30.09.2015 Views

Mga karapatang pantao sa pabahay

isang pangkalahatang ideya para sa mga kasero - Ontario Human ...

isang pangkalahatang ideya para sa mga kasero - Ontario Human ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

i<strong>sa</strong>ng nagungupahan ay magbigay <strong>sa</strong> iyo ng pangmedikal<br />

o iba pang personal na impormasyon, kinakailangan<br />

mo itong panatilihing pribado.<br />

Ang mga kasero ay kailangang makipagtrabaho <strong>sa</strong> mga<br />

nangungupahan para makahanap at makapaglagay ng<br />

pinakaangkop na kaluwagan <strong>sa</strong> lalong madaling panahon.<br />

Kung ito ay hindi maaring magawa ng hindi magiging <strong>sa</strong>nhi<br />

ng labis na ipaghihirap, o kung ito ay aabutin ng mahabang<br />

panahon, kailangan mong magbigay ng pan<strong>sa</strong>mantala o<br />

ng “susunod na pinakamahu<strong>sa</strong>y” na kaluwagan.<br />

Espesyal na mga programa<br />

at mga sirkumstansiya para<br />

<strong>sa</strong> <strong>pabahay</strong><br />

Sa ilalim ng Alituntunin, ang espesyal na mga programa<br />

ay pinapayagan na tumulong <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong>ng grupo ng mga<br />

tao na na<strong>sa</strong> kawalan batay <strong>sa</strong> mga dahilan <strong>sa</strong> Alituntunin,<br />

habang ang mga programang ito ay tumutugon <strong>sa</strong> mga<br />

pangangailangan na itinatakda ng Alituntunin. Kabilang<br />

<strong>sa</strong> mga halimbawa ang pagse-set-up ng mga <strong>pabahay</strong><br />

na dinisenyo para <strong>sa</strong> mas matatandang mga tao, mga<br />

taong may mga kapan<strong>sa</strong>nan o mga istudyante ng<br />

unibersidad na may mga pamilya.<br />

Kailan hindi naaangkop<br />

ang Alituntunin (Code)<br />

Ang Alituntunin ay hindi naaangkop <strong>sa</strong> kaso ng i<strong>sa</strong>ng<br />

hindi pagkakasunduan o “personality conflict” <strong>sa</strong> iyong<br />

kasero o iba pang nanungupahan na hindi kaugnay<br />

<strong>sa</strong> i<strong>sa</strong>ng dahilan ng Alituntunin, o kung ang i<strong>sa</strong>ng<br />

nangungupahan ay nakikipagsosyo ng kubeta o<br />

kusina <strong>sa</strong> may-ari o <strong>sa</strong> pamilya ng may-ari.<br />

at panliligalig at matugunan ang mga <strong>karapatang</strong> <strong>pantao</strong> <strong>sa</strong><br />

pinauupahang <strong>pabahay</strong> <strong>sa</strong> pamamagitan ng paggawa ng:<br />

■ mga poli<strong>sa</strong>ng laban <strong>sa</strong> diskriminasyon at laban<br />

<strong>sa</strong> panliligalig<br />

■ mga plano para <strong>sa</strong> pagbalik-aral at pag-aalis ng<br />

mga hadlang<br />

■ mga pamamaraan para <strong>sa</strong> pagtugon <strong>sa</strong> mga<br />

kahilingan para <strong>sa</strong> kaluwagan (accommodation)<br />

■ mga pamamaraan para mabilis at mabi<strong>sa</strong>ng<br />

paglutas ng mga pagtatalo<br />

■ mga programang pang-edukasyon at<br />

pang-pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>nay.<br />

Mahalagang siguraduhin na ang pang-organi<strong>sa</strong>syong<br />

mga patakaran, mga poli<strong>sa</strong>, mga pamamaraan, mga<br />

proseso ng paggawa ng desisyon at kultura ay hindi<br />

gumagawa ng mga hadlang, at hindi magiging <strong>sa</strong>nhi<br />

ng diskriminasyon. Kabilang <strong>sa</strong> mga lugar na kung <strong>sa</strong>an<br />

ang mga hadlang ay maaring umiral ay <strong>sa</strong> listahan ng<br />

paghihintay at kriter ya ng pagiging karapat-dapat, at<br />

mga patakaran ng pag-ookupa pati na ang mga poli<strong>sa</strong><br />

<strong>sa</strong> bisita at mga kinakailangan <strong>sa</strong> silid-tulugan.<br />

