GUIA EUSKERA - Andoaingo Udala

BURDINOLAK“ Batzuek zapia zeramaten txapelazpian izerdiak ez itsutzeko.Beroa jasanezina zen. (…)geldiunerik eta atzerapenik onartzen ezzuen lan gogorra zen, indarra etaerresistentzia eskatzen zuen (…)”MARTÍNEZ DE LEZEA, TOTI.Gerraren JaunaErdi arora itzuliko al zinateke? Imajina al dezakezu garaihartan nolako baldintzatan bizi behar izaten zuten?Bidearen ondo-ondoan, eta uraren indarraz baliatuz eta egurra eta mea ere bazeudelaaprobetxatuz, burdinola ugari sortu ziren burdina ateratzeko helburuarekin.Garai batean, XV. mendearen ondoren, 18 burdinola izan ziren bailaran, nahiz etagaur egun horietako biren aztarnak bakarrik ikus ditzakegun: Ameraun F1 etaPlazaola F2 .Ura bideratzeko presak eraikitzen zituzten eta horrela indar gehiago erdiesten zutenmailuaren eta hauspoen ardatzak mugiarazten zituzten gurpil hidraulikoen gaineraerortzean. Gurpilak antepara izeneko eraikin batzuen barruan kokatuta zeuden.Horien eginkizuna urari goiko aldean eustea eta olagizonak edo burdinolako langileaknahi zuenean gurpilen gainera erortzen uztea zen, eta gero berriro ibairantzbideratzea.Mailuak mea goriaren masarengainean jotzen zuenbehin eta berriz, ezpurutasunguztiak kentzeko. Hauspoeketengabe biziagotzen zutensua, beharrezko tenperaturanmanten zedin, mea gorigorijarri eta burdina ateratzealortu arte. Sua elikatzekoegur-ikatza erabiltzen zuten.Burdinola baten elementuak1011