شماره 62 ، حمل 1392
شماره 62 ، حمل 1392
شماره 62 ، حمل 1392
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>شماره</strong> <strong>،</strong> <strong>62</strong> <strong>حمل</strong> <strong>1392</strong>
صاحب امتیاز: وزارت امور خارجه جمهوری اسالمی افغانستان<br />
مدیر مسوول: د بهرنیو چارو وزارت ویاند او د اطالعاتو رئیس<br />
هیأت تحریر: سیامک هروی<strong>،</strong> نجیب روشن<strong>،</strong> سید حفیظ هللا<br />
مودودی<strong>،</strong> یاسین رهیاب<strong>،</strong> دوکتور فرامرز تمنا<strong>،</strong> ډاکټر لطیف<br />
بهاند<strong>،</strong> ډاکټر محب سپین غر<strong>،</strong> خوږه کاکړ<strong>،</strong> داکتر عبدالغفور آرزو<strong>،</strong><br />
منیژه باختری<strong>،</strong> داوود پنجشیری<strong>،</strong> نصیر احمد اندیشه<strong>،</strong> محمد<br />
ناطقی<br />
ویب سایت: www.mfa.gov.af<br />
ایمیل آدرس: storai.mfa@gmail.com<br />
تیلیفون:<br />
طرح و دیزاین: عبدالمتعال مصلح<br />
www.afghangraphics.com<br />
یادونه:<br />
- د مجلې اداره د لیکنو په سمون او اوډون کې واک لري.<br />
- د ستوري مجلې اداره د لیکواالنو د سیاسي<strong>،</strong> اقتصادي<strong>،</strong><br />
فرهنګي او ټولنیزو لیکنو څخه هر کلی کوي.<br />
- د ویاند دفتر او اطالعاتو ریاست ته بشپړ حقونه خوندي دي.<br />
- هغه لیکنې چې د لیکوال نو یې ذکر شوی وي الزاماً د<br />
بهرنیو چارو وزارت د رسمي سیاستونو استازیتوب نه کوي.<br />
- د اخذ لیک )مأخذ( په یادولو سره د مجلې د لیکنو اخیستل<br />
جواز لري.<br />
- ستوری په وړیا توګه ویشل کیږي.
5 اهمیت پیمان های استراتیژیک افغانستان<br />
۱ افغانستان دیگر یک کشور منزوی نیست<br />
اهمیت پیمان های استراتیژیک افغانستان<br />
نشست سه جانبه افغانستان<strong>،</strong> پاکستان و چین<br />
محو خشونت علیه زنان در افغانستان<br />
توضیحی پیرامون کتاب پس از انزوا<br />
دولت افغانستان اختیار کامل زندان بگرام را بدست گرفت<br />
هشتم مارچ روز بین المللی زن<br />
سفرای جمهوری اسالمی افغانستان در لندن و ویانا<br />
بکار آغاز کردند<br />
کنفرانس مشترک مطبوعاتی حامد کرزی و جان کری<br />
گزارش مختصر سفر آرکستر هنرمندان انستیتیوت ملی<br />
موسیقی افغانستان به ایاالت متحده امریکا<br />
5<br />
9<br />
11<br />
15<br />
17<br />
19<br />
21<br />
23<br />
25
35 پروسۀ صلح<br />
35<br />
3۷<br />
د افغانستان د پټو خزانو د نندارتون د پرانیستې په<br />
مراسمو کې دافغانستان دبهرنیو چارو وزیر بیانیه<br />
تاریخچۀ تیمور شرقی<br />
پروسۀ صلح 43<br />
47<br />
61<br />
جوسیا هرالن<strong>،</strong> لومړنی په افغانستان کې<br />
تأملی بر نفوذ بنیادگرایی در درون حکومت پاکستان<br />
چالش های موجود در سیاست خارجی اروپا و امریکا 65<br />
69<br />
73<br />
77<br />
تقدیر از خبرنگاران و رسانه های موفق<br />
د ډیپلوماسۍ انسټیټیوت یو اکاډمیک بنسټ<br />
گزارش نمایشگاه فیروز کوه در شهر دوحه<br />
پنجمین نشست کارمندان ارشد پروسۀ استانبول 81<br />
تدویر پنجمین اجالس کارمندان ارشد پروسۀ استانبول 85<br />
آلماتا - قزاقستان
1<br />
افغانستان<br />
دیگر یک<br />
کشور منزوی<br />
نیست<br />
مصاحبه با زلمی رسول وزیر امور خارجه
2<br />
در ابتدا لطف نموده در رابطه به فعالیت ها و دستاوردهای افغانستان<br />
در عرصه روابط خارجی طی 10 سال گذشته به این مجله معلومات<br />
بدهید؟<br />
خروج افغانستان از انزوای دوران رژیم طالبان یکی از مهمترین<br />
دستاوردهای سیاست خارجی افغانستان در دهه گذشته بوده که باعث<br />
ایجاد روابط افغانستان با کشورها و سازمان های منطقوی و بین المللی<br />
شده است. اتخاذ سیاست چندجانبه گرایی <strong>،</strong> از بین بردن مشکالت<br />
با همسایه ها و عدم دخالت در امور کشورهای منطقه و جهان از<br />
سوی ما توانسته کشورما را به عنوان یکی از کشورهای تأثیر گذار<br />
بر روابط منطقه و جهان ارتقاء بدهد. فعالیت های گسترده ما در<br />
زمینه برگزاری نشست ها و کنفرانس های منطقه یی )چون نشست<br />
کشورهای قلب آسیا 1391 و اعضای کشورهای ایکو در هرات سال<br />
1386 و کنفرانس بین المللی ( کابل در سال 1389( که ابتکار عمل<br />
و یا اداره آن به عهده دستگاه دیپلوماسی کشور بوده است را ما به<br />
بهترین شکل ممکن برگزار کردیم. در طول این دهه ما با کشورهای<br />
قدرتمند و مطرح جهان موافقت نامه های استراتیژیک و امنیتی برای<br />
تداوم بازسازی و حفظ دست آوردهای کشور و همچنان تحکیم<br />
و تداوم روابط دیپلوماتیک امضاء کردیم. این موافقت نامه ها با<br />
کشورهایی چون ایاالت متحده آمریکا<strong>،</strong> هندوستان<strong>،</strong> بریتانیا<strong>،</strong> فرانسه<strong>،</strong><br />
ایتالیا<strong>،</strong> آلمان<strong>،</strong> آسترالیا و ناروی بوده است. تالش وزارت امور خارجه<br />
افغانستان این بوده تا در منطقه و در عرصه بین الملل چهرۀ فعال و<br />
مؤثر از افغانستان ارایه کند تا دیدگاه جهان به ویژه مطبوعات را که<br />
از افغانستان به جزء جنگ و ویرانی <strong>،</strong> چهره دیگری ترسیم نکرده اند<strong>،</strong><br />
تغییر بدهد. در تعامالت منطقوی افغانستان بعد از سه دهه حضور فعال<br />
و تأثیر گذار دارد و در جهان هم ما به عنوان خط مقدم مبارزه علیه<br />
تروریزم بین المللی نقشی بارز و سرنوشت ساز داریم و جامعه جهانی<br />
همکار دوامدار ما در این قسمت خواهد بود. در زمان طالبان ما تنها با<br />
3 کشور جهان روابط دیپلوماتیک داشتیم <strong>،</strong> اما امروز ما در 44 کشور<br />
سفارت و 18 قونسلگری فعال هم داریم.<br />
سیاست خارجی افغانستان در بعد اقتصادی کشور چگونه است؟<br />
بُعد اقتصادی سیاست خارجی یا پالیسی اقتصادی خارجی/بین المللی<br />
افغانستان رابطه ناگسستنی با پالیسی اقتصادی ملی و سیاست خارجی<br />
کشور داشته و در مطابقت به آن و سایرموازین و قوانین نافذ کشور<br />
وهمچنان قوانین و کنواسیونهای بین المللی که افغانستان به آنها متعهد<br />
است, طرح می گردد. پالیسی اقتصادی خارجی شرایط و ضرورت<br />
های عینی اقتصادی کشور را در عرصه بین المللی بازتاب داده و نیاز<br />
به تحلیل و بازنگری متداوم در فاصله های منظم زمانی دارد. پالیسی<br />
اقتصادی خارجی از اجزای ذیل تشکیل میگردد:پالیسی تجارت<br />
خارجی<strong>،</strong> پالیسی مالی خارجی<strong>،</strong> پالیسی سرمایه گذاری خارجی<strong>،</strong><br />
پالیسی مؤثر اقتصادی منطقوی و غیره. هدف نهایی سیاست اقتصادی<br />
خارجی که با هدف پالیسی ملی اقتصادی کشور تطابق کامل دارد<strong>،</strong><br />
رشد پایدار اقتصاد کشور و ارتقای سطح زندگی مردم افغانستان<br />
میباشد.<br />
قابل تذکر است که پالیسی های اقتصادی ملی داخلی و خارجی با<br />
هم پیوند منطقی اقتصادی داشته و در تداخل محتوایی با همدیگر<br />
میباشند. با در نظرداشت حالت کنونی اقتصادی کشور اولویتهای ذیل<br />
در صدر پالیسی اقتصادی خارجی افغانستان قرار می گیرند:<br />
1ایجاد<strong>،</strong> 1. توسعه و تحکیم روابط اقتصادی افغانستان با سایر<br />
کشورها<strong>،</strong> نهاد ها و سازمانهای جهان از طریق امضای معاهدات<strong>،</strong><br />
توافقنامه ها<strong>،</strong> تفاهمنامه ها <strong>،</strong> قرارداد ها و غیره.<br />
2جلب 2. سرمایه گذاری خارجی به افغانستان از طریق تدویر<br />
کنفرانسها, مجالس و سیمینارهای سرمایه گذاری: تدویرکنفرانس<br />
)سمیت( سرمایه گذاری دهلی در 2012<strong>،</strong> برگزاری کنفرانس<br />
های بین المللی سرمایه گذاری به ابتکار ریاست همکاری های<br />
اقتصادی در 2013 درترکیه و چین.<br />
3تشویق 3. سرمایه گذاری خارجی در پروژه های زیربنایی چون<br />
اعمار بندهای بزرک و کوچک<strong>،</strong> سرمایه گذاری در معادن و<br />
اعمار سرکها و راه های آهن جهت خودکفایی اقتصادی و<br />
فراهم آوری تسهیالت برای رشد صنعت و تولیدات زراعتی<br />
کشور.<br />
4سیاست 4. مؤثر منطقوی اقتصادی:الف. افغانستان عضویت اکثر<br />
سازمانهای منطقوی را دارد. ب. استفاده و پیگیری پروژه های<br />
مشترک اقتصادی منطقوی: مثال: پروژه پایپالین گاز <strong>،</strong>TAPI<br />
پروژه انتقال برق بلند ولتاژ از آسیای میانه به جنوب آسیا<br />
.CASA1000 ج. جلب کمکها و حمایت کشورهای منطقه<br />
دربازسازی و رشد سکتور های اقتصادی کشور و توسعه<br />
همکاری های اقتصادی منطقوی: مثال: تدویر کنفرانس منطقوی<br />
اقتصادی در مورد افغانستان <strong>،</strong>)RECCA( برگزاری کنفرانس<br />
پروسه قلب آسیا و اقدامات اعتمادسازی ))CBMs در استانبول<br />
ترکیه.<br />
5استفاده 5. مؤثر و معقول اقتصادی از موقعیت جغرافیایی افغانستان<br />
منحیث پل ترانزیتی: در قسمت ترانسپورت: دهلیز های 5 و 6<br />
سازمان CAREC که از شیرخان بندر و بندر حیرتان داخل<br />
کشور میشوند<strong>،</strong> برنامه ترانسپورتی TRACECA جهت اتصال<br />
افغانستان به بحیره سیاه و اروپا. در قسمت ترانزیت منابع انرژی:<br />
پایپالین گاز <strong>،</strong>TAPI پروژه انتقال برق بلند ولتاژ از آسیای میانه<br />
به جنوب آسیا CASA1000 را میتوان نام برد.<br />
6طرح 6. دیپلوماسی اقتصادی مؤثر و عملی جهت دسترسی به اهداف<br />
پالیسی های اقتصادی و تطبیق آن از مجرای شبکه دیپلوماتیک
3<br />
حامد کرزی رییس جمهوری اسالمی افغانستان و بانکی مون سرمنشی ملل متحد در کنفرانس مطبوعاتی ( کابل )<br />
کشور در خارج خیلی مهم بوده که در ساحات ذیل میتواند<br />
مؤثر مواقع گردد: جلب سرمایه گذاری خارجی<strong>،</strong> بازاریابی برای<br />
تولیدات داخلی و جستجوی معامالت و قراردادهای مفید و<br />
سودمند اقتصادی برای کشور.<br />
7سیاست 7. معقول مالی خارجی: استفاده معقول اقتصادی از کمک<br />
های بالعوض سازمانهای مالی جهان برای اعمار زیربناهای<br />
ارزشمند ملی باید از اولویت های استفاده ازین کمکها باشد.<br />
هکذا از اخذ قروض از مراجع بین المللی با سود گزاف که<br />
باعث ازدیاد قروض دولت گردیده و مانع رشد اقتصادی کشور<br />
می گردد, جلوگیری گردد.<br />
8افغانستان 8. نیازمند به یک پالیسی مؤثراقتصادی خارجی در عرصه<br />
استفاده از آبهای مرزی می باشد.<br />
وزارت امور خارجه دولت جمهوری اسالمی افغانستان در رابطه<br />
به تسهیالت تجاری و سرمایه گذاری خارجی در افغانستان چه<br />
سیاست را دنبال می کند؟<br />
تجارتی مقیم کابل غرض دستیابی به حل مشکالتی که مانع<br />
توسعه تجارت میگردد. در چنین مالقاتها مذاکرات در باره<br />
فراهم آوری تسهیالت بهتر در قسمت اخذ ویزه و سهولت های<br />
ترانسپورتی و غیره برای تجاران ملی با مقامات دیپلوماتیک<br />
کشورهای دوست صورت می گیرد. در این اواخر ریاست<br />
همکاری های اقتصادی؛ مالقات های کاری را با مسوولین<br />
اقتصادی سفارتهای کشور های چین<strong>،</strong> ازبکستان<strong>،</strong> تاجکستان<br />
داشته است.<br />
2مالقاتهای 2. متداوم با مسوولین مراجع سکتور اقتصادی کشور<br />
جهت تفاهم و تالش برای حل مشکالت و چالشهای سکتور<br />
خصوصی یکی از اقدامات دیگر است که ریاست همکاری<br />
های اقتصادی روی دست گرفته است. قرار است عنقریب<br />
مالقات تجاران ملی و مقامات اتاق تجارت و صنایع کشور<br />
با معین سیاسی و ریاست همکاری های اقتصادی در وزارت<br />
خارجه انجام شود که هدف آن بحث روی مشکالت و چالش<br />
های تجاران و جستجو راه های حل می باشد.<br />
تسهیالت تجارتی:<br />
مطابق به پالیسی ملی اقتصادی کشور سکتور خصوصی عامل اصلی<br />
رشد اقتصادی کشور پنداشته میشود<strong>،</strong> وزارت امور خارجه در تقویت<br />
و حمایت از فعالیتهای سکتور خصوصی در خارج و داخل کشور از<br />
هیچ گونه تالش دریغ نمی کند. جهت دسترسی به این هدف اقدامات<br />
ذیل روی دست گرفته شده اند:<br />
1تنظیم 1. مالقاتها با مسوولین سفارتهای کشور های جانب مقابل<br />
تسهیالت سرمایه گذاری خارجی:<br />
یکی از راه های جلب سرمایه گذاری خارجی به افغانستان تدویر<br />
کنفرانس های بین المللی سرمایه گذاری می باشد: طور مثال<br />
کنفرانس )سمیت( سرمایه گذاری دهلی در 2012 یکی از این<br />
کنفرانس ها بود. در سال 2013 میالدی ریاست همکاری های<br />
اقتصادی برگزاری کنفرانس های بین المللی سرمایه گذاری را<br />
درترکیه<strong>،</strong> چین در نظر دارد. وزارت خارجه همواره کوشیده است که
4<br />
سرمایه گذاری خارجی در پروژه های زیربنایی چون اعمار بندهای<br />
بزرگ و کوچک<strong>،</strong> سرمایه گذاری در معادن و اعمار سرک ها و راه<br />
های آهن جهت خودکفایی اقتصادی و فراهم آوری تسهیالت برای<br />
رشد صنعت و تولیدات زراعتی کشور صورت بگیرد.<br />
فعالً افغانستان با چند کشور جهان روابط سیاسی برحال دارد یعنی<br />
در چند کشور سفارت خانه یا نماینده گی های سیاسی آن فعال می<br />
باشد؟<br />
ما در بیشتر از 44 کشور سفارت داریم و 3 نماینده گی دایمی روابط<br />
ما با دنیای بیرون را تأمین می کنند. با 23 سازمان بین المللی روابط<br />
سازنده داریم.<br />
زمزمه هایی مبنی بر متشنج شدن اوضاع بعد از سال 2014 در<br />
رسانه ها به وجود آمده است نظر شما در مورد این شایعات چه<br />
است؟<br />
همانطور که شما اشاره کردید این یک شایعه است و دلیل آن نگرانی<br />
تاریخی مردم نسبت به گذشته است. مردم افغانستان تاریخ سرتاسر پر<br />
از نشیب و فراز را پشت سر گذاشته اند و به همین دلیل دچار نوعی<br />
بی اعتمادی تاریخی هستند. ما به مردم حق می دهیم نگران باشند<br />
اما تالش سیاستمداران ما در طول دهه گذشته این بوده که ما بتوانیم<br />
با گذشت زمان بیشترین مسوولیت اداره اقتصادی <strong>،</strong> سیاسی و امنیتی<br />
کشورما را بر عهده بگیریم. امسال ما توانسته ایم نیمی از بودجه ملی<br />
خود را مستقالنه تأمین کنیم و بیشتر از 80 فیصد عملیات های نظامی<br />
در سرتاسر افغانستان را هم به طور جداگانه و مستقل از نیروهای بین<br />
المللی انجام دهیم. این به معنی آن است که ما تا قبل از سال 2014<br />
آماده گی قبول تمام مسوولیت های امنیتی را بر عهده خواهیم گرفت.<br />
در همین سال تعداد نیروهای امنیتی ما به بیشتر از 350 هزار رسیده<br />
است که نشان از کمیت قابل توجه دارد. در بُعد کیفیت نیروهای<br />
امنیتی هم ما با کشورهای همکار و شرکای استراتیژیک در حال<br />
مذاکره برای تجهیز نیروهای مسلح خود هستیم تا آنها بتوانند به ویژه<br />
در قسمت تجهیز و آموزش قوای هوایی و همکاری جهت در اختیار<br />
دادن سالح سنگین به نیروهای امنیتی ما بخاطر دفاع مستقالنه از<br />
تمامیت ارضی<strong>،</strong> یاری برسانند. در قسمت اقتصادی هم با تکیه بر منابع<br />
غنی و سرشار طبیعی کشور تالش داریم از طریق مذاکره با کشورها<br />
و شرکت های چند ملیتی توجه آنها را برای سرمایه گذاری بیشتر<br />
فراهم کنیم. در این قسمت ما به طور خاص با وزارت معادن <strong>،</strong> تجارت<br />
و اقتصاد رابطه تنگاتنگ و مؤثر داریم. تالش ما برای هماهنگ سازی<br />
سیاست خارجی با سیاست داخلی به ویژه در عرصه های اقتصادی و<br />
نظامی است. استراتیژی اقتصادی و نظامی ما با اولویت های سیاست<br />
خارجی افغانستان هماهنگ و یکسان است.<br />
قابل یادآوری است که نگرانی بعد از سال 2014 را بیشتر مطبوعات<br />
به نقل از رسانه های خارجی مطرح می کنند اما ما باور داریم که<br />
بعد از سال 2014 بیشتر افغانستان به امنیت و ثبات می رسد و نمونه<br />
بارز آن هم مناطقی است که تا به حال مسوولیت تأمین امنیت آن<br />
به عهده نیروهای افغان سپرده شده است. مردم این مناطق اکنون در<br />
امنیت بهتری زندگی می کنند. موضوع اساسی دیگر این است که<br />
کمک های جامعه جهانی برای افغانستان تا سال 2024 تعهد شده<br />
است و بیشتر این بودجه قرار است توسط خود افغانها به مصرف برسد<br />
و کار پروژه های زیادی را شرکت های داخلی به عهده خواهند<br />
گرفت. پس از لحاظ اقتصادی و امنیتی کشور در وضعیت خیلی<br />
بهتری خواهد بود.
5<br />
اهمیت پیمان<br />
های استراتیژیک<br />
افغانستان<br />
فرشته روحانی پوپل<br />
افغانستان کشوری که در طول تاریخ بنابر موقعیت جیوپولیتیک خود<br />
همواره تحت تاخت و تاز جهان گشایان قرار گرفته و موضع دفاعی<br />
داشته است<strong>،</strong> اکنون بعد از پشت سر گذشتاندن تجربیات تلخ و شیرین<br />
تاریخی و ت<strong>حمل</strong> فراز و نشیب ها با وارد شدن به مرحله پسا 2001<strong>،</strong><br />
وارد مرحله جدید در تاریخ خود گشت. نوع روابط و اندازه این<br />
روابط با کشور ها تغییر یافت<strong>،</strong> قوای ناتو برای مدتی مسوولیت تأمین<br />
امنیت را در مناطق پر تشنج کشور به عهده گرفت اما اکنون که زمان<br />
زیادی به انتقال کامل مسوولیت های امنیتی به نیرو های افغانستان
6<br />
باقی نمانده است<strong>،</strong> افغانستان بعد از خروج سربازان بین المللی وارد<br />
مرحله جدیدی می شود . درین مرحله افغانستان مجبور است تا بر<br />
توانایی های خود تکیه نماید. اما به خوبی مشخص است که افغانستان<br />
بدون کمک و همکاری های بین المللی قادر نیست تا روی پای خود<br />
بایستد. به همین خاطر دولت افغانستان در سال گذشته سعی نمود<br />
تا با شماری از کشورهای قدرتمند جهان و منطقه توافق نامه های<br />
استراتیژیک را به امضاء برساند. 1 این پیمان های استراتیژیک که با<br />
ده کشور جهان در قبال موضوعات امنیتی<strong>،</strong> اقتصادی<strong>،</strong> تجارتی آموزش<br />
و ظرفیت سازی<strong>،</strong> اجتماعی<strong>،</strong> فرهنگی<strong>،</strong>سیاسی<strong>،</strong> مبارزه با مواد مخدر<strong>،</strong><br />
آموزش نیرو های امنیتی<strong>،</strong> کمک برای تجهیز و تسلیحات افغانستان<strong>،</strong><br />
ترویج و حفاظت از ارزش های دموکراتیک<strong>،</strong> همکاری های منطقوی<strong>،</strong><br />
تحکیم نهاد های افغانی و حکومت داری<strong>،</strong> تأمین حقوق بشر<strong>،</strong> مبارزه<br />
با فساد<strong>،</strong> امور مهاجرت<strong>،</strong> تقویه و رشد ارتباطات فرهنگی و مردمی و<br />
غیره به امضاء رسیده است؛ کوششی از جانب دولت افغانستان برای<br />
ساختن زیر بنا ها و حفظ و بهتر ساختن نظم و ثبات در افغانستان و<br />
منطقه است.2
7<br />
این<br />
رسانیدن امضای با دهد می اولویت سیاسی ثبات به که افغانستان<strong>،</strong> کشور<br />
این در را شکوفایی و ثبات امنیت<strong>،</strong> تا است کوشیده ها پیمان است<br />
کوشیده افغانستان ها پیمان این امضای با آنکه با کند.3 تضمین تنگ<br />
اما بگیرد<strong>،</strong> نظر در را المللی بین و منطقوی های حساسیت تا منافع<br />
حصول برای افغانستان مبارزه مانع تواند نمی منطقوی های بینی گردد.<br />
آن ملی سیاست<br />
در خود برای جایگاهی ها پیمان این امضای با افغانستان جایگاه<br />
گرفتن خواستار و است داده اختصاص ها کشور خارجی و<br />
نبوده ها کشور دیگر با خود روابط برقراری در دیگری کشور هیچ تا<br />
است کوشیده افغانستان ها پیمان این بستن با هم جانبی از اما نیست. گونه<br />
به آورد. میان به فرامنطقه و منطقه های کشور با را سیاسی توازن پشتیبانی<br />
طالبان مورد در پاکستان از انگلستان کشور گذشته در مثال تفاهم<br />
این امضای با و ندارد وجود پشتیبانی این اکنون ولی نمود می امر<br />
این است. گردیده برقرار منطقه در دیپلوماتیک سیاسی توازن نامه<strong>،</strong> افغانستان<br />
با استراتیژیک پیمان بستن در کشوری هر که است آشکار ها<br />
دلهرگی و ها دغدغه آمدن میان به باعث و دارد را خود منافع رییس<br />
کرزی حامد اما است گشته افغانستان همسایگان از برخی نزد های<br />
همسایه »دیدگاه که دارد اشاره رابطه این در افغانستان جمهور زندگی<br />
جزیره یک در ما دارد. اهمیت بسیار ما برای مورد این در ما داریم<strong>،</strong><br />
همسایه تنها نه ما نباشد. چیز هیچ اطرافش در که نمیکنیم 4 است. پرتشنج بسیار که کنیم می زندگی منطقهیی در بلکه این<br />
مثمریت زمان<strong>،</strong> که دارد را خود خاص نکات پیمان این گمان بی موارد<br />
از برخی در ها پیمان این بستن اما داد خواهد پاسخ را ها پیمان روز<br />
های فعالیت چنانچه است داده افزایش را همسایگان مداخله خطر نشان<br />
افغانستان<strong>،</strong> خاک بیرون از آنها شدن حمایت و شورشیان افزون باشد.<br />
می افغانستان همسایگان نارضایتی دهنده افغانستان-<br />
استراتیژیک پیمان امضای متعدد<strong>،</strong> های پیمان کنار در های<br />
کشور برای ها پیمان ترین انگیز بر حساسیت جمله از امریکا رسول<br />
زلمی جاللتمآب ولی است.4 پاکستان و ایران جمله از منطقه نامه<br />
موافقت امضای از »پیش است گفته افغانستان خارجه امور وزیر های<br />
کشور برخی و پاکستان چین<strong>،</strong> ایران<strong>،</strong> جمله از منطقه کشورهای با توافق<br />
این که داده تضمین آنان برای افغانستان و شده صحبت منطقه یازده<br />
حضور داشت نظر در با 5 نیست.« کشوری هیچ ضرر به نامه ایاالت<br />
های مشارکت و افغانستان در ایتالف و ناتو های قوت ساله نیرو<br />
این حضور که هستیم آن شاهد اروپا<strong>،</strong> اتحادیه و امریکا متحده تمام<br />
منطقه های کشور از یک هیچ ضرر به تنها نه ها مشارکت و ها است.<br />
برده آن از افغانستان همسایگان هم را سود بیشترین بل نشده این<br />
شود می دیده پیمانها شده منتشر متن در که آنچه هم جانبی از آن<br />
نتواند فردا که است نپذیرفته را هایی خواسته افغانستان که است منطقه<br />
در افغانستان مصالح و منافع با ها خواسته این یا و کند تأمین را این<br />
که است این مورد این در دیگر مهم نکته باشد. نداشته سازگاری و<br />
افغانستان مردم برای و باشد می شفاف و روشن کامالً ها خواسته که<br />
ندارد وجود پرده پشت و مخفی چیزی و شده بیان روشن منطقه 5<br />
باشد. نگران آن از منطقه کشورهای دروازه<br />
غربی های کشور از بسیاری برای نیز افغانستان جانبی از افغانستان<br />
توانند نمی ها کشور این اصوالً آید. می حساب به امنیت حضور<br />
سال ده از بعد و واگذاشته خود حال به 2014 سال از بعد را گروه<br />
با مبارزه و افغانستان بر شده تحمیل تروریزم علیه جنگ در فرانسه<br />
کشور با استراتیژیک موافقتنامه امضای حین افغانستان اسالمی جمهوری رییس از<br />
بعد هند جمهوری اعظم صدر سنگه موهن من و افغانستان اسالمی جمهوری رییس کشور<br />
دو میان استراتیژیک پیمان امضای
8<br />
های افراطی طالبان و القاعده<strong>،</strong> به کشور شان برگردند. در<br />
صورتی که جنگ علیه تروریزم در افغانستان ناتمام رها شود<strong>،</strong><br />
مبارزه با تروریزم می تواند به درون خاک کشورهای غربی<br />
کشیده شود. چنان که در سال 2001 چنین اتفاقی باعث شد<br />
تا این کشورها برای مبارزه با افراط گرایی و تروریزم وارد<br />
افغانستان شدند.1<br />
امضای تفاهم نامه همکاری استراتیژیک میان افغانستان و<br />
ده کشور جهان نه تنها در قسمت ثبات و امنیت و عرصه<br />
های یاد شده در پیمان ها<strong>،</strong> تضمین کنندۀ آن تعهدات بر<br />
افغانستان است بل ضمانتی برای کشور های جهان و امنیت<br />
آنها محسوب می گردد. امضای این تفاهم نامه ها امید واری<br />
به آینده با ثبات و آرامش را در افغانستان تا اندازه یی تأمین<br />
می کند و زمینه رشد سکتور های مختلف دولتی و غیر<br />
دولتی را در افغانستان فراهم می آورد. افغانستان که وصل<br />
کنندۀ جنوب آسیا با کشور های آسیای میانه می باشد.6<br />
با داشتن این موقعیت جیوپولیتیک می تواند ازین پیمان ها<br />
بیشترین سود را به نفع کشور برداشته در عین حال برای<br />
تقویت روابط و اقتصاد کشور های همجوار خود نیز مثمر<br />
باشد.<br />
منابع:<br />
1- رادیو زمانه<strong>،</strong> افغانستان و فرانسه پیمان استراتیژیک بلند<br />
مدت امضاء می کنند<strong>،</strong>رادیو زمانه<strong>،</strong> 10.10.1390. قابل<br />
دسترس در: http://radiozamaneh.com/news/<br />
9526/31/12/2011/afghanistan<br />
2- ستوری<strong>،</strong> <strong>شماره</strong> 1391<strong>،</strong>60<br />
2013,US Embassy Belguim -3<br />
4- عباس<strong>،</strong> قندیل. پاکستان گرفتار یک مثلث استراتیژیک<strong>،</strong><br />
بی بی سی فارسی<strong>،</strong> 14 نوامبر 2011. قابل دسترس در<br />
http://www.bbc.co.uk/ :<br />
_l42_111114/11/2011/persian/afghanistan<br />
us_afgh.shtml<br />
5- نیک آیین<strong>،</strong> رها. منافع منطقوی پیمان استراتیژیک آمریکا<br />
و افغانستان<strong>،</strong> روزنامه افغانستان<strong>،</strong> 8.3.1391. قابل دسترس<br />
در: http://www.dailyafghanistan.com/<br />
124814=opinion_detail.php?post_id<br />
6- سالم وطن دار<strong>،</strong>دیدگاه های آگاهان سیاسی در مورد<br />
امضای پیمان های استراتیژیک<strong>،</strong> 2011.<br />
قابل دسترس در:<br />
/salamwatandar.com<br />
رییس جمهوری اسالمی افغانستان حین امضای موافقتنامه استراتیژیک با کشور بریتانیا<br />
رییس جمهوری اسالمی افغانستان حین امضای موافقتنامه استراتیژیک با کشور آسترالیا<br />
http://www.bashir.
9<br />
عارف محمدی
10<br />
دومین نشست گفتگوهای سه جانبه میان افغانستان<strong>،</strong> پاکستان و چین<br />
به تاریخ 9 قوس 1391 در اسالم آباد برگزار شد. این نشست تحت<br />
ریاست سید ابرار حسین<strong>،</strong> رئیس بخش مربوط به امور افغانستان در<br />
وزارت امور خارجه پاکستان انجام شد. رهبری هیأت دولت افغانستان<br />
را آقای عزیزالدین احمد زاده<strong>،</strong> رئیس اول سیاسی وزارت امور خارجه<br />
افغانستان و ریاست هیأت دولت چین را در این نشست آقای هوانگ<br />
ایکسیلیان<strong>،</strong> مشاور ریاست امور آسیایی وزارت امور خارجه چین به<br />
عهده داشتند.<br />
در این نشست هیأت هر سه کشور<strong>،</strong> پیشرفتی را که از زمان اولین<br />
گفتگوی سه جانبه تا کنون انجام گرفته است, مورد بازنگری قرار<br />
داده و بر این باور شدند که این گفتگوها<strong>،</strong> نقش مهمی را در ارتقای<br />
سطح همکاری های دوستانه میان سه کشور و حفظ صلح و ثبات در<br />
منظقه ایفاء مینماید. در این نشست با توجه خاص روی مسئله افغانستان<br />
در مورد اوضاع منطقوی<strong>،</strong> تالشهای صلح و آشتی و همکاری های سه<br />
جانبه در عرصه های گوناگون مذاکره صورت گرفت.<br />
نخستین نشست سه جانبه میان افغانستان<strong>،</strong>پاکستان و چین با تأکید بر<br />
همکاری های منطقوی و مبارزه با تجزیه طلبی به تاریخ 28 فبروری<br />
2012 در شهر بیجینگ کشور چین برگزار شده بود. در این نشست<br />
موضوع همکاری های سه جانبه در مرزهای مشترک<strong>،</strong> توسعه منابع<strong>،</strong><br />
مبارزه علیه تروریزم<strong>،</strong> جدایی طلبی و افراطگرایی مورد بحث قرار<br />
گرفته و جوانب اشتراک کننده در این نشست در مورد موضوعات<br />
فوق به توافق رسیدند. در این نشست<strong>،</strong> برگزاری گفتگوهای سه جانبه<strong>،</strong><br />
تبادل نظر در مورد وضعیت منطقه و همکاری کشور ها نیز از سوی<br />
نمایندگان سه کشور مهم ارزیابی گردیده و تأکید صورت گرفت که<br />
کلید غلبه بر چالشهای موجود<strong>،</strong> رسیدن به امنیت و توسعه اجتماعی<br />
– اقتصادی منطقه است.<br />
در دومین نشست این سه کشور به میزبانی پاکستان<strong>،</strong> اشتراک کننده<br />
گان توافق نمودند که مشورت های سه جانبه منظم میان سه کشور به<br />
هدف افزایش صلح و ثبات در منطقه و تحکیم تبادالت دوستانه سه<br />
جانبه و همکاری ها<strong>،</strong> حایز اهمیت میباشد.<br />
پاکستان و چین مجددًا بر حمایت شان از پروسه صلح و آشتی<strong>،</strong> که<br />
تحت رهبری و مالکیت افغانستان قرار دارد<strong>،</strong> تأکید نمودند. سه کشور<br />
توافق نمودند که گفتگوهای همه شمول میان افغانها<strong>،</strong> صلح و ثبات<br />
دایمی را در افغانستان تأمین خواهد نمود. این نشست از سفر شورای<br />
عالی صلح به اسالم آباد و اعالمیه مطبوعاتی مشترک که بعد از این<br />
سفر صادر گردید<strong>،</strong> استقبال نمودند. نمایندگان افغانستان و چین در این<br />
نشست همچنان از گام های برداشته شده از سوی پاکستان در پاسخ به<br />
تقاضای آنها<strong>،</strong> ابراز سپاس نمود.<br />
در این نشست<strong>،</strong> سه کشور توافق نمودند که همکاری های نزدیک و<br />
متداوم میان کشورهای منطقه جهت فایق آمدن بر روندهای خشونت<br />
آمیز<strong>،</strong> حایز اهمیت می باشد. آنها بر عزم شان در مبارزه علیه تروریزم<strong>،</strong><br />
افراط گرایی و جدایی طلبی مجددًا تاکید نمودند. موضوع مبارزه<br />
جدی با تولید و قاچاق مواد مخدر با توجه به وجود رابطه میان تولید<br />
مواد مخدر و تروریزم<strong>،</strong> در این نشست مورد تأکید قرار گرفت. در<br />
این زمینه<strong>،</strong> اشتراک کنندگان از نتایج کنفرانس وزیران امور خارجه<br />
در مورد مبارزه با مواد مخدر منعقده 12 نوامبر 2012 در اسالم آباد<strong>،</strong><br />
استقبال نمودند.<br />
نمایندگان سه کشور همچنان حمایت خویش را از نقش رهبری<br />
کننده سازمان ملل متحد در زمینه همکاری های بین المللی اعالم<br />
نموده و توافق نمودند که سازمان همکاری های شانگهای میتواند<br />
نقش مهمی را در صلح و ثبات در منطقه ایفا نماید. اشتراک کنندگان<br />
این نشست همچنان میکانیزم منطقوی سازمان همکاری های شانگهای<br />
را راه حل مناسب برای چالش های جدید امنیتی<strong>،</strong> سیاسی و اقتصادی<br />
که در حال پدیدار شدن هستند<strong>،</strong> خواندند.<br />
در این جلسه پیشنهاد چین برای میزبانی از یک هیأت مشترک<br />
پارلمانی افغانستان و پاکستان و آغاز مشورت ها در مورد مبارزه<br />
با مواد مخدر و تبادل تجارب میان سه طرف در زمان مناسب مورد<br />
استقبال قرار گرفت. همچنان در پایان این نشست از پیشنهاد افغانستان<br />
برای میزبانی نشست بعدی هر سه کشور در کابل از سوی پاکستان و<br />
چین استقبال گردید.
