Plan zarządzania dla obszaru WYSPY WOLIŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO

Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków 

Plan zarządzania dla obszaru 

WYSPY WOLIŃSKIEGO PARKU 

NARODOWEGO 

W ramach projektu: „Ochrona wodniczki w Polsce i w Niemczech” 

(nr proj. LIFE05 NAT/PL/000101) 

finansowanego z funduszu UE LIFE-Nature 

Opracowanie: Paweł Jabłoński, Lars Lachmann 

Opracowano: listopad 2012 

Partnerzy projektu: 

Sponsorzy projektu:

Autorzy rozdziałów: 

Opracowania całości planu dokonał Paweł Jabłoński, który jest jednocześnie autorem 

rozdziałów PołoŜenie i informacje prawne, Historia dotychczasowego zarządzania i badań, Ochrona, 

Wizja i cele zarządzania, Pięcioletni program prac według priorytetów, oraz Niespecjalistyczne 

podsumowanie Planu Zarządzania. Części Informacje środowiskowe oraz Potencjalne źródła 

finansowania napisał Marek Dylawerski. Autorami sekcji poświęconych siedliskom i szacie 

roślinnej są Mariola Wróbel i Bartosz Startek. Wszystkie sekcje dotyczące świata zwierząt, w 

tym ptaków napisał Marek Dylawerski. Części Odwiedzający i sprawy publiczne są autorstwa 

Bogumiły Błaszkowskiej. 

2

WSTĘP 

Niniejszy plan zarządzania napisany został w ramach projektu „Ochrona wodniczki 

w Polsce i w Niemczech” (nr LIFE05 NAT/PL/000101), finansowanego w 75% przez 

fundusz Unii Europejskiej - LIFE-Nature. 

Fundusz LIFE-Nature zainicjowany został w 1992 roku przez Komisję Europejską, 

jako instrument finansowy na rzecz środowiska naturalnego. Jest to nadal jedno z 

najwaŜniejszych narzędzi realizacji polityki ochrony środowiska Unii Europejskiej. Z 

projektów LIFE korzystają małe i średnie przedsiębiorstwa, władze krajowe i 

lokalne, organizacje pozarządowe, instytucje badawcze oraz organy międzyrządowe. 

Projekt prowadzony przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP), 

jest największym w Polsce projektem ochrony gatunkowej, a przedmiotem 

prowadzonych działań ochronnych jest najrzadszy ptak śpiewający kontynentu 

europejskiego – wodniczka. Realizacja projektu zakończyła się w listopadzie 2011 

roku doprowadzając do stabilizacji populacji wodniczki w kluczowych miejscach na 

obszarze jej zasięgu w Polsce i w Niemczech. Następuje to poprzez jednoczesną 

poprawę warunków siedliskowych oraz zwiększanie powierzchni samych siedlisk - 

zwłaszcza tam, gdzie gatunek ten występuje najliczniej (Biebrza) oraz zapobieganie 

procesowi wymierania pozostałej populacji (Pomorze Zachodnie i Niemcy). OTOP 

wspierane jest w realizacji projektu przez inne organizacje pozarządowe oraz 

administracje obszarów chronionych, które zarządzają, monitorują oraz wdraŜają 

projekt na obszarze dziewięciu lokalizacji (wszystkie wyznaczone jako Obszary 

Specjalnej Ochrony Ptaków w ramach sieci ekologicznej Natura 2000). 

Działania w ramach projektu zmierzają do osiągnięcia następujących celów: 

• zwrócenia uwagi władz, grup interesu oraz społeczności lokalnej na potrzebę 

ochrony wodniczki oraz na jej wymagania siedliskowe; 

• polepszenia warunków siedliskowych oraz zwiększenia powierzchni siedlisk 

odpowiadających wodniczce; 

• wypracowania i utrzymania mechanizmów finansowych i prawnych, 

umoŜliwiających wdroŜenie zrównowaŜonego zarządzania sprzyjającego 

ochronie wodniczki oraz zagwarantowanie odpowiednich środków na 

działania ochronne w perspektywie długookresowej. 

Choć w niniejszym planie zarządzania oraz w działaniach podejmowanych w 

ramach przedmiotowego projektu zwraca się uwagę na wszystkie występujące w 

danych lokalizacjach walory przyrodnicze, to zdecydowanym priorytetem jest 

wodniczka. Wodniczka Acrocephalus paludicola była niegdyś rozpowszechniona na 

bagnach i mokradłach całej kontynentalnej Europy. W XX wieku większość tych 

siedlisk została osuszona dla potrzeb rolnictwa i teraz występowanie tego gatunku 

zostało ograniczone do wschodniej Polski, Białorusi, Ukrainy, Litwy oraz Węgier. 

Liczebność wodniczki w Polsce szacowana jest na 3,5 tysiąca śpiewających samców, 

co stanowi ok. 25% populacji światowej i aŜ 80% populacji Unii Europejskiej. 

Pomorze Zachodnie zostało objęte projektem jako pozostałość dawnej tzw. Populacji 

Zachodniej wodniczki, która obejmowała mokradła od Holandii, przez 

Brandenburgię do Pomorza Zachodniego. W ujęciu globalnym wodniczka jest 

obecnie najrzadszym i zarazem jedynym zagroŜonym gatunkiem z rzędu 

wróblowych (status wg IUCN - naraŜony). Jej populacja osiąga liczebność zaledwie 

10000 - 15000 par. Dzisiaj utrzymanie siedlisk wodniczki zaleŜne jest od sposobu 

3

zagospodarowania przez człowieka, a będąc gatunkiem podatnym na zmiany w 

tradycyjnych metodach uŜytkowania ziemi, wodniczka jest uzaleŜniona od 

prowadzenia działań ochronnych. Wodniczka jest wymieniona w Załączniku I 

Dyrektywy Ptasiej Unii Europejskiej oraz jako gatunek priorytetowy do ochrony i 

finansowania ze środków funduszu LIFE. W lipcu 2004 roku, w ramach Konwencji 

Bońskiej dotyczącej ochrony wędrownych gatunków dzikich zwierząt, rząd polski 

podpisał porozumienie w sprawie ochrony wodniczki. Integralną częścią tego 

porozumienia jest międzynarodowy plan ochrony wodniczki, który państwasygnatariusze 

zobowiązały się wdroŜyć w Ŝycie na swoich terytoriach. 

Ten plan zarządzania dotyczy obiektu, na który składa się obszar czterech wysp 

Wolińskiego Parku Narodowego znajdujących się w Delcie Świny (OSOP Natura 

2000). Są to Koprzywskie Łęgi, Wydrza Kępa, Koński Smug i Warnie Kępy. Wyspy 

te są jedną z waŜniejszym miejsc, z których korzysta zachodnia populacja wodniczki. 

Całkowita powierzchnia objęta planem wynosi ponad 440 ha. Inne istotne walory 

przyrodnicze tej lokalizacji to halofilne zbiorowiska roślinne (słonawa) z 

wartościowymi zespołami fitosocjologicznymi Juncetum gerardi asteretosum tripolii, 

Puccinellio-Spergularietum salinae oraz Scirpetum maritimi, które to są lęgowiskiem 

ptaków mokradeł, w tym ptaków siewkowych (m.in. czajka, krwawodziób, kulik 

wielki, kszyk) oraz miejscem odpoczynku wędrownych ptaków kaczkowatych i 

Ŝerowiskiem ptaków drapieŜnych. 

Niniejszy plan zarządzania prezentuje opis przyrodniczy i dane administracyjnotechniczne 

lokalizacji Wyspy Wolińskiego Parku Narodowego oraz, proponuje 

konkretne działania ochronne, organizacyjne, techniczne, społeczne i 

monitoringowe, jakie naleŜy na tym terenie podjąć, aby zrealizować cele wyznaczone 

dla ochrony wodniczki i jej siedlisk lęgowych. Plan został napisany z udziałem 

specjalistów z róŜnorodnych dziedzin (m.in. botanika, ornitologia, geologia i 

gleboznawstwo, hydrologia, aspekty społeczne), ale takŜe z udziałem i na drodze 

konsultacji z tzw. Stronami Zainteresowanymi (władze Parku, prywatny uŜytkownik 

gruntów, urzędnicy samorządowi, urzędnicy państwowi, słuŜby ochrony przyrody, 

Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków). Choć ten plan zarządzania nie ma 

statusu dokumentu prawnego, jak np. plany ochrony rezerwatów czy parków 

narodowych, to Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków stawia sobie jako cel 

uzyskanie przeniesienia zapisów niniejszego dokumentu do przyszłego planu 

ochrony obszaru Natura 2000 Delta Świny. 

4

SPIS TREŚCI 

1. Informacje...........................................................................................................................7 

1.1. PołoŜenie oraz informacje prawne .............................................................................9 

1.1.1. PołoŜenie obiektu i wskazanie kompetentnych władz..................................................................... 9 

1.1.2. Dostępne zasoby kartograficzne w tym zasięg fotografii lotniczej lub satelitarnej ....................... 10 

1.1.3. Obecne i planowane formy ochrony prawnej obszaru obejmującego obiekt................................. 10 

1.1.4. Przyrodnicze, prawne, planistyczne oraz inne czynniki wyboru lokalizacji.................................. 11 

1.1.5. Prawa własności i struktura zagospodarowania ziemi................................................................... 11 

1.1.6. Infrastruktura techniczna obecna na terenie obiektu i jej zarządcy ............................................... 12 

1.1.7. Programy płatności dostępne dla uŜytkowników obszaru ............................................................. 12 

1.1.8. Prawne zobowiązania dotyczące działalności na obszarze obiektu............................................... 13 

1.1.9. Dostęp publiczny i turystyczne wykorzystanie obiektu w ujęciu prawnym .................................. 17 

1.2. Informacje środowiskowe.........................................................................................18 

1.2.1. Rzeźba i budowa geologiczna ....................................................................................................... 18 

1.2.2. Hydrologia..................................................................................................................................... 19 

1.2.3. Klimat............................................................................................................................................ 23 

1.3. Informacje biologiczne.............................................................................................25 

1.3.1. Stopień rozpoznania biologicznego obiektu oraz źródła danych................................................... 25 

1.3.2. Elementy biologiczne nie w pełni udokumentowane .................................................................... 27 

1.3.3. Siedliska przyrodnicze i zbiorowiska roślinne .............................................................................. 28 

1.3.4. Kluczowe gatunki roślin i zwierząt ............................................................................................... 29 

1.3.5. Trendy w populacji wodniczki i innych kluczowych gatunków roślin i zwierząt ......................... 33 

1.4. Zwiedzający i sprawy publiczne...............................................................................37 

1.4.1. Udostępnienie dla turystyki i edukacji........................................................................................... 37 

1.4.2. Potencjalni odbiorcy informacji edukacyjnej ................................................................................ 38 

1.4.3. Informacja i infrastruktura turystyczna.......................................................................................... 39 

1.4.4. Dotychczasowe postrzeganie obiektu przez odwiedzających (walorów przyrodniczych i 

dostępności) ................................................................................................................................................. 39 

1.4.5. Poparcie i zaangaŜowanie lokalnej społeczności........................................................................... 40 

1.4.6. Główne przesłanie społeczne......................................................................................................... 40 

1.5. Historia dotychczasowego zarządzania i badań .......................................................41 

1.5.1. Historia dotychczasowego uŜytkowania terenu............................................................................. 41 

1.5.2. Historia dotychczasowych badań przyrodniczych......................................................................... 41 

1.5.3. Historia dotychczasowych projektów zarządzania ........................................................................ 43 

2. Ocena oraz przesłanki zarządzania...................................................................................45 

2.1. Ochrona ....................................................................................................................47 

2.1.1. BieŜące problemy i ograniczenia................................................................................................... 47 

2.1.2. Określenie czynników wpływających na zarządzanie obiektem ................................................... 47 

2.1.3. Stan czynników wpływających na zarządzanie ............................................................................. 48 

2.2. Odwiedzający i sprawy publiczne ............................................................................49 

2.2.1. Analiza ograniczeń i moŜliwości obiektu...................................................................................... 49 

2.2.2. Analiza odbiorcy............................................................................................................................ 50 

2.2.3. Uzasadnienie.................................................................................................................................. 51 

3. Wizja i cele zarządzania ...................................................................................................53 

3.1. Wizja długofalowa (w skali 25 lat)...........................................................................55 

3.2. Cele zarządzania i konieczne prace (w skali 5 lat)...................................................56 

4. Pięcioletni program prac według priorytetów ..................................................................61 

5. Potencjalne źródła finansowania ......................................................................................65 

6. Niespecjalistyczne podsumowanie Planu Zarządzania ....................................................69 

7. Źródła informacji i literatura ............................................................................................77 

8. Załączniki .........................................................................................................................81 

5

1. INFORMACJE 

7

1.1. POŁOśENIE ORAZ INFORMACJE PRAWNE 

1.1.1. PołoŜenie obiektu i wskazanie kompetentnych władz 

PołoŜenie obiektu zobrazowane jest w załączniku kartograficznym Mapa 1. 

Obiekt połoŜony jest w północno-zachodniej Polsce, w województwie 

zachodniopomorskim, w mieście na prawach powiatu Świnoujście, w obrębach 

ewidencyjnych 17 i 18 Przytór. W skład obiektu wchodzą cztery wyspy: 

Koprzywskie Łęgi (51,21 ha), Wydrza Kępa (66,19 ha), Koński Smug (70,94 ha) i 

Warnie Kępy (251,77 ha). Od południowego zachodu i południa opisywany obszar 

oblewają wody rzeki Świny. Od południowego wschodu opisywana lokalizacja 

graniczy z innymi wyspami Delty Świny w obrębie Parku Narodowego. Na wschód 

rozciąga się Jezioro Wicko, a od północy opisywany teren graniczy z Wyspą Wolin – 

poprzez kanały Młyński Rów i Wielka Struga. 

PoniŜsza tabela zestawia informacje o władzach kompetentnych dla opisywanego 

terenu. 

Nazwa obszaru 

Powierzchnia objęta planem 

Współrzędne geograficzne 

Środka obszaru 

Wyspy Wolińskiego Parku Narodowego 

440 ha 

N 53° 52’ 20’’ E 14° 21’ 13’’ 

Władze województwa 70-502 Szczecin, ul. Wały Chrobrego 4 

Wojewoda Marcin Zydorowicz 

http://www.szczecin.uw.gov.pl/ 

Regionalna Dyrekcja Ochrony 

Środowiska 

70-502 Szczecin, ul. Wały Chrobrego 4 

p.o. RDOŚ dr Przemysław Łagodzki 

http://szczecin.rdos.gov.pl/ 

Regionalny Konserwator Przyrody 70-502 Szczecin, ul. Wały Chrobrego 4 

Sylwia Jurzyk-Nordlöw 

Samorząd województwa 70-540 Szczecin, ul. Korsarzy 3 

Marszałek Władysław Husejko 

http://www.um-zachodniopomorskie.pl/ 

Dyrekcja Wolińskiego Parku 

Narodowego 

72-500 Międzyzdroje, ul. Niepodległości 3a 

Dyrektor dr inŜ. Ireneusz Lewicki 

http://www.wolinpn.pl/ 

Władze miasta 72-600 Świnoujście, ul. Wojska Polskiego 1/5 

Prezydent Janusz śmurkiewicz 

http://bip.um.swinoujscie.pl/ 

Regionalny Zarząd Gospodarki 

Wodnej 

70-030 Szczecin, ul. Tama Pomorzańska 13a 

Dyrektor dr inŜ. Andrzej Kreft 

http://www.rzgw.szczecin.pl/ 

Urząd Morski 70-207 Szczecin, pl. Batorego 4 

Dyrektor Andrzej Borowiec 

http://www.ums.gov.pl/ 

Agencja Restrukturyzacji i 

Modernizacji Rolnictwa (oddział 

regionalny) 

71-245 Szczecin, ul. Szafera 10 

Dyrektor Jarosław Łojko 

http://www.arimr.gov.pl/ 

9

1.1.2. Dostępne zasoby kartograficzne w tym zasięg fotografii lotniczej lub 

satelitarnej 

PoniŜsza tabela zestawia informacje o dostępnych arkuszach map, na których 

zobrazowany został opisywany teren lub jego fragment. 

Szczegółowe opisy arkuszy znajdują się na stronach internetowych Wojewódzkiego 

Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Szczecinie pod adresem: 

http://www.wzp.pl/geodezja/biuro_geodety_wojewodztwa1.htm 

Typ mapy Numer arkusza Skala Układ 

Źródło danych 

współrzędnych 

raster (topo) N-33-77-B 1:50 000 1992 WODGiK Szczecin 

raster (topo) N-33-77-B-c-2 1:10 000 1992 WODGiK Szczecin 

raster (topo) N-33-77-B-c-4 1:10 000 1992 WODGiK Szczecin 

raster (topo) 330.2 1:50 000 1965 WODGiK Szczecin 




raster (topo) 81.06.1 1:100 000 GUGiK 80 WODGiK Szczecin 

ortofotomapa N-33-77-B-c-2 1:10 000 1992 WODGiK Szczecin 


ortofotomapa N-33-77-B-d-3 1:10 000 1992 WODGiK Szczecin 



ortofotomapa N-33-77-B-d-3 1:5 000 1992 WODGiK Szczecin 

VMap level 2 N-33-77-AB - WGS 84 WODGiK Szczecin 

1.1.3. Obecne i planowane formy ochrony prawnej obszaru obejmującego 

obiekt 

PoniŜsza tabela zestawia informacje o istniejących i planowanych formach ochrony 

prawnej terenów objętych opracowaniem. 

Forma ochrony Nazwa/kod Powierzchnia Istniejąca/planowana 

Park Narodowy 

Natura 2000 OSOP 

Natura 2000 SOOS 

Woliński Park 

Narodowy 

„Delta Świny” 

PLB320002 

„Wolin i Uznam” 

PLH320019 

10937 ha 

(zawiera wyspy 

WPN) 

9170,40 ha 


WPN) 

35132,90 ha 


WPN) 

Istniejąca 

Istniejąca 

Istniejąca 

10

Ponadto obszar będący przedmiotem niniejszego opracowania znajduje się w 

granicach ostoi ptaków (IBA) o znaczeniu międzynarodowym „Delta Świny” (kod 

PL001) (Sidło, Błaszkowska, Chylarecki 2004, Wilk T. i in. 2010). 

1.1.4. Przyrodnicze, prawne, planistyczne oraz inne czynniki wyboru 

lokalizacji 

Na wybór lokalizacji wpłynęło występowanie lęgowych populacji wodniczki i 

ptaków z grupy siewkowców oraz występowanie cennych zbiorowisk roślinnych 

(zwłaszcza słonaw), a takŜe zagroŜonych wyginięciem gatunków roślin; ponadto 

obszar jest waŜnym Ŝerowiskiem i miejscem odpoczynku ptaków podczas 

wędrówek i zimowania. Lokalizacją projektu nie objęto wszystkich wysp w obszarze 

Delty Świny, poniewaŜ występowanie wodniczki zawsze skupiało się na 4 wyspach 

najbliŜszych stałego lądu, podczas gdy na wyspach dalej od lądu, nie znajdowano 

siedlisk odpowiednich dla wodniczki. Uwzględniano takŜe fakt, Ŝe prowadzenie 

działań ochrony czynnej na najdalszych wyspach moŜe być prawie niemoŜliwe ze 

względu na trudny dostęp do nich. 

W ujęciu prawnym i planistycznym na wybór lokalizacji wpłynęło jej połoŜenie w 

obszarze Wolińskiego Parku Narodowego oraz obszarze Natura 2000 OSOP „Delta 

Świny” i w ostoi ptaków IBA „Delta Świny”. Niniejszy plan zarządzania i ochrony 

moŜe być dobrym wkładem w prace nad planem ochrony dla całości obszaru Natura 

2000. 

Do innych czynników, które wpłynęły na wybór tej lokalizacji naleŜy zaliczyć istotną 

moŜliwość realizacji programu rolnośrodowiskowego. Chodzi tutaj przede 

wszystkim o realizację przez rolników pakietu 5. programu, czyli tzw. pakietu 

przyrodniczego. Dla istotnej części lokalizacji moŜliwe są do wdroŜenia warianty 5.1. 

ochrona siedlisk lęgowych ptaków oraz 5.9. słonorośla. Choć realizacja programu 

rolnośrodowiskowego nie jest obligatoryjna, to moŜe stać się jednym z lepszych 

narzędzi dla ochrony zasobów przyrodniczych tego terenu. 

Kolejnym z istotnych czynników wyboru lokalizacji jest potencjał rozwoju 

współpracy władz, środowisk naukowych i organizacji pozarządowych na polu 

nauk przyrodniczych i aktywnej ochrony przyrody. 

1.1.5. Prawa własności i struktura zagospodarowania ziemi 

Całość areału jest własnością Skarbu Państwa w zarządzie Wolińskiego Parku 

Narodowego. Aktualnie całość opisywanego areału powierzona została w 

uŜytkowanie na okres blisko 14 lat (2008-2022) prywatnemu uŜytkownikowi, który 

realizuje tam program rolnośrodowiskowy. PoniŜsza tabela zestawia informacje o 

ewidencyjnej strukturze zagospodarowania gruntów obiektu. 

Nazwa wyspy Areał [ha] Typ uŜytków Działki 

Koprzywskie Łęgi 

49,64 uŜytki zielone 

(ŁV) i enklawy 

nieuŜytków 

893, 894, 961, 962, 963, 964. 

[obręb 17] 

0,61 rowy 816, 818, 829, 891. [obręb 17] 

0,96 drogi 817, 830, 851, 892. [obręb 17] 

11

Wydrza Kępa 66,19 nieuŜytki 895. [obręb 17] 

Koński Smug 70,94 nieuŜytki 561, 562. [obręb 18] 

Warnie Kępy 251,77 nieuŜytki 564. [obręb 18] 

Struktura ewidencji gruntów i ewidencji ich uŜytkowania przedstawiona została na 

załączniku kartograficznym. 

1.1.6. Infrastruktura techniczna obecna na terenie obiektu i jej zarządcy 

Do infrastruktury technicznej zalicza się: 

• Trzy drogi gruntowe na wyspie Koprzywskie Łęgi, o łącznej długości ponad 2 

km. Drogi te znajdują się w bardzo złym stanie technicznym, w wielu 

miejscach są pokryte ubytkami gruntu, a nawet przebiegają przez znacznej 

powierzchni rozlewiska – w praktyce nie wypełniają swej pierwotnej funkcji. 

Drogami zarządza Dyrektor Wolińskiego Parku Narodowego. 

• Wiaty dla bydła oraz ogrodzenia kwater wypasowych, stanowiące 

infrastrukturę konieczną do prowadzenia wypasu, a przez to realizacji 

programów rolnośrodowiskowych. Wiatami i ogrodzeniami zarządza 

prywatny uŜytkownik gruntów (beneficjent programów 

rolnośrodowiskowych), w sposób uzgodniony z władzami Parku. 

1.1.7. Programy płatności dostępne dla uŜytkowników obszaru 

Teren objęty jest płatnościami Unii Europejskiej w ramach Programu Rozwoju 

Obszarów Wiejskich – Program Rolnośrodowiskowy (PRŚ) i płatnościami 

bezpośrednimi, z uwzględnieniem zwiększonych płatności z racji lokalizacji w 

obrębie obszaru Natura 2000. W ramach PRŚ, na obszarze ponad 370 ha, realizowany 

jest pakiet 5 „Ochrona zagroŜonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na 

obszarach Natura 2000” w wariancie 5.1. „Ochrona siedlisk lęgowych ptaków”. 

Gatunkami kwalifikującymi do realizacji tego programu w tym miejscu zostały: 

wodniczka, czajka, krwawodziób, kulik wielki, kszyk i błotniak łąkowy. 

Struktura przestrzenna działek rolnych, na których realizowany jest pakiet 

rolnośrodowiskowy przedstawiona została na załączniku kartograficznym Mapa 3. 

PoniŜsza tabela podaje szczegóły m.in. dotyczące wariantów i areałów. 

Program 

płatności 

płatność 

bezpośrednia 

12 

Rok 

Rozp. 

Wariant 

2006 

jednolita płatność 

obszarowa 

PRŚ 2009 5.1. Ochrona siedlisk 

lęgowych ptaków 

Areał Prace zasadnicze 

[ha] 

wypas bydła i/lub 

371,90 

koszenie 

46,00 wypas bydła 


koszenie, 

13,80 

wypas bydła 


koszenie, 

9,50 

wypas bydła 

Beneficjent 

osoba 

prywatna

koszenie, 

24,70 

wypas bydła 


koszenie, 

33,50 

wypas bydła 

1.1.8. Prawne zobowiązania dotyczące działalności na obszarze obiektu 

W chwili obecnej zasadniczym dokumentem regulującym działalność człowieka na 

terenie Wysp Wolińskiego Parku Narodowego jest Ustawa o ochronie przyrody, 

która dla opisywanego terenu jako parku narodowego, nakłada następujące 

zobowiązania prawne: 

Zabrania się: 

• budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z 

wyjątkiem obiektów i urządzeń słuŜących celom parku narodowego; 

• chwytania lub zabijania dziko występujących zwierząt, zbierania lub 

niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych zwierząt, umyślnego 

płoszenia zwierząt kręgowych, zbierania poroŜy, niszczenia nor, gniazd, 

legowisk i innych schronień zwierząt oraz ich miejsc rozrodu; 

• pozyskiwania, niszczenia lub umyślnego uszkadzania roślin oraz grzybów; 

• uŜytkowania, niszczenia, umyślnego uszkadzania, zanieczyszczania i 

dokonywania zmian obiektów przyrodniczych, obszarów oraz zasobów, 

tworów i składników przyrody; 

• zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, jeŜeli zmiany te nie 

słuŜą ochronie przyrody; 

• pozyskiwania skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych 

szczątków roślin i zwierząt, minerałów i bursztynu; 

• niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia i uŜytkowania gruntów; 

• palenia ognisk i wyrobów tytoniowych oraz uŜywania źródeł światła o 

otwartym płomieniu, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora 

parku narodowego; 

• prowadzenia działalności wytwórczej, handlowej i rolniczej, z wyjątkiem 

miejsc wyznaczonych w planie ochrony; 

• stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin i nawozów; 

• zbioru dziko występujących roślin i grzybów oraz ich części, z wyjątkiem 

miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego; 

• ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego i jazdy konnej wierzchem, z 

wyjątkiem szlaków i tras narciarskich wyznaczonych przez dyrektora parku 

narodowego; 

• wprowadzania psów na obszary objęte ochroną ścisłą i czynną, z wyjątkiem 

miejsc wyznaczonych w planie ochrony oraz psów pasterskich 

wprowadzanych na obszary objęte ochroną czynną, na których plan ochrony 

albo zadania ochronne dopuszczają wypas; 

• ruchu pojazdów poza drogami publicznymi oraz poza drogami połoŜonymi 

na nieruchomościach będących w trwałym zarządzie parku narodowego, 

wskazanymi przez dyrektora parku narodowego; 

• umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków 

niezwiązanych z ochroną przyrody, udostępnianiem parku albo rezerwatu 

13

przyrody, edukacją ekologiczną, z wyjątkiem znaków drogowych i innych 

znaków związanych z ochroną bezpieczeństwa i porządku powszechnego; 

• zakłócania ciszy; 

• wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu; 

• biwakowania, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku 

narodowego; 

• prowadzenia badań naukowych bez zgody dyrektora parku; 

• wprowadzania gatunków roślin, zwierząt lub grzybów, bez zgody ministra 

właściwego do spraw środowiska; 

• wprowadzania organizmów genetycznie zmodyfikowanych; 

• organizacji imprez rekreacyjno-sportowych bez zgody dyrektora parku 

narodowego. 

Zakazy te nie dotyczą: 

• wykonywania zadań wynikających z planu ochrony lub zadań ochronnych; 

• likwidacji nagłych zagroŜeń oraz wykonywania czynności nieujętych w planie 

ochrony lub zadaniach ochronnych, za zgodą organu ustanawiającego plan 

ochrony lub zadania ochronne; 

• prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem 

powszechnym; 

• wykonywania zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagroŜenia 

bezpieczeństwa państwa. 

