15.01.2013 Aufrufe

Einzelhandelsentwicklungen in Innenstädten - Stadt Emden

Einzelhandelsentwicklungen in Innenstädten - Stadt Emden

Einzelhandelsentwicklungen in Innenstädten - Stadt Emden

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

<strong>E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklungen</strong><br />

<strong>in</strong> <strong>Innenstädten</strong><br />

15. Februar 2011, <strong>Emden</strong>,<br />

Dipl. Geogr. Rolf Pangels, Geschäftsführer Standort- und<br />

Verkehrspolitik<br />

www.e<strong>in</strong>zelhandel.de


Gesellschaftliche Entwicklungen der letzten Jahre <strong>in</strong><br />

Deutschland mit Relevanz für den E<strong>in</strong>zelhandel<br />

• Rückgang, Stagnation, mäßige Steigerung der Nettoe<strong>in</strong>kommen<br />

• allgeme<strong>in</strong>e Verteuerung (Energie, Wohnen, Alters-/Gesundheitsvorsorge)<br />

• allgeme<strong>in</strong>e Sättigungstendenzen<br />

• hohe Steuern, hohe Sparquote<br />

• Demographie (Alterung, E<strong>in</strong>-Personen-Haushalte, Ausländeranteil, Migration)<br />

• allgeme<strong>in</strong>er Wertewandel <strong>in</strong> der Gesellschaft<br />

• zwar rückläufige, aber nach wie vor hohe Arbeitslosigkeit<br />

• Bürokratie<br />

2


Tendenzen der E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklung<br />

der letzten Jahre <strong>in</strong> Deutschland<br />

• rückläufige, stagnierende oder nur mäßig steigende Umsätze<br />

• rückläufige, stagnierende Beschäftigungszahlen<br />

• verändertes Konsumverhalten („multioptionale Verbraucher“)<br />

• verstärktes Vordr<strong>in</strong>gen von Systembetriebsformen und<br />

Vertikalanbietern<br />

• Konkurrenz des stationären E<strong>in</strong>zelhandels durch E-Commerce<br />

• permanenter Flächenzuwachs, zunehmende Leerstände,<br />

Gefährdung der Nahversorgung<br />

• ru<strong>in</strong>öse Preiskämpfe („Rabattschlachten“)<br />

• zunehmende Konzentration und Filialisierung<br />

• starker Rückgang von Kle<strong>in</strong>- und Mittelbetrieben<br />

• Zunahme ausländischer Investoren bzw. Kapitalgeber<br />

• Konkurrenz durch Direktvermarktung der Hersteller/Industrie<br />

3


<strong>E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklungen</strong> <strong>in</strong><br />