Sumunod <strong>sa</strong> mahalagang<br />

mga prinsipyo ng mga<br />

<strong>karapatang</strong> <strong>pantao</strong>:<br />

■<br />

■<br />

■<br />

disenyo na nagpapabilang – na nangangahulugan<br />

na pag-iisip ng mga maaring mga pangangailangan<br />

<strong>sa</strong> kaluwagan ng mga tao bago mo gawain ang<br />

disenyo ng iyong gu<strong>sa</strong>li, magtakda ng mga patakaran,<br />

atbp., upang ang iyong <strong>pabahay</strong> ay hindi maging<br />

<strong>sa</strong>nhi ng mga bagong hadlang<br />

kilalanin at tanggalin ang mga umiiral na mga hadlang<br />

mapataas ang integrasyon – na nangangahulugan<br />

nang pagse-set-up ng <strong>pabahay</strong> at mga programa<br />

na nagpapabilang, na kung <strong>sa</strong>an ang lahat ay<br />

maaring makilahok<br />

tingnan ang mga pangangailangan ng mga<br />

indibidwal at i<strong>sa</strong>alang-alang ang posibleng<br />

pinakamabuting solusyon<br />

Para <strong>sa</strong> karagdagang impormasyon tungkol <strong>sa</strong><br />

mga karapatan at mga tungkulin ng kasero at<br />

nangungupahan <strong>sa</strong> pinauupahang <strong>pabahay</strong>, tingnan<br />

ang Poli<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> mga Karapatang Pantao at Pinauupahang<br />

Pabahay (Policy on Human Rights and Rental Housing)<br />

ng Komisyon ng mga Karapatang Pantao ng Ontario<br />

(Ontario Human Rights Commission). Ang poli<strong>sa</strong>ng<br />

ito at iba pang impormasyon ng OHRC ay makikita<br />

on-line <strong>sa</strong>: www.ohrc.on.ca<br />

© 2011, Queen’s Printer for Ontario<br />

ISBN: 978-1-4435-7511-9 (Print)<br />

ISBN: 978-1-4435-7512-6 (HTML)<br />

ISBN: 978-1-4435-7513-3 (PDF)<br />

www.Facebook.com/the.ohrc<br />

@OntHumanRights<br />

<strong>Mga</strong><br />

<strong>karapatang</strong><br />

<strong>pantao</strong> <strong>sa</strong><br />

<strong>pabahay</strong><br />

I<strong>sa</strong>ng pangkalahatang<br />

ideya para <strong>sa</strong> mga kasero<br />

Ikaw ay maaring magpasulong<br />

ng mga <strong>karapatang</strong> <strong>pantao</strong><br />

<strong>sa</strong> <strong>pabahay</strong><br />

Ang mga tagapagbigay ng <strong>pabahay</strong> ay maaaring gumawa<br />

ng ilang mga hakbang upang mapigilan ang diskriminasyon<br />

■<br />

Tagalog


Ang <strong>pabahay</strong> ay i<strong>sa</strong>ng<br />

<strong>karapatang</strong> <strong>pantao</strong><br />

Sina<strong>sa</strong>bi ng pang-internasyunal na batas na ang mga<br />

tao <strong>sa</strong> Canada ay nararapat na makakuha ng mabuting<br />

<strong>pabahay</strong> na kanilang makakayanan. Upang makamit ito<br />

<strong>sa</strong> Ontario, ang mga nangungupahan at mga kasero<br />

(o mga tagapagbigay ng <strong>pabahay</strong>) ay may mga<br />

karapatan at mga tungkulin <strong>sa</strong> ilalim ng Alitunutnin<br />

ng mga Karapatang Pantao (Human Rights Code).<br />

Sa ilalim ng Alituntunin, ang lahat ay may karapatan <strong>sa</strong><br />

pantay na pagtatrato <strong>sa</strong> <strong>pabahay</strong> na walang diskriminasyon<br />

at panliligalig. Bilang i<strong>sa</strong>ng kasero, ikaw ay may<br />

katungkulan <strong>sa</strong> pagsisiguro na ang <strong>pabahay</strong> na iyong<br />

pinamamahalaan ay libre <strong>sa</strong> diskriminasyon at panliligalig.<br />

