Actualiteit als opportunity?

Hoofdstuk 4 Onderzoeksaanpak
Dit onderzoek naar de omgang van strategen met de actualiteit kan getypeerd worden als een bestuurskundig
onderzoek. Bestuurskundig onderzoek kent een aantal unieke kenmerken die ook in deze studie terug komen
(Van Thiel, 2010). Allereerst maakt de breedte en complexiteit van het kenobject, het openbaar bestuur, dat
veel van de onderzoeksonderwerpen net zoals onderzoek naar strategen bij de Rijksoverheid, uniek en ambigue
zijn. Dit bemoeilijkt niet alleen de beoordeling van de geldigheid van de conclusies door het ontbreken van
vergelijkingsmogelijkheden, het bemoeilijkt ook het generaliseren van bevindingen naar andere situaties of
algemeen geldende theorieën. Bovendien is de praktijk ingewikkeld door de aanwezigheid van veel actoren en
informatie, dit maakt dat „simpele‟ antwoorden en oplossingen uitzonderlijk zijn. Een andere typische
eigenschap van bestuurskundig onderzoek slaat op het toepassingsgerichte karakter. Het onderzoek is gericht
op actuele problemen en kwesties in de alledaagse werkelijkheid. Hiermee staat het vinden van oplossingen
voor deze specifieke problemen centraal, en in mindere mate het ontwikkelen van een eigen body of
knowledge. Bestuurskunde heeft hierdoor relatief weinig eigen grote theorieën voortgebracht, de meeste
theorieën komen uit steundisciplines wat zorgt voor een interdisciplinair onderzoekskarakter.
Deze kenmerken van bestuurskundig onderzoek zullen in dit hoofdstuk, waar de methodologische
verantwoording centraal staat, terugkomen. Naar Van Thiel (2010) wordt stilgestaan bij de gekozen
onderzoeksstrategie, onderzoeksmethoden en onderzoekstechnieken. De keuze voor deze elementen wordt
beïnvloed door het onderwerp van onderzoek, de vraagstelling en in het bijzonder de stand van de wetenschap
met betrekking tot het onderwerp (Van Thiel, 2010, p. 68). Aandacht zal vooral worden besteed aan het
karakter van onderzoek doen naar strategievorming bij de overheid.
4.1 Achtergrond onderzoek
Onderzoek naar de omgang met actualiteit van strategen die werken in zogenaamde kennis en strategische
directies kan, naar de kenmerken van bestuurskundig onderzoek, getypeerd worden als uniek. Het gaat immers
om unieke personen, omgevingen en situaties. Dit onderzoek kan geplaatst worden in de lijn van de studie
Balanceren tussen inkapseling en afstoting. Een essay over de strategische functie bij de Rijksoverheid van Van
Twist, Peeters en Van der Steen uit 2007, waar de kenmerken en dilemma‟s van strategievorming bij de
Rijksoverheid centraal staan. Onderzoek naar strategie en strategen bij ministeries is niet „nieuw‟. Toch heeft
dit onderzoek ook een exploratief karakter omdat een specifieke spanning onderzocht is waar weinig onderzoek
naar is verricht; de relatie tussen actualiteit en strategen. Wat heeft de aandacht voor zichtbare gebeurtenissen
zoals crises en de druk op de Rijksoverheid om te handelen naar aanleiding van deze gebeurtenissen, voor
gevolgen voor strategen? Blijven zij weg van dit type actualiteit of zoeken zij het op? Dergelijke vragen zijn
aanleiding voor dit onderzoek. Dit exploratieve karakter maakt dat het onderzoek ook een beschrijvend en
verkennend karakter heeft.
Voor dit onderzoek wordt de „strategy-as-practice‟ benadering gevolgd. Deze benadering met
vertegenwoordigers als Whittington (1996, 2006), Jarzabkowski (2005), Johnson et al. (2007), Jarzabkowski et
al. (2007), Twist e.a. (2007), Peeters e.a. (2008), Jarabkowski & Spee (2009), legt de nadruk op
strategievorming in de dagelijkse praktijk, met daarbij de focus op de context en omgeving waarin strategen
zich bevinden. Strategie wordt in deze benadering niet opgevat als iets dat een organisatie heeft, maar vooral
als iets wat mensen doen. Dit uitgangspunt biedt ook de ruimte voor het ontstaan van emergente strategieën.
Door de dynamische omgeving kunnen nieuwe strategen gevormd worden. De praktische handelingen en
keuzen die gemaakt worden door de strategen vormen de focus van dit onderzoek. De uniekheid van de
context en dit onderzoek naar het gedrag van strategen maakt de „strategy-as-practice‟ benadering uitermate
geschikt.
41