IÑURRITZA
Zarautz - Gipuzkoa mendiz mendi
Zarautz - Gipuzkoa mendiz mendi
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>IÑURRITZA</strong> BIOTOPODONOSTIABABESTUAGipuzkoako natur eremuetako ibilbideakMOLLARRIGetariaIñurritzaZarautzOrioAP-1/AP-8UsurbilN-634 AP-1/AP-8Lasarte-OriaHernaniMollarri<strong>IÑURRITZA</strong>UrnietaDONOSO TIA-BETERE R IPostemotzAiaAndoainAdunaAmategiTxetene0500IñurritzaITTSASLABARRAK1.0001.500Talaimendi114SaratsaiturriBeastegi194BarraZarautzDUNAKGRAN CAMPINGBerazadizarMALEKOIAIñurritzako ibilbideaGR -121Golf zelaiaLeizetakozuloaAmeztiPikako txuloaAntillakohondartzaMendiautaIxpillaPADURAKIñurritzaerrekaSorginmuño bideaAgirreberriTALAIMENDIAraztegiaBERAZADIBERRITalaiberritxakolindegiaORIOKOONDARTZAArribiribilZubiondoAGERREGOIKOASan Martin ermitaAltzondoGR -121PR -Gi 33TorretxoOribarzarhondartzaPR -Gi 33OribarzarTXURRUKAOria ibaiaIbaietaAP-1/AP-8ORIBARZARZUBIONDOAñorbeelaiondoTelleriN-634OrioBidarteLakumeagaAstierrekaTxindurrietacopyright © SUA edizioakIKURRAKZERBITZUAKAutobideaAutobiaLehentasuna duen errepideaLEYENDASERVICIOSAutopistaAutovíaCarretera de interés preferenteAparkalekuaAisialekuaTxabolaAparcamientoArea recreativaRefugioIBILBIDEAKPR (ibilbide laburra)GR (ibilbide luzea)Iñurritzako ibilbideaRECORRIDOSPR (Sendero de pequeño recorrido)GR (Sendero de gran recorrido)Recorrido de IñurritzaONDAREAPagadiaHariztiaDunakPATRIMONIOHayedoRobledalDunasHerriaAuzoaTontor txikiaInguruaLekuaZarautzIxpillaTalaimendiIñurritzaAmeztiNúcleo urbanoBarrioCima menorParajeLugar singularErrepide NagusiaEskualde ErrepideaErrepide LokalaCarretera BásicaCarretera ComarcalCarretera LocalAterpetxeaLanda-turismoaKanpinaRefugio atendidoTurismo ruralCampingIbilbidearen hasieraIbilbidearen bukaeraIbilbide biribilaComienzo del senderoFinal del senderoSendero circularBabes eremuaren mugaONDAREAMeatzetako azpiegiturakLímite de la zona protegidaPATRIMONIOInstalaciones minerasAterpeaIbaiaKostaldeko parajeaTXURRUKAOria ibaiaMollarriRefugioRíoParaje costeroAuzobideaBasabideCarretera VecinalPistaBegiralekuaMendiaIturriaMiradorCumbreFuenteInteres handiko eremuaSarbide nagusiaDUNAKMALEKOIAZona de especial interésEntrada principalHaitzuloaMegalitoaGotorlekuaCuevaMegalitoFortifi caciónEskala 1:7.00070 m 140 m 280 m
IñurritzaIñurritza es un humilde crisol de ecosistemas que seamontonan en la estrecha franja costera situada entre laplaya de Zarautz y la desembocadura del río Oria. Recibesu nombre del río Iñurritza o Abendaño, una regataque aún hoy, como antaño, se funde con el mar entremarismas y dunas. El espacio protegido también cobijaal monte Talaimendi, con sus acantilados, y el islote deMollarri, antiguo cargadero de mineral.Iñurritza, LAUURRATSETANONDOEN gordetako dunak. Iñurritza edo Abendañoerreka Zarauzko hondartzako ekialdeko muturrean itsasoratzen da,hareatza eta dunen artean. Horrelako habitatak euskal kostaldetikdesagertuz joan dira azken urteotan eta, Iñurritzan, bere gordelekubakanetako bat dauka. Hareatzetan eta hondarretan bizi diren landareenartean, dunak dira bereziki nabarmentzekoak, batez ere golf zelaiaren inguruanbabesten direnak. Duna mugikor, zuri eta grisen (finkoak) arteanhamabi hektareako lur azala betetzen dute Iñurritzako bokalearen inguruan.Parerik gabeko eremua, beste inon aurkituko ez