />

Der Pfarrer hatte, als Entgelt für seinen Dienst, das<br />

Anrecht auf ein Drittel der Abgaben ; die restlichen zwei<br />

17


18<br />

Drittel gehörten der Abtei.<br />

In diesem <strong>le</strong>idvol<strong>le</strong>n Jahrhundert, als der Krieg immerhin<br />

dreißig Jahre lang wütete, waren die meisten Geistlichen<br />

in ländlichen Gegenden gezwungen, neben ihrer<br />

seelsorglichen Tätigkeit nebenamtlich auch noch als<br />

Landwirt zu arbeiten.<br />

Nicht selten kam es zu peinlichen Zuständen. Und aus<br />

dem Nebenamtlichen wurde <strong>le</strong>ider das Hauptamtliche.<br />

Der Pfarrer von Monnerich musste sich 1641 in<br />

Luxemburg vor dem Gericht verantworten wegen einer<br />

Meinungsverschiedenheit, die er mit dem Zehntpächter<br />

hatte. Es handelte sich um 70 Fuhren Zehntfrüchte .<br />

Va<strong>le</strong>ntin Fisch, sein Nachfolger, verzichtete bereits nach 4<br />

Jahren auf die Pfarrei Monnerich.<br />

Dem Nachfolger Johann Hüttinger nahmen die Pfarrkinder<br />

eine Kuh gewaltsam weg, um sie in der Stadt zu<br />

veräußern. Nicht nur zwischen dem Pfarrer und seinen<br />

Pfarrkindern herrschte ein angespanntes Verhältnis. Auch<br />

der Erzbischof von Trier musste ihm manche scharfe<br />

Verwarnung ertei<strong>le</strong>n. Einmal wurde er wegen seiner<br />

unpriesterlichen Haartracht sogar zu einer erheblichen<br />

Geldbuße von seinem Oberhirten verurteilt. Das Bußgeld<br />

erhielten die Pfarrei St. Nikolaus in Luxemburg und das<br />

dortige Hospital.<br />

Im Jahre 1677 kam der Trierer Weihbischof zur<br />

Pfarrvisitation, die in mehr oder wenigen regelmäßigen<br />

Abständen abgehalten wurde. In Monnerich wurden ihm<br />

vie<strong>le</strong> Klagen gegen den Pfarrer vorgetragen.<br />

Weil die Pfarrkinder sich weigerten, das Pfarrhaus und die<br />

Stäl<strong>le</strong> in einen anständigen Zustand zu versetzen, wie es<br />

der Pfarrer haben wollte, griff er kurzerhand wütend zur<br />

Axt, lief zur Kirche und zertrümmerte die verschlossene<br />

Tür. Dann trieb er seine Schafe ohne Bedenken in die<br />

Kirche hinein. Damals wurde von einer ansehnlichen Zahl<br />

dieser geduldigen Vierbeiner gesprochen. Vor dem<br />

Bischof konnte der See<strong>le</strong>nhirte seine verwerfliche Tat<br />

zwar nicht abstreiten. Er spielte seine Missetat herunter,<br />

indem er behauptete, die Schafe seien keineswegs im<br />

Chorraum gewesen. Der Synodalschöffe forderte den<br />

Weihbischof auf, sich selber im Chor von den Spuren zu<br />

überzeugen.<br />

Ein Beweis der damaligen Dekadenz der Dorfgeistlichen –<br />

hoffentlich ein Einzelfall – wird im Visitationsbericht von<br />

1677 geliefert .<br />

An einem Osterfest war Pfarrer Johann Hüttinger, mit der<br />

Hostie in der Hand, vor bestimmten Pfarrkindern, die an<br />

der Kommunionbank knieten, stehen geblieben und hatte<br />

sie gefragt, ob sie bereit seien, ihm das geschuldete<br />

Zehntgeld zu geben. Erst als der Pfarrsynoda<strong>le</strong>, der selber<br />

als Saumseliger betroffen war, ihn zurechtgewiesen hatte,<br />

reichte er den Betreffenden schlussendlich die<br />

Osterkommunion, nachdem er sie vorher mehrmals<br />

übergangen hatte.<br />

Eine abscheuliche Handlung <strong>le</strong>istete er sich, als er ein Heft<br />

hervorzog und einem todkranken Pfarrkind vorlas, was<br />

diese Person ihm, dem Pfarrer, noch schuldete.<br />

So vie<strong>le</strong> Anklagen gegen den Pfarrer veranlassten den<br />

Weihbischof, den Geistlichen aus seinem Amt zu<br />

entlassen.


20<br />

Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich


Bis zum Ende seines Lebens blieb Johann Hüttinger der<br />

al<strong>le</strong>inige Besitzer eines Bauerngutes in Steinbrücken, das<br />

er zeithero etlichen Jahren, also vor 1676, erworben hatte.<br />

Dort verbrachte er seinen Lebensabend. Nach seinem<br />

Tode am 13. November wurde sein Testament am 11.<br />

Dezember 1692 geöffnet .<br />

Sein Nachfolger Mathias Masius kam aus Echternach .<br />

Der genaue Beginn seiner Amtszeit ist nicht bekannt.<br />

Sicher ist, dass er bereits 1685 in Monnerich war. Wir<br />

können jedoch annehmen, dass er bereits vor 1679 sein<br />

Amt antrat, denn sein Neffe Wilhelm Masius besorgte seit<br />

dem 14. Juni 1679 die Seelsorge im k<strong>le</strong>inen Dorf<br />

Eh<strong>le</strong>ringen. Die Kirche St. Viktor in der Nähe von Zolver<br />

war das Gotteshaus, in dem sich die Einwohner von<br />

Eh<strong>le</strong>ringen an den Sonn- und Feiertagen versammeln<br />

mussten. In Eh<strong>le</strong>ringen war damals nur ein k<strong>le</strong>ines<br />

Oratorium zu Ehren des hl. Remaclus, aber kein Pfarrhaus.<br />

Darum wohnte der junge Wilhelm Masius bei seinem<br />

Oheim in Monnerich.<br />

Als Mathias Masius 1694 alt und schwächer geworden<br />

war, baten die beiden Priester den Trierer Erzbischof um<br />

die Erlaubnis, ihre beiden Pfarrstel<strong>le</strong>n auszutauschen, was<br />

ihnen auch gestattet wurde .<br />

Am 1. Juli 1695 forderte Wilhelm Masius die Pfarrkinder<br />

auf, einen Experten zu bestel<strong>le</strong>n, damit dieser den<br />

baulichen Zustand des Pfarrhauses in Monnerich in<br />

Augenschein nehme .<br />

In der Nacht vom 13. auf den 14. August 1696 steckten<br />

brandenburgische Soldaten in Monnerich fünf Häuser in<br />

Brand . In Eh<strong>le</strong>ringen waren es vier Häuser, die in Schutt<br />

und Asche ge<strong>le</strong>gt wurden.<br />

Ob das Pfarrhaus in Monnerich auch beschädigt wurde,<br />

wissen wir nicht.<br />

Nachdem Wilhelm Masius im Herbst 1698 die Einwohner<br />

von Monnerich eindringlich aufgefordert hatte, das<br />

Pfarrhaus bis Ostern 1699 in einen passenden Zustand zu<br />

versetzen, kam Bewegung in die Ange<strong>le</strong>genheit.<br />

Vor dem Notar Heinrich Orth in Luxemburg wurde am 20.<br />

Mai 1699 ein Kontrakt unterschrieben. Der Pfarrer<br />

übernahm die Überwachung des Neubaus. Die Pfarrei<br />

steuerte 252 Ta<strong>le</strong>r bei. Diese hohe Summe wurde zu fünf<br />

Sechstel von Monnerich gestellt. Steinbrücken, als Filia<strong>le</strong><br />

von Monnerich, steuerte ein Sechstel bei. Ausdrücklich<br />

wurde bestimmt, dass der ausziehbare Tisch und ein<br />

Schlafbett im Pfarrhaus b<strong>le</strong>iben müssten, wenn der Pfarrer<br />

in späteren Jahren ausziehen sollte.<br />

Wilhelm Masius hatte einen Kaplan, von dem wir nichts<br />

als den Namen kennen. Nikolaus Francisci war in den<br />

Jahren 1702 und 1703 tätig. Dann wurde er zum Kaplan<br />

von St. Viktor genannt, bis Johann Mathias Richard,<br />

Kaplan in Sassenheim, ein Neffe des Mathias Masius, die<br />

Nachfolge antrat. Dann verliert sich seine Spur.<br />

Als Hausmagd hatte Wilhelm Masius die Eva Vossen aus<br />

Bonn, die am 22. Mai 1708 vor dem Notar Degen in<br />

Monnerich ihrem Bruder Engelbert Vossen, Fuhrmann in<br />

Bonn, ihren Anteil am Elternhaus auf den Sandkau<strong>le</strong>n in<br />

Bonn vermachte. Auf die erste Forderung hin sollte er ihr<br />

die 52 kölnischen Speerenda<strong>le</strong>r bezah<strong>le</strong>n.<br />

Am 11. Januar 1705 kam die Pfarrgemeinde zusammen,<br />

21


22<br />

um dem jungen Nikolaus Theobaldi die Bestätigung zu<br />

geben, dass sie ihm den Zugang zum Priesterstand sichere,<br />

wenn er nach der Weihe den Schuldienst in Monnerich<br />

übernehme. In der Schu<strong>le</strong> waren damals mehr als 30<br />

Kinder, die in den Wintermonaten <strong>le</strong>sen und schreiben<br />

<strong>le</strong>rnen sollten. Jedes Kind zahlte dem Lehrer monatlich<br />

einen Schilling. Weil die Schulzeit von Al<strong>le</strong>rheiligen bis<br />

Ostern begrenzt war, blieb dem Schulmeister genügend<br />

Zeit, sich ebenfalls als Küster zu betätigen, die Betglocke<br />

zu läuten und den Leuten einen Gottesdienst am frühen<br />

Morgen zu sichern. Sein jährliches Einkommen bestand in<br />

Naturalien und in den üblichen Abgaben bei Taufen,<br />

Heiraten und Begräbnissen. Der geistliche Lehrer und<br />

Küster hatte in Monnerich ein jährliches Einkommen von<br />

60 Ta<strong>le</strong>rn, dazu eine freie Wohnung und einen k<strong>le</strong>inen<br />

Garten. Also mehr als das damals übliche Gehalt eines<br />

jungen Geistlichen ausmachte.<br />

Wie lange Nik. Theobaldi in Monnerich wirkte, wissen<br />

wir nicht. Er starb 1731 als Pfarrer von Königsmacher.<br />

Durch seinen Tod wurde der Weihetitel frei, den die<br />

Pfarrgemeinde ihm 1705 zur Verfügung gestellt hatte. Nun<br />

konnte der junge Johann Heinrich Fel<strong>le</strong>r aus Kayl in den<br />

Genuss dieser Stiftung kommen.<br />

Der Vater dieses jungen Geistlichen war um diese Zeit<br />

bereits verstorben. Zeit<strong>le</strong>bens hatte er in Monnerich das<br />

Amt des Dorfmeiers innegehabt. Als Johann Heinrich<br />

Fel<strong>le</strong>r sich für den Priesterstand entschied, wurde ihm in<br />

Monnerich die Stel<strong>le</strong> eines Dorfkaplans angeboten, aber<br />

die hohe Geistlichkeit in Trier war der Ansicht, das<br />

Einkommen dieses Amtes, verbunden mit der<br />

Verpflichtung zur dortigen Frühmesse, genüge nicht, um<br />

standesgemäß <strong>le</strong>ben zu können. Darum bot die Mutter, die<br />

eine geborene Fou<strong>le</strong>r aus Monnerich war, an, jährlich aus<br />

ihrem Vermögen die feh<strong>le</strong>nden fünf Ta<strong>le</strong>r zu ergänzen. Sie<br />

<strong>le</strong>bte um diese Zeit in Kayl. Ihr Schwiegersohn Sondag<br />

Fou<strong>le</strong>r, in Wirklichkeit Dominik Donlinger, Meier zu<br />

Kayl, war mit der Tochter Maria Fel<strong>le</strong>r verheiratet, bei ihr<br />

einbestattet . Dem Priesteramtskandidaten standen die<br />

erforderlichen jährlichen 65 Ta<strong>le</strong>r zur Verfügung. Es ist<br />

nicht bekannt, was später aus ihm geworden ist .<br />

In Monnerich hatte Peter Wergen sich entschlossen,<br />

Priester zu werden. Die Einwohner von Eh<strong>le</strong>ringen stellten<br />

am 1. Februar 1711 den erforderlichen Weihetitel zur<br />

Verfügung. Er verpflichtete sich, an al<strong>le</strong>n Feiertagen in der<br />

Kapel<strong>le</strong>, die dem hl. Remaklus geweiht war, für die<br />

Verstorbenen der Stifter die hl. Messe zu feiern. An den<br />

Sonntagen und an den Hochfeiertagen waren sie zum<br />

Kirchgang in St. Viktor verpflichtet.<br />

Eine gewisse Aufregung kam mit dem Jahre 1711 in das<br />

sonst so ruhige Dorf. Ein Fall von Aussatz war in<br />

Monnerich vermutet worden, Die vermeintliche<br />

Aussätzige wurde nacher Trier ad probandum geführt.<br />

Erst am 8. April 1715 bestätigte der Notar die Abrechnung<br />

über einen Holzschlag, der getätigt worden war, um diese<br />

Kranke zur Untersuchung nach Trier zu bringen .<br />

Im Jahre 1719 gab es in Monnerich wieder einen Fall von<br />

einem möglichen Aussatz. Zwei Einwohner beg<strong>le</strong>iteten<br />

den Kranken nach Trier, um den Verdacht prüfen zu<br />

lassen von mehreren Doctores, die der Bischof eigens<br />

anerkannt hatte . In beiden Fäl<strong>le</strong>n fehlt uns der ärztliche<br />

Befund.


