TRANZICION

Kolegji Universitar “Pjeter Budi”, Prishtinëilirb2000@gmail.comROLI I BIZNESEVE TË VOGLA DHE TË MESME (BVM), NDIKIMI I TYRENË ZHVILLIMIN EKONOMIK DHE INVESTIMET NË KOSOVËAbstraktBizneset e Vogla dhe të Mesme (BVM), kanë përkufizime të ndryshme nga vendet endryshme. Sipas Bashkimit Europian (BE), bizneset ndahen në biznese mikro (1-9punëtor), biznese të vogla (10-49 punëtor) dhe biznese të mesme (50-249). Në SHBA,Administrimi i Bizneseve të Vogla (SBA) është më i detajuar dhe më kompleks, dukepërfshirë 37 standarde të ndryshme që përcaktojnë 1,151 industri dhe 13 nën-industritë nëtë gjithë SHBA-të. Në përgjithësi, një biznes i vogël është konsideruar të jetë "një biznesqë është në pronësi dhe operim të pavarur dhe që nuk është dominues në fushën e tij tëveprimit".BVM-ve kanë ndikim të drejtpërdrejtë në ndryshimet e teknologjisë, në sjelljen ekonkurrencës së shëndosh, duke hapur vende të reja pune dhe ofertë të pasur të produktitnë tregjet lokale. BVM karakterizohen si fleksibile, marrëdhënie të drejtpërdrejtë nëpunë, mundësi punësimi, janë të menaxhuara nga një person, kapital i kufizuar,inovacione etj. Ndërsa, rritja ekonomike është e lidhur me rritjën e BVM të cilatstimulojnë konkurrencën, ofrimin e produkteve dhe shërbimeve të reja si dhe shërbime tëtjera të avancuara vetëm për ti mbijetuar tregut. Kategoritë e përgjithshme të biznesit qësipërmarrësit fillojnë janë: shitja me pakicë, prodhimi dhe shërbimi. Kurse kategori tëtjera të bizneseve të vogla janë: ndërtimtaria, spitalet, komunikimi, financat dhe pasurit epapatundshme.Sot, ekonomia po ndryshon vazhdimisht, duke siguruar mundësi për biznese të reja.Kërkesa për shërbime po ‘‘lulëzon’’dhe është gjithnjë në rritje, dhe afro 97% e firmave tëshërbimeve janë të vogla me më pak se 100 punonjës. Ndërmarrësia është një procesdinamik i krijimit të një rritje të pasur; është procesi i inicimit të një ndërmarrje biznesi,duke organizuar burime të nevojshme duke supozuar lidhur me rrezikun dhe shpërblimet.Kurse një ndërmarrës është dikush që angazhohet në ndërmarrësi.Kosova si një shtet i ri e di rolin dhe rëndësinë e NVM-ve në zhvillimin e ekonomisë. Mëshumë se 90% e ndërmarrjeve janë të biznesit të vogël dhe të mesëm. Që nga viti 1999,ekonomia e Kosovës ka qenë e nxitur kryesisht nga ndihma ndërkombëtare dheremitancave (Burimi: Banka Botërore, 2010). Roli i sektorit privat, në veçanti SME kaqenë relativisht i dobët. Megjithatë, Kosova është ende në fazën e tranzicionit, kundërmarrërsia dhe krijimi i bizneseve të vogla pritet të luajë një rol kyç në rrugën drejtënjë ekonomie moderne me treg të lirë, zhvillim dhe rritje ekonomike. Aktualisht, ka njëmjedis të pafavorshëm për biznes, dhe në mungesë të kulturës krijues e sipërmarrëse,15