<strong>Innenstädten</strong><br />

1. Bedeutung des E<strong>in</strong>zelhandels für die Innenstadtentwicklung<br />

2. Verkaufsflächenentwicklungen<br />

3. Umsatzentwicklung, Flächenproduktivitäten<br />

4. Filialisierungsgrad<br />

5. Besucher-/Passantenfrequenzen<br />

6. Leerstände<br />

7. Verkehrsentwicklung<br />

8. Shopp<strong>in</strong>g Center<br />

9. Weißbuch Innenstadt, Novelle Baugesetzbuch<br />

10. Prognosen E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklung<br />

4


Die besondere Bedeutung<br />

des Handels für die Innenstadt<br />

Repräsentativbefragung:<br />

„Was zeichnet <strong>in</strong> Ihren Augen e<strong>in</strong>e<br />

attraktive Innenstadt aus?“<br />

Ergebnis:<br />

• Gute E<strong>in</strong>kaufsmöglichkeiten<br />

werden mit deutlichem Abstand<br />

als Hauptkriterium für e<strong>in</strong>e<br />

attraktive Innenstadt genannt<br />

• Handel ist der Publikumsmagnet<br />

Quelle: CIMA Monitor 2009<br />

E<strong>in</strong>kaufsmöglichkeiten<br />

Gastronomie<br />

Kultur-/Freizeit<br />

Altstadt/<strong>Stadt</strong>bild<br />

Fußgängerzone<br />

Öffentliches Grün<br />

Aufenthaltsqualität<br />

Sauberkeit<br />

6,5<br />

11,6<br />

19,7<br />

16,2<br />

13,5<br />

19,1<br />

19,4<br />

17<br />

16,5<br />

21,8<br />

14,4<br />

15<br />

19,6<br />

13,9<br />

12,7<br />

9,7<br />

11,2<br />

18,6<br />

26<br />

25,8<br />

36<br />

54<br />

60<br />

65,8<br />

2002<br />

2007<br />

2009<br />

Repräsentativbefragung für<br />

Deutschland, n=1.800<br />

Angaben <strong>in</strong> Prozent<br />

5


Bedeutung der Innerstädte als E<strong>in</strong>kaufsorte<br />

Ergebnisse BAG/HDE-Untersuchung Kundenverkehr<br />

Anteile <strong>in</strong> %<br />

60<br />

50<br />

40<br />

30<br />

20<br />

10<br />

0<br />

42<br />

46<br />

12<br />

45<br />

47<br />

48<br />

7 5<br />

2000 2004 2008<br />

der wichtigste E<strong>in</strong>kaufsort e<strong>in</strong>er von vielen E<strong>in</strong>kaufsorten<br />

e<strong>in</strong> eher unwichtiger E<strong>in</strong>kaufsort<br />

48<br />

6


Top-Ziele der <strong>Stadt</strong>entwicklung<br />

aus Sicht der E<strong>in</strong>zelhändler<br />

Anteile Nennungen <strong>in</strong> %<br />

Schaffung e<strong>in</strong>es attraktiven Branchenmixes<br />

Begrenzung Flächenzuwachs<br />

Fl chenzuwachs<br />

Ausgewogenes Verhältnis Verh ltnis von Innenstadt zu peripheren Standorten<br />

Stärkere St rkere Kooperation zwischen <strong>Stadt</strong> und Handel<br />

Attraktive Gestaltung des öffentlichen ffentlichen Raumes<br />

Verbesserung der Erreichbarkeit/Infrastruktur<br />

Verbesserung der Sicherheit/Sauberkeit<br />

Stärkung St rkung der Wohnfunktion<br />

Quelle: HDE Zahlenspiegel 2009<br />

10<br />

16<br />

24<br />

30<br />

44<br />

44<br />

46<br />

53<br />

7


<strong>E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklungen</strong> <strong>in</strong><br />

<strong>Innenstädten</strong><br />

1. Bedeutung des E<strong>in</strong>zelhandels für die Innenstadtentwicklung<br />

2. Verkaufsflächenentwicklungen<br />

8


Entwicklung<br />

Verkaufsflächen 1990 - 2009<br />

Angaben <strong>in</strong> Mio. qm<br />

6<br />

71<br />

77<br />

2<br />

76<br />

88<br />

15<br />

80<br />

95<br />

8<br />

109<br />

111<br />

112<br />

114 115 116 117<br />

119 120 120<br />

91 92 93 94 95 96 97 98 99 99<br />

19 19 20 20 20 20 21 21 21<br />

1990 1993 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009<br />

Quelle: HGZ, Metro, HDE<br />

Neue Bundesländer Alte Bundesländer Deutschland<br />

9


E<strong>in</strong>zelhandelsverkaufsflächen <strong>in</strong> Europa 2009<br />

Angaben <strong>in</strong> qm/EW<br />

Griechenland<br />

Ungarn<br />

Tschechien<br />

Polen<br />

Portugal<br />

Italien<br />

Frankreich<br />

Spanien<br />

Großbritannien<br />

Irland<br />

F<strong>in</strong>nland<br />

Schweden<br />

Norwegen<br />

Schweiz<br />

Dänemark<br />

Belgien<br />

Deutschland<br />

Niederlande<br />

Österreich<br />

Quelle: GfK GeoMarket<strong>in</strong>g, HDE<br />

0,89<br />

0,93<br />

0,94<br />

0,94<br />

0,95<br />

0,97<br />

1,05<br />

1,09<br />

1,10<br />

1,11<br />

1,13<br />

1,14<br />

1,21<br />

1,32<br />

1,36<br />

1,36<br />

1,46<br />

1,57<br />

1,61<br />

0,50 0,70 0,90 1,10 1,30 1,50 1,70<br />

10


Entwicklung E<strong>in</strong>zelhandelsverkaufsflächen<br />

nach Standortlagen 1980-2010<br />

Anteile <strong>in</strong> %<br />

70<br />

60<br />

50<br />

40<br />

30<br />

20<br />

10<br />

0<br />

Innenstädte/Integrierte Standorte Grüne Wiese/Nicht <strong>in</strong>tegrierte Standorte<br />