11<br />
محو خشونت علیه<br />
زنان<br />
در افغانستان<br />
ماللی اثیر
12<br />
میزان خشونت علیه زنان در افغانستان به شکل نگران کننده در حال<br />
افزایش است. فقر<strong>،</strong> ناامنی<strong>،</strong> پایین بودن سطح سواد و آگاهی مردم<strong>،</strong><br />
فرهنگ معافیت از قانون و مجازات از عوامل افزایش میزان خشونت<br />
علیه زنان در این کشور خوانده می شوند. همین عوامل سبب شده اند<br />
تا زنان در افغانستان به طور فزاینده مورد خشونت قرار بگیرند.<br />
مجمع عمومی سازمان ملل متحد خشونت علیه زنان را »هرگونه عمل<br />
خشونت آمیز بر پایه جنسیت که بتواند منجر به آسیب فزیکی )بدنی(<strong>،</strong><br />
جنسی یا روانی زنان شود« تعریف کرده است که شامل: »تهدید<br />
به این گونه کارها<strong>،</strong> اِعمال اجبار<strong>،</strong> یا سلب مستبدانه آزادی )چه در<br />
اجتماع و چه در زندگی شخصی(« میشود. اعالمیه رفع خشونت علیه<br />
زنان در سال ۱۹۹۳ بیان میکند که این خشونت ممکن است توسط<br />
افرادی از همان جنس<strong>،</strong> جنس مخالف<strong>،</strong> اعضای خانواده<strong>،</strong> و حکومت<br />
اعمال شود.<br />
تالشها برای رفع خشونت علیه زنان در یک دهه اخیر در افغانستان<br />
شدت یافته است. کمیسیون مستقل حقوق بشرافغانستان در نشست<br />
اعضای کمیسیون عالی منع خشونت علیه زن<strong>،</strong> که به مناسبت ٢٥ نوامبر<br />
روز بین المللی مبارزه با خشونت علیه زنان در کابل برگزار شده بود<strong>،</strong><br />
با ابراز نگرانى از افزایش آمار خشونت عليه زنان و دختران<strong>،</strong> مى گويد<br />
که ازاین میان ٧٠ مورد آن قتل های ناموسی بوده است.<br />
ثریا صبحرنگ<strong>،</strong> کمیشنر بخش حمایه و انکشاف حقوق زن در<br />
کميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان<strong>،</strong> در اين نشست که در آن<br />
نمايندگان ١٣ نهاد دولتى شرکت داشتند<strong>،</strong> ادامۀ روند خشونت را دور<br />
از ت<strong>حمل</strong> خوانده گفت که درسال روان<strong>،</strong> افزایش قتل های ناموسی<br />
و تجاوزهای جنسی در برابر زنان و کودکان<strong>،</strong> آنان را شدیدًا نگران<br />
کرده است.<br />
وى افزود که در سال 1391<strong>،</strong> بیش ازچهار هزار مورد خشونت در برابر<br />
زنان ثبت کميسيون مستقل حقوق بشر شده است؛ درحالیکه در سال<br />
1390<strong>،</strong> حدود سه هزار قضیه خشونت ثبت گرديده بود.این کمیشنر<br />
حقوق بشر<strong>،</strong> گفت که ازاین میان<strong>،</strong> ٧٠ مورد آن قتل های ناموسی و ٣٨<br />
مورد آن تجاوزهای جنسی بوده است. ٩٠ درصد قربانیان تجاوزجنسى<br />
را کودکان زیرسن تشکيل ميدهند.<br />
خانم صبحرنگ گفت که رقم ثبت شدۀ سال 1391<strong>،</strong> نشاندهندۀ<br />
خشونت ها به سطح کشور نيست؛ زيرا خشونت هاى ديگرى هم<br />
صورت گرفته که کميسيون حقوق بشر<strong>،</strong> به آن دسترسى پيدا نکرده<br />
و يا برخى مردم<strong>،</strong> آمار خشونت را در کميسيون ثبت ننموده اند.وى<br />
عالوه کرد: آنچه بیشترازهمه ما را نگران ساخته<strong>،</strong> قتل های ناموسی<br />
است که دراکثر موارد<strong>،</strong> اینگونه قتل ها از سوی پدرها<strong>،</strong> شوهران و یا<br />
برادران به دلیل سوء ظن یا عدم آگاهی از مسایل شرعی و یا ثابت<br />
ساختن حق حاکمیت شان<strong>،</strong> صورت گرفته است.<br />
صبحرنگ گفت که بیشترعاملین خشونت ها<strong>،</strong> پس از ارتکاب جرایم
13<br />
به ساحات تحت کنترول مخالفان دولت فرار میکنند و از اينکه دولت<br />
درآنجا کنترول ندارد<strong>،</strong> نمى تواند مجرمين را دستگير و مجازات کند.<br />
وى از نهادهای دفاع ازحقوق زنان خواست تا با استفاده ازاین فرصت<strong>،</strong><br />
در راستای محو خشونت و نابرابری های جنسیتی و اجتماعی<strong>،</strong> به<br />
مبارزۀ شان ادامه بدهند.<br />
اين درحالى است که چندی قبل<strong>،</strong> هشت تن که در ميان آنها افرادى<br />
مرتکب قتل عمد<strong>،</strong> تجاوزهاى جنسی<strong>،</strong> اختطاف و سرقت های مسلحانه<br />
شده بودند<strong>،</strong> بنابر فيصله نهايى ستره محکمه و بعد از توشيح رئيس<br />
جمهوری<strong>،</strong> در زندان پلچرخى کابل اعدام گرديدند. ادارۀ امور<br />
ميگويد که يکتن آنها مرتکب قتل یک مادر و دو کودکش شده بود.<br />
همچنان حُسن بانوغضنفر وزیرامور زنان<strong>،</strong> در سخنرانى خود به مناسبت<br />
روز بین المللی مبارزه با خشونت علیه زنان از عالمان دین خواست تا<br />
در راستای کاهش خشونت علیه زنان<strong>،</strong> مسوولیت شان را ایفا نمایند.<br />
وى بیشتر روی از بین بردن عوامل خشونت علیه زنان تأکید کرده<strong>،</strong><br />
افزود که بدون مدیریت سالم وهماهنگی سایر ارگان های حکومتی<strong>،</strong><br />
نمیتوان علیه خشونت ها مبارزه نمود.<br />
وزیر امور زنان<strong>،</strong> خواستار مجازات هرچه زودترعامالن خشونت ها<br />
گردیده<strong>،</strong> گفت: تا زمانیکه ریشۀ عوامل اصلی خشونت که همانا فقر<strong>،</strong><br />
بیسوادی<strong>،</strong> ناآگاهی از ارزشهای اسالمی<strong>،</strong> عرف و عنعنات ناپسند در<br />
کشوراست ازبین نرود<strong>،</strong> نمیتوان خشونت را ازبین بُرد و این کار<strong>،</strong> به<br />
برنامه ریزی های دقیق و تدابیر جداگانه از سوی ادارات مسوول نیاز<br />
دارد.<br />
خانم غضنفر<strong>،</strong> از تطبیق کمپاین سراسری مبارزه علیه خشونت در٣٤<br />
والیت یادآورشده<strong>،</strong> عالوه نمود که شمار زیادی از بزرگان قوم و مال<br />
امامان مساجد<strong>،</strong> تعهد کرده اند که هریک با درک مسوولیت های<br />
شان<strong>،</strong> در زمینۀ تبلیغ وآگاهی دهی به مردم<strong>،</strong> به تالش های شان ادامه<br />
خواهند داد.<br />
اخیرًا حامد کرزى ريیس جمهوری اسالمی افغانستان <strong>،</strong> با صدور<br />
فرمان <strong>شماره</strong> ٤٥ به وزارت امور زنان وظیفه سپرده تا در رابطه به<br />
کاهش خشونت علیه زنان<strong>،</strong> برنامه های وسیع آگاهی دهی را به راه<br />
بيندازد.<br />
دراین فرمان آمده است که طى سه ماه<strong>،</strong> کمپاين وسيع آگاهی دهى<br />
عامه در مورد کاهش خشونت عليه زنان را از طريق رسانه هاى<br />
جمعى<strong>،</strong> منابر<strong>،</strong> تکايا و ساير وسايل اطالع رسانى به مردم راه اندازى<br />
گردد.<br />
دفتر سازمان ملل متحد نیزگزارش خود را از ماه اکتوبر 2011 تا<br />
سپتامبر 2012 در ارتباط به ارزیابی وضعیت خشونت علیه زنان<strong>،</strong> در<br />
افغانستان منتشر نمود.<br />
خانم جورجیت گنین مسوول حقوق بشر دفتر سیاسی سازمان ملل<br />
متحد دریک نشست خبری گفت: یوناما برای تهیه این گزارش با<br />
بیشتر از 200 تن از بخشهای قربانیان خشونت علیه زنان<strong>،</strong> متهمین<strong>،</strong><br />
داکتران در شفاخانه های دولتی<strong>،</strong> نمایندگان ریاست امور زنان در
14<br />
جنایی<strong>،</strong><br />
تحقیقات ادارات ملی<strong>،</strong> پولیس عامه<strong>،</strong> صحت ریاست والیات<strong>،</strong> محاکم<br />
در قضات و څارنواالن افغانستان<strong>،</strong> بشر حقوق مستقل کمیسیون حقوقی<br />
های مساعدت نهادهای نمایندگان و مدافع وکالی شهری<strong>،</strong> است.<br />
داده انجام مصاحبه المللی بین و داخلی موسسات زنان<br />
علیه خشونت مورد 4010 افغانستان بشر حقوق مستقل کمیسیون است.<br />
کرده ثبت خورشیدی 1391 سال اول ماه هفت مدت طی را 2299<br />
میالدی 2011 مارچ ماه 21 تا 2010 مارچ ماه 21 از حالیکه در شده<br />
ثبت بشر حقوق مستقل کمیسیون در زنان علیه خشونت مورد بود.<br />
22 در څارنواالن که میدهد نشان گزارش این افزود: گنین خانم که<br />
اند کرده ثبت را زنان علیه خشونت واقعۀ 1500 از بیش والیت است.<br />
ها خشونت افزایش بیانگر 12<br />
در را واقعه 333 والیت<strong>،</strong> 22 شهری محاکم گنین<strong>،</strong> خانم گفته به خشونت<br />
قضایای ثبت که اند کرده ثبت محکومیت حکم 225 با ماه به<br />
نسبت برابر چهار گزارش این در محاکم این وسیله به زنان علیه است.<br />
رفته بلند قبلی<strong>،</strong> گزارش تازه<strong>،</strong><br />
گزارش این به نظر گفت: متحد ملل سازمان بشر حقوق مسوول پایین<br />
سطح در هم هنوز پولیس توسط زنان علیه خشونت واقعات ثبت را<br />
زنان علیه خشونت مورد 740 والیت 22 در پولیس که دارد قرار است.<br />
نموده ثبت 2012 سپتامبر تا 2011 اکتوبر ماه از حل<br />
سنتی های ساختار به که زنان علیه خشونت قضایای »اکثریت کننده<br />
ارجاع های ارگان نظارت بدون اند گردیده راجع منازعات زنان<br />
زمانیکه ولی اند شده حل سارنوالی و پولیس زنان<strong>،</strong> امور ریاست قرارگرفته<br />
خشونت خطر درمعرض اند برگشته شان های خانواده به اند.«<br />
ارتباط<br />
زنان<strong>،</strong> علیه خشونت مرتکبین دستگیری در پولیس میلی بی و<br />
ها اربکی دولت<strong>،</strong> مخالف مسلح گروپهای با خشونت عامالن است<br />
نگرانیهایی از اند<strong>،</strong> رشوه پرداخت به قادر که متنفذ اشخاص است.<br />
شده ثبت یوناما تازه گزارش در که افغانستان<strong>،</strong><br />
حکومت به را کلیدی پیشنهاد 29 یوناما گفت: گینین خانم ستره<br />
زنان<strong>،</strong> علیه خشونت منع عالی کمیسیون زنان<strong>،</strong> امور وزارت المللی<br />
بین کنندگان تمویل و داخله وزارت څارنوالی<strong>،</strong> لوی محکمه<strong>،</strong> است.<br />
کرده پیشکش جنسیتی<strong>،</strong><br />
تساوی بر نظارت برای بینالمللی شرکای با همبستگی بر<br />
نظارت زنان<strong>،</strong> علیه خشونت منع قانون تطبیق زنان<strong>،</strong> توانمندسازی پیگیری<br />
در پولیس تالش محاکم<strong>،</strong> توسط خشونت قضایای تطبیق سرانجام<br />
و راستا این در پولیس آموزش زنان<strong>،</strong> علیه خشونت قضایای میباشد.<br />
پیشنهادات این عمدۀ موارد از توکیو تعهدات کردن عملی علیه<br />
خشونت با رابطه در افغانستان داخله وزارت ارقام حال<strong>،</strong> همین در شده<br />
ارایه یوناما توسط خورشیدی 1390 سال تا 1382 سال از زنان 333<br />
خودسوزی<strong>،</strong> مورد 133 سالها این طی آمار<strong>،</strong> این اساس بر است. مورد<br />
438 جنسی<strong>،</strong> تجاوز مورد 451 قتل<strong>،</strong> مورد 515 خودکشی<strong>،</strong> مورد و<br />
لت و اجباری ازدواج مورد 24 زنان<strong>،</strong> قاچاق مورد 40 منزل<strong>،</strong> از فرار است.<br />
بوده مورد هزار سه و بیست به نزدیک کوب محو<br />
جهانی روز نوامبر 25 نیز ) یوناما ( ملل سازمان معاونت هیأت خشونت<br />
منع مورد در مستند فلم یک نمایش با را زنان علیه خشونت های<br />
راه و خشونت عوامل باره در گفتمان اندازی راه و زنان علیه کرد.<br />
تجلیل افغانستان در زنان علیه خشونت محو و کاهش مناسبت<br />
به که پیامی در ملل سازمان سرمنشی مون<strong>،</strong> کی بان آقای که<br />
داشته ابراز است<strong>،</strong> فرستاده زنان علیه خشونت محو جهانی روز زنان<br />
متوجه را ضرر بیشترین افغانستان در سنتی های رواج و رسم که<br />
است آمده مون کی بان آقای پیام در است. ساخته کشور این در دهد<br />
می نشان افغانستان<strong>،</strong> بشر حقوق مستقل کمیسیون های گزارش است<strong>،</strong><br />
بوده گذار اثر افغانستان در گذشته سال ده های دستآورد که یابد.<br />
ادامه باید زنان علیه خشونت محو عرصه در ها دستآورد این اما جلب<br />
برای افغانستان کودکان و زنان از حمایت توسعه سازمان اخیرًا اقدام<br />
زنان علیه خشونت منع قانون اجرای و دولتی نهادهای حمایت می<br />
سازمان این رئیس سپهر<strong>،</strong> زهرا است. کرده امضاء جمعآوری به در<br />
حتی و نمیشود اجرا درست صورت به قانون این که گوید میشوند.<br />
قانون این اجرای مانع دولتی مقامهای و نهادها مواردی<strong>،</strong> اب گوناگون برنامههای با میکوشند جهان کشورهای و سازمانها سال<br />
در ملل سازمان عمومی مجمع کنند. مبارزه زنان علیه خشونت علیه<br />
)محوخشونت جهانی روز بعنوان را نوامبر ۲۵ روز میالدی ۱۹۹۹ نهادهای<br />
و المللی بین های سازمان ها<strong>،</strong> دولت از و کرد تعیین زنان( رشد<br />
به هایی, برنامه دادن ترتیب با روز این در تا خواست دولتی غیر کنند.<br />
کمک زنان علیه خشونت با مبارزه و زمینه این در زنان آگاهی علیه<br />
خشونت رفع برای همگانی عزم روز<strong>،</strong> این نامگذاری از هدف است.<br />
شده خوانده جهان سراسر در زنان سه<br />
التین امریکای در دومینیکن جمهوری در 1960 نوامبر 25 روز همسران<br />
با همراه میرابل ترزا ماریا و مینروا پاتری<strong>،</strong> نامهای<strong>،</strong> به خواهر تروجیلو<br />
رافایل دیکتاتوری حکومت علیه مبارزان سایر کنار در خود مورد<br />
شده<strong>،</strong> ربوده مزبور دیکتاتور دستور به آنها کردند. می مبارزه دیکتاتور<br />
بعد سال و رسیدند قتل به فجیعی طرز به و گرفته قرار تجاوز ماند<strong>،</strong><br />
دومینیکن مردم خاطره در عمیق نفرت با نامش و رسید قتل به دادند.<br />
ناشدنی( فراموش های )پروانه لقب میرابال خواهران به آنها اما یاد<br />
به را نوامبر 25 التین امریکای در مبارز زنان 1981 سال در زنان<br />
علیه خشونت با روزمبارزه بعنوان میرابل<strong>،</strong> خواهران دلیرانه مبارزه روز<br />
اعالمیه که دولتهایی اینطرف به 2000 سال از کردند. نامگذاری مناسبت<br />
این به اند<strong>،</strong> پذیرفته را ) زنان علیه خشونت )محو جهانی کنند.<br />
می برگزار خاص مراسم
15<br />
توضيحي پيرامون<br />
كتاب<br />
بررسي سياست خارجي افغانستان پسا طالبان<br />
سید نادر پژوهش<br />
كتاب »پس از انزوا؛ بررسی سیاست خارجی افغانستان« دارای 560<br />
صفحه و در قطع وزیری<strong>،</strong> از سوی مرکز مطالعات استراتیژیک کابل<br />
به چاپ رسیده است. این كتاب در مرکز مطالعات روابط بینالملل<br />
این مركز و توسط دو نویسنده جوان آن<strong>،</strong> خانم عقیله نرگس رحمانی<br />
و آقای عباس حسینی تهیه شده است. ویراستار این كتاب<strong>،</strong> ولیاهلل<br />
رحمانی میباشد و طرح جلد و صفحهآرایی آن كاری از مصطفی<br />
حسینی است. این كتاب در خزان 1391 و توسط مطبعه اكبر در كابل<br />
به چاپ رسیده است. به گفته نویسندگان این کتاب<strong>،</strong> کار تحقیق<strong>،</strong><br />
تهیه و تدوین کتاب پس از انزوا نزدیک به 2 سال طول کشیده و از<br />
سوی دانشگاهها<strong>،</strong> موسسات تحصیالت عالی خصوصی و متخصصین<br />
سیاست خارجی کشور<strong>،</strong> به عنوان یک اثر برجسته علمی تحقیقی<br />
مورد تأیید و تقدیر قرار گرفته است.<br />
مركز مطالعات استراتیژیک كابل به گفته مسئوولین آن<strong>،</strong> یك مركز<br />
تحقیقاتی خصوصی كامالً افغانی و مستقل است كه از سال 2007 به<br />
اینسو<strong>،</strong> تمام وقت<strong>،</strong> نیرو و هزینه خود را برای القای یك درك و<br />
تفكر افغانی از واقعیتها و عینیتهای جامعه افغانی در داخل و خارج<br />
از کشور متمركز ساخته است.<br />
هرچند کتاب پس از انزوا محصول همکاری مشترک هر دو نویسنده<br />
آن است<strong>،</strong> اما به صورت مشخص فصلهای یک<strong>،</strong> دو و شش محصول<br />
تالش خانم نرگس رحمانی و فصلهای سه<strong>،</strong> چهار و پنج نتیجه<br />
فعالیتها و تجربههای یک دهه گذشته آقای عباس حسینی عنوان<br />
شده است.<br />
كتاب پس از انزوا دارای 6 فصل میباشد:<br />
1فصل 1. اول نگاهی به برخی مبانی سیاست خارجی و همچنین<br />
تاریخچه سیاست خارجی افغانستان از دوره شاه اماناهلل خان به
16<br />
تا<br />
افغانستان مدرن دیپلوماسی و خارجی سیاست موسس عنوان دارد.<br />
طالبان حاكمیت پایان میرود<strong>،</strong><br />
حساب به كتاب این قلب عبارتی به كه دوم فصل 2در 2. چگونگی<br />
خصوص به گذشته سال ده خارجی سیاست ماهیت اسالمی<br />
جمهوری امورخارجه وزارت دوره سه عملكردهای است.<br />
گرفته قرار ارزیابی و تحلیل مورد افغانستان با<br />
را افغانستان گذشته سال ده خارجی روابط كتاب<strong>،</strong> سوم 3فصل 3. قرار<br />
بررسی مورد بزرگ كشورهای و جغرافیایی مختلف مناطق است.<br />
داده و بینالمللی سازمانهای با را افغانستان روابط چهارم 4فصل 4. است.<br />
كرده ارزیابی منطقوی منطقوی<br />
اقتصادی همكاریهای چگونگی به نگاهی پنجم 5فصل 5. دارد.<br />
افغانستان اقتصادی دوجانبه روابط همچنین و افغانستان<br />
خارجی سیاست به علمی و ژرف نگاهی ششم<strong>،</strong> فصل 6در 6. است.<br />
گرفته صورت گذار)2025-2014( یا تحول دهه در انزوا<br />
از پس كتاب محتوای به نگاهی پساطالبان<strong>،</strong><br />
افغانستان خارجی سیاست بررسی انزوا؛ از پس كتاب دولتهای<br />
خارجی سیاست دهه یك به علمی و موشكافانه نگاهی پیرامون<br />
کتاب<strong>،</strong> این مقدمه در است. افغانستان اسالمی جمهوری افغانستان<br />
حیات آغاز با که است آمده آن<strong>،</strong> تألیف ضرورت و اهمیت روابط<br />
و سیاست مقوله به پرداختن ضرورت طالبان<strong>،</strong> از پس جدید به<br />
تبدیل بینالمللی<strong>،</strong> نظام جدید شرایط به توجه با کشور<strong>،</strong> در خارجی آنجایی<br />
از دیگر<strong>،</strong> سوی از است. شده مباحث کلیدیترین از یکی یازده<br />
حادثه از پس جهان تأثیرگذار و مهم کشور چهل از بیش که امنیت<br />
بازیگران مهمترین از یکی عنوان به افغانستان به سپتامبر<strong>،</strong> مسایل<br />
درگیر نزدیک از گذشته سال ده در و مینگرند بینالمللی درست<br />
درک ضرورت بودهاند<strong>،</strong> کشور این اقتصادی و سیاسی امنیتی بینالمللی<br />
روابط و خارجی سیاست اجرای چگونگی از واقعی و نخبگان<br />
جامعه و شهروندان دغدغههای مهمترین جمله از کابل<strong>،</strong> است.<br />
بوده افغانستان علمی<br />
و تیوریک مبانی از استفاده کتاب<strong>،</strong> این مهم ویژگیهای از نخبگان<br />
از چشمگیری عده نظری و میدانی دادههای با آن تلفیق و دورههای<br />
در آنها اکثریت که است افغانستان خارجی سیاست عرصه سیاست<br />
دستگاه کارمندان و مقامات عنوان به گذشته<strong>،</strong> سال ده مختلف داشتهاند.<br />
فعالیت افغانستان خارجی رویکردی<br />
با کتاب این انزوا<strong>،</strong> از پس كتاب محتوای مورد در اما افغانستان<br />
خارجی سیاست به موشكافانهیی نگاه دارد<strong>،</strong> گذشته به که فعالیتهای<br />
و رویكردها منفی و مثبت نكات و داشته طالبان از پس اسالمی<br />
جمهوری رییس كرزی<strong>،</strong> حامد رهبری تحت دولتهای و<br />
عمده اصل دو كتاب این در است. ساخته برجسته را افغانستان سال<br />
ده در افغانستان اسالمی جمهوری دولت خارجی سیاست برجسته بوده<br />
چندجانبهگرایی اصل و منطقوی همكاریهای اصل گذشته<strong>،</strong> سال<br />
ده در افغانستان خارجی سیاست بودن مستقل كه اصلی دو است؛ میكند.<br />
نمایان خوبی به را گذشته سیاست<br />
مولفههای و ماهیت ابتدا انزوا<strong>،</strong> از پس کتاب دو فصل در آن<br />
دنبال به گرفته<strong>،</strong> قرار بررسی مورد طالبان پسا افغانستان خارجی نهایت<strong>،</strong><br />
در و شده بررسی امورخارجه وزارت دوره سه عملکرد گرفته<br />
قرار ارزیابی مورد گذشته سال ده در کشور خارجی سیاست است.<br />
سیاسی<br />
روابط تحلیل و بررسی كنار در كتاب این برجسته نكات از و<br />
منطقوی همكاریهای به آن ویژه توجه بیرون<strong>،</strong> جهان با افغانستان چشمانداز<br />
یك ارایه همچنین و گذشته سال ده در افغانستان اقتصادی و<br />
گذار یا تحول دهه در افغانستان خارجی سیاست مورد در جامع است.<br />
دوره این در افغانستان خارجی سیاست عملكرد چگونگی مورد<br />
در چشمانداز یک ارایه به که انزوا از پس کتاب ششم فصل در کرده<strong>،</strong><br />
یاد گذار دهه کتاب این آنچه یا تحول دهه خارجی سیاست کشور<br />
خارجی سیاست اهمیت بر کتاب نویسندگان دارد<strong>،</strong> اختصاص فصل<br />
این ابتدای از بخشی در کردهاند. تأکید بسیار دوره این در به<br />
مرحلۀ و جدید فصل میالدی<strong>،</strong> 2014 سال پایان با که است آمده در<br />
... میشود. آغاز پساطالبان افغانستان برای حیاتی و حساس شدت بازیگران<br />
و کشورها با روابط به افغانستان نگاه نوع جدید<strong>،</strong> فصل این شرایطی<strong>،</strong><br />
چنین در است. برخوردار فراوانی اهمیت از جهانی مختلف به<br />
خود نگاه نوع و رویکرد با افغانستان خارجی سیاست دستگاه صورت<br />
به میتواند افغانستان<strong>،</strong> بینالمللی روابط و خارجی سیاست به<br />
و افغانستان جدید سیاسی نظام تداوم و پایداری کارآمدی<strong>،</strong> به کل<strong>،</strong> داخلی<br />
کالن چالشهای بر پیروزی و ملی امنیت مسأله به جز صورت مرج<br />
و هرج مخدر<strong>،</strong> مواد شورشیگری<strong>،</strong> با مبارزه نظیر کشور این تضعیف<br />
را ها آن هم یا و نموده کمک اقتصادی مشکالت و سیاسی روابط<br />
یا و خارجی سیاست دکترین اینکه رغم به میان<strong>،</strong> این در نماید. و<br />
طرح کشور آن ملی امنیت استراتیژی مبنای بر کشور هر بینالمللی کشور<br />
این خارجی سیاست دکترین افغانستان مورد در میشود<strong>،</strong> اجرا دارد.<br />
آن سیاسی نظام پایدای و ثبات ملی<strong>،</strong> امنیت بر مستقیم تأثیرات به<br />
نگاهی با انزوا از پس کتاب نویسندگان ششم<strong>،</strong> فصل ادامه در هب مختلف کشورهای با استراتژیک همکاریهای توافقنامههای سیاست<br />
برای واقعبینانه چشمانداز یک هند<strong>،</strong> و امریکا خصوص سیاست<br />
موفقیت برای راهکارهایی و افغانستان تحول دهه خارجی دادهاند.<br />
ارایه دوره این در خارجی
17<br />
دولت افغانستان اختیار<br />
کامل زندان بگرام را<br />
بدست گرفت<br />
مسئوولیت زندان بگرام دوشنبه 5 <strong>حمل</strong> <strong>1392</strong> بعد از چند بار تأخیر<br />
درحالی به حكومت افغانستان سپرده شد که وزیر دفاع ملی تأکید<br />
دارد از زندانیان بگرام مطابق به معیار های بین المللی نگهبانی خواهد<br />
شد.<br />
سپردن مسئوولیت زندان بگرام ضمن مراسمی ویژه یی صورت گرفت<br />
که درآن مقامات عالی رتبه كشور و قوماندان عمومی نیروهای بین<br />
المللی درافغانستان حضور داشتند.<br />
ستر جنرال بسم اهلل محمدی وزیر دفاع ملی دراین مراسم<strong>،</strong> سپردن<br />
مسئوولیت زندان بگرام به نهاد های امنیتی كشور را یک گام دیگر<br />
درراه خودکفایی امنیتی درکشور دانست. او تأکید کرد که از زندانيان<br />
در زندان بگرام مطابق به معیارهاي بین المللی نگهداری خواهند شد.<br />
همچنان دراین مراسم داکتر اشرف غنی احمدزی رئیس کمیسیون<br />
تنظیم روند انتقال صحبت نموده گفت<strong>،</strong> تحقق برنامه سپردن مسئوولیت<br />
زندان بگرام درحقیقت تطبیق قوانین افغانستان است که می تواند
درخور اهمیت باشد.<br />
جنرال جوزف دانفورد قوماندان نیروهای بین المللی درافغانستان<strong>،</strong><br />
سپردن مسئوولیت زندان بگرام را به پولیس نظامي وزارت دفاع ملی<br />
نمونه یی از گسترش حاکمیت روز افزون مردمی درافغانستان خواند.<br />
او یادآور شد که سپردن مسئوولیت زندان بگرام وسپردن مسئوولیت<br />
های امنیتی<strong>،</strong> پایان مأموریت ما در افغانستان نه بل شروع تغییر مأموریت<br />
ما در افغانستان است.<br />
سپردن مسئوولیت زندان بگرام به وزارت دفاع ملی در حالی انجام شد<br />
که قبالً نیروهای بین المللی و شماری از مقامات کشور های غربی<br />
نسبت به سرنوشت زندانیان بگرام نگرانی هایی داشتند<strong>،</strong> این نگرانی ها<br />
بیشتر به آن برمی گردد که گویا با آزادی شماری از زندانیان بگرام<br />
جبهۀ مخالفان مسلح تقویت نشود<strong>،</strong> مگر عبدالمالک کاموی عضو<br />
شورای عالی ستره محکمه درسخنان خود به این نگرانی ها خاتمه<br />
داده گفت که با زندانیان<strong>،</strong> مطابق به اصول و معیارهای بین المللی رفتار<br />
خواهد شد<strong>،</strong> زندانیان ضمن آنکه حق دسترسی به سهولت های قضایی<br />
راخواهند داشت<strong>،</strong> هرگاه ضرورت شود برای آنان یک محکمۀ ویژه<br />
ایجاد می گردد.<br />
رحمت اهلل نظری معاون لوی ځارنوالی دراین مراسم ضمن آنکه مواد<br />
قانون جزاء افغانستان را تشریح کرد<strong>،</strong> یادآور شد که تمام قضایای<br />
سپرده شده مربوط به زندانیان بگرام در مدت 30 روز تكميل شده<strong>،</strong><br />
آنانی که مستلزم محاکمه اند به محکمه معرفی خواهند شد و آنانیکه<br />
دربرابر شان اسناد الزامی وجود ندارد<strong>،</strong> رها می شوند.<br />
جنرال صفی اهلل صفی قوماندان فرقه پولیس نظامی از آماده گی ها<br />
برای حفاظت زندان و زندانیان بگرام سخن گفت و جنرال فاروق<br />
قوماندان زندان بگرام می گوید که درجریان یک سال که از امضای<br />
تفاهمنامه مبنی بر سپردن مسئوولیت زندان بگرام به حكومت افغانستان<br />
سپری می شود<strong>،</strong> حدود چهار هزار زندانی به پولیس نظامی وزارت<br />
دفاع ملی تسلیم داد شده اندکه ازآن جمله<strong>،</strong> یکهزار و سه صد و هفتاد<br />
نفر که در برابر آنان دالیل الزامی وجود نداشت<strong>،</strong> از زندان رها شده<br />
اند.<br />
باآنکه برنامه مسئوولیت سپردن زندان بگرام عملی شد مگر مقامات<br />
حكومتی می گویند که هنوز هم حدود صد تن از اتباع كشور های<br />
دیگر<strong>،</strong> نزد نیروهای بین المللی باقی مانده اند که تا یک هفته دیگر<br />
تحویل داده می شوند<strong>،</strong> ضمنًا پنجاه تبعۀ خارجی نیز در قيد نیروهای<br />
بین المللی بوده که نهادهای امنیتی<strong>،</strong> خود را در برابر آن مسئوول نمی<br />
دانند.<br />
همچنان مسئووالن وزارت دفاع می گویند که نهادهای حراست از<br />
حقوق بشر و نماینده گان صلیب سرخ می توانند به گونۀ دوامدار به<br />
این زندان دسترسی داشته و اوضاع زندانيان را بررسی نمایند.<br />
18
19<br />
هشتم مارچ<br />
روز بین المللی<br />
زن<br />
از روز بین المللی زن در وزارت امور خارجه<br />
تجلیل به عمل آمد
20<br />
جریان مراسم تجلیل از 8 مارچ روز بین المللی زنان در وزارت خارجه به اشتراک داکتر زلمی رسول<br />
از هشتم مارچ روز بین المللی زنان طی محفلی به اشتراک داکتر<br />
زلمی رسول وزیر امور خارجه<strong>،</strong> خانم آمنه افضلی وزیر کار<strong>،</strong> امور<br />
اجتماعی<strong>،</strong> شهدا و معلولین<strong>،</strong> داکتر ثریا دلیل وزیر صحت عامه<strong>،</strong> خانم<br />
سیما سمر رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان<strong>،</strong> تعدادی از<br />
وکالی زن در مجلسین شورای ملی<strong>،</strong> عده یی از اعضای شورای عالی<br />
صلح و کارمندان وزارت امور خارجه<strong>،</strong> بعد از ظهر روز 17 حوت<br />
1391 در مقر این وزارت تجلیل به عمل آمد.<br />
داکتر زلمی رسول روی اهمیت نقش و جایگاه زن در حیات بشری<br />
روشنی انداخت.<br />
داکتر زلمی رسول گفت: « باور اساسی بنده این است که گرد<br />
هم آمدن ما درین محفل و تجلیل از مقام شامخ زن به هیچ عنوان<br />
نمیتواند با عظمت<strong>،</strong> قداست<strong>،</strong> متانت و وقار واقعی زن برابری کند با<br />
آنهم امیدوارم اینگونه نشست ها بتواند گام کوچک و اما بسا ارزنده<br />
در راستای بهبود وضعیت زنان افغانستان و تقدیر از رشادت های آنها<br />
باشد .«<br />
وزیر امور خارجه همچنان گفت<strong>،</strong>« درطول تاریخ پربار فرهنگی ما<strong>،</strong><br />
از مقام واالی زن تقدیر شده است که در هیچ فرهنگ و مدنیت<br />
جهان چنین جایگاهی برای زن داده نمیشد و بر اساس چنین تاریخ<br />
پرباری است که افغانستان در دوره معاصر نیز یکی از کشور های<br />
پیشتاز منطقه در راستای تأمین حقوق زنان بوده است. دولت افغانستان<br />
در یازده سال گذشته تالش وافر نموده است تا زنان را از موضوع<br />
سیاسی به سطح کارگزاران سیاسی ارتقاء دهد. برای نیل به چنین<br />
هدفی جذب خانم های توانمند در ادارات دولتی از اولویت های<br />
حکومت است. در حال حاضر بیش از یکصد تن از بانوان در وزارت<br />
امور خارجه مصروف کار میباشند که پست های مختلف چون آنها<br />
سفیر<strong>،</strong> مستشار و سایر رده های دیپلوماتیک در خارج از کشور و<br />
در سطح رئیس<strong>،</strong> معاون و سایر بست ها در داخل کشور مسووالنه و<br />
صداقتمندانه ایفای وظیفه می نمایند.«<br />
سخنرانان دیگر چون خانم سیما سمر<strong>،</strong> آمنه افضلی<strong>،</strong> داکتر ثریا دلیل<strong>،</strong><br />
و صدیقه بلخی نیز دستاورد های حاصله یازده ساله را در عرصه های<br />
مختلف حیات سیاسی و اجتماعی زنان بسنده ندانسته بلکه ایجاد<br />
تسهیالت الزمه جهت ارتقای ظرفیت و توانایی های زنان افغان را در<br />
تأمین حقوق مساویانه آنها با مردان در یک جامعه ضروری دانستند.<br />
محقل با توزیع تقدیر نامه ها به کارمندان پیشتاز زن در وزارت امور<br />
خارجه<strong>،</strong> پایان یافت.
21<br />
داکتر محمد داوود یار سفیر کبیر جمهوری<br />
اسالمی افغانستان در لندن<br />
داکتر محمد داوود یار<strong>،</strong> به تاریخ 3 عقرب 1391 اعتماد نامه خویش را به<br />
حیث سفیر کبیر جمهوری اسالمی افغانستان مقیم لندن<strong>،</strong> به ملکه الیزابت<br />
دوم در قصر بکنگهم انگلستان تقدیم کرد.<br />
موصوف در <strong>حمل</strong> سال 1332 در شهر کابل به دنیا آمده است و دارای<br />
مدرک دکتورا در رشتۀ نظام پولی جهانی از پوهنتون کلن جمهوری<br />
فدرالی آلمان می باشد. آقای یار در سالهای 1340 سمت استادی رشتۀ<br />
اقتصاد را در فاکولتۀ حقوق و اقتصاد زمان داشته و در سالهای 1350 در<br />
سمت رئیس اداری و رئیس بودجه وزارت مالیه<strong>،</strong> ایفای وظیفه نموده است.<br />
وی<strong>،</strong> از سال ۱۹۸۸ الی سال ۲۰۰۸ به حیث استاد اقتصاد در پوهنتون دولتی<br />
شهر هیوارد در شمال ایالت کلیفورنیای ایاالت متحده امریکا اجرای وظیفه<br />
نموده است.<br />
دوکتور یار<strong>،</strong> در سال ۲۰۰۸ نخست بحیث مشاور اقتصادی ریاست دفتر مقام<br />
ریاست جمهوری و سپس بحیث رئیس پالیسی و نظارت شورای امنیت ملی<br />
افغانستان تعیین گردید و در آغاز سال ۲۰۱۱ به حیث رئیس امور اقتصادی<br />
وزارت امور خارجه کار کرده است. و از عقرب 1391 به این سو به حیث<br />
سفیر جمهوری اسالمی افغانستان در لندن به کار اشتغال دارد.<br />
داکتر داوود یار حین تقدیم اعتماد نامه به ملکه بریتانیا
22<br />
محمد ایوب عرفانی<br />
سفیر و نماینده فوق العاده<br />
جمهوری اسالمی افغانستان<br />
در ویانا<br />
محمد ایوب عرفانی<strong>،</strong> اعتماد نامه خویش را به حیث سفیر کبیر و نماینده فوق<br />
العاده جمهوری اسالمی افغانستان مقیم ویانا<strong>،</strong> به جاللتمآب Heinz Fisher<br />
رئیس جمهور فدرالی اتریش طی مراسم خاص تشریفاتی به تاریخ 16 <strong>حمل</strong><br />
<strong>1392</strong> تقدیم نموده است.<br />
موصوف دارای مدرک ماستری در رشتهء روابط بین الملل از پوهنتون دولتی<br />
مسکو می باشد و در سال 1998 شامل وزارت امور خارجه ج.ا.افغانستان شده<br />
و در شعبات گوناگون به شمول شرق میانه خدمت کرده است. وی از سپتمبر<br />
2007 الی می 2011 به عنوان معاون نمایندۀ افغانستان در ملل متحد- نیویارک<br />
ایفای وظیفه کرد.<br />
آقای عرفانی<strong>،</strong> در سال 1991 به حیث سکرتر دوم نمایندگی دایمی افغانستان در<br />
نیویارک و عضو هیأت افغانستان در چهل و ششمین اجالس عمومی ملل متحد<br />
در سال 1991 الی شصت وهفتمین اجالس آن سازمان در سال 2012 ایفای<br />
وظیفه نموده و در سال 1995 وی به حیث سکرتر اول به مأموریت دایمی در<br />
نیویارک تعیین گردید و در 16 <strong>حمل</strong> <strong>1392</strong> به حیث سفیر کبیر و نماینده فوق<br />
العاده جمهوری اسالمی افغانستان مقیم ویانا<strong>،</strong> مقرر شده است.<br />
آقای عرفانی حین تقدیم اعتماد نامه به رییس جمهوری اتریش
23<br />
حامد کرزی و جان کری قبل از تدویر کنفراس خبری مشترک<br />
کنفرانس مشترک<br />
مطبوعاتی حامد<br />
کرزی و جان کری<br />
افغانستان از دست آورد های ده سال گذشته دفاع می کند<br />
و هیچگونه برگشتی را در این رابطه نمی پذیرد.<br />
حامد کرزی<br />
امریکا در دراز مدت برای همکاری با مردم افغانستان<br />
متعهد است.<br />
جان کری<br />
حامد کرزی رئیس جمهوری اسالمی افغانستان شام امروز دوشنبه<br />
5 <strong>حمل</strong> <strong>1392</strong> پس از دیدار با جان کری وزیر امور خارجه ایاالت<br />
متحده امریکا در یک کنفرانس مشترک مطبوعاتی که در ارگ<br />
برگزار گردید<strong>،</strong> گفت که ما از مسئوولیت انتقال زندان بگرام به<br />
حاکمیت افغانستان و از اعالم خروج نیروهای خارجی از ولسوالی<br />
نرخ والیت میدان وردک<strong>،</strong> استقبال می کنیم.<br />
حامد کرزی در ارتباط به پروسه انتقال مسئوولیت های امنیتی گفت:<br />
به وزیر خارجه امریکا اطمینان کامل دادم که دولت<strong>،</strong> مردم و نیروهای<br />
امنیتی افغانستان به تمام معنی آماده گی دفاع از خاک خویش را<br />
دارند و انتقال مسئوولیت های امنیتی را به خیر افغانستان و امریکا<br />
می دانند.<br />
رئیس جمهور در رابطه پروسه صلح گفت که افغانستان به تأسیس<br />
دفتر برای طالبان در قطر موافقت دارد و در سفر قریب الوقوع اش<br />
به دوحه پایتخت قطر<strong>،</strong> با امیر و مقامات عالی رتبه آن کشور در این<br />
رابطه صحبت هایی خواهد داشت.<br />
وی اظهار امیدواری کرد که مذاکرات صلح و باز شدن دفتر طالبان<br />
باعث تأمین صلح دوامدار و تقویت افغانستان گردد.<br />
حامد کرزی تأکید کرد که افغانستان از تمام دستآورد های ده سال
24<br />
گذشته دفاع می کند و هیچگونه برگشتی را در این رابطه نمی پذیرد<br />
و افغانستان با حفظ این دستآورد ها<strong>،</strong> کشور را به طرف فردای آرام و<br />
با سعادت به پیش می برد.<br />
حامد کرزی ضمن اظهار تشکری از کمک های امریکا در بازسازی<br />
و تقویت نیروهای امنیتی افغانستان<strong>،</strong> گفت که افغانستان منحیث یک<br />
کشور مستقل<strong>،</strong> آزاد و دارای حاکمیت ملی که به مردم و منافع اش<br />
احترام شود<strong>،</strong> خواهان روابط نیک با ایاالت متحده امریکا می باشد.<br />
حامد کرزی خاطر نشان کرد که افغانها ایجاد روابط استراتیژیک و<br />
قرارداد امنیتی میان افغانستان و امریکا را که مذاکرات روی آن جریان<br />
دارد<strong>،</strong> به دیدۀ مثبت می نگرند و این دید مثبت در توافقی که میان دو<br />
کشور صورت می گیرد<strong>،</strong> منعکس می شود.<br />
سپس جان کری وزیر خارجه امریکا گفت که امریکا در دراز مدت<br />
برای همکاری با مردم افغانستان در جهت ایجاد یک کشور با امن و<br />
دموکراتیک متعهد است.<br />
وی گفت که افغانستان در راستای گرفتن مسئوولیت های آینده<br />
خویش تنها نبوده و امریکا در کنار مردم افغانستان قرار خواهد داشت.<br />
امریکا از یک افغانستان قوی و متحدی که جایگاه اش را در جامعه<br />
بین المللی در کنار سایر کشور ها اختیار می کند<strong>،</strong> حمایت می نماید.<br />
کری افزود که در حال حاضر افغانستان پروسه های بسیار مهم انتقال<br />
سیاسی<strong>،</strong> امنیتی و اقتصادی را مدیریت می کند و امریکا در تمام این<br />
پروسه ها به حمایت های خویش از افغانستان ادامه می دهد.<br />
وی تأکید کرد که امریکا از پروسۀ صلح و مصالحه به رهبری<br />
افغانستان حمایت می کند و بر این باور است که این پروسه<strong>،</strong> مطمئن<br />
ترین راه برای پایان خشونت و تحقق یک افغانستان متحد و دارای<br />
حاکمیت می باشد.<br />
جان کری همچنان از طالبان خواست تا به پروسۀ صلح یکجا شده و<br />
با شورای عالی صلح افغانستان مذاکره نمایند.<br />
وزیر خارجه امریکا گفت که ما به حاکمیت ملی افغانستان متعهد<br />
هستیم و به القاعده و طالبان اجازه نخواهیم داد که این تعهد ما را<br />
خدشه دار نمایند.<br />
جان کری به رئیس جمهوری و مردم افغانستان اطمینان داده<strong>،</strong> گفت:<br />
همانگونه که رئیس جمهور اوباما تصریح کرده است<strong>،</strong> شما می توانید<br />
روی حمایت نیرومند ما حساب کنید.<br />
وزیر خارجه امریکا با اشاره بر پیشرفت چشمگیر افغانستان در ساحات<br />
مختلف گفت: کابل<strong>،</strong> پنجمین شهر در حال سریع ترین رشد در جهان<br />
است. وی با یاد آوری از گزارش سازمان ملل متحد خاطر نشان<br />
کرد که افغانستان در مقایسه با تمامی کشور های جهان<strong>،</strong> سریع ترین<br />
پیشرفت را در عرصه انکشاف بشری در یک دهه گذشته داشته است.<br />
حامدکرزی به پاسخ سوالی در رابطه به پروسه صلح گفت: پروسه<br />
صلح برای افغانستان و پاکستان یک نیاز مبرم بوده و تأکید کرد که<br />
بدون همکاری پاکستان این پروسه به موفقیت نمی انجامد.<br />
رئیس جمهوری اسالمی افغانستان<strong>،</strong> از پاکستان خواست که از فرصت<br />
بوجود آمده استفاده کند و خاطر نشان کرده گفت که افغانستان با<br />
پاکستان خواهان دوستی و برادری بوده و آرزوی ما این است که<br />
پاکستان با یک افغانستان نیرومند ارادۀ دوستی را نماید<strong>،</strong> زیرا این به<br />
منفعت آنهاست.<br />
حامد کرزی حین پاسخ به سوال یک خبرنگار در کنفرانس مشترک مطبوعاتی با جان کری
25<br />
گزارش مختصر سفر آرکستر هنرمندان<br />
انستیتوت ملی موسیقی افغانستان<br />
به ایاالت متحده امریکا
26<br />
به دعوت وزارت خارجه امریکا و همکاری مالی بانک جهانی<strong>،</strong> گروپ<br />
<strong>62</strong> نفری آرکستر هنرمندان انستیتوت ملی موسیقی افغانستان تحت<br />
ریاست داکتر احمد ناصر سرمست<strong>،</strong> موسس و رئیس انستیتوت مذکور<br />
صبح یکشنبه مورخ 3 فبروری 2013 به شهر واشنگتن دی سی امریکا<br />
مواصلت ورزیدند که در میدان هوایی واشنگتن از سوی شارژدافیر<br />
و آتشته فرهنگی سفارت افغانستان در امریکا مورد استقبال قرار<br />
گرفتند.شام روز یک شنبه مورخ 3 فبروری 2013<strong>،</strong> سفارت<br />
افغانستان در واشنگتن دی سی به همکاری افغانان مقیم ایاالت<br />
ویرجینیا<strong>،</strong> واشنگتن دی سی و مری لند<strong>،</strong> محفل استقبالیه یی را به<br />
افتخار آرکستر مذکور در رستورانت دنیای شهر ویرجینیا برگزار
27<br />
نمودند.<br />
در محفل مذکور بر عالوه دکتور سید مخدوم<br />
رهین وزیر اطالعات و فرهنگ<strong>،</strong> شارژدافیر و<br />
دیپلوماتان سفارت افغانستان در امریکا<strong>،</strong> تعدادی<br />
از فرهنگیان و هنرمندان افغان مقیم امریکا نیز<br />
اشتراک ورزیده بودند. محفل با صحبت افتتاحیه<br />
دوکتور رهین در مورد پیشینه تاریخی و اهمیت هنر<br />
موسیقی در افغانستان آغاز گردید. متعاقبًا محترم<br />
عبدالحکیم عطارد شارژدافیر سفارت افغانستان طی<br />
صحبتی<strong>،</strong> حضور مهمانان را خیر مقدم و خوش<br />
آمدید گفت<strong>،</strong> بعدًا دوکتور احمد ناصر سرمست<br />
در مورد بنیانگذاری و ایجاد انستیتوت ملی موسیقی<br />
افغانستان به اشتراک کنندگان معلومات ارایه نمود.<br />
همچنان آقای حامد نوید نویسنده و اسناد سابق<br />
پوهنځی هنر های زیبای پوهنتون کابل و یک تن از<br />
افغانان مقیم امریکا به نمایندگی از باشندگان افغان<br />
در امریکا صحبت نموده و از تالشهای وزارت<br />
معارف به خصوص دوکتور سرمست در امر احیا و<br />
پویایی هنر موسیقی در افغانستان قدردانی به عمل<br />
آورد. محفل با قرائت چند پارچه شعر و اجرای<br />
چند پارچه موسیقی توسط شاگردان انستیتوت ملی<br />
موسیقی افغانستان و هنر مندان افغان مقیم امریکا<strong>،</strong><br />
اهدای تحایف برای شاگردان و صرف طعام شب<br />
که از سوی یکی از تجاران افغان مقیم امریکا بنام<br />
آقای هاشم سلطانی تهیه گردیده بود<strong>،</strong> خاتمه یافت.<br />
هنرمندان آرکستر انستیتیوت ملی موسیقی افغانستان حین اجرای کنسرت در امریکا<br />
سه شنبه مورخ 5 فبروری 2013 مطابق 17<br />
دلو 1391<br />
واشنگتن دی سی – امریکا<br />
بتاریخ 4 فبروری 2013 آرکستر هنرمندان انستیتوت<br />
ملی موسیقی افغانستان با آقای جان کیری وزیر<br />
خارجه ایاالت متحده امریکا در وزارت امور<br />
خارجه امریکا دیدار نمودند. این بازدید در حالی<br />
انجام شد که مصادف با نخستین روز آغاز ماموریت<br />
آقای جان کیری به حیث وزیر خارجه امریکا در<br />
دور دوم ریاست جمهوری آقای بارک اوباما بود.<br />
آقای جان کیری ضمن ابراز خیر مقدم به شاگردان<br />
انستیتوت ملی موسیقی افغانستان<strong>،</strong> گفت<strong>،</strong> »مسرت<br />
دارم که در اولین روز ماموریتم به حیث وزیر<br />
خارجه امریکا با شما مالقات مینمایم.« وی گفت<strong>،</strong>
28<br />
»موسیقی زبان صلح است و شما شاگردان<strong>،</strong> سفیران<br />
صلح هستید. من سفر های زیادی به کشور شما<br />
)افغانستان( داشته ام و همه آروز داریم تا روزی<br />
شاهد یک افغانستان مرفه با صلح پایدار باشیم و<br />
برای رسیدن به این هدف دوشا دوش با شما کار<br />
خواهیم نمود.« وی افزود<strong>،</strong> »من نمیخواهم از این<br />
بیشتر صحبت نمایم و میخواهم تا شاهد اجرای<br />
پارچه های موسیقی از شما باشم.« بعدًا شاگردان<br />
انستیتوت ملی موسیقی افغانستان یک پارچه آهنگ<br />
محلی را سرودند که از سوی وزیر خارجه امریکا<br />
مورد نوازش قرار گرفتند. در آخر موصوف عالوه<br />
نمود<strong>،</strong> »هنر نمایی شما مرا به یاد ایام کودکی ام<br />
برد و دقیقًا آن زمانی بود که پس از بازگشت از<br />
مکتب به منزل گیتار می نواختم.«<br />
بعداَ خانم Tara Sonenshin معین وزارت<br />
خارجه امریکا صحبت نموده از دولت افغانستان<br />
و بالخصوص وزارت معارف و انستیتوت ملی<br />
موسیقی افغانستان قدردانی نموده گفت<strong>،</strong> »جای<br />
بسا مسرت است که هنر موسیقی افغانستان که<br />