Am 11. Mai 1714 musste der Pfarrer von Monnerich mit<br />

seinen Synoda<strong>le</strong>n nach Schifflingen gehen. Dorthin hatte<br />

der Weihbischof bei Ge<strong>le</strong>genheit der Visitation die<br />

Geistlichen gerufen. In Anschluss an die Bestimmungen<br />

musste eine Statue des hl. Nikolaus aus der Pfarrkirche<br />

entfernt und vier neue Statuen angeschafft werden. Es<br />

wurde nicht gesagt, um welche Heiligenfiguren es sich<br />

handelte .<br />

Im Jahre 1725 wirkte Johann Masius, ein Neffe von<br />

Pfarrer Wilhelm Masius, als Kaplan in Monnerich .<br />

Weitere Lebensspuren von ihm feh<strong>le</strong>n.<br />

Am 6. März 1726 waren die vereidigten Amtsmeister der<br />

Gewerkschaft der Layendecker, Nikolaus Thurm und Peter<br />

Kah<strong>le</strong>n aus der Stadt Luxemburg, nach Monnerich<br />

gekommen, um als geprüfte Handwerker den Kirchturm<br />

zu besichtigen, den der Meister Anton Weber, laut<br />

Vereinbarung vom 12. April 1725, gemacht hatte. Sie<br />

bemängelten, dass das Regenwasser in die Mauern dringe,<br />

weil sie nicht genugsamb überdacht wären. Von dem<br />

ersten Stern ahn bis an den vierten am Gelatz ahn<br />

unterschiedlichen Orthen seind die Latten bey ein ad zwei<br />

Zoll von ein ander gelatt. Die Strichlöcher mussten<br />

ebenfalls zugelattet werden. Vie<strong>le</strong> Leyen an<br />

unterschiedlichen Orthen müssen wiederumb eingeflicket<br />

werden. Die ge<strong>le</strong>istete Arbeit befriedigte keineswegs die<br />

Männer vom Fach . Es kam zu einem Prozess zwischen<br />

Anton Weber, dem Layendecker aus Luxemburg und der<br />

Gemeinde Monnerich, welche die ausgeführte Arbeit nicht<br />

bezah<strong>le</strong>n wollte. Dieser Streit war 1728 noch nicht<br />

beendet .<br />

Am 14. März 1726 starb Wilhelm Masius, Pfarrer von<br />

Monnerich und Definitor des Landkapitels Luxemburg. Er<br />

hatte am 13. Juni 1720 ein Testament geschrieben.<br />

Das Testament wurde am 22. März 1726 in Gegenwart der<br />

Familie des Verstorbenen eröffnet. In dem notariel<strong>le</strong>n Akt<br />

wurde festgehalten, dass eine Reihe von Geistlichen aus<br />

dem Landkapitel anwesend waren. Al<strong>le</strong>rdings ist das<br />

Original nicht mehr in den notariel<strong>le</strong>n Akten vorhanden.<br />

Darum kennen wir dessen Inhalt nicht .<br />

Am 7. Mai 1726 meldete sich der Kirchenrat beim Notar,<br />

denn sie stellten, wegen der anfälligen Reparaturen am<br />

Pfarrhaus, ihre Forderung an die Erben des verstorbenen<br />

Pfarrers .<br />

Weil der Abt von Echternach für den Kirchenbau in<br />

Monnerich verantwortlich war, forderte er die Einwohner<br />

von Monnerich, Steinbrücken und Foetz auf, aus ihrem<br />

Gemeindewald das benötigte Holz für die Reparatur der<br />

Kirche zu liefern. Sie verweigerten diese Lieferung. Sie<br />

waren rechtlich nicht dazu verpflichtet .<br />

Zu diesen Sorgen fügte die Natur noch eine folgenschwere<br />

Katastrophe hinzu. Ein früher Herbststurm fegte am 7.<br />

Oktober 1726 einen Teil des Kirchendaches hinweg. Die<br />

Einwohner von Steinbrücken beauftragten einen<br />

Rechtsanwalt und gingen gerichtlich gegen die<br />

Forderungen des Abtes vor .<br />

23


24<br />

Andreas Pütz, der Nachfolger des verstorbenen Pfarrers,<br />

war in Wiltz geboren. Er hatte bis dahin als Schulmeister<br />

und Kaplan in der Pfarrei Attert gewirkt .<br />

Am 28. Juli 1726 war die Installation des Neuernannten.<br />

Al<strong>le</strong> Pfarrkinder waren auf dem Friedhof erschienen. Sie<br />

vernahmen den Wortlaut der kirchlichen Ernennung und<br />

der staatlichen Genehmigung. Dann wurde dem neuen<br />

Pfarrer der Schlüssel der Pfarrkirche übergeben. Er öffnete<br />

die Kirchentür und trat in den Glockenturm ein, wo er die<br />

Glocke kurz anzog. Es wird ausdrücklich von einer Glocke<br />

gesprochen. Dann berührte er die beiden Nebenaltäre,<br />

stieg auf die Kanzel, trat an den Hauptaltar und berührte<br />

ihn ebenfalls. Dann <strong>le</strong>gte er die Messgewänder an. Es<br />

folgte das feierliche Amt mit vier Herren Geistlichen. Zum<br />

Abschluß wurde, wie brauchungs, das Te Deum laudamus<br />

gesungen. Dem anwesenden Notar, erklärte der Pfarrer vor<br />

der anwesenden Pfarrgemeinde, er habe keine Opposition<br />

gefunden . Das war die übliche Formel bei jeder<br />

Installation. Dadurch wurde rechtskräftig, dass der Anfang<br />

einer neuen Seelsorgezeit gesetzt war.<br />

Am 5. August 1726 war Johann Weyland, der Pfarrer von<br />

St. Nikolaus in Luxemburg, als Dechant des<br />

Landdekanates in Monnerich. Mit dem neuen Pfarrer und<br />

den beiden Amtsmeistern der Stadt Luxemburg Nikolaus<br />

Steinmetz und Andreas Basen in Monnerich, und in<br />

Gegenwart der Erben des verstorbenen Pfarrers Wilhelm<br />

Masius machten sie den Rundgang durch das Pfarrhaus<br />

und die Kirche, um den Zustand der Gebäude zu<br />

beurtei<strong>le</strong>n.<br />

Das Pfarrhaus war mit Schande<strong>le</strong>n gedeckt. Der damalige<br />

Zustand wurde von Pfarrer abge<strong>le</strong>hnt. Das Haus war ganz<br />

unlieferig. Notwendiger Weis muss es neu gedeckt werden,<br />

ausgenommen die Käfferen, Latten und Gossen, welche<br />

sich noch in einem guten, lieferigen Stand befinden. Der<br />

gantze Estrich des Speichers findet sich in keinem<br />

lieferigen Stand Die Schornsteine des Hauses und des<br />

Backhauses brauchten oberhalb des Daches eine<br />

Reparatur. Die Haustür musste ersetzt werden, ebenso die<br />

Tür und das Schloss zu des Herren Kammer. In der Küche<br />

waren die Platten beim Wasserstein ganz fehlbar und<br />

gesunken. Sie mussten neu ver<strong>le</strong>gt werden. Im Backhaus<br />

waren große Löcher in der Mauer. Diese mussten<br />

ausgebessert werden, wie auch der Fußboden und der<br />

Pavé.<br />

Was den Chor angehet, ist der Göbel in einem sch<strong>le</strong>chten<br />

Stand. Wei<strong>le</strong>n selber sich gelassen hat und das Gebälk<br />

nicht sehr lange mehr beständiger Weis tragen kann, also<br />

Sicherheits wegen muss neuw erbaut werden. Derselbe<br />

Chor findet sich einerseits mit Schande<strong>le</strong>n gedecket und ist<br />

für unlieferig erfunden, muss aufs neue gedecket werden.<br />

Die zwei Quärmauern des Chores sind nicht genugsam<br />

aufgefasst. Einerseits des Chores befinden sich unden her<br />

einige ung<strong>le</strong>iche Platten. Es wäre auch anständig, dass<br />

derselbe Chor erweisset werde .<br />

Als Kaplan wirkte in jenen Jahren der aus Monnerich<br />

stammende Friedrich Braun .


Leider starb Andreas Pütz bereits am 9. November 1728.<br />

Zum Nachfolger in Monnerich wurde Anton Fel<strong>le</strong>r<br />

ernannt. Er war der Neffe des Pfarrers von St. Nikolaus,<br />

der auf den g<strong>le</strong>ichen Taufnamen hörte. Der Oheim Anton<br />

Fel<strong>le</strong>r ist bekannt als der Stifter des Fel<strong>le</strong>rianum, der<br />

berühmten Priestergemeinschaft im Pfarrhaus in<br />

Luxemburg .<br />

Am 4. Juli 1730 hatte ein Unwetter mit Wassergoess und<br />

Klippelstein den Süden des Landes in Mit<strong>le</strong>idenschaft<br />

gezogen. Auch in Monnerich wurde ein großer Schaden<br />

vermerkt .<br />

An einem in Monnerich wichtigen, damals schon alten<br />

Brauch ließ Pfarrer Anton Fel<strong>le</strong>r festhalten. Die<br />

getrockneten Getreidegarben mussten von den<br />

zinspflichtigen Bauern in die Zehntscheune des<br />

Echternacher Hofes in Monnerich gebracht, dort<br />

gedroschen und gereinigt werden. Dann erst wurden die<br />

Körner dem Pfarrer zu einem Drittel und der Abtei in<br />

Echternach zu zwei Dritteln übergeben. Bereits am 16.<br />

November 1731 gab es dazu einen ersten Widerspruch<br />

eines der Zehntschöffen aus Monnerich .<br />

In den Monaten Dezember 1736 und Januar 1637 hatte<br />

Anton Fel<strong>le</strong>r bei seinen Pfarrkindern in Monnerich und in<br />

Steinbrücken für eine neue Monstranz geworben. Am<br />

Ende seiner Geldsammlung konnte er 47 Ta<strong>le</strong>r und vier<br />

Schilling und zwei Dubbe<strong>le</strong>n zäh<strong>le</strong>n. Der hundertjährige<br />

Kirchenmomper Johann Biver <strong>le</strong>gte das Seinige noch<br />

hinzu, und der Pfarrer bestellte am 28. Januar 1738 in<br />

Luxemburg beim Goldschmied Michel Kutzer eine<br />

wertvol<strong>le</strong> Monstranz. Sie kostete 80 Ta<strong>le</strong>r.<br />

Am 3. August 1738 war der Pfarrer von Monnerich nach<br />

Bettingen an der Mess gegangen, um dem dort wei<strong>le</strong>nden<br />

Weihbischof den Bericht über den Zustand seiner Pfarrei<br />

zu machen. Er berichtete, solange an der Kirche gebaut<br />

werde, bewahre er die geweihten Hostien und al<strong>le</strong><br />

kirchlichen Gegenstände pietätvoll im Pfarrhaus auf.<br />

Seinem Vorgesetzten machte er klar, er vermeide es, seine<br />

Pfarrkinder zum Unmut und zum Ärger zu reizen, denn er<br />

wol<strong>le</strong> nicht, dass der Neubau der Kirche unnütz in die<br />

Länge gezogen werde. Den Chorraum der Kirche hatte er<br />

auf eigene Kosten auf den Fundamenten aufbauen lassen.<br />

Al<strong>le</strong>rdings, so meldete er nach Trier, sei keiner der Altäre<br />

so weit fertig, dass die kirchliche Weihe erteilt werden<br />

könne .<br />

Wenige Tage später beklagte sich der Abt von Echternach,<br />

man könne den Dachstuhl, den man bereits für die Kirche<br />

zusammengefügt hatte, in Monnerich nicht aufsetzen. Die<br />

Pfarrkinder würden sich seit vier Wochen weigern, die<br />

notwendigen Fuhren zu machen .<br />

In einer Rekordzeit hatte der Baumeister Simon<br />

Mungenast aus Echternach den Chor und das Schiff der<br />

Kirche von den Grundmauern her aufgebaut. Pfarrer<br />

Anton Fel<strong>le</strong>r klagte später, man ärgere sich im Ort, dass<br />

der Kirchenbau so teuer geworden sei. Daran trage nicht<br />

der Pfarrer die Schuld, sondern einzig und al<strong>le</strong>in die<br />

25


26<br />

Pfarrkinder. Rustica gens quaerit quae sua sunt, non quae<br />

Jesu Christi. (Das bäuerliche Volk ohne Bildung trachtet<br />

nur nach dem, was ihm passt und nicht nach dem, was sich<br />

für Jesus Christus passt).<br />

Am 16. April 1743 unterschrieb Pfarrer Anton Fel<strong>le</strong>r mit<br />

der Vollmacht seiner Pfarrkinder einen Vertrag mit dem<br />

Nicolas Jacques, maître-sculpteur, bourgois de Wiltz .<br />

Dieser verpflichtete sich einen Predigtstuhl nach seinen<br />

Plänen bis zum nächsten Monat September zum Preis von<br />

60 Ta<strong>le</strong>rn, spanischer Währung, zu liefern. Das Geld<br />

werde spätestens zu Weihnachten bezahlt, wenn nicht<br />

schon früher. Das Kunstwerk werde von den Einwohnern<br />

von Monnerich in Wiltz abgeholt und auf ihre Kosten an<br />

den Bestimmungsort gebracht. Auch das benötigte Eisen<br />

ging auf ihre Rechnung. Schließlich belief sich die<br />

Ausgabe für die Kanzel auf 70 Ta<strong>le</strong>r und 6 Schilling .<br />

Am 31. August 1745 schrieb Pfarrer Anton Fel<strong>le</strong>r nach<br />

Trier, die Kirche in Monnerich, aus den Fundamenten neu<br />

aufgebaut, stehe seit einigen Jahren bereit für die<br />

kirchliche Weihe.<br />

Am 10. September 1745 konsekrierte der Trierer<br />

Weihbischof die 1738 erbaute Pfarrkirche von<br />

Monnerich . Der Hauptaltar erhielt, wie bisher, den hl.<br />

Willibrord zum Schutzpatron. Der Altar zur Epistelseite<br />

war der Muttergottes geweiht. Der Altar zur<br />

Evangelienseite hatte den hl. Franz Xaver zum Patron. Er<br />

war in jener Zeit der sehr bekannte und verehrte Missionar<br />

in Indien. Pfarrer Anton Fel<strong>le</strong>r hatte aus dem früheren<br />

Hauptaltar die Reliquien des Lokalpatrons<br />

herausgenommen. Der Weihbischof mauerte sie mit den<br />

Reliquien der Trierer Märtyrers in den neuen Altar ein.<br />

Das Kirchweihfest wurde auf den Sonntag nach dem Fest<br />

des hl. Willibrord festge<strong>le</strong>gt. Sollte das Fest des hl.<br />

Willibrord auf einen Sonntag fal<strong>le</strong>n, dann würde das Fest<br />

der Kirchweihe auf den folgenden Sonntag ver<strong>le</strong>gt. So<br />

wurde es für ewige Zeiten festgehalten. Diese ewigen<br />

Zeiten dauerten al<strong>le</strong>rdings nicht lange. Die Pfarrkinder<br />

überredeten ihren Seelsorger mit guten und auch<br />

fadenscheinigen Argumenten. Er schrieb nach Trier und<br />

erhielt die weise Antwort, man wol<strong>le</strong> vorerst noch<br />

über<strong>le</strong>gen .<br />

Erst der erste Luxemburger Bischof J. Th. Laurent regelte<br />

am 21. September 1848 endgültig die offen gebliebene<br />

Frage.<br />

Die Erinnerung an die Kirchweihe wurde künftig am<br />

Sonntag nach dem Fest des hl. Lukas (18.10.) gefeiert .<br />

Es ist nicht klar, welchen Altären der Weihbischof am 10.<br />

September 1745 die kirchliche Weihe gab. Ich neige zur<br />

Annahme, dass zur Zeit der Kirchenkonsekration, als<br />

Untersatz für die späteren Holzaltäre, gemauerte<br />

Steinaltäre bereit standen.<br />

Der Bildhauer Nikolaus Anssieaux (Anseaux) aus<br />

Luxemburg und der Schreinermeister Friedrich Biwer von<br />

Carkendorff (Kaundorf) kamen am 24. April 1746 in<br />

Monnerich an und erklärten sich bereit, einen hohen Altar


zu machen und aufzurichten nach laut dem Riss, so von<br />

ihnen mit Herrn Pastor unterschrieben ist, al<strong>le</strong>s in ihren<br />

Kosten, ausgenommen al<strong>le</strong>in, dass die Kirche al<strong>le</strong>s<br />

Gehöltz und ohne Ausnahme die Schlosser der Thüren,<br />

Beschlag wie auch des Tabernakels Beschlag, Verney,<br />

Spiegel, Verguldung, Ma<strong>le</strong>reyen zu schaffen sich<br />

verobligieret. Auf den beiden Seitentüren waren zwei<br />

Statuen vorgesehen, die dann aber durch zwei gemalte<br />

Bilder ersetzt wurden.<br />

Ein Geviert war in der Altarmitte vorgesehen. Ein<br />

Gemälde sollte dort seinen Standort finden. Darüber war<br />

eine Nischel geplant. Dort sollte der Kirchenpatron stehen.<br />

Und soll (auch zur Verhütung al<strong>le</strong>s Streits) Herr Pastor<br />

noch hier oder dorten einige k<strong>le</strong>ine Sculpturey erachtet<br />

werden nothwendig zu seyen, so verobligiert Herr<br />

Sculpteur sich selbige auch ohne Widersag zu machen und<br />

al<strong>le</strong>s anzuschlagen. Der Schreiner sagt aber auch den<br />

Altar zu vernieren, die Angeli adorantes werden bei dem<br />

Tabernakel auch aquis gelassen .<br />

Man wurde sich einig. Der vereinbarte Preis sollte sich auf<br />

110 Ta<strong>le</strong>r belaufen. Von diesem Geld kamen dem<br />

Sculpteur nur 30 Ta<strong>le</strong>r, dem Schreiner aber 80 Ta<strong>le</strong>r zu.<br />

Gezahlt wurde in zwei Terminen, bei der Aufrichtung des<br />

Altares und am künftigen St. Martinitag 1747.<br />

Das Bild im Geviert des Altares hatte Bruder Philipp von<br />

Echternach angefertigt. Ihm wurden mit Dank 6 Ta<strong>le</strong>r<br />

gegeben, zur Erkenntnis . Die beiden Rahmen für die<br />

Bilder der Apostelfürsten Petrus und Paulus kosteten 6<br />

Ta<strong>le</strong>r und 3 Schilling.<br />

Am 7. August 1742 hatte Pfarrer Anton Fel<strong>le</strong>r dem Ma<strong>le</strong>r<br />

Olm 26 Schilling für drei Gemälde gegeben. Eines der<br />

Bilder stellt den hl. Petrus dar, der seine Sünden bereut.<br />

Das zweite Bild zeigt die hl. Maria Magda<strong>le</strong>na. Beide<br />

Bilder erhielten, von der Symbolik her, ihren Platz über<br />

den Beichtstüh<strong>le</strong>n. Für das dritte Bild, das den hl. Täufer<br />

Johannes darstellt, hatte der Pfarrer bereits einen Platz in<br />

der Nähe des Taufsteins ausgewählt.<br />

Es ist nicht klar, ob es sich bei Bruder Philipp von<br />

Echternach und Ma<strong>le</strong>r Olm um ein und dieselbe Person<br />

handelt . Von <strong>le</strong>tzterem schrieb Anton Fel<strong>le</strong>r : er malte<br />

diese Bilder, weil er die Absicht hat in das Kloster<br />

einzutreten, um Laienbruder zu werden.<br />

Wie dem auch sei, Anton Fel<strong>le</strong>r schenkte am 31. Mai 1743<br />

diesem Laienbruder sechs Taschentücher im Wert von 17<br />

Schilling als Anerkennung für die drei Bilder.<br />

Die Vorderseite der Beichtstüh<strong>le</strong>, vom Künst<strong>le</strong>r und<br />

Schreiner 1742 angefertigt, hatte 28 Ta<strong>le</strong>r und 5 Schilling<br />

gekostet. Für die Schnitzarbeit an den beiden Seitenaltären<br />

bezahlte der Pfarrer 85 Ta<strong>le</strong>r, weil der Künst<strong>le</strong>r sich in<br />

seiner Gegenwart über den ungünstigen Handel beklagt<br />

hatte. Er gab ihm noch zwei Goldta<strong>le</strong>r hinzu. Die<br />

Holztäfelung in der Sakristei kostete ebenfalls einen<br />

Haufen Geld. Vierundzwanzig Bretter wurden in 27<br />

Arbeitstagen zu je 13 Schilling pro Tag in der Sakristei<br />

verbraucht. Die Bretter zu 6 ½ Schilling hatte der Pfarrer<br />

27


28<br />

von Monnerich bei seinem Nachbarpfarrer in Limpach auf<br />

Kredit erhalten.<br />

In dieser Zeit streckte Pfarrer Anton Fel<strong>le</strong>r im Auftrag der<br />