Szczegółowym aktem wykonawczym, z którego wynikają pozostałe zobowiązania 

prawne, stanie się plan ochrony parku narodowego. W chwili obecnej plan nie jest 

gotowy, a aktualny zakres zobowiązań prawnych znajduje się w rocznych zadaniach 

ochronnych. W kontekście terenów objętych niniejszym planem, zadania ochronne w 

latach 2011 i 2012 przedstawiają się następująco: 

• Prowadzenie ekstensywnego wypasu i ekstensywnej gospodarki łąkarskiej, 

dostosowanej do celów ochrony i restytucji siedlisk rzadkich gatunków 

ptaków oraz unikalnych zbiorowisk roślinnych, obejmujące: koszenie działek 

kośnych oraz niedojadów od 01.08.2011 do 31.12.2011; wypas kwaterowy do 

31.11.2011; okresowe zwiększenie obsady bydła na kwaterach do 1,5 DJP/ha 

mające na celu ograniczenie ekspansji trzciny. Zadanie realizowane jest w 

ramach wieloletniej umowy dzierŜawy. 

• Ochrona czynna gatunków zwierząt – wodniczka: ochrona biotopów 

lęgowych poprzez wykaszanie i wypas roślinności w celu uzyskania 

właściwej struktury w biotopach. 

• Udostępniane obszaru w celach naukowych: prowadzenie monitoringu 

hydrologicznego, ornitologicznego, botanicznego i entomologicznego w 

ramach programu LIFE (pobyt do 20 osób jednocześnie) (Tylko rok 2011). 

Dopóki nie powstanie plan ochrony ostoi Natura 2000 przepisy prawne dotyczące 

ochrony przyrody zobowiązują do niepogarszania stanu przyrody na opisywanym 

terenie. 

Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego (Obszar VI E, obejmujący 

lokalizację i znajdujący się w granicach Wolińskiego Parku Narodowego) ustala, co 

następuje: 

• teren jednostki planistycznej E „Woliński Park Narodowy” obejmuje swoim 

zasięgiem wyspy delty wstecznej Świny połoŜone w granicach Wolińskiego 

Parku Narodowego, okresowo zalewane tereny łęgowe; 

14

• na terenie całej jednostki planistycznej E dopuszcza się utrzymanie 

działalności rolniczej, wypasu bydła i koszenia trzciny, jako zabiegów 

ochronnych; 

• terminy oraz sposób prowadzenia zabiegów ochronnych naleŜy dostosować 

do wymogów Planu Ochrony Wolińskiego Parku Narodowego; 

• ze względu na ochronę ekspozycji krajobrazu zabrania się lokalizowania 

wszelkiej zabudowy i konstrukcji inŜynierskich. 

Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego w części opisującej ochronę 

przyrody w jednostce planistycznej VI E ustala, co następuje: 

• wszelkie działania na terenie leŜącym w granicach Parku podporządkowane 

są ochronie przyrody i mają pierwszeństwo przed innymi działaniami; 

• wszelkie działania i inwestycje na terenie WPN muszą być uzgadniane z 

Dyrektorem Parku. 

Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego w części opisującej sposób 

zagospodarowania w jednostce planistycznej VI E ustala, co następuje: 

• przeznaczenie terenu: tereny otwarte przeznaczone na cele ochrony przyrody; 

• zasady i warunki parcelacji terenu: zakaz dokonywania podziałów terenu; 

• kształtowanie zabudowy i zagospodarowania terenu: zakaz lokalizacji 

wszelkiej zabudowy oraz trwałego grodzenia. 

Dodatkowe zobowiązania wynikają z przepisów o ochronie wybrzeŜa (Ustawa o 

obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej. Dz.U. z 2003 r. 

nr 153 poz. 1502) oraz z przepisów dotyczących korzystania z wód i ochrony 

przeciwpowodziowej (Prawo wodne. Dz.U. z 2005 r. nr 239 poz. 2019). 

Zakres przestrzenny niniejszego planu zarządzania w kontekście przepisów o 

ochronie wybrzeŜa dotyczy wszystkich gruntów. Wynika to z faktu, Ŝe grunty te leŜą 

w pasie technicznym, który zgodnie z ustawą definiuje się jako: „stanowiący strefę 

wzajemnego bezpośredniego oddziaływania morza i lądu; jest on obszarem 

przeznaczonym do utrzymania brzegu w stanie zgodnym z wymogami 

bezpieczeństwa i ochrony środowiska”. Granice pasa technicznego wyznaczył 

Dyrektor Urzędu Morskiego w Szczecinie, po zasięgnięciu opinii rady miasta 

Świnoujścia. Na terenie pasa technicznego, w przypadku opisywanego obszaru, 

obowiązują następujące zakazy wynikające z zarządzenia porządkowego Dyrektora 

Urzędu Morskiego (ZP nr 1 z dnia 16.02.2005): 

Zabrania się całkowicie: 

• niszczenia umocnień brzegowych; 

• zbierania i przywłaszczania mienia wyrzuconego przez wody morskie; 

• zaśmiecania i zanieczyszczania terenu; 

• niszczenia wszelkiej roślinności; 

• niszczenia ogrodzeń, konstrukcji zejść na plaŜę i tablic informacyjnoostrzegawczych; 

Zabrania się bez zezwolenia Dyrektora Urzędu Morskiego: 

• stawiania namiotów i biwakowania; 

• wjazdu i parkowania wszelkich pojazdów, z wyjątkiem rowerów; 

• rozpalania ognisk na plaŜy; 

• prowadzenia działalności gospodarczej połączonej z lokalizowaniem trwałych 

i tymczasowych obiektów oraz konstrukcji w celach handlowo-usługowych, 

promocyjno-reklamowych, sportowych i rozrywkowych; 

15

• umieszczania łodzi, sieci i innego sprzętu rybackiego; 

• pasania zwierząt; 

• polowania; 

• jazdy konnej; 

• pozyskiwania trzciny i koszenia trawy, zbierania wodorostów; 

• wydobywania kopalin, w szczególności piasku, Ŝwiru, kamienia, margla, 

gliny, torfu, bursztynu. 

Zakres przestrzenny niniejszego planu zarządzania w kontekście przepisów o 

ochronie przeciwpowodziowej dotyczy wszystkich gruntów. Znajdują się one w 

strefie bezpośredniego zagroŜenia powodzią. Na tego typu obszarach zabrania się 

wykonywania robót oraz czynności, które mogą utrudnić ochronę przed powodzią, a 

w szczególności: 

• wykonywania urządzeń wodnych oraz wznoszenia innych obiektów 

budowlanych; 

• sadzenia drzew lub krzewów, z wyjątkiem plantacji wiklinowych na potrzeby 

regulacji wód oraz roślinności stanowiącej element zabudowy biologicznej 

dolin rzecznych lub słuŜącej do wzmacniania brzegów, obwałowań lub 

odsypisk; 

• zmiany ukształtowania terenu, składowania materiałów oraz wykonywania 

innych robót, z wyjątkiem robót związanych z regulacją lub utrzymywaniem 

wód oraz brzegu morskiego, a takŜe utrzymywaniem lub odbudową, 

rozbudową lub przebudową wałów przeciwpowodziowych wraz z 

infrastrukturą. 

Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW), jeŜeli nie utrudni to 

ochrony przed powodzią moŜe, w drodze decyzji, na obszarach bezpośredniego 

zagroŜenia powodzią: 

• zwolnić od zakazów określonych w ww. punktach; 

• wskazać sposób uprawy i zagospodarowania gruntów oraz rodzaje upraw 

wynikające z wymagań ochrony przed powodzią; 

• nakazać usunięcie drzew lub krzewów. 

Inne szczegółowe plany i zalecenia dotyczące gospodarki wodą znajdą się w 

przyszłości w Planie Ochrony Przeciwpowodziowej Regionu Wodnego, jednakŜe 

wszystkie podejmowane działania (w tym ujmowanie wód rzecznych i zarządzanie 

wodą na terenie obiektu) podporządkowane muszą być zawsze przepisom Prawa 

Wodnego. 

16

1.1.9. Dostęp publiczny i turystyczne wykorzystanie obiektu w ujęciu 

prawnym 

Dostęp do wysp istnieje jedynie drogą wodną. Jednak publiczny dostęp do wysp jest 

zakazany. MoŜliwe jest jedynie pływanie po kanałach pomiędzy wyspami. Istnieje 

kilka miejsc przeznaczonych do cumowania łodzi, jednak cumowanie i wychodzenie 

na teren wysp jest moŜliwe tylko za zgodą Dyrektora Wolińskiego Parku 

Narodowego. Dyrektor udziela zezwolenia dla osób prowadzących badania, 

uŜytkujących rolniczo te tereny, czy prowadzących inne działania ochronne. 

NajbliŜszy port ogólnodostępny dla ruchu turystycznego i rybołówstwa znajduje się 

w pobliŜu centrum Świnoujścia, natomiast bliŜej są przystanie w Przytorze i 

Karsiborze. 

Trzy wyspy: Koprzywskie Łęgi, Wydrza Kępa oraz Koński Smug mogą być oglądane 

z lądu przez kanał wodny. Tylko Warnie Kępy znajdują się dalej od brzegu. W 

okolicy Lubina na południowy wschód od lokalizacji znajduje się na wzgórzu 

publicznie dostępny punkt widokowy. 

17

1.2. INFORMACJE ŚRODOWISKOWE 

1.2.1. Rzeźba i budowa geologiczna 

1.2.1.1. Geneza i ukształtowanie terenu 

Lokalizacja Wyspy Wolińskiego Parku Narodowego stanowi część zespołu wielu 

wysp wykształconych we wstecznej delcie Świny. Ten unikatowy układ 

geomorfologiczny powstał w ujściu duŜej rzeki nizinnej - Odry. Proces tworzenia się 

delty został zapoczątkowany około 3000 lat temu, w okresie stopniowego zamykania 

dawnej zatoki morskiej, istniejącej w miejscu dzisiejszego zalewu. Zasadnicze rysy 

istniejącej formy delty Świny były juŜ ukształtowane w XVII i XVIII wieku. Dalszy jej 

naturalny rozwój został wyraźnie zahamowany przez wybudowanie w końcu XIX 

wieku kanału Ŝeglugowego - Kanału Piastowskiego. Wybudowano go w celu 

umoŜliwienia Ŝeglugi statkom oceanicznym do portu morskiego w Szczecinie. 

Budowa Kanału Piastowskiego zmieniła istniejące wówczas warunki hydrologiczne 

w tej części Zalewu Szczecińskiego. 

Obecnie na południe od zamykającej wody Zalewu Szczecińskiego Bramy Świny 

(rozbudowany układ mierzei pokrytej na powierzchni formami eolicznymi, 

rozdzielanych zatorfionymi nieckami) rozciąga się delta wsteczna z szeregiem 44 

wysp, z których największa to Wielki Krzek oraz Mały Krzek, Wiszowa Kępa, 

Trzcinice, Gęsia Kępa, Warnie Kępy, Wydrza Kępa Koński Smug. 

Powierzchnia wysp to płaskie, równiny nieznacznie wznoszące się nad poziom 

morza – średnio około 1 m. W większości nie uŜytkowane gospodarczo pokryte są 

szuwarem trzcinowym. Część z nich objęta jest ochroną w granicach Wolińskiego 

Parku Narodowego. 

1.2.1.2. Budowa geologiczna 

Głębokie utwory geologiczne Bramy i Delty Świny stanowią osady permomezozoiczne 

i kenozoiczne. Przypowierzchniową część zalegającą do głębokości 20 i 

więcej metrów budują młode osady morskie, rzeczno-morskie, eoliczne i 

organogeniczne. Cokoły licznych wysp delty zbudowane są z piasków akumulacji 

rzecznej i morskiej, które na powierzchni pokrywają mało miąŜsze (do 2 m) namuły 

torfiaste składające się z rozłoŜonej masy roślinnej, mułków oraz piasków: 

drobnoziarnistego i pylastego. 

Budowa geologiczna wysp nie była przedmiotem badan szczegółowych. Jedynie 

przy okazji prac z projekcie ochrony wodniczki na Warnich Kępach w części 

północnej wyspy zinwentaryzowano torfy niskie (szuwarowe i turzycowiskowe). Ich 

miąŜszość, w rejonie załoŜonych piezometrów, wynosi około 80-120 cm. Torfy 

zalegają na piasku drobnym z przewarstwieniami iłowymi i pyłowymi. W 

południowej części wyspy takŜe występują torfy szuwarowo-turzycowiskowe, ale 

zalegają one na pokładach gytii detrytusowej o zróŜnicowanej miąŜszości (20-40 cm). 

Pokłady torfu na gytii sięgają do blisko 2 m, a poniŜej zalegają pokłady piasku 

drobnego z domieszkami duŜych ilości substancji organicznej. 

18

Na Warnich Kępach współcześnie obserwuje się w warstwach powierzchniowych 

(na wybranych partiach terenu) tworzenie się narastającej warstwy organicznomineralnej, 

obecnie silnie przerośniętej korzeniami trzciny. 

1.2.2. Hydrologia 

Wyspy WPN wykształciły się w nurcie jednego z ramion Odry – tzw. Starej Świnie. 

Dlatego warunki hydrologiczne wysp są ściśle powiązane z dynamika i jakością wód 

ujściowego odcinka rzeki i Zalewu Szczecińskiego. . 

1.2.2.1. Zalew Szczeciński i rzeka Świna 

Zalew Szczeciński – dzielony zwyczajowo na Wielki i Mały Zalew, stanowi główne 

ogniwo systemu ujściowego rzeki Odry. Oprócz niego system ten stanowią: od 

południa Międzyodrze, przepływowe Jezioro Dąbie, Roztoka Odrzańska, cieśnina 

Świny, cieśnina Dziwny z Zalewem Kamieńskim i Jeziorem Wrzosowskim oraz 

cieśnina Piany (Peenestrom) z zatokami Achterwasser i Krumminer Wiek. Zalew 

Szczeciński oddzielają od otwartego morza dwie wyspy: Wolin (wraz mierzejową 

struktura z tzw. Bramy Świny) i Uznam. Zasadnicza część Zalewu Szczecińskiego 

ma stosunkowo płaskie i mało urozmaicone dno o głębokości 4-6 metrów. Cechy te 

wyraźnie upodobniają Zalew Szczeciński do zbiorników lagunowych. Specyfika 

Zalewu Szczecińskiego, wynikająca z charakterystycznego połoŜenia w układzie 

systemu ujściowego Odry, w którym pełni on rolę zbiornika przepływowego dla 

wód rzecznych, a zarazem przyjmującego okresowo wlewy słonych wód morskich, 

powoduje, Ŝe trudno jest go jednoznacznie zakwalifikować. Nie ma on cech 

typowego estuarium, które w klasycznej postaci jest rozszerzającym się lejkowato 

ujściem rzeki do morza, w którym ma miejsce swobodna wymiana wód słodkich i 

morskich oraz związana z tym charakterystyczna cyrkulacja gęstościowa. Ponadto 

estuaria są związane zazwyczaj z morzami o regularnych pływach, których w 

przypadku Morza Bałtyckiego brak. Zalew Szczeciński jest odgraniczony od morza 

trwałą barierą lądową ze stosunkowo wąskimi przesmykami, którymi odpływają 

wody rzeczne. Wymiana wód rzecznych i morskich odbywa się tu jedynie poprzez 

trzy długie i wąskie cieśniny Piany, Świny i Dziwny i jedynie w nich obserwuje się 

przejawy typowej estuariowej stratyfikacji zasolenia o charakterze klina wód słonych 

– w okresach silnych spiętrzeń sztormowych w Zatoce Pomorskiej. Ciśnieniowe 

połączenie z morzem powoduje, Ŝe pod względem hydrodynamicznym Zalew 

Szczeciński wykazuje więcej podobieństw do lagun niŜ do estuariów. 

Rzeka Świna rozdziela wyspę Uznam, wraz z jej dawną częścią Karsiborem, od 

Wolina. Jest onaczęścią systemu wodnego estuarium Odry. Jest najkrótszą z trzech 

cieśnin łączących Zalew Szczeciński (zlewnie rzeki Odry) z Morzem Bałtyckim. 

rzeka ma długość ok. 16 km i zmienną szerokość 100-1000 m. Jej korytem odpływa 

blisko 75% (przez Pianę 13%, a Dziwną 12%) wód z Zalewu Szczecińskiego do Zatoki 

Pomorskiej. Rzeka ma liczne naturalne i sztuczne rozgałęzienia, z których największe 

to Stara Głębia, kanał Wielka Struga, Mulnik, Byczy Rów. Świna wraz z wodami 

przyległymi zajmuje powierzchnię ok. 27 km 2 . 

W części północnej, poniŜej końca Kanału Mielińskiego, Świna ma głębokość 9-15 m. 

U jej ujścia do Zatoki Pomorskiej w Świnoujściu znajduje się port morski z bazą 

promową a takŜe port rybacki i wojenny. 

19

1.2.2.2. Charakterystyka stanów wód 

Rzeka Świna stanowi zbiornik wód powierzchniowych oblewający wyspy delty. 

Przy zerze wodowskazu Świnoujście na rzędnej 5,08 m n.p.m. wody układają się na 

następujących rzędnych: SWW: +0,84 m n.p.m., SSW: +0,11 m n.p.m., SNW: -0,88 m 

n.p.m., NNW: -1.72 m n.p.m., woda o p=1%: +1,32 m n.p.m., woda o p=3%: +1,22 m 

n.p.m. 

W opracowaniu z 2007 roku W. Buchholz podaje charakterystyczne stany wody dla 

Świnoujścia na poziomie: WWW: 669 cm (1995.11.4), SWW: 596 cm, SSW: 503 cm, 

SNW: 420 cm i NNW: 366 cm (1967.10.18). Zero wodowskazu dla Świnoujścia wg 

Kronsztadt (KR) wynosi -5,08 m, a wg Amsterdam (NN) -5,00 m. 

Na odcinku ujściowym Świny nie występują zaleŜności pomiędzy stanami i 

przepływami, co uniemoŜliwia konstrukcje krzywych konsumpcyjnych oraz 

krzywych związków wodowskazów. Stany i przepływy w omawianym rejonie 

uzaleŜnione są od stanów morza i warunków anemobarycznych (ośrodki baryczne, 

kierunki i siła wiatrów). W wyniku działania tych czynników, z których 

pierwszoplanową rolę odgrywają stany morza – przepływy mają charakter 

dwukierunkowy niekorelujący ze stanami wody. Wahania stanów wód znacznych 

rozmiarów występują w okresach sztormowych (Rycina 1, Rycina 2, Rycina 3, Rycina 

4), ale są one krótkotrwałe i przewaŜnie nie trwają dłuŜej jak kilka dni. Sztormowe 

wzrosty stanów wody odgrywają waŜną rolę w kształtowaniu warunków 

wilgotnościowych (poziomów wód) na wyspach Delty Świny, a w szczególności 

determinują wysokie poziomy wód gruntowych. Dalej na Zalewie Szczecińskim 

następuje redukcja wahań stanów wody Zatoki Pomorskiej. Średnio poziom wód 

Zalewu podnosi się o 50% wartości podniesienia się stanów na Zatoce Pomorskiej. 

560 

550 

540 

Stany wody (cm) 

530 

520 

510 

500 

490 

480 

470 

17 03 19 03 25 03 26 03 28 03 10 04 11 04 14 04 15 04 16 04 17 04 18 04 18 06 

Data 

Rycina 1. Kształtowanie się stanów wody w Zatoce Pomorskiej (mareograf Świnoujście) w okresie 

wiosennym roku 2008 

20

540 

530 

520 


510 

500 

490 

480 

06 07 08 07 12 07 13 07 16 07 19 07 20 07 23 07 25 07 30 07 02 08 08 08 10 08 12 08 13 08 17 08 18 08 19 08 20 08 22 08 07 09 10 09 15 09 23 09 

Data 

Rycina 2. Stany wody w okresie lipiec-wrzesień 2008 (mareograf Świnoujście) 

560 

550 

540 

530 


520 

510 

500 

490 

480 

470 

08 10 09 10 10 10 18 10 03 11 04 11 05 11 06 11 24 11 26 11 27 11 01 12 03 12 05 12 08 12 09 12 10 12 11 12 15 12 21 12 

Rycina 3. Stany wody w okresie październik-grudzień 2008 (mareograf Świnoujście) 

W roku 2008 w okresie październik – grudzień maksymalne notowane stany wód 

Zatoki Pomorskiej dochodziły do 550 cm (listopad), a najczęściej oscylowały w 

granicach 520-530 cm (Rycina 3). 

580 

Data 

560 

540 

Stan wody (cm) 

520 

500 

480 

460 

Świnoujście 

440 

420 

17 03 

28 03 

11 04 

17 04 

23 04 

30 04 

10 05 

18 05 

05 06 

11 06 

04 07 

13 07 

23 07 

02 08 

10 08 

14 08 

20 08 

04 09 

15 09 

23 09 

30 09 

09 10 

19 10 

06 11 

01 12 

09 12 

16 12 

Data 

Rycina 4. Stany wody Zatoki Pomorskiej w okresie marzec-grudzień 2008 roku (mareograf 

Świnoujście) 

21

Dane wodowskazowe z roku 2008 wskazują, Ŝe w okresie czerwiec – lipiec wystąpiły 

stany powyŜej SSW, przekraczające „zero wodowskazu” od kilku do kilkunastu cm. 

NajwyŜsze stany wody notuje się w okresach sztormów jesiennych oraz wczesną 

wiosną (Rycina 4), zbliŜają się one do stanów ostrzegawczych (stan ostrzegawczy 

wynosi 560 cm, stan alarmowy 580 cm - dla ochrony przeciwpowodziowej rejonu 

Świnoujścia). 

1.2.2.3. Dynamika wód powierzchniowych 

Dynamika i zasoby wód oblewających Wyspy WPN kształtowane jest przez czynniki 

ponadregionalne i klimatyczne tj. przez napływ wód odrzańskich do Zalewu 

Szczecińskiego oraz piętrzenia wiatrowe wód Bałtyku wraz z wlewami tych wód do 

Dziwny oraz Świny i Zalewu Szczecińskiego. 

Na podstawie analizy częstotliwości wystąpień danych stanów wody w okresie 

obserwacji w latach 1881-1997 oraz prawdopodobieństwa wystąpienia stanów 

ekstremalnych w rejonie Wysp Wolińskiego Parku Narodowego wyróŜnić moŜna 

trzy sezony: 

• zimowy (XI-III) o największej dynamice wahań stanów wody, 

• wiosenny i jesienny (IV-V i IX-X) o pośredniej dynamice wahań stanów wody, 

• letni (VI-VIII) o najmniejszej dynamice wahań stanów wody. 

Stany wody akwenów oblewających Wyspy WPN zaleŜą od: 

• falowania i piętrzenia wiatrowego Bałtyku, 

• poziomu Bałtyku związanego z napływem lub odpływem wód przez 

Cieśniny Duńskie, 

• wielkości napływu wód Odrą. 

Zasadnicze znaczenie w dynamice wód i potencjalnych oddziaływaniach na obszar 

Wysp WPN mają stany ekstremalne (sztormowe) Bałtyku. W licznych publikacjach 

naukowych zwraca się uwagę na cykliczność wahań stanów wody Morza 

Bałtyckiego. Cykle występują w trzech grupach w następujących odstępach 

czasowych: 

• 19-20 lat – związanych z aktywnością słoneczną, 

• 7-11 lat – związanych ze zmianami meteorologicznymi, 

• 3-5 lat – o genezie niewyjaśnionej. 

W ostatnim czterdziestoleciu ekstremalne sytuacje sztormowe wystąpiły w dniach: 

• 17. stycznia 1955 roku, 

• 15.-18. stycznia 1961 roku, 

• 10. lipca 1980 roku, 

• 28.-31. października 1981 roku, 

• 18.-19. stycznia 1983 roku, 

5. listopada 1995 roku. 

Wskaźnikiem wymiany wód, informującym o wlewach wody morskiej do cieśniny 

Świny, jest zasolenie. Maksymalne średnie zasolenia wód w okolicach centrum 

Świnoujścia i dzielnicy Karsibór wynoszą około 8‰, koło Lubina - 6,2‰, a minima 

schodzą do wartości 0,1‰. NajwyŜsze zasolenie zanotowane w rejonie Świnoujścia 

nastąpiło zimą i wynosi 13,82 ‰. 

22

1.2.2.4. Wahania stanów wody na terenie lokalizacji 

Wyspy WPN nie mają ochrony przeciwpowodziowej w postaci wałów. Otwarta linia 

brzegowa powoduje, Ŝe poziom wody na nich praktycznie równy jest poziomowi 

wody w Zalewie Szczecińskim. W obrębie wysp są tylko niewielkie zbudowane w 

ramach projektu LIFE „Ochrona wodniczki w Polsce i Niemczech” podwyŜszenia 

terenu, stworzone, by dać bydłu i koniom moŜliwość znalezienia suchego miejsca w 

czasie nagłych zalewów terenu. 

1.2.3. Klimat 

1.2.3.1. Temperatura powietrza 

Wyspy Wolińskiego Parku Narodowego, podobnie jak cała wyspa Wolin, pozostaje 

pod wpływem tych samych procesów synoptycznych, które kształtują pogodę w 

północno-zachodnim obszarze Polski. NajwaŜniejsze z nich są związane z 

przemieszczającymi się nad tym obszarem układami niskiego ciśnienia. W zakresie 

stosunków termicznych charakterystyczna jest mała amplituda roczna temperatury 

powietrza, przy średniej temperaturze najchłodniejszego miesiąca (styczeń) tylko 

nieznacznie poniŜej 0°C. Względnie wysokie temperatury miesięcy zimowych 

sprawiają, Ŝe obszar ten cechuje się względnie krótką termiczną zimą, której 

początek przypada dopiero na drugą dekadę stycznia. Więcej niŜ na pozostałym 

obszarze kraju jest dni z odwilŜami w okresie zimy, latem mniej dni gorących. 

Przeciętne daty ostatnich przymrozków wiosennych przypadają w tej części 

WybrzeŜa przed 20 kwietnia. W wieloleciu 1971-2000 zdarzały się lata, w których 

przymrozki wystąpiły w pierwszej, a nawet w drugiej dekadzie czerwca. 

Najwcześniej ostatnie przymrozki wiosenne zanikały w zachodniej części wybrzeŜa - 

przed 5. maja, 10 dni później w pozostałej części wybrzeŜa. Z kolei jesienią pierwsze 

przymrozki pojawiły się w obniŜeniach terenowych juŜ w pierwszej dekadzie 

września. 

1.2.3.2. Opady 

Zalew Szczeciński i tereny sąsiadujące z nim znajdują się w zasięgu morskokontynentalnego 

typu opadów atmosferycznych. Warunki klimatyczne tego rejonu, 

kształtują się nie tylko pod wpływem głównych geograficznych czynników 

klimatotwórczych, ale takŜe w duŜej mierze pod wpływem Bałtyku i Zalewu 

Szczecińskiego. Średnia roczna suma opadów atmosferycznych z wielolecia wynosi 

575 mm. W latach 1991-2005 zanotowano cztery lata z sumami rocznymi opadów 

powyŜej 780 mm (lata wilgotne), osiem lat z opadami w granicach 625-780 mm (lata 

normalne) i trzy lata z opadami 550-625 mm (lata suche). 

Średnie opadów atmosferycznych miesięcznych i rocznych dla wybranych okresów 

wieloletnich (stacja Świnoujście) 

Lata I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ROK 

1891- 49 35 39 43 47 55 78 76 51 54 46 55 628 

23

1930 

1951- 

1970 

1956- 

1975 

1961- 

2000 

41 32 33 45 51 60 61 62 54 47 49 46 581 

34 30 32 47 51 50 58 57 45 44 46 46 541 

39 28 38 38 48 55 54 56 53 45 49 48 551 

Cechą charakterystyczną opadów omawianego obszaru, jest mała amplituda roczna, 

występowanie największych sum opadów w lipcu lub w sierpniu oraz przewaga 

opadów w porze jesieni nad opadami z okresu wiosny. W okresie wegetacyjnym (IV- 

X) średnie opady stanowią 66% sumy opadów rocznych, dlatego okresowe 

występują niedobory wody na uŜytkach rolnych. 