طی چند دهه جنگ در حال نابودی و رکود قرار<br />
داشت<strong>،</strong> با ایجاد انستیتوت ملی افغانستان و گرد<br />
آمدن نو جوانان و جوانان اعم از دختر و پسر<br />
دوباره احیا گردیده و بسوی رشد وشگوفایی قدم<br />
میگذارد.« وی از خدمات ارزنده دوکتور سرمست<br />
در زمینه یاد آوری نموده و وی را الگویی برای<br />
سایر هنرمندان جهان خطاب نمود.<br />
بعدًا دوکتور سرمست در مورد ایجاد واهداف<br />
انستیتوت ملی موسیقی افغانستان صحبت نموده<strong>،</strong><br />
از دولت افغانستان که زمینه آموزش و رشد هنر<br />
موسقی را برای شاگردان انستیتوت مذکور مساعد<br />
ساخته است به نیکی یاد آوری نموده و از همکاری<br />
تمویل کنندگان انستیتوت مذکور و مؤسساتی که<br />
زمینه مسافرت شاگردان آرکستر موسیقی انستیتوت<br />
ملی موسیقی افغانستان را به ایاالت متحده امریکا<br />
فراهم نموده اند<strong>،</strong> ابراز امتنان نمود. آقای سرمست<br />
یک باب رباب را بطور تحفه به نماینده موزیم<br />
Smithsonian امریکا که از جمله بزرگترین<br />
موزیم های جهان است<strong>،</strong> اهداء نمود تا در موزیم<br />
مذکور به نمایش گذاشته شود که از سوی نماینده<br />
موزیم فوق الذکر با تشکر پذیرفته شد. محفل<br />
هنرمندان آرکستر انستیتیوت ملی موسیقی افغانستان حین اجرای کنسرت در امریکا
29<br />
سفیر افغانستان در واشنگتن همراه با رییس و اعضای آرکستر انستیتیوت ملی موسیقی افغانستان<br />
با ارایه پاسخ به وسواالت اشتراک کنندگان و اجرای چند پارچه<br />
آهنگ توسط شاگردان انستیتوت ملی موسیقی افغانستان خاتمه یافت.<br />
طبق یک خبر دیگر آرکستر موسیقی انستیتوت ملی موسیقی افغانستان<br />
در ضیافت شامی که به افتخار شان از سوی سفارتکبرای جمهوری<br />
اسالمی افغانستان در واشنگتن دی سی تدویر یافته بود<strong>،</strong> اشتراک<br />
ورزیدند. در آغاز محفل محترم اکلیل حکیمی سفیر افغانستان در<br />
امریکا حضور مهمانان را به مقر سفارت افغانستان خیر مقدم گفته<br />
و از تالشهای وزارت معارف افغانستان و بالخصوص دوکتور<br />
احمد ناصر سرمست در راه احیا و غنامندی هنر موسیقی افغانستان<br />
قدردانی نمود. بعداَ دوکتور سرمست به نمایندگی از انستیتوت<br />
ملی موسیقی افغانستان صحبت نموده به حاضرین معلومات داد که<br />
موردعالقمندی و دلچسپی مدعوین قرار گرفت. متعاقبًا آرکستر<br />
های انستیتوت ملی موسیقی افغانستان به اجرای چند پارچه آهنگ<br />
پرداختند که با استقبال گرم اشتراک کنندگان مواجه گردید . در<br />
محفل مذکور دوکتور سید مخدوم رهین وزیر اطالعات و فرهنگ<strong>،</strong><br />
تعدادی از اعضای کانگرس امریکا<strong>،</strong> سفرای کشور های دوست<br />
مقیم امریکا<strong>،</strong> مسوولین مؤسسات بین المللی ودیپلوماتان سفارت<br />
افغانستان مقیم امریکا اشتراک ورزیده بودند. محفل با صرف طعام<br />
شب که از سوی سفارت افغانستان تهیه شده بود<strong>،</strong> به پایان رسید.<br />
سه شنبه مورخ 5 فبروری 2013 مطابق 17 دلو 1391<br />
واشنگتن دی سی- امریکا<br />
بتاریخ 5 فبروری 2013 دوکتور سرمست بنیانگذار و رئیس انستیتوت<br />
ملی موسیقی افغانستان با سفیر کشور آسترالیا در واشنگتن دی سی<br />
مالقات نمود و طرفین در مورد همکاریهای بیشتر بخاطر تقویه<br />
انستیتوت ملی موسیقی افغانستان تبادل نظر نمودند. بعد از مالقات<br />
آرکستر جوانان انستیتوت ملی موسیقی افغانستان کنسرتی را در<br />
سفارت آسترالیا انجام دادند<strong>،</strong> محفل با صرف طعام چاشت که به<br />
افتخار شان از سوی سفارت آسترالیا در واشنگتن دی سی امریکا<br />
ترتیب یافته بود<strong>،</strong> به پایان رسید.<br />
همچنان شام روز سه شنبه مورخ 5 فبروری 2013 گروپ هنری<br />
هنرمندان موسیقی انستیتوت ملی موسیقی افغانستان تحت سر پرستی
30<br />
دوکتور احمد ناصر سرمست به سفارت ایتالیا در واشنگتن دی سی<br />
دعوت شده بودند. در محفلی که به همین مناسبت در مقر سفارت<br />
ایتالیا تدویر یافته بود. سفیر و اعضای سفارت ایتالیا دوکتور سر مست<br />
و شاگردان انستیتوت ملی موسیقی افغانستان را به سفارت ایتالیا در<br />
افغانستان فعالیت همراه با هنر مندان انستیتوت ملی موسیقی افغانستان به<br />
اجرای کنسرت پرداخته که با استقبال گرم مدعوین مواجه گردیدند.<br />
محفل با صرف طعام شب که از سوی سفارت ایتالیا در واشنگتن دی<br />
سی تهیه و ترتیب یافته بود<strong>،</strong> خاتمه یافت.<br />
چهار شنبه مورخ 6 فبروری 2013 مطابق 18 دلو 1391<br />
واشنگتن دی سی – امریکا<br />
بتاریخ 6 فبروری 2013 ارکستر هنرمندان انستیتوت ملی موسیقی<br />
افغانستان در یکی از سالون های بانک جهانی در واشنگتن دی سی<br />
امریکا کنسرتی را اجرا نمودند. قبل از آغاز کنسرت آقای Jim<br />
Yong Kim رئیس بانک جهانی گروپ هنرمندان انستیتوت ملی<br />
موسیقی افغانستان را به مقر بانک جهانی خیر مقدم و خوش آمدید<br />
گفته و طی سخنان مختصری گفت<strong>،</strong> »از اینکه به کمک مالی بانک<br />
جهانی و سایر نهاد های مساعدت کننده<strong>،</strong> وزارت معارف افغانستان<br />
توانسته است تا انستیتوت ملی موسیقی را در افغانستان بنیانگذاری و<br />
احیاء نماید ابراز خرسندی می نمایم.« بعدًا محترم اکیل حکیمی سفیر<br />
افغانستان در واشنگتن دی سی صحبت نموده و ازینکه بانک جهانی<br />
و وزارت خارجه امریکا با سایر مؤسسات زمینه سفر جوانان هنر مند<br />
افغانستان را به ایاالت متحده امریکا فراهم نموده<strong>،</strong> ابراز امتنان نمود<strong>،</strong><br />
متعاقبًا آقای محمدآصف ننگ معین تعلیمات مسلکی وزارت معارف<br />
افغانستان سخنرانی نموده و از اینکه وزارت معارف افغانستان توانسته<br />
به کمک مؤسسات بین المللی انستیتوت ملی موسیقی افغانستان را در<br />
کابل ایجاد و فعال نماید از ایشان تشکر نموده و خواهان ادامه همچو<br />
مساعدت ها جهت توسعه انستیتوت مذکور به سایر والیات افغانستان<br />
شد. وی همچنان تحفه وزارت معارف را به رئیس بانک جهانی اهدا<br />
نمود که با تشکر از سوی موصوف پذیرفته شد. در اخیر شاگردان<br />
انستیتوت ملی موسیقی افغانستان برای کارمندان بانک جهانی در<br />
واشنگتن دی سی کنسرتی را اجرا نمودند که با استقبال گرم ایشان
31<br />
وزیر خارجه امریکا حین مصافحه با اعضای آرکستر انستیتیوت ملی موسیقی افغانستان<br />
مواجه گردید. محفل با صرف طعام چاشت که از سوی بانک جهانی<br />
ترتیب یافته بود<strong>،</strong> پایان یافت.<br />
همچنان شام روز چهار شنبه مورخ 6 فبروری 2013 گروپی از<br />
شاگردان انستیتوت ملی موسیقی افغانستان از طرف آقای سناتور<br />
Carl Levin نماینده ایالت مشیگن و رئیس کمیسیون دفاعی<br />
کانگرس امریکا جهت اجرای کنسرت به مقر کانگرس امریکا دعوت<br />
شده بودند. در محفلی که به همین مناسبت در یکی از سالونهای<br />
کانگرس در واشنگتن دی سی امریکا دایر شده بود ابتدا آقای<br />
کارل لیون در مورد نحوه کار کانگرس به مدعوین معلومات داده و<br />
همچنان از همکاری های کشورش و ادامه آن به افغانستان اطمینان<br />
داد. بعداَ محترم اکلیل حکیمی سفیر افغانستان در واشنگتن دی سی<br />
امریکا صحبت نموده از اینکه آقای کارل لیون گروپی از شاگردان<br />
انستیتوت ملی موسیقی افغانستان را جهت بازدید و اجرای کنسرت به<br />
کانگرس امریکا دعوت نموده بود<strong>،</strong> ابراز تشکر نمود. متعاقباَ شاگردان<br />
به اجرای چند پارچه آهنگ پرداختند. در ختم محفل خانم لیون<br />
همسرسناتور کارل لیون به شاگردان وعده سپرد تا جهت آموزش<br />
ایشان در رشته پیانو بطور مجانی در آینده به افغانستان سفر خواهد<br />
نمود<strong>،</strong> همچنان شاگردان مذکور به همراهی دوکتور سرمست و آتشه<br />
فرهنگی سفارت افغانستان در واشنگتن دی سی از بخشهای مختلف<br />
کانگرس امریکا در حالی دیدن نمودند که از سوی آقای کارل لیون<br />
در زمینه معلومات داده میشد.<br />
پنجشنبه مورخ 7 فبروری 2013 مطابق 19 دلو 1391<br />
واشنگتن دی سی – امریکا<br />
صبح روز پنجشنبه مورخ 7 فبروری 2013 گروپ هنرمندان انستیتوت<br />
ملی موسیقی افغانستان به همکاری وزارت خارجه امریکا از قصر<br />
سفید محل اقامت و دفتر کار آقای اوباما بازید به عمل آوردند<strong>،</strong><br />
درپایان این بازدید نامه استقبالیه رئیس جمهور ایاالت متحده امریکا<br />
توسط یکتن از مسئوولین کاخ سفید به دوکتور احمد ناصر سرمست<br />
سپرده شد که موجب خرسندی و تشویق زاید الوصف وی گردید.<br />
همچنان ساعت 6 شام روز پنچشنبه مورخ 7 فبروری 2013 آرکستر<br />
هنرمندان انستیتوت ملی موسیقی افغانستان در یکی از بزرگترین<br />
سالونها بنام Kennedy Center کنسرتی را به نمایش گذاشتند.<br />
در محفلی که به همین مناسبت در سالون کنسرت هال کنیدی سنتر<br />
تدویر یافته بود<strong>،</strong> نخست آقای William .j Burns معین وزارت<br />
خارجه امریکا صحبت نموده<strong>،</strong> هنرمندان انستیتوت ملی موسیقی
32<br />
افغانستان و حاضرین موجود درتاالر را خوش آمدید و خیر مقدم<br />
گفت. وی شاگردان انستیتوت ملی موسیقی افغانستان را سفیران صلح<br />
خطاب نمود. بعدًا محترم اکلیل حکیمی سفیر افغانستان در واشنگتن<br />
دی سی صحبت مختصری نموده<strong>،</strong> روی دستآوردهای افغانستان طی<br />
ده سال گذسته در عرصه معارف و فرهنگ به حاضرین معلومات<br />
ارایه نموده و از مؤسساتیکه زمینه سفر آرکستر موسیقی ملی افغانستان<br />
را به ایاالت متحده امریکا مساعد نموده اند<strong>،</strong> بالخصوص وزارت<br />
خارجه امریکا<strong>،</strong> سفارت امریکا در کابل<strong>،</strong> وزارت معارف افغانستان<br />
و بانک جهانی ابراز تشکر وامتنان نمود. متعاقبًا آرکستر موسیقی<br />
هنرمندان انستیتوت ملی موسیقی افغانستان کنسرتی را اجرا نمودند<br />
که در هر قسمت از سوی تماشاچیان با کف زدنهای ممتد استقبال<br />
میگردیدند. اجرای آهنگ »دا زمونږ زیبا وطن« آنقدر برای حاضرین<br />
تأثیر گذار بود که تعداد زیادی از اشتراک کنندگان حین اجرای آن<br />
اشک میریختند. قابل یاد آوریست که در کنسرت مذکور تعدادی<br />
از اعضای عالی رتبه دولت امریکا<strong>،</strong> اعضای کانگرس<strong>،</strong> مامورین ارشد<br />
وزارت خانه های امور خارجه و معارف امریکا<strong>،</strong> سفرای کشور های<br />
دوست مقیم امریکا <strong>،</strong> دیپلوماتان ارشد <strong>،</strong> شخصیتهای سیاسی مانند<br />
جنرال آیکن بیری<strong>،</strong> دوکتور زلمی خلیلزاد<strong>،</strong> سید طیب جواد و تعدادی<br />
کثیری از افغانان مقیم امریکا واتباع ایاالت متحده امریکا اشتراک<br />
ورزیده بودند که تعداد شان به بیشتر از 3000 نفر میرسید. کنسرت<br />
مذکور با صرف عصریه یی که از سوی سفارت کبرای جمهوری<br />
اسالمی افغانستان به همکاری تعدادی از مؤسسات افغانی و امریکا یی<br />
تهیه شده بود<strong>،</strong> به پایان رسید.<br />
قابل یاد آورییست که آرکستر هنرمندان انستیتوت ملی موسیقی<br />
افغانستان به روز جمعه مورخ 8 فبروری 2013 جهت اجرای کنسرت<br />
بعدی که به روز سه شنبه مورخ 12 فبروری 2013 در یکی دیگر از<br />
سالون های بزرگ و مشهور شهر نیویارک بنام Carnegie Hall<br />
تدویر گردید به صوب نیویارک حرکت نمودند. قبل از عزیمت<br />
گروپ مذکور<strong>،</strong> آتشه فرهنگی به نمایندگی از سفارت افغانستان در<br />
واشنگتن دی سی امریکا به محل اقامت ایشان رفته با گروپ مذکور<br />
خدا حافظی نمود.<br />
آرکستر هنرمندان انستیتوت ملی موسیقی افغانستان پس از مواصلت به<br />
شهر نیویارک طی اقامت خویش در Crown Plaza Hotel در<br />
روز های 9<strong>،</strong>10 و 11 فبروری از محالت تاریخی<strong>،</strong> تفریحی و مکاتب<br />
یکتن از نوازنده گان آرکستر انستیتیوت ملی موسیقی افغانستان
33<br />
موسیقی درآن شهر دیدن نموده و همچنان به اجرای کنسرت های<br />
کوچک غیر رسمی و بازدید شهر نیویارک نیز پرداختند.<br />
سه شنبه مورخ 12 فبروری 2013 مطابق 24 دلو 1391<br />
نیویارک – امریکا<br />
ساعت 7 شام روز سه شنبه مورخ 12 فبروری 2013 استقبال از مهمانان<br />
با صرف عصریه در کارنیگی هال آغاز و ساعت 8 شب محفل رسمی<br />
محفل بزرگ <strong>،</strong> جشن صلح<strong>،</strong> نشان دادن فرهنگ غنی ما )افغانستان(<br />
و در عین حال نشان دادن چهره پنهان افغانستان است.« موصوف<br />
عالوه نمود<strong>،</strong> »ما در اینجا فقط با یک پیام آمده ایم و آن پیام این<br />
است: زنان<strong>،</strong> مردان<strong>،</strong> دختران<strong>،</strong> و پسران افغان از جنگ خسته شده اند<strong>،</strong><br />
و برای صلح و ثبات افغانستان دعا میکنند« سپس فلم مستندی از<br />
تاریخچه تاسیس انستیتوت ملی موسیقی افغانستان به نمایش گذاشته<br />
شد<strong>،</strong> متعاقبًا آرکستر انستیتوت ملی موسیقی افغانستان به اجرای<br />
رئیس آرکستر انستیتیوت ملی موسیقی افغانستان و سفیر سابق امریکا در کابل<br />
اجرای کنسرت آرکستر هنرمندان انستیتوت ملی موسیقی افغانستان با<br />
بیانیه افتتاحیه و خیر مقدم مهمانان توسط آقای Gillinson رئیس<br />
کارنیگی هال آغاز و متعاقبًا آقای محمد آصف ننگ معین تعلمیات<br />
مسلکی وزارت افغانستان در مورد ایجاد و فعالیت انستیتوت ملی<br />
موسیقی افغانستان صحبت نموده گفت<strong>،</strong> »هدف از برگزاری این<br />
کنسرت پرداخته که ساعت 10:15 شب خاتمه یافت. باید گفت که<br />
در کنسرت مذکور عالوه بر رجال بر جستۀ دولتی امریکا <strong>،</strong> سفرا و<br />
نمایندگان دایمی کشور های دوست در ملل متحد<strong>،</strong> دیپلوماتان ارشد<br />
مقیم شهر نیویارک <strong>،</strong> محترم دوکتور ظاهر طنین سفیر و نماینده دایمی<br />
افغانستان در سازمان ملل متحد<strong>،</strong> دیپلوماتان نمایندگی دایمی افغانستان
34<br />
در ملل متحد<strong>،</strong> جنرال قونسل و اعضای جنرال قونسلگری افغانستان در<br />
نیویارک و جمع زیادی افغانان مقیم در ایاالت متحده امریکا<strong>،</strong> اتباع<br />
امریکایی و کشور های دیگر که تعداد شان به بیشتر از 2800 تن می<br />
رسید<strong>،</strong> اشتراک ورزیده بودند.<br />
چهارشنبه مورخ 13 فبروری 2013 مطابق 25 دلو 1391<br />
بوستون – امریکا<br />
صبح روز چهارشنبه مورخ 13 فبروری 2013 آرکستر هنرمندان<br />
انستیتوت ملی موسیقی افغانستان پس از اجرای کنسرت در سالون<br />
کارنیگی هال نیویارک جهت اجرای کنسرت بعدی عازم شهر<br />
بوستون ایالت ماساچوست گردیدند.<br />
عصر روز چهار شنبه مور خ 13 فبروری 2013 آرکستر هنرمندان<br />
انستیتوت ملی موسیقی افغانستان به سالون ( برون هال( هنرستان<br />
موسیقی نیو انگلند کانسر ویتوری شهر بوستون<strong>،</strong> یکی ازکهن ترین<br />
سالونهای هنری که بیشتر از 150 سال قدامت تاریخی دارد<strong>،</strong> جهت<br />
اجرای کنسرت مواصلت ورزیدند که پس ا زگرفتن آمادگی های<br />
الزم ساعت 6 شام به اجرای کنسرت پرداختند. باید گفت که<br />
برعالوه شهروندان شهر بوستون<strong>،</strong> اکثر اشتراک کنندگان این کنسرت<br />
را شاگردان مکاتب موسیقی اعم از امریکایی ها وافغانان مقیم شهر<br />
بوستون تشکیل می دادند. باید عالوه نمود که هنرستان موسیقی نیو<br />
انگلند یکی از مراکز بزرگ تربیه و آموزش هنر موسیقی در ایالت<br />
ماسا چوست امریکا میباشد. کنسرت این گروپ هنری د رشهر<br />
بوستون پس از صرف طعام شب به پایان رسیده و آرکستر انستیتوت<br />
ملی موسیقی افغانستان بعد از اجرای کنسرت خویش به بازدید یکی<br />
از کنسرت های هنرمندان امریکایی که در شهر توستون تدویر یافته<br />
بود<strong>،</strong> عزیمت نمودند.<br />
قابل تذکر است که ترکیب موزون و نواختن آالت موسیقی شرقی<br />
وغربی بطور مشترک توسط هنرمندان انستیتوت ملی موسیقی افغانستان<br />
درکنسرت های کنیدی سنتر<strong>،</strong> کارنیگی هال و نیوانگالند امریکا<strong>،</strong> مایه<br />
تعجب بینندگان و اشتراک کنندگان کنسرت های مذکور گردیده<br />
بود.<br />
آرکستر انستیتوت ملی موسیقی افغانستان طی اقامت خویش در شهر<br />
بوستون ایالت ماساچوست امریکا پس از بازدید از مکاتب موسیقی و<br />
محالت تاریخی و توریستی آن شهر به روز جمهه مورخ 15 فبروری<br />
2013 به صوب نیویارک حرکت نموده وشام همان روز از میدان<br />
هوایی نیویارک از طریق دوبی عازم افغانستان گردیدند.<br />
جریان اجرای پارچه های موسیقی توسط آرکستر انستیتیوت ملی موسیقی افغانستان
35<br />
د افغانستان د پټو خزانو<br />
د نندارتون د پرانیستې په مراسمو<br />
کې د افغانستان اسالمي جمهوریت<br />
د بهرنیو چارو وزیر جاللتمآب<br />
ډاکټر زلمي رسول بیانیه<br />
د ملبورن موزیم<strong>،</strong> ملبورن<strong>،</strong> آسترالیا<br />
غرمه په خیر. نوروز مو نیکمرغه! نوروز مو مبارک!<br />
پروفیسور مارګریت ګاردنر<strong>،</strong> د ویکتوریا د موزیم د بورد مشره<strong>،</strong><br />
ډاکټر پیټریک ګرین<strong>،</strong> د ملبورن د موزیم اجرایوي رییس<strong>،</strong><br />
قدرمنو وزیرانو<strong>،</strong><br />
درنو میلمنو<strong>،</strong><br />
د افغانستان ملګرو<strong>،</strong><br />
آغلو او ښاغلو<strong>،</strong><br />
زما لپاره د خوښۍ او ویاړ ځای دی چې له تاسو سره یو ځای یم<strong>،</strong> او<br />
د خپلو استرالوي ملګرو سره د افغانستان د فرهنګی میراثونو او تاریخي
36<br />
بډاینې لمانځنه کووم. غواړم چې له تاسو هر یوه او همداراز د هغو<br />
بنسټونو نه چې نن ورځ یې د دغه یادګاري محفل په تنظیمولو کې<br />
مرسته کړې<strong>،</strong> مننه وکړم.<br />
نن مونږ نه یواځې د یوه شتمن تمدن څخه بلکه همداراز د یوې<br />
متحدې بیدارۍ د بري څخه<strong>،</strong> چې له د افغانستان سره یې په تیر وخت<br />
کې د یوه لوی ګړنګ نه په بیرته راګرځیدو کې مرسته کړې<strong>،</strong> لمانځنه<br />
کوو. همدارنګه<strong>،</strong> د نننی ننداره د تصور وړ خنډونو پروړراندی د یوه<br />
ملت د هوډ او مبارزې نکل کوي.<br />
افغانستان ډیر زیات جنګونه لیدلي دي<strong>،</strong> مونږ له منځه نه وړونکي<br />
پرهارونه زغملي دي او د بی شمیره ویرونو شاهدان وو؛ خو بیا هم د<br />
پام وړ حرکت او میړانې سره چې د افغانی کرکتر ښودنه کوي<strong>،</strong> اوس<br />
د نورې نړۍ سره د خپل لرغوني تیر وخت په لمانځلو کې خپلواک<br />
یو<strong>،</strong> دغې پټې خزانې یواځې د افغانستان پورې تړاو نه لري؛ دا د ټول<br />
بشریت د ګډ کلتوري میراث یوه برخه ده<strong>،</strong> ځکه نو له ټولې نړۍ سره<br />
تړاو لري.<br />
زمونږ پټې خزانې د افغانستان د لرغوني تاریخ او همداراز زمونږ د شته<br />
ننګونو او هلو ځلو څرګندونه کوي. دا همداراز د نړۍ سره د مهمو<br />
ننګونو<strong>،</strong> ډیرو فرصتونو<strong>،</strong> ګټورې او نږدې همکارۍ د نوی والی او<br />
همداراز د بدلون معنا ورکوي.<br />
دغه نندارتون د هغو افغانانو د یوې ډلې د سر ښندنو او اتلواليو<br />
ښکارندویي کوي کوم چې زموږ د کلتوري میراثونو څخه د بد خواه<br />
افراطیانو پر وړاندې چې غوښتلی د افغانستان بډای تیر خړ پړ کړي<strong>،</strong><br />
ساتنه کړی وو.<br />
نن<strong>،</strong> د دې نندارتون السي صنایع د دې خاورې د پېچلي ښایست او<br />
ژور کلتور ښکارندویي کوي او دا څرګندوي چې څرنګه هر څه<br />
نږدې له منځه تللی وو او دا چې څرنګه د افرادو یوه لویه ډله د یو<br />
ملت اتالن شول.<br />
داسې پیښې مونږ ته دا هیله را بخښي چې افغانستان یو ځل بیا د<br />
نړۍ تر ټولو مهمه سیمه<strong>،</strong> د آسیا په زړه کې د کلتورونو<strong>،</strong> هیوادونو<br />
او تمدنونو په یو ځای کولو سره خپل تاریخي او حقاني ځای بېرته<br />
ترالسه کوي.<br />
افغانستان یو وخت په دې سیمه کې د شرق او غرب کلتورونو تر<br />
منځ د تفکر او تجارت څلور الره<strong>،</strong> د وریښمو د الرې زړه او د زیاتو<br />
تمدنونو مرکز وو. په دې توګه<strong>،</strong> زمونږ پټې خزانې له یو بل سره د یو<br />
تړلي نړۍ داللت کوي ځکه چې دا خزانې د رومي<strong>،</strong> یوناني<strong>،</strong> فارسی<strong>،</strong><br />
چینایي<strong>،</strong> هندي او بالکان هنرونو ترکیب دي چې د لرغونې افغاني او<br />
باختري ځانګړتیاوو تر اغیزې الندې راغلي دي.<br />
ښاغلو او آغلو<strong>،</strong><br />
زما هیله ده<strong>،</strong> ستاسو د ډلې څخه هغه خلک چې تر اوسه پورې فرصت<br />
تر السه کړی نه وي<strong>،</strong> ډیر ژر یو ورځ د دې فرصت تر السه کړي<br />
چې افغانستان ته الړ شي او د برونزو<strong>،</strong> سرو زرو<strong>،</strong> عاج او مرمرو السي<br />
صنایعو د بشپړو ټولګو لیدنه وکړي چې زموږ په بیا ودان شوي ملي<br />
موزیم کې پراته دي. د اوس مهال لپاره<strong>،</strong> مونږ خوشحاله یو چې د<br />
افغانستان ددغې شتمنۍ یوه کوچنۍ برخه مو تاسو ته راوړې ده چی د<br />
آسټرالیا د حکومت او خلکو د ریښتیني دوستۍ او لویو مرستو څخه<strong>،</strong><br />
په ځانګړي توګه د تیرې لسیزې په بهیر کې<strong>،</strong> مننه وکړو او د افغانستان<br />
زرین تاریخ<strong>،</strong> دوستانه خلک او هیله من راتلونکي څخه یو نوی انځور<br />
وړاندې کړو.<br />
مننه<br />
آثاری که در نمایشگاه گنجینۀ باختر به نمایش گذاشته شده بودند.
37<br />
تاریخچۀ تیمور شرقی<br />
تاریخچۀ تیمور شرقی<br />
عاشور عظیمی
38<br />
تیمور شرقی جزیرۀ در جنوب شرق آسیا در شرق ایالت سوندای<br />
شرقی اندونیزیا و شمال غرب آسترالیا واقع شده است. مساحت این<br />
جزیره 14874 کیلومتر مربع و جمعیت آن 1150000 )یک میلیون و<br />
یکصد و پنجاه هزار( نفر می باشد.<br />
تیمور شرقی تا سال 2002 میالدی جزء از کشور اندونیزیا بود. اما در<br />
پی قیام ها و شورش های استقالل طلبانه سر انجام در 20 می سال<br />
2002 میالدی رسمًا از اندونیزیا جدا و اعالم استقالل نمود.<br />
پایتخت تیمور شرقی شهر بندری دیلی )Dili( با 159 هزار نفر )یکصد<br />
و پنجاه و نه هزار( دین مردم تیمور شرقی 98% در صد کاتولیک<strong>،</strong> 1<br />
درصد پروتستان و1 درصد مسلمان می باشد.<br />
زبانهای رسمی این کشور تیتوم<strong>،</strong> پرتغالی همچنین زبانهای اندونیزیائی<br />
و انگلیسی نیز رسمیت دارد. روزی ملی آن کشور 28 نوامبر که<br />
مصادف است با روز اعالم استقالل در سال 1975 از تحت استعمار<br />
کشور پرتغال می باشد.<br />
از سال 2002 میالدی آقای زانانا گوسمائو به سمت رئیس جمهور و<br />
آقای جوز راموس هورتا به حیث صدراعظم تا سال 2007 انتخاب<br />
گردید. دورۀ ریاست جمهوری در تیمور شرقی به مدت پنج سال<br />
است و رئیس جمهور برای دو دوره می تواند انتخاب گردد. از سال<br />
2008 تا 2012 آقای جوز راموس هورتا رئیس جمهور و آقای زانانا<br />
گوسمائو به حیث صدراعظم آن کشور در قدرت هستند. همچنین<br />
به تاریخ 7 جوالی 2012 انتخابات پارلمانی در آن کشور برگزار<br />
گردید. آقای زانانا گوسمائو و آقای جوزا راموس هورتا از رهبران<br />
مبارزین برای استقالل و آزادی تیمور شرقی بودند.<br />
تیمور شرقی به تاریخ 27 سپتامبر 2002 به عنوان 191 عضو سازمان<br />
ملل متحد به عضویت آن سازمان در آمد. تعداد اعضای سازمان ملل<br />
متحد در سال 1946 میالدی 65 کشور بود. اما امروز تعداد اعضای<br />
سازمان ملل به 195 کشور می رسد که از سال 1990 به تعداد 31<br />
کشور مستقل گردیده و عضویت سازمان ملل را کسب نمودند.<br />
همچنین تیمور شرقی فعالً عضویت سازمانهای بین المللی و منطقه<br />
ای چون بانک جهانی<strong>،</strong> صندوق بین المللی پول<strong>،</strong> جنبش عدم<br />
انسالک<strong>،</strong> عضویت کشورهای پرتغالی زبان<strong>،</strong> عضو ناظر کشورهای<br />
جزایر پاسفیک و تالش برای عضویت کشورهای جنوب شرق آسیا<br />
)آسیآن( می باشد.<br />
وضعیت اقتصادی:<br />
تیمور شرقی یکی از فقیر ترین کشورهای آسیا و پاسیفیک است<strong>،</strong> اما<br />
از سال 2007 تا 2010 اقتصادی تمیور در حال بهبودی و انکشاف<br />
است که تا حدود 10 درصد رشد را نشان میدهد. در آمد سرانه در<br />
سال 2011 در حدود 8 درصد افزایش یافته. در آمد سرانه در پایتخت<br />
آن کشور برای هر نفر در سال 2300 دالر می باشد. پول رسمی در<br />
تیمور شرقی دالر امریکای است که به مثابه پول رایج آن کشور<br />
انتخاب گردیده است. مجموع در آمدها در آن کشور 28 درصد<br />
زراعت و کشاورزی<strong>،</strong> 18 درصد صنعت و 54 درصد خدمات می<br />
باشد. میزان بی کاری در آن کشور به 20 درصد می رسد.<br />
در سال 2010 عواید ملی در تیمور شرقی 900 میلیون دالر بوده و<br />
مصارف ملی 800 میلیون دالر را احتوا کرده است.گرانی و انفالسیون<br />
7 درصد می باشد. ذخایر اسعاری و طالی آن کشور مبلغ 250 میلیون<br />
دالر می باشد.<br />
صادرات عمده تیمور عبارتند از محصوالت کشاورزی<strong>،</strong> صنایع دستی<strong>،</strong><br />
نساجی و 86000 بشکه نفت در روز را در بر میگرد. همچنین بر آورد<br />
که در سال 2006 گردیده ذخایر گاز در این کشور 200 میلیارد متر<br />
مربع بوده است.<br />
واردات عمده عبارتند از مواد غذائی<strong>،</strong> گازولین<strong>،</strong> نفت سفید و ماشین<br />
آالت را شامل میگرد که از کشورهای آسترالیا<strong>،</strong> امریکا<strong>،</strong> آلمان<strong>،</strong> اندونیزیا<br />
و سنگاپور که شرکای تجاری عمدۀ آن کشور می باشد<strong>،</strong> صورت میگرد.<br />
ترانسپورت و <strong>حمل</strong> نقل:<br />
در سراسر تیمور دو میدان هوائی نسبتًا متوسط قیر ریزی شده وجود<br />
دارد و چهار میدان هوائی خاکی که به صورت خامه و غیر قیر ریزی<br />
شده می باشد که در مجموع شش میدان هوائی در آن کشور وجود<br />
دارد. همچنین به طول دو هزار و شش صد کیلومتر سرک قیر ریزی<br />
شده و سه هزار و چهارصد کیلومتر سرک خاکی در سراسر تیمور<br />
وجود دارد.<br />
درسال 2010 یک بال هواپیمائی مسافر بری و هشت هیلکوپتر و یک<br />
کشتی بارزگانی در تیمور برای مردم خدمات ارائه می داد.<br />
وضعیت صحت و بهداشت:<br />
در سال 1974 در سراسر تیمور دو باب شفاخانه و 14 کلینک<br />
روستائی وجود داشت که در سال 1994 در سراسر تیمور 11 شفاخانه<br />
و 330 کلنیک روستائی وجود داشت. طبق آمار سازمان ملل متحد<strong>،</strong><br />
در تیمور شرقی در سال 2008 میزان مرگ و میر اطفال از یک صد<br />
هزار نفر تعداد نه صد و بیست طفل فوت می کردند که درسال 2010<br />
رقم مرگ و میر اطفال از یک صدهزار طفل فقط 370 طفل تلف می<br />
شدند که در طول دو سال بسیار پیشرفت چشم گیر را در وضعیت<br />
صحی طفل و مادر را در تیمور شرقی نشان میدهد. نبود آب صحی<br />
آشامدنی یکی از مشکالت عمده در تعداد مرگ ومیر بین اطفال و<br />
بزرگان ساالن در تمیور شرقی می باشد.<br />
آموزش و سواد:<br />
در پایان استعمار پرتغال 90 درصد مردم تیمور بی سواد بودند. اکنون
40<br />
در حدود 50 درصد مردم بی سواد هستند که بی سوادی<br />
بیشتر در بین زنان دیده می شود. درسال 2006 بین10 تا 30<br />
درصد اطفال واجد شرایط شامل مکتب نبودند. همچنین در<br />
پایان استعمار پرتغال 50 باب مکتب در تیمور فعال بود که<br />
امروز به 800 باب مکتب افزایش یافته است. اندونیزیا نقش<br />
مهمی در سستیم آموزشی این کشور دارد. در تیمور شرقی<br />
فقط یک دانشگاه به نام دانشگاه ملی تیمور شرقی و تعداد<br />
چهار باب کالیج وجود دارد.<br />
تیمور شرقی در سال 2002 بعد از اعالم استقالل دچار<br />
مشکالت فراوان از قبیل جنگ های داخلی<strong>،</strong> ویرانی زیر<br />
ساختها<strong>،</strong> نبود سستیم اداری کارا و مدرن<strong>،</strong> عدم دسترسی مردم<br />
به خدمات و عدم توانائی دولت در ارائه خدمات روابط<br />
سیاسی تیمور با کشورهای جهان رو به گسترش است<strong>،</strong><br />
کشورهای که در تیمور شرقی نمایندگی سیاسی دارند<br />
عبارتند از: آسترالیا<strong>،</strong> برازیل<strong>،</strong> جمهوری مردم چین<strong>،</strong> کیوبا<strong>،</strong><br />
اندونیزیا<strong>،</strong> ایرلند<strong>،</strong> جاپان<strong>،</strong> فیلپین<strong>،</strong> کوریای جنوبی می باشد.<br />
تیمور شرقی نمایندگی های سیاسی و قونسلی که در دیگر<br />
کشورها دارند عبارتند از: نمایندگی در سازمان ملل متحد–<br />
نیویارک<strong>،</strong> لیزبون– پرتغال<strong>،</strong> بروکسل- بلژیک<strong>،</strong> جاکارتا-<br />
اندونیزیا<strong>،</strong> کواللمپور– مالیزیا<strong>،</strong> واشنگتن دی سی– ایاالت<br />
متحده امریکا<strong>،</strong> کنبرا - آسترالیا<strong>،</strong> مانیال– فیلپین را شامل<br />
میگردد.<br />
همچنین این کشور عضویت اکثریت سازمانهای بین المللی و<br />
منطقه دارا است و یا در پی عضویت در آنها می باشد.<br />
وضعیت نظامی تیمور شرقی:<br />
در این کشور خدمت وظیفه از سن 18 سال آغاز میگردد که<br />
به صورت داوطلبانه بوده و مدت خدمت 18 ماه می باشد.<br />
نیروی نظامی تیمور<strong>،</strong> شامل نیروهای زمینی و دریائی میگردد.<br />
مجموع نیروهای مسلح این کشور 2 فرقه می باشد که هفت<br />
درصد نیروهای مسلح را زنان تشکیل میدهد.<br />
سستیم اداری در تیمور شرقی شامل 13 والیت<strong>،</strong> 65 ولسوالی<strong>،</strong><br />
442 روستا و 2225 قریه میگردد که از طرف دولت برای<br />
ارائه خدمات و سهولت اداری در نظر گرفته شده است.<br />
رسانه و مطبوعات:<br />
طبق آمار سال 2010 به تعداد 3 روزنامه و 2 هفته نامه<br />
همچنین 2 ویب سایت<strong>،</strong> یک ایستگاه تلویزیون ملی<strong>،</strong> یک<br />
ایستگاه رادیوی ملی<strong>،</strong> 3 ایستگاه رادیوی محلی و مذهبی در<br />
تیمور شرقی نشرات داشته. همچنین به تعداد 2100 استفاده<br />
کننده انترنت وجود داشته است.<br />
تعداد رادیوی محلی که توسط آژانس های بین المللی و<br />
انجوهای خارجی تمویل شده نیز نشرات داشته همچنین<br />
سرویس جهانی بی بی سی در پایتخت آن کشور از طریق<br />
اف ام نشرات دارد.<br />
تاریخچه تیمور شرقی:<br />
جزیرۀ تیمور شرقی اولین مستعمره کشور پرتغال در سال<br />
1520 می باشد. پرتغال تجارت چوب را با جزیره تیمور<br />
آغاز نمود و سپس به ایجاد مسکن در آنجا پرداخت. در این<br />
هنگام تمام بخش های تیمور شرقی توسط کشور هالند تا<br />
سال 1613 کنترول میگردید. نزاع فی مابین پرتغال و هالند بر<br />
سر کنترول جزیره تیمور بروز نمود که منجر به جنگ و نزاع<br />
تا سال 1860 بر سر کنترول تیمور بین دو کشور گردید که<br />
باالخره منتج به تقسیم تیمور به بخش غربی تحت کنترول<br />
هالند و بخش شرقی تحت کنترول پرتغال گردید.<br />
هالند از استعمار بخش غربی تیمور دست برداشت که در این<br />
هنگام کشور ظهور نمود و هالند در سال 1949 بخش غربی<br />
تیمور را به عنوان جز اندونیزیا به رسمیت شناخت. پرتغال به<br />
مدت 455 سال جزیره تیمور شرقی را تحت کنترول داشت.<br />
»در اوایل قرن شانزدهم کشور پرتغال با جزیره تیمور تجارت<br />
را آغاز نمود و در نیمه قرن شانزدهم آن جزیره را مستعمره<br />
خود ساخت. پرتغال با هالند بر سر جزیره تیمور اختالف و<br />
نزاع پیدا کرد که در نتیجه طبق معاهده سال 1859 پرتغال<br />
بخش غربی جزیره تیمور را به هالند واگذار کرد.«<br />
در جنگ جهانی دوم امپراطوری جاپان تیمور مستعمره<br />
پرتغال را از 1942 تا 1945 اشغال نمود<strong>،</strong> اما بعد از شکست<br />
جاپان در پایان جنگ جهانی دوم کشور پرتغال دوباره جزیره<br />
تیمور را مستعمره خود ساخت.<br />
تیمور شرقی در 28 نوامبر 1975 استقالل خود را اعالم نمود.<br />
اما بعد از گذشت 9 روز از اعالن استقالل توسط اندونیزیا<br />
اشغال گردید و در سال 1976 به نام والیت تیمور شرقی<strong>،</strong><br />
ضمیمه اندونیزیا اعالم گردید.<br />
در پی دو دهه تالش های ناموفق برای آرامش تیمور شرقی<br />
حدودًا بین یکصد هزار تا دو صد و پنجاه هزار نفر از مردم<br />
آن جزیره از بین رفتند.<br />
به تاریخ 30 اگست 1999 تحت نظارت سازمان ملل متحد
41<br />
نظرخواهی عمومی در تیمور شرقی برگزار گردید که در نتیجه این<br />
همه پرسی اکثریت مطلق مردم تیمور شرقی به استقالل از اندونیزیا<br />
رأی دادند.<br />
در فاصله رفراندم و اعزام نیروهای چند ملیتی حافظ صلح به تیمور<br />
شرقی در اواخیر سپتامبر 1999<strong>،</strong> ملیشه های ضد استقالل تیموری که<br />
توسط اندونیزیا سازماندهی و حمایت می شدند به تالفی استقالل<br />
طلبی به مقیاس وسیعی سیاست زمین های سوخته را در پیش گرفتند<br />
و در حدود 1400 تیموری کشته شدند و 300000 )سه صد هزار( نفر<br />
از مردم تیمور شرقی وادار به مهاجرت اجباری به تیمور غربی شدند.<br />
بیشتر زیربناهای تیمور به شمول خانه ها<strong>،</strong> سستیم آب یاری<strong>،</strong> سستیم<br />
آب رسانی<strong>،</strong> مکاتب<strong>،</strong> تمام سستیم های برق رسانی نابود گردیده و از<br />
بین رفتند.<br />
در 20 سپتامبر 1999 کشور آسترالیا رهبری نیروهای حافظ صلح بین<br />
المللی در تیمور شرقی تحت عنوان )انترفیت( را به عهده گرفت تا<br />
خشونت ها را پایان دهند.<br />
به تاریخ 20 می 2002 تیمور شرقی به حیث یک کشور مستقل<br />
شناخته شد. در اواخر ماه اپریل 2006 تنش های داخلی با عث نا<br />
امنی تیمور شرقی گردید<strong>،</strong> بخصوص زمانیکه اعتصابات نظامی باعث<br />
خشونت و بی نظمی عمومی را در پی داشت.<br />
حکومت دیلی از نیروهای بین المللی حافظ صلح تحت رهبری<br />
آسترالیا تقاضا نمود تا جهت تأمین امنیت در تیمور شرقی نیرو نظامی<br />
اعزام نماید که در ماه اگست شورای امنیت سازمان ملل متحد نیروی<br />
تحت عنوان )یونی میت( تأسیس نمود که شامل 1600 پولیس می<br />
گردید.<br />
نیروی یونی میت<strong>،</strong> آرامش را به تیمور شرقی بر گرداند که باعث<br />
انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در ماه های اپریل و جون 2007<br />
در فضای صلح و آرامش گردید.تا اکنون حدود 400 نفر از نیروهای<br />
حافظ صلح بین المللی در تیمور شرقی حضور دارند. احتماالً این<br />
نیروها بعد از انتخابات پارلمانی 7 جوالی 2012 از این کشور خارج<br />
گردیده و به خانه هایشان بر گردیدند.<br />
در ماه فبروری 2008 گروه شورشی حمالت ناموفقی را علیه رئیس<br />
جمهور و صدراعظم تیمور به راه انداخت که سردسته شورشیان کشته<br />
شد و تعدادی زیادی از شورشیان در اپریل 2008 محاصره و دستگیر<br />
گردیدند.<br />
بعد از حمالت ناموفق شورشیان<strong>،</strong> حکومت تیمور شرقی<strong>،</strong> دورۀ صلح<br />
و امنیت خویش را بعد از استقالل سپری می نماید.<br />
روابط آسترالیا با تیمور شرقی:<br />
آسترالیا یکی از کشورهای مهمی است که نقش عمده را در تیمور<br />
شرقی داشته و دارند. در ایجاد صلح و ثبات<strong>،</strong> همکاری در زمینه های<br />
سیاسی<strong>،</strong> اقتصادی<strong>،</strong> آموزشی<strong>،</strong> بخصوص آموزش پولیس<strong>،</strong> تعلیم و تربیه<strong>،</strong><br />
مسایل صحت<strong>،</strong> آبیاری<strong>،</strong> ظرفیت سازی در مسایل خدمات عمومی<strong>،</strong><br />
دولت سازی<strong>،</strong> فقر زدائی و ایجاد اشتغال. اعزام نیروهای حافظ صلح<br />
که رهبری آن در سال 2001 تا 2005 همچنین در حال حاضر به عهده<br />
آسترالیا می باشد. آسترالیا با تیمور شرقی در زمینه های گوناگون<br />
همکاری دارند<strong>،</strong> همکاری در تجارت<strong>،</strong> اقتصاد<strong>،</strong> مسافرت<strong>،</strong> رفت و آمد<br />
مقامات دو کشور<strong>،</strong> امضای چندین یاد داشت تفاهم بین دو کشور<strong>،</strong><br />
روابط دیپلوماتیک دوستانه بین دو کشور<strong>،</strong> روبط نزدیک بین ملت<br />
های دوکشور<strong>،</strong> سرمایه گذاری آسترالیا در بخش های مختلف در<br />
تیمور شرقی و همچنین فعال بودن مؤسسه بین المللی آسترالیا )آزید(<br />
در تیمور شرقی. آسترالیا در سالهای 2011 و 2012 مبلغ یک صد و<br />
بیست چهار میلیون دالر برای تیمور توسط مؤسسه آزید کمک نموده<br />
است.<br />
نفش جاپان در تیمور شرقی:<br />
از سال 2000 تا اکنون جاپان در حدود یکصد و چهل و شش میلیون<br />
یک منظرۀ زیبا از طبیعت تیمور شرقی
42<br />
دالر برای بخش های مختلف در تیمور شرقی کمک نموده است.<br />
برای انتخابات ریاست جمهوری<strong>،</strong> بازسازی<strong>،</strong> توسعه زیربناها و سایر<br />
بخش های خدمات. همچنین سازمان های غیر دولتی جاپانی نیز در<br />
بخش گوناگون برای کمک و توسعه تیمور شرقی فعال هستند.<br />
نقش اندونیزیا در تیمور شرقی بعد از استقالل: اندونیزیا بعد از اعالم<br />
استقالل تمیور شرقی در سال 2002 آن کشور را به رسمیت شناخت<br />
و اکنون اندونیزیا در شهر دیلی مرکز تمیور شرقی نمایندگی سیاسی<br />
دارد. در شرایط فعلی روابط اندونیزیا با تیمور روابط حسنه می باشد<br />
که مبنای عدم مداخله در امور همدیگر و احترام متقابل استوار است.<br />
همچنین روابط سیاسی و تجاری دو کشور در حال گسترش می باشد.<br />
بعد از استقالل تیمور<strong>،</strong> سیاست اندونیزیا بر اساس همکاری و روابط<br />
نیک متقابل با همسایه جنوبی اش استوار می باشد که عدم مداخله<br />
و بر منبای همکاری در زمینه های سیاسی<strong>،</strong> اجتماعی و اقتصادی می<br />
باشد.<br />
انتخابات پارلمانی به تاریخ 12 جوالی 2012 در تیمور برگزار گردید<br />
که در این انتخابات حزب متعلق به آقای زنانا گوسما صدر اعظم<br />
آن کشور به نام حزب: National Council of Timorese<br />
)Resistance (CNRT<br />
با بدست آوردن 36 درصد آرا بیشترین رای را کسب کردند و حزب<br />
دیگری که در استقالل تیمور شرقی نقش اساسی داشتند به نام حزب:<br />
Fretilin Party که حزب مخالف است 29 درصد آرای انتخابات<br />
را بدست آوردند و حزب دمکراتیک در جایگاه سوم قرار گرفتند.<br />
در تیمور شرقی در مجموع 21 حزب سیاسی فعالیت دارند که در این<br />
انتخابات اشتراک نموده بودند.<br />
آقای زنانا گوسما اعالم نموده است که با حزب فریتلین برای تشکیل<br />
حکومت آینده ائتالف خواهند نمود و هچنین اظهار داشته است<br />
که حزب وی در نظر دارد تا مبلغ ده میلیارد دالر برای بازسازی<br />
زیرساخت ها و ارتقای زندگی مردم تیمور هزینه نماید و وعده نموده<br />
است تا زندگی مردم را به حد استاندارد برساند.<br />
انتخابات پارلمانی در تیمور در فضای آرام و با نظارت سازمان ملل<br />
متحد ملل متحد برگزار گردید که حکایت از صلح و آرامش در آن<br />
کشور دارد و احتماالً بعد از برگزاری انتخابات پارلمانی در آن کشور<br />
نیروهای حافظ صلح ملل متحد از تیمور شرقی خارج گردد. چون<br />
صلح و آرامش کامل در آن کشور حکم فرما گردیده است و دیگر<br />
نیازی به حضور نیروهای بین المللی احساس نمی گردد.<br />
پارلمان ملی تیمور شرقی مشتمل بر 88 نماینده می باشد که برای<br />
مدت پنج سال انتخاب میگردد و پارلمان مسوولیت وضع و تصویب<br />
قوانین<strong>،</strong> کنترول امور سیاست داخلی و خارجی کشور را بر عهده<br />
دارد.<br />
طبق قانون اساسی تیمور شرقی حکومت آن کشور سستیم پارلمانی<br />
است که در رأس دولت رئیس جمهور قرار دارد. رئیس جمهور<br />
توسط انتخابات با رأی مردم انتخاب میگردد. در رأس حکومت<br />
صدراعظم قرار دارد. نقش رئیس جمهور جنبه سمبولیک دارد. صدر<br />
اعظم بوسیله احزاب سیاسی نامزد می گردد و توسط رئیس جمهور<br />
انتخاب میشود. صدراعظم در رأس کابینه قرار دارد. کابینه تیمور<br />
شرقی شامل 13 وزارت خانه می باشد.<br />
رئیس جمهور صالحیت دارد که رأی پارلمان را وتو کند و همچنین<br />
در مواقع بحرانی صالحیت دارد که پارلمان آن کشور را منحل نماید.<br />
همچنین رئیس جمهور فرماندهی کل نیرونهای مسلح آن کشور را<br />
نیز به عهده دارد که در واقع اعالن جنگ و یا صلح در اختیار رئیس<br />
جمهور می باشد.<br />
نتیجه گیری:<br />
تیمور شرقی یکی از کشورهای پس از منازعه می باشد که معموال<br />
چنین کشورهای برای عادی سازی زندگی مردم با مشکالت فراوان<br />
مواجه می باشد. تیمور شرقی درسال 2002 بعد از اعالن استقالل<br />
با نابسامانی های فراوانی مثل جنگ های داخلی<strong>،</strong> ناامنی<strong>،</strong> مشکالت<br />
اجتماعی<strong>،</strong> نبود خدمات عمومی<strong>،</strong> عدم توانائی دولت در ارائه خدمات<br />
عمومی به مردم<strong>،</strong> نبود سستیم اداری منظم و کارا<strong>،</strong> ویرانی زیر ساخت<br />
ها<strong>،</strong> مهاجرت های داخلی و خارجی<strong>،</strong> گیربان گیر ملت و دولت تیمور<br />
شرقی بود.<br />
اما با گذشت چند سال وضعیت زندگی مردم تیمور بهبود یافت.<br />
برقراری امنیت<strong>،</strong> جلب کمک های خارجی<strong>،</strong> استفاده از فرصت های<br />
پیش آمده<strong>،</strong> باال بردن ظرفیت ادارات دولتی طی سال های گذشته که<br />
اکنون تیمور شرقی را قادر ساخته است تا بتواند برای ملت خویش<br />
خدمات نسبتًا قناعت بخش ارائه نماید.<br />
البته که کشور تیمور در حال حاضر نیز با مشکالت مواجه است به<br />
علت اینکه کشور فقیر است ولی هر روز زندگی مردم شان رو به<br />
بهبودی است<strong>،</strong> مردم به زندگی آرام و آیندۀ درخشان امیدوار هستند<br />
و در مسیر خود کفائی در حرکت می باشند تا حدی که در بعضی<br />
موارد به خود کفائی دست یافته است. در این راستا یکی از علت های<br />
که تیمور توانسته به آینده درخشان امیدوار باشد همسایه های نیک<br />
و همکار دارد که در پی موفقیت تیمور میباشد. بخصوص اندونیزیا<br />
که در گذشته بین دو کشور تاریخ سیاه و غم انگیز بوده اما امروز<br />
در امور داخلی این کشور مداخله نمی کند<strong>،</strong> بلکه در صدد بازسازی<br />
و کمک و همکاری با تیمور شرقی می باشد. در عین حال همت و<br />
تالش حکومت و مردم تیمور نیز در بهبود زندگی و آینده درخشان<br />
بخصوص مصمم بودن مردم آن سرزمین برای آینده با سعادت همراه<br />
با رفاه و آسایش در راستای بازسازی کشورشان مؤثر و سازنده بوده<br />
است.
