06.08.2015 Views

Oudenbosch.pdf

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ste bewoners de brandstof nog met paard en kar.Maar toen de veengebieden ten zuiden van <strong>Oudenbosch</strong>na 1250 systematisch werden ontgonnenom aan de grote vraag naar brandstof in deVlaamse en Hollandse steden te kunnen voldoen,bleek het schip het aangewezen middel van vervoer.Om de turf uit het veen te halen werdenvele kilometers sloten en vaarten gegraven. Dezehadden een dubbel doel. Behalve dat de veengebiedenontwaterd werden om de exploitatie mogelijkte maken, deden zij ook dienst als transportader.Met kleine platte schuiten werd de turfnaar de verzamelplaats ‘Bosschenhoofd’ gebrachten vervolgens naar het OudenbosscheTurfhoofd. Andere havens in West-Brabant (Bergenop Zoom, Steenbergen, Roosendaal, Leur,Zevenbergen en Breda) dienden eenzelfde doel.Op het Turfhoofd werd de brandstof overgeladenin grotere schepen. In <strong>Oudenbosch</strong> herinnerennamen als Oost Vaardeke, West Vaardeke enVaartweg aan vroegere turfvaarten in zuidelijkerichting. Na 1650 raakten de moergronden uitgeputen werden de vaarten allengs gedempt.Het vervoer over waterTot de Sint Elisabethsvloed van 1421 was Dordrechtvast verbonden met het Brabantse land.Talloze dijkdoorbraken leidden tot het ontstaanvan een woelige binnenzee tussen Dordrecht en<strong>Oudenbosch</strong>. Alleen bij eb kwamen sommige delendroog te liggen. Aan de zuidelijke kust lag<strong>Oudenbosch</strong> als meest vooruitgeschoven post.Veertig jaar later was er sprake van een geregeldeveerdienst tussen <strong>Oudenbosch</strong> en Dordrecht,ingesteld door de Heer van Bergen op Zoom. In1469 bepaalde hij dat de veerlieden over eengoed schip en een ervaren scheepsknecht diendente beschikken. Het schip moest afvaren, zodratien stuivers waren ontvangen, hetzij dooréén reiziger, hetzij door tien reizigers. Het gewonetarief was één stuiver per persoon. Kinderenbeneden twaalf jaar betaalden half geld. Meerdan dertien passagiers mocht men niet opnemen,tenzij het ‘arme luden’ waren. Meestal lagen in<strong>Oudenbosch</strong> meerdere veerschippers te wachtenop passagiers, maar wie het langst had gewacht,mocht het eerst afvaren. De schepen mochtenalleen te Dordrecht, <strong>Oudenbosch</strong> of Nieuwenboschmensen opnemen of afzetten. Meestal wasNieuwenbosch op de kop van de haven ter hoogtevan ‘’t sand er buijten’ (Standdaarbuiten) deaanlegplaats. Bij laag water was de Oudenbosschehaven namelijk niet toegankelijk voor grotereschepen. Reizigers moesten dan over de oostelijkehavendijk rijdend of lopend naar het centrumvan <strong>Oudenbosch</strong>. Ook het lossen en ladenvan goederen was uitsluitend voorbehouden aan<strong>Oudenbosch</strong> of Dordrecht. Alle schippers, die methetzelfde getij wilden afvaren, waren verplicht omeen uur vóór het vertrek aan ‘alle herbergen indenoudenbossche te cloppen’ en ter waarschuwingte roepen ‘Tordrecht!, Tordrecht!’. Bij duisternismoest een schipper dit doen met een brandendescheepslantaarn. De zaken gingen blijkbaargoed. Rond 1500 waren de veerschepen altweemaal zo groot geworden. Zij mochten toen25 personen aan boord nemen.Rond 1550 lag er ten noorden van <strong>Oudenbosch</strong>nog volop water. Verder waren er twee routesover land, waarvan die in oost-west richting nogsteeds van grote betekenis is.Tekening Marius Broos.Het vervoer over landDe veerroute Dordrecht − <strong>Oudenbosch</strong>/Nieuwenboschhad verlengstukken in verschillende verbindingenover de weg. De ‘wagenposterij’, particulierewagendiensten voor het vervoer van personen,zorgde in een vaste dienstregeling voorhet vervoer over land. Vanaf de aanlegsteigerwerden de reizigers over de oostelijke havendijknaar de ‘Wagenhoek’ aan de westzijde van de2

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!