Report of the situation of children's rights in the field of education

4. Diskutimi4.1. HyrjePër qëllime të këtij hulumtimi janë përzgjedhur dy rajone: Rajoni i Prishtinës dhe i Prizrenit.Në të dy rajonet janë përzgjedhur nga 15 shkolla të synuara – urbane dhe rurale, dhe, po ashtu,nga 15 shkolla kontroll që, në aspektin demografik, kanë ngjashmëri me shkollat e synuara.Këto shkolla janë përzgjedhur nga dy komuna të secilit rajon: në Prishtinë e Fushë Kosovë(rajoni i Prishtinës) dhe në Prizren dhe Dragash (rajoni i Prizrenit). Mostra e përzgjedhurështë reprezentative, si në kuptim të përfaqësimit të të gjitha kategorive të nxënësve dhe tëgrupmoshave të synuara (11-15 vjeç), ashtu edhe në kuptim të numrit të përgjithshëm tënxënësve, prindërve dhe mësimdhënësve të përfshirë në sondazh. Për fat të keq, përkundërpërpjekjeve nuk është arritur të përfshihen në sondazh shkolla me mësim në gjuhën serbe.4.2. Shprehja e lirë e pikëpamjeve dhe liria e asociimitMë shumë se gjysma e nxënësve dhe e prindërve të anketuar konsiderojnë se nxënësit janëplotësisht të lirë ta shprehin mendimin e vet gjatë orëve të mësimit, takimeve të klasës dheaktiviteteve të lira, si dhe se ata inkurajohen nga arsimtarët që ta bëjnë këtë. Nga analiza enënpyetjeve sipas shkollave të veçanta vihet re ekzistimi i një konsistence në dhënien epërgjigjeve, për shembull numri i përgjigjeve të caktuara në nënpyetjen “E shpreh lirishmendimin tim gjatë orëve të mësimit” është i ngjashëm me numrin e përgjigjeve nënënpyetjen e ndërlidhur “Arsimtarët më inkurajojnë ta shpreh mendimin tim – më pyesinçfarë mendoj”. Trend i ngjashëm vërehet edhe tek pyetjet tjera.Me gjithë rezultatin inkurajues janë deri në 15% të nxënësve dhe deri në 11% të prindërve qëmendojnë se mendimi i lirë mund të shprehet rrallë ose asnjëherë. Një përqindje e përafërtprej deri në 15% të nxënësve konsideron se mendimi i tyre merret parasysh rrallë ngamësimdhënësit ose nuk merret fare parasysh. Në të dy rastet qëndrimi i mësimdhënësveparaqitet të jetë pak më ndryshe – vetëm deri në 2% prej tyre mendojnë se mendimi i nxënësitnuk mund të shprehet lirisht, ndërsa deri në 3.5% se mendimi i shprehur nuk merret parasysh.Dallime të tilla në qëndrime në mes të nxënësve dhe prindërve nga njëra anë dhe,mësimdhënësve nga ana tjetër, janë të pranishme edhe në fushat tjera që mbulon sondazhi.Rreth gjysma e nxënësve shprehen të kënaqur me aspekte të ndryshme të funksionimit tëorganeve përfaqësuese të tyre, përfshirë mundësinë për të ndikuar në vendimet e tyre.Ndërkaq, një kategori që përbën 22-24% të popullacionit të përfshirë në sondazh sheh vendpër avancim të “demokracisë së brendshme”. Pjesa tjetër – prej 15-18% të nxënësve – nukshprehen të kënaqur me funksionimin e organeve përfaqësuese të nxënësve, ndërkaq bie në synumri mjaft i madh i përgjigjeve “nuk e di” në këtë pyetje – 9.3-11.1%. Pa dyshim, është kjonjë fushë ku duhet punuar më shumë për të rritur përfshirjen e nxënësve në punën e organevepërfaqësuese të tyre.4.3. Përfshirja në arsim dhe vijimi i shkollimitGjykuar sipas përgjigjeve të dhëna nga nxënësit, prindërit dhe mësimdhënësit shkolla, nëmasë të madhe, merr masa për të siguruar vijimin e rregullt të nxënësve. Për shembull, të trikategoritë e përfshira në sondazh raportojnë se mësimdhënësit i evidentojnë me rregullmungesat e paarsyeshme të nxënësve. Pa kontestuar përgjigjet duhet theksuar se, në nivel tëKosovës, numri i vogël i mungesave të raportuara paraqet një ndër problemet më akute tësistemit të arsimit, i cili inkurajon mosvijimin dhe braktisjen e shkollimit.Kur bëhet fjalë për ekzistimin e kushteve optimale për shkollim, duket se ato ekzistojnë përnumrin më të madh të fëmijëve të përfshirë në sondazh, por përqindja e atyre që vejnë në25