63<br />

37<br />

55<br />

45<br />

1980 1990 2005 2010<br />

Quellen: Concepta, METRO, ifo, GfK-Prisma, HDE, eigene Berechnungen<br />

60<br />

40<br />

62<br />

37<br />

11


<strong>E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklungen</strong> <strong>in</strong><br />

<strong>Innenstädten</strong><br />

1. Bedeutung des E<strong>in</strong>zelhandels für die Innenstadtentwicklung<br />

2. Verkaufsflächenentwicklungen<br />

3. Umsatzentwicklung, Flächenproduktivitäten<br />

12


E<strong>in</strong>zelhandel wächst 2010 um 1,8 %<br />

Umsatz im E<strong>in</strong>zelhandel ohne Kfz-Handel,<br />

Tankstellen, Brennstoffe und Apotheken<br />

<strong>in</strong> Mrd. Euro; Veränderung zu Vorjahr<br />

500<br />

450<br />

400<br />

350<br />

300<br />

250<br />

200<br />

150<br />

100<br />

50<br />

0<br />

-50<br />

-100<br />

-150<br />

-200<br />

398,2 401,8 393,4 387,8 396,4 399,9 402,3 404,5 409,4 399,5 406,7<br />

1,5% 0,9%<br />

-2,1%<br />

-1,4%<br />

2,2%<br />

0,9%<br />

0,6%<br />

0,6%<br />

1,2%<br />

-2,4%<br />

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010<br />

Quelle: Destatis; HDE-Berechnungen; Bruttoumsätze; neue Methodik und Stichprobe Aug 2010<br />

1,8%<br />

10,0%<br />

8,0%<br />

6,0%<br />

4,0%<br />

2,0%<br />

0,0%<br />

-2,0%<br />

-4,0%<br />

13


Umsatz- und Flächenentwicklung<br />

1992/2009<br />

Gesamt Innenstädte<br />

Innenst dte Grüne Gr ne Wiese<br />

E<strong>in</strong>zelhandelsumsatz + 12 % - 3 % + 18 %<br />

E<strong>in</strong>zelhandels-<br />

verkaufsfläche<br />

verkaufsfl che + 38 % + 17 % + 47 %<br />

Umsatz/qm - 19 % - 17 % - 20 %<br />

14


Entwicklung Flächenproduktivität<br />

im deutschen E<strong>in</strong>zelhandel 1991 – 2010<br />

Veränderungen <strong>in</strong> %<br />

-18,7<br />

-16,3<br />

-21,1<br />

-25 -20 -15 -10 -5 0<br />

Quelle: Handelsverband BAG, HDE, METRO, GfK, eigene Berechnungen<br />

%<br />

Deutschland gesamt<br />

neue Bundesländer<br />

alte Bundesländer<br />

15


<strong>E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklungen</strong> <strong>in</strong><br />

<strong>Innenstädten</strong><br />

1. Bedeutung des E<strong>in</strong>zelhandels für die Innenstadtentwicklung<br />

2. Verkaufsflächenentwicklungen<br />

3. Umsatzentwicklung, Flächenproduktivitäten<br />

4. Filialisierungsgrad<br />

16


Filialisierungsgrad <strong>in</strong> deutschen Städten 2010<br />

Anteile <strong>in</strong> % nach <strong>Stadt</strong>größe<br />

Durchschnitt alle Städte<br />

> 500 Tsd. EW<br />

251-500 Tsd. EW<br />

101-250 Tsd. EW<br />

51-100 Tsd. EW<br />

bis 50 Tsd. EW<br />

Quellen: LÜHRMANN, Brockhoff & Partner, HDE, eigene Zusammenstellung<br />

48,4<br />

54,3<br />

53,5<br />

59,9<br />

63,7<br />

63,5<br />

0 10 20 30 40 50 60 70<br />

17


Filialisierungsgrad <strong>in</strong> deutschen Städten 2010<br />

Anteile <strong>in</strong> % nach <strong>Stadt</strong>größe<br />

Durchschnitt alle Städte<br />

> 500 Tsd. EW<br />

251-500 Tsd. EW<br />

101-250 Tsd. EW<br />

51-100 Tsd. EW<br />

bis 50 Tsd. EW<br />

Quellen: LÜHRMANN, Brockhoff & Partner, Engel & Völkers, HDE, eigene Zusammenstellung<br />