dugun landarediabereziaren hazilekua.MOLLARRI, itsaslabarrak, uharteak eta meakargalekua.Oria ibaiko bokalearen eta Iñurritzaren artekokostalde zatiak Bizkaiko Golko sarritan harrotuari aurpegia ematendioten itsaslabar sendoen babesa du. Harrigarria bada ere, lekuhori bera, XX. mendearen lehenengo hamarkadetan, mea kargatzekoportua izan zen. Mollarriko uhartetxoaren alde batean eraiki eta egokituzuten kaia. Asteasuko Andatzarrateko meatzetatik ekartzen zutenburdin-mea, polea sistema baten bidez, eta, airetik, bagonetek Mollarrikokargalekuraino jaisten zuten, zamaontziak zain zeuden lekurainoalegia. Gaur egun kaiko aurriak ikus daitezke bertan, baita bagonetakitsasoraino jaisteko kableei eusteko zutarriak eta lehorreko eraikinhandi bat ere, antzinako biltegia. Inguruan itsaslabarrak eta kalak dituMollarrik, eta bertako lasaitasunean gordeleku egokia topatu dute hamaikaitsastxorik, kaioak eta ubarroi mottodunak esate baterako.Iñurritza enCUATRO PASOSLAS DUNAS mejor conservadas. El río Iñurritza o Abendañodesemboca en el extremo oriental de la playa de Zarautz, entrearenales y dunas. Se trata de un hábitat que ha ido desapareciendo dela costa vasca y que encuentra en este lugar uno de sus últimos reductos.Entre las arenas y la vegetación que en ellos vive, destacan las dunas, fundamentalmentecobijadas en torno al campo de golf. Entre dunas móviles,blancas y grises (fi jas), son más de doce hectáreas de extensión las que cubreeste tipo de hábitat en el estuario de Iñurritza. Un espacio único con una vegetaciónpropia que no podremos encontrar en otros ámbitos.kutxapor un sistema de poleas y, también por vía área, las vagonetas que lo cargabandescendían hasta el muelle acondicionado en Mollarri, donde esperabanBiotopo babestuaIñurritza, bere txikian, Zarauzko hondartzaren eta Oriaibaiko bokalearen artean tartekatzen diren ekosistemaugarien arragoa dugu. Iñurritza edo Abendaño errekarizor dio izena, gaur egun ere, antzina bezala, paduraeta dunen artean itsasoratzen den ibai apalari alegia.Eremu babestuaren mugetan barrena Talaimendi, inguruetakoitsaslabar malkartsuak eta mea-kargalekuaizandako Mollarri uhartetxoa ere badaude.PADURAK, azken gordelekua. Iñurritzako biotopoa Zarauzkoherrigunetik metro gutxitara dago. Nekazaritza jarduereklehenengo eta, hazkunde garaietako hirigintza presioak geroago,ibaiko azken zatiko paduren ia erabateko desagerpena eragin zutenXX. mendearen amaieran. Gaur egun, padura zati txiki batek irautendu, bere apalean handi salbuespena delako, eta bitartean lanean ari diralehortutako lur sailetan, baratzetarako edo bestelako jardueretarakodesagerarazitako padura esparru gehiago, ahal den neurrian, lehengoratzeko.Ezin dugu ahaztu, bestalde, padura eremu hori, hedaduraz txikiaizanik ere, hamaika hegaztiren pausaleku izaten dela, batez ere migrazioakegiteko aroetan.TALAIMENDI, itsasoaren aurrez aurre. Iñurritzakobiotopo babestuaren goialdeak Talaimendi eta Beastegi ditu gorengopuntak, beti ere inguruaren apaltasuna ahaztu gabe, biakala biak 200 metroko kotatik behera daude eta. Behiala baso mardulezestalirik, gaur egun mendi mazela horietan txilarrak eta otadiaknagusitzen dira, bertako landarediak jasan duen degradazioarenerakusle. Egun artadi kantauriarren eta ameztien hondar gutxi batzukbesterik