Gemeinde die Summe von 33 Ta<strong>le</strong>rn vor, um die<br />

Kommunionbank, die Tür zur Sakristei mit al<strong>le</strong>n<br />

Beschlägen und den großen Schrank in der Sakristei zu<br />

bezah<strong>le</strong>n. Ein Schreiner aus Luxemburg besorgte den<br />

Schrank.<br />

Hätte der Pfarrer keine angesehenen Gönner gehabt, er<br />

hätte kaum das Werk vol<strong>le</strong>nden können, das wir heute<br />

noch bewundern.<br />

Dominik Fel<strong>le</strong>r, der um drei Jahre jüngere Bruder des<br />

Pfarrers von Monnerich, machte eine glänzende Karriere.<br />

Nach seinen höheren Studien wurde er Geheimsekretär am<br />

Appellhof in Mecheln, dann Greffier des Magistrats in<br />

Luxemburg, Rat und Genera<strong>le</strong>innehmer der Aides et<br />

Subsides der Provinz Luxemburg. Im Jahre 1741 war<br />

Dominik Fel<strong>le</strong>r durch Patent der Kaiserin Maria-Theresia<br />

geadelt worden. Er schenkte 1753 der Pfarrei Monnerich<br />

einen Chormantel, die dazu passenden Messgewänder und<br />

ein Rauchfass aus Silber mit einem Weihrauchfäßchen,<br />

graviert und punziert, im Wert von 64 Ta<strong>le</strong>rn und 32<br />

Denaren aus der Werkstatt von Michel Kutzer in<br />

Luxemburg . Dazu äußerte sich der Pfarrer in einem<br />

frommen Gebet : Dominus Deus conservet eum et<br />

centuplum restituat. Deo gratias .<br />

Vielsagend ist ebenfalls die Eintragung von Pfarrer Anton<br />

Fel<strong>le</strong>r : Zu Beginn meiner Pfarrtätigkeit war die<br />

Pfarrkirche in einem äußerst armseligen Zustand, was<br />

Schmuck und Ausrüstung belangt .<br />

Am 1. März 1749 machte die Pfarrgemeinde von<br />

Monnerich mit den Glockengießern Jean Bideault und<br />

Louis Richet aus Metz einen Handel. Drei Glocken sollten<br />

für den Kirchturm geliefert werden. Der Preis war mit<br />

1851 Pfund und 10 Sol verrechnet worden. Die Pfarrei<br />

hatte sich verpflichtet, die Summe in drei Abständen mit je<br />

617 Pfund 3 Sol und 6 Denaren zu bezah<strong>le</strong>n. Am 6. April<br />

1750 klagten die Glockengießer, die erste Geldlieferung<br />

hätte am 20. Mai 1749, also am Tag des Gusses getätigt<br />

werden sol<strong>le</strong>n, die zweite zu Beginn der Adventszeit 1749<br />

und die dritte zu Sankt Martini 1750. Al<strong>le</strong>rdings war die<br />

Pfarrei in der zweiten Woche nach Ostern 1750 noch mit<br />

76 Pfund auf die erste Lieferung im Rückstand. An das<br />

Einhalten der folgenden Termine war nicht zu denken.<br />

Am 20. 5. 1749 waren in Metz drei Glocken für<br />

Monnerich gegossen und geliefert worden.<br />

Als die Glocken in Monnerich angekommen waren, stellte<br />

man sie vorläufig auf dem Friedhof auf, denn man hatte<br />

eingesehen, dass der Kirchturm in seinem tatsächlichen<br />

Zustand das Gewicht nicht lange aushalten könnte.<br />

Im April 1750 war die erste der vereinbarten Summen<br />

noch nicht ganz on die Glockengießer bezahlt worden.<br />

Die Geldsorgen in Monnerich waren groß. Am 26. Juni<br />

1752 wurde beschlossen, eine An<strong>le</strong>ihe von 130 Ta<strong>le</strong>rn


Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich<br />

29


30<br />

aufzunehmen, um den Bau des Kirchturms zu vol<strong>le</strong>nden .<br />

Bargeld war selten. Diese Behauptung ist be<strong>le</strong>gt durch die<br />

Klage des Dorfzehntners, der am 8. März 1753 aussagte,<br />

einige Familien seien säumig in der Entrichtung der ihnen<br />

aufer<strong>le</strong>gten Geldsumme.<br />

Man konnte sich nur schweren Herzens für den Bau des<br />

Kirchturms entscheiden .<br />

Am 25. April 1750 musste sich der Provinzialrat in<br />

Luxemburg mit der Klage des Witwers Oliverius aus<br />

Rümelingen befassen. Mit ihm hatten die Einwohner von<br />

Monnerich am 10. August 1749 einen Vertrag<br />

geschlossen. Er sollte nun den Glockenturm, der 1738<br />

beim Bau des Kirchenschiffes stehen geblieben war, um<br />

zehn oder zwölf Schuhe höher bauen .<br />

Der Steinhauer und Maurer hatte seine Arbeit in<br />

Monnerich bereits angefangen und die benötigten Steine<br />

zurechtgehauen. Als er das Gewölbe im alten Turm<br />

abbrechen wollte, stellte er fest, dass dieser Turm nicht<br />

mehr tragfähig war. Er benachrichtigte die<br />

Verantwortlichen. Sie geboten ihm, die Arbeit sofort<br />

einzustel<strong>le</strong>n. Er versuchte, in Luxemburg sein Recht zu<br />

erwirken, denn er war überzeugt, dass es recht und billig<br />

sei, dass die Einwohner ihm seine am Thurm und zum<br />

Thurm bedachte gethanene Arbeit bezah<strong>le</strong>n. Enttäuscht<br />

musste er feststel<strong>le</strong>n, dass sie sich nicht in der Güte darzu<br />

verstehen wol<strong>le</strong>n.<br />

Der Provinzialrat in Luxemburg verfügte, dass an einem<br />

der kommenden Sonntage oder an einem Feiertag die<br />

Pfarrei nach dem Gottesdienst öffentlich an ihre<br />

Verpflichtung erinnert werde.<br />

In Monnerich suchte man eine Lösung und fand sie auch<br />

beim Abt von Echternach. Wegen seines Hofs in<br />

Monnerich war er verpflichtet, sich mit Rat und Tat für<br />

den Neubau des Turms zu entscheiden.<br />

Pfarrer Anton Fel<strong>le</strong>r macht keinen Hehl aus seiner<br />

Empörung. Er hatte zu Beginn des Kirchenbaus diese<br />

Fehlspekulation bereits vorausgesehen. Denn er war nicht<br />

der einzige im Ort, der von der großen Brandkatastrophe<br />

in der Nacht vom 13. auf den 14. August 1696 gehört<br />

hatte, als eine brandenburgische Streife in Monnerich die<br />

Kirche und die fünf Häuser unmittelbar in der Nähe<br />

angezündet hatte und dann weiter nach Eh<strong>le</strong>ringen<br />

gezogen war, um dort vier Häuser in Brand zu stecken.<br />

Der Kirchturm war damals wohl ausgebessert worden,<br />

doch in dem jetzigen Zustand konnte man ihm nicht<br />

zumuten, das Gewicht der drei neuen Glocken zu tragen.<br />

No<strong>le</strong>ns vo<strong>le</strong>ns entschied man sich 1750 für den Neubau<br />

des Kirchturms in seiner typischen Art mit dem<br />

Zwiebelturm. Aber der Pfarrer verbuchte seinen Ärger und<br />

machte die g<strong>le</strong>iche Feststellung, die auch heute noch gilt :<br />

Dem Kirchenbau fehlt die Harmonie der Masse .<br />

War Simon Mungenast aus Echternach, der Erbauer der<br />

Kirche in Monnerich, nicht am Bau des Turms interessiert<br />

und beteiligt ? Sein Name wird nicht ausdrücklich


genannt. Doch seine Mitwirkung liegt nahe.<br />

In der Abschrift von Heinrich Wissener <strong>le</strong>sen wir, dass im<br />

Jahre 1752 der Glockenturm von den Fundamenten her<br />

von der gesamten Pfarrei Monnerich, Steinbrücken und<br />

Foetz mit quadratischen Steinblöcken gebaut wurde. Aus<br />

Audun-<strong>le</strong>-Tiche wurden diese im Bruch behauenen Steine<br />

herbeigebracht. Der ungelöschte Kalk kam aus Strassen<br />

und das Holz aus den Wäldern in der Nähe von<br />

Monnerich. Am 26. Mai 1752 wurde der Grundstein<br />

ge<strong>le</strong>gt. Am 17. August des g<strong>le</strong>ichen Jahres war das Werk<br />

vol<strong>le</strong>ndet. Nur Einheimische hatten am Bau mitgewirkt.<br />

Dann wurden die drei Glocken in die Höhe gezogen. Bis<br />

dahin hingen sie im Pfarrgarten und hatten die Gläubigen<br />

von dort aus zum Gottesdienst gerufen. Der Hofmeier der<br />

Abtei Echternach, Johann Biwer aus Monnerich – damals<br />

war es Ehrensache, dass das g<strong>le</strong>iche Amt vom Vater auf<br />

den Sohn überging – gab Rechenschaft über al<strong>le</strong> Ein- und<br />

Ausgaben. Der Turm mit der typischen Form kostete<br />

etwas mehr als 406 Ta<strong>le</strong>r. Der Wert des benötigten Holzes<br />

war in der Abrechnung ausgeklammert worden.<br />

Dank der Abschrift von Pfarrer Heinrich Wissener im<br />

Pfarrarchiv von Monnerich können wir das Schicksal der<br />

drei in Metz gegossenen Glocken verfolgen.<br />

Wie es sich passte, war die große Glocke mit ihrem<br />

Gewicht von 860 Pfund dem hl. Willibrord geweiht. Die<br />

zweite Glocke hatte ein Gewicht von 610 Pfund und war<br />

auf den Namen des hl. Franz Xaver getauft. Die k<strong>le</strong>ine<br />

Glocke hörte auf den Namen Maria und wog immerhin<br />

noch 440 Pfund.<br />

Mit Erlaubnis des Trierer Weihbischofs durfte Pfarrer<br />

Anton Fel<strong>le</strong>r am 30. Mai 1749 vor dem Hochamt am Fest<br />

der Dreifaltigkeit den drei Glocken den kirchlichen Segen<br />

spenden. Zugegen waren einige Geistliche aus der<br />

Bekanntschaft und aus der Verwandtschaft des<br />

Dorfpfarrers. Unter ihnen wird Dominik C<strong>le</strong>er, Pfarrer in<br />

Eh<strong>le</strong>ringen, genannt, Paul Fel<strong>le</strong>r, der Bruder und Pfarrer<br />

von St. Nikolaus in Luxemburg, und die beiden Kapläne<br />

der Pfarrei. Als Paten der Willibrordusglocke traten al<strong>le</strong><br />

Synoda<strong>le</strong>n und Kirchenmomper vor. Die Patenschaft der<br />

zweiten Glocke hatten al<strong>le</strong> Ehepaare der Pfarrei<br />

übernommen. Für die Paten und Patinnen der<br />

Muttergottesglocke hatte der Pfarrer sich das Recht<br />

vorbehalten, seine persönliche Auswahl zu treffen. Mit<br />

besonderer Genugtuung schrieb er den Wert der drei<br />

Glocken in das alte Rechnungsheft ein : 1851 livres et dix<br />

sols argent de France.<br />

Eine der Glocken barst in den folgenden Jahren, eine<br />

zweite haben die Franzosen (während der Französischen<br />

Revolution) gestoh<strong>le</strong>n oder musste ihnen ausgeliefert<br />

werden, die dritte wurde von den Einwohnern von Zolvern<br />

gekauft und findet sich jetzt noch allda, fügte Heinrich<br />

Wissener hinzu .<br />

Am 1. April 1754 war Peter Schmit, der Pfarrer von<br />

Leudelingen und Dechant des Landkapitels Luxemburg<br />

gestorben. Die Geistlichen dieses Sprengels wählten<br />

daraufhin den Pfarrer von Monnerich zu ihrem Dechanten.<br />

31


32<br />

Diese Wahl beweist die hohe Achtung, die er unter<br />

seinesg<strong>le</strong>ichen genoß. Schon bald mussten sie zu einer<br />

neuen Wahl schreiten, denn Anton Fel<strong>le</strong>r starb am 31.<br />

Januar 1755 im Alter von 59 Jahren.<br />

Am 15. März 1755 gab der Provinzialrat das erforderte<br />

Placet, damit die erzbischöfliche Ernennung rechtsgültig<br />

wurde. Der neue Pfarrer Johann Franz Krier kam aus der<br />

Stadt Luxemburg. Er hatte am 16. Juni 1737 die erste der<br />

höheren Weihen in Trier empfangen. Die Pfarrei Frisingen<br />

war ihm entgegengekommen und hatte ihm den Weihetitel<br />

gestiftet, damit er nach der Priesterweihe bei ihnen das<br />

Amt des Küsters und des Frühmessners übernehme .<br />

Am 17. März 1755 wurde er in Monnerich installiert .<br />

Bereits am 2. August 1755 kam der Weihbischof von<br />

Hontheim auf seiner Reise durch das Dekanat Luxemburg<br />

und Remich von Düdelingen nach Monnerich. Am frühen<br />

Morgen um sieben Uhr war er aufgebrochen und langte<br />

um halb neun Uhr im Pfarrhaus in Monnerich an.<br />

Nachdem er die Pfarrer und ihre Synoda<strong>le</strong>n von Limpach,<br />

Schifflingen und Reckingen-Rüssingen begrüßt und<br />

angehört hatte, trat auch der Pfarrer von Monnerich mit<br />

seinen engsten Mitarbeitern vor. Am Nachmittag spendete<br />

er den Jugendlichen aus der ganzen Umgebung das<br />

Sakrament der Firmung. Er segnete auch feierlich den<br />

Friedhof, wo bis 1871 die Toten der Pfarrei um die<br />

Pfarrkirche herum beerdigt wurden .<br />

Zu diesem Zweck hatte jeder Pfarrer einen vorgedruckten<br />

Fragebogen erhalten, den sie, auf Ehr und Gewissen mit<br />

ihren Synoda<strong>le</strong>n ausgefüllt, vor<strong>le</strong>gen mussten.<br />

Es wurde auch unter anderem nach dem Kaplan gefragt.<br />

Pfarrer J. Fr. Krier konnte von zwei Kaplänen berichten.<br />

Der eine hieß Jakob Becker und war aus Keh<strong>le</strong>n<br />

gekommen. Er bemühte sich nebenamtlich in den<br />

Wintermonaten, die Kinder in der Schu<strong>le</strong> zu unterrichten.<br />

Die Pfarrei hatte ihr eigenes Schulhaus, in dem durfte der<br />

Kaplan wohnen. Der andere Kaplan wohnte in<br />

Steinbrücken. Er hieß Nikolaus Samson und war ein Sohn<br />

des Dorfes .<br />

Am 3. August 1755 verließ der Weihbischof um sechs Uhr<br />

die Pfarrei und kam gegen sieben Uhr in Zolver an. Dort<br />

las er anschließend die hl. Messe und nahm die Pfarrkirche<br />

in Augenschein, die in den Jahren 1746 und 1747 gebaut<br />

und vom Ortspfarrer 1747 eingesegnet worden war.<br />

In Monnerich zog die Ruhe wieder ein. Man hatte seine<br />

Pflicht getan und der Nachwelt ein Werk hinterlassen, das<br />

seit der gelungenen Restauration mit Recht im 21.<br />

Jahrhundert gezeigt werden kann.<br />

Jean MALGET


Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich<br />

33


Am Mäerz 2002 huet den Architektebureau Romain<br />

Hoffmann den Devis presentéiert fir d’Restauratioun vun<br />

eiser Kierch. Dësen Devis ass an Zesummenaarbecht vun<br />

der Gemeng, der Commission des Sites et Monuments an<br />

der Kierchefabrik opgestallt ginn. Hien huet sech aus 2<br />

Dee<strong>le</strong>r zesummegesat:<br />

1. Restauratioun vum Gebai, déi vun der Gemeng<br />

finanzéiert gëtt<br />

zum Präis vun 1.046.271,94 €<br />

2. Restauratioun vum Mobilier, déi vun der<br />

Kierchefabrik finanzéiert gëtt<br />

zum Präis vun 94.443,57 €<br />

Et war net ëmmer ganz einfach, fir hei eng genau<br />

Trennung ze maache wat zum „Gebai“<br />

oder zum „Mobilier“ sollt gehéieren,<br />

mee mat deem néidege Verstand hu mer<br />

dat dach gutt iwwert d’Bühn bruecht.<br />

Den Devis fir d’Gemeng ass den 20.<br />

Mäerz 2002 vum Gemengerot<br />

genehmegt an den 03. Oktober 2002 vun<br />

deenen zoustännege Ministèren<br />

approuvéiert ginn.<br />

Den Devis Kierchefabrik huet missen e puer Statiounen<br />

duerchlafen:<br />

16/10/2002 Genehmegung duerch d’Kierchefabrik<br />

23/10/2002 Genehmegung duerch de Gemengerot<br />

04/12/2002 Genehmegung duerch de Ministre de<br />

l’Intérieur<br />

04/03/2003 Genehmegung duerch den Bistum<br />

Elo stoung näischt méi am Wee fir déi néideg<br />

Soumissiounen ze maachen, an de 14. Februar 2003 war et<br />

schonns esou wäit, do sinn déi ausgeschriwwe<br />

Soumissiounen opgemaach ginn.<br />

Fir all technech a statesch Prob<strong>le</strong>mer ze léisen, sinn nach<br />