Örtliche E<strong>in</strong>zelhändler Regionale Filialisten<br />

Nationale Filialisten Internationale Filialisten<br />

36<br />

37<br />

40<br />

46<br />

47<br />

52<br />

4<br />

5<br />

4<br />

4<br />

20<br />

4<br />

0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />

25<br />

5<br />

25<br />

22<br />

22<br />

21<br />

40<br />

33<br />

28<br />

31<br />

27<br />

22<br />

18


<strong>E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklungen</strong> <strong>in</strong><br />

<strong>Innenstädten</strong><br />

1. Bedeutung des E<strong>in</strong>zelhandels für die Innenstadtentwicklung<br />

2. Verkaufsflächenentwicklungen<br />

3. Umsatzentwicklung, Flächenproduktivitäten<br />

4. Filialisierungsgrad<br />

5. Besucher-/Passantenfrequenzen<br />

19


Entwicklung der Besucherzahlen im<br />

<strong>in</strong>nerstädtischen E<strong>in</strong>zelhandel 1988 - 2008<br />

Ergebnisse BAG/HDE Untersuchung Kundenverkehr<br />

Veränderungen <strong>in</strong> %<br />

> 500 Tsd. EW<br />

250-500 Tsd. EW<br />

100-250 Tsd. EW<br />

50-100 Tsd. EW<br />

bis 50 Tsd. EW<br />

-15 -10 -5 0 5 10 15<br />

1988/1992 1992/1996 1996/2000 2000/2004 2004/2008<br />

%<br />

20


Herkunft der Besucher/Kunden<br />

des <strong>in</strong>nerstädtischen E<strong>in</strong>zelhandels 1988 - 2008<br />

Ergebnisse BAG/HDE Untersuchung Kundenverkehr, Anteile <strong>in</strong> %<br />

100<br />

90<br />

80<br />

70<br />

60<br />

50<br />

40<br />

30<br />

20<br />

10<br />

0<br />

%<br />

2 3 2 3 6 6<br />

30<br />

68<br />

30 32 34<br />

67 66 63 58 61<br />

1988 1992 1996 2000 2004 2008<br />

aus der <strong>Stadt</strong> von außerhalb aus dem Ausland<br />

36<br />

33<br />

21


Verhältnis Besucher/Kunden<br />

1988 - 2008<br />

Ergebnisse BAG/HDE Untersuchung Kundenverkehr, Anteile <strong>in</strong> %<br />

100<br />

90<br />

80<br />

70<br />

60<br />

50<br />

40<br />

30<br />

20<br />

10<br />

0<br />

%<br />

35<br />

65<br />

37 36 38 39<br />

63 64 62 61<br />

1988 1992 1996 2000 2004 2008<br />

Käufer Nicht Käufer<br />

47<br />

53<br />

22


<strong>E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklungen</strong> <strong>in</strong><br />

<strong>Innenstädten</strong><br />

1. Bedeutung des E<strong>in</strong>zelhandels für die Innenstadtentwicklung<br />

2. Verkaufsflächenentwicklungen<br />

3. Umsatzentwicklung, Flächenproduktivitäten<br />

4. Filialisierungsgrad<br />

5. Besucher-/Passantenfrequenzen<br />

6. Leerstände<br />

23


Leerstände im <strong>in</strong>nerstädtischen E<strong>in</strong>zelhandel<br />

• breite Spanne der Leerstandsquoten <strong>in</strong> deutschen <strong>Innenstädten</strong><br />

• bundesweiter Durchschnitt Leerstand im E<strong>in</strong>zelhandel zwischen<br />