ez da gelditzen. Gizakiaren jarduerak, ordea, mendi horietakohegoaldeko magalak mahasti ilara luze eta ikusgarriz jantzi ditu, Getariakotxakolin ospetsua egiteko ontzen diren mahats preziatuen hazilekubikainak.MARISMAS, el último reducto. El biotopo de Iñurritza,se halla a escasos metros del núcleo urbano de Zarautz. La utilizaciónagrícola primero, y la presión urbanizadora propia de las épocas decrecimiento después, llevó a la casi total desaparición de las marismasque se formaban en el último tramo del río. Hoy todavía se conserva un pequeñotramo, de gran valor por su carácter excepcional, mientras se trabajapara la recuperación, en la medida de la posible, de otros espacios aledañosque fueron desecados para su colonización como huertas u otras actividades.Pese a tratarse de unas marismas de escasa extensión, Iñurritza cumpleuna nada desdeñable función de acogida de diversas aves, especialmente enlos periodos de migraciones.MOLLARI, acantilados, islas y cargadero de mineral.El tramo costero entre la desembocadura del Oria e Iñurritza presentaun agreste paisaje de bravíos acantilados que dan cara al a menudohostil mar Cantábrico. Curiosamente, este punto fue, durante las primerasdécadas del siglo XX, un puerto minero organizado en torno a los islotesde Mollarri. El mineral llegaba desde las minas de Andatzarrate (Asteasu)los barcos de carga. Hoy en día quedan restos del muelle y los de algunas delas columnas que sostenían los cables por los que descendían las vagonetas,así como un edifi cio en tierra fi rme, utilizado en su época como almacén.Rodean el islote de Mollarri acantilados y calas en cuya paz se recogen avescosteras como las gaviotas y los cormoranes moñudos.TALAIMENDI, un monte frente al mar. La parte altadel biotopo protegido de Iñurritza tiene en Talaimendi y Beastegi suspuntos culminantes, siempre recordando la humildad del entorno, puesno alcanzan los 200 metros de altitud. Antaño bosques cerrados, hoy estasladeras son patrimonio de brezos y argomas que dejan en evidencia la degradaciónque ha sufrido el patrimonio vegetal de la zona. No quedan sino unospocos rodales de encinar cantábrico y robledal. Por contra, la intervenciónhumana ha vestido la vertiente sur de estas laderas con el vistoso ropaje delas hileras de vides destinadas a la producción del famoso txakoli de Getaria.Diversos senderosestán siendoacondicionadosen el interior delbiotopo de Iñurritzapara facilitar elconocimientode sus valoresnaturales, culturalesy pasaijísticos. Loscaminos recorrenla zona de dunas,las riberas delrío y suben hastaTalaimendi.BIOTOPOBABESTUAEskala 1:7.000MAPA ETA IBILBIDEAMAPA Y RECORRIDOIñurritzaDunasRetazos de antigua costa vascaBIOTOPOAREN GIDASarbideakLandaTurismoaMuseoakTurismoaAktiboaGUÍA DEL BIOTOPOAccesosTurismoRuralMuseosTurismoActivoHace varios miles de años, los aportes de arena que de manera continuarealiza e lGolfo de Bizkaia terminaron por cerrar con una línea de dunas lasalida al mar de las entonces amplias marismas de Zarautz. En ese punto seestableció, hace 5.800 años, un grupo humano cuyos restos han sido localizadosen el yacimiento de Herriko Barra. Entre otros, han sido identifi cadoshuesos de osos, lobos, pingüinos y toros salvajes. En los años siguientesel nivel del agua fue subiendo