zwee Bureaux d’Etudes mat derbäi geholl<br />

ginn:<br />

- E<strong>le</strong>ktresch, Sanitär an Heizung:<br />

Gob<strong>le</strong>t / Lavandier<br />

- Statik a Sécherheet: TR-Engineering<br />

Aarbechten déi vun eiser Gemeng<br />

finanzéiert gi sinn:<br />

Foto: Roby Heiser<br />

Baussen<br />

35


36<br />

Foto: Roby Heiser<br />

Drainage:<br />

Well eis Kierch vill ënnert der Fiichtegkeet gelidden huet,<br />

ass ronderëm d’Kierch e Gruef gezu gi bis ënnert den<br />

Niveau vun de Fondamenter, an en Drainagerouer mat den<br />

néidege Botzkëschten gouf verluegt.<br />

Entrepr. de Construction Conter-Leners vu Wei<strong>le</strong>r-la-Tour<br />

Façade:<br />

Wéi ugefaange gouf, déi al Façade erofzeklappen huet sech<br />

erausgestallt, datt dee ganze Verbotz bis op d’Steng misst<br />

erofgeklappt ginn, an zwar vun der ganzer<br />

Kierch. Duerno sinn d’Mauere ganz nei<br />

verbotzt ginn an un d’Steng vun de Pilieren a<br />

vum Tuerm ugepasst ginn. Mat 3 Couchë<br />

vun enger speziel<strong>le</strong>r Faarf, däer hiren Toun<br />

d’Kommissioun mat erausgesicht huet, as<br />

dat ganzt dun ugestrach gin.<br />

Bautenschutz Theisen vun Orenhofen<br />

(Däitschland)<br />

Tuerm a Pilieren:<br />

Hei sinn d’Steng mat engem ganz speziel<strong>le</strong><br />

Procédé, mam Héichdrockreineger, esou<br />

schounend wéi nëmme méig<strong>le</strong>ch gebotzt<br />

ginn. Gréisser Rëss oder ewechgebrache<br />

Steng am Tuerm an och am Encadrement<br />

vun der Entréesdier si vu Spezialisten ersat<br />

ginn. Fir datt de Steen otmungsfäheg b<strong>le</strong>ift,<br />

sinn d’Steng net traitéiert ginn.<br />

Bautenschutz Theisen vun Orenhofen (Däitschland)<br />

Kierchemauer:<br />

D’Steng si mam Héichdrockreineger gebotzt gin. Gréisser<br />

Rëss oder ewechgebrache Steng goufen ersat.<br />

Bautenschutz Theisen vun Orenhofen (Däitschland)<br />

Daach:<br />

Den Daach, deen nach an engem ganz gudden Zoustand<br />

ass, gouf kontrolléiert a wou et néideg war, och reparéiert.<br />

Eng komp<strong>le</strong>tt nei Blëtzab<strong>le</strong>iter-Installatioun ass montéiert<br />

ginn. Ënnert dem Daach goufen Zuchankeren ubruecht, fir


Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich<br />

d’Sécherheet vun der Charpente<br />

ze erhéijen.<br />

Toiture du Nord vu Wincrange<br />

E<strong>le</strong>ctricité Drago vu Crauthem<br />

(Blëtzab<strong>le</strong>iter)<br />

Be<strong>le</strong>uchtung:<br />

Duerch d’Installatioun vun<br />

performante Scheinwerfer, déi<br />

un déi ëffent<strong>le</strong>ch<br />

Stroossebeliichtung ugeschloss<br />

sinn, ass eis Kierch elo hell<br />

beliicht esoubal et däischter gëtt.<br />

E<strong>le</strong>ctricité Drago vu Crauthem<br />

An der Kierch<br />

Foto: Roby Heiser<br />

Buedem:<br />

Deen a<strong>le</strong> Buedem ass komp<strong>le</strong>tt bis op den Niveau vun de<br />

Fondamenter erausgerappt ginn. E komplizéierten a mat<br />

deenen néidegen Isolatiounen (wéinst der Buedemheizung)<br />

opgebaute Buedem ass nei betonéiert gin.<br />

Als Belag koum „Pierre de Bourgogne“ drop <strong>le</strong>ien.<br />

Entreprise/Construction Conter-Leners vu Wei<strong>le</strong>r-la-Tour<br />

Marberie Lampertz vu Walfer<br />

Maueren:<br />

Beim Ofklappe vun deem a<strong>le</strong> Beworf huet sech séier<br />

erausgestallt, dat dee ganze Verbotz bis op d’Steng misst<br />

37


38<br />

erofgeklappt ginn, an zwar an der ganzer Kierch. Duerno<br />

sinn d’Mauere mat enger speziel<strong>le</strong>r Kal<strong>le</strong>k-<br />

Zementmëschung, verstäerkt durch ee Fi<strong>le</strong>t, ganz nei<br />

Foto: Jos Neu<br />

verbotzt ginn. Mat 3 Couchë Faarf an 2 verschiddenen<br />

Téin, wou och d’Kommissioun e Wuert bei der Auswiel<br />

matgeschwat huet, ass dun ugestrach ginn.


Entreprise/Construction Conter-Leners vu Wei<strong>le</strong>r-la-Tour<br />

Peinture Pixxel<br />

Duxall:<br />

Deen a<strong>le</strong> Buedem, dee bei all Schrëtt gekréckelt huet, ass durch e Buedem aus<br />

Eeche-Kappholz ersat ginn. Hei gouf dervu profitéiert, fir dee Moment de Buedem<br />

vum Duxall an Etageform auszeféieren (Kierchechouer). Nodeems datt<br />

d’Trapeform aus Placken hiergestallt war, si k<strong>le</strong>ng eeche Pavéshëlzer drop gepecht<br />

ginn. Och d’Gelänner um Duxall huet missen op déi virgeschriwwen Héicht<br />

ëmgeännert gin. Fir de Raum wou d’Uergel steet vun deem ka<strong>le</strong>n Tuer ofzetrennen,<br />

ass hei eng Isolatiouns-Trennwand opgeriicht ginn.<br />

La Plaqueterie sàrl.<br />

Atelier de Construction Olinger vu Féiz<br />

Mauerverk<strong>le</strong>edung (Boiserie):<br />

18. Joerhonnert, deelweis Enn vum 19. Joerhonnert an ugangs 20. Joerhonnert.<br />

D’Fiichtegkeet hat hei ganz Aarbecht ge<strong>le</strong>escht, well dës Verk<strong>le</strong>edung direkt op<br />

d’Mauere montéiert war. E komp<strong>le</strong>tten Démontage an eng Restauratioun am Atelier<br />

waren néideg, ganz Dee<strong>le</strong>r hu missen am Eechenholz ersat gin. D’Boiserie ass elo 2<br />

cm vun der Mauer a vum Buedem ewech montéiert ginn, fir datt mer déi néideg<br />

Loftzirkulatioun hunn.<br />

Ebénisterie Mül<strong>le</strong>r Igor vu Schëff<strong>le</strong>ng<br />

Kierchefënsteren:<br />

Eng Fënster aus dem Joer 1738, déi awer ëm 1900 restauréiert ginn as (riets am<br />

Kiercheschëff).<br />

Neng Fënsteren aus dem Joer 1900 vum Pierre Linster a Schmit<br />

Zwou méi modern Fënstere vun Sylvestre Linster. (Kapell an der Trap fir op den<br />

Duxall). All dës Fënstere sinn ausgebaut an am Atelier gebotzt a restauréiert ginn.<br />

D’Rummen an d’Fixatioune si komp<strong>le</strong>tt ersat ginn. 2 beweg<strong>le</strong>ch Fënsteren<br />

Foto: Roby Heiser<br />

39


40<br />

(Loftzirkulatioun) si montéiert ginn. Fir déi wäertvoll<br />

Fënstere vu baussen ze schützen, sinn hei nei Fënsteren aus<br />

Sécherheetsglas installéiert ginn. Dës nei Fënsteren<br />

iwwerhue<strong>le</strong>n elo d’Roll vun der richteger Fënster.<br />

Atelier de Construction Kass vu Bous<br />

Glasgestaltung Binsfeld, Däitschland<br />

E<strong>le</strong>ktresch Installatioun:<br />

Hei war näischt méi ze reparéieren, et huet missen eng<br />

komp<strong>le</strong>tt nei Installatioun gemaach ginn.<br />

E<strong>le</strong>ctricité Drago vu Crauthem<br />

Heizung:<br />

Et ass d’Décisioun geholl gi fir déi al, an deelweis net méi<br />

reparabel e<strong>le</strong>ktresch Buedemheizung ze ersetzen. Well<br />

d’Heizung an der a<strong>le</strong>r Schoul <strong>le</strong>eschtungsméisseg<br />

duergaangen ass, ass d’Kierch hei duerch eng isoléiert<br />

Leitung duerch de Buedem ugeschloss ginn. An esou<br />

engem Gebai mat wäertvol<strong>le</strong> Miwwe<strong>le</strong>n, Statuen an der<br />

Uergel, al<strong>le</strong>s aus Holz, hu misse verschidde Contrainten a<br />

Kaf geholl ginn:<br />

Dräi verschidden Temperature sol<strong>le</strong>n erreecht ginn : 14<br />

Grad an der Nuecht, 16 Grad am Dag an 18 Grad wann an<br />

der Kierch eng Aktivitéit ass. Dobäi däerfen<br />

d’Temperaturschwankungen 1 Grad pro Stonn net<br />

iwwerschreiden. D’Heizung setzt sech zesummen aus enger<br />

Buedemheizung a verschiddenen Heizkierperen, fir déi<br />

néideg Basistemperatur ze kréien. Da kommen 2 staark<br />

Konvekteren fir déi gefroten Temperature vu 16 an 18 Grad<br />

ze erreechen. Eng Buedemheizung kann dat net, well se vill<br />

ze lues ass, an net séier mat der Temperatur kann erop oder<br />

Fotoen: Roby Heiser


Foto: Roby Heiser<br />

erof goen, dat geet nëmme mat Konvekteren. Déi ganz<br />

Steierung vun der Temperatur mat bestëmmten Zäiten a<br />

Grade kann am Viraus komp<strong>le</strong>tt aprogramméiert ginn. Sollt<br />

eng Kéier ausser der Rei op 18 Grad opgehëtzt gin, kann<br />

dat iwwert GSM ofgeruff ginn.<br />

Chauffage Aquatechnic vu Féiz<br />

SAS, bei der Entréesdier:<br />

Fir eis Kierch mat hirem wäertvol<strong>le</strong>n Intérieur awer am<br />

Dag kënnen opzeloossen, ass eng gliesen Tëschendier<br />

installéiert ginn. Bis bei dës Dier kann een elo kommen, an<br />

och hei op de Bänke Plaz hue<strong>le</strong>n, ouni dat en Alarm<br />

ausgeléist gëtt. Hannert dëser Dier ass al<strong>le</strong>s mat Detektoren<br />

iwwerwaacht.<br />

Atelier de Construction Kass vu Bous<br />

Sakristei:<br />

Hei ass e WC mat Lavabo installéiert gin. Déi al<br />

Eechenholzdier no baussen huet misse komp<strong>le</strong>tt<br />

restauréiert, also praktesch nei gemaach ginn.<br />

Chauffage Aquatechnic vu Féiz<br />

Ebénisterie Mül<strong>le</strong>r Igor vu Schëff<strong>le</strong>ng<br />

Bei der Restauratioun vun eiser Kierch sinn eng Rei vun<br />

Aarbechte vun der Kierchefabrik geplangt, décidéiert an<br />

och finanzéiert ginn<br />

Buedembelag:<br />

Nodeems datt eis Gemeng décidéiert hat, de Buedembelag<br />

41


42<br />

an der Kapell an och d’Trap fir op den Duxall net ze<br />

erneieren, huet de Kiercherot des Aarbechte selwer<br />

finanzéiert. (Pierres de Bourgogne)<br />

Marbrerie Lampertz vu Walfer, zum Präis vun 9.305 €<br />

Bannebeliichtung:<br />

Déi komp<strong>le</strong>tt Beliichtung vun eiser Kierch ass erneiert gin.<br />

Hei ass eng modern Beliichtung, déi sech aus Luuchten um<br />

Plafong (déi kënnen erofgelooss gi fir eng Bier ze<br />

wiesse<strong>le</strong>n), Spotten, dirigeab<strong>le</strong> Spotten an indirekter<br />

Beliichtung zesummesetzt. All dës Luuchte kënnen zentral,<br />

vun der Sakristei aus, iwwert e modernen Tab<strong>le</strong>au gesteiert<br />

ginn.<br />

E<strong>le</strong>ctricité Drago vu Crauthem, zum Präis vun 23.500 €<br />

Sonorisatioun:<br />

Eis Verstäerkeranlag mat al<strong>le</strong> Lautspriecher a Mikroen huet<br />

missen ersat ginn. Eng Verstäerkeranlag, 2 fest installéiert<br />

Mikroen am Chouer, een Dëschmikro um Altor an 2<br />

beweg<strong>le</strong>ch Mikroe mat Sender, wou een op all Plaz an der<br />

Kierch, a souguer wann et néideg as, virun der Dir, kann<br />

dra schwätzen. An der Kierch si 6 ganz gutt Lautspriecher<br />

installéiert ginn, an 2 um Duxall.<br />

E<strong>le</strong>ctricité Drago vu Crauthem, zum Präis vun 10.155 €<br />

Kierchebänken:<br />

Well eis Bänken ze schmuel am Sëtz waren an och eng<br />

komp<strong>le</strong>tt Restauratioun néideg war, hu mir hei no enger<br />

Léisung gesicht. Bei dësen a<strong>le</strong> Bänken huet natier<strong>le</strong>ch<br />

d’Commission des Sites et Monuments e Wuert<br />

Foto: Jos Neu<br />

matgeschwat an huet eis gesot, datt dës Bänken net däerften<br />

ersat ginn. Eng Restauration ass dun décidéiert ginn.<br />

Ebénisterie Mül<strong>le</strong>r Igor vu Schëff<strong>le</strong>ng, Präis 18.515 €<br />

Kierchestill:<br />

En Ersetze vun den a<strong>le</strong> Still war déck néideg, eng<br />

Reparatioun oder Restauration war hei net méi méig<strong>le</strong>ch.<br />

120 nei Still, mat Bléck zesummegeschrauft a mat engem<br />

gepolsterte Sëtz, goufe bestallt.<br />

Ebénisterie Mertens vun Hamont (Belgique),


Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich<br />

zum Präis vun 7.855 €<br />

Priedegtstull:<br />

De Priedegtstull aus dem 18. Joerhonnert, 1743 vum<br />

Nicolas Jacques vu Wolz aus Eechenholz geschnëtzt<br />

(Réckwand : Tab<strong>le</strong>au „Le Bon Pasteur“, bausse ronderëm :<br />

„Les Saints Apôtres“ an uewendrop „L’ange du jugement<br />

dernier“), huet onbedéngt misse reparéiert ginn. Aus<br />

Sécherhetsgrënn huet de Priedegtstull komp<strong>le</strong>tt missen<br />

démontéiert an am Atelier an d’Rei gesat ginn. D’Trap a<br />

ganz Dee<strong>le</strong>r hu missen ersat ginn, well duerch<br />

d’Fiichtegkeet ganz Stécker vermuuscht waren.<br />

Ebénisterie Mül<strong>le</strong>r vu Schëff<strong>le</strong>ng, zum Präis vun 28.842 €<br />

Beichtstill:<br />

Zwee Beichtstill déi sech vir an der Kierch, direkt bei de<br />

Säitenaltär befannen, stamen aus dem 18. Joerhonnert a<br />

goufe vum Nicolas Jacques vu Wolz, vum Nicolas Anseau<br />

a vum Frédéric Biver (Lëtzebuerger Aarbecht) geschnëtzt.<br />

Zwee Beichtstill hannen an der Kierch stamen aus dem 20.<br />

Joerhonnert (Lëtzebuerger Aarbecht). Och bei eise<br />

Beichtstill huet d’Fiichtegkeet hir Spuren hannerlooss, an et<br />

war e komp<strong>le</strong>tten Démontage an eng Restauratioun am<br />

Atelier néideg.<br />

Ebénisterie Mül<strong>le</strong>r vu Schëff<strong>le</strong>ng,<br />

zum Präis vun 50.120 €<br />

Haaptaltor:<br />

Aus dem 18. Joerhonnert, vum Nicolas Jacques vu Wolz<br />

1746 geschnëtzt, mat an der Mëtt engem Tab<strong>le</strong>au<br />

„Assomption de la Vierge Marie“ aus dem 18. Joerhonnert<br />

43


44<br />

vum Philippe Mathay (Abtei Iechternach) an enger<br />

Holzstatu vum hel<strong>le</strong>ge Willibrord, geschnëtzt vum Nicolas<br />

Anseau an encadréiert vun 2 Enge<strong>le</strong>n. Riets a <strong>le</strong>nks 2<br />

Ue<strong>le</strong>chtab<strong>le</strong>auen, op Holz gemoolt, Sankt Péiter a Sankt<br />

