transfer

transfer
vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs
2
Wat betekent
Brussel voor
ons?
interview
Fried Kramer (Neth-ER):
“EU-voorzitterschap had
meer potentie voor HO”
innovatieve capaciteitsopbouw
Hanzehogeschool
experimenteert met
crowdfunding
vluchtelingstudent
“De taal leren spreken is
het allerbelangrijkste”
november/december 2015

2
inhoud
Perfect storm
annelieke
zandvliet
azandvliet@epnuffic.nl
Misschien is er dit jaar wel meer
aandacht voor de Europese
Unie dan ooit tevoren in haar
bestaan. Ging het voor de zomer
vooral over Griekenland en geld,
daarna was de blik eigenlijk nog
steeds gericht op Griekenland.
Maar dan in relatie tot de
vluchtelingen die er voet aan
wal zetten om daar vandaan
verder Europa in trekken.
Grenzen werden steeds beter
zichtbaar, soms in de vorm
van muren of hekken. Na de
aanslagen in Parijs klonk een nieuwe roep om grenzen te
sluiten. Nu ons continent in korte tijd te kampen heeft
met zoveel tegenslagen, twijfelt zelfs Frans Timmermans
of de Europese samenwerking nog wel toekomst heeft. De
vicevoorzitter van de Europese Commissie dacht dat die
zou kunnen stranden in de perfect storm, veroorzaakt door
de snel opeenvolgende euro- en vluchtelingencrisis.
Tegen deze achtergrond zal Nederland vanaf 1 januari het
voorzitterschap van de EU gaan bekleden. In het kader van
onderwijs komen skills centraal te staan. Vaardigheden,
waar ook behoefte aan is bij vluchtelingen die hier een
beter bestaan hopen op te bouwen. Voor langere tijd, of
tot het moment waarop zij kunnen terugkeren naar hun
vaderland.
Een speciale taskforce buigt zich over de vraag welke
ondersteuning vluchtelingen in ons land nodig hebben om
toegang te krijgen tot het hoger onderwijs, succesvol hun
studie af te ronden en daarna een baan te vinden. Het is
hoopvol dat er ook in Europees verband goede voorbeelden
worden uitgewisseld. Want juist als het over onderwijs
gaat, kan Europa bogen op successen.
20
Reacties op strategische
agenda EP-Nuffic
‘Internationalisering, een wereld van verschil’. Zo heet de
strategische agenda van EP-Nuffic voor 2016 tot 2020,
gericht op internationalisering van basis- tot hoger
onderwijs. Vijf belanghebbenden geven hun mening.
22
Innovatieve
capaciteitsopbouw
Capaciteitsopbouw die beter aansluit bij de
internationaliseringsagenda van kennisinstellingen.
Daar moet Innocap toe leiden. De Hanzehogeschool
experimenteert al met crowdfunding om voort te
bouwen op projecten vanuit bestaande programma’s.
rubrieken
6 — studentenpanel Studeren in Nederland, anders dan
‘thuis’? 19 — in business HR-baas Shell 25 — sorry?
pardon! ‘Engelsen bleken eigenlijk heel gesloten’
31 — on the move Nieuwe functies, benoemingen en vertrek.
Transfer, een onafhankelijk vakblad voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs en onderzoek, is een uitgave van EP-Nuffic en verschijnt zes keer per jaar. Redactie — Annelieke
Zandvliet (hoofdredacteur a.i.), Els Heuts en Dorien Vrieling Aan dit nummer werkten mee — Elleke Bal, Xander Bronkhorst, Peter van der Hijden en Martine Postma Redactieraad — Ries
Agterberg (DUB), Tim Buiting (Neth-ER), Klaartje van Genugten (Zuyd Hogeschool), Roos Hogenkamp (Tilburg University), Leonard van der Hout (Hogeschool van Amsterdam) en Erwin Ploeger
(Unesco-IHE). Vormgeving en lay-out — Sabrina Luthjens BNO en Christina Schürmann (www.makingwaves.nl) Druk — Drukkerij Verloop, Alblasserdam Abonnementen — aanmelden (gratis),
opzeggen of wijzigen via www.nuffic.nl/transfer. Overname artikelen — het overnemen en vermenigvuldigen van artikelen uit Transfer is slechts geoorloofd na schriftelijke toestemming van de
redactie. Contact met de redactie — via transfer@epnuffic.nl of www.nuffic.nl/transfer. Transfer 3, jaargang 23, verschijnt op 28 januari 2016.
Foto omslag: Kim van Dam / Nationale Beeldbank

3
focus
Nederland en Europa
Het aanstaande EU-voorzitterschap van Nederland is reden voor een blik op ‘Brussel’. Wat betekent Europa voor
het Nederlandse hoger onderwijs?
10 13 14
16
Neth-ER vertegenwoordigt
het Nederlandse kennisveld
in Brussel en is druk met
het Nederlandse voorzitterschap.
Daar was waarschijnlijk
meer uit te halen
geweest voor het hoger
onderwijs, denkt directeur
Fried Kramer.
Peter van der Hijden ziet
een mooi dossier waar het
Nederlandse voorzitterschap
de tanden in kan zetten:
vooruitlopen op een integrale
Europese migratiepolitiek,
liefst met een grote rol
voor onderwijs.
Brussel staat bekend als
lobbyparadijs. Transfer sprak
vier vertegenwoordigers
van het Nederlandse hoger
onderwijs over hun werk
daar: “Wat wij doen, is een
soort intelligence”.
Zeg je Europa, dan denkt het
onderwijs aan Erasmus+.
Nederland doet het goed
bij de strategische partnerschappen,
een relatief
nieuw fenomeen van het
programma. Hoe ziet zo’n
project eruit?
26
28
Van vluchteling tot
rechtenstudent
Een taskforce steunt vluchtelingen die hoger onderwijs
willen volgen. Serkon Heno, gevlucht uit Syrië, vertelt hoe
hij rechtenstudent werd. “De taal leren spreken is het
allerbelangrijkste.”
Een beker in Breda voor een
Braziliaanse presentatie
Binnenkort worden de Living Labs geëvalueerd, die
praktijkgericht onderzoek zichtbaar moeten maken in
het buitenland. Transfer was bij een battle van Living Lab
Biobased Brazil.

4
kort
Foto: Guillaume de Laubier / Knesebeck Verlag
academische grandeur
Wie afstudeert aan de Ludwig-Maximilians-Universität in München, haalt zijn bul op onder de lichtkoepel van
het hoofdgebouw uit 1840. De universiteit is een van de geportretteerde academies in het boek ‘Die schönsten
Universitäten der Welt’ van Guillaume de Laubier.
Aanbevelingen na één jaar Erasmus+
Erasmus+ is een enorme stap vooruit. Dat concluderen
de European University Foundation (EUF) en
het Erasmus Student Network (ESN) in hun beoordeling
van het programma dat vorig jaar van start ging.
Maar volgens beide organisaties valt er meer uit te
halen voor studentenmobiliteit in het hoger onderwijs.
Positief zijn EUF en ESN over de mogelijkheid om
met een Erasmusbeurs naar bestemmingen buiten de
deelnemende landen te gaan. Ook de online taalcursussen
ter voorbereiding op een buitenlandverblijf
vinden ze een verbetering, al gaat er nu veel geld op
aan software-licenties. De organisaties adviseren om
open educational resources te gebruiken.
Erasmus+ biedt substantieel meer studenten de
mogelijkheid om buitenlandervaring op te doen.
Toch hebben ESN en EUF suggesties om dat aantal
nog te vergroten. Voor studenten die de inkomsten
van een bijbaan niet kunnen missen, zou een combinatie
van studie en stage in het buitenland mogelijk
moeten zijn. En door meer differentiatie in de hoogte
van beurzen kan ook rekening worden gehouden met
verschil in kosten van levensonderhoud binnen een
land. Om integratie te bevorderen stellen de organisaties
studiepunten voor vrijwilligerswerk voor.
Andere aanbevelingen betreffen de administratieve
last. Er zou bijvoorbeeld genoeg geld moeten zijn
voor het testen van tools om die te verminderen. (AZ)
november/december 2015 | transfer

5
45
Woonsituatie van buitenlandse studenten*
in Nederland, collegejaar ’14-’15
Dat is het percentage buitenlandse
eerstejaars bachelor- en masterstudenten
in Maastricht dat een
cursus Nederlands volgt.
50%
Onderwijsraad
en SER pleiten
voor meer internationalisering
Internationalisering krijgt te weinig
aandacht in de strategische agenda voor het
hoger onderwijs en onderzoek. Dat is een
van de belangrijkste kritiekpunten van de
Onderwijsraad op de plannen van minister
Bussemaker voor de komende tien jaar. De
Sociaal-Economische Raad (SER) sluit zich
bij die kritiek aan.
De Onderwijsraad constateert dat de
minister de regionale verankering van hogescholen
en universiteiten benadrukt. Maar
vooral die laatsten opereren daarnaast in een
internationale context. Zo hebben de instellingen
te maken met internationale benchmarks
en standaarden en maken ze deel uit
van internationale netwerken. Bovendien
bewegen veel afgestudeerden zich op een
internationale arbeidsmarkt.
De internationale dimensie komt wel aan de
orde in de strategische agenda, maar volgens
de Onderwijsraad niet prominent genoeg.
Verder vindt de raad de benadering van
internationalisering ‘smal, weinig innovatief,
instrumenteel en vooral vanuit klassieke
aspecten’. Er zou meer aandacht kunnen
worden besteed aan internationalisation
at home en aan de mogelijkheden om een
groter aantal studenten een internationale
oriëntatie mee te geven via digitalisering.
Daarnaast zou de minister bijvoorbeeld
moeten ingaan op verschillen tussen
bachelor- en masteropleidingen en tussen
diverse disciplines bij internationalisering,
aldus de Onderwijsraad.
Op 18 december bespreekt de Tweede Kamer
de strategische agenda. (AZ)
binnen studiestad
buiten studiestad
50%
* Het betreft buitenlandse studenten die hier voor een diploma studeren.
bron: landelijke monitor studentenhuisvesting 2015
november/december 2015 | transfer