10 und 15 Prozent<br />

• leicht erhöhte Leerstandsquoten <strong>in</strong> 2009<br />

• mehr Leerstände <strong>in</strong> 1b/2a-Lagen<br />

• Leerstände werden großflächiger, Leerstände dauern länger an<br />

• viele Programme/Ideen zur Beseitigung der Leerstände, aber kaum<br />

nachhaltige und marktfähige Konzepte<br />

24


Leerstände im E<strong>in</strong>zelhandel <strong>in</strong> deutschen<br />

Städten<br />

Umfrage Handelsverband BAG 2009, Angaben <strong>in</strong> %<br />

100<br />

90<br />

80<br />

70<br />

60<br />

50<br />

40<br />

30<br />

20<br />

10<br />

0<br />

93<br />

90 89 88<br />

3 4 5 5 4<br />

7<br />

2<br />

bis 50 Tsd. EW 50-100 Tsd. EW 100-250 Tsd. EW 250-500 Tsd.EW >500 Tsd.EW<br />

Ne<strong>in</strong> Ja ke<strong>in</strong>e Angaben<br />

10<br />

1<br />

92<br />

7<br />

25


Leerstände im E<strong>in</strong>zelhandel <strong>in</strong> deutschen<br />

Städten<br />

Umfrage Handelsverband BAG 2009, Angaben <strong>in</strong> %<br />

60<br />

50<br />

40<br />

30<br />

20<br />

10<br />

0<br />

20<br />

40<br />

40<br />

18<br />

45<br />

37<br />

15<br />

55<br />

30<br />

50 50<br />

33<br />

17 16<br />

bis 50 Tsd. EW 50-100 Tsd. EW 100-250 Tsd. EW 250-500 Tsd.EW >500 Tsd.EW<br />

wenige Monate etwa 1 Jahr länger als e<strong>in</strong> Jahr<br />

34<br />

26


<strong>E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklungen</strong> <strong>in</strong><br />