Paul. Och hei si k<strong>le</strong>ng Restauratioune gemaach ginn. All<br />

Statuen goufen nei fixéiert an déi hënnescht Wand huet<br />

misse ganz restauréiert ginn.<br />

Säitenaltor, riets:<br />

Aus dem 18. Joerhonnert, vum Nicolas Jacques vu Wolz<br />

1742 geschnëtzt, mat ënnen enger Holzstatu „Sacré Coeur<br />

de Jésus“ an uewen enger Statu „Saint Joseph“, encadréiert<br />

vun 2 Enge<strong>le</strong>n. Hei sinn nëmmen d’Statuen nei fixéiert<br />

ginn.<br />

Säitenaltor, lénks:<br />

Aus dem 18. Joerhonnert, vum Nicolas Jacques vu Wolz<br />

1742 geschnëtzt, mat ënnen enger Holzstatu „Vierge en<br />

Majesté avec l’Enfant Jésus“ an uewen enger Statu „Sainte<br />

Anne avec la Vierge Marie enfant“, encadréiert vun 2<br />

Enge<strong>le</strong>n. Hei sinn nëmmen d’Statuen nei fixéiert ginn.<br />

Ebénisterie Mül<strong>le</strong>r vu Schëff<strong>le</strong>ng, zum Präis vun 10.500 €<br />

Tab<strong>le</strong>au d’Affichage:<br />

Fir datt d’Leit ëmmer am Bild si wat elo soll gesonge ginn,<br />

hu mer am Chouer en Tab<strong>le</strong>au installéiert. Déi am viraus<br />

aprogramméiert Lidder kënnen elo vum Altor oder vum<br />

Duxall aus, mat der Liddnummer an der Strofennummer,<br />

ofgeruff ginn.<br />

E<strong>le</strong>ctricité Drago vu Crauthem, zum Präis vun 4.460 €<br />

Foto: Jos Neu<br />

Schaf an der Sakristei:<br />

Am hel<strong>le</strong>n Eechenholz geschnëtzt, aus dem 18.<br />

Joerhonnert, ëm 1740 (Lëtzebuerger Aarbecht). Hei huet<br />

missen den ënneschten Deel démontéiert an am Atelier<br />

restauréiert ginn. Deen ieweschten Deel war virun enger<br />

Rei vu Joren iwwerholl ginn. Wéi de Schaf ausgebaut war,<br />

huet d’Gemeng eis de Buedem ënnert dem Schaf nei


etonéiert.<br />

Ebénisterie Mül<strong>le</strong>r vu Schëff<strong>le</strong>ng, zum Präis vun 7.500 €<br />

Tab<strong>le</strong>auen a Statuen:<br />

Eng Partie Restauratiounen waren hei néideg :<br />

Den Tab<strong>le</strong>au „ Crucifixion“, an der Trap fir op den Duxall,<br />

aus dem Joer 1891 vum Luis Kuschmann (Lëtzebuerger<br />

Mo<strong>le</strong>r) gemoolt a signéiert.<br />

Restaurateur Trinny Hoffelt vu Lëtzebuerg, zum Präis vun<br />

2.500 €<br />

Verschidden Holzstatue vun de Säitenaltär aus dem 18.<br />

Joerhonnert si restauréiert ginn.<br />

Foto: Jos Neu<br />

Restaurateur Holweck vu Veianen, zum Präis vun 4.500 €<br />

Déi 8 Statuen aus dem Chouer, Holzstatuen , gemoolt an<br />

polychroméiert, aus dem 18. an 19. Joerhonnert (Sainte<br />

Catherine, Saint Hubert, Saint François-Xavier, Saint Roch,<br />

Saint Sébastien, Immaculée Conception, Saint Nicolas,<br />

Sainte Barbe) sinn op nei Socke<strong>le</strong> gesat an och esou<br />

fixéiert ginn, datt si sécher do stinn.<br />

Déi 15 Statioune vum Kräizwee, aus dem Joer 1980, aus<br />

Holz geschnëtzt a mat Metall agefaasst vum Sculpteur<br />

Hames, sinn nei a sécher fixéiert ginn.<br />

Den Tab<strong>le</strong>au „Le baptême de Saint Jean-Baptiste“, aus dem<br />

18. Joerhonnert, huet missen nei an d’Vertäfelung agepasst<br />

ginn, an steet elo op der rietser Säit iwwert der k<strong>le</strong>nger<br />

Dier, wou d’Dafwaasser konnt oflafen.<br />

Ebénisterie Mul<strong>le</strong>r vu Schëff<strong>le</strong>ng, zum Präis vun 4.500 €<br />

Entréesdier:<br />

Well dës Dier an engem ganz sch<strong>le</strong>chten Zoustand war, an<br />

eng Restauratioun sech net méi gelount huet (net<br />

schützenswäert), war d’Commission des Sites et<br />

Monuments d’accord fir se durch eng nei ze ersetzen.<br />

Zesummen ass de Modell erausgesicht ginn.<br />

Ebénisterie Mul<strong>le</strong>r vu Schëff<strong>le</strong>ng, zum Präis vun 14.375 €<br />

Klacken:<br />

D’Motore vun de Klacke sinn duerch 3 nei an e<strong>le</strong>ktronesch<br />

gesteiert Motoren ersat ginn. Dës Motore bréngen et<br />

fäerdeg, duerch hir Steierung, datt manner Vibratiounen an<br />

eisen Tuerm komme beim Ulafe vun de Klacken, wat nach<br />

durch d’Abaue vu Gummispufferen ënnert dem Gestell vun<br />

45


46<br />

de Klacken verbessert ginn ass. Eis Klacke<br />

ginn elo vollautomatesch a<br />

virprogramméiert gesteiert. Ass eng Keier<br />

eppes ausser der Rei, kënnen d’Klacken<br />

iwwert GSM an- oder ausgeschalt ginn. An<br />

dësen Aarbechten ass och d’Steierung vun<br />

eiser Tuermauer mat un eng Funkauer<br />

ugeschloss ginn.<br />

Firma Campa vu Télin (Belgique), zum<br />

Präis vun 8.400 €<br />

Duxall :<br />

Fir d’Gewiicht vun der neier Uergel (ëm<br />

déi 4 Tonnen) kënnen ze droen, ass eng<br />

Plattform gegoss ginn, déi am Tuerm<br />

verankert gouf. Et konnt kee Gewicht vun<br />

der Uergel op dem Buedem vum Duxall<br />

ofgestäipt ginn, well dësen duerch d’Leit, déi hei kënne<br />

Plaz hue<strong>le</strong>n, scho voll belaascht ass.<br />

Entreprise de Construction Conter-Leners vu<br />

Wei<strong>le</strong>r-la-Tour, zum Präis vun 4.800 €<br />

Dafsteen :<br />

Den Dafsteen, deen nëmmen aus Beton war, an dofir net fir<br />

eng Restauratioun a Fro koum, ass durch een aus „Fer<br />

forgé“ nom Modell vum Liespult ersat ginn.<br />

Atelier de Construction Kass vu Bous,<br />

zum Präis vun 2.530 €<br />

Détection Intrusion an Détection Incendie :<br />

Foto: Roby Heiser<br />

Fir déi wäertvoll an onersetzbar Saache virum Feier, an<br />

awer och virun onbeléiftem Besuch ze schützen, sinn 2<br />

modern Alarmanlagen installéiert ginn. Duerch iwwerall<br />

installéiert Detektore gëtt eis Kierch elo géint Feier an<br />

Abriechen iwwerwaacht. Dës Alarme ginn iwwert<br />

Te<strong>le</strong>fons<strong>le</strong>itungen un d’Firma 4-Falk 24/24 Stonnen<br />

iwwerdroen. Vun do aus ginn da bei engem Alarm déi<br />

néideg Schrëtt ënnerholl. Op der Säit vun der Kierch ass e<br />

Pompiersschaf installéiert ginn, dee bei engem Feieralarm<br />

automatesch opgeet, sou datt eis Pompjeeën un déi néideg<br />

Schlësse<strong>le</strong> kommen.<br />

E<strong>le</strong>ctricité Drago vu Crauthem, zum Präis vun 12.500 €


D’Restauratioun vun eiser Kierch ass elo sou gutt wei<br />

ofgeschloss, et b<strong>le</strong>iwen nach e puer k<strong>le</strong>ng Prob<strong>le</strong>mer ze<br />

léisen, wat bei esou enger grousser Aarbecht normal ass.<br />

De Kiercherot seet al deenen, déi zum gudden Gelénge vun<br />

desen Aarbechte bäigedroen hunn, e groussen Merci.<br />

Am Numm vum Kiercherot,<br />

de Sekretär Théo Wernimont<br />

Foto: Roby Heiser<br />

47


48<br />

Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich


Orgel und Kirchenraum gehören zueinander. Dies gilt nicht nur für den architektonischen, sondern auch für den<br />

klanglichen Bereich, da jede künst<strong>le</strong>risch hochwertige Orgel im Hinblick auf Disposition, Mensurierung und Intonation<br />

entsprechend den akustischen Bedingungen des Raums gestaltet werden muss.<br />

Indem man für den Bau der neuen Orgel unsere Werkstatt verpflichtete, entschied man sich für ein Instrument aus der<br />

mittelrheinischen Orgelbautradition. Unsere Werkstatt besteht seit mehr als 140 Jahren, und die Orgelbautradition, in der<br />

sie begründet ist, wurde durch den Orgelbau der Familie Stumm geprägt, die durch sechs Generationen (1719-1896) in<br />

unmittelbarer Nähe unseres Sitzes tätig war. Die erste Stumm-Generation war von der Bauweise des Andreas Silbermann<br />

beeinflusst.<br />

Die neue Orgel der Pfarrkirche in Monnerich wurde, nachdem sie in unserem Konstruktionsbüro bis ins Detail geplant<br />

und konstruiert worden war, in unseren Werkstätten in handwerklicher Fertigung gebaut.<br />

Wenn der Besucher den wertvol<strong>le</strong>n Kirchenraum betritt und zur neuen Orgel schaut, meint er, es wäre eine Orgel mit<br />

Rückpositiv entstanden. Es handelt sich aber nicht um ein solches Teilwerk, sondern um eine "Brüstungsflöte", die in ein<br />

k<strong>le</strong>ines Gehäuse passend zur Orgel eingebaut wurde. Dieser Einbau hat nicht nur optische Gründe. Die Brüstungsflöte ist<br />

ein klanglich wunderschönes, offenes 8'-Register, das für die unterschiedlichsten Zwecke - solistisch oder als Beg<strong>le</strong>itung<br />

oder für räumliche Echoeffekte - verwendet werden kann.<br />

Die Orgel wurde mit 25 Registern, verteilt auf Hauptwerk, Schwellwerk und Pedal, erbaut.<br />

49


50<br />

Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich


Das Hauptwerk enthält ein geschlossenes Prinicipalp<strong>le</strong>num<br />

mit Montre 8', der im Prospekt steht, als Basis, sowie<br />

den dazugehörigen, vollständigen Obertonaufbau bis zur<br />

Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich<br />

repetierenden Mixtur. Die Pfeifen al<strong>le</strong>r Principalregister<br />

bestehen aus hochprozentigen Zinn<strong>le</strong>gierungen - die<br />

Prospektpfeifen 78 % und die Innenpfeifen 70 %.<br />

51


52<br />

Der Flötenchor des Hauptwerkes wird durch Rohrflöte 8'<br />

und Flûte 4' gebildet, beide Register haben vornehmlich<br />

Beg<strong>le</strong>itfunktionen. Eine Besonderheit ist die Brüstungsflöte<br />

8', die an akustisch exponierter Stel<strong>le</strong> steht, so dass der<br />

Orgelklang in Monnerich um eine dreidimensiona<strong>le</strong><br />

Komponente bereichert wird. Die Brüstungsflöte hat einen<br />

weichen, fülligen Klang, was durch das Überblasen im<br />

Diskant unterstützt wird. Zur<br />

Bereicherung der<br />

Registriermöglichkeiten ist die<br />

Brüstungsflöte vom 1. Manual aus<br />

anspielbar. Die Trompete 8' ist ein<br />

Zungenregister und kann das P<strong>le</strong>num<br />

unterstützen oder auch solistisch<br />

verwendet werden.<br />

Das Schwellwerk ist nicht sichtbar,<br />

da es in einem geschlossenen Kasten<br />

hinter dem Hauptwerk in der<br />

Turmnische untergebracht ist. Es ist<br />

als klanglicher Gegensatz zum<br />

principalisch dominierten Hauptwerk größtenteils mit<br />

Weitchorregistern besetzt. Das Salicional 8' besteht aus eng<br />

mensurierten Pfeifen, deren Klang den Bogenstrich von<br />

Streichinstrumenten nachahmt. Solistisch oder in<br />

verschiedenen Grundstimmenmischungen verwendet, dient<br />

das Salicional vor al<strong>le</strong>m zur Interpretation romantischer<br />

Orgelmusik.<br />

Die Aliquoten sind als Mischung mit Weitchorregistern<br />

(Flöten und Gedackte) sowie als Cornet décomposé oder<br />

für andere solistische Möglichkeiten (Quinte l 1/3)<br />

verwendbar. Die beiden Zungenregister, Basson-<strong>Haut</strong>bois<br />

8' und Chalumeau 4' lassen sich besonders in<br />

der französischen Orgelmusik einsetzen.<br />

Das Pedal ist neben dem Hauptwerk die<br />

Grundlage für den Werkaufbau. Seine<br />

Hauptaufgabe ist es, das Fundament des<br />

Orgelklangs zu bilden. Die beiden<br />

Zungenregister Basson 16' und Trompete 8'<br />

dienen gemeinsam mit den anderen<br />

Pedalregistern dazu, dem P<strong>le</strong>num der Orgel<br />

gravitätische Kraft zu ver<strong>le</strong>ihen. Ebenso sind<br />

die Zungen, auch im Zusammenhang mit der<br />

Koppel Récit 4' Peda<strong>le</strong> für solistische Zwecke<br />

im Pedal zu verwenden. Das Orgelgehäuse ist in einer<br />

Konstruktion mit Rahmen und Füllungen aus massivem<br />

Eichenholz gebaut. Über den Prospektpfeifen wurden<br />

geschnitzte Ornamente eingefügt.


Wir bedanken uns bei den Orgelfreunden und dem<br />

Kirchenvorstand von Monnerich für die gute<br />

Zusammenarbeit bei dem Bau des Orgelwerks, das für<br />

unsere Werkstatt eine Herausforderung darstellte.<br />

Möge die neue Orgel zur Ehre Gottes und zur Freude<br />

und Erbauung der Gemeinde erklingen !<br />

Gebr. Oberlinger<br />

Kurzbeschreibung<br />

Disposition: Prof. Alain Wirth<br />

Mensuren und Intonation: Christoph Raab<br />

Sachberatung: Prof. Alain Wirth<br />

Gehäuseentwurf: Dipl.-Ing. Wolfgang Oberlinger<br />

25 Register<br />

1.426 klingende Pfeifen<br />

Arbeitszeit: 5.801 Stunden<br />

53


54<br />

Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich


Die Disposition der Orgel:<br />

Grand-Orgue, I. Manual C - g"' = 56 notes<br />

Bourdon 16'<br />

Montre 8'<br />

Vio<strong>le</strong> de Gambe 8'<br />

Flûte à cheminée 8'<br />

Octave 4'<br />

Flûte 4'<br />

Doub<strong>le</strong>tte 2'<br />

Mixture 4rgs 1 1/3'<br />

Quinte 1 1/3'<br />

Trompette 8'<br />

Tremblant einstellbar<br />

Brüstungsflöte 8' ab c° 44 Pfeifen<br />

Récit, II. Manual, C - g'" = 56 notes<br />

Bourdon 8'<br />

Salicional 8'<br />

Prestant 4'<br />

Flûte 4'<br />

Nasard 2 2/3'<br />

Flageo<strong>le</strong>t 2'<br />

Tierce 1 3/5'<br />

Basson-<strong>Haut</strong>bois 8'<br />

Chalumeau 4'<br />

Tremblant einstellbar<br />

Péda<strong>le</strong>, C - f = 30 notes<br />

Soubasse 16'<br />

Flûte 8'<br />

Flûte 4'<br />

Basson 16'<br />

Trompette 8'<br />

Accoup<strong>le</strong>ments<br />

Récit - Grand-Orgue<br />

Grand-Orgue - Péda<strong>le</strong><br />

Récit - Péda<strong>le</strong><br />

Récit 4' - Péda<strong>le</strong><br />

Crescendo Tritt<br />

55


56<br />

Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich


Buffet vun der a<strong>le</strong>r Uergel<br />

Foto aus dem Buch vum Norbert Thill<br />

„Orgeln und Orgelbau in Luxemburg 1993“<br />

Virun ongeféier 150 Joer haten déi meeschte Kierchen<br />

an eisem Land nach keng Uergel. Nëmmen an de<br />

Kléischter stounge fréier schéi Barockuerge<strong>le</strong>n. Wéi dunn<br />

an der franséischer Revolutioun déi Kléischter entweder<br />

desaffectéiert oder zerstéiert goufen, do hu gutt Leit de<br />

Kierchemobiliar kaaft an Altär, Beichtstill an Uerge<strong>le</strong><br />

koumen a Parkierchen, déi esou eppes gebraucht hunn. Sou<br />

koum d’Uergel aus dem Franziskanerklouschter um<br />

Knued<strong>le</strong>r an d’Méchelskierch um Fëschmaart, d’Uergel aus<br />

dem Mariendall an d’Kierch vu Jonglënster, d’Uergel aus<br />

dem Trinitarierklouschter vu Veianen an d’Parkierch vun<br />

do, an d’Uergel aus dem Franziskanerklouschter vun Elwen<br />

an hir Parkierch.<br />

Wéi du géint 1850 d’Minette am Süde vum Land<br />

entdeckt gouf, an d’Leit lues a lues méi zu Wuelstand<br />

koumen, du hunn och ëmmer méi Kierchen eng Uergel<br />

kritt.<br />

Och <strong>Monnerech</strong>, dat k<strong>le</strong>ngt Bauerenduerf mat däer<br />

schéiner Barockkierch, krut 1874 seng éischt Päifenuergel,<br />

nodeems 1857 en Duxall agebaut gi war.<br />

Hei wat den Dominique Schmit, Organist zu Wei<strong>le</strong>r-la-<br />

Tour, 1934 a séngem Bichelche mat al<strong>le</strong>n deemo<strong>le</strong>gen<br />