43<br />
پروسۀ صلح پروسۀ صلح<br />
احمد مختار نظر<br />
صلح یکی از مبرم ترین و اساسی ترین نیاز هر جامعه بوده و به<br />
همین منظور صلح به خیر تشبیه شده است. صلح زمینه ساز همه<br />
پیشرفت ها وسعادت است و بدون صلح دستیابی به این موارد بعید<br />
به نظر می رسد. مردم افغانستان با گذشتاندن دونیم دهه عمر شان در<br />
جنگ و بی نظمی و تجربه تلخ شان از زمان حکومت داری طالبان<br />
و ادامه حمالت انتحاری<strong>،</strong> از سوی طالبان<strong>،</strong> صلح به مردم افغانستان<br />
به یک نیاز اساسی مبدل گردیده است. حکومت افغانستان در طول<br />
این مدت همواره طرف در گیر جنگ را به صلح دعوت کرده و<br />
دروازه های گفتگو و مذاکره را برای شان باز گذاشت<strong>،</strong> اما بار ها<br />
این دعوت از سوی مخالفین مسلح دولت به بهانه های گوناگون رد
44<br />
گردیده و حتا این گروه دولت افغانستان را طرف مذاکره و معامله<br />
شان قبول نداشتند. حال با از دست دادن توانایی جنگیدن با نیرو های<br />
افغان وکاهش حمایت مردمی شان و نزدیک شدن خروج نیروهای<br />
خارجی<strong>،</strong> حاضر به مذاکره و گفتگو گردیده است .<br />
حکومت افغانستان با تأسیس شورای عالی صلح در سال 1389<strong>،</strong><br />
خواست یکی از مسئوولیت های بزرگ را به عهده این کمیسیون<br />
گذاشته تا این روند را تسریع بخشد. اما پروسه صلح پیچیده تر از<br />
آنست<strong>،</strong> که تصور می شد<strong>،</strong> این پیچیدگی<strong>،</strong> روند صلح را به درازا<br />
کشیده و نفوذ و دخالت کشور های دیگر را به این پروسه حتمی<br />
ساخت. دخالت کشور های خارجی همواره مورد نگرانی دولت<br />
افغانستان بوده و از همین سبب تأکید دولت به دست گرفتن رهبری<br />
پروسه صلح بیشتر از هر زمان دیگر شدت گرفت. این نگرانی از سوی<br />
دولت تا حدودی به جا است<strong>،</strong> زیرا سهیم ساختن کشورهای دیگر به<br />
این روند<strong>،</strong> زمینه امتیاز گیری را به این کشور ها مساعد می سازد<strong>،</strong><br />
چنانچه در گذشته با ایجاد دفتر قطر از سوی ایاالت متحده امریکا<strong>،</strong><br />
نگرانی ها را در این زمینه بیشتر ساخته و زمینه خوبی برای کمایی<br />
وقت به طالبان را مساعد ساخت و همچنان موجودیت سران طالبان در<br />
آن سوی مرزها<strong>،</strong> زمینه خوبی را برای حکومت پاکستان مساعد ساخته<br />
تا نقش خود را در این پروسه حفظ نماید. حکومت پاکستان در این<br />
زمینه نقشی خوبی را هم بازی کرده است<strong>،</strong> چنانچه با دستگیری افراد
45<br />
صالح الدین ربانی رئیس شورای عالی صلح افغانستان حین مصافحه با خانم هلری کلنتن وزیر خارجۀ سابق امریکا<br />
با نفوذ طالبان مانند مال برادر<strong>،</strong> توانست بر نقش خود در این پروسه<br />
تأکید نموده و خواهان امیتازات بیشر شود. در این اواخر با نشان دادن<br />
چراغ سبز از سوی پاکستان برای رهایی زندانیان طالب از زندان های<br />
پاکستان سه موضوع به ذهن تداعی می نماید: اوالً این همکاری نشانه<br />
فشار جامعۀ جهانی بر پاکستان باشد و یا که بر آن کشور تحمیل شده<br />
باشد چون کشور های جهان از تلفات عساکر شان در افغانستان از<br />
سوی مخالفین مسلح<strong>،</strong> تحت فشار افکار مردم شان قرار گرفته است.<br />
ثانیًا شریک ساختن خود در پروسه صلح افغانی برای گرفتن امتیازات<br />
بیشتر از این روند<strong>،</strong> چون در گذشته ایاالت متحده امریکا با گرفتن<br />
ابتکار گفتگو های صلح با مخالفین مسلح <strong>،</strong> توانست نقش پاکستان<br />
را در این پروسه کاهش داده و در حاشیه قرار اش دهد البته از اثر<br />
این اقدام امریکا<strong>،</strong> دولت افغانستان هم تا حدودی در حاشیه این روند<br />
قرارگرفته بود و ثالثًا این احتمال هم میرود که حکومت پاکستان با<br />
رها ساختن 26 طالب از زندان<strong>،</strong> می خواهد هم اعتماد دولت افغانستان<br />
را در این پروسه بدست آورد و هم زمینه برقراری صلح را با طالبان<br />
پاکستانی مساعد سازد تا از یک تیر دو فاخته را بدست آورد<strong>،</strong> چون<br />
از گذشته ها صداقت در همکاری پاکستان مشاهده نمی شد. حال<br />
دولت افغانستان با تسریع روند صلح می خواهد<strong>،</strong> ابتکار عمل را بدست<br />
گرفته و قبل از سال 2014 و خروج نیروهای خارجی از کشور و<br />
برگزاری انتخابات سال 1393<strong>،</strong> به یک فیصله نهایی دست یابد. در<br />
این زمینه سوال مطرح می شود<strong>،</strong>که آیا طالبان یا گروه مخالفین مسلح<br />
دولت<strong>،</strong> با پافشاری بر موضع قبلی شان<strong>،</strong> حاضر به گفتگو های صلح در<br />
این مدت کوتاه خواهند شد؟ در حالیکه در گذشته دولت افغانستان<br />
را اصالً طرف گفتگو های خود نمی دانستند. دولت افغانستان در<br />
این اواخر<strong>،</strong> در پهلوی گفتگو های مستقیم با گروه مخالفین<strong>،</strong> گفتگو<br />
ها با حکومت پاکستان نیز آغاز کرده است<strong>،</strong> چنانچه در سفر اخیر<br />
هیات شورای عالی صلح به اسالم آباد<strong>،</strong> از حکومت پاکستان خواهان<br />
همکاری شده تا گروه مخالفین مسلح را که در آن سوی مرز بسر<br />
میبرند<strong>،</strong> به میز مذاکره تشویق نماید.<br />
درپهلوی این همه دخالت ها و مشکالت در پروسه صلح؛ دولت<br />
افغانستان با دو مسئله اساسی دیگر که اثر بسزایی به آینده کشور دارد<strong>،</strong><br />
مواجه است<strong>،</strong> اوالً مسئله انتخابات 1393 است که بیشتر از زمان مورد<br />
توجه جهانیان قرار گرفته است و از سوی دیگر موجودیت دیدگاه<br />
های متفاوت در مورد چگونگی برگزاری انتخابات و نگرانی احزاب<br />
از برگزار نشدن انتخابات به شکل آزاد و عمومی از جمله مواردی اند<br />
که حکومت نمی تواند از آن چشم پوشی نماید. ثانیًا تسریع پروسه<br />
انتقال مسئوولیتهای امنیتی یکی دیگر از موارد که گروه مخالفین<strong>،</strong> به<br />
آن به عنوان فرصت طالیی نگاه مینمایند و تصور میکنند که با خروج<br />
نیروهای خارجی زمینه فعالیت شان دوباره مساعد می شود.<br />
دولت افغانستان در عرصه گفتگو های صلح با جناحی درگیر است<br />
که اصالً نه به دموکراسی و نه به کرامت انسانی ارزش قایل اند<strong>،</strong> پس<br />
گفتگو های صلح با این گروه که یک گام از خواستهای شان عقب<br />
نمی روند<strong>،</strong> امکان پذیر خواهد بود یا خیر؟ در ضمن مخالفین مسلح<br />
دولت تنها به گروه طالبان و حزب اسالمی حکمتیار خالصه نمی<br />
شود<strong>،</strong> بلکه در پهلوی این گروه ها القاعده و گروه های چریکی دیگر<br />
هم اندکه در کنار آن ها با حکومت و نیروهای خارجی می جنگند.<br />
به این مفهوم که<strong>،</strong> دولت نباید از نفوذ القاعده و افراد مستقل دیگر<br />
چشم پوشی کند. اگر فرض شود که صلح با طالبان و حزب اسالمی<br />
حکمتیار نتیجه مثبت بدهد<strong>،</strong> پس آیا گروه های دیگر مانند گروه های<br />
انفرادی تروریستی<strong>،</strong> القاعده )که به اساس راپور CIA تعداد شان در<br />
منطقه به صد تن میرسد( وغیره در منطقه به این صلح حرمت قایل<br />
خواهند شد ویا به عباره دیگر بدون تفاهم این گروه ها و عقد پیمان<br />
امنیتی با ایاالت متحده امریکا مبنی به حضور شماری از نظامیان آن<br />
در افغانستان که مخالف خواست این گروه ها است<strong>،</strong> این گروه ها<br />
هیچ عکس العمل از خود نشان نخواهد داد. از این قبل نگرانی های<br />
دیگری هم مطرح میشود که در مذاکرات صلح باید در نظر گرفته
46<br />
دیدار رئیس و اعضای شورای عالی صلح با رئیس جمهور پاکستان<br />
شود و از هر گونه شدت عمل پرهیز گردد<strong>،</strong> چون به نتیجه رسیدن در<br />
زمان کوتاه مهم نیست بلکه تداوم صلح یکی از موارد مهم است که<br />
مورد توجه جدی قرار گیرد.<br />
اگر در مورد گزینه ها برای حل پروسه صلح در افغانستان صحبت<br />
کنیم<strong>،</strong> پس در این صورت با چندگزینه بر خواهیم خورد<strong>،</strong> یکی از<br />
مجرای بین المللی آن است که شورای امنیت سازمان ملل متحد<br />
در اولویت قرار میگیرد<strong>،</strong> این گزینه با موجودیت مشکالت در شیوه<br />
تصمیم گیری آن و برخورد های سلیقه یی و غرض آلودکشورها<strong>،</strong> به<br />
خصوص کشور های دارنده حق ویتو) ایاالت متحده امریکا<strong>،</strong> روسیه<strong>،</strong><br />
چین<strong>،</strong> فرانسه و انگلستان( حالل این چالش جهانی نخواهد بود<strong>،</strong><br />
گزینه دوم از مسیر منطقوی است که تا حدودی میتواند حالل این<br />
مشکل باشد<strong>،</strong> چون مشکالت کشور های منطقه بر یکدیگر تأثیر به<br />
سزایی دارند<strong>،</strong> خصوصًا کشوری به مثابه موقعیت جغرافیایی افغانستان<strong>،</strong><br />
افغانستان به مثابه قلب در آسیا<strong>،</strong> همانطور که در مسئله وصل کشور<br />
های جنوب به شمال نقش اساسی را ایفا می نماید<strong>،</strong> به همان پیمانه در<br />
امن و نا امن ساختن کشور های مجاور نیز نقش مهم دارد<strong>،</strong> موجودیت<br />
آشوب ها و مشکالت در افغانستان<strong>،</strong> بر کشور های دیگر در منطقه<br />
تاثیر به سزایی دارد<strong>،</strong> چنانچه این گونه تأثیر گذاری افغانستان را در<br />
گذشته نیز می توان مالحظه کرد مانند زمان جنگ سرد<strong>،</strong> افغانستان<br />
یکی از کشور های مهم برای ایاالت متحده امریکا بود<strong>،</strong> در آن زمان<br />
ایاالت متحده امریکا برای تحدید شوروی سابق در منطقه آسیا<strong>،</strong> سه<br />
موانع را در نظر گرفته بود که افغانستان یکی از این موانع ها بود<strong>،</strong> با<br />
باز شدن این راه برای شوروی سابق و حضور نیروها ی نظامی شان<br />
در افغانستان <strong>،</strong> امریکا را واداشت تا افغانستان را در محراق توجه خود<br />
قرار دهد<strong>،</strong> در این مثال به خوبی میتوان اهمیت افغانستان را درک<br />
کرد و تا حدودی علت حضور جامعه جهانی را واضح میسازد. فلهذا<br />
بهترین راه حل در مورد پروسه صلح که عوامل فرا منطقوی هم در<br />
آن دخیل است<strong>،</strong> راه حل منقطوی با تلفیقی از کشور های نفوذ گذار<br />
در پروسه صلح است البته با در نظر داشت رهبری افغانها در این<br />
پروسه. دولت افغانستان برای تسریع روند صلح سفر های متعددی<br />
که به کشور های جهان انجام داده است<strong>،</strong> تا همکاری این کشور ها<br />
را جلب نموده و این کشور ها به پروسه صلح جاری دخیل سازد<strong>،</strong><br />
یعنی تا زمانی که به این کشور ها نقش داده نشود ویا منفعت آنها در<br />
این پروسه نشان داده نشود<strong>،</strong> حاضر به همکاری نخواهند بود<strong>،</strong> از جمله<br />
سفر های مهم که هیأت شورای صلح به کشور ها داشته است<strong>،</strong> سفر<br />
این هیأت به کشور پاکستان می باشد<strong>،</strong> که نتایج به دست آمده از این<br />
سفر و همکاری بی سابقه پاکستان در مورد رهایی 9 زندانی طالب و<br />
عدۀ به دیگر اعضای طالبان از زندان<strong>،</strong> ناظران و تحلیل گران سیاسی<br />
را به تعجب آورد<strong>،</strong> عالوه بر آن<strong>،</strong> در این سفر برگزاری کنفرانس<br />
کشور های اسالمی یکی از دیگر مواردی است که مورد تفاهم هر<br />
دو جانب قرار گرفت.<br />
سفر دیگر که در مورد تسریع روند صلح صورت گرفت<strong>،</strong> سفر به<br />
ایالت متحده امریکا بود<strong>،</strong> که جاللتمآب صالح الدین ربانی در این<br />
سفر با مقامات بلند رتبه امریکا از جمله هیلری کلنتن وزیر امور<br />
خارجه سابق ایاالت متحده امریکا<strong>،</strong> مارک گروسمن نماینده خاص<br />
ایاالت متحده امریکا برای افغانستان و پاکستان<strong>،</strong>اعضای کانگرس آن<br />
کشور و اعضای کمیته تحریم های شورای امنیت سازمان ملل متحد<br />
دیدار و گفتگو های جداگانه داشتند. کمیته تحریم شورای امنیت<br />
سازمان ملل متحد نام سه تن از طالبان )مولوی نورجالل<strong>،</strong> محمد<br />
شریف و محمدهمایون کوهستانی( که به اساسی فیصله کمیته 1267<br />
شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال 1380 درج فهرست سیاه<br />
سازمان ملل متحد گردیده بود<strong>،</strong> حذف گردید. حذف نام سران<br />
طالبان از فهرست سیاه یک زمینه بهتر را برای اشتراک این سران<br />
در کنفرانس ها از جمله کنفرانس پاریس که در سال 2012 برگزار<br />
گردیده بود<strong>،</strong>مساعد ساخت تا خواست های شان را ابراز نمایند.
47<br />
جوسیا هرالن<strong>،</strong><br />
لومړنی<br />
امریکایی په<br />
افغانستان کې<br />
عبدالباري جهاني
48<br />
جوسیا هارالن Josiahد Harlan ۱۷۹۹ کال د جون پر دوولسمه<br />
د د امریکا د فالدلفیا په ښار کي د جاشوا هارالن په کور کي<strong>،</strong><br />
وزیږیدی. د ځوانۍ له ډیرو لومړیو کلونو څخه یې په داسي کارونو<br />
کي له لګیا کیدلو سره مینه وه چی د ده د همزولو نه په وس پوره وه<br />
او نه یې فکر کوالی سوای. دومره ځیرک وو چي<strong>،</strong> که څه هم چي<br />
په طب کی یې هیڅ ډول زده کړه نه وه کړې<strong>،</strong> د خپل ورور ریچارډ<br />
هارالن Richard Harlan څخه یې<strong>،</strong> چي یو اناټومیسټ<strong>،</strong> دومره<br />
زده کړه وکړه چي په ډاکټر هارالن مشهور وو<strong>،</strong> او د عمر په وروستیو<br />
کلونو کي یې د امریکا د سان فرانسیسکو په ښار کي رسمي معینه<br />
خانه درلوده او ناروغان یې کتل. هغه<strong>،</strong> په دغه توګه<strong>،</strong> په برټانوي هند<br />
کي د انګریزانو په پوځ کي په څه کم دوه کاله کي دومره پوځي<br />
پوهه تر السه کړه چي ډیر ژر یې د نورو پوځیانو د روزلو صالحیت<br />
ترالسه کړ او هم په افغانستان او هم وروسته په امریکا کي د جنرال<br />
هارالن په نوم وپیژندل شو. هغه په ختیځ کي د لویدیځي نړی د ماجرا<br />
غوښتونکو کیسې او ریدلي وې. ده هم فیصله وکړه چي یا په ختیځ<br />
کي<strong>،</strong> په یوه سیمه کي قدرت ترالسه کړي او واکمن شی او یا لږ ترلږه<br />
لوی او د قدرت څښتن سړی شي.<br />
د ۱۸۲۶ کال د مې په میاشت کي جوسیا هارالن <strong>،</strong> چي یو اوه ویشت<br />
کلن امریکایی ځوان وو<strong>،</strong> او تازه په برما کي د برتانوي هند په پوځ<br />
کي جنګیدلی<strong>،</strong> او له پوځي خدمت څخه یې استعفی کړې وه<strong>،</strong> د<br />
لودیانې په ښار کي د سدوزي شاه شجاع کورته ورغی. شاه شجاع ته<br />
یې وویل چي په کابل کي به د هغه طرفداران او د امیر د وست محمد<br />
خان له حکومت څخه ناراض قومي مشران ورته تنظیم کړي<strong>،</strong> پاڅون<br />
ته به يې تیار کړي؛ وروسته به د شاه شجاع سره یو ځای له لودیانې<br />
څخه د افغانستان پر لور حرکت وکړي؛ د پوځونو قومانده به پرخپله<br />
غاړه واخلي<strong>،</strong> او کله چي کابل ته ورسیدل<strong>،</strong> پاڅون ته تیار سوي قومي<br />
مشران به ورسره یو ځای شي او د شاه شجاع له السه تللی تخت به<br />
بیرته ورته ونیسي. شاه شجاع جوسیا هارالن ته وویل چي هغه په دې<br />
عقیده دی چي په افغانستان کي ډیر زیات طرفداران لري او یقین لري<br />
چي دا حرکت به بریالی شي. جوسیا هرالن شاه شجاع ته وویل چي<br />
هر کله زموږ حرکت نتیجه ورکړه او تا خپل تخت بیرته ترالسه کړ<br />
وزارت به ماته راکوې. شاه شجاع ورته وویل چي زما یوازي تش<br />
په نامه پاچهي په کار ده او نور هرڅه په تا اړه لري. )۱( شاه شجاع<br />
په خپلو خاطراتو<strong>،</strong> واقعات شاه شجاع<strong>،</strong> کي دې خبري ته اشاره نه ده<br />
کړې. جوسیا هارالن وایی د شاه شجاع څخه یې د اجیرو عسکرو د<br />
غونډولو او تنظیمولو لپاره پیسې واخیستلې<strong>،</strong> او له هند څخه یې د ملتان<br />
له الري د افغانستان پر لور حرکت وکړ.<br />
جوسیا هارالن په بهاولپور کي د نواب بهاول خان لیدلو ته<strong>،</strong> چي د<br />
څو شپو لپاره په ښکار وتلی وو<strong>،</strong> منتظر شو. په دغو شپو کي هارالن<br />
د برټانیې له پوځ څخه د تښتیدلي عسکر جیمز لیویسJames<br />
Lewis سره مخامخ شو<strong>،</strong> چي پر ځان باندي یې چارلس میسن<br />
Charles Masso نوم ایښی وو<strong>،</strong> او د عمر تر پایه پوري په همدغه<br />
نامه یادیدی. دا وخت چارلس میسن ډیر سخت ناروغ وو. هارالن د<br />
هغه تداوي وکړه<strong>،</strong> هغه ته یې اطمینان ورکړ چي د برټانیې پوځ ته به<br />
د هغه په باره کي اطالع نه ورکوي او له ځان سره یې د افغانستان پر<br />
لور روان کړ. )۲ ) میسن له هارالن سره تر څو شپو له خطره ډکو<br />
سفرونو څخه وروسته یو ناڅاپه له هغه څخه وتښتیدی او د جنوبی له<br />
الري افغانستان ته ننووت. میسن د عمر تر پایه پوري د هارالن سره<br />
دښمني وپالل. په زړه پوري خبره دا ده چي میسن په خپل کتاب کي<strong>،</strong><br />
چي په بلوچستان<strong>،</strong> افغانستان او پنجاب کي یې د خپلو دوولس کلونو<br />
سفرونو په باب لیکلی دی<strong>،</strong> په بهاولپور کي د خپلي سختي ناروغی په<br />
باب معلومات ورکوي<strong>،</strong> له بهاولپور څخه د افغانستان پر لور د حرکت<br />
په باره کي یې خاطرات لیکلي دي<strong>،</strong> مګر د هارالن د مرستي او له هغه<br />
سره د سفر کولو په باره کي څه نه وایی. جوسیا هارالن د بهاولپور<br />
څخه تر پیښور پوري څو ځله جنګونه هم وکړل<strong>،</strong> د یوه فرنګي ډاکټر<br />
په حیث یې د خلکو د ناروغیو<strong>،</strong> په تیره بیا د سترګو د کترک ناروغیو<br />
تداوي وکړه او پیښور ته د یوه صاحبزاده روحاني په جامه ور ننووت.<br />
دا چي په هغه زمانه کي به څومره فرنګیان د پیرانو او صاحبزاده<br />
ګانو په جامو کي د پښتنو په سیمو کي ګرځیدلي وي درک یې یوه<br />
خدای ته معلوم دی. د جوسیا هارالن نوکر امیراهلل پیښور ته نیژدې د<br />
موسیزیو په سیمه کي د میا قمرالدین په نوم یوه روحاني د کور پته<br />
معلومه کړه. میاقمرالدین ته یې<strong>،</strong> چي د شاه شجاع له ټینګو طرفدارانو<br />
څخه ووو خپل خان معرفي کړ. په پیښور کي یې هم څو شپې ورځي<br />
د یوه روحاني<strong>،</strong> یوه ډاکټر او یوه مرموز میلمه په حیث تیري کړې؛ له<br />
یارمحمد خان او سلطان محمد خان سره یې له نیژدې وکتل او څو<br />
ورځي وروسته په پټه د کابل پر لور روان شو.<br />
هارالن د پیښور څخه د لوګر له الري کابل ته ورسیدی. د بابر له بڼ<br />
څخه یې یو پیغام نواب عبدالجبار خان ته<strong>،</strong> چي د میاقمرالدین نیژدې<br />
انډیوال او اعتمادي وو<strong>،</strong> او بل یې پخپله امیر دوست محمد خان ته<br />
واستاوه. دواړو د هارالن هرکلی وکړ او هارالن د باالحصار پر لور<br />
وخوځیدی. هارالن په باالحصار کي له شپږو ورځو تیرولو څخه<br />
وروسته د امیر دوست محمد خان سره مخ په مخ وکتل.<br />
افغانستان دا وخت ټول<strong>،</strong> د بارکزیو وروڼو ترمنځ<strong>،</strong> ویشل شوی او<br />
هرات خو ال د سدوزي شاه محمود او د هغه د زوی کامران په الس<br />
کي وو. د ۱۸۲۶ کال د تړون په اساس<strong>،</strong> چي د بارکزیو سردارانو<br />
ترمنځ<strong>،</strong> په کابل کي السلیک شو<strong>،</strong> کوهاټ او هنګو او د هغه شاوخوا<br />
سیمي د نواب عبدالصمد خان په حق رسیدلي<strong>،</strong> پیښور<strong>،</strong> هشتنغر او<br />
خالصه جات او د هغه سره شاوخوا تړلي سیمي د سرداریارمحمدخان<strong>،</strong><br />
سردار سلطان محمد خان او سردار سعیدمحمد خان د قدرت عالقه<br />
وه<strong>،</strong> د کابل درالسلطنه<strong>،</strong> کوهدامن او خالصه جات او په هغو پوري
49<br />
تړلي عالقې د سردار دوست محمد خان او سردار امیر محمد خان د<br />
حکومت سیمه وه<strong>،</strong> او د کابل د دارلسلطنه د غلجیو مالیاتو او معامالتو<br />
په نواب عبدالجبار خان اړه درلوده<strong>،</strong> جالل آباد او د لغمان تاجکه د<br />
نواب محمد زمانخان او د هغه د وروڼو وه<strong>،</strong> لوګر<strong>،</strong> چرخ او د میدان<br />
تاجیکیه او د لوګر خالصه په سردار حبیب اهلل خان<strong>،</strong> سردار محمد<br />
اکرم خان او د هغوی په ورڼو اړه درلوده<strong>،</strong> کندهار او شاوخوا عالقې<br />
د کندهاري وروڼو او سند یوازي په رحمدل خان اړه درلوده.<br />
دا په داسي حال کي چي بادغیس او غوریان ال د سدوزي پاچا<br />
شاه کامران سره دي<strong>،</strong> هزاره جات<strong>،</strong> کندوز<strong>،</strong> بدخشان او شمالي سیمي<br />
جال جال فتح کیدلو او د مرکزي حکومت تر کنټرول الندي کیدلو<br />
ته اړتیا لري. پخپله د امیردوست محمد خان د واړه قلمرو په دننه<br />
کي د سردارانو ترمنځ او پخپله د امیر دوست محمد خان پر ضد<br />
دسیسې رواني دي. هارالن به پخپله هم د افغانستان د وضع په باره<br />
کي معلومات درلودل چي د شاه شجاع سره یې د کابل د حکومت د<br />
نسکورولو دسیسې کولې او وروسته به په پیښور کي میاقمرالدین هم<br />
د کابل<strong>،</strong> او په عمومي توګه د ټول افغانستان<strong>،</strong> په باب بشپړ معلومات<br />
ورکړي وي. خو<strong>،</strong> په باالحصار کي<strong>،</strong> د امیر سره د هارالن د لومړي<br />
مالقات څخه هغه ته څرګنده شوه چي دوست محمد خان لکه څرنګه<br />
چي ده یې فکر کاوه هغسي عادي سړی هم نه دی. کله چي هارالن<br />
د امیر څخه رخصت اخیستی نو امیر په خپله خاصه نرمي او نزاکت<br />
ورته وویل چي د ده هیواد به غریب وي خو د هغه په خدمت کي<br />
دی<strong>،</strong> هر چیرته چي یې زړه غواړي هلته تلالی سي او داسي فکر دي<br />
وکړي لکه په خپل کور کي چي ګرزي. هارالن له داسي سړي څخه<br />
چي ده د یوه جګړه مار په سترګه ورته کتل<strong>،</strong> او غوښتل یې چي را<br />
ویې پرزوي<strong>،</strong> د دومره ادب او نزاکت تمه نه درلوده. پر هارالن باندي<br />
دې مجلس ډیره ژوره اغیزه کړې وه.)۳(<br />
هارالن<strong>،</strong> د امیر دوست محمدخان سره تر کتلو وروسته<strong>،</strong> په کابل او<br />
د هغه ښار په شاوخوا کي په ګرځیدلو بنا وکړه او ډیر ژر یې د<br />
نواب عبدالجبار خان سره<strong>،</strong> چي په کابل کي د امیر قدرت ته خطر<br />
ګڼل کیدی<strong>،</strong> تګ راتګ پیل کړ. یوازي نواب د ماښامنیو او غرمنیو<br />
لپاره هارالن ته بلني نه ورکولې<strong>،</strong> بلکه د هغه د دربار یوه بل سړي<strong>،</strong><br />
حاجي خان کاکړ<strong>،</strong> چي یو له ډیرو مشهورو دسیسه کارانو څخه وو<strong>،</strong><br />
هم هارالن ته میلمستیاوي کولې. هارالن په خپل خاطراتو کي وایی<br />
چي حاجي خان د دوست محمد خان څخه دومره ناخوښي ښکاره<br />
کوله چي هغه ته یې د ماښامنۍ میلمستیا په ترڅ کي وویل چي څو<br />
ورځي وروسته یې<strong>،</strong> په باالحصار کي<strong>،</strong> د لور واده دی. امیر ته یې هم<br />
بلنه ورکړې ده. دی غواړي چي په هغه شپه د امیر سر غوڅ کړي.<br />
د باالحصار دراوزه بنده کړي او شاه شجاع بیرته کابل او د پاچاهی<br />
تخت ته را وبولي. ته یې را سره قبوله کړه او نور کار ماته پریږده)۴(<br />
هارالن وایی ما په ډیره هوښیاري د حاجي خان څخه ځان خالص کړ<br />
او ورته ومي ویل چي د امیر وژل چنداني ګټه نه لري<strong>،</strong> بلکه بهتره داده<br />
چي د اباسین پر غاړه د سمسورو مځکو د ترالسه کولو لپاره دواړه<br />
السونه سره یو کړی. یوازي حاجي خان نه وو چي د امیر په دربار کي<br />
دننه یې د هغه پر ضد دسیسې کولې<strong>،</strong> بلکه د امیر خپل وروڼه<strong>،</strong> سرداران<br />
او ډیر زیات نور قومي مشران د هغه پر ضد په دسیسو لګیا وه. د امیر<br />
خپل ورور نواب عبدالجبار خان یوه ورځ هارالن ته وویل چي شاه<br />
شجاع د ده د کورنۍ دښمن دی. هیڅ وخت به هغه ته اجازه ورنه<br />
کړي چي هغه د ده له کورنۍ څخه قدرت ونیسی<strong>،</strong> خو که د برټانیې<br />
د طال په زور افغانستان ته ننوزي نو دی به یې هم مالتړ وکړي. )۵(<br />
هارالن وایی د هغه نوکر امیراهلل په کابل کي د شاه شجاع لیک او<br />
هدایتونه او نغدي پیسې ور ورسولې. خو څرنګه چي دغه ډول لیکونه<br />
او پیسې یې د ځان دپاره خطرباله<strong>،</strong> او څرنګه چي فارسي یې ښه زده<br />
کړې وه او نور یې د امیراهلل خدمت ته اړتیا نه درلوده نو هغه ته یې<br />
یو څه پیسې ورکړې او رخصت یې کړ. هارالن وایی چي امیردوست<br />
محمد خان پیشنهاد ورته وکړ چي د هغه د پوځي سالکار په توګه<br />
کار ورسره وکړي. ده ورسره ونه منله او څو ورځي وروسته د نواب<br />
عبدالجبار خان سره جالل اباد ته روان سو او تقریبا شپږ میاشتي هلته<br />
ورسره پاته سو.<br />
هارالن ته معلومه شوه چي دوست محمد خان په کابل کي خپلي<br />
ریښې ډیري ټینګي کړي دي او څوک یې د برټانیې له مرستي پرته<br />
نه شي را پرزوالی. نو ځکه یې د شاه شجاع د پاچا کولو له پالنونو<br />
څخه الس واخیست او د رنجیټ سینګه د خدمت کولو لپاره یې مخ<br />
د الهور پر خوا ونیوی. هارالن وایی د رنجیټ سینګه په پوځ او دربار<br />
کي ډیرو زیاتو اروپاییانو خدمت کاوه. رنجیټ سینګه ورته وویل چي<br />
ته مي د ګجرات حاکم مقرر کړې. میاشتنی تنخوا به دي درې زره<br />
روپۍ وي. که دي ښه کار وکړ ترفیع درکوم او که دي ښه کار ونه<br />
کړ پزه دي درڅخه پرې کوم. هارالن وایی رنجیټ سینګه چي څه<br />
ویل هغه یې عملي کول. د هغه نیول<strong>،</strong> حکم او سزا ټول پنځه دقیقې<br />
وخت نیوی. ده سزا اعالنول او جالد تیار والړ وو. )۶(<br />
شاه شجاع یوازي د جوسیا هرالن پر فعالیت تکیه نه وه کړې بلکه<br />
د کابل د تخت د نیولو لپاره یې هري وسیلې ته الس اچاوه. هغه د<br />
۱۸۳۲ کال د سپټمبر په میاشت کي د برټانوي هند ګورنر جنرال الرډ<br />
بینټینک Lordته William Bentinck ولیکل چي عباس میرزا<br />
پر هرات باندي یرغل کړی دی. که زه د برټانیې مرسته ترالسه کړم<br />
نو هغه به پرشا کړم او له خراسان څخه به د اوزبکو تر عالقې او د<br />
سمندر ترڅنډو پوري ټولي سیمي زما السته راشي او زه به د برټانیې<br />
د حکومت دوست او ملګری یم. بله خبره دا ده چي کله زه لومړی<br />
لودیانې ته راغلم نو ما یو زوی او دوې لوڼي درلودلې او د برټانیې<br />
حکومت ماته په میاشت کي څلور زره روپۍ تنخوا ټاکلې وه. خو<br />
زما کورنۍ اوس ډیره پراخه شوې ده او زه اوس پنځه لس زامن او
50<br />
څوارلس لوڼي لرم<strong>،</strong> چي ټول د بلوغ سن ته رسیدلي دي او هر یو<br />
ځانته جال کور او ژوند غواړي. زما تنخوا اوس کفایت نه کوي او زه<br />
د خپل ژوند دپاره د خپلو جواهراتو پلورلو ته مجبور یم. په دې برخه<br />
کي ستاسي توجه غواړم. )۷(<br />
الرډ بنټینک د اکټوبر په میاشت کي شاه شجاع ته په جواب کي<br />
ولیکل چي برټانیه د عباس میرزا په مقابل کي ځکه ستاسي سره<br />
مرسته نه شي کوالی چي موږ ته خپل مذهبي اصول اجازه نه راکوي<br />
چي د ګاونډیانو په چارو کي مداخله وکړو. که چیري موږ تاسي ته<br />
مرسته درکړو نو دا د برټانیې د حکومت د بیطرفۍ له پالیسی سره نه<br />
جوړیږي. ستاسي د کورنۍ په برخه کي باید درته ووایم چي د برټانیې<br />
حکومت به په هیڅ وخت کي ستاسي اوالد او کورنۍ دربدرۍ ته<br />
پرې نه ږدي او غم به یې وخوري. )۸(<br />
شاه شجاع<strong>،</strong> چي د کابل د تخت د نیولو لپاره یې د هیڅ ډول ناوړه<br />
عمل څخه مخ نه اړاوه<strong>،</strong> په همدغو شپو ورځو کي خپل استازی قاضي<br />
محمد حسین د رنجیټ سینګه دربار ته واستاوه او د هغه پر الس یې<br />
رنجیټ سینګه ته په خپل پیغام کي وویل چي تاته خدای تعالی ټوله<br />
لویی او سترتوب درپه برخه کړی دی او یوازي ماته د تخت بخښلو<br />
کار درته پاته دی. کشمیر<strong>،</strong> پیښور او ټولي هغه سیمي چي د مهاراجاپه<br />
الس کي دي<strong>،</strong> هغه دي مهاراجا ته پاته وي خو که هغوی د باقي پاته<br />
سیمو تاج زما پر سر کښیږدي نو د هغوی نوم به په ټولي نړۍ کي<br />
مشهور شي... که مهاراجا زما سره مرسته او سخاوت وکړي نو زما<br />
اوالد به د هغه نیکي هیڅ وخت هیره نه کړي. اوس دي نو مهاراجا<br />
خپل شرایط ماده په ماده ولیکي. )۹(<br />
د رنجیټ سینګه امپراطوري دا وخت په خپل اوج کي وه. هغه په<br />
کابل کي د خپل یوه ګوډاګې پاچا کښینول او درلودل له خدایه<br />
غوښتل. رنجیټ سینګه په لومړي قدم کي جالل اباد ته سترګي خړي<br />
کړي وې)۱۰( او ال یې ښایی د کابل د نیولو خوبونه هم لیدلي<br />
وه. د شاه شجاع د استازي یې تود هرکلی وکړ او خپل شرایط یې<br />
ورته وړاندي کړل. شاه شجاع د رنجیټ سینګه له خوا تقریبا ټول<br />
پیشنهاد شوي<strong>،</strong> شرمونکي<strong>،</strong> شرایط ومنل. د رنجیټ سینګه سره یې<br />
تړون السلیک کړ. همدغه تړون پنځه کاله وروسته د رنجیټ سینګه<strong>،</strong><br />
شاه شجاع او د برټانوي هند د ګورنرجنرال الرډ آکلینډ ترمنځ د تړون<br />
اساس وګرځیدی. په ۱۸۷۹ کال کي د امیرمحمد یعقوب خان او د<br />
برټانوي هند د حکومت د استازي لویس کیوناري ترمنځ د ګندمک<br />
په تړون کي همدغه ټولي سیمي شاملي وې او د شاه شجاع او رنجیټ<br />
سینګ ترمنځ د تړون د السلیک کیدلو څخه شپیته کاله وروسته په<br />
۱۸۹۳ کي د ډیورنډ د کرښي په وسیله همدغه مهمي عالقې او ال<br />
ځیني نوري سیمي د افغانستان څخه بیلي سوې.<br />
رنجیټ سینګه شاه شجاع ته په خپلو پیشنهادونو کي لیکلي وه چي<br />
شاه شجاع<strong>،</strong> د هغه اخالف او د سدوزیو قبیله به د تل لپاره پیښور<strong>،</strong><br />
کوهاټ<strong>،</strong> هشتنغر<strong>،</strong> د یوسفزیو سیمه<strong>،</strong> خیبر<strong>،</strong> کشمیر<strong>،</strong> مولتان<strong>،</strong> بهاولپور<strong>،</strong><br />
اکوړه او... د مهاراجا ملکیت بولي. دغه راز یې د نورو شرایطو<br />
ترڅنګ له شاه شجاع څخه<strong>،</strong> د باج په توګه<strong>،</strong> په کال کي ۱۰۲ ښه<br />
آسونه<strong>،</strong> پنځه ویشت ایراني یابوګان<strong>،</strong> یوولس ایرانۍ توري<strong>،</strong> دوه سوه<br />
منه میوې<strong>،</strong> ایرانۍ وریښمیني چپني او نور شیان غوښتي وه. په دې<br />
تړون کي یوه شرمونکې ماده دا وه چي که شاه شجاع په کابل<strong>،</strong><br />
پیښور او جالل اباد کي د بارکزیو څخه پیسې<strong>،</strong> جواهرات او یا توپونه<br />
واخیستل هغه به له رنجیټ سینګه سره په مساوي توګه ویشي. )۱۱(<br />
د ۱۸۳۴ کال د مارچ پر دوولسمه رنجیټ سینګه او شاه شجاع تړون<br />
سره السلیک کړ. د اباسیند دواړي غاړي<strong>،</strong> پیښور او د هغه شاوخوا<br />
عالقې د خیبر تر درې پوري<strong>،</strong> کشمیرمولتان<strong>،</strong> ډیره اسماعیل خان<strong>،</strong> دیره<br />
غازي خان<strong>،</strong> د وزیرو د اوسیدني سیمي او شاوخوا عالقې او کلي<br />
ټول<strong>،</strong> د تل لپاره<strong>،</strong> مهاراجه ته وسپارل شول. پر دې برسیره<strong>،</strong> شاه شجاع<br />
تعهد وکړ چي د کابل د نیولو څخه وروسته به هر کال پنځه پنځوس<br />
ښکلي او اعلی آسونه<strong>،</strong> یوولس ایرانۍ توري<strong>،</strong> اووه ایراني خنجرونه<strong>،</strong><br />
پنځه ویشت اعلی یابوګان<strong>،</strong> راز راز میوې<strong>،</strong> لکه سرده خټکي<strong>،</strong> انګور<strong>،</strong><br />
انار<strong>،</strong> مڼې<strong>،</strong> بادام<strong>،</strong> پستې او دغه راز نوري د ښه کیفیت میوې<strong>،</strong> په ښه<br />
زیاته پیمانه <strong>،</strong> راز راز اعلی ټوکران او یوسل یوه دانه ایراني قالیني<br />
مهاراجا ته لیږي. )۱۲(<br />
شاه شجاع د رنجیټ سینګه سره د تړون عملي کیدلو او پایلو ته<br />
منتظر نه شو. حتی انګلیسانو ته له اطالع ورکولو څخه پرته یې د<br />
سیند د الري د کندهار پر لور حرکت وکړ. په دغه وخت کي د<br />
سیند امیر نظام الملک میرمراد علی خان<strong>،</strong> چي له شاه شجاع سره یې<br />
د مرستي وعده کړې وه<strong>،</strong> وفات سو. د هغه د مقام د نیولو لپاره د<br />
خپلوانو او تربرونو ترمنځ اختالفات پیل سول او له شاه شجاع سره<br />
یې د مرستي کولو څخه انکار وکړ. د شاه شجاع او د سیند د میرانو<br />
ترمنځ له څو نښتو څخه وروسته بری د شاه شجاع په برخه سو. د<br />
سیندیانو څلور لوی توپونه<strong>،</strong> ډیري زیاتي نغدي پیسې او جواهرات<br />
د شاه شجاع السته ورغلل او د کندهار پر لور یې حرکت پیل کړ.<br />
امیر دوست محمد خان له کابل څخه ځان د کندهار د سردارانو سره<br />
د مرستي لپاره ور رسولی وو. که څه هم چي د امیردوست محمد<br />
خان په قواوو کي دننه<strong>،</strong> د جنګ له پیل کیدلو څخه مخکي<strong>،</strong> خیانت<br />
پیل شوی وو. د غالمخانې افسرانو یې د شاه شجاع سره د یو ځای<br />
کیدلو فیصله کړې وه<strong>،</strong> خو فرصت ورته برابر نه سو. د هغه د پیاده<br />
قواوو قوماندان ایراني عبدالصمد او د هغه خپل ورور نواب عبدالجبار<br />
خان<strong>،</strong> په کابل کي<strong>،</strong> د انګریزانو د استازي سید کرامت علي له الري<br />
له انګریزانو او شاه شجاع سره تماسونه ټینګ کړي وه؛ خو بې زړه<br />
شاه شجاع د جنګ له پیل کیدلو څخه مخکي د تیښتي الره کتلې وه.<br />
که څه هم چي د جنګ په لومړیو مرحلو کي سوبه د شاه شجاع د<br />
قواوو او د هغه د لوی قوماندان سمندر خان بامیزایی په ګټه وه<strong>،</strong> مګر
51<br />
کله چي د توپچي قوماندان کیمپبل ټپي شو او د دوست محمد خان<br />
قواوو ته په الس ورغی<strong>،</strong> شاه شجاع د جنګ میدان پریښود او د فراه<br />
خواته یې تیښته وکړه. د شاه شجاع ډیري زیاتي وسلې<strong>،</strong> توپخانه او<br />
مهمات د امیر دوست محمد خان د قواوو السته ورغلل. د شاه شجاع<br />
لیکونه د کندهار د سردارانو السته ورغلل او په اسنادو کي د رنجیټ<br />
سینګه او شاه شجاع ترمنځ تړون هم شامل وو. په السته راغلو اسنادو<br />
کي داسي لیکونه هم ترالسه شول چي کالوډ مارټین ویډClaude<br />
Martin Wade بهادرصاحب السلیک کړي وه او د بیلو بیلو<br />
مشرانو په عنوان یې لیږلي وه. له هغوی څخه یې غوښتي وه چي د<br />
شاه شجاع سره مرسته وکړي او له هغه سره هر ډول مرسته د انګریزانو<br />
له حکومت سره مرسته ده. )۱۳( د شاه شجاع وراره شاه کامران<strong>،</strong> چي<br />
دا وخت د هر ات حکمران وو<strong>،</strong> له هغه سره د هر ډول مرستي ژمنه<br />
وکړه او خپل زوی شهزاده جهانګیر یې مخي ته ور واستاوه<strong>،</strong> خو شاه<br />
شجاع دومره ویریدلی وو چي په هیچا یې باور نه شو کوالی. مخ یې<br />
د بلوچستان پر لور ونیوی. د قالت سره نیژدې د محراب خان بلوڅ<br />
میلمه شو. سردار رحمدل خان هغه تر قالته پوري تعقیب کړ خو<br />
محراب خان ورته وویل چي شاه شجاع پناه ور وړې ده او په هیڅ<br />
توګه به یې دښمنانو ته ونه سپاري. شاه شجاع له قالت څخه بیرته<br />
لودیانې ته والړ او یو ځل بیا د انګریزانو خیرات ته کښیناست.<br />
په هغه اندازه چي شاه شجاع ته پیښور بې اهمیته وو او د کابل د تخت<br />
د نیولو په بدل کي یې هر چا ته په نذرانه کي ور کاوه به هغه اندازه<br />
یې امیر دوست محمد خان ته حیاتي اهمیت درلود او چي تر څو یې<br />
وس کار کاوه د افغانستان سره یې د پیښور او نورو پښتني سیمو د<br />
بیرته نښلولو د مشروع داعیې څخه الس نه اخیست. امیردوست محمد<br />
خان د شاه شجاع څخه د کندهار د جنګ د ګټلو څخه وروسته<br />
رنجیټ سینګ ته ولیکل چي سره له هغه چي سردار سلطان محمد<br />
خان په روان کال کي لس آسونه د نذرانې په توګه رنجیټ سینګه<br />
ته لیږلي دي مګر د هغه لمسي نو نیهال سینګه پیښور اشغال کړی دی<br />
چي مناسب کار نه دی. دی هیله لري چي تاسي جاللتمآب به ترالسه<br />
شوي موافقتنامې رعایت کړی او سلطان محمد خان ته به د هغه خپله<br />
خاوره بیرته پریږدی. )۱۴(<br />
د ۱۸۳۴ کال د جون پر دریمه<strong>،</strong> د نواب عبدالجبار خان زوی سردار<br />
عبدالغیاث خان د رنجیټ سینګه دربار ته ورغی د خپل اکا سردار<br />
سلطان محمد خان له خوا یې څلور ایراني آسونه او دوې توري<br />
ورکړې. رنجیټ سینګه د کابل او کندهار په باب له پوښتنو ګرویږنو<br />
څخه وروسته له سردارعبدالغیاث خان څخه وغوښتل چي خپل کاکا<br />
سلطان محمد خان ته ولیکي چي که له پنځو زرو سپرو عسکرو سره<br />
د رنجیټ سینګه خدمت ته حاضر سي نود جالل آباد په قلمرو کي به<br />
یو جاګیر ورکړي. البته سردار عبدالغیاث خان ورته وویل چي سلطان<br />
محمد خان به دا پیشنهاد په هیڅ توګه ونه مني. )۱۵(
52<br />
سردار سلطان محمد خان<strong>،</strong> چي په وطن پلورلو کي تر شاه شجاع کم<br />
نه وو<strong>،</strong> او د ډیر لږ قدرت تر السه کولو په بدل کي خپل هر دښمن ته<br />
د هر ډول ناروا امتیاز ورکولو ته حاضر وو<strong>،</strong> په دغه وخت کي هم د<br />
خپل ورور امیردوست محمد خان تر څنګ ونه دریدی او لږه موده<br />
وروسته د رنجیټ سینګه په دربارکي حاضر شو.<br />
امیردوست محمد خان ته له رنجیټ سینګه سره له جنګه پرته بله هیڅ<br />
الره باته نه سوه. د دې جنګ لپاره هغه د جهاد اعالنولو ته مجبور<br />
وو. د جهاد د اعالنولو لپاره یوازي د سرداری لقب کافي نه وو او د<br />
دې مقدسي جګړې د پیل لپاره د امیرالموءمنین صالحیت الزم وو.<br />
هغه د دې مقصد لپاره ځان امیرالمومنین اعالن کړ. د جهاد لپاره یې<br />
د کابل او شاخوا سیمو له صرافانو او شته منو کسانو څخه په زور او<br />