<strong>Innenstädten</strong><br />

1. Bedeutung des E<strong>in</strong>zelhandels für die Innenstadtentwicklung<br />

2. Verkaufsflächenentwicklungen<br />

3. Umsatzentwicklung, Flächenproduktivitäten<br />

4. Filialisierungsgrad<br />

5. Besucher-/Passantenfrequenzen<br />

6. Leerstände<br />

7. Verkehrsentwicklung<br />

27


Erreichbarkeit von <strong>Innenstädten</strong> <strong>in</strong> der<br />

Diskussion I<br />

• Umweltzonen, Fe<strong>in</strong>staub:<br />

□ Ausdehnungen, Wirkungen<br />

□ Zuständigkeiten - EU oder Kommune?<br />

• City-Maut, autofreie Innenstädte:<br />

□ Vergleichbarkeit, Wirkungen<br />

□ Pkw-Maut, „<strong>Stadt</strong>maut“<br />

□ Beispiele aus Aachen, Lübeck<br />

• Ruhender Verkehr:<br />

□ Anzahl der Parkplätze, Höhe Parkgebühren, Parkraumbewirtschaftung<br />

□ Kurzzeitparken, Parkregelungen für Wirtschaftsverkehre<br />

□ Stellplatzablöse<br />

28


Erreichbarkeit von <strong>Innenstädten</strong> <strong>in</strong> der<br />

Diskussion II<br />

• Fußgängerzonen/verkehrsberuhigte Bereiche:<br />

□ Umbau- Neugestaltungen<br />

□ Anb<strong>in</strong>dung, äußere Erschließung<br />

□ Erweiterung/Ausdehnung, „Öffnung/Rückbau“<br />

□ Anlieferzeiten<br />

□ Parkplätze, Parksuchverkehr<br />

• Tempolimits:<br />

□ Sicherheit, Umwelt-/Klimaschutz<br />

□ Flächendeckend Tempo 30 <strong>in</strong> Städten<br />

• Verkehrsbeh<strong>in</strong>derungen durch Baustellen<br />

29


Kunden-/Besucherverkehre<br />

Anteile Hauptwegezwecke <strong>in</strong> %<br />

100%<br />

90%<br />

80%<br />

70%<br />

60%<br />

50%<br />

40%<br />

30%<br />

20%<br />

10%<br />

0%<br />

15 14 12 14 14<br />

6<br />

8<br />

9<br />

6<br />

7<br />

8<br />

6<br />

8<br />

7<br />

7<br />

6<br />

9<br />

6<br />

7<br />

8<br />

12<br />

12<br />

12<br />

12 13<br />

19<br />

21 23 20 19<br />

31 32 32 33 33<br />

2002 2008 Kernstädte verdichtete<br />

Kreise<br />

Quelle: Mobilität <strong>in</strong> Deutschland 2008<br />

ländliche<br />

Kreise<br />

Arbeit<br />

Ausbildung<br />

dienstlich<br />

Begleitung<br />

private<br />

Erledigungen<br />

E<strong>in</strong>kauf<br />

Freizeit<br />

30


Modal Split im E<strong>in</strong>kaufsverkehr<br />

Ergebnisse HDE-/BAG-Untersuchung Kundenverkehr 1971 - 2008<br />

Anteile <strong>in</strong> %<br />

100,0<br />

90,0<br />

80,0<br />

70,0<br />

60,0<br />

50,0<br />

40,0<br />

30,0<br />

20,0<br />

10,0<br />

0,0<br />

26<br />

33<br />

36,0<br />

4<br />

19 17 17 15 17 16 16<br />

34 35 33,0<br />

3 4 5,0<br />

43,0 43,0 44,0<br />

30 31 33 32 36<br />

40<br />

5<br />

49,0<br />

5 5 5 5<br />

46,0 45,0 46,0 45,0<br />

12 12<br />

1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 2,0 2,0<br />

1971 1976 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004 2008<br />

40,0<br />

6<br />

zu Fuß<br />

ÖV<br />

Fahrrad<br />

Pkw<br />

Sonstige<br />

31


Verkehrsmittelwahl nach <strong>Stadt</strong>größe<br />

Ergebnisse HDE-/BAG-Untersuchung Kundenverkehr<br />

2008, Anteile <strong>in</strong> %<br />

> 500 Tsd. EW<br />

251-500 Tsd. EW<br />

101-250 Tsd. EW<br />

51-100 Tsd. EW<br />

bis 50 Tsd. EW<br />

Pkw Fahrrad ÖV zu Fuß Sonstige<br />

34<br />

44<br />

54<br />

55<br />

61<br />

4<br />

5<br />

0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />

6<br />

9<br />

47<br />

10<br />

39<br />

28<br />

18<br />

11<br />

12<br />

17<br />

17<br />

10<br />

10<br />

3<br />

2<br />

2<br />

1<br />

1<br />

32


<strong>E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklungen</strong> <strong>in</strong><br />

<strong>Innenstädten</strong><br />

1. Bedeutung des E<strong>in</strong>zelhandels für die Innenstadtentwicklung<br />

2. Verkaufsflächenentwicklungen<br />

3. Umsatzentwicklung, Flächenproduktivitäten<br />

4. Filialisierungsgrad<br />

5. Besucher-/Passantenfrequenzen<br />

6. Leerstände<br />

7. Verkehrsentwicklung<br />

8. Shopp<strong>in</strong>g Center<br />

33


Entwicklung Anzahl Shopp<strong>in</strong>g Center<br />

1970 - 2010<br />

Absolute Angaben<br />

14<br />

50<br />

65<br />

81<br />

93<br />

179<br />

279<br />

363<br />

372<br />

384<br />

399<br />

414 428<br />

1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010<br />

Quellen: EHI, GCSC, ECE, HDE, eigene Zusammenstellungen<br />

34


Entwicklung Gesamtfläche<br />

Shopp<strong>in</strong>g Center 1970 – 2010<br />

Angaben <strong>in</strong> Mio. qm<br />

0,4<br />

1,5<br />

1,9<br />

2,4<br />

2,7<br />

6<br />

9,2<br />

11,4 11,7<br />

1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010<br />

Quellen: EHI, GCSC, ECE, HDE, eigene Zusammenstellung<br />

12,1<br />

12,5<br />

12,9<br />

13,5<br />

35


Entwicklung Fläche je<br />

Shopp<strong>in</strong>g Center 1970 – 2010<br />

Angaben <strong>in</strong> qm<br />

34.000<br />

32.800<br />

30.100<br />

29.800<br />

29.900<br />

33.600<br />

33.000<br />

31.540 31.570 31.600<br />

31.570<br />

31.600<br />

31.500<br />

1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010<br />

Quellen: EHI, GCSC, ECE, HDE, eigene Zusammenstellung<br />

36


Shopp<strong>in</strong>g Center nach Standortlage und<br />

Eröffnungsjahren<br />

Anteile <strong>in</strong> %<br />

70<br />

60<br />

50<br />

40<br />

30<br />

20<br />

10<br />

0<br />

45,7<br />

44<br />

10,3<br />

24,4<br />

38<br />

37,6<br />

45,7<br />

39,4<br />

14,9<br />

61,5<br />

32,7<br />

5,8<br />

62,4<br />

33,6<br />

1970-1990 1991-1995 1996-2000 2001-2005 2006-2010<br />

Innenstadt <strong>Stadt</strong>teil Grüne Wiese<br />

Quellen: LÜHRMANN, Brockhoff, EHI, GCSC, DST, DStGB, HDE, eigene Zusammenstellung<br />