Uerge<strong>le</strong>n aus dem Land, vun der <strong>Monnerech</strong>er Uergel<br />

57


58<br />

schreift:<br />

1954 ass eng gréisser Reparatur un der Uergel virgeholl<br />

ginn. D’Gemeng huet d’Käschte vu 24 000 F iwwerholl.<br />

Monnerich<br />

1874 erbaute die Firma Breidenfeld aus Trier eine Orgel, die<br />

1922 von Orgelbaumeister Sekundus Fischer aus Cruchten/<br />

Lintgen umgebaut wurde.<br />

Die Pedalregister wurden wahrscheinlich von Fischer<br />

hinzugefügt. Dafür spricht die pneumatische Traktur des Pedals.<br />

Pedalkoppel: mechanische Traktur für das Manual, pneumatische<br />

Traktur für das Pedal. Sch<strong>le</strong>ifladen.<br />

Von dieser Orgel steht heute (also ëm 1934) nur noch der<br />

Prospekt mit den Prospektpfeifen. Die übrigen Pfeifen waren in<br />

einem derart desolaten Zustand (die Metallpfeifen waren<br />

verbogen und zerbeult, die Holzpfeifen vom Holzwurm befal<strong>le</strong>n),<br />

dass sie, zusammen mit dem Spieltisch, vor mehreren Jahrzehnten<br />

entfernt wurden. Glücklicherweise blieb der schöne Prospekt<br />

erhalten. Viel<strong>le</strong>icht gelingt es einmal, ein neues Pfeifenwerk zu<br />

bauen und den Prospekt zu neuem Orgelklang zu erwecken.<br />

Stellung: in der Mitte der Empore.<br />

Spieltisch: vor der Orgel.<br />

De schéinen Uergelbuffet, als eenzegen Iwwerrescht,<br />

stoung bis 2003 um Duxall. Hei wat de Prof. N. Thill 1993<br />

a séngem Buch iwwer d’Uerge<strong>le</strong>n an eisem Land vun dem<br />

Buffet seet:<br />

Der Prospekt ist in fünf enge, durch schlanke<br />

Kapitellsäu<strong>le</strong>n getrennte Flachfelder eingeteilt, von denen<br />

die beiden äußeren mit je drei Pfeifen, und das zentra<strong>le</strong><br />

Feld mit fünf Pfeifen, turmartig hochgezogen sind, und von<br />

betont kräftigen Gesimsen überdacht werden, deren<br />

Schwere durch die geschnitzten Wangen mit<br />

Volutenranken, Blatt- und Blumenmotiven gemildert wird.<br />

Op zwee Nodee<strong>le</strong>r vun dëser Uergel soll opmierksam<br />

gemaach ginn. Si hat nëmmen ee Manual an d’Päife<br />

stoungen hal<strong>le</strong>f am Tuerm, sou datt se al<strong>le</strong>n<br />

Temperaturschwankungen ausgesat waren; dofir hu se<br />

missten dacks frësch gestëmmt ginn. 1962 hat dës Uergel<br />

ausgedéngt a se gouf duerch eng italiéinesch e<strong>le</strong>ktronesch<br />

Zongenuergel vun der Mark FARFISA ersat.<br />

Leider huet dat „Spill“ klang<strong>le</strong>ch keng Freed bruecht, an<br />

et ass méi wéi eemol op en ura<strong>le</strong>n Harmonium zréckgegraff<br />

ginn.


Ugangs des Joers 1978 ass dunn ënnert dem<br />

Impuls vum Här Paschtouer A. Beck eng nei<br />

e<strong>le</strong>ktronesch Uergel, Modell C26 vun der Firma<br />

Ahlborn vun Heimerdingen bei Stuttgart<br />

ugeschaaft ginn. D’Instrument hat 26 Regëschter<br />

op 2 Manua<strong>le</strong>r a Pedal verdeelt. Den Toun koum<br />

aus dem Spilldësch an aus engem Verstäerker,<br />

deen hannert den a<strong>le</strong>n Uergelprospekt stoe koum.<br />

Vill Leit, déi dat net wossten, hu gemengt, déi al<br />

Päifenuergel géif erëm spil<strong>le</strong>n. Sonndes, den<br />

29.10.1978, war d’Aweiung vun deem neien<br />

Instrument.<br />

Den Här Dechen J.P. Donckel vun Esch huet<br />

d’Uergel geseent, de Pierre Gil<strong>le</strong>s huet den<br />

Cäciliechouer dirigéiert, an den Edy Lux huet op<br />

deem neien Instrument beg<strong>le</strong>et. Gaaschtorganist<br />

war den Här A. Gevelinger vun Diddeléng.<br />

Wéi dunn 2003 d’Kierch sollt baussen a banne<br />

restauréiert ginn, hunn eng Rei Uergelfrënn sech agesat, fir<br />

an déi schéi Kierch och erëm eng richteg Päifenuergel ze<br />

stel<strong>le</strong>n. De 4. Juli 2003 ass de Veräin „Uergelfrënn<br />

<strong>Monnerech</strong>“ gegrënnt ginn, a schonn Enn 2004 stoung eng<br />

Foto: den Organist A. Gevelinger un der<br />

e<strong>le</strong>ktronescher Ahlborn-Uergel<br />

wonnerbar Päifenuergel um Duxall. En optescht a<br />

klang<strong>le</strong>cht Meeschterwierk vun der Firma Oberlinger aus<br />

dem däitsche Windesheim.<br />

Edy Lux, Edouard Melchior<br />

59


60<br />

Zum Schluss nach d’Organisten zu <strong>Monnerech</strong>, souwäit<br />

bekannt: Weyrich Dominique<br />

Pesch François<br />

Kayser Paul<br />

Gil<strong>le</strong>n Jean<br />

Hermes Marcel<br />

Nürenberg Henri<br />

Lux Edy<br />

Weider hunn nach gespillt:<br />

Backes Georges<br />

C<strong>le</strong>es Pierre<br />

Feidt Roger<br />

Holcher Lydia<br />

Keipes André<br />

Krein Léon<br />

Loutsch Laurent<br />

Merjai Jeanne<br />

Retter François<br />

Schmit Fred<br />

Stoffel Irène<br />

Thix Roger<br />

Foto: Lucien Wolff<br />

Herr Wolfgang Oberlinger mit Herrn Edy Lux<br />

an der neuen Orgel


Foto: Jacqueline Kieffer<br />

Gegründet wurde die Orgelbauwerkstatt in Windesheim<br />

bei Bad Kreuznach im Jahre 1860 durch Jakob Oberlinger<br />

(1842-1916), der 1880 zusammen mit seinem Bruder Karl<br />

Oberlinger (1840-1919) das Inventar der Werkstatt Weil in<br />

Neuwied (1790-1880) übernahm.<br />

Schon deren Urgroßvater, Johann Philipp Oberlinger<br />

(1756-1810), beschäftigte sich mit dem Orgelbau. In zwei<br />

Orgelgehäusen der Gebr. Stumm, Rhaunen-Sulzbach,<br />

wurde die Inschrift seines Namens gefunden (Horrwei<strong>le</strong>r,<br />

erb. 1773, und Biebern, erb. 1787 für Stromberg), was<br />

darauf hindeutet, dass er entweder als Schreiner die beiden<br />

Gehäuse für die Orgelbauer Stumm erbaute oder bei ihnen<br />

als Gesel<strong>le</strong> arbeitete.<br />

Gründer der Orgelbauwerkstatt Stumm (1719-1880)<br />

war Johann Michael (1683-1747), der seine Kenntnisse<br />

im Orgelbau unter anderem durch Studien in der<br />

Schweiz und im Elsass, hier um 1710 bis 1714<br />

vermutlich bei Johann Andreas Silbermann erwarb.<br />

Die ständige Begegnung der nachfolgenden<br />

Orgelbauergenerationen mit den Stummschen<br />

Instrumenten und deren Restaurierung prägte auch den<br />

Baustil der Oberlinger-Orgeln bis zum heutigen Tage.<br />

Der Gründer der Windesheimer Werkstatt stand zu<br />

seiner Zeit in hohem Ansehen; dies bezeugt u.a. ein<br />

Neubauauftrag, den er von der Deutschen Gemeinde in<br />

Rotterdam erhielt. Das 1882 erbaute Orgelwerk steht<br />

heute noch in fast origina<strong>le</strong>m Zustand in der<br />

Nederlandse Hervoormde Jacobuskerk in dem<br />

holländischen Badeort Renesse.<br />

Der Sohn des Gründers, Karl Oberlinger (1879-<br />

61


62<br />

1962), führte den Betrieb weiter. Sein Verdienst war es,<br />

die Werkstatt durch die schwierigen Jahre bis zum<br />

Kriegsende 1945 zu bringen. Er übergab sie nach dem<br />

Zweiten Weltkrieg zweien seiner Söhne, den<br />

Orgelbaumeistern Hermann Oberlinger und Ernst<br />

Oberlinger, unter deren Führung sie sich zur heutigen<br />

Größe entwickelte.<br />

Im Jahre 1970 wurde ein Tochterunternehmen, das<br />

Musikhaus Oberlinger, den neuerrichteten<br />

Werkstatträumen angegliedert. Auf etwa 1.000 m 2<br />

Ausstellungsfläche sind hier ca. 100 Flügel, Klaviere<br />

und Cembali vorführbereit ausgestellt.<br />

Die Leitung der Werkstatt Gebr. Oberlinger, die<br />

heute mit über 40 Mitarbeitern zu den größten<br />

Orgelbaufirmen Europas zählt, liegt in den Händen der<br />

Orgelbaumeister Helmut Oberlinger, Diplom-<br />

Betriebswirt, und Dipl.-Ing. Wolfgang Oberlinger,<br />

Architekt.<br />

Bedeutende Orgelwerke in vie<strong>le</strong>n Ländern entstanden<br />

seit der Gründung in den<br />

Werkstätten der Gebr. Oberlinger.<br />

Foto: Romain Neu<br />

Einige davon seien hier<br />

herausgegriffen:<br />

- Bad Kreuznach, Pauluskirche;<br />

- Tho<strong>le</strong>y/Saarland,<br />

Benediktinerabtei;<br />

- Neustadt/Weinstraße, Stiftskirche;<br />

- Berlin,<br />

Dominikanerkloster St. Paulus;<br />

- Amherst/USA, Universitiy of<br />

Massachusetts, Fine Arts Center,<br />

Erke<strong>le</strong>nz, St. Lambertus;<br />

- Perlé, Alzingen, Rodange und Bad<br />

Mondorf in Luxemburg;<br />

- Bonn-Beuel, St. Joseph;<br />

- Jerusa<strong>le</strong>m, Dormition-Abbey auf<br />

dem Berge Sion;


Foto: Romain Neu<br />

- Cbadolite/Zaire, Palastkirche des Staatspräsidenten;<br />

- Nishinomiya/Japan, Kwansei Gakuin University;<br />

- Hanau, Pfarrkirche Mariae Namen;<br />

- Val<strong>le</strong>ndar, St. Marzellinus & Petrus;<br />

- Peking/China, National Radio Sendesaal;<br />

- Frankfurt/Main, Alte Nikolaikirche usw.<br />

���������<br />

Bedeutende Restaurierungen:<br />

Bechtolsheim, Wörrstadt, Ockenheim, Ediger,<br />

Altweidelbach, Waldlaubersheim,<br />

Dromersheim usw. (al<strong>le</strong> Stumm).<br />

Schon seit 1948 beschäftigt sich die Werkstatt neben<br />

dem Bau großer Orgelwerke und Restaurierungen auch<br />

intensiv mit dem Bau hochwertiger Hausorgeln. Für diesen<br />

Zweig des Orgelbaus ist inzwischen ein eigens geschultes,<br />

63


64<br />

<strong>le</strong>istungsfähiges Team von Orgelbauern tätig, die die<br />

Instrumente entwerfen, konstruieren und bauen. Im<br />

Studio des Musikhauses sind immer einige Instrumente<br />

spielbereit aufgestellt.<br />

1988 wurden einige Nachbauten und Rekonstruktionen<br />

historischer Orgelinstrumente im Rahmen eines<br />

Forschungsauftrags angefertigt:<br />

ein Renaissance-<br />

Tischpositiv �<br />

Original um 1550,<br />

historisches Museum in Basel<br />

� ein Claviorganum<br />

Original von Kirckman<br />

und Snetz<strong>le</strong>r, erb. 1745,<br />

in schottischem<br />

Privatbesitz<br />

und ein gotisches<br />

Positiv �<br />

Rekonstruktion nach<br />

dem 1340<br />

entstandenen Altarbild<br />

van Eycks in der<br />

Kathedra<strong>le</strong> von Gent in<br />

Belgien.<br />

� ein Regal<br />

Original von Michael<br />

Klotz, erb. um 1600, im<br />

Germanischen<br />

Zentralmuseum Nürnberg


fir<br />

d'Uergelfeier<strong>le</strong>chkeeten<br />

de 26. Juni 2005<br />

um 17:00 Auer<br />

an der Poarkirch<br />

zu <strong>Monnerech</strong><br />

Foto: Luc Wirth<br />

65


66<br />

Entrée Orgue:<br />

Toccata et Fugue en ré mineur<br />

BWV 565<br />

Johann Sebastian Bach<br />

et spillt den Här Professer Alain Wirth<br />

Begréissung<br />

Chora<strong>le</strong>:<br />

Les cieux immenses du Seigneur<br />

Benedetto Marcello<br />

Orgue:<br />

Voluntary in g minor<br />

John Stan<strong>le</strong>y<br />

Andante mit Variationen<br />

F. Mendelssohn-Bartholdy<br />

Wir Danken Dir ,Gott, wir danken Dir<br />

Johann Sebastian Bach<br />

( Transcription : A. Guilmant)<br />

et spillt den Här Professer Alain Wirth<br />

Chora<strong>le</strong>:<br />

Ich will den Namen Gottes<br />

loben<br />

Johann Sebastian Bach<br />

Ave Verum<br />

Wolfgang Amadeus Mozart<br />

Orgue:<br />

Andantino<br />

Louis Vierne<br />

Desseins éternels<br />

Olivier Messiaen<br />

Dieu parmi nous<br />

Olivier Messiaen<br />

et spillt den Här Professer Alain Wirth<br />

Chora<strong>le</strong>:<br />

Psalm 150<br />

César Franck<br />

Liesung<br />

Fürbitten<br />

Vater unser<br />

Chora<strong>le</strong>:<br />

Dank sei dir Herr<br />

Georg Friedrich<br />

Händel<br />

Sortie Orgue:<br />

Carillon de Westminster<br />

Louis Vierne<br />

et spillt den Här Professer Alain Wirth<br />

Et sangen<br />

d'Chora<strong>le</strong> Saint Céci<strong>le</strong> de<br />

Mondercange<br />

mat der Ënnerstëtzung<br />

vun der<br />

Chora<strong>le</strong> mixte d’Sänger vum Zolverknapp<br />

ënnert der Direktioun vum Här Daniel Lieser<br />

a beg<strong>le</strong>et op der Uergel vum Här Edy Lux<br />

D’Nathalie Dondelinger féiert duerch de<br />

Programm.


68<br />

A lain Wirth est professeur<br />

d'orgue au Conservatoire de<br />

Luxembourg et depuis <strong>le</strong> mois de mars il y<br />

assume la fonction de directeur adjoint.<br />

Pendant ses études musica<strong>le</strong>s il s'est<br />

perfectionné auprès de Jean Ferrard (Bruxel<strong>le</strong>s),<br />

Daniel Roth ( Paris ) et Louis Robilliard<br />

( Lyon ).<br />

Titulaire de plusieurs premiers prix de<br />

conservatoires et d'un diplôme de concertiste de<br />

la « Hochschu<strong>le</strong> für Musik » de Sarrebruck, il<br />

mène actuel<strong>le</strong>ment une carrière très diversifiée.<br />

Ainsi il partage son temps entre <strong>le</strong>s<br />

concerts et <strong>le</strong>s enregistrements, la formation des<br />

organistes et <strong>le</strong>s tâches d'organiste titulaire des<br />

églises Saint-Michel et Saint-Pie X à<br />

Luxembourg.<br />

La consultation et la planification dans<br />

<strong>le</strong> domaine de la facture d'orgue constituent un<br />

dernier champ d’activité. Ainsi il a élaboré <strong>le</strong>s<br />

dispositions des orgues de Ell, Wormeldange,<br />

Fischbach et Mondercange.<br />

Souvent sa curiosité musica<strong>le</strong> l'amène<br />

à participer en tant qu'organiste et claveciniste<br />

aux formations <strong>le</strong>s plus diverses: orchestres<br />

symphoniques (OPL, Orchestre Philharmonique<br />

de Liège, Solistes européens , Les Musiciens,<br />

Estro armonico ); chœurs ; duos orgue et flûte,<br />

percussion, violoncel<strong>le</strong>, trompette etc.<br />

Ces activités l'incitent à se familiariser<br />

avec <strong>le</strong>s différents sty<strong>le</strong>s et répertoires.<br />

Cependant sa prédi<strong>le</strong>ction naturel<strong>le</strong> <strong>le</strong> porte à<br />

présenter la musique de Bach, <strong>le</strong> répertoire<br />

symphonique autour de Vierne et Widor et <strong>le</strong>s<br />

contemporains comme Messiaen et Escaich.


Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich<br />

69


70<br />

Arno DONDELINGER, président<br />

Jeannot FÜRPASS, vice-président<br />

Jean ROELTGEN, trésorier<br />

Roger CAURLA, trésorier<br />

Jos NEU, secrétaire<br />

Dino RUFFATO, secrétaire<br />

Aloyse BECK, aumônier<br />

Siège social: Home St. Willibrord, Bëschgaessel, L - 3909<br />

MONDERCANGE


Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich<br />

71


72<br />

ACT. CATH. FÉMININE Mondercange<br />

ARENDT - KEMP Nancy Mondercange<br />

CAURLA - PERL Anita Mondercange<br />

CHORALE STE CÉCILE Mondercange<br />

CLOOS S.A. Esch/Alzette X<br />

COMITÉ DE GÉRANCE Home St. Willibrord Mondercange<br />

INEO SCLÉ FERROVIAIRE Toulouse X<br />

LOUTSCH - MAJERUS Norbert Mondercange<br />

STEICHEN Nic. Mondercange<br />

X ass nët op der Foto


Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich<br />

73


74<br />

BAUSTERT Jean-Jacques Mondercange<br />

BECK Aloyse, Curé Mondercange x<br />

BIVER Camil<strong>le</strong> Mondercange x<br />

BOULMONT-KERSCHEN Mondercange x<br />

CORA S.A. Hypermarché Foetz x<br />

DONDELINGER-HAUPERT Léa Mondercange<br />

DRAZDIK François Mondercange<br />

ECOTEC S.À R.L. Bascharage x<br />

FÜRPASS Gilbert † Mondercange<br />

FÜRPASS Jeannot Mondercange<br />

FÜRPASS-HAECK Lucie Mondercange<br />

HAMES-TOBES Margot Mondercange<br />

HAUPERT Norbert Mondercange x<br />

KIEFFER-ROLLINGER C<strong>le</strong>mentine Mondercange<br />

KIEFFER-STEICHEN Edmond Mondercange<br />

KIEFFER-STEICHEN Jacqueline Mondercange<br />

KIRPACH Marianne Schrassig x<br />

LAUBACH Théo (Containers s.à r.l.) Diekirch x<br />

LORANG Jacquie Esch/Alzette x<br />

LOUTSCH Armand Mondercange<br />

x ass nët op der Foto<br />

Mc DONALD syst. gastron. Foetz x<br />

MEDINGER Camil<strong>le</strong> Pontpierre<br />

NEU Jos Pontpierre x<br />

NEU-SCHMITZ Georgie Pontpierre<br />

PROSOLUT S.A. Moutfort<br />

RAUS-LENERT Jacqueline Mondercange x<br />

ROELTGEN Jean Mondercange<br />

ROELTGEN-RODENBOUR Raymonde Mondercange<br />

ROLLINGER-WERGENS Fernande Mondercange<br />

RUFFATO Dino Mondercange x<br />

RUFFATO-CESCUTTI Daniela Mondercange<br />

SCHANEN-JACOBY Solange Bergem<br />

STEFFEN-BURGGRAFF Jeanny Mondercange<br />

STOFFEL J-Pierre Mondercange<br />

WAGNER - PAULUS Pontpierre<br />

WEYRICH-HORSMANS Jean-Pierre Mondercange<br />

WIRTH Luc Esch/Alzette x<br />

ANONYME Mondercange x


Eng déck Päif:<br />

AMEC SPIE RAIL Trappes<br />

GILBERT S.À R.L. Luxembourg<br />

NEU Romain Pontpierre<br />

Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich<br />

Eng mëttel Päif:<br />

BERCHEM-STRAUS Nicolas Mondercange<br />

COMPTOIR ÉLECTROT. S.A. Luxembourg<br />

DOERNER Christiane Bettembourg<br />

FABER Francois Bergem<br />

FILSER-MULLER Servais Mondercange<br />

FURLANO Giuseppe Mondercange<br />

HEINEN Pierre Pharmacie Mondercange<br />

LCGB Mondercange<br />

LONGHINO Frères Mamer<br />

LUX T.P.S.A. Sandwei<strong>le</strong>r<br />

MAUSEN Catherine Luxembourg<br />

POLYGONE s.à r.l. Mersch<br />

REINERS Jean-Pierre Luxembourg<br />

SCHEID Gusty Howald<br />

SCHOLER Maria Bertrange<br />

SPIELMANN Marie Luxembourg<br />

STOFFEL Christiane Mondercange<br />

STOFFEL-BEAUMONT Mondercange<br />

THORN Marianne Mondercange<br />

VAN DEN BOSSCHE-WOHL Simone Mondercange<br />

VISCARDO et ORNELLA Mondercange<br />

WERNIMONT-STEIMES Théo Mondercange<br />

SYNDICAT SUDGAZ Esch/Alzette<br />

75


76<br />

Eng k<strong>le</strong>ng Päif:<br />

AMECO Roost<br />

BCEE Bettembourg<br />

BOHLER Gaby Mondercange<br />

BOHLER Roby Mondercange<br />

BOSSELER-KERSCH Jos. Mondercange<br />

COIN DE TERRE ET DU FOYER Mondercange<br />

EISENBEIS-BREBSOM Henri Bergem<br />

ELECTRO SCHMIT Bascharage<br />

FEILEN-MATHIEU Jos. Mondercange<br />

FONCK-FLICK Annette Mondercange<br />

GOERGEN Henri Luxembourg<br />

GUIDEN an SCOUTEN Mondercange<br />

IMMO CONSEIL s.a. Bergem<br />

INSPRUCKNER-ZANDERS Mondercange<br />

JACOBY Pierre Mondercange<br />

KELSEN Alain Mondercange<br />

KEMMER Camil<strong>le</strong> Mondercange<br />

KRIER-ZENNER Aloyse et Josette Mondercange<br />

LAMESCH S.A. Bettembourg<br />

LIMPACH-GOEDERS A. Mondercange<br />

MARTINELLI-WEILER Monique Mondercange<br />

MELCHIOR Edouard Mondercange<br />

MONNERECHER Bistro Mondercange<br />

NOSBUSCH François Esch/Alzette<br />

OESTREICHER Fernand Mondercange<br />

OP DER GAENN S.A. Mondercange<br />

PEDINOTTI Cie s.à r. l. Esch/Alzette<br />

RAIFFEISEN Banque Luxembourg<br />

RAUS Erny Mondercange<br />

RECKEN Elisabeth Ehlange<br />

SCHIMBERG-BERWEILER Jean Limpach<br />

THIEBAUGEORGES Raymond Nancy<br />

WAGENER Léon, Curé Pontpierre<br />

WINTERTHUR Assurances Luxembourg<br />

ZIMMER Fred Lintgen


ABBAYE St. MAURICE C<strong>le</strong>rvaux<br />

ANONYME<br />

ARNOLDY-LOOS Emi<strong>le</strong> Mondercange<br />

ATELIERS BRUCKER s.à r.l. Warken<br />

BANQUE GÉNÉRALE Luxembourg<br />

BECKER et KLEE Sanem<br />

BERTOLINI-MULLER Claude Mondercange<br />

BIRNBAUM H. Esch/Alzette<br />

BIWER Marie-Josée Mondercange<br />

BORMANN-WEWER Monique Pontpierre<br />

BOSSAERT-FABER Greg. Mondercange<br />

CLAUS Camil<strong>le</strong> Schifflange<br />

COMICE AGRICOLE Mondercange<br />

CONTER Jos. Esch/Alzette<br />

CROISÉ et fils ag. gén. d'assur. Diekirch<br />

DAHM Jean-Pierre Mondercange<br />

DELSTANCHE E<strong>le</strong>ctric.s.à r.l. Esch/Alzette<br />

DIET LUX S.A. Pontpierre<br />

DONDELINGER Fernand Mondercange<br />

DRAZDIK Mondercange<br />

ECOTEC S.À R.L. Bascharage<br />

ELWE s.à r.l. Luxembourg<br />

ENSCH-HERZIG Epicerie am Duerf Mondercange<br />

FANDEL-WOLTER Jeanny Mondercange<br />

FARAMELLI-FELTZ Elise Mondercange<br />

FEIDT Roger Esch/Alzette<br />

FELTEN Joseph Luxembourg<br />

FUX-DEGRELLE Marie Mondercange<br />

GAMBUCCI-KNEBELER Léa Esch/Alzette<br />

GERGES Pierre Pontpierre<br />

GEVELINGER Alphonse Foetz<br />

GILLEN Romain Colmar-Berg<br />

GOBLET LAVANDIER ASS.ING Luxembourg<br />

GUTENKAUF-WOLFF Jean Esch/Alzette<br />

HARY Frères Foetz<br />

HERBER Marcel Esch/Alzette<br />

HOFFMANN Romain Luxembourg<br />

HOLCHER-GEVELINGER Foetz<br />

JENN-NOBER Marie Pontpierre<br />

JOHANNS Roger Mondercange<br />

JUNKES Paul Mondercange<br />

KIRCH Paul Mondercange<br />

KLEIN Louis Mondercange<br />

KLEIN-NURENBERG Yvette Rumelange<br />

KOERNER Lucien Moutfort<br />

LA LUXEMBOURGEOISE Ass. Luxembourg<br />

LA ROYALE RESSOURCE Pontpierre<br />

LANGEHERMANN Nico Foetz<br />

LOUTSCH Franz. Mondercange<br />

LUX Edouard Mondercange<br />

MALGET Jean Eh<strong>le</strong>range<br />

MALLINGER-KIEFFER Fam. Bertrange<br />

MERJAI Eugénie Luxembourg<br />

MEYER-THELEN Jean Mondercange<br />

MUSSO-BORRINO Claudio Foetz<br />

NERO Joseph Luxembourg<br />

NETTGEN:MEYER Suzanne Mondercange<br />

NEY Romain Differdange<br />

NOUVELLE CENTRALE Howald<br />

OLINGER J.P.Atel.de Construct. Esch/Alzette<br />

OSWEILER-REITER Edouard Mondercange<br />

PEPORTE Maurice Larochette<br />

PESSERS-HUBEN Théo Mondercange<br />

PIAZZA-GEIB Jean Mondercange<br />

77


78<br />

Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich<br />

PLETGEN-HIRTZ Josephine Mondercange<br />

PLUMACHER-UYTTENDAELE Mondercange<br />

POGGI Foetz<br />

PONCHELET René Luxembourg<br />

REINERS-WAGNER J. Mondercange<br />

REINERT-HEIN Mondercange<br />

REISDORFFER Meub<strong>le</strong>s Schifflange<br />

RODENBOUR-PLUN Raymonde Olm<br />

ROELTGEN Claude Gonderange<br />

ROELTGEN Laurent Mondercange<br />

SCHARFF Julie Schifflange<br />

SCHILTZ Mathias Luxembourg<br />

SCHMIT-BAULESCH Fred Mondercange<br />

SCHMIT André Bergem<br />

SCHMITT Michel Luxembourg<br />

SOCOMA S.A. Foetz<br />

STEICHEN M et M-J Mondercange<br />

STOFFEL Josiane Schifflange<br />

STREVELER Raymond Schifflange<br />

TOUSSAINT André Esch/Alzette<br />

TR.ENGINEERING S.A. Luxembourg<br />

WEBER-LULLING John Mondercange<br />

WINTERSDORF-POIGNARD Mondercange


AGAYJANI Rahim Mondercange<br />

AMIPERAS Mondercange Mondercange<br />

ANONYME<br />

ANONYME<br />

ARTICO Mondercange<br />

BÂLOISE Assurances Luxembourg<br />

BAMOLUX s.à r.l. Foetz<br />

BARONE-BORDMANN Fam. Bergem<br />

BERTINELLI Fred Differdange<br />

BIEVER Aly Mondercange<br />

BIRGEL Michel Mondercange<br />

BIRNBAUM Marianne Esch/Alzette<br />

BOCK Michel Doennange-Clierf<br />

BÜRGER Henri Mondercange<br />

CAISSE RAIFFEISEN So<strong>le</strong>uvre<br />

CAMPA S.A. Tellin<br />

CARL-DECKENBRUNNEN Norb. Schifflange<br />

CHORALE LIDDERFROENN Mondercange<br />

CHORALE Ste CÉCILE Pontpierre<br />

CLEMES Claude Bergem<br />

CLEMES Marco Bergem<br />

CLUB CYCLISTE Mondercange Mondercange<br />

COMICE AGRICOLE Pontpierre<br />

CONRARDY Schrainerei Mondercange<br />

CONSTRUCTION GARDULA S.A. Eh<strong>le</strong>range<br />

CORTINA Raymond Mondercange<br />

DECKER Claude Mondercange<br />

DECKER Maidy Bertrange<br />

DELAVAL Jean Luxembourg<br />

DELVAUX Richard Mondercange<br />

DEMY-SCHANDELER Voyages Keispelt<br />

DERRMANN-LOUTSCH Liette Dudelange<br />

DIEDERICH Char<strong>le</strong>s Bergem<br />

DIEDERICH-LONIEN Bergem<br />

DJEBBAR-RITZ Ali Mondercange<br />

DOCKENDORF-GABARD M-Th. Mondercange<br />

DOCKENDORF-SCHROEDER F. Bettembourg<br />

DOSSING Marcel Mondercange<br />

DRUI Mathilde Esch/Alzette<br />

DUSATKO ALOIS Mondercange<br />

EICHENSEHER Nicolas Useldange<br />

ENSCH-HERZIG Eugène Mondercange<br />

ENSCH Jean-Paul Schifflange<br />

EURO-FACADES LUX sàrl Mondercange<br />

EWEN-MELCHIOR Virginie Mondercange<br />

FACKELSTEIN Laurent Kayl<br />

FANFARE de MONDERCANGE Mondercange<br />

FC MONDERCANGE Mondercange<br />

FELGEN-BRUCK Alphonse Mondercange<br />

FELTES René Vianden<br />

FELTZ Jean Foetz<br />

FISCHER Ferdy Mersch<br />

FISCHER-HEUSCHLING Nadine Mondercange<br />

FOLSCHETTE ÉLECTRICITÉ Kockelscheuer<br />

FRANCK Albert Gilsdorf<br />

FREYMANN Pascal Mondercange<br />

GESCHWIND Roland Esch/Alzette<br />

GIAMPELLEGRINI Claude Mondercange<br />

GIERES-SCHMITZ Maria Mondercange<br />

GILLEN Mondercange<br />

GLIEDNER Gilbert Schifflange<br />

GOEDERT-KARR Jacques Mondercange<br />

HANNEN Mady Esch/Alzette<br />

HELLEF a STAIP DOHEEM Pontpierre<br />

HILGERS-KOENER Mme Mondercange<br />

HIPPERT François Mondercange<br />

HOESER Georges Bergem<br />

79


80<br />

HORN Mario Mondercange<br />

HUBERTY Fernand Bettembourg<br />

HUBERTY-KRAU Albert Roedgen<br />

JOACHIM-BOUCHET Roger Foetz<br />

JUNCKER Camil<strong>le</strong> Esch/Alzette<br />

KALMES-HANSEN Pierre Mondercange<br />

KARATE CLUB MONDERCANGE Mondercange<br />

KIEFFER-MEDINGER Edmond Pontpierre<br />

KIGGEN Johannes Mondercange<br />

KILL Paul Esch/Alzette<br />

KINTZELÉ Ernest Bettembourg<br />

KIRSCH LEO Wiltz<br />

KIRT-SCHRANTZ Anne-Marie Esch/Alzette<br />

KLEMAN-KROMPHOLTZ Marcel Remich<br />

KOOS Armand Walferdange<br />

KOX Dom. Vitic.KOX-RISCH Remich<br />

LALLEMANG Gaby Mondercange<br />

LAROCHE-JUSTEN Marco Mondercange<br />

LAURES-SCHWINNEN Lucien Esch/Alzette<br />

LAUREYS FRANCOIS Mondercange<br />

LAUX Tun Diekirch<br />

LAUX-KIHN Josette Kayl<br />

LE FOYER Assurances Luxembourg<br />

LEISCHEN Fernand Bascharage<br />

LORANG Richard Mondercange<br />

LOUTSCH Jeannot Mondercange<br />

LOUTSCH-KRAEMER Fern. Heisdorf<br />

LUCAS René Luxembourg<br />

MANCINI-UVA Massimo Mondercange<br />

MATHIEU Guy Mondercange<br />

MATHIEU-BRÜCK Fern. Mondercange<br />

MEYER Michel Troisvierges<br />

MINETTE Camil<strong>le</strong> Echternach<br />

MOSCHEN Fernand Luxembourg<br />

MULLER Igor Menuiserie Schifflange<br />

MUSQUAR Ady Pontpierre<br />

MUZZOLINI Bruno Mondercange<br />

NIES-BARTHELMY Mme Mondercange<br />

NURENBERG-GRANDGENET H. Belvaux<br />

ORLANDO Jean Pontpierre<br />

PEETERS Piet Mondercange<br />

PESCH-PETESCH Anna + fil<strong>le</strong> Mondercange<br />

PESSERS Théo Esch/Alzette<br />

PETER Walter Mondercange<br />

PHILIPPY-GILSON Florent Echternach<br />

PIERRE-SCHARRES Mondercange<br />

PLEIMELDING-JACOBY Martine Mondercange<br />

PUENDEL Marcel Bascharage<br />

PÜTZ Meub<strong>le</strong>s Int+Ext. S.à r.l. Esch/Alzette<br />

RACH-THILGEN Catherine Bergem<br />

REINERT-WALLERS Helène Mondercange<br />

REUTER-RIES M. Mondercange<br />

RICHARD Joseph Esch/Alzette<br />

RIDOLFI-SILVESTRINI Anita Mondercange<br />

RINALDIS Nico Mondercange<br />

ROLGEN-KNEIP Armand Mondercange<br />

ROLLINGER Claude Mondercange<br />

SALES-HAMES Famil<strong>le</strong> C<strong>le</strong>mency<br />

SANTER Joel Moesdorf<br />

SANTIONI Georgio Mondercange<br />

SAPEURS-POMPIERS Mondercange<br />

SAPEURS-POMPIERS Bergem<br />

SERAFINI Marco Mondercange<br />

SCHIFFGENS-STIEFER Mme Mondercange<br />