Ang mga tao ay hindi maaring pagkaitan ng i<strong>sa</strong>ng<br />

apar tment, abalahin ng i<strong>sa</strong>ng kasero o ng ibang<br />

mga nangungupahan, o kaya ay tratuhin ng hindi<br />

makatarungan dahil <strong>sa</strong> kanilang:<br />

■ lahi, kulay o etnikong pinagmulan<br />

■ pangrelihiyong mga paniniwala at kaugalian<br />

■ lipi, kabilang na ang mga taong may Aborihinal<br />

na pinagmulan<br />

■ lugar na pinanggalingan<br />

■ pagkamamamayan, pati na ang estado ng “refugee”<br />

o takas<br />

■ ka<strong>sa</strong>rian (pati na ang pagbubuntis at pagkakakilanlan<br />

ng ka<strong>sa</strong>rian)<br />

■ estado ng pamilya<br />

■<br />

■<br />

■<br />

■<br />

■<br />

estado ng pagkaka<strong>sa</strong>l, pati na ang mga taong may<br />

kaparehong-ka<strong>sa</strong>rian na kinaka<strong>sa</strong>ma<br />

kapan<strong>sa</strong>nan<br />

or yentasyong sekswal<br />

edad, kabilang na ang mga taong 16 o 17 walong<br />

gulang at hindi na nakatirang ka<strong>sa</strong>ma ng kanilang<br />

mga magulang<br />

tumatanggap ng pangmadlang tulong.<br />

Ang mga tao ay protektado kung sila ay nahaharap<br />

<strong>sa</strong> diskriminasyon dahil <strong>sa</strong> pagiging i<strong>sa</strong>ng kaibigan<br />

o kamag-anak ng i<strong>sa</strong>ng taong nakilala <strong>sa</strong> itaas.<br />

Saan naaangkop ang mga<br />

karapatan <strong>sa</strong> <strong>pabahay</strong>?<br />

Ang karapatan <strong>sa</strong> pantay na pagtatrato nang walang<br />

diskriminasyon ay naaangkop kapag nagpapaupa o<br />

bumibili ng i<strong>sa</strong>ng yunit (halimbawa, <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong>ng mataas<br />

na gu<strong>sa</strong>ling apar tment, kondo, ko-op o bahay). Ang<br />

<strong>karapatang</strong> ito ay naaangkop rin <strong>sa</strong> pagpili o pagpapalayas<br />

ng mga nangungupahan, mga patakaran at mga<br />

regulasyon ng i<strong>sa</strong>ng <strong>pabahay</strong>, mga pagkukumpuni, <strong>sa</strong><br />

paggamit ng kaugnay na mga serbisyo at mga pasilidad,<br />

at <strong>sa</strong> pangkalahatang pagkalugod <strong>sa</strong> lugar.<br />

Bilang i<strong>sa</strong>ng kasero o tagapagbigay ng <strong>pabahay</strong>, ikaw ay<br />

i<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> mga taong may katungkulan para <strong>sa</strong> pagsisiguro<br />

na ang mga <strong>karapatang</strong> <strong>pantao</strong> ng mga nangungupahan<br />

ay iginagalang. Ang mga mambabatas <strong>sa</strong> pamahalaan,<br />

mga tagagawa ng poli<strong>sa</strong>, mga tagapagplano at mga<br />

tagadisenyo ng programa, mga hukuman at mga kor te<br />

ay kinakailangan ring magsiguro na ang kanilang mga<br />

aktibidad, mga estratehiya at mga desisyon ay tumutugon<br />

<strong>sa</strong> mga isyu ng diskriminasyon <strong>sa</strong> <strong>pabahay</strong>.<br />

Pamimili ng mga nangungupahan<br />

Ang Alituntunin ay nag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>bi ng kung anong mga praktis<br />

<strong>sa</strong> negosyo ang katanggap-tanggap at kung anong<br />

impormasyon ang maari mong itanong kapag namimili<br />

ka ng mga nangungupahan:<br />

■ Ka<strong>sa</strong>y<strong>sa</strong>yan ng pangungupahan, mga reperensiyang<br />

pangkredito at/o ang mga pagsisiya<strong>sa</strong>t ng kredito ay<br />

maaring hilingin. Ang kakulangan <strong>sa</strong> ka<strong>sa</strong>y<strong>sa</strong>yan ng<br />

pangungupahan o kredito ay hindi dapat tingnan<br />

bilang negatibo.<br />

■ Maaari kang magtanong ng impormasyon<br />

tungkol <strong>sa</strong> kita, ngunit kailangan mo ring humingi<br />

at i<strong>sa</strong>alang-alang ito na ka<strong>sa</strong>ma ng anumang<br />

magagamit na impormasyon tungkol <strong>sa</strong> ka<strong>sa</strong>y<strong>sa</strong>yan<br />

ng pangungupahan, mga reperensiyang pangkredito<br />

at mga pagsisiya<strong>sa</strong>t <strong>sa</strong> kredito (katulad ng <strong>sa</strong><br />