رضا پیسې ټولي کړې او د یوه مجهز لښکر سره یې د پیښور پر لور<br />
حرکت وکړ. سیکهانو د خیبر د سیمي ملکانو او خانانو ته ډیري زیاتي<br />
پیسې ورکړې او ډیرو زیاتو کسانو ته یې تنخواګاني وټاکلې. خو هغه<br />
ملکان د امیر د غزا د تبلیغ په وجه بیرته له امیردوست محمد خان سره<br />
ملګري شول. امیر د خیبر له درې څخه تر تیریدلو وروسته د شیخان<br />
په سیمه کي خیمې ووهلې. رنجیټ سینګه تر دغه وخته پوري فکر<br />
نه کاوه چي امیر به عمالً د هغه جنګ ته راووزي<strong>،</strong> ځکه یې نو ځان<br />
په ډیر تلوار د پیښور میدانونو ته ورساوه؛ او د ده د رسیدلو سره یې<br />
په عسکرو کي نوې ساه وچلیده. رنجیټ سینګه نه غوښتل چي د امیر<br />
او د هغه له مسلمانو غازیانو سره سمدستي مقابله وکړي<strong>،</strong> بلکه غوښتل<br />
یې چي د امیر په کمپ کي بې اتفاقي جوړه او بیا نو هغه ته بشپړه<br />
ماته ورکړي. امیر دوست محمد خان له خپله لوري خپل ورور نواب<br />
عبدالجبار خان وټاکی<strong>،</strong> خو څرنګه چي پر خپل ورور یې هم بشپړ باور<br />
نه درلود نو د هغه د کنټرولولو لپاره یې د آغا حسین په نوم یو بل تن<br />
هم ورسره روان کړ. خو له بده مرغه چي آغاحسین هم صادق نه وو؛<br />
له سیکهانو څخه یې ډیري زیاتي پیسې په رشوت کي واخیستلې او له<br />
هغوی سره یې ژمنه وکړه چي امیر دوست محمد خان به بیله جنګه<br />
بیرته ستنیدلو ته تشویق کړي. رنجیټ سینګه له دې فرصت څخه ګټه<br />
واخیستله او خپلي قواوي او توپخانه یې د امیر د پوځونو پر شاخوا<br />
را وګرځول. په همدغه وخت کي یې خپل طبیب او سالکار فقیر<br />
عزیزالدین او جوسیا هارالن<strong>،</strong> چي تر دې وخته یې د رنجیټ سینګه په<br />
دربارکي ډیر اعتبار ترالسه کړی وو<strong>،</strong> د امیر کمپ ته ولیږل او هغوی<br />
ته یې هدایت ورکړ چي امیر بیرته پرشا تللو ته وهڅوي. رنجیټ<br />
سینګه سردارسلطان محمد خان ته هم وظیفه ورکړه چي د هیات سره<br />
په مذاکراتو کي برخه واخلي. خبري ال رواني وې چي امیر ته اطالع<br />
ورسیده چي قواوي یې شاوخوا د سیکهانو پوځونو محاصره کړي<br />
دي. امیر ته یوازي د پر شا کیدلو الره پاته وه؛ ځکه چي د سیکهانو<br />
سره د جنګ د پیل کولو په صورت کي له بشپړي تباهی سره مخامخ<br />
کیدی. له خپل وزیر میرزا سمیع خان سره یې سال وکړه او هغه ورته<br />
وویل چي فقیر عزیزالدین او جوسیا هارالن د یرغمل په توګه ونیسي<br />
او رنجیټ سینګه د پیښور پریښودلو او د زیاتو پیسو ورکولو ته مجبور<br />
کړي. څرنګه چي د سفیرانو بندي کول د ټولو بین المللی اصولو په<br />
خالف کاروو نو امیر فیصله وکړه چي په یوه غشي دوه نښانه وولي.<br />
هم ځان له مسولیته خالص کړي او هم د سیکهانو او سلطان محمد<br />
خان ترمنځ دښمني او بې اعتمادي منځته راوړي. امیر دوست محمد<br />
خان<strong>،</strong> خپل ورور سردار سلطان محمد خان خپل کمپ ته وباله. هغه<br />
ته یې ډیر سخت سوګندونه ورکړل چي راز به نه وایو او د رنجیټ<br />
سینګه استازي به ستا له کمپ سره یوځای<strong>،</strong> د یرغمل په توګه<strong>،</strong> کابل<br />
ته بوزو. سلطان محمد خان سمدستي د امیرپه چل پوه شو خو هغه<br />
یې په ځان پوه نه کړ؛ سو ګند یې ورسره یاد کړ چي ستا له غوښتني<br />
او نقشې سره سم به عمل کوو. امیردوست محمد خان وروسته فقیر<br />
عزیزالدین او جوسیا هاالرن خپل کمپ ته وروبلل<strong>،</strong> داوړه یې ښه<br />
تهدید کړل او هغوی ته یې وویل چي تاسي دواړه به تر هغه وخته<br />
پوري د افغانانو په کمپ کي د یرغمل په توګه ساتلي یاست<strong>،</strong> چي<br />
تر څو پوري رنجیټ سینګه سم نیمایی پیښور سلطان محمد خان ته<br />
پرې ایښی نه وي او د ده د پوځي لګښت د جبران لپاره یې څو لکه<br />
روپۍ ورکړي نه وي.<br />
جوسیا هارالن او فقیر عزیزالدین که امیردوست محمد خان ته هرڅه<br />
زارۍ وکړې چي د استازي یرغمل کول د ټولو اصولو په خالف<br />
عمل دی. خو دوست محمد خان پر خپله خبره ټینګ والړ وو او ویل<br />
یې چي سیکهان کافران دي او پخپله پر هیڅ قول او سوګند والړ نه<br />
دي<strong>،</strong> نو ستاسي سره د عادي استازو په څیر چلند نه شي کیدالی. د<br />
سیکهانو استازي یې سلطان محمد خان ته وسپارل خو هغه د سیکهانو<br />
دواړه استازي په ډیر عزت د رنجیټ سینګه کمپ ته واستول. امیر<br />
د کابل پر لور حرکت وکړ. غیرمنظمو غازیانو یې کمپ چورکړ<strong>،</strong><br />
وسلې او مهمات یې یوړل. امیر او میرزاسمیع خان خوشاله وه چي<br />
د رنجیت سینګه سفیران یې یرغمل نیولي دي<strong>،</strong> او رنجیټ سینګه به<br />
پر خپل عمل پښیمانه شي. امیر ایله د خیبر د درې په پای کي خپلي<br />
اشتباه ته متوجه شو او اطالع ورته ورسیده چي سلطان محمد خان د<br />
سیکهانو له استازو سره د رنجیټ سینګه کمپ ته ورغلی او ورسره<br />
یو ځای شوی دی. )۱۶(<br />
جوسیا هارالن غوښتل چي رنجیټ سینګه به یې د دې وروستي<br />
خدمت په بدل کي د پیښور ګورنر وټاکي<strong>،</strong> خو رنجیټ سینګه د ده<br />
پر ځاي خپل جنرال هري سینګه نلوه د پیښور ګورنر کړ. لږه موده<br />
وروسته رنجیټ سینګه<strong>،</strong> چي په شرابو او عیاشیو کي افراط له کاره<br />
غورځولی وو<strong>،</strong> د ۱۸۳۶ کال په سر کي مغزي سکته وکړه. هارالن یې<br />
د تداوي او طبي مشورو لپاره ور غوښت. داسي ښکاري چي هارالن<br />
رنجیټ سینګه ته د برقي جټکې د ورکولو او تداوي کولو په بدل<br />
کي د یو لک روپیو غوښتنه کړې وه<strong>،</strong> او رنجیټ سینګه یې غوښتنه
53<br />
نه وه منلې. رنجیټ سینګه وروسته پر هارالن باندي په غوسه شوی او<br />
هارالن یې په غوسه جواب ورکړی وو. د رنجیټ سینګه په څیر یوه<br />
مستبد پاچا په قلمرو کي نور پاته کیدل د هارالن لپاره د مرګ منل<br />
وه. هارالن په پټه لودیانې ته وتښتیدی او د رنجیټ سینګه له سختي<br />
احتمالي سزا څخه یې ځان خالص کړ.<br />
د هارالن په عقیده<strong>،</strong> رنجیټ سینګه له هغه سره ظلم کړی وو او ده<br />
باید کسات ورڅخه اخیستی وای. مګر له یوه پاچا څخه په یکړ سر<br />
د کسات اخیستل ممکن کار نه وو. هغه لومړی د شاه شجاع په باره<br />
کي فکر وکړ. هغه په لودیانه کي د انګریزانو په تنخوا ژوند کاوه<br />
او<strong>،</strong> په دې برخه کي<strong>،</strong> چنداني حساب نه شو ورباندي کیدالی. پخپله<br />
برټانیې د رنجیټ سینګ سره ډیره ژوره دوستي درلوده او له ده سره<br />
یې مرسته نه شوه کوالی. که څه هم چي رنجیټ سینګه د هارالن پر<br />
خوابدي کولو پښیمان شو او د روغي جوړي لپاره یې لودیانې ته یو<br />
لیک ورته راواستاوه او ډیري وعدې یې ورسره کړي وي خو هارالن<br />
د رنجیټ سینګه لیک ته جواب ورنه کړ. هارالن د امیر دوست محمد<br />
خان په فکر کي شو او یو ځل بیا د بهاولپور له الري د کابل پر لور<br />
روان شو. په لودیانه کي د انګریزانو سیاسي استازي کالډ ویډ د ۱۸۳۶<br />
کال د اکټوبر په میاشت کي ولیکل چي ښاغلی هارالن چي ډیر کلونه<br />
یې د سیکهانو په خدمت کي تیرکړي دي بهاولپور ته روان شوی دی.<br />
غواړي د امیر دوست محمد خان سره یو ځای شي او په وازه خوله<br />
یې ویلي دي چي غواړي د رنجیټ سینګه څخه<strong>،</strong> چي له ده سره یې<br />
ظلم کړی دی<strong>،</strong> کسات واخلي. هغه یو ځیرک او فعال سړی دی خو<br />
زړه مي ته نه لویږي چي هغه دي د کابل امیر دومره تر خپلي اغیزې<br />
الندي راولي چي خپل تهدید به عملي کړای شي. )۱۷(<br />
امیر دوست محمد خان د جوسیا هارالن ډیر تود هرکلی وکړ. هغه ته<br />
یې د ورور خطاب وکړ او تر پایه پوري یې په دغه نامه باله. په خپل<br />
څنګ کي یې کښیناوه. د لښکر عمومي قوماندان او خپل مصاحب<br />
یې وټاکه او په باالحصار کي یې ځای ورکړ. کلکته ژورنال<strong>،</strong> چي د<br />
برټانوي هند رسمي مجله وه<strong>،</strong> لیکي چي هارالن په کابل کي د پیاده<br />
قواوو د برطرفه شوي اعلی قوماندان پر ځای مقرر شوی دی. )۱۸(<br />
هري سینګه د پیښور د نوي ګورنر په حیث خپلي ټولي سرحدي<br />
قالوي مستحکمي کړې. هغه د پښتنو ډیر سخت دښمن وو او هر<br />
وخت به یې ویل چي غواړي د سیکهانو لښکري کابل ته ننه باسي<br />
او افغانستان د سیکهانو له پاچهی سره وتړي. کله چي یې د ۱۸۳۷<br />
کال په سر کي د خیبر د درې په خوله کي د جمرود قال ونیوله نو<br />
دا څرګنده شوه چي سیکهان د افغانستان پر قواوو باندي د یوې لویی<br />
بشپړي <strong>حمل</strong>ې خیال لري. امیردوست محمد خان دا الزمه وبلله چي<br />
واری دمخه کړي او د خیبر خواته یې د خپلو پوځي قواوو د لیږلو<br />
فیصله وکړه. میرزاسمیع خان یې د عملیاتو د ناظر په حیث مقرر کړ او<br />
د پوځونو عمومي قومانداني یې خپل زوی محمد اکبرخان ته وسپارله.<br />
نواب جبار خان یې د سالکار په توګه ورسره ملګری کړ.<br />
چارلس میسن په دې عقیده دی چي امیردوست محمد خان د جګړې<br />
خیال نه درلود بلکه دا یې الزمه بلله چي سیکهانو ته باید خپل قوت<br />
وښیی. د امیردوست محمد خان پنځه زامن<strong>،</strong> محمد افضل خان<strong>،</strong> محمد<br />
اکبرخان<strong>،</strong> محمد اکرم خان<strong>،</strong> محمد اعظم خان او غالم حیدر خان د<br />
لښکرو سره ملګري وه. له دوی سره محمد عثمان خان<strong>،</strong> د نواب زمان<br />
خان زوی شجاع الدوله خان<strong>،</strong> د امیر وراره شمس الدین خان او نور<br />
لوی پوځي مشران ملګري وه. )۱۹(<br />
دا وخت هري سینګه په جمرود کي نه وو او افغانانو د فرصت څخه<br />
ګټه واخیستله او د ۱۸۳۷ کال د اپریل پر دیرشمه یې پر قال باندي د<br />
توپونو د ګولیو باران جوړ کړ. هري سینګه ځان د جنګ میدان ته<br />
ورساوه او ډیر ژر یې د افغانانو د پوځ په یوه برخه ماته ګډه کړه. د<br />
امیر د زامنو او نواب جبار خان تر قوماندې الندي پوځیان له میدانه<br />
وتښتیدل او یوازي د محمد افضل خان تر قوماندې الندي دوو زرو<br />
پوځیانو داسي مقاومت وکړ چي هري سینګه پر هغوی باندي د <strong>حمل</strong>ې<br />
کولو څخه الس واخیست<strong>،</strong> او خپله توجه یې د نواب جبار خان او د<br />
امیر د زامنو قواوو ته<strong>،</strong> چي د خیبرپه دره کي یې وړې غونډۍ نیولي<br />
وې<strong>،</strong> واړوله. په دغه وخت کي د سردار شمس الدین خان تازه دمه<br />
قوه را ورسیدله او هغه افغاني قواوو چي تر دغه دمه یې له جګړې<br />
څخه الس اخیستی وو بیرته د جنګ میدان ته مخه کړه. هري سینګه<br />
په دغه وخت کي ډیر سخت ټپي شو او ځای پر ځای مړ شو. د<br />
سیکهانو څخه وار پار خطا شو او افغانانو<strong>،</strong> چي د جنګ په سر کي یې<br />
څوارلس توپونه سیکهانو ورڅخه قبضه کړي وه<strong>،</strong> خپل له السه تللي<br />
یوولس توپونه او د سیکهانو څخه درې توپونه ترالسه کړل. )۲۰(<br />
په دې فتح به افغانان ډیر زیات خوشاله شوي وي<strong>،</strong> خو هارالن ځکه<br />
تر هر چا خوشاله وو چي فکر یې کاوه له رنجیټ سینګه څخه<br />
یې کسات اخیستی دی. هارالن لیکي چي د الهور مغرور پاچا پر<br />
خپل تخت باندي په چیغو شو او وې ویل چي هارالن خپل کسات<br />
واخیست او دا ټول د هغه کار دی. )۲۱(<br />
افغانان د مې د میاشتي پر نهمه د خیبر درې ته پر شاشول او وروسته<br />
د کابل پر لور رهي شول. رنجیټ سینګه د پیښور د پوځونو د تقویه<br />
کولو لپاره جنرال االرډ واستاوه او د ملکي چارو اداره یې پاولو اویټابیل<br />
Paolo de Bartolomeo Avitabile ته وسپارله. اویټابیل په<br />
ظلمونو او وحشت کي تر هري سینګه اړولې وه او پخپلو خاطراتو کي<br />
یې لیکلي دي چي کله مي د پیښور خواته حرکت وکړ. نو یو شمیر<br />
د لرګیو خادې مي مخکي واستولې او زما سړیو د ښار د دیوالونو پر<br />
شاخوا ودرولې. خلکو چي دا خادې ولیدلې د فرنګیانو پر لیونتوب یې<br />
خندل... خو کله چي زما ترتیبات ختم شول او خلکو یوه ورځ په روڼ<br />
سهار کي ولیدل چي پنځوس سړي په پنځوسو خادو ځړیږي نو دوی<br />
خپل فکر بدل کړ. ما هره ورځ پنځوس تنه په دغو خادو غرغړه کول؛
54<br />
تر څو چي غله او قاتالن مي له منځه یوړل.بیا مي نو دروغجنو او هغو<br />
کسانو ته سزا ورکړه چي د دروغو آوازې یې ګډولې. له دوی سره<br />
زما طریقه دا وه چي ژبي مي ورڅخه پرې کولې. یوه جراح خلکو ته<br />
ویلي وه چي دی کوالی شي هغوی تداوي کړي او خبري وکړای<br />
شي. ما هغه جراح را وغوښتی. ژبه مي ورڅخه پرې کړه او وروسته<br />
نو په هغه سیمه کی سوله او کراري شوه. )۲۲(<br />
د جمرود له جنګ څخه وروسته د امیر دوست محمد خان په دربار<br />
کي د هارالن قدر ډیر زیات شو. امیر به پر هغه قالینه باندي چي<br />
یوازي نواب عبدالجبار خان<strong>،</strong> محمد اکبر خان او د هغه خسر ته د<br />
کښیناستلو اجازه وه هارالن ورسره کښیناوه. په ډیرو مهمو چارو کي<br />
یې سال ورسره کوله او حتی په کابل کي یې د سیکې وهلو د نظارت<br />
کولو مهمه وظیفه ور وسپارله. د هماغه کال یعني د ۱۸۳۷ د سپټمبر پر<br />
شلمه د برټانوي هند د ګورنر جنرال الرډ آکلینډEden George<br />
Alexander استازی الکیزانډر برنسBurnes Auckland<br />
کابل ته ورسیدی. امیر دوست محمد خان د هغه دومره تود هرکلی<br />
وکړ چي ښایی تردغه وخته پوري هیڅ خارجي نه وو لیدلی. که څه<br />
هم چي برنس امیر دوست محمد خان ته په څرګنده وویل چي هغه<br />
د برټانوي هند او افغانستان ترمنځ د تجارت د تقویه کولو لپاره راغلی<br />
دی خو امیر دوست محمد خان له هغه سره په خپلو لومړنیو مالقاتانو<br />
کي هیله څرګنده کړه چي که د برټانوي هند حکومت له سیکهانو<br />
څخه د پیښور په اخیستلو او له افغانستان سره د یوځای کولو په کار<br />
کی مرسته وکړي. امیر که څه هم چي پیښور د افغانستان خاوره بلله؛<br />
که څه هم چي د جمرود په جنګ کی یې سیکهانو ته ماته ورکړې<br />
وه او د هغوی تر ټولو زړه ور جنرال هری سینګه نلوه یې له منځه<br />
وړی وو<strong>،</strong> په دې پوهیدی چي له سیکهانو څخه د پیښور په اخیستلو<br />
کي د خارجي قوت مرستي ته اړتیا لري. هغه په یوه مجلس کي برنس<br />
ته وویل چي سیکهان ډیر لوی طاقت دی او دی نه شي کوالی چي<br />
پر دومره غښتلي دښمن باندي <strong>حمل</strong>ه وکړي. امیر برنس ته وویل چي<br />
ښایی د ده زامن او خلک پر سیکهانو باندي زموږ د وروستي بري په<br />
باره کي ډیري مبالغې وکړي مګر زه ویالی شم چي موږ د سیکهانو<br />
په لسمه قوت او زور نه لرو. نو د دې پرځای چي بیا له سیکهانو سره<br />
جګړه کوو<strong>،</strong> په دې به زه ډیر ممنون شم چي که د برټانیې حکومت<br />
ماته سال راکړي چي څه وکړم. زما بل هیڅ ګاونډی په درد نه خوري<br />
او زه به له برټانیې سره ژمنه وکړم چی د تجارتي او سیاسي اهدافو په<br />
پر مخ بیولو کي یې مرسته ورسره وکړم. )۲۳( امیر دوست محمد خان<br />
په باالحصار کي به یوه بله خصوصي غونډه کي برنس ته وویل چي<br />
که دی غواړي له سیکهانو سره خپل اختالفات پای ته ورسوي او که<br />
چیري د برنس سال وي نو دی به خپل زوی مهاراجا رنجیټ سینګه ته<br />
الهور ته ولیږي او له هغه څخه به د تیرو پیښو له امله بخښنه وغواړي<br />
او که رنجیټ سینګه پیښور ورته پریږدي دی به په عوض کي له هغه<br />
ښار څخه الهور ته باج ورکوي او آسونه<strong>،</strong> وریجي او هر څه سوغاتونه<br />
چی رنجیټ سینګه یې غواړي هغه به ورلیږي. )۲۴(<br />
امیر دوست محمد خان الرډ آکلینډ ته هم مفصل لیکونه واستول او له<br />
هغه څخه یې د پیښور د ستونزي د حل په برخه کي مرسته وغوښتله.<br />
خو الرډ آکلینډ هغه ته په ډیره تونده لهجه او سپین سترګي جواب<br />
ورکړ او ورته ویې لیکل چي د پیښور د ترالسه کولو آرزو باید له<br />
سره وباسي. مهاراجا رنجیټ سینګه د خپل سخاوت په برکت او زموږ<br />
د ټینګي دوستی په احترام د جګړو د پیل کیدلو مخه نیولې ده. بهتره<br />
به داوي چي په جدي توګه سم فکر وکړي<strong>،</strong> او له هغه زورور پاچا<br />
سره چي زموږ هیواد مستقیما د دوستۍ په مزو ورسره تړلی دی روغه<br />
جوړه په خطر کي وا نه چوي او له داسي هیلو څخه چي واقعیت نه<br />
سي پیدا کوالی الس واخلي. )۲۵(<br />
امیر دوست محمد خان له برنس سره په خپلو تقریبا ټولو مجلسونو او<br />
الرډ اکلینډ ته په خپلو ټولو لیږلو لیکونو کي د پیښور مسله را پورته<br />
کړه او د برټانیې د مرستو د ترالسه کولو دپاره د هغوی د هر ډول<br />
شرایطو منلو ته حاضر شو. خو الیکزانډر برنس د امیر دوست محمد<br />
خان سره د مرستو کولو او یا د هغه د ستونز د حلولو لپاره راغلی<br />
نه وو. باالخره<strong>،</strong> امیر د وچ مجبوریت له مخي د روس د امپراطور د<br />
استازي ویکتورویچ ویتکوویچ<strong>،</strong> چي تر دغه وخته یې رسما نه وو<br />
منلی<strong>،</strong> داسي تود هرکلی وکړ چي برنس ورته حیران شو. هارالن<br />
ادعا کوي چي په زیاترو مذاکراتو کی یې حضور درلود او د کابل د<br />
امیر او د برټانیې د مقاماتو تر منځ یې ټول تبادله شوي لیکونه تر نظر<br />
تیر شوي دي. البته زموږ تاریخي منابع دې مسلې ته اشاره نه کوي.<br />
برنس یو ځل بیا هم کوښښ وکړ چي د برټانوي هند حکومت ته<br />
قناعت ورکړي چي د پیښور مسله د امیردوست محمد خان په ګټه<br />
حل کړي. او که چیري دا مسله حل سي نو د نورو خارجي قوتونو د<br />
دسیسو مخه به ونیوله شي. خو الرډ آکلیینډ پر خپله خبره ټینګ والړ<br />
وو او ۱۸۳۸ کال د جنوري پر شلمه یې دوست محمد خان ته ډیر<br />
توند لیک واستاه او هغه ته یې ولیکل چي ته باید له روسانو سره هیڅ<br />
ډول ارتباط ټینګ نه کړې. ته باید د برټانیې د خوښي او سال پرته<br />
د هغوی هیڅ استازی ونه منې او هیڅ ډول اړیکي ورسره ټینګ نه<br />
کړي. ته باید کپټان ویتکیویچ په آب سره رخصت کړې او د پیښور<br />
په برخه کي له ټولو ادعاوو څخه الس واخلې. )۲۶(<br />
هارالن وایی زه له امیر دوست محمد خان سره ناست وم چي دغه<br />
لیک را ورسیدی. هغه ماته لیک راکړ<strong>،</strong> ما ولوست<strong>،</strong> وروسته الس پر<br />
الس شو<strong>،</strong> ټولو ولوست. چا ویل چي امیردي یو ځل بیا هم له برټانیې<br />
سره په تماس کي شي. چا ویل چي د روسیې خوا دي ونیسی. چا<br />
ال ویل چي امیر دي برنس په سزا ورشوی. باالخره یوه بارکزي مشر<br />
پیشنهاد وکړ چي هارالن ته دي له برنس سر د خبرو کولو وظیفه<br />
ورکړه شي. برنس په دې پوهیدی چی هغه نور هیڅ نه سي کوالی
55<br />
او کله چي هارالن د خبرو پیشنهاد ورته وکړ نو برنس هغه یوه ورځ<br />
ټال کړ او بله ورځ بیخي خبرو ته حاضر نه شو. هارالن وایی زه بیخي<br />
حیران شوم چي برنس په دې اصل څرنګه نه پوهیږي چي دا د دوو<br />
هیوادونو تر منځ د حقوقو د مساوات څخه سرغړونه ده. )۲۷(<br />
برنس د اپریل پر شپږویشتمه له کابل څخه حرکت وکړ او چارلس<br />
میسن هم له هغه سره یو ځای له کابله والړ. هارالن دا وخت څه<br />
باندي یو کال د امیر دوست محمد خان د پوځیانو په روزلو تیر کړي<br />
و. او اوس هغه وخت را رسیدلی وو چي هارالن خپل روزل شوي<br />
پوځیان د عمل په ډګر کی آزمییلي وای. امیر دوست محمد خان د<br />
۱۸۳۸ کال په اوړي کي هغه ته وظیفه ورکړه چي د کندوز د اوزبک<br />
جنګ ساالر مراد بیګ چاره وکړي. هغه تر خپلي کمبلي پښې ډیري<br />
اوږدې کړي وې. په لویو الرو کي یې کاروانونه لوټل او تر هره ځایه<br />
چي یې الس رسیدی<strong>،</strong> خلک یې نیول او د غالمانو په بازارونو کي<br />
یې خرڅول. هارالن مراد بیګ ته د سزا ورکولو او الري ته د سمولو<br />
لپاره څوارلس سوه سواره<strong>،</strong> یوولس سوه پیاده<strong>،</strong> دوه زره آسونه<strong>،</strong> څلور<br />
سوه اوښان ورسره واخیستل او د شمال پر لور یې حرکت وکړ. د هغه<br />
سره په دې پوځي سفر کي د امیر دوست محمد خان زوی سردار<br />
محمد اکرم خان هم ملګری وو. هارالن د سپټمبر په میاشت کي د<br />
شمال پر لور حرکت وکړ. دا وخت انګریزانو پر افغانستان باندي د<br />
مستقیم یرغل کولو او د امیر دوست محمد خان پر ځای د شاه شجاع<br />
د کښنیولو فیصله کړې وه. اکیزانډر برنس د دې مفکورې مخالف<br />
وو او استدالل یې کاوه چي که د دغه نیمایی مرستي چي موږ یې له<br />
شاه شجاع سره کوو له امیر دوست محمد خان سره وشي هغه به سبا<br />
ته د روسانو څخه مخ واړوي او د انګریزانو ملګری به شي. مګر کالد<br />
وید<strong>،</strong> مکناټن او الرډ آکلینډ پر افغانستان باندي د یرغل کولو فیصله<br />
کړې وه او د اکټوبر پر اته لسمه یې د سیملې اعالمیه خپره کړه. د<br />
دې یرغل پړه یې پر دوست محمد خان واچوله؛ او اعالن یې وکړ<br />
چي هغه د انګریزانو له دښمنانو سره الس یو کړی دی او تر څو چي<br />
هغه د کابل پر تخت ناست وي انګریزان به په هند کي د سولي او<br />
کراری مخ ونه وینی.<br />
هارالن په دغه وخت کي د شمال پر لور ډیر زیات پر مخ تللی وو او<br />
پر افغانستان باندي د انګریزانو د <strong>حمل</strong>ې څخه تر پایه بیخبره پاته شو.<br />
ښایی امیر دوست محمد خان هم دا فکر نه وو کړی چي انګریزان<strong>،</strong><br />
پرته له هیڅ دلیل څخه<strong>،</strong> د هغه پر خاوره باندي<strong>،</strong> په دومره سپین<br />
سترګي<strong>،</strong> <strong>حمل</strong>ه وکړي.<br />
مخکي له هغه چي هارالن کندوز ته رسیدلی وای او مراد بیګ یې په<br />
سزا رسولی وای باید چي یو ځل یې له هزاره ګانو د کابل د حکومت<br />
حسابونه تصفیه کړي وای. هزاره ګانو له څه وخت راهیسي د کابل<br />
حکومت ته مالیات نه وه ورکړي. خو سره له دې هم ټول په دې<br />
خوشاله وه چي د کابل څخه د مراد بیګ د خپلو لپاره قوه روانه شوې<br />
ده ځکه چي ټول هزاره د مراد بیګ <strong>حمل</strong>و او د غالمانو په بازارونو<br />
کي د هغوی د ښځو او نارینه وو خرڅول کیدلو تر پزي رسولي وه.<br />
کندوز ته په الره کي د سیغان ډیر مهم مرکز او سنګر پروت وو چي<br />
د محمدعلي بیګ په نوم یوه تاجک جنګ ساالر حکومت پکښي<br />
کاوه. دا سړی د غالمانو په تجارت کي تر مراد بیګ کم نه وو او<br />
ده هم هزاره ګان تر پزي رسولي وه. هارالن لومړی پر سیغان باندي<br />
د توپچي قواوو یوه زوروره <strong>حمل</strong>ه وکړه او په ډیر لنډ وخت کي یې<br />
قال فتح کړه او د شاوخوا عالقو اوسیدونکو ته یې د کابل د حکومتي<br />
قواوو زور وښود. د سیغان د قال د فتح کیدلو سره د هزاره ګانو مشر<br />
محمد رفیع بیګ د سردار محمد اکرم خان خیمې ته ورغی او د کابل
56<br />
له حکومت سره یې د همکاری کولو ژمنه وکړه. د هزاره مشرانو د<br />
هارالن له پوځ سره تر لسو ورځو تیرولو وروسته هغه ته بلنه ورکړه<br />
چي د هغوی سیمي ته ورسره والړ شي او د هزاره ګانو قوه هم ورسره<br />
واخلي. هارالن د محمد رفیع بیګ او د هغه له پیر او وزیر سید نجف<br />
سره د هغوی سیمي ته روان شو.<br />
هارالن د محمد رفیع بیګ د حکومت د طرز او د خلکو د ژوندانه<br />
او اجتماعي اړیکو په باره کي ډیر په زړه پوري معلومات ورکوي او<br />
باالخره د هزاره ګانو د ښځو په باره کي وایی د هزاره ګانو ښځي<br />
د دیوالونو شاته نه اوسیږي او مخونه نه پټوي. هغوی له خپلو نارینه<br />
وو سره په ورځني کاروبار کي مساوی برخه اخلي<strong>،</strong> ښکار ته ورسره<br />
ځي او حتی په جنګونو کي برخه ورسره اخلي. نارینه یې ښځو ته<br />
ډیر زیات درناوی لري. په هزاره ګانو کي ښځه او میړه نه بیلیدونکي<br />
دي. د خپل میړه سره په دفتر کي ناسته وي. د خپل میړه په څیر یې<br />
موزې په پښو وي او هر آن جنګ او <strong>حمل</strong>ې ته تیاره وي<strong>،</strong> او ښځي په<br />
جنګونو کي د خپلو نارینه وو په څیر زړه وري او غښتلي دي. میړونه<br />
له خپلو ښځو سره د مساوي انډیواالنو په څیر ژوند کوي. د ژوند په<br />
ټولو چارو کي سال ورسره کوي او که چیري کومه مسله را منځته<br />
کیږي او ښځي حاضري نه وي نو میړونه د هغې مسلې فیصله د خپلي<br />
ښځي تر راتګ پوري ځنډوي. ښځي د نارینه وو په څير د غرونو<br />
په خطرناکو کمرونو کي په ډیره زړه ورتیا په ښکارونو کي مشغولی<br />
وي او په هوسیو پسي یې تازیان خوشي کړي او د نیزو وارونه کوي.<br />
د هزاره ګانو ښځي نه یوازي مغروري او زړه وري دي بلکه ډیري<br />
جذابي او ښایستې هم دي. )۲۸(<br />
د هزاره ګانو مشر محمد رفیع بیګ<strong>،</strong> جوسیا هارالن ته خپله لور ورکړه<br />
او په جهیز کي یې آسونه<strong>،</strong> غالمان<strong>،</strong> کراستي<strong>،</strong> قالیني او راز راز جامې<br />
ورکړې. واده د ناوي د پالر په کور کي وو او د واده د مراسمو په<br />
ترڅ کي د آسونو مسابقې وشوې<strong>،</strong> نښي وویشتلي شوې او یوه بل ته<br />
یې سوغاتونه سره ورکړل. هارالن څو شپې ورځي په ښکارونو او<br />
میلمستیاو تیري کړې او په دې ترڅ کي یې د محمد رفیع بیګ سره<br />
یو تړون السلیک کړ او له هغه سره یې ژمنه وکړه چي هزاره ګانو<br />
ته به پوځي روزنه ورکوي او د کندوز پر لور یې حرکت وکړ. )۲۹(<br />
کله چي هارالن کهمرد ته ورسیدی<strong>،</strong> هلته<strong>،</strong> د میرولي په نوم<strong>،</strong> د اوزبکو<br />
یو بل جنګ ساالر<strong>،</strong> چي د خلم او تاشقرغان حکمران وو<strong>،</strong> او د مراد<br />
بیګ سره یې له ډیره وخته دښمني درلوده<strong>،</strong> د زرو تنو سپرو سره<br />
ورغی او ورسره ملګری شو. په الر کي یې د<strong>،</strong> صوفي بیګ په نوم<strong>،</strong><br />
یوه بل اوزبک جنګ ساالر د دره صوف پر مرکز باندي <strong>حمل</strong>ه وکړه.<br />
دره صوف د هارالن د توپچي قوې په مقابل کي ایله څو ساعته<br />
مقاومت وکړ او قال فتح شوه. صوفي بیګ هم د مراد بیګ په څیر د<br />
غالمانو تاجر وو او د آسونو په بدل کي یې خپل نیول شوي کسان<br />
خرڅول. هغه ته په دې تازه شپو ورځو کي دریو سوو هزاره کورنیو<br />
پناه ور وړې وه او صوفي بیګ دې ته منتظر وو چي کله یې په ښه بیه<br />
خرڅ کړي. هارالن د دره صوف په قال کي په وچو څاهانو او د قال په<br />
سیاه چاالنو کي دوه سوه هزاره بندیان پیدا کړل. هغوی یې سمدستي<br />
خوشي کړل او خپلو کورونو او دوستانو ته یې ولیږل.<br />
جوسیا هارالن د خپلو قواوو سره د کندوز پر لور حرکت وکړ. مراد<br />
بیګ ته تازه د دره صوف د فتح کیدلو خبرونه رسیدلي وه. هغه په<br />
ځان کي د هارالن د توپچي قوې او د هزاره او اوزبکو مخالفینو سره<br />
د جګړې توان نه لیدی. پرته له جنګه تسلیم شو او د هارالن سره یې<br />
موافقه السلیک کړه. د میرولي څخه ټولي نیولي مځکي یې خوشي<br />
کړې<strong>،</strong> امیر دوست محمد خان ته یې د مشرورور خطاب وکړ او دا
57<br />
یې ومنله چي نور به د شمالي اسیا او هند ترمنځ له کاروانونو څخه<br />
مالیه نه اخلي. چي دا په حقیقت کي د کابل له خزانې سره ډیره لویه<br />
مرسته وه.<br />
هارالن د خپل دې اوږده او له سختیو او خطرونو ډک سفر څخه ډیر<br />
راضي وو او د ۱۸۳۹ کال د مارچ په میاشت کي یې د کابل پر لور<br />
حرکت وکړ. د اپریل پر پنځمه کابل ته ورسیدی او سیده باالحصار<br />
ته والړ. امیر دوست محمد خان یې ولیدی خو امیر په داسي حال<br />
کي نه وو چی د ده د بریالیو سفرونو کیسو ته غوږ ونیسي. دا وخت<br />
هغه له یوه بل ډیر قوي دښمن سره مخامخ وو. د برټانیې قواوو د هغه<br />
د نسکورولو او د کابل پرتخت باندي د شاه شجاع د کښینولو دپاره<br />
افغانستان ته قواوي ننه ایستلي وې. )۳۰(<br />
امیر دوست محمد خان<strong>،</strong> خپل ورور نواب جبارخان<strong>،</strong> چي د انګریزانو<br />
سره په دوستي مشهور وو<strong>،</strong> په غزني کي<strong>،</strong> د انګریزانو کمپ ته د خبرو<br />
لپاره واستاوه. هغه د الیکزانډر برنس او وروسته پخپله له شاه شجاع<br />
سره وکتل او د دوست محمد خان پیشنهادونه یې ورته وړاندي کړل.<br />
انګریزانو ورته وویل چي د امیر لپاره یوازینی الره دا ده چي خپل<br />
ځان موږ ته تسلیم کړي او موږ یې هندوستان ته واستوو. نواب جبار<br />
خان بیرته کابل ته ستون شو او امیر ته پرته له جنګه بله الره پاته نه<br />
شوه. هغه د دښمن مخي ته ارغندي ته ورغی او هلته یې خیمه خپل<br />
پوځیان ځای پرځای کړل. امیر غوښتل چي په میدان کي له دښمن<br />
سره وجنګیږي<strong>،</strong> مګر جنګ یې په چا کړی وای. د امیر په کمپ کي<br />
خیانت پیل شوی وو. د قزلباشو رشوت خواره مشران د امیر له کمپ<br />
څخه ووتل او چنداني وفادار ملګری ورته پاته نه شو. امیر شاوخوا<br />
وکتل او هري خواته یې نامردان ولیدل. په ټول ژوند کي یې د مړاني<br />
وینه داسي پر جوش نه وه راغلې. په هغه تنګسه کي چي ټولو نامردي<br />
وکړه یوازي دی پر خپله مړانه ټینګ ودریدی. امیر ته بله الره پاته<br />
نه شوه او قرآن شریف په الس<strong>،</strong> پر خپلو لښکرو وګرځیدی. ټولو ته<br />
یې ویل چي اخر مسلمانان یاست خپل نومونه مه بدوی او خپل دین<br />
ته سپکاوی مه کوی او د هغه چا غیږ ته مه لویږی چي وطن ته یې<br />
کافران راوستلي دي. ده ټولو ته وویل چي د ده تر بیرغ الندي را ټول<br />
شي<strong>،</strong> یرغلګرو فرنګیانو ته ماته ورکړي او یا د دغه مقدس هدف په<br />
الره کي شهیدان شي. وروسته یې بیا خپلو پوځیانو ته هغه سوګندونه<br />
ور په زړه کړل چي له ده سره یې یاد کړي وه. وروسته یې ټولو ته<br />
وویل چي تاسي دیارلس کاله زما نمک خوړلی دی. که تاسي حتما<br />
غواړی چي د بل بادار خدمت وکړی نو زما د کلونو احسانونو او<br />
خدمتونو په بدل کي دا یوه ځواني راسره وکړی. د فتح خان د ورور<br />
تر څنګ تر هغه ګړیه پوري ودریږی چي هغه د فرنګي سپیو پر سپرو<br />
عسکرو باندي خپله وروستۍ <strong>حمل</strong>ه کوي او وژل کیږي. بیا نو تاسي<br />
والړ شی او له شاه شجاع سره خپل تړون وکړی.<br />
د امیر دوست محمد خان دې وروستي خواست هیڅ ګټه ونه کړه<strong>،</strong><br />
هیڅوک له ځایه ونه خوځیدی. په پوځ کي یې چنداني داسي څوک<br />
پاته نه وو چي د میړه حساب ورباندي وشي. په ډیری ناهیلۍ یې هري<br />
خواته وکتل او خپل بې زړه ملګري یې تر نظر تیر کړل.دی پوه شو<br />
چي تر خپل بیرغ الندي د هغوی د بیرته را غونډولو لپاره هیڅ امید<br />
پاته نه دی. دی پوه شو چي شاوخوا خاینان او هغه نامردان ورباندي<br />
را ګرځیدلي دي چي هر ګړی غواړي یوازي یې پر میدان پریږدي.<br />
لومړی یې قزلباش رخصت کړل او وروسته یې ټولو هغو کسانو ته<br />
چي غوښتل یې د شاه شجاع خدمت وکړي رخصت ورکړ. )۳۱(<br />
مؤذن د ماښام آذان کاوه چي د قزلباشو د قوماندان یو نوکر امیر ته<br />
راغی او ورته وې ویل چي قوماندان وایی زه ستا ساتنه نه سم کوالی.<br />
ټولو عسکرو ښورښ کړی دی او غواړي تا پخپله خیمه کي مړ کړي.<br />
جوسیا هارالن په دغه صحنه کي حاضر وو او لیکي:<br />
“ هغه په ډیره غوسه او لوړ آواز خپل نوکر ته ږغ کړل. مګر له قدرته<br />
لویدلي امیر ته حتی یو غالم هم پاته نه وو. یوه نابلده سړي هغه ته د
58<br />
اوداسه لپاره د اوبو ډکه کوزه راوړه. هغه په ډیر غمګین حالت کي<br />
خپل وروستی لمونځ وکړ. ده خپل لمونځ خالص کړ او د خپلي<br />
بګړۍ په تړلو لګیا شو د خیمې په خوله کي یې زین کړی آس والړ<br />
وو. بې نظمو عسکرو<strong>،</strong> چي غامغال یې جوړ کړی وو<strong>،</strong> د امیر د خیمې<br />
خواته هجوم راووړ. د امیر محافظین تري تم شوي وه.د دوست محمد<br />
خان هغه نوکر چي د آس جلو یې نیولی وو<strong>،</strong> دې خوا ها خوا پوري<br />
وهل کیدی. یوه نوکر هغه بالښت کش کړ چي امیر تکیه ورته کړې<br />
وه. هغه بل راوځغستل او د قیمتي ایراني غالۍ څخه یې د ټوټې په جال<br />
کولو پیل وکړ. هغه دریم سړي د امیر د لمانځه ښایسته مسله وتښتوله.<br />
امیر ناره کړه چي ودریږی! د بګړۍ د تړلو وخت خو راکړی. امیر<br />
په ډیري ناهیلۍ هغو کسانو ته وکتل چي ده نازولي وه او یو وخت<br />
یې د ده په مخ کي د ده ستایني کولې. کله چي امیر له خیمې څخه<br />
را ووت نو ږغ یې کړل چي په خیمه کي هر څه په الس درځي هغه<br />
ټول واخلی او خیمه هم ستاسو ده. په یوه ګړي کي چور جوړ سو<strong>،</strong><br />
پر خیمه باندي یې هجوم ورووړ<strong>،</strong> توري را ووتلې خیمه<strong>،</strong> د خیمې<br />
تناوونه<strong>،</strong> غالۍ<strong>،</strong> بالښتان او پردې چور سوې.امیر خپله پښه په رکاب<br />
کي کړه. د امیر هغو پخوانیو طرفدارانویوه بل ته سره وکتل چي د<br />
قدرت په وخت کي یې تر ټولو نیژدې ملګري او نن یې لومړۍ درجه<br />
دښمنان وه. د امیر ځیرکو سترګو په دغه حال کي هم هغوی ولیدل<br />
او یو دم پر آس سپور سو. په دغه وخت کي چي عسکر او نوکر په<br />
چور او تاالن لګیا وه<strong>،</strong> د وسلو او مهماتو په ډیپو کي څو پر له پسې<br />
چاودني وسوې. امیر د چاودنو په اثر جوړ سوي دود او غبار خواته<br />
خپل آس رهي کړ <strong>،</strong> له سترګو پناه سو او ځان یې د دښمنانو له تعقیب<br />
څخه وژغوره”. )۳۲(<br />
هارالن وایي ده نه غوښتل چي د شاه شجاع له رژیم سره کار وکړي.<br />
خو ده بیا هم له مکناټنMacnaghten Sir William سره چي<br />
دی وایی ډیر په ځان مغرور سړی وو<strong>،</strong> تماس ونیوی او هغه ته یې<br />
پیشنهاد وکړ چي د پخواني رژیم له مشرانو سره به د هغوی د روغي<br />
جوړي لپاره منځګړتوب وکړي<strong>،</strong> څو د نورو وینو تويیدلو مخه ونیوله<br />
سي. امیر دوست محمد خان تر هندوکش اوښتی وو <strong>،</strong> خو د هغه<br />
وراره نواب زمان خان په جالل اباد کي پټ وو. نواب د برټانیې د<br />
قواوو د یرغل څخه سره سم د هارالن څخه وغوښتل چي که برټانیه<br />
د هغه د ژوند ضمانت وکړي نو دی به د جالل اباد یاغي غلجي قبایل<br />
له ښورښ څخه را وګرځوي. غلجي قبایل چي ډیر جنګي او ټینګ<br />
مذهبي خلک وه د شاه شجاع له پاچا کیدلو سره سخت مخالف وه.<br />
مکناټن په دغه ډول روغه جوړه خوشاله وو او شاه شجاع هم د نواب<br />
زمان خان د ژوند د ضمانت د پاره یو لیک ورکړ او ورته وې لیکل<br />
چي د زمان خان سره به ښه سلوک وسي. هارالن وایی زمان خان هم<br />
زما په مشوره عمل وکړ او د غلجیو له مشرانو سره یې خبري وکړي<br />
چي د شاه شجاع له حکومت سره مخالفت ونه کړي. خو هارالن وایی<br />
چي د برټانیې قواوو نواب زمان خان ته د هرکلي ویلو پر ځای هغه<br />
په کور کي نظر بند کړ. ما د انګریزانو په وعده اعتبار وکړ خو هغوی<br />
زما له وجود څخه بده استفاده وکړه. دی د دې کار پړه پر خپل زاړه<br />
رقیب الیکزانډر برنس باندي<strong>،</strong> چی دی وایی هیڅ ډول اخالقي اصول<br />
یې نه رعایتول<strong>،</strong> اچوي. هارالن وایی هغه زما سره شخصي دښمني پالل<br />
او زما په نفوذ یې کست کیدی. هارالن خبرداری ورکړی وو چي<br />
غلجي قبایل<strong>،</strong> چي د هند په الره کي پراته کوتلونه یې په کنټرول کي<br />
دي<strong>،</strong> د نوي رژیم لپاره ډیر خطرناک دي. د هارالن پر دې مشوره<br />
باندي چا غوږ ونه نیوی او د دې پرځای چي د غلجیو د کنټرولولو<br />
لپاره د هارالن او زمان خان له نفوذ او پوهي څخه ګټه واخیستله سي<br />
هغوی تحقیر سول. دا داسي یوه فیصله وه چي مکناټن او برنس دواړه<br />
به له مرګ څخه مخکي ورباندي پښیمانه سوي وي. )۳۳(<br />
هارالن وایی نوي رژیم کوالی سوای چي د قبایلو مشران او د پخواني<br />
رژیم مقامات راضي وساتي . خو شاه شجاع د غچ اخیستلو لپاره<br />
راغلی وو او ټول هغه کسان یې چي له حکومت سره د همکارۍ<br />
کولو لپاره حاضر سول<strong>،</strong> د انګریزانو په سال او هدایت د بندیخانو شمه<br />
کړل او په عوض کي یې هغه کسان مقرر کړل چي د هغه د دیرش<br />
کلن تبعید په وخت کي یې غوړه مالۍ ورته کړي وې. )۳۴(<br />
هارالن وایی د برټانیې قواوو ته دا معلومه نه وه چي په افغانستان کي<br />
د دې یرغلګرو کفارو په مقابل کي هره ورځ څومره کرکه زیاتیدله<strong>،</strong><br />
ځکه چي انګریزانو هغوی ته په ډیره سپکه سترګه کتل او د هغوی د<br />
ناموس رعایت یې نه کاوه. الیکزانډر برنس وایی خراب وزیران د هر<br />
حکومت په مقابل کي د کرکي د راپاریدلو تر ټولو لوی عامل دی او<br />
زه فکر نه کوم چي هیڅ پاچا به د شاه شجاع په ډول خراب وزیران<br />
درلودلي وي. )۳۵(<br />
شاه شجاع له لودیانې څخه د مالشکور په نوم خپل یو باوري سړی<br />
ورسره راوستلی وو. هغه په عمر زړو او ډیر کمزوری وو. حافظه یې<br />
دونه کمزورې وه چي یوه ورځ به یې یو سړی ولیدی بله ورځ به<br />
یې نه پیژاند. شاه شجاع د خپلي پاچهی په وخت کي له هغه څخه د<br />
کومي خطا له امله دواړه غوږونه پرې کړي وه. دا سړی د پاچا وزیر<br />
وو او پر شاوخوا یې داسي کسان را ګرځولي وه چي هیڅ یوه یې په<br />
فساد او خیانت کي ساری نه درلود. چا چي به د هغه له السه انګریزانو<br />
ته شکایت وکړ<strong>،</strong> انګریزانو به پر مالشکور باندي خط ورکړ او مال<br />
شکور به هغه ته د شکایت په ګناه سزا ورکوله. )۳۶(<br />
هارالن هم د نورو افغانانو په څیر په غوسه وو او په ډیر افسوس یې<br />
هغه وختونه ور په یادول چي دا ښار خپلواک وو. دی وایی هغه کابل<br />
چي د زرو باغونو ښار وو<strong>،</strong> او په هغو شپو کي جنت بلل کیدی اوس<br />
یې د اوسیدونکو په زړونو کي خوښي پایماله سوې ده. ما دا هیواد د<br />
نظم او کرارۍ په وخت کي لیدلی وو. اوس د هغو بې احساسو بیګانه<br />
وحشي خوګانو ناروا مداخلې چټل کړی دی چي عادات یې شریر
59<br />
دي<strong>،</strong> ذوق او سلیقه یې د کوڅه ډبو ده<strong>،</strong> د هغو مشرانو د الس آلې<br />
دي چي د وینو تږي دي او فتوحاتو ته یې مخه کړې ده. د کمزورو<br />
زړونه یې آزار کړل او د خلکو په زړونو او حنجرو کي یې د خوښۍ<br />
او خوشالۍ اوازونه خاموش کړل. )۳۷(<br />
هارالن ته دوه کاله پرله پسې امیردوست محمد خان په باالحصار<br />
کي ځای ورکړی وو. هارالن یو ماپښین خپل کورته والړ خو کتل<br />
یې چي د ده کور د شاه شجاع یوه درباري اشغال کړی دی. او تر<br />
ټولو بده ال دا چي د برټانیې یو پوځي ډاکټر جیمز اټکینسنJames<br />
Atkinson د هغه پر یوه ښه آس باندي سپور وو. هارالن وایی<br />
سمدستي مي اټکینسن له آسه را وغورځاوه او آس مي ورڅخه<br />
واخیست. وروسته په ډیر تلوار کورته ننوتلم او اشغالګر مي له خپل<br />
کور څخه په پوري وهلو وایست. درباري او اټکینسن د انګریزي پوځ<br />
سرمامور جي ایچ مګریګورG.H.McGregor ته شکایت وکړ. هغه<br />
ماته سمدستي یو لیک را واستاوه او راته وې لیکل چي آس او کور<br />
او نور هر څه د انګریزي فاتحانو مال دی. هارالن وایی زما اعصاب<br />
خراب سول او مګریګور ته مي ولیکل چي زه په دې ملک کي یو<br />
بیګانه یم او یو څو شپې به دلته یم. زه نه د برټانیې له حکومت او نه د<br />
افغانستان له حکومت سره اړه لرم. زه باید اعتراف وکړم چي د برټانیې<br />
د پوځ دا حق په رسمیت نه سم پیژندالی چي د امریکا د یوه تبعه په<br />
مال دي دعوه وکړي. هارالن میګریګور ته په خپل لیک کي ولیکل<br />
چي کور او سامان نور په برټانیه اړه لري او آس هم ډاکټر اټکینسن<br />
ته ورکوالی سي. زه سبا له دې ملکه روانیږم. )۳۸(<br />
هارالن دونه په غوسه وو چي خپل ټول سامانونه حتی خپله ورته<br />
ګرانه کتابخانه یې په کابل کي پریښودله او د ۱۸۳۹ کال د اکټوبر پر<br />
نولسمه له هغه ښار څخه ووت. که څه هم چي هارالن هر وخت ویل<br />
چي په خپله خوښه له کابل څخه والړ مګر د هغه برټانوي مخالفینو<br />
ویل چي هغه یې له کابل څخه وتلو ته مجبور کړ. هند ته یې واستاوه.<br />
په لودیانه کي یې د لنډ وخت لپاره توقیف کړ؛ کلکتې ته یې واستاوه<br />
او بیا یې نو د هغه هیواد په لګښت چي ده تر مرګه کرکه ورڅخه<br />
کوله امریکا ته ولیږی. )۳۹(<br />
هارالن ولیکل چي د برټانیې پوځ خپل مخالفین ډیر ژر وځپل. او<br />
دوی یوازي هغه وخت قناعت کوي چي افغانان یوازي تسلیم ته نه<br />
بلکه غالمۍ ته غاړه کښیږدی او د هغوی ملي هویت په بشپړه توګه له<br />
منځه یوسي. د دې نتیجه به داسي فاجعه وي چي برټانیې به په ټول<br />
ژوند کي لیدلې نه وي. هارالن لیکي چي که یو هیواد د بل هیواد<br />
خلک د پوځ په زور وځپي<strong>،</strong> په داسي حال کي چي د هغه هیواد<br />
خلکو په یوه سال د ازادۍ لپاره مال تړلې وي نو دا داسي معنی لري<br />
لکه یو څوک چی د یوه بشپړ ملت د بندي کولو تکل وکړي. دغه<br />
ډول ټولي پروژې موقتي او کم دوامه دي او نتیجه یې معموال فاجعه<br />
وي. اشغالګر پوځ باید هر وخت د ځپل سویو او توهین سویو خلکو<br />
د انتقام له لمبې څخه اندیښنه ولري<strong>،</strong> او دا ویره ورسره وي چي که<br />
دا ټول خلک په قار سول او په پټو سترګو یې په یوه ناره مقاومت او<br />
یرغل پیل کړ موږ به څه کوو. )۴۰(<br />
د برټانیې د وروستیو ادعاوو په خالف<strong>،</strong> هارالن کلکتې ته بیخي تللی<br />
نه دی بلکه د لویدیځ لوري ته یې مخ واړاوه<strong>،</strong> اروپا او روسیې ته والړ<br />
او دې سفرونو یې دوه کاله واخیستل... داسي ښکاري چي هغه به<strong>،</strong><br />
په الره کي<strong>،</strong> په ایران کي له یو شمیر مسیحي مبلغینو سره کتلي وي<br />
او هلته یې ځان د فالدلفیا اوسیدونکی ډګروال جوسیا هارالن معرفي<br />
کړی دی. د ۱۸۴۰ کال د سپټمبر تر شپږمي پوري په قاهره کي وو او<br />
د امریکا له کونسلګری څخه یې<strong>،</strong> د اروپا د سفر لپاره<strong>،</strong> خپل پاسپورټ<br />
ترالسه کړی او په پاسپورټ کي یې ګواکي ترفیع کړې او جنرال<br />
هارالن پکښي لیکلی دی. له قاهرې څخه برټانیې ته له هغه ځایه<br />
روسیې ته او وروسته امریکا ته ستون سوی دی.<br />
هارالن ټول هغو برټانوي مقامات چي پر افغانستان باندي یې په یرغل<br />
کي الس درلود وغندل. هغوی یې خودخواه<strong>،</strong> مغرور او حتی احمق<br />
وبلل او د برټانیې امپراطوري یې هغه پراخه او ستره فاسده دستګاه<br />
وبلله چي په میلونونو ځپل سویو او لوټل سویو خلکو ته یې پرته له<br />
بدمرغۍ بل هیڅ نه دي راوړي. دوی نه د آسیا هیوادونو ته اروپایی<br />
مدنیت او هنرونه ور وړي دي او نه یې هغوی ته علم وروړی دی.<br />
بلکه د برټانیې حکومت د برټانوي هند ټولو کروندګرو ته زولنې په<br />
سوغات وروړي دي. هغي سیمي ته چي ستر سکندر تمدن ورووړ<strong>،</strong><br />
برټانیې قحطي<strong>،</strong> نارضاییت<strong>،</strong> د عایداتو کموالی<strong>،</strong> د جنایتونو پراخوالی<strong>،</strong><br />
ښوروښونه او بلواوي<strong>،</strong> مالي بحرانونه او مفلسي<strong>،</strong> د حق په مقابل کي<br />
زور<strong>،</strong> د کښت او کروندې کموالی او نوري ټولي بدمرغۍ ور وړي<br />
دي. نه کانالونه جوړ سوي دي<strong>،</strong> نه سړکونه تیار سوي دي<strong>،</strong> نه عامه<br />
خدمات درک لري<strong>،</strong> نه تعلیم او تربیه سته . موږ هلته د پوځي استبداد<br />
نتایج ګورو. هغه حکومت چي پر میلیونو انسانانو باندي په وچ زور<br />
تپل سوی وي او د توري په زور چلیږي او د بشر دوستی هیڅ اساس<br />
ونه لريو له حرص څخه زیږیدلی وي او د استبداد په قوه وچلیږي هغه<br />
باالخره په وینو کي ډوبیږي.<br />
هارالن د برټانیې د پوځ او پوځي عملیاتو لپاره ډیره تاریکه آینده پیش<br />
بیني کوله او ویل یې چي د هندي قفقاز پر څوکو باندي وریځي را<br />
ټولي سوي دي او د برټانیې پر پوځ باندي به د بریښناوو او تندرونو<br />
باران جوړ کړي. دا وریځي په ټول هند کي د هر برټانوي د تباه<br />
کیدلو زیری ورکوي. ده پیش بیني کړې وه چي هر کله خلک را<br />
پورته سي نو په هند کي د برټانیې قوت سمدستي پرته له مبارزې<br />
ختمیږي او موږ به ګورو چي د هند پوځیان به برټانوي افسران په خپلو<br />
بسترو کي زیندۍ کوي. )۴۱(<br />
هارالن په داسي وخت کي خپل یاداشتونه خپاره کړل او په داسي<br />
حال کي یې پر برټانیې باندي <strong>حمل</strong>ې پیل کړې چي هغوی په هغو
60<br />
Charles Masson, Munshiram Manoharlal<br />
263-2<strong>62</strong> pp 1997 Publishers<br />
360-359 Correspondence pp :14<br />
360 ibid :15<br />
History of the Punjab. Ikram Ali, Low Price :16<br />
53-51 pp 1993 Publications , Delhi<br />
190-189 The Man Who would be King pp :17<br />
190 ibid p :18<br />
382 Narrative p :19<br />
58-57 History of the Punjab, pp :20<br />
194 The Man who p :21<br />
195-194 ibid pp :22<br />
408-407 Correspondence pp :23<br />
410 ibid p :24<br />
429 ibid :25<br />
206-205 The Man pp :26<br />
207-206 ibid pp :27<br />
225 ibid p :28<br />
226 ibid p :29<br />
240-228 ibid pp :30<br />
History of the War in Afghanistan. Sir John :31<br />
-453 pp 1999 William kaye, First Indian Reprint<br />
455<br />
246-245 The Man Who would be King pp :32<br />
249-248 ibid pp :33<br />
249 ibid p :34<br />
250 ibid p :35<br />
483-482 History of the War pp :36<br />
251 The Man Who would be King p :37<br />
253-252 ibid p :38<br />
254-253 ibid :39<br />
254 ibid :40<br />
264 ibid :41<br />
265 ibid :42<br />
شرایطو کي<strong>،</strong> چي تازه یې په افغانستان کي زخم خوړلی وو<strong>،</strong> د داسي<br />
انتقادونو او غندنو توان نه درلود. مشهور انګریز مورخ سر ویلیم کې<strong>،</strong><br />
چي په هغه وخت کي یې د افغانستان د جنګ تاریخ لیکی<strong>،</strong> هارالن<br />
ته دونه په غوسه سو چي هغه یې یو داسي چاالک سړی وباله چي<br />
هیڅ ډول اخالقي اصول نه لري. برټانوي لیکواالنو او سیاستمدارانو د<br />
هغه سختو انتقادونو ته د انګریزانو سره د بیځايه دښمنۍ رنګ ورکړ<br />
او د هغه لیکني یې له اعتباره وغورځولې. که څه هم چي د انګریزانو<br />
تاریخ پوهانو او ستراتیژیسټانو هغه په پټه لوستلې. )۴۲(<br />
د هارالن خاطرات<strong>،</strong> چي درې ټوکه کیدل<strong>،</strong> چا ورته چاپ نه کړل<strong>،</strong><br />
ځکه چي د احتمالي خپریدلو څخه مخکي د برټانیې د حکومتي<br />
مقاماتو له سخت مخالفت سره مخامخ سو. هغه پیسې چي هارالن<br />
له افغانستان او پنجاب څخه خپلي خورته را لیږلي وي<strong>،</strong> خپلوانو یې<br />
لګولي وي او چنداني څه یې ده نه وه پرې ایښي. هارالن له یوې<br />
کلیوالي ښځي سره واده وکړ. داسي ښکاري چي له ښځي سره یې<br />
ژوند ښه نه تیریدی. ویل کیږي چي د هارالن د خاطراتو ډیره زیاته<br />
برخه<strong>،</strong> چي بله نسخه یې موجوده نه وه<strong>،</strong> د ده میرمني د اور پیلوزی<br />
کړ. هارالن باالخره د ۱۸۷۱ کال د اکټوبر پر یویشتمه د امریکا د<br />
سانفرانسیسکو په ښار کي د ۷۲ کالو په عمر وفات سو. یوه ورځ<br />
وروسته په داسي حال کي خاور ته وسپارل سو چي پر جنازه باندي<br />
یې خپلوان حاضر نه وه او هیچا اوښکي پسي تویی نه کړې.<br />
References<br />
The Man Who would be King. Ben Macintyre: :1<br />
2004 United States<br />
)30-pp29 (<br />
58 ibid p :2<br />
125-124 ibid pp :3<br />
130-129 ibid pp :4<br />
140 ibid p :5<br />
159 ibid p :6<br />
Correspondence Related to Persia and :7<br />
p337 1839 Afghanistan. London<br />
340 ibid p :8<br />
330-329 ibid pp :9<br />
360 ibid :10<br />
331-330 ibid pp :11<br />
370-369 ibid pp :12<br />
Narrative of Various Journeys in :13<br />
Balochestan, Afghanistan and the Punjab.
61<br />
تأملی بر نفوذ بنیادگرایی در<br />
درون حکومت پاکستان<br />
میرویس بلخی
<strong>62</strong><br />
با تأسف فراوان<strong>،</strong> یکی از مسایل تنش زا و مناقشه برانگیز در جهان<br />
اسالم<strong>،</strong> ارائه قرائت افراطی از متون دینی است که منجر به دینداری<br />
خشک و تنگ نظرانه در میان مسلمانان شده و جهان اسالم را از توسعه<br />
و پیشرفت های همه جانبه بازمانده است. تأسف برانگیزتر از آن<strong>،</strong> این<br />
بوده است که این نوع دین ورزی در اکثر اوقات با مذاق سیاست<br />
های ایدیولوژیک دولت ها درهم آمیخته و جریانات فکری را به<br />
وجود می آورد که باعث مشکالت پیچیده در جامعه می شود. منطقه<br />
جنوب آسیا<strong>،</strong> بدون شک قربانی ترین منطقه از ناحیه افراط گری دینی<br />
است که شالوده امنیت را خدشه دار کرده است. جمهوری اسالمی<br />
پاکستان به عنوان یکی از دو کشور پر نفوس اسالمی در این منطقه<strong>،</strong><br />
از جمله این قربانی ها است.<br />
این وضعیت ناگوار امروزی<strong>،</strong> نتیجه سیاست های درهم تنیده توسعه<br />
طلبانه ایدیولوژیک با افراطیت دینی است که در صدر برنامه های<br />
دولتمردان این کشور از دهه 60 هجری خورشیدی به این طرف قرار<br />
دارد. این سیاست در واقع برگرفته از این باور نادرست بود که<strong>،</strong> نفوذ<br />
سیاسی اسالم آباد پس از سقوط حاکمیت طرفدار شوروی در کابل<strong>،</strong><br />
تا به دور ترین مرز های اسالمی در آسیای مرکزی خواهد رسید.<br />
طرح سیاسی »اسالمیستان« در جهت عملی ساختن همین برنامه بود<br />
که توسط استراتیژیست های نظامی پاکستان ساخته شده بود و شامل<br />
پاکستان<strong>،</strong> افغانستان و جمهوری های مسلمان نشین آسیای مرکزی می<br />
شد. همین ادغام دین و سیاست توسعه طلبانه به عنوان استراتیژی<strong>،</strong><br />
منتج به حمایت اعراب افراطی در افغانستان پس از جهاد و زمینه<br />
ظهور پدیده طالبان شد.<br />
اگرچه با همکاری نظامی نیرو های ایتالف و جبهه مقاومت ملی<br />
افغانستان<strong>،</strong> طالبان از افغانستان بیرون رانده شدند اما بسیار زود گروه<br />
های مختلف طالبان<strong>،</strong> القاعده و سایر افراطی های آسیای مرکزی و<br />
کشمیر دوباره با استفاده از ابزار تلفیق استراتیژی سیاست و دین به<br />
عنوان برنامه عمل توسعه طلبانه<strong>،</strong> به خود تکان داده<strong>،</strong> دست به فعالیت<br />
های بدتر از پیش زدند. از آنجاییکه نگرش سنتی از دین در منطقه<br />
جنوب آسیا در اعماق اذهان مسلمانان نهادینه شده است<strong>،</strong> بسیار زود<br />
اینگونه قرائت افراطی همه اقشار مردم را مورد تهاجم قرار داده حتی<br />
در درون نظام سیاسی نیز وارد شد. نفوذ روز افزون افراطی گری به<br />
صورت آشکار در ادارات مختلف امنیتی پاکستان دیده می شود.<br />
صدا های افراطیت از تربیون های ادارات دولتی پاکستان بار ها شنیده<br />
شده است اما کسی در بیرون از حلقه پیران کهنه کار سیاست گذار<br />
پاکستان که به زعم خودشان کاری بر منافع ملی پاکستان در دراز<br />
مدت انجام خواهند داد<strong>،</strong> نمی داند که آیا واقعًا آنها سیاست بازی می<br />
کنند یا اینکه با ایجاد نهاد های استراتیژیک افراطی<strong>،</strong> مدیریت آنان از<br />
کنترول حکومت خارج شده و خودشان حیران مانده اند که چه کار<br />
کنند. بسیاری ها باور دارند که افسار اسب وحشی به نام طالبان از<br />
دست پاکستانی ها رها شده است و دیگر باید این خود آنها است که<br />
در زیر سم ها لگدمال شوند.<br />
دولت پاکستان دیگر در هیچ بخش اداری و حکومتی نمی تواند<br />
تنها و مستقل وارد عمل شود. در همه ابعاد جامعه و دولت<strong>،</strong> ریشه<br />
سرطانی افراطیت نفوذ کرده و ریشه هایی دوانده است که نوع شک<br />
و تردید و عدم تصمیم گیری واحد در نظام پاکستان دیده می شود.<br />
امروز پاکستان در شرایط بدتر از افغانستان بسر می برد و اگر روند<br />
این چنین ادامه پیدا کند<strong>،</strong> وضع وخیم تر می شود و گودالی را که<br />
برای افغانستان حفر کرده اند<strong>،</strong> هم خود و هم افغانستان را در آن غرق<br />
می کنند.<br />
اسالم<strong>،</strong> فرقۀ به ظاهر غیر قابل اداره در پاکستان برای ملت آن کشور به<br />
کابوس تبدیل شده است که هر روز ضرر های آن را ملت و حکومت<br />
پاکستان می بیند. دیوبندی ها یگانه گروه آرام دینی در این کشور<br />
بودند که بدون حضور در صحنه رادیکالی به دنبال تبلیغ و تبیین<br />
امور مذهبی بودند<strong>،</strong> اما امروز آشکارا دیده می شود که این گروه<br />
نیز با راهکار شبه نظامی گری در مطبوعات ظاهر شده و موجودیت<br />
تندروی خودشان را به نمایش می گذارند. نگرانی جدی این است<br />
که این تندوران دیوبندی در درون ارتش پاکستان نیز به شدت نفوذ<br />
کرده و از این دستگاه به نفع خودشان استفاده می کنند.<br />
شماری از روزنامه نگاران برجسته پاکستان آشکارا از تهدید گروه<br />
»تحریک طالبان پاکستان« منسوب به قرائت دیوبندی<strong>،</strong> شکایت می<br />
کنند. حامد میر<strong>،</strong> جاوید چودری<strong>،</strong> محمد مالک<strong>،</strong> افتخار عالم و تعداد<br />
دیگر از جمله روزنامه نگاران به نام پاکستان هستند که از طرف<br />
طالبان پاکستانی از طریق نامه<strong>،</strong> ایمیل و یا تیلیفون تهدید شده اند در<br />
حالیکه حکومت پاکستان قادر به حفاظت آنان نبوده و شرایط را<br />
برای فعالیت های خبر و تحلیل از درون پاکستان تنگ تر کرده است.<br />
بعضی های شان مانند شهزاد سلیم قربانی نیز شد.<br />
حامد میر در زمینه دیدگاه نوتری دارد و به این باور است که در<br />
تحدید و تسلیم کردن مطبوعات در پاکستان<strong>،</strong> اگرچه که گروه های<br />
رادیکال تحریک طالبان دست دارد و آنان است که از این آدرس<br />
دست به سرکوب نمودن رسانه ها می زند اما پشتیبانه و ابتکار این<br />
اقدام از شعبه های مختلف سازمان استخبارات پاکستان )آی اس آی(<br />
مدیریت می شود. میر در یکی از نوشته های خودش ادعا کرده است<br />
که واحد مدیریت بحران در وزارت امور داخله پاکستان دستور العمل<br />
هایی به رهبران طالبانی پاکستانی می دهد تا در کدام مقطع به ارتش<br />
<strong>حمل</strong>ه ببرند و در کدام مقطع به رسانه ها.<br />
احسان اهلل احسان<strong>،</strong> سخنگوی طالبان پاکستانی بار ها در رسانه های<br />
خودشان اعالن کرده است که تحریک طالبان پاکستان همه آن<br />
روزنامه نگارانی را که در برابر این تحریک گزارش تهیه می کنند<strong>،</strong><br />
مورد <strong>حمل</strong>ه قرار خواهد داد و نخواهد گذاشت تا برای ارتش نظامی
63<br />
پاکستان همکاری نمایند. زیرا همین تهدید بود که در این اواخر<br />
همدردی با ماللی یوسفزی را نیز یک اصل ضد طالبانی اعالن کردند<br />
و گفتند هرکسی که در مورد یوسفزی اخبار همدردانه پخش کند<strong>،</strong><br />
مورد <strong>حمل</strong>ه طالبان قرار خواهند گرفت.<br />
این فقط روزنامه نگاران نیستند که مورد هدف بنیادگرایان قرار دارند<strong>،</strong><br />
گروه های سیاسی- اجتماعی مانند جنبش متحده قومی نیز زیر تیغ<br />
تحریک رفته است. الطاف حسین<strong>،</strong> رهبر جنبش متحده قومی در برابر<br />
رادیکال ها و اقدام اعمال آنان به شدت موضع گیری کرده و همواره<br />
خواستار برگزاری همه پرسی ملی در پاکستان شده است تا مردم<br />
بین اسالم افراطی و اسالم جناح- بانی پاکستان<strong>،</strong> خود انتخاب کنند.<br />
این گروه همچنان در اعتراض <strong>حمل</strong>ه به ماللی یوسفزی در سرک ها<br />
برآمدند و راهپیمایی کردند.<br />
بنیادگرایان در برابر هیچ اعتراضی زانو خم نمی کنند و هیچ صدایی<br />
را نمی شنوند. عمرفاروق<strong>،</strong> سخنگوی طالبان در کراچی که قبالً یک<br />
عضو جماعت اسالمی پاکستان بود در بیانیه اش گفت: طالبان یک<br />
گروه رزمنده اسالمی است که در برابر کفار می جنگند. کراچی<br />
پایگاه ما است و هرکسی که در برابر ما فعالیت کند<strong>،</strong> مورد هدف<br />
ما قرار خواهد گرفت. ما فقط در انتظار فرمان رهبر خود<strong>،</strong> حکیم اهلل<br />
محسود قرار داریم. امروز در کراچی<strong>،</strong> نفوذ تحریک طالبان به شدت<br />
در مدارس بیشتر شده است و این مدرسه ها است که دیگران را<br />
تهدید می کنند. وفاق المدارس در بیان تهدیدی خود اعالن کرد که<br />
سران جنبش قومی متحده همه بریلوی هستند و باید سرکوب شوند.<br />
بمب سازی و برنامه های ترور در این مدارس برنامه ریزی می شود.<br />
فرقه گرایی مذهبی و قومی شهر کراچی را چنان نا امن ساخته است<br />
که به یک دیگ بخار در حال انفجار تبدیل کرده است. حمالت<br />
انتحاری در این شهر نیز آغاز شده است. <strong>حمل</strong>ه یک موتر در مرکز<br />
پولیس شهر کراچی در هفته اول نوامبر سال جاری میالدی از نمونه<br />
حمالت بود که در اسالم آباد قبالً تجربه شده است. بنا برین جای<br />
تعجب هم نبود زمانیکه جناح طالبان مال فضل اهلل مسئوولیت آن را<br />
بدوش گرفت. پولیس کراچی به این باور رسیده است که نفوذ طالبان<br />
و حمالت آنان را نمی توان در این شهر کاهش داد.<br />
گزارش پولیس سند و CID نشان می دهد که از سال 2008 به این<br />
سو<strong>،</strong> در 134 قضیه دستبرد به بانک های مختلف<strong>،</strong> 131 قضیه آن از<br />
طرف طالبان انجام شده است. این گزارش همچنان می افزاید که تا<br />
هنوز 721 کادر طالبان در کراچی دستگیر شده و 143 باند از بین<br />
برده شده است. طالبان هر بار با عملیات تالفی جویانه شان<strong>،</strong> تالش<br />
کرده اند که نیرو های امنیتی را مورد <strong>حمل</strong>ه تروریستی قرار بدهند.<br />
به نظر می رسد که در حال حاضر طالبان در ریشه کن کردن حزب<br />
ملی عوامی در مناطق پشتون های کراچی تمرکز داشته و رهبران این<br />
گروه را هدف <strong>حمل</strong>ه قرار می دهند.
64<br />
رادیکال های اسالمی نه تنها می خواهند برای اثبات برتری خود<br />
احساسات باقی مانده ضد دیوبندی را در سراسر پاکستان خفه کنند<br />
)چنانچه طالبان و گروه های دیوبندی در حال حاضر تسلط بر مناطق<br />
قبیلوی فدرال<strong>،</strong> در شمال بلوچستان و بخشهایی از پنجاب را تقریبا<br />
تکمیل کرده اند( که به دنبال خفه کردن صدای مطبوعات<strong>،</strong> جامعه<br />
مدنی و نیرو های دموکرات هستند. سیاست ضد امریکایی شدید<br />
ترین شعاری است که زیر عنوان آن می تواند هر نیرو و نهاد پیشرو<br />
در پاکستان را مورد <strong>حمل</strong>ه قرار بدهند. خالد احمد<strong>،</strong> روزنامه نگار<br />
مشهور پاکستانی باورمند است که طالبان پس از اسامه<strong>،</strong> به کمک<br />
ایدیولوگ های القاعده به دنبال بهره برداری از شرایط ناهمگون دینی<br />
در پاکستان است تا اجماع دینی حاکم بر پاکستان را تحت تأثیر قرار<br />
داده و با جایگزینی قرائت جدید خودشان<strong>،</strong> مسئله فرهنگ و تعلیم<strong>،</strong> به<br />
ویژه تعلیم دختران را تغییر بدهند.<br />
دولت پاکستان<strong>،</strong> به خصوص ارتش<strong>،</strong> در مورد دخالت در برابر این<br />
سیاست های طالبانی یا ناتوان شده است و یا احتمال دارد تمایلی در<br />
مقابله با طالبان ندارد. آصف علی زرداری<strong>،</strong> رئیس جمهور پاکستان نیز<br />
در پس از <strong>حمل</strong>ه به ماللی یوسفزی از <strong>حمل</strong>ه به منطقه وزیرستان اظهار<br />
ناتوانی کرد و اعالن داشت که ارتش پاکستان آنقدر فعال نیست که<br />
وارد این منطقه شود.<br />
نتیجه:<br />
مطالعه این نگارش به وضاحت نشان می دهد که استراتیژیست<br />
های پاکستانی در طرح سیاست منطقوی شان به بیراهه رفته اند.<br />
پیامد سیاست های اشتباه آنان هردو ملت پاکستان و افغانستان را در<br />
روزگار سیاه نشانده است. بنًا وقت آن رسیده که این استراتیژیست<br />
ها<strong>،</strong> قبول کنند که دیگر حوصله مردم به پایان رسیده است. طالبان در<br />
همه دستگاه حکومت<strong>،</strong> ارتش و مردم سایه افکنده است و اصطالح<br />
»حکومت سایه یی« را کامالً مورد اجرا قرار داده اند. این مسئله زیان<br />
فراوان به خود پاکستان و افغانستان دارد. همکاری صادقانه پاکستان<br />
با حکومت و مردم افغانستان و همکاری سازمان ملل متحد بدون<br />
مداخله غرض آلود هیچ کشوری<strong>،</strong> می تواند نیرو های اخالل گر<br />
افراطی را نابود کرده و امنیت را در منطقه مجددًا تأمین کند. پروسه<br />
قلب آسیا که مبتنی بر همکاری های منطقوی می باشد<strong>،</strong> فرصت بسیار<br />
غنیمتی است که اسالم آباد با دولت افغانستان همکاری کند. این<br />
استراتیژیست ها باید برنامه هایی را مبتنی بر همگرایی طرح کنند در<br />
غیر آن باید شاهد رخداد ها و تحوالت بسیار بزرگتر از این باشیم که<br />
پاکستانی ها بیشترین ضرر را خواهند کرد زیرا افغانستان خوشبختانه<br />
میدان رقابت های فرقه یی نبوده و در این کشور چندان قرائت های<br />
فاشیستی دینی مختلف زمینه ندارد.
65<br />
چالش های موجود<br />
در سیاست خارجی<br />
اروپا و امریکا<br />
سید حامد انوری<br />
مادرید- اسپانیا
66<br />
)امریکا به دلیل موفقیت در سیستم سازی و افزایش توان اقتصادی-<br />
نظامی<strong>،</strong> در پی مدیریت جهانی است(<br />
اتحادیه اروپا بر اساس قانون اساسى خود<strong>،</strong> دارای ارزشهای مشترک<br />
با ایاالت متحده امریکا است. همین امر موجب افزایش همکاری این<br />
اتحادیه برای مشروعیت بخشی بعضی سیاست های یکجانبه گرایانه<br />
« امریکا « در عرصه بین الملل شده است. با وقوع حادثه ۱۱ سپتمبر<br />
۲۰۰۱<strong>،</strong> سیاست خارجی ایاالت متحده امریکا وارد مرحله جدیدی<br />
شد. واضح تر اینکه یازدهم سپتمبر<strong>،</strong> نقطه عطفی در سیستم امنیتی<br />
دفاعی ایاالت متحده گردید. گسیل نیروهای نظامی در کشور ما<br />
افغانستان<strong>،</strong> <strong>حمل</strong>ه نظامی به عراق و حمایت تسلیحاتی از مخالفان کشور<br />
های عربی بدون در نظرگرفتن اتحادیه اروپا به عنوان یک بازیگر<br />
مهم در عرصه بین الملل <strong>،</strong> موجب چالش جدیدی در رویکرد سیاست<br />
خارجی اروپا نسبت به امریکا گردیده است.<br />
بکارگیری نیروهای نظامی در سیاست بین الملل<strong>،</strong> اعطای خود مختاری<br />
و تغییر رژیم ها تحت عنوان بسط دموکراسی در جهان<strong>،</strong> از جمله<br />
مواردیست که پس از یازدهم سپتمبر<strong>،</strong> در فهرست اولویت های<br />
اساسی سیاست خارجی ایاالت متحده امریکا قرارگرفت. دولتمردان<br />
امریکا با مطرح کردن ایده مبارزه با تروریزم و ایجاد جهان عاری<br />
از تسلیحات هستوی اعالم نمودند که کشورهای سرکش اگر تغییر<br />
رژیم داده شوند تروریست ها مکانى برای مخفی شدن نداشته و از<br />
سوی هم با »تغییر چنین رژیم ها« تسلیحات کشتار جمعی نیز حذف<br />
خواهد شد.<br />
سران ایاالت متحده<strong>،</strong> با این استداللی که با حضور نظامى<strong>،</strong> اقتصادی و<br />
سیاسى مؤثر در حوزههای عمومی روابط بینالملل<strong>،</strong> توانایى مهار جهان<br />
را دارند<strong>،</strong> جهانیان و اروپاییان را به تمکین در برابر خود فراخوانده<strong>،</strong><br />
و انتظار دارند تا کلیه اقدامات فوق از سوی آنان مورد استقبال قرار<br />
گیرد. اما اروپاییان که پذیرش این هژمونی را سرآغاز زوال قدرت<br />
جهانى وحتی منطقوی خود میدانند<strong>،</strong> با این استراتیژی مخالفت دارند.<br />
دو قدرت اصلی اتحادیه اروپا »آلمان و فرانسه« همواره تالش دارند<br />
تا نقش و جایگاه این اتحادیه در معادالت جهانی مساوی با امریکا<br />
باشد نه کمتر از آن.<br />
اتحادیه اروپا<strong>،</strong> پس از تحوالت یازدهم سپتمبر هم بنا بر ارزش های<br />
مشترک سیاسی اقتصادی<strong>،</strong> متناسب به منافع سیاسی نظامی<br />
کشور امریکا رفتار نموده اند. ولی بار ها اعالم داشته اند که همراهی<br />
این اتحادیه به معنی پذیرش کلیه عملکرد<strong>،</strong> یکجانبه گرایانۀ امریکا<strong>،</strong><br />
در جهان نخواهد بود.<br />
در <strong>حمل</strong>ه نظامی به عراق<strong>،</strong> کشور بلجیم با ویتو نمودن درخواست<br />
اضطراری آمریکا مبنى بر حمایت ناتو از جنگ علیه عراق<strong>،</strong> این<br />
مخالفت را وارد مرحله نوینی کرد. لویی میشل<strong>،</strong> وزیر امورخارجه<br />
وقت بلژیک با محکوم کردن رفتار واشنگتن در قبال متحدان اروپایى<br />
اش گفت: »سران امریکا قصد دارد که ارتباطى از نوع ارباب رعیتى<br />
بر آنها تحمیل کند«. والدیمیر پوتین<strong>،</strong> رئیسجمهور روسیه نیز با اعالم<br />
همسویى کامل سیاست های کشورش با آلمان و فرانسه<strong>،</strong> این پیام را<br />
به امریکا داد که بزرگترین قدرت نظامی غیرعضو ناتو نیز با جنگ<br />
عراق مخالف است. انگلستان تنها کشور اروپایی و عضو شورای<br />
امنیت بود که در <strong>حمل</strong>ه به عراق<strong>،</strong> با امریکا همراهى نمود.<br />
به عقیده کار شناسان امروزی امریکا<strong>،</strong> اتحادیه اروپا به تدریج به خطر<br />
واقعی که یکجانبهگرایى امریکا را تهدید میکند<strong>،</strong> تبدیل میگردد.<br />
و این دقیقًا همان خط قرمزی است که امریکا برای اروپاییان ترسیم<br />
کرده است. اخیرًا ایاالت متحده امریکا با همکاری متحد همیشگی<br />
اروپایی اش انگلستان<strong>،</strong> با نفوذ در تاروپود اقتصادی سیاسى<br />
کشورهایی چون اسپانیا<strong>،</strong> یونان و پرتگال<strong>،</strong> میخواهد دوقدرت اصلی<br />
اروپا« آلمان و فرانسه« را در حاشیه براند و از غلظت دیدگاههای<br />
فرانسوی آلمانی در اتحادیه اروپا بکاهد. چنانچه سرمایهگذاری های<br />
اخیر امریکا و انگلیس در کشورهای شرق اروپا به ویژه پولند<strong>،</strong> رومانیا<br />
و هنگری هم در چارچوب همین استراتیژی شدت گرفته است.<br />
سران ایاالت متحده امریکا بر عالوه نگرانی از خطرتدریجی اروپا که<br />
یکجانبه گرایى امریکا را تهدید میکند<strong>،</strong> از استمرار بحران اقتصادی<br />
اروپا و خطر تأثیر آن بر اقتصاد نیمه جان خود نیز در هراس اند. نا<br />
گفته نباید گذاشت که استمرار بحران اقتصادی اروپا با دو نگاه کامالً<br />
متضاد آلمانی فرانسوی باعث دو دستگی در اتحادیه اروپا نیز<br />
گردیده است. »خانم مرکل« طراح اصلی سیاست ریاضتی و آقای<br />
»اوالند« طراح سیاست مبتنی بر رشد<strong>،</strong> برای بیرون رفت از بحران<br />
اقتصادی اروپا اند. سران اتحادیه اروپا<strong>،</strong> بعد از جرو بحث های زیادی<br />
طرح پیشنهادی »سیاست ریاضتی« انگال مرکل را برای مهار و رفع<br />
بحران اقتصادی اروپا به اجرا گذاشتند. اما این سیاست با گذشت<br />
نزدیک به یکسال <strong>،</strong> نه تنها که در رفع بحران کمکی نکرده بلکه باعث<br />
فقر و بیکاری تعداد کثیری مردم در سراسر اروپا<strong>،</strong> به ویژه کشورهای<br />
پرتگال<strong>،</strong> اسپانیا<strong>،</strong> ایتالیا و یونان گردیده و حتی سقوط دو دولت ایتالیا<br />
و یونان را هم در پی داشته است.<br />
سیاست ریاضت اقتصادی <strong>،</strong> به طرحی گفته میشود که دولتها برای<br />
کاهش هزینه ها <strong>،</strong> پرداخت قروض ها و رفع کسری بودجه<strong>،</strong> به کاهش<br />
و یا حذف ارائه برخی خدمات و مزایای عمومی<strong>،</strong> دست میزنند.<br />
هدف از اجرای این طرح<strong>،</strong> بهبود وضعیت مالی<strong>،</strong> بازگرداندن اعتماد<br />
از دست رفته و توانمند کردن کشور ها برای بازیابی طوالنی<br />
مدت است اما اجرای یکساله این طرح در اروپا<strong>،</strong> مخصوصًا در کشور<br />
های اسپانیا<strong>،</strong> ایتالیا و یونان موجب افزایش مالیات و دریافت قرضه<br />
های کالن خارجی گردیده که اکثر مردم و دولت های اروپایی بویژه<br />
فرانسه<strong>،</strong> شخص خانم »مرکل« را مسبب اصلی آن میدانند.<br />
به گزارش گروه بین الملل ( پول نیوز (<strong>،</strong> فرانسوا اوالند<strong>،</strong> رئیس جمهور
67<br />
فرانسوا اوالند رئیس جمهور فرانسه<br />
فرانسه<strong>،</strong> اخیرًا ضمن خواستار کاهش نفوذ و سلطه آلمان بر استراتیژی<br />
اتحاديه اروپا برای حل بحران مالی منطقه يورو اعالم کرده است<br />
که آلمان نباید برای کل منطقه یورو و اروپا تصمیم گیری کند. به<br />
اعتقاد وی<strong>،</strong> فرانسه بعد از این در صورتی »بسته ریاضت مالی« را<br />
اجراء خواهد کرد که اقدام های محرک و سیاست های مبتنی بر<br />
رشد پیشنهاد اولیه فرانسه نیز طی مذاکراتی جدیدی در آن گنجانیده<br />
شود<strong>،</strong> اما خانم »آنگال مرکل« صدراعظم آلمان خشمگینانه در پاسخ<br />
به رئیس جمهور فرانسه هشدار داده گفته است: انجام مذاکرات<br />
جدید برای توافقات گذشته امکان پذیر نیست. به اعتقاد ما<strong>،</strong> درباره<br />
ابعاد مختلف بسته مالی قبالً مذاکرات الزم انجام شده و بعد به اجرا<br />
گذاشته شده است.<br />
به اعتقاد کارشناسان اروپایی<strong>،</strong> افزایش شکاف و فاصله میان فرانسه و<br />
آلمان درباره چگونگی مقابله با بحران مالی این قاره<strong>،</strong> موجب مداخله<br />
بیش از پیش ایاالت متحده در اروپا گردیده است. امریکا با اتخاذ<br />
موضع صریحی گفته که در مقابله با بحران مالی اروپا<strong>،</strong> طرح پیشنهادی<br />
آلمان مبنی بر »سیاست ریاضتی« به تنهایی کافی نبوده و در کنار<br />
آن بایستی از »سیاست های مبتنی بر رشد« فرانسه هم بهره گرفت.<br />
این گفته سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا در خصوص اروپا<strong>،</strong><br />
حساسیت خانم « انگال مرکل« را بر انگیخته و »مرکل« در آخرین<br />
مصاحبه اش با شبکه یورونیوز<strong>،</strong> با الفاظ شدیدی پاسخ داده و گفته:<br />
امریکا بهتر است به مشکالت داخلی و خارجی خود بپردازد و اگر<br />
قصد کمک به کشور های بحران زده را دارد<strong>،</strong> از درب وارد شود نه<br />
از پنجره .<br />
همچنان<strong>،</strong> خانم « مرکل« در این مصاحبه اظهار داشته که سران اتحادیه<br />
اروپا با وجود بحران شدید مالی بیکار ننشسته و برای جلوگیری اثرات<br />
بیشتر بحران در کشور های عضو<strong>،</strong> مبلغ )120( میلیارد یورو برای<br />
حمایت از سرمایه گذاری بخش خصوصی در زمینه « انرژی<strong>،</strong> و<br />
<strong>حمل</strong> و نقل« سراسر اروپا اختصاص داده و قرار است بزودی موضوع<br />
خریداری اوراق قرضه<strong>،</strong> تزریق نقدیندگی به بانک مرکزی اروپا<strong>،</strong> و<br />
نقشه راهی که بتواند برای خروج از بحران کمک نماید<strong>،</strong> در دستور<br />
کار سران اتحادیه قرار گیرد. اما نکته مهمی که خانم »مرکل« در<br />
ادامه این مصاحبه اظهار داشت نارضایتی شدید سران اتحادیه اروپا<br />
نسبت به تقدم و مهم پنداشتن آسیا در سیاست خارجی امریکا است.<br />
استراتیژیست های سیاسی نظامی ایاالت متحده امریکا<strong>،</strong> بر مبنای اینکه<br />
آیندۀ سیاست بین الملل در آسیا شکل خواهد گرفت<strong>،</strong> دو منطقه مهم<br />
جهان<strong>،</strong> یعنی »خاورمیانه و آسیای شرقی« را دارای اولویت نخست<br />
در استراتیژی نظامی خویش اعالم نموده و برای تمرکز هرچه بیشتر<br />
نیروهای نظامی در این دو منطقه فعالیت دارند. از دیدگاه استراتیژیست<br />
های امریکا<strong>،</strong> اکنون تهدیدات عمده در ناحیه آسیای شرقی<strong>،</strong> به ویژه<br />
اینکه کشور چین در سالهای اخیرگام های بلندی برای مدرنیزه کردن<br />
نیروهای نظامی خود برداشته است قرار دارد.<br />
جمهوری چین<strong>،</strong> اخیرًا ضمن خرید و ساخت شمار قابل مالحظه یی<br />
تجهیزات نظامی مانند طیاره های جنگی<strong>،</strong> کشتی ها و انواع موشکهای<br />
زمین به هوا توانسته است که نخستین هواپیمابردار خود را نیز روانه<br />
آب های منطقه کند. نیروهای نظامی امریکا اگر چه از سالها پیش<br />
در منطقه آسیای شرقی متمرکز بودند<strong>،</strong> اما در هیچ دوره یی این<br />
منطقه »شرق دور« به این اندازه مورد توجه تصمیم گیران امریکا<br />
نبوده است. در همین راستا اخیرًا »باراک اوباما« رئیس جمهوری<br />
امریکا<strong>،</strong> با اعالم »راهبرد دفاعی جدید« این کشور اعالم داشت که<strong>،</strong><br />
ایاالت متحده با کاهش نیروهایش در اروپا<strong>،</strong> حضور بیشتری در قاره<br />
آسیا خواهد داشت.<br />
اندکی پس از اعالم « باراک اوباما«<strong>،</strong> دفتر مطبوعاتی اتحادیه اروپا<br />
هم در مورد راهبرد دفاعی جدید ایاالت متحده مبنی بر جابجایی<br />
نیروهای نظامی امریکا در کشورهای آسیایی اظهار نظر نموده<strong>،</strong> اعالم<br />
داشت که انبار تسلیحات و افزایش نیروی های نظامی امریکا در آسیا<br />
باعث نادیده گرفتن و به خطر انداختن منافع اروپا در این منطقه شده<br />
است.<br />
سران اتحادیه اروپا در شیوۀ برخورد امریکا با برخی مسایل از قبیل<br />
مبارزه با تروریزم<strong>،</strong> از بین بردن تسلیحات کشتار جمعى و افزایش<br />
نظامیان ایاالت متحده درکشور های آسیایی<strong>،</strong> با امریکا اختالف نظر
68<br />
گوشه یی از جلسه سران اتحادیه اروپا<br />
دارند.سران کشورهای اروپایی طی مصاحبه های مختلفی از روش<br />
بین المللی ایاالت متحده انتقاده نموده گفته اندکه اروپا نباید به عنوان<br />
یک بازیگر فعال در معادالت نظامی<strong>،</strong> سیاسی و بینالمللی به پیروی<br />
کورکورانه از امریکا پرداخته و مدیریت سیاست خارجی خود را به<br />
این کشور واگذار نماید.<br />
پیش بینی آیندۀ سیاست خارجی اروپا امریکا نیز با در نظر داشت<br />
اعالم »راهبرد دفاعی جدید« ایاالت متحده امریکا با تیز آسیا گرایی<strong>،</strong><br />
در هاله یی از ابهام فرو رفته است. اتحادیه اروپا در چنین فرصتی که<br />
با مشکالت ناشی از بحران شدید اقتصادی دست به گریبان هستند<strong>،</strong><br />
انتظار « مهم خواندن آسیا و ساده پنداشتن اروپا را از سوی امربکا<br />
نداشتند. سران اتحادیه اروپا همین اکنون که درگیر بحران های<br />
سخت مالی و اقتصادی در سطح کشور های عضو است<strong>،</strong> اعالم<br />
راهبرد دفاعی جدید امریکا مبنی بر استراتیژیک خواندن آسیا را<br />
اهانتی به اروپا خوانده و اعتراضات رسمی و شفاهی شان را از طریق<br />
رسانه های جمعی بین المللی اعالم داشته اند.<br />
حال با این توصیف<strong>،</strong> باید گفت که سیاست خارجی اتحادیه اروپا<br />
بنا بر عوامل ذیل<strong>،</strong> در تضاد با سیاست خارجی و منافع استراتیژیک<br />
ایاالت متحده امریکا قرار داشته و سیستم تک قطبى کنونی نظام<br />
بینالملل به محوریت »واشنگتن« را تهدید مینماید.<br />
1اروپا 1. معتقد است که رویکرد یکجانبهگرایی امریکا نهتنها نقش<br />
و جایگاه این اتحادیه را در سیاست بینالملل نادیده میگیرد<strong>،</strong><br />
بلکه منافع حیاتی و استراتیژیکى این مجموعه را نیز آسیبپذیر<br />
میگرداند<strong>،</strong> در حالیکه امریکا میگوید اروپا همیشه از همراهی<br />
ایاالت متحده سود برده است.<br />
2اروپا<strong>،</strong> 2. با مهم خواندن خود به عنوان یک بازیگر فعال در عرصه<br />
بینالملل<strong>،</strong> همواره تالش دارد تا نقش و جایگاه این اتحادیه در<br />
معادالت جهانی مساوی با امریکا باشد نه کمتر از آن. حاالنکه<br />
امریکا<strong>،</strong> اروپایی میخواهد که بتواند به عنوان نیروی کمکی در<br />
جهت منافع امریکا عمل کند نه اروپایی مساوی با امریکا .<br />
3 3. اروپا خواهان نظام چند قطبی و چند گزینشی با نقش آفرینی<br />
فزاینده سازمان ملل در جهان است<strong>،</strong> حاالنکه امریکا معتقد به<br />
نظام تک قطبی »واشنگتن« محور.
69<br />
تقدیر از<br />
خبرنگاران<br />
و<br />
رسانه های<br />
موفق
70<br />
آزادی بیان و رشد رسانه های چاپی و تصویری از جمله دستاورد<br />
های عمده دولت در ده سال گذشته بوده است. در جریان ده سال<br />
گذشته رسانه ها نقش مهم ارتباطی میان مردم و نهاد های دولتی را<br />
دارا بوده است. عده ای از خبرنگاران و رسانه ها به دلیل دستاورد<br />
های ارزشمند و کارکرد های خوب شان توانسته اند در جریان ده<br />
سال گذشته جایزه هایی را از سوی نهاد های معتبر بین المللی به<br />
دست بیاورند.<br />
وزارت امور خارجه طی محفلی به تاریخ 11 جدی سال روان از آن<br />
عده رسانه ها و خبرنگارانی که اخیرًا جایزه های معتبر بین المللی را<br />
از سوی نهادهای فعال در عرصه کار خبرنگاری به دست آورده اند<br />
تقدیر به عمل آورد.<br />
1سمیع 1. مهدی خبرنگار تلویزیون یک<strong>،</strong> جایزه خبرنگار شجاع سال<br />
2012 را در میان 250 خبرنگاری که از سراسر جهان برای این<br />
جایزه نامزد شده بودند<strong>،</strong> از آن خود کرد. این جایزه<strong>،</strong> یک جایزه<br />
معتبر بین المللی است و هر ساله از سوی نهاد جهانی خبرنگاری<br />
به خبرنگارانی که کارهای متفاوت و مؤثر خبرنگاری را انجام<br />
داده باشند<strong>،</strong> داده می شود.<br />
2سید 2. مسعود حسینی عکاس- خبرنگار خبرگزاری فرانسه نیز<br />
توانست به عنوان اولین خبرنگار افغان جایزه پولیتزر را به دست<br />
بیاورد. جایزه پولیتزر معتبر ترین جایزه خبرنگاری در امریکا<br />
است که از سال 1917 تا کنون هر سال با نظارت دانشگاه<br />
کولمبیا به روزنامه نگاران و همچنان به بهترین عکس های<br />
خبری داده می شود.<br />
3روزنامه 3. هشت صبح از دیگر رسانه های موفق کشور است که<br />
امسال توانست »جایزه آزادی اطالع رسانی« را از سوی سازمان<br />
خبرنگاران بدون مرز دریافت کند. گزارشگران بدون مرز که<br />
مقر آن در شهر پاریس فرانسه است<strong>،</strong> همهساله جوایزی را برای<br />
بهترین خبرنگار و رسانهایکه که در خطرناک ترین منطقه جهان<br />
فعالیت خوبی کرده باشند<strong>،</strong> در زمینه کار با مشکالتی مواجه<br />
بوده و رسالت خود را در زمینه اطالعرسانی به صورت آزاد و<br />
بیطرف انجام داده باشند<strong>،</strong> اختصاص میدهد. این جایزه نیز برای<br />
نخستین بار است که به یک رسانه در افغانستان تعلق می گیرد.<br />
4یک 4. برنامه تفریحی تلویزیون آریا توانست جایزه اختصاصی<br />
جشنواره جاپان را به دست بیاورد.<br />
در مراسم تقدیر از رسانه ها و خبرنگاران موفق که در مقر وزارت<br />
امور خارجه برگزار گردیده بود<strong>،</strong> جاللتمآب داکتر زلمی رسول وزیر<br />
امور خارجه ضمن با ارزش خواندن نقش رسانه ها در تقویت و<br />
گسترش آزادی بیان<strong>،</strong> در مورد کسب این جوایز از سوی رسانه ها و<br />
خبرنگاران کشور گفت: « رشد و توسعۀ آزادی بیان و رسانه های<br />
آزاد<strong>،</strong> در کشور ما در ده سال گذشته به باور من یکی از برجسته<br />
سمیع حامد حین دریافت جایزه خبرنگار شجاع سال 2012.<br />
ترین<strong>،</strong> ملموس ترین و پایدار ترین تحوالت و دستاورد های ملت<br />
و دولت افغانستان است. ما همیشه به این نکته با افتخار اشاره می<br />
کنیم که با نصرت الهی<strong>،</strong> همت ملت افغان و یاری جامعه بین المللی<br />
توانستیم با سقوط رژیم طالبان<strong>،</strong> کشور عزیز خود را از انزوای تاریک<br />
بین المللی که در جریان دهۀ 90 میالدی در آن قرار داشت<strong>،</strong> بیرون<br />
بیاوریم.«<br />
وزیر امور خارجه همچنان با ارزشمند خواندن این جوایز خطاب به<br />
خبرنگاران حاضر در محفل گفت: « وزارت امور خارجه خود را در<br />
موفقیت شما شریک می داند و یک بار دیگر موفقیت های فردی و<br />
موفقیت دسته جمعی همۀ شما در صحنه بین المللی را به تک تک<br />
شما و همکاران عزیز تان مبارک باد می گویم و از بارگاه خداوند<br />
کامیابی های بیشتر شما را استدعا می نمایم.«<br />
محفل مذکور با اعطای تقدیر نامه ها از جانب وزیر امور خارجه به<br />
خبرنگاران و مسئوولین رسانه های موفق<strong>،</strong> خاتمه یافت.<br />
سخنرانی جاللتمآب داکتر زلمی رسول وزیر امور خارجه<br />
جمهوری اسالمی افغانستان<br />
به نام خداوند قلم و کالم و به نام هدیه کننده آزادی<br />
د افغانستان د خبرياالنو د ملي اتحاديې مشر جناب محترم ښاغلی<br />
عبدالحميد مبارز<strong>،</strong><br />
د نی په موسسه کې د رسنيو د څار مشر جناب محترم ښاغلی صديق<br />
اهلل توحيدي<strong>،</strong><br />
د هشت صبح مدير مسوول ښاغلی پرويز کاوه<strong>،</strong><br />
د فرانس پرس آژانس خبريال ښاغلی مسعود حسيني<strong>،</strong><br />
د آريا تلويزيون مدير مسوول ښاغلی اجمل عابدي<strong>،</strong><br />
د يک تلويزيونی شبکې خبريال ښاغلی سميع مهدي<strong>،</strong><br />
د آزادو رسنيو نورو استازو<strong>،</strong> قدرمنو ميلمنو<strong>،</strong><br />
ښاغليو او آغليو<strong>،</strong><br />
السالم عليکم و رحمه اهلل و برکاته<strong>،</strong>
71<br />
د بهرنيو چارو وزارت او زموږ په محفل کې ستاسو د سخاوتمندانه<br />
ګډون له امله د ځان او د بهرنيو چارو وزارت د خپلو ټولو همکارانو<br />
په نماينده ګی تاسو ټولو ته د زړه له کومې ښه راغالست وايم.<br />
حضار نهايت گرامی و مهمانان عالیقدر<strong>،</strong><br />
خوشحالم و افتخار میکنم که امروز خود را در محفلی مییابم که<br />
اشتراک کننده گان آن در عرصۀ آزادي بیان<strong>،</strong> اطالع رسانی و<br />
آگاهی دهی افتخاراتی کالنی را نصیب کشور ساخته اند.<br />
همۀ ما و شما امروز از موفقيت خبرنگاران و رسانه های آزاد و مستقل<br />
افغان صحبت مینماییم که توانسته اند در صحنه بین المللی جوایز معتبر<br />
و بزرگی را برای خود و در کل برای مطبوعات جوان اما شجاع و<br />
پویای کشور به دست آورند.<br />
مسعود حسینی<strong>،</strong> خبرنگار آژانس فرانس پرس و عکاس چیره دست<br />
کشور برنده و افتخار آور اولین جایزۀ پولیتزر کشور است. آقای<br />
حسینی این جایزۀ معتبر جهانی را برای عکسی به دست آورد که چند<br />
لحظه بعد از <strong>حمل</strong>ۀ تروریستی باالی عزاداران عاشورا در سال ۱۳۹۰<br />
گرفته بود. این عکس تنها یک نمونۀ از ابتکارات و خالقیت های<br />
بی نظیر وی در عرصۀ تهیۀ تصاویرجالب و مستند از وقایع مختلف<br />
کشور میباشد.<br />
آقای حسینی<strong>،</strong> موفقیت شما مایۀ افتخار همۀ ماست. از بارگاه خداوند<br />
متعال برایتان آرزوی موفقیت بیشتر مینمایم.<br />
روزنامۀ وزین و پرخوانندۀ ۸ صبح که میتوان گفت از راه اطالع<br />
رسانی و گزارشات دقیق خویش در قطار صدر نشینان نشرات چاپی<br />
غیر دولتی قرار دارد<strong>،</strong> در جریان ماه روان میالدی جایزۀ ساالنه بین<br />
المللی اطالع رسانی را از سوی سازمان خبرنگاران بدون سرحد<br />
بدست آورد.<br />
سازمان خبرنگاران بدون سرحد این جایزه را همه ساله به آن عده<br />
رسانه هایی اعطا میکند که در زمینۀ کار با مشکالتی مواجه بوده و<br />
در تالش های اطالع رسانی دقیق و به موقع<strong>،</strong> رسالت بیطرفانۀ خود را<br />
انجام داده باشند.<br />
آقای کاوه که اینجا تشریف دارید و آقایان سنجر سهیل و استاد قسیم<br />
اخگر که در محفل ما تشریف ندارند <strong>،</strong> این موفقیت بزرگ را برای<br />
شما و تمام همکاران تان در ۸ صبح مبارک باد میگویم.<br />
تلویزیون آریا که اولین و تا به امروز یگانه تلویزیون اختصاصی برای<br />
اطفال و نوجوانان کشور میباشد<strong>،</strong> امسال جایزۀ ويژۀ صلح جوایز جاپان<br />
۲۰۱۲ را در راه تقویت و گسترش فضای صلح و ثبات در کشور و<br />
منطقه<strong>،</strong> بدست آورد. آقای عابدی<strong>،</strong> کسب این موفقیت کالن را برای<br />
شما و همۀ همکاران تان در تلویزیون آریا<strong>،</strong> به خصوص گردانندگان<br />
برنامۀ خوب انگگ<strong>،</strong> بنگگ<strong>،</strong> کلوله سنگگ<strong>،</strong> مبارک باد میگویم.<br />
آقای سمیع مهدی مسوول بخش خبر و برنامه های سیاسی تلویزیون<br />
یک با پشت کار<strong>،</strong> ابتکار و شجاعتش در کار خبرنگاری خویش<br />
عکس سید مسعود حسینی<strong>،</strong> عکاس و خبرنگار خبرگذاری فرانسه و برنده جایزۀ پولیترز<br />
توانست امسال جایزۀ خبرنگار شجاع سال 2012 را از سوی مرکز<br />
بین المللی برای خبرنگاران در ایاالت متحده از آن خود سازد. آقای<br />
مهدی<strong>،</strong> این موفقیت بزرگ را برای شما از صمیم قلب تبریک میگویم.<br />
دوستان عزیز<strong>،</strong><br />
میدانم که جناب مبارز صاحب در مورد تاریخ و تحوالت آزادی بیان<br />
و آزادی مطبوعات صحبت مفصل خواهند داشت<strong>،</strong> بنًا اجازه بدهید<br />
تنها چند نکته مختصری در این مورد و در ارتباط به موفقیت هایی<br />
که از آنها تجلیل مینماییم<strong>،</strong> خدمت شما عرض نمایم.<br />
آزادی بیان و اظهار عقیده<strong>،</strong> که حق طبیعی هر فرد میباشد<strong>،</strong> به حیث<br />
یکی از مولفه های اساسی نظام های دموکراتیک در رشد و تقویت<br />
جوامع بشری نقش اساسی و بارز دارد. به هيمن دليل بحث »آزادی<br />
بيان« و »آزادی مطبوعات« در شكلگيری جامعۀ نوين افغانستان<br />
از موضوعات اساسی به شمار ميرود<strong>،</strong> زيرا آزادی بيان و آزادی<br />
مطبوعات در فرايند شكلگيری وحدت ملی نقش ويژۀ داشته و<br />
بنيادهای دموكراسی را در جامعه استحكام ميبخشد.<br />
رسانه های به معنی کامل مستقل<strong>،</strong> آزاد و<strong>،</strong> خاصتًا در کشوری مانند<br />
افغانستان عزیز ما<strong>،</strong> رسانه های مسوولیت پذیر و دارای تفکر<strong>،</strong> اهداف و<br />
منافع علیای ملی<strong>،</strong> مخصوصًا حفظ و تقویت وحدت و حاکمیت ملی<strong>،</strong><br />
در بسط و توسعۀ این ارزش انسانی نقش اساسی را ایفا می نمایند.<br />
گسترش کمی و کیفی رسانه ها اعم از رسانه های دولتی و خصوصی<br />
در کشور در یک دهۀ گذشته چیزی کمتر از یک تحول عمیق و<br />
در واقعیت کمتر از یک انقالب در عرصۀ آزادی بیان و آزادی<br />
مطبوعات نیست. اجازه بدهید اینگونه بگویم: رشد و توسعۀ آزادی<br />
بیان و رسانه های آزاد و مستقل در کشور در ده سال گذشته یکی از<br />
برجسته ترین<strong>،</strong> ملموس ترین و به باور محکم من<strong>،</strong> پایدارترین تحوالت
72<br />
و دست آورد های ملت و دولت افغانستان است.<br />
ما همیشه به این نکته به افتخار اشاره میکنیم که با نصرت الهی<strong>،</strong> همت<br />
ملت افغان و یاری جامعه بین المللی توانستیم با سقوط رژیم طالبان<br />
کشور عزیز خود را از انزوای تاریک بین المللی که در جریان دهۀ<br />
۹۰ میالدی در آن گرفتار بود<strong>،</strong> بیرون آوریم.<br />
امروز پرچم پرافتخار ما در چهار گوشۀ جهان در اهتزاز است<strong>،</strong> و<br />
افغانستان آهسته آهسته جایگاه و عزت مناسب تاریخ و فرهنگ کهن<br />
و مناسب شان مردم غیور خویش را بدست آورده است و مطبوعات<br />
و خبرنگاران آزاد و مستقل کشور در گذاشتن نقطۀ پایان به انزوای<br />
کشور نقش به سزایی داشته اند. ما به این دست آورد مشترک خویش<br />
افتخار میکنیم و در حفظ و نگهداشت آن تعهد کامل داریم.<br />
دوستان عزیز<strong>،</strong> همکاران گرامی<strong>،</strong><br />
رسانه های یک کشور نقش مهمی را در دیپلوماسی عامه و ارائۀ<br />
تصویر مثبت از کشور شان در صحنۀ ملی و بین المللی نیز دارند.<br />
متأسفانه امروز هویت راستین مردم آزادی خواه<strong>،</strong> سخاوتمند<strong>،</strong><br />
مهماندوست و مردم ساالر این ملت که صاحب تاریخ و فرهنگ<br />
پرافتخار و وارثین سرزمینی اند که برای هزاران سال نقطۀ تقاطع<br />
بزرگترین تمدن های جهان بوده است<strong>،</strong> آنگونه که شایسته و بایسته<br />
است<strong>،</strong> به جهان منعکس نمی شود. برعکس<strong>،</strong> تصویر افغانستان در<br />
اذهان تعداد زیاد جهانیان محدود به تصاویر تروریزم تحمیل شده<br />
باالی مردم این کشور<strong>،</strong> مواد مخدر و مشکالت و چالش های ماست.<br />
مطبوعات کشور در راه معرفی هویت اصیل میهن خویش کارهایی<br />
را انجام داده اند<strong>،</strong> اما امیدوار هستیم که در این مورد خاص و با توجه<br />
به اهمیت فوق العاده بزرگ آن<strong>،</strong> شاهد فعالیت ها و دست آوردهای<br />
بیشتری باشیم.<br />
به گونۀ دیگر<strong>،</strong> امیدوار هستم تا رسانه های مستقل وآزاد کشور در<br />
پهلوی ایجاد یک بستر وسیع و باز برای گفتمان ها<strong>،</strong> دیالوگ و تفاهم<br />
بین تمام اقشار جامعه در سطح ملی<strong>،</strong> به شکل فزایندۀ در انعکاس<br />
تصویر مثبت افغانستان<strong>،</strong> یعنی همان هویت اصلی کشور عزیز ما<strong>،</strong> به<br />
جهان نقش مؤثر خویش را بازی نمایند.<br />
یک نکته یی که مستقیمًا مربوط به این بحث می باشد و من می خواهم<br />
به عنوان آخرین حرفم یاد آوری نمایم<strong>،</strong> این است که فراموش نکنیم<br />
موفقیت رسانه ها و خبرنگاران آزاد و مستقل کشور در عرصۀبین<br />
المللی<strong>،</strong> به شمول موفقیت هایی که امروز از آنها تجلیل به عمل می<br />
آوریم<strong>،</strong> ثمرۀ موفقیت های شما اینجا در داخل کشور بوده است.<br />
شما در راه رشد و توسعۀ آزادی بیان و آزادی مطبوعات و دفاع از<br />
آن و در راه ترویج و نهادینه ساختن ارزش های شفافیت<strong>،</strong> حسابدهی<br />
دولت به مردم<strong>،</strong> عدالت و آزادی استقامت<strong>،</strong> شجاعت و دست آورد<br />
نشان داده اید که امروز در سطح جهان نیز از شما تجلیل به عمل<br />
می آید.<br />
جا دارد تا از آنعده خبرنگاران افغان یاد نماییم که یا جانهای شیرین<br />
سید مسعود حسینی<br />
روزنامه 8 صبح برنده جایزۀ آزادی اطالع رسانی<br />
خویش را در راه آزادی بیان و آزادی مطبوعات فدا کرده اند<strong>،</strong> و یا<br />
هم مانند شما با وجود مشکالت و چالش های بی شمار شعلۀ این<br />
آزادی و استقالل را روشن نگه میدارند.<br />
برنده گان محترم جوایز<strong>،</strong><br />
وزارت امور خارجه خود را در موفقیت شما شریک میداند<strong>،</strong> و یک<br />
بار دیگر موفقیت های فردی و موفقیت دسته جمعی همۀ شما در<br />
صحنۀ بین المللی را به تک تک شما و همکاران عزیر تان مبارک<br />
باد میگویم<strong>،</strong> و از بارگاه خداوند کامیابی های بیشتر شما را استدعا<br />
مینمایم.
73<br />
دډيپلوماسۍ<br />
انسټیټیوټ<br />
یو اکاډمیک<br />
بنسټ<br />
د هارون حکیمي لیکنه چاندیګر- هندوستان<br />
یادونه: ددغي لنډي مالوماتي لیکني څخه مي موخه د هیواد د<br />
ډيپلوماسۍ<strong>،</strong> ډيپلوماټیک بنسټ او سرچینو سره د لوستونکو اشنایي ده.<br />
د افغانستان د بهرنیو چارو وزارت د ډیپلوماسۍ انسټیټیوټ په ۱۳۳۴<br />
لمریز کال چي د ۱۹۵۵ زېږدیز )میالدي( سره سمون لري د بهرنیو<br />
چارو د وخت د وزیر ارواښاد محمد نعیم په الرښوونه او ډاکټر<br />
عبدالحکیم طبیبي په مدیریت »د ډیپلوماټیکو خدمتونو موسسه« تر<br />
نامه الندي جوړ سو.<br />
په ۱۳۵۴ لمریز )۱۹۷۵ زېږدیز( کال د نوي اساسنامې له چمتو کېدو<br />
وروسته د انسټیټوټ نوم د »ډیپلوماسۍ موسسې« ته واړول سو. خو<br />
دغه نوم هم ډېر وخت دوام و نه کړ او په ۱۳۶۸ لمریز کال د نوي<br />
کړنالري د جوړیدو وروسته په اوسني نوم<strong>،</strong> یاني د »ډیپلوماسۍ<br />
انسټیټیوټ« ونومول سو.<br />
د انسټیټیوټ د جوړېدو په پېل کې د څانګو له مدیرانو پرته د بهرنیو<br />
چارو وزارت نور ټول کارکوونکي مکلف ول چي د ډیپلوماسۍ لنډ<br />
مهاله کورس ولولي. تر اوسه د یاد کورس څخه په نونسو )نولسو )<br />
پړاوونو کي ګډون کوونکي )ډیپلوماټان( فارغ سوي دي.<br />
د وزارت کارکوونکي د دغه کورس له بریالۍ پای ته رسوني وروسته<br />
د مسلکي کارکوونکو په توګه پېژندل کیږي. د کورس د دوام موده<br />
له اړتیا سره سم له شپږوڅخه تر اتلسو میاشتو پوري غځیږي.<br />
انسټیټیوټ د بهرنیو چارو وزارت د فعالیتونو په چوکاټ کي او له<br />
خپلي چلندالري یا اصولنامې سره سم الندي موخي ترسره کوي:<br />
•د سیاسي ډیپلوماسۍ په برخه کي د وزارت د کارکوونکو<strong>،</strong><br />
په تېره ځوانو ډيپلوماټانو د علمي او مسلکي وړتیا لوړول )په<br />
ځانګړې توګه د کورسونو<strong>،</strong> سیمینارونو او ورکشاپونو د جوړولو<br />
د الري(؛<br />
•د بهرنیو ژبو د زده کړي د کورسونو جوړول؛<br />
•د وزارت کارکوونکو ته د لوړو زدکړو په کورنیو او بهرنیو<br />
موسسو کي د زدکړي د کچي د لوړولو په موخه د زمینې<br />
برابرول؛<br />
•د پرمختللي ټکنالوژۍ څخه په ګټه اخیستني سره د څېړني او<br />
زدکړي د ظرفیت او وړتیا لوړول؛<br />
•له کورنیو او بهرنیو ورته موسسو سره د اړیکو ټینګول او پراخول؛<br />
•د وزارت د کتابتون د ال بډایه کولو له پاره چي د انسټیټیوټ په<br />
اډانه کې فعالیت کوي د نوو کتابونو ترالسه کول او د مرسته<br />
کوونکو موندل؛<br />
•د بېالبېلو علمي<strong>،</strong> سیاسي او فرهنګي غونډو<strong>،</strong> کورسونو<strong>،</strong> سیمینارونو<br />
او نندارتونونو جوړول؛<br />
پر کتابتون سربېره<strong>،</strong> د ډيپلوماسۍ انسټیټوټ د انګلیسي ژبي د زدکړي<br />
درې کورسونه هم جوړ کړي چي په بېالبېلو کچو پکښي تدریس<br />
کیږي. پر انګلیسي ژبي سربېره انسټیټوټ د ډيپلوماټانو د مالوماتو د<br />
پراختیا په موخه د لومړي ځل له پاره د یو شمېر نورو بهرنیو ژبو<br />
کورسونه هم جوړ کړي دي<strong>،</strong> لکه د عربي ژبي د تدریس کورس<strong>،</strong><br />
د فرانسوي ژبې د تدریس دوه کورسونه<strong>،</strong> د الماني ژبي د تدریس<br />
کورس او د تورکي ژبي کورس.<br />
د ډيپلوماسۍ انسټیټوټ د خپل یو بل نوښت په ترڅ کې په کابل کي<br />
د بهرنیو سفارتونو د ډیپلوماټانو له پاره د پښتو او دري ژبو کورسونه<br />
هم جوړ کړي چې په اونې کي درې ورځې د ماښام له ۵ څخه تر ۶<br />
بجو او ۳۰ دقیقو پورې دوام مومي. دغه کورسونه چي د ۱۳۹۱ کال<br />
د وري <strong>حمل</strong> په میاشت کي پېل سوي<strong>،</strong> د وزارت په تاریخ کي بې<br />
ساري بلل کیږي.<br />
د سیاسي ډیپلوماسۍ دوه سمستریز )الف( کورس چې د ۱۳۹۱ کال<br />
د وري پر ۲ پیل سوی<strong>،</strong> په هغه کي ګډون کوونکي د انګلیسي ژبي<br />
تر ازموېني وروسته منل سوي او ټول درسونه په انګلیسي ژبه ورکول<br />
کیږي.<br />
د سیاسي ډیپلوماسۍ دوه سمستریز )ب( کورس چې د ۱۳۹۱ کال<br />
د وري په میاشت کي پېل سوی<strong>،</strong> ګډون کوونکي یې د وزارت د<br />
بشري سرچینو )منابع( د ریاست له خوا ورپېژندل سوي چې په پښتو
74<br />
او دري ژبو په کي تدریس ترسره کیږي.<br />
د یادو یو شمېر کورسونو د منځپانګو د ال ښه وضاحت لپاره یې<br />
مهالوېش او نور جزیات درته ږدو:<br />
- ډیپلوماټیک مهارتونه<br />
الف: د ډیپلوماټیکو مهارتونو د کورس مضمونونه:<br />
۱ ډیپلوماټیک مهارتونه<br />
•د وینا فن<br />
•د لیکني مهارت<br />
•د څېړني ډولونه<br />
•ډیپلوماټیک لیکونه<br />
۲ قونسلي چاري<br />
•د قونسلۍ عملي چاري<br />
•قونسلي قانون<br />
•د قونسلي چارو ستونزي او مدیریت<br />
۳ اړیکي او مدیریت<br />
•اړیکي او رپوټ ورکونه<br />
•د اړیکو ښه مدیریت<br />
•رسنۍ او له هغو سره د اړیکو څرنګوالی<br />
۴ ډیپلوماسي<br />
•ډیپلوماسي<br />
•په افغانستان کي د ډیپلوماسۍ تاریخ<br />
•دوه اړخیزه او څواړخیزه ډیپلوماسي<br />
•د ډیپلوماسۍ او سیاست ترمنځ تړاو<br />
۵ ډیپلوماتیک تشریفات<br />
•د ډیپلوماټیکو تشریفاتو مهم ټکي<br />
•له کوربه هیوادونو سره د ډیپلوماتیکو اړیکوتنظیول<br />
•ډیپلوماټیک رپوټ ورکول<br />
۶ نړیوالي خبری اتري<br />
•د خبرو اترو اغېزمني بڼي<br />
•د ډيپلوماټیکو خبرو اترو ډولونه<br />
•نړیوالې مباحثې<strong>،</strong> لیدني کتني<strong>،</strong> غونډي<br />
•د خبرو اترو له الري د موخو ترالسه کول<br />
۷ ډیپلوماټیک فعالیتونه<br />
•د سفارتونو جوړښت او کارتوګه<br />
•د سفارت د کارکوونکو مسوولیتونه<br />
•ډيپلوماتیک خونديتوب او امتیازونه<br />
•د ډیپلومات<strong>،</strong> قونسلي کارکوونکي او ځانګړي استازي ترمنځ<br />
توپیر<br />
۸ فرهنګي او ډیپلوماټیکي اړیکي<br />
•د فرهنګي جشنونو جوړول<br />
•د علمي او فرهنګي شخصیتونو لمانځل<br />
•د نندارتونونو او فرهنګي غونډو جوړول<br />
- افغانستان پېژندنه - کورنی سیاست:<br />
۱ سیاسي نظام او اساسي قانون<br />
•د افغانستان د سیاسي نظامونو ارزونه<br />
•په افغانستان کي د مخالفو ګوندونو )اپوزیسیون رول(<br />
•د هیواد اساسي قانون<br />
۲ د افغانستان اقتصادي نظام<br />
•د افغانستان اقتصادي سیاست<br />
•ټرانزیټ<strong>،</strong> سوداګري او اقتصادي سرچینې )کانونه او طبیعي<br />
زېرمي(<br />
•د افغانستان د اقتصادي ودي لرلید<br />
۳ د سولي په اړه څېړني: امنیت او شخړي<br />
•د سولي او ثبات په سنبالښت کي د امنیت رول<br />
•ترهګري<strong>،</strong> اداري فساد او نشه یي توکي په هیواد کي د کړکېچ<br />
د الملونو په توګه<br />
•په سیمه او نړۍ کې د ترهګرۍ الملونه<br />
•په افغانستان کي د بهرنیو پوځونو رول تر ۲۰۱۴ کال وروسته د<br />
افغانستان له پاره د بهرنیو هیوادونو سره د ستراتیژیکو تړونونو<br />
رول<br />
۴ د افغانستان ستراتیژیک موقعیت<br />
•په سیمه کي د افغانستان هویت<br />
•د سیمي هیوادونه او سته ننګوني<br />
•افغانستان د سیمي د سره نښلوني مرکز<br />
۵ د افغانستان بهرنی سیاست<br />
•د بهرني سیاست دوکترین<br />
•د افغانستان د سیاسي اړیکو د پراختیا په وړاندي ستونزي او<br />
ننګوني<br />
۶ سیمه ییزه او نړیواله همکاري<br />
•افغانستان او سیمه ییز سازمانونه )لکه سارک<strong>،</strong> ایکو<strong>،</strong> کریک<strong>،</strong><br />
شانګهای(<br />
•د نړیوالي سوداګرۍ او نړیوال ټرانزیټ<br />
•سازمانونه او په هیواد کې نړیواله پانګونه<br />
•د افغانستان په وده کي د مرسته کوونکو هیوادونو رول<br />
۷ په نړیوالو سازمانونو کي د افغانستان ځای<br />
•په ملګرو ملتونو کي د افغانستان دریځ<br />
•له مهمو نړیوالو تړونونو سره د افغانستان یوځای کېدنه<br />
•نړیوال سیاسي او پوځي سازمانونه
75<br />
اشتراک کننده گان برنامۀ آموزشی دیپلوماسی در بیجینگ همراه با مسئوولین وزارت خارجۀ چین و سفیر افغانستان در بیجنگ<br />
د ډیپلوماسۍ کورس پر څه ناڅه ۱۵ موضوعګانو راڅرخي. هغه<br />
استادان چي پورتني مضمونونه تدریسوي<strong>،</strong> لومړی باید خپل لوست<br />
توکي یا درسي مواد د ډیپلوماسۍ انسټیټیوټ ته وړاندي کړي. یوازي<br />
د انسټیټیوټ له هوکړي وروسته کوالی سي چي اړونده مضمون یا<br />
مضمونونه تدریس کړي. د کورس هر درسي ساعت ۹۰ دقیقې دوام<br />
لري.<br />
د ازمویني ډول:<br />
د هر مضمون د لوست د پای ته رسېدو وروسته لیکنۍ یا تحریري<br />
ازموینه اخیستل کیږي چېي ۵۰ نومرې لري. سربېره پر دې د کورس<br />
هر ګډونوال به د الرښود استاد تر مشرۍ الندي یوه څېړنه ترسره<br />
کوي او پریزینټیشن به هم وړاندي کوي چي دا دواړه بیا ۴۰ نومرې<br />
لري. په کورس کي فعال ګډون او سوبتیا یا حاضري هم ارزښت لري<br />
چي د هغې له امله هر برخه وال ته ۱۰ نومرې ورکول کیږي. په ټوله<br />
کي د بریالیتوب نومرې ۶۰ او تر ټولو لوړه نومره ۱۰۰ ګڼل کیږي.<br />
همدارنګه د وزارت د ځانګړو ادارو له پاره د ټاکلو مهارتونو د لوړولو<br />
کورسونه هم له اړتیا سره سم جوړیږي.<br />
بورسونه:<br />
د ډیپلوماسۍ انسټیټیوټ هرکال د الندنیو هیوادونو څخه د ډیپلوماسۍ<br />
په برخه کي لنډ مهاله بورسونه ترالسه کوي:<br />
•المان<br />
•هالنډ<br />
•ایټالیا<br />
•آسترالیا<br />
•مصر<br />
•متحده عربي امارات<br />
•سعودي عربستان<br />
•هندوستان<br />
•پاکستان<br />
•اندونیزیا<br />
•مالیزیا<br />
•ایران<br />
•بلغاریا<br />
•ایستونیا<br />
د يادو هیوادونو په لړ کي یو شمېر هیوادونه<strong>،</strong> لکه هندوستان<strong>،</strong> سویلي<br />
کوریا<strong>،</strong> جاپان<strong>،</strong> نیپال<strong>،</strong> بنګله دېش<strong>،</strong> سریالنکا<strong>،</strong> پولینډ<strong>،</strong> روسیې<strong>،</strong> مالیزیا او<br />
کویت کله ناکله د لیسانس او ماسټرۍ بورسونه هم د بهرنیو چارو او<br />
لوړو زدکړو وزارتونو ته ورکوي.<br />
سیمینارونه<strong>،</strong> کورسونه او ورکشاپونه:<br />
له اړتیا سره سم د ډیپلوماسۍ انسټیټیوټ وخت ناوخت د ملي او<br />
نړیوال سیاسي حالت او په سیمه او نړۍ کي د اقتصادي پرمختیاوو په<br />
باب د یو لړ کنفرانسونو<strong>،</strong> سیمینارونو او اکاډمیکو غونډو کوربه وي<br />
او په هغو کي د مالوماتو د ورکولو له پاره یو شمېر کورني او بهرني<br />
کارپوهان رابولي<strong>،</strong> لکه:<br />
•د هیواد د رسمي ادارو چارواکي<strong>،</strong> سفیران<strong>،</strong> شارژدافیران او جنرال<br />
قونسالن؛<br />
•افغان استادان<strong>،</strong> کارپوهان<strong>،</strong> سیاستوال او شنونکي؛<br />
•په کابل کي د سیاسي او قونسلي استازولیو او نړیوالو سازمانونو
76<br />
کتابخانه انستیتیوت دیپلوماسی وزارت امور خارجه<br />
مسووالن؛<br />
•د بهرنیو هیوادونو استادان<strong>،</strong> سیاسي کارپوهان<strong>،</strong> ډیپلوماټان او د<br />
نړیوالو اړیکو او اقتصادي چارو شنونکي.<br />
خپرونې:<br />
انسټیټیوټ د بهرنیو چارو وزارت په ویبپاڼه کي ځانګړی ځای لري<br />
چي د وزارت کارکوونکو او مینه والو ته د ځینو مهمو او اړینو<br />
موضوعګانو او د انسټیټیوټ د فعایتونو په باب نوي او مهم مالومات<br />
ور کوي.<br />
انسټیټیوټ تر اوسه الندیني کتابونه چاپ او خپاره کړي دي:<br />
1»بابرنامه«<strong>،</strong> 1. د افغانستان<strong>،</strong> پاکستان او هندوستان د درې اړخیزه<br />
غونډي په تړاو.<br />
2د 2. افغانستان د موډرني ډيپلوماسۍ د بنسټ ایښودونکو د افغانستان<br />
د بهرنیو چارو د لومړني وزیر محمود طرزي او محمدولي خان<br />
دروازي په مناسبت د »محمود طرزي« په نامه د کنفرانس د<br />
مقالو ټولګه.<br />
3د 3. موالنا جالل الدین بلخي په نامه کتاب.<br />
4د 4. افغانستان او پاکستان د اړیکو په باب د نجیب اهلل تورویانا<br />
رساله.<br />
5د 5. »افغانستان په نولسمه پېړۍ کي« او »افغانستان په شلمه پېړۍ<br />
کي« تر سرلیک الندې تاریخي کتابونه.<br />
6د 6. »تاجیکستان« تر سرلیک الندې سیاسي مالوماتي کتاب.<br />
د ډیپلوماسۍ انسټیټیوټ دغه راز په پام کې لري چي په راتلونکي کي<br />
بهرنیانو ته د افغانانو او افغانانو ته د بهرنیانو د ورپېژندلو په باب د ځینو<br />
کتابونو د چاپ او خپرولو لړۍ ته دوام ورکړي.<br />
کتابتون:<br />
د بهرنیو چارو وزارت کتابتون شاوخوا ۵۰ کاله مخکي د ډیپلوماسۍ<br />
انسټیټیوټ په اډانه کي جوړ سوی دی. دغه کتابتون اوس د نړۍ د څو<br />
مهمو بهرنیو ژبو په ګډون په پښتو او دري ژبه نږدې ۱۲۰۰۰ کتابونه<br />
لري. کتابونه د سیمي او نړۍ د هیوادونو د تاریخ<strong>،</strong> سیاست<strong>،</strong> جغرافیې<br />
او اقتصاد په باب د مهمو مالوماتو درلودونکي دي.<br />
د ډیپلوماسۍ انسټیټیوټ له بهرنیو هیوادونو څخه د بورسونو د ترالسه<br />
کولو د مدیریت<strong>،</strong> هغو ته د افغان ډیپلوماټانو د ورپېژندلو او ازموینو<br />
د اخیستلو چاري هم پر مخ بیايي. لنډه دا چي د افغانستان د بهرنیو<br />
چارو وزارت د دیپلوماسۍ انسټیټوټ د افغان ډیپلوماټانو د سیاسي او<br />
ډیپلوماټیکي پوهي د لوړولو<strong>،</strong> ګټورو سیاسي موادو او اثارو د چمتو<br />
کولو او خپرولو او عملي پروګرامونو په جوړولو سره د هیواد یوه<br />
معتبره سیاسي او ډیپلوماټیکه اکاډیمیکه اداره ده<strong>،</strong> چي کارونه یې په<br />
ښه او اغېزمنه توګه روان دي.<br />
اخځونه:<br />
•د بهرنیو چارو وزارت ویبپاڼه/ د ډیپلوماسۍ انسټیټیوټ<br />
•د ډیپلوماسۍ انسټیټیوټ چارواکي<br />
•د ډیپلوماسۍ انسټیټیوټ یادښتونه
77<br />
نمایش آثار<br />
باستانی و جدید<br />
افغانی<br />
گزارش نمایشگاه فیروزکوه در شهر دوحه
78<br />
نمایشگاه آثار انستیتوت فیروزکوه توسط موزیم اسالمی قطر و سفارت<br />
جمهوری اسالمی افغانستان در دوحه برای مدت سه ماه برگزار شده<br />
است. این نمایشگاه شام 19 مارچ 2013 مطابق 29 حوت سال <strong>،</strong> 1391<br />
در موزیم اسالمی قطر تحت عنوان: نمایش »باستانی و جدید افغانی«<strong>،</strong><br />
توسط آقای شیخ حسن<strong>،</strong> معاون شیخه المیاسه بنت حمد بن خلیفه آل<br />
ثانی رئیس عمومی موزیم های قطر افتتاح گردید. در مراسم افتتاح<br />
خانم عایشه الخاطر رئیس موزیم اسالمی قطر<strong>،</strong> مقامات قطری<strong>،</strong> رؤسای<br />
پوهنتون ها<strong>،</strong> سفرا<strong>،</strong> رؤسای سازمان های بین المللی در قطر, تعدادی از<br />
بزرگان افغان مقیم قطر و اعضای این نمایندگی<strong>،</strong> اشتراک نموده و از<br />
نمایشگاه دیدن بعمل آوردند.<br />
این نمایشگاه توسط خانم لزلی کاترین<strong>،</strong> مسئوول نمایشگاه ها در<br />
موزیم اسالمی قطر و به همکاری سفارت جمهوری اسالمی افغانستان<br />
در دوحه طرح شد و یک تعداد از استادان و شاگردان انستیتوت<br />
فیروز کوه در ماه جون سال 2012 برای مدت 20 روز به دوحه<br />
دعوت شدند و از آثار هنری موزیم اسالمی قطر دیدن نموده و در<br />
مورد مفهوم و کار این آثار<strong>،</strong> آموزش های نظری و علمی توسط<br />
استادان خارجی و قطری برایشان داده شد.<br />
آنها بعد از این آموزش<strong>،</strong> دوباره به وطن بازگشته و برای تدویر این<br />
نمایشگاه کار کردند که نتیجۀ آن ساختن 37 اثر با الهام از آثار<br />
باستانی موزیم قطر گردید که شامل قالین<strong>،</strong> آثار حکاکی شده سنگی<br />
و چوبی<strong>،</strong> سفالی و سفالگری<strong>،</strong> زیورات<strong>،</strong> آثار خطی و رسامی می باشد.<br />
برای معرفی این نمایشگاه و چگونگی برنامه ریزی آن<strong>،</strong> موزیم اسالمی<br />
قطر صبح روز 19 مارچ 2013 کنفرانس مطبوعاتی یی را در قطر<br />
برگزار نموده بود که طی آن خانم عایشه الخاطر رئیس موزیم قطر<strong>،</strong><br />
خانم لزلی کاترین مسئوول برگزاری نمایشگاه ها در این موزیم )قبالً<br />
استاد انستیتوت فیروز کوه در کابل( و آقای تومی وایت رئیس فعلی<br />
انستیتوت فیروز کوه معلومات داده و به سواالت خبرنگاران پاسخ<br />
ارایه نمودند. ایشان از فرهنگ غنی افغانستان یاد آوری نموده و<br />
افزودند که این نمایشگاه به همکاری انستیتوت فیروزکوه براه انداخته<br />
شده است و در آن آثار باستانی از فرهنگ غنی اسالم<strong>،</strong> با اثر جدیدًا<br />
کار شده توسط استادان فیروز کوه<strong>،</strong> برای سه ماه از تاریخ 19 مارچ<br />
الی 22 جون 2013<strong>،</strong> به نمایش گذاشته شده است.<br />
این سفارت با همکاری موزیم اسالمی قطر<strong>،</strong> برای معرفی آثار نمایشگاه<br />
و فرهنگ غنی افغانستان به باشندگان قطر<strong>،</strong> تاریخ 22 مارچ مطابق 2<br />
<strong>حمل</strong> <strong>1392</strong> جشن بزرگی تحت عنوان: »کاغذ پران افغانستان« در باغ<br />
موزیم اسالمی قطر براه انداخت.<br />
این برنامه با خواندن سرود ملی قطر و افغانستان توسط یک گروپ از<br />
اطفال افغان<strong>،</strong> ملبس با لباسهای افغانی آغاز گردید بعدًا عایشه الخاطر<br />
رئیس موزیم قطر سخنرانی نموده و از همکاری همه جانبه سفارت<br />
افغانستان در قطر برای راه اندازی موفقانه این نمایشگاه و جشن کاغذ<br />
گروپی از اطفال و نوجوانان افغان ملبس با لباس های ملی حین اجرای سرود ملی افغانستان<br />
پران های کاغذی افغانی<strong>،</strong> اظهار سپاس نمودند. به تعقیب آن<strong>،</strong> آقای<br />
محمد قاسم همت شارژدافیر و مستشار سفارت جمهوری اسالمی<br />
افغانستان در دوحه سخنرانی نموده و در مورد فرهنگ اصیل افغانستان<br />
و میله باستانی نوروز و کاغذ پران بازی در روز های نوروز یاد آوری<br />
نموده از دولت میزبان و مخصوصًا مسئوولین موزیم قطر برای راه<br />
اندازی این برنامه<strong>،</strong> تشکر نمودند.<br />
محفل با اجرای اتن افغانی که با نواختن دهل هنرمندان افغانی<br />
همراهی میشد آغاز و به دنبال آن کاغذ پران بازی آغاز گردیده و<br />
آسمان پارک موزیم اولین بار با کاغذ پران های افغانی مزین گردید.<br />
در قسمت دیگر برنامه<strong>،</strong> دو تن قصه خوان های مشهور بحرینی و<br />
امریکایی<strong>،</strong> قصه های اصیل افغانی را که توسط سفارت افغانستان مقیم<br />
دوحه<strong>،</strong> در دسترس شان قرار داده شده بود<strong>،</strong> به زبان انگلیسی و عربی<br />
به خوانش گرفته و تمثیل کردند.<br />
در البالی برنامه<strong>،</strong> موسیقی زندۀ افغانی توسط هنرمندان مشهور<br />
کشور<strong>،</strong>آقای همایون سخی از فرانسه و احمد سیر از آلمان که توسط<br />
موزیم دعوت شده بودند<strong>،</strong> اجراء و با اتن افغانی همراهی می شد.<br />
قابل ذکر است که در اطراف باغ<strong>،</strong> خیمه هایی تنظیم شده بود که در<br />
آن غذای افغانی برای عالقمندان عرضه می گردید و استادان فیروز<br />
کوه عمالً کار خود را به نمایش گذاشته بودند. ساختن بازیچه های<br />
افغانی )پارچه های دست دوزی(<strong>،</strong> رنگ آمیزی و نقاشی برای اطفال<br />
اشتراک کننده<strong>،</strong> بصورت عملی نشان داده می شد.<br />
این برنامه که به روز جمعه راه اندازی شده بود تعداد زیادی از<br />
افغان های مقیم قطر<strong>،</strong> خانواده های خارجی مقیم قطر و قطری ها با<br />
عالقمندی زیاد آن را تماشا نموده و مورد توجه تمام خانواده های<br />
که در پارک حضور داشتند قرار گرفت و با تحسین از افغانستان تا<br />
ساعت 6 شام ادامه یافت.<br />
قابل ذکر است که خبرنگاران و فلمبرداران شبکه تلویزیونی شمشاد و
79<br />
صدای امریکا )تلویزیون آشنا( نیز در دوحه حضور داشتند که بطور<br />
کامل برنامه را تحت پوشش قرار دادند.<br />
این نمایشگاه در مطبوعات قطری نیز انعکاس زیادی داشت چنانچه<br />
ویب سایت عربی الجزیره تحت عنوان<strong>،</strong> »احیای هنر افغانی« مطلبی را<br />
به نشر سپرده است که از فرهنگ غنی افغانستان در بین ملل اسالمی<br />
حکایت دارد. در این مطلب آمده است:<br />
»این نمایشگاه هنر و فرهنگ اصیل افغانستان را که در اثر جنگ های<br />
چندین ساله تقریبًا فراموش گردیده بود دوباره زنده ساخته و آثار به<br />
نمایش گذاشته شده منحیث پلی بین هنر های باستانی و جدید<strong>،</strong> نشان<br />
دهندۀ آن است که افغانستان با وجود چندین دهه جنگ<strong>،</strong> توانسته<br />
مهارت های اصیل افغانی خود را حفظ و احیا نماید. انستیتوت فیروز<br />
کوه در سال 2006 میالدی توسط چارلز پسر ملکه بریتانیا و جاللتمآب<br />
حامد کرزی افتتاح گردیده است و در آن<strong>،</strong> هنر های رسامی<strong>،</strong> نقاشی<strong>،</strong><br />
مجسمه سازی<strong>،</strong> حکاکی<strong>،</strong> زرگری و غیره تدریس می شود.«<br />
در <strong>شماره</strong> مورخ 23 مارچ گلف تایمز<strong>،</strong> تحت عنوان )فستیوال<br />
کاغذپران( نوشته شده است:<br />
»روز 22 مارچ<strong>،</strong> آسمان کورنیشن )ساحل بحیره خلیج/دوحه(<strong>،</strong> مزین با<br />
کاغذ پران شده بود. صد ها شهروند قطر به تماشای آن که برای اولین<br />
بار در باغ موزیم اسالمی قطر به ابتکار فیروزکوه و سفارت افغانستان<br />
در دوحه<strong>،</strong> راه اندازی شده بود<strong>،</strong> جمع شده بودند.«<br />
»مردم با سنین مختلف و از ملیت های مختلف مصروف بازی با کاغذ<br />
پران های رنگارنگ کاغذی<strong>،</strong> ساخت افغانستان بودند<strong>،</strong> مرد های مسن<br />
افغان با دستارهای رنگ های مختلف دیده می شدند. بازی کاغذپران<br />
یک بازی جالب فرهنگ غنی افغانستان و مردم آسیا است.«<br />
»فستیوال فیروز کوه<strong>،</strong> نمایشی بود از هنر و صنایع دستی افغانستان و از<br />
جمله ساخت کاغذ پران های رنگارنگ با دیزاین های مختلف توسط<br />
گوشه یی از نمایشگاه
80<br />
بازدید کننده گان نمایشگاه صنایع دستی افغانی<br />
یک تیم به رهبری زلگی کابلی که هنر خانوادگی شان است<strong>،</strong> تا دیر<br />
وقت شب ادامه داشت. این برنامه که شامل عرضۀ غذا های مزه دار<br />
افغانی<strong>،</strong> نمایش های محلی مثل اتن<strong>،</strong> نقاشی صورت<strong>،</strong> ساخت بازیچه<br />
های محلی و موسیقی افغانی توسط هنرمندان و نوازندگان آالت<br />
اصیل موسیقی افغانی مثل طبله<strong>،</strong> تنبور و دهل<strong>،</strong> قصه خوانی به زبان های<br />
عربی و انگلیسی در کشور قطر بی سابقه بود.«<br />
»فستیوال ابتدا با سخنان عایشه الخاطر رئیس موزیم قطر آغاز گردیده<br />
و بعدًا شارژدافیر سفارت افغانستان<strong>،</strong> آقای محمد قاسم همت قدردانی<br />
خود را از دادن چنین شانسی به هنرمندان و ماهرین صنایع دستی<br />
افغان<strong>،</strong> تا بتوانند مهارت و لیاقت خود را به نمایش بگذارند<strong>،</strong> از موزیم<br />
اسالمی قطر و دولت قطر اظهار داشت و رسمًا برنامه را افتتاح نمود.«<br />
»جشن کاغذپران یک بخشی از نمایش هنر قدیمی و فعلی<br />
فیروزکوه است. نمایشگاه فیروزکوه که الی تاریخ 22 جون 2013<br />
در گالری موزیم قطر برگزار شده است نتیجۀ یک همکاری دو<br />
جانبه بین موزیم اسالمی قطر و انستیتوت فیروز کوه می باشد. در این<br />
نمایشگاه 37 اثر تاریخی و قدیمی از دوره غزنوی )1722-977م(<strong>،</strong><br />
دوره تیموری)1506-1370م(<strong>،</strong> دوره مغول)1857-1526م( و دوره<br />
صفوی)1722-1501م( موزیم هنر های اسالمی<strong>،</strong> به نمایش گذاشته<br />
شده است.«<br />
جای افتخار است که جاللتمآب حامد کرزی رئیس جمهوری<br />
اسالمی افغانستان در جریان سفر شان به دوحه<strong>،</strong> به تاریخ 31 مارچ<br />
از آثار فیروزکوه در موزیم هنر های اسالمی دوحه<strong>،</strong> دیدن بعمل<br />
آوردند. به نوشته روزنامه »العرب« چاپ دوحه<strong>،</strong> بازدید جاللتمآب<br />
رئیس جمهوری افغانستان از موزیم هنر های اسالمی قطر<strong>،</strong> آغاز روند<br />
جدیدی در روابط بین دو کشور پنداشته می شود. جاللتمآب رئیس<br />
جمهوری افغانستان را جاللتمآب عبداهلل بن خلیفه العطیه وزیر دولت<strong>،</strong><br />
محترم سیار عبدالرحمن المعاوده سفیر غیر مقیم قطر برای افغانستان<br />
و محمد قاسم همت شارژدافیر سفارت افغانستان در قطر<strong>،</strong> استقبال<br />
نمودند.
82<br />
پنجمین نشست<br />
کارمندان ارشد پروسۀ<br />
استانبول<br />
سید نادر پژوهش<br />
پنجمین نشست کارمندان ارشد پروسهء استانبول به تاریخ 5 <strong>حمل</strong><br />
<strong>1392</strong> در محل برگزاری کنفرانس های وزارت امور خارجه جمهوری<br />
اسالمی افغانستان به ریاست مشترک جاوید لودین معین سیاسی<br />
وزارت خارجه و تیمور یورزایف نماینده ارشد قزاقستان برگزار شد.<br />
هدف از برگزاری این نشست تقویت فضای اعتماد در قلب آسیا و<br />
هم چنان تقویت همکاری های مفید و مؤثر بین کشورهای قلب آسیا<br />
به منظور استحکام بخشیدن صلح<strong>،</strong> رفاه<strong>،</strong> تفاهم و تقویت همکاری<br />
های اقتصادی و تجاری اعالم شد. به طور مشخص تر اهداف این<br />
نشست عبارتند از:<br />
1بحث 1. روی پالن عمل 3 تدبیر اعتماد سازی که در جلسه مورخ<br />
18 دلو 1391کارمندان ارشد باکو در اصول تصویب شده بود.<br />
2پیشکش 2. و بحث روی پیش نویس اعالمیه کنفرانس وزرای<br />
خارجه کشورهای قلب آسیا در آلماتی که توسط جمهوری<br />
اسالمی افغانستان و جمهوری قزاقستان تهیه گردیده بود.<br />
پیشینه:<br />
پروسه استانبول به تاریخ 11 عقرب سال 1390 در شهر استانبول<br />
به ابتکار کشور ترکیه و به رهبری افغانستان به منظور آوردن ثبات<br />
و صلح برای افغانستان برگزار گردید. کنفرانس وزرای خارجه<br />
قلب آسیا <strong>،</strong> به تاریخ 25 جوزای 1391 در شهر کابل افغانستان به<br />
عنوان اولین جلسه وزرای خارجه جهت پی گیری پروسۀ استانبول<br />
برگزار گردید. نشست بعدی در 26 اپریل 2013 در شهر آلماتی<br />
قزاقستان خواهد بود. اعضای این سازمان شامل چهارده کشور از<br />
جمله پاکستان<strong>،</strong> ایران<strong>،</strong> تاجکستان<strong>،</strong> ازبکستان<strong>،</strong> ترکمنستان<strong>،</strong> روسیه<strong>،</strong><br />
هند<strong>،</strong> عربستان<strong>،</strong> ترکیه<strong>،</strong> امارات متحده عربی<strong>،</strong> قزاقستان<strong>،</strong> قرغیزستان و<br />
آذربایجان که جدیدًا به این پروسه پيوسته<strong>،</strong> بودند. ایاالت متحده<br />
امریکا<strong>،</strong> بریتانیا<strong>،</strong> ایتالیا<strong>،</strong> فرانسه<strong>،</strong> ناروی<strong>،</strong> آسترالیا<strong>،</strong> کانادا<strong>،</strong> آلمان<strong>،</strong> مصر<strong>،</strong><br />
عراق<strong>،</strong> دنمارک<strong>،</strong> سویدن<strong>،</strong> اتحادیه اروپا<strong>،</strong> سازمان ملل و دیگر سازمان<br />
های بین المللی از جمله حامیان پروسه می باشند.<br />
جاوید لودین معین سیاسی وزارت امور خارجه این کنفرانس را افتتاح<br />
کرده و بیان داشت که افغانستان در چهار چوب پروسهء استانبول در<br />
یک و نیم سال گذشته توانست یک دیدگاه جدید را در همکاری<br />
های منطقه یی بدهد و بر نقش خود در قلب آسیا تأکید نماید. او از<br />
تمام همسایه های افغانستان و به خصوص کشورهای عضو کنفرانس<br />
قلب آسیا به خاطر حمایت و قدردانی آنها از دیده گاه افغانستان سپاس<br />
گزاری کرد. او گفت که آیندهء<strong>،</strong> رفاه و اهمیت افغانستان با آینده<strong>،</strong><br />
رفاه و اهمیت آن درآسیا گره محکم خورده است. جاویدلودین به<br />
چالش های مشترک در بین کشورهای قلب اسیا اشاره کرد و خاطر<br />
نشان نمود که انتظار از نشست ماه ثور کشورهای قلب آسیا این است<br />
که بتواند این چالش ها را تثبیت کرده و به رسمیت بشناسد و برای<br />
از بین بردن آن در نشست آلماتی به اجماع برسد. جاوید لودین
83<br />
جریان تدویر پنجمین اجالس کارشناسان ارشد پروسۀ استانبول منعقده کابل ( 5 <strong>حمل</strong> ) <strong>1392</strong><br />
تروریسم را یک تهدید منطقه یی و فرا منطقه یی دانست و اظهار<br />
داشت که الزم است تا کشورهای عضو کنفرانس قلب آسیا به یک<br />
نظر مشترک برسند و آن را اساس همکاری های مشترک بسازند.<br />
او به جنایات سازمان یافته و تولید و قاچاق مواد مخدر به عنوان دو<br />
چالش عمدۀ کشورهای این سازمان اشاره کرد. ابراز امیدواری معین<br />
سیاسی وزارت امور خارجه افغانستان بر همگرایی و اشتراک نظر<br />
جهت همکاری مؤثر و کارآمد بین اعضا بود.<br />
تیمور یورزایف نماینده ارشد کشور قزاقستان در این نشست بیان<br />
داشت که پروسهء استانبول حایز اهمیت خاص است و اشاره کرد که<br />
این پروسه به خاطر رشد و بهبود روابط و همکاری های منطقه یی به<br />
وجود آمده است. قزاقستان میزبان دومین کنفرانس کشور های قلب<br />
آسیا در ماه ثور سال <strong>1392</strong> خواهد بود. موصوف آجندای کنفرانس<br />
حاضر را ایجاد آماده گی هر چه بهتر برای برگزاری پروسه استانبول<br />
در شهر آلماتی ذکر کرد. همکاری های اقتصادی در بین کشورهای<br />
عضو قلب آسیا و با کشورهای دیگر جهان یکی از اساسی ترین<br />
موارد اهمیت به وجود آمدن کنفرانس قلب آسیا گفته شد. یکی از<br />
نکات مهمی که کشورهای عضو قلب آسیا عالقمند به توجه بیشتر<br />
استند به نظر تیمور رضایوف موضوع امنیت بود. امنیت و <strong>حمل</strong> و نقل<br />
موضوعات مهمی استند که کشورهای منطقه بسیار عالقمند کار روی<br />
آنها می باشند. او اشاره کرد که دکترین نشست آلماتی در نشست<br />
فعلی مورد مشورت و نظر خواهی قرار خواهد گرفت تا پیش نویسی<br />
مناسب و متناسب نشست آلماتی آماده شود.<br />
نیکوالس هایسم معاون فرستاده خاص سرمنشی سازمان ملل متحد<br />
برای افغانستان از جمله سخنرانان دیگر این نشست بود او ضمن<br />
حمایت از نشست های پروسه استانبول گفت که سازمان ملل و دفتر<br />
نماینده گی آن درکابل متعهد است که از برگزاری این کنفرانس و<br />
فیصله های آن حمایت کند.<br />
معین سیاسی وزارت امور خارجه به 6 مورد تدابیر اعتماد سازی<br />
)CBMs(کنفرانس کشورهای قلب آسیا اشاره کرد که 3 پیش نویس<br />
برنامه عمل »تدابیر اعتماد سازی« توسط کشورهای رهبری کننده<br />
<strong>،</strong>آماده شده است. آقای لودین موارد ذیل را برشماریدند.<br />
1مدیریت 1. حوادث طبیعی<br />
2توسعه 2. زیر بناهای منطقه<br />
3تعلیم 3. و تربیه<br />
جاوید لودین گفت که قرار است روی موضوعات باقی مانده »تدابیر<br />
اعتماد سازی« گفتگو شود<strong>،</strong> کشور قزاقستان پیش نویس نشست<br />
آلماتی را آماده کرده و به وزارت امور خارجه افغانستان سپرده است.<br />
یکی از موارد مهم دیگری که معین سیاسی پیشنهاد داد<strong>،</strong> ساختن یک<br />
صندوق پولی بود.<br />
در ادامه نشست کشورهایی که مسوولیت آماده کردن پیش نویس
84<br />
موضوعات خاص خود را قبول کرده بودند<strong>،</strong> در مورد پروسه کاری<br />
شان معلومات دادند و در مورد چگونگی روند طرح سه پیش نویس<br />
تدابیر اعتماد سازی )CBMs( که آماده شده است تا در نشست<br />
آلماتی نهایی شود. کشور ایران مسوولیت آماده سازی پیش نویس<br />
تعلیم و تربیه را بر عهده گرفته بود و پیشنهاد شد تا یک جلسه تخنیکی<br />
دیگر نیز در تهران قبل از نشست آلماتی برگزار شود. کشورهای<br />
ترکمنستان و آذربایجان هم مسوولیت بخش زیر بناهای منطقه را بر<br />
عهده گرفته بودند. پیش نویس این کشورها در نشست باکو به تاریخ<br />
18 دلو سال 1391 تصویب کارمندان ارشد کنفرانس کشورهای قلب<br />
آسیا شده بود. آنها به این باور بودند به دلیل آنکه از آن تاریخ تا<br />
به امروز مخالفتی در مورد جزئیات آن نشده است پس می تواند به<br />
نشست آلماتی پیشنهاد شود. کشورهای پاکستان و قزاقستان مسوولیت<br />
کار روی پیش نویس مدیریت حوادث طبیعی را بر عهده گرفته بودند<br />
و گفتند که این پیش نویس هنوز نیاز به کار <strong>،</strong> مشورت و نظرخواهی<br />
از دیگران دارد.کشور ترکیه منحیث اشتراک کننده در تدبیر اعتماد<br />
سازی مدیریت حوادث طبیعی اظهار داشت که در صورت حمایت<br />
کافی مالی از طرف کشورهای قلب آسیا و کشورهای حامی پروسه<br />
استانبول<strong>،</strong> میزبانی 4 کورس آموزشی در بخش مدیریت حوادث<br />
طبیعی را به عهده خواهند گرفت. افغانستان <strong>،</strong> ترکیه و امارات متحده<br />
عرب روی بخش مقابله با تروریزم کار مشترک می کنند. ترکیه یکی<br />
از کشورهای رهبری کننده تدبیر اعتماد سازی مبارزه با تروریزم در<br />
قسمت برگزاری ورکشاپ ها و حمایت مالی و تخنیکی کشورهای<br />
قلب آسیا اعالم آماده گی کرد و حمایت کشورهای حامی را برای<br />
عملی نمودن برنامه های پیشنهاد شده<strong>،</strong> الزم دانست. افغانستان نیز<br />
اعالم کرد که ورکشاپی در مورد مواد منفجره و مشتقات آن در<br />
آینده نزدیک میزبانی خواهد کرد. در بخش فرصت های تجارتی<br />
کشور هند مسوولیت پذیرفته بود تا پیش نویسی را قبل از نشست<br />
آلماتی آماده کند. کشور هندوستان تاریخ جلسه گروه تخنیکی تدبیر<br />
اعتماد سازی تجارت و فرصت های سرمایه گذاری را 18 اپریل سال<br />
روان اعالم نموده و خواهان اشتراک فعال کشورهای شرکت کننده<br />
گردید و عالوه نمود که در صورت امکان نماینده گان اتاق های<br />
تجارت کشورهای اشتراک کننده نیز در جلسه مذکور حضور یابند.<br />
در بخش دوم پنجمین نشست کارمندان ارشد پروسه استانبول به<br />
کشورهای حمایت کننده پروسه استانبول وقت داده شد تا نظریات<br />
خودشان را در مورد محتوای نشست بیان کنند. کشورهای حامی<br />
خواهان توضیحات بیشتر در مورد ایجاد »صندوق پولی اعتماد<br />
سازی« گردیدند. همچنان بعضی از کشورهای حامی ایجاد تدبیر<br />
اعتماد سازی مهاجرین را یک اولویت برای افغانستان<strong>،</strong> پاکستان و<br />
ایران دانستند و حمایت شان را برای ایجاد این تدبیر اعتماد سازی<br />
اظهار داشتند.<br />
صحنۀ دیگری از تدویر پنجمین اجالس کارشناسان ارشد پروسۀ استانبول منعقده کابل ( 5 <strong>حمل</strong> ) <strong>1392</strong>
85<br />
تدویر پنجمین<br />
اجالس کارمندان<br />
ارشد پروسۀ<br />
استانبول<br />
آلماتا - قزاقستان<br />
پنجمین اجالس کارمندان ارشد پروسه استانبول به تاریخ 5 ثور <strong>1392</strong><br />
به ریاست مشترک آقایان جاوید لودین و کایرات سره بای معینان<br />
وزارت های امور خارجه افغانستان و قزاقستان در شهر الماتا تدویر<br />
یافت.<br />
در این اجالس نماینده گان کشور های شامل پروسه استانبول از منطقه<br />
قلب آسیا )افغانستان<strong>،</strong> شش کشور همسایه افغانستان و هشت کشور<br />
عمده دیگر منطقه چون روسیه<strong>،</strong> قرغزستان<strong>،</strong> قزاقستان<strong>،</strong> آذربایجان<strong>،</strong><br />
هندوستان<strong>،</strong> امارات متحده عربی<strong>،</strong> عربستان سعودی<strong>،</strong> و ترکیه( همچنان<br />
نماینده گان کشور ها و سازمان های منطقوی و بین المللی حمایت<br />
کننده پروسه استانبول اشتراک داشتند.<br />
محور اصلی اجالس کارمندان عالیرتبه پروسه استانبول را بحث نهایی<br />
سازی و تأیید مسوده اعالمیه کنفرانس وزرای خارجه کشور های<br />
قلب آسیا تشکیل میداد.<br />
اشتراک کننده گان این جلسه مسوده اعالمیه نهایی کنفرانس وزرای
86<br />
خارجه که قرار است فردا دایر شود و همچنان پالن های تطبیقی<br />
مفصل برای تمام شش تدبیر اعتماد سازی دارای اولویت را تصویب<br />
نمودند.<br />
کشورهای اشتراک کننده پروسه استانبول: افغانستان<strong>،</strong>آذربایجان<strong>،</strong><br />
چین<strong>،</strong> هندوستان<strong>،</strong> ایران<strong>،</strong> قزاقستان<strong>،</strong> قرغزستان<strong>،</strong> پاکستان<strong>،</strong> فدراسیون<br />
روسیه<strong>،</strong> عربستان سعودی<strong>،</strong> تاجکستان<strong>،</strong> ترکیه<strong>،</strong> ترکمنستان و امارت<br />
متحده عربی.<br />
کشورهای و سازمان های حمایت کننده پروسه استانبول: آسترالیا<strong>،</strong><br />
کانادا<strong>،</strong> دنمارک<strong>،</strong> مصر<strong>،</strong> اتحادیه اروپا<strong>،</strong> فنلند<strong>،</strong> فرانسه<strong>،</strong> آلمان<strong>،</strong> عراق<strong>،</strong> ایتالیا<strong>،</strong><br />
جاپان<strong>،</strong> پولند<strong>،</strong> ناروی<strong>،</strong> هسپانیه<strong>،</strong> سویدن<strong>،</strong> بریتانیا و ایاالت متحده امریکا<br />
و سازمانهای منطقوی و بین المللی مانندCAREC,SCTO,AKDN<br />
UN و OSCE ,NATO , SCO, SAARC, OIC, ECO, CICA<br />
بیانیۀ جاللتمآب داکتر زلمی رسول وزیر امور خارجۀ جمهوری<br />
اسالمی افغانستان در سومین کنفرانس وزرای خارجه قلب<br />
آسیا<br />
بسم اهلل الرحمن الرحیم<br />
جاللتمآب رئیس جمهور نور سلطان نظر بایوف<strong>،</strong> همکار محترم<br />
اینجانب )رئیس مشترک مجلس(<strong>،</strong> جاللتمآب محترم وزیر آقای<br />
ادریسوف<strong>،</strong> جاللتمآبان وزرای خارجه<strong>،</strong> رؤسای هیئت ها از کشورهای<br />
قلب آسیا و کشورهای حمایت کننده از پروسۀ استانبول<strong>،</strong> سکرتر<br />
جنرالهای سازمانهای منطقوی<strong>،</strong> هئیت های محترم<strong>،</strong><br />
مهمانان گرامی<strong>،</strong><br />
خانم ها و آقایان!<br />
از جانب دولت افغانستان و منحیث رئیس مشترک دائمی پروسۀ<br />
استانبول<strong>،</strong> برای من جای افتخار است که حضور شما را در سومین
87<br />
من میخواهم به طور خاص از جاللتمآب آقای رئیس جمهور نظر<br />
بایوف به خاطر حمایت شخصی شان از مردم افغانستان به شمول ارائه<br />
کمک های بشر دوستانه که مهمترین آنها ارائه 1000 بورس تحصیلی<br />
برای محصالن افغان جهت تحصیل در پوهنتون های قزاقستان بود<strong>،</strong><br />
ابراز سپاس نمایم. قزاقستان از طریق این بورس های تحصیلی به ما<br />
کمک میکند تا ظرفیت افغانستان را در عرصه های مختلف ارتقاء<br />
بخشیم. ما امروز درین جا صحبت های یکی از این محصلین افغان<br />
را خواهیم شنید.<br />
ما مشتاقانه چشم براه تعمیق وتوسعۀ همکاری هایمان با قزاقستان در<br />
زمینه های تجارت<strong>،</strong> ترانزیت و تبادلۀ تجارت در عرصه های مختلف<br />
هستیم.<br />
داکتر زلمی رسول وزیر امور خارجه حین ایراد بیانیه در اجالس وزرای خارجۀ کشور های<br />
قلب آسیا ( آلماتا - قزاقستان 26 اپریل ) 2013<br />
کنفرانس وزرای خارجه قلب آسیا در شهر زیبای آلماتا خوش<br />
آمدید بگویم. من می خواهم از این فرصت استفاده نمایم و مراتب<br />
سپاسگزاری عمیق شخصی و جمعی ما و نیز مراتب قدردانی صادقانه<br />
خود را به دولت و مردم جمهوری قزاقستان<strong>،</strong> رئیس مشترک ما در<br />
پروسۀ استانبول به خاطر میزبانی کنفرانس و به خاطر ترتیبات عالی<br />
و نیز مهمان نوازی سخاوتمندانه ای که از تمام ما به عمل آمد<strong>،</strong><br />
ابزازکنم. براستی قزاقستان نقش رهبری خود را با میزبانی از سومین<br />
کنفرانس وزرای خارجه و وجودش منحیث یک عضو مصمم از<br />
پروسۀ استانبول ثابت ساخته است.<br />
ما در افغانستان اهمیت زیادی به روابط خود با همسایه برادرمان<br />
قزاقستان قائل هستیم. دوستی میان افغانستان و قزاقستان ریشه در<br />
جغرافیا<strong>،</strong> تاریخ<strong>،</strong> فرهنگ ومذهب مشترکی دارد که قرنها آنها را با<br />
هم شریک ساخته ایم و این عرصه های مشترک با احترام متقابل<strong>،</strong><br />
منافع مشترک و آروزی مشترک ما برای صلح<strong>،</strong> امنیت و شگوفایی<br />
تأیید میگردد.<br />
ما مشتاقانه از تاجران و کمپنی های قزاقستان برای استفاده نمودن از<br />
فرصت های سرمایه گذاری موجود در عرصه های کثیر المنفعت از<br />
قبیل معدن<strong>،</strong> زراعت<strong>،</strong> تجارت و ترانزیت استقبال مینماییم. جاللتمآب<br />
رئیس جمهور <strong>،</strong> تحکیم روابط دوجانبه ما به طور مشترک به تحقق<br />
دیدگاه مشترکمان برای تحکیم اعتماد و همکاری در منطقه از طریق<br />
پروسۀ استانبول کمک خواهد نمود.<br />
لطفًا اجازه دهید تا همچنان از کشورها و سازمان های حمایت کننده<br />
که نمایندگان آنها در دور این میز حضور دارند<strong>،</strong> به خاطر عالقه<br />
ارزشمند ومساعدت هایشان از آغاز پروسۀ استانبول و تعهد مستمر<br />
شان به مؤفقیت ما ابراز سپاس نمایم.<br />
من همچنان میخواهم تا به طور خاص بر تایید قویِ حامیان ما از شش<br />
تدبیر اعتماد سازی و ابراز حمایت قاطع شان در راستای تطبیق آنها<br />
تأکید نمایم. حضور یک چنین حامیان مؤثر و با نفوذ برای تالش<br />
های ما در چهار چوب پروسۀ استانبول بر اهمیت مرکزی یک راه<br />
حل منطقوی برای مسائلی که نه تنها کلیدی برای آینده این منطقه<br />
بلکه به طور مستقیم مرتبط با صلح<strong>،</strong> امنیت و توسعۀ به سطح جهانی<br />
خواهد بود<strong>،</strong> تأکید مینماید. من همچنان میخواهم تا در اینجا خاصتًا<br />
از برادرم داوود اغلو وزیر خارجه کشور ترکیه به خاطر رهبری اش<br />
ابراز تشکر نمایم.<br />
خانم ها و آقایان!<br />
لطفًا اجازه دهید تا قبل از اینکه ادامه بدهم با روحیه ارتقاء شفافیت<br />
و همکاری<strong>،</strong> معلومات جدیدی را در مورد افغانستان از زمان آخرین<br />
نشست وزرای خارجه در کابل<strong>،</strong> دوره ای که ما مراحل مهمی را<br />
سپری نموده ایم<strong>،</strong> در اختیار شما قرار دهم.<br />
در ارتباط به پروسۀ فعلی انتقال<strong>،</strong> نیروهای امنیتی ملی افغان امروز به<br />
طور مستقیم مسئولیت امنیت 90 فیصد از نفوس افغانستان را به عهده<br />
دارند. این امر بیانگر مؤفقیت استراتیژیکی و تاکتیکی پروسۀ انتقال<br />
میباشد که تا ختم سال آینده به اکمال خواهد رسید<strong>،</strong> و نشان میدهد<br />
که نیروهای افغان امروز قادر هستند تا به صورت مستقل از مردم<br />
افغانستان حراست نموده و از افغانستان در مقابل تهدیدات داخلی و<br />
بیرونی دفاع نمایند.<br />
به موازات انتقال مسئولیت های امنیتی<strong>،</strong> دولت افغانستان یک تالش<br />
جامع را جهت جستجوی یک راه حل سیاسی برای خشونت های<br />
فعلی تعقیب مینماید. امروز این یک حقیقت روشن است که اکثریت<br />
مردم افغانستان به طور قاطع از یک راه حل سیاسی حمایت مینمایند.<br />
چیزی که ما بدان نیاز داریم حمایت صادقانه و عملی از جوانب<br />
ذیدخل بیرونی به خصوص جمهوری اسالمی پاکستان میباشد. ما<br />
امیدواریم که یک چنین حمایت صادقانه و عملی در هفته ها و ماه<br />
های پیش رو به نفع صلح و امنیت در دو کشور فراهم گردد.<br />
ما همچنان همکاران بین المللی و منطقوی ما را در تالش های صلح
88<br />
ما<strong>،</strong> به شمول امکان تأسیس یک دفتر مذاکرات در قطر که در مبنی با<br />
آن موافق هستیم<strong>،</strong> سهیم نگه میداریم.<br />
ما همچنان در یک انتقال اقتصادی مهم نیز قرار داریم. در این زمینه<strong>،</strong><br />
ما از تعهد مهم کمک از سوی جامعۀ جهانی در کنفرانس ماه جوالی<br />
گذشته جهت پرنمودن خال ءمالی پیش بینی شده در بودیجه ملی<br />
افغانستان در طی دهۀ تحول بین سال های 2015 تا 2024 سپاس<br />
گذاریم. این به ما فرصت میدهد تا به صورت مستمر بواسطۀ افزایش<br />
عایدات ملی ما از طریق توسعۀ اقتصاد افغانستان و جذب سرمایه<br />
گذاری ها در سکتورهای مفید خود به شمول سکتور های معدن<strong>،</strong><br />
زراعت<strong>،</strong>ترانسپورت و ترانزیت<strong>،</strong> به صورت مستمر به سمت خود<br />
اتکایی به پیش برویم.<br />
در عین زمان ما با انتخابات ریاست جمهوری در ماه اپریل سال 2014<br />
( <strong>حمل</strong> 1393( به سرعت به سمت یک نقطۀ عطف تاریخی به پیش<br />
میرویم.<br />
حکومت افغانستان هر آنچه را که ممکن است انجام میدهد تا از<br />
برگزاری انتخاباتی آزاد<strong>،</strong> منصفانه<strong>،</strong> شفاف و با اعتبار که تمام اتباع<br />
واجد شرایط افغانستان بتوانند در رأی دهی اشتراک نمایند<strong>،</strong> اطمینان<br />
حاصل نمایم<strong>،</strong> امکان حاصل نماید. مؤفقیت این انتخابات ریشه های<br />
دموکراسی جوان افغانستان را تحکیم نموده و به دستاوردهای تاریخی<br />
ما در طی دهۀ گذشته خواهد افزود.<br />
مؤفقیت مشترک ما در افغانستان روی پروسه انتقال و صلح و تالش<br />
ها برای آشتی<strong>،</strong> انتخابات<strong>،</strong> و انتقال اقتصادی دارای تأثیر تعیین کننده<br />
باالی دیدگاه مشترک ما برای بلند بردن همکاری های منطقوی<br />
خواهد بود.<br />
خانمها و آقایان:<br />
هفده ماه از آغاز پروسه استانبول تحت رهبری ترکیه<strong>،</strong> اشتراک فعال<br />
کشورهای قلب آسیا و مالکیت آنها بر این پروسه<strong>،</strong> و حمایت قوی<br />
حمایت کننده گان مهم ما میگذرد. این مدت ممکن برای ما یک<br />
وقت طوالنی به نظر برسد.<br />
اما اگر ما تاریخ طویل تر اختالفات متعدد و ژرف را در منطقۀ خود<br />
بیاد آورده<strong>،</strong> پیچیدگی و دشورای رسیدن به همکاری های صادقانه و<br />
عملی را درنظر بگیریم<strong>،</strong> و بعدًا آنرا با مدتی که اولین کنفرانس وزراء<br />
در اول قوس 1390 مصادف به )2 نومبر 2011( برگذار شد مقایسه<br />
کنیم<strong>،</strong> ما به جرئت میتوانیم ادعا کنیم که ما راه طوالنیی را پیموده ایم.<br />
خانمها و آقایان<strong>،</strong> از نظر ما در افغانستان پروسه استانبول مؤفقانه ترین<br />
تالش بوده است و خواهد بود و بسیاری از کشور ها کوشش کرده<br />
اند تا همکاری های منطقوی را در دهۀ گذشته ارتقاء ببخشند. از<br />
همین رو<strong>،</strong> من میخواهم با استفاده از این فرصت از تمام کشورهای<br />
اشتراک کنندۀ پروسه استانبول بخاطر تعهد و زحمات شما در سوق<br />
دادن پیروز مندانۀ این پروسه تا اینجا تشکری کنم.<br />
پیشرفت ما تا حال پیمان سالم و نیازمندی دیدگاه ما را نشان میدهد.<br />
مؤلفه های اساسی آن شامل این امر است که در منطقه ما از اختالفات<strong>،</strong><br />
عدم اعتماد<strong>،</strong> بدگمانی<strong>،</strong> سوء تفاهم<strong>،</strong> عدم همکاریهای مخلصانه<strong>،</strong> و<br />
آجندا های متناقض که به ضرر همۀ ما است<strong>،</strong> رنج میبریم. ما درک<br />
میکنیم که ما از عین چالش ها<strong>،</strong> تهدیدها<strong>،</strong> تروریزم<strong>،</strong> افراط گرایی<br />
شدید متضرر میشویم.<br />
ما میدانیم که منافع بنیادی کشورهای قلب آسیا مانند امنیت<strong>،</strong> ثبات<strong>،</strong> و<br />
خوش بختی در ذات خود با یکدیگر پیوند نا گسستنی دارند. امنیت<strong>،</strong><br />
ثبات<strong>،</strong> و خوشبختی دوامدار در منطقۀ قلب آسیا تنها از طریق احساس<br />
مشترک جدی و همکاری های مخلصانه و عملی میان خود کشور<br />
های منطقه میتواند بمیان بیاید. باالخره<strong>،</strong> این همه در توانایی ما وجود<br />
دارد تا اعتماد مورد نیاز را بسازیم و همکاری های عملی را تأمین<br />
کنیم<strong>،</strong> و این درست همان لحظۀ است که باید دست بکار شویم.<br />
خانمها و آقایان!<br />
در این روش<strong>،</strong> پالن تطبیقی شش تدبیر اعتماد سازی که دربرگیرندۀ<br />
سلسلۀ وسیعی از موضوعات مانند مبارزه با تروریزم و مواد مخدر<strong>،</strong><br />
تجارت و زیربناء<strong>،</strong> و تعلیم و تربیه میگردد به گونۀ پیروزمندانه<br />
انکشاف یافته و توسط مقامات ارشد ما توشیح گردیده است. این<br />
پالن امروز پیش روی ما قرار دارد تا آنرا بپذیریم و عملی سازیم.<br />
در جریان انکشاف مرحلۀ این پالنها افراد تخنیکی ما از وزارتها و<br />
ارگانهای مرتبط با هم ده بار در هشت پایتخت گونا گون کشورهای<br />
قلب آسیا یکجا شده اند تا پالنهای منطقوی را برای مطرح کردن<br />
هریک از این موضوعات انکشاف بدهند. برخی از این پالنها توسط<br />
پالنهای مشخص برای امسال و فعالیت های منظم برای آینده کامل<br />
گردیده اند.<br />
تدابیر اعتماد سازی )CBM( ها از جملۀ مؤلفه های عینی این پروسه<br />
همراه با فشار قوی جهت نزدیک ساختن ما برای حل چالشهای<br />
مشترک ما مانند تروریزم و مواد مخدر میباشد. این تدابیر برای ما<br />
فرصت سرمایه گذاری باالی جنبه های اقتصادی موجوده را نیر فراهم<br />
میسازد.<br />
به همین شکل<strong>،</strong> ما توجه چشمگیری به زنده ساختن و تقویت روابط<br />
با همسایگان نزدیک و دور منطقه از طریق مؤلفۀ مشورۀ سیاسی این<br />
پروسه معطوف کرده ایم.<br />
خانمها و آقایان!<br />
ما به عضویت خود در سازمانها و ابتکارات موجودۀ منطقوی اهمیت<br />
زیادی قایل هستیم و تعهد خود را جهت تقویت آنها و برای کامل<br />
ساختن آنها از طریق پروسه استانبول تصریح میکنیم.<br />
براساس این هدف ما اخیرًا پروسه ارزیابی نقش افغانستان را در<br />
سازمانهای منطقوی آغاز کرده ایم تا در مورد توانمندی خود بخاطر<br />
ایفای یک نقش فعال در تمام سازمانهای که ما در آن عضویت داریم
89<br />
اطمینان حاصل کنیم و همچنان در مورد اشتراک مساعی در تالشهای<br />
این سازمانها که مربوط به افغانستان میشود مطمئن گردیم.<br />
خانمها و آقایان!<br />
حاال که ما از نظریه پردازی بسوی مرحلۀ تطبیق پروسۀ استانبول<br />
در حرکت هستیم<strong>،</strong> بخصوص در ارتباط با شش تدبیر اعتماد سازی<br />
)CBM( اولویت بندی شده که در اعالمیۀ نهایی کانفرانس امروزی<br />
ما تذکر یافته<strong>،</strong> بر همۀ ما الزم است تا به کوشش های خویش در امر<br />
گرد آوری منابع به مؤثر ترین و کارا ترین اشکال آن همراه با کمک<br />
هایی از سوی کشور های کمک کنندۀ این پروسه و تفکر روی راه<br />
های مشخص برای مرحلۀ تطبیق<strong>،</strong> ادامه دهیم.<br />
از دید ما<strong>،</strong> یکی از راه هایی که ما میتوانیم برای تطبیق دراز مدت<br />
تالش نمائیم عبارتست از یکجا کردن منابع مالی از کشور های قلب<br />
آسیا و حمایت کنندگان دور این میز در یک صندوق امانتی.<br />
از نظر ما این کار<strong>،</strong> روی دست گرفتن پروژه های محسوسی را تحت<br />
هر یک ازین شش تدبیر اعتماد سازی در روزها<strong>،</strong> هفته ها و ماه های<br />
بعد از این کنفرانس به یک شکل مؤثر و دوامدار<strong>،</strong> اجازه میدهد.<br />
من از توافقی که در اعالمیۀ نهایی روی آن صورت گرفته است<strong>،</strong><br />
خرسندم.<br />
خانم ها و آقایان!<br />
در خاتمه میخواهم یک بار دیگر تصریح بدارم که پرودن نوعی از<br />
همکاری منطقوی صادقانه<strong>،</strong> نتیجه بخش و مستحکم از طریق پروسۀ<br />
استانبول که ما روی آن توافق نموده ایم<strong>،</strong> یک بخش اساسی و دایمی<br />
سیاست خارجی افغانستان را تشکیل میدهد. این فقط بدین معنی<br />
نیست که افغانستان از هر لحاظ بخشی از منطقۀ قلب آسیا بوده<strong>،</strong> است<br />
جریان جلسۀ کارمندان ارشد پروسۀ استانبول ( 25 اپریل <strong>،</strong> 2013 آلماتا - قزاقستان )
90<br />
و خواهد بود<strong>،</strong> بلکه بیشتر از آن ما در افغانستان<strong>،</strong> تصمیم داریم جایگاه<br />
واقعی خویش را منحیث یک پل زمینی و چهار راه در این منطقه باز<br />
یابیم. و ما میدانیم که بدون موفقیت در همکاری های منطقوی<strong>،</strong> این<br />
هدف نجیب به هر صورتی که باشد دور از دست یابی خواهد بود.<br />
پس ما میدانیم که افغانستان از همکاری های منطقوی و یکپارچگی<br />
موفقانه<strong>،</strong> به بیشترین حد سود میبرد<strong>،</strong> اما ما همچنان میدانیم که برای<br />
کشور های پیرامون افغانستان<strong>،</strong> مؤثر ترین راه رسیدن به صلح دراز<br />
مدت مشترک<strong>،</strong> سعادت و پیشرفت از راه همکاری های منطقوی<br />
میباشد.<br />
بنابر این<strong>،</strong> منحیث یک رئیس مشترک میخواهم به شما در مورد تعهد<br />
قاطع خویش نسبت به پروسۀ استانبول اطمینان دهم. به همین خاطر<strong>،</strong><br />
به منطقه اولویت قایل هستیم که به همین منظور ما سال گذشته یک<br />
دفتر را به سطح ریاست در وزارت امور خارجه ایجاد نمودیم.<br />
من یک بار دیگر از همه<strong>،</strong> بخصوص 14 کشور اشتراک کنندۀ پروسۀ<br />
استانبول میخواهم که تعهد خویش نسبت به اهداف و مقاصد این<br />
پروسه را استوار حفظ نمایند و از همۀ ما میخواهم که کوشش های<br />
انفرادی و جمعی خویش را تجدید نمائیم تا آنرا به مرحلۀ بعدی نتایج<br />
قابل لمس تدریجی اما مستحکم به پیش ببریم.<br />
در این قسمت من میخواهم از رئیس مشترک برای میزبانی شان از<br />
ما در این روز و از کمک های دوامدار شان به افغانستان به شمول<br />
ابتکار شان در امر تعداد زیادی از بورسیه ها به اساس تعهد شخصی<br />
شان و مبتنی بر هدایات جاللتمآب رئیس جمهور نظر بایوف برای<br />
آموزش 1000 محصل افغان در پوهنتون های قزاقی<strong>،</strong> صادقانه اظهار<br />
امتنان مکرر نمایم.<br />
تشکر بسیار زیاد!
STORAI<br />
ISSUE <strong>62</strong>, MARCH AND APRIL 2013
Change language