studentenpanel
6 kort
Finland: collegegeld voor buitenlandse student
De Finse regering wil collegegeld van minimaal 1500
euro invoeren voor studenten van buiten de EER.
Onderwijsinstellingen zijn vrij om hogere bedragen
in rekening te brengen, meldt University World News.
Als het Finse parlement de plannen goedkeurt, wordt
het per 2016 mogelijk om collegegeld te vragen.
Instellingen zouden daartoe pas op 1 januari 2017 toe
verplicht zijn. Voor studenten die het collegegeld
niet kunnen betalen, moeten ze een beurzensysteem
ontwikkelen.
Opvallend is dat een uitzondering wordt gemaakt
voor studies in het Fins of in het Zweeds. Daarvoor
hoeft niemand collegegeld te betalen. (DV)
‘Ik word hier voorbereid op het werkende leven’
Hoe vinden buitenlandse studenten het om in Nederland te studeren? In elke Transfer gaan drie studenten in op één
aspect daarvan. Deze keer: is studeren in Nederland anders dan ‘thuis’?
nadine holldorf (22)
bachelor environmental
science and sustainable
energies and technologies
avans hogeschool
rita orozco (31)
master creative industries
radboud universiteit nijmegen
zhu yourong (22)
master food technology
wageningen universiteit
Foto’s (vlnr): Robert van den Berge/De Beeldredaktie; Piroschka van de Wouw; Guy Ackermans
“Na elk trimester krijgen we als
studenten de vraag hoe we de vakken
vonden. Hebben we kritiek, dan
wordt er iets veranderd. Dat was ik in
Duitsland niet gewend. Misschien is
het niet helemaal een eerlijke vergelijking,
want ik heb in Duitsland alleen
de middelbare school gedaan. Maar het
valt me op dat je mening hier erg wordt
gewaardeerd. Er is ook minder afstand
tussen studenten en docenten. Als ik
een docent wil spreken, kan ik hem
gewoon opzoeken in zijn kantoor, en
ik mag hem of haar bij de voornaam
noemen – in Duitsland is dat niet
gebruikelijk.”
“De master die ik nu doe, is totaal
anders dan mijn bachelor in Mexico
City. Daar is het hoger onderwijs
minder op onderzoek gericht. Ik was
gewend dat de theorie die ik kreeg,
altijd meteen in verband werd gebracht
met de praktijk, maar mijn huidige
studie is juist superwetenschappelijk.
Vaak vraag ik me af: wat kan ik er
straks in het werkveld mee? Gelukkig
legde een van mijn docenten laatst
wél de link met de praktijk. Terecht,
want er zijn maar zo weinig studenten
die verder gaan in het onderzoek.
Ik wil weten hoe ik de theorie moet
toepassen.”
“De docenten vertellen hier alleen de
essentie, in de rest van de stof moet je
je zelf verdiepen. Ik studeer hier erg
hard. Dat deed ik tijdens mijn bachelor
in China ook wel, maar daar was het
doel anders: het ging er alleen om dat
we het tentamen haalden. De docenten
schetsten geen duidelijk beeld van onze
toekomst.
In Wageningen wordt er juist van
me verwacht dat ik alle kennis die ik
opdoe, kan combineren en inzetten om
problemen op te lossen. Ik word hier
voorbereid op het werkende leven. Als
ik straks afgestudeerd ben, is dat een
voordeel.” (DV)
november/december 2015 | transfer

7
Actieplan vluchtelingen in HO
‘work in progress’
De taskforce die zich bezighoudt met
hoger onderwijs voor vluchtelingen is
er nog niet in geslaagd om een definitief
actieplan vast te stellen. “Vooral
op het gebied van taal is er nog veel
uit te zoeken”, zei Freddy Weima van
EP-Nuffic na afloop van de bijeenkomst
waar besluiten zouden worden
genomen over een actieplan.
De taskforce is een initiatief van Susana
Menéndez, lid van het college van
bestuur van de Haagse Hogeschool en
zelf ooit uit Argentinië gevlucht. Het
ministerie van OCW, de Vereniging
Hogescholen, de VSNU, stichting voor
vluchteling-studenten UAF, EP-Nuffic
en expertisecentrum ECHO voor
diversiteit in onderwijs en arbeidsmarkt
maken er onder meer deel van
uit. In september kwam de taskforce
voor het eerst bijeen.
Er zijn vijf actielijnen. Ten eerste wordt
in kaart gebracht wat de onderwijsvraag
is van vluchtelingen, met name
de groep die al over een verblijfsvergunning
beschikt. ‘Taal is cruciaal’ is de
tweede actielijn. Zowel voor het volgen
van onderwijs als om te integreren en
een baan te kunnen vinden acht de
Taskforce het van
belang dat er snel
wordt gewerkt aan
de taalvaardigheid
van vluchtelingen,
in het Nederlands
en het Engels. Dat
kan via taalcentra,
MOOC’s, serious
games en taalbuddy’s.
Niet alleen voorafgaand
aan de studie,
Vluchtelingen kregen vorig jaar al les via de We Are Here Academy in
Amsterdam.
maar ook tijdens en na de opleiding tieve obstakels, studentenhuisvesting
hebben vluchtelingen begeleiding
en de regelgeving voor het behoud van
nodig. Dat is een ander aandachtspunt uitkeringen.
van de taskforce, net als de waardering In december is de volgende bijeenkomst
van de taskforce. Weima: “Dat
van diploma’s en de erkenning van
competenties. Daartoe heeft EP-Nuffic niet alle problemen binnen twee
een nieuwe landenmodule voor Syrië maanden zijn opgelost lijkt misschien
beschikbaar en extra capaciteit voor teleurstellend, maar sommige zaken
onderwijsvergelijking. De voorlichting zijn complex. Dat alle partijen op
over diplomawaardering in opvangcentra
kan nog beter, aldus Weima. OCW ook, helpt wel.” (AZ)
bestuurlijk niveau aan tafel zitten en
De talloze initiatieven die al bestaan,
wil de taskforce ondersteunen door
Op pagina 26 en 27 vertelt Serkon Heno, vluchteling
uit Syrië en rechtenstudent, zijn verhaal.
een centrale vraagbaak in te richten en
kennis en ervaring te delen. Verder zijn
er nog ‘losse eindjes’ zoals administra
Foto: Mats van Soolingen / Hollandse Hoogte
“ In a divided and unequal world – as
we are witnessing today –, higher
education can open up opportunities
to develop each person’s full talents,
equip graduates to contribute to
economic development and innovation,
and cultivate responsibility to a larger
common good.”
Susana Menéndez, lid van het CvB van de Haagse Hogeschool, tijdens een debat met EU-commissaris Navracsics van
Onderwijs en minister Bussemaker.
november/december 2015 | transfer

8
kort
Een op drie buitenlandse promovendi blijft
Foto: Marc de Haan / Hollandse Hoogte
Tien jaar na de
promotie bevindt 32
procent van de buitenlandse
promovendi
zich nog in Nederland.
Dat blijkt uit onderzoek
van het Centraal
Planbureau (CPB). De
blijfkans van promovendi
is daarmee
vergelijkbaar met die
van masterstudenten,
die het CPB eerder
onderzocht. Op basis
daarvan werd geschat dat buitenlandse studenten
de schatkist misschien wel 740 miljoen euro per jaar
opleveren.
Uit het onderzoek naar promovendi komt naar
voren dat vrouwen vaker blijven dan mannen.
Wetenschappers die promoveren in technische
wetenschappen vertrekken minder snel dan anderen.
Dat geldt ook voor promovendi uit minder ontwikkelde
landen. Duitsland, de Verenigde Staten en het
Verenigd Koninkrijk zijn populaire bestemmingen
voor buitenlandse promovendi die Nederland
verlaten.
Uit een analyse van de gegevens maakt het CPB
ook op dat er een relatie is tussen de blijfkans na de
promotie en de duur van het verblijf in Nederland
voorafgaand daaraan. Als iemand hier al enkele jaren
voor aanvang van het promotietraject aankwam, is
het waarschijnlijker dat die voor langere tijd blijft
dan een promovendus die minder dan een jaar van
tevoren arriveerde.
Bij het onderzoek zijn promovendi die niet in dienst
waren bij een universiteit buiten beschouwing
gebleven.
EP-Nuffic brengt binnenkort nieuwe cijfers naar
buiten over de blijfkans van buitenlandse masterstudenten.
(AZ)
Nederland stabiel in rankings 2015
De Nederlandse universiteiten hebben dit jaar hun
positie in de ranglijsten geconsolideerd. Wel zijn
er veel gedaald in de QS-ranking, door een verandering
van de methodiek. In de ranking van Times
Higher Education (THE) staat Nederland op de vierde
plaats, in de Academic Ranking of World Universities
(ARWU, ook bekend als Shanghai-ranking) op de
tiende.
In de top 200 van de THE-ranking stonden in 2014 elf
Nederlandse universiteiten. Dankzij een flinke stijging
van de Universiteit Twente zijn dat er nu twaalf.
Daarmee bezet Nederland weer de vierde plaats in de
ranglijst van landen met de meeste universiteiten in
de top 200, na de Verenigde Staten, Groot-Brittannië
en Duitsland. Waar vorig jaar de Universiteit Leiden
het hoogste scoorde, is dat nu Wageningen (op 47).
De top 200 van de ARWU telt acht Nederlandse
universiteiten, net als in 2014. De Universiteit
Utrecht is nog steeds de best presterende Nederlandse
universiteit in deze Shanghai-ranking. De
Universiteit Leiden en de Rijksuniversiteit Groningen
zijn de Nederlandse nummers 2 en 3. Vorig jaar was
dat andersom.
Dat de QS-ranking zijn methodiek aanpaste, is in
het voordeel van de technische en meer gespecialiseerde
universiteiten, zoals de TU Eindhoven en de
Universiteit Twente. In de Nederlandse top 3 staan de
UvA, de TU Delft en de Universiteit Utrecht. (DV)
correctie
In Transfer 1 (jaargang 23) wordt in het artikel ‘De
donkere kanten van een jaar in Nederland’ gesproken
over het strikte karakter van NFP. Instellingen hebben
echter de vrije hand in het boeken van tickets en de
datum van vertrek na het afronden van de studie.
Ook zijn er inmiddels normbedragen en wordt er niet
meer afgerekend op daadwerkelijk gemaakte kosten.
november/december 2015 | transfer