hasta que el mar volvió a ocupar toda la bahíade Zarautz. Hace mil años, sin embargo, el mar había retrocedido y unaamplia línea de dunas cerraba otra vez la ensenada.Desde entonces las dunas litorales de Zarautz, debido en gran medida ala presión humana, no han hecho sino retroceder. Es el mismo fenómenodocumentado en toda la costavasca, que ha perdido la mayorparte de sus ecosistemas de dunas.Las que quedan en la parteoriental de la playa de Zarautzson una muestra de lo que fueuno de los componentes másfrágiles del litoral vasco.DunakAntzinako kostako hondarrakHiru dira Iñurritzara iristeko bidenagusiak:1 N-634 errepideak (Donostia-Bilbo)ORIO ETA ZARAUTZ lotzen ditu Zudugaraitik(Orioko gaina). Zarautzeraheldu aurretik, eskuin aldera, Talaimendibidea esaten dioten errepidebatek gorantz egiten du AGERREkobaserrietatik Talaimendiauzoraino.Non lo eginATERPETXEAK: Iñurritzako biotopotikhurbil, aterpetxe bi daude, Txurruka(ORIO) eta Igerain (ZARAUTZ).Oriokoa Oribarzarreko hondartzarenondoan aurkituko dugu eta 112 lagunentzakotokia, jantokia eta kirol instalazioakditu. ☎ 943 83 08 87. Berealdetik, Igerainek 136 laguntzeko lekuadauka, (eta 34 gehiago Etxe Txikiaeraikinean). Jantokia eta aisialdirakoMuseoak:ZARAUZKO ARTE ETA HISTORIA MU-SEOA. Elizaurre 1, Zarautz. ☎ 943 835 281www.menosca.comPHOTOMUSEUM. ARGAZKI MU-SEOA. San Ignacio, 11 Zarautz. ☎943130906 www.photomuseum.es/DONE JAKUE BIDEKO INTERPRETA-ZIO ZENTROA. Kale Nagusia 17. Orio.☎ 943 830 904Landa-etxeak:ZARAUTZ: Berazadi Berri (☎ 943 833494), eta Agerre Goikoa (☎ 943 833248).Turismo aktiboa:Alitan: Arrantza eta urpekaritza.Aritzbatalde 2, behea. Zarautz. ☎943 132 647Kulturlanbi. Bisitaldi gidatuak Zarautzeta kostaldeko beste leku batzuetatik.Nagusia 28, behea. Zarautz.☎ 943 131 418Mollarri Sub. Urpekaritza. Aritzbataldekiroldegia. Zarautz. ☎ 639 414007.Sensación paramotor. Hegaldiakparapente motordunean. Zarautz.☎ 609 401 600Begi Bistan. Oria ibaitik piraguan. ☎657 794677.Talaiberri txakolindegia. Bisitaldigidatuak, aurretik ordua eskatuta.Talaimendi auzoa, Zarautz. ☎ 943132 750Orioko Udala. Txangoak lehorretik,ibaitik eta itsasotik ☎ 943 830 346.www.oriora.comGarraio publikoa:LANDABUS: Garraio publiko ho-Para llegar a Iñurritza tres son losprincipales accesos:1 La carretera N-634 (Donostia-Bilbao) enlaza ORIO y ZARAUTZ porZudugarai (alto de Orio). Antes de sullegada a Zarautz, a mano derecha,una carretera local conocida comoTalaimendi bidea sube por los caseríosde Agerre hasta el barriode Talaimendi.2 La autopista A-8 (Behobia-Bilbao) tiene una salida en ZA-RAUTZ desde la que se accede a laN-634 cerca de Zubiondo, aescasos metros del desvío para Talaimendi.3 Desde ORIO y AIA, una carreteralocal comunica por la orillaizquierda del Oria con la playa deOribarzar o Torretxo, desde dondecontinúa hasta alcanzar el barriode Talaimendi.Dónde dormirALBERGUES: en las inmediacionesdel biotopo de Iñurritza se encuentranlos albergues de Txurruka(ORIO) e Igerain (ZARAUTZ). El deOrio se levanta junto a la playa deOribarzar, cuenta con 112 plazas,comedor y diversas instalacionesdeportivas. ☎ 943 83 08 87. Por suparte, Igerain ofrece 136 plazas, máslas 34 del edificio anexo Etxe Txikia.También cuenta con comedor ydiversas áreas de esparcimiento.Más información sobre ambos enhttps://ssl4.gipuzkoa.net/albergues/index.aspCAMPINGS: En los alrededores delbiotopo de Iñurritza existen loscampings Gran Camping (ZARAUTZ,N-634 km 17, Talaimendi mendia, ☎943 931 238), Talai Mendi (ZARAUTZ,N-634, km 17,5, Talaimendi mendia,☎ 943 830 042), Zingira (AIA, Ubegunauzoa, ☎ 943 132 079) y OriokoOndartza (ORIO, N-634, km 13, ☎943 834 801).Museos:EKAINBERRI: Reproducción de lascuevas de Ekain y sus pinturas rupestres.Oficina de información:Portale kalea 9, Zestoa ☎ 943 868 811www.ekainberri.comZARAUZKO ARTE ETA HISTORIAMUSEOA. Elizaurre 1, Zarautz. ☎ 943835 281 www.menosca.comPHOTOMUSEUM. MUSEO FOTO-GRÁFICO. San Ignacio, 11 Zarautz. ☎943130906 www.photomuseum.es/Turismo activo:Alitan: Pesca y buceo. Aritzbatalde2, behea. Zarautz. 943 132 647Kulturlanbi. Visitas guiadas porZarautz y otros puntos de la costa.Nagusia 28, behea. Zarautz. ☎ 943131 418Mollarri Sub. Buceo. Aritzbataldekiroldegia. Zarautz. ☎ 639 414 007.Sensación paramotor. Vuelos enparapente con motor. Zarautz. 609401 600Milaka urte atzera egingo bagenu, Bizkaiko Golkoak luzaroan eta etengabeekarritako hondarrek Zarauzko paduren -orduan oso zabalak- etaitsasoaren artean duna hesi bat sortu zuten. Leku horretan bertan, gizakitalde bat hasi zen bizitzen orain dela 5.800 urte. Haien aztarnak HerrikoBarran aurkitu dituzte eta, haien bidez, jakin dugu, besteak beste,bertan hartzak, otsoak, basa-zezenak eta pinguinoak bazirela. Hurrengourteetan, berriz, ur-maila igotzen hasi zen eta berriz ere itsasoak beretzathartu zuen senaia osoa. Orain dela mila bat urte, ordea, itsasoakatzera egin eta, beste behin, duna zerrenda batek ixten zuen senaia.Harrez gero Zarauzko dunek, hein handi batean gizakien presioarenondorioz, atzeraka egin dute. Euskal itsasbazterreko beste leku askotanere gertatu da, dunen ekosistema gehienak galdu baitira. Zarauzkohondartzako ekialdekoak antzinako kostako osagai hauskorrenarenhondarrak dira.2 A-8 autobideak (Behobia-Bilbo)irteera dauka ZARAUTZEN. BertatikN-634 errepidera ateratzen da Zubiondoaldean, Talaimendirakobidea hasten den lekuan bertan.3 ORIOTIK ETA AIATIK, bertakoerrepide bat Oria ibaiko ezker ertzetikOribarzar edo Torretxo hondartzaradoa eta, aurrera eginez, Talaimendiauzoraino ere iristen da.gaineko informazio gehiago:https://ssl4.gipuzkoa.net/albergues/index.aspKANPINAK: Iñurritzako biotopotikhurbil lau kanpin daude: GranCamping (ZARAUTZ, N-634 km 17, Talaimendimendia, ☎ 943 931 238), TalaiMendi (ZARAUTZ, N-634, km 17,5, Talaimendimendia, 943 830 042), Zingira(AIA, Ubegun auzoa, ☎ 943 132 079)eta Orioko Ondartza (ORIO, N-634,km 13, ☎ 943 834 801).Zarautz herriak.☎ 943 240 114.☎: SMS: 5820www.landabus.comCAMINO DE SANTIAGO. Kale Nagusia17. Orio. ☎ 943 830 904Agroturismos:ZARAUTZ: Berazadi Berri (☎ 943833 494), y Agerre Goikoa (☎ 943833 248).☎ 657 794677.Talaiberri txakolindegia. Visitasguiadas, con cita previa. Talaimendiauzoa, Zarautz. ☎ 943 132 750Ayuntamiento de Orio. Excursionespor tierra, río y mar. ☎ 943 830 346.www.oriora.comTransporte público:LANDABUS: Línea de transportepúblico (autobus) que comunica eltriángulo Aia Orio Zarautz.☎ 943 240 114. ☎ SMS: 5820www.landabus.comeremuak ere baditu. Aterpetxe biennek autobusez lotzen ditu Aia OrioCENTRO DE INTERPRETACIÓN DELBegi Bistan. Piraguas por el río Oria.