4<br />

37


Filialisierungsgrad <strong>in</strong> Shopp<strong>in</strong>g Center 2010<br />

Anteile <strong>in</strong> %<br />

22<br />

23<br />

Quellen: ECE, GMA, ecostra, GCSC, HDE, eigene Zusammenstellung<br />

55<br />

Bundesweite Filialisten<br />

Regionale Filialisten<br />

E<strong>in</strong>zelbetriebe<br />

38


Branchenmix <strong>in</strong> Shopp<strong>in</strong>g Center 2010<br />

Anteile <strong>in</strong> %<br />

25<br />

6<br />

11<br />

Quellen: ECE, GMA, ecostra, GCSC, HDE, eigene Zusammenstellung<br />

2<br />

6<br />

10<br />

40<br />

Textil<br />

Sport/Schuhe<br />

Gesundheit<br />

Dienstleistungen<br />

Hartwaren<br />

Gastronomie<br />

Lebensmittel<br />

39


Häufige Diskussionspunkte Shopp<strong>in</strong>g Center<br />

• Lage: Mikrostandort, räumlich-funktionale E<strong>in</strong>b<strong>in</strong>dung<br />

• Größe: Verkaufsflächenumfang, generelle Obergrenze (?)<br />

• Branchenmix: <strong>in</strong>tern und extern, Kopplungspotenziale,<br />

Angebotsergänzung, Angebotsduplikation<br />

• Bauform: architektonische Gestaltung, E<strong>in</strong>-/Ausgänge<br />

Geschossigkeit<br />

• Verkehrliche Anb<strong>in</strong>dung: Straßennetz, ÖPNV, Fahrrad-<br />

/Fußgängerwege<br />

• Stellplätze: Umfang/Anzahl, Parkgebühren (?)<br />

• Mietpreisentwicklung: Zu-/Abnahme der Mieten,<br />

40


<strong>E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklungen</strong> <strong>in</strong><br />

<strong>Innenstädten</strong><br />

1. Bedeutung des E<strong>in</strong>zelhandels für die Innenstadtentwicklung<br />

2. Verkaufsflächenentwicklungen<br />

3. Umsatzentwicklung, Flächenproduktivitäten<br />

4. Filialisierungsgrad<br />

5. Besucher-/Passantenfrequenzen<br />

6. Leerstände<br />

7. Verkehrsentwicklung<br />

8. Shopp<strong>in</strong>g Center<br />

9. Weißbuch Innenstadt, Novelle Baugesetzbuch<br />

41


Weißbuch Innenstadt<br />

• „Weißbuch Innenstadt“ Schwerpunkt-Projekt der Nationalen <strong>Stadt</strong>entwicklungspolitik,<br />

Diskussionsentwurf, konkrete politisch-planerische Bedeutung fraglich/ungewiss<br />

• Konkrete Fragestellung: Was ist heute zu tun, um die Innenstädte als Orte der<br />

Identifikation und als zentrale Entwicklungs- und Leistungsträger für die Regionen sowie für<br />

das ganze Land zu stärken, attraktiver und damit zukunftsfähig zu machen?<br />

Bisherige Vorschläge des BMBVS u.a.:<br />

Neuausrichtung der kommunalen Flächenpolitik: Die Kommunen sollten<br />

Ausweisungen für den großflächigen E<strong>in</strong>zelhandel beschränken und auf der „Grünen<br />

Wiese“ grundsätzlich ausschließen.<br />

Revitalisierung <strong>in</strong>nerstädtischer Flächen: Zur Förderung der Innenentwicklung und<br />

Reduzierung des Flächenverbrauchs sollte sich die <strong>Stadt</strong>entwicklung auf den<br />