SCHMIT-HAMES Marcel Mamer<br />

SCHNEIDER Jean Esch/Alzette<br />

SCHOLTUS-REDING Antoine Mondercange<br />

SCHROEDER Marco Esch/Alzette<br />

SCHUH A<strong>le</strong>x Mondorf<br />

SCHÜTZ Edmond Mondercange<br />

SEILER Emi<strong>le</strong> Echternach<br />

SEILER Gil<strong>le</strong>s Mondercange<br />

SELENATI s.à r.l. Esch/Alzette


SEYLER Gaston Pontpierre<br />

SIEBENALER-SCHINTGEN Bergem<br />

SIEGEL Chauffage Mondercange<br />

SIMONELLI-GITZINGER François Mondercange<br />

SPARTZ Guy Differdange<br />

SPAUTZ Jean Schifflange<br />

STAND'Inn s.a. Hôtel Mondercange<br />

STEFFEN et WILHELM Mondercange<br />

STEFFEN Optique Esch/Alzette<br />

STEICHEN Félix Hostert<br />

STEIN Nelly Schifflange<br />

STERCKX -LAHIER Lucien Mondercange<br />

STOFFEL Irène Niedercorn<br />

TAILL.LUX.PIERRES Bascharage<br />

VAN DEN HOVE-VANWERSCH Eh<strong>le</strong>range<br />

VAN WISSEN Théo Huncherange<br />

VOOSEN Norbert Mondercange<br />

WAGNER Gaston Mondercange<br />

WEBER Guy Mul<strong>le</strong>ndorf<br />

WEBER Marc Mondercange<br />

WEBER-BERTOZZI Hubert Belvaux<br />

WEHLES Marco Eschdorf<br />

WEIRICH Théophi<strong>le</strong> Remich<br />

WEISEN-BECKER Eugène Bergem<br />

WEIWERS-GILLES Emi<strong>le</strong> Foetz<br />

WERER-DURST Mondercange<br />

WERNIMONT-KAES Mme Mondercange<br />

WILTZIUS Martin Waldbredimus<br />

81


82<br />

Monsieur FÜRPASS Gilbert<br />

Madame HERZIG - KEMP Maggy<br />

Madame STOFFEL Marie<br />

Aweihung vun der Kierch, den 30.01.2005<br />

Monsieur Haupert –Sa<strong>le</strong>ntiny René<br />

Monsieur FÜRPASS Gilbert<br />

Madame HERZIG - KEMP Maggy<br />

Monsieur LULLING - MELCHIOR Léo<br />

Madame STOFFEL Marie<br />

Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich


11. Februar 2003 Éischt Kontaktversammlung<br />

Ongeféier 30 Interessente si komm.<br />

18. Mäerz 2003 Formatioun vum Comité fir eng nei<br />

Päifenuergel.<br />

Fir dëse Projet auszeschaffen, an<br />

d’Laaschtenheft opzestel<strong>le</strong>n, hu<br />

mir den Här Professer Alain Wirth,<br />

Member vun der Commission des<br />

Sites et Monuments, gefrot.<br />

Mir maachen eng international Ausschreiwung:<br />

- Facteurs d’orgues KOENIG, France<br />

- Facteurs d’orgues SCHUMACHER, Belgique<br />

- Uergelmanufaktur WESTENFELDER, Lëtzebuerg<br />

- Orgelbau GmbH OBERLINGER, Deutschland<br />

04. Juli 2003 Éischt Generalversammlung,<br />

Statute ginn eestëmmeg ugeholl.<br />

Zesummensetze vum Conseil Administratif:<br />

Arno DONDELINGER, président<br />

Jeannot FÜRPASS, vice-président<br />

Roger CAURLA, trésorier<br />

Jean ROELTGEN, trésorier<br />

Jos NEU, secrétaire<br />

Dino RUFFATO, secrétaire<br />

Aloyse BECK, aumônier<br />

12. August 2003 Mir deposéieren d’Statuten am Registre<br />

de Commerce et des Sociétés<br />

Eisen Numm:<br />

« D’Uergelfrënn vun der Poar <strong>Monnerech</strong> asbl »<br />

Numéro d’immatriculation: F173<br />

Eise Siège social:<br />

Home St.-Willibrord, Beschgässel, L-3909 <strong>Monnerech</strong><br />

09. September 2003 Publicatioun am Mémorial C-N 921<br />

23. Oktober 2003 Mir hun d’Offerten al<strong>le</strong>guer kritt a<br />

beha<strong>le</strong>n zwou Firmen an der<br />

83


« procédure de négociation »:<br />

Koenig an Oberlinger<br />

27. Januar 2004 Demande am Ministère de la<br />

Culture fir eng finanziell Hël<strong>le</strong>f<br />

24. Februar 2004 D’Uergelfabrik Oberlinger vu<br />

Windesheim ( bei Mainz ) kritt<br />

d’Commande fir de Präis vun<br />

285.400 € + TVA<br />

Pluspunkten: - Festpräis - Délai<br />

-Prospekt/Buffet -Professionalitéit a<br />

weltwäit Reputatioun<br />

- Brüstungsflöte als Léisung vum<br />

Prob<strong>le</strong>m « Klangschied ënnert dem<br />

groussen Duxall »<br />

15. Mäerz 2004 Mir schécken un all Stot vun<br />

der Gemeng en Heeschebréif<br />

Duerno maachen eis Membere<br />

Quêtë vun Haus zu Haus.<br />

21. Abrël 2004 D’Kierchefabrik gëtt den Accord fir<br />

eng Bedee<strong>le</strong>gung vu 25%<br />

19. Mee 2004 De Ministère de la Culture gëtt den<br />

Accord fir eng Bedee<strong>le</strong>gung vu 25%<br />

12. August 2004 Visite vun 28 Membere bei der<br />

Uergelfabrik Oberlinger zu<br />

Windesheim.<br />

Foto: Jos Neu<br />

20. Oktober 2004 Zweet Visite an der Uergelfabrik,<br />

d’Liwwerung an den Timing vun<br />

der Montage gi festgeluegt.<br />

02. November 2004 Ufank vun der Uergelmontage an<br />

eiser Poarkierch.<br />

85


86<br />

01. Dezember 2004 D’Päife gi gestëmmt.<br />

24. Dezember 2004 De Marc Pfeiffer spillt Chrëschtdag<br />

déi éischte Kéier op der neier<br />

Uergel, och wann nach e puer<br />

Regëschter feh<strong>le</strong>n.<br />

30. Januar 2005 Aweiung vun der erneierter<br />

Poarkierch vu <strong>Monnerech</strong>.<br />

Foto: Romain Neu


Den Här Erzbëschof seent och<br />

d’Uergel an.<br />

15. Juni 2005 D’Gemeng <strong>Monnerech</strong> stëmmt e<br />

Subsid fir d’Uergel vu 25.000 €<br />

26. Juni 2005 Uergelfeier<strong>le</strong>chkeeten um 17. 00 Auer<br />

D’Nathalie Dondelinger féiert duerch de<br />

Programm.<br />

Vun 14.00 bis 15.00 Auer gëtt d’Uergel<br />

erkläert. Den Här Professer Alain Wirth<br />

an den Här Wolfgang Oberlinger sti fir all<br />

Froen zur Dispositioun.<br />

Bemierkenswäert ass dat dëse grousse Projet a ronn<br />

23 Méint ( 11.02.2003 bis 24.12.2004 ) realiséiert ginn<br />

ass, wat eis mat der Hël<strong>le</strong>f vun eiser Kierchefabrik<br />

erméig<strong>le</strong>cht gouf.<br />

Si huet eis d’Suen ouni Zënse geléint, fir<br />

« Zahlungsterminer gemäss Baufortschritten » anzeha<strong>le</strong>n.<br />

Hinnen e waarme Merci !<br />

D’Sekretariat vun den Uergelfrënn<br />

87


88<br />

Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich<br />

Gehst du an einer Kirche<br />

vorbei und hörst Orgel darin<br />

spie<strong>le</strong>n, so gehe hinein und höre<br />

zu. Wird es dir gar so wohl, dich<br />

selbst auf die Orgelbank setzen zu<br />

dürfen, so versuche deine k<strong>le</strong>inen<br />

Finger und staune vor dieser<br />

Allgewalt der Musik.<br />

(Robert Schumann)<br />

Foto: Rol Sch<strong>le</strong>ich


Zu gudder Lescht sief et un der Zäit, enger Rei vu Leit<br />

Merci ze soen.<br />

Merci den „Uergelfrënn vun der Poar <strong>Monnerech</strong>“ mat<br />

hirem President, hirem Conseil d’Administration an all<br />

hiren anere Memberen. Hirem Asaz, hirer Ausdauer, hirem<br />

Courage, hirer Motivatioun ass et ze verdanken, datt<br />

d’Chance genotzt gouf fir am Kader vun de<br />

Restauratiounsaarbechte vun der <strong>Monnerech</strong>er Poarkierch<br />

dëse formidab<strong>le</strong> Projet an enger Rekordzeit an d’Realitéit<br />

ëmzesetzen. Dëst Wierk dréit sécher<strong>le</strong>ch zu enger<br />

kulturel<strong>le</strong>r Beräicherung vun der Poarkierch an domat och<br />

vun eiser Uertschaft bäi.<br />

Merci dem Professor Alain Wirth, deen duerch säi<br />

fachmännescht Wëssen, seng Kompetenz, säi<br />

Fangerspëtzegefill a seng Professionalitéit de Grondsteen<br />

zur Réussite vun dësem Projet geluegt huet. Hien huet de<br />

Projet mat Rot an Dot vun Ufank bis zum Schluss mat<br />

groussem Asaz verfol<strong>le</strong>gt. Hien huet sech och eng Éier<br />

draus gemaach, bei de Feier<strong>le</strong>chkeeten eis déi nei Uergel<br />

virzeféieren an eis ze weisen, wat al<strong>le</strong>s an dësem<br />

Instrument stécht.<br />

Merci der Firma Oberlinger vu Windesheim. Si huet Wuert<br />

geha<strong>le</strong>n an huet ëmmer nees no Léisunge gesicht. Hir<br />

Kompetenz, hiert Wëssen, hir Erfahrung, hir<br />

Professionalitéit op al<strong>le</strong> Gebitter fanne sech an der Uergel<br />

erëm. Si hunn a kuerzer Zeit Grousses ge<strong>le</strong>escht, an en<br />

herr<strong>le</strong>cht a qualitativ héichwäertegt Instrument gebaut. Eis<br />

Unerkennung an eise Respekt geet dofir un dee ganzen<br />

Team.<br />

Merci eisem Äerzbëschof Mgr. Fernand Franck, deen<br />

assistéiert vun eisem Här Paschtouer Aloyse Beck, bei<br />

Ge<strong>le</strong>eënheet vun der feier<strong>le</strong>cher Réouverture vun der<br />

Kierch den 30. Januar 2005 d´Uergel ageweit huet.<br />

Merci dem Kiercherot, ouni deem seng finanziell<br />

Ënnerstëtzung a gläichzäiteg finanziell Ofsécherung vum<br />

Projet d’Uschafung vun der Päifenurgel an dëser kuerzer<br />

Zeit nët, oder esouguer iwwerhaapt nët ze realiséiere war.<br />

Merci eiser fréierer Ministesch, der Madame Erna<br />

Hennicot-Schoepges an hiren Nofolger am Ministère de la<br />

Culture, dem Här François Biltgen an der Madame Octavie<br />

Modert, fir dat oppent Ouer dat si fir dëse Projet haten, an<br />

deen domat verbonnene substantiel<strong>le</strong> Subsid.<br />

Merci der <strong>Monnerech</strong>er Gemeng, déi an enker<br />

Zesummenaarbecht mat der „Commission des Sites et<br />

Monuments“ an natier<strong>le</strong>ch dem Kiercherot d’Poarkierch<br />

herr<strong>le</strong>ch restauréiert huet. Donieft hunn déi<br />

Gemengeresponsabel awer och drop geha<strong>le</strong>n, de Projet vun<br />

der Uergel finanziell ze ënnerstëtzen.<br />

Merci all de Sympatisanten, déi sech nët ze schued waren,<br />

a vun Dier zu Dier duerch d´Uertschaft bei d´Leit uklappe<br />

gaange sinn fir d´Quête vun der neier Uergel. Mat hirem<br />

Engagement stel<strong>le</strong> si e wichtege Pilier duer bei der Réussite<br />

vun dësem Projet.<br />

89


90<br />

Merci all deene Leit, Familljen, Entreprisen, Assurancen a<br />

Banken, déi spontan op eisen Appell mat engem Don<br />

geäntwert hunn, sief dat als Member vum Comité des<br />

Mécènes, als Pätter oder Giedel, als Stëfter vun enger<br />

Uergelpäif, oder awer als Member vum Comité de <strong>Patronage</strong><br />

oder dem Comité d’honneur.<br />

Merci awer och fir all aner Donen.<br />

Merci un all Veräiner, déi entspriechend hire Méig<strong>le</strong>chkeete<br />

gehol<strong>le</strong>f hunn, dëse Projet ze ënnerstëtzen. E besonnesche<br />

Merci gëllt de Fraen a Mamme vu <strong>Monnerech</strong>, dem Comité<br />

de Gérance vum Willibrordushome, der LCGB-Sektioun<br />

<strong>Monnerech</strong>, de Guiden a Scouten vu <strong>Monnerech</strong>, an dem<br />

Gaart an Heem vu <strong>Monnerech</strong>.<br />

En häerz<strong>le</strong>che Merci geet awer och un d’Chora<strong>le</strong> Ste-Céci<strong>le</strong><br />

vu <strong>Monnerech</strong>, déi an al<strong>le</strong>n Hisiichten dëse Projet<br />

groussaarteg ënnerstëtzt huet. Merci dem Kierchechouer<br />

awer och datt hien, ënnertstëtzt vun der Chora<strong>le</strong> mixte<br />

„d’Sänger vum Zolwerknapp“, ënnert der Direktioun vum<br />

Här Daniel Lieser a beg<strong>le</strong>et op der Uergel vum Här Edy Lux,<br />

déi feier<strong>le</strong>cher Réouverture vun der Kierch den 30. Januar<br />

2005 an déi offiziell Uergelfeier<strong>le</strong>chkeeten de 26. Juni 2005<br />

verschéinert huet.<br />

Merci al<strong>le</strong>n Auteure vun engem Artikel, merci fir all<br />

Fotoen, merci jiddfer Eenzelnem, dee bei der<br />

Zesummenstellung vun dëser Brochure eng Hand mat<br />

ugeluegt huet.<br />

Merci jidderengem dee gehol<strong>le</strong>f huet, d’Feier<strong>le</strong>chkeeten ze<br />

plangen an ze organiséieren.<br />

Merci och all deenen, déi vläicht bei dëser Opzielung<br />

onwëssent<strong>le</strong>ch vergiess goufen, an zum Schluss e<br />

schmunzelnde Merci deem, deen de Steen un d’Rul<strong>le</strong><br />

bruecht huet.<br />

Foto: Luc Wirth<br />

Jeannot Fürpass


4 - 15 Préfaces<br />

16 - 33 Monnerich, nicht die geringste unter den Ortschaften des Landes<br />

34 - 47 Restauratioun vun der <strong>Monnerech</strong>er Kierch<br />

48 - 53 Die neue Orgel der Pfarrkirche in Monnerich<br />

54 - 55 Die Diposition der Orgel<br />

56 - 59 D’<strong>Monnerech</strong>er Kierch an hir Uerge<strong>le</strong>n<br />

60 - 63 Die Geschichte der Orgelbauwerkstatt Oberlinger<br />

91


92<br />

64 - 65 Uergelfeier<strong>le</strong>chkeeten vum 26. Juni 2005<br />

66 - 67 Alain Wirth<br />

68 - 69 Comité Uergelfrënn<br />

70 - 71 Comité des mécènes<br />

72 - 73 Pätter a Giedel<br />

74 - 75 Sponsore vun enger Uergelpäif<br />

76 - 77 Comité de patronage<br />

78 - 80 Comité d’honneur<br />

81 Begriefnesser<br />

82 - 87 Wat eng gutt Iddi !<br />

88 - 89 E Merci


Gerade die wortlose Orgelmusik vermag<br />

die liturgischen Mysterien auf einzigartige Weise<br />

zu deuten, zu interpretieren und die<br />

„Anbetung in Geist und Wahrheit" zu finden.<br />

93

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!