pamamagitan ng Equifax Canada).<br />

■ Maari mo lamang i<strong>sa</strong>alang-alang ang impormasyon<br />

tungkol <strong>sa</strong> kita nang mag-i<strong>sa</strong> kung wala nang iba<br />

pang impormasyon na magagamit.<br />

■ Maari mo lamang gamitin ang impormasyon<br />

tungkol <strong>sa</strong> kita para makumpirma na ang tao ay<br />

may <strong>sa</strong>pat na kita para makabayad ng renta. Maliban<br />

lamang kung ikaw ay nagbibigay ng “subsidized” na<br />

<strong>pabahay</strong>, hindi legal na mag-apply ng i<strong>sa</strong>ng upa-<strong>sa</strong>-kita<br />

na panumba<strong>sa</strong>n (rent-to-income ratio) na katulad<br />

ng i<strong>sa</strong>ng “30% cut-off rule” (na nangangahulugan<br />

na isina<strong>sa</strong>alang-alang lamang ang mga tao kung ang<br />

upa ay mas mababa <strong>sa</strong> 30% ng kanilang kita).<br />

■ Maari kang humingi ng i<strong>sa</strong>ng “tagapanagot”<br />

(“guarantor”) para pumirma ng kasunduan <strong>sa</strong><br />

pag-upa – ngunit lamang kung pareho ang hinihingi<br />

<strong>sa</strong> lahat ng mga nangungupahan, hindi lamang para<br />

<strong>sa</strong> mga taong kinilala ng mga dahilan <strong>sa</strong> Alituntunin,<br />

na katulad ng mga bagong imigrante o mga taong<br />

tumatanggap ng pangmadlang tulong.<br />

Pagbibigay ng kaluwagan<br />

<strong>sa</strong> mga pangangailangan<br />

ng nangungupahan<br />

Ikaw ay may legal na katungkulan para magbigay ng<br />

kaluwagan <strong>sa</strong> mga nangungupahan (tugunan ang mga<br />

espesyal na pangangailangan na maaring mayroon sila)<br />

kung sila ay may tunay na mga pangangailangan, batay<br />

<strong>sa</strong> mga dahilan <strong>sa</strong> Alituntunin). Kailangan mong magbigay<br />

ng kaluwagan hanggang <strong>sa</strong> punto ng hindi labis na<br />

ipaghihirap, batay <strong>sa</strong> halaga, <strong>sa</strong> pagkakaroon ng panlabas<br />

na mga pinanggagalingan ng pagpopondo, o mga<br />

alalahaning pangkalusugan at pangkaligta<strong>sa</strong>n.<br />

Halimbawa, para <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong>ng nangungupahan na may i<strong>sa</strong>ng<br />

kapan<strong>sa</strong>nan, maaring kailanganin mong gumawa ng mga<br />

pagbabago <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong>ng yunit, i<strong>sa</strong>ng pasukan ng gu<strong>sa</strong>li, mga<br />

bangketa o mga lugar ng paradahan.<br />

Ang ilang mga nangungupahan ay nangangailangan ng<br />

mga pagbabago <strong>sa</strong> mga patakaran at mga kagawian<br />

upang makapagbigay ng kaluwagan <strong>sa</strong> mga nagbabagong<br />

kalagayan ng pamilya o mga kaugaliang pangrelihiyon.<br />

Kung min<strong>sa</strong>n ang i<strong>sa</strong>ng nangungupahan na may<br />

diperensiya o nanggugulo <strong>sa</strong> iba (dahilan <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong>ng<br />

kapan<strong>sa</strong>nan o dahil <strong>sa</strong> siya mismo ay nagiging target<br />

ng diskriminasyon) ay maaring mangailangan ng tulong.<br />

Kailangan mong suriin ang iyong tungkulin upang<br />

makita kung may mga bagay kang magagawa bilang<br />

i<strong>sa</strong>ng kasero upang makatulong <strong>sa</strong> sitwasyon.<br />

Ikaw at ang mga nangungupahan <strong>sa</strong> iyo ay magkatuwang<br />

<strong>sa</strong> responsibildad na mapagana ang kaluwagan (accommodation).<br />

Kailangan mong aktibong gampanan ang<br />

iyong papel <strong>sa</strong> proseso at makipagtrabaho <strong>sa</strong> mga<br />

nangungupahan nang may mabuting layunin upang<br />

makahanap ng pinakamahu<strong>sa</strong>y na solusyon. Kung ang

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!