Średnie sezonowe i roczna liczba dni z opadem dobowym o wartości najmniej 0,1 mm (a), 

1,0 mm (b), i 5,0 mm (c), oraz sezonowe sumy opadów, dla stacji Świnoujście, lata 1961-2000 

Pory roku 

Wiosna, III-V Lato, VI-VIII Jesień, IX-XI Zima, XII-II Rok, I-XII 

A b c a B c a b C a b c a B C 

39,0 24,9 8,3 37,6 25,5 10,9 42,4 27,3 9,9 47,8 27,3 7,1 166,8 105,0 36,2 

Sumy opadów (w mm) 

124 165 147 115 551 

W okresie letnim, przy duŜych potrzebach wodnych roślinności uŜytków zielonych, 

notuje się tylko średnio 10 dni z opadem powyŜej 5 mm (jest to opad 

najefektywniejszy zasilający gleby). 

24

1.3. INFORMACJE BIOLOGICZNE 

1.3.1. Stopień rozpoznania biologicznego obiektu oraz źródła danych 

1.3.1.1. Rozpoznanie botaniczne 

Począwszy od lat 50. XX wieku prowadzono badania nad rozmieszczeniem, 

strukturą i ochroną zespołów roślinności halofilnej wysp Wolina i Uznamu. Badania 

te dokumentowały takŜe stanowiska rzadkich, zagroŜonych i chronionych gatunków 

flory halofilnej (Piotrowska H. 1957, Piotrowska H. 1966a, Piotrowska H. 1966b, 

Piotrowska H. 1974, Piotrowska H., Olaczek R. 1978, Piotrowska H. 1989, Piotrowska 

H. 1996a, Piotrowska H 1996b). Obszar wysp Wolińskiego Parku Narodowego był 

przedmiotem szczegółowych i wieloletnich badań nad roślinnością halofilną 

prowadzonych przez ośrodek naukowy Uniwersytetu Gdańskiego pod kierunkiem 

prof. H. Piotrowskiej. Wcześniej juŜ w latach powojennych badaniami 

geobotanicznymi objęto cały obszar wysp Wolina i Uznamu, a ich wyniki były 

podstawą utworzenia Wolińskiego Parku Narodowego. Badania nad roślinnością 

halofilną delty wstecznej kontynuował w latach 90. P. Sągin (Sągin P. i in. 1997, Sągin 

P. i in. 1998). 

Jednym z najnowszych, szczegółowych opracowań dotyczących flory halofilnej 

wyspy Koprzywskie Łęgi jest praca magisterska Ocena stanu zachowania słonaw w 

przyujściowych obszarach Świny i Dziwny wykonana w Katedrze Taksonomii i 

Fitogeografii Uniwersytetu Szczecińskiego przez B. Startka (Startek 2006). 

Wykonana przez autorów operatu botanicznego szczegółowa inwentaryzacja i 

waloryzacja florystyczna i fitosocjologiczna wysp WPN dokumentuje aktualny stan 

zachowania roślinności halofilnej oraz określa metody czynnej ochrony cennych 

siedlisk. 

W roku 2008 wykonane zostały badania terenowe dla potrzeb niniejszego planu 

zarządzania. Inwentaryzację poprzedził przygotowawczy etap prac, polegający na 

zgromadzeniu materiałów i opracowań dotyczących lokalizacji: oryginalnych prac 

badawczych z terenu badań, monografii, przewodników oraz podkładów 

kartograficznych. Badania terenowe wykonano w lipcu. Prowadzono je tradycyjną 

geobotaniczną metodą marszrutową, zakładającą penetrację całego obszaru badań w 

celu zdobycia pełnych informacji na temat szaty roślinnej. Wykonano spisy 

florystyczne (36) i zdjęcia fitosocjologiczne metodą Braun-Blanqueta (49) na 

poletkach o powierzchniach 5-100 m 2 , z uŜyciem siedmiostopniowej skali 

ilościowości i pięciostopniowej miary towarzyskości (Wysocki i Sikorski 2002), 

zanotowano ponadto podstawowe dane na temat siedliska zajmowanego przez 

opisywany płat (gleby, warunki hydrologiczne, geomorfologia, uŜytkowanie, 

zalecenia ochronne i pielęgnacyjne itp.). 

W przypadku zbiorowisk roślinnych materiałem wynikowym opracowań są: 

• wykaz oznaczonych fitocenoz w porządku syntaksonomicznym, przyjętym za 

Matuszkiewiczem (2005), 

• tabela z indeksem alfabetycznym fitocenoz (nazewnictwo naukowe i polskie 

w oparciu o Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski 

Matuszkiewicza (2005), odpowiadającymi im kodami siedlisk Natura 2000 

(Dyrektywa Siedliskowa) oraz wiadomości o obecnym gospodarowaniu i 

25

tendencjach dynamicznych zbiorowisk, jak równieŜ zaleceniami do ich 

czynnej ochrony poprzez ekstensywną gospodarkę łąkarską. 

1.3.1.2. Rozpoznanie ornitologiczne 

Obszar wstecznej delty Świny cechuje niejednorodnośc stopnia rozpoznania 

ornitologicznego, wynikające przede wszystkim z trudności w dostępie i penetracji 

obszaru. Najstarsze dane ornitologiczne pochodzą z lat 30. XX wieku. Są to jednak 

wyniki obserwacji poczynionych w efekcie sporadycznych obserwacji. Głównym 

obszarem, skąd jest najwięcej danych ornitologicznych, są wyspy z tymczasowym 

dostępem poprzez mosty: Wydrza Kępa, Koński Smug, Karsiborska Kępa oraz część 

wyspy Karsibór - Zajęcze Łęgi. Trudności w dotarciu, będące najistotniejszym 

czynnikiem ograniczającym posiadaną wiedzę, utrzymują się aŜ do drugiej połowy 

XX wieku. W latach 1960-1970 kontrolowane są wyspy WPN oraz połoŜone w nurcie 

Świny małe wyspy z koloniami mew (Jakuczun 1975, Wołk 1967, Gromadzka 1983). 

NajwaŜniejszych gatunkiem ptaków wymagającym działań ochronnych jest 

wodniczka. W rejonie ujścia Odry występowanie wodniczki przed rokiem 1945 

potwierdzają ornitolodzy niemieccy: Hübner (1909) i Robien (1931). Był to wówczas 

ptak niemal równie liczny jak rokitniczka. Po roku 1945 występowanie wodniczki w 

rejonie Wolina potwierdza Wołk (1967) i Gromadzka (1983). Jednak dopiero lata 

1980. przynoszą pierwsze dokładne dane dotyczące liczebności tego gatunku. W 

roku 1989 Sellin kontroluje kilka wysp stwierdzając 3 śpiewające samce w 

aktualnych granicach Wolińskiego Parku Narodowego. 

Początek lat 90. przyniósł pierwsze i jak dotąd jedyne kompleksowe rozpoznanie 

awifauny obszaru całej delty Świny. Było ono efektem pracy zespołu ornitologów 

szczecińskich (Osiejuk 1993). Późniejsze obserwacje obejmowały jedynie niektóre 

powierzchnie, powtarzając na pozostałych obszarach dane z lat 80. (Kaliciuk 1997). 

Od początku lat 90. wodniczka jest jednym z bardziej szczegółowo kontrolowanych 

gatunków i to na większości wysp (Czeraszkiewicz 1993, 1995, 1997, Kiljan 2000, 

Maniakowski 2003, Jabłoński 2004). 

W latach 1997-1998 realizowano badania związane z opracowywanym wówczas 

Planem Ochrony Wolińskiego Parku Narodowego (Bereszyński 1999, 2000). Od tego 

czasu nie były realizowane inne kompleksowe tematy badawcze związane z 

awifauną. Tak więc wodniczka pozostaje nadal jedynym gatunkiem, który jest na 

przestrzeni ostatniego 20-lecia systematycznie monitorowany, a dane z 

prowadzonych obserwacji są publikowane. 

Zamieszczone poniŜej informacje o wodniczce opierają się na prowadzonym przez 

OTOP monitoringu tego gatunku. W roku 2009 w ramach ogólnopolskiego liczenia 

wodniczki obserwowano na terenie wysp WPN 2 śpiewające samce wodniczki, oba 

na wyspie Koński Smug. W roku 2012 stwierdzono 3 śpiewające samce: 2 na Warnich 

Kępach, 1 na Wydrzej Kępie. 

W generalnej ocenie rozpoznanie ornitologiczne obszaru moŜna określić jako 

średnie. Jest ono jednak niepełne i niesystematycznie prowadzone. Stan ten 

niewątpliwie wymaga pilnej poprawy. 

1.3.1.3. Rozpoznanie w dziedzinie innych grup zwierząt 

26

Na obszarze wysp objętych opracowaniem nie było dotychczas podjęte Ŝadne 

tematyczne badanie innych grup systematycznych fauny. Wyrywkowe obserwacje 

gromadzone przez słuŜby Parku dotyczą jedynie duŜych ssaków: jeleń Cervus 

elaphus, dzik Sus scrofa, lis Vulpes vulpes i jenot Nyctereutes procyonoides. 

W czasie projektu LIFE „Ochrona wodniczki w Polsce i Niemczech” 

przeprowadzono takŜe monitoring entomologiczny na tym terenie. Zebrane dane nie 

zostały jednak jeszcze opracowane. 

1.3.2. Elementy biologiczne nie w pełni udokumentowane 

1.3.2.1. Aspekt botaniczny 

Do dnia opracowania niniejszego planu zarządzania wszystkie aspekty botaniczne 

zostały w pełni opracowane i przedstawione w odpowiednich sekcjach tego 

dokumentu oraz w załącznikach tabelarycznych i kartograficznych. 

1.3.2.2. Aspekt ornitologiczny 

Ptaki są grupą nie w pełni rozpoznaną i udokumentowaną. Ma ona relatywnie słabe 

rozpoznanie w szerszym zakresie (np. gatunki lęgowe całego kompleksu wysp, 

gatunki zimujące), który mógłby nawiązywać do danych z początku lat 80. 

NaleŜy wskazać na konieczność pilnego uzupełnienia braków w zakresie 

rozpoznania ornitologicznego obszaru wysp. Niedostatek danych z tego terenu jest 

aktualnie jedną z głównych przyczyn braku podstaw do pełnej i krytycznej 

waloryzacji obszaru. Ma to szczególne znaczenie po rozpoczęciu w 2009 r. bardzo 

szerokiego programu restauracji uŜytkowania rolniczego czterech wysp, który 

wobec bardzo dynamicznie zachodzących zmian w biotopach (zmiana szaty 

roślinnej) powinien być objęty corocznym monitoringiem awifauny. Minimalny 

zakres corocznego monitoringu awifauny powinien obejmować wymienione dalej 

gatunki kluczowe. W ustalonych okresach (nie dłuŜszych niŜ 3 lata) monitoring 

powinien obejmować równieŜ inne gatunki o znaczeniu mniejszym niŜ kluczowe. 

1.3.2.3. Aspekt innych grup zwierząt 

W zasadzie zupełnie nierozpoznanymi zasobami przyrodniczymi są aktualnie: 

• bezkręgowce – cały obszar wysp Wstecznej Delty Świny jest słabo rozpoznany 

pod względem fauny bezkręgowców. Badania obejmujące bezkręgowce 

realizowane na obszarze wysp nigdy nie były prowadzone w sposób 

metodyczny, a istniejące dane pochodzą najczęściej z obserwacji 

wyrywkowych i krótkotrwałych. W większości obserwacje tej grupy były 

prowadzone na wyspach łatwo dostępnych i jedynie okazjonalnie. Jako 

szczególnie słabo rozpoznane naleŜy wskazać stawonogi i mięczaki. Stanowią 

potencjalną bazę Ŝerową ptaków, w tym równieŜ wodniczki i ich rozpoznanie 

winno być jednym z waŜniejszych tematów badawczych wskazywanych jako 

pilne do podjęcia. Przeprowadzony w ramach projektu „Ochrona wodniczki 

w Polsce i Niemczech” monitoring entomologiczny po obszerniejszym 

27

opracowaniu danych moŜe wnieść wiele do wiedzy na temat bezkręgowców 

tego terenu. 

• kręgowce – płazy, gady i ssaki. Obserwacje dotyczące tej grupy fauny, choć 

niewątpliwe realizowane przez pracowników Parku, nie są prowadzone w 

sposób bardziej szczegółowy. Brak szczególnie danych dotyczących 

drapieŜników w tym spotykanych tutaj: norki amerykańskiej Mustela vision i 

szopa pracza Procyon lotor. 

W stosunku do tych dwóch grup, nie prowadzono Ŝadnych badań naukowych. Jest 

to bardzo istotnym brakiem w kompleksowej wiedzy o stanie i zagroŜeniach dla 

wartości przyrodniczych wysp w delcie Świny. 

Jako pilne naleŜałoby wskazać podjęcie prac badawczych w zakresie bezkręgowców 

oraz gatunków znanych jako potencjalnie silnie wpływających na stan metapopulacji 

ptaków. 

1.3.3. Siedliska przyrodnicze i zbiorowiska roślinne 

Autorzy operatu botanicznego przyjęli zasadę grupowania zespołów i zbiorowisk 

roślinnych charakterystycznych dla określonych siedlisk (biotopów) w tym siedlisk z 

listy Natura 2000. Nie wszystkie zbiorowiska są diagnostycznymi dla określenia 

siedliska Natura 2000, ale współwystępują w kompleksie przestrzennym z takimi 

charakterystycznymi zespołami. Trudno je wyizolować i ograniczyć tylko do 

powierzchni płatu zespołu roślinnego. Granice właściwego siedliska zwykle 

przebiegają szerzej niŜ wskazywałoby na to występowanie zbiorowisk roślinnych. 

Zalecane uŜytkowanie takiego obszaru ma zwiększyć zasięg zbiorowisk roślinnych 

diagnozujących to siedlisko. Dynamikę przemian tych zbiorowisk moŜna 

udokumentować tylko na podstawie wieloletniego monitoringu prowadzonych 

zabiegów ochrony czynnej oraz obserwacji zmian struktury, zasięgu i składu 

gatunkowego zbiorowisk roślinnych poddanych takim działaniom. 

Rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych i odpowiadających im siedlisk Natura 2000 

umieszczono na załączniku kartograficznym, dodatkowo rozmieszczenie siedlisk 

Natura 2000 wyodrębniono na załączniku kartograficznym, a zestawienia opisowe w 

załączniku tabelarycznym. 

PoniŜej zamieszczono wykaz syntaksonomiczny (Matuszkiewicz 2005) fitocenoz z 

obszaru Wysp Wolińskiego Parku Narodowego. 

28

CL. PHRAGMITETEA R.TX. ET PRSG 1942 

O. Phragmitetalia Koch 1926 

All. Phragmition Koch 1926 

Ass. Phragmitetum australis (Gams 1927) Schmale 1939 

Ass. Typhetum latifoliae Soo 1927 

Ass. Typhetum angustifoliae (Allorge 1922) Soo 1927 

Ass. Acoretum calami Kobendza 1948 

Grupa szuwarów halofilnych 

Ass. Scirpetum maritimi (Br.-Bl. 1931) R.Tx. 1937 

All. Magnocaricion Koch 1926 

Ass. Caricetum ripariae Soo 1928 

Ass. Caricetum acutiformis Sauer 1937 

Ass. Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Lib. 1931 

CL. ASTERETEA TRIPOLIUM WESTH. AT BEEFT. AP. BEEFT. 1962 

O. Glauco-Puccinellietalia Beeft. Et. Westh. Ap. Beeft. 1962 

All. Puccinellion maritimae (Christ. 1927) R.Tx. 1937 

Ass. Puccinellio-Spergularietum salinae (Feekes 1936) R.Tx et Volk 1937 

All. Armerion maritimae Br.-Bl. Et de Leeuw 1936 

Ass. Juncetum gerardi Nordh. 1923 

CL. MOLINIO-ARRHENATHERETEA R.TX. 1937 

O. Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae R.Tx. 1970 

All. Agropyro-Rumicion crispi Nordh. 1940 em. R.Tx. 1950 

Zb. Agrostis stolonifera-Potentilla anserina Oberd. 1979/1980 in Oberd. 

O. Molinietalia caerulae W.Koch 1926 

All. Calthion palustris R.Tx. 1936 em. Oberd. 1957 

Ass. Epilobio-Juncetum effusi Oberd. 1957 

Zb. z Holcus lanatus L. 

1.3.4. Kluczowe gatunki roślin i zwierząt 

1.3.4.1. Kluczowe gatunki roślin 

Na podstawie terenowych spisów florystycznych wykonano alfabetyczny indeks 

wszystkich stwierdzonych gatunków roślin naczyniowych rozpatrywanej lokalizacji. 

Zebrany materiał roślinny oznaczono korzystając z opracowań Rutkowskiego (1998), 

Rothmalera (1995), Szafera i in. (1986) oraz Flora Europaea (1964-1980). 

Nomenklaturę gatunków roślin naczyniowych przyjęto za Krytyczną listą roślin 

naczyniowych Polski (Mirek i in. 2002). 

Oceny stopnia zagroŜenia flory naczyniowej na badanym terenie dokonano na 

podstawie Czerwonej listy roślin i grzybów Polski Mirka i in. (2006), Ginących i 

zagroŜonych roślin naczyniowych Pomorza Zachodniego i Wielkopolski Siukowskiego i 

Jackowiaka (1995), Polskiej Czerwonej Księgi Roślin Kazimierczakowa i Zarzycki (red.) 

(2001) oraz zagroŜenia populacji w skali kraju wg Zarzyckiego i in. (2002). 

Określono inwazyjność i ekspansywność gatunku lub, w przypadku taksonów 

rzadkich, priorytet ochronny wynikający z zapisów Dyrektywy Siedliskowej (załącznik 

II i IV Dyrektywy). 

29

Zestawienie gatunków wraz z klasyfikacją według wyŜej wymienionych kryteriów 

znajduje się w załączniku tabelarycznym. Stanowiska najrzadszych, cennych i 

chronionych gatunków (tzw. kluczowych) zaznaczono w załączniku 

kartograficznym. 

1.3.4.2. Kluczowe gatunki zwierząt 

PoniŜsza tabela zestawia listę gatunków kręgowców (bez ptaków i ryb), 

występujących na obszarze lokalizacji Wyspy Wolińskiego Parku Narodowego, w 

tym najcenniejszych dla tego obszaru (dane z lat 1991-2008). 

Nazwa 

gatunkowa 

Płazy 

śaba trawna 

Rana 

temopraria 

śaba wodna 

Rana esculenta 

Czerwone 

Listy 1 

M 

B 

Status 

ochronny w 

Status ochronny 

międzynarodowy 3 

Polsce 2 dyrektywy konwencje 

3 3 OG Dyrektywa 

Siedliskowa 

IV 

Dyrektywa 

Siedliskowa 

V 

3 3 Dyrektywa 

Siedliskowa 

V 

Konwencja 

Berneńska 

II 

Konwencja 

Berneńska 

II 

Uwagi 

Nielicznie występujący 

gatunek, spotykany na 

wszystkich wyspach w 

obrębie wymoklisk i oczek 

wodnych. 

Gatunek występujący 

nielicznie jednak 

powszechnie w strefie 

brzegowej wysp. 

Ssaki 

Lis 

Vulpes vulpes 

Ł 

Konwencja 

Berneńska 

III 

Sporadycznie polujący na 

wyspach. 

Dzik 

Sus scrofa 

Ł 

Konwencja 

Berneńska 

III 

Gatunek stale przebywający 

na wyspach w ilości dwóch 

watah (10-15 os.). 

Opuszcza wyspy jedynie w 

razie wysokich i długich 

podtopień. 

Jeleń 

Cervus 

elaphus 

Sarna 

Capreolus 

capreolus 

Ł 

Ł 

Konwencja 

Berneńska 

III 

Konwencja 

Berneńska 

III 

Gatunek stale przebywający 

na wyspie Warnie Kępy. 

Obserwowana 

sporadycznie, głównie na 

Koprzywskich Łęgach i 

Wydrzej Kępie. 

Szop pracz 

Procyon lotor 

Jenot 

Nyctereutes 

procnides 

Ł 

Konwencja 

Berneńska 

III 

Gatunek obcy, inwazyjny. 

Obserwowany na wyspach 

stosunkowo rzadko. 

30

Nazwa 

gatunkowa 

Czerwone 

Listy 1 

Status 

ochronny w 



Uwagi 

M 

B 

Polsce 2 dyrektywy konwencje 

Wydra 

Lutra lutra 

OG 

Dyrektywa 

Siedliskowa 

II 

Dyrektywa 

Siedliskowa 

IV 

Konwencja 

Berneńska 

II 

Występuje w wodach 

kanałów, młode 

wyprowadza od strony 

stałego lądu. 

Rzęsorek 

rzeczek 

Neomys 

fodiens 

OG 

Konwencja 

Berneńska 

III 

Gatunek wykazany z 

pułapek Moerickego. 

Ryjówka 

aksamitna 

Sorex araneus 

OG 

Konwencja 

Berneńska 

III 

Gatunek wykazany z 

pułapek Moerickego. 

Bóbr 

europejski 

Castor fiber 

czOG 

Konwencja 

Berneńska 

III 

Dyrektywa 

Siedliskowa 

II 

Dyrektywa 

Siedliskowa 

IV 

Gatunek penetrujący obszar 

wód pomiędzy wyspami i 

sporadycznie Ŝerujący na 

brzegach wysp. śeremia 

buduje około 1,5 km na NE 

od obszaru lokalizacji. 

1) Czerwone listy: 

M Czerwona lista zwierząt Meklemburgii-Pomorza Przedniego 

B Czerwona lista zwierząt Brandenburgii 

2) Status ochronny w Polsce: 

OG ochrona gatunkowa 

czOG częściowa ochrona gatunkowa 

Ł gatunek łowny 

3) Dyrektywy i Konwencje: 

Dyrektywa Siedliskowa Dyrektywa EWG 92/43/EWG z 21. maja 1992, w sprawie ochrony 

siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory tzw. Dyrektywa Habitatowa (Załącznik II, 

Załącznik IV i Załącznik V) 

Konwencja Berneńska Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich 

siedlisk tzw. Konwencja Berneńska (Załącznik II i Załącznik III) 

PoniŜsza tabela zestawia listę gatunków ptaków kluczowych dla lokalizacji Wyspy 

Wolińskiego Parku Narodowego. 

Lp. 

Nazwa gatunkowa 

polska 

Łacińska 

1. wodniczka Acrocephalus 

paludicola 

Występowanie Trend Status* 

Niewielka populacja o wyraźnie 

spadkowym trendzie występuje obecnie 

tylko na Warnich Kępach i Końskim 

Smugu. W ciągu ostatnich 20 lat populacja 

ma stały trend spadkowy, zbieŜny z 

trendem ogólnym na większości stanowisk 

gatunku na Pomorzu. Podjęte od 2006 roku 

działania ochronne dają szansę na 

utrzymanie części biotopu w dobrym 

stanie, a tym samym na zachowanie 

wodniczki jako gatunku lęgowego. 

Doświadczenie zdobyte w latach 2007-2010 

▼ 

L 

31

Lp. 

32 

Nazwa gatunkowa 

polska 

2. biegus 

zmienny 

Łacińska 

Calidris alpina 

schinzii 

3. czajka Vanellus 

vanellus 

4. kszyk Gallinago 

gallinago 

5. kulik wielki Numenius 

arquata 

Występowanie Trend Status* 

wskazuje na konieczność modyfikacji 

zabiegów ochrony czynnej w biotopach 

tego gatunku. 

W przeszłości (do lat 1990-tych) gatunek 

sporadycznie lęgowy na Wydrzej Kępie, 

aktualnie bardzo często obserwowany w 

okresie przelotu w stadach do 20 os. lub 

koczujący nawet w okresie lęgowym. 

Gatunek lęgowy na obszarze lokalizacji. W 

roku 2007: 2-3 p., 2008: 4 p., 2009: 6 p., 2010: 

7-10 p. 

Gatunek lęgowy na obszarze lokalizacji. W 

roku 2007: 5-6 p., 2009: ok. 12 p., 2010: ok. 

18-20 p. głównie na obszarze uŜytkowanym 

kośnie. W okresie migracji bardzo często 

obserwowany głównie w obrębie 

wymoklisk i powierzchni silniej 

wypasionych. 

W 2010 r. gatunek lęgowy (1 p.) w płd. cz. 

Warnich Kęp. W latach 2005-2008 

obserwowane były tutaj tokujące ptaki 

jednak nie stwierdzano lęgów. 

6. krwawodziób Tringa totanus Gatunek lęgowy na kaŜdej z wysp (ca. 18- 

20 p.), ponadto bardzo często obserwowany 

w czasie przelotów Ŝerujący na 

wymokliskach w stadach 10-15 os. 

7. batalion Philomachus 

pugnax 

Gatunek przelotny, od 2009 r. 

obserwowany w ciągu całego sezonu na 

obszarze objętym wypasem, głównie w płn. 

i płd. cz. Warnich Kęp. 

8. płaskonos Anas clypeata Gatunek obserwowany na przelotach na 

wodach kanałów i oczkach wodnych 

wewnątrz wysp. Od 2010 r. wielokrotnie w 

ciągu sezonu obserwowane płaskonosy (2-6 

os.) na Warnich Kępach na silnie 

podmokłych pastwiskach w ciągu sezonu 

lęgowego. W kolejnych sezonach moŜliwe 

jest jego gniazdowanie. 

9. błotniak 

stawowy 

10. błotniak 

łąkowy 

Circus 

aeruginosus 

Circus 

pygargus 

11. wrona siwa Corvus corone 

cornix 

Gatunek lęgowy w płd-wsch. części 

Warnich Kęp oraz wsch. cz. Końskiego 

Smugu. Obszar lokalizacji to fragment 

rewiru łowieckiego kolejnych 1-2 par 

gniazdujących w jej pobliŜu. 

Gatunek lęgowy w granicach lokalizacji. W 

roku 2009 kilkakrotne obserwacje pary 

wskazywały na prawdopodobny lęg 

gatunku w szuwarach w płd. części 

Warnich Kęp. 

Lęgowe 2 p. (2008) – 3 p. (2010) w kępie 

olch na Warnich Kępach. Gatunek mogący 

istotnie wpływać na lęgowe populacje 

ptaków. 

* - status L: gatunek lęgowy, status M: gatunek pojawiający się regularnie w czasie migracji 

--- M 

▲ 

▲ 

L 

L 

--- L 

▲ 

▲ 

▲ 

L 

M 

M 

--- L 

▼ 

L 

--- L

Lista gatunków ptaków zestawiona została wraz z dokładniejszą charakterystyką w 

załączniku tabelarycznym, a rozmieszczenie wybranych gatunków pokazują 

załączniki kartograficzne. 

1.3.5. Trendy w populacji wodniczki i innych kluczowych gatunków 

roślin i zwierząt 

1.3.5.1. Trendy populacji wodniczki i innych kluczowych gatunków ptaków 

Wodniczka jest jedynym gatunkiem o trendzie spadkowych, spośród tych 

występujących w obrębie lokalizacji. Pozostałe gatunki utrzymują stabilne populacje. 

W przypadku wodniczki moŜna zaobserwować takŜe stabilizację od roku 2006. 

Zbierane w przeszłości dane o innych gatunkach pochodziły z obserwacji 

niesystematycznych i mogą być jedynie źródłem wiedzy o występowaniu gatunku 

sensu lato. W ramach opracowanej dla dzierŜawcy wysp ekspertyzy na potrzeby 

Programu Rolnośrodowiskowego (2008 r.) zebrano dane o kilku gatunkach 

kwalifikujących: kszyku Gallinago gallinago, krwawodziobie Tringa totanus, czajce 

Vanellus vanellus oraz kuliku wielkim Numenius arquata. Mogą one być punktem 

odniesienia do oceny stanu ich populacji w kolejnych latach. 

W związku z powyŜszym dane zebrane na potrzeby niniejszego planu naleŜy 

traktować jako wyjściowe a wskazania trendów, zawarte w tabeli kluczowych 

gatunków ptaków powyŜej, jedynie jako przybliŜone. Jedynym wyjątkiem od tego 

jest trend populacji wodniczki. 

Na obszarze lokalizacji wodniczkę w końcu XX w. opisano w latach 80. (Sellin 1989). 

W tym okresie jej stanowiska były stwierdzane na północnych wyspach, na które 

istniała moŜliwość swobodnego dostępu poprzez mosty (Koprzywskie Łęgi i 

Wydrza Kępa). Od roku 1993 gatunek ten był na tym terenie systematycznie liczony 

(Czeraszkiewicz 1993, 1995, 1997). W latach 1993-1997 wodniczka stwierdzana była 

głównie na wyspie Warnie Kępy, gdzie osiągała wysokie zagęszczenie (2,97 ś.s. na 10 

ha), a jej areał lęgowy zajmował praktycznie całą powierzchnię wyspy. Po roku 1997 

obserwowany jest wyraźny i trwały spadek liczebności połączony z wycofywaniem 

się z kolejnych partii wysp. 

Od początku lat 2000 wodniczki występują przede wszystkim w części południowej i 

północnej wyspy Warnie Kępy oraz niestabilnie na wyspach Koński Smug, Wydrza 

Kępa i Koprzywskie Łęgi. 

PoniŜsza tabela zestawia najwyŜsze stwierdzane liczby śpiewających samców 

wodniczki na obszarze wysp w Wolińskim Parku Narodowym w latach 1989-2012. 

Rok 

Razem 

w roku 

Koński 

Smug 

Koprzywskie 

Łęgi 

Warnie 

Kępy 

Wyspa 

Wydrza 

Kępa 

Wiszowa 

Kępa** 

Gęsia 

Kępa** 

1989* 12 2 9 bd. 1 bd. bd. 

1990* 21 12 4 bd. 5 bd. bd. 

1991 48 12 1 30 5 bd. bd. 

1993 65 0 0 65 0 bd. bd. 

1997 83 0 3 75 5 bd. bd. 

33

Rok 

Razem 

w roku 

Koński 

Smug 

Koprzywskie 

Łęgi 

Warnie 

Kępy 

Wyspa 

Wydrza 

Kępa 

Wiszowa 

Kępa** 

Gęsia 

Kępa** 

1998 19 1 bd. 15 3 bd. bd. 

1999 19 1 bd. 15 3 bd. bd. 

2000* 1 bd. bd. bd. 1 bd. bd. 

2003 49 5 2 24 3 5 10 

2004 11 bd. 1 9 1 bd. bd. 

2005 18 bd. bd. 18 bd. bd. bd. 

2006 8 0 0 8 bd. bd. 0 

2007 10 bd. bd. 10 bd. bd. bd. 

2008 6 1 0 5 bd. bd. bd. 

2009 2 2 0 0 bd. bd. bd. 

2010 4 2 0 2 bd. bd. bd. 

2011 6*** bd. bd. bd. bd. bd. bd. 

2012 3 0 0 2 1 0 0 

* - lata, w których liczenia nie objęły wszystkich wysp 

** - wyspy połoŜone poza obszarem objętym projektem LIFE 

*** - brak danych o rozmieszczeniu wodniczki 

bd. – brak danych 

Trendy ilości śpiewających samców wodniczki w latach 1989-2010 przedstawione 

zostały na wykresach w załącznikach Rycina 5, Rycina 6 oraz Rycina 7. 

W latach 90. XX wieku, kiedy rozpoczęto całkowite liczenia wodniczki na tych 

stanowiskach, warunki siedliskowe na wyspach WPN były optymalne, poniewaŜ był 

to okres tuŜ po zaniechaniu intensywnego wypasu. W wyniku tego pojawiły się na 

tych terenach stadia sukcesji pomiędzy pastwiskami a gęstym trzcinowiskiem, 

charakteryzujące się luźnymi trzcinami, które stanowią idealne siedlisko dla 

wodniczki i spowodowało jej występowanie w duŜych liczebnościach (bardzo 

podobna sytuacja miała miejsce na Karsiborskiej Kępie oraz na Zajęczych Łęgach). 

Obecnie nie da się juŜ stwierdzić, czy w czasie, gdy prowadzono tu intensywny 

wypas wodniczka teŜ występowała w obrębie lokalizacji w duŜych liczebnościach, 

poniewaŜ nie ma danych o jej występowaniu z tego okresu, nie ma takŜe danych o 

tym, jak intensywny był wypas. Po zaprzestaniu wypasu na wyspach powoli zaczęła 

dominować trzcina, wraz z wzrostem zagęszczenia trzciny, spadała liczebność 

wodniczki. 

W roku 2004 znów rozpoczęto eksperymentalnie ekstensywny wypas bydła na 

jednym stanowisku, a w 2006 rozpoczęto wypas na większą skalę. Wprowadzenie 

wypasu wydaje się zatrzymywać trend spadkowy populacji wodniczki, tuŜ przed 

jego całkowitym zniknięciem. 

Konieczne jest przetestowanie, czy ostroŜne kierowanie ekstensywnym 

uŜytkowaniem gruntów moŜe imitować optymalne warunki istniejące w latach 90. 

oraz czy moŜliwe będzie efektywne długoterminowe odtworzenie takiego siedliska. 

34

NaleŜy dodać, Ŝe na liczebność wodniczki na tym stanowisku wpływają nie tylko 

same warunki siedliskowe na stanowisku, ale takŜe ogólny spadek liczebności 

populacji pomorskiej. 

1.3.5.2. Trendy populacji kluczowych gatunków roślin 

Powrót do ekstensywnych form uŜytkowania terenu po roku 2004 doprowadził do 

zwiększenia się liczebności populacji wszystkich gatunków chronionych i 

zagroŜonych na badanych wyspach w Wolińskim Parku Narodowym. Szczególnie 

widoczne jest to na wyspie Koprzywskie Łęgi, gdzie poza ekstensywnym wypasem 

bydła wykasza się teŜ szuwar ekspansywnej trzciny i usuwa biomasę. Wykaszanie to 

prowadzone jest nieregularnie latem lub zimą poza okresem lęgowym ptaków. 

Wyspa Koprzywskie Łęgi jest szczególna takŜe ze względu na łatwy i swobodny 

dopływ słonawych wód pochodzących z cofek. Sprzyja to rozwojowi inicjalnego 

zespołu mannicy odstającej Puccinellia distans i muchotrzewu solniskowego 

Spergularia salina (Puccinellio-Spergularietum salinae) wykształcającego się na 

otwartych wymoczyskach w miejscach długotrwałego stagnowania wód słonawych. 

Na obrzeŜach wymoczysk rozwija się ekspansywny halofilny szuwar z dominacją 

trzciny pospolitej, w którym odnotowano kilka stanowisk jarnika solankowego 

Samolus valerandi (tylko na Koprzywskich Łęgach). 

W sąsiedztwie wymoczysk rozwijają się niewielkie płaty halofilnego półszuwaru 

Scirpetum maritimi, tworzonego przez sitowca nadmorskiego Bulboschoenus maritimus 

i oczeret Tabernemontana Schoenoplectus tabernaemontani. ZagroŜeniem dla tej 

fitocenozy jest ekspansywna trzcina pospolita Phragmites australis, a sprzyja jej 

rozwojowi ekstensywny wypas prowadzący do wygryzania trzciny. Niewielkie 

enklawy wymienionych zespołów występują w kompleksie przestrzennym z 

rozległymi słonawami Juncetum gerardi. Ekstensywny wypas bydła prowadzony od 

kilku lat oraz stały dopływ słonawych wód pochodzących z cofek sprzyja 

dynamicznemu rozwojowi bogatych populacji licznych gatunków chronionych i 

zagroŜonych występujących w tym zbiorowisku takich, jak: sit Gerarda Juncus 

gerardi, aster solny Aster tripolium, babka morska Plantago maritima, świbka morska 

Triglochin martimum, mlecznik nadmorski Glaux maritima i komonica wąskolistna 

Lotus tenuis. 

Stanowiska turówki wonnej Hierochloë odorata odnotowano w płatach halofilnego 

szuwaru trzciny pospolitej na wyspach Koński Smug i Warnie Kępy. 

Chronione siedlisko Natura 2000 (1330 – solniska nadmorskie), na którym występują 

gatunki chronione i zagroŜone, jest w najgorszej kondycji na wyspie Warnie Kępy. 

Poprawie sytuacji nie sprzyja zbyt mały wypas bydła, przesuszenie siedlisk, 

ograniczony dopływ słonawych wód do centralnej, wyŜej wyniesionej części wyspy. 

Efektem jest wyraźna ekspansja szuwaru trzciny pospolitej, w którym nadal moŜna 

spotkać sit Gerarda, świbkę morską i sporadycznie astra solnego. 

1.3.5.3. Trendy populacji kluczowych gatunków zwierząt 

Z uwagi na braki w wiedzy lub nieporównywalność zebranych danych dotyczących 

populacji innych kluczowych gatunków zwierząt, nie jest moŜliwe prześledzenie 

zmienności wybranych ich cech, a szczególnie określenie trendów liczebności. 

35

Analiza zmienności wybranych cech metapopulacji gatunków kluczowych moŜliwa 

będzie jedynie po wprowadzeniu monitoringu lub rozszerzeniu jego zakresu. 

36

1.4. ZWIEDZAJĄCY I SPRAWY PUBLICZNE 

1.4.1. Udostępnienie dla turystyki i edukacji 

Zarządzający terenem lokalizacji Wyspy WPN, tj. Woliński Park Narodowy, nie 

przewiduje udostępnienia lokalizacji dla turystyki i edukacji. W związku z tym 

załoŜeniem nie ma w tej chwili potrzeby prowadzenia celowych badań na temat 

wykorzystania obszaru lokalizacji do celów turystycznych i edukacyjnych. 

NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe lokalizacja Wyspy WPN leŜy w zachodnim fragmencie 

polskiego wybrzeŜa Bałtyku, w jednym z najatrakcyjniejszych turystycznie regionów 

w Polsce. Jest to region wybitnie turystyczny, który odwiedza duŜa liczba turystów i 

wczasowiczów, dlatego potencjalne zainteresowanie obiektem moŜe być duŜe. 

Jednak wstęp na wyspy jest zakazany i moŜliwy jedynie po uzyskaniu zezwolenia 

Dyrektora WPN. MoŜliwe jest poruszanie się łódkami po kanałach między wyspami 

oraz obserwowanie terenu z punktu widokowego w okolicach Lubinia, na 

południowy wschód od lokalizacji. 

W bliskim sąsiedztwie lokalizacji Wyspy WPN turyści o zainteresowaniach 

przyrodniczych zwiedzają przyrodniczo interesujące miejsca: 

• Woliński Park Narodowy – wyposaŜony dobrze w rozwiniętą infrastrukturę 

turystyczną: Centrum Edukacyjno-Muzealne przy dyrekcji parku w 

Międzyzdrojach, zagrodę pokazową Ŝubrów (ok. 1,5 km na wschód od 

Międzyzdrojów), punkty widokowe oraz 50 km sieci szlaków turystycznych i 

ścieŜek dydaktycznych. Szczególnie licznie odwiedzane miejsca to: podnóŜe 

najwyŜszych w Polsce, aktywnych klifów morskich, Jezioro Turkusowe, 

Zagroda pokazowa Ŝubrów oraz punkty widokowe Gosań, Kawcza Góra i 

Zielonka koło Lubinia, z tego ostatniego roztacza się malowniczy widok na 

rozległą panoramę delty Świny oraz Zalewu Szczecińskiego; 

• rezerwat przyrody Karsiborskie Paprocie – połoŜony na południe od 

Świnoujścia, utworzony w celu zachowania stanowiska długosza 

królewskiego, wiciokrzewu pomorskiego, siedlisko dąbrowy acidofilnej oraz 

chronionych i zagroŜonych gatunków zwierząt i roślin (m.in. kruszczyk 

szerokolistny, bielik); 

• rezerwat społeczny OTOP Karsiborska Kępa – utworzony w celu ochrony 

wodniczki i innych ptaków, głównie siewkowych oraz cennych siedlisk 

przyrodniczych m.in. solnisk nadmorskich. 

Poza obiektami przyrodniczymi turyści mogą zobaczyć połoŜone w pobliŜu: 

• obiekty hydrotechniczne ujścia Odry – Kanał Piastowski, przekopany w 

południowo-wschodniej części Uznamu w latach 1875-1890 w celu 

usprawnienia Ŝeglugi pomiędzy portami w Szczecinie i Świnoujściu. Po jego 

wykonaniu doszło do powstania wyspy Karsibór, która wówczas była 

półwyspem wyspy Uznam; 

• obiekty historyczne z okresu II wojny światowej – pomnik lotników 

brytyjskich na skraju lasu w Karsiborze oraz basen U-botów przy Kanale 

Piastowskim z 1944 r. z ruinami zabudowań, w których prowadzono remonty 

łodzi; 

• zabytkowy obiekt sakralny w Karsiborze – kościół wzniesiony w XV/XVI 

wieku, w miejscu dawnej przeprawy przez Świnę; 

37

• ruiny szachulcowych chat rybackich z XIX wieku w Karsiborze, najwięcej 

pozostało przy ul. Wierzbowej; 

• cmentarz ewangelicki (nieczynny) w Karsiborze przy ul. Kwiatowej, którego 

część pochodzi z połowy XIX, a część z lat 1910–1914; 

• miasta Międzyzdroje i Świnoujście z licznymi zabytkowymi obiektami i 

atrakcjami turystycznymi. 

Wszystkie wymienione obszary i obiekty są atrakcyjne jako cel pieszych i 

rowerowych wędrówek. W duŜej mierze uzupełniają one tradycyjną ofertę 

wakacyjną pobliskich miejscowości nadmorskich, czyli plaŜowanie i kąpiele w 

morzu. 

1.4.2. Potencjalni odbiorcy informacji edukacyjnej 

Potencjalnymi odbiorcami informacji edukacyjnej o Wyspach WPN są: 

• Mieszkańcy okolicznych miejscowości, uczniowie i słuchacze szkół - Wyspy 

WPN mimo załoŜenia, Ŝe nie jest są one udostępnione do publicznego 

odwiedzania, powinny być jako część parku narodowego, włączone do 

programu edukacyjnego WPN. Oferta edukacyjna na lata 2011-2012 nie 

przewidywała modułu dedykowanego tej lokalizacji, proponujemy więc aby 

w ramach zajęć np. prowadzonych stacjonarnie w Muzeum WPN 

przygotować scenariusz zajęć edukacyjnych o specyfice przyrodniczej tych 

wysp i prowadzonej tu obecnie ochronie poprzez gospodarowanie rolnicze. 

Odbiorcą informacji o walorach przyrodniczych są przede wszystkim szkoły 

regionu oraz uczestnicy zielonych szkół odbywający zajęcia w okolicy 

Międzyzdrojów i Świnoujścia, a takŜe zainteresowane grupy odwiedzających. 

• Turyści i wypoczywający z połoŜonych blisko miejscowości – Są drugą grupą 

odbiorców informacji o walorach przyrodniczych wysp. Szacuje się, Ŝe rocznie 

Międzyzdroje odwiedza (lata 2000-2008) około 100 tys. – 120 tys. osób, a 

Świnoujście 110 tys. - 132 tys. (dane www.swinoujscie.pl). Liczba turystów 

zagranicznych w latach 2000-2008 wyniosła od 22 300 do 41 900 osób. MoŜna 

więc załoŜyć, Ŝe 250 tys. – 300 tys. osób w najbliŜszym rejonie moŜe być 

adresatem informacji, jaką Woliński Park Narodowy jako zarządzający 

terenem moŜe przekazać informację na temat walorów przyrodniczych Wysp 

WPN, w tym wodniczki w edukacyjnych i informacyjnych materiałach 

ogólnych Parku. 

• Wyodrębniona grupa aktywnych turystów - Informacja szczegółowa powinna 

być adresowana do wyodrębnionej grupy turystów uprawiających turystykę 

wodną. W obrębie WPN i akwenów sąsiadujących z nim wytyczony został 

szlak kajakowy. Ruch kajakowy moŜliwy jest głównie wodami cieśniny Świny 

i Zalewu Szczecińskiego. Kajakarze mogą podziwiać malownicze wyspy 

Parku, wchodzące w skład kompleksu wstecznej Delty Świny oraz krajobraz 

brzegu wyspy Wolin. Turyści pływający w pobliŜu wysp powinni mieć 

moŜliwość otrzymania szczegółowej informacji o walorach przyrodniczych 

wysp i ograniczeniach w udostępnieniu tego miejsca (zasady, przyczyny ich 

wprowadzenia). 

• Klienci specjalistycznych biur podróŜy organizujących wypady „na ptaki” - 

mogą otrzymać ofertę obserwacji ptaków tak przygotowaną, aby w sposób 

38

kontrolowany i bezpieczny dla ptaków pokazać najciekawszy okres na 

wyspach, czyli okres lęgowy. Informacja dla tej grupy powinna być podobna 

jak dla indywidualnych turystów wodnych. 

Warunkiem promocji miejsca wobec ograniczonej dostępności lokalizacji dla celów 

turystycznych i edukacyjnych jest uwzględnienie faktu, Ŝe obserwacje ptaków 

moŜna prowadzić jedynie z wody, bez wchodzenia na wyspy. 

1.4.3. Informacja i infrastruktura turystyczna 

Zaplecze / Infrastruktura Informacja 

Informacja turystyczna o 

lokalizacji Wyspy WPN 

WieŜa obserwacyjna 

Ukrycie obserwacyjne 

Trasy do zwiedzania 

Personel udzielający 

informacji i ochotnicy, 

zwiedzanie z 

przewodnikiem 

Znaki informacyjne 

Ulotki i materiały 

informacyjne 

Imprezy stałe 

Dojazd 

Obecnie nie ma stałego, odrębnego punktu informacyjnego o 

lokalizacji Wyspy WPN w m. Międzyzdroje, Świnoujście i w 

dzielnicy Karsibór. Nie ma szczegółowych informacji o walorach 

wysp w punktach informacji turystycznej w najbliŜszych 

miejscowościach. 

Potrzebna jest specjalnie przygotowana ogólna i szczegółowa 

informacja o walorach przyrodniczych, zasadach i sposobach 

udostępniania Wysp WPN dla turystyki i edukacji. 

Nie ma potrzeby lokalizacji takiej infrastruktury. 

Nie ma potrzeby lokalizacji takiej infrastruktury. 

Wokół Wysp WPN jest wyznaczony szlak wodny, uzupełnić go 

naleŜy o informację (np. tablice), o walorach przyrodniczych wysp i 

zasadach (w tym ograniczeniach) udostępniania (tylko z łodzi, bez 

moŜliwości wychodzenia na ląd). 

Zespół edukacyjny WPN. 

Tablice do ustawienia na lądzie najbliŜszym sąsiedztwie Wysp 

WPN, znaki informacyjne na szlaku wodnym. 

Materiały edukacyjne i informacyjne WPN i OTOP. 

Nie ma potrzeby tworzenia takiej oferty. Jest potrzeba 

przygotowania stałej oferty edukacyjnej do wykorzystania w czasie 

zwiedzania Muzeum WPN. 

Dostęp jedynie droga wodną, bez wychodzenia na ląd. 

1.4.4. Dotychczasowe postrzeganie obiektu przez odwiedzających (walorów 

przyrodniczych i dostępności) 

Do tej pory ani OTOP ani WPN nie prowadził Ŝadnej celowej akcji zebrania 

informacji od turystów na temat odbioru społecznego terenów występowania 

wodniczki w Delcie Świny. Z pojedynczych rozmów z odwiedzającymi nie moŜna 

zbudować całościowej opinii o odwiedzanej lokalizacji. 

Z rozmów prowadzonych przy okazji kontaktów z odwiedzającymi wynika, Ŝe 

turyści odwiedzający Deltę Świny latem trafiają tutaj w duŜej mierze przypadkowo, 

zwykle na Karsiborską Kępę, i bardzo rzadko mają wiedzę nt. wysp Delty Świny. 

39

Uzyskiwali informację o atrakcyjnych miejscach wartych odwiedzenia/zobaczenia w 

miejscu zakwaterowania lub samodzielnie sięgali po informację do Internetu. Jedynie 

turyści kwalifikowani zainteresowani atrakcjami przyrodniczymi samodzielnie 

poszukują moŜliwości dotarcia do interesujących ich miejsc, w tym przypadku 

rezerwatu Karsiborska Kępa i przy okazji wód rzeki Świny i wysp. Wydaje się, Ŝe 

najlepiej zorientowani są w walorach przyrodniczych wyspy są ornitolodzy - 

zawodowi i amatorzy, oraz botanicy. 

1.4.5. Poparcie i zaangaŜowanie lokalnej społeczności 

Ze względu na wyłączenie wysp z ogólnodostępnej penetracji waŜne jest, aby 

przekazać lokalnej społeczności wiedzę na temat powodów, dlaczego objęto ochroną 

wyspy Delty i przyjęto określone zasady ich udostępniania . Przede wszystkim w 

procesie przygotowywania planu ochrony parku narodowego lub zadań ochronnych 

obszaru Natura 2000 powinny być zorganizowane spotkania lokalnej społeczności w 

regionie. Jednym z celów tych spotkań powinno być udostępnienie wiedzy na temat 

walorów przyrodniczych Wysp WPN, zagroŜeń oraz adekwatnych do sytuacji 

działań ochronnych. 

1.4.6. Główne przesłanie społeczne 

Wszystkie działania WPN ukierunkowane są na ochronę przyrody zachodniego 

fragmentu wyspy Wolin i części ekosystemu delty rzeki Świny. Celem ochrony są 

specyficzne dla nadmorskiego połoŜenia, rzadkie i zagroŜone wyginięciem 

zbiorowiska roślinne oraz gatunki roślin i zwierząt, w tym wodniczka. 

Podstawowym celem ochrony na Wyspach WPN są jej siedliska lęgowe. Dla ich 

zachowania niezbędne jest prowadzenie czynnej ochrony poprzez eliminację 

zwartych trzcinowisk i stymulowanie kształtowania się słonaw i turzycowisk. 

Ochrona przyrody Delty Świny pozwala na zwiększanie komfortu Ŝycia ludzi, 

zarówno stałych mieszkańców, jak i licznych turystów odwiedzających region. 

40

1.5. HISTORIA DOTYCHCZASOWEGO ZARZĄDZANIA I BADAŃ 

1.5.1. Historia dotychczasowego uŜytkowania terenu 

Na wyspach Wolińskiego Parku Narodowego w czasach panowania niemieckiego na 

tych terenach prowadzony był intensywny wypas przede wszystkim bydła rogatego. 

Wyspy były połączone przeprawą stałą z lądem, dzięki czemu moŜliwe było łatwe 

uŜytkowanie pastwisk 

Po wojnie wypas był kontynuowany, początkowo na mniejszą skalę, ale jego 

intensywność z czasem rosła. Załamanie gospodarki pastwiskowej nastąpiło w latach 

80. XX wieku, kiedy intensywność wypasu zaczęła spadać z powodu jego niskiej 

opłacalności i złego stanu mostów, który utrudniał koordynowanie wypasu. 

Wypas najdłuŜej utrzymał się na wyspie Koński Smug, jednak nawet tam 

zaprzestano go w latach 90. XX wieku z powodu ekonomicznej 

nieopłacalności.Wówczas uŜytkowanie wysp całkowicie zarzucono. Wyspy zaczęły 

powoli zarastać trzciną, ale właśnie wtedy notowano tu najwyŜsze znane liczebności 

wodniczki. Nieznane są jednak dane z okresu, gdy prowadzony był intensywny 

wypas. Wraz z coraz bardziej postępującą ekspansją trzciny liczebność wodniczki 

zaczęła spadać. 

W roku 2004 eksperymentalnie rozpoczęto na wyspach wypas, który został wsparty 

od roku 2006 przez projekt LIFE „Ochrona wodniczki w Polsce i Niemczech” 

poprzez budowę infrastruktury wypasowej (płotów grodzących poszczególne 

powierzchnie, wiaty dla zwierząt i podwyŜszenia, na które mogą uciekać w razie 

zalania wysp w przypadku nagłej cofki). 

1.5.2. Historia dotychczasowych badań przyrodniczych 

W poniŜszej tabeli zestawiono realizowane na terenie obiektu kompleksowe badania, 

obserwacje i monitoring. 

Rok/lata Badacz Przedmiot badań Publikacja/raport 

1991 

1993 

1995 

1996-1998 

1997-1998 

Czeraszkiewicz 

R. i zespół 


R. i zespół 

zespół 

ornitologów 

szczecińskich 

Piotrowska H. i 

zespół 

Bereszyński A. 

i zespół 

inwentaryzacja 

ornitologiczna 


populacji wodniczki 




botaniczna do planu 

ochrony 


faunistyczna do planu 

ochrony 

Osiejuk T., Cenian Z., Czeraszkiewicz R., 

Kalisiński M., Włodarczak A. 1993, 

„Awifauna wysp w delcie Świny w 

sezonie 1990/91”, Przegl. Przyr. IV, 1: 17- 

38. 

Czeraszkiewicz R. 1993, „Liczenie 

wodniczki Acrocephalus paludicola na 

Pomorzu Zachodnim w sezonie lęgowym 

1993”, OTOP, Szczecin (msc) 

Kaliciuk J., Staszewski A. (red.) 1997, 

„Ostoje ptaków w polskiej części Zalewu 

Szczecińskiego”, ZTO, Szczecin 

1998 „Plan ochrony Wolińskiego Parku 

Narodowego. Operat ochrony 

ekosystemów nieleśnych” (msc), 


Narodowego. Operat ochrony flory” 

(msc) 


Narodowego. Operat ochrony fauny” 

(msc) 

41


1997 

2001 

2002-2003 

2003 

2003-2004 

2004 

2005 

42 


R. i zespół 


R. i zespół 


R. i zespół 


R. i zespół 


R. i zespół 

Kamińska I. i 

zespół 

Dylawerski M. i 

zespół 

2006 Dylawerski M. 

2006 Kamińska I. 




2008 

2008-2010 

Wróbel M. i 

zespół 

Gonczarow D. i 

zespół 

2008-2010 Schulz K. 

2008-2010 Gonczarow D. 















monitoring ptaków 

lęgowych 

monitoring struktury 

szaty roślinnej 


lęgowych 



monitoring bazy 

pokarmowej 

wodniczki 


siedliskowa i 

zbiorowisk roślinnych 


lęgowych 



monitoring bazy 

pokarmowej 

wodniczki 

2008-2010 Gonczarow D. monitoring 

Krogulec J., Kloskowski J. 1998, 

„Występowanie, liczebność i wybiórczość 

siedliskowa wodniczki Acrocephalus 

paludicola w Polsce w 1997 roku”, OTOP, 

Lublin, Gdańsk (msc.) 

Cofta T., Czeraszkiewicz R., Oleksiak A. 

Staszewski A. (red.) 2003, „Ptaki wodnobłotne 

na Pomorzu Zachodnim. Wyniki 

liczeń w listopadzie 2001 i styczniu 2003”, 

ZTO, Szczecin 

Czeraszkiewicz R., Oleksiak A. (red.) 

2003, „Ptaki wodno-błotne na Pomorzu 

Zachodnim. Wyniki liczeń w sezonie 

2002-2003, ekologia i ochrona. Projekt 

przyrodniczo-łowiecki”, ZTO, Szczecin 

Czeraszkiewicz R. 2003, „Inwentaryzacja 

stanowisk wodniczki Acrocephalus 

paludicola na Pomorzu Zachodnim w 

2003 roku”, OTOP, Szczecin (msc) 

Czeraszkiewicz R., Oleksiak A. (red.) 

2004, „Ptaki wodno-błotne na Pomorzu 

Zachodnim. Wyniki liczeń w sezonie 

2003-2004, ekologia i ochrona. Projekt 

przyrodniczo łowiecki”, ZTO, Szczecin 

Jabłoński P. 2004, “Sprawozdanie z 

projektu. Ochrona wodniczki na terenie 

Pomorza i Polski Zachodniej. Część II – 

Monitoring”, OTOP, Świnoujście (msc) 

Sidło P. 2005, „Project report. The 

conservation of the Aquatic Warbler In 

Pomerania/Western Poland. Monitoring 

2005”, OTOP, Warszawa (msc) 

Wróbel M., Startek B. 2008, „Operat 

botaniczny do planów zarządzania 

siedliskami wodniczki (Acrocephalus 

paludicola) dla lokalizacji Woliński Park 

Narodowy”, Szczecin (msc).


hydrologiczny 

2010 

zespół firmy 

Eco-Expert 

2012 Lachmann L. 


ornitologiczna OSOP 

Natura 2000 

Końcowy raport 

monitoringu projektu 

LIFE „Ochrona 

wodniczki w Polsce i 

Niemczech” 

1.5.3. Historia dotychczasowych projektów zarządzania 

W poniŜszej tabeli zestawiono dotychczas realizowane na terenie obiektu projekty 

zarządzania. 

Rok/lata Nazwa projektu Opis projektu 

2006-2011 

Ochrona wodniczki w 

Polsce i w Niemczech 

(sponsor główny: Unia 

Europejska – LIFE- 

Nature) 

Kompleksowa ochrona i odnawianie populacji wodniczki 

poprzez czynną ochronę i kształtowanie siedlisk lęgowych, 

w tym poprzez wdroŜenie systemu letniego koszenia 

trzcinowisk z zagospodarowaniem biomasy, wdroŜenie 

kwaterowego ekstensywnego wypasu bydła, opracowanie 

wieloletniego planu zarządzania siedliskiem. Wszystkie 

działania wsparte są dokładnym monitoringiem 

przyrodniczym i agrotechnicznym 

Dotychczas prowadzona była jedynie doraźna i nieregularna działalność związana z 

realizacją zadań ochronnych. W czasie trwania projektu Woliński Park Narodowy 

rozpoczął dzierŜawę gruntów w obrębie lokalizacji prywatnym rolnikom, pod 

warunkiem rozpoczęcia przez nich ekstensywnego uŜytkowania tych terenów – 

koszenia lub wypasania zgodnie z planem ochrony tego terenu. Działanie to nie było 

całkowicie związane z projektem. 

43

2. OCENA ORAZ PRZESŁANKI 

ZARZĄDZANIA 

45

2.1. OCHRONA 

2.1.1. BieŜące problemy i ograniczenia 

Problem/ograniczenie 

Brak przetestowanej i potwierdzonej 

najlepszej metody zarządzania 

siedliskami wodniczki na Pomorzu 

Zachodnim, aktualne metody wciąŜ w 

fazie eksperymentalnej 

Brak systemu zagospodarowania 

biomasy z letniego koszenia szuwarów 

Brak moŜliwości regulacji poziomów 

wody 

Prawdopodobieństwo, Ŝe w przyszłości 

dopłaty rolnośrodowiskowe nie będą 

wystarczające, by podtrzymać 

uŜytkowanie tych terenów 

Wpływ na ostoję 

ChociaŜ wybrane na bazie najlepszej 

wiedzy naukowej, podejmowane 

działania mają charakter 

eksperymentalny i mogą okazać się 

błędne, a przez ten czas populacja moŜe 

się zmniejszyć lub zaniknąć 

Pozostawiana biomasa w formie balotów 

lokalnie niszczy strukturę roślinną 

Szybkie zmiany poziomu wody 

negatywnie oddziałują na efektywność 

lęgową ptaków 

Jeśli zaprzestane zostanie ekstensywne 

uŜytkowanie tych terenów, sukcesja 

trzciny przejmie ponownie całe wyspy i 

uczyni je nieodpowiednimi dla 

kluczowych gatunków i siedlisk 

(wodniczka, siewkowe, słonawy) 

2.1.2. Określenie czynników wpływających na zarządzanie obiektem 

Czynnik wpływający na 

Przyczyna 

zarządzanie 

Wodniczka G, P1 Gatunek zagroŜony wymarciem, gwałtownie 

zanikający w skali lokalnej, dla którego objęto 

ochroną czynną opisywane miejsce, a takŜe 

będący kluczowym gatunkiem dla którego 

objęto okoliczny teren ochroną Natura 2000, 

gatunek-symbol polskiej przyrody, jeden z 

kluczowych gatunków ornitofauny 

Wolińskiego Parku Narodowego 

Słonawy i 

zbiorowiska z 

halofitami 

P1 Kluczowy typ siedliska obszaru Natura 2000, 

siedlisko i zbiorowiska interesujące dla 

naukowców (botaników, łąkarzy) 

Lęgowe siewkowce P1 Wiele gatunków bliskich zagroŜenia lub 

zagroŜonych w skali lokalnej, gatunki tracące 

siedliska ze względu na zanik tradycyjnych łąk 

ekstensywnych 

Migrujące kaczkowate P2 Przedmiotowy teren to istotne miejsce 

koncentracji, Ŝerowania, a takŜe noclegowisko i 

pierzowisko tych gatunków 

G – czynnik będący głównym powodem zarządzania lokalizacją, nadający kierunek wszystkim działaniom; 

P1 – czynnik, za który ponoszona jest odpowiedzialność prawna i ma wpływ na sposób zarządzania; 

47

P2 – czynnik, za który ponoszona jest odpowiedzialność prawna, ale nie ma wpływu na sposób zarządzania. 

2.1.3. Stan czynników wpływających na zarządzanie 

Czynnik Atrybut Wielkość 

atrybutu 

Wodniczka 

(populacja 

lęgowa) 

Słonawy i 

zbiorowiska z 

halofitami 

Lęgowe 

siewkowce 

Liczba 

śpiewających 

samców 

Pokrycie 

terenu 

Liczba par 

lęgowych 

Cel dla 

atrybutu 

4-6 Zatrzymanie 

spadku, 

powrót do 

liczebności 40- 

50 

80% Utrzymanie 

44-51 Utrzymanie 

Element 

wpływający 

na czynnik 

Poziom 

wody 

Struktura 

roślinności 

Poziom 

wody 

Prowadzenie 

ekstensywnej 

gospodarki 

rolnej 

Poziom 

wody 

Struktura 

roślinna 

Cel dla elementu 

wpływającego 

Utrzymanie 

naturalnych 

procesów 

Szuwar turzycowy 

o średniej 

wysokości

2.2. ODWIEDZAJĄCY I SPRAWY PUBLICZNE 

2.2.1. Analiza ograniczeń i moŜliwości obiektu 

W tej części planu zarządzania przeprowadzono analizę czynników, które mogą 

decydować o dostępności lokalizacji i oddziaływać na poziom zabezpieczenia terenu 

w momencie jego udostępnienia dla odwiedzających. 

PoniŜsza tabela zestawia moŜliwości i ograniczenia w ruchu turystycznym na 

obszarze Wysp WPN (matryca ograniczeń i moŜliwości). 

Wyspy WPN 

Prawna moŜliwość 

rozwinięcia dostępu 

Dostępność terenu: 

dotarcie do lokalizacji, 

moŜliwość parkowania 

Dostępność terenu: 

poruszanie się po 

drogach wewnętrznych, 

moŜliwość obejścia wysp 

Odporność siedlisk i 

gatunków 

Atrakcyjność 

przyrodnicza 

Atrakcyjność krajobrazu 

Ruch turystyczny – stan 

obecny 

Potencjał ruchu 

turystycznego 

Uwarunkowania dla rozwoju turystyki 

Wyspy WPN są częścią parku narodowego. Są objęte ochroną 

czynną. Ze względu na wraŜliwość środowiska nie są obecnie 

udostępnione dla turystyki i edukacji. 

Otwarcie terenu dla turystyki i edukacji moŜliwe jedynie pod 

warunkiem utrzymania ochrony przyrody, na co najmniej 

dotychczasowym poziomie. 

Z kierunku Międzyzdrojów i Świnoujścia istnieje moŜliwość 

dotarcia komunikacją publiczną, nie ma ogólnodostępnych miejsc 

parkingowych dla osób, które mogą podróŜować samochodami. 

Nie ma dróg wewnętrznych na wyspach. 

Dostęp do niektórych fragmentów wnętrza wysp ograniczony ze 

względu na wysoki stan wód gruntowych. 

Dostęp publiczny jest ograniczony, moŜliwe jest pływanie po 

kanałach między wyspami. Wejście na wyspy jest moŜliwe jedynie 

po uzyskaniu zezwolenia od Dyrekcji WPN. 

Stanowiska lęgowe wodniczki i ptaków siewkowych są szczególnie 

wraŜliwe na antropopresję. Szczególnym zagroŜeniem w okresie 

lęgowym jest penetracja terenu powodująca płoszenie ptaków. 

Siedlisko przyrodnicze słonaw nadmorskich (1330) jest stosunkowo 

odporne na deptanie. 

MoŜliwość obserwacji wielu gatunków ptaków lęgowych, w tym 

wodniczki, ptaków zimujących na wodach Świny. Rozpoznanie 

ptaków wymaga specjalistycznej wiedzy, więc jest to atrakcja dla 

wąskiego grona turystów, posiadających specjalistyczną wiedzę. 

Krajobraz Wysp WPN jest płaski i monotonny, a więc mało 

interesujący. 

Atrakcyjny jest krajobraz rozległego wnętrza krajobrazowego Delty 

Świny. Najlepszy punkt widokowy jest na wzgórzu Zielonka na 

wysokim brzegu Zalewu Szczecińskiego. 

Brak danych o obecnym ruchu turystycznym. 

Promując lokalizację powinno się: 

• zwracać uwagę na priorytet ochrony najcenniejszych 

elementów przyrodniczych, 

• zwracać uwagę na zaleŜność między odpornością siedliska 

a uŜytkowaniem turystycznym, 

• wskazywać konieczność prowadzenia ochrony czynnej 

siedlisk wodniczki (tradycyjne uŜytkowanie rolnicze, które 

jest przyjazne przyrodzie). 

Oglądanie wysp i obserwacje ptaków z wód Świny moŜe być 

49

Wyspy WPN 

Podział na strefy dostępu 

Uwarunkowania dla rozwoju turystyki 

atrakcyjnym pakietem dla turystów i wypoczywających na 

wybrzeŜu Bałtyku, zwłaszcza dla tych, którzy mają łatwy dostęp do 

lokalizacji z sąsiednich wybitnie turystycznych i letniskowych 

miejscowości. WaŜne jest uświadomienie turystom, jakie negatywne 

skutki dla przyrody moŜe przynosić nieodpowiedzialna turystyka 

(presja turystyczna na ekosystemy wraŜliwe). 

Ewentualna budowa wszelkiej infrastruktury, w tym turystycznej 

musi być podporządkowana celom ochrony i tak wdraŜana, by nie 

spowodować w lokalizacji zakłóceń i szkód przyrodniczych. 

Ze względu na zasadę ograniczonej dostępności do lokalizacji, 

dostęp do miejsc lęgowych wodniczki moŜliwy tylko dla 

specjalistów w celu prowadzenia badań nad gatunkiem. 

Dostępność wysp dla turystów – tylko z wód Świny (z łodzi bez 

moŜliwości przybijania do brzegu). 

2.2.2. Analiza odbiorcy 

PoniŜsza tabela zestawia obecnych i potencjalnych odwiedzających wraz z 

określeniem znaczenia poszczególnych grup turystów. 

Odwiedzający 

Turyści i wypoczywający 

w pobliskich 

miejscowościach 

wypoczynkowych i 

uzdrowiskach 

Obserwatorzy ptaków 

Mieszkańcy dzielnicy 

Przytór 

Fundatorzy i sponsorzy 

Organizacje 

pozarządowe 

Instytucje ochrony 

przyrody 

Media (radio, TV, strony 

internetowe) 

Wolontariusze 

50 

Komentarz 

Jest to potencjalnie największa grupa, do której wystosowana jest 

oferta odwiedzenia blisko siebie połoŜonych lokalizacji Wyspy 

WPN, Zajęcze Łęgi i Lisie Łęgi oraz Karsiborska Kępa. Dla tej grupy 

jest opracowany specjalny (celowy) program edukacyjny. Materiały 

informacyjne i edukacyjne przygotowane są w języku polskim i co 

najmniej w niemieckim. WPN i OTOP zatrudnia osoby ze 

znajomością języka niemieckiego prowadzące zajęcia dla grup 

cudzoziemców. 

Dotychczas główna grupa odwiedzających lokalizację Wyspy WPN 

jest niewielka i są to zainteresowani obserwacjami wodniczki. 

Dobre stosunki są utrzymywane ze wszystkimi sąsiadami. Jest to 

waŜne ze względu na konieczność realizacji celów ochrony, 

zapewnienia porządku i bezpieczeństwa odwiedzających w 

lokalizacji, moŜliwość współpracy w zakresie noclegów, 

wyŜywienia, wykonywania drobnych prac technicznych w 

lokalizacji czy wzajemne świadczenie usług w rolnictwie. 

Lokalizacja jest wykorzystywana jako miejsce promocji wspólnych 

działań WPN i organizacji pozarządowych (OTOP) na rzecz 

ochrony wodniczki. 

Jest utrzymywany regularny kontakt z regionalnymi organizacjami 

pozarządowymi (OTOP, ZTP, Unia na rzecz Ochrony WybrzeŜa,) 

gospodarującymi na podobnych terenach i monitorującymi stan 

rzadkich i zagroŜonych gatunków ptaków w tej części wybrzeŜa. 

Podtrzymywany jest regularny kontakt z RDOŚ w Szczecinie w 

kwestiach skutecznych metod ochrony miejsc lęgowych wodniczki i 

innych ptaków w Delcie Świny. 

Utrzymywany jest regularny kontakt z mediami, a lokalizacja jest 

prezentowana w artykułach publikowanych w mediach lokalnych, 

regionalnych i krajowych. 

Jest moŜliwość zaangaŜowania wolontariuszy w ochronę wodniczki 

i innych walorów przyrodniczych wysp.

2.2.3. Uzasadnienie 

Lokalizacja Wyspy WPN jest, razem z lokalizacjami Karsiborska Kępa oraz Zajęcze 

Łęgi i Lisie Łęgi, unikatowym miejscem w krajobrazie nadmorskim. Jest częścią 

jedynej w swoim rodzaju na polskim wybrzeŜu Bałtyku, formy geomorfologicznej, 

jaką jest wsteczna delta Świny. Powstała w środowisku przenikania się wód 

morskich i rzecznych, z deponowanych osadów rzecznych. Jest to bardzo rozległa 

mozaika, częściowo zalewanych wodami płaskich wysp i rozdzielających je odnóg 

rzeki Świny. Zasiedlają je unikatowe, zagroŜone wyginięciem w skali Europy i 

Polski, gatunki flory i fauny i pokrywają specyficzne siedliska przyrodnicze. 

Głównym i wyróŜniającym z otoczenia walorem przyrodniczym jest występowanie 

małej, izolowanej od głównego areału populacji wodniczki - gatunku zagroŜonego 

wymarciem w skali globalnej. Mimo swojego niepozornego wyglądu wodniczka jest 

przedmiotem zainteresowania turystów specjalistycznych. Jednocześnie moŜe być 

wykorzystywana jako narzędzie edukacji i promocji ostoi ptaków w Polsce. Ponadto 

w regionie występuje szereg gatunków uznawanych za rzadkie w innych rejonach 

kraju i Europy, łatwych do obserwacji w czasie migracji wiosennych czy jesiennych 

np. batalion, Ŝuraw, błotniaki, kulik wielki (otwarte łąki nadmorskie) lub w czasie 

zimowania na wodach Świny (np. bielik). 

Siedliska lęgowe wodniczki na wyspach: Koprzywskie Łęgi, Wydrza Kępa, Koński 

Smug i Warnie Kępy wykształciły się i utrzymały się w efekcie ekstensywnej 

gospodarki rolnej. Warunkiem ich dalszego zachowania jest pozostanie przy 

tradycyjnych metodach uŜytkowania gruntów. Warto takŜe turystów uświadamiać 

jakie działania sprzyjają gatunkom ptaków Ŝyjącym na łąkach i dlaczego. 

Wzbogacenie oferty turystyki letniej w regionie Świnoujścia o pakiet dedykowany 

ochronie przyrody w Delcie Świny, daje duŜe moŜliwości zwiększania dochodu 

mieszkańców. Jest teŜ narzędziem, które z powodzeniem moŜe być wykorzystane do 

zapewnienia właściwej ochrony obszaru. Jednak rozwój turystyki musi być 

podporządkowany potrzebom ochrony przyrody. W tej lokalizacji za priorytet 

uznaje się ochronę siedlisk wodniczki i dlatego wysp nie udostępnia się dla turystyki 

i edukacji bezpośredniej. Warunkiem pobytu turystów w rejonie Delty Świny jest 

zachowanie wysokich walorów przyrodniczych i zrozumienie przez nich prawideł 

przyrody. Wyspecjalizowanie biur obsługi turystycznej i odpowiednia obsługa grup 

turystycznych i indywidualnych turystów spowoduje, iŜ lokalni mieszkańcy oraz 

władze będą przywiązywali większą wagę do potrzeb ochrony przyrody. 

51

3. WIZJA I CELE ZARZĄDZANIA 

53

3.1. WIZJA DŁUGOFALOWA (W SKALI 25 LAT) 

Wyspy Wolińskiego Parku Narodowego są znanym obszarem występowania 

seminaturalnych zbiorowisk roślinnych i rzadkich gatunków ptaków, na którym z 

sukcesem przywrócono i utrzymano ekstensywny sposób gospodarowania. Ten typ 

gospodarki rolnej owocuje występowaniem stabilnej populacji wodniczki oraz 

ptaków siewkowych, a takŜe obecnością stanowisk roślin słonolubnych i rozległego 

areału słonawy. Miejsce to, spośród polskich parków narodowych, wyróŜnia się 

umiejętnym pogodzeniem dbałości o wszystkie walory przyrodnicze z ekstensywną 

gospodarką, która przynosi gospodarującym wymierne korzyści. Dla rolników 

gospodarujących gdzie indziej, na siedliskach równie wymagających specyficznego 

sposobu zarządzania, Wyspy Wolińskiego Parku Narodowego są wskazówką, w jaki 

sposób gospodarować w zgodzie z przyrodą. 

55

3.2. CELE ZARZĄDZANIA I KONIECZNE PRACE (W SKALI 5 LAT) 

CELE GATUNKOWE I SIEDLISKOWE 

Cel 1: Uzyskanie i utrzymanie optymalnej dla wodniczki struktury roślinnej na 

wszystkich siedliskach obecnie zasiedlanych i potencjalnych (szuwar turzycowy o 

średniej wysokości < 150 cm w lipcu, dopuszcza się występowanie trzciny w 

zagęszczeniu do 60 źdźbeł na m 2 – optimum 15 źdźbeł na m 2 , i bez grubej warstwy 

martwej roślinności. Konieczne jest uwzględnienie, Ŝe odtworzenie optymalnego 

siedliska (odtworzenie siedliska, gdzie aktualnie nie ma wodniczki) często wymaga 

innych działań niŜ utrzymanie istniejącego siedliska (gdzie wodniczka aktualnie 

występuje). 

ZADANIE 1.1. - odpowiedzialny: WPN i dzierŜawca gruntów 

Wykonywanie letniego koszenia szuwaru z usuwaniem biomasy z dopuszczalnym 

prowadzeniem uzupełniającego wypasu bydła w obsadzie od 0,8 DJP/ha do 1,5 

DJP/ha. 

• Wykonanie koszenia letniego w pierwszej dekadzie lipca poza 

wydzieleniami/sekcjami, na których podczas monitoringu wykryto populację 

wodniczki (na tych kwaterach dopuszczalne koszenie od sierpnia do lutego 

kolejnego roku) i usunięcie biomasy z siedliska. 

• Budowa nowych oraz remonty istniejących kwater wypasowych, przy czym 

naleŜy prowadzić ogrodzenia według granic wydzieleń planistycznych lub 

ich sekcji przedstawionych w załączniku kartograficznym. 

• Utrzymanie istniejących wiat dla bydła. 

• Prowadzenie uzupełniającego ekstensywnego wypasu bydła z obsadą od 0,8 

DJP/ha do 1,5 DJP/ha, w okresie: po wykonaniu letniego koszenia szuwaru 

do XI. 

Uwagi: Proponowane lokalizacje wydzieleń zobrazowano na załączniku kartograficznym - są 

to wydzielenia oznaczone symbolami Sz. UmoŜliwia się stosowanie odmiennych terminów 

zabiegów agrotechnicznych lub odmiennej obsady wypasowej pomiędzy sekcjami danego 

wydzielenia planistycznego, jednak zgodnie z zakresem przewidzianym do stosowania w 

danym wydzieleniu. 

Cel 2: Utrzymanie lub poprawa struktury roślinnej na siedliskach lęgowych innych 

gatunków ptaków łąkowych, w szczególności ptaków siewkowych (otwarte łąki i 

pastwiska o niskiej runi), a dodatkowo utrzymanie prawidłowej struktury cennych 

zbiorowisk halofilnych. 


Prowadzenie ekstensywnego wypasu bydła w obsadzie od 0,8 DJP/ha do 1,5 DJP/ha 

w okresie V-XI z dopuszczalnym wykonywanie letniego koszenia z usuwaniem 

biomasy. 

• Budowa nowych oraz remonty istniejących kwater wypasowych, przy czym 

naleŜy prowadzić ogrodzenia według granic wydzieleń planistycznych lub 

ich sekcji przedstawionych w załączniku kartograficznym. 

• Utrzymanie istniejących wiat dla bydła. 

• Prowadzenie ekstensywnego wypasu bydła z obsadą od 0,8 DJP/ha do 1,5 

DJP/ha w okresie V-XI, przy czym zaleca się stosowanie minimum tego 

56

zakresu w okresie V-VII w wydzieleniach/sekcjach, na których podczas 

monitoringu wykryto populację wodniczki. 

• Wykonanie koszenia letniego (pierwsza dekada lipca) z usuwaniem biomasy 

z siedliska, jeśli monitoring nie wykazał lęgów ptaków siewkowych ani 

wodniczki na danym wydzieleniu/sekcji, a stan struktury roślinnej wykazuje 

zbyt małą efektywność wypasu. 

Uwagi: Proponowane lokalizacje wydzieleń zobrazowano w załączniku kartograficznym - są 

to wydzielenia oznaczone symbolami Ps. Bydło nie wykorzystywane do wypasu w trakcie 

lęgów wodniczki (ze względu na obniŜoną obsadę) zaleca się utrzymywać na innych wyspach 

WPN. UmoŜliwia się stosowanie odmiennych terminów zabiegów agrotechnicznych lub 

odmiennej obsady wypasowej pomiędzy sekcjami danego wydzielenia planistycznego, jednak 

zgodnie z zakresem przewidzianym do stosowania w danym wydzieleniu 

Cel 3: Zachowanie siedlisk pozostałych gatunków ptaków – pasy szuwaru 

trzcinowego wzdłuŜ brzegów wyspy będące siedliskiem np. potrzosa, wąsatki, 

trzcinniczka, łabędzia niemego. 


Zapewnienie utrzymania pasów szuwaru trzcinowego wzdłuŜ brzegów wyspy. 

• Zadanie nie wymaga podejmowania Ŝadnych prac technicznych w terenie. 

Uwagi: Proponowane lokalizacje wydzieleń zobrazowano w załączniku kartograficznym. - są 

to wydzielenia oznaczone symbolem Tr. Wyjątek w wydzieleniach Tr stanowią nieliczne 

obszary łąk/pastwisk sięgające lustra wody oraz zlokalizowane tam miejsca cumowania barek 

transportowych. Na odcinkach tych nie odnotowano gniazdowania ptaków. 

CELE DOTYCZĄCE LUDZI 

Cel 4: Wykorzystanie lokalizacji do promocji idei ochrony przyrody poprzez 

ekstensywne uŜytkowanie gruntów. 

ZADANIE 4.1. – odpowiedzialny: WPN 

Przygotowanie wystawy w Muzeum WPN informującej o siedliskach na wyspach w 

WPN 


Informowanie turystów o lokalizacji w dwóch głównych punktach widokowych w 

okolicy Przytoru i Lubinia. 


RozwaŜenie przygotowania oferty wycieczek z przewodnikiem na wyspy dla 

turystów oraz wizyt studyjnych dla rolników oraz naukowców na wyspach WPN. 

Cel 5: Zwiększenie zainteresowania rolników uŜytkowaniem specyficznych gruntów 

cennych przyrodniczo i połoŜonych na obszarach chronionych, zgodnie z 

wymogami przyrodniczymi. 

ZADANIE 5.1. - odpowiedzialny: OTOP 

Lobbowanie na rzecz zmian prawnych ułatwiających rolnikom i zachęcających ich 

do gospodarowania na gruntach o specyficznych metodach gospodarowania i 

połoŜonych na obszarach chronionych. 

57

• Wnioskowanie na rzecz zmian prawnych polegających na rozszerzeniu roli 

eksperta przyrodniczego rolnośrodowiskowego z funkcji opracowującego 

ekspertyzę do funkcji osoby w pełni nadzorującej cały cykl realizacji działań 

rolnośrodowiskowych na terenie objętym ekspertyzą. 

• Wnioskowanie na rzecz zmian w płatnościach rolnośrodowiskowych i ONW 

zwiększających lub przynajmniej utrzymujących kwoty wypłacane rolnikom 

gospodarującym na terenach wymagających specyficznego sposobu 

gospodarowania i jednocześnie chronionych ze względu na wyjątkowe 

walory przyrodnicze np. wyspy w Delcie Świny. 

CELE DOTYCZĄCE ZARZĄDZANIA 

Cel 6: Zapewnienie moŜliwości dowozu sprzętu i wypasanych zwierząt do 

wszystkich uŜytkowanych rolniczo terenów oraz zapewnienie moŜliwości 

wywoŜenia zebranej biomasy. 


Utrzymanie istniejącego systemu komunikacyjnego. 

• Konserwacja bieŜąca miejsc cumowania i załadunku/rozładunku barek 

transportowych. 

Uwagi: konstrukcje cumownicze powinny być wykonane z drewna (np. słupki lub Ŝerdzie) i 

nie być trwale związane z gruntem. 

Cel 7: Zapewnienie moŜliwości koordynacji i nadzoru nad realizacją przyjętych 

zapisów planistycznych. 

ZADANIE 7.1. - odpowiedzialny: WPN 

Utrzymanie centrum koordynacyjnego. 

• Zadanie nie wymaga podejmowania Ŝadnych pilnych działań, poniewaŜ 

Woliński Park Narodowy posiada w Międzyzdrojach budynki dyrekcyjne, 

wyposaŜone w biura i sale prezentacyjne. 

CELE DOTYCZĄCE MONITORINGU 

Cel 8: Posiadanie wiedzy na temat działalności człowieka na całym terenie. 

ZADANIE 8.1. - odpowiedzialny: dzierŜawca gruntów 

Monitoring działalności agrotechnicznej. 

• Rejestrowanie terminów i areałów koszeń, oraz innych zabiegów 

agrotechnicznych zgodnie z wymogami programu rolnośrodowiskowego. 

• Rejestrowanie obsady kwater wypasowych i terminów wypasu zgodnie z 

wymogami programu rolnośrodowiskowego. 

• Rejestrowanie innych parametrów wypasowych (zaleca się zapisywać takŜe 

skład rasowy, wiekowy i płeć). 


Monitoring działalności społecznej. 

• Rejestrowanie ruchu turystycznego na wodach Świny w okolicy wysp 

metodami patrolowymi w wybranych reprezentatywnych okresach roku, 

przynajmniej co 2 lata. 

Cel 9: Posiadanie wiedzy na temat stanu przyrody i reakcji jej składników na 

działania podejmowane przez człowieka. 

58


Monitoring podstawowych elementów przyrodniczych. 

• Monitoring populacji wodniczki według dotychczasowej metodyki OTOP 

(corocznie). 

• Monitoring populacji ptaków siewkowych oraz płaskonosa, błotniaków, 

wrony siwej i mewy srebrzystej (corocznie). 

• Monitoring struktury roślinnej na istniejących poletkach badawczych wg 

metodyki F. Tanneberger (corocznie). 

• Monitoring ptaków migrujących (głównie kaczki i gęsi) w cyklu 3 letnim. 

• Dalsza analiza wyników badań bazy pokarmowej wodniczki realizowanych w 

ramach projektu LIFE „Ochrona wodniczki w Polsce i Niemczech”. 

• Jednorazowe wykonanie cenzusu w zakresie bezkręgowców oraz gatunków 

zwierząt (poza ptakami) znanych jako potencjalnie silnie wpływających na 

stan populacji ptaków. 

• Monitoring poziomu wody w glebie (studzienki do pomiaru poziomu wody 

gruntowej) z wykorzystaniem automatycznych urządzeń pomiarowych 

(corocznie). 

ZADANIE 9.2.. - odpowiedzialny: WPN, dzierŜawca gruntu 

Dostosowanie zabiegów agrotechnicznych do wyników monitoringu (w 

szczególności monitoringu wodniczki i roślinności) 

• Zapewnienie, Ŝe coroczne wyniki liczenia wodniczki są brane pod uwagę w 

czasie planowania kaŜdorazowo obszarów koszeń. W tym celu dzierŜawca 

musi być informowany o wynikach monitoringu i wynikających z nich 

konsekwencji dla zarządzania gruntami najpóźniej do końca czerwca kaŜdego 

roku. 

59

4. PIĘCIOLETNI PROGRAM PRAC 

WEDŁUG PRIORYTETÓW 

61

Kod 

Cele i zadania 

Priorytety w 

kolejnych latach* 

1. 2. 3. 4. 5. 

Cel 1: Uzyskanie i utrzymanie optymalnej dla wodniczki struktury roślinnej na wszystkich 

siedliskach obecnie zasiedlanych i potencjalnych (szuwar turzycowy o średniej wysokości < 150 cm 

w lipcu, dopuszcza się występowanie trzciny w zagęszczeniu do 60 źdźbeł na m 2 – optimum 15 

źdźbeł na m 2 , i bez grubej warstwy martwej roślinności. Konieczne jest uwzględnienie, Ŝe 

odtworzenie optymalnego siedliska (odtworzenie siedliska, gdzie aktualnie nie ma wodniczki) 

często wymaga innych działań niŜ utrzymanie istniejącego siedliska (gdzie wodniczka aktualnie 

występuje). 

Wykonywanie letniego koszenia szuwaru z usuwaniem biomasy z 

1.1. dopuszczalnym prowadzeniem uzupełniającego wypasu bydła w 

1 1 1 1 1 

obsadzie od 0,8 DJP/ha do 1,5 DJP/ha. 

Cel 2: Utrzymanie lub poprawa struktury roślinnej na siedliskach lęgowych innych gatunków 

ptaków łąkowych, w szczególności ptaków siewkowych (otwarte łąki i pastwiska o niskiej runi), a 

dodatkowo utrzymanie prawidłowej struktury cennych zbiorowisk halofilnych. 

Prowadzenie ekstensywnego wypasu bydła w obsadzie od 0,8 DJP/ha do 

2.1. 1,5 DJP/ha w okresie V-XI z dopuszczalnym wykonywanie letniego 1 1 1 1 1 

koszenia z usuwaniem biomasy. 

Cel 3: Zachowanie siedlisk pozostałych gatunków ptaków – pasy szuwaru trzcinowego wzdłuŜ 

brzegów wyspy będące siedliskiem np. potrzosa, wąsatki, trzcinniczka, łabędzia niemego. 

3.1. 

Zapewnienie utrzymania pasów szuwaru trzcinowego wzdłuŜ brzegów 

wyspy. 

1 1 1 1 1 

Cel 4: Wykorzystanie lokalizacji do promocji idei ochrony przyrody poprzez ekstensywne 

uŜytkowanie gruntów. 

4.1. 

Przygotowanie wystawy w Muzeum WPN informującej o siedliskach na 

wyspach w WPN 

1 1 

4.2. 

Informowanie turystów o lokalizacji w dwóch głównych punktach 

widokowych w okolicy Przytoru i Lubinia. 

1 1 

4.3. 

RozwaŜenie przygotowania oferty wycieczek z przewodnikiem na wyspy 

dla turystów oraz wizyt studyjnych dla rolników oraz naukowców na 1 1 

wyspach WPN. 

Cel 5: Zwiększenie zainteresowania rolników uŜytkowaniem specyficznych gruntów cennych 

przyrodniczo i połoŜonych na obszarach chronionych, zgodnie z wymogami przyrodniczymi. 

Lobbowanie na rzecz zmian prawnych ułatwiających rolnikom i 

5.1. zachęcających ich do gospodarowania na gruntach o specyficznych 1 1 

metodach gospodarowania i połoŜonych na obszarach chronionych. 

Cel 6: Zapewnienie moŜliwości dowozu sprzętu i wypasanych zwierząt do wszystkich 

uŜytkowanych rolniczo terenów oraz zapewnienie moŜliwości wywoŜenia zebranej biomasy. 

6.1. Utrzymanie istniejącego systemu komunikacyjnego. 2 2 2 2 2 

Cel 7: Zapewnienie moŜliwości koordynacji i nadzoru nad realizacją przyjętych zapisów 

planistycznych. 

7.1. Utrzymanie centrum koordynacyjnego. 2 2 2 2 2 


8.1. Monitoring działalności agrotechnicznej. 2 2 2 2 2 

8.2.. Monitoring działalności społecznej. 1 1 1 

Cel 9: Posiadanie wiedzy na temat stanu przyrody i reakcji jej składników na działania 

podejmowane przez człowieka. 

9.1. Monitoring podstawowych elementów przyrodniczych. 1 1 1 1 1 

9.2. 


szczególności monitoringu wodniczki i roślinności) 

* - priorytety oznaczają: 1 - wysoki – zadanie musi być wykonane dla utrzymania 

obiektu lub wypełnienia formalnych zobowiązań; 2 – średni – zadanie powinno być 

wykonane dla utrzymania obiektu; 3 – niski – poŜądane jest wykonanie zadania, ale 

nie jest to konieczne w krótkiej perspektywie czasowej. 

63

5. POTENCJALNE 

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA 

65

Prace do wykonania Potencjalne źródło finansowania Beneficjent 

1 

Wykonywanie letniego 

koszenia szuwaru z usuwaniem 

biomasy z dopuszczalnym 

prowadzeniem uzupełniającego 

wypasu bydła w obsadzie od 

0,8 DJP/ha do 1,5 DJP/ha w 

okresie: po wykonaniu letniego 

koszenia do XI. 

2 

Prowadzenie ekstensywnego 

wypasu bydła w obsadzie od 

0,8 DJP/ha do 1,5 DJP/ha w 

okresie V-XI z dopuszczalnym 

wykonywanie letniego koszenia 

z usuwaniem biomasy. 

3 

Zapewnienie utrzymania 

pasów szuwaru trzcinowego 

wzdłuŜ brzegów wyspy. 

4 

Lobbowanie na rzecz zmian 

prawnych ułatwiających 

rolnikom i zachęcających ich do 

gospodarowanie na gruntach o 

specyficznych metodach 

gospodarowania i połoŜonych 

na obszarach chronionych. 

5 

Utrzymanie istniejącego 

systemu komunikacyjnego 

6 

Utrzymanie centrum 

koordynacyjnego 

7 

Monitoring działalności 

agrotechnicznej 

Program rolnośrodowiskowy; Płatności 

Natura 2000, 

Dotacja celowa WFOŚiGW 


Natura 2000 

LIFE+ 

Środki własne Państwowej Osoby 

Prawnej Woliński Park Narodowy 

LIFE+ 

LIFE + 


Dotacja celowa NFOŚiGW 


Prawnej Woliński Park Narodowy, 

Dotacja celowa NFOŚiGW 

LIFE + 


Natura 2000 

Rolnik-dzierŜawca obszaru 



POP WPN 

POP WPN 


POP WPN 

POP WPN 


8 

Monitoring działalności 

społecznej 

9 

Monitoring podstawowych 

elementów przyrodniczych 






LIFE+ 

POP WPN 


POP WPN 


GIOŚ 

POP WPN – państwowa osoba prawna Woliński Park Narodowy (od 01.01.2012); do 

31.12.2011r funkcjonuje Woliński Park Narodowy – jednostka budŜetowa. 

67

GIOŚ – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska ; instytucja m.in. realizująca 

ogólnopolski monitoring środowiska w tym elementów przyrodniczych , kilka z 

niech jest zlokalizowanych na obszarze wysp WPN: monitoring siedliska 1330, 

biegusa zmiennego. 

http://www.gios.gov.pl/siedliska/default.asp?nazwa=lista_stanowisk&je=pl 

LIFE+ - podstawowe narzędzie UE finansowania ochrony przyrody na obszarach 

Natura2000; 

http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-zagraniczne/instrument-finansowy-life 

Program rolnośrodowiskowy PROW 2007-2013; 

http://www.minrol.gov.pl/index.php?/pol/wsparcie-rolnictwa-irybolostwa/PROW-2007-2013 

Dotacje celowe Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 

w Warszawie; 

http://www.nfosigw.gov.pl/panstwowe-jednostki-budzetowe/programypriorytetowe/ 

Dotacje celowe Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 

w Szczecinie 

http://wfos.szczecin.pl/obsluga-beneficjenta/lista-priorytetow-2011.html 

68

6. NIESPECJALISTYCZNE 

PODSUMOWANIE PLANU 

ZARZĄDZANIA 

69

Niniejszy rozdział stanowi podsumowanie planu zarządzania, a więc opisuje 

zawartość planu, jak równieŜ wyjaśnia ideę utworzenia samego planu. PoniŜej w 

nawiasach kwadratowych, po opisie danego zagadnienia, podano odsyłacze do 

sekcji planu rozwijających dane zagadnienie – moŜe z nich skorzystać kaŜdy, kto 

chce zapoznać się ze odpowiednią częścią planu zarządzania. 

Idea ochrony wodniczki i utworzenia planów zarządzania 

Niniejszy plan zarządzania napisany został w ramach projektu LIFE „Ochrona 

wodniczki w Polsce i w Niemczech”, finansowanego w 75% przez fundusz Unii 

Europejskiej o nazwie LIFE-Nature. Fundusz ten zainicjowany został w 1992 roku 

przez Komisję Europejską, jako instrument finansowy na rzecz środowiska 

naturalnego. Jest to nadal jedno z najwaŜniejszych narzędzi realizacji polityki 

ochrony środowiska Unii Europejskiej. Z projektów LIFE korzystają małe i średnie 

przedsiębiorstwa, władze krajowe i lokalne, organizacje pozarządowe, instytucje 

badawcze oraz organy międzyrządowe. 

Projekt prowadzony był przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków 

(OTOP), jako największy w Polsce projektem ochrony gatunkowej, a przedmiotem 

prowadzonych działań ochronnych był najrzadszy ptak śpiewający kontynentalnej 

Europy – wodniczka. Realizacja projektu zakończyła się w listopadzie 2011 roku. 

Jego celem było doprowadzenie do stabilizacji populacji wodniczki w kluczowych 

miejscach na obszarze jej zasięgu w Polsce i w Niemczech. Następuje to poprzez 

jednoczesną poprawę warunków na siedliskach gatunku oraz zwiększanie 

powierzchni samych siedlisk - zwłaszcza tam, gdzie gatunek ten występuje 

najliczniej (Biebrza), oraz poprzez zapobieganie procesowi wymierania pozostałej 

populacji (Pomorze Zachodnie i Niemcy). OTOP wspierane jest w realizacji projektu 

przez inne organizacje pozarządowe oraz administracje obszarów chronionych, które 

zarządzają, nadzorują oraz wdraŜają projekt na obszarze dziewięciu lokalizacji. 

Działania w ramach projektu zmierzają do osiągnięcia następujących celów: 

• zwrócenia uwagi władz, grup interesu oraz społeczności lokalnej na potrzebę 

ochrony wodniczki oraz na jej wymagania siedliskowe; 

• polepszenia warunków siedliskowych oraz zwiększenia powierzchni siedlisk 

odpowiadających wodniczce; 

• wypracowania i utrzymania mechanizmów finansowych i prawnych, 

umoŜliwiających wdroŜenie zrównowaŜonego zarządzania sprzyjającego 

ochronie wodniczki oraz zagwarantowanie odpowiednich środków na 

działania ochronne w perspektywie długookresowej. 

Choć w niniejszym planie zarządzania oraz w działaniach podejmowanych w 

ramach tego projektu zwraca się uwagę na wszystkie występujące w danych 

lokalizacjach walory przyrodnicze, to zdecydowanym priorytetem jest wodniczka. 

Była ona niegdyś rozpowszechniona na bagnach i mokradłach całej kontynentalnej 

Europy. W XX wieku większość tych siedlisk została osuszona dla potrzeb rolnictwa 

i teraz występowanie tego gatunku zostało ograniczone do wschodniej Polski, 

Białorusi, Ukrainy, Litwy oraz Węgier. Liczebność wodniczki w Polsce szacowana 

jest na 3,5 tysiąca śpiewających samców, co stanowi 17% populacji światowej i aŜ 

80% populacji Unii Europejskiej. Pomorze Zachodnie zostało objęte projektem jako 

pozostałość dawnej tzw. Populacji Zachodniej wodniczki, która obejmowała 

mokradła od Holandii, przez Brandenburgię do Pomorza Zachodniego. Populacja 

71

zachodniopomorska jest dziś odizolowana od populacji wschodniej, co tym bardziej 

wskazuje na wysoki stopień zagroŜenia wymarciem tej zachodniej populacji. W 

ujęciu globalnym jej populacja osiąga liczebność zaledwie 10 000 - 15 000 par. Dzisiaj 

utrzymanie siedlisk wodniczki zaleŜne jest od sposobu zagospodarowania przez 

człowieka, a będąc gatunkiem podatnym na zmiany w tradycyjnych metodach 

uŜytkowania ziemi, wodniczka jest uzaleŜniona od prowadzenia działań 

ochronnych. Wodniczka jest wymieniona w dyrektywie Unii Europejskiej 

dotyczącej ochrony ptaków oraz jako gatunek priorytetowy do ochrony i 

finansowania ze środków funduszu LIFE. W lipcu 2004 roku, w ramach tzw. 

Konwencji Bońskiej dotyczącej ochrony wędrownych gatunków dzikich zwierząt, 

rząd polski podpisał porozumienie w sprawie ochrony wodniczki. Integralną częścią 

tego porozumienia jest międzynarodowy plan ochrony wodniczki, który państwasygnatariusze 

zobowiązały się wdroŜyć w Ŝycie na swoich terytoriach. 

Ten plan zarządzania dotyczy obiektu, na który składa się obszar czterech wysp 

Wolińskiego Parku Narodowego znajdujących się w Delcie Świny (ostoja 

europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000) w granicach miasta na prawach powiatu 

- Świnoujścia. Są to Koprzywskie Łęgi, Wydrza Kępa, Koński Smug i Warnie Kępy. 

Wyspy te są jedną z waŜniejszych lokalizacji, z których korzysta zachodnia populacja 

wodniczki. Całkowita powierzchnia objęta planem wynosi ponad 440 ha. Inne 

istotne walory przyrodnicze tej lokalizacji to słonolubne zbiorowiska roślinne (tzw. 

słonawy, z wieloma cennymi i chronionymi gatunkami roślin), które są lęgowiskiem 

dla rzadkich gatunków ptaków mokradeł (m.in. czajka, krwawodziób, kulik wielki, 

kszyk) oraz miejscem odpoczynku dla wędrownych ptaków kaczkowatych i 

Ŝerowiskiem dla ptaków drapieŜnych. Populacja wodniczki występująca na terenie 

Wolińskiego Parku Narodowego stanowi niemal 20 % zagroŜonej Populacji 

Zachodniej, co czyni ją jednym z najwaŜniejszych obszarów ochrony tego gatunku 

dla zachowania jego obecnego zasięgu. 

Niniejszy plan zarządzania prezentuje opis przyrodniczy i dane administracyjnotechniczne 

lokalizacji Wyspy Wolińskiego Parku Narodowego oraz, co waŜniejsze, 

proponuje konkretne działania ochronne, organizacyjne, techniczne, społeczne i 

monitoringowe (kontrolne, nadzorcze), jakie naleŜy na tym terenie podjąć, aby 

zrealizować cele wyznaczone dla ochrony wodniczki i jej siedlisk lęgowych. Plan 

został napisany z udziałem licznych specjalistów z dziedzin przyrodniczych, ale 

takŜe z udziałem i na drodze konsultacji z tzw. Stronami Zainteresowanymi (władze 

Parku, prywatny uŜytkownik gruntów, urzędnicy samorządowi, urzędnicy 

państwowi, słuŜby ochrony przyrody, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony 

Ptaków). Choć ten plan zarządzania nie ma statusu dokumentu prawnego, jak np. 

plany ochrony rezerwatów czy parków narodowych, to Ogólnopolskie Towarzystwo 

Ochrony Ptaków stawia sobie jako cel uzyskanie przeniesienia zapisów niniejszego 

dokumentu do przyszłego planu ochrony obszaru Natura 2000 Delta Świny. 

72 

Opis administracyjno-techniczny lokalizacji 

Teren lokalizacji Wyspy Wolińskiego Parku Narodowego objęty jest obecnie formą 

ochrony prawnej w postaci Parku Narodowego oraz wspomnianego obszaru Natura 

2000. Całość opisywanych gruntów leŜy w granicach ostoi ptaków o znaczeniu 

międzynarodowym o nazwie „Delta Świny”. [1.1.3] 

Na wybór lokalizacji wpłynęła, poza wspomnianymi wyŜej walorami 

przyrodniczymi i zlokalizowaniem w obszarach Parku Narodowego oraz Natura

2000, takŜe istniejąca juŜ od kilku lat moŜliwość realizacji tzw. programu 

rolnośrodowiskowego (płatności dla rolników gospodarujących zgodnie z interesem 

przyrody) oraz potencjał rozwoju współpracy władz, środowisk naukowych i 

organizacji pozarządowych. [1.1.4] 

Właściciel gruntów Wyspy Wolińskiego Parku Narodowego to Skarb Państwa. W 

imieniu Skarbu Państwa terenem zarządza Dyrektor Wolińskiego Parku 

Narodowego. Aktualnie opisywany obszar powierzony został w uŜytkowanie na 

okres blisko 14 lat (2008-2022) prywatnemu uŜytkownikowi, który realizuje tutaj 

program rolnośrodowiskowy. [1.1.5] 

Wyspy Wolińskiego Parku Narodowego zawierają infrastrukturę techniczną, do 

której zalicza się: drogi (jedynie na Koprzywskich Łęgach), wiaty dla bydła (będące 

schronieniem i miejscem dokarmiania) oraz ogrodzenia wypasowe (dzielące teren na 

mniejsze pastwiska). [1.1.6] 

Gospodarujący na tym terenie rolnicy mogą korzystać z płatności Unii Europejskiej 

w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich – Program Rolnośrodowiskowy i 

w ramach płatności bezpośrednich, z uwzględnieniem zwiększonych płatności z racji 

lokalizacji w obrębie obszaru Natura 2000. Realizowany jest tu następujący pakiet 

programu: „Ochrona zagroŜonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na 

obszarach Natura 2000” w wariancie nr 5.1. „Ochrona siedlisk lęgowych ptaków”. 

[1.1.7] 

Obecna i planowana działalność na obszarze opracowania musi być zgodna z 

obowiązującym prawem, a niekiedy realizować zobowiązania z niego wynikające. 

Najistotniejsze przepisy i akty prawne regulujące ten aspekt to: zadania ochronne 

Wolińskiego Parku Narodowego, plan ochrony Wolińskiego Parku Narodowego 

(jeszcze nie opracowany), plan ochrony obszaru Natura 2000 (jeszcze nie 

opracowany), Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego, Ustawa o 

obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (zobowiązania 

dotyczące tzw. pasa technicznego – obszaru oddziaływania wód morskich i lądu; w 

tym przypadku całe powierzchnie wysp), Prawo Wodne (zobowiązania dotyczące 

stref zagroŜenia powodzią; w tym przypadku całe powierzchnie wysp). [1.1.8] 

Dostęp publiczny do terenów Wysp Wolińskiego Parku Narodowego jest moŜliwy 

jedynie po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji WPN. MoŜliwe jest uczęszczanie po 

szlaku wodnym prowadzącym wokół wysp. Lokalizację moŜna takŜe obserwować z 

lądu z punktów widokowych w okolicy Przytoru i Lubinia. [1.1.9] 

Opis przyrodniczy lokalizacji 

Wyspy Wolińskiego Parku Narodowego są przedmiotem badań nad roślinnością 

oraz zespołami zwierząt zamieszkującymi je dopiero od lat 90. XX wieku. Dane 

sprzed tego okresu są nieliczne i raczej sporadyczne. 

Obszar wysp pokryty jest szuwarami zarastającymi trzcinowiskiem, miejscami 

występują takŜe niewielkie płaty roślinności halofilnej, takŜe zagroŜonej zarastaniem 

przez trzcinę. 

Najlepiej rozpoznaną grupą zwierząt na wyspach są ptaki, obserwacje ssaków i 

innych kręgowców są nieliczne i nieciągłe, stąd brak moŜliwości oszacowania 

trendów ich populacji. NajwaŜniejszym gatunkiem ptaka na tym terenie jest 

wodniczka, której największe liczebności obserwowano w latach 90. XX wieku, kiedy 

73

to po zarzuceniu intensywnego wypasu na wyspach rozpoczęła się naturalna 

sukcesja – zarastanie pastwisk trzciną. Dopóki trzcina nie była gęsta liczebność 

wodniczki była wysoka, wraz z gęstnieniem szuwaru trzcinowego, liczebność 

wodniczki spadała. Spadek ten został powstrzymany przez wprowadzenie 

ekstensywnego wypasu bydła i koni na wyspach, co spowodowało, Ŝe w ostatnich 

latach liczebność wodniczki na wyspach utrzymuje się na poziomie ok. 4 

śpiewających samców. 

Oprócz wodniczki na uwagę zasługują ptaki siewkowe lęgnące się na wyspach: 

czajka, rycyk, kszyk oraz lęgowe do niedawna biegus zmienny i kulik wielki. 

Wyspy nie posiadają bariery przeciwpowodziowej, co powoduje, Ŝe poziom wody 

na nich jest w zasadzie równy poziomowi wody w Zalewie Szczecińskim. Na 

obszarze wysp wybudowane są tylko podwyŜszenia umoŜliwiające bydłu i koniom 

znalezienie twardego podłoŜa w czasie wezbrania. 

Aspekty społeczne zarządzania lokalizacją 

Lokalizacja leŜy na terenie Wolińskiego Parku Narodowego. Od 2004 roku teren 

wysp jest dzierŜawiony prywatnemu przedsiębiorcy, który prowadzi na ich terenie 

ekstensywne uŜytkowanie (wypas bydła i koni), dzięki infrastrukturze (płoty, wiaty, 

podwyŜszenia) zbudowanej w ramach projektu LIFE „Ochrona wodniczki w Polsce i 

Niemczech”. Poprzez ekstensywny wypas realizowany jest pakiet 5 programów 

rolnośrodowiskowych. 

Teren wysp nie jest udostępniany do zwiedzania. Wokół wysp biegnie szlak wodny, 

po którym się moŜna poruszać kajakiem, czy łódką, zabronione jest jednak 

wychodzenie na ląd bez oficjalnej zgody Dyrekcji parku, która udziela jej na 

potrzeby prowadzenia badań naukowych, prowadzenia wypasu oraz w innych 

przypadkach zgodnie z regulaminem parku. Prawdopodobnie teren ten nigdy nie 

będzie udostępniany szerszej rzeszy turystów. 

Wizja rozwoju oraz plan działań 

Cel 1: Uzyskanie i utrzymanie optymalnej dla wodniczki struktury roślinnej na 

wszystkich siedliskach obecnie zasiedlanych i potencjalnych (szuwar turzycowy o 

średniej wysokości < 150 cm w lipcu, dopuszcza się występowanie trzciny w 

zagęszczeniu do 60 źdźbeł na m 2 – optimum 15 źdźbeł na m 2 , i bez grubej warstwy 

martwej roślinności. Konieczne jest uwzględnienie, Ŝe odtworzenie optymalnego 

siedliska (odtworzenie siedliska, gdzie aktualnie nie ma wodniczki) często wymaga 

innych działań niŜ utrzymanie istniejącego siedliska (gdzie wodniczka aktualnie 

występuje). 

ZADANIE 1.1. 

Wykonywanie letniego koszenia szuwaru z usuwaniem biomasy z dopuszczalnym 

prowadzeniem uzupełniającego wypasu bydła w obsadzie od 0,8 DJP/ha do 1,5 

DJP/ha. 

Cel 2: Utrzymanie lub poprawa struktury roślinnej na siedliskach lęgowych innych 

gatunków ptaków łąkowych, w szczególności ptaków siewkowych (otwarte łąki i 

pastwiska o niskiej runi), a dodatkowo utrzymanie prawidłowej struktury cennych 

zbiorowisk halofilnych. 

74

ZADANIE 2.1. 

Prowadzenie ekstensywnego wypasu bydła w obsadzie od 0,8 DJP/ha do 1,5 DJP/ha 

w okresie V-XI z dopuszczalnym wykonywanie letniego koszenia z usuwaniem 

biomasy. 

Cel 3: Zachowanie siedlisk pozostałych gatunków ptaków – pasy szuwaru 

trzcinowego wzdłuŜ brzegów wyspy będące siedliskiem np. potrzosa, wąsatki, 

trzcinniczka, łabędzia niemego. 

ZADANIE 3.1. 

Zapewnienie utrzymania pasów szuwaru trzcinowego wzdłuŜ brzegów wyspy. 

Cel 4: Wykorzystanie lokalizacji do promocji idei ochrony przyrody poprzez 

ekstensywne uŜytkowanie gruntów. 

ZADANIE 4.1. 

Przygotowanie wystawy w Muzeum WPN informującej o siedliskach na wyspach w 

WPN 

ZADANIE 4.2. 

Informowanie turystów o lokalizacji w dwóch głównych punktach widokowych w 

okolicy Przytoru i Lubinia. 

ZADANIE 4.3. 

RozwaŜenie przygotowania oferty wycieczek z przewodnikiem na wyspy dla 

turystów oraz wizyt studyjnych dla rolników oraz naukowców na wyspach WPN. 

Cel 5: Zwiększenie zainteresowania rolników uŜytkowaniem specyficznych gruntów 

cennych przyrodniczo i połoŜonych na obszarach chronionych, zgodnie z 

wymogami przyrodniczymi. 

ZADANIE 5.1. 

Lobbowanie na rzecz zmian prawnych ułatwiających rolnikom i zachęcających ich 

do gospodarowania na gruntach o specyficznych metodach gospodarowania i 

połoŜonych na obszarach chronionych. 

Cel 6: Zapewnienie moŜliwości dowozu sprzętu i wypasanych zwierząt do 

wszystkich uŜytkowanych rolniczo terenów oraz zapewnienie moŜliwości 

wywoŜenia zebranej biomasy. 

ZADANIE 6.1. 

Utrzymanie istniejącego systemu komunikacyjnego. 

Cel 7: Zapewnienie moŜliwości koordynacji i nadzoru nad realizacją przyjętych 

zapisów planistycznych. 

ZADANIE 7.1. 

Utrzymanie centrum koordynacyjnego. 


ZADANIE 8.1. 

Monitoring działalności agrotechnicznej. 

ZADANIE 8.2. 

Monitoring działalności społecznej. 

Cel 9: Posiadanie wiedzy na temat stanu przyrody i reakcji jej składników na 

działania podejmowane przez człowieka. 

ZADANIE 9.1. 

Monitoring podstawowych elementów przyrodniczych. 

ZADANIE 9.2.. 

75


szczególności monitoringu wodniczki i roślinności). 

76

7. ŹRÓDŁA INFORMACJI I 

LITERATURA 

77

W niniejszym opracowaniu wykorzystane zostały następujące źródła informacji: 

• Bereszyński A. (red.) 1998, Plan ochrony Wolińskiego Parku Narodowego. 

Operat ochrony fauny, Poznań (msc). 

• Bereszyński A., Dylawerski M., Jakuczun B., Jurczyszyn M., Maciorowski G. 

2000, Stan zachowania fauny Wolińskiego Parku Narodowego oraz 

perspektywy jej ochrony i restytucji, WPN, Klify 4: 171-184. 

• Błaszkowska B. 2011, opracowanie z zakresu aspektów społecznych do planu 

zarządzania Wysp Wolińskiego Parku Narodowego, OTOP, Gdańsk (msc). 

• Cofta T., Czeraszkiewicz R., Oleksiak A. Staszewski A. (red.) 2003, Ptaki 

wodno-błotne na Pomorzu Zachodnim. Wyniki liczeń w listopadzie 2001 i 

styczniu 2003, ZTO, Szczecin. 

• Czeraszkiewicz R. 1993, Liczenie wodniczki Acrocephalus paludicola na 

Pomorzu Zachodnim w sezonie lęgowym 1993, OTOP, Szczecin (msc). 

• Czeraszkiewicz R. 2003, Inwentaryzacja stanowisk wodniczki Acrocephalus 

paludicola na Pomorzu Zachodnim w 2003 roku, OTOP, Szczecin (msc). 

• Czeraszkiewicz R., Oleksiak A. (red.) 2003, Ptaki wodno-błotne na Pomorzu 

Zachodnim. Wyniki liczeń w sezonie 2002-2003, ekologia i ochrona. Projekt 

przyrodniczo-łowiecki, ZTO, Szczecin. 

• Czeraszkiewicz R., Oleksiak A. (red.) 2004, Ptaki wodno-błotne na Pomorzu 

Zachodnim. Wyniki liczeń w sezonie 2003-2004, ekologia i ochrona. Projekt 

przyrodniczo łowiecki, ZTO, Szczecin. 

• Dylawerski M. 2008, Dokumentacja przyrodnicza ornitologiczna na potrzeby 

programu rolnośrodowiskowego 2009-2013, Międzyzdroje (msc). 

• Dylawerski M. 2011, Materiały do planu zarządzania siedliskiem wodniczki, 

Międzyzdroje (msc). 

• Głowaciński Z. (red.) 2001, Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce, 

Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa. 

• Gonczarow D. 2009, Plan zarządzania i ochrony dla lokalizacji: Woliński Park 

Narodowy, OTOP, Świnoujście (msc). 

• Gromadzki M., Dyrcz A., Głowaciński Z., Wieloch M. 1994, Ostoje ptaków w 

Polsce, OTOP, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Gdańsk. 

• Guziak R., Lubaczowska S. (red.) 2001, Ochrona przyrody w praktyce. 

Podmokłe łąki i pastwiska, PTPP pro Natura, Wrocław. 

• Jabłoński P. 2004, Sprawozdanie z projektu. Ochrona wodniczki na terenie 

Pomorza i Polski Zachodniej. Część II – Monitoring, OTOP, Świnoujście (msc). 

• Kaliciuk J., Staszewski A. (red.) 1997, Ostoje ptaków w polskiej części Zalewu 

Szczecińskiego, ZTO, Szczecin. 

• Koźmiński Cz., Michalska B., Czarnecka M. 2007, Klimat województwa 

zachodniopomorskiego, Akademia Rolnicza w Szczecinie, Uniwersytet 

Szczeciński, Szczecin. 

• Krogulec J., Kloskowski J. 1998, Występowanie, liczebność i wybiórczość 

siedliskowa wodniczki Acrocephalus paludicola w Polsce w 1997 roku, OTOP, 

Lublin, Gdańsk (msc). 

• Lachmann L., Zadrąg M., 2012. Final technical report of LIFE Project: 

Conserving Acrocephalus paludicola in Poland and Germany (LIFE05 

NAT/PL000101 )”. 

• Lachmann L., 2012. Final monitoring report of LIFE Project: Conserving 

Acrocephalus paludicola in Poland and Germany (LIFE05 NAT/PL000101 ). 

79

80 

• Maniakowski M. 2003, All-country survey on the Aquatic Warbler 

distribution, habitat condition and threats at the breeding sites, OTOP, 

Warszawa (msc) 

• Osiejuk T., Cenian Z., Czeraszkiewicz R., Kalisiński M., Włodarczak A. 1993, 

Awifauna wysp w delcie Świny w sezonie 1990/91, Przegl. Przyr. IV, 1: 17-38. 

• Piotrowska H. 1996, Chronione gatunki roślin naczyniowych w Wolińskim 

Parku Narodowym, WPN, Klify 3: 7-104. 

• Sągin P. 1998, Plan ochrony Wolińskiego Parku Narodowego. Operat ochrony 

flory, PSiPP Locus, Gdynia (msc). 

• Sągin P. 1998, Plan ochrony Wolińskiego Parku Narodowego. Operat ochrony 

lądowych ekosystemów nieleśnych, PSiPP Locus, Gdynia (msc). 

• Sągin P., Piotrowska H., Fałtynowicz R., Markowski R. 2000, Perspektywy 

ochrony nieleśnej roślinności wstecznej delty Świny, WPN, Klify 4: 165-170. 

• Sągin P., Piotrowska H., Fałtynowicz R., Markowski R. 2000, Uwagi o 

ochronie roślin naczyniowych w Wolińskim Parku Narodowym, WPN, Klify 

4: 141-148. 

• Sidło P. 2005, Project report. The conservation of the Aquatic Warbler In 

Pomerania/Western Poland. Monitoring 2005, OTOP, Warszawa (msc). 

• Sidło P.O., Błaszkowska B. & Chylarecki P. (red.) 2004, Ostoje ptaków o 

randze europejskiej w Polsce, OTOP, Warszawa. 

• Tanneberger F., Flade M., Preiksa Z., Schroder B. 2010, Habitat selection of the 

globally threatened Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola at the western 

margin of its breeding range and implications for management, The 

International Journal of Avian Science IBIS (2010), 152: 347-358. 

• Tomiałojć L 1990, Ptaki Polski – rozmieszczenie i liczebność, PWN, Warszawa. 

• Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003, Awifauna Polski. Rozmieszczenie, 

liczebność i zmiany, PTPP Pro Natura, Wrocław. 

• Uchwała nr XXVI/226/2007 Rady Miasta Świnoujścia z dn. 25.10.2007. 

• Ustawa z dnia 16.04.2004 Ustawa o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004 r. nr 92 

poz. 880, Dz.u. z 2005 r. nr 113 poz. 954, Dz.u. z 2005 r. nr 130, poz. 1087, Dz.u. 

z 2007 r. nr 75 poz. 493). 

• Ustawa z dnia 18.07.2001 Prawo wodne (Dz.U. z 2005 r. nr 239 poz. 2019). 

• Ustawa z dnia 21.03.1991 Ustawa o obszarach morskich Rzeczypospolitej 

Polskiej i administracji morskiej (Dz.u. z 2003 r. nr 153 poz. 1502). 

• Wilk T. i in. 2010. Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce, 

OTOP, Marki. 

• Wróbel M., Startek B. 2008, Operat botaniczny do planów zarządzania 

siedliskami wodniczki (Acrocephalus paludicola) dla lokalizacji Woliński Park 

Narodowy, Szczecin (msc). 

• Zarządzenie nr 79 Ministra Środowiska z dnia 20.12.2010 w sprawie zadań 

ochronnych dla Wolińskiego Parku Narodowego. 

• Zarządzenie Porządkowe nr 1 Dyrektora Urzędu Morskiego w Szczecinie z 

dnia 16.02.2005 w sprawie ochrony terenów pasa technicznego.

8. ZAŁĄCZNIKI 

Załączniki kartograficzne: 

Mapa 1. PołoŜenie obiektu ...................................................................................................83 

Mapa 2. Przestrzenna charakterystyka ewidencji gruntów i uŜytków .........................84 

Mapa 3. Struktura przestrzenna ornitologicznych działek rolnych z podaniem 

gatunków kwalifikujących i zaleceń uŜytkowania (program na lata 2009-2013) ........85 

Mapa 4. Rozmieszczenie gatunków chronionych, rzadkich i zagroŜonych na planie 

roślinności i siedlisk (rys. S. Jurzyk, G. Nordlow)............................................................86 

Mapa 5. Zespoły, zbiorowiska i zgrupowania zbiorowisk w nawiązaniu do zaleceń 

planistycznych (rys. S. Jurzyk , G. Nordlow) ....................................................................87 

Mapa 6. Rozmieszczenie siedlisk chronionych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej 

(rys. S. Jurzyk, G. Nordlow).................................................................................................88 

Mapa 7. Dystrybucja śpiewających samców wodniczki na przestrzeni lat (rys. M. 

Dylawerski) ............................................................................................................................89 

Mapa 8. Rozmieszczenie kluczowych gatunków ptaków w sezonie 2007 (rys. M. 

Dylawerski) ............................................................................................................................90 


Dylawerski) ............................................................................................................................91 


Dylawerski) ............................................................................................................................92 


Dylawerski) ............................................................................................................................93 

Mapa 12. Wydzielenia planistyczne na tle zgrupowań zbiorowisk roślinnych...........94 

Załączniki tabelaryczne: 

Tabela 1. Indeks alfabetyczny flory roślin naczyniowych...............................................94 

Tabela 2. Wykaz alfabetyczny fitocenoz i odpowiadających im siedlisk ekologicznej 

sieci Natura 2000....................................................................................................................98 

Tabela 3. Wykaz zgrupowań zbiorowisk (fitocenoz), ich dotychczasowe uŜytkowanie 

i botaniczne zalecenia planistyczne ....................................................................................98 

Tabela 4. Gatunki ptaków Wysp Wolińskiego Parku Narodowego (dane z lat 1989- 

2010, M. Dylawerski)...........................................................................................................101 

81

Załączniki z wykresami: 

Rycina 1. Trend ilości śpiewających samców wodniczki w latach 1989-2010 (rys. M. 

Dylawerski).......................................................................................................................... 108 

Rycina 2. Odnotowane ilości śpiewających samców wodniczki w latach 1989-2010 z 

wyróŜnieniem danych dla poszczególnych lat (rys. M. Dylawerski) ......................... 109 

Rycina 3. Odnotowane ilości śpiewających samców wodniczki w latach 1989-2010 z 

wyróŜnieniem danych dla poszczególnych wysp (rys. M. Dylawerski) .................... 110 

82

Mapa 1. PołoŜenie obiektu 

83

84 

Mapa 2. Przestrzenna charakterystyka ewidencji gruntów i uŜytków

Mapa 3. Struktura przestrzenna ornitologicznych działek rolnych z podaniem gatunków kwalifikujących i zaleceń uŜytkowania (program na lata 2009-2013) 

85

86 

Mapa 4. Rozmieszczenie gatunków chronionych, rzadkich i zagroŜonych na planie roślinności i siedlisk (rys. S. Jurzyk, G. Nordlow)

Mapa 5. Zespoły, zbiorowiska i zgrupowania zbiorowisk w nawiązaniu do zaleceń planistycznych (rys. S. Jurzyk , G. Nordlow) 

87

88 

Mapa 6. Rozmieszczenie siedlisk chronionych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej (rys. S. Jurzyk, G. Nordlow)

Mapa 7. Dystrybucja śpiewających samców wodniczki na przestrzeni lat (rys. M. Dylawerski) 

89

90 

Mapa 8. Rozmieszczenie kluczowych gatunków ptaków w sezonie 2007 (rys. M. Dylawerski)

Mapa 9. Rozmieszczenie kluczowych gatunków ptaków w sezonie 2008 (rys. M. Dylawerski) 

91

92 

Mapa 10. Rozmieszczenie kluczowych gatunków ptaków w sezonie 2009 (rys. M. Dylawerski)

Mapa 11. Rozmieszczenie kluczowych gatunków ptaków w sezonie 2010 (rys. M. Dylawerski) 

93

94 

Mapa 12. Wydzielenia planistyczne na tle zgrupowań zbiorowisk roślinnych

Tabela 1. Indeks alfabetyczny flory roślin naczyniowych 

Nazwa gatunku *1 Nazwa polska gatunku *2 Gatunek 

inwazyjny *3 

Ochrona 

gatunkowa *4 

Status zagroŜenia 

na Czerwonej 

Liście *5 


w Polskiej 

Czerwonej 

Księdze Roślin *6 


w skali kraju *7 


na Pomorzu 

Zachodnim *8 

Gatunek 

priorytetowy 

UE *9 

1. Acorus calamus L. tatarak zwyczajny 

2. Agrostis stolonifera L. mietlica rozłogowa 

3. Allium angulosum L. czosnek kątowaty V V V 

4. Alopecurus geniculatus L. wyczyniec kolankowaty 

5. Aster tripolium L. aster solny !! E V V 

6. Atriplex prostrata Boucher ex. DC. łoboda oszczepowata 

7. Berula erecta (Huds.) Coville potocznik wąskolistny 

8. Bolboschoenus maritimus (L.) Palla sitowiec nadmorski 

9. Calamagrostis canescens (Weber) Roth trzcinnik lancetowaty 

10. Calamagrostis epigejos (L.) Roth trzcinnik piaskowy 

11. Calystegia sepium (L.) R. Br. kielisznik zaroślowy 

12. Carex acutiformis Ehrh. turzyca błotna 

13. Carex distans L. turzyca odległokłosa 

14. Carex riparia Curtis turzyca brzegowa 

15. Carex vulpina L. turzyca lisia 

16. Centaurea jacea L. chaber polny 

17. Cerastium holosteoides Fr. emend. Hyl. rogownica pospolita 

18. Cirsium arvense (L.) Scop. ostroŜeń polny 

19. Dactylis glomerata L. kupkówka pospolita 

20. Eleocharis palustris (L.) Roem. & Schult. ponikło błotne 

21. Elymus repens (L.) Gould. perz rozłogowy 

22. Eupatorium cannabinum L. sadziec konopiasty 

23. Festuca pratensis Huds. kostrzewa łąkowa 

24. Festuca rubra L. s. str. kostrzewa czerwona 

25. Galeopsis speciosa Mill. poziewnik pstry 

26. Galium palustre L. przytulia bagienna 

27. Glaux maritima L. mlecznik nadmorski !! R V V 

28. Glyceria maxima (Hartm.) Holmb. manna wodna 

29. Hierochloë odorata (L.) P. Beauv. turówka wonna !! V V E 

30. Holcus lanatus L. kłosówka wełnista 

31. Hypochoeris radicata L. prosienicznik szorstki 

32. Juncus bufonius L. sit dwudzielny 

33. Juncus compressus Jacq. sit ścieśnionny 

34. Juncus conglomeratus L. emend. Leers sit skupiony 

95


inwazyjny *3 

Ochrona 

gatunkowa *4 


na Czerwonej 

Liście *5 


w Polskiej 

Czerwonej 





na Pomorzu 

Zachodnim *8 

Gatunek 

priorytetowy 

UE *9 

35. Juncus effusus L. sit rozpierzchły 

36. Juncus gerardi Lois. sit Gerarda V V 

37. Juncus ranarius Song. et Perr. sit Ŝabi R 

38. Lathyrus pratensis L. groszek łąkowy 

39. Leontodon autumnalis L. brodawnik jesienny 

40. Lotus corniculatus L. komonica zwyczajna 

41. Lotus tenuis Waldst. & Kit. Ex. Willd. komonica wąskolistna V V 

42. Lychnis flos-cuculi L. firletka poszarpana 

43. Lycopus europaeus L. karbieniec pospolity 

44. Lysimachia vulgaris L. tojeść pospolita 

45. Lythrum salicaria L. krwawnica pospolita I 

46. Matricaria maritima ssp. inodora (L.) Dostàl maruna bezwonna 

47. Mentha aquatica L. mięta wodna 

48. Myosotis palustris (L.) L. emend. Rchb. niezapominajka błotna 

49. Peucedanum palustre (L.) Moench gorysz błotna 

50. Phalaris arundinacea L. mozga trzcinowata 

51. Phleum pratense L. tymotka łąkowa 

52. Phragmites australis (Cav.) Trin. Ex Steud. trzcina pospolita I 

53. Plantago intermedia Gilib. babka wielonasienna 

54. Plantago major L. babka zwyczajna 

55. Plantago maritima L. s. str. babka nadmorska !! V VU V V 

56. Plantago winteri Wirtg. babka Wintera 

57. Poa pratensis L. s. str. wiechlina łąkowa 

58. Poa trivialis L. wiechlina zwyczajna 

59. Polygonum aviculare L. rdest ptasi 

60. Potentilla anserina L. pięciornik gęsi 

61. Puccinellia distans (Jacq.) Parl. mannica odstająca 

62. Ranunculus acris L. s. str. jaskier ostry 

63. Ranunculus repens L. jaskier rozłogowy 

64. Ranunculus sceleratus L. jaskier ostry 

65. Rumex crispus L. szczaw kędzierzawy 

66. Rumex hydrolapathum Huds. szczaw lancetowaty 

67. Samolus valerandi L. jarnik solankowy E E V 

68. Schoenoplectus tabernaemontani (C.C.Gmel.) Palla oczeret Tabernemontana 

69. Serratula tinctoria L. sierpik barwierski 

96


inwazyjny *3 

Ochrona 

gatunkowa *4 


na Czerwonej 

Liście *5 


w Polskiej 

Czerwonej 





na Pomorzu 

Zachodnim *8 

Gatunek 

priorytetowy 

UE *9 

70. Sium latifolium L. marek szerokolistny 

71. Solanum dulcamara L. psianka słodkogórz 

72. Solidago canadensis L. nawłoć kanadyjska 

73. Sonchus asper (L.) Hill. mlecz kolczasty 

74. Sparganium erectum L. jeŜogłówka gałęzista 

75. Spergularia salina J. Presl & C. Presl. muchotrzew solniskowy V V V 

76. Spirodela polyrhiza (L.) Schleid. spirodela wielokorzeniowa 

77. Stachys palustris L. czyściec błotny 

78. Symphytum officinale L. Ŝywokost lekarski 

79. Trifolium fragiferum L. koniczyna rozdęta 

80. Trifolium pratense L. koniczyna łąkowa 

81. Trifolium repens L. koniczyna pospolita 

82. Triglochin maritimum L. świbka morska V [E] V V 

83. Triglochin palustre L. świbka błotna 

84. Typha angustifolia L. pałka wąskolistna 

85. Vicia cracca L. wyka ptasia 

Objaśnienia: 

!! - chronione ściśle, 

! - chronione częściowo, 

R – rzadki, 

E - wymierający, krytycznie zagroŜony, 

V, VU – zagroŜony, 

I – inwazyjny, 

[ ] – izolowane populacje. 

*1, *2 - Wg: Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A, Zając M. et al. 2002, Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin kwiatowych i paprotników Polski. IB PAN. Kraków. 

*3 - W oparciu o literaturę tematu. 

*4 - Na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. Nr 168 poz.1764). 

*5 - Wg Red list of plants and fungi in Poland - Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.) Instytut Botaniki PAN. Kraków 2006. 

*6 - Wg: Polska Czerwona Księga Roślin (red: Kaźmierczakowa R., Zarzycki K.) 2001, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków. 

*7 - Wg Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., RóŜański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U. 2002, Ecological indicator values of vascular plants of Poland (Ekologiczne liczby wskaŜnikowe roślin naczyniowych Polski). 

Seria: Biodiversity of Poland, Vol. 2.(red: Z. Mirek). W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków. 

*8 - Na podstawie: Ginące i zagroŜone rośliny naczyniowe Pomorza Zachodniego i Wielkopolski. (1995) Red. W. śukowski, B. Jackowiak. Pr. Zakł. Taks. Rośl. UAM 3. 

*9 - Wg Załącznika 2 i 4 do Dyrektywy Siedliskowej. 

97

Tabela 2. Wykaz alfabetyczny fitocenoz i odpowiadających im siedlisk ekologicznej sieci Natura 2000 

Lp. Nazwa zbiorowiska Nazwa polska fitocenozy 

Kod siedliska 

Natura 2000 

Nazwa polska siedliska 

Natura 2000 

1. Acoretum calami Kobendza 1948 Szuwar tataraku zwyczajnego - 

2. Calamagrostietum epigeji Juraszek 1928 Zespół trzcinnika piaskowego - 

3. Caricetum acutiformis Sauer 1937 Szuwar turzycy błotnej - 

4. Caricetum ripariae Soo 1928 Szuwar turzycy brzegowej - 

5. Epilobio-Juncetum effusi Oberd. 1957 Zespół wierzbownicy błotnej situ rozpierzchłego - 

6. Juncetum gerardi Nordh. 1923 Słonawa z sitem Gerarda 1330 

7. Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Lib. 1931 Zespół mozgi trzcinowatej - 

8. Phragmitetum australis (Gams 1927) Schmale 1939 Szuwar trzciny pospolitej - 

9. 

Puccinellio-Spergularietum salinae (Feekes 1936) 

Słonawa z mannicą odstającą i muchotrzewem 

R.Tx et Volk 1937 

solniskowym 

1330 

10. Scirpetum maritimi (Br.-Bl. 1931) R.Tx. 1937 Halofilny szuwar sitowca nadmorskiego 1330 

11. Typhetum angustifoliae (Allgore 1922) Soo 1927 Szuwar pałki wąskolistnej - 

12. Typhetum latifoliae Soo 1927 Szuwar pałki szerokolistnej - 

13. 

Zb. Agrostis stolonifera-Potentilla anserina Oberd. 

1979/1980 in Oberd 1983 

Zbiorowisko mietlicy rozłogowej i pięciornika gęsiego - 

14. Zb. z Holcus lanatus L. Zbiorowisko z kłosówką wełnistą - 

Solniska nadmorskie (Glauco-Puccinellietalia, część 

– zbiorowiska nadmorskie) 





Tabela 3. Wykaz zgrupowań zbiorowisk (fitocenoz), ich dotychczasowe uŜytkowanie i botaniczne zalecenia planistyczne 

Numer 

zgrupowania 

1. 

2. 

3. 

4. 

Zgrupowania zbiorowisk 

(nazwa łacińska i polska) 

Acoretum calami Kobendza 1948 

szuwar tataraku zwyczajnego 

Calamagrostietum epigeji Juraszek 1928 

zespół trzcinnika piaskowego 

Caricetum acutiformis Sauer 1937 

szuwar turzycy błotnej 

Caricetum ripariae Soo 1928 

szuwar turzycy brzegowej 

Dotychczasowe uŜytkowanie 

Brak uŜytkowania – zbiorowisko naturalnie 

kształtujące się. 







Botaniczne zalecenia planistyczne 

Szuwaru tataraku nie uŜytkuje się kośnie ani pastwiskowo. 

Na terenach bagiennych jest objawem degeneracji spowodowanej przesuszeniem siedliska. 

Przy zachowaniu odpowiednich stosunków hydrologicznych powinno tracić na znaczeniu i zajmować 

stanowiska tylko na wysokich, piaszczystych wzniesieniach. 

Zbiorowisko nie wymaga Ŝadnego uŜytkowania na terenie wysp. 

Dopuszcza się koszenie nie częściej niŜ raz na 5 lat lub 20% płatu siedliska co roku w cyklu 5-letnim (w okresie 

letnim po 1. sierpnia) wraz ze zbiorem pokosu. Pozostawiony pokos długo się rozkłada i uniemoŜliwia wzrost 

młodym turzycom. 


Dopuszcza się koszenie nie częściej niŜ raz na 5 lat lub 20% płatu siedliska co roku w cyklu 5-letnim (w okresie 

letnim po 1. sierpnia) wraz ze zbiorem pokosu. Pozostawiony pokos długo się rozkłada i uniemoŜliwia wzrost 

młodym turzycom. 

98

Numer 

zgrupowania 





5. 

Epilobio-Juncetum effusi Oberd. 1957 

zespół wierzbownicy błotnej i situ rozpierzchłego 

Przywrócony ekstensywny wypas przed kilkoma laty. 

Prowadzony jest całoroczny wypas ze względu na 

trudny transport bydła wyłącznie drogą wodną. 

NaleŜy prowadzić ekstensywne uŜytkowanie pastwiskowe zbiorowiska. 

W przypadku uŜytkowania kośnego (koszenie raz w roku po 1. sierpnia) naleŜy zebrać biomasę. 

Nie zaleca się nawoŜenia azotem ze względu na duŜe nagromadzenie materii organicznej między innymi poprzez 

namuły. W części wypasanej zaleca się ustalenie planu wypasu przez doradcę rolnośrodowiskowego i obsadę do 

0,3 DJP/ha. 

Zakaz regulacji stosunków wodnych (pozostawić swobodny dopływ słonawych wód pochodzących z cofek). 

6. 

-- 

7. 

8. 

9. 

10. 

11. 

12. 

13. 

*Juncetum gerardi Nordh. 1923 

słonawa z sitem Gerarda 

Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Lib. 

1931 

zespół mozgi trzcinowatej 

Phragmitetum australis (Gams 1927) Schmale 

1939 

szuwar właściwy trzciny pospolitej i halofilny 

szuwar trzciny pospolitej 

*Puccinellio-Spergularietum salinae (Feekes 1936) 

R.Tx et Volk 1937 

słonawa z mannicą odstającą i muchotrzewem 

solniskowym 

*Scirpetum maritimi (Br.-Bl. 1931) R.Tx. 1937 

halofilny szuwar sitowca nadmorskiego 

Typhetum angustifoliae (Allorge 1922) Soo 1927 

szuwar pałki wąskolistnej 

Typhetum latifoliae Soo 1927 

szuwar pałki szerokolistnej 

Wymoczyska z halofitami otoczone halofilnym 

szuwarem Phragmitetum Australis 

Przywrócony ekstensywny wypas przed kilkoma laty. 

Prowadzony jest całoroczny wypas ze względu na 

trudny transport bydła wyłącznie drogą wodną. 


kształtujące się 

Zbiorowiska koszone zimą raz na 2-3 lata od grudnia 

do kwietnia wraz ze zbiorem pokosu. 

Ekstensywny całoroczny wypas bydła, wydeptywanie 

przez wypasane zwierzęta. 

Wydeptywanie całoroczne przez wypasane bydło. 





Zalewane słonymi wodami rzecznymi miejsca ze 

stagnującą wodą gdzie po jej ustąpieniu wnikają 

gatunki halofilne a następnie zbiorowiska inicjalne. 

NaleŜy prowadzić ekstensywne uŜytkowanie pastwiskowe zbiorowiska. 

W przypadku uŜytkowania kośnego (koszenie raz w roku po 1. sierpnia) naleŜy zebrać biomasę. 

Nie zaleca się nawoŜenia azotem ze względu na duŜe nagromadzenie materii organicznej między innymi poprzez 

namuły. W części wypasanej zaleca się ustalenie planu wypasu przez doradcę rolnośrodowiskowego i obsadę do 

0,3 DJP/ha. 


NaleŜy prowadzić działania kierujące do zahamowania ekspansji trzciny do tego zbiorowiska. 


Dopuszczalne koszenie w okresie zimowym od początku grudnia do końca lutego wraz ze zbiorem pokosu lub 

wiosenny wypas w celu zmniejszenia ekspansji trzciny (w maju). 

NaleŜy prowadzić działania kierujące do zahamowania ekspansji trzciny do zbiorowisk otwartych słonaw, 

poprzez wypas bydła w sąsiadujących szuwarach, które wydeptuje kłącza trzciny i wygryzając wiosną stoŜki 

wzrostu trzciny hamuje jej wzrost. Drugim sposobem jest zimowe łamanie kłączy trzciny i ugniatanie poprzez 

rozjeŜdŜanie ich przez cięŜki mechaniczny sprzęt np. w momencie koszenia. Takie rozjeŜdŜenie powoduje 

łamanie kłączy i przerzedzenie populacji trzciny. Szuwar latem jest rzadszy i inne gatunki roślin swobodnie 

wnikają pośród trzcinę. Powoduje to powstanie wielogatunkowego szuwaru trzcinowego innego niŜ 

monogatunkowy właściwy szuwar trzcinowy. 

Koszenie letnie (lipiec, sierpień) szuwaru trzcinowego moŜe doprowadzić do zagęszczenia populacji trzciny i 

ekspansję kłączy przez kolejne kilka lat prowadzenia tego typu zabiegów. Połączenie tych zabiegów letnich i 

zimowych moŜe dac najlepsze efekty w tzw. zmęczeniu trzciny. 

Utrzymać ekstensywny wypas i wydeptywanie przez cały rok. Zakaz regulacji stosunków wodnych (pozostawić 

swobodny dopływ słonawych wód pochodzących z cofek). NaleŜy prowadzić działania kierujące do 

zahamowania ekspansji trzciny do tego zbiorowiska. 


Dotychczasowe całoroczne ekstensywne wydeptywanie przy okazji wypasu sąsiadujących zbiorowisk nie 

wpływa negatywnie na biologię fitocenozy. Zakaz regulacji stosunków wodnych (pozostawić swobodny dopływ 

słonawych wód pochodzących z cofek). 




Miejsca wraŜliwe i bardzo waŜne dla bioróŜnorodności wysp ze względu na cykliczność ekologicznych zjawisk 

zalewów i sukcesji roślinności. Zakaz regulacji stosunków wodnych (pozostawić swobodny dopływ słonawych 

wód pochodzących z cofek). NaleŜy prowadzić działania kierujące do zahamowania ekspansji trzciny do tego 

zbiorowiska. 

99

Numer 

zgrupowania 

14. 



Zb. Agrostis stolonifera-Potentilla anserina Oberd. 

1979/1980 in Oberd 1983 

zbiorowisko mietlicy rozłogowej i pięciornika 

gęsiego 


Wydeptywanie i wygryzanie całoroczne przez 

wypasane bydło. 


Utrzymać całoroczne wydeptywanie i wygryzanie przy okazji wypasu sąsiadujących zbiorowisk. 


* Siedliska Natura 2000 

100

Tabela 4. Gatunki ptaków Wysp Wolińskiego Parku Narodowego (dane z lat 1989-2010, M. Dylawerski) 

Lp. 

Nazwa gatunkowa Czerwone Listy 1 Status 

ochronny 



Występowanie Status 6 

lokalny 

naukowa polska E Cz 4 PL 3 PZ w Polsce 5 dyrektywy konwencje 

1. Podiceps cristatus perkoz dwuczuby OG Bern III lęgowy w przybrzeŜnych szuwarach l 

Uwagi 

2. Phalacrocorax carbo kormoran O 2 czOG Bern III 

3. Botaurus stellaris bąk V LC 2 OG Bird I 

Bern II 

Bonn II 

4. Egretta alba czapla biała OG Bird I Bern II 

gatunek przelotny, nie związany behawioralnie z 

obszarem lokalizacji 

w okresie zimowym regularnie spotykane osobniki 

zimujące (1-2) - głównie w szuwarach trzcinowych w 

pobliŜu wody 

w roku 2010 gatunek obserwowany min. 10 razy w 

małych koczujących grupach (2 i 5 os.) 

p 

m 

p 

5. Ardea cinerea czapla siwa 3 czOG Bern III gatunek polujący na terenie lokalizacji k 

6. Ciconia ciconia bocian biały 3 OG Bird I 

Bern II 

Bonn II 

7. Cygnus columbianus łabędź czarnodzioby OG Bird I Bern II 

8. Cygnus cygnus łabędź krzykliwy OG Bird I Bern II 

9. Cygnus olor łabędź niemy OG Bird II/2 Bern III 

10. Anser fabalis gęś zboŜowa Ł Bird II/1 Bern III 

11. Anser albifrons gęś białoczelna Ł Bird II/2 Bern III 

12. Anser anser gęgawa Ł 

Bird II/1 

Bird III/2 

Bern III 

13. Branta canadensis bernikla kanadyjska czOG Bird II/1 Bern III 

14. Branta leucopsis bernikla białolica OG Bird I Bern II 

15. Tadorna tadorna ohar R LC 2 OG Bern II 

16. Anas penelope świstun R CR 1 OG 

Bird II/1 

Bird III/2 

Bern III 

17. Anas strepera krakwa 3 OG Bird II/1 Bern III 

18. Anas crecca cyraneczka 2 Ł 

Bird II/1 

Bird III/2 

Bern III 

19. Anas querquedula cyranka 2 OG Bird II/1 Bern III 

20. Anas platyrhynchos krzyŜówka Ł 

Bird II/1 

Bird III/1 

Bern III 

Ŝerujący na łąkach 1 os. w roku 2007 w czasie migracji 

wiosennej 

gatunek rzadko obserwowany w czasie zimowego 

koczowania na wodach wokół wysp w ilości do 2-3 os. 

często wspólnie z ł. krzykliwym 

gatunek regularnie obserwowany w czasie zimowego 

koczowania na wodach wokół wysp w ilości do 5-7 os. 

gatunek lęgowy w strefie przybrzeŜnej wysp, 

sporadycznie obserwowane osobniki Ŝerujące na 

głównych rowach melioracyjnych 

gatunek przelotny; spotykana sporadycznie w okresie 

jesiennej migracji, do 450 os. wspólnie z g. białoczelną, 

rzadko z gęgawą 

gatunek przelotny; spotykany w okresie jesiennej 

migracji, do 80 os. wspólnie z gęsią zboŜową 

gatunek lęgowy w obszarze lokalizacji; Ŝerujące na 

pastwiskach osobniki obserwowane w okresie 

koczowania jesienno-zimowego w stadach 300-400 os. (IX 

2009, X 2010); w X 2009 na Wydrzej Kępie stado ok. 800 

os. 

obserwowana sporadycznie w czasie przelotu w stadach 

do 10 os. kilka razy w roku 

obserwacja 3 os. na wyspie Wydrza Kępa w stadzie 

gęgaw w XI 2009 r. 

gatunek lęgowy, częste są obserwacje stad osobników 

nielęgowych (do 20 os.) 

gatunek obserwowany na wymokliskach wewnątrz wysp 

w okresie migracji 

gatunek przelotny; obserwacja 2 os. Ŝerujących na 

wymoklisku na Wydrzej Kępie w 2008, 2009 i 2010 r. 

gatunek przelotny; sporadycznie Ŝerujące cyraneczki (1-3 

os.) obserwowane były w IV.2008 i VIII.2009 na oczkach 

wodnych na Warnich Kępach i Wydrzej Kępie. W 2010 r. 

wewnątrz Warnich Kęp na silnie pomokłych 

wymokliskach 2-4 os. przez cały okres lęgowy 



gatunek lęgowy w obszarze lokalizacji; na obszarze często 

obserwowane pojedyncze osobniki Ŝerujące na 

wymokliskach, w okresie pierzenia na tychŜe 

obserwowano w r. 2010 ok. 200-220 os. 

m 

p 

p 

l 

m 

m 

l 

p 

p 

l 

m 

m 

m 

m 

l 

101

Lp. 


ochronny 




21. Anas clypeata płaskonos 3 OG 

22. Anas acuta roŜeniec V EN 1 OG 

23. Aythya fuligula czernica 3 Ł 

24. Aythya ferina głowienka 3 Ł 

Bird II/1 

Bird III/2 

Bird II/1 

Bird III/2 

Bird II/1 

Bird III/2 

Bird II/1 

Bird III/2 

Bern III 

Bern III 

Bern III 

Bern III 

25. Bucephala clangula gągoł O 3 OG Bird II/2 Bern III 

26. Mergus serrator szlachar E EN OG Bird II/2 Bern III 

27. Mergus merganser nurogęś 2 OG Bird II/2 Bern III 

28. Mergus albellus bielaczek OG Bern II 

29. Falco tinnunculus pustułka 3 OG Bern II 

30. Falco peregrinus sokół wędrowny E CR 0-1 OG, OS Bird I Bern II 

31. Milvus migrans kania czarna NT 2 OG, OS Bird I Bern II 

32. Milvus milvus kania ruda K O NT 3 OG, OS Bird I Bern II 

33. Pandion haliaetus rybołów V VU 1 OG, OS Bird I 

Bern II 

Bonn II 


gatunek obserwowany na przelotach na wodach kanałów 

i oczkach wodncyh wewnątrz wysp; od 2010 r. 

wielokrotnie w ciągu seoznu obserwowano płaskonosy 

(2-6 os.) na Warnich Kępach na silnie podmokłych 

pastwiskach w ciągu sezonu lęgowego; w kolejnych 

sezonach moŜliwe jest jego gniazdowanie 



gatunek lęgowy w strefie przybrzeŜnej wysp; minimum 

20-30 p.; bardzo liczny w okresie polęgowej migracji 

(pow. 6000 os.) 

gatunek lęgowy w strefie przybrzeŜnej wysp; minimum 

45-50 p.; bardzo liczny w okresie polęgowej migracji 

(pow. 2000 os.) 

w obszarze lokalizacji obserwowane były osobniki 

młodociane i stada rodzinne (dwukrotnie w r.2008); w 

okresie migracji i zimowego koczowania często 

obserwowany na wodach wokół wysp (do 50-80 os.) 

obserwowany na wodach pomiędzy wyspami w okresie 

zimowego koczowania 

gatunek sporadycznie lęgowy (1-2 p.) na wyspie Warnie 

Kępy; bardzo często obserwowany na wodach pomiędzy 

wyspami w okresie zimowego koczowania 

obserwowany na wodach pomiędzy wyspami w okresie 

zimowego koczowania 

polujące w okresie lęgowym osobniki obserwowane 

sporadycznie nad Koprzywskimi Łęgami 

obserwowany sporadycznie, corocznie głównie w czasie 

wiosennego i jesiennego przelotu 

gatunek lęgowy (1 para) w lasach na zachód od 

lokalizacji; na obszarze lokalizacji obserwowany rzadko 

w czasie lotów łowieckich 

gatunek lęgowy (1 para) w lasach na N od lokalizacji - na 

obszarze lokalizacji obserwowana rzadko w czasie lotów 

łowieckich 

lokalny 

gatunek przelotny p 

34. Pernis apivorus trzmielojad 2 OG Bird I Bern II gatunek sporadycznie zalatujący z 

m 

m 

l 

l 

m 

p 

l 

p 

z 

p 

z 

z 

Uwagi 

gatunek waŜny dla lokalizacji; wymaga wdroŜenia 

okresowego cenzusu 

35. Haliaeetus albicilla bielik R R LC 3 OG, OS Bird I 

Bern II 

Bonn I 

Bonn II 

36. Circus cyaneus błotniak zboŜowy VU 2 OG Bird I Bern II 

37. Circus macrourus błotniak stepowy OG Bird I Bern II 

38. Circus aeruginosus błotniak stawowy 3 OG Bird I Bern II 

39. Circus pygargus błotniak łąkowy 2 OG Bird I Bern II 

40. Accipiter gentilis jastrząb gołębiarz 3 OG Bird I Bern II 

gatunek lęgowy (4 pary) w lasach na N, W i E od 

lokalizacji - na obszarze lokalizacji obserwowany w czasie 

lotów łowieckich, częściej w okresie jesienno-zimowym 

gatunek rzadko obserwowany w czasie jesiennego 

przelotu; w przeszłości lęgowy na obszarze wysp 

sporadycznie obserwowany w okresie zimowej migracji 

(w 2008 r.) 

gatunek lęgowy w SE części Warnich Kęp oraz E cz. 

Końskiego Smugu; obszar lokalizacji to fragment rewiru 

łowieckiego kolejnych 1-2 par gniazdujących w jej pobliŜu 

gatunek lęgowy w granicach lokalizacji; w roku 2009 

kilkakrotne obserwacje pary wskazywały na 

prawdopodobny lęg gatunku w szuwarach w S części 

Warnich Kęp 

gatunek obserwowany był kilkakrotnie w ciągu sezonu 

lęgowego oraz w okresie dyspersji polęgowej - w czasie 

z 

p 

p 

l 

l 

z 





102

Lp. 


ochronny 




41. Accipiter nissus krogulec 2 OG Bird I Bern II 

42. Buteo lagopus myszołów włochaty OG Bern II 

43. Buteo buteo myszołów zwyczajny OG Bern II 

44. Falco subbuteo kobuz 2 OG Bern II 


przelotu; gatunek nie związany behawioralnie z 

obszarem lokalizacji 

gatunek obserwowany był min. 4 razy (w 2009 i 2010 r.) w 

okresie polęgowym - w czasie przelotu; gatunek nie 

związany behawioralnie z obszarem lokalizacji 

sporadycznie obserwowany w okresie zimowego 

koczowania: 2009 r. - 1os., 2010 r. - 2 os. 

gatunek lęgowy w lesie na N od lokalizacji; w czasie 

sezonu lęgowego rzadko obserwowany w czasie 

polowania (1-2 os.); w okresie jesienno-zimowego 

koczowania obserwowane jest do max. 4-5 os. polujących 

na obszarze lokalizacji 

gatunek przelotny, obserwowany rzdako głównie 

późnym latem 

lokalny 

z 

m 

z 

p 

Uwagi 

45. Crex crex derkacz R V 3 OG Bird I Bern II jedna obserwacja w maju 2008 r. p 

46. Rallus aquaticus wodnik 3 OG Bird II/2 Bern III 

47. Fulica atra Łyska Ł 

Bird II/1 

Bird III/2 

Bern III 

gatunek lęgowy poza granicami lokalizacji. W XI 2009 r. i 

i XII 2010 obserwowany 1 osobnik w S części Warnich 

Kęp 

gatunek lęgowy w strefie przybrzeŜnej wysp, 

sporadycznie Ŝerujący na wymokliskach; poza sezonem 

lęgowym tworzy niekiedy bardzo liczne stada (max. 2300 

os.) głównie przy E brzegu Warnich Kęp 

48. Gallinula chloropus kokoszka wodna OG Bird II/2 Bern III gatunek lęgowy (2-3 p.) przy E brzegu Warnich Kep l 

z 

l 

49. Grus grus Ŝuraw 3 OG Bird I Bern II 

50. Vanellus vanellus czajka 3 OG Bird II/2 Bern III 

51. Calidris alpina biegus zmienny E EN 1 OG Bern II 

52. Philomachus pugnax batalion V EN 1 OG 

Bird I 

Bird II/2 

gatunek przelotny i koczujący; w okresie migracji 

jesiennej obserwoawne były Ŝerujące na pastwiskach 

osobniki (do 20-30 os.); w sezonie lęgwym do 5 

osobników 

gatunek lęgowy na obszarze lokalizacji; w 2008 - 2 p., w 

2009 - 6 p., w 2010 - 7 p. 

w przeszłości (do lat 1990-tych) gatunek sporadycznie 

lęgowy na Wydrzej Kępie, aktualnie bardzo często 

obserwowany w okresie przelotu w stadach do 20 os. lub 

koczujący nawet w okresie lęgowym 

gatunek przelotny, od 2009 r. obserwowany w ciągu 

całego sezonu na obszarze objętym wypasem, głównie w 

N i S cz. Warnich Kęp 

53. Numenius arquata Kulik wielki V VU 1 OG Bird II/2 Bern III gatunek lęgowy (1p.) w S cz. Warnich Kęp l 

54. Gallinago gallinago kszyk 2 OG 

Bird II/1 

Bird III/2 

Bern III 

Bern III 

55. Tringa totanus krwawodziób 1 OG Bird II/2 Bern III 

56. Scolopax rusticola słonka DD 3 Ł 

Bird II/1 

Bird III/2 

57. Tringa glareola łęczak CR 1 OG Bird I Bern II 

58. Tringa nebularia kwokacz OG Bird II/2 Bern III 

59. Tringa ochropus samotnik 3 OG Bern II 

gatunek lęgowy na obszarze lokalizacji; w roku 2009 ok. 

12 p., w 2010 ok. 18 p. głównie na obszarze uŜytkowanym 

kosnie 

gatunek lęgowy na kaŜdej z wysp (cok. 8-10 p.), ponadto 

bardzo często obserwowany w czasie przelotów Ŝerujący 

na wymokliskach 

Bern III gatunek przelotny p 

gatunek przelotny, obserwowany wielokrotnie w stadach 

miesznaych, zawsze Ŝerujących na wymokliskach 

gatunek przelotny, obserwowany wielokrotnie w stadach 

miesznaych, zawsze Ŝerujących na wymokliskach 

gatunek prawdopodbnnie lęgwoy na Koprzywskich 

Łęgach (2010) , bardzo często obserwowany w okresie 

przelotów 

m 

l 

m 

m 

l 

l 

p 

p 

p 













103

Lp. 


ochronny 




60. Actitis hypoleucos brodziec piskliwy 3 OG Bern II 

61. Limosa lapponica szlamnik OG 

Bird I 

Bird II/2 

62. Limosa limosa rycyk 1 OG Bird II/2 Bern III 

63. Calidris canutus biegus rdzawy OG Bird II/2 Bern III 


gatunek prawdopodobnie lęgowy na Końskim Smugu i 

Warnich Kępach; podczas migracji bardzo często 

obserwowany w czasie Ŝerowania na brzegach wysp i 

wymokliskach 

lokalny 

Bern III gatunek przelotny, obserwowany rzadko p 

od roku 2009 prawdopodobnie lęgowa 1 p. na Warnich 

Kępach 

gatunek sporadycznie i nielicznie obserwowany w czasie 

migracji 

l 

l 

m 

Uwagi 

64. Calidris alba piaskowiec OG Bern II m 

65. Charadrius dubius sieweczka rzeczna 1 OG 

66. Charadrius hiaticula sieweczka obroŜna V VU 1 OG 

Bern II 

Bonn II 

Bern II 

Bonn II 

67. Haematopus ostralegus ostrygojad R VU 1 OG Bird II/2 Bern III 

gatunek lęgowy na wymokliskach na wszystkich 

wyspach; w 2010 r. ok. 10 p. 

gatunek lęgowy na wymokliskach na wszystkich 

wyspach; w 2010 r. ok. 5 p. 

sporadycznie obserwowany na wymokliskach na 

Wydrzej Kępie w latach 2008-2009 (1-2 os.) w czasie 

polęgowej migracji 

l 

l 

p 

68. Larus ridibundus mewa śmieszka 3 OG Bird II/2 Bern III gatunek przelotny, obserwowany często p 

69. Larus canus mewa pospolita 2 OG Bird II/2 Bern III gatunek przelotny, obserwowany często p 

70. Larus argentatus mewa srebrzysta 3 czOG Bird II/2 gatunek przelotny, obserwowany często p 

71. Larus minutus mewa mała R LC 1 OG Bern II gatunek przelotny, obserwowany rzadko p 

72. 

73. 

Sterna albifrons 

Chlidonias hybridus 

rybitwa białoczelna 

rybitwa białowąsa 

NT 1 OG Bird I 

Bern II 

Bonn II 


R LC OG Bird I Bern II gatunek przelotny p 

74. 

75. 

76. 

77. 

78. 

79. 

80. 

81. 

Chlidonias niger 

Sterna capia 

Sterna hirundo 

Sterna hirundo 

Sterna paradisaea 

Sterna sandvicensis 

Columba palumbus 

Cuculus canorus 

rybitwa czarna 

rybitwa wielkodzioba 

rybitwa rzeczna 

rybitwa zwyczajna 

rybitwa popielata 

rybitwa czubata 

gołąb grzywacz 

kukułka 

2 OG Bird I 

OG 

OG 

Bird I 

Bird I 

2 OG Bird I 

I LC OG Bird I 

I CR 0 OG Bird I 

Ł 

Bird II/1 

Bird III/1 

Bern II 

Bonn II 

Bern II 

Bonn II 

Bern II 

Bonn II 

Bern II 

Bonn II 

Bern II 

Bonn II 

Bern II 

Bonn II 







gatunek obserwowany w czasie Ŝerowania w okresie 

lęgowym (lęgowy w pobliŜu wysp) oraz w czasie 

jesiennej migracji 

OG Bern III gatunek lęgowy l 

z/p 

82. Asio flammeus sowa błotna V VU 1 OG Bird I Bern II 

83. Apus apus jerzyk OG Bern III 

gatunek nielęgowy, obserwowany rzadko, corocznie od 

2002 r. (w sezonach lęgowych 2007, 2009, 2010) 

gatunek często polujący nad obszarem lokalizacji; lęgowe 

pary w miejscowości Przytór i Karsibór 

z 

z 

104

Lp. 


ochronny 




84. Alcedo atthis zimorodek 3 OG Bird I Bern II 

85. Alauda arvensis skowronek polny OG Bird II/2 Bern III 

86. Hirundo rustica dymówka OG Bern II 

87. Delichon urbica oknówka OG Bern II 

88. Anthus pratensis świergotek łąkowy OG Bern II 

89. Anthus campestris świergotek polny 2 OG Bird I Bern II 


gatunek często obserwowany w czasie przelotów 

łowieckich nad wodami kanałów, głównie w okresie 

jesienno-zimowego koczowania 

gatunek lęgowy na obszarze lokalizacji w liczbie ok. 10-12 

p. głównie na Koprzywskich Łegach, Końskim Smugu i 

Warnich Kępach (część centralna) 

gatunek obserwowany w czasie lotów łowieckich nad 

obszarem lokalizacji; pary lęgowe w zabudowaniach 

miejscowości Przytór 

gatunek obserwowany w czasie lotów łowieckich nad 

obszarem lokalizacji; pary lęgowe w zabudowaniach 

miejscowości Przytór 

gatunek lęgowy na pastwiskach w bardziej wyniesionych 

fragmentach wysp 

przelot 2 os. z krótkim odpoczynkiem na wymoklisku 

obserwowano w IV 2010 r. 

lokalny 

z 

l 

z 

z 

l 

m 

Uwagi 

90. Motacilla flava pliszka Ŝółta OG Bern II gatunek lęgowy na obszarze lokalizacji l 

91. Motacilla alba pliszka siwa OG Bern II 

92. Bombycilla garrulus jemiołuszka OG Bern II 

93. Saxicola rubetra pokląskwa OG Bern II 

gatunek lęgowy na obszarze wysp, często zalatujący z 

miejscowości Przytor 

gatunek obserwowany w przelocie w XII 2009 na wyspie 

Wydrza Kępa 

gatunek lęgowy w liczbie ok. 25-30 p. głównie w partiach 

z większym udziałem płatów łąk 

l 

p 

l 

94. Turdus iliacus droździk OG Bird II/2 Bern III gatunek przelotny p 

95. Turdus merula kos OG Bird II/2 Bern III gatunek przelotny p 

96. Locustella luscinioides brzęczka 2 OG Bern II 

97. Acrocephalus paludicola wodniczka K R VU 1 OG Bird I 

Bern II 

Bon II 

98. Acrocephalus schoenobaenus rokitniczka 3 OG Bern II 

99. Acrocephalus scirpaceus trzcinniczek OG Bern II 

100 Acrocephalus arundinaceus trzciniak 3 OG Bern II 

gatunek lęgowy w szuwarach w strefie brzegowej 

Warnich Kęp (część S i E) oraz Wydrzej Kępy (część W) 

tracąca biotopy niewielka populacja o wyraźnie 

spadkowym trendzie, aktualnie występuje tylko na 

Warnich Kępach i Końskim Smugu (2010) 

gatunek lęgowy na całym obszarze lokalizacji; często w 

strefie przejściowej pastwisk w szuwary trzcinowe 


Warnich Kęp (część S i E) 


Warnich Kęp (część S i E) 

l 

l 

l 

l 

l 

gatunek priorytetowy dla lokalizacji; wymaga 

prowadzenia corocznego monitoringu stanu populacji 

oraz monitoringu stanu biotopu lęgowego 

101 Acrocephalus palustris łozówka OG Bern II 1 p. w SE części Warnich Kęp w 2009 r. l 

102 Panurus biarmicus wąsatka LC 2 OG Bern II 

103 Aegithalos caudatus raniuszek OG Bern II 

gatunek lęgowy w szuwarach trzcinowych głównie w S i 

SE części Warnich Kęp oraz E części Końskiego Smugu 

gatunek obserwowany w czasie przelotu migracyjnego 

jesienią 2009 r. na wyspie Koński Smug 

l 

p 

104 Garrulus glandarius sójka OG sporadycznie przelatująca nad obszarem wysp p 

105 Pica pica sroka OG gatunek sporadycznie zalatujący z 

106 Corvus monedula kawka OG gatunek przelotny, sporadycznie Ŝerująca na łąkach p 

107 Corvus frugilegus gawron 3 czOG gatunek przelotny p 

105

Lp. 


ochronny 




108 Corvus corone cornix wrona siwa czOG 

109 Corvus corax kruk OG Bern III 

110 Sturnus vulgaris szpak OG 


lęgowe 2 gn. (2008 r.) , 3 gn. (2010 r.) w kępie olch na 

Warnich Kępach 

gatunek lęgowy w lesie na NE i NW od lokalizacji; 

osobniki lęgowe i młodociane obserwowane polujące 

często w okresie całego roku 

gatunek przelotny, w okresie migracji jesiennej stada do 

500 os. Ŝerujące na obszarze lokalizacji, rzadko nocujące w 

szuwarach 

111 Carduelis carduelis szczygieł OG Bern II gatunek przelotny, rzadko Ŝerujący na obszarze pastwisk p 

lokalny 

l 

z 

p 

Uwagi 



112 Carduelis cannabina makolągwa OG Bern II gatunek przelotny p 

113 Coccotrhaustes coccotrhaustes grubodziób OG Bern II 

114 Emberiza schoeniclus potrzos OG Bern II 

gatunek obserwowany w okresie migracji - wyłącznie 

przelot 

gatunek lęgowy na całym obszarze lokalizacji poza 

zwartymi szuwarami trzcinowymi 

p 

l 

115 Plectrophenax nivalis śnieguła OG Bern II obserwowana w II 2010 r. - 10 os. na Wydrzej Kępie p 

1) Czerwone Listy: 

E - Europejska czerwona lista zwierząt i roślin zagroŜonych wyginięciem w skali światowej (red. Wajda, śurek) 

Cz - Polska czerwona księga zwierząt (Głowaciński i in., 2001) 

PL - Czerwona lista zwierząt ginących i zagroŜonych w Polsce (Głowaciński i in., 2002) 

PZ - Czerwona lista zwierząt Pomorza Szczecińskiego (Zyska i in., 1996) 

2) Dyrektywy i Konwencje: 

Bird - Dyrektywa EWG 79/409/EWG z 2. kwietnia 1979 o ochronie dziko Ŝyjących ptaków tzw. Dyrektywa Ptasia (Załącznik I, Załącznik II/1, Załącznik II/2, Załącznik III/1 i Załącznik III/2) 

Bern - Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk tzw. Konwencja Berneńska (Załącznik II i Załącznik III) 

Bonn - Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt tzw. Konwencja Bońska (Załącznik I i Załącznik II) 

3) ZagroŜenie według Polskiej Czerwonej Listy Zwierząt: 

EX - wymarłe 

CR - krytycznie zagroŜone 

EN - silnie zagroŜone 

VU - umiarkowanie zagroŜone 

NT - bliskie zagroŜenia 

LC - najmniejszej troski 

DD - o statusie słabo rozpoznanym 

4) ZagroŜenie według Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt: 

EX - gatunki całkowicie wymarłe 

EXP - gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe 

CR - gatunki skrajnie zagroŜone 

EN - gatunki silnie zagroŜone 

VU - gatunki naraŜone na wyginięcie 

NT - gatunki bliskie zagroŜenia 

LC - gatunki w kraju nienaleŜące do rzadkich 

5) Status ochronny w Polsce: 

OG - ochrona gatunkowa 

czOG - częściowa ochrona gatunkowa 

OS - ochrona strefowa 

Ł - gatunek łowny 

6) Status lokalny: 

l - lęgowy 

m - pojawiający się regularnie w czasie migracji 

106

z 

p 

- zalatujący 

- przelotny 

107

Rycina 5. Trend ilości śpiewających samców wodniczki w latach 1989-2010 (rys. M. Dylawerski) 

Liczba samców wodniczki Acrocephalus paludicola 

stwierdzonych na wyspach w Wolińskim Parku Narodowym w latach 1989-2010 

90 

80 

83 

70 

60 

65 

liczba sm 

50 

40 

48 

49 

30 

20 

21 

19 19 

18 

10 

0 

12 

11 

10 

8 

6 

1 

2 4 

1989* 1990* 1991 1993 1997 1998 1999 2000* 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 rok 

108

Rycina 6. Odnotowane ilości śpiewających samców wodniczki w latach 1989-2010 z wyróŜnieniem danych dla poszczególnych lat (rys. M. Dylawerski) 

80 

Liczba samców wodniczki Acrocephalus paludicola 

stwierdzonych na wyspach w Wolińskim Parku Narodowym w latach 1989-2010 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 

liczba sm 

Koński Smug Koprzywskie Łęgi Warnie Kępy Wydrza Kępa Wiszowa Kępa Gęsia Kępa 

1989* 1990* 1991 1993 1997 1998 1999 2000* 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 

109

Rycina 7. Odnotowane ilości śpiewających samców wodniczki w latach 1989-2010 z wyróŜnieniem danych dla poszczególnych wysp (rys. M. Dylawerski) 

Liczebność samców wodniczki Acrocephalus paludicola 

stwierdzona w latach 1989-2010 na poszczególnych 

wyspach Wolińskiego Parku Narodowego 

80 

liczba s.m. 

70 

60 

50 

40 

Koński Smug 

Koprzywskie Łęgi 

Warnie Kępy 

Wielki Krzek 

Wiszowa Kępa 

Wydrza Kępa 

Gęsia Kępa 

30 

20 

10 

0 

1989* 1990* 1991 1993 1997 1998 1999 2000* 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 

rok 

110

Plan zarządzania dla obszaru WYSPY WOLIŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?