Siedlungsbestand konzentrieren.<br />

Kommunale Flächenpolitik: Städte und Geme<strong>in</strong>den sollten <strong>in</strong> der Innenstadt e<strong>in</strong>e<br />

strategische Bodenvorratspolitik betreiben.<br />

42


Novelle Bauplanungsrecht<br />

Stärkung der Innentwicklung der Städte<br />

• Verfahrensbeschleunigung<br />

• Wiedernutzung von Brachflächen<br />

• Nachverdichtung<br />

• Flexibilisierung im Arten-, Vogel- und Biotopschutz<br />

• Darstellung zentraler Versorgungsbereiche im F-Plan<br />

Stärkere Verankerung des Klimaschutzes im Baurecht<br />

• klimagerechte <strong>Stadt</strong>erneuerung<br />

• Climate Improvement Districts (CID)<br />

• Weiterentwicklung § 1 Abs. 5 BauNVO zur „Klimaanpassung“<br />

E<strong>in</strong>zelhandelsagglomerationen als neue Gebietstypologie<br />

• Klärung durch Rechtsprechung<br />

• neuer Gebietstyp <strong>in</strong> BauNVO aufnehmen bzw. verankern<br />

Umgang mit Schrottimmobilien<br />

• Änderung des Rückbaugebots,<br />

• Änderung und Erweiterung § 179 BauGB, § 27a BauGB<br />

Zeitplan<br />

• Durchführung von Planspielen, Diskussionsrunden<br />

• Gesetz noch <strong>in</strong> 2011<br />

43


<strong>E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklungen</strong> <strong>in</strong><br />

<strong>Innenstädten</strong><br />

1. Bedeutung des E<strong>in</strong>zelhandels für die Innenstadtentwicklung<br />

2. Verkaufsflächenentwicklungen<br />

3. Umsatzentwicklung, Flächenproduktivitäten<br />

4. Filialisierungsgrad<br />

5. Besucher-/Passantenfrequenzen<br />

6. Leerstände<br />

7. Verkehrsentwicklung<br />

8. Shopp<strong>in</strong>g Center<br />

9. Weißbuch Innenstadt, Novelle Baugesetzbuch<br />

10. Prognosen E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklung<br />

44


Prognosen der künftigen E<strong>in</strong>zelhandelsentwicklung<br />

• weiterer Bedeutungsverlust des Konsumgüterhandels<br />

• fortgesetztes Flächenwachstum<br />

• Flächenflut erodiert Nahversorgungsnetze und damit<br />

Versorgungsqualität<br />

• weitere Zunahmen E-Commerce<br />

• Beschleunigung der Auslese durch Flächen,- Kosten- und<br />

Preisdruck<br />

• Discount-Angebotstypen weiter im Vormarsch<br />

• Wertedynamik begünstigt, aber auch erwartungs-<br />

/dom<strong>in</strong>anzgerechte „Servicewelten“<br />

• Bedeutungszunahme strategischer Allianzen und<br />

Kooperationen<br />

• neue Konzepte („Shopota<strong>in</strong>ment“, Inszenierung,Convenience etc.)<br />

45


Vorschläge zur Stärkung des E<strong>in</strong>zelhandels <strong>in</strong> den<br />

Städten/<strong>Innenstädten</strong><br />

• E<strong>in</strong>dämmung des Flächenwachstums im E<strong>in</strong>zelhandel,<br />

Anwendung der Gesetze<br />

• Abbau von Investitionshemmnissen <strong>in</strong> den Städten<br />

• Erhalt/Ausbau der Städtebauförderung<br />

• stärkere Funktionsmischung der Städte<br />

• Rückführung der Wohnbevölkerung <strong>in</strong> die städtischen Zentren<br />

• Rückbau von E<strong>in</strong>zelhandelsflächen<br />

• Erstellung von E<strong>in</strong>zelhandelskonzepten<br />

• Maßnahmen zur städtebaulichen Aufwertung<br />

• stärkere E<strong>in</strong>b<strong>in</strong>dung der Immobilien-/Grundstückseigentümer<br />

(„BID´s“)<br />

• aktives <strong>Stadt</strong>- und Citymarket<strong>in</strong>g<br />

• Vernetzung der Service- und Dienstleistungsangebote<br />

46

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!