9
Kennisinstellingen willen prominente rol in
ontwikkelingssamenwerking
Ondersteun langdurige internationale
samenwerking en maak kennis
onderdeel van economische diplomatie.
Die oproep doen de Vereniging
Hogescholen en de VSNU in hun gezamenlijke
visie op global development,
getiteld ‘Knowledge for All’.
De universiteiten en hogescholen
blijven graag een bijdrage leveren aan
de wereldwijde ontwikkelingsinspanningen
van Nederland, zo schrijven zij.
Om de opbouw van hoger onderwijs
en onderzoek in arme landen te ondersteunen,
en de economische ontwikkeling.
Maar ook in hun eigen belang.
Ze verwerven zo zelf nieuwe kennis en
hun studenten, staf en onderzoekers
worden betrokken bij mondiale problematiek.
De hogescholen en universiteiten zien
mogelijkheden voor internationale
samenwerking in het kabinetsbeleid
en de Sustainable Development Goals
van de Verenigde Naties. In de visie
noemen ze vier voorwaarden om die
mogelijkheden optimaal te kunnen
benutten.
Om te beginnen willen de kennisinstellingen
minder kennisoverdracht en
meer co-creatie van kennis. Niet alleen
met partnerinstellingen,
maar ook
met bedrijven en
maatschappelijke
organisaties. En
op zo’n manier,
dat de internationale
samenwerking
aansluit bij
het internationaliseringsbeleid
van
de betreffende
Handelsmissie in Noord-Afrika
Nederlandse universiteit of hogeschool. voorwaarde, een toegankelijker kennissysteem,
sluit hierbij aan. Het moet
Daarbij is het van belang dat er gelegenheid
is om voor een langere periode eenvoudiger worden om de juiste
samen te werken. Dat kan nu niet
partners te vinden en om ervaringen
binnen NICHE, het door het ministerie te delen, bijvoorbeeld over nieuwe
van Buitenlandse Zaken gefinancierde samenwerkingsvormen. In het visiestuk
worden al enkele goede voor-
programma waarbij Nederlandse kennis
en expertise wordt ingezet om het
beelden geschetst.
beroeps- en hoger onderwijs in partnerlanden
te ondersteunen. NICHE-
van onderwerpen die aan de orde
‘Knowledge for all’ bevat ook een lijst
projecten zijn na twee tot vier jaar
moeten komen om de gewenste rol in
voorbij.
ontwikkelingssamenwerking vorm te
Het kabinet zet in op een combinatie geven. Een daarvan is de financiering
van hulp en handel. Kennis mag daarbij van IO-instellingen, zoals Unesco-IHE
niet buiten beschouwing blijven als en het International Institute of Social
exportproduct, vinden de instellingen.
Zij willen daarom graag mee ministerie van OCW en blijkt kwets-
Studies (ISS). Het budget komt van het
met handelsmissies. En de vierde
baar bij bezuinigingen. (AZ)
Foto: Ton Koene/HH
agenda
datum organisator evenement locatie meer informatie
2–3 dec
The Observatory on
Borderless Higher
Education
The New Landscape of HE: Pathways,
partnerships & performance
Londen
www.obhe.ac.uk/what_we_
do/events/
3 dec NVAO en ECA
National Implementation of the
European Approach for Quality
Assurance of Joint Programmes
Den Haag
www.nvao.net/actueel/agenda
10 dec ACA
The international refugee crisis. What
role for European higher education?
Brussel
www.aca-secretariat.be/
26 jan PIE en EP-Nuffic
Managing Capacity Development
Projects: Learning from Practical Cases
Den Haag
www.pieonline.nl/pie-agenda
november/december 2015 | transfer

10 nederland en europa
fried kramer, directeur neth-er:
‘EU-voorzitterschap lijkt gemiste
kans te worden voor HO’
Het vorige EU-voorzitterschap van Nederland vormde de aanleiding om
Neth-ER op te richten. De organisatie die het Nederlandse kennisveld
vertegenwoordigt in Brussel, bestaat nu bijna tien jaar. Sinds 2013 bereidt
Neth-ER het aanstaande Nederlandse EU-voorzitterschap voor. Daar was meer
uit te halen geweest voor het hoger onderwijs, denkt directeur Fried Kramer.
november/december 2015 | transfer

11
Foto: Philippe Pernet
Een conferentie begin dit jaar, dát was het grootste
succes uit het bestaan van Neth-ER, zegt Fried
Kramer zonder enige aarzeling. Tijdens die bijeenkomst
werd een position paper van Neth-ER overhandigd
aan de Europees commissarissen van Onderwijs
en van Onderzoek, en minister Bussemaker
verzorgde de keynote speech. “Enkele maanden
na hun aantreden was dat het ideale moment om
voeding te geven aan de commissarissen”, legt
Kramer uit. Maar meer nog dan de timing verklaart de
inhoud waarom hij dit zo’n succes vond. “De leden
van Neth-ER waren erin geslaagd om, vooruitlopend
op het Nederlandse EU-voorzitterschap, aan te geven
wat voor het brede Nederlandse kennisveld de prioriteiten
zijn en hoe Nederlandse kennis kan bijdragen
aan de Europese uitdagingen. En dat is heel lastig als
je leden zó divers zijn, met een achterban variërend
van het middelbaar beroepsonderwijs tot de wetenschap.”
Het op één lijn krijgen van de leden [zie kader] is in
eerste instantie de taak van het Neth-ER-bestuur,
voegt Kramer meteen toe. Hij heeft daarin slechts een
ondersteunende rol, maar het is wel van groot belang
voor hem en zijn collega’s. “In de ontwikkeling van
Neth-ER is dat best wel een zoektocht geweest”,
vertelt de directeur in zijn kamer van waaruit hij –
langs een blauwe vlag met gele sterren – zicht heeft
op het gebouw van het Europees Parlement.
Eén boodschap
De organisatie probeert soms juist bloot te leggen
waar de belangen botsen. “Wij hebben de afgelopen
jaren, als wij zagen dat Europees
beleid zich aan het ontwikkelen
was, geprobeerd expliciet te
benoemen waar het gaat wringen
voor onze leden. En te bespreken
hoe we daarmee omgaan, zodat
het Nederlandse kennisveld min
of meer één boodschap had richting
het Europees Parlement en de
Europese Commissie. En, vergis je niet, óók richting
Den Haag. Want je kunt nog zo vaak lobbyen in
Brussel – als de Nederlandse overheid niet weet welke
belangen het kennisveld voor ogen heeft, dan kan
Den Haag in de instructies voor de onderhandelingen
in Brussel een heel ander signaal laten horen.”
Bij de voorbereiding van Erasmus+, het Europese
programma voor onderwijs, jeugd en sport, waren
er zulke uiteenlopende belangen. Aanvankelijk
“We krijgen steeds beter
op het netvlies van de
kennisinstellingen welke
kansen er liggen in Europa”
Netherlands house
for Education and Research
Neth-ER, wat staat voor ‘Netherlands house for
Education and Research’, werd in 2006 opgericht,
nadat OCW tijdens het vorige Nederlandse
EU-voorzitterschap vaststelde niet voldoende aangesloten
te zijn in Brussel. De vereniging heeft elf
leden: EP-Nuffic, MBO-raad, Vereniging Hogescholen,
VSNU, KNAW, NWO, TNO, NFU (universitair medische
centra), ZonMw (gezondheidsonderzoek), LSVb en ISO.
Deze organisaties zijn allemaal vertegenwoordigd in
het bestuur. Het bureau bestaat inmiddels uit zeven
medewerkers, aangevuld met enkele trainees en stagiairs.
(AZ)
werd er te weinig geld beschikbaar gesteld voor het
middelbaar beroepsonderwijs, vertelt Kramer, en
kon die sector niet meedoen in knowledge alliances
(partnerschappen tussen onderwijsinstellingen en
bedrijven). Via amendementen is daar verandering
in gebracht. “De invloed van Neth-ER is aantoonbaar
in Erasmus+, en bij het onderzoeksprogramma
Horizon2020”, zegt de directeur. “Wij kunnen de
passages aanwijzen waar de nieuwe tekst afwijkt van
de oude tekst, mede dankzij onze lobby.”
Wat de leden van Neth-ER voor ogen hadden met
hun position paper, lijkt uit te komen. Tijdens het
EU-voorzitterschap zal het ministerie van OCW
een conferentie organiseren over
skills, een van de vastgestelde
prioriteiten. Maar Kramer is niet
helemaal tevreden. “De conferentie
zoomt vooral in op de vaardigheden
in het middelbaar beroepsonderwijs.
Terwijl zowel de VSNU als
de Vereniging Hogescholen zegt:
ook voor ons is dit een interessant
thema. Neem een vaardigheid als ondernemerschap –
die is ook bruikbaar in het hoger onderwijs.”
Discussie
Een gemiste kans, vindt Kramer, die ook in breder
opzicht van mening is dat Nederland met wat meer
brutaliteit waarschijnlijk meer uit het voorzitterschap
zou kunnen halen voor het hoger onderwijs. Online
onderwijs, onderdeel van Neth-ER’s prioriteit ‘digi-
november/december 2015 | transfer

12
talisering van kennis’, zou tijdens het Nederlandse
voorzitterschap expliciet aan de orde komen op de
hogeronderwijsagenda. Maar de omvang daarvan
werd vorige maand duidelijk ingeperkt. “OCW had
blijkbaar een ander standpunt dan Brussel”, concludeert
Kramer.
Nieuwe voorzitter:
Sander van den Eijnden
Sander van den Eijnden, voorzitter van het college
van bestuur van de Open Universiteit, is vanaf 1 januari
de nieuwe voorzitter van Neth-ER. Hij volgt Frans
van Vught op. Van den Eijnden was van 2005 tot 2012
algemeen directeur van de Nuffic. Voor die tijd werkte
hij onder meer bij het ministerie van OCW. (AZ)
Nederland zal tijdens het voorzitterschap ondersteunend
zijn aan de moderniseringsagenda waaraan de
Commissie werkt. Naast digitalisering is de rol van de
kennisinstelling in de regio en burgerschap daarvan
onderdeel. Verder verwacht Kramer dat het in de
eerste helft van 2016 veel over open access zal gaan.
“Hoe om te gaan met de toegang tot onderzoeksdata
wordt nog een behoorlijke discussie; ik denk ook
tijdens het voorzitterschap.”
Tot volgend jaar zomer kunnen de medewerkers
van Neth-ER niet langer dan een week aaneen verlof
nemen. Ze zijn nu druk met inventariseren welke
kennisinstelling wat wil organiseren en met welke
Brusselse kopstukken erbij – waarbij rekening moet
worden gehouden met de perioden dat het Europees
Parlement in Straatsburg vergadert. Een kalender vol
met showcases voor het Nederlandse kennisveld, zo
zou Kramer de bijdrage van het kennisveld aan het
EU-voorzitterschap graag zien. “Met dit pand als een
soort duiventil, waar iedereen in- en uitloopt.”
De achterban van de leden weet het kantoor steeds
beter te vinden, merkt de directeur. In de beginjaren
was dat anders. “Toen zaten we hier min of meer te
wachten tot onze leden daadwerkelijk gebruik van
ons zouden maken. Terwijl zij dachten: mooi, dat
kantoor is er en gaat voor ons aan het werk, en wij
gaan over tot de orde van de dag in Nederland.”
Netvlies
Kramer en zijn collega’s publiceerden tientallen
berichten per week, over alles wat maar enigszins
verband hield met onderzoek, innovatie en onderwijs.
“We waren daar zo druk mee, dat we zelf niet
eens meer konden aangeven aan onze leden wat voor
hen de betekenis was van wat er in Europa gebeurde
en hoe ze daarmee hun voordeel konden doen.”
Zo’n vijf jaar geleden werd daarom besloten het
aantal dossiers te beperken en zich te concentreren
op wat voor de leden werkelijk van belang is. “Ik heb
toen tegen mijn team gezegd: ‘wij gaan onszelf uitnodigen
bij de instellingen in Nederland, om te horen
wat daar speelt. Bel op of je kunt langskomen om bij
te praten over Europa, uit te leggen welke ontwikkelingen
wij zien en te onderzoeken wat de internationale
strategie is van de instelling.’ En doordat wij
veel in Nederland zijn, merken we dat we steeds beter
op het netvlies van de kennisinstellingen krijgen hoe
belangrijk Europa is en welke kansen er liggen.”
Voor hogescholen is bijvoorbeeld nog veel winst te
behalen, zegt Kramer. “De Vereniging Hogescholen
heeft eens verzucht: ‘Help ons met vraagarticulatie.
Wij weten niet welke vragen we moeten stellen om
goed internationaal te werken’.” Sommige hogescholen
kiezen speerpunten die op de regio zijn
gericht en gebruiken ook de taal die in de regio wordt
herkend, legt Kramer uit, maar waar ‘Brussel’ niets
van begrijpt en daardoor ook niets mee kan. “Als een
ambtenaar hier een mededeling moet opstellen over
voedsel, zal hij snel aan deskundigen uit Wageningen
denken. Want Wageningen is food. Ik probeer
bestuurders van hogescholen ervan te overtuigen dat
zij zich ook op zo’n manier moeten profileren, om
eenvoudiger te kunnen aansluiten bij internationale
consortia.”
Ook de komende tien jaar is er nog genoeg werk aan
de winkel voor Neth-ER, denkt de directeur. “Ons
zendingswerk blijft doorgaan.”
annelieke zandvliet
november/december 2015 | transfer

13
opinie
‘Maak vluchteling
ambassadeur
van Nederland
Kennisland’
Vluchtelingen uit het Midden-
Oosten zullen ons voor langere tijd
gezelschap houden en daar gaan we
het beste van maken. Peter van der
Hijden is blij dat het Nederlandse
onderwijs deze aanpak heeft
gekozen. Hij wijst op de voordelen
die de vluchtelingen Nederland en
Europa kunnen bieden.
Talloos zijn de initiatieven voor
vluchte lingen,van vrijwilligers en
instellingen in het hele land. Moties en
Kamerbrieven gaan in dezelfde richting.
Ze sluiten allemaal aan bij een
onderliggende trend van pragmatisme
die ook elders in Europa zichtbaar is.
De Europese Commissie heeft een
overzicht gepubliceerd van ideeën hoe
Erasmus+ kan helpen om vluchtelingen
te integreren in het onderwijs
op verschillende niveaus.
Dat zal inspanning vergen, maar ook
vruchten afwerpen. Migranten dragen
bij aan de economische, demografische
en sociale ontwikkeling van een land.
De Verenigde Staten zijn daarvan een
extreem voorbeeld. China ook, met de
grote trek naar de stad die al decennia
aanhoudt.
Bouwend Nederland is verheugd over
de stimulans veroorzaakt door de
vluchtelingenstroom. Universiteiten
en hogescholen kunnen dat ook zijn.
Zij hebben belang bij het goed integreren
van deze studentenpopulatie.
De vergelijking met ‘Nederland
Transportland’ dringt zich op. Er zit
winst in het toevoegen van waarde
aan producten en diensten die via
Nederland de wijde wereld ingaan.
Dat geldt ook, oneerbiedig gezegd,
voor mensen die – om wat voor reden
dan ook – ons koninkrijk aandoen:
Nederland als transitieland.
“Mensen die hier vandaan de
wijde wereld in gaan, leveren
Nederland winst op”
Het toevoegen van waarden/kennis/
kunde/vaardigheden aan personen
is de kern van het verdienmodel van
Nederland transitieland. Over de status
van personen beslissen verdragen. En
dat mag best streng zijn, of leiden tot
een tijdelijke verblijfsstatus. Hoe dan
ook is het belangrijk om de proceduretijd
te benutten om van de binnenkomer
een ‘ambassadeur van Nederland
Kennisland’ te maken.
Ook een kortstondig verblijf leidt tot
sociale, culturele en economische
banden. We zien dat bijvoorbeeld bij
Erasmusstudenten. Ook een vluchtelinge
die ons land verlaat met een vers
hbo-diploma op zak, zal de rest van haar
leven deze band koesteren.
Nu kunnen we eindelijk ook onze bejubelde
erkenning van eerder verworven
competenties toepassen op een substantiële
groep mensen die zichzelf aandient.
Enige relativering is daarbij op
zijn plaats. Elke tien jaar wordt in
Nederland een bekwaam chirurg
ontmaskerd met enkel een propedeuse
op zak. Hoeveel minuten zouden drie
architecten eigenlijk nodig hebben om
in een Skype-interview hun gesjeesde
collega uit Homs te ontmaskeren?
Vervolgens kunnen ze hem een stageplek
aanbieden – crowd assessment op
menselijke maat.
Met dit alles kunnen we vooruitlopen
op een integrale Europese migratiepolitiek,
die een oplossing biedt voor noden
elders in de wereld en goed is voor
evenwicht alhier. Met liefst een grote
rol voor onderwijs: ‘Europe, Graduate
School Of The World’. Het Nederlandse
EU-voorzitterschap heeft alvast een
mooi dossier om de tanden in te zetten!
peter van der hijden
Peter van der Hijden is internationaal hogeronderwijsconsulent
te Brussel. Hij bedacht, samen
met Olga Wessels en Sebastiaan den Bak van
Neth-ER, het idee van een virtuele ‘Lampedusa’-
universiteit voor vluchtelingen.
november/december 2015 | transfer

14
nederland en europa
ho-vertegenwoordigers in brussel over hun werk
‘Iedereen kijkt naar de
Brusselse geldpotten’
Foto’s (vlnr): Studio Max Koot, Wilfried Scholtes/ Beeldveld, Guy Ackermans
‘Wat wij doen, is een
soort intelligence’
marjolein van griethuysen
erasmus universiteit rotterdam
voormalig directeur European Affairs & Innovation
“In 2007 ging ik voor de Erasmus Universiteit werken.
Lobbyen vind ik een verkeerd woord, alsof ik stofzuigers
verkoop. Het gaat erom de dialoog te verrijken
tussen onderzoekers en de Europese Commissie, en
om invloed te krijgen op beleid, zoals de wetteksten
van programma’s als Erasmus+ en Horizon2020. Daar
komen uiteindelijk zakken met geld aan te hangen.
Het belangrijkste is dat je als universiteit niet geïsoleerd
bent. Je moet zo snel mogelijk partners zoeken
voor je eigen onderzoekers. Het is een soort intelligence.
Als je op straat iemand tegen het lijf loopt, kun
je in drie tellen veel nieuwe informatie uitwisselen.
Ik zat fulltime in Brussel en was ongeveer vier keer
per maand in Rotterdam. Daar organiseerde ik maandelijks
een EU-lunchdebat waardoor ik ook actuele
kennis mee terug kon nemen naar Brussel.
Je kunt daar heus iets betekenen. In oktober 2014
kwam commissievoorzitter Jean-Claude Juncker met
een plan tegen werkloosheid. Daarvoor wilde hij geld
uit onderzoeksprogramma’s gebruiken. Wij hebben
toen tegen de Nederlandse permanente vertegenwoordiging
gezegd: ‘Alsjeblieft, laat de onderzoeksfondsen
ERC en Marie Sklodowska-Curie Actions
intact, die zijn belangrijk voor de onderzoekers.’
Dat heeft men meegenomen in gesprekken met de
Commissie. Met resultaat. Dat kwam heus niet alleen
door ons, maar toch.
Sinds 1 augustus is de Erasmus Universiteit gestopt
met de Brusselse vertegenwoordiging. Dat komt
door een zware bezuiniging, en door herijking van
het internationale beleid. Maar ik sluit niet uit dat we
weer terugkomen.”
‘Ik kijk of een
voorstel aansluit
bij het
Brusselse jargon’
annejet goede
strategic board delta region, netwerkorganisatie
in zuidwest-nederland
EU-liaison Education, Research and Innovation
“Je kunt als kennisinstelling nog zulke waardevolle
expertise hebben; als de bewoording van je voorstel
niet past bij wat Brussel zoekt, loop je die subsidie
mis. Ik zie mezelf als adviseur, ik kijk onder meer of
een subsidievoorstel aansluit bij het Brusselse jargon.
Ik werk in onze regio voor het ROC West-Brabant en
de hogescholen Avans en NHTV. Namens hen speur
ik naar de beste netwerken en subsidieprogramma’s
in Brussel. We werken samen met overheid en
bedrijfsleven.
Ik doe dit werk pas sinds driekwart jaar. Ik vind
het belangrijk om eerst de onderwijsinstellingen
en de regio goed te leren kennen, daar steek ik veel
tijd in. Ik ben ongeveer tweederde van mijn tijd in
Nederland, eenderde in Brussel. Daar hebben we een
werkplekje bij Neth-ER.
In de praktijk ben ik veel bezig met speerpunten van
onze regio: logistiek, maintenance en de biobased
economy. Een recent succes is dat we een subsidie
hebben gekregen om applicatiecentra in onze regio
te professionaliseren. Dat zijn centra waar het
midden-en kleinbedrijf nieuwe ideeën kan testen,
bijvoorbeeld een nieuwe manier om organische
afvalstromen als bietenresten te recyclen. Die ideeën
gaan we delen met andere EU-lidstaten. Wie weet
waar dat weer toe leidt.”
november/december 2015 | transfer

15
Brussel staat bekend als lobbyparadijs. Ook de
Nederlandse universiteiten en hogescholen zijn er volop
aan het werk. Ze zoeken invloed op beleid en gaan op
jacht naar subsidies. Vier vertegenwoordigers uit het
Nederlandse hoger onderwijs vertellen.
Wie & wat in Brussel
Neth-ER: Het Netherlands house for Education
and Research, de vertegenwoordiging van het
Nederlandse kennisveld in Brussel.
Horizon2020: Het programma van de
Europese Commissie om Europees onderzoek
en innovatie te stimuleren. Budget: 80
miljard euro voor de periode 2014–2020.
Erasmus+: het Europese subsidieprogramma
voor onderwijs, jeugd en sport. Budget: 14,7
miljard euro voor de periode 2014–2020. (EB)
‘We hebben
al zeventig
Horizon2020-
projecten
binnengehaald’
peter jongebloed
wageningen ur
Senior advisor and manager EU office
“In Wageningen hebben we een EU office als onderdeel
van Wageningen International. We werken er
met z’n vijven, ikzelf fulltime, de anderen werken
ook deels bij een van de onderdelen van Wageningen
UR. Dat is verstandig, ik wil niet dat we in een
ivoren toren zitten. Ik geloof er ook niet in om
continu een lobbyist in Brussel te hebben; het is
belangrijk om voeling te houden met de eigen organisatie.
Zelf ben ik zo’n 70 procent van mijn tijd in
Wageningen.
In Wageningen ondersteunen we onderzoekers bij
het schrijven van onderzoeksvoorstellen, en organiseren
we cursussen over de Europese programma’s,
met een focus op Horizon2020. We hebben tot nu
toe zo’n zeventig Horizon2020-projecten binnengehaald,
maar de concurrentie is gigantisch. Iedereen
zit naar die Brusselse geldpotten te kijken.
Een ander deel van mijn taak is de coördinatie van de
Wageningen-lobby in Brussel. Het is van strategisch
belang om het geluid van Wageningen UR in Brussel
te laten horen, samen met nationale en internationale
partners. We willen de Europese Commissie laten
zien hoe wij kunnen bijdragen aan de implementatie
van Europees beleid en het oplossen van grote maatschappelijke
uitdagingen.”
‘Op onze
Brusselse campus
heb je iedereen bij
elkaar’
vivianne heijnen
maastricht university
Head Campus Brussels
“Wij zijn in Brussel op een unieke manier vertegenwoordigd,
omdat we hier een eigen campus hebben.
We bieden werkplaatsen, vergaderruimtes en conferentiezalen
voor medewerkers, studenten en alumni.
Het afgelopen jaar zijn hier meer dan honderd activiteiten
georganiseerd, uiteenlopend van kleine vergaderingen
tot grote conferenties.
Voor onderzoekers zijn we een belangrijk platform,
ze kunnen bijvoorbeeld bijeenkomsten voor
consortia bij ons organiseren. Als onderzoekers een
subsidievoorstel willen doen, moeten ze daarvoor
partners uit verschillende landen en mensen van de
Commissie bij elkaar hebben. Dat kan hier.
Een ander doel van de campus is postacademisch
onderwijs aanbieden. Er zijn in Brussel veel young
professionals die daar behoefte aan hebben. We organiseren
kortere cursussen en masterclasses, maar ook
volledige PhD-programma’s voor mensen die naast
hun baan in Brussel willen promoveren.
Voor de universiteit hebben we een ambassadeursfunctie.
We denken inhoudelijk mee met onderzoekers
die hier iets willen organiseren, maar we
kunnen met ons team van vier man ook helpen met
praktische zaken en PR. En ik probeer als hoofd van
de campus natuurlijk overal mijn ogen en oren open
te houden voor de universiteit.”
elleke bal
november/december 2015 | transfer

16
nederland en europa
succesvol subsidie aanvragen voor een strategisch partnerschap
Leren van feedback en foc
Studenten voor het hoofdgebouw
van University College Roosevelt
Foto: University College Roosevelt
Erasmus+ behelst niet alleen beurzen, maar ook subsidies voor strategische
partnerschappen. Nederland doet het goed bij dit relatief nieuwe fenomeen.
Herman Tak, coördinator van een van de partnerschappen die in 2015 zijn
gehonoreerd, vertelt over de totstandkoming van zijn subsidieaanvraag.
Eerlijk gezegd schrok hij een beetje, toen hij hoorde
dat ‘zijn’ aanvraag was toegekend. Na twee eerdere
afwijzingen hield Herman Tak er rekening mee dat
het ook dit keer niet zou lukken. Bovendien: “Ik
besefte dat er een hoop extra werk aan zat te komen”,
zegt hij. “En dat blijkt ook te kloppen. Alle betrokken
docenten hebben al een vol programma, want binnen
de Liberal Arts & Sciences-programma’s wordt intensief
onderwijs gegeven, en daar komt onderzoek nog
bij. Maar het feit dat we de subsidie hebben gekregen,
is een grote stimulans om een mooi project uit te
voeren. En we hebben de taken goed verdeeld.”
Tak is coördinator van het project dat dit jaar de
hoogste ogen gooide van alle aanvragen voor strategische
partnerschappen binnen Erasmus+. Het
project heet The best Liberal Arts and Science Teaching
Expanded and Reinforced, is een samenwerking van
zes University Colleges en richt zich op de uitbreiding
en versterking van Liberal Arts and Science
(LAS)-programma’s. In het hoger onderwijs, vooral
in de bachelorprogramma’s, wordt studenten onvoldoende
creativiteit en te weinig innovatief vermogen
bijgebracht, is het achterliggende idee. Het interdisciplinaire
LAS-onderwijs kan dat veranderen,
door academische vaardigheden te stimuleren en
studenten out of the box te laten denken. Binnen het
november/december 2015 | transfer

17
ussen op concrete punten
project worden drie pijlers ontwikkeld: richtlijnen
voor het invullen van de LAS-programma’s, een
praktische ‘Teaching Training Kit’ en tot slot richtlijnen
voor undergraduate research met daarbij best
practices in zulk onderzoek.
Isolement
Behalve het University College Roosevelt (UCR)
in Middelburg, waaraan Tak zelf is verbonden als
associate professor Europese antropologie, zijn bij
Strategische partnerschappen
en Knowledge Alliances
Strategische partnerschappen zijn internationale samenwerkingsprojecten,
gericht op innovatie. Ze maken deel uit van het zeven jaar
durende Erasmus+-programma, dat op 1 januari 2014 van start ging.
Elk project moet gericht zijn op het oplossen van vraagstukken die
een rol spelen in een of meer onderwijssectoren, en de samenwerkingsverbanden
moeten bestaan uit minimaal drie organisaties uit
drie verschillende Erasmus+-programmalanden. De looptijd kan variëren
van 24 tot 36 maanden. Elk partnerschap kan maximaal 150.000
euro per jaar aanvragen, dus maximaal 450.000 voor een project.
Voor de ronde van 2015 ontving het Nationaal Agentschap Erasmus+
in Nederland 41 ontvankelijke aanvragen, waarvan er 29 voldoende
punten scoorden om in aanmerking te komen voor subsidie.
Uiteindelijk werden de zeven aanvragen met de meeste punten gehonoreerd,
waarmee het budget van circa 2.500.000 volledig wordt
benut.
Behalve de strategische partnerschappen kent het Erasmus+programma
ook Knowledge Alliances: sectoroverstijgende partnerschappen
tussen instellingen voor hoger onderwijs en ondernemingen.
Waar de strategische partnerschappen op nationaal niveau –
dus: decentraal – worden aangevraagd, gebeurt dat bij de Knowledge
Alliances centraal, in Brussel. Anders dan bij de strategische partnerschapen
speelt het bedrijfsleven in deze tweede variant per definitie
een rol. Het doel van de Alliances is om creativiteit, innovatie en
ondernemerschap te bevorderen door middel van innovatieve, multidisciplinaire
leerbenaderingen en kwalificaties. Van de tweehonderd
aanvragen werden er acht toegekend. Daaronder zijn geen aanvragen
uit Nederland. (DV)
het partnerschap ook betrokken de Universiteit
Leiden, onderwijsinstellingen in Slowakije, Groot-
Brittannië en Letland, en Ecolas, het in Slowakije
gevestigde netwerk van LAS-colleges. Het initiatief
voor de samenwerking kwam van Ecolas en het UCR.
Tak kende Ecolas al goed, omdat hij als antropoloog
veel in Centraal-Europa komt. Maar ook met de
andere partners was er al vrij intensief contact. “De
LAS-colleges vormen een sterk netwerk. Iedereen die
we spraken was enthousiast om mee te doen. Niet zo
gek: de LAS-colleges zitten binnen de universitaire
wereld in een isolement, omdat we zo anders, multidisciplinair,
werken.”
De subsidie die aan het project is toegekend – 275.448
euro – wordt verdeeld over vier taakgroepen, waaronder
degene die, vanuit het UCR, het project
aanstuurt. Reiskosten (34.500 euro) maken een
substantieel deel van het budget uit, al wordt er
volgens Tak vooral gecommuniceerd via Skype en
e-mail. “De meeste reiskosten zijn gerelateerd aan
multiplier events.” De andere drie taakgroepen, die
net als de hoogleraren zijn verdeeld over de onderwijsinstellingen,
hebben te maken met de drie pijlers
van het project. Hoogleraren van de verschillende
onderwijsinstellingen ontwikkelen de richtlijnen
voor het opzetten van een kwalitatief hoogwaardig
LAS-college. Ze stellen een Teaching Training
Kit samen, waarin staat wat nodig is om goed
LAS-onderwijs te geven. “De manier van lesgeven
aan LAS is bijvoorbeeld veel interactiever en kleinschaliger,
en je wordt als docent geacht je cursus doorlopend
verder te ontwikkelen en te actualiseren.”
En dan is er nog de derde pijler: het onderzoek. “We
willen studenten de mogelijkheid geven onderzoek
te doen. In het vierde semester van hun studie zijn
studenten vaak al heel goede onderzoekers, doordat ze
zo’n brede basis hebben. Maar zoals je niet een beetje
zwanger kunt zijn, kun je ook niet een beetje onderzoek
doen: de bachelorthesis mag echt iets voorstellen.
Daarom willen we de best practices op een rij zetten.”
Veel minder kosten
Dat ‘zijn’ partnerschap het goed deed bij de beoordelaars
van de aanvragen, begrijpt Tak wel. “We
focussen op drie concrete punten, die allemaal
specifiek te maken hebben met LAS. Lesgeven krijgt
november/december 2015 | transfer

18
al in allerlei samenwerkingsprojecten aandacht,
doceren in LAS niet. En laten we eerlijk zijn: LAS
is een voorbeeld van goed universitair onderwijs,
dat ook nog eens veel minder kost
dan regulier onderwijs. Studenten
betalen bovenop het collegegeld
een International Fee, maar ze
krijgen daarvoor meer contacturen,
beter onderwijs en huisvesting.
We hebben veel minder kosten
voor personeel en gebouwen, er is
bijvoorbeeld geen mensa. En daardoor
kunnen we ons budget voor
het overgrote deel daadwerkelijk aan onderwijs en
onderzoek besteden.” Ook, zegt hij, zal het hebben
“De eerste keren waren
we niet precies genoeg
geweest, en hadden het
niet aansprekend genoeg
opgeschreven”
bijgedragen aan het succes dat er instellingen uit
Centraal-Europa meedoen, terwijl het universitair
onderwijs doorgaans ‘erg Amerikaans en Brits georiënteerd
is’.
Maar Tak geeft eerlijk toe dat de
aanvragers ook hebben geleerd van
hun ‘fouten’: dit was hun derde
poging, de eerste twee aanvragen
werden niet toegekend. “Bij die
eerste twee maakte undergraduate
research nog geen onderdeel uit van
het plan. Ten tijde van de eerdere
aanvragen was een website over
LAS-onderwijs ook onderdeel van het plan, maar
dat vonden we bij nader inzien van ondergeschikt
belang.” De feedback van de eerdere keren was
leerzaam, zegt Tak. “We waren niet precies genoeg
geweest, en hadden de aanvraag niet aansprekend
genoeg opgeschreven. De dean van het UCR, Barbara
Oomen, heeft de tekst heel goed geredigeerd.”
Afgestudeerden van het
University College Roosevelt
Foto: University College Roosevelt
Grote stimulans
Hoe belangrijk het project volgens Tak ook is – “Ik
geloof dat goed LAS-onderwijs voor heel veel
studenten geschikt is, want het geeft hun de gelegenheid
onderzoek te doen tijdens de bachelor en het
risico van een verkeerde studiekeuze is veel kleiner”-
zonder de mogelijkheid van de strategische partnerschappen
was het project waarschijnlijk niet van de
grond gekomen, zegt hij. “De subsidie is een grote
stimulans. Kleine instellingen kunnen er een contract
van verlengen, of iemand van aannemen.”
Voor wie overweegt ook een strategisch partnerschap
te beginnen, heeft Tak enkele adviezen. Te
beginnen met: neem er de tijd voor. “Het opstellen
van een goede aanvraag doe je niet in een paar weken.
Je moet niet alleen helder op een rijtje hebben wat je
wilt gaan doen, je moet het ook weten te verkopen.”
Lukt het niet in één keer, niet getreurd: “Leer ervan,
je hebt veel aan de feedback die je krijgt. Alleen dat
is al een goede reden om een aanvraag te doen.” Ook
belangrijk: wees ervan doordrongen dat ieder land
en ieder onderwijssysteem anders zijn. “In Italië
werken de universiteiten enorm bureaucratisch en is
een samenwerking moeilijk te realiseren. Het Poolse
onderwijssysteem is juist erg toegankelijk, maar daar
is het zaak mensen niet te direct te benaderen. Zorg
dat je de universiteiten en culturen waarmee je wilt
werken, écht kent.”
dorien vrieling
november/december 2015 | transfer

19
in business
Mensen uit het bedrijfsleven
over de waarde van buitenlandse
studie-ervaring
marloes michon
vice president hr bij
shell benelux/france
‘Waarom iemand bepaalde keuzes maakt, dát is boeiend’
Foto Marloes Michon: Henriëtte Guest Foto: Shell
Met buitenlandse studie-ervaring
op je cv vind je sneller een baan.
Hoe denkt het bedrijfsleven zelf
over dat idee? Marloes Michon
is vice president HR bij Shell
Benelux/France.
Wil je kunnen werken in een internationaal
georiënteerd bedrijf, dan
heb je volgens Marloes Michon maar
één ding nodig. Nee, ze doelt niet op
buitenlandervaring. “In een bedrijf
als Shell, waar alleen al in Nederland
mensen van 96 verschillende nationaliteiten
werken, moet je open staan
voor andere culturen. Je hebt een
diverse mindset nodig.” Wie geïnteresseerd
is in hoe mensen met een
andere achtergrond denken, oordeelt
namelijk minder snel, en is zich meer
bewust van zijn éigen achtergrond. “Zo
iemand weet dat hij, net als iedereen,
beïnvloed is door zijn cultuur.”
Zo’n instelling heb je, of die heb je
niet, zegt Michon. En dat is precies de
reden dat ze buitenlandervaring bij een
sollicitatiegesprek niet het belangrijkste
onderwerp vindt. “Een expat kan een
behoorlijk gesloten manier van denken
hebben, en iemand die nauwelijks heeft
gereisd, kan enorm open staan voor
andere culturen.” Sta je ervoor open,
dan komen de ‘internationale competenties’
die je tijdens een studie in het
buitenland kunt opdoen, vanzelf. Neem
haar eigen geschiedenis: Michon heeft
nooit in het buitenland gestudeerd,
maar heeft in haar carrière enorm veel
met buitenlandse collega’s gewerkt.
Aan de bar hangen
Maar wat zegt het over iemands instelling
als diegene er niet voor kiest om
ook buitenlandse studie-ervaring op te
doen? Hoort studeren in het buitenland
er anno 2015 niet gewoon bij? “Nee”,
zegt Michon. “Iemand moet net de
gelegenheid hebben gehad, of de kans
hebben gegrepen. Je sluit een heleboel
getalenteerde mensen uit als je selecteert
op buitenlandervaring. Bovendien
is het net zoiets als lidmaatschap van
een studentenvereniging: de ervaring
op zich zegt niet zoveel. Je kunt
bestuurlijk actief zijn geweest, maar
ook jaren aan de bar hebben gehangen.”
Dat wil allemaal niet zeggen dat ze
internationale ervaring niet waardeert.
Het valt haar op dat jonge mensen die in
het buitenland hebben gestudeerd, vaak
gevoel hebben voor subtiele culturele
verschillen. Bovendien laat buitenlandervaring
zien dat je zelfstandig bent
en initiatief kunt nemen. Maar dat kan
ook uit andere dingen blijken. “Wat
ik uiteindelijk het interessantst vind,
zijn niet de feiten – wat heeft iemand
gedaan –, maar het verhaal daarachter.
Sommigen hebben obstakels overwonnen,
dát is boeiend. Wat kwam je
tegen, en hoe ging je daarmee om? Ik
ben mentor van een groep studenten,
en hen druk ik altijd op het hart: denk
nooit dat je verkeerde keuzes hebt
gemaakt, maar leg uit waaróm je die
keuzes hebt gemaakt.”
dorien vrieling

20
achtergrond
tiever willen worden”, vindt Wild, die in de strareacties
op strategische agenda ep-nuffic 2016–2020
‘Leg verbindingen en vergeet
Illustratie: Marco Jeurissen
Op 1 januari was de fusie tussen de Nuffic
en het Europees Platform een feit. Nu ligt
er een strategische agenda voor de nieuwe
organisatie die zich richt op internationalisering
van het basis- tot het hoger onderwijs,
getiteld: ‘Internationalisering, een wereld
van verschil’. Transfer peilde de mening van
vijf belanghebbenden over de plannen van
EP-Nuffic voor 2016 tot 2020.
Verbindingen leggen
Petra de Swart kijkt voor haar werk bij het career centre
van Fontys International Business School regelmatig op
de Nuffic-website. Ze vindt er informatie over regelgeving,
die nog best wat concreter zou mogen.
Dat het verbinden van internationalisering in het
onderwijs met de arbeidsmarkt een van de agendapunten
is, stemt De Swart tevreden. “Die connectie
is een probleem, vooral voor studenten van buiten de
EU.” Maar ze mist een concretisering van de aanpak.
“Komt er bijvoorbeeld een database van internationale
bedrijven?” De hogescholen doen zelf al veel, weet ze.
“We zijn bij Saxion geweest, omdat ze daar ver zijn
met programma’s op dit terrein. En bij Fontys ontwikkelen
we cultural awareness-beleid. Hoe gaat EP-Nuffic
inventariseren wat er al is en verbindingen leggen? Dan
kunnen we elkaar versterken.”
Nederlands belang
Wim Douven is net terug uit Myanmar. Hij is, onder
meer in dat land, betrokken bij NICHE-projecten.
Daarnaast geeft hij onderwijs binnen de vakgroep
Watermanagement van Unesco-IHE. Omdat hij met
enkele collega’s aan de strategie van zijn instelling
werkt, is zijn eerste reactie op de strategische agenda:
“De lengte is goed.” Ook noemt hij het stuk interessant.
Het valt hem wel op dat de agenda sterk is geschreven
vanuit het belang voor Nederland. En ook hij vindt
het lastig om te zien wat die concreet gaat opleveren.
Neem de passage over capaciteitsopbouw. “NICHE is
nu een belangrijk programma, maar die naam komt er
niet in voor. Wel staat er dat er iets moet veranderen,
maar waarom dan en hoe?”
Ook zou hij meer willen weten over de afdeling
Kennis & Innovatie. “Die vormt blijkbaar het hart
van EP-Nuffic.”
Een wereld te ontginnen
“EP-Nuffic loopt achter”, mopperde Ulrike Wild
eerder dit jaar, omdat online studenten niet in
aanmerking bleken te komen voor beurzen. “Die
regels zijn gewoon niet meer van deze tijd.” De
director Online and open learning van de WUR kan
nog steeds niet goed inschatten welke kant EP-Nuffic
op wil. “Elke organisatie moet flexibeler en innova-
november/december 2015 | transfer

21
online mogelijkheden niet’
tegische agenda niets leest waar zij tegen is. “Maar
ik zie niets terug over de digitale revolutie en de
mogelijkheden daarvan voor studenten wereldwijd,
zoals online degrees en MOOC’s. Daar is een hele
wereld te ontginnen, ook voor capaciteitsopbouw.
Denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheid om een track
samen te stellen van open en online courses van
verschillende universiteiten.” Verder bekruipt Wild
het gevoel dat de organisatie zich te veel op curricula
richt, omdat het belang van internationale en interculturele
vaardigheden sterk wordt aangezet in de
strategie. Haar advies: “Faciliteer, maar ga niet op de
stoel van de instellingen zitten.”
Uit de university bubble
Als integration coordinator bij Erasmus Student
Network (ESN) Groningen is Céline Martens fulltime
bezig met internationalisering. Zelf heeft ze tijdens
haar bachelor Internationale Betrekkingen aan de
RUG een halfjaar in Canada gestudeerd. Toch moest
ze even opzoeken wat EP-Nuffic precies doet. “Alles
Drie thema’s, zes agendapunten
De strategische agenda 2016–2020
van EP-Nuffic kent drie thema’s, waaruit in totaal
zes agendapunten voortkomen.
THEMA 1 Onze rol: huis van internationalisering
• Agendapunt 1: Inspirator voor internationalisering vanuit
expertise
• Agendapunt 2: Dienstverlener en makelaar voor de hele
onderwijssector
THEMA 2 Nieuwe accenten
• Agendapunt 3: Naar een onderwijsbrede internationaliseringsagenda
• Agendapunt 4: Capaciteitsopbouw die aansluit bij internationaliseringsambities
• Agendapunt 5: Verbinden internationalisering onderwijs
en arbeidsmarkt
THEMA 3 Ontwikkeling van de organisatie
• Agendapunt 6: Organisatie met slagkracht, flexibiliteit en
innovatievermogen
voor de uitwisseling heb ik via de universiteit geregeld.
Ik kreeg ook een Marco Polo-beurs.”
Een belangrijk punt in de strategische agenda
vindt Martens de aandacht voor verbinding met de
arbeidsmarkt. “Als iedereen na afloop van de studie
terugkeert naar zijn eigen land en daar gaat werken,
is dat zonde.” Ze adviseert om daar niet alleen het
bedrijfsleven bij te betrekken, maar ook gemeenten,
voor een breder perspectief. Het tweedaagse evenement
Experience Groningen, dat ESN in 2016 organiseert
in opdracht van de gemeente, laat buitenlandse
studenten bijvoorbeeld kennismaken met stad en
provincie. “Zij leven vaak in een university bubble”,
weet Martens. “Je kijkt niet zo snel verder als je hier
voor een heel of half jaar studeert.”
Meer aansluiting mbo en ho
Internationalisering in het vo, het mbo en het hbo –
AERES heeft er ervaring mee. Het Ethiopië-project van
deze instelling biedt leerlingen en studenten uit alle
fases van het beroepsonderwijs de mogelijkheid om
buitenlandervaring op te doen. Toch kan Teus Korevaar
van het bureau buitenland van Groenhorst, onderdeel
van AERES voor (v)mbo, zich niets voorstellen bij een
onderwijsbrede internationaliseringsagenda. “Zoiets
wordt al snel nietszeggend, als iedereen zich erin moet
kunnen herkennen.”
In de strategische agenda van EP-Nuffic komt veel terug
waar AERES al op inzet, zegt Korevaar. “Zoals samenwerking
met het bedrijfsleven, en dat internationalisering
meer is dan mobiliteit.” Hij pleit ervoor mbo en ho
meer naar elkaar toe te trekken. “Het mbo wordt vaak
op een hoop geveegd met het voortgezet onderwijs.
Terwijl aansluiting bij het hbo meer voor de hand ligt,
zoals in het buitenland, waar niet zo’n duidelijke tweedeling
in het beroepsonderwijs is.” EP-Nuffic moet
volgens Korevaar een platform bieden waar verschillende
onderwijstypen elkaar tegenkomen. Biedt dat ook
voordelen voor het ho? Hij denkt van wel. “Binnen het
groene onderwijs bestaat er al samenwerking tussen
mbo, hbo en wo bij projecten en trainingen in het
buitenland. Zo zou het in andere sectoren ook kunnen.”
annelieke zandvliet
De strategische agenda is te vinden op www.epnuffic.nl.
november/december 2015 | transfer

22 achtergrond
met innovatieve projecten op weg naar een nieuw model voor capaciteitsversterking
Innocap brengt verschillende
werelden bij elkaar
Dertig bestuurders waren op 10 november bijeen om te praten over Innocap: innovatie
in capaciteitsopbouw. “Het initiatief is nu al een succes, want alle betrokkenen
onderkennen het belang”, zegt Theo Hooghiemstra, directeur van EP-Nuffic met dit
onderwerp zijn portefeuille. “Maar eigenlijk begint Innocap nu pas.”
BIjschrift?
Dertig bestuurders scharen zich achter Innocap.
Universiteiten en hogescholen waren
vertegenwoordigd, maar ook de
ministeries van Buitenlandse Zaken,
OCW en Economische Zaken, MKB
Nederland en andere organisaties. Voor
het eerst zaten ze bijeen om afspraken
te maken over de modernisering van
educatie in internationale samenwerking.
Niet toevallig presenteerden de
VSNU en de Vereniging Hogescholen
hun visie (zie p. 9) bij die gelegenheid.
“Dat OCW aan tafel zat is van belang,
omdat we willen dat capaciteitsversterking
beter bij het internationaliseringsbeleid
van kennisinstellingen gaat
passen”, legt Hooghiemstra uit. “Nu
zijn de programma’s van Buitenlandse
Zaken, zoals NICHE, en de doelstellingen
van OCW nog gescheiden
werelden. Terwijl we bijvoorbeeld
buitenlandse alumni zowel kunnen
inzetten als ambassadeurs van ons
onderwijssysteem als bij internationale
samenwerking. Zij zitten soms op
Foto: René van den Burg
invloedrijke posities en zien als geen
ander waar behoeften en kansen liggen.
En die internationale samenwerking
draagt weer bij aan kennis en kwaliteit
voor het onderzoek en onderwijs hier.”
EP-Nuffic wil met Innocap nog meer
verbindingen leggen en experimenteren
met innovatieve projecten. Dit
moet onder meer leiden tot co-creatie
van kennis, maatwerk en een grotere
rol voor het beroepsonderwijs.
Hooghiemstra geeft drie voorbeelden
van projecten die zeker doorgaan.
Het eerste is in Bangladesh, waar
minister Ploumen volgend jaar heen
gaat op handelsmissie. “De onderwijssector
moet een rol krijgen in die
missie”, vindt Hooghiemstra. “Kennis
vermarkten gaat heel goed samen
met het ‘hulp en handel’-beleid van
Buitenlandse Zaken.”
Multi-stakeholder-benadering
Het project dat aansluit bij die
missie naar Bangladesh heeft, anders
dan meestal binnen het NICHEprogramma,
niet de vraag van een
instelling daar als uitgangspunt. “Hoe
versterk je de trainings- en opleidingscapaciteit
van de watersector? Daar
kunnen consortia van kennisinstellingen,
bedrijven en ngo’s voorstellen
voor indienen. We kiezen dus voor een
soort multi-stakeholder-benadering.”
Het tweede voorbeeld dat
Hooghiemstra noemt, joint initiatives,
voorziet in de behoefte van universiteiten
en hogescholen aan langdurige
samenwerking. “Er komt een fonds
voor initiatieven die voortbouwen op
afgelopen projecten. “Zo bestaat in
Zuid-Afrika de wens om een vervolg
te geven aan een project, waarbij een
kwaliteitssysteem is ontwikkeld in de
onderwijssector.”
Een derde Innocap-project draait om
cofinanciering binnen de Netherlands
Fellowship Programmes (NFP). Bij
tailor-made trainingen is er belangstelling,
zo maakt Hooghiemstra op
uit de 87 aanvragen die EP-Nuffic al
kreeg. Hooghiemstra: “Bedrijven
waar bursalen werken willen vaak best
meebetalen. En Nederlandse instellingen
soms ook, omdat ze kennis
opdoen bij het verzorgen van een training.”
Momenteel bekijkt EP-Nuffic
cofinanciering voor masteropleidingen.
Nederlandse onderwijsinstellingen
mogen ook zelf innovatieve plannen
indienen, die kunnen bijdragen aan
vernieuwing van capaciteitsversterking.
EP-Nuffic zal bijeenkomsten
organiseren om partijen te interesseren
voor projecten en met elkaar in contact
te brengen. Het project Innocap moet
leiden tot een nieuw model voor
kennisuitwisseling en capaciteitsversterking
in 2017.
annelieke zandvliet
november/december 2015 | transfer

achtergrond
23
hanzehogeschool zoekt alternatieven naast nfp en niche
Crowdfunding voor
capaciteitsopbouw
Henk Pijlman plant
een boom bij Uganda
Technical College
Kichwamba .
Een van de redenen voor Innocap is dat niet alle hogescholen en universiteiten
voldoende uit de voeten kunnen met de onderwijsprogramma’s voor
ontwikkelingssamenwerking, NFP en NICHE. De Hanzehogeschool zoekt daarom
aanvullende manieren om projecten met partners in ontwikkelingslanden te
financieren. Daar is onder meer de Hanze University Foundation voor opgericht.
Wie gaan er winnen: de medewerkers of de studenten
van de Hanzehogeschool? Binnenkort gaan zij de strijd
aan. Medewerkers kunnen, net als in de afgelopen
jaren, afzien van hun kerstpakket en het bespaarde
bedrag schenken aan de Hanze University Foundation.
Voor het eerst worden studenten nu uitgedaagd om
meer geld binnen te halen dan de medewerkers.
Het is een experiment met crowdfunding, vertelt
Linda Maat. Zij is vanaf het begin, twintig jaar
geleden, betrokken bij ontwikkelingssamenwerking
vanuit de Hanzehogeschool. Onder meer als directeur
van de Hanze University Foundation, die sinds
2009 bestaat. Die werd opgericht om zaken mogelijk
te maken waarvoor in extern gefinancierde projecten
geen geld was. Zoals bij een onderwijsinstelling in
Tanzania, waar samen met lokale docenten een curriculum
op het gebied van olie en gas werd ontwikkeld.
“Er waren ook boeken nodig voor de opleiding,
en een upgrade van het laboratorium. Maar die pasten
niet binnen het project.” Dankzij de Foundation
kwam daar alsnog geld voor.
Lange termijn
Met circa een ton per jaar is het budget van de Hanze
University Foundation een schijntje vergeleken met
de bedragen die omgaan in NICHE-projecten, gefinancierd
door Buitenlandse Zaken. Maar hiermee kan de
hogeschool wel contacten met buitenlandse partnerinstellingen
voortzetten. “Het is niet meer hier en daar
een projectje”, zegt collegevoorzitter Henk Pijlman.
“We werken aan projecten voor de lange termijn. Daar
profiteren ook onze studenten het meeste van.”
november/december 2015 | transfer

24
Foto's: Hanzehogeschool
Linda Maat opent het Hanze House
in Bomani, Kenia.
Jaarlijks gaan gemiddeld
250 studenten van de
Hanzehogeschool naar een
ontwikkelingsland, het overgrote
deel voor een stage.
Pijlman merkt hoe belangrijk
dat is voor hun persoonlijke en
maatschappelijke vorming. “Ze
leren hun weg te vinden in een
compleet andere omgeving.” Een
indrukwekkend voorbeeld is een
project in Oeganda, vertelt de
collegevoorzitter. “Studenten
van ons waren betrokken bij
het opzetten van een nieuw
administratief systeem voor
een school in het grensgebied
met Congo, die was platgebrand
door rebellen. Ze werkten in
een andere cultuur tijdens de nasleep van een burgeroorlog.
Dat zijn ervaringen die je nooit meer vergeet.”
De Hanzehogeschool probeert ontwikkelingssamenwerking
echt te integreren in de internationaliseringsstrategie
van de schools, zegt Linda Maat. Maar
ze stelt vast dat de eigen wensen en ideeën, net als bij
andere hogescholen en universiteiten, steeds meer
beginnen te wringen met de onderwijsprogramma’s
van Buitenlandse Zaken, die EP-Nuffic beheert.
Volgens Maat is bij NICHE het budget nu eigenlijk
leidend, niet de inhoud. Daardoor worden veel
projecten toegewezen aan consultancybureaus. “Die
schrijven vaak in onder de prijs. Wij willen dat niet,
want we weten dat onderwijsontwikkeling veel tijd
en dus geld kost. Als je voor 100.000 euro minder
inschrijft, kun je ook minder curricula ontwikkelen
of trainingen geven.”
Zelf kiezen
Naast geld is ook de partnerinstelling van belang
om langdurige samenwerking mogelijk te maken.
Daarom kiest de Hanzehogeschool die liever zelf,
wat binnen NICHE niet kan. “Er valt veel te winnen
bij de keuze van partners”, legt Maat uit. “Nu zie je
vaak dezelfde namen van grote onderzoeksuniversiteiten
terugkeren in projecten. Daar gaan dan wéér
PhD-beurzen van 80.000 euro heen. Terwijl we
juist veel kunnen betekenen voor kleine, hbo-achtige
instellingen, waarvoor we de eerste buitenlandse
partner zijn. Die vallen nu buiten de boot, omdat ze
vaak geen goed projectvoorstel kunnen schrijven. Bij
kleine instellingen, met gepassioneerde mensen, kun
je snel schakelen. Bovendien moet er veel gebeuren in
het beroepsonderwijs.”
De Hanzehogeschool is echter niet voor een gat te
vangen. Niet alleen maakt de Foundation samenwerking
naast of na afloop van een NICHE-project
mogelijk, ook wordt op verschillende fronten geëxperimenteerd.
Zo organiseert de Business School een
summerschool, samen met de University of Dar es
Salaam. “Onze studenten moeten zelf betalen voor
deelname en de reis naar Tanzania”, vertelt Maat.
“Maar ze kunnen zo buitenlandervaring opdoen,
zonder dat ze zes maanden weg zijn – want dat wil
niet elke student.”
Dat de vakgebieden van de Hanzehogeschool
nauwelijks aansluiten bij de vier speerpunten van
het huidige ontwikkelingsbeleid (water, voedselzekerheid,
seksuele en reproductieve gezondheid, en
als laatste veiligheid en rechtsorde), maakt de kans
kleiner om te kunnen inschrijven op projecten. Dus
proberen Maat en collega’s het om te draaien. “Wij
hebben gekozen voor een focus op energie”, vertelt
ze. Een kenniscentrum van de Hanzehogeschool
houdt zich daarmee bezig, maar het is ook een
belangrijk thema in Afrika én interessant voor
het bedrijfsleven. “Bij de ambassade in Tanzania
hebben we aangegeven dat we daarvoor subsidie bij
het NFP Tailor-Made Training-programme wilