highway-code-irish

Gach úsáideoir 

bóithre 

Córas Oifi giúil na 

Slánródaíochta 

do Thuaisceart Éireann 

Eagrán Athbhreithnithe 2008

CÓRAS 

OIFIGIÚIL na 

SLÁNRÓDAÍOCHTA 

do Thuaisceart Éireann

© Cóipcheart na Corónach 2010 

Is féidir an téacs sa doiciméad seo (seachas an tArmas Ríoga agus lógónna de 

chuid ranna nó gníomhaireachtaí eile) a atáirgeadh saor in aisce i bhformáid nó i 

meán ar bith fad is go ndéantar go beacht é agus fad is nach n-úsáidtear i 

gcomhtheács míthreorach é. Ní mór a admháil go bhfuil an t-ábhar faoi 

chóipcheart na Corónach agus ní mór teideal an doiciméid a shainiú. 

I gcás go bhfuil aon ábhar cóipchirt tríú páirtí sainithe againn, beidh ort cead a 

fháil ó shealbhóirí an chóipchirt sin. 

Maidir le húsáid ar bith eile den ábhar seo, scríobh chuig an Oifig Eolas Earnála 

Poiblí, Foireann Pholasaí Eolais, Kew, Richmond, Surrey TW9 4DU nó 

ríomhphost: licensing@opsi.gov.uk 

Má fhoilsítear eagráin mhacasamhlacha den fhoilseachán seo nó aon eagrán eile 

atá an-chosúil le stíl agus le cuma na bunchóipe, d’fhéadfadh sé mearbhall a 

chur ar an phobal. Más mian le foilsitheoir ábhar an fhoilseacháin seo a 

atáirgeadh níor chóir dó/di stíl agus cuma an eagráin oifigiúil a mhacasamhlú. 

Níor chóir eagráin eile a chur i láthair amhail is gur eagráin oifigúla iad. 

Arna ullmhú ag an Roinn Comhshaoil. 

Tá an doiciméad/foilseachán seo ar fáil ar www.roadsafetyni.gov.uk 

Athchlóite Meán Fómhair 2010 le leasú. 

ISBN 978 0337 08886 5 

Aithníonn an Roinn Comhshaoil tábhacht agus luach a cuid custaiméirí. 

Caithimid lenár gcuid custaiméirí uile le meas agus seachadaimid ár seirbhísí ar 

bhealach oibiachtúil, múinte agus cothrom. 

athchúrsáilte 

Tá an leabhar seo clóite 75% ar pháipéar atá 75% athchúrsáilte

Clár 

Intreoir 3 � 

Rialacha do choisithe 5 � 

Rialacha do chathaoireacha rothaí agus do scútair 

chumhacht-thiomáinte � 

15 � 

Rialacha d’ainmhithe 18 � 

Rialacha do rothaithe 21 � 

Rialacha do ghluaisrothaithe 26 � 

Rialacha do thiománaithe agus do ghluaisrothaithe 28 � 

Rialacha ginearálta, teicnící agus comhairle do gach tiománaí, 34 

gluaisrothaí, rothaí agus marcach � 

Ag úsáid an bhóthair 53 � 

Úsáideoirí bóithre a bhfuil cúram breise de dhíth orthu 70 � 

Ag tiomáint le linn drochaimsire 76 � 

Ag fanacht agus ag páirceáil 80 � 

Mótarbhealaí 85 � 

Cliseadh feithiclí agus teagmhais tráchta 91 � 

Oibreacha bóthair 96 � 

Crosairí comhréidhe 97 � 

Trambhealaí 100 � 

Solaschomharthaí ag rialú tráchta 102 � 

Comharthaí d’úsáideoirí eile bóithre 103 � 

Comharthaí ó dhaoine údaraithe 104 � 

Comharthaí tráchta 106 � 

Marcanna bóthair 114 � 

Marcanna feithicle 117 � 

Iarscríbhinní 

1. Tusa agus do rothar 118 � 

2. Riachtanais maidir le ceadúnas tiomána gluaisrothair 118 � 

3. Doiciméadú mótarfheithicle, riachtanais maidir le 

tiománaí faoi oiliúint agus tiománaí srianta � 

120 � 

4. An t-úsáideoir bóithre agus an dlí 122 � 

5. Pionóis 124 � 

6. Cothabháil, sábháilteacht agus slándáil feithicle 127 � 

7. Garchabhair ar an bhóthar � 130 � 

8. Cód sábháilteachta do thiománaithe nua 132 � 

Eolas eile 133 � 

Aguisín 135 � 

Innéacs 141 � 

1 � 

2 �

Intreoir 

Tá Córas na Slánródaíochta do Thuaisceart Éireann 

(Córas na Slánródaíochta nó an Córas as seo amach) 

riachtanach mar ábhar léitheoireachta do chách. 

Intreoir 

Tá na grúpaí seo a leanas thar a bheith leochaileach nó i 

mbaol agus iad ar an bhóthar: coisithe, go háirithe páistí, 

daoine breacaosta nó daoine faoi mhíchumas, rothaithe, 

gluaisrothaithe agus marcaigh. Tá sé tábhachtach go mbíonn 

gach úsáideoir bóithre ar an eolas faoin Chóras agus go 

mbíonn siad tuisceanach dá chéile. Baineann sé sin le 

coisithe oiread is a bhaineann sé le tiománaithe, rothaithe 

agus marcaigh. 

Is ceanglais dhlithiúla iad cuid mhaith de na rialacha atá 

sa Chóras, agus mura gcloíonn tú leis na rialacha sin tá tú 

ag déanamh cion coiriúil. B’fhéidir go ngearrfaí fíneáil ort, 

b’fhéidir go gcuirfí pointí pionóis ar do cheadúnas nó b’fhéidir 

go ndícháileofaí thú ón tiomáint. Sna cásanna is tromchúisí 

b’fhéidir go gcuirfí i bpríosún thú. Bíonn a leithéid de rialacha 

so-aitheanta de bharr go mbíonn na focail ‘NÍ MÓR/NÍ 

MÓR GAN’ ann. Lena chois sin, áiríonn gach riail tagairt 

ghiorraithe don reachtaíocht a chuireann síos ar an chion. Tá 

míniú ar na giorrúcháin ar fáil ar leathanach 125. 

Mura gcloíonn tú leis na rialacha eile sa Chóras, ní hionann 

sin is a rá go n-ionchúiseofar thú, ach b’fhéidir go mbainfí 

úsáid as Córas na Slánródaíochta i bhfianaise in aon chás 

cúirte faoin Reachtaíocht Tráchta (féach leathanach 125) lena 

fháil amach cé atá faoi dhliteanas. Áiríonn sé sin rialacha a 

úsáideann foclaíocht chomhairleach ar nós ‘ba chóir/níor 

chóir’ nó ‘déan/ná déan’. 

Dá mbeadh na rialacha atá in Córas na Slánródaíochta ar 

eolas ag daoine agus dá gcloífeadh siad leo d’fhéadfadh sé 

líon na dtaismeach bóthair a laghdú go mór. Tá gach duine 

freagrach as líon na mbásanna agus líon na ngortuithe a 

tharlaíonn ar ár mbóithre gach lá a laghdú. Tig le Córas na 

Slánródaíochta cuidiú linn an dualgas sin a chomhlíonadh. Tá 

níos mó eolais ar theicnící tiomána/marcaíochta/rothaíochta 

ar fáil in Treoir Oifigiúil Tiomána DSA – na bunscileanna, agus 

Treoir Oifigiúil Gluaisrothaíochta DSA – na bunscileanna. 

3 �

Tá Córas na Slánródaíochta bunaithe ar leagan na Breataine 

Móire. Cé go bhfuil reachtaíocht Thuaisceart Éireann maidir 

le sábháilteacht ar bhóithre á cur i gcomhréir le reachtaíocht 

na Breataine Móire, tá roinnt difríochtaí ann agus bhí gá le 

hiad a léiriú san eagrán seo. Mar shampla, is iomaí úsáideoir 

bóithre i dTuaisceart Éireann nach mbeadh cur amach acu 

ar thrasrianta eachaíochta agus puifíneacha nó tramanna. 

Cuireadh tagairtí do na nithe sin san áireamh, áfach, de bharr 

go mb’fhéidir go gcuideodh sé le cónaitheoirí Thuaisceart 

Éireann a bhfuil sé ar intinn acu cuairt a thabhairt ar an 

Bhreatain Mhór. Moltar do dhuine ar bith, tiománaithe go 

háirithe, a bhfuil sé ar intinn aige/aici cuairt a thabhairt ar 

an Bhreatain Mhór leagan na Breataine Móire de Chóras 

na Slánródaíochta a cheannach fosta. Lena chois sin, 

moltar do dhuine ar bith a bhfuil sé ar intinn aige/aici cuairt 

a thabhairt ar Phoblacht na hÉireann cóip de ‘Rialacha 

an Bhóthair’ a cheannach agus a thabhairt faoi deara go 

bhfuil gach comhartha luasteorann i bPoblacht na hÉireann 

scríofa i gciliméadair san uair. Tá Córas na Slánródaíochta 

don Bhreatain Mhór ar fáil ar líne ag www.direct.gov.uk faoi 

thaisteal agus iompar. Tá Rialacha an Bhóthair de chuid 

Phoblacht na hÉireann ar fáil ar www.rulesoftheroad.ie. 

4 �

1 

2 

3 

Rialacha do choisithe 

Treoir ghinearálta 

Rialacha dochoisithe 

Ba chóir cosáin (áirítear air sin aon chosán ar thaobh an 

bhóthair) a úsaid má bhíonn siad ar fáil. I ngach cás inar 

féidir é, déan do dhícheall gan bheith gar don cholbha agus 

do dhroim leis an trácht. I gcás go gcaithfidh tú siúl ar an 

bhóthar, amharc sa dá threo ar dtús. Bí tuisceanach do 

dhaoine eile i gcónaí. 

Mura bhfuil aon chosán ann, siúil ar an taobh dheas den 

bhóthar ionas go dtig leat an trácht i d’aghaidh a fheiceáil. 

Ba chóir duit bheith thar a bheith cúramach agus 

• bí réidh le siúl duine i ndiaidh an duine eile, go háirithe ar 

bhóithre cúnga nó má bhíonn easpa solais ann 

• coinnigh in aice le taobh an bhóthair. 

B’fhéidir gur shábháilte an bóthar a thrasnú i bhfad roimh 

choradh géar ar dheis ionas go mbeadh seans ní b’fhearr ag 

trácht i d’aghaidh tú a fheiceáil. Trasnaigh ar ais i ndiaidh an 

chortha. 

Cuidigh le húsáideoirí bóithre eile le tú a fheiceáil. 

Caith nó iompar rud éigin éadrom-dáite, geal nó fluaraiseach 

mura bhfuil mórán de sholas an lae ann. Nuair a bhíonn 

sé dorcha, úsáid ábhair fhluaraiseacha (m.sh. bandaí 

muinchille, saiseanna, bástcótaí, seaicéid, coisbheart), atá 

tiománaithe ábalta a fheiceáil trí cheannsoilse a úsáid suas le 

trí huaire níos faide ar shiúl i gcomparáid le hábhair neamhfhrithchaiteacha. 

5 � 

Riail 3 

Cuidigh le 

daoine eile 

tú a fheiceáil

4 

5 

6 

7 

Níor chóir do pháistí óga bheith amuigh leo féin ar an 

chosán, ná ar an bhóthar (féach Riail 7). Nuair a thógtar páistí 

amach, fan eatarthu féin agus an trácht agus coinnigh greim 

láidir ar a lámha. Strapáil páistí óga isteach i bpramanna nó 

úsáid srianta. Má tá tú ag brú páiste óg i mbugaí, ná brúigh 

an bugaí isteach sa bhóthar agus tú ag iarraidh a chinntiú go 

bhfuil sé slán le trasnú, go háirithe idir feithiclí páirceáilte. 

Siúlóidí eagraithe. Ba chóir do ghrúpaí móra daoine atá ag 

siúl le chéile cosán a úsáid má tá a leithéid ar fáil; mura bhfuil 

cosán ann, ba chóir dóibh fanacht ar thaobh na láimhe clé. 

Ba chóir d’fhairtheoirí bheith chun tosaigh agus ar chúl an 

ghrúpa agus ba chóir dóibh éadaí fluaraiseacha a chaitheamh 

i rith an lae agus éadaí frithchaiteacha a chaitheamh sa 

dorchadas. San oíche, ba chóir don fhairtheoir chun tosaigh 

solas bán a thaispeáint agus ba chóir don fhairtheoir ar chúl 

an ghrúpa solas dearg a thaispeáint. Ba chóir do dhaoine ar 

an taobh amuigh de ghrúpaí móra soilse a iompar agus éadaí 

frithchaiteacha a chaitheamh fosta. 

Mótarbhealaí. NÍ MÓR do choisithe GAN bheith ar 

mhótarbhealaí nó ar shliosbhóithre ach amháin i gcás 

éigeandála (féach Rialacha 271 agus 275). 

Dlí RO Airteagal 20 & MTR rialachán 13(1)(b) 

Ag trasnú an bhóthair 

An Cód Sábhála. Baineann an chomhairle thíos faoi 

thrasnú an bhóthair le gach coisí. Ba chóir an Cód Sábhála 

a theagasc do pháistí agus níor chóir iad a ligean amach 

leo féin go dtí go dtig leo é a thuiscint agus á úsáid mar is 

ceart. Ní hionann an aois ag a mbíonn gach páiste ábalta sin 

a dhéanamh. Is iomaí páiste nach bhfuil ábalta a mheas cé 

chomh gasta agus atá feithiclí ag dul nó cé chomh fada ar 

shiúl atá siad. Foghlaimíonn páistí trí shampla a leanúint. Mar 

sin, ba chóir do thuismitheoirí agus do chúramóirí an Cód 

a úsáid ina iomlán i gcónaí agus iad amuigh lena bpáistí. Tá 

siad freagrach as cinneadh a dhéanamh maidir leis an aois 

ar féidir le páistí an cód a úsáid go sábháilte leo féin. 

A. I dtús báire, cuardaigh áit shábháilte le trasnú, áit a 

bhfuil spás leis an chosán ar an taobh eile a bhaint amach. 

Má tá trasrian in aice láimhe, bain úsáid as. Tá sé níos 

sábháilte bóthar a thrasnú trí úsáid a bhaint as: íosbhealach, 

droichead coisithe, oileán, trasrian síogach, trasrian 

peileacánach, trasrian puifíneach, nó ag áit a bhfuil pointe 

6 �


trasnaithe atá á stiúradh ag póilín nó ag patról trasnaithe 

scoile. Ina áit sin, roghnaigh áit a bhfuil radharc soiléir i ngach 

treo. Déan iarracht gan trasnú idir carranna atá páirceáilte 

(féach Riail 14), ar choradh caoch nó gar do mhullach 

cnoic. Bog go spás ina mbeidh tiománaithe agus marcaigh 

ábalta tú a fheiceáil go soiléir. Ná trasnaigh an bóthar go 

trasnánach. 

B. Stop go díreach sula mbainfidh tú an colbha amach, 

áit ar féidir leat fios a bheith agat an bhfuil aon rud ag teacht. 

Ná téigh róghar don trácht. Mura bhfuil aon chosán ann 

coinnigh ar shiúl ó thaobh an bhóthair ach déan cinnte go 

dtig leat an trácht atá ag teacht a fheiceáil. 

C. Féach thart ort le haghaidh tráchta agus éist. 

Thiocfadh leis an trácht teacht ó threo ar bith. Éist chomh 

maith, mar in amanna is féidir leat trácht a chloisteáil sula 

bhfeiceann tú é. 

D. Má tá trácht ag teacht, lig dó dul tharat. Féach 

mórthimpeall ort arís agus éist. Ná trasnaigh go dtí go 

mbeidh bearna shábháilte sa trácht agus tá tú cinnte go 

mbeidh neart ama agat. Cuimhnigh, fiú má tá trácht i bhfad 

ar shiúl, b’fhéidir go mbeadh sé ag teacht chugat go gasta. 

E. Nuair atá sé sábháilte, gabh díreach trasna an 

bhóthair - ná rith. Coinnigh ag amharc agus ag éisteacht 

le haghaidh tráchta agus tú ag trasnú, i gcás go mbeidh aon 

trácht ann nach bhfaca tú, nó i gcás go dtiocfaidh trácht 

eile go tobann. Coimhéad rothaithe agus gluaisrothaithe 

a d’fhéadfadh bheith ag taisteal idir lánaí tráchta. Ná siúil 

trasna an bhóthair go trasnánach. 

7 � 

Riail 7 

Amharc 

mórthimpeall 

ort agus éist 

le haghaidh 

tráchta sula 

dtrasnaíonn 

tú an bóthar

8 

9 

10 

11 

12 

13 

Ag acomhal. Agus tú ag trasnú an bhóthair, coimhéad 

trácht atá ag casadh isteach sa bhóthar, go háirithe ar do 

chúl. Más rud é gur thosaigh tú ag trasnú agus tá trácht ag 

iarraidh casadh isteach sa bhóthar, tá tosaíocht agat air agus 

ba chóir do na húsáideoirí bóithre sin slí a ghéilleadh duit 

(féach Riail 170). 

Bacainní Sábhála do Choisithe. I gcás go bhfuil bacainní 

ann, ná trasnaigh an bóthar ach amháin ag na bearnaí a 

chuirtear ar fáil do choisithe. Ná dreap thar na bacainní agus 

ná siúil eatarthu sin agus an bóthar. 

Pábháil thadhlach. Tugann dromchlaí ardaithe, ar féidir iad 

a mhothú faoi do chos, rabhadh agus treoir do na daill nó do 

dhaoine caocha. Is iad na dromchlaí is coitianta sraith stodaí 

ardaithe, a úsáidtear ag pointí trasnaithe le colbha íslithe, 

nó sraith barraí cruinne ardaithe a úsáidtear ag crosairí 

comhréidhe, ag barr agus ag bun staighre agus ag roinnt 

guaiseacha eile. 

Sráideanna aontreo. Seiceáil cé acu bealach ina bhfuil 

an trácht ag bogadh. Ná trasnaigh go dtí go mbeidh sé 

sábháilte é a dhéanamh gan stopadh. D’fhéadfadh lánaí bus 

agus rothar feidhmiú i malairt treo i gcomparáid leis an chuid 

eile den trácht. 

Lánaí bus agus rothar. Bí cúramach agus tú ag trasnú na 

lánaí sin, óir d’fhéadfadh an trácht bheith ag bogadh ní ba 

ghasta iontu ná mar atá i lánaí eile, nó in éadan an tsrutha 

tráchta. 

Bealaí atá in úsáid ag rothaithe fosta. Téann roinnt 

rothar-raonta taobh le cosáin, ag úsáid gné leithscartha le 

rothaithe a leithscaradh ó dhaoine atá ag siúl. D’fhéadfadh 

píosaí gairide de phábháil thadhlach bheith mar pháirt de 

bhealaí leithscartha fosta le cuidiú le daoine lagamhairc 

fanacht ar an taobh cheart. Ar thaobh na gcoisithe bíonn 

sraith barraí maola ann atá ina luí trasna threo an taistil 

(patrún dréimire). Ar thaobh na rothaithe tá na barraí céanna 

treoshuite i dtreo an taistil (patrún trambhealaigh). Níl gach 

bealach a roinntear le rothaithe leithscartha. Bí thar a bheith 

faichilleach sna cásanna sin (féach Riail 62). 

8 �

14 

15 

16 

17 

18 


Feithiclí atá páirceáilte. I gcás go gcaithfidh tú trasnú idir 

feithiclí atá páirceáilte, úsáid imill na bhfeithiclí mar a bheadh 

colbha ann. Stop ansin agus cinntigh go dtig leat gach rud a 

fheiceáil mórthimpeall ort agus cinntigh go dtig leis an trácht 

tusa a fheiceáil. Cinntigh go bhfuil bearna idir aon fheithicil 

atá páirceáilte ar an taobh eile ionas go dtig leat an cosán a 

bhaint amach. Ná trasnaigh an bóthar os comhair, nó ar 

chúl, aon fheithicile agus a hineall ag oibriú, go háirithe 

feithicil mhór, mar b'fhéidir nach mbeadh an tiománaí ábalta 

tú a fheiceáil. 

Feithiclí atá ag cúlú. Ná trasnaigh ar chúl feithicle atá 

ag cúlú, ag taispeáint soilse bána cúlaithe nó ag tabhairt 

rabhaidh. 

Feithiclí atá ag bogadh. NÍ MÓR duit GAN dul ar bord 

feithicle atá ag bogadh nó greim a fháil uirthi. 

Dlí RTO 1995 Airteagal 37 

San oíche. Caith ball éadaigh atá frithchaiteach le gurbh 

fhusa do dhaoine eile tú a fheiceáil (féach Riail 3). Mura bhfuil 

aon trasrian coisithe in aice láimhe, trasnaigh an bóthar gar 

do sholas sráide ionas gurbh fhusa don trácht tú a fheiceáil 

Trasrianta 

Ag gach trasrian. Agus tú ag úsáid trasriain d'aon 

chineál ba chóir duit 

• seiceáil i gcónaí gur stop an trácht sula dtosaíonn tú ag 

trasnú nó sula mbrúann tú pram amach ar an trasrian 

• trasnú idir na stodaí nó thar mharcanna an trasriain 

shíogaigh i gcónaí. Ná trasnaigh ag taobh an trasriain nó 

ar na línte fiarlánacha, mar go dtig leis bheith contúirteach. 

NÍ MÓR duit GAN moill a dhéanamh ar thrasrian d'aon 

chineál. 

Dlíthe RTRO Airteagal 59(4) & PCR rialachán 17 

9 �

19 

Riail 19 

Tá rabhcháin 

ghealánacha 

le fáil ag 

trasrianta 

síogacha 

20 

Riail 20 

Má tá oileán 

i lár 

trasrianta 

síogacha, is 

dhá 

thrasrian ar 

leith iad 

21 

Trasrianta síogacha. Tabhair neart ama don trácht tú a 

fheiceáil agus stopadh sula dtrasnaíonn tú. Bíonn níos mó 

ama de dhíth ar fheithiclí nuair a bhíonn an bóthar sleamhain. 

Fan go dtí go stopann an trácht ag teacht ón dá thaobh nó 

go dtí go mbíonn an bóthar glan sula dtrasnaíonn tú. 

Cuimhnigh nach gá don trácht stopadh go dtí go mbogann 

duine amach ar an trasrian. Coinnigh ag amharc, agus ag 

éisteacht, sa dá threo ar eagla nach bhfeiceann tiománaí nó 

marcach thú agus ar eagla go ndéanann sé/sí iarracht dul 

thart ar fheithicil a stop. 

Má tá oileán i lár trasriain shíogaigh, fan ar an oileán agus 

lean Riail 19 sula dtrasnaíonn tú an dara leath den bhóthar – 

is trasrian ar leith atá ann. 

Ag soilse tráchta. D’fhéadfadh soilse speisialta a bheith 

ann do choisithe. Níor chóir duit tosú ar an bhóthar a thrasnú 

ach amháin nuair a bhíonn an fhíor ghlas á taispeáint. I gcás 

go múchtar an fhíor ghlas agus tú ag trasnú an bhóthair, ba 

chóir go mbeadh go leor ama agat leis an taobh eile a bhaint 

10 �

22 

23 

24 


amach, ach ná moilligh. I gcás nach bhfuil aon chomharthaí 

do choisithe ar fáil, amharc go cúramach agus ná trasnaigh 

go dtí go mbíonn na soilse tráchta dearg agus go dtí go 

stopann an trácht. Coinnigh ag amharc agus seiceáil le 

haghaidh tráchta a d’fhéadfadh a bheith ag teacht thart an 

cúinne. Cuimhnigh go mb’fhéidir go ligfeadh soilse tráchta 

do thrácht bogadh i lánaí áirithe fad is go mbíonn trácht i 

lánaí eile stoptha. 

Ná trasnaigh Trasnaigh go cúramach Ná tosaigh ag trasnú* 

Riail 21 

Ag soilse 

tráchta, 

trasrianta 

puifíneacha 

agus 

peileacán - 

acha 

* Trasrianta 

peileacán - 

acha 

amháin 

Trasrianta peileacánacha. Tá na trasrianta seo faoi rialú 

soilse tráchta agus tá coisithe freagrach as na soilse a úsáid 

de réir mar is cuí. Brúigh an cnaipe smachta leis na soilse 

tráchta a chur air. Nuair a bhíonn an fhíor dhearg le feiceáil, 

ná trasnaigh. Nuair a bhíonn fíor shocair ghlas á taispeáint, 

seiceáil gur stop an trácht agus trasnaigh go cúramach 

ansin. Má thosaíonn an fhíor ghlas ag splancadh, níor chóir 

duit trasnú. I gcás gur thosaigh tú ag trasnú cheana féin ba 

chóir go mbeadh am agat trasnú go sábháilte. 

Tá trasrianta puifíneacha difriúil le trasrianta 

peileacánacha mar go bhfuil na fíoracha dearga agus glasa 

os cionn an bhosca rialúcháin ar do thaobhsa den bhóthar 

agus ní bhíonn an fhíor ghlas ag splancadh ag am ar bith. 

Brúigh an cnaipe agus fan go dtaispeántar an fhíor ghlas. 

Nuair a bhíonn an bóthar dúbh le trácht, b’fhéidir go mbeadh 

ar an trácht ar do thaobhsa den bhóthar stopadh cé go 

bhfuil na soilse glas. B’fhéidir go mbeadh trácht fós ag 

bogadh ar an taobh eile den bhóthar; mar sin, brúigh an 

cnaipe agus fan leis an chomhartha le trasnú. 

11 �

25 

Riail 25 

Tig le 

rothaithe 

agus le 

coisithe 

araon 

trasrianta 

túcánacha a 

úsáid 

26 

27 

Riail 27 

Úsáideann 

marcaigh 

trasrianta 

eachaíochta. 

Bíonn 

trasrian 

comhth - 

reomhar ann 

go minic 

Is trasrianta solasrialaithe iad na trasrianta túcánacha a 

ligeann do rothaithe agus do choisithe spás a roinnt agus 

trasnú ag an am céanna. Úsáidtear brúchnaipe le hiad a 

oibriú. Is féidir le rothaithe trasnú ar rothair. 

Ag roinnt trasrianta, bíonn ‘blíp’ nó glór le cloisteáil le 

tabhairt le fios do dhaoine dalla nó do dhaoine caocha cá 

huair a bhíonn an fhíor ghlas á taispeáint, agus d’fhéadfadh 

comhartha tadhlach a bheith ann le cuidiú le daoine atá idir 

bhodhar agus dhall. 

Tá trasrianta eachaíochta ann do mharcaigh. Bíonn na 

nithe seo a leanas acu: bacainní cosáin, spásanna níos 

leithne le haghaidh trasnú, comharthaí capaill agus marcaigh 

sna painéil soilse agus dhá thacar rialtán (ceann amháin níos 

airde), nó go díreach painéal rialtáin amháin agus é suite go 

hard. 

12 �

28 

29 

30 

31 

32 


Trasrianta peileacánacha nó puifíneacha ‘fiartha’. 

Nuair nach bhfuil na trasrianta ar gach taobh den oileán 

sráide i líne is dhá thrasrian ar leith iad. Agus tú ar an oileán 

sráide, brúigh an cnaipe arís agus fan go bhfeice tú fíor 

shocair ghlas. 

Trasrianta á rialú ag duine údaraithe. Ná trasnaigh 

an bóthar ach amháin i gcás go dtugann póilín nó patról 

trasnaithe scoile comhartha duit. Trasnaigh os a gcomhair 

i gcónaí. 

Riail 28 

Is dhá 

thrasrian ar 

leith iad 

trasrianta 

fiartha (a 

bhfuil oileán 

sa lár acu) 

I gcás nach bhfuil aon phointí trasnaithe rialaithe ar fáil 

moltar trasnú ag áit ina bhfuil oileán sráide i lár an bhóthair. 

Úsáid an Cód Sábhála (féach Riail 7) le trasnú go dtí an 

t-oileán agus stop. Úsáid arís é le trasnú go dtí an dara leath 

den bhóthar. 

Cásanna ina mbíonn cúram breise de dhíth 

Feithiclí éigeandála. I gcás go dtagann otharcharr, 

inneall dóiteáin, feithicil de chuid na bpóilíní nó aon fheithicil 

éigeandála eile chugat agus soilse gealánacha gorma, 

ceannsoilse agus/nó bonnáin in úsáid, ná siúil ar an 

bhóthar. 

Busanna. Ná téigh ar bord bus nó ná tar amach as bus go 

dtí go mbíonn sé stoptha le ligean duit dul ar bord nó teacht 

amach. Coimhéad rothaithe agus tú ag teacht amach 

as bus. Ná trasnaigh an bóthar go díreach ar chúl nó os 

comhair bus. Fan go dtí go mbíonn sé ar shiúl agus go dtig 

leat an bóthar a fheiceáil go soiléir sa dá threo. 

13 �

33 

34 

35 

Trambhealaí. Tig leo dul trí cheantair choisithe. Beidh a 

mbealach marcáilte ag colbhaí éadomhana, athruithe sa 

phábháil nó i ndromchla eile bóthair, línte bána nó poncanna 

buí. Trasnaigh ag trasrianta sainithe, áit a bhfuil siad ar 

fáil. Ba chóir déileáil le tramanna sa dóigh chéanna agus a 

mbíonn tú ag déileáil tú le feithiclí eile agus amharc sa dá 

threo ar an trambhealach sula dtrasnaíonn tú. Ná siúil ar an 

trambhealach mar go dtiocfadh le tramanna teacht suas 

ar do chúl. Bogann tramanna go ciúin agus ní féidir iad a 

stiúradh amach as an bhealach le tú a sheachaint. 

Crosairí comhréidhe iarnróid. NÍ MÓR duit GAN 

trasnú nó dul thar líne stoptha nuair a bhíonn na soilse 

dearga á dtaispeáint, (lena n-áirítear fíor dhearg coisithe). 

Lena chois sin, ná trasnaigh má bhíonn aláram le cluinstin 

nó tá na bacainní á n-ísliú. B’fhéidir go n-athrófaí ton 

an aláraim dá mbeadh traein eile ag teacht. Mura bhfuil 

aon soilse, aláraim, nó bacainní ann, stop, amharc sa dá 

threo agus éist sula dtrasnóidh tú. B’fhéidir go mbeadh 

dromchla tadhlach le fáil ar an chosán roimh chrosaire 

comhréidh agus barraí ag dul trasna threo taistil na 

gcoisithe le rabhadh a thabhairt do dhaoine lagamhairc 

go bhfuil crosaire ann. Ba chóir go mbeadh an dromchla 

tadhlach ag dul trasna leithead iomlán an chosáin agus 

ba chóir go mbeadh sé lonnaithe ag fad cuí ón bhacainn 

nó líne réamh-mheasta na bacainne. 

Dlí TSR rialachán 39 

Deisiú sráide agus cosáin. D’fhéadfadh cosán bheith 

druidte go sealadach mar nach bhfuil sé sábháilte le húsáid. 

Bí an-chúramach má ordaítear duit siúl ar an bhóthar nó an 

bóthar a thrasnú. 

Cá háit ar chóir do 

mharcaigh bheith agus 

iad ag úsáid timpeallán? 

Féach riail 187 

(leathanach 65) 

14 �

Rialacha doluchtúsáidtecathaoireacharothaíagusscútairchumhacht -thiomáinte 

36 

37 

38 

39 

40 

Rialacha do lucht úsáidte 

cathaoireacha rothaí 

agus scútair chumhachtthiomáinte 

(Tugtar Cóistí Easlán orthu sa reachtaíocht) 

Níl ach aon chineál amháin de chathaoir rothaí lámhoibrithe 

ann agus tugtar Cóiste Easlán Cineál 1 air sin. Tá dhá chineál 

cathaoireacha rothaí agus scútair chumhacht-thiomáinte 

ann. Bíonn uasteorainn luais de 4 km/h ag cathaoireacha 

rothaí láimhe agus ag Feithiclí de Chineál 2 agus tá siad 

deartha le húsáid ar chosáin. Bíonn uasteorainn luais de 8 

mph (12 km/h) ag feithiclí Chineál 3 agus is féidir iad a úsáid 

ar an bhóthar mar aon le cosáin. 

Nuair a bhíonn tú ar an bhóthar ba chóir duit géilleadh don 

treoir agus do na rialacha a bhaineann le feithiclí eile; nuair 

a bhíonn tú ar an chosán ba chóir duit géilleadh don treoir 

agus do na rialacha a bhaineann le coisithe. 

Ar chosáin 

Tá cosáin níos sábháilte ná bóithre agus ba chóir iad a úsáid 

nuair a bhíonn siad ar fáil. Ba chóir duit tosaíocht a thabhairt 

do choisithe agus tuiscint a léiriú do dhaoine eile atá ag 

úsáid na gcosán, go háirithe iad siúd a bhfuil lagú éisteachta 

nó amhairc acu mar go mb’fhéidir nach bhfuil a fhios acu go 

bhfuil tú ansin. 

NÍ MÓR do chathaoireacha rothaí GAN taisteal níos gasta 

ná 4 mph (6 km/h) ar chosáin nó i gceantair choisithe. 

B’fhéidir go mbeadh ort do luas a laghdú le dul in oiriúint 

do dhaoine eile atá ag úsáid na gcosán, daoine nach bhfuil 

ábalta bogadh amach as do bhealach gasta go leor nó i 

gcás go bhfuil an cosán róchúng. 

Dlí MV(IC)R rialachán 4 

Nuair a bhíonn tú ag imeacht ón chosán go dtí an bóthar, 

ba chóir duit bheith thar a bheith cúramach. Sula mbogann 

tú ar aghaidh, amharc thart i gcónaí agus cinntigh go bhfuil 

sé sábháilte dul isteach sa trácht. Déan iarracht na colbhaí 

íslithe a úsáid i gcónaí agus tú ag bogadh ón chosán, fiú má 

15 �

41 

43 

chiallaíonn sé sin go gcaithfidh tú taisteal níos faide le ceann 

a fháil. I gcás go gcaithfidh tú dul suas nó síos colbha, druid 

anonn leis ag dronuillinneacha i gcónaí agus ná déan iarracht 

dul thar cholbha atá níos airde ná an teorainn a mholann 

déantóirí na feithicile. 

Ar an bhóthar 

Ba chóir duit bheith cúramach agus tú ag taisteal ar an 

bhóthar óir d’fhéadfá bheith ag taisteal níos moille ná trácht 

eile (tá do mheaisín srianta go 8 mph (12 km/h) agus b'fhéidir 

nach bhfuil sé chomh sofheicthe sin). 

Ar an bhóthar, ba chóir d'fheithiclí de Chineál 3 taisteal i 

dtreo na tráchta. Ba chóir d'úsáideoirí Chineál 2 an cosán 

a úsáid i gcónaí nuair a bhíonn sé ar fáil. I gcás nach bhfuil 

cosán ann, ba chóir duit bheith faichilleach agus tú ar an 

bhóthar. Ba chóir d'úsáideoirí Chineál 2, i ngach cás inar 

féidir é, taisteal i dtreo an tráchta mar go bhfuil sé sin níos 

sábháilte. Má tá tú ag taisteal san oíche, nuair NACH MÓR 

soilse a úsáid, ba chóir duit taisteal i dtreo an tráchta ionas 

nach gcuirtear mearbhall ar úsáideoirí bóithre. 


NÍ MÓR duit géilleadh do na rialacha céanna atá i bhfeidhm 

d’úsáideoirí eile bóithre maidir le soilse, treotháscairí agus 

bonnáin a úsáid má tá a leithéid ag d'fheithicil. NÍ MÓR 

soilse a úsáid san oíche. Bíodh a fhíos agat go bhféadfaí 

nach mbeadh úsáideoirí bóithre eile ábalta tú a fheiceáil agus 

ba chóir duit tú féin a dhéanamh níos sofheicthe - fiú i rith an 

lae agus fosta nuair a bhíonn sé dorcha - trí, mar shampla, 

seaicéad frithchaiteach nó stiallacha frithchaiteacha a 

chaitheamh ar chúl na feithicle. 


Cad é ba chóir duit a 

dhéanamh mura bhfuil na 

soilse tráchta ag oibriú? 



16 �

Rialacha doluchtúsáidtecathaoireacharothaíagusscútairchumhacht -thiomáinte 

44 

45 

46 

Bí thar a bheith cúramach ag acomhail bhóithre. Agus tú 

ag dul díreach ar aghaidh, seiceáil lena chinntiú nach bhfuil 

aon fheithicil ann atá ar tí trasnú thar do chosán ó chlé, ó 

dheis, nó tú a scoitheadh agus casadh ar chlé. Tá roinnt 

roghanna ann le déileáil le castaí ar dheis, go háirithe casadh 

ó mhórbhóthar. Má tá sé deacair nó contúirteach bogadh 

isteach i lár an bhóthair, tig leat 

• stopadh ar thaobh na láimhe clé den bhóthar agus fanacht 

le go mbeidh bearna shábháilte ann sa trácht. 

• an casadh a dhéanamh mar a bheadh coisí ann, .i. taisteal 

ar an chosán agus trasnaigh an bóthar idir na cosáin, áit 

a bhfuil sé sábháilte a dhéanamh. Ba chóir d'úsáideoirí 

Chineál 3 an fheithicil a athrú go dtí an íosteorainn luais 

agus iad ar an chosán. 

Má tá an t-acomhal róchontúirteach, b'fhéidir gurbh fhiú 

bealach malartach a ghlacadh. Ar an dóigh chéanna, agus 

tú ag dul thart mórthimpeallán (.i. le dhá lána nó níos mó) 

b'fhéidir go mbeadh sé ní ba shábháilte duit an cosán a 

úsáid nó bealach a aimsiú a sheachnaíonn an timpeallán go 

hiomlán. 

Ba chóir géilleadh do gach gnáthshrian páirceála. Níor chóir 

duit d'fheithicil a fhágáil gan duine ina bun má tá sí ina bac 

do choisithe eile - go háirithe iad siúd i gcathaoireacha rothaí. 

Beidh na lamháltais pháirceála a chuirtear ar fáil faoi scéim 

an tSuaitheantais Ghoirm (féach leathanach 134) i bhfeidhm 

do na feithiclí sin a thaispeánann suaitheantas bailí. 

NÍ MÓR GAN na feithiclí sin a úsáid ar mhótarbhealaí 

(féach Riail 253). Níor chóir iad a úsáid ar dhébhealaí 

neamhshrianta, áit a bhfuil an teorainn luais níos mó ná 50 

mph (80 km/h) ach má úsáidtear iad ar na débhealaí sin, NÍ 

MÓR rabhchán ómrach gealánach a bheith acu. Ba chóir 

rabhchán ómrach gealánach a úsáid ar dhébhealaí eile 

(féach Riail 220). 

Dlíthe RO Airteagal 20(1), (3) & (4), RVLR rialacháin 20(1) & 29 

17 �

47 

48 

49 

50 

Rialacha faoi ainmhithe 

Feithiclí capalltarraingthe 

Ba chóir na feithiclí capalltarraingthe a úsáidtear ar an 

bhóthar a oibriú agus a chothabháil de réir caighdeáin atá 

leagtha amach i gCód Cleachtais na Roinne Iompair maidir le 

Feithiclí Capalltarraingthe. Leagann an Cod síos na 

riachtanais do mheasúnú tiomána ar bhóthar sa Bhreatain 

Mhór agus áiríonn sé liosta cuimsitheach seiceálacha 

sábháilteachta lena chinntiú go bhfuil carráiste agus a chuid 

feisteas in ord ceart oibre. 

Trealamh agus éadaí sábháilteachta. Ba chóir go 

mbeadh dhá fhrithchaiteoir dhearga cúil ag gach feithicil 

chapalltarraingthe. Tá sé níos sábháilte gan tiomáint san 

oíche ach má dhéanann tú sin, NÍ MÓR solas bán a bheith 

le feiceáil chun tosaigh agus solas dearg le feiceáil ar chúl. 

Dlí RVLR rialachán 4 

Marcaigh 

Trealamh sábháilteachta. NÍ MÓR do pháistí faoi aois 14 

bliana clogad a chaitheamh a chloíonn leis na Rialacháin. NÍ 

MÓR dó bheith daingnithe go maith. Ba chóir do mharcaigh 

eile cloí leis na riachtanais sin fosta. Ní bhaineann na 

riachtanais sin le páiste ar de reiligiún na Saíceach é/í agus 

é/í ag caitheamh turban. 

Dlíthe H(PHYR)O Airteagal 3 & H(PHYR)R 

Éadaí eile. Ba chóir duit na nithe seo a leanas a 

chaitheamh: buataisí nó bróga a bhfuil boinn chrua agus 

sála crua orthu, éadaí éadrom-daite nó fluaraiseacha i rith 

an lae, éadaí frithchaiteacha i gcás go gcaithfidh tú dul ag 

marcaíocht san oíche nó i ndrochsholas. 

18 �

51 

52 

53 

Rialacha faoiainmhithe 

Riail 50 

Cuidigh le 

daoine eile 

tú a fheiceáil 

San oíche. Tá sé níos sábháilte gan dul ag marcaíocht san 

oíche nó i ndrochsholas, ach má dhéanann tú é, cinntigh go 

bhfuil bandaí frithchaiteacha le feiceáil ar do chapall os cionn 

ailt an rúitín. Ba chóir go mbeadh solas bán chun tosaigh 

agus solas dearg ar chúl feistithe le banda ar ghéag agus/nó 

ar chos dheas/bhuatais mharcaíochta an mharcaigh. Má tá tú 

ag cinnireacht capaill san oíche, iompair solas i do lámh dheas 

agus taispeáin solas bán chun tosaigh agus solas dearg ar 

chúl agus cinntigh go bhfuil éadaí frithchaiteacha ortsa agus 

ar do chapall araon. Moltar go láidir gur chóir do do chapall 

cosaint eireabaill fhrithchaitigh/fhluaraisigh a chaitheamh. 

Marcaíocht 

Sula dtugann tú capall ar an bhóthar ba chóir duit 

• a chinntiú go bhfuil an airnéis chapaill feistithe go maith 

agus go bhfuil bail mhaith uirthi 

• a chinntiú go dtig leat an capall a smachtú. 

Marcaigh le capaill eile i gcónaí, nach bhfuil chomh 

neirbhíseach sin má shíleann tú go mbeidh do chapall 

neirbhíseach i láthair tráchta. Ná marcaigh capall gan diallait 

agus srian. 

Sula dtéann tú a mharcaíocht nó sula dtiontaíonn tú, amharc 

ar do chúl i gcónaí lena chinntiú go bhfuil sé sábháilte. Ansin, 

tabhair comhartha soiléir láimhe. Agus tú ag marcaíocht ar 

an bhóthar ba chóir 

• fanacht ar thaobh na láimhe clé 

• an dá lámh a choinneáil ar na srianta ach amháin má tá tú 

ag tabhairt comhartha 

• an dá chos a choinneáil sna stíoróipí 

19 �

• gan duine eile a iompar 

• gan aon rud a iompar a d’fhéadfadh cur isteach ar do 

chothrom nó a d’fhéadfadh dul in aimhréidh leis na srianta 

• aon chapall atá tú ag cinnireacht a choinneáil ar thaobh na 

láimhe clé 

• bogadh i dtreo an tráchta i sráid aontreo 

• gan níos mó ná beirt bheith ag marcaíocht taobh le taobh, 

agus bheith ag marcaíocht i dtreas singil ar bhóithre 

cúnga nó ar bhóithre gnóthacha agus nuair a bhíonn tú ag 

marcaíocht thar chorthaí. 

Níor chóir duit capall a chinnireacht ar chosán nó ar raon 

54 � rothar. Sa Bhreatain Mhór, úsáid cosán marcaíochta áit ar 

bith inar féidir é sin a dhéanamh. Sa Bhreatain Mhór b’fhéidir 

go mbeadh trasrianta eachaíochta ar fáil do mharcaigh leis 

an bhóthar a thrasnú agus ba chóir duit iad sin a úsáid, áit 

ar bith a bhfuil siad ar fáil (féach leathanach 12). Ba chóir duit 

tuirlingt den chapall ag crosaire comhréidh, áit ar bith a bhfuil 

comhartha ‘Tuirling de do chapall’ á thaispeáint. 

Seachain timpealláin i ngach cás inar féidir é. Má úsáideann 

55 tú iad ba chóir duit 

• fanacht ar thaobh na láimhe clé agus coimhéad feithiclí atá 

ag trasnú romhat leis an timpeallán a fhágáil nó le dul ar an 

timpeallán 

• comhartha láimhe deis a thabhairt agus tú ag marcaíocht 

trasna bealaí amach lena thaispeáint nach bhfuil tú ag 

imeacht 

• comhartha clé a thabhairt go díreach sula bhfágann tú an 

timpeallán. 

Ainmhithe eile 

Madraí. Ná lig madraí amach ar an bhóthar leo féin. 

56 Coinnigh ar iall ghairid iad agus tú ag siúl ar an chosán, ar 

an bhóthar nó ar an chosán a roinntear le rothaithe nó le 

marcaigh. 

Agus tú i bhfeithicil, cinntigh go bhfuil madraí agus ainmhithe 

57 eile srianta mar is ceart ionas nach dtig leo cur isteach ort 

fad is go bhfuil tú ag tiomáint. Agus iad srianta ní bheidh siad 

ábalta tusa nó iad féin a ghortú má stopann tú go gasta. Is 

féidir ainmhithe a shrianadh i gcarranna leis na nithe seo a 

leanas: criosanna sábhála, iomprán peata, cás madra nó 

cosaint mhadra. 

20 �

58 

59 

Rialacha dorothaithe 

Ainmhithe á dtréadaíocht. Ba chóir iad a choinneáil 

faoi smacht an t-am ar fad. Ba chóir duit, más féidir, duine 

eile a chur ar aghaidh ar an bhóthar le rabhadh a thabhairt 

d’úsáideoirí eile bóithre, go háirithe ag coradh nó ag mullach 

cnoic. Tá sé níos sábháilte gan ainmhithe a bhogadh nuair 

a bhíonn sé dorcha, ach má dhéanann tú é, caith éadaí 

frithchaiteacha agus cinntigh go n-iompraítear soilse (solas bán 

chun tosaigh an tréada agus solas dearg ar chúl an tréada). 

Rialacha do rothaithe 

Tá na rialacha seo de bhreis orthu siúd sna hailt a 

bhaineann le gach feithicil (ach amháin an t-alt faoi 

mhótarbhealaí ar leathanach 85). Féach fosta ar 

leathanach 118 - Tusa agus do rothar. 

Éadaí. Ba chóir duit an mhéid cheart de na nithe seo a leanas 

a chaitheamh: 

• clogad rothaíochta atá feistithe i gceart agus a chloíonn leis 

na rialacháin reatha 

• éadaí cuí le haghaidh rothaíochta. Seachain éadaí a 

d’fhéadfadh dul in aimhréidh sa slabhra, nó i roth nó a 

d’fhéadfadh scáth a chur ar do shoilse 

• éadaí éadrom-daite nó fluaraiseacha a chuidíonn le 

húsáideoirí bóithre eile tú a fheiceáil i rith an lae agus i 

ndrochsholas 

• éadaí frithchaiteacha agus/nó oiriúintí (crios, bandaí 

muinchille nó rúitín) sa dorchadas. 

21 � 

Riail 59 

Cuidigh le 

daoine eile 

tú a 

fheiceáil

60 

61 

62 

63 

Idir luí na gréine agus éirí na gréine NÍ MÓR do shoilse 

bána chun tosaigh agus soilse dearga ar chúl bheith lasta 

ar do rothar. Lena chois sin NÍ MÓR frithchaiteoir cúil 

dearg bheith ann (agus frithchaiteoirí troitheáin ómracha, 

má rinneadh é i ndiaidh 24/1/96). Cuideoidh frithchaiteoirí 

tosaigh bána agus frithchaiteoirí spóca le daoine eile tú a 

fheiceáil fosta. Ceadaítear soilse gealánacha ach moltar gur 

chóir do rothaithe atá ag rothaíocht i gceantair gan soilsiú 

sráide lampa socair tosaigh a úsáid. 

Dlí RVLR rialacháin 13, 15, 21 & 27 (arna leasú le RVL(A)R) 

Ag rothaíocht 

Bealaí Rothaíochta agus Áiseanna Eile. Úsáid bealaí 

rothaíochta, réamhlínte stop, boscaí rothar agus trasrianta 

túcánacha ach amháin i gcás go bhfuil sé baolach a leithéid 

a dhéanamh ag an am. Níl sé éigeantach na háiseanna seo a 

úsáid agus beidh sé ag brath ar do thaithí agus ar do 

scileanna, ach tig leo do thuras a dhéanamh níos sábháilte. 

Raonta rothar. De ghnáth, bíonn siad lonnaithe ar shiúl 

ón bhóthar ach is féidir iad a fháil fosta taobh le cosáin. 

D’fhéadfadh rothaithe nó coisithe bheith leithscartha 

nó d’fhéadfadh siad an spás céanna a roinnt (neamhleithscartha). 

Má bhíonn tú ag úsáid raonta leithscartha NÍ 

MÓR duit fanacht ar an taobh atá ceaptha do rothaithe mar 

go bhfanann taobh na gcoisithe mar chosán. Bí cúramach 

agus tú ag scoitheadh coisithe, go háirithe páistí, daoine 

breacaosta nó daoine faoi mhíchumas, agus tabhair neart 

spáis dóibh. Bí réidh le moilliú i gcónaí agus le stopadh 

más gá. Bí cúramach in aice le hacomhail bhóithre mar go 

mb’fhéidir go mbeadh deacrachtaí agat úsáideoirí bóithre 

eile a fheiceáil, úsáideoirí nach bhfeiceann tusa, b’fhéidir. 

Dlí RTRO Airteagail 3 & 4(5) 

Lánaí rothar. Bíonn siad marcáilte le líne bhán (a 

d’fhéadfadh bheith briste) feadh an charrbhealaigh (féach 

Riail 140). Agus tú ag úsáid lána rothar, fan laistigh den lána 

a mhéad is indéanta. Sula bhfágann tú lána rothar seiceáil go 

bhfuil sé sábháilte a dhéanamh agus tabhair le fios go soiléir 

d’úsáideoirí bóithre go bhfuil sé ar intinn agat a dhéanamh. 

Níl sé éigeantach lánaí rothar a úsáid agus braitheann sé 

ar do thaithí agus ar do scileanna, ach tig leo do thuras a 

dhéanamh níos sábháilte. 

22 �

64 

65 

66 

67 


NÍ MÓR duit GAN dul ag rothaíocht ar chosán ach amháin 

ar raon rothar, áit ar cuireadh a leithéid ar fáil. 

Dlí RTRO Airteagal 3 

Lánaí bus. Tig le gluaisrothaithe agus rothaithe bunús na 

lánaí bus, ach amháin lánaí bus ar mhótarbhealaí, a úsáid, 

de réir mar atá sonraithe ar chomharthaí. Coimhéad daoine 

atá ag dul ar bord bus nó ag teacht amach as bus. Bí anchúramach 

agus tú ag scoitheadh bus nó ag fágáil lána bus 

mar go mbeidh tú ag dul isteach i sreabh tráchta atá níos 

gnóthaí. 

Ba chóir duit 

• an dá lámh a choinneáil ar chluasa an rothair ach amháin 

nuair a bhíonn tú ag comharthú nó ag athrú giaranna 

• an dá chos a choinneáil ar na troitheáin 

• gan níos mó ná beirt bheith ag rothaíocht taobh le 

taobh, agus rothaigh i dtreas singil ar bhóithre cúnga nó 

gnóthacha nó nuair a bhíonn tú ag rothaíocht thar chorthaí 

• gan dul ag rothaíocht in aice le cúl feithicle eile 

• gan aon rud a iompar a chuirfidh isteach ar do chothrom 

nó a d’fhéadfadh dul in aimhréidh le do rothaí nó le do 

shlabhra 

• bheith tuisceanach d’úsáideoirí eile bóithre, go háirithe 

coisithe dalla agus coisithe caocha. Cuir in iúl dóibh go 

bhfuil tú ansin nuair is gá, mar shampla trí do chloigín nó 

do bhonnán a bhualadh. 


• amharc mórthimpeall ort sula mbogann tú ar shiúl ón 

cholbha, ag casadh nó ag ionramháil, lena chinntiú go 

bhfuil sé sábháilte a dhéanamh. Tabhair comhartha soiléir 

lena thaispeáint d’úsáideoirí eile bóithre cad é atá ar intinn 

agat a dhéanamh (féach leathanach 103) 

• amharc i bhfad chun tosaigh le haghaidh baic ar an 

bhóthair, ar nós draenacha, poill agus feithiclí atá 

páirceáilte, ionas nach gá duit fiaradh go tobann le hiad a 

sheachaint. Fág neart spáis agus tú ag scoitheadh feithiclí 

atá páirceáilte agus coimhéad doirse atá á n-oscailt nó 

coisithe atá ag siúl amach romhat 

• bheith airdeallach ar thrácht atá ag teacht suas i do 

dhiaidh 

23 �

68 

69 

70 

71 

72 

• bheith thar a bheith cúramach in aice le dronna, cúngaigh 

agus bearta moillithe tráchta 

• Bí cúramach agus tú ag scoitheadh (féach Rialacha 162- 

169). 

NÍ MÓR duit GAN 

• paisinéir a iompar ach amháin i gcás go ndearnadh do 

rothar nó gur cuireadh do rothar in oiriúint le duine a 

iompar 

• greim a choinneáil ar fheithicil nó ar leantóir 

• rothaíocht ar bhealach contúirteach, ar bhealach 

míchúramach nó ar bhealach míthuisceanach 

• rothaíocht agus tú faoi thionchar óil nó drugaí, cógas 

leighis san áireamh. 

Dlí RTO 1995 Airteagail 35, 37, 42, 43 & 44 

NÍ MÓR duit géilleadh do gach comhartha tráchta agus 

solaschomharthaí tráchta. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 50, TSR rialachán 8 

Agus tú ag páirceáil do rothair 

• faigh suíomh sofheicthe, áit a dtig le daoine ag dul an 

bealach é a fheiceáil 

• úsáid seastán rothar nó áiseanna eile páirceála rothar i 

ngach cás inar féidir é 

• ná fág é áit a mbeadh sé ina bhac nó ina chontúirt 

d’úsáideoirí eile bóithre 

• daingnigh go maith é ionas nach dtiteann sé agus nach 

mbíonn sé ina bhac nó ina chontúirt. 

NÍ MÓR duit GAN trasnú an líne stop nuair a bhíonn na 

soilse tráchta dearg. Bíonn réamhlíne stop ag roinnt acomhal 

le ligean duit fanacht agus tú féin a shuí chun tosaigh ar 

thrácht eile (féach Riail 178). 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 50 & TSR rialachán 33(1) 

Acomhail bhóithre 

Ar thaobh na láimhe clé. Agus tú ag druidim le hacomhal 

ar thaobh na láimhe clé, coimhéad feithiclí atá ag casadh 

romhat, amach as an taobh-bhóthar nó isteach sa taobh- 

24 �

73 

74 

75 

76 

77 


bhóthar. Díreach sula dtiontaíonn tú, seiceáil le haghaidh 

rothaithe nó gluaisrothaithe atá ag scoitheadh ar an taobh 

istigh. Ná rothaigh ar an taobh istigh d'fheithiclí atá ag 

comharthú nó ag moilliú le casadh ar chlé. 

Tabhair aird ar fheithiclí fada, a bhfuil neart spáis de 

dhíth orthu le hionramháil ag cúinní. Bíodh a fhios agat 

go bhféadfaí nach bhfeicfeadh tiománaithe thú. B’fhéidir 

go mbeadh orthu bogadh go dtí an taobh dheas sula 

dtiontaíonn siad ar chlé. Fan go dtí go mbeidh an beart 

déanta acu mar go dtagann na rothaí deiridh an-ghar 

don cholbha agus iad ag casadh. Ná déan iarracht dul ag 

rothaíocht sa spas idir na feithiclí fada agus an colbha. 

Ar thaobh na láimhe deise. Má tá tú ag casadh ar dheis, 

seiceáil an trácht lena chinntiú go bhfuil sé sábháilte. Ansin, 

comharthaigh agus bog go dtí lár an bhóthair. Fan ansin go 

dtí go mbeidh bearna shábháilte sa trácht i d’aghaidh sula 

gcríochnaíonn tú an casadh. B’fhéidir gur shábháilte fanacht 

ar an taobh chlé go dtí go mbeadh bearna shábháilte ann nó 

tuirlingt agus do rothar a bhrú trasna an bhóthair. 

Débhealaí. Cuimhnigh go mbogann an trácht go gasta 

ar fhormhór na ndébhealaí. Agus tú ag trasnú, fan go 

dtí go bíonn bearna shábháilte ann agus trasnaigh gach 

carrbhealach i ndiaidh a chéile. Bí an-chúramach agus tú ag 

trasnú sliosbhóithre. 

Timpealláin 

Tá sonraí iomlána faoin ghnáthamh cheart timpealláin le fáil i 

rialacha 184-190 agus san Aguisín ar Leathanaigh 135 -139. 

Tig le timpealláin bheith contúirteach agus ba chóir druidim 

leo go cúramach. 

B’fhéidir go mothófá ní ba shábháilte dá siúlfá thart ar an 

timpeallán le do rothar, ar an chosán nó ar an chiumhais. Má 

chinneann tú fanacht ar thaobh na láimhe clé ba chóir duit 

• fios a bheith agat go mb’fhéidir nach bhfeicfeadh 

tiománaithe thú go furasta 

• bheith thar a bheith cúramach agus tú ag rothaíocht trasna 

bealaí amach. Is féidir comharthú ar dheis lena thaispeáint 

nach bhfuil tú ag fágáil an timpealláin 

• súil in airde a choinneáil le haghaidh feithiclí atá ag trasnú 

romhat leis an timpeallán a fhágáil nó le dul isteach sa 

timpeallán. 

25 �

78 

79 

80 

81 

82 

83 

Tabhair neart spáis d’fheithiclí fada ar an timpeallán mar 

go bhfuil níos mó spáis de dhíth orthu le hionramháil. 

Ná rothaigh sa spás atá de dhíth orthu le dul thart ar an 

timpeallán. B’fhéidir gur shábháilte fanacht go dtí go mbíonn 

siad imithe ón timpeallán. 

Ag trasnú an bhóthair 

Ná rothaigh trasna trasrianta eachaíochta, mar go bhfuil 

siad ann do mharcaigh amháin. Ná rothaigh trasna trasrian 

peileacánach, puifíneach nó síogach. Tuirling agus brúigh do 

rothar trasna. 

Trasrianta túcánacha. Is trasrianta solasrialaithe iad seo, 

a ligeann do rothaithe agus do choisithe spás trasnaithe a 

roinnt agus trasnú ag an am céanna. Úsáidtear brúchnaipe le 

hiad a oibriú. Feicfidh coisithe agus rothaithe an comhartha 

glas le chéile. Tig le rothaithe trasnú ar rothair. 

Trasrianta do rothair amháin. B’fhéidir go mbeadh raonta 

rothar ar dhá thaobh an bhóthair ceangailte ag trasrianta faoi 

rialú soilse tráchta. Tig leat rothaíocht trasna ach NÍ MÓR 

duit GAN trasnú go dtí go mbíonn an comhartha glas rothair 

á thaispeáint. 

Dlí TSR rialachán 33(1) 

Crosairí comhréidhe/Trambhealaí. Bí an-chúramach 

agus tú ag trasnú na ráillí (féach Riail 306). Ba choir dúit 

tuirlingt ag crosairí comhréidhe, áit a bhfuil comhartha 

‘Tuirling den Rothar’ á thaispeaint. 

Rialacha do 

ghluaisrothaithe 

Tá na rialacha seo de bhreis orthu siúd sna hailt seo a 

leanas, a bhaineann le gach feithicil. Leis na riachtanais 

maidir le ceadúnas tiomána gluaisrothair a fháil, féach 

leathanaigh 118–119. 

Eolas ginearálta 

Ar gach turas, NÍ MÓR don ghluaisrothaí agus an paisinéir 

cúlóige ar ghluaisrothar, ar scútar nó ar mhóipéid clogad 

cosanta a chaitheamh. Ní bhaineann an riail sin le duine ar de 

phobal reiligiún na Saíceach é/í agus é/í ag caitheamh turban. 

NÍ MÓR do chlogaid cloí leis na rialacháin agus NÍ MÓR 

26 �

84 

85 

86 

Rialacha doghluaisrothaithe 

dóibh bheith feistithe i gceart. Ba chóir do rothaithe agus 

paisinéirí gluaisrothar trianach agus gluaisrothar ceathairrothach, 

ar a dtugtar cuadrothair fosta, clogad cosanta a 

chaitheamh chomh maith. Roimh gach turas seiceáil go bhfuil 

scáthlán do chlogaid glan agus bail mhaith air. 

Dlíthe MC(PH)R (arna leasú) rialachán 2, RTO 1995 Airteagail 27 & 28 

Lena chois sin, moltar cosaintí súile a chaitheamh agus NÍ 

MÓR dóibh cloí leis na Rialacháin. Tig le cosaintí atá scrafa 

nó nach bhfuil feistithe go maith cur isteach ar an mhéid atá 

tú ábalta a fheiceáil, go háirithe má bhíonn sé grianmhar 

agus nuair a bhíonn sé dorcha. Smaoinigh ar chosaintí 

cluaise a chaitheamh. Tig le buataisí láidre, miotóga agus 

éadaí cuí tú a chosaint má bhaineann timpiste duit. 

Dlíthe MC(EP)R (arna leasú) rialachán 2 & RTO 1995 Airteagal 29 

NÍ MÓR duit GAN níos mó ná aon phaisinéir cúlóige 

amháin a iompar, agus NÍ MÓR dó/di suí ar an mheaisín 

ar shuíochán ceart. Ba chóir dóibh amharc chun tosaigh 

agus an dá chos a chur ar na tacaí coise. NÍ MÓR duit 

GAN paisinéir cúlóige a iompar mura bhfuil do ghluaisrothar 

deartha lena dhéanamh. NÍ MÓR do dhaoine a bhfuil 

ceadúnas sealadach acu GAN paisinéir cúlóige a iompar. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 34, MV(DL)R rialachán 12(5) & CUR 

rialachán 118 

Ag gluaisrothaíocht i rith an lae. Déan tú féin chomh 

sofheicthe agus is féidir ón dá thaobh mar aon leis an taobh 

thosaigh agus an taobh chúil. Thiocfadh leat clogad éadromdaite 

nó gealdaite agus éadaí nó stiallacha fluaraiseacha a 

chaitheamh. D’fhéadfadh ceannsoilse maolaithe, fiú amháin le 

solas geal an lae, cuidiú le tú a dhéanamh níos sofheicthe. 

Mar sin féin, bí airdeallach mar d’fhéadfaí nach bhfeicfeadh 

tiománaithe eile thú nó d’fhéadfaí nach measfadh siad mar is 

ceart cé chomh fada ar shiúl atá tú nó cé chomh gasta atá tú 

ag bogadh, go háirithe ag acomhail. 

27 � 

Riail 86 

Cuidigh le 

daoine eile 

tú a 

fheiceáil

87 

88 

89 

90 

91 

Ag gluaisrothaíocht sa dorchadas. Caith éadaí nó 

stiallacha frithchaiteacha le tú féin a dhéanamh níos 

sofheicthe sa dorchadas. Frithchaitheann siad an solas ó 

cheannsoilse feithiclí eile, rud a dhéanann tusa sofheicthe 

i bhfad i gcéin. Féach Rialacha 113-116 le haghaidh 

riachtanais soilsithe. 

Ag ionramháil. Ba chóir duit fios a bheith agat cad é atá 

ar do chúl agus ag do thaobhanna sula ndéanann tú aon 

ionramháil. Amharc ar do chúl; úsáid scátháin má tá siad 

ann. Agus tú ag fanacht i scuainí tráchta, coimhéad coisithe 

atá ag trasnú idir feithiclí agus feithiclí atá ag teacht amach 

as acomhail, nó ag athrú lánaí. Cuir tú féin in áit ar leith ionas 

go dtig le tiománaithe tú a fheiceáil ina scátháin. Ina theannta 

sin, agus tú i scaglána i dtrácht atá ag bogadh go mall, bí 

cúramach agus coinnigh do luas íseal. 

Cuimhnigh: Breathnaigh – Comharthaigh – Ionramháil 

Rialacha do thiománaithe 

agus do ghluaisrothaithe 

Bail na feithicle. NÍ MÓR duit a chinntiú go gcloíonn 

d’fheithicil agus do leantóir le riachtanais iomlána na 

Rialachán maidir le Mótarfheithiclí (Tógáil agus Úsáid) (TÉ) 

agus na Rialacháin maidir le Soilsiú Mótarfheithiclí (TÉ) (féach 

leathanach 123). 

Dlíthe CUR, RVLR 

Oiriúnacht do thiomáint 

Cinntigh go bhfuil tú in ann tiomáint. NÍ MÓR duit an 

Ghníomhaireacht Tiománaithe agus Feithiclí a chur ar an 

eolas faoi aon riocht sláinte a d’fhéadfadh cur isteach ar do 

chumas tiomána. 


Má bhíonn tú ag tiomáint nuair a bhíonn tuirse ort, is mó an 

seans go mbainfidh timpiste duit. Leis an riosca sin a laghdú 

• cinntigh go bhfuil tú in ann tiomáint. Ná cuir tús le turas 

fada má tá tuirse nó codladh ort. Faigh oíche mhaith 

chodalta sula dtosaíonn tú ar thuras fada 

• seachain turais fhada a dhéanamh idir meán oíche 

agus 6am, nuair is iondúil nach mbíonn daoine chomh 

hairdeallach sin 

28 �

92 

93 

94 

95 

Rialacha dothiománaitheagusdoghluaisrothaithe 

• pleanáil do thuras le go mbeidh tú ábalta neart sosanna a 

ghlacadh. Moltar gur chóir sos de 15 nóiméad ar a laghad 

a ghlacadh i ndiaidh gach dhá uair an chloig tiomána 

• má bhíonn codladh ort stop in áit shábháilte. Ná stop ar an 

ghualainn chrua de mhótarbhealach 

• �le dul i ngleic le fonn codalta thiocfadh leat dhá chupán 

caife le caiféin a ól agus néal gairid a chodladh (suas le 15 

nóiméad). 

Amharc. NÍ MÓR duit bheith ábalta cláruimhir feithicle 

a léamh, le solas geal an lae, ó fhad 20 méadar (nó 20.5 

méadar, áit a bhfuil seanstíl an uimhirchláir in úsáid). Más 

gá duit spéaclaí (nó lionsaí tadhaill) a chaitheamh leis seo 

a dhéanamh NÍ MÓR duit iad a chaitheamh an t-am ar fad 

agus tú ag tiomáint. Tá de chumhacht ag na póilíní ceanglas 

a chur ar thiománaí tástáil súl a dhéanamh. 

Dlíthe RTO 1981 Airteagal 154, MV(DL)R rialachán 29 & sceideal 7 & 

MVDL(A)R 

Moilligh agus stop más gá má tá solas geal na gréine do do 

dhalladh. 

San oíche nó nuair a bhíonn drochsholas ann, ná húsáid 

spéaclaí, lionsaí nó scáthláin imire má chuireann siad isteach 

ar radharc na súl. 

Alcól agus drugaí 

Ná tiomáin faoi thionchar an óil mar go gcuireann sé 

isteach go mór ar d’ábaltacht le breithiúnas a dhéanamh agus 

ar do chumais. NÍ MÓR duit GAN tiomáint le leibhéal alcóil 

san anáil atá níos airde ná 35 micreagram/100 millilítear d’anáil 

nó leibhéal alcóil san fhuil níos mó ná 80 milleagram/100 

millilítear fola. Déanann alcól na nithe seo a leanas: 

• tugann sé leibhéal bréagach muiníne duit 

• �laghdaíonn sé comhord agus moillíonn sé 

frithghníomhuithe 

• cuireann sé isteach ar do chumas luas, fad agus riosca a 

mheas 

• �laghdaíonn sé do chumas tiomána, fiú má tá tú faoin 

teorainn dhleathach 

• glacann sé am imeacht ó do cholainn; b’fhéidir nach 

mbeifeá in ann tiomáint sa tráthnóna i ndiaidh duit bheith 

ag ól ag am lóin, nó ar maidin i ndiaidh duit bheith ag ól an 

oíche roimh ré. 

29 �

96 

97 

Riail 97 

Cinntigh go 

bhfuil 

ceannbhaic 

curtha in 

oiriúint mar 

is ceart 

Is é an réiteach is fearr gan alcól a ól ar chor ar bith agus 

tú ag tiomáint, mar go dtig le haon mhéid alcóil cur isteach 

ar do chumas tiomána. Má tá sé ar intinn agat bheith ag ól, 

socraigh modh iompair eile. 

Dlí RTO 1995 Airteagail 13, 15 & 16 

NÍ MÓR duit GAN tiomáint faoi thionchar drugaí nó leighis. 

Seiceáil na treoracha nó cuir ceist ar do dhochtúir nó 

ar do phoitigéir. Tá sé thar a bheith contúirteach drugaí 

mídhleathacha a úsáid. Ná glac iad má tá sé ar intinn agat 

tiomáint; ní féidir na hiarmhairtí a thuar ach is féidir leo 

bheith níos tromchúisí ná alcól fiú agus d’fhéadfadh timpistí 

marfacha nó uafásacha bheith mar thoradh orthu. 


Sula n-imíonn tú. Ba chóir duit a chinntiú: 

• gur phleanáil tú do bhealach agus go bhfuil tú ag tabhairt 

go leor ama duit féin nach gcuirfidh éadaí agus coisbheart 

isteach ort na rialtáin tiomána a úsáid ar an dóigh cheart 

• go bhfuil a fhios agat an áit a bhfuil na rialtáin tiomána ar 

fad agus an dóigh le hiad a úsáid sula mbeidh siad de 

dhíth ort. Níl gach feithicil mar an gcéanna; ná fan go dtí 

go mbeidh sé rómhall le fáil amach 

• go bhfuil do scátháin agus do shuíochán curtha in oiriúint 

lena chinntiú go mbeidh tú compordach, go mbeidh 

lánsmacht agat ar na rialtáin tiomána agus nach mbeidh 

rud ar bith ag cur isteach ar radharc na súl 

• go bhfuil ceannbhaic curtha in oiriúint mar is ceart leis 

an riosca a laghdú go ngortóidh tú do mhuineál nó do 

dhromlach i gcás timpiste 

30 �

98 

99 


• go bhfuil go leor artola agat sula dtosóidh tú ar do 

thuras, go háirithe i gcás go mbeidh tú ag tiomáint ar 

mhótarbhealach. Tig leis bheith contúirteach cumhacht a 

chailleadh agus tú ag tiomáint 

• go bhfuil d’fheithicil dleathach agus ródacmhainneach 

• go bhfuil d'fhón póca curtha as. 

Ag tarraingt agus ag lódáil feithiclí. Mar thiománaí 

• �NÍ MÓR duit GAN níos mó a tharraingt ná mar atá 

ceadaithe ag do cheadúnas. Má phasáil tú triail tiomána i 

ndiaidh 1 Eanáir 1997 tá tú srianta i dtaca le meáchan an 

leantóra is a thig leat a tharraingt 

• �NÍ MÓR duit GAN d’fheithicil nó do leantóir a rólódáil. Níor 

chóir duit meáchan a tharraingt má tá sé níos troime ná an 

méid a mholann déantóirí d'fheithicle 

• �NÍ MÓR duit do lód a dhaingniú agus NÍ MÓR don lód 

GAN gobadh amach go contúirteach. Cinntigh go bhfuil 

aon ábhar trom nó géar agus aon ainmhí feistithe go maith. 

Má bhíonn timpiste ann, d’fhéadfadh siad duine éigin 

laistigh den fheithicil a bhualadh agus é/í a ghortú go dona 

• ba chóir duit an meáchan a roinnt i do charbhán nó 

leantóir, na hábhair throma thar an acastóir/na hacastóirí 

den chuid is mó agus cinntigh go bhfuil lód anuas ar an 

bharra tarraingthe. Níor chóir dul thar an lód a mholann 

déantóirí na feithicle don bharra tarraingthe. Ba chóir dó 

sin cuidiú leis gan fiaradh nó lúbadh agus dul as smacht. 

Má tharlaíonn sé sin, cuir níos lú brú ar an luasaire agus 

laghdaigh an luas go réidh leis an smacht a fháil ar ais 

• má tá tú ag iompar lóid nó ag tarraingt leantóra, b’fhéidir go 

mbeadh ort na ceannsoilse a chur in oiriúint. 

I gcás go gcliseann d'fheithicil, bíodh a fhios agat go dtig leis 

bheith contúirteach feithicil a tharraingt le téad. Ba chóir duit 

smaoineamh ar lucht tarrthála ghairimiúil a úsáid. 

Dlíthe CUR rialachán 115 & MV(DL)R rialachán 32 

Criosanna sábhála agus srianta leanaí 

NÍ MÓR duit crios sábhála a chaitheamh i gcarranna, 

i veaineanna agus i bhfeithiclí earraí eile má tá a leithéid ar 

fáil (féach an tábla thíos). NÍ MÓR do dhaoine fásta agus 

do pháistí 14 bliana d’aois agus thairis crios sábhála a úsáid 

má tá a leithéid ar fáil, agus iad ina suí i mionbhusanna, i 

mbusanna agus i gcóistí. Ceadaítear díolúintí do dhaoine 

a bhfuil teastas díolúine leighis acu agus iad siúd atá ag 

31 �

100 

seachadadh agus ag bailiú earraí i bhfeithiclí earraí agus iad 

ag taisteal níos lú ná 50 méadar (tuairim is 162 troigh). 

Dlíthe RTO 1995 Airteagail 23 & 24, RTO 2007 Airteagal 26, MV (WSB) 

R & MV(WSBCFS)R & MV(WSB)(A)R 

Riachtanais criosanna sábhála. Tugann an tábla seo 

achoimre ar na príomhcheanglais dhlíthiúla a bhaineann le 

criosanna sábhála a chaitheamh i gcarranna, i veaineanna 

agus i bhfeithiclí earraí eile. 

Tiománaí 

Páiste faoi 

bhonn 3 

bliana d’aois 

Páiste óna 

3ú breithlá 

suas go dtí 

1.35 méadar. 

(tuairim is 4 

throigh 

5 orlach) in 

airde (nó 12ú 

breithlá, cé 

acu ceann a 

bhainfidh siad 

amach 

ar dtús) 

Páiste thar 

1.35 méadar. 

in airde nó 12 

nó 13 bliana 

d’aois 

Duine fásta 

paisinéirí thar 

14 bliana 

d’aois agus 

thairis 

Suíochán 

tosaigh 

NÍ MÓR an 

crios sábhála 

a chaitheamh 

má tá a 

leithéid ar fáil 

NÍ MÓR 

an srian 

sábháilteachta 

páiste ceart a 

úsáid 

NÍ MÓR 

an srian 

sábháilteachta 

páiste ceart a 

úsáid 

NÍ MÓR crios 

sábhála a 

chaitheamh 

má tá a 


NÍ MÓR crios 

sábhála a 

chaitheamh 

má tá a 


Suíochán cúil 

NÍ MÓR an srian 

sábháilteachta páiste ceart 

a úsáid. Mura bhfuil ceann 

ar fáil i dtacsaí tig leis an 

pháiste taisteal gan bheith 

srianta 

NÍ MÓR an srian 

sábháilteachta páiste 

ceart a úsáid má tá 

criosanna sábhála ar fáil. 

NÍ MÓR crios sábhála 

do dhaoine fásta a úsáid 

mura bhfuil srian leanaí ar 

fáil i dtacsaí nó i bhfeithicil 

phríobháideach atá le fáil 

ar cíos nó i gcás go bhfuil 

gá leis nach rabhthas ag 

súil leis le linn turas gairid, 

nó i gcás go gcuireann dhá 

shrian atá in úsáid isteach 

ar an tríú ceann a úsáid 

NÍ MÓR crios sábhála a 

chaitheamh má tá a leithéid 

ar fáil 

NÍ MÓR crios sábhála a 

chaitheamh má tá a leithéid 

ar fáil 

Cé atá 

freagrach? 

Tiománaí 

Tiománaí 

Tiománaí 

Tiománaí 

Paisinéir 

NÍ MÓR don tiománaí a chinntiú go gcaitheann gach 

páiste thar 14 bliana d’aois i gcarranna, i veaineanna agus i 

bhfeithiclí earraí eile criosanna sábhála nó suí i srian leanaí 

ceadaithe de réir mar is gá (féach tábla thuas). Má tá páiste 

faoi 1.35 méadar (tuairim is 4 throigh 5 orlach) in airde, NÍ 

32 �

101 

102 


MÓR suíochán linbh, suíochán páiste, suíochán treisithe nó 

cúisín treisithe atá fóirsteanach do mheáchan an pháiste a 

úsáid agus é feistithe de réir threoracha na ndéantóirí. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagail 23 & 24, MV(WSB) R & MV(WSBCFS)R & 

MV(WSB)(A)R 

Riail 100 

Cinntigh go 

n -úsáideann 

leanbh 

srian cuí 

atá curtha 

in oiriúint i 

gceart 

NÍ MÓR GAN suíochán linbh aghaidh ar chúl a fheistiú 

isteach i suíochán atá cosanta ag mála aeir tosaigh, mar gur 

féidir páiste a ghortú go dona nó a mharú mar gheall air i 

gcás timpiste. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagail 23 & 24, MV(WSB)R & MV(WSBCFS)R & 

MV(WSB)(A)R 

Páistí i gcarranna, i veaineanna agus i bhfeithiclí 

earraí eile. Ba chóir do thiománaithe atá ag iompar páistí i 

gcarranna, i veaineanna agus i bhfeithiclí earraí eile a chinntiú 

fosta 

• gur chóir do pháistí dul isteach san fheithicil ar an doras is 

cóngaraí don cholbha 

• go bhfuil srianta páistí feistithe i gceart de réir threoracha 

na ndéantóirí 

• nach suíonn páistí ar chúl na suíochán cúil i gcarr fada 

nó i gcarr cúlhaiste, ach amháin má tá suíochán páiste 

speisialta feistithe 

• go n-úsáidtear na glais sábháilteachta páistí, má tá siad ar 

fáil, nuair a bhíonn páistí san fheithicil 

• go gcoinnítear páistí faoi smacht. 

33 �

103 

104 

Rialacha, teicnící agus 

comhairle ghinearálta do gach 

tiománaí, gluaisrothaí, rothaí 

agus marcach 

Ba chóir do gach tiománaí, gluaisrothaí, rothaí agus 

marcach an t-alt seo a léamh. Ní thugann na rialacha 

i gCóras na Slánródaíochta ceart slí duit i gcúinsí ar 

bith, ach tugann siad comhairle duit maidir le cá huair 

ba chóir duit slí a ghéilleadh do dhaoine eile. Géill slí i 

gcónaí más cuidiú é le timpiste a sheachaint. 

Comharthaí 

Tugann comharthaí rabhadh d’úsáideoirí eile bóithre, coisithe 

san áireamh (féach leathanach 103) agus insíonn siad dóibh 

faoi na bearta atá ar intinn agat. Ba chóir duit na nithe seo a 

leanas a dhéanamh i gcónaí 

• comharthaí soiléire a thabhairt in am, agus a chinntiú nach 

bhfuil sé míthreorach comhartha a thabhairt ag an am sin 

• comharthaí a úsáid le tabhairt le fios d’úsáideoirí eile 

bóithre sula mbogann tú ar aghaidh, sula n-athraíonn tú an 

bealach nó an treo nó sula stopann tú 

• na comharthaí a chur as i ndiaidh duit iad a úsáid 

• a chinntiú nach gcuireann do chomharthaí mearbhall 

ar dhaoine eile. Mar shampla, más mian leat stopadh i 

ndiaidh taobh-bhóthair, ná tabhair comhartha go dtí go 

mbeidh tú ag dul thar an bhóthar sin. Má dhéanann tú 

comhartha níos luaithe ná sin d’fhéadfadh sé a thabhairt 

le fios go bhfuil sé ar intinn agat casadh isteach sa bhóthar 

sin. Tabharfaidh do shoilse coscáin rabhadh do thrácht i 

do dhiaidh go bhfuil tú ag moilliú 

• comhartha láimhe a úsáid le béim a chur ar do 

chomhartha nó le hé a threisiú más gá. Cuimhnigh nach 

dtugann comharthaí tosaíocht duit. 

Lena chois sin, ba chóir duit: 

• comharthaí atá á dtabhairt ag úsáideoirí bóithre eile a 

choimhéad agus gan dul ar aghaidh go dtí go mbíonn tú 

sásta go bhfuil sé sábháilte 

34 �

Rialacha, teicnícíaguscomhairleghinearáltadogachtiománaí,gluaisrothaí,rothaíagusmarcach 

105 

106 

107 

108 

• bheith faicheallach mar go bhféadfaí nár cuireadh táscaire 

ar fheithicil eile as. 

NÍ MÓR duit géilleadh do na comharthaí a thugann póilíní 

agus Oifigigh de chuid na Gníomhaireachta Tiománaithe 

agus Feithiclí (féach leathanaigh 104-105) agus comharthaí a 

úsáideann patróil trasnaithe scoile. 

Dlíthe RTRO Airteagal 60, RTO 1995 Airteagail 49, 75 & 76 & RTO 1981 

Airteagail 180 agus 180A 

Modhanna a úsáideann póilíní le feithiclí a stopadh. 

Más mian le póilíní i bhfeithicil d’fheithicil a stopadh déanfaidh 

siad iarracht, i ngach cás inar féidir é, d’aird a tharraingt tríd 

na modhanna seo a úsáid 

• soilse gorma nó ceannsoilse a splancadh nó a mbonnán a 

úsáid; beidh siad ar chúl d'fheithicle de ghnáth 

• tú a threorú le druidim i leataobh trí thaispeáint agus/nó 

tríd an treotháscaire clé a úsáid. 

NÍ MÓR duit druidim i leataobh ansin agus stopadh a luaithe 

agus a bheidh sé sábháilte a dhéanamh. Cuir as d’inneall ina 

dhiaidh sin. 


Modhanna eile le feithiclí a stopadh 

Tá cumhachtaí ag Oifigigh de chuid na Gníomhaireachta 

Tiománaithe agus Feithiclí feithiclí a stopadh ar gach bóthar, 

mótarbhealaí san áireamh. Tarraingeoidh siad d’aird trí 

shoilse ómra a splancadh 

• ón taobh tosaigh ag iarraidh ortsa iad a leanúint chuig áit 

shábháilte le stopadh 

• ó chúl d’fheithicle, do do threorú le druidim i leataobh trí 

thaispeáint agus/nó ag úsáid an treotháscaire chlé. 

Is cion coiriúil atá ann mura gcloíonn tú lena dtreoracha. NÍ 

MÓR duit géilleadh do chomharthaí ar bith a thugtar (féach 


Dlí RTO 1981 Airteagal 180A 

Tá cumhachtaí ag Oifigigh Thráchta na Gníomhaireachta 

Mórbhealaí feithiclí a stopadh ar fhormhór na mótarbhealaí 

agus roinnt bóithre grád 'A' i Sasana amháin. Má tá oifigigh 

thráchta an HA, agus éide orthu, ag iarraidh ort d'fheithicil 

a stopadh ar mhaithe le cúrsaí sábháilteachta (m.sh. lód 

neamhdhaingean) tarraingeoidh siad d'aird, i ngach cás inar 

féidir é, trí 

35 �

109 

110 

111 

112 

• shoilse ómra a splancadh; beidh siad ag tiomáint ar do 

chúl de ghnáth 

• thú a threorú le druidim i leataobh trí chomharthaí láimhe a 

dhéanamh agus/nó ag úsáid an treotháscaire chlé. 

NÍ MÓR duit druidim i leataobh ansin agus stopadh a luaithe 

agus a bheidh sé sábháilte a dhéanamh. Cuir as d’inneall ina 

dhiaidh sin. Is cion coiriúil atá ann gan cloí lena dtreoracha. 

Dlí RTA 1988, ailt 35 & 163 arna leasú le TMA 2004, alt 6 

Solaschomharthaí tráchta agus comharthaí tráchta. 

NÍ MÓR duit géilleadh do gach solaschomhartha tráchta 

(féach leathanach 102) agus comhartha tráchta a thugann 

orduithe, lena n-áirítear comharthaí agus fógraí sealadacha 

(féach leathanaigh 106-111). Cinntigh go bhfuil a fhios agat, 

go dtuigeann tú agus go ngéilleann tú do gach comhartha 

tráchta agus eolais agus na marcanna bóthair ar fad (féach 

leathanaigh 106-117) 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 50 & TSR rialacháin 8, 13, 14, 24, 25, 25A, 

25B, 26 & 33 

Ceannsoilse a splancadh. Ná splanc do cheannsoilse ach 

amháin le tabhairt le fios d’úsáideoirí eile bóithre go bhfuil tú 

ansin. Ná splanc do cheannsoilse le haon teachtaireacht eile 

a chur in iúl nó le himeagla a chur ar úsáideoirí bóithre eile 

Ná glac leis choíche gurb ionann ceannsoilse ag splancadh 

agus comhartha ag iarraidh ort leanúint ar aghaidh. Úsáid do 

bhreithiúnas féin agus téigh ar aghaidh go cúramach. 

An bonnán. Ná húsáid do bhonnán ach amháin nuair a 

bhíonn d'fheithicil ag bogadh agus caithfidh tú rabhadh 

a thabhairt d'úsáideoirí eile go bhfuil tú ansin. Ná séid do 

bhonnán go hionsaitheach. NÍ MÓR duit GAN do bhonnán 

a úsáid sna cásanna seo a leanas 

• nuair nach bhfuil tú ag bogadh ar an bhóthar 

• agus tú ag tiomáint i limistéar faoi fhoirgnimh idir 11.30 pm 

agus 7.00 am 

ach amháin i gcás go bhfuil úsáideoir bóithre eile i 

gcontúirt. 

Dlí CUR rialachán 114 

36 �


Riachtanais soilsithe 

NÍ MÓR duit 

113 • a chinntiú go bhfuil gach taobhsholas agus solas pláta 

clárúcháin chúil soilsithe idir luí na gréine agus éirí na 

gréine 

• ceannsoilse a úsáid san oíche 

• ceannsoilse a úsáid nuair a éiríonn sé deacair nithe a 

fheiceáil (féach Riail 226). 

Sainmhínítear an oíche (uaireanta dorchadais) mar an 

tréimhse idir leathuair i ndiaidh luí na gréine agus leathuair 

roimh éirí na gréine. 

Dlíthe RVLR rialacháin 2, 27 & 28 & RV(DRM)R rialachán 9 


114 • aon soilse a úsáid ar bhealach a dhallódh nó a chuirfeadh 

isteach ar úsáideoirí bóithre eile, coisithe, rothaithe agus 

marcaigh san áireamh. 

• soilse ceo tosaigh nó cúil a úsáid ach amháin i gcás go 

bhfuil sé thar a bheith deacair aon ní a fheiceáil. NÍ MÓR 

duit iad a chur as nuair a éireoidh sé níos fusa nithe a 

fheiceáil ionas nach ndallfar úsáideoirí bóithre eile (féach 

Riail 226). 

I scuainí tráchta atá ina stad, ba chóir do thiománaithe an 

coscán láimhe a úsáid agus, a luaithe agus a bheidh an 

trácht i do dhiaidh stoptha, a gcos a bhaint den choscán 

coise le soilse coscáin na feithicle a chur as. Laghdóidh 

sé sin an dalladh d'úsáideoirí bóithre ar do chúl go dtí go 

mbogfaidh an trácht arís. 


Lena chois sin, ba chóir duit 

115 • ceannsoilse maolaithe a úsáid má bhíonn sé modartha le 

linn an lae, lena chinntiú gur féidir tú a fheiceáil 

• do cheannsoilse a choinneáil maolaithe nuair a bhíonn tú 

ag scoitheadh go dtí go mbeidh tú ar comhleibhéal leis 

an fheithicil eile agus ansin athrú go dtí príomhbhíoma 

más gá, ach amháin i gcás go ndallfadh sé sin úsáideoirí 

bóithre i d'aghaidh 

37 �

116 

117 

118 

119 

• moilliú agus stopadh más gá má tá ceannsoilse i d’aghaidh 

do do dhalladh. 


Soilse guaise. Is féidir iad a úsáid nuair a bhíonn d’fheithicil 

ina stad, le rabhadh a thabhairt go bhfuil sí ag cur bac leis 

an trácht go sealadach. Ná húsáid iad mar leithscéal le 

páirceáil go contúirteach nó go neamhdhleathach. NÍ MÓR 

duit GAN soilse guaise a úsáid agus tú ag tiomáint nó má 

bhíonn d’fheithicil á tarraingt ach amháin i gcás go bhfuil tú 

ar mhótarbhealach nó ar dhébhealach neamhshrianta agus 

caithfidh tú rabhadh a thabhairt do thiománaithe ar do chúl 

go bhfuil contúirt nó bac rompu. Ná húsáid iad níos mó 

ná mar is gá lena chinntiú go bhfuiltear ar an eolas faoi do 

rabhadh. 


Smacht ar an fheithicil 

Coscánú 

De ghnáth. Is é an dóigh is sábháilte le coscánú, é a 

dhéanamh go luath agus go héadrom. Coisc níos daingne 

de réir mar a thosaíonn tú ag stopadh. Laghdaigh an 

brú de réir mar a stopann an fheithicil le stad preabach a 

sheachaint. 

I gcás éigeandála. Coisc láithreach bonn. Déan iarracht 

gan coscánú chomh géar sin go nglasann tú do rothaí. Is 

féidir smacht a chailleadh ar fheithicil má bhíonn na rothaí 

faoi ghlas. 

Sciorrthaí. Sciorrann feithicil de ghnáth mar go bhfuil an 

tiománaí i ndiaidh cosc, luasghéarú nó stiúradh róghéar 

nó tiomáint róghasta i dtaca le staid an bhóthair de. Má 

sciorrann d’fheithicil, cealaigh an chúis tríd an choscán a 

scaoileadh go hiomlán nó trí níos lú brú a chur ar an luasaire. 

Tiontaigh an roth stiúrtha i dtreo an sciorrtha. Mar shampla, 

má sciorrann cúl na feithicle ar dheis, stiúir go taobh na 

láimhe deise láithreach bonn le teacht amach as. 

38 �


120 

121 

122 

Riail 119 

Sciorrann 

cúl an 

chairr 

faoi dheis. 

Stiúrann an 

tiománaí 

faoi dheis 

ABS. Má tá córas coscánaithe frithghlasála ag d’fheithicil, ba 

chóir duit glacadh leis an chomhairle a thugtar i lámhleabhar 

na feithicle. Mar sin féin, i gcás éigeandála, úsáid an coscán 

go daingean; ná laghdaigh an brú go dtí go mbeidh an 

fheithicil moillithe go dtí an luas inmhianaithe. Ba chóir don 

ABS a chinntiú go gcoinneofar smacht ar an stiúradh, ach ná 

déan talamh slán de go stopfaidh feithicil a bhfuil ABS aici i 

bhfad níos gasta. 

Coscáin faoi thionchar uisce. I gcás gur thiomáin tú trí 

uisce domhain, b’fhéidir nach mbeadh do choscáin chomh 

héifeachtach céanna. Bain triail astu a luaithe agus a bheidh 

sé sábháilte a dhéanamh trí bhrú ar an choscán lena chinntiú 

go n-oibríonn siad. Mura bhfuil siad lán-éifeachtach, cuir brú 

éadrom ar an choscán agus tú ag tiomáint go mall. Cuidíonn 

sé sin le hiad a thriomú. 

Dul le fána i bhfeithicil. Ciallaíonn an téarma seo 

feithicil atá ag taisteal sa ghiar neodrach nó leis an chrág 

brúite síos. Is féidir leis smacht an tiománaí a laghdú de 

bharr 

• go bhfágtar coscánú innill as an áireamh 

• go méadaíonn luas na feithicle agus í ag dul le fána go 

gasta 

• go dtig le húsáid mhéadaithe an choscáin a éifeachtacht 

a laghdú 

• go gcuirtear isteach ar fhreagairt stiúrtha, go háirithe ar 

chora agus ar chúinní 

• go bhféadfaí gur dheacra an giar cuí a roghnú nuair is gá. 

Is lú an seans fosta go gcluinfidh úsaideoirí bóithre eile an 

fheithicil. 

39 �

123 

An Tiománaí agus an Timpeallacht. NÍ MÓR duit GAN 

feithicil pháirceáilte a fhágáil gan duine ina bun leis an inneall ar 

obair nó inneall feithicle a fhágáil ar obair go neamhriachtanach 

fad is go bhfuil an fheithicil stoptha ar bhóthar poiblí. De 

ghnáth, má tá an fheithicil stoptha agus tá gach seans ann go 

bhfanfaidh sí mar sin ar feadh níos mó ná cúpla nóiméad, ba 

chóir duit an coscán láimhe a úsáid agus an t-inneall a chur 

as le hastuithe agus truailliú torainn a laghdú. Mar sin féin, is 

ceadmhach an t-inneall a fhágáil ar obair má tá an fheithicil 

stoptha i dtrácht nó le lochtanna a dhiagnóisiú. 

Dlí CUR rialacháin 113 & 123 

Teorainneacha Luais 

Cineál feithicle 

Carranna agus gluaisrothair (lena 

náirítear veaineanna carrdhíorthacha 

suas go dtí 2 thona de mheáchan 

ualaithe uasta) 

Carranna ag tarraingt carbhán nó 

leantóirí (lena náirítear veaineanna 

carrdhíorthacha agus gluaisrothair) 

Busanna, cóistí agus mionbhusanna 

(nach faide ná 12 mhéadar d’fhad 

iomlán) 

Feithiclí earraí (nach bhfuil níos mó 

ná 7.5 tona de mheáchan ualaithe 

uasta acu) 

Feithiclí earraí (atá níos troime ná 7.5 

tona de mheáchan ualaithe uasta) 

Ceantair 

faoi 

fhoirgnimh* 

mph 

(km/h) 

30 

(48) 

30 

(48) 

30 

(48) 

30 

(48) 

30 

(48) 

Carrbhealaí Débhealaí Mótarbhealaí 

mph 

(km/h) 

60 

(96) 

50 

(80) 

50 

(80) 

50 

(80) 

40 

(64) 

mph 

(km/h) 

70 

(112) 

60 

(96) 

60 

(96) 

60 

(96) 

50 

(80) 

mph 

(km/h) 

70 

(112) 

60 

(96) 

70 

(112) 

70 

(112) 

† 

60 

(96) 

*Baineann an teorainn luais 30 mph le gach trácht ar an bhóthar a bhfuil soilsiú sráide air de ghnáth ach 

amháin má thaispeántar a mhalairt 

† 60 mph (96 km/h) i gcás feithiclí altacha nó feithiclí atá ag tarraingt leantóra. 

40 �


124 

125 

126 

Teorainneacha Luais 

NÍ MÓR duit GAN na huasteorainneacha luais don bhóthar 

agus do d’fheithicil a shárú (féach an tábla ar leathanach 

40). Má bhíonn soilsiú sráide ann, de ghnáth ciallaíonn sé go 

bhfuil teorainn luais 30 mph (48 km/h) ann mura sonraítear a 

mhalairt. 

Dlíthe RTRO Airteagail 36, 39 & 43 & MV(SL)R 

Is é an teorainn luais an t-uasmhéid agus ní chiallaíonn sé 

go bhfuil sé sábháilte tiomáint ag an luas sin beag beann 

ar staid an bhóthair. Má thiomáineann tú ag luasanna atá 

róghasta don bhóthar agus do na coinníollacha tiomána, 

tig leis bheith contúirteach. Ba chóir duit do luas a laghdú 

i gcónaí sna cásanna seo a leanas: 

• má bhíonn contúirtí ann de bharr leagan amach an 

bhóthair nó staid an bhóthair ar nós corthaí 

• má tá tú ag roinnt an bhóthair le coisithe, le rothaithe agus 

le marcaigh go háirithe páistí agus gluaisrothaithe 

• má tá sé níos sábháilte a dhéanamh de bharr staid na 

haimsire 

• má bhíonn tú ag tiomáint san oíche, de bharr go mbíonn 

sé níos deacra úsáideoirí bóithre eile a fheiceáil. 

Faid stoptha. Tiomáin ag luas a chuirfidh ar do chumas 

stopadh giota maith laistigh den fhad a thig leat a fheiceáil 

atá glan. 


• go leor spáis a fhágáil idir tú féin agus an fheithicil romhat 

ionas go dtig leat stopadh go sábháilte má mhoillíonn 

41 � 

Riail 126 

Úsáid 

pointe 

socraithe 

le cuidiú 

leat 

bearna 

dhá 

shoicind a 

thomhas

Gnáthfhaid Stoptha 

20 mph 

(32 km/h) 

30 mph 

(48 km/h) 

40 mph 

(64 km/h) 

50 mph 

(80 km/h) 

60 mph 

(96 km/h) 

70 mph 

(112 km/h) 

6 m 6 m 

9 m 14 m 

= 12 mhéadar (40 troigh) 

nó trí fhad cairr 

12 m 24 m 

= 23 méadar (75 troigh) 

nó sé fhad cairr 

15 m 38 m 


nó naoi bhfad cairr 

18 m 55 m 

21 m 

an fheithicil nó má stopann sí go tobann. Is í an riail is 

sábháilte gan bheith níos gaire ná an fad stoptha foriomlán 

(féach léaráid na nGnáthfhad Stoptha thuas) 

• tabhair bearna dhá shoicind ar a laghad idir tú féin agus 

an fheithicil romhat ar bhóithre, ar a bhfuil trácht atá ag 

bogadh go gasta, agus i dtolláin, áit ar deacra nithe a 

mheas cheal solais. Ba chóir go mbeadh an bhearna 

méadaithe faoi dhó ar a laghad ar bhóithre fliucha agus 

méadaithe níos mó arís ar bhóithre oighreata. 

• cuimhnigh go bhfuil fad níos mó de dhíth ar fheithiclí móra 

agus ar ghluaisrothair le stopadh. Má tá tú ag tiomáint 

feithicil mhór i dtollán, ba chóir duit bearna ceithre shoicind 

a thabhairt idir tú féin agus an fheithicil romhat. 

Más gá duit stopadh i dtollán, fág bearna 5 mhéadar ar a 

laghad idir tú féin agus an fheithicil romhat. 

Cé na codanna de d’fheithicil 

is gá a choinneáil 

glan ó shneachta? 



42 �



nó trí fhad cairr déag 

75 m 

127 

128 

129 

Is treoir ghinearálta iad na faid a thaispeántar. Beidh an fad ag 

brath ar d’aird (fad smaointeoireachta), dromchla an bhóthair, staid 

na haimsire agus staid d’fheithicle ag an am. 

Fad Smaointeoireachta Fad Coscánaithe 


nó ocht bhfad cairr déag 

Gnáthfhad cairr = 4 mhéadar (13 throigh) 


nó ceithre fhad cairr is fiche 

Línte agus marcóirí lánaí ar an 

bhóthar 

Taispeántar léaráidí de na línte ar fad ar leathanach 114. 

Líne bhán bhriste. Marcálann sí lár an bhóthair. Nuair a 

éiríonn an líne seo níos faide agus éiríonn na bearnaí níos 

gairide, ciallaíonn sé go bhfuil contúirt romhat. Ná trasnaigh 

an líne mura bhfeiceann tú go bhfuil an bóthar glan agus is 

mian leat scoitheadh nó an bóthar sin a fhágáil. 

Línte bána dúbailte agus tá an líne is cóngaraí duit 

briste. Ciallaíonn sé sin go dtig leat dul trasna na línte le 

scoitheadh má tá sé sábháilte, fad is go dtig leat an ionramháil 

a chríochnú sula mbíonn line bhán gan bhearnaí le feiceáil ar 

do thaobh arís. Léiríonn saigheada treo bána ar an bhóthar go 

gcaithfidh tú dul ar ais ar do thaobh féin den bhóthar. 

Línte bána dúbailte agus tá an líne is cóngaraí duit 

iomlán bán. Ciallaíonn sé sin NACH MÓR duit GAN dul 

trasna na líne sin nó cos-scaradh a dhéanamh uirthi mura 

bhfuil sé sábháilte agus caithfidh tú dul isteach in áitreabh 

tadhlach nó taobh-bhóthar. Tig leat an líne a thrasnú más 

gá, fad is go bhfuil an bóthar glan, le feithicil atá ina stad a 

scoitheadh, nó le rothar cos, capall nó feithicil cothabhála 

bóithre a scoitheadh, má tá siad ag taisteal ar luas 10 mph 

(16 km/h) nó níos moille. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 50 & TSR rialachán 25 

43 �

130 

131 

Riail 132 

Marcálann 

stodaí 

frith - 

chaiteacha 

bóthair lánaí 

agus imill an 

charr - 

bhealaigh 

132 

Limistéir de stríoca bána trasnánacha nó rachtáin 

atá péinteáilte ar an bhóthar. Tá siad ann le lánaí tráchta a 

scaradh nó le cosaint a thabhairt do thrácht atá ag casadh 

ar dheis. 

• Má tá líne bhán bhriste thart ar an limistéar, níor chóir duit 

dul isteach sa limistéar ach amháin má tá gá leis agus is 

feidir leat a fheiceáil go bhfuil sé sábháilte a dhéanamh 

• Má tá an limistéar marcáilte le rachtáin agus tá línte atá 

iomlán bán thart air, NÍ MÓR duit GAN dul isteach ann, 

ach amháin i gcás éigeandála 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 50, TSR rialachán 8 

Roinnteoirí lánaí. Is línte gairide bána iad seo a úsáidtear ar 

charrbhealaí leathana le hiad a roinnt ina lánaí. Ba chóir duit 

coinneáil eatarthu. 

Is féidir stodaí frithchaiteacha bóthair bheith in úsáid le línte 

bána 

• Marcálann stodaí bána na lánaí nó lár an bhóthair 

• Marcálann stodaí dearga imeall clé an bhóthair 

• Marcálann stodaí ómracha lárthearmann débhealaigh nó 

mótarbhealaigh 

• Marcálann stodaí glasa imeall an phríomh-charrbhealaigh 

ag leataobhanna agus ag sliosbhóithre 

• Léiríonn stodaí glasa/buí go bhfuil coigeartuithe 

sealadacha ann ar leagan amach lánaí m.sh. áit a bhfuil 

oibreacha bóthair ar siúl. 

44 �


133 

134 

135 

136 

137 

Carrbhealaí il-lána 

Smacht i lána 

I gcás go gcaithfidh tú lána a athrú, úsáid do scátháin ar dtús 

agus, más gá, tabhair spléachadh gasta thar do ghualainn 

lena chinntiú nach gcuirfidh tú iallach ar úsáideoir bóithre 

eile cúrsa nó luas a athrú. Nuair a bheidh sé sábháilte a 

dhéanamh, déan comhartha le tabhairt le fios d’úsáideoirí 

eile bóithre cad é atá ar intinn agat a dhéanamh agus nuair a 

bheidh sé glan, bog go dtí an lána eile. 

Ba chóir duit na comharthaí agus na marcanna bóthair a 

leanúint agus dul isteach sa lána de réir mar a threoraítear. 

I gcás go bhfuil an bóthar plódaithe le trácht ná hathraigh 

lánaí gan chúis. Moltar nár chóir coinbhéirsiú ach amháin 

i gcás go bhfuil sé sábháilte agus iomchuí nuair a bhíonn 

feithiclí ag taisteal ar luas an-íseal, m.sh. agus iad ag druidim 

le hoibreacha bóthair nó le teagmhas tráchta. Ní mholtar é a 

dhéanamh ar ardluas. 

Carrbhealach singil 

I gcás go bhfuil trí lána ag carrbhealach singil agus ní 

thugann na marcanna bóthair nó comharthaí tosaíocht do 

thrácht i gceachtar treo 

• úsáid an lána láir amháin le scoitheadh nó le casadh ar 

dheis. Cuimhnigh, níl níos mó de cheart agatsa an lána láir 

a úsáid ná tiománaí atá ag teacht i malairt treo 

• ná húsáid an lána deas. 

I gcás go bhfuil ceithre lána nó níos mó ag carrbhealach 

singil, ná húsáid ach na lánaí atá léirithe ag comharthaí nó 

marcanna. 

Débhealaí 

Is éard is débhealach ann bóthar a bhfuil lárthearmann aige 

leis na carrbhealaí a scoilteadh. 

Agus tú ar dhébhealach dhá lána, ba chóir duit fanacht sa 

lána clé. Úsáid an lána deas le scoitheadh nó le casadh ar 

dheis. I ndiaidh duit scoitheadh, bog ar ais go dtí an lána clé 

nuair a bheidh sé sábháilte a dhéanamh. 

45 �

138 

139 

140 

141 

142 

Agus tú ar dhébhealach trí lána, tig leat an lána láir nó an 

lána deas a úsáid le scoitheadh ach dul ar ais go dtí an lár 

agus ansin go dtí an lána clé nuair a bheidh sé sábháilte. 

Lánaí Malla. Tá na lánaí seo ar fáil ar roinnt cnoc. Úsáid 

an lána seo má tá tú ag tiomáint feithicle atá ag bogadh 

go mall nó má tá feithiclí ar do chúl ag iarraidh scoitheadh. 

Coimhéad na comharthaí agus na marcanna a léiríonn go 

bhfuil an lána ag teacht chun deiridh. 

Lánaí rothar. Léiríonn marcanna agus comharthaí bóthair 

iad. NÍ MÓR duit GAN tiomáint nó páirceáil i lána rothar atá 

marcáilte ag líne atá iomlán bán le linn an ama ina mbíonn 

cosc ar thrácht i bhfeidhm. Ná tiomáin ná páirceáil i lána 

rothar atá marcáilte ag line bhán bhriste ach amháin i gcás 

go bhfuil sé dosheachanta. NÍ MÓR duit GAN páirceáil in 

aon lána rothar fad is go bhfuil srianta feithimh i bhfeidhm. 

Dlí RTRO Airteagal 4(5) 

Lánaí bus. Léiríonn marcanna agus comharthaí bóthair 

go bhfuil lánaí bus ann agus tugtar le fios cé acu (más ann 

dóibh) feithiclí eile a cheadaítear an lána bus a úsáid, agus 

amanna a mbíonn an lána i bhfeidhm. Mura sonraítear a 

mhalairt, NÍ MÓR duit GAN tiomáint nó dul a mharcaíocht/ 

rothaíocht i lána bus le linn na tréimhse atá sé i bhfeidhm. 

Dlí RTRO Airteagal 4(1, 2 & 3) 

Lánaí d’fheithiclí ina mbíonn beirt ar a laghad ag 

taisteal (An Bhreatain Mhór amháin) agus sainlánaí 

feithiclí eile. B’fhéidir go mbeadh lanaí srianta le haghaidh 

úsáid ag cineálacha áirithe feithiclí; d’fhéadfadh na srianta 

sin bheith i bhfeidhm cuid den am nó an t-am ar fad. Beidh 

na hamanna feidhmithe agus na cineálacha feithiclí léirithe ar 

na comharthaí tráchta atá ina dteannta. NÍ MÓR duit GAN 

tiomáint ina leithéid de lánaí le linn a n-amanna feidhmithe 

ach amháin i gcás go léiríonn comharthaí go bhfuil cead agat 

d’fheithicil a thiomáint iontu. (féach leathanach 112). 

B’fhéidir go mbeadh cead ag na feithiclí seo a leanas 

sainlánaí a úsáid: rothair, busanna, tacsaithe, feithiclí 

ceadúnaithe le fáil ar cíos go príobháideach, gluaisrothair, 

feithiclí earraí troma (HGVanna), agus feithiclí ina mbíonn beirt 

ar a laghad ag taisteal (HOVanna). 

46 �


143 

144 

145 

I gcás go bhfuil lánaí HOV ann, NÍ MÓR do na feithiclí seo a 

leanas amháin iad a úsáid: 

• feithiclí ina bhfuil ar a laghad an íosmhéid daoine atá 

curtha in iúl ar na comharthai tráchta 

• aon fheithicil eile, ar nós busanna agus gluaisrothair, de 

réir mar atá curtha in iúl ar chomharthaí sula dtosaíonn an 

lána, beag beann ar líon na ndaoine ar bord. 


Sráideanna aontreo. NÍ MÓR do thrácht taisteal sa 

treo atá curtha in iúl ag comharthaí. B’fhéidir go mbeadh 

lána in aghaidh an tsrutha ag busanna agus/nó ag rothair. 

Roghnaigh an lána ceart do do bhealach amach a luaithe 

agus is féidir. Ná hathraigh lánaí go tobann. Mura gcuireann 

comharthaí nó marcanna bóithre a mhalairt in iúl, ba chóir 

duit: 

• an lána clé a úsáid agus tú ag dul ar chlé 

• an lána deas a úsáid agus tú ag dul ar dheis 

• an lána is oiriúnaí a úsáid agus tú ag dul díreach ar 

aghaidh. 

Cuimhnigh go dtiocfadh leis an trácht bheith ag dul tharat ar 

an dá thaobh. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 50, RTRO Airteagail 4(5) & 5(9) 

Comhairle ghinearálta 


• tiomáint go contúirteach 

• tiomáint gan an cúram agus an aire chuí a thabhairt i 

gcónaí 

• tiomáint gan aird chuí a thabhairt ar úsáideoirí bóithre eile. 

Dlí RTO 1995 Airteagail 10 & 12 

NÍ MÓR duit GAN tiomáint ar chosán nó thar chosán ach 

amháin le rochtain dhleathach a fháil ar réadmhaoin, nó i 

gcás éigeandála. 


47 �

146 

147 

Tiomáin ar bhealach atá oiriúnach don chineál bóthair 

agus do staid an bhóthair ar a bhfuil tú. Cuir na pointí seo a 

leanas san áireamh go háirithe: 

• ná bí ag glacadh le teorainneacha luais mar a bheadh sprioc 

ann. Go minic ní bhíonn sé iomchuí nó sábháilte tiomáint ag 

an uasteorainn luais 

• cuir staid an bhóthair agus staid an tráchta san áireamh. Bí 

réidh faoi choinne cúinsí nach raibh tú ag súil leo nó cúinsí 

casta, mar shampla an bóthar bheith blocáilte ar an taobh 

thall de choradh caoch. Bí réidh le do luas a laghdú mar 

réamhchúram 

• áit a bhfuil acomhail, bí réidh faoi choinne úsaideoirí bóithre 

ag teacht amach 

• �i gcás taobh-bhóthair agus lánaí tuaithe, coinnigh súil in 

airde le hacomhail, áit nach bhfuil tosaíocht ag duine ar bith 

• bí réidh le stopadh ag córais rialaithe tráchta, oibreacha 

bóthair, trasrianta coisithe nó soilse tráchta de réir mar is gá 

• déan iarracht a réamh-mheas cad é a dhéanfaidh rothaithe 

nó coisithe. Má tá coisithe, go háirithe páistí, ag amharc an 

bealach eile b’fhéidir go siúlfadh siad amach ar an bhóthar 

gan tú a fheiceáil. 

Bí tuisceanach. Bí cúramach agus tuisceanach d’úsáideoirí 

eile bóithre, go háirithe iad siúd a bhfuil cúram breise de dhíth 

orthu (féach Riail 204). Ba chóir duit 

• �iarracht a dhéanamh bheith tuisceanach má tá úsáideoirí 

bóithre eile freagrach as fadhbanna a chruthú; b’fhéidir nach 

bhfuil mórán taithí acu nó b’fhéidir nach bhfuil siad eolach ar 

an cheantar 

• bheith foighneach; cuimhnigh gur féidir le duine ar bith botún 

a dhéanamh 

• gan ligean duit féin éirí tógtha nó bheith páirteach má tá 

duine ag gabháil do mhí-iompraíocht ar an bhóthar. Ní 

dhéanfaidh sé sin ach an scéal a chur in olcas. Tarraing 

isteach i leataobh agus, nuair a mhothaíonn tú go bhfuil tú ar 

do shuaimhneas, lean ar aghaidh le do thuras 

• moilliú agus coinneáil siar i gcás go dtarraingíonn úsáideoir 

bóithre isteach romhat ag acomhal. Lig dó/di imeacht. Ná 

gabh thar fóir le do fhreagairt trí thiomáint róghar ar a gcúl le 

himeagla a chur orthu. 

• gan rud ar bith a chaitheamh amach as feithicil, mar 

shampla, bunanna toitíní, cannaí, málaí páipéir nó málaí 

siopadóireachta. Tig leis sin úsáideoirí bóithre eile a chur i 

gcontúirt, go háirithe gluaisrothaithe agus rothaithe. 

48 �


148 

150 

Caithfidh tú d’aird a dhíriú mar is ceart le tiomáint 

agus le dul a mharcaíocht nó a rothaíocht go sábháilte. 

Seachain rud ar bith a chuirfeadh isteach ort ar nós 

• ceol ard (b’fhéidir go mbáithfeadh sé fuaimeanna eile) 

• iarracht a dhéanamh léarscáileanna a léamh 

• caiséad nó CD a chur isteach nó raidió a thiúnadh 

• bheith ag argóint le do phaisinéirí nó le húsáideoirí bóithre 

eile 

• ag ithe agus ag ól 

• ag caitheamh tobac 

NÍ MÓR duit GAN tobac a chaitheamh i bhfeithiclí iompair 

phoiblí nó i bhfeithiclí a úsáidtear le haghaidh oibre i gcúinsí 

áirithe atá leagtha síos. 

Dlí SO & SF(EVPDA)R rialachán 12(1) 

Fóin phóca agus teicneolaíocht i bhfeithiclí 

NÍ MÓR duit smacht iomlán a choinneáil ar d’fheithicil an 

t-am ar fad. NÍ MÓR duit GAN fón póca nó gléas eile den 

chineál chéanna a úsáid, agus tú ag tiomáint nó nuair a 

bhíonn tú ag déanamh maoirseachta ar thiománaí faoi oiliúint, 

ach amháin le scairt a chur ar 999 nó ar 112 i gcás éigeandála 

nuair nach bhfuil sé sábháilte nó ní féidir stopadh. Ná húsáid 

micreafón láimhe agus tú ag tiomáint. Má úsáideann tú 

trealamh lámhshaor, is dócha go dtarraingeoidh sé d’aird ón 

bhóthar. Is sábháilte i bhfad gan aon fhón a úsáid fad is go 

bhfuil tú ag tiomáint nó ag marcaíocht/rothaíocht – faigh áit 

shábháilte le stopadh ar dtús nó úsáid an glórphost agus éist 

leis na teachtaireachtaí níos moille. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagail 10, 12 & 56A & CUR rialacháin 120 & 125A 

Tá baol ann go dtarraingeoidh na córais seo a leanas i 

bhfeithiclí aird an tiománaí: córais loingseoireacht satailíte, 

córais rabhaidh plódaithe tráchta, ríomhairí pearsanta 

(PCanna), ilmheáin, srl. NÍ MÓR duit smacht iomlán a 

choinneáil ar d’fheithicil an t-am ar fad. Ná bí ag brath ar 

chláir chúnaimh tiománaithe ar nós luasrialú nó córais 

rabhaidh fágála lána. Tá siad ar fáil le cuidiú leat ach 

níor chóir duit do leibhéil dírithe airde a laghdú. Ná lig do 

léarscáileanna nó eolas scáileánbhunaithe d’aird a tharraingt 

(ar nós córais loingseoireachta nó córais bainistíochta 

feithiclí) agus tú ag tiomáint nó ag marcaíocht/rothaíocht. Is 

gá áit shábháilte le stopadh a fháil. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagail 10 & 12 & CUR rialachán 120 

49 �

Riail 151 

Ná cuir 

bac ar 

thaobh - 

bhóthar 

151 

152 

Nuair a bhíonn an trácht ag bogadh go mall. 


• an fad idir tú féin agus an fheithicil romhat a laghdú leis an 

sruth tráchta a choinneáil ag dul 

• gan dul chomh gar sin don fheithicil romhat nach dtig leat 

stopadh go sábháilte 

• go leor spáis a fhágáil le go mbeidh tú ábalta ionramháil 

má chliseann an fheithicil romhat nó i gcás go gcaithfidh 

feithicil éigeandála dul tharat 

• gan lanaí a athrú ar chlé le scoitheadh 

• rochtain isteach agus amach as taobh-bhóthair a ligean; 

má bhlocáiltear iad, cuirfidh sé leis an phlódú tráchta 

• rothaithe agus gluaisrothaithe a d’fhéadfadh bheith ag dul 

tharat ar cheachtar taobh a choimhéad. 

Ag tiomáint i limistéir faoi fhoirgnimh 

Sráideanna cónaithe. Ba chóir duit tiomáint go mall agus 

go cúramach ar shráideanna, áit ar dhócha go mbeadh 

coisithe, rothaithe agus feithiclí páirceáilte. I limistéir áirithe 

b’fhéidir go mbeadh uasteorainn luais 20 mph (32 km/h) i 

bhfeidhm. Coinnigh súil in airde le 

• feithiclí atá ag teacht amach as acomhail nó cabhsáin 

• feithiclí atá ag dul chun siúil 

• doirse feithiclí atá ag oscailt 

• coisithe 

• leanaí ag rith amach idir feithiclí atá páirceáilte 

• rothaithe agus gluaisrothaithe. 

50 �


153 

154 

155 

Bearta moillithe tráchta. Tá gnéithe ar bhóithre áirithe 

ar nós: uchtóga moillithe, siceáin agus caoluithe a bhfuil 

sé mar aidhm acu tú a mhoilliú. Nuair a théann tú i dtreo 

na ngnéithe sin, moilligh. Tabhair spás do rothaithe agus 

do ghluaisrothaithe dul tríothu. Tiomáin níos moille áit 

ar bith a bhfuil bearta moillithe ar an bhóthar. Géill slí 

d’úsáideoirí bóithre i d'aghaidh má ordaíonn comharthaí duit 

a dhéanamh. Níor chóir duit úsáideoirí bóithre eile atá ag 

bogadh a scoitheadh fad is go bhfuil tú sna limistéir seo. 

Riail 153 

D ’ fhéadfadh 

siceáin a 

úsáid le 

trácht a 

mhoilliú 

Bóithre tuaithe 

Bí thar a bheith cúramach ar bhóithre tuaithe agus moilligh 

agus tú ag teacht chuig corthaí, ar féidir leo bheith níos géire 

ná an chuma atá orthu, agus ag acomhail agus castaí, a 

d’fhéadfadh bheith i bhfolach rud beag. Bí ag súil le coisithe, 

le marcaigh le rothaithe, le feithiclí feirme mallghluaiseachta 

nó le clábar ar dhromhchla an bhóthair. Cinntigh go dtig leat 

stopadh laistigh den fhad is léir duit bheith glan. Ba chóir duit 

moilliú fosta áit a dtéann bóithre tuaithe isteach i sráidbhailte. 

Bóithre aon-lána. Níl siad leathan go leor ach d’fheithicil 

amháin. B’fhéidir go mbeadh áiteanna spéisialta pasála 

Cá huair a thig leat 

fón póca a úsáid 

i do charr? 



51 �

156 

157 

158 

acu. Má fheiceann tú feithicil ag teacht i do threo, nó tá 

an tiománaí ar do chúl ag iarraidh scoitheadh, stop in áit 

phasála ar thaobh na láimhe clé, nó fan os comhair áit scoite 

ar thaobh na láimhe deise. Géill slí d’úsáideoirí bóithre atá 

ag teacht aníos mala nuair a thig leat. Más gá, cúlaigh go dtí 

go mbaineann tú áit phasála amach le ligean don úsáideoir 

bóithre eile scoitheadh. Moilligh agus tú ag scoitheadh 

coisithe, rothaithe agus marcaigh. 

Ná páirceáil in áiteanna scoite. 

Feithiclí nach bhfuil cead acu 

bóithre agus cosáin a úsáid 

Ní shásaíonn feithiclí cumhacht-thiomáinte áirithe na 

riachtanais déantúis agus theicniúla d’fheithiclí bóthair agus 

de ghnáth, níl sé beartaithe, fóirsteanach ná dleathach iad 

a úsáid ar bhóithre, ar chosáin ná ar raonta rothar. Áirítear 

orthu beagnach gach cineál mion-ghluaisrothair, ar a dtugtar 

mion-mhótair fosta, agus scúitéirí leictreacha ar a dtugtar 

gopeds fosta, atá faoi thiomáint ag innill leictreacha nó innill 

dócháin inmheánaigh. NÍ MÓR GAN na cineálacha feithiclí 

sin a úsáid ar bhóithre, ná ar chosáin. 

Dlí RTO 1995 Airteagail 48, 56, 58, 63 & 72 

Tá múnlaí áirithe gluaisrothar, trírothach mótair agus 

cuadrothair fóirsteanach d’úsáid easbhóthair agus ní 

shásaíonn siad na caighdeáin dhlíthiúla maidir le húsáid ar 

bhóithre. NÍ MÓR GAN feithiclí nach sásaíonn na caighdeáin 

seo a úsáid ar bhóithre. NÍ MÓR GAN iad a úsáid ar chosáin 

ná ar raonta rothair ach oiread. NÍ MÓR duit a chinnitiú go 

sásaíonn aon ghluaisrothar, trírothach mótair, cuadrothar 

nó aon mhótarfheithicil eile na caighdeáin dhlíthiúla agus go 

bhfuil sé cláraithe mar is ceart, faoi cháin agus árachas sula 

n-úsáideann tú ar na bóithre é. Fiú nuair a bhíonn sí cláraithe, 

faoi cháin agus árachas don bhóthar, NÍ MÓR GAN feithiclí 

a úsáid ar chosáin. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagail 48, 56, 63 & 72 & VERA ailt 1, 29, 31A & 43A 

52 �

159 

160 

Ag úsáid an bhóthair 

Rialacha ginearálta 

Sula mbogann tú ar aghaidh ba chóir duit 

Ag úsáidanbhóthair 

• gach scáthán a úsáid lena chinntiú go bhfuil an bóthar glan 

• amharc thart leis na caochspotaí (na limistéir nach dtig leat 

a fheiceáil sna scátháin) a sheiceáil 

• comhartha a dhéanamh más gá sula mbogann tú amach 

• amharc thart le haghaidh seiceáil deiridh amháin. 

Ná bog go dtí go mbíonn sé sábháilte a dhéanamh 

Agus tú ag bogadh ba chóir duit 

Riail 159 

Seiceáil an 

caochspóta 

sula 

mbogann 

tú ar 

aghaidh 

• fanacht ar thaobh na láimhe clé, ach amháin i gcás go 

léiríonn comharthaí bóithre nó marcanna a mhalairt. Is 

féidir eisceacht a dhéanamh nuair is mian leat scoitheadh, 

casadh ar dheis nó i gcás gur mhaith leat feithiclí 

páirceáilte nó coisithe ar an bhóthar a scoitheadh 

• fanacht giota maith ar chlé ar chorthaí ar dheis. Tig leat 

radharc níos fearr ar an bhóthar a bheith agat agus 

laghdaíonn sé an baol go mbuailfidh tú trácht atá ag teacht 

i malairt treo 

• tiomáint leis an dá lámh ar an roth stiúrtha, i ngach cás 

inár féidir é. Cuideoidh sé sin leat smacht iomlán bheith 

agat ar an fheithicil an t-am ar fad. 

53 �

• feithiclí eile a choimhéad go háirithe rothair agus 

gluaisrothair ag déanamh a mbealaigh tríd an trácht. Tá 

siad níos deacra a fheiceáil ná feithiclí atá níos mó agus 

bíonn a gcuid rothaithe an-soghortaithe ar fad. Tabhair 

neart spáis dóibh go háirithe má tá tú ag tiomáint feithicil 

fhada nó ag tarraingt leantóra 

• giar níos ísle a roghnú sula mbaineann tú fána fhada 

amach. Cuideoidh sé sin leat do luas a choinneáil faoi 

smacht 

• agus tú ag tarraingt, cuimhnigh go mbeidh tionchar ag an 

fhad bhreise ar scoitheadh agus ar ionramháil. Rachaidh 

an meáchan breise i bhfeidhm ar an choscánú agus ar an 

luasghéarú fosta. 

Scátháin. Ba chóir gach scáthán a úsáid go héifeachtach le 

161 linn do thurais. Ba chóir duit 

• do scátháin a úsáid go minic ionas go mbíonn a fhios agat 

i gcónaí cad é atá ar do chúl agus ar gach taobh díot 

• na scátháin a úsáid in am sula ndéanann tú comhartha nó 

sula n-athraíonn tú treo nó luas 

• fios a bheith agat nach gclúdaíonn scátháin gach limistéar 

agus go mbeidh caochspotaí ann. Bíonn ort amharc thart 

agus seiceáil. 

Cuimhnigh: Scátháin–Comharthaigh–Ionramháil 

Scoitheadh 

Sula scoitheann tú ba chóir duit a chinntiú 

162 • go bhfuil an bóthar romhat glan go leor 

• nach bhfuil úsáideoirí bóithre ar tí tú a scoitheadh 

• go bhfuil bearna fhóirsteanach os comhair an úsáideora 

bóithre a bhfuil tú réidh lena scoitheadh. 

Ná scoith mura bhfuil sé sábháilte agus dleathach a 

163 dhéanamh � 

Ba chóir duit: � 

• gan dul róghar don fheithicil atá tú ag dul a scoitheadh 

• do scátháin a úsáid, comhartha a dhéanamh nuair a 

bhíonn sé sábháilte a dhéanamh, spléachadh gasta thar 

54 �


do ghualainn a thabhairt, isteach sa chaochspota más gá, 

agus ansin tosú ag bogadh amach 

• gan glacadh leis go dtig leat feithicil romhat, atá ag 

scoitheadh, a leanúint; b’fhéidir nach mbeadh go leor spáis 

ann ach d’fheithicil amháin 

• bogadh go gasta thar an fheithicil atá tú a scoitheadh, a 

luaithe agus a thosaíonn tú á scoitheadh. Tabhair neart 

spáis don fheithicil. Bog ar ais go dtí an taobh clé a luaithe 

agus a thig leat ach ná gearr isteach 

• bheith thar a bheith cúramach san oíche agus nuair nach 

mbíonn mórán de sholas an lae ann nuair a bhíonn sé níos 

deacra luas agus fad a mheas 

• slí a ghéilleadh d’fheithiclí i d'aghaidh sula bpasálann tú 

feithiclí atá páirceáilte nó bacanna eile ar do thaobhsa den 

bhóthar 

• gan scoitheadh ar thaobh na láimhe clé ach amháin i 

gcás go bhfuil an fheithicil os do chomhair ag déanamh 

comhartha le casadh ar dheis, agus i gcás go bhfuil spás 

lena dhéanamh 

Riail 163 

Tabhair an 

méid céanna 

spáis ar a 

laghad 

d ’ úsáideoirí 

leochail - 

eacha 

bóithre is a 

thabharfá 

do charr 

• fanacht i do lána má bhíonn an trácht ag bogadh go mall i 

scuainí. I gcás go mbíonn an scuaine ar dheis ag bogadh 

níos moille ná tú, tig leat scoitheadh ar thaobh na láimhe clé 

• an méid céanna spáis ar a laghad a thabhairt do 

ghluaisrothaithe, do rothaithe agus do mharcaigh is a 

thabharfá agus tú ag scoitheadh cairr (féach Rialacha 

211–215). 


55 �

164 

Riail 164 

Ná gearr 

isteach 

róghasta 

165 

Feithiclí móra. Tá sé níos deacra iad a scoitheadh. 


• titim chun deiridh. Cuideoidh sé sin go mór leat amharc 

romhat agus a chur ar chumas tiománaithe feithiclí móra 

tú a fheiceáil ina gcuid scáthán. Má théann tú róghar 

d’fheithiclí móra, lena n-áirítear feithiclí talmhaíochta ar nós 

tarracóra le leantóir nó trealamh seasta eile, cuirfidh sé 

isteach ar an radharc atá agat ar an bhóthar romhat agus 

b’fhéidir go mbeadh feithicil mhallghluaisteach eile chun 

tosaigh 

• a chinntiú go mbíonn go leor spáis agat le d’ionramháil 

scoite a dhéanamh sula dtugann tú fúithi. Glacann sé 

tréimhse níos faide le feithicil mhór a scoitheadh. Má tá tú 

in amhras, ná scoith. 

• ná glac leis go dtig leat feithicil romhat, atá ag scoitheadh 

feithicil fhada, a leanúint. I gcás go mbíonn fadhb ann, 

b’fhéidir go stopfadh siad den scoitheadh agus go 

dtarraingeodh siad isteach arís. 

NÍ MÓR duit GAN scoitheadh 

• más gá duit trasnú nó cos-scaradh a dhéanamh ar línte 

bána dúbailte agus is lána iomlán é an lána is gaire duit 

(ach féach Riail 129) 

• i gcás go mbeadh ort dul isteach i limistéar atá ann le 

trácht a scoilteadh, má tá sé timpeallaithe le líne bhán gan 

bhearnaí 

• an fheithicil is gaire do thrasrian faoi rialú soilse tráchta go 

háirithe nuair a bhíonn sé stoptha le ligean do choisithe, do 

thrácht eachaíochta nó do rothaithe a thrasnú 

56 �

166 

167 


• I gcás go mbeadh ort dul isteach i lána atá in áirithe do 

bhusanna, do thramanna nó do rothair le linn a uaireanta 

oibriúcháin 

• i ndiaidh comhartha ‘Ná scoitear’ agus go dtí go 

bhfeiceann tú comhartha a chuireann an cosc ar ceal. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 50, TSR rialachán 8, 25 & 25B, RTRO 

Airteagail 59(4) & PCR rialachán 20 

NÁ scoith má tá aon amhras ann, nó i gcás nach dtig leat 

amharc fada go leor chun tosaigh le bheith cinnte go bhfuil 

sé sábháilte. Mar shampla nuair a bhíonn tú ag teacht chuig 

• cúinne nó chuig cortha 

• droichead dronnach 

• mullach cnoic. 

NÁ scoith áit a dtiocfadh leat cur isteach ar úsáideoirí 

bóithre eile. Mar shampla 

• ag teacht chuig acomhal bóithre nó ag acomhal bóithre ar 

cheachtar taobh den bhóthar 

• áit a n-éiríonn an bóthar níos cúinge 

• agus tú ag teacht chuig patról trasnaithe scoile 

• idir colbha agus bus nó tram nuair a bhíonn sé ag stad bus 

• áit a mbíonn trácht ag fanacht i scuainí nó ag oibreacha 

bóthair 

• nuair a chuirfí iallach ar úsáideoir bóithre eile fiaradh nó 

moilliú 

• ag crosaire comhréidh 

• nuair a bhíonn úsáideoir bóithre ag tabhairt le fios go bhfuil 

sé/sí ag casadh ar dheis, fiú má chreideann tú gur chóir go 

mbeadh an comhartha curtha ar ceal. Ná gabh sa seans; 

fan go dtí go gcuirfear an comhartha as. 

• fan ar a gcúl má bhíonn tú ag leanúint rothaí atá ag teacht 

chuig timpeallán nó chuig acomhal, agus bíonn sé ar intinn 

agat casadh ar chlé. 

• nuair a bhíonn tram ina sheasamh ag stad tram ag colbha 

an chosáin agus níl aon lána scoite marcáilte go soiléir do 

thrácht eile. 

57 �

168 

169 

170 

Riail 170 

Géill slí do 

choisithe a 

thosaigh ag 

trasnú an 

bhóthair 

Feithiclí eile do do scoitheadh. Má bhíonn tiománaí 

ag iarraidh tú a scoitheadh, coinnigh ort ag tiomáint ar 

luas socair, agus moilligh más gá le ligean don fheithicil 

scoitheadh. Ná cuir bac ar thiománaithe choíche atá 

ag iarraidh scoitheadh. Tá sé contúirteach tiomáint níos 

gasta nó go dothuartha nuair a bhíonn duine éigin do 

do scoitheadh. Tit chun deiridh le bearna dhá shoicind a 

choinneáil má scoitheann duine éigin thú agus tarraingíonn 

sé/sí isteach sa bhearna romhat. 

Ná cuir moill ar scuaine fhada tráchta, go háirithe má tá tú ag 

tiomáint feithicil mhór nó feithicil mhallghluaisteach. Seiceáil 

do scátháin go minic, agus más cuí, tarraing isteach áit a 

bhfuil sé sábháilte agus lig don trácht dul tharat. 

Acomhail bóithre 

Bí thar a bheith cúramach ag acomhail bóithre. Ba chóir duit 

• rothaithe, gluaisrothaithe, cathaoireacha rothaí/ scútair 

shoghluaisteachta chumhacht-thiomáinte a choimhéad 

mar nach furasta iad a fheiceáil i gcónaí. Bíodh a fhios 

agat go mb’fhéidir nach bhfaca siad nó b’fhéidir nár chuala 

siad thú má tá tú ag tiomáint ar a gcúl 

• coisithe a choimhéad atá ag trasnú bóithre a bhfuil tusa 

ag casadh isteach ann. I gcás gur thosaigh sé/sí/siad ag 

trasnú tá tosaíocht acu, mar sin, géill slí. 

• feithiclí fada a choimhéad a d’fhéadfadh bheith ag casadh 

ag acomhal romhat; b’fhéidir go mbeadh orthu leithead 

iomlán an bhóthair a úsáid leis an chasadh a dhéanamh 

(féach Riail 221) 

58 �

171 

172 

173 


• marcaigh a choimhéad. D’fhéadfadh siad líne dhifriúil a 

ghlacadh ar an bhóthar, rud nach mbeifeá ag súil leis 

• gan talamh slán a dhéanamh de, agus tú ag fanacht ag 

acomhal, go gcasfaidh feithicil atá ag teacht ó thaobh na 

láimhe deise agus ag tabhairt le fios go gcasfaidh sí ar 

chlé. Fan agus déan cinnte 

• amharc mórthimpeall ort sula dtagann tú amach. Ná 

trasnaigh nó ná téigh ar bhóthar go dtí go mbíonn bearna 

ann atá mór go leor le ligean duit a dhéanamh go sábháilte. 

NÍ MÓR duit stopadh ar chúl líne ag acomhal ag a bhfuil 

comhartha ‘Stad’ agus líne bhán gan bhearnaí trasna an 

bhóthair. Fan go dtí go mbíonn bearna shábháilte sa trácht 

sula mbogann tú ar aghaidh. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 50 & TSR rialacháin 8 & 14 

B’fhéidir go mbeadh comhartha ‘Géill Slí’ le fáil ar an bhóthar 

roimh acomhal nó ar thriantán atá marcáilte ar an bhóthar. NÍ 

MÓR duit slí a ghéilleadh do thrácht ar an phríomhbhóthar 

agus tú ag teacht amach as acomhal ag a bhfuil línte bána 

briste trasna an bhóthair. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 50 & TSR rialacháin 8, 14 & 24 

Débhealaí. Agus tú ag trasnú, no ag casadh ar dheis, 

ar dtús meas cé acu atá nó nach bhfuil an lárthearman 

domhain go leor le fad iomlán na feithicle a chosaint. 

Riail 173 

Meas fad 

d ’ fheithicle 

agus ná 

cuir bac 

ar thrácht 

• Má tá, ba chóir duit glacadh le gach leath den 

charrbhealach mar a bheadh bóthar ar leith ann. Fan sa 

lárthearmann go dtí go mbíonn bearna shábháilte sa trácht 

ar an leath eile den bhóthar. 

59 �

Riail 174 

Ná téigh 

isteach in 

acomhal 

bosca 

mura bhfuil 

do bhóthar 

amach glan 

174 

175 

• Má tá an lárthearmann ró-éadomhain d’fhad d’fheithicle, 

fan go dtí go dtig leat an dá charrbhealach a thrasnú ag 

aon am amháin. 

Acomhal bosca. Bíonn línte buí trasna ar a chéile acu, 

péinteáilte ar an bhóthar (féach leathanach 116). NÍ MÓR 

duit GAN dul isteach sa bhosca go dtí go mbíonn do 

bhóthar amach nó do lána amach glan. Mar sin féin, tig leat 

dul isteach sa bhosca agus fanacht nuair is mian leat casadh 

ar dheis, is é an t-aon rud a chuirfeadh bac ort, an trácht i 

d'aghaidh nó feithiclí eile atá ag fanacht le casadh ar dheis. 

Ag timpealláin faoi rialú soilse tráchta NÍ MÓR duit GAN dul 

isteach sa bhosca ach amháin i gcás go dtig leat é a thrasnú 

go hiomlán gan stopadh. 


Acomhail faoi rialú soilse tráchta 

NÍ MÓR duit stopadh ar chúl na líne báine ‘Stop’ atá trasna 

do thaoibh féin den bhóthar ach amháin i gcás go bhfuil an 

solas glas. Má bhíonn an solas ómra le feiceáil ní thig leat dul 

ar aghaidh ach amháin i gcás gur thrasnaigh tú an líne stop 

cheana nó tá tú chomh gar sin dó go mb’fhéidir go mbeadh 

imbhualadh ann dá stopfá. 


60 �

176 

177 

178 


NÍ MÓR duit GAN bogadh chun tosaigh thar an líne bhán 

nuair a bhíonn an solas dearg le feiceáil. Ná gabh ar aghaidh 

ach amháin nuair a bhíonn na soilse tráchta glas agus tá go 

leor spáis agat le dul tríd an acomhal go sábháilte nó ar tí le 

casadh ar dheis. Mura bhfuil na soilse tráchta ag feidhmiú, 

glac leis an acomhal mar a bheadh acomhal gan mharcáil 

ann agus téigh ar aghaidh go han-chúramach. 


Saighead scagtha ghlas. Léiríonn sé seo nach bhfuil ann 

ach lána scagtha. Ná téigh isteach sa lána sin ach amháin i 

gcás go bhfuil tú ag iarraidh dul i dtreo na saighde. Tig leat 

dul ar aghaidh i dtreo na saighde glaise nuair a bhíonn sí, nó 

an solas iomlán glas, le feiceáil. Tabhair am agus spás do 

thrácht eile, go háirithe rothaithe, le bogadh isteach sa lána 

ceart. 

Riail 178 

Ná téigh 

isteach i 

láthair 

feithimh na 

rothaithe 

mura bhfuil 

gá leis 

Línte stop ag céim chun cinn. Bíonn línte stop ag céim 

chun cinn le fáil ag roinnt acomhal faoi rialú soilse tráchta 

le ligean do rothair fanacht chun tosaigh ar thrácht eile. 

NÍ MÓR do thiománaithe, gluaisrothaithe san áireamh, 

stopadh ag an chéad líne bhán a shroicheann siad, agus 

ba chóir dóibh gan bac a chur ar an bhealach nó dul 

isteach sa limistéar atá marcáilte ag amanna eile m.sh. má 

tá an t–acomhal romhat faoi bhac. I gcás go ndeachaigh 

d’fheithicil thar an chéad líne bhán ag an am a n-athraíonn 

an comhartha go dtí dearg, NÍ MÓR duit stopadh ag an 

dara líne bhán, fiú má tá d’fheithicil sa limistéar atá marcáilte. 

Tabhair am agus spás do rothaithe bogadh ar aghaidh nuair 

a bhíonn an comhartha glas le feiceáil. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 50(1) & TSR rialachán 33(6) 

61 �

180 

Riail 180 

Cuir 

d ’ fheithicil i 

suíomh a 

sheach - 

naíonn bac 

ar thrácht 

181 

Ag casadh ar dheis 

I bhfad sula dtiontaíonn tú ar dheis ba chóir duit 

• do chuid scáthán a úsáid lena chinntiú go bhfuil suíomh 

agus gluaiseacht an tráchta ar do chúl ar eolas agat 

• comhartha casadh ar dheis a dhéanamh 

• tú féin a chur in áit díreach ar chlé ó lár an bhóthair nó sa 

spás do thrácht atá ag tiontú ar dheis 

• spás a fhágáil d’fheithiclí eile le scoitheadh ar thaobh na 

láimhe clé, más féidir. 

Fan go dtí go mbíonn bearna shábháilte idir thú féin agus aon 

fheithicil i d'aghaidh. Coimhéad rothaithe, gluaisrothaithe, 

coisithe agus úsáideoirí bóithre eile. Seiceáil do scátháin 

agus do chaochspotaí arís lena chinntiú nach bhfuil duine ar 

bith do do scoitheadh, ansin déan an casadh. 

Ná cas an coirnéal go géar. Bí an-chúramach agus tú ag 

casadh isteach i bpríomhbhóthar; beidh ort súil in airde 

bheith agat do thrácht ag teacht sa dá threo agus fanacht go 

dtí go mbíonn bearna shábháilte ann. 


Agus tú ag casadh ar dheis ag crosbhóthar áit a bhfuil 

feithicil i d'aghaidh ag casadh ar dheis fosta, tá rogha dhá 

mhodh ann 

• cas taobh deas le taobh deas; coinnigh an fheithicil eile ar 

thaobh do láimhe deise agus cas ar a cúl. Seo an modh is 

sábháilte de ghnáth mar go mbíonn radharc glan agat ar 

an trácht atá ag teacht chugat agus tú ag casadh 

62 �

182 

183 


• taobh clé le taobh clé, ag casadh os comhair ar a chéile. 

Tig leis sin bac a chur ar an radharc atá agat ar fheithiclí 

i d'aghaidh, mar sin bí an-chúramach ar fad. B’fhéidir 

go mbeadh rothaithe agus gluaisrothaithe go háirithe i 

bhfolach ort. 

Tig le leagan amach an bhóthair, marcanna nó an dóigh a 

bhfuil an fheithicil eile ina suí tionchar a imirt ar cén modh ba 

chóir a úsáid. 

Riail 181 

Ar Chlé 

- Ag casadh 

taobh deas le 

taobh deas. 

Ar Dheis 

- Ag casadh 

taobh clé le 

taobh clé 

Ag casadh ar chlé 

Úsáid do scátháin agus tabhair comhartha go bhfuil tú ag 

tiontú ar chlé i bhfad sula dtiontaíonn tú ar chlé. Ná scoith 

díreach nuair atá tú ag casadh ar chlé agus bíodh súil in 

airde agat do thrácht atá ag teacht suas ar thaobh do láimhe 

clé sula gcasann tú, go háirithe má tá tú ag tiomáint feithicil 

mhór. D’fhéadfadh go mbeadh rothaithe agus gluaisrothaithe 

go háirithe i bhfolach ort. 

Agus tú ag casadh 

• coinnigh chomh gar do thaobh na láimhe clé agus atá 

chomh sábháilte agus indéanta is is féidir 

Riail 182 

Ná gearr 

isteach ar 

rothaithe 

• géill slí d’aon fheithicil atá ag úsáid lána bus, lána rothar nó 

trambhealach ó cheachtar treo. 

63 �

184 

185 

Riail 185 

Cuir 

d ’ fheithicil i 

suíomh a 

sheach - 

naíonn bac 

ar thrácht 

Timpealláin 

Agus tú ag dul i dtreo timpealláin tabhair aird ar 

an eolas ar fad atá ar fáil duit agus déan na bearta cuí. 

Gheobhaidh tú eolas ó chomharthaí tráchta, ó shoilse 

tráchta agus ó mharcanna lána a stiúrann isteach sa lána 

ceart thú. Ba chóir duit 

• �Scátháin– Comharthaigh – Ionramháil a úsaid ag gach 

céim 

• � a chinneadh a luaithe agus is féidir cén bealach amach is 

gá duit a ghlacadh 

• comhartha cuí a dhéanamh (féach Riail 186). Úsáid do 

chomharthaí ag an am cuí ionas nach gcuirfear mearbhall 

ar úsáideoirí bóithre eile 

• dul isteach sa lána ceart 

• do luas agus suíomh na feithicle a athrú le dul in oiriúint do 

choinníollacha tráchta 

• aird a thabhairt ar luas agus ar shuíomh na n-úsáideoirí 

bóithre ar fad thart ort. 

Agus tú ag teacht chuig an timpeallán ba chóir duit 

• tosaíocht a thabhairt do thrácht atá ag teacht ó thaobh do 

láimhe deise ach amháin i gcás go dtugann comharthaí, 

marcanna bóithre nó soilse tráchta treoir eile ar fad 

• � seiceáil cé acu a ligeann nó nach ligeann marcanna bóithre 

duit dul isteach sa timpeallán gan slí a ghéilleadh. Más 

amhlaidh atá, téigh ar aghaidh, ach amharc ar dheis fós 

sula dtéann tú ar aghaidh 

• gach úsáideoir bóithre eile a choimhéad atá ar an 

timpeallán cheana; bíodh a fhios agat go mb’fhéidir nach 

bhfuil siad ag comharthú i gceart nó ar chor ar bith 

• amharc chun tosaigh sula mbogann tú ar aghaidh lena 

chinntiú gur bhog an trácht romhat ar aghaidh. 

64 �

186 

187 


Comharthaí agus suíomh. 

Agus tú ag glacadh an chéad bhealach amach ar chlé, mura 

léiríonn comharthaí nó marcanna a mhalairt 

• déan comhartha clé agus druid leis an bhealach sa lána 

clé 

• � fan ar thaobh na láimhe clé ar an timpeallán agus coinnigh 

ag déanamh comhartha clé go bhfuil tú ag imeacht. 

Agus tú ag glacadh bealach amach ar dheis nó ag dul thart 

an timpeallán ar fad, mura léiríonn comharthaí nó marcanna 

a mhalairt 

• comharthaigh ar dheis agus druid leis sa lána deis 

• fan ar thaobh na láimhe deise ar an timpeallán go dtí go 

gcaithfidh tú lánaí a athrú leis an timpeallán a fhágáil 

• comharthaigh ar chlé i ndiaidh duit dul thar an bhealach 

amach roimh an cheann atá tú ag iarraidh a úsáid. 

Agus tú ag glacadh aon bhealach amach idirmheánach, 

mura léiríonn comharthaí nó marcanna a mhalairt 

• roghnaigh an lána cuí agus tú ag druidim leis an timpeallán 

• ní gá duit comharthú de ghnáth agus tú ag druidim leis an 

timpeallán 

• fan sa lána sin go dtí go gcaithfidh tú an bealach a athrú 

leis an timpeallán a fhágáil 

• comharthaigh ar chlé i ndiaidh duit dul thar an bhealach 

amach roimh an cheann atá tú ag iarraidh a úsáid. 

I gcás go bhfuil níos mó ná trí lána ag an bhealach isteach 

chuig timpeallán, úsáid an lána is fóirsteanaí agus tú ag 

druidim leis agus ag tiomáint tríd. 

Le comhairle níos sainiúla a fháil ar ghnáthaimh timpealláin, 

féach Aguisín ar leathanaigh 135-139. 

I ngach cás coimhéad na nithe seo a leanas agus 

tabhair neart spáis dóibh 

• coisithe a d’fhéadfadh bheith ag trasnú na mbealaí isteach 

agus na mbealaí amach 

• trácht ag trasnú romhat ar an timpeallán, go háirithe 

feithiclí a bhfuil sé ar intinn acu imeacht ag an chéad 

bhealach amach eile 

• trácht a d’fhéadfadh bheith ag tiomáint sa dá lána nó atá i 

suíomh contrailte 

• gluaisrothaithe 

65 �

188 

189 

190 

Riail 190 

Glac le gach 

timpeallán 

mar a 

bheadh 

timpeallán 

ar leith 

ann 

191 

• rothaithe agus marcaigh a d’fhéadfadh fanacht sa lána clé 

agus comharthú ar dheis má tá sé ar intinn acu dul thart 

an timpeallán. Lig dóibh déanamh amhlaidh. 

• feithiclí fada (lena n-áirítear iad siúd atá ag tarraingt 

leantóirí). D’fhéadfadh go mbeadh orthu bealach difriúil 

a ghlacadh nó tiomáint i lánaí éagsúla ag druidim leis an 

timpeallán nó ar an timpeallán de bharr go bhfuil siad 

chomh fada sin. Coimhéad a gcuid comharthaí. 

Miontimpealláin. Druid leo siúd sa dóigh chéanna agus 

a ndruideann tú le gnáth-thimpealláin. NÍ MÓR do gach 

feithicil dul thar na marcanna lárnacha ach amháin feithiclí 

móra nach féidir sin a dhéanamh ar chor ar bith. Cuimhnigh, 

tá níos lú spáis ann le feithicil a ionramháil agus níos lú 

ama le comhartha a dhéanamh. Seachain U-chastaí ag 

miontimpealláin. Coimhéad daoine eile ag déanamh sin. 


I gcás go bhfuil dhá mhiontimpeallán ann glac leis gur 

timpeallán ar leith iad agus géill slí do thrácht atá ag teacht ó 

thaobh na láimhe deise. 

Níos mó ná timpeallán amháin. Ag roinnt acomhal casta 

b’fhéidir go mbeadh sraith miontimpeallán ann ag gach 

crosbhealach. Glac le gach miontimpeallán mar a bheadh 

timpeallán ar leith ann agus lean na gnáthrialacha. 

Trasrianta coisithe 

NÍ MÓR duit GAN páirceáil ar thrasrian ná sa limistéar atá 

clúdaithe ag na línte fiarláin. NÍ MÓR duit GAN an fheithicil 

ghluaiste is deise don trasrian a scoitheadh ná an fheithicil is 

deise don trasrian a stop le slí a ghéilleadh do choisithe. 

Dlíthe RTRO Airteagal 59(4) & PCR rialacháin 16, 18 & 20 

66 �

192 

193 

194 

195 


I scuaine tráchta, ba chóir duit an trasrian a choinneáil glan. 

Ba chóir duit bheith thar a bheith cúramach faoin áit a bhfuil 

radharc an dá thaobh den trasrian faoi bhac ag trácht atá 

sa scuaine nó ag feithiclí nach bhfuil páirceáilte i gceart. 

D’fhéadfadh coisithe bheith ag trasnú idir feithiclí atá ina 

stad. 

Tabhair neart ama do choisithe trasnú agus ná cuir isteach 

orthu trí d’inneall a reibheáil nó trí bhogadh chun tosaigh. 

Riail 192 

Coinnigh 

an trasrian 

glan 

Trasrianta síogacha. Agus tú ag druidim le trasrian 

síogach 

• coimhéad daoine atá ag fanacht le trasnú agus bí réidh le 

• moilliú nó le stopadh le ligean dóibh trasnú 

• �NÍ MÓR duit slí a ghéilleadh i gcás gur bhog coisí amach 

ar thrasrian 

• tabhair níos mó ama duit féin le stopadh ar bhóithre fliucha 

nó ar bhóithe oighreata 

• ná croith lámh le coisí agus ná húsáid d'adharc le cuireadh 

a thabhairt dóibh trasnú; d’fhéadfadh sé sin bheith 

contúirteach má tá feithicil eile ag teacht 

• coimhéad coisithe a d'fhéadfadh bheith ag teacht ó 

thaobh an trasriain. 

Tá dhá thrasrian ar leith i gceist le trasrian síogach a bhfuil 

oileán lárnach aige (féach an pictiúr ar leathanach 10). 


67 �

196 

Riail 196 

Lig do 

choisithe 

trasnú nuair 

a bhíonn an 

solas ómra 

ag 

splancadh 

197 

198 

199 

200 

Trasrianta faoi rialú soilse tráchta 

Trasrianta peileacánacha. Tá na trasrianta seo faoi rialú 

soilse tráchta agus bíonn solas gealánach ómrach le feiceáil 

i ndiaidh an stopsholais dheirg. NÍ MÓR duit stopadh nuair 

a bhíonn an solas dearg le feiceáil. Nuair a bhíonn an solas 

ómrach ag splancadh NÍ MÓR duit slí a ghéilleadh d’aon 

choisí ar an trasrian. Má bhíonn an líne ómrach ag splancadh 

agus níl aon choisí ar an trasrian, tig leat dul ar aghaidh go 

cúramach. 

Dlíthe RTRO Airteagal 59(4) & PCR rialacháin 10, 19 & 22 

Is trasrian amháin iad na trasrianta peileacánacha a théann 

díreach trasna an bhóthair, fiú nuair a bhíonn oileán lárnach 

ann. NÍ MÓR duit fanacht le coisithe atá ag trasnú ón taobh 

eile den oileán. 


Géill slí d’aon duine atá fós ag trasnú i ndiaidh don 

chomhartha d’fheithiclí athrú go glas. Baineann an chomhairle 

sin le gach trasrian. 

Trasrianta túcánacha, puifíneacha agus eachaíochta. 

Tá na trasrianta sin cosúil le traisrianta peileacánacha, ach ní 

bhíonn aon solas gealánach ómrach le feiceáil; bíonn ord na 

soilse do thrácht ag na trí thrasrian seo mar an gcéanna leis 

an ord ag soilse tráchta. Mura bhfuil an trasrian faoi rialú soilse 

tráchta ag obair i gceart, téigh ar aghaidh go han-chúramach. 

Ag cúlú 

Roghnaigh áit chuí le hionramháil. Más gá duit d’fheithicil a 

chasadh thart, fan go bhfaigheann tú áit shábháilte. Déan 

iarracht gan cúlú nó casadh thart ar bhóthar gnóthach; 

faigh taobh-bhóthar ciúin nó tiomáin timpeall bloc 

taobhshráideanna. 

68 �

201 

202 

203 


Ná cúlaigh ó thaobh-bhóthar isteach i bpríomhbhóthar. Agus 

tú ag úsáid cabhsáin, cúlaigh isteach agus tiomáin amach 

má thig leat. 

Breathnaigh thart go cúramach sula dtosaíonn tú a chúlú. 


• do scátháin uile a úsáid 

• aon chaochspóta ar do chúl a sheiceáil (an chuid den 

bhóthar nach dtig leat a fheiceáil go furasta sna scátháin) 

• seiceáil nach bhfuil coisithe ar bith (go háirithe páistí), 

rothaithe, úsáideoirí eile bóithre nó bacainní/baic ar an 

bhóthar ar do chúl 

Cúlaigh go mall agus 

• tú ag seiceáil mórthimpeall ort 

• tú ag breathnú tríd an chúlfhuinneog den chuid is mó 

• fios agat go luascfaidh d’fheithicil amach de réir mar a 

thiontaíonn tú. 

Faigh duine éigin le tú a threorú mura dtig leat nithe a 

fheiceáil go soiléir. 

Riail 202 

Seiceáil 

mór - 

thimpeall 

ort agus tú 

ag cúlú 

NÍ MÓR duit GAN d’fheithicil a chúlú níos faide ná mar is gá. 


69 �

204 

205 

206 

Úsáideoirí bóithre a bhfuil 

cúram breise de dhíth orthu 

Is iad na coisithe, rothaithe, gluaisrothaithe agus marcaigh 

na húsáideoirí bóithre is soghortaithe. Tá sé thar a bheith 

tábhachtach páistí, daoine scothaosta agus daoine faoi 

mhíchumas a choimhéad, mar aon le tiománaithe faoi oiliúint 

agus tiománaithe ar bheagán taithí. 

Coisithe 

Tá baol ann go siúlfaidh coisithe, go háirithe páistí, amach 

ar an bhóthar gan choinne. Ba chóir duit smaoineamh ar 

shábháilteacht leanaí i gcónaí agus tú ag tiomáint agus ar 

luas atá fóirsteanach do na coinníollacha tiomána. 

Tiomáin go cúramach agus go mall sna cásanna seo 

a leanas 

• i sráideanna plódaithe siopadóireachta, Sráideanna 

Cónaithe agus Lánaí Ciúine (féach Riail 218) nó ceantair 

chónaithe 

• ag tiomáint thar stopanna bus agus tram; d’fhéadfadh 

coisithe teacht amach ar an bhóthar go tobann 

• ag dul thar fheithiclí atá páirceáilte, go háirithe veaineanna 

uachtair reoite; bíonn níos mó suime ag páistí in uachtar 

reoite ná sa trácht agus d’fhéadfadh siad rith amach ar an 

bhóthar gan choinne 

• nuair a bhíonn ort cosán, lána rothar nó raon rothar a 

thrasnú; mar shampla le cabhsán a bhaint amach. Géill 

slí do choisithe ar an chosán agus do rothaithe ar an lána 

rothar nó raon rothar 

• nuair a bhíonn tú ag cúlú isteach i dtaobh-bhóthar; amharc 

mórthimpeall na feithicle agus géill slí d’aon choisí atá ag 

trasnú an bhóthair a bhfuil tusa ag casadh isteach ann 

agus é/í ar an bhóthar cheana féin 

• nuair a bhíonn an cosán druidte de bharr deisiú bóthair 

agus treoraítear coisithe leis an bhóthar a úsáid 

• nuair a bhíonn tú ag druidim le coisithe ar bhóithre cúnga 

tuaithe gan chosán. Moilligh i gcónaí agus bí réidh le 

stopadh más gá, ag tabhairt neart spáis dóibh agus tú ag 

tiomáint thart leo. 

70 �

207 

208 

Úsáideoirí bóithreabhfuilcúrambreisededhíthorthu 

Riail 206 

Coimhéad 

páistí i 

limistéir 

ghnóthacha 

Coisithe atá thar a bheith soghortaithe. Áirítear orthu 

• páistí agus coisithe breacaosta a d’fhéadfadh gan bheith 

ábalta do luas a mheas agus a d’fhéadfadh siúl isteach 

sa bhóthar romhat. Ar 40 mph (64 km/h) is dócha go 

maródh d’fheithicil aon choisí a bhuailfeadh sí. Ar 20 mph 

(32 km/h) níl ach 1 seans i 20 go marófaí an coisí. Mar sin 

moilligh 

• coisithe breacaosta a mbíonn níos mó ama de dhíth orthu 

leis an an bhóthar a thrasnú. Bí foighneach agus lig dóibh 

trasnú ina n-am féin. Ná cuir deifir orthu trí d’inneall a 

reibheáil nó trí bhogadh chun tosaigh 

• daoine faoi mhíchumas. B’fhéidir nach mbeadh a fhios 

ag daoine a bhfuil míchumas éisteachta acu go bhfuil 

d’fheithicil ag teacht. Bíonn níos mó ama de dhíth orthu 

siúd a bhfuil deacrachtaí acu siúl 

• daoine dalla nó caocha a d’fhéadfadh bheith ag iompar 

slat bhán nó ag úsáid madra treorach. B’fhéidir nach 

mbeadh siad ábalta tú a fheiceáil agus tú ag druidim leo 

• daoine atá bodhar agus dall a d’fhéadfadh bheith ag 

iompar slat bhán agus banda dearg thart uirthi nó ag úsáid 

madra agus úim dhearg agus bhán thart air. B’fhéidir nach 

bhfeicfeadh siad ná nach gcluinfeadh siad treoreacha nó 

comharthaí. 

In aice le scoileanna. Tiomáin go mall agus coimhéad 

rothaithe agus coisithe go háirithe. I roinnt áiteanna, b’fhéidir 

go mbeadh comhartha gealánach ómrach in éineacht leis an 

chomhartha rabhaidh ‘Scoil’ nó ‘Patról’ a insíonn duit go 

mb’fhéidir go mbeadh páistí ag trasnú an bhóthair romhat. 

Tiomáin go han-chúramach go dtí go mbíonn tú ar shiúl ón 

cheantar. 

71 �

209 

210 

211 

Riail 211 

Coimhéad 

gluais - 

rothaithe 

agus 

rothaithe ag 

acomhail 

212 

Tiomáin go cúramach agus tú ag dul thar bhus atá stoptha 

agus atá ag iompar páistí scoile nó ag taispeáint marcanna 

nó comharthaí ‘Bus Scoile’ (féach leathanach 117) mar go 

bhfhéadfadh páistí bheith ag dul ar an bhus agus ag teacht 

amach as an bhus. 

NÍ MÓR duit stopadh nuair a thaispeánann patról trasnaithe 

scoile comhartha ‘Stop do pháistí’ (féach leathanaigh 105 

agus 106). 


Gluaisrothaithe agus rothaithe 

Is minic a bhíonn sé deacair gluaisrothaithe agus rothaithe 

a fheiceáil, go háirithe nuair a bhíonn siad ag teacht suas ar 

do chúl, ag teacht amach as acomhail, ag timpealláin, do 

do scoitheadh nó ag gluaiseacht tríd an trácht. Coinnigh 

súil in airde dóibh i gcónaí sula dtagann tú amach as 

acomhal; d’fhéadfadh siad bheith ag teacht níos gasta ná 

mar a shíleann tú. Agus tú ag casadh ar dheis trasna líne 

tráchta atá ag bogadh go mall nó atá stoptha, coimhéad 

rothaithe nó gluaisrothaithe ar an taobh istigh den trácht atá 

tú ag trasnú. Bí thar a bheith cúramach agus tú ag casadh 

agus nuair a bhíonn tú ag athrú treo nó lána. Bí cinnte go 

seiceálann tú scátháin agus caochspotaí go cúramach. 

Agus tú ag tiomáint thar ghluaisrothaithe agus rothaithe, 

tabhair neart spáis dóibh (féach rialacha 162-167). Má 

amharcann siad thar a ngualainn b’fhéidir go gciallódh sé 

go bhfuil sé ar intinn acu tarraingt amach, casadh ar dheis 

nó treo a athrú. Tabhair am agus spás dóibh a leithéid a 

dhéanamh. 

72 �

213 

214 

215 

216 

217 


B’fhéidir go mbeadh ar ghluaisrothaithe agus ar rothaithe 

na nithe seo a leanas a sheachaint go tobann: dromchlaí 

neamhchothroma agus bacainní ar nós clúdaigh draenacha 

nó paistí olacha, fliucha nó oighreata ar an bhóthar. Tabhair 

neart spáis dóibh agus bí thar a bheith faichilleach i gcás go 

gcaithfidh siad treo a athrú go gasta. 

Úsáideoirí bóithre eile 

Ainmhithe. Agus tú ag dul thart le hainmhithe, tiomáin go 

mall. Tabhair neart spáis dóibh agus bí réidh le stopadh. Ná 

scanraigh ainmhithe trí do bhonnán a shéideadh, d’inneall a 

reibheáil, nó luasghearú go gasta a luaithe agus a théann tú 

thart leo. Coimhéad ainmhithe atá á dtreorú, á dtiomáint nó 

á marcaíocht ar an bhóthar agus bí an-chúramach ar fad. 

Coinnigh do luas íseal ag corthaí agus ar bhóithre cúnga 

tuaithe. Má tá bóthar blocáilte ag tréad ainmhithe, stop agus 

cuir as d'inneall go dtí go bhfuil siad ar shiúl ón bhóthar. 

Coimhéad ainmhithe ar bhóithre gan fhál. 

Marcaigh agus feithiclí capalltarraingthe. Bí thar 

a bheith cúramach agus tú ag scoitheadh capall agus 

feithiclí capalltarraingthe. Coinnigh amach ó na feithiclí 

agus tú ag scoitheadh agus déan go mall é i gcónaí. Is 

minic a bhíonn páistí ag marcaíocht capall, mar sin bí thar a 

bheith cúramach agus cuimhnigh go bhféadfadh marcaigh 

marcaíocht taobh le taobh i mbeirteanna agus iad ag dul 

in éineacht le capall nó le marcach nach bhfuil mórán taithí 

aige/aici. Coimhéad comharthaí marcach agus comharthaí 

lucht tiomána capall agus tabhair aird ar iarratas le moilliú 

nó le stopadh. Bí an-chúramach agus glac le gach capall 

mar a bheadh guais ann; ní féidir dul ina muinín in ainneoinn 

iarrachtaí an mharcaigh/tiománaí. 

Tiománaithe breacaosta. D’fhéadfadh a gcuid freagairtí 

bheith níos moille ná tiománaithe eile. Cuir sin san áireamh. 

Tiománaithe faoi oiliúint agus tiománaithe gan mórán 

taithí. B’fhéidir nach mbeadh siad chomh sciliúil sin ó 

thaobh eachtraí a réamh-mheas agus freagairt dóibh. Bí thar 

a bheith foighneach le tiománaithe faoi oiliúint, le tiománaithe 

srianta agus le tiománaithe óga. Tá ceanglas ar thiománaithe 

R-phlátaí a thaispeáint ar feadh bliana i ndiaidh dóibh a triail 

a phasáil, gan aon tréimhse dícháilithe nó cúlghairme a chur 

san áireamh (féach Iarscríbhinn 8 - Cód Sábháilteachta do 

Thiománaithe Nua). 

73 �

218 

219 

220 

Sráideanna Cónaithe agus Lánaí Ciúine (An Bhreatain 

Mhór amháin) D’fhéadfadh daoine bheith ag úsáid iomlán an 

bhóthair sna háiteanna sin le réimse gníomhaíochtaí ar nós 

páistí ag súgradh nó ócáid phobail. Ba chóir duit tiomáint go 

mall agus go cúramach agus bheith réidh le stopadh nó níos 

mó ama a thabhairt do dhaoine le spás a dhéanamh duit le go 

mbeidh tú ábalta dul thart leo go sábháilte. 

Feithiclí eile 

Fiethiclí Éigeandála agus Feithiclí Tacaíochta Teagmhas 

Tráchta. Ba chóir duit amharc agus cluas le héisteacht a 

chur ort le haghaidh otharcharr, inneall dóiteáin, feithiclí póilíní, 

dochtúirí nó feithiclí éigeandála eile atá ag úsáid soilse gorma, 

dearga nó glasa agus bonnáin nó ceannsoilse gealánacha 

nó feithiclí Oifigigh Forfheidhmiúcháin Ghníomhaireacht na 

dTiománaithe agus na bhFeithiclí agus soilse gealánacha 

ómracha in úsáid acu. I gcás go ndruideann feithicil mar sin 

leat, ná téigh i scaoll. Smaoinigh ar an bhealach a rachaidh 

a leithéid d’fheithicil agus déan na bearta cuí le ligean di dul 

tharat, fad is go gcloíonn tú le gach comhartha tráchta. Más 

gá, stop ag taobh an bhóthair ach déan iarracht gan stopadh 

roimh mhullach cnoic, roimh chortha nó roimh chuid chúng 

de bhóthar. Ná cuir thú féin nó úsáideoirí eile bóithre i mbaol 

agus seachain dul suas ar an cholbha. Ná coisc go géar agus 

tú ag druidim le hacomhal nó le timpeallán, mar b'fhéidir nach 

mbeadh feithicil ar do chúl ábalta gach rud a fheiceáil. 

Feithiclí cumhacht-thiomáinte a bhíonn in úsáid ag 

daoine faoi mhíchumas. Taistealaíonn na feithiclí beaga seo 

ag uasluas de 8 mph (12 km/h). Ar dhébhealach, áit a mbíonn 

an teorainn luais níos mó ná 50 mph (80 km/h) NÍ MÓR 

rabhchán gealánach ómrach a bheith orthu, ach ar bhóithre 

eile b’fhéidir nach bhfaighfeá an réamhrabhadh sin (féach 

Rialacha 36 – 46, go huile) 

Dlí RVLR rialacháin 20(1) & 29 

74 �

221 

222 

223 

224 

225 


Feithiclí móra. B’fhéidir gur mhó spáis a bheadh de dhíth 

ar na feithiclí sin le tiontú nó le déileáil le guais nach bhfuil 

tusa ábalta a fheiceáil. Má bhíonn tú ag leanúint feithicil 

mhór, ar nós bus nó leoraí altach, bíodh a fhios agat go 

mb’fhéidir nach mbeadh an tiománaí ábalta tú a fheiceáil sna 

scátháin. Bí réidh le stopadh agus fanacht má bhíonn níos 

mó spáis agus ama de dhíth air le casadh. 

Riail 221 

Tá spás 

breise de 

dhíth ar 

fheithiclí 

móra 

Tig le feithiclí móra teacht idir thú agus an rud a bhfuil tú ag 

amharc air. Bíonn tú ábalta i bhfad níos mó a fheiceáil agus 

réamhphleanáil a dhéanamh má tharraingíonn tú siar le cur 

leis an achar scartha. Bí foighneach, mar go mbíonn feithiclí 

atá níos mó faoi réir teorainneacha luais ata níos ísle ná iad 

siúd atá i bhfeidhm do charranna agus do ghluaisrothaithe. 

B’fhéidir go mbeadh gléas teorannaithe luais feistithe i roinnt 

mhaith feithiclí móra, rud a shrianfaidh luas go dtí 56 mph (90 

km/h) fiú amháin ar mhótarbhealach. 

Busanna, cóistí agus tramanna. Tabhair tosaíocht do 

na feithiclí sin nuair a thig leat a dhéanamh go sábháilte, go 

háirithe nuair a dhéanann said comhartha go bhfuil siad réidh 

le himeacht ó stadanna. Coimhéad daoine atá ag teacht 

amach as bus nó tram agus atá ag trasnú an bhóthair. 

Feithiclí leictreacha. Coimhéad feithiclí leictreacha ar nós 

flótaí bainne agus tramanna. Bogann tramanna go gasta ach 

go ciúin agus ní féidir iad a stiúradh le tú a sheachaint. 

Feithiclí a bhfuil rabhcháin gealánacha ómracha 

orthu. Tugann siad le fios go bhfuil feithicil mhallghluaisteach 

nó feithicil stoptha (ar nós feithicil de chuid Ghníomhaireacht 

na dTiománaithe agus na bhFeithiclí, leatóir salainn, céachta 

sneachta nó feithicil tarrthála) nó ualaí neamhghnácha, mar 

sin druid leo go han-aireach. Ar dhébhealaí srianta, NÍ MÓR 

do mhótarfheithiclí a úsáideadh den chéad uair ar 1 Eanáir 

75 �

1947 nó ina dhiaidh le huaslas de 25 mph (40 km/h) nó níos 

lú (ar nós tarracóirí) rabhchán ómrach gealánach a úsáid. 

(Féach Riail 220 fosta.) 


Ag tiomáint le linn 

drochaimsire � 

NÍ MÓR duit ceannsoilse a úsáid nuair nach mbíonn mórán 

226 de sholas lae ann, de ghnáth nuair nach dtig leat níos mó 

ná 100 méadar (328 troigh) a fheiceáil romhat. Tig leat soilse 

ceo tosaigh nó cúil a úsaid fosta ach NÍ MÓR duit iad a chur 

as nuair a bhíonn níos mó solais ann (féach Riail 236). 

Dlí RVLR rialacháin 28 & 30 

Aimsir fhliuch. Nuair a bhíonn aimsir fhliuch ann, beidh faid 

227 stoptha méadaithe faoi dhó ar a laghad i gcomparáid leo 

siúd atá de dhíth ar bhóithre tirime (féach leathanaigh 42-43). 

Tá sé sin amhlaidh mar is lú an greim a bhíonn ag do bhoinn 

ar an bhóthar. Nuair a bhíonn aimsir fhliuch ann 

• ba chóir duit fanacht i bhfad ar shiúl ón fheithicil romhat. 

Cuideoidh sé sin go mór leat amharc romhat agus 

réamhphleanáil a dhéanamh 

• mura n-oibríonn an roth stiúrtha i gceart, is dócha go 

gciallaíonn sé go bhfuil uisce ag cur bac ar bhoinn greim 

a fháil ar an bhóthar. Cuir níos lú brú ar an luasaire agus 

moilligh de réir a chéile 

• d’fhéadfadh go bhfágfadh an fhearthainn agus cáitheadh 

ó fheithiclí gur doiligh nithe, d’fheithicil fein san áireamh, a 

fheiceáil 

• bí eolach ar na contúirtí a bhaineann le díosal doirte agus 

an dóigh a ndéanfaidh sé an dromchla an-sleamhain 

(féach Iarscríbhinn 6) 

• bí thar a bheith cúramach thart ar choisithe, ar rothaithe, 

ar ghluaisrothaithe agus ar mharcaigh. 

Sioc, oighear agus sneachta 

Sa gheimhreadh seiceáil tuar na haimsire áitiúla maidir le 

228 rabhaidh faoi oighear nó faoi shneachta. NÁ tiomáin sna 

dálaí sin ach amháin i gcás go bhfuil do thuras riachtanach. 

Más rud go bhfuil, bí an-chúramach agus tabhair níos mó 

ama duit féin leis an turas a dhéanamh. Tabhair trealamh 

éigeandála leat: dí-oighreoir, scríobán oighir, tóirse, éadaí 

76 �

229 

230 

Ag tiomáintlelinndrochaimsire 

teo agus buataisí, fearas garchabhrach, preabsheoláin agus 

sluasaid mar aon le deoch the agus bia éigeandála ar eagla 

go mbeifeá sáinnithe nó ar eagla go gclisfeadh d’fheithicil. 

Sula dtosaíonn tú ar an turas 

• �NÍ MÓR duit bheith ábalta gach rud a fheiceáil, mar sin 

glan an sneachta agus oighear ar fad ó d’fhuinneoga 

• �NÍ MÓR duit a chinntiú go bhfuil na soilse glan agus go 

bhfuil na huimhirchláir le feiceáil go soiléir agus go bhfuil 

siad inléite 

• cinntigh go bhfuil na scátháin agus na fuinneoga 

dínéalaithe go hiomlán 

• bain an sneachta ar fad a d’fhéadfadh titim isteach i 

mbealach úsáideoirí eile bóithre ó d’fheithicil 

• seiceáil go bhfuil do bhealach pleanáilte saor ó 

mhoilleanna agus nach bhfuiltear ag tuar aon titim 

sneachta nó aon drochaimsir eile 

Dlíthe CUR rialachán 35, RVLR rialachán 26 & VERA alt 43 & RV(DRM) 

rialachán 11 

Riail 229 

Cinntigh go 

bhfuil do 

ghaothscáth 

go hiomlán 

glan 

Agus tú ag tiomáint nuair a bhíonn oighear nó sneachta 

ann 

• tiomáin go cúramach, fiú amháin má cuireadh grean ar na 

bóithre 

• coinnigh i bhfad ar chúl ón úsáideoir bóithre romhat óir 

d’fhéadfadh faid stoptha bheith deich n-uaire níos mó ná 

mar a bhíonn siad ar bhóithre tirime 

77 �

231 

232 

233 

• bí cúramach agus tú ag scoitheadh feithiclí atá ag leathadh 

salainn nó dí-oighreora eile, go háirithe má tá tú ar 

ghluaisrothar nó ar rothar 

• coimhéad céachtaí sneachta a d’fhéadfadh sneachta a 

chaitheamh amach ar cheachtar taobh. Ná scoith iad 

murar glanadh an lána atá tú ag iarraidh a úsáid 

• bí réidh le haghaidh athruithe i ndálaí an bhóthair thar 

achair measartha gairid 

• éist le míreanna nuachta taistil agus tabhair d’aird ar 

chomharthaí inathraithe a d’fhéadfadh eolas a thabhairt 

faoi chúrsaí aimsire, bail an bhóthair agus cúrsaí tráchta 

romhat. 

Tiomáin go han-chúramach nuair a bhíonn na bóithre 

oighreata. Seachain aon rud a d'fhéadfadh cur isteach ort 

féin agus do smacht ar an fheithicil a chailleadh. Ba chóir duit 

• tiomáint ar luas íseal i ngiar chomh hard agus is féidir; 

luasghéaraigh agus coisc go bog 

• tiomáin go han-chúramach ar chorthaí, áit arbh fhusa 

smacht a chailleadh. Coisc de réir a chéile ar an bhóthar 

dhíreach sula mbaineann tú cortha amach. Agus tú ag 

taisteal níos moille, stiúir go socair thar an chortha, ag 

seachaint gluaiseachtaí tobanna 

• seiceáil do ghreim ar dhromchla an bhóthair nuair a bhíonn 

sneachta nó oighear ann trí áit shábháilte a roghnú le cosc 

go bog. I gcás go mothaíonn tú nach bhfuil an gaireas 

stiúrtha ag oibriú mar is ceart b’fhéidir go mbeadh oighear 

ann agus b’fhéidir go mbeadh d’fheithicil ag cailleadh a 

greama ar an bhóthar. Nuair a bhíonn feithicil ag taisteal ar 

leac oighir, is beag torann a dhéanann na boinn. 

Aimsir ghaofar 

Cuireann aimsir ghaofar isteach ar fheithiclí taobharda níos 

mó ná mar a chuireann ar fheithiclí eile, ach tig le séideáin 

láidre carr, rothaí, gluaisrothaí nó marcach a shéideadh as a 

chúrsa. Tig leis sin tarlú ar phíosaí oscailte den bhóthar atá 

nochta ag trasghaotha láidre, nó nuair a bhíonn tú ag dul thar 

dhroichid nó thar bhearnaí sna fálta. 

Má bhíonn sé an-ghaofar d’fhéadfadh an tsuaiteacht a 

chruthaíonn feithiclí eile cur isteach ar d’fheithicil féin. 

Baineann an fhadhb sin le gluaisrothaithe go háirithe, mar sin 

coinnigh giota maith ar shiúl uathu agus iad ag scoitheadh 

feithicil thaobhard. 

78 �

Ag tiomáintlelinndrochaimsire 

Ceo 

Sula dtéann tú ag taisteal sa cheo seiceáil do scátháin 

234 agus ansin moilligh. Má bhíonn an focal ‘Ceo’ le feiceáil ar 

chomhartha bóthair nó ar dhroichead iompair lastuas ach 

tá an bóthar glan, bí réidh le scailp cheo nó ceo sceadach 

gan treo romhat. Fiú má bhíonn an chuma air go bhfuil sé ag 

glanadh, tig leat dul isteach i gceo tiubh go tobann. 

Agus tú ag tiomáint sa cheo ba chóir duit 

235 

• do shoilse a úsáid de réir mar is cuí (féach Riail 226) 

• fanacht achar sábháilte ar chúl na feithicle romhat. Tig 

le soilse cúil dallamullóg a chur ar dhaoine ó thaobh na 

sábháilteachta de 

• bheith ábalta stopadh giota maith laistigh den fhad a thig 

leat a fheiceáil go glan. Tá sé sin thar a bheith tábhachtach 

ar mhótarbhealaí agus ar dhébhealaí, mar go mbíonn 

feithiclí ag taisteal níos gasta 

• do chuimilteoirí gaothscátha agus dínéaltóirí a úsáid 

• tiománaithe eile nach bhfuil ag úsáid ceannsoilse a 

choimhéad 

• gan luasghéarú le himeacht ó fheithicil atá róghar ar do 

chúl. 

• do scátháin a sheiceáil sula moillíonn tú. Ansin úsáid na 

coscáin ionas go dtugann do shoilse coscáin rabhadh do 

thiománaithe ar do chúl go bhfuil tú ag moilliú 

• stopadh sa suíomh ceart ag acomhal mura bhfuil tú ábalta 

mórán a fheiceáil uaidh agus éisteacht go gcluinfidh tú 

an trácht. Nuair a bhíonn tú cinnte go bhfuil sé sábháilte 

teacht amach, déan go dearfach é agus ná stop i suíomh 

a chuireann tusa go díreach os comhair feithiclí atá ag 

teacht chugat. 

NÍ MÓR duit GAN soilse ceo tosaigh nó cúil a úsáid ach 

236 amháin sa chás nach dtig leat mórán a fheiceáil (féach Riail 

226), mar go ndallraíonn siad úsáideoirí eile bóithre agus tig 

leo scáth a chur ar do shoilse coscáin. NÍ MÓR duit iad a 

chur as nuair a thig leat rudaí a fheiceáil níos fearr. 

Dlí RVLR rialacháin 28 & 30 

Aimsir the. Coinnigh d’fheithicil aeráilte go maith sa dóigh 

237 nach dtagann codladh ort. Bíodh a fhios agat go bhféadfadh 

dromchla an bhóthair éirí bog nó má bhíonn sé ag cur i 

ndiaidh tréimhse d’aimsir the d’fhéadfadh sé éirí sleamhain. 

D’fhéadfadh na dálaí sin cur isteach ort ó thaobh stiúradh 

agus cosc na feithicle. Má bhíonn solas geal na gréine do do 

dhallrú, moilligh agus stop más gá. 

79 �

238 

239 

Riail 239 

Seiceáil sula 

n -osclaíonn 

tú do 

dhoras 

Ag fanacht agus ag páirceáil 

NÍ MÓR duit GAN fanacht nó páirceáil ar línte buí, le linn na 

n-uaireanta feidhmiúcháin a thaispeántar ar amphlátaí in aice 

láimhe (nó comhartha ag bealach isteach chuig ceantar i gcás 

Ceantar Páirceála Rialaithe féach leathanaigh 112 agus 115). 

Léiríonn línte buí dúbailte go bhfuil cosc ar fhanacht ag am 

ar bith fiú mura bhfuil aon chomhartha seasta le feiceáil. NÍ 

MÓR duit GAN fanacht nó páirceáil, nó stopadh le paisinéirí a 

ligean amach agus a phiocadh suas, ar mharcanna a léiríonn 

bealach isteach scoile (féach leathanach 116) nuair a léiríonn 

comharthaí seasta go bhfuil cosc ar stopadh. 

Dlíthe RTRO Airteagal 4(5) & R(RW)O 

Páirceáil 

Úsáid ceantair pháirceála eas-sráide, nó cuasa atá marcáilte 

le línte bána ar an bhóthar mar áiteanna páirceála, i ngach 

cás inar féidir é. I gcás go gcaithfidh tú stopadh ar thaobh an 

bhóthair 

• ná páirceáil os comhair shruth an tráchta 

• stop chomh gar agus a thig leat don taobh 

• ná stop róghar d’fheithicil atá ag taispeáint Suaitheantas 

Gorm, cuimhnigh go mb’fhéidir go mbeadh ní ba mhó 

spáis de dhíth ar an taistealaí feithicle dul isteach nó teacht 

amach 

• NÍ MÓR duit an t-inneall, na ceannsoilse agus na scoilse 

ceo a chur as 

• NÍ MÓR duit an coscán láimhe a chur air sula bhfágann tú 

an fheithicil 

80 �

240 

241 

Ag fanachtagusagpáirceáil 

• �NÍ MÓR duit a chinntiú nach mbuaileann tú duine ar 

bith nuair a osclaíonn tú do dhoras. Seiceáil le haghaidh 

rothaithe nó le haghaidh tráchta eile 

• tá sé níos sábháilte do do phaisinéirí (go háirithe páistí) 

teacht amach as an fheithicil ar an taobh in aice an 

cholbha 

• cuir d’fheithicil faoi ghlas. 

Dlíthe CUR rialacháin 113, 121 & 123, RVLR rialachán 30, RTO 1995 

Airteagal 58 &R(RW)O 

NÍ MÓR duit GAN stopadh ná páirceáil ar 

• an charrbhealach ar ghualainn chrua mhótarbhealaigh ach 

amháin i gcás éigeandála (féach Riail 270) 

• thrasrian coisithe, lena n-áirítear an limistéar atá marcáilte 

ag na línte fiarláin (féach Riail 191) 

• laistigh de 15 mhéadar (50 troigh) d’aon acomhal, ach 

amháin i leataobh i sainchúinsí nó i limistéar sainithe 

páirceála (féach leathanach 107) 

• ghlanbhealach (féach leathanach 107) 

• stadanna tacsaí mar atá léirithe ag comharthaí seasta 

agus marcanna 

• ghlanbhealach uirbeach le linn a uaireanta feidhmiúcháin, 

ach amháin le paisinéirí a thógáil nó a ligean amach 

• bhóthar atá marcáilte ag línte bána dúbailte, fiú nuair a 

bhíonn líne bhán bhriste ar do thaobhsa den bhóthar, 

ach amháin le paisinéirí a thógáil nó a ligean amach nó le 

feithicil a lódáil nó a dhílódáil áit nach bhfuil cosc air sin 

• stad bus marcáilte ar an charrbhealach nó leataobhanna 

stadanna bus ach amháin má léiríonn comharthaí a 

mhalairt 

• lána bus, tram nó rothar le linn a thréimhse oibriúcháin 

• raon rothar. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 32, RTRO Airteagal 4(5), TSO Airteagal 25, 

CUR rialachán 119 & R(RW)O 

NÍ MÓR duit GAN páirceáil in áiteanna páirceála atá in 

áirithe d’úsáideoirí ar leith, ar nós lucht Suaitheantas Gorm, 

cónaitheoirí nó gluaisrothair, ach amháin má bhíonn siad i 

dteideal a dhéanamh. 

Dlíthe RTRO Airteagail 14(1) & 19(1) & CSDPA alt 14B 

81 �

NÍ MÓR duit GAN d’fheithicil nó do leantóir a fhágáil i 

242 suíomh contúirteach nó áit a gcuireann sí bac gan chúis ar 

an bhóthar. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 32, RO Airteagal 88 & CUR rialachán 119 

NÁ stop ná páirceáil 

243 • in aice le bealach isteach scoile 

• áit ar bith a gcuirfeá isteach ar Sheirbhísí Éigeandála dul 

isteach 

• ag stadanna bus nó stadanna tacsaí nó in aice leo 

• ar an bhealach chuig crosaire comhréidh / crosaire 

trambhealaigh 

• in aice le grua cnoic nó le droichead dronnach 

• os comhair oileán tráchta nó (i gcás go gcuirfeadh sé sin 

bac) feithicil eile atá páirceáilte 

• áit a gcaithfeadh trácht eile dul isteach ar lána tram mar 

gheall ar an áit a pháirceáil tú 

• áit ar íslíodh an colbha le cuidiú le lucht úsáidte 

cathaoireacha rothaí agus feithiclí soghluaiseachta 

cumhacht-thiomáinte 

• os comhair bealach isteach áitribh 

• ar chortha 

• áit a gcuirfeá bac ar an úsáid a bhaineann rothaithe as 

áiseanna rothaíochta ach amháin i gcás go gcuireann 

trácht ina stad iallach ort a dhéanamh. 

NÁ páirceáil cuid den fheithicil nó an fheithicil iomlán ar an 

244 chosán ach amháin i gcás go dtugann comharthaí le fios go 

bhfuil a leithéid ceadaithe. Tig le páirceáil ar an chosán bac 

a chur ar na grúpaí seo a leanas agus cur isteach go mór 

orthu: coisithe, daoine i gcathaoireacha rothaí nó daoine 

lagamhairc agus daoine atá ag brú pramanna nó naíchóistí. 

Ceantair Pháirceála Rialaithe. Léiríonn na comharthaí 

245 ag bealaí isteach chuig na ceantair seo na hamanna a 

mbíonn na srianta feithimh laistigh den cheantar i bhfeidhm. 

D'fhéadfadh páirceáil bheith ceadaithe i roinnt áiteanna 

ag amanna eile. Ina áit sin beidh an pháirceáil le déanamh 

laistigh de chuasa páirceála ar leith atá comharthaithe agus 

marcáilte. 

82 �

246 

247 

248 

249 

250 

Ag fanachtagusagpáirceáil 

Feithiclí earraí. NÍ MÓR d'fheithiclí a bhfuil meáchan 

ualaithe uasta thar 7.5 tona acu (an leantóir san áireamh) 

GAN bheith páirceáilte ar chiumhais, ar chosán nó ar aon 

talamh atá suite idir carrbhealaí, gan cead ó na póilíní. Is é 

an t-aon eisceacht air sin nuair atá sé riachtanach páirceáil 

le lódáil agus dílódáil a dhéanamh, agus NÍ MÓR GAN an 

fheithicil a fhágáil gan duine ina bun. 

Dlí RTO 1995 Airteagal 30(1) 

Lódáil agus dílódáil. Ná lódáil áit a bhfuil marcanna buí 

ar an cholbha agus áit a dtugann comharthaí seasta le fios 

go bhfuil srianta i bhfeidhm (féach leathanaigh 115-116). 

D’fhéadfadh sé sin bheith ceadaithe áit a bhfuil cosc ar 

pháirceáil i ngach cás eile. 


Páirceáil san oíche 

NÍ MÓR duit GAN feithicil a pháirceáil ar bhóthar san oíche 

agus í dírithe in éadan shruth an tráchta ach amháin i gcás 

gur spás páirceála aitheanta atá ann. 

Dlíthe CUR rialachán 117 & RVLR rialachán 27 

NÍ MÓR do gach feithicil soilse páirceála a thaispeáint agus 

iad páirceáilte ar bhóthar nó ar leataobh ar bhóthar ar a bhfuil 

teorainn luais níos mó ná 30 mph (48 km/h) i bhfeidhm. 


D’fhéadfadh carranna, feithiclí earraí nach dtéann 

thar 1525kg de mheáchan gan ualach, cóistí easlán, 

gluaisrothaithe agus rothair a pháirceáil gan soilse ar bhóthar 

(nó leataobh) ar a bhfuil luasteorainn de 30 mph (48 km/h) nó 

níos lú i bhfeidhm má tá siad 

• ar a laghad 15 méadar (50 troigh) ar shiúl ó aon acomhal, 

gar don cholbha agus dírithe i dtreo shruth an tráchta 

• in áit páirceála nó leataobh aitheanta. 

NÍ MÓR GAN feithiclí agus leantóirí eile, agus gach feithicil a 

bhfuil ualach ag gobadh amach aisti, a fhágáil ar bhóthar san 

oíche gan soilse. 

Dlíthe RVLR rialachán 27, R(RW)O & CUR rialachán 94(9) 

83 �

251 

252 

Riail 252 

Tiontaigh do 

rothaí ar shiúl 

ón cholbha 

agus tú ag 

páirceáil agus 

ag amharc 

suas an cnoc. 

Tiontaigh i 

dtreo an 

cholbha iad 

agus tú ag 

páirceáil agus 

ag amharc 

síos an cnoc 

Páirceáil sa cheo. Tá sé thar a bheith contúirteach páirceáil 

ar an bhóthar nuair a bhíonn ceo ann. Mura bhfuil neart air, 

fág do shoilse páirceála nó do thaobhshoilse air. 

Páirceáil ar chnoic. Má pháirceálann tú ar chnoc ba chóir 

duit 

• páirceáil gar don cholbha agus an coscán láimhe a úsáid 

i gceart 

• giar tosaigh a roghnú agus do roth stiúrtha a thiontú ar 

shiúl ón cholbha agus tú ag amharc suas an cnoc 

• giar cúlaithe a roghnú agus do roth stiúrtha a chasadh i 

dtreo an cholbha agus tú ag amharc síos an cnoc. 

• úsáid ‘park’ i gcás go bhfuil giarbhosca uathoibríoch ag 

do charr. 

Ag amharc suas an cnoc Ag amharc síos an cnoc 

Forfheidhmiú Díchoirithe Páirceála 

(FDP/DPE) 

Tá FDP/DPE i bhfeidhm i dTuaisceart Éireann cheana féin, 

agus tá sé ag éirí níos coitianta ar fud na Ríochta Aontaithe 

de réir mar a ghlacann níos mó údarás an ról seo orthu féin. 

Tá Seirbhís Bóithre na Roinne Forbartha Réigiúnda nó na 

húdaráis áitiúla tráchta sa Bhreatain Mhór freagrach as roinnt 

mhaith saruithe a fhorfheidhmiú in áit na bpóilíní. Tá sonraí 

breise ar FDP/DPE le fáil ar na láithreáin ghréasáin seo a 

leanas: 

• www.roadsni.gov.uk/parking/index.htm 

• www.parking-appeals.gov.uk (taobh amuigh de Londain) 

• www.parkingandtrafficappeals.gov.uk (taobh istigh de 

Londain) 

84 �

253 

254 

255 

256 

257 

Mótarbhealaí 


Is iomái riail eile a bhaineann le tiomáint ar an 

mhótarbhealach, ina n-iomláine nó codanna díobh: Rialacha 

45, 57, 83-126, 130-134, 139, 144, 146-151, 160, 161, 219, 

221-222, 225, 226-237, 274-278, 280 agus 281-290. 

Eolas ginearálta 

Feithiclí a bhfuil cosc orthu. NÍ MÓR do na grúpaí seo 

a leanas GAN mótarbhealaí a úsáid: coisithe, sealbhóirí 

ceadúnas sealadach tiomána (gluaisrothar nó carr) iad siúd 

a úsáideann gluaisrothair faoi 50cc, rothaithe, marcaigh, 

feithiclí mallghluaisteacha agus iad siúd atá ag iompar 

ualach ollmhór (ach amháin má bhíonn cead speisialta acu), 

feithiclí talmhaíochta, agus cathaoireacha rothaí/ scútair 

shoghluaisteachta chumhacht-thiomáinte (féach Rialacha 

34-46 go huile). 

Dlíthe RO Airteagal 16 & sceideal 1 & MTR rialachán 2 

De ghnáth bogann an trácht ar mhótarbhealaí níos gasta 

ná an trácht ar bhóithre eile, mar sin bíonn níos lú ama agat 

freagairt dó. Tá sé thar a bheith tábhachtach do scátháin 

a úsáid níos luaithe agus amharc i bhfad níos faide chun 

tosaigh ná mar a dhéanfá ar bhóithre eile. 

Comharthaí mótarbhealaigh 

Úsáidtear comharthaí mótarbhealaigh (féach leathanach 102) 

le rabhadh a thabhairt duit faoi chontúirt romhat. Mar shampla, 

d’fhéadfadh teagmhas tráchta bheith ann nó d’fhéadfadh ceo, 

doirteadh, nó oibrithe bóthair bheith ar an charrbhealach nach 

mbeifeá ábalta a fheiceáil láithreach bonn. 

Baineann na comharthaí atá suite ar an lárthearmann le gach 

lána. Ar chodanna a bhíonn an-ghnóthach, d’fhéadfadh 

comharthaí bheith lastuas agus comhartha ar leith ann do 

gach lána. 

Soilse gealánacha ómracha. Tugann siad rabhadh faoi 

ghuais atá romhat. D’fhéadfadh an comhartha uasteorainn 

shealadach luais a thaispeáint, lánaí atá druidte nó 

teachtaireacht ar nós ‘Ceo’. Moilligh agus coinnigh súil in airde 

le haghaidh na contúirte go dtí go dtéann tú thar chomhartha 

nach bhfuil ag splancadh nó a deir ‘Contúirt thart’ agus tá tú 

cinnte go bhfuil sé sábháilte do luas a mhéadú. 

85 �

258 

259 

260 

Soilse gealánacha dearga. Má bhíonn soilse dearga 

ar na comharthaí lastuas ag splancadh os cionn do lána 

agus tá ‘X’ dearg á thaispeaint, NÍ MÓR duit GAN dul thar 

an chomhartha sa lána sin. Má bhíonn soilse dearga ag 

splancadh ar chomhartha sa lárthearmann nó ag taobh an 

bhóthair, NÍ MÓR duit GAN dul thar an chomhartha in aon 

lána. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 50 & TSR rialacháin 8 & 33(3) 

Ag tiomáint ar an mhótarbhealach 

Ag dul ar an mhótarbhealach. Nuair a théann tú ar an 

mhótarbhealach de ghnáth, druidfidh tú leis ó bhóthar ar 

thaobh na láimhe clé (sliosbhóthar) nó ó mhótarbhealach eile 

atá ceangailte leis. Ba chóir duit 

• tosaíocht a thabhairt do thrácht atá ar an mhótarbhealach 

cheana 

• an trácht ar an mhótarbhealach a sheiceáil agus do luas a 

chur in oiriúint le dul isteach i sruth na tráchta go sábháilte 

sa lána clé. 

• gan línte bána gan bhriseadh a thrasnú, línte a scarann 

lánaí agus gan an ghualainn chrua a úsáid 

• fanacht ar an sliosbhóthar má leanann sé ar aghaidh mar 

lána breise ar an mhótarbhealach 

• fanacht sa lána clé fada go leor le dul in oiriúint do luas na 

tráchta sula smaoiníonn tú ar scoitheadh. 

Ar an mhótarbhealach 

Nuair a thig leat a fheiceáil go maith romhat agus tá staid an 

bhóthair go maith, ba chóir duit 

• tiomáint ag luas cúrsóireachta seasta atá tusa agus 

d’fheithicil ábalta a láimhseáil go sábháilte agus atá laistigh 

den luasteorainn (féach tábla ar leathanach 40) 

• fanacht achar sábháilte ar chúl na feithicle romhat. 

Méadaigh an bhearna ar bhóithre fliucha nó oighreata, nó 

má bhíonn ceo ann (féach Rialacha 126 agus 235). 

86 �

261 

262 

263 

264 

265 


NÍ MÓR duit GAN dul thar 70 mph (112 km/h), nó an 

uasteorainn luais atá ceadaithe do d'fheithicil (féach 

leathanach 40). Má tá luasteorainn níos ísle i bhfeidhm, go 

buan nó go sealadach, ag oibreacha bóthair mar shampla, 

NÍ MÓR duit GAN dul thar an teorainn íochtair. Ar roinnt 

mótarbhealaí, úsáidtear comharthaí sainordaitheacha 

mótarbhealaigh (a thaispeánann an luas laistigh d'fháinne 

dearg leis an luasteorainn a athrú le sruth an tráchta a 

fheabhsú. NÍ MÓR duit GAN dul thar an luasteorainn sin. 

Dlíthe RO Airteagal 20, RTRO Airteagal 39 & MV(SL)R 

Tig leis an leadrán a bhaineann le bheith ag tiomáint ar 

mhótarbhealach codladh a chur ort. Leis an riosca a laghdú, 

lean an chomhairle i Riail 91. 

NÍ MÓR duit GAN cúlú, an lárthearmann a thrasnú, nó 

tiomáint in éadan shruth an tráchta. Má théann tú thar do 

bhealach amach, nó i gcás go ndeachaigh tú an bealach 

mícheart, lean ort go dtí an chéad bhealach amach eile. 

Dlí MTR rialacháin 4, 7 & 10 

Smacht i lána 

Ba chóir duit tiomáint sa lána clé i gcónaí nuair a bhíonn an 

bóthar romhat glan. Má tá tú ag scoitheadh roinnt feithiclí 

atá ag taisteal níos moille ná tú féin, ba chóir duit filleadh go 

dtí an lána clé a luaithe agus atá tú tharstu go sábháilte. Ba 

chóir d’fheithiclí mallghluaisteacha nó d’fheithiclí atá srianta 

ó thaobh luas de fanacht sa lána clé den charrbhealach 

i gcónaí ach amháin má tá siad ag scoitheadh. NÍ MÓR 

duit GAN tiomáint ar an ghualainn chrua ach amháin i 

gcás éigeandála nó má ordaíonn na póilíní nó comharthaí a 

déanamh. 

Dlí MTR rialacháin 3 & 8 

Níor chóir an lána deas de mhotarbhealach ag a bhfuil trí 

lána nó níos mó a úsáid má tá tú ag tiomáint: 

• aon fheithicil atá ag tarraingt leantóra 

• feithiclí earraí a bhfuil meáchan ualaithe uasta acu thar 3.5 

tona ach nach dtéann thar 7.5 tona, ar gá luasteorantóir a 

fheistiú inti 

• feithicil earraí a bhfuil meáchan ualaithe uasta aici thar 7.5 

tona 

87 �

266 

267 

• feithicil do phaisinéirí a bhfuil meáchan ualaithe uasta aici a 

théann thar 7.5 tona atá déanta nó curtha in oiriúint le níos 

mó ná ochtar paisinéirí ina suí a iompar in éineacht leis an 

tiománaí 

• feithicil do phaisinéirí a bhfuil meáchan ualaithe uasta aici 

nach dtéann thar 7.5 tona atá déanta nó curtha in oiriúint 

le níos mó ná ochtar paisinéirí ina suí a iompar in éineacht 

leis an an tiománaí, ar gá luasteorantóir bheith feistithe inti. 

Ag druidim le hacomhal. Amharc giota maith romhat le 

haghaidh comharthaí. D’fhéadfadh treochomharthaí bheith 

suite os cionn an bhóthair. I gcás go gcaithfidh tú lánaí 

a athrú, déan amhlaidh luath go leor. Ag roinnt acomhal 

d’fhéadfadh lána dul go díreach ar shiúl ón mhótarbhealach. 

Ná gabh sa lána sin ach amháin más mian leat dul sa treo 

atá léirithe ar na comharthaí lastuas. 

Scoitheadh 

Ná scoith ach amháin má tá tú cinnte go bhfuil sé slán agus 

dleathach a dhéanamh. Ná scoith ach ar thaobh na láimhe 

deise. Ba chóir duit 

• do scátháin a sheiceáil 

• am a ghlacadh leis na luasanna a mheas i gceart 

• a chinntiú go bhfuil an lána ar a mbeidh tú ag taisteal glan 

go leor romhat agus ar do chul 

• tabhair spléachadh gasta thar do ghualainn i limistéar 

an chaochspota más gá le suíomh feithicle a chinntiú a 

d’fhéadfadh bheith imithe ó do radharc sa scáthán 

• cuimhnigh go bhféadfadh trácht bheith ag teacht 

suas ar do chúl go han-ghasta. Seiceáil gach scáthán 

go cúramach. Coinnigh súil in airde le haghaidh 

gluaisrothaithe. Nuair atá sé sábháilte, tabhair neart ama 

duit féin le comhartha a dhéanamh, ansin bog amach 

• cinntigh nach ngearrann tú isteach ar an fheithicil atá tú i 

ndiaidh a scoitheadh 

• bí thar a bheith cúramach san oíche agus nuair nach 

mbíonn mórán de sholas an lae ann nuair a bhíonn sé níos 

deacra luas agus fad a mheas. 

88 �

268 

269 


Ná scoith ar thaobh na láimhe clé agus ná bog go dtí lána ar 

chlé le scoitheadh. I gcás go bhfuil brú tráchta ann, áit a 

bhfuil lánaí cóngaracha tráchta ag bogadh ar chomhluas, 

d’fhéadfadh an trácht i lánaí ar thaobh na láimhe deise bheith 

ag bogadh níos gasta ná trácht ar thaobh na láimhe deise. 

Sna cásanna sin tig leat coinneáil suas leis an trácht i do lána 

fiú má chiallaíonn sé go dtéann tú thar thrácht sa lána ar 

dheis. Ná bog isteach agus amach as lánaí le scoitheadh. 

Gualainn chrua. NÍ MÓR duit GAN an ghualainn chrua 

a úsáid le scoitheadh. I limistéir a bhfuil scéim Bainistíocht 

Ghníomhach Tráchta (ATM) i bhfeidhm, d’fhéadfaí an 

ghualainn chrua a úsáid mar lána reatha. Bíonn a fhios 

agat cén uair a thig leat seo a úsáid mar go dtaispeánfar 

comhartha luasteorann os cionn gach lána oscailte, lena 

n-áirítear an ghualainn chrua. Ciallaíonn cros dhearg nó 

comhartha bán os cionn na gualainne crua NACH MÓR 

duit GAN tiomáint ar an ghualainn chrua ach amháin i 

gcás éigeandála nó cliseadh. Cuireadh limistéir éigeandála 

thearmainn sna limistéir sin fosta le húsáid i gcás éigeandála 

nó cliseadh. 

Lánaí bus sa ghualainn chrua. Ar phíosaí áirithe de 

mhótarbhealach, úsáidtear guaillí crua mar lánaí bus le linn 

amanna sonraithe le linn an lae. Tá úsáid na lánaí bus sin faoi 

smacht trí úsáid a bhaint as comharthaíocht teachtaireachtaí 

dinimiciúla. I gcás éigeandála nó teagmhais feidhmíonn an 

lána bus mar ghualainn chrua arís. NÍ MÓR duit GAN an 

lána bus a úsáid chun críocha ar bith seachas éigeandáil nó 

cliseadh. 


89 � 

Riail 269 

Droichead 

iompair 

lastuas ag 

taispeáint 

cros dhearg 

thar 

ghualainn 

chrua

270 

271 

272 

273 

Ag stopadh 

NÍ MÓR duit GAN stopadh ar an charrbhealach, an 

ghualainn chrua, an sliosbhóthar, an lárthearmann nó 

an chiumhais ach amháin i gcás éigeandála, nó nuair a 

insíonn na póilíní, comhartha éigeandála nó soilse dearga 

gealánacha duit. Ná stop ar an ghualainn chrua le guthán 

póca a úsáid ar chor ar bith. 

Dlí MTR rialacháin 5, 8 & 10 

NÍ MÓR duit GAN duine ar bith a thógáil nó a ligean amach, 

ná gan siúl ar mhótarbhealach, ach amháin i gcás éigeandála. 

Dlíthe RO Airteagal 20 & MTR rialachán 13 

Ag fágáil an mhótarbhealaigh 

Mura léiríonn comharthaí go dtéann lána go díreach ar shiúl 

ón mhótarbhealach, fágann tú an mótarbhealach de ghnáth 

trí shliosbhóthar ar chlé. Ba chóir duit 

• súil in airde a choinneáil do na comharthaí a thugann le 

fios duit go bhfuil tú ag druidim le do bhealach amach 

• bogadh isteach sa lána clé i bhfad sula sroicheann tú do 

bhealach amach 

• comhartha clé a dhéanamh in am agus moilliú ar an 

sliosbhóthar de réir mar is gá. 

Nuair a fhágann tú an mótarbhealach nó nuair a úsáideann 

tú bóthar idir mótarbhealaí, d’fhéadfadh do luas bheith níos 

airde ná mar a thugann tú faoi deara - d’fhéadfadh 50 mph 

(80 km/h) bheith cosúil le 30 mph (48 km/h). Seiceáil do 

luasmhéadar agus athraigh do luas de réir mar is cuí. Bíonn 

corthaí geara le fáil ar roinnt sliosbhóithre, mar sin beidh ort 

moilliú. 

Cé na comharthaí 

a mbeifeá ag súil leo 

ón duine seo? 


agus féach leathanach 105 

90 �

274 

275 

Cliseadh feithiclíagusteagmhaistráchta 

Cliseadh feithiclí agus 

teagmhais tráchta 

Clistí 

Má chliseann d’fheithicil, smaoinigh ar na húsáideoirí eile 

bóithre uile ar dtús agus 

• bog d’fheithicil ón bhóthar más féidir 

• tabhair rabhadh do thrácht eile trí úsáid a bhaint as soilse 

guaise má tá d’fheithicil ag cur baic ar thrácht 

• cuidigh le húsáideoirí eile bóithre tú a fheiceáil trí éadaí 

éadromdaite fluaraiseacha a chaitheamh i rith an lae agus 

éadaí frithchaiteacha san oíche nó nuair nach mbíonn 

mórán sólais ann. 

• cuir triantán guaise ar an bhóthar ar a laghad 45 méadar 

(147 troigh) ar chúl d’fheithicile a chlis ar an taobh chéanna 

den bhóthar, nó úsáid gléasanna eile rabhaidh atá 

ceadaithe má tá siad agat. Bí thar a bheith cúramach i 

gcónaí agus tú á gcur ar an talamh nó á dtógáil, ach ná 

húsáid ar mhótarbhealaí iad riamh 

• coinnigh do thaobhshoilse air má tá sé dorcha nó mura 

bhfuil mórán de sholas an lae ann 

• ná seas (nó ná lig do dhuine ar bith eile seasamh) idir 

d’fheithicil agus trácht i d’aghaidh 

Rialacha breise don mhótarbhealach 

Má bhíonn fadhb ag d’fheithicil, fág an mótarbhealach ag an 

chéad bhealach amach eile nó stop ag limistéar seirbhíse. 

Mura dtig leat sin a dhéanamh, ba chóir duit 

• stopadh ar an ghualainn chrua agus páirceáil chomh fada 

ar chlé agus a thig leat agus do rothaí tiontaithe ar chlé 

• �iarracht a dhéanamh stopadh in aice le guthán éigeandála 

(suite ar eatraimh de mhíle amháin feadh na gualainne 

crua) 

• �imeacht ón fheithicil ar an doras ar thaobh na láimhe clé 

agus a chinntiú go ndéanann do chuid paisinéirí an rud 

céanna. NÍ MÓR duit aon ainmhí a fhágáil san fheithicil 

nó, i gcás éigeandála, iad a choinneáil faoi smacht ar an 

chiumhais. Ná déan iarracht choíche triantán guaise a 

chur ar mhótarbhealach 

91 �

Riail 275 

Fan i bhfad 

ar shiúl ón 

ghualainn 

chrua 

276 

• gan tú féin a chur i mbaol trí thriail a bhaint as an deisiú is 

simplí féin 

• a chinntiú go gcoinnítear paisinéirí ar shiúl ón 

charrbhealach agus ón ghualainn chrua, agus go 

gcoinnítear páistí faoi smacht 

• siúl chuig guthán éigeandála ar do thaobhsa den 

charrbhealach (lean na saighde ar na cuaillí ag cúl 

na gualainne crua) – tá an guthán saor ó tháille agus 

ceanglaíonn sé go díreach leis na póilíní. Úsáid na gutháin 

seo seachas guthán póca (féach Riail 283. Amharc i dtreo 

an tráchta i gcónaí agus tú ag caint ar an ghuthán 

• tabhair sonraí iomlána do na póilíní; lena chois sin inis 

dóibh más gluaisteánaí leochaileach thú ar nós duine faoi 

mhíchumas, duine breacaosta nó duine atá ag taisteal leis/ 

léi féin 

• téigh ar ais go dtí d’fheithicil agus fan in aice d’fheithicle (i 

bhfad ón charrbhealach agus ón ghualainn chrua) 

• má mhothaíonn tú bhfuil tú i mbaol ó dhuine eile, fill ar 

d’fheithicil ar dhoras ar thaobh na láimhe clé agus cuir 

gach doras faoi ghlas. Fág d’fheithicil arís a luaithe agus a 

mhothaíonn tú go bhfuil an chontúirt sin ar shiúl. 


Sula dtéann tú ar an charrbhealach arís i ndiaidh an chliste, 

méadaigh do luas ar an ghualainn chrua agus coinnigh súil 

in airde le haghaidh bearna shábháilte sa trácht. Bíodh a 

fhios agat go bhféadfadh feithiclí eile bheith ina stad ar an 

ghualainn chrua. 

92 �

277 

278 

279 

280 

281 


Mura dtig leat d’fheithicil a bhogadh go dtí an ghualainn 

chrua 

• ná déan iarracht aon ghléas rabhaidh a chur ar an 

charrbhealach 

• cuir air na solise guaise 

• ná fág d’fheithicil go dtí go bhfuil tú ábalta bheith ar shiúl 

ón charrbhealach. 

Tiománaithe faoi mhíchumas. Má tá tú faoi mhíchumas a 

chuireann bac ort cloí leis an chomhairle thuas ba chóir duit 

• fanacht i d’fheithicil 

• na solise guaise a chur air 

• bratainn ‘Cuidigh’ a thaispeáint nó má tá guthán cairr 

nó póca agat teagmháil a dhéanamh leis na seirbhísí 

éigeandála agus bheith réidh le hiad a chur ar an eolas 

maidir le cá háit go díreach a bhfuil tú. 

Baic 

Má thiteann rud ar bith ó d’fheithicil (nó ó aon fheithicil eile) 

ar an bhóthar, ná stop lena fháil ar ais ach amháin má bhíonn 

sé sábháilte. 

Mótarbhealaí. Ar mhótarbhealach ná déan iarracht an bac 

a bhogadh tú féin. Stop ag an chéad ghuthán éigeandála eile 

agus cuir scairt ar na póilíní. 

Teagmhais tráchta 

Comharthaí rabhaidh nó soilse gealánacha. Má 

fheiceann tú nó má chluineann tú éigeandáil nó feithiclí 

tacaíochta teagmhais i bhfad uait bíodh a fhios agat go 

bhféadfadh teagmhas tráchta bheith ann romhat (féach Riail 

219). D'fhéadfadh póilíní agus oifigigh na Serbhíse Bóithre 

bheith de dhíth le hoibriú ar an charrbhealach, mar shampla 

ag déileáil le smionagar, imbhuailtí nó ag blocáil an bhóthair 

anseo is ansiúd. Úsáidfidh póilíní soilse gealánacha dearga 

agus gorma, aghaidh ar chúl, sna cásanna sin. Coinnigh 

súil in airde le haghaidh comharthaí mar sin, moilligh agus 

bí réidh le stopadh. NÍ MÓR duit cloí le treoracha ar bith a 

thugann póilíní maidir le cé acu a thig nó nach dtig leat dul 

thar an teagmhas nó an bac go sábháilte. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 49 & RTO 1981 Airteagal 180 

93 �

282 

283 

284 

Agus tú ag dul thar láthair teagmhais nó timpiste ná 

baineadh sé d’aird ón tiomáint nó ná moilligh mura bhfuil gá 

leis (mar shampla má tá an teagmhas ar an taobh eile de 

dhébhealach). D’fhéadfadh imbhualadh nó brú tráchta bheith 

mar thoradh air sin, ach féach Riail 283. 

Má bhaineann imbhualadh duit féin nó do do charr nó má 

stopann tú le cúnamh a thabhairt 

• úsaid do shoilse guaise le rabhadh a thabhairt do thrácht 

eile 

• �iarr ar thiománaithe eile a n-inneall a chur as agus gan 

tobac a chaitheamh 

• �iarr ar dhuine éigin glao a chur ar na seirbhísí éigeandála 

láithreach bonn agus tabhair sonraí iomlána maidir le cá 

háit ar tharla an teagmhas agus cé acu tá taismigh ar bith 

ann (ar mhótarbhealach, úsáid an guthán éigeandála, rud 

a chuireann ar chumas na seirbhísí éigeandála a oibriú 

amach gan stró cá háit a bhfuil tú. Má úsáideann tú guthán 

póca, ar dtús cinntigh gur shainaithin tú cá háit a bhfuil tú ó 

na cuaillí marcála ar thaobh na gualainne crua) 

• treoraigh daoine nach bhfuil gortaithe ar shiúl ó na feithiclí 

go háit shábháilte; ar mhótarbhealach ba chóir go mbeadh 

an áit sin, más féidir, i bhfad ar shiúl ón trácht, ón ghualainn 

chrua agus ón lárthearmann 

• ná bog daoine gortaithe óna bhfeithiclí ach amháin i gcás 

go bhfuil siad i mbaol láithreach bonn ó dhóiteán nó ó 

phléascadh 

• ná bain an clogad de ghluaisrothaí ach amháin más 

riachtanach 

• bí réidh le garchabhair a thabhairt de réir mar a léirítear ar 

leathanaigh 130–132 

• fan ar an láthair go dtí go dtagann na seirbhísí éigeandála. 

Má tá tú bainteach le haon éigeandáil leighis eile ar an 

mhótarbhealach ba chóir duit dul i dteagmháil leis na seirbhísí 

éigeandála sa dóigh chéanna. 

Teagmhais a bhaineann le hearraí 

contúirteacha 

Bíonn feithiclí atá ag iompar earraí contúirteacha marcáilte 

le gnáthphlátaí frithchaiteacha oráiste. Beidh plátaí guaise 

le feiceáil ar thancaeir bhóthair agus ar fheithiclí atá ag 

iompar umair nó coimeádáin d'earraí contúirteacha (féach 


94 �

285 

286 

287 


Má tá feithicil atá ag iompar earraí contúirteacha i dteagmhas 

tráchta, lean an chomhairle i Riail 283 agus déan na bearta 

seo a leanas go háirithe 

• cuir as innill agus NÁ CAITH TOBAC 

• coinnigh i bhfad ar shiúl ón fheithicil agus ná smaoinigh ar 

thaismigh a tharrtháil, mar go bhféadfá tú féin bheith ina 

measc 

• cuir glao ar na seirbhísí éigeandála agus tabhair a oiread 

eolais agus is féidir faoi na lipéid agus na marcanna ar an 

fheithicil. Ná húsáid guthan póca gar d’fheithicil atá ag 

iompar ualaí inlasta. 

Doiciméadú 

Má tá tú bainteach in imbhualadh a dhéanann damáiste nó 

a ghortaíonn aon duine, aon fheithicil, aon ainmhí nó aon 

réadmhaoin eile, NÍ MÓR duit 

• stopadh 

• d’ainm féin agus ainm agus seoladh úinéir na feithicle, 

agus cláruimhir na feithicle a thabhairt do dhuine ar bith a 

bhfuil cúis mhaith aige/aici iad a fháil 

• mura dtugann tú d’ainm agus do sheoladh ag am an 

imbhuailte, na póilíní a chur ar an eolas faoin imbhualadh 

láithreach bonn. 

Dlí RTO 1981 Airteagail 175 & 176 

Má tá duine éigin eile gortaithe agus ní chuireann tú do 

theastas árachais ar fáil do phóilín ag am an imbhuailte nó 

do dhuine ar bith a bhfuil cúis mhaith aige/aici é a iarraidh NÍ 

MÓR duit 

• na póilíní a chur ar an eolas faoin imbhualadh láithreach 

bonn 

• do theastas árachais a chur ar fáil do na póilíní a luaithe 

agus is féidir. 


95 �

288 

289 

Oibreacha bóthair � 

Nuair a bhíonn an comhartha ‘Oibreacha Bóthair Romhat’ ar 

taispeáint, bíonn ort bheith níos faichillí agus súil a choinneáil 

in airde le haghaidh comharthaí breise a thugann treoracha 

níos sainiúla. Breathnaigh ar gach comhartha — tá siad 

ann ar mhaithe le do shábháilteacht agus ar mhaithe le 

sábháilteacht na n-oibrithe bóthair. 

• NÍ MÓR duit GAN dul thar aon uasteorainn shealadach 

luais. 

• Úsáid do scátháin agus téigh isteach sa lána ceart 

do d’fheithicil go luath agus de réir mar a ordaíonn 

comharthaí. 

• Ná hathraigh lánaí le scuaine tráchta a scoitheadh. 

• Bí thar a bheith cúramach gar do rothaithe agus do 

ghluaisrothaithe mar go bhfuil siad i mbaol sciorrtha ar 

ghrean, ar lábán agus ar smionagar eile ag oibreacha 

bóthair. 

• I gcás go bhfuil lánaí srianta de bharr oibreacha bóthair, 

coinbhéirsítear feithicil ar fheithicil (féach Riail 134) 

• Ná tiomáin trí limistéar atá timpeallaithe le cóin tráchta. 

• Coinnigh súil in airde le haghaidh tráchta ag teacht isteach 

nó ag fágáil limistéar na n-oibreacha ach ná lig dá bhfuil ag 

dul ar aghaidh ansin d’aird a bhaint den tiomáint. Dírigh ar 

an bhóthar romhat, ní ar na hoibreacha bóthair. 

• Cuimhnigh go bhféadfadh bac bheith ar an bhóthar 

romhat de bharr na n-oibreacha nó de bharr trácht 

mhallghluaisteach nó tracht atá ina stad. 

• Coinnigh achar sábháilte idir tú féin agus feithiclí eile— 

d’fhéadfadh scuainí bheith romhat. Le níos mó eolais a 

fháil faoi oibreacha bóthair féach leathanach 134. 


Rialacha breise do bhóithre ardluais 

Bí thar a bheith cúramach ar mhótarbhealaí agus ar 

dhébhealaí ardluais eile. 

• D’fhéadfadh lána amháin nó níos mó bheith druidte don 

trácht agus d’fhéadfadh luasteorainn níos ísle bheith i 

bhfeidhm. 

• In amanna úsáidtear feithiclí oibreacha atá 

mallghluaisteach nó ina stad le comhartha mór ‘Fan 

ar Chlé’ nó 'Fan ar Dheis' ar a gcúl le lánaí a dhruidim 

96 �

290 

291 

292 

293 

Crosairí comhréidhe 

le haghaidh deisiú bóthair, agus d’fhéadfadh saighead 

ghealánach bheith in úsáid fosta leis an fheithicil oibre 

a dhéanamh níos feiceálaí do dhaoine i bhfad ar shiúl 

agus rabhadh níos luaithe a thabhairt do thiománaithe go 

gcaithfidh siad bogadh go dtí an chéad lána eile. 

• Seiceáil scátháin, moilligh agus athraigh lánaí más gá. 

• Fan achar sábháilte ar chúl na feithicle romhat (féach 

Riail 126). 

Ciallaíonn córais in aghaidh an tsrutha go bhfeádfá bheith 

ag taisteal i lána atá níos cúinge ná gnáthlána agus gan 

aon bhacainn bhuan idir tú féin agus an trácht i d’aghaidh. 

D’fhéadfaí an ghualainn chrua a úsáid le haghaidh tráchta, 

ach bíodh a fhios agat go bhféadfadh go mbeadh feithiclí 

a chlis romhat. Fan achar maith ar shiúl ón fheithicil romhat 

agus cloígh le haon teorainneacha sealadacha luais. 


Is é is crosaire comhréidh ann áit a dtrasnaíonn bóthar 

iarnród nó tramlíne. Druid leis go cúramach agus trasnaigh 

go cúramach é. Ná tiomáin ar chrosaire go dtí go mbíonn an 

bóthar glan ar an taobh eile agus ná gabh róghar don charr 

romhat. Ná stop ná páirceáil ar chrosaire nó gar do cheann. 

Línte leictreachais lastuas. Tá sé contúirteach baint 

do línte leictreachais lastuas. NÍ MÓR duit cloí leis na 

comharthaí rabhaidh i dtaca le hairde shábháilte agus ba 

chóir duit gan dul ar aghaidh ar an iarnród má bhaineann 

d’fheithicil d’aon bhacainn airde nó do chloigíní. Bíonn achar 

glanta 5 mhéadar (16 throigh 6 orlach) i gceist de ghnáth, 

ach d’fhéadfadh sé bheith ní b’ísle. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 50(1) & TSR rialachán 15(2) 

Trasrianta faoi rialú soilse tráchta. Bíonn soilse tráchta 

ag formhór na dtrasrianta agus bíonn na nithe seo a leanas 

acu: solas socair ómra, péire stopsholas gealánach (féach 

leathanach 102 agus 109) agus aláram inchloiste do 

choisithe. D’fhéadfadh bacainní iomlána, leathbhacainní nó 

gan bacainní ar bith bheith acu. 

• �NÍ MÓR duit géilleadh do na stopshoilse gealánacha i 

gcónaí. 

• �NÍ MÓR duit stopadh ar chúl na líne báine atá trasna an 

bhóthair. 

97 �

Riail 293 

Stop nuair 

a bhíonn 

na soilse 

tráchta le 

feiceáil 

294 

295 

• Coinnigh ag dul más rud é gur thrasnaigh tú an líne bhán 

nuair a bhíonn an solas ómra le feiceáil. 

• Ná cúlaigh ar nó thar thrasrian faoi rialú soilse tráchta. 

• NÍ MÓR duit fanacht má théann traein thart agus leanann 

na soilse dearga dá splancadh. Ciallaíonn sé sin go 

mbeidh traein eile ag dul tríd an chrosaire roimh i bhfad. 

• Ná trasnaigh ach amháin nuair a chuirtear na soilse as, 

agus osclaítear na bacainní. 

• Ná déan fiarlán thar leathbhacainní; íslítear go 

huathoibríoch iad mar go bhfuil traein ag teacht. 

• Ag trasrianta gan bhacainní, bíonn traein ag teacht nuair a 

bhíonn na soilse ar taispeáint. 


Gutháin iarnróid. Má tá tú ag tiomáint feithicil mhór nó 

feithicil mhallghluaisteach, feithicil fhada, íseal atá i mbaol 

talmhaithe, nó ainmhithe a thréadaíocht, d’fhéadfadh traein 

teacht sula mbíonn tú ar shiúl ón chrosaire. NÍ MÓR duit 

géilleadh do chomhartha ar bith a threoraíonn duit an 

guthán iarnróid a úsáid le cead trasnaithe a fháil. NÍ MÓR 

duit glao a chur fosta agus tú ar shiúl ón chrosaire má iarrtar 

a leithéid ort. 


Crosairí gan soilse tráchta. Ba chóir d’fheithiclí 

stopadh agus fanacht ag an bhacainn nó ag an gheata 

nuair a thosaíonn sé a dhruidim agus gan trasnú go dtí go 

n-osclaíonn an bhacainn nó an geata. 

98 �


Geataí nó bacainní faoi smacht an úsáideora. Bíonn 

296 comharthaí ‘Stop’ agus soilse beaga dearga agus glasa ag 

roinnt crosairí. NÍ MÓR duit GAN trasnú nuair a bhíonn an 

solas dearg ar taispeáint; ná trasnaigh ach amháin i gcás go 

bhfuil an solas glas air. I gcás go bhfuil tú ag trasnú le feithicil 

ba chóir duit 

• na geataí nó bacainní ar an dá thaobh den chrosaire a 

oscailt 

• seiceáil go bhfuil an solas glas fós air agus trasnaigh go 

gasta 

• na geataí nó bacainní a dhruidim nuair atá tú ar shiúl ón 

chrosaire. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 50 & TSR rialachán 8 

Mura bhfuil aon soilse ann, lean an gnáthamh i Riail 296. 

297 Stop, amharc sa dá threo agus éist sula dtosaíonn tú ag 

trasnú. Má tá guthán iarnróid ar fáil, bain úsaid as i gcónaí le 

dul i dteagmháil le hoibreoir na gcomharthaí lena chinntiú go 

bhfuil sé sábháilte trasnú. Cuir oibreoir na gcomharthaí ar an 

eolas arís nuair atá tú glan ar an chrosaire. 

Crosairí oscailte. Níl geataí, bacainní, freastalaí ná soilse 

298 tráchta acu siúd ach tá comhartha ‘Géill Slí’ acu. Ba chóir 

duit amharc sa dá threo, éisteacht agus a chinntiú nach 

bhfuil traein ag teacht sula dtrasnaíonn tú. 

Teagmhais tráchta agus cliseadh feithiclí. I gcas go 

299 gcliseann d’fheithicil nó má bhíonn tú in imbhualadh ar 

chrosaire ba chóir duit 

• gach duine a fháil amach as an fheithicil agus ar shiúl ón 

chrosaire láithreach bonn 

• guthán iarnróid a úsáid má tá sé ar fáil le hoibreoir na 

gcomharthaí a chur ar an eolas. Lean na treoracha a 

thugtar duit 

• an fheithicil a bhogadh ón chrosaire go hiomlán má tá am 

ann sula dtagann traein. Má bhíonn aláram le cloisteáil nó 

má chuirtear an solas ómra air, imigh ón fheithicil agus 

imigh ón chrosaire láithreach bonn. 

99 �

300 

301 

302 

303 

Trambhealaí 

Ní bhaineann sé seo ach leis an Bhreatain Mhór i láthair na 

huaire. Baineann tagairtí reachtaíochta le reachtaíocht na 

Breataine Móire. 

NÍ MÓR duit GAN dul isteach ar bhóthar, ar lána nó ar 

bhealach eile atá in áirithe do thramanna. Bí thar a bheith 

cúramach áit a mbíonn tramanna ag reáchtáil feadh an 

bhóthair. Ba chóir duit gan tiomáint díreach ar bharr na ráillí 

agus ba chóir bheith an-chúramach nuair a fhágann na 

tramanna na príomh-charrbhealaí le dul isteach sa bhealach 

in áirithe, lena chinntiú nach leanann tú iad. Is minic a bhíonn 

leithead na dtramanna á thaispeáint ag tramlínte, marcáilte 

ag línte bána, poncanna buí, nó ag cineál difriúil dromhchla 

bóthair. Tugann comharthaí muileata agus soilse bána 

treoracha do thiománaithe tramanna amháin. 

Dlí RTRA ailt 5 & 8 

Bí thar a bheith cúramach áit a dtrasnaíonn an ráillrian 

ó thaobh amháin den bhóthar go dtí an taobh eile agus 

áit a gcúngaíonn an bóthar agus tagann na ráillrianta gar 

don cholbha. Bíonn a gcuid comharthaí tráchta féin ag 

tiománaithe tramanna de ghnáth agus d’fhéadfadh cead 

bheith acu bogadh nuair nach bhfuil cead agatsa. Géill slí do 

thramanna i gcónaí. Ná déan iarracht rás a dhéanamh leo nó 

a scoitheadh, nó dul tharstu ar an taobh istigh, ach amháin 

má bhíonn siad ag stadanna tram nó stoptha ag comharthaí 

tram agus tá lána tram ainmnithe ann duit le scoitheadh. 

NÍ MÓR duit GAN d’fheithicil a pháirceáil áit a gcuirfeadh 

sé isteach ar thramanna nó áit a gcuirfeadh sé iallach 

ar thiománaithe eile a leithéid a dhéanamh. Ná stop ar 

aon chuid de ráillrian ach amháin i mbá ainmnithe áit ar 

cuireadh ar fáil é feadh an ráillriain agus ar shiúl ón ráillrian. 

Agus tú ag déanamh na nithe sin, cinntigh go bhfuil gach 

cuid de d’fheithicil taobh amuigh de shainchonair an tram. 

Cuimhnigh nach dtig le traein stiúradh thar bhac. 


Stadanna tram. Áit a stopann an tram ag ardán, i lár nó 

ag taobh an bhóthair, NÍ MÓR duit an bealach a leanúint 

a léiríonn na comharthaí agus na marcanna bóthair. Ag 

stadanna gan ardáin NÍ MÓR duit GAN tiomáint idir tram 

agus an colbha ar thaobh na láimhe clé nuair atá tram 

100 �

304 

305 

306 

307 

Trambhealaí 

stoptha le páisinéirí a thógáil. Mura bhfuil bealach malartach 

le feiceáil ar chomhartha ná scoith an tram – fan go dtí go 

mbogann sé ar shiúl. 


Coimhéad coisithe, go háirithe páistí, atá ag rith le dul ar 

bord tram agus tú ag druidim le stad. 

Tabhair tosaíocht do thramanna i gcónaí, go háirithe nuair 

a dhéanann siad comhartha go bhfuil siad ar tí tarraingt 

ar shiúl ó stadanna, ach amháin i gcás nach mbeadh sé 

sábháilte. Cuimhnigh go bhféadfadh siad bheith ag iompar 

líon ard paisinéirí atá ina seasamh a d’fhéadfaí a ghortú dá 

mbeadh ar an tram stop éigeandála a dhéanamh. Coimhéad 

daoine atá ag teacht amach as bus nó as tram agus atá ag 

trasnú an bhóthair. 

Ba chóir do gach úsáideoir bóithre, rothaithe agus 

gluaisrothaithe go háirithe, bheith thar a bheith cúramach 

agus iad ag tiomáint nó ag rothaíocht/gluaisrothaíocht gar 

do ráillrianta nó ag trasnú ráillrianta, go háirithe má tá na 

ráillrianta fliuch. Ba chóir duit bheith thar a bheith cúramach 

agus tú ag trasnú na ráillrianta ag uillinneacha géara. Is é an 

cleachtadh is sábháilte an ráillrian a thrasnú go díreach ag 

dronuillinneacha. Ba chóir go mbeadh a fhios ag úsáideoirí 

eile bóithre go bhfuil níos mó spáis de dhíth ar rothaithe agus 

ar ghluaisrothaithe leis na ráillrianta a thrasnú go sábháilte. 

Línte leictreachais lastuas. Bíonn sreanga trambhealaigh 

lastuas 5.8 méadar os cionn aon charrbhealaigh de ghnáth, 

ach tig leo bheith níos ísle. Ba chóir duit a chinntiú go bhfuil 

go leor spáis idir an sreang agus d’fheithicil (lena n-áirítear 

aon ualach atá tú ag iompar) sula dtiomáineann tú faoi 

shreang lastuas. Ba chóir do thiománaithe feithiclí a bhfuil 

craenacha insínte, búm, gaireas dumpála nó cineálacha 

eile trealaimh airde inathraithe acu a chinntiú go bhfuil an 

trealamh íslithe go hiomlán. I gcás go bhfuil sreanga lastuas 

socraithe níos íslithe ná 5.8 méadar, léiríonn marcanna 

glanta airde iad - cosúil le comharthaí ‘droichead íseal’. Ba 

chóir na glantaí airde ar na plátaí sin a thabhairt do d’aire go 

cúramach agus ba chóir cloí leo. Má tá amhras ar bith ort 

faoi cé acu a rachadh nó nach rachadh d'fheithicil faoi na 

sreanga go sábháilte ba chóir duit teagmháil a dhéanamh i 

gcónaí leis na póilíní áitiúla nó oibreoir an trambhealaigh. Ná 

gabh sa seans choíche mar go dtig leis sin bheith iontach 

guaiseach ar fad. 

101 �

Solaschomharthaí ag rialú tráchta � 

Comharthaí Soilse Tráchta � 

Ciallaíonn 

DEARG ‘Stop’. 

Fan ar chúl na 

líne stop ar an 

charrbhealach 

Ciallaíonn 

DEARG AGUS 

ÓMRA ‘STOP’ 

fosta. Ná téigh 

tríd is ná 

tosaigh go dtí 

go mbíonn 

GLAS le 

feiceáil 

Ciallaíonn 

GLAS go dtig 

leat dul ar 

aghaidh má tá 

an bealach 

glan. 

Bí thar a bheith 

cúramach má 

tá sé ar intinn 

agat casadh ar 

chlé nó ar 

dheis agus géill 

slí do choisithe 

atá ag trasnú. 

Ciallaíonn ÓMRA 

‘Stop' ag an líne 

stop. 

Ní thig leat dul ar 

aghaidh ach 

amháin má 

bhíonn ÓMRA le 

feiceáil i ndiaidh 

duit an líne stop 

a thrasnú nó tá 

tú chomh gar sin 

di go bhféadfadh 

imbhualadh 

bheith ann dá 

stopfá. 

Soilse dearga gealánacha 

Ciallaíonn soilse dearga gealánacha (soilse 

dearga a splancann gach re seach) NACH 

MÓR duit STOPADH 

Ag crosairí comhréidhe, droichid tógála, aerpháirceanna, stáisiúin 

dóiteáin, srl. 

Comharthaí mótarbhealaigh 

NÍ MÓR duit GAN dul ar 

aghaidh níos faide sa lána seo 

COLLISION 

AHEAD 

Uasteorainn shealadach luais 

mholta agus teachtaireacht 

eolais 

Athraigh lána 

Fág an mótarbhealach ag an 

chéad bhealach amach eile 

Comharthaí smachtaithe lána � 

D'fhéadfadh SAIGHEAD 

GHLAS bheith ann fosta de 

bhreis ar an chomhartha 

iomlán glas má cheadaítear 

bogadh i dtreo áirithe nó i 

ndiaidh an phas iomlán glais. 

Má tá an bealach romhat 

glan, ní thig leat dul ar 

aghaidh ach amháin sa treo 

a thaispeánann an tsaighead. 

Tig leat sin a dhéanamh gan 

aird ar shoilse eile a 

d’fhéadfadh bheith le feiceáil. 

D’fhéadfadh comharthaí 

soilse bána a bheith ann le 

haghaidh tramanna. 

Infheictheacht Lána druidte 

laghdaithe romhat 

romhat 

Uasteorainn Deireadh an 

shealadach tsriain 

luais mholta 

Saighead ghlas – lána ar fáil do thrácht atá os comhair an chomhartha � 

Crosa dearga – lána druidte do thrácht atá os comhair an chomhartha � 

Saighead bhán thrasnánach – athraigh lánaí sa treo a thaispeántar � 

102 �

Comharthaí d’úsáideoirí eile 

bóithre 

Comharthaí treotháscaire 

Tá rún agam bogadh amach 

ar dheis nó casadh ar dheis 

Tá rún agam bogadh isteach ar chlé nó casadh 

ar chlé nó stopadh ar thaobh na láimhe clé 

Comharthaí soilse Comharthaí solais 

coscáin chúlaithe 

Tá na coscáin in úsáid agam Tá rún agam cúlú 

Níor chóir na comharthaí seo a úsáid ach amháin chun críocha na mbeart a gcuirtear 

síos orthu thuas. 

Comharthaí láimhe 

Le húsáid nuair nach n-úsáidtear comharthaí treotháscaire, nó nuair is gá chun béim a chur ar 

chomharthaí treotháscaire agus soilse stopshoilse. Lena chois sin, úsáideann rothaithe agus iad 

siúd atá i bhfeighil capall na comharthaí seo. 

Tá rún agam bogadh isteach 

ar chlé nó casadh ar chlé 

Tá rún agam bogadh amach 

ar dheis nó casadh ar dheis 

103 � 

Tá rún agam moilliú nó 

stopadh

Comharthaí ó dhaoine 

údaraithe 

Póilíní 

Stop 

Trácht ag teacht ón Trácht ag teacht ón taobh tosaigh 

taobh tosaigh agus ón taobh chúil 

Le trácht a sméideadh anall 

Trácht ag teacht ó 

chúl an phóilín 

Ón taobh Ón taobh tosaigh Ó chúl 

Comharthaí láimhe do dhaoine atá ag 

rialú tráchta 

Tá mé ag iarraidh dul 

díreach ar aghaidh 

Tá mé ag iarraidh casadh ar chlé; 

úsáid ceachtar lámh 

104 � 

Tá mé ag iarraidh 

casadh ar dheis

Gníomhaireacht na dTiománaithe agus 

na bhFeithiclí 

Oifigeach Forfheidhmiúcháin Ghníomhaireacht na dTiománaithe agus na bhFeithiclí 

Tá cumhachtaí ag na hoifigigh seo feithiclí a stopadh/threorú agus bíonn siad ag úsáid comharthaí 

láimhe agus comharthaí soilse cosúil leo siúd a úsáideann póilíní. NÍ MÓR duit géilleadh d’aon 

chomhartha a dhéantar (féach Riail 107). 

Patróil Trasnaithe Scoile 

Níl mé réidh le páistí a thabhairt 

trasna an bhóthair 

Tá mé réidh le páistí a thabhairt trasna an 

bhóthair, ní mór d’fheithiclí bheith réidh le 

stopadh 

105 � 

Bacainn le stop a chur le páistí an bóthar a 

thrasnú 

Ní mór do gach feithicil stopadh

Comharthaí tráchta 

Comharthaí a thugann orduithe 

Cuireann comharthaí a bhfuil ciorcail dhearga acu cosc ar rud 

éigin de ghnáth. � 

Míníonn plátaí faoi chomharthaí a dteachtaireacht. � 

Deireadh 

cheantar 

Bealach isteach 20 mph 

chuig ceantar 

20 mph 

Uasteorainn Luasteorainn Patról trasnaithe 

luais náisiúnta i scoile 

bhfeidhm 

Stop agus Géill slí do Comharthaí sealadacha Cosc ar iontráil 

géill slí thrácht ar láimhe ar gach saghas 

mhórbhóthar STOP agus GO feithicle 

Cosc ar fheithiclí 

seachas rothair 

atá á mbrú 

Cosc ar 

rothaíocht 

Cosc ar 

mhótarfheithiclí 

Cosc ar bhusanna 

(thar 8 suíochán 

páisinéirí) 

Ná scoitear 

Cosc ar Cosc ar fheithiclí Cosc ar fheithicil Cosc ar Cosc ar 

charbháin ar ag iompar nó ar fheithiclí fheithiclí thar an fheithiclí thar an 

tarraingt pléascáin thar an fhad a airde a leithead a 

thaispeántar thaispeántar thaispeántar 

Tabhair 

tosaíocht 

d’fheithiclí ag 

teacht malairt 

treo 

Cosc ar 

chasadh ar 

dheis 

Cosc ar 

chasadh ar chlé 

Cosc ar 

U-chastaí 


earraí thar 

ollmheáchan uasta 

a thaispeántar (ina 

thonaí) seachas le 

haghaidh lódála 

agus dílódála 

Nóta: Cé go dtaispeánann Córas na Slánródaíochta cuid mhaith de na comharthaí atá i 

ngnáthúsáid, tá míniú cuimsitheach ar ár gcóras comharthaíochta le fáil sa leabhrán Bí ar an eolas 

faoi Chomharthaí Tráchta, atá ar fáil ó dhíoltóirí leabhar. Lena chois sin, léiríonn agus míníonn an 

leabhrán an chuid is mó de na comharthaí ar dócha go bhfeicfidh úsáideoir bóithre iad. Níl na 

comharthaí a thaispeántar in Córas na Slánródáíochta tarraingthe de réir an scála chéanna. 

106 �


thar 

ollmheáchan 

uasta a 

thaispeántar (ina 

thonaí) 

Páirceáil srianta do 

shealbhóirí Cosc ar stopadh le linn na 

ceadúnais amháin tréimhse a thaispeántar 

seachas busanna 

Cosc ar Cosc ar stopadh 

fhanacht (Glanbhealach) 

Treoir dhearfach de ghnáth a thugann comharthaí le 

ciorcail ghorma ach gan imeall dearg 

Cosc ar stopadh le 

linn amanna a 

thaispeántar 

seachas fad a 

ghlacann sé 

paisinéirí a ligean 

amach nó a thógáil 

Romhat Casadh ar chlé Cas ar chlé (ar Fan ar chlé (ar Tig le feithiclí 

amháin romhat (ar dheis má tá an dheis má tá an scoitheadh ar 

dheis má tá an siombal siombal cheachtar 

siombal aisiompaithe) aisiompaithe) taobh leis an 

aisiompaithe) cheann scríbe 

a bhaint amach 

Miontimpeallán Bealach le Bealach Íosluas Deireadh 

(cúrsaíocht húsáid ag leithscartha íosluais 

timpealláin – géill rothaithe rothar agus 

slí d’fheithiclí atá amháin coisithe 

ag teacht díreach 

ó thaobh na 

láimhe déise) 

Busanna agus Tramanna 

rothair amháin amháin 

Pointe 

Trácht aontreo 

trasnaithe (tabhair do d’aire: 

coisithe thar cuir i gcomparáid 

thrambhealach leis an chomhartha 

chiorclach ‘Romhat 

amháin’) 

Lána bus agus Lána bus in aghaidh Lána rothar leis an sruth 

rothar leis an sruth an tsrutha 

107 �

Comharthaí rabhaidh 

Triantánach den chuid is mó 

Deireadh leis Bóthar ag cúngú Bóthar ag 

an débhealach ón taobh dheas cúngú ar an 

(clé má tá an dá thaobh 

Fad chuig an 

líne ‘STOP’ 

siombal 

aisiompaithe) 

Fad chuig 

líne ‘Géill Slí’ 

romhat romhat 

Crosbhóthar 

Cortha dúbailte ar 

clé ar dtús 

(d’fhéadfadh an 

siombal bheith 

aisiompaithe) 

Trácht dhá threo 

ag trasnú bóthar 

aontreo 

Comharthaí 

tráchta nach 

bhfuil in úsáid 

Acomhal ar T-acomhal le Acomhal Trácht ag teacht 

chortha tosaíocht thar fiartha ó thaobh na 

romhat fheithiclí ó thaobh láimhe clé 

na láimhe deise romhat 

An líne is leithne a léiríonn an trébhealach tosaíochta. 

Cortha ar dheis Timpeallán Dromchla Pláta faoi 

(nó ar chlé má tá corrach roinnt 

an siombal comharthaí 

aisiompaithe) 

Trácht dhá threo Oscailt nó Aerárthach ag Carraigeacha 

go díreach droichead eitilt go híseal nó ag titim nó 

romhat lúdrach trup tobann ó tite 

romhat aerárthach 

Comharthaí Bóthar Fana géar Mala géar 

tráchta sleamhain 

D’fhéadfaí grádáin a thaispeáint mar 

chóimheas .i. 20% = 1:5 

Tollán romhat Tramanna ag Crosaire Crosaire Crosaire 

trasnú romhat comhréidh le comhréidh gan comhréidh gan 

bacainn nó geata bacainn ná geata bhacainn 

romhat romhat 

108 �

Comharthaí rabhaidh – ar lean 

Patról trasnaithe 

scoile romhat 

(bíonn soilse 

ómra ag roinnt 

comharthaí a 

splancann nuair 

a bhíonn 

trasrianta in 

úsáid) 

Cortha géar ar chlé (ar 

dheis má tá na rachtáin 

aisiompaithe) 

Seans go mbeadh 

coisithe laga (nó dalla 

nó faoi mhíchumas 

má thaispeántar sin) 

ag trasnú an bhóthair 

romhat 

Coisithe sa 

bhealach 

romhat 

Léirítear leithead an spáis 

chloiginn atá ar fáil 

Comharthaí soilse 

romhat ag crosaire 

comhréidh, ag aerpháirc 

nó ag droichead 

Eallach Ainmhithe Capaill nó Capaill nó 

fiáine capaillíní capaillíní faoi 

fiáine thionlacan 

Baol ó Seans go Fad a mbíonn 

oighear mbeadh scuainí na huchtóga 

tráchta romhat moillithe le fáil 

Trasrian 

síogach 

Contúirt eile; 

léiríonn an 

pláta an cineál 

contúirte 

Cábla leictreach 

lastuas; léiríonn 

pláta uasairde na 

bhfeithiclí a dtig 

leo dul faoi go 

sábháilte 

Mionsoilse rabhaidh ag 

crosaire comhréidh 

Bealach rothar 

romhat 

Ciumhaiseanna 

boga 

Gaotha Droichead Comhartha Taobh cé nó Baol ó 

taoibh dronnach rabhaidh ina bruach thalmhú 

bhfocail abhann 

109 �

Treochomharthaí 

Dronuilleogach den chuid is mó 

Comharthaí ar mhótarbhealaí – cúlraí gorma 

Ag acomhal a théann go díreach 

isteach go mótarbhealach 

(d’fhéadfadh uimhir an acomhail 

bheith le feiceáil ar chúlra dubh) Ar an bhealach go hacomhail Comhartha deimhnithe 

(uimhir an acomhail ar chúlra bealaigh i ndiaidh 

dubh) acomhail 

Ciallaíonn saighead atá ag pointeáil síos ‘Gabh sa lána’ � 

Téann an lána clé go ceann scríbe difriúil ó na lánaí eile. � 

Léiríonn an painéal leis an tsaighead chlaonta na cinn scríbe a thig a bhaint amach ach an 

mótarbhealach a fhágáil ag an chéad acomhal eile. � 

Comharthaí ar phríomhbhealaí - cúlraí glasa 

Ar bhealaí go hacomhail Ar bhealaí go hacomhail 

Ag an acomhal 

Comhartha deimhnithe bealaigh i 

ndiaidh acomhail 

Ar an bhealach go hacomhal 

Léiríonn painéil ghorma go dtosaíonn an mótarbhealach ag an acomhal romhat. � 

Tig leat na mótarbhealaí a thaispeántar idir lúibíní a bhaint amach fosta feadh an bhealaigh a 

léirítear. � 

Léiríonn painéil bhána bealaí áitiúla nó neamh-phríomhbhealaí a théann ón acomhal romhat. � 

Léiríonn painéil dhonna an bealach go nithe is díol spéise do thurasóirí. � 

D'fhéadfadh ainm an acomhail a bheith le feiceáil ag barr an chomhartha. � 

Léiríonn siombal an aerárthaigh an bealach go haerfort. � 

D’fhéadfadh siombal bheith san áireamh le rabhadh a thabhairt faoi ghuais nó faoi bhac ar an 

bhealach sin. 

110 � 

R emove

Comharthaí le cúlraí glasa – ar lean 

Príomhbhealach atá mar 

chuid de chuarbhóthar 

Comharthaí ar neamh-phríomhbhealaí agus ar bhealaí áitiúla – 

imill dhubha 

Ar bhealaí go hacomhail 

Ag an acomhal 

An bealach go leithris 

atá oiriúnach do 

dhaoine faoi 

mhíchumas 

Léiríonn painéil ghlasa go dtosaíonn an príomhbhealach ag an acomhal romhat. � 

Léiríonn uimhreacha bealaigh ar chúlra gorm an bealach go mótarbhealach. � 

Léiríonn uimhreacha bealaigh ar chúlra glas an bealach go príomhbhealach. � 

Treochomharthaí eile 

Láthair phicnicí Maoin National Trust An bealach go carrchlós 

Díol spéise do thurasóirí 

Bealach rothaíochta 

atá mar chuid de 

líonra 

Siombailí ag taispeáint malairt slí éigeandála do thrácht ar 

mhótarbhealach agus ar phríomhbhóthar eile 

An bealach go láithreán Bealach a mholtar do 

campála agus carbhán leoraithe 

Bealach molta do rothair go Bealach coisithe 

dtí an áit a thaispeántar 

111 � 

Malairt slí

Comharthaí eolais 

Iad uile dronuilleogach 

Bealach isteach 

go ceantar 

páirceála rialaithe 

Áit páirceála do 

ghluaisrothair aonair 

Deireadh 

mótarbhealaigh 

Tá tosaíocht ag an trácht 

ar an phríomhcharrbhealach, 

ag teacht 

ó dheis, ar thrácht atá ag 

dul sa charrbhealach 

Bealach isteach go 

ceantar táillí brú tráchta 

Lána bus leis an 

sruth romhat a 

dtig le rothair, 

gluaisrothair agus 

tacsaithe é a úsáid 

fosta � 

Deireadh le 

ceantar páirceála 

rialaithe 

Sainlána le 

haghaidh feithiclí 

ina mbíonn beirt 

ar a laghad ag 

taisteal (HOV). 

Tús mótarbhealaigh agus an 

pointe óna mbíonn rialacháin 

mótarbhealaigh i bhfeidhm 

Breis tráchta ag teacht ar an bhóthar ó 

thaobh na láimhe clé romhat. Tá 

tosaíocht ag trácht ar an phríomhcharrbhealach 

ar thrácht atá ag dul sa 

charrbhealach ó lána deas de 

shiosbhóthar 

Marcanna a ‘chomhaireann síos’ ag bealach amach ó 

mhótarbhealach (is ionann gach barra agus 100 slat go dtí 

an bealach amach). D’fhéadfaí marcanna droimghlasa a 

úsáid ar phríomhbhealaí agus marcanna droimbhána le 

barraí dubha ar bhealaí eile. Ag bealaí go crosairí 

comhréidhe ceilte d’fhéadfaí marcanna droimbhána le barraí 

dearga a úsáid. Cé go gcuirfear in airde iad ag faid 

chothroma ní sheasann na barraí d’eatraimh 100 slat. 

112 � 

Réamhrabhadh 

faoi shrian nó faoi 

chosc romhat 

Cead ag feithiclí 

an lána HOV 

romhat a úsáid 

Lánaí tráchta cuí ag acomhal 

romhat 

Tá tosaíocht ag trácht 

sa lána deas de 

shliosbhóthar, atá ag 

dul sa phríomhcharrbhealach, 

ar an 

lána clé 

Comhartha ionad seirbhíse 

mótarbhealaigh

Comharthaí eolais – ar lean 

Tá tosaíocht ag 

an trácht ar 

fheithiclí atá ag 

teacht ina dtreo � 

Ospidéal romhat le Aonad eolais 

háiseanna do thurasóirí 

Timpistí agus Éigeandála 

Bealach molta Bealach isteach 

do rothair go Ceantar 

Cónaithe 

Ceantar ina 

n-úsáidtear 

ceamaraí le 

rialacháin tráchta 

a chur i bhfeidhm 

Comhartha oibreacha bóthair 

Ní trébhóthar é 

seo d’fheithiclí 

Lána bus ar bhóthar 

ag acomhal romhat 

Oibreacha 

bóthair 

Cloichíní 

scaoilte 

Guais shealadach 

ag oibreacha 

bóthair 

Druidim shealadach lána 

(d’fhéadfaí líon agus suíomh 

na saighead agus na mbarraí 

dearga a athrú de réir lánaí 

atá oscailte agus druidte) 

Feithicil oibre Luasteorainn 

mallghluaistí nó éigeantach 

stoptha ag cur bac ar romhat 

lána tráchta. Téigh 

thart sa treo a léiríonn 

an tsaighead. 

Comharthaí a úsáidtear ar chúl feithiclí 

mallghluaisteacha nó stoptha a thugann 

rabhadh go bhfuil lána druidte romhat de 

bharr feithicil oibre. Níl cón ar bith ar an 

bhóthar. 

Oibreacha bóthair 

1 mhíle romhat 

113 � 

Srianta lána ag 

oibreacha bóthair 

romhat 

Deireadh le hoibreacha 

bóthair agus le haon 

srianta sealadacha, 

luasteorainneacha san 

áireamh 

Aistriú aon lána ag 

oibreacha bóthair 

in aghaidh an 

tsrutha

Marcanna bóthair 

Trasna an charrbhealaigh 

Líne stop ag comharthaí nó Líne stop ag Líne stop do choisithe ag 

seicphointe póilíní comhartha ‘Stop’ crosaire comhréidh 

Géill slí do thrácht ar Géill slí do thrácht atá ag 

phríomhbhóthar (is féidir é a teacht ó dheis ag timpeallán 

úsáid ag miontimpealláin fosta) 

Feadh an charrbhealaigh 

Imeall-líne Lárlíne, féach 

Riail 127 

Géill slí do thrácht ó thaobh na 

láimhe deise ag miontimpeallán 

Líne rabhaidh 

guaise, féach 

Riail 127 

Línte bána dúbailte, féach Féach Riail 130 

Líne lána, 

Rialacha 128 agus 129 Féach Riail 

131 

114 �

Feadh imeall an charrbhealaigh 

Srianta feithimh 

Baineann na srianta feithimh atá léirithe ag línte buí leis an charrbhealach agus leis an chosán. Tig 

leat stopadh le lódáil nó le dílódáil (mura bhfuil srianta lódála i bhfeidhm fosta; tá cur síos orthu 

thíos) nó fad is go bhfuil paisinéirí ag dul ar bord nó ag teacht amach. Ciallaíonn línte buí dúbailte 

go bhfuil cosc ar fheitheamh am ar bith, mura bhfuil comharthaí ann a léiríonn srianta séasúracha 

go sonrach. Taispeántar na hamanna a mbíonn na srianta i bhfeidhm do mharcanna bóthair eile ar 

phlátaí in aice láimhe nó ar chomharthaí ag bealaí isteach go ceantair páirceála rialaithe. Mura 

dtaispeántar lá ar bith ar na comharthaí, bíonn na srianta i bhfeidhm gach lá, Domhnach agus 

laethanta saoire bainc san áireamh. Léiríonn marcanna bána bá agus comharthaí ar chuaillí (féach 

thíos) áit a gceadaítear páirceáil. 

Cosc ar Cosc ar fheitheamh le linn Tá an tréimhse feithimh teoranta 

fheitheamh am na n-amanna a thaispeántar don fhad atá ainmnithe le linn na 

ar bith ar an chomhartha laethanta agus na n-amanna a 

thaispeántar 

Rialuithe stopála Bealaí Dearga 

Úsáidtear línte dearga ar roinnt bóithre seachas línte buí. I Londain léiríonn na línte dearga dúbailte 

agus singile a úsáidtear ar Bhealaí Dearga go bhfuil cosc ar stopadh le páirceáil, lódáil/dílódáil nó le 

dul ar bord agus teacht amach as feithicil (seachas tacsaí ceadúnaithe nó má tá Suaitheantas 

Gorm i seilbh agat). Baineann na línte dearga leis an charrbhealach, leis an chosán agus leis an 

chiumhais. Taispeántar na hamanna a mbíonn srianta na línte dearga i bhfeidhm ar chomharthaí in 

aice láimhe, ach ciallaíonn an líne dhearg dhúbailte go bhfuil cosc ar stopadh I GCÓNAÍ. Ar Bhealaí 

Dearga tig leat stopadh le páirceáil, lódáil/dílódáil i mboscaí sainmharcáilte agus sonraíonn 

comharthaí in aice láimhe na hamanna, na feidhmeanna agus an fad a cheadaítear. Léiríonn bosca 

MARCÁILTE I NDEARG go bhféadfadh sé bheith ar fáil chun na críocha atá sainithe amháin do 

chuid den lá (m.sh. idir amanna ardbhrú tráchta). Ciallaíonn bosca MARCÁILTE I MBÁN go bhfuil sé 

ar fáil i rith an lae. 

NÍ THIG LE LÍNTE DEARGA AGUS BUÍ ACH TREOIR A THABHAIRT FAOI NA SRIANTA AGUS NA 

RIALUITHE ATÁ I BHFEIDHM AGUS NÍ MÓR AMHARC AR CHOMHARTHAÍ, ATÁ IN AICE LÁIMHE 

NÓ AG BEALACH ISTEACH GO SAINCHEANTAR. 

Cosc ar Cosc ar stopadh Tá an tréimhse páirceála Ní féidir ach lódáil a 

stopadh am le linn na teoranta don fhad atá dhéanamh ag na hamanna 

ar bith n-amanna a ainmnithe le linn na a thaispeántar ar feadh 

thaispeántar ar an laethanta agus na tréimhse uasta de 20 

chomhartha n-amanna a thaispeántar bomaite 

115 �

Ar an cholbha nó ag imeall an charrbhealaigh 

Srianta lódála ar bhóithre nach Bealaí Dearga iad 

Léiríonn marcanna buí ar an cholbha nó ag imeall an charrbhealaigh go bhfuil cosc ar lódáil nó ar 

dhílódáil ag na hamanna a thaispeántar ar na plátaí dubha agus bána in aice láimhe. Tig leat 

stopadh fad is go bhfuil paisinéirí ag dul ar bord nó ag teacht amach as d’fheithicil. Mura 

dtaispeántar lá ar bith ar na comharthaí bíonn na srianta i bhfeidhm gach lá, Domhnach agus 

laethanta saoire bainc san áireamh. 

SEICEÁIL NA HAMANNA A THAISPEÁNTAR AR NA PLÁTAÍ I GCÓNAÍ 

Tá an chuid den bhóthar atá in áirithe d'fheithiclí ag lódáil agus ag dílódáil léirithe ag marc bán ‘bá’ leis 

na focail ‘Lódáil Amháin’ agus comhartha leis an tsiombail bhán ar ghorm de ‘thralaí’. Lena chois sin, 

taispeánann an comhartha seo cé acu atá nó nach bhfuil lódáil agus dílódáil teoranta d’fheithiclí earraí 

agus na hamanna ar féidir an bá a úsáid. Mura dtaispeántar aon am ná lá is féidir é a úsáid ag am ar 

bith. Ni thig le feithiclí páirceáil ansin mura bhfuil siad ag lódáil nó ag dílódáil. 

Cosc ar lódáil nó ar 

dhílódáil am ar bith 

Cosc ar lódáil nó ar 

dhílódáil ag na 

hamanna a thaispeántar 

Marcanna bóthair eile 

Bá lódála 

Coinnigh bealach isteach glan ó fheithiclí stoptha, fiú má tá siad ag tógáil nó ag ligean 

amach páistí 

Rabhadh 'Géill Slí’ go Spás páirceála in áirithe Féach Rialacha Féach Riail 141 

díreach romhat d'fheithiclí ainmnithe 240&243 

Acomhal bosca, féach 

Riail 174 

Ná cuir bac ar an chuid sin 

den charrbhealach a léirítear 

116 � 

Léiriú lánaí tráchta

Marcanna feithicle 

Cúlmharcanna feithicle earraí troma 

Mótarfheithiclí thar ollmheáchan 7500 cileagram uasta agus leantóirí thar ollmheáchan 3500 

cileagram uasta 

Clé Deas 

Lárnach 

Ní mór na marcanna ingearacha a chur ar scipeanna tógálaithe a fhágtar ar an bhóthar, ar fheithiclí 

tráchtála nó ar chónascadh feithiclí atá níos faide ná 13 mhéadar 

(roghnach ar chónascadh feithiclí idir 11 agus 13 mhéadar) � 

Plátaí guaise 

Ní mór d'fheithiclí áirithe umair atá ag iompar earraí contúirteacha painéil eolais guaise a chur ar 

taispeáint 

Le haghaidh leacht inlasta atá an painéal a léirítear. � 

I measc na siombal muileata a léiríonn rioscaí eile tá: � 

Substaint 

thocsaineach 

Substaint 

ocsaídeach 

Gás 

comhbhrúite 

neamh-inlasta 

Substaint 

radaighníomhach 

Beidh an painéal thuas ar 

taispeáint ag feithiclí atá 

ag iompar earraí 

contúirteacha áirithe i 

bpacáistí 

Substaint 

indóite go 

spontáineach 

Marcanna teilgin Eile � 

Taobhmharc Críochmharc 

Bíonn an dá mharc de dhíth nuair a bhíonn ualach nó 

trealamh (m.sh. géag craenach) ag gobadh amach chun 

tosaigh nó ar gcúl níos mó ná dhá mhéadar 

117 � 

Substaint 

chreimneach 

Bus scoile (ar taispeáint san 

fhuinneog thosaigh nó san 

fhuinneog chúil de bhus nó 

de chóiste)

Iarscríbhinní 

1. Tusa agus do rothar 

Cinntigh go bhfuil muinín agat as do chumas dul ag rothaíocht go 

sábháilte ar an bhóthar. Cinntigh 

• go roghnaíonn tú an mhéid cheart agus an cineál ceart rothair le 

haghaidh compoird agus sábháilteachta 

• go gcoinnítear soilse agus frithchaiteoirí glan agus in ord ceart 

oibre 

• go bhfuil bail mhaith ar na boinn agus go bhfuil siad teannta ag an 

bhrú a thaispeántar ar an bhonn 

• go bhfuil na giaranna ag oibriú i gceart 

• go bhfuil an slabhra curtha in oiriúint agus smeartha le hola mar is 

ceart 

• go bhfuil an diallait agus na hanlaí curtha in oiriúint go dtí an aird 

cheart. 

NÍ MÓR duit 

• a chinntiú go bhfuil do choscáin ag feidhmiú 

• a chinntiú go bhfuil cloigín nó bonnán feistithe agus ag oibriú i 

gceart 

• san oíche, soilse tosaigh agus cúil a úsáid agus frithchaiteoir cúil 

dearg a bheith agat. 

Dlíthe RV(T)R rialachán 7 & RVLR rialachán 21 

Tig le hoiliúint rothaíochta cuidiú le páistí agus le daoine fásta 

araon, go háirithe leis na daoine fásta sin atá ag filleadh ar an 

rothaíocht leis na scileanna cuí a fhorbairt, scileanna atá de dhíth le 

rothaíocht go sábháilte ar bhóithre an lae inniu. 

Ba chóir do gach rothaí smaoineamh ar na buntáistí a bhaineann le 

hoiliúint rothaíochta a dhéanamh. Le heolas a fháil, téigh i dteagmháil 

le d’Oifig áitiúil Oideachais maidir le Sábháilteacht ar Bhóithre de 

chuid na Roinne Comhshaoil 

2. Riachtanais maidir le ceadúnas 

tiomána gluaisrothair 

Má tá ceadúnas sealadach gluaisrothair agat nó ceadúnas 

iomlán cairr agat tig leat gluaisrothair le haschur cumhachta suas go 

dtí 125cc agus 11 kW a úsáid ar bhóithre poiblí. Le do cheadúnas 

iomlán gluaisrothair a fháil NÍ MÓR duit pas a fháil i scrúdú 

teoirice gluaisrothaíochta agus ansin pas a fháil i dtriail phraiticiúil 

ghluaisrothaíochta. 

118 �

Má tá ceadúnas iomlán móipéide agat agus is mian leat 

lánteidlíocht ghluaisrothair a bhaint amach beidh ort scrúdú teoirice 

gluaisrothaíochta a dhéanamh mura ndearna tú scrúdú teoirice ar 

leith nuair a fuair tú do cheadúnas móipéide. Ina dhiaidh sin NÍ MÓR 

duit pas a fháil i dtriail phraiticiúil ghluaisrothaíochta. 

Dlí MV(DL)R rialachán 31(1) 

Ceadúnas gluaisrothair éadroim (A1): tig leat triail a dhéanamh 

ar ghluaisrothar idir 75 agus 120cc. Má éiríonn leat pas a fháil tig leat 

gluaisrothar a úsáid suas le 125cc le haschur cumhachta suas le 

11Kw. 

Ceadúnas caighdeánach gluaisrothair (A): má tá d’fheithicil 

trialach idir 120 agus 125cc agus ábalta níos mó ná 62mph (100 

km/h) a dhéanamh tabharfar ceadúnas caighdeánach (A) duit. Bíonn 

tú srianta ansin do ghluaisrothair suas le 25kW go ceann dhá bhliain, 

gan aon tréimhsí dícháiliúcháin nó cúlghairme a chur san áireamh. I 

ndiaidh dhá bhliain tig leat meaisín d’aon mhéid a úsáid. 

NÍ MÓR duit GAN paisinéir cúlóige a iompar ná leantóir a tharraingt 

go dtí go n-éiríonn leat i do thriail. 

Dlí MV(DL)R rialachán 12 

Riachtanais maidir le ceadúnas móipéide 

NÍ MÓR do mhóipéid toilleadh sorcóra níos lú ná 50cc bheith aici, 

gan bheith níos troime ná 250kg agus bheith deartha le gan dul 

níos gasta ná 31 mph (50km/h). Ó Mheitheamh 2003 tá gach Cineál 

móipéide Faofa ag an CE srianta go dtí 28mph (45km/h). 

Dlí RTO 1981 (arna leasú) Airteagal 19D 

Le móipéid a úsáid, NÍ MÓR d’fhoghlaimeoirí 

• bheith 16 bliana nó níos sine 

• ceadúnas sealadach móipéide a bheith acu. 

NÍ MÓR duit pas a fháil sa triail teoirice do ghluaisrothaithe ar dtús 

agus ansin pas a fháil sa triail phraiticiúl móipéide le do cheadúnas 

iomlán móipéide a fháil. 

Má tá ceadúnas iomlán cairr nó gluaisrothair agat tá tú cáilithe le 

móipéid a úsáid gan L-phlátaí. 

Tabhair do d’aire: Do lucht úsáidte gluaisrothar agus móipéidí ar 

mian leo uasghrádú, ní bhíonn scrúdú teoirice gluaisrothaíochta le 

déanamh má tá na nithe seo a leanas agat 

• ceadúnas iomlán gluaisrothaíochta A1 a fuarthas ar 1/1/97 nó ina 

dhiaidh sin 

• ceadúnas iomlán móipéide a fuarthas ar 1/7/96 nó ina dhiaidh sin. 

Dlí MV(DL)R rialacháin 27(3), 31 & 32 

119 �

3. Doiciméadú mótarfheithicle, 

riachtanais maidir le tiománaí faoi 

oiliúint agus tiománaí srianta 

Doiciméid 

Ceadúnas tiomána. NÍ MÓR ceadúnas tiomána bailí sínithe a 

bheith agat do chatagóir na feithicle atá tú a thiomáint. NÍ MÓR duit 

Gníomhaireacht na dTiománaithe agus na bhFeithiclí (DVA) a chur ar 

an eolas má athraíonn tú d’ainm agus do sheoladh. 


Ní thig le sealbhóirí ceadúnas nach ceadúnais de chuid an 

Chomhphobail Eorpaigh iad atá ina gcónaí sa RA anois tiomáint ar 

an cheadúnas sin ach ar feadh tréimhse uasta de 12 mhí ón dáta a 

gcuireann siad fúthu sa tír seo. 

Le teidlíocht leanúnach tiomána a chinntiú 

• ba chóir ceadúnas sealadach de chuid na RA a fháil agus pas 

a fháil i dtriail/trialacha tiomána sula mbíonn an tréimhse 12 mhí 

thart, nó 

• i gcás tiománaí a bhfuil ceadúnas aige/aici ó thír a ainmníodh i 

ndlí chun críocha malartaithe ceadúnas, ba chóir don tiománaí an 

ceadúnas a mhalartú ar cheann de chuid na RA. 

MOT. NÍ MÓR do charranna agus do ghluaisrothair pas a 

fháil i scrúdú MOT (teist feithicle) ceithre bliana ó dháta an 

chéad chlárúcháin agus gach bliain ina dhiaidh sin. NÍ MÓR 

duit GAN feithicil a thiomáint gan teastas scrúdaithe feithicle 

a chur ar taispeáint, nuair ba chóir ceann a bheith aici. I 

gcásanna eisceachtúla, tig leat tiomáint go dtí coinne scrúdaithe 

réamhshocraithe nó go dtí garáiste le haghaidh deisiú atá 

de dhíth don scrúdú. Má thiomáineann tú feithicil nach bhfuil 

ródacmhainneach d’fhéadfaí d’árachas a chur ar ceal. 

Dlí RTO 1995 Airteagail 61, 63, 63A, 65 & 69 

Árachas. Le mótarfheithicil a úsáid ar an bhóthar, NÍ MÓR 

polasaí bailí árachais a bheith agat. NÍ MÓR go gclúdódh sé thú 

maidir le gortú nó le damáiste tríú páirtí ar a laghad fad agus a 

bhíonn tú ag úsáid na mótarfheithicle sin. Sula dtiomáineann tú 

aon mhótarfheiticil, cinntigh go bhfuil an clúdach seo aici maidir le 

húsáid, nó go dtugann d'árachas féin clúdach leordhothaineach. 

NÍ MÓR duit GAN mótarfheithicil a thiomáint gan árachas. Lena 

chois sin, bíodh a fhios agat, fiú murab ortsa an locht as imbhualadh 

tráchta, d’fhéadfadh comhlachtaí árachais tú a choinneáil faoi 

dhliteanas. 

Dlí RTO 1981 Airteagal 90Tig le ceamaraí bóthair tiománaithe nach bhfuil 

árachas acu a aimsiú go huathoibríoch anois. 

Tá na cineálacha clúdaigh árachais léirithe mar seo a leanas. 

120 �

Árachas tríú páirtí – seo an cineál árachais is saoire de ghnáth, 

agus is é an clúdach is lú atá de dhíth de réir an dlí. Clúdaíonn sé 

duine ar bith a d’fhéadfá a ghortú nó a m(h)aoin a bhféadfá damáiste 

a dhéanamh dó. Ní chlúdaíonn sé damáiste do do mhótarfheithicil 

féin nó gortú a bhainfeadh duit féin. 

Árachas Tríú páirtí, Dóiteáin agus Gadaíochta – cosúil le tríú 

páirtí, ach clúdaíonn sé thú i gcás go ngoidtear do mhótarfheithicil, 

nó i gcás go ndéanann dóiteán damáiste dó. 

Árachas cuimsitheach – seo an t-árachas is costasaí de ghnáth 

ach an t-árachas is fearr. Seachas daoine eile agus maoin a 

chlúdach i gcás gortaithe nó damáiste, clúdaíonn sé damáiste do do 

mhótarfheithicil féin fosta, suas go dtí luach margaidh na feithicle sin, 

agus gortú pearsanta ort féin. 

Teastas clárúcháin. Eisítear teastais chlárúcháin (ar a dtugtar 

teastais chlárúcháin chomhchuibhithe) do gach mótarfheithicil a 

úsáidtear ar an bhóthar, ag cur síos orthu (déantús, múnla srl.) agus 

ag tabhairt sonraí den úinéir cláraithe. NÍ MÓR duit an DVA i gCúil 

Raithin a chur ar an eolas a luaithe agus is féidir nuair a cheannaíonn 

tú nó nuair a dhíolann tú feithicil, nó má athraíonn tú d’ainm agus 

do sheoladh. Tá an ceannaitheoir agus an díoltóir freagrach as na 

teastais chlárúcháin a chomhlánú. Tá an díoltóir freagrach as iad 

a chur ar aghaidh chuig an DVA. Mínítear na gnáthaimh ar chúl na 

dteastas clárúcháin. 

Dlí RV(R&L)R Cuid IV 

Dleacht Mháil Feithicle (VED). NÍ MÓR do gach mótarfheithicil 

a úsáidtear nó a choinnítear ar bhóithre poiblí diosca bailí Dleachta 

Máil Feithicle (diosca cánach) a chur ar taispeáint an t-am ar fad. Fiú 

mótarfheithiclí atá saor ó dhleacht NÍ MÓR dóibh diosca cánach a 

chur ar taispeáint an t-am ar fad. 

Dlí VERA ailt 29 & 33 

Fógra Reachtúil Easbhóthair (SORN). Seo fógra don DVA nach 

bhfuil feithicil á húsáid ar an bhóthar. Má tá tú ag iarraidh feithicil 

a choinneáil neamhchánaithe agus ar shiúl ón bhóthar phoiblí NÍ 

MÓR duit SORN a fhógairt – is cion atá ann gan sin a dhéanamh. 

Ní bheidh ort aon cháinbhóthar a dhíol don fheithicil sin go ceann 12 

mhí. Caithfidh tú fógairt bhreise a sheoladh i ndiaidh na tréimhse sin 

má tá an fheithicil ar shiúl ón bhóthar phoiblí go fóill. Beidh deireadh 

leis an SORN má dhíolann tú an fheithicil agus beidh an t-úinéir nua 

freagrach as láithreach bonn. 

Dlí RV(R&L)R rialachán 26 sceideal 4 

Doiciméid a chur ar fáil. NÍ MÓR duit bheith ábalta do 

cheadúnas tiomána agus contrapháirt, teastas bailí árachais agus 

(más cuí) teastas bailí MOT a chur ar fáil, nuair a iarrann póilín ort sin 

121 �

a dhéanamh. Mura dtig leat sin a dhéanamh d’fhéadfaí a iarraidh ort 

iad a thabhairt go staisiún póilíní laistigh de sheacht lá. 

Dlí RTO 1981 Airteagail 180 & 180A 

Tiománaithe faoi oiliúint 

NÍ MÓR ceadúnas sealadach bailí a bheith ag tiománaithe faoi 

oiliúint atá ag tiomáint cairr. NÍ MÓR do dhuine atá 21 bliain d'aois 

ar a laghad agus a bhfuil ceadúnas iomlán CE/LEE aige/aici don 

chineál sin cairr (carr uathghiarála nó carr lámhghiarála) le trí bliana ar 

a laghad, maoirseacht a dhéanamh orthu. 

Dlíthe MV(DL)R rialachán 12 & RTO 1981 Airteagal 3 

Feithicilí. NÍ MÓR L-phlátaí dearga a bheith ar taispeáint ar aon 

fheithicil atá á tiomaint ag tiománaí faoi oiliúint. NÍ MÓR do phlátaí 

cloí le sonraíochtaí dlíthiúla agus NÍ MÓR dóibh bheith le feiceáil ag 

daoine eile atá os comhair agus ar chúl na feithicle. Ba chóir na plátaí 

a bhaint den fheithicil nó iad a chlúdach nuair nach bhfuil an fheithicil 

á tiomaint ag tiománaí faoi oiliúint (seachas ar fheithiclí scoileanna 

tiomána.) 

45 mph (72km/h) is ea an luasteorainn d’fheithiclí atá ag 

taispeáint L-phlátaí, seachas feithiclí earraí, busanna agus cóistí ar 

mhótarbhealach. 

Dlíthe MV(DL)R rialachán 12, RTO 1981 Airteagal 19 & MV(SLRE)R rialachán 2 

NÍ MÓR duit pas a fháil sa scrúdú teoirice (má tá a leithéid de dhíth) 

agus ansin sa triail phraiticiúil tiomána do chatagóir na feithicle atá tú 

ag iarraidh a thiomáint sula dtiomáineann tú i d’aonar. 

Dlí MV(DL)R rialachán 30 

Tiománaithe srianta 

I ndiaidh duit pas a fháil sa triail tiomána do charr nó do 

mhótarfheithicil, ní mór duit R-phlátaí ómracha a chur ar taispeáint 

ar feadh bliana ón dáta a n-éiríonn leat sa triail. NÍ MÓR do na plátaí 

cloí le sonraíochtaí dlíthiúla agus NÍ MÓR dóibh bheith le feiceáil 

ag daoine eile atá os comhair agus ar chúl na feithicle. Ba chóir na 

plátaí a bhaint den fheithicil nó iad a chlúdach nuair nach bhfuil an 

fheithicil á tiomaint ag tiománaí srianta. 45 mph (72km/h) an t-uasluas 

ceadaithe d’aon fheithicil atá ag taispeáint R-phlátaí, is cuma cé acu 

atá an fheithicil á tiomáint ag tiománaí srianta nó nach bhfuil. 

Dlíthe RTO 1981 Airteagal 19A & MV(PR)R 

4. An t-úsáideoir bóithre agus an dlí 

Dlí tráchta ar bhóithre 

Tá an liosta seo a leanas ar fáil i bhfoirm giorraithe ar fud an Chóid. 

Níl sé in ainm a bheith ina threoir chuimsitheach, ach treoir faoi chuid 

de na pointí tábhachtacha dlí. Le foclaíocht bheacht an dlí a fháil, 

amharc na hOird agus na Rialacháin éagsúla (leasaithe) atá léirithe sa 

Chód. Tá na giorrúcháin liostaithe mar seo a leanas. 

122 �

Baineann formhór na bhforálacha le gach bóthar ar fud Thuaisceart 

Éireann. Áirítear ar bhóithre, bóthar poiblí, aon chuid de bhóthar 

poiblí agus aon droichead nó tollán a dtéann bóthar poiblí thairis nó 

tríd agus aon sráid, aon charrbhealach, aon mhórbhealach nó aon 

bhóthar a bhfuil rochtain ag an phobal uirthi (RTO 1995 Airteagal 2). 

Is den tábhacht a thabhairt faoi deara go n-áirítear ar thagairtí do 

‘bhóthar’ cosáin agus raonta rothar agus neart bóithre agus cabhsán 

ar thalamh príobháideach (lena n-áirítear neart carrchlós). I bhformhór 

na gcásanna, baineann an dlí leo agus d’fhéadfadh rialacha breise 

do chosáin nó do bhealaí áirithe bheith i bhfeidhm. Baineann roinnt 

cionta tiomána tromchúiseacha, lena n-áirítear tiomáint faoi thionchar 

dí, le gach áit phoiblí, mar shampla carrchlóis phoiblí. 

An tAcht um Dhaoine Ainsealacha & Daoine Faoi Mhíchumas CSPDA 

(TÉ) 1978 

An tOrdú um Cheartas Coiriúil (TÉ) 1994 CJO 

Na Rialacháin um Mótarfheithiclí (Tógáil & Úsáid) (TÉ) 1999 CUR 

Na Rialacháin um Mótarfheithiclí (Tógáil & Úsáid) (Leasú Uimh. 5) 

(TÉ) 2003 CU(A)R 

Na Rialacháin um Mótarfheithiclí (Tógáil & Úsáid) (Leasú) 

(TÉ) 2005 CU(A)R 

An tOrdú um Chapaill (Clogaid Sábháilteachta do Mharcaigh 

Óga) (TÉ) 1990 H(PHYR)O 

Na Rialacháin um Chapaill (Clogaid Sábháilteachta do 

Mharcaigh Óga) (TÉ) 1992 H(PHYR)R 

Na Rialacháin um Ghluaisrothair (Cosaintí Súl) (TÉ) 2004 MC(EP)R 

Na Rialacháin um Ghluaisrothair (Clogaid Sábháilteachta) 

(TÉ) 1999 MC(PH)R 

Na Rialacháin um Mótarfheithiclí (Ceadúnais Tiomána) (TÉ) 1996 MV(DL)R 

Na Rialacháin um Cheadúnais Tiomána Mótarfheithiclí (Leasú) 

(TÉ) 2003 (4 thacar Rialacháin) MVDL(A)R 

Na Rialacháin um Mótarfheithiclí (Cóistí Easlán) (TÉ) 1999 MV(IC)R 

Na Rialacháin um Mótarfheithiclí (Srianta atá Leagtha Síos) 

(TÉ) 1996 MV(PR)R 

Na Rialacháin um Mótarfheithiclí (Luasteorainneacha) (TÉ) 1989 MV(SL)R 

Na Rialacháin um Mótarfheithiclí (Srian Luasteorann) (Díolúine) 

(TÉ) 1998 MV(SLRE)R 

Na Rialacháin um Mótarfheithiclí (Caitheamh Criosanna Sábhála) 

(TÉ) 1993 MV(WSB)R 

Na Rialacháin um Mótarfheithiclí (Páistí ag Caitheamh Criosanna 

Sábhála) (TÉ) 1993 agus 2007 MV(WSBCFS)R 

Na Rialacháin um Mótarfheithiclí (Caitheamh Criosanna Sábhála) 

(Leasú) 2007 agus 2008 MV(WSB)(A)R 

Na Rialacháin um Thrácht ar Mhótarbhealaí (TÉ) 2008 MTR 

An tOrdú um Thrácht ar Bhóithre 1981, 1995 nó 2007 

(mar atá léirithe) RTO 

An tOrdú um Chiontóirí Tráchta ar Bhóithre 1996 RTOO 

An tOrdú um Rialú Tráchta ar Bhóithre 1997 (TÉ) RTRO 

Na Rialacháin um Shoilsiú Feithiclí (TÉ) 2007 RVL(A)R 

Na Rialacháin um Shoilsiú Feithiclí (TÉ)2000 RVLR 

Na Rialacháin um Fheithiclí (Clárú & Ceadúnú) 2002 RV(R&L)R 

An tOrdú um Thrácht ar Bhóithre (TÉ) 1998 RT(ND)O 

Na Rialacháin um Fheithiclí (Trácht) 1933 RV(T)R 

An tOrdú um Bóithre 1993 RO 

An tOrdú um Bóithre (Srian ar Fheitheamh) (TÉ) 1982 R(RW)O 

Na Rialacháin um Fheithiclí (Taispeáint Marcanna Clárúcháin) 2001 RV(DRM)R 

An tOrdú um Chaitheamh Tobac 2006 SO 

Saor ó dheatach tobac (Díolúiní, Feithiclí, Pionóis & Méideanna 

Lascainithe) (TÉ) 2007 SF(EVPDA)R 

Na Rialacháin um Chomharthaí Tráchta (TÉ) 1997 TSR 

An tAcht um Mál agus Chlárú Feithicle 1994 VERA 

Na Rialacháin um Thrasrianta Síogacha, Peileacánacha & 

Puifíneacha (TÉ) 2006 PCR 

123 �

Tig le daoine orduithe agus rialacháin ón bhliain 1988 a fheiceáil 

ar láithreán Gréasáin na hOifige Eolais Earnála Poiblí (www.opsi. 

gov.uk). Níl orduithe agus rialacháin roimh 1988 ar fáil ach ina 

mbunfhormáid phriontála atá ar fáil ón Oifig Stáiseanóireachta de réir 

mar atá mionsonraithe taobh istigh den chlúdach cúil. 

5. Pionóis 

Leagann parlaimint na pionóis uasta do chionta tráchta. Bíonn 

tromchúiseacht an chiona le feiceáil sa phionós uasta. Faoi na 

cúirteanna atá sé cinneadh a dhéanamh cé acu breith atá le tabhairt 

de réir na gcúinsí. 

Léiríonn tábla na bpíonós ar leathanach 125 cuid de na 

príomhchionta agus na pionóis a bhaineann leo. Tá réimse leathan 

de chionta níos sonraí ann nach dtaispeántar anseo, ar mhaithe le 

simplíocht. Déantar cur síos ar chóras na bpointí pionóis agus ar an 

chóras dícháiliúcháin thíos. 

Pointí pionóis agus dícháiliúcháin 

Tá sé mar aidhm ag córas na bpointí pionóis tiománaithe agus 

gluaisrothaithe a dhíspreagadh ó thaobh nósanna contúirteacha 

gluaisteánaíochta a leanúint. Tig le daoine pointí pionóis a fháil 

fosta de bharr cionta áirithe nach mbaineann le gluaisteánaíocht, 

m.sh. má theipeann ar dhuine lochtanna feithicle a chóiriú. NÍ MÓR 

don chúirt a ordú pointí bheith droimscríofa ar an cheadúnas de 

réir an líon seasta nó an réimse atá leagtha síos ag an Pharlaimint. 

Feidhmíonn bailiú pointí pionóis mar a bheadh rabhadh ann do 

thiománaithe go bhfuil siad i mbaol dícháiliúcháin má dhéanann siad 

cionta eile. 

Dlí RTOO Airteagail 49 & 50 

Dícháileofar tiománaí nó gluaisrothaí a bhailíonn 12 nó níos mó 

pointe pionóis laistigh de thréimhse trí bliana. Beidh íostréimhse de 

shé mhí i gceist, nó níos faide má bhí an tiománaí nó gluaisrothaí 

dícháilithe roimhe sin. 

Dlí RTOO Airteagal 40 

Do gach cion a iompraíonn pointí pionóis tá cumhacht lánroghnach 

ag an chúirt a ordú go ndícháileofar sealbhóir an cheadúnais. 

D’fhéadfadh aon tréimhse a bheith i gceist a measann an chúirt 

bheith iomchuí, ach de ghnáth is tréimhse idir seachtain agus roinnt 

míonna a bhíonn ann. 

I gcás cionta tromchúiseacha, ar nós tiomáint chontúirteach agus 

tiomáint faoi thionchar dí, NÍ MÓR don chúirt dícháiliú a ordú. 12 

mhí an íostréimhse, ach i gcás athchiontaitheoirí nó i gcás go bhfuil 

ardleibhéal alcóil i gceist, d’fheadfadh sé bheith ní b'airde. Mar 

124 �

Tábla na bPionós 

Cion 

Pionóis Uasta 

Príosúnacht Fíneáil Dícháiliúchán 

Pointí 

Pionóis 

* Bheith i do chúis le 

bás nó mórdhíobháil 

choirp de bharr 

tiomáint chontúirteach 

14 bliana 

Neamhtheoranta 

Éigeantach- 2 

bhliain ar a 

laghad 

3-11 (i gcásanna 

eisceachtúla 

mura 

ndícháilítear an 

tiománaí) 

3-11 (i gcásanna 

* Tiomáint 

chontúirteach 

5 bliana 


Éigeantach 

eisceachtúla 

mura 


tiománaí) 

* Bheith i do chúis le 

bás nó mórdhíobháil 

choirp trí thiomáint 

mhíchúramach agus 

14 bliana 


Éigeantach- 2 

bhliain ar a 

laghad 

3-11 (i 

gcásanna 

eisceachtúla 

mura 

tú faoi thionchar dí nó ndícháilítear an 

drugaí tiománaí) 

Tromghoid feithicle 

agus tú i do chúis le 

bás nó le mórdhíobháil 

choirp 

Tiomáint 

14 bliana 


Éigeantach 3-11 

mhíchúramach beag 

beann ar thiománaithe 

eile 

- £5,000 Lánroghnach 3-9 

** Tiomáint nuair nach 

rabhthar in ann de 

bharr dí nó drugaí nó 

le barraíocht alcóil; nó 

gan bheith in ann 

sampla a thabhairt le 

haghaidh anailíse 

Gan stopadh i ndiaidh 

timpiste (imbhualadh) 

6 mhí £5,000 Éigeantach 

3-11 (i 

gcásanna 

eisceachtúla 

mura 


tiománaí) 

nó gan timpiste 

(imbhualadh) a 

thuairisciú 

6 mhí £5,000 Lánroghnach 5-10 

Ag tiomáint agus tú 

dícháilithe 

Bheith i do chúis le 

2 bhliain 


Lánroghnach 6 

bás nó le mórdhíobháil Neamhchoirp 

trí thiomáint 

mhíchúramach nó 

neamhaireach 

5 bliana theoranta Éigeantach 3-11 

Ag tiomáint gan 

árachas 

Bheith i do chúis le 

6 mhí £5,000 Lánroghnach 6-8 

bás nó le mórdhíobháil 

choirp trí thiomáint 

gan cheadúnas, gan 

árachas nó le linn duit 

bheith dícháilithe 

2 bhliain 


Éigeantach 3-11 

£1,000 

(£2,500 do 3-6 nó 3 

Tiomáint róghasta - - chionta ar an Lánroghnach (pionós 

mhótar- socraithe) 

bhealach) 

Cionta soilse tráchta - £1,000 Lánroghnach 3 

Gan teastas MOT - £1,000 - - 

Cionta criosanna 

sábhála 

- £500 - 3 

Rothaíocht 

chontúirteach 

- £2,500 - - 

Rothaíocht 

mhíchúramach 

- £1,000 - - 

Gan tiománaí feithicle 

a ainmniú 

- £1,000 Lánroghnach 6 

* I gcás go ndícháilíonn cúirt duine agus é/í ciontach as ceann de na cionta seo, ní mór 

di atriail shínte a ordú agus i dtaca leis na cionta sin atá marcáilte 

** ní mór di gnáth-atriail a ordú. Tá discréid ag na cúirteanna fosta atriail a ordú d’aon 

chion eile a iompraíonn droimscríobh éigeantach, atriail shínte i gcás go bhfuil dícháiliú 

ann as cionta athdhéanta agus gnáth-atriail in aon chás eile. 

125 �

shampla, má chiontaítear thú as tiomáint faoi thionchar dí le linn 

tréimhse deich mbliana dícháileofar thú ar feadh trí bliana ar a laghad. 


Lena chois sin, i roinnt cásanna tromchúiseacha, NÍ MÓR don chúirt 

(mar aon le tréimhse ainmnithe dícháiliúcháin a fhorchur) an ciontóir 

a ordú bheith dícháilithe go dtí go n-éireoidh leis/léi i dtriail tiomána. 

I gcásanna eile tá cumhacht lánroghnach ag an chúirt a leithéid de 

dhícháiliú a ordú. D’fhéadfadh gnáthfhad a bheith i gceist leis an triail nó 

d’fhéadfadh sé bheith níos faide ag brath ar an chineál ciona atá ann. 


Tiománaithe nua. Bíonn na rialacha speisialta atá leagtha amach 

thíos i bhfeidhm ar feadh tréimhse dhá bhliain ón dáta a n-éiríonn leo 

ina gcéad triail tiomána; baineann na rialacha le tiománaithe agus le 

gluaisrothaithe as na háiteanna seo a leanas: 

• an RA, AE/LEE, Manainn, Oileáin Mhuir nIocht nó Giobráltar ar 

éirigh leo ina gcéad thriail tiomána in aon cheann de na tíortha sin; 

• tíortha iasachta eile ar gá go n-éiríonn leo i dtriail tiomána de chuid 

na RA le ceadúnas RA a fháil, sna cásanna sin glactar leis an 

cheadúnas RA mar a gcéad triail tiomána; agus 

• tíortha iasachta eile a (gan triail de dhíth orthu) a mhalartaigh a 

gceadúnas do cheadúnas de chuid na RA agus ar éirigh leo i 

dtriail tiomána de chuid na RA ina dhiaidh sin le cineál eile feithicle 

a thiomáint, sna cásanna sin glactar leis an triail tiomána de chuid 

na RA mar a gcéad triail tiomána. Mar shampla, beidh tiománaí 

a mhalartaíonn ceadúnas iasachta (carr) do cheadúnas de chuid 

na RA (carr) agus a n-éiríonn leis/léi i dtriail tiomána ina dhiaidh sin 

le cineál eile feithicle a thiomáint (m.sh. LGV) faoi réir na rialacha 

speisialta. 

Má charnann duine atá faoi réir na rialacha speisialta sé phointe 

pionóis nó níos mó roimh dheireadh na tréimhse dhá bhliain (lena 

n-áirítear aon phointí a fuarthas sular éirigh leis/léi sa triail tiomána) 

cúlghairfear a c(h)eadúnas sa ghnáthchúrsa. Leis an cheadúnas a fháil 

arís ní mór dóibh iarratas a chur isteach ar cheadúnas sealadach arís 

agus ní bheidh siad ábalta tiomáint ach mar thiománaí faoi oiliúint go 

dtí go n-éireoidh leo i dtriail tiomána bhreise (féach fosta Iarscríbhinn 

8 – Cód Sábháilteachta do thiománaithe nua). 

Dlí RT(ND)O 

Tabhair do d’aire. Beidh na coinníollacha sin i bhfeidhm fiú má 

dhíolann siad as cionta le pionós socraithe. Ní bhaineann na rialacha 

speisialta le tiománaithe sa chéad ghrúpa (RA, AE/LEE srl.), a bhfuil 

ceadúnas iomlán acu cheana do chineál amháin feithicle, má éiríonn 

leo i dtriail tiomána le cineál eile feithicle a thiomáint. 

126 �

Iarmhairtí eile a bhaineann le cion a dhéanamh 

I gcás gur féidir duine a phríosúnú de bharr ciona, d'fhéadfaí an 

fheithicil a úsáideadh leis an chion a dhéanamh a choigistiú. 

Dlí CJO Airteagal 11 

De bhreis ar na pionóis a d'fhéadfadh cúirt a fhorchur, is dócha 

go méadóidh costas an árachais go mór má bhí duine ciontach 

as cion tromchúiseach tiomána. Tá sé sin amhlaidh de bharr go 

gcreideann comhlachtaí árachais gur mó an seans ann go mbainfidh 

imbhualadh do thiománaithe mar sin. 

Caithfidh tiománaithe a dícháilíodh de bharr cionta tiomána a 

bhaineann le halcól dhá uair taobh istigh de 10 mbliana, nó uair 

amháin má tá siad thar dhá oiread go leith na teorann dlíthiúla, 

nó iad siúd a dhiúltaigh sampla a thabhairt, Brainse Leighis 

Ghníomhaireacht na dTiománaithe agus na bhFeithiclí a shásamh 

nach bhfuil fadhb alcóil acu agus go bhfuil siad in ann tiomáint sula 

n-eiseofar ceadúnas tiomána i ndiaidh na tréimhse dícháiliúcháin. 

D’fhéadfaí ceadúnas tiomána a bhaint do dhuine éigin má bhaineann 

sé/sí mí-úsáid as drugaí nó alcól ar bhonn seasmhach. 

6. Cothabháil feithicle, sábháilteacht 

agus slándáil 

Cothabháil feithicle 

Déan cinnte go bhfuil soilse, coscáin, an gaireas stiúrtha, an 

trealamh sceite, na criosanna sábhála, dínéaltóirí, cuimleoirí agus na 

niteoirí gaothscátha uile ag obair. Lena chois sin 

• NÍ MÓR soilse, treotháscairí agus uimhirphlátaí a choinneáil glan 

• NÍ MÓR an gaothscáth agus na fuinneoga a choinneáil glan agus 

saor ó aon rud a d’fhéadfadh cur isteach ar do radharc 

• NÍ MÓR do shoilse bheith feistithe i gceart le gan úsáideoirí eile 

bóithre a dhallrú. Caithfear aird bhreise a thabhairt air sin má tá 

ualach trom ar an fheithicil 

• NÍ MÓR d'astúcháin sceite GAN dul thar leibhéil atá leagtha síos 

• Cinntigh go bhfuil do shuíochán, do chrios sábhála, do 

cheannbhac agus do scátháin curtha in oiriúint i gceart sula 

dtiomáineann tú 

• Cinntigh go bhfuil gach mála taistil stóráilte go daingean. 

Dlíthe RVLR 26 & 30 & CUR rialacháin 35 & 74 

Taispeáintí rabhaidh. Cinntigh go dtuigeann tú ciall na dtaispeáintí 

rabhaidh ar fad ar phainéal ionstraimí na feithicle. Ná déan 

neamhaird de chomharthaí rabhaidh; d’fhéadfadh siad a thabhairt le 

fios go bhfuil locht contúirteach ann. 

127 �

• � Nuair a thiontaíonn tú an eochair adhainte, soilseofar soilse ach 

múchfar iad nuair a thosaíonn an t-inneall (seachas solas rabhaidh 

an choscáin láimhe). Mura múchtar iad, nó má shoilsíonn siad le 

linn duit bheith ag tiomáint, stop agus fiosraigh an fhadhb, mar go 

mb’fhéidir go mbeadh fadhb thromchúiseach ann. 

• Má shoilsítear an solas rabhaidh luchtaithe le linn duit bheith ag 

tiomáint, d’fhéadfadh sé a thabhairt le fios nach bhfuil an cadhnra 

ag luchtú. Ní mór é sin a sheiceáil fosta a luaithe agus is féidir le 

caillteanas cumhachta go soilse agus go córais eile leictreacha a 

sheachaint. 

Imreacha fuinneoige. NÍ MÓR duit GAN feithicil a úsáid a bhfuil 

imriú ródhorcha aici ar an ghaothscáth, nó ar an ghloine ar aon 

fhuinneog tosaigh ar cheachtar taobh den tiománaí. Cloíonn an 

t-imriú a chuirtear ar fhuinneoga na feithicle agus í á déanamh 

sa mhonarcha le caighdeáin tarchurais solais (VLT). Níl aon 

teorainneacha VLT ann do ghaothscáthanna cúil nó d’fhuinneoga 

paisinéirí cúil. 

Dlíthe RTO 1995 Airteagal 58, CUR rialachán 37 & CUR(A)R 2005 

Boinn. NÍ MÓR do bhoinn bheith teannta go dtí sonraíocht 

dhéantóirí na feithicle don ualach atá á iompar. Ceadaigh 

lámhleabhar nó sonraí na feithicle i gcónaí. � 

Lena chois sin, ba chóir go mbeadh boinn saor ó chineálacha áirithe 

gearrtha nó ó lochtanna eile. � 

NÍ MÓR do charranna, do veaineanna éadroma agus do 

leantóirí éadroma doimhneacht tráchta boinn de 1.6mm ar a 

laghad a bheith acu trasna na dtrí cheathrú lárnach de leithead an 

tráchta agus timpeall na himlíne iomláine. � 

NÍ MÓR do ghluaisrothaithe, d’fheithiclí móra agus d’fheithiclí 

a iompraíonn paisinéirí doimhneacht tráchta de 1mm ar a laghad 

bheith acu trasna trí cheathrú de leithead an tráchta agus i mbanda 

leanúnach timpeall na himlíne iomláine. � 

Ba chóir go mbeadh trácht infheicthe ag móipéidí. � 

Bíodh a fhios agat go ngearrtar pointí pionóis ar dhaoine de bharr 

lochtanna áirithe feithicle. � 


Má phléascann bonn le linn duit bheith ag tiomáint, déan iarracht 

smacht a choinneáil ar d’fheithicil. Beir greim daingean ar an roth 

stiúrtha agus lig don fheithicil rolladh go dtí go stopann sí ag taobh an 

bhóthair. 

Má tá bonn ligthe ar d’fheithicil, stop a luaithe agus atá sé sábháilte. 

Ná hathraigh an bonn mura bhfuil tú ábalta sin a dhéanamh gan 

tú féin nó daoine eile a chur i mbaol – ina áit sin cuir glao ar lucht 

tarrthála feithiclí. 

Brú na mbonn. Seiceáil ar bhonn seachtainiúil iad. Déan sin roimh 

do thuras, nuair a bhíonn na boinn fuar. D’fhéadfadh boinn theo 

léamh míthreorach a thabhairt. 

128 �

Bíonn tionchar diúltach ag boinn nach bhfuil teannta i gceart, nó atá 

rótheannta, ar do choscáin agus ar an ghaireas stiúrtha. D’fhéadfadh 

lochtanna sa chóras coscánaithe nó sa chóras crochta, nó rotha atá 

as ailíniú bheith mar chúis róchaithimh nó caithimh mhíchothroim 

bonn. Ceartaigh na lochtanna sin a luaithe agus is féidir. 

Tá na boinn a shábhálann spás, ar a dtugtar ‘boinn a thabharfaidh 

abhaile thú’ go minic, rátaithe de réir luais nó faid. Is féidir comhairle 

a fháil ar an bhonn nó i lámhleabhar na feithicle maidir leis an dóigh le 

hiad a úsáid. 

Níor chóir ‘boinn a mhaireann agus iad pollta’ a úsáid ach amháin 

in éineacht le córas monatóireachta brú boinn, rud a ligeann d’fheithiclí 

leanúint ar aghaidh ar luasanna laghdaithe d’fhad teoranta i ndiaidh 

roth bheith pollta. Is féidir comhairle a fháil maidir leis an dóigh le hiad a 

úsáid i lámhleabhar na feithicle. 

Leibhéil sreabhán. Seiceáil leibhéil na leachtanna i d'fheithicil uair sa 

tseachtain ar a laghad. D’fhéadfadh teip choscáin agus imbhualadh 

tarlú de bharr leibhéal íseal leachta coscán. Cinntigh go n-aithníonn 

tú na soilse rabhaidh a bhaineann le leibhéal íseal leachta má tá siad 

feistithe i d’fheithicil. 

Roimh an gheimhreadh. Cinntigh go bhfuil an cadhnra deachothabháilte 

agus go bhfuil na hábhair chuí frithreo i do radaitheoir 

agus i mbuidéal an ghaothscátha. 

Fadhbanna eile. Má 

• tharraingíonn d’fheithicil go taobh amháin agus tú ag coscánú, is 

dócha gur locht coscánaithe atá ann nó b’fhéidir nach bhfuil na 

boinn teannta i gceart. Téigh i gcomhairle le garáiste nó le meicneoir 

láithreach bonn 

• �leanann d’fheithicil ag preabadh i ndiaidh di bheith brúite síos chun 

tosaigh nó ar gcúl, tá a maolairí turrainge caite. Tig le maolairí 

turrainge caite dul i bhfeidhm go diúltach ar an dóigh a n-oibríonn 

feithicil agus ba chóir iad a athrú 

• tá boladh ann de rud ar bith neamhghnách ar nós rubair, peitril nó 

locht leictreach; fiosraigh láithreach bonn. Ná gabh sa seans má tá 

baol dóiteáin ann. 

Innill róthéite nó dóiteán. Is innill uiscefhuaraithe iad formhór 

na n-inneall. Má róthéann d’inneall ba chóir duit fanacht go dtí go 

bhfuaraíonn sé go nádúrtha. Ná bain claibín choimeádán an fhuartháin 

agus ná cuir uisce nó fuarthán eile isteach go dtí go mbíonn an 

t-inneall fuar. 

Má théann d’fheithicil trí thine, faigh na taistealaithe amach as an 

fheithicil go gasta agus téigí go háit shábháilte. Ná déan iarracht an 

dóiteán a mhúchadh san áit a bhfuil an t-inneall, mar go spréifidh an 

dóiteán má osclaítear an boinéad. Cuir glao ar an tSeirbhís Dóiteáin 

agus Tarrthála. 

Stáisiúin pheitril/umar breosla/ sceití breosla. Agus tú ag líonadh 

suas umar d’fheithicle nó aon channaí breosla atá tú a iompar, cinntigh 

nach ndoirteann tú aon bhreosla ar an réamhchúirt. Má dhoirtear aon 

bhreosla ba chóir duit an freastalaí sa stáisiún peitril a chur ar an eolas 

faoi láithreach bonn. 

129 �

Tá doirteadh díosail contúirteach d'úsáideoirí eile bóithre, go háirithe 

gluaisrothaithe, mar go laghdaíonn sé go mór an leibhéal greama idir 

na boinn agus dromchla an bhóthair. Seiceáil faoi dhó le haghaidh 

sceití breosla agus cinntigh 

• nach gcuireann tú barraíocht breosla i d’umar 

• go bhfuil an claibín breosla feistithe go daingean 

• nach bhfuil an séala sa chlaibín stróicthe, damáistithe nó caillte 

• nach bhfuil aon damáiste le feiceáil don chlaibín nó don umar 

breosla. 

Má tá umair bhreosla éigeandála feistithe, ba chóir go mbeadh séala 

maith ann. 

Ná caith tobac agus ná húsáid fón póca choíche ar réamhchúirt 

stáisiún peitril mar gur rioscaí móra dóiteáin iad agus d’fhéadfadh 

siad bheith freagrach as pléascadh. 

Slándáil feithicle 

Nuair a fhágann tú d’fheithicil ba chóir duit 

• an eochair adhainte a bhaint amach agus an glas stiúrtha a chur i 

bhfeidhm 

• an carr a chur faoi ghlas, fiú mura bhfágann tú ar feadh cúpla 

nóiméad é 

• na fuinneoga a dhruidim go hiomlán 

• gan páistí ná peataí a fhágáil i gcarr nach bhfuil aeráilte 

• gach rud atá sa charr a thabhairt leat, nó iad a chur faoi ghlas 

sa bhúit. Cuimhnigh go bhféadfadh gadaí smaoineamh go bhfuil 

nithe luachmhara istigh i mála siopadóireachta 

• gan doiciméid na feithicle a fhágáil sa charr. 

Le cur le slándáil na feithicle feistigh gaireas frithghadaíochta 

ar nós aláraim nó bac dúisithe. Má tá tú ag ceannach carr úr, is 

smaoineamh maith atá ann leibhéal na ngnéithe slándála ionsuite a 

sheiceáil. Smaoinigh ar do chláruimhir a fháil eitseáilte ar fhuinneoga 

uile do chairr. Is bac saor agus éifeachtach é sin ar ghadaithe 

gairmiúla. 

7. Garchabhair ar an bhóthar 

I gcás teagmhais nó imbhuailte tig leat roinnt rudaí a dhéanamh le 

cuidiú, fiú mura bhfuair tú aon oiliúint riamh. 

1. Déileáil leis an chontúirt. 

Imbhuailtí breise agus dóiteán na príomhchontúirtí i ndiaidh 

imbhuailte. Bí cúramach agus tú ag druidim le feithicil ar bith a bhfuil 

baint aici le himbhualadh. Cuir as gach inneall agus, más féidir, 

tabhair rabhadh do thrácht eile. Ná lig do dhuine ar bith tobac a 

chaitheamh. 

2. Faigh cuidiú 

Déan iarracht cuidiú a fháil ó dhaoine atá ina seasamh thart. Faigh 

duine éigin le scairt a chur ar na seirbhísí éigeandála cuí a luaithe 

130 �

agus is féidir. Beidh orthu fios a bheith acu cá háit go díreach ar 

tharla an t-imbhualadh agus líon na bhfeithiclí atá i gceist. 

3. Cuidigh leis na daoine a bhfuil baint acu leis an 

imbhualadh 

NÁ bog taismigh atá fós i bhfeithiclí mura bhfuil aon chontúirt 

bhreise ann, NÁ bain clogad de ghluaisrothaí mura bhfuil sé 

riachtanach. Cuimhigh go bhféadfadh suaitheadh a bheith ag cur as 

don taismeach. NÁ tabhair aon rud le hól ná le hithe dóibh. DÉAN 

iarracht iad a dhéanamh te agus chomh compordach agus a thig 

leat, ach ná bog iad mura bhfuil gá leis. CUIR ar a gcompord iad 

go muiníneach agus déan iarracht gan iad a fhágáil leo féin ná siúl 

isteach os coinne tráchta eile. 

4. Cuir cúram éigeandála ar fáil 

Cumhnigh na litreacha C F A A C. 

C – Contúirt – seiceáil nach bhfuil tusa i gcontúirt. 

F- Freagairt – déan iarracht freagairt a fháil trí cheisteanna a chur 

agus a nguaillí a chroitheadh 

A – Aerbhealach – ba chóir an t-aerbhealach a choinneáil glan 

agus oscailte. Cuir lámh amháin ar an chlár éadain, dhá mhéar faoin 

smig agus claon an ceann siar go bog. 

A – Análú – ba chóir a chinntiú go bhfuil an taismeach ag análú go 

normálta. A luaithe agus atá an t-aerbhealach oscailte, seiceáil análú 

ar feadh 10 soicind nó mar sin. 

C – Comhbhrúnna – mura bhfuil siad ag análú go normálta, ba 

chóir comhbhrúnna a úsáid le himshruthú na fola a choinneáil; cuir 

dhá lámh i lár an chliabhraigh agus brúigh síos 4-5 cm ag ráta 100/ 

nóiméad. B’fhéidir nach mbeadh ach lámh amháin de dhíth ort i 

dtaca le páiste de. Tabhair 30 comhbhrú cliabhraigh. Ansin claon 

an ceann siar go bog, fáisc polláirí an taismigh le chéile agus cuir 

do bhéal thar a b(h)éalsa. Tabhair dhá anáil, gach ceann acu ag 

maireachtáil soicind amháin (úsáid análacha boga le haghaidh páiste 

beag). 

131 � 

Má tá an 

taismeach 

gan aithne 

agus ag 

análú, cuir 

sa luí 

téarnaimh 

é/í go dtí go 

dtagann 

lucht leighis 

ar an láthair.

Fuiliú. Ar dtús, seiceáil le haghaidh rud ar bith a d’fhéadfadh bheith 

sa chneá, ar nós gloine. Mura bhfuil aon rud leabaithe inti cuir brú 

daingean ar an chneá. Bí cúramach gan brú air– cuir leis an phillín 

ar cheachtar taobh de. Daingnigh pillín leis an chneá le bindealán no 

le píosa éadaigh. Úsáid an t-ábhar is glaine atá ar fáil. Má tá géag 

ag cur fola, ach níl sí briste, ardaigh os cionn leibhéal an chroí í leis 

an sreabhadh fola a laghdú. D’fhéadfadh gortuithe fadtéarmacha 

tarlú má mhaireann aon srianadh ar imshruthú na fola níos mó ná 

tréimhse ghairid. 

Dó. Déan iarracht an dó a fhuarú trína chlúdach le huisce glan, fuar 

nó le leacht neamhthocsaineach chomhchosúil ar feadh 10 nóiméad 

ar a laghad. Ná déan iarracht aon rud atá ag greamú den chneá a 

bhaint de. 

5. Bí ullmhaithe 

Bíodh fearas garchabhrach sa charr i gcónaí. D’fhéadfá beatha a 

shábháil trí chabhair éigeandála agus trí gharbhabhair a fhoghlaim 

ó eagraíocht cháilithe, ar nós na seirbhísí áitiúla otharcharranna, 

Cumann agus Briogáid Otharcharranna Naomh Eoin, Cór 

Otharcharranna Ord Mhálta, Cros Dhearg na Breataine nó 

comhlacht ar bith atá cáilithe mar is ceart (féach leathanach 134 le 

haghaidh sonraí teagmhála). 

8. Cód sábháilteachta do thiománaithe 

nua 

A luaithe agus a éiríonn leat sa triail tiomána beidh cead agat 

tiomáint leat féin. Tabharfaidh sé sin neart deiseanna duit ach 

caithfidh tú bheith cúramach i gcónaí. Cé gur léirigh tú go bhfuil na 

scileanna cuí agat le tiomáint go sábháilte, níl mórán taithí ag roinnt 

mhaith tiománaithe nua-cháilithe. Caithfidh tú leanúint ar aghaidh 

ag forbairt do chuid scileanna, go háirithe an dóigh le hiompar 

úsáideoirí eile boithre a réamh-mheas le himbhualadh a sheachaint. 

Baineann imbhualadh de chineál éigin do suas le tiománaí amháin 

as gach cúigear le linn na chéad bhliana tiomána. Tugann an cód 

seo comhairle duit le cuidiú leat fáil tríd an chéad 12 mhí i ndiaidh 

duit an triail tiomána a phasáil, nuair a bhíonn tú i mbaol, chomh 

sábháilte agus is féidir. 

• Tarlaíonn roinnt mhaith de na himbhuailtí is measa san oíche. Tá 

ardriosca ag baint leis an am idir meán oíche agus 6.00am do 

thiománaithe nua. Seachain tiomáint ansin mura bhfuil fíorghá leis. 

• Má bhíonn tú ag tiomáint le paisinéirí, bíonn tú freagrach as 

a sábháilteacht. Ná lig dóibh tú a chur ar seachrán nó tú a 

spreagadh le rioscaí a ghlacadh. Inis do do phaisinéirí go 

gcaithfidh tú díriú ar an tiomáint má tá tú le do cheann scribe a 

bhaint amach go sábháilte. 

• Ná cuir gothaí ort féin agus ná déan iarracht dul san iomaíocht le 

tiománaithe eile, go háirithe má tá siad ag tiomaint go holc. 

132 �

• Ná tiomáin má bhíonn alcól ar bith ólta agat nó má tá drugaí 

glactha agat. Tig le leighis thar an chuntar fiú cur isteach ar do 

chumas tiomáint go sábháilte – léigh an lipéad lena fheiceáil an 

bhféadfadh siad cur isteach ort agus tú ag tiomáint. 

• Cinntigh go bhfuil gach duine sa charr ag caitheamh crios sábhála 

le linn an turais ar fad. 

• Coinnigh an luas íseal – tarlaíonn roinnt mhaith imbhuailtí 

tromchúiseacha de bharr go gcailleann an tiománaí smacht, go 

háirithe ar chorthaí. 

• Níl taithí ar bith ag formhór na dtiománaithe nua ar charranna 

ardchumhachta nó carranna spóirt a thiomáint. Murar fhoghlaim tú 

an dóigh lena leithéid d’fheithicil a thiomáint caithfidh tú neart taithí 

tiomána a fháil tú féin sula dtiomáineann tú carr níos cumhachtaí. 

• � Is cion atá ann tiomáint gan árachas. Féach Iarscríbhinn 3 le 

haghaidh eolais ar chineálacha cumhdaigh árachais. 

CUIMHNIGH go gcúlghairfear do cheadúnas faoin Ordú um 

Thiománaithe Nua má fhaigheann tú sé phointe pionóis ar do 

cheadúnas laistigh de dhá bhliain ó do chéad trialacha tiomána 

a phasáil. Beidh ort an scrúdú teoirice agus an triail phraiticiúil a 

dhéanamh arís le do cheadúnas iomlán a fháil ar ais. 

D’fhéadfá smaoineamh ar oiliúint bhreise a fháil nó ardcháilíocht 

tiomána a bhaint amach, rud a d’fhéadfadh airgead a shábháil duit 

ar d’árachas mar aon le cuidiú leat an riosca a laghdú go mbainfidh 

imbhualadh duit. Tá trí dhóigh ann le níos mó eolais a fháil: 

• idirlíon www.roadsafetyni.gov.uk 

• guthán Brainse Sábháilteachta ar Bhóithre na Roinne Comhshaoil 

028 9054 0040 

• ríomhphost roadsafety@doeni.gov.uk 

Eolas eile 

Tiontuithe méadracha 

Tá na tiontuithe a thugtar in Córas na Slánródaíochta slánaithe 

suas, ach tá cairt mhionsonraithe tiontaithe le feiceáil thíos. 

Mílte Ciliméadair Mílte Ciliméadair 

1.00 1.61 40.00 64.37 

5.00 8.05 45.00 72.42 

10.00 16.09 50.00 80.47 

15.00 24.14 55.00 88.51 

20.00 32.19 60.00 96.56 

133 �

Mílte Ciliméadair Mílte Ciliméadair 

25.00 40.23 65.00 104.60 

30.00 48.28 70.00 112.65 

35.00 56.33 

Láithreáin Ghréasáin úsáideacha 

Briogáid Otharsheirbhíse Naomh Eoin 

(www.sja.org.uk) 

Cór Otharcharranna Ord Mhálta (www.orderofmalta.ie) 

Cros Dhearg na Breataine (www.redcross.co.uk) 

www.roadsafetyni.gov.uk 

www.roadsni.gov.uk 

www.trafficwatchni.com 

www.psni.police.uk 

www.dvani.gov.uk 

www.roadsafetycouncil.com 

www.dft.gov.uk 

www.rsa.ie 

www.nra.ie 

Dea-chleachtas 

Is féidir eolas breise faoi dhea-chleachtas tiomána agus 

gluaisrothaíochta a fháil i leabhair de chuid Ghníomhaireacht 

na gCaighdeán Tiomána, Treoir Oifigiúil DSA do Thiomáint – na 

bunscileanna agus Treoir Oifigiúil DSA do Ghluaisrothaíocht – na 

bunscileanna. Is féidir eolas ar leith do thiománaithe feithiclí móra a 

fháil in Treoir Oifigiúil DSA do Thiomáint Feithiclí Earraí agus Treoir 

Oifigiúil DSA do Thiomáint Busanna agus Cóistí. 

Scéim an tSuaitheantais Ghoirm 

Is féidir eolas ar an scéim seo a fháil ar láithreán Gréasáin Sheirbhís 

Bóithre na Roinne Forbartha Réigiúnaí www.roadsni.gov.uk 

Cód Cleachtais maidir le Feithiclí Capalltarraingthe 

Tá an Cód Cleachtais ar fáil ón Roinn Iompair, Rannóg 6 na 

Teicneolaíochta Iompair agus na gCaighdéan, 2ú hUrlár, Great 

Minster House, 76 Marsham Street, Londain SW1 P4DR. 

Guthán: 0207 944 2078 

Oibreacha bóthair 

Tá níos mó eolais ar thiomáint trí oibreacha bóthair ar fáil i mbileog 

ó Fhoilseacháin Ghníomhaireacht na Mórbhealaí. Cuir scairt ar 

0870 1226 236 agus úsáid an uimhir thagartha HA113/04. Le heolas 

ginearálta a fháil ó Ghníomhaireacht na Mórbhealaí, cuir scairt ar 

08457 504030 nó seol ríomhphost chuig info@highways.gsi.gov.uk. 

134 �

Aguisín 

Tá timpealláin sábháilte agus simplí má tá na 

rialacha seo ar eolas agat agus má úsáideann tú iad. 

Tá roinnt mhaith tiománaithe sásta leis an dóigh a n-úsáideann siad 

féin timpealláin, ach creideann siad nach n-úsáideann tiománaithe 

eile i gceart iad! Sula gcáineann tú iompraíocht tiománaithe eile 

ag timpealláin, seiceáil cé chomh heolach agus atá tú féin ar na 

rialacha. 

Cad chuige a bhfuil timpealláin de dhíth? 

Nuair a úsáidtear i gceart iad, tig le timpealláin sruth tráchta a 

choinneáil ag dul go réidh ag acomhail ghnóthacha. Tig le feithiclí 

dul isteach go timpealláin agus iad a fhágáil trí bhóithre éagsúla, rud 

atá sásta agus nach bhfuil contúirteach. Is córais tráchta aontreo 

ciorclacha, deiseal iad na timpealláin a ligeann do roinnt sruthanna 

tráchta meascadh le chéile. 

Na rialacha maidir le timpealláin a úsáid 

Géill slí: an riail is tábhachtaí – agus tú ag dul isteach go timpeallán, 

géill slí do thrácht ar an timpeallán, mura dtugann marcanna bóthair 

nó comharthaí a mhalairt le fios. Má tá an bealach glan coinnigh 

ag bogadh. Má stopann tú ag timpeallán glan cuireann sé moill ar 

an trácht agus tig le moilleanna móra bheith mar thoradh air. Bíonn 

bealach isteach go timpeallán marcáilte ag líne shingil bhriste trasna 

an bhóthair de ghnáth. In amanna, d’fhéadfaí marcanna eile bheith 

ann. Ag roinnt timpeallán b’fhéidir go mbeadh cead ag lána tráchta 

amháin bogadh go saor; beidh marcanna nó comharthaí ann le sin 

a chur in iúl. 

Luas: druid leis an timpeallán ionas go dtig leat stopadh agus slí a 

ghéilleadh más gá. Má dhruideann tú leis an timpeallán róghasta 

d’fhéadfadh tiománaithe eile ar an timpeallán smaoineamh go bhfuil 

tú ag dul a thiomáint os a gcomhair. D’fhéadfadh siad coscánú nó 

claonadh agus d’fhéadfadh imbhualadh bheith mar thoradh air. Má 

dhruideann tú leis an timpeallán róghasta agus má choisceann tú 

go crua ag bealach isteach go timpeallán d’fhéadfadh imbhualadh 

bheith mar thoradh air trí scaoll a chur i dtiománaí atá ag teacht i do 

dhiaidh; d’fhéadfadh sé/sí sciorradh isteach i gcúl d’fheithicle. 

Agus tú ag tiomáint ar an timpeallán, ba chóir duit na nithe seo a 

leanas a chur san áireamh: staid an bhóthair, staid na haimsire, staid 

an tráchta agus an dóigh a gcoinníonn d’fheithicil greim ar bhóthar. 

Suíomh agus comharthaí: Má tú san áit cheart agus má 

dhéanann tú comharthaí soiléire in am, cuidíonn sé le húsáideoirí 

eile bóithre. Má tá na rialacha ar eolas agat agus má chloíonn 

tú leo cuidíonn sé go mór leis an sruth tráchta agus le cúrsaí 

sábháilteachta ag timpealláin. 

Cé go gcuireann an iarscríbhinn seo comhairle ghinearálta ar fáil, tig 

le tosca eile ar nós comharthaí, marcanna bóthair agus suíomh agus 

cineál feithiclí eile tionchar a imirt ar do rogha lána. Áit ar bith a bhfuil 

135 �

comharthaí nó marcanna bóthair a léiríonn cá háit a bhfuil na lánaí 

cuí, ba chóir duit cloí leo seachas leis na gnáthaimh seo a leanas. 

Gnáthamh ceart ag timpealláin 

Samhlaigh go bhfuil tú ag teacht go timpeallán gnóthach a bhfuil 

6 bhóthar ag teacht isteach chuige. Lean an chomhairle ar na 

léaráidí. Glac leis an timpeallán mar a bheadh aghaidh chloig 

ann. Tá gach gluaiseacht ar thimpealláin ar deiseal. 

Glac leis i gcónaí go bhfuil tusa ag druidim leis an timpeallán ón 

suíomh 6 a chlog. Druid leis an timpeallán ag an luas ceart agus 

sa ghiar cheart. 

Tabhair le fios go soiléir cad é atá ar intinn agat a dhéanamh 

i gcónaí. Mura bhfuil aon trácht ag an timpeallán nó ar an 

timpeallán tig leat an bealach is gairide agus is áisiúla a ghlacadh 

tríd. Cuir as do chomhartha i ndiaidh duit an timpeallán a fhágáil. 

Anois agus na rialacha ar eolas agat, tabhair sampla maith do 

thiománaithe eile trí bheith ag cloí leo gach uair. B’fhéidir go 

ndéanfadh siad aithris ar do stíl tiomána agus é a dhéanamh mar 

is ceart fosta! 

1. Ag glacadh an chéad bhealach amach (b) ag 8 a chlog 

Bealach isteach Lána clé 

Comhartha Breathnaigh mórthimpeall ort agus úsáid 

treotháscaire clé agus tú ag druidim leis 

Ar an timpeallán Fan sa lána clé 

Bealach amach Seiceáil scátháin sula bhfágann tú an 

timpeallán agus coinnigh an treotháscaire 

clé air go dtí go bhfuil tú díreach i ndiaidh an 

timpeallán a fhágáil 

136 �

2. Ag glacadh an dara bealach amach (c) ag 10 a chlog 


Comhartha Breathnaigh mórthimpeall ort; ná déan 

comhartha ar bith 

Ar an timpeallán Fan sa lána clé 

Bealach amach Seiceáil scátháin agus cuir in iúl go bhfuil tú 

ag casadh ar chlé nuair atá tú i ndiaidh dul 

thar bhealach amach (b) roimh an cheann is 

mian leat a ghlacadh (c) 

3. Ag glacadh an tríú bealach amach (d) ag 12 a chlog 


Comhartha Ná déan comhartha ar bith 

Ar an timpeallán Fan sa lána clé (úsáid lána deas má dhruid 

tú leis sa lána deas) 

Bealach amach Seiceáil scátháin agus cuir in iúl go bhfuil tú 

ag casadh ar chlé nuair atá tú i ndiaidh dul 

thar bhealach amach (c) roimh an cheann is 

mian leat a ghlacadh (d) 

137 �

4. Ag glacadh an ceathrú bealach amach (e) ag 2 a chlog 

Bealach isteach Lána deas 

Comhartha Breathnaigh mórthimpeall ort agus cuir in iúl 

go bhfuil tú ag casadh ar dheis agus tú ag 

druidim leis an timpeallán 

Ar an timpeallán Coinnigh sa lána deis in aice le lár an 

timpealláin; coinnigh an treotháscaire deas 

air 

Bealach amach Seiceáil scátháin agus athraigh go 

treotháscaire clé nuair atá tú i ndiaidh dul 

thar bhealach amach (d) roimh an cheann 

is mian leat a ghlacadh. Seiceáil scátháin, 

amharc thar do ghualainn chlé agus bog 

isteach sa lána clé le haghaidh bealach 

amach (e) 

5. Ag glacadh an cúigiú bealach amach (f) ag 4 a chlog 

Bealach isteach Lána deas 

Comhartha Breathnaigh mórthimpeall ort agus cuir in iúl 

go bhfuil tú ag casadh ar dheis agus tú ag 

druidim leis an timpeallán 

138 �

Ar an timpeallán Coinnigh sa lána deas in aice le lár an 

timpealláin; coinnigh an treotháscaire deas 

ag dul 

Bealach amach Seiceáil scátháin agus athraigh go 

treotháscaire clé nuair atá tú i ndiaidh dul 

thar bhealach amach (e) roimh an cheann 

is mian leat a ghlacadh (f). Seiceáil do 

scátháin, thabhair spléachadh thar do 

ghualainn agus bog isteach sa lána clé le 

haghaidh bealach amach (f) 

139 �

140 �

solise tráchta 176-177 � 

Innéacs Ag cúlú 200-203, 206, 263 � 

Baineann na tagairtí le 

huimhreacha rialacha, 

seachas na huimhreacha 

sin i gcló iodálach gorm, ar 

uimhreacha leathanach iad. 

A 

Ábhair seachráin 148-150 � 

ABS féach Cóscánú/coscáin � 

Achar scartha � 

rothaithe 160, 163, 212 � 

ceo 235 � 

feithiclí móra 222 � 

mótarbhealaí 260 � 

fad stoptha foriomlán 126, 151, 

227, 230, 235, 260, 289 � 

ag scoitheadh 163-164, 222 � 

Acomhail féach Acomhail Bhóithre � 

Acomhail bhóithre 88, 146, 167, 

170-183, 211 � 

rothaithe 72-75, 170, 177-180, 

182-183 � 

lánaí 177 � 

páirceáil 243 � 

coisithe 8, 170, 180, 206 � 

Acomhail bhosca 174, 116 � 

Ag athrú lánaí 133, 134, 151 � 

Ag bogadh ar aghaidh 159 

Ag caitheamh tobac 148 � 

Ag casadh ar chlé � 

lánaí bus/tramanna/rothar 183 � 

acomhail 182-183 � 

sráideanna aontreo 143 � 

timpealláin 186 � 

Ag casadh ar dheis � 

acomhail bhosca 174 � 

rothaithe 74, 212 � 

débhealaí 137, 173 � 

stríoca/rachtáin trasnánacha 130 � 




141 � 

Ag cur d’fheithicil san áit cheart 

ag acomhail 175-179, 186, 235 � 

ar an bhóthar 160 � 

Ag feitheamh, 238 � 

Ag iompar ainmhithe 98 � 

Ag ionramháil 159-190, 200-203 � 

feithiclí móra 221 � 

gluaisrothair 88 � 

Ag ól agus ag tiomáint 68, 95, 

124-127 � 

Ag Rothaíocht/Marcaíocht/ � 

Gluaisrothaíocht � 

rothar 61-82 � 

capall 52-55 � 

gluaisrothar 83-88 � 

Ag sciorradh 119 � 

Ag scoitheadh 135, 160, 

162-169, 230 � 

ainmhithe 163, 214-215 � 

roimh scoitheadh 162 � 

lánaí bus 165 � 

feithiclí eile do do scoitheadh 

168-169 � 

trasrianta 165, 191 � 

rothaithe 65, 67, 129, 160, 163, 

211-212, 232 � 

débhealaí 137-138 � 

marcaigh 215 � 

feithiclí fada 160, 164, 169 � 

gluaisrothaithe 88, 163, 

211-212, 230 � 

mótarbhealaí 267-268 � 

scuainí 163, 288 � 

bóithre aon-raon 155 � 

tramanna 167, 301, 303 

Ag splancadh ceannsoilse 

110-111 

Ag stopadh/páirceáil 238-252 � 

lánaí bus 240 � 

lánaí rothar 140 � 

crosairí comhréidhe 291, 294 

fóin phóca 149 

mótarbhealaí 91, 240, 270-271 � 

ar chosáin 244, 246 �

taobh amuigh de scoileanna 238 � 

áiteanna scoite 155-156 � 

trasrianta coisithe 191-192, 

196-197, 240 � 

bóithre aon-raon 155-156 � 

Ag tarraingt 98, 160 � 

Ag tiomáint, comhairle ghinearálta 

44-156 � 

Ag tiomáint sa gheimhreadh 

129 � 

féach fosta � 

Sneachta, Bóithre fliucha/ � 

oighreata/sleamhna � 

Ag trasnú an bhóthair 7-35 � 

rothaithe 79-82 � 

Aguisín 135–139 � 

Aimsir ghaofar 232-233 � 

Aimsir mharbhánta 115 

Aimsir oighreata 126, 195, 213, 

228-231, 260 � 

Aimsir the 237 � 

Ainmhithe 47-58, 214-215, 286 � 

capaill 47-56, 163, 187, 214- 

215, 286 � 

crosairí comhréidhe 294 � 

mótarbhealaí 253, 275 � 

Áiteanna Scoite 155-156 � 

Alcól 68, 95, 124-125 � 

An Cód Sábhála 7, 30 � 

ar mhótarbhealaí 275 � 

capaill 215 � 

coisithe 7, 202, 204-210, 306 � 

daoine óga 4 � 

feithiclí earraí eile 99-100, 102 � 


trasrianta coisithe 18, 29 � 

veaineanna 98-100, 102 � 

Árachas 287, 120-121 � 

B 

Bacainní Sábháilteachta, do 

choisithe 9 � 

Baic 279-280 � 


línte/lánaí 288-289 � 


feithiclí 146, 163, 242 � 

Bealaí dearga 240, 247, 115 � 

Boinn 227, 118, 128–129 � 

Bóithre aon-raon 155-156 � 

Bóithre cúnga/casta féach 

Bóithre tuaithe � 

Bóithre fliucha/oighreata/sleamhna � 

213, 227-231, 237, 306 � 

trasrianta coisithe 195 � 

teorainneacha luais 125 � 

faid stoptha 126, 227, 230, 260 � 

Bóithre sleamhna féach Bóithre 

fliucha 

Bóithre tuaithe 154 � 

Bonnán 112, 214 � 

Bruscar a chaitheamh ó fheithiclí 

147 � 

Busanna 223, 265 � 

ag dul ar bord/ag teacht amach � 

as 32 � 

ag scoitheadh 65,167 � 

scoile 209 � 

C 

142 � 

Cadhnra 129 � 

Caochspotaí 159, 161, 202, 267 � 

Carabháin 98, 160, 250, 265 � 

Carrbhealaí single 135-136 � 

Cathaoireacha rothaí agus scútair 

ghluaiseachta chumhachtthiomáinte 

36-46, 220, 253 � 

Ceadúnas feithicle 118-121 � 

Ceadúnas gluaisrothair 118-119 � 

Ceadúnas tiomána 118-122 � 

Ceannbhaic 97, 127 � 

Ceannlampaí agus ceannsoilse 

113-115, 226, 235, 239 � 

gluaisrothair 87 � 

Ceannsoilse gealánacha 60, 

110-111 � 

Ceantar cónaithe � 

soilse 115 � 

coisithe 152, 206 � 

luas 152 �

Ceantair Pháirceála Rialaithe 238, 

245 � 

Ceo 234-236 � 

soilse 114, 226, 236 � 

mótarbhealaí 235, 255, 260 � 


Clistí 274 � 



Clogaid � 

rothaithe 59 � 


teagmhais 283, 131 � 

gluaisrothaithe 83, 86, 283, 131 � 

Clogaid sábháilteachta � 



gluaisrothaithe 83, 86, 283, 131 � 

Cloigín 118 � 

Coisithe 1-35, 125, 146, 152, 

154, 202, 204-210, 223, 244 � 

dalla/bodhra/breacaosta 26, 62, 

66, 204, 207, 244 � 

rothaithe 13, 62, 66 � 

acomhail 8, 170, 180, 206 � 

mótarbhealaí 6, 253, 271 � 

sábháilteacht 1, 204-210, 239 � 

bacainní sábháilteachta 9 � 

trambhealaí 33, 206, 223, 304 � 

Comharthaí 103-112 � 

láimhe 53, 55, 67, 74, 103, 

103-105 � 

busanna 223 � 


gealánacha 31, 110-111, 281, 

293 � 

marcaigh 53, 55, 215 � 

acomhail 103, 179, 182, 186 � 

athruithe lánaí 133 � 

feithiclí earraí móra 187 � 

gluaisrothaithe 88, 103 � 

mótarbhealaí 255-258, 266, 

269-270 � 

ag bogadh ar aghaidh 159 � 

úsáideoirí eile bóithre 103-104 � 

ag scoitheadh 163, 267 � 

143 � 

trasrianta coisithe 22-27, 196, 

198-199 � 

póilíní/maoir/scoileanna/eile 

105-108, 104-105 � 

Comharthaí bóthair féach � 

Comharthaí tráchta � 

Comhbhealaí rothar 13, 62 � 

Córais loingseoireachta 150 � 

Corthaí 2, 125, 146, 160, 166, 

231, 243 � 

Coscánú ABS 120 � 

ag seachaint 231 � 

Cnoic � 

rialú 160 � 

páirceáil 243, 252 � 

Coinbhéirsiú 134, 288 � 

Coisithe breacaosta 62, 204, 207 � 

Coisithe i mbaol 207 � 

Comharthaí Bainistíochta 

Gníomhaí Tráchta (BGT/ATM) 

269 � 

Comharthaí tráchta/marcanna 

bóthair 109, 127-131, 134, 142, � 

143, 184-185, 234, 238, 288, 

298, 106-116 féach fosta � 

Línte & lánaí � 

rothaithe 63, 69, 71, 140, 178 � 

acomhail 171-172, 174-176, 

178, 181, 184 � 

soilse tráchta 109, 175-178, 102 � 

Comharthaí gealánacha � 

éigeandála 31, 219, 281 � 

ceannsoilse 110, 111 � 


mótarbhealaí 257-258, 270 � 

póilíní 31, 106, 219, 281 � 

scoil 208 � 

feithiclí mallghluaisteacha 220, 

225 � 

trambhealaí 33 � 

Comharthaí láimhe 53, 55, 67, 74, � 

103, 103-105 � 

Córais in aghaidh an tsrutha 290 � 

Córais sceite 127 � 

Cosáin � 

capaill 54 �

coisithe 1-2, 4, 13 � 

deisiú 35 � 

feithiclí a bhfuil cosc orthu 

157-158 � 


rothaíocht 64, 70 � 

rothaithe 13, 62, 64, 70 � 

tiomáint 145 � 

tiománaithe 145 � 

feithiclí a bhfuil cosc orthu 157- 

158 � 

Coscánú/coscáin 117-122, 231, 

237, 127 � 

Coscánú ABS 120 � 

staid 128, 129-130 � 

Cothabháil feithiclí 127-130 � 

Cothabháil/rogha rothair 118 � 

Criosanna sábhála 99-100, 102, 

127 � 

Crosairí comhréidhe 34, 54, 

82,167, 243, 291-299 � 

Crosairí comhréidhe iarnróid 34, 

167, 243, 291-294 � 

dromchlaí tadhlacha 34 � 

Crosbhóithre (gan mharcáil) 146 � 

Crosghaotha 232 � 

Cuadrothair féach feithiclí a bhfuil 

cosc orthu 

Cúirtéis 147 � 

Cúl-lampaí ceo 114, 226, 236 

D 

Dallrú 93, 115, 236-237 � 

Dearcadh 147 � 

Débhealaí � 

Ag trasnú/casadh 137, 173 � 


trí-lána 138 � 

dhá lána 137 � 

Deimhniú ar Thástáil Feithicle 

(MOT) 120 � 

Deimhniú Clárúcháin Feithicle 121 � 

Deisiú sráide/cosáin 35 � 

Dínéaltóirí 229, 235, 127 � 

Díriú 148-150, 288 � 

Dleacht Mháil Feithicle 121 

Dlí maidir le trácht ar bhóithre 

122-124 � 

Doiciméid 286-287, 120-122 � 

Dóiteán 129 � 

Dromchlaí ag crosairí comhréidhe 

34 � 

Drugaí/leigheas 68,96 � 

Dul le fána i bhfeithicil 122 � 

E 

Éadaí � 


tiománaithe 97, 228 � 


gluaisrothaithe 83-84, 86-87 � 

coisithe 3, 5, 17, 58 � 

Éadaí cosanta 48, 50, 59, 83 � 

Éadaí frithchaiteacha � 



gluaisrothaithe 87 � 

coisithe 3, 5, 17, 58 � 

feithiclí soghluaisteachta � 

cumhacht-thiomáinte 43 

Éadaí fluaraiseacha/ � 

frithchaiteacha 

clistí 274 � 



gluaisrothaithe 86-87 � 

coisithe 3, 5, 17 � 

Earraí contúirteacha 284-285 � 

F 

144 � 

Fad stoptha 126, 151, 227, 230, 

235, 260, 289 � 

Féach fosta Achar scartha � 

Faoi mhíchumas 204, 207 � 


tiománaithe ar mhótarbhealach 

253, 278 � 


feithiclí do dhaoine faoi

mhíchumas 36-46, 220, 239, 

241,250 � 

Feiceálacht 

rothaithe 59-60 � 

feithiclí capalltarraingthe 48 � 

marcaigh 49-50 � 

gluaisrothaithe 86-87 � 

coisithe 3, 5, 17, 58 � 

Feithiclí a bhfuil cosc orthu 157- 

158 � 

Feithiclí capalltarraingthe 47-48, 

215, 134 � 

Feithiclí éigeandála 31, 219, 81 � 

Feithiclí fada/móra féach fosta � 

Feithiclí móra � 


acomhail 170, 173 � 

oibreacha bóthair 288 � 

timpealláin 78, 187-188 � 

tramanna 300-307 � 

Feithiclí mallghluaisteacha 169, 

220, 224-225, 253, 264, 288 � 

lánaí malla 139 � 

rabhcháin ghealánacha ómracha 

225 � 


scuainí 169 � 

Feithiclí móra 126, 160, 164, 

221-222, 233, 294 Féach fosta 

feithiclí fada/móra � 

Feithiclí tacaíochta teagmhas 219 � 

Feithiclí leictreacha 224 � 

Feithiclí páirceáilte � 

An Cód Sábhála 7 � 

coisithe 7, 14, 193, 206 � 

Fóin � 

fóin phóca 149, 278, 283, 285, 

130 � 

iarnróId 294, 297, 299 � 

mótarbhealaigh 275, 283 � 

Fóin chairr féach Fóin Phóca � 

Fóin éigeandála 275, 80, 283 � 

Fóin phóca 97, 149, 270, 275, 

278, 283, 285, 130 � 

Frithchaiteoirí 48, 60, 118, 127 � 

G � 

Gaothscáthanna/niteoirí/cuimleoirí 

229, 235, 127 � 

Garchabhair 283, 130-132 � 

soilse gealánacha 281 � 

crosaire comhréidh 299 � 

mótarbhealach 283 � 

comharthaí rabhaidh 281 � 

Géill slí � 

acomhail 172, 183, 185, 189, 

206 � 


Gnáthaimh eile stoptha 107-108 � 

Glanbhealaí 240, 107 � 

Glais páistí 102 � 

Gluaisrothaithe 83-98, 160, 211- 

213, 232-233, 250, 253, 306 � 

feiceálacht 86-87 � 

acomhail 88, 170, 180, 182, 

211-213 � 

gluaisrothaithe faoi oiliúint 204, 

217, 253, 118-119 � 

ag gluaisrothaíocht san oíche 87 

fad stoptha foriomlán 126, 227, 

230, 235, 260 � 

ag scoitheadh 88, 163, 230 � 

breathnóireacht siar 88, 212 � 


ag casadh 88 � 

geimhreadh 230, 129 � 

Gluais-trírothaigh féach feithiclí a 

bhfuil cosc orthu � 

Gnáthaimh stoptha na bpóilíní 106 � 

Go-peds féach feithiclí a bhfuil 

cosc orthu � 

Gualainn chrua féach 

Mótarbhealaí � 

H 

145 � 

HOVanna féach Lánaí d’Fheithiclí 

a bhfuil níos mó ná Beirt iontu

I 

Iarscríbhinní 118–134 � 

In ann tiomáint 90-91 � 

Infheictheacht/radharc 94, 159- 

160, 162-164, 229, 274 � 

ceo 226, 236 � 

acomhail 88, 170, 211, � 

soilse 114-115, 226, 236 � 


ag scoitheadh 162-163, 166, 

267 � 

coisithe/rothaithe 3, 7, 146, 160, 

170 � 

ag cúlú 202, 206 � 

sneachta 228-229 � 

Imriú, fuinneoga 128 � 

L 

L-phlátaí 118-119, 122 � 

Lampaí agus soilse féach fosta 

Ceannlampaí agus ceannsoilse � 

coinníollacha/cothabháil 113, 

229, 118, 127 � 



coisithe 5, 58 � 

feithiclí 113-116, 249-251, 274 � 

Lána mall 139 � 

Lánaí bus 141, 240 � 

ag trasnú 12, 183 � 


sráideanna aontreo 11, 143 � 

ag scoitheadh 165 � 

ag páirceáil 240 � 


Lánaí ciúine 206, 218 � 

Lánaí agus raonta rothar 

Lánaí d’Fheithiclí a bhfuil beirt nó 

níos mó iontu (HOVanna) 142, 

112 � 

cumhachtaí stoptha 108 � 

Leataobhanna 249-250 � 

Línte agus lánaí 127-132, 136- 

143, 184-185, 114 Féach fosta 

comharthaí tráchta/marcanna 

bóthair � 

Línte bána 127-132, 114 � 

Línte bána dúbailte 128-129, 165, 

240, 114 � 

rothaithe 61-63, 65 � 

madraí 56 

tiománaithe 140 � 


páirceáil 140, 240 � 

coisithe 11-13, 62, 66 � 


Línte buí 238, 247, 115-116 � 

Línte leictreachais lastuas 292, 

307 � 

Leantóirí 98, 160, 246, 265 � 

Leighis 68,96 � 

Línte stop ag céim chun cinn 61, 

71, 178 � 

Lódáil agus dílódáil 246-247 � 

Luasrialú 150 � 

Luasteorantóirí 222, 265 � 

M 

146 � 

Madraí (madraí treorach san 

áireamh) 56-57, 207 � 

Málaí aeir 101 � 

Maoir thráchta 7, 105 � 

Marcaigh 49-55, 163, 187, 214, 

215, 253 � 

Marcanna feithicle 284-285, 117 � 

Mion-ghluaisrothair (mionmhótair) 

féach feithiclí a bhfuil cosc orthu � 

Miontimpealláin 188-190 � 

Moilliú tráchta 153 � 

MOT 120 � 

Mótarbhealaí 253-273 � 

clistí 274-277 � 

córais in aghaidh an tsrutha 290 � 

fóin éigeandála 275, 283 � 

ceo 234 � 

gualainn chrua 275, 290 � 

baic 279-280 � 

coisithe 6 � 

oibreacha bóthair 288 �

comharthaí/soilse gealánacha 

255-258, 272, 281 � 

stopadh agus páirceáil 91, 240 � 

stodaí 132 � 

O 

Oibreacha bóthair 35, 132, 167, 

288-290 � 

córais in aghaidh an tsrutha 290 � 


Oifigeach Forfheidhmiúcháin 

Ghníomhaireacht na 

dTiománaithe agus na 

bhFeithiclí � 

comharthaí agus libhré 105 � 

cumhachtaí stoptha 107 � 

Oifigigh tráchta � 

gnáthaimh stoptha 107-108 � 

comharthaí agus libhré 105 � 

Oileáin 7, 20, 28, 30, 197, 243 � 

P 

Pábháil thadhlach 10 � 

Páirceáil 238-252, 302 � 

rothair 70 � 

feithiclí earraí 246-247 � 

soilse guaise 116 � 



san oíche 248-250 � 


bóithre aon-raon 156 � 

Páirceáil dhíchoiriúlaithe 84 � 

Paisinéirí á n-iompar 99, 275 � 

ag rothaithe 68 � 

ag tiománaithe faoi oiliúint 119 � 

ag marcaigh 53 � 

ag gluaisrothaithe 85, 119 � 

Paisinéirí cúlóige 83, 85, 119 � 

Páistí � 

carranna 99-100,102, 131 � 

Páistí óga 4, 7 � 

Patróil Trasnaithe Scoile 7, 29, 

105, 208, 210 � 


suíomhanna cuaillí 105 � 

Pionóis 124-127, 133 � 

Plátaí guaise 284, 117 � 

R 

Rabhcháin ghealánacha ómracha 

220, 225 � 

Radharc 92 � 

Radharc na súl/radharc 92-94 � 

Riachtanais soilsithe 5, 43, 48, 

60, 113-115, 226, 229, 235-236 � 

Riail dhá shoicind 126 féach fosta 

Achar scartha � 

Rialuithe 97 � 

Roinnteoirí lánaí 131, 114 � 

Rothaithe agus rothaíocht 59-82, 

211-213, 253 � 

acomhail 72-75, 170, 177-178, 

180, 182-183, 211 � 

ag scoitheadh 65, 129, 160, 

163, 212, 232 � 

coisithe 13, 62, 66 � 

breathnóireacht siar 67, 212 � 

timpealláin 76-78, 187 � 

bealaí 61-63, 65 � 

soilse tráchta 69, 71, 79-82, 

177-178 � 

tramanna 306 � 


S 

147 � 

Saincheisteanna timpeallachta 

123 � 

San oíche � 

ainmhithe 51, 58 � 


ag tiomáint 94 � 

soilse féach Lampaí agus soilse � 



páirceáil 248-251 � 

coisithe 3, 5, 17 � 

luas 125 �

Scátháin 97, 161, 184, 202, 229, 

288-289, 127 � 

ag athrú lánaí 133 � 

ceo 234-235 � 


ag bogadh ar aghaidh 97, 159 � 


ag casadh 179-180, 182 

Scátháin siar 

staid 229 � 

tiomáint 161, 184, 202 � 

sa cheo 234-235 � 

Scéim an tSuaitheantais Ghoirm 

45, 134 � 

Scrúdú teoirice 118-119 � 

Scuainí 169 � 

feithiclí fada 169 � 


trasrianta coisithe 192-193 � 

Siceáin 153 

Siúlóidí eagraithe 5 � 

Slándáil feithiclí 239, 130 � 

Sliosbhóithre 259, 270, 272-273 � 

Smacht i lána 133-143, 288 � 

débhealaí 137-138 � 

mótarbhealaí 263-265 � 

carrbhealaí il-lána 133 � 


timpealláin 184-187 � 

carrbhealaí single 135 � 

Sneachta 228-231 � 

Soilse féach Ceannlampaí agus 

Ceannsoilse, Lampaí agus soilse � 

Soilse guaise 116, 274, 277-278, 

283 � 

Soilse rabhaidh 127-128 � 

Soilse rabhaidh coscáin 103, 235, 

103 � 

Soilse scagtha 177 � 

Soilse tráchta 109, 184-185, 102, � 

rothaithe 69, 71, 80-82, 177-178 � 

soilse glasa scagtha 177 � 


crosairí comhréidhe 293, 296 

coisithe 21 � 

tramanna 300-301 � 

Solas geal an lae féach Dallrú 

Spéaclaí imire 94 � 

Sráideanna aontreo 143 � 

ag trasnú 11 � 


Sráideanna Cónaithe 206,218 � 

Srianta sábháilteachta páistí 

99-100, 102 � 

Stadanna bus 243 � 

géill slí 223 � 


coisithe 206, 223, 243 � 

scoil 209 � 

Staid an ghairis stiúrtha 127-128 � 

ag tiomáint sa gheimhreadh 231 � 

Staid na feithicle 89, 97, 127-130 � 

Stodaí bóthair 132 � 

Stodaí frithchaiteacha féach 

Stodaí bóthair 

Stríoca/rachtáin trasnánacha 130, 

114 � 

Suíocháin linbh féach aghaidh 

suíocháin linbh ar chúl � 

Suíocháin linbh aghaidh ar chúl 

101 � 

T 

148 � 

Tábla tiontaithe méadraigh 133– � 

134 � 

Tarmac bog 237 � 

Teagmhais 281-287, 130-132 � 

earraí contúirteacha 284-285 � 

doiciméadú 286-287 � 

Teorainneacha luais 124-125, 

146, 152, 257, 261, 288 � 

Timpealláin 184-190 � 

rothaithe 76-78, 187 � 

marcaigh 55, 187 � 

feithiclí fada 78, 187-188 � 

miontimpealláin 186, 88-189 � 

iltimpealláin 190 � 

marcanna bóthair 184-185 � 

sainchomhairle 135-139 � 

Tiománaithe breacaosta 216 � 

Teicneolaíocht san fheithicil 149-

150 Trasrianta túcánacha 7, 18, 25, 

Tiománaithe ar bheagán taithí 199, 240 � 

204, 217 132-133 � 


Tiománaithe faoi oiliúint 204, 217, coisithe 7, 25, 80 � 

253, 122 � 

Treoir ar bhealach agus córais 

Tiománaithe Nua 126, 132-133 � loingseoireachta 150 � 

Tiománaithe srianta 122 � 

Triantáin 172, 274 � 

Tolláin 126 � 

Tuirse/tinneas 90-91, 237, 262 � 

Trácht mhallghluaisteach 151, 

Tuiscint 144, 147 � 

163, 288 � 

Treotháscairí féach Comharthaí � 

Trambhealaí 223, 300-307 � 

Tuirse 91, 237, 262 � 



U 

ag páirceáil 240, 243, 302 � 

coisithe 33, 206, 223, 303 � U-chasadh 188 � 

ag casadh ar clé 183 � 

Ualaí 98, 250 � 

Trasrian do rothair amháin 81 � Uisce (ar choscáin) 121 � 

Trasrianta féach trasrianta coisithe � 

Úsáideoirí bóithre a bhfuil cúram 

Trasrianta coisithe 18-30, 191breise 

de dhíth orthu 204-218 � 

199, 240 � 

Uchtóga moillithe 153 � 

faoi rialú soilse tráchta 7, 21-28, 

80, 196-199 � 

V � 

crosaire comhréidh 34 � 

eachaíochta 27, 29 � 

Veaineanna uachtair reoite 206 � 

peileacánacha 7, 22, 24, 79, 

196-198 � 

puifíneacha 7, 23-24, 79, 199 � 

fiartha 28 � 

túcánacha 7, 25-26, 80, 199 � 

soilse tráchta 21 � 

síogacha 7, 19-20, 79, 195 � 

Trasrianta eachaíochta 27, 79 199 � 

Trasrianta faoi rialú soilse tráchta 

7, 22-30, 79-82, 196-199 � 

Trasrianta peileacánacha 22, 28, 

191-194, 196-198, 240 � 


coisithe 7, 18, 22, 24, 28 � 

Trasrianta puifíneacha 23-24, 28, 

191-194, 199, 240 � 

coisithe 7, 18, 23-24 � 


Trasrianta síogacha 191-195, 240 � 

coisithe 7, 18-20 � 


a bhfuil lároileán acu 20 � 

149 �

1959 1969 1978 1987 1993 1999 

Cá huair go deireanach a léigh tú do 

chóip féin? 

Le níos mó ná 75 bliain, tá Córas na Slánródaíochta ag feidhmiú 

mar an treoir oifigiúil i dtaca leis an dóigh ar chóir na bóithre 

a úsáid go sábháilte agus go dleathach. Chuir sé go mór le 

sábháilteacht ar bhóithre agus le hiompar iontaofa ar bóthar. 

Mar sin féin, maraítear tuairim is deichniúr daoine ar an mheán 

gach mí agus gortaítear tuairim is 100 go dona i dtimpistí 

bóthair. Mar sin, tá sé chomh tábhachtach agus a bhí sé 

riamh do gach úsáideoir bóithre, lena n - áirítear tiománaithe, 

gluaisrothaithe, marcaigh agus coisithe a gcuid eolais ar Chóras 

na Slánródaíochta a thabhairt cothrom le dáta. 

• � Rialacha úra agus leasaithe 

• � Má theipeann ar dhuine cloí le forálacha ar bith de chuid 

Chóras na Slánródaíochta d ’ fhéadfaí sin a úsáid mar 

fhianaise in imeachtaí dlí. 

Córas na Slánródaíochta – ar feadh 

an tsaoil, ní d’fhoghlaimeoirí amháin 

£2.50

highway-code-irish

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?