à ¸Šà ¸™à ¸´à ¸”à ¸—à ¸µà ¹ˆà ¹€à ¸›ïœ’à ¸™à ¹€à ¸‹à ¸¥à ¸¥

การจัดระเบียบของเซลลเพื่อทําหนาที่เฉพาะ
(เนื้อเยื่อ เนื้อเยื่อ)
วัตถุประสงค
1. เพื่อใหนักศึกษาสามารถบรรยายลักษณะและหนาที่
ของเนื้อเยื่อสัตวและเนื้อเยื่อพืชได
2. จําแนกชนิดของเนื้อเยื่อสัตวและพืชได

เนื้อเยื่อสัตว
เนื้อเยื่อบุผิว (epithelial tissue)
เนื้อเยื่อเกี่ยวพัน (connective tissue)
เลือด (blood)
เนื้อเยื่อกลามเนื้อ (muscular tissue)
เนื้อเยื่อประสาท (nervous tissue)

1.เนื้อเยื่อบุผิว
เปนกลุมเซลลที่ปกคุลมอยูผิวนอกของอวัยวะของรางกาย เปน
เนื้อเยื่อบุอวัยวะที่เปนทอหรือตอมตางๆ เซลลจะตั้งอยูบนฐานรองรับ
(basement membrane) ซึ่งประกอบดวยโปรตีน ดานบนของเยื่อบุผิว
จะเปนอิสระไมติดตอกับเซลลอื่น (free surface)
หนาที่
1. ปองกัน (protection) เชน เซลลผิวหนัง
2. ดูดซึม (absorption) เชน เยื่อบุผนังลําไส
3. การหลั่งสารตางๆ (secretion) เชน ตอมน้ํานม
4. การรับความรูสึก (sensation) เชน ปุมรับรส (taste bud)

การแบงชนิดเนื้อเยื่อบุผิว
1. รูปรางของเซลล
- squamous
- cuboidal
- columnar
2. การเรียงตัวของเซลล
- simple
- stratified
- pseudostratified
- transitional

2. เนื้อเยื่อเกี่ยวพัน
• มี intercellular substance มาก
• ประกอบดวย fiber และ tissue fluid
• เซลลหลายชนิด
• มีหนาที่พยุง เชื่อมโยง ยึดเหนี่ยว ใหความแข็งแรง

เนื้อเยื่อเกี่ยวพันแบงออกเปนชนิดตางๆ ดังนี้
เนื้อเยื่อเกี่ยวพันในเอมบริโอ (embryonal
connective tissue) ไดแก เนื้อเยื่อมีเซนไคม (mesenchyme cell)
พบในเนื้อเยื่อใตผิวหนังของ embryo และเนื้อเยื่อมิวคัส (mucous
connective tissue) พบใน umbilical cord ของ fetus
เนื้อเยื่อเกี่ยวพันในตัวเต็มวัย (adult connective
tissue) ไดแกเนื้อเยื่อเกี่ยวพันสมบูรณ (connective tissue proper)
และเนื้อเยื่อเกี่ยวพันชนิดพิเศษ (specialized connective tissue)

เนื้อเยื่อเกี่ยวพันสมบูรณ แบงเปน
ก. เนื้อเยื่อเกี่ยวพันชนิดโปรงบาง (loose or areolar
connective tissue) ประกอบดวยเซลลและเสนใยหลายชนิดคือ
ชนิดที่เปนเสนใย ไดแก เสนใยคอลลาเจน (collagenous
fiber) เสนใยอิลาสติก (elastic fiber) และเสนใยรางแห (reticular
fiber)

ชนิดที่เปนเซลล ไดแก เซลลสรางเสนใย (fibroblast) เซลล
macrophage or histocyte ทําลายสิ่งแปลกปลอม เซลลมาสต
(mast cell) สรางสาร heparin ซึ่งทําใหเลือดไมแข็งตัว และ
histamine ซึ่งทําใหเสนเลือดฝอยขยายตัว และเซลลพลาสมา
(plasma cell)
ตําแหนงที่พบโดยมากอยูรวมกับชั้น adipose tissue ซึ่งรวม
เรียกวา subcutaneous อยูใตผิวหนัง และอยูรอบๆ เสนเลือดและ
เสนประสาท

ข. เนื้อเยื่อเกี่ยวพันชนิดแนนทึบ (dense connective
tissue, collagenous tissue) พวกนี้จะมีเสนใยเรียงกันอยางมี
ระเบียบ ประกอบดวยเสนใยและเซลลดังนี้
ชนิดเสนใย ไดแก เสนใยคอลลาเจน (collagenous fiber)
และเสนใยอิลาสติก (elastic fiber)

ชนิดของเซลล ไดแก fibroblast
ตัวอยาง เชน white fibrous tissue หรือ tendon เปน
collagenous fiber เชื่อมระหวางกลามเนื้อกับกระดูกหรือ กลามเนื้อ
กับกลามเนื้อ yellow elastic tissue หรือ ligament เชื่อมระหวาง
กระดูกกับกระดูก

เนื้อเยื่อเกี่ยวพันชนิดพิเศษ
(specialized connective tissue) แบงเปน
ก. กระดูกออน (cartilage) แบงเปน 2 ชั้นใหญ คือ
perichondrium และ cartilagenous plate
Perichondrium คือเนื้อเยื่อเกี่ยวพันชนิดแนนทึบ
Cartilagenous plate ประกอบดวยเซลลกระดูกออน
(chondrocyte) ซึ่งอยูในชองวาง (lacuna) ที่ถูกลอมรอบดวยของเหลว
(matrix) และรอบๆ lacuna จะมี capsule หุม

ข. กระดูก (bone) ประกอบดวย bone cell (osteocyte) อยู
ภายใน lacuna หรือชองวาง จะเรียงตัวเปนวงรอบ ๆ Haversian
system (เสนเลือด) นอกจากนี้ยังมีชองเล็กๆ ที่เชื่อมระหวาง lacuna
กับ Haversian canal หรือ lacuna กับ lacuna เรียกวา canaliculi
สวนชองใหญที่ติดตอระหวาง Haversian canal ของแตละ system
เรียกวา Volkmann’s canal

3. เลือด
มีลักษณะเปนของเหลว
หนาที่ทั่วไป เกี่ยวของกับการลําเลียงสารตางๆ เชน กาซ
สารอาหาร และของเสีย
เลือดแบงออกเปน สวนที่เปนเซลล (blood corpuscles) และ
สวนที่เปนของเหลวหรือ plasma

ก. เซลลเม็ดเลือด
1. เม็ดเลือดแดง
2. เม็ดเลือดขาว
• แกรนูโลไซต (นิวโทรฟล, อีโอซิโนฟล, เบโซฟล)
• อะแกรนูโลไซต (ลิมโพไซต, โมไนไซต)
3. แผนเลือด
ข. ของเหลวหรือพลาสมา

4. เนื้อเยื่อกลามเนื้อ
• muscle fiber ที่มีนิวเคลียส
• ในไซโทพลาสซึมมีไมโอไฟบริล (แอกทิน, ไมโอซิน)
ชนิด 1. กลามเนื้อสเกเลทัล
2. กลามเนื้อเรียบ
3. กลามเนื้อหัวใจ

5. เนื้อเยื่อประสาท
• ประกอบดวย 3 สวนคือ
- เซลลประสาท (neuron)
- เสนใยประสาท (nerve fiber)
เซลลประสาท มี 3 ชนิด คือ
1. unipolar neuron
2. bipolar neuron
3. multipolar neuron

Cell process
คือ แอกซอน และ เดนไดรต
แอกซอน - สงกระแสประสาทสูตัวเซลล
- ขนาดสั้น
- แตกแขนงใกลตัวเซลล
เดนไดรต - นํากระแสประสาทออกนอกเซลล
- ขนาดยาว
- ไมแตกแขนง

Nerve fiber
• Myelinated nerve fiber
- ตรงกลางคือแอกซอน
- มีเยื่อหุมไมอีลิน (สารไขมัน)
- เยื่อหุม นิวโรเลมมา (Schwann cell)
• Non-myelinated nerve fiber
- ตรงกลางคือแอกซอน
- ไมมีเยื่อหุมไมอีลิน

5. เนื้อเยื่อพืช
เนื้อเยื่อพืชจําแนกโดยอาศัยหนาที่ แบงเปน
1. เนื้อเยื่อเจริญ (meristematic tissue)
2. เนื้อเยื่อผิว (surface tissue)
3. เนื้อเยื่อที่ใหความแข็งแรง (mechanical tissue)
4. เนื้อเยื่อลําเลียง (vascular tissue)
5. เนื้อเยื่อพื้นฐาน (fundamental tissue)

1. เนื้อเยื่อเจริญ
ก. เนื้อเยื่อเจริญสวนปลายยอด/ราก (shoot/root apical
meristem)
ข. เนื้อเยื่อเจริญดานขาง (lateral meristem)
- วาสคิวลารแคมเมียม (vascular cambium)
- คอรกแคมเมียม (cork cambium)
ค. เนื้อเยื่อเจริญระหวางปลอง (intercalary meristem)

2. เนื้อเยื่อผิว
ประกอบดวย
ก. เนื้อเยื่อเอพิเดอรมิส (epidermis)
- epidermal cell
- hair, gland
- guard cell, stomata
ข. เนื้อเยื่อเพอริเดิรม (periderm)

3. เนื้อเยื่อที่ใหความแข็งแรง
ก. คอลเลนไคมา (collenchyma)
- พบใตเอพิเดอรมิส
- เซลลมีชีวิต ผนังหนาไมเทากัน
ข. สเกลอเรนไคมา (sclerenchyma)
- เซลลตาย ผนังชั้นที่สอง
- ไฟเบอร – เซลลยาว
- สเกลอรีด - เซลลกลม

4. เนื้อเยื่อลําเลียง
ก. ไซเลม (Xylem)
- ลําเลียงน้ําและเกลือแร ประกอบดวย
1. เซลลเวสเซล (vessel member)
- เซลลตาย ผนังชั้นที่สอง
- มี perforation plate
2. เทรคีด (tracheid)
- ไมมี perforation plate
3. ไซเลมไฟเบอร
4. ไซเลมพาเรนไคมา

ข. โฟลเอม (phloem)
- ลําเลียงสารอาหาร ประกอบดวย
1. ซีฟทิวบเมมเบอร (sieve tube member)
2. เซลลคอมแพเนียน (companion cell)
3. โฟลเอมไฟเบอร
4. โฟลเอมพาเรนไคมา

5. เนื้อเยื่อพื้นฐาน
ก. เนื้อเยื่อพาเรนไคมา (parenchyma)
- เซลลมีชีวิต ผนังบาง
- มีชองวางระหวางเซลล
- สะสมอาหาร ลําเลียง สมานแผล แบงตัว สังเคราะหแสง
ข. เนื้อเยื่อเอนโดเดอรมิส (endodermis)
- มี Casparian strip
- ควบคุมการผานเขาออกของน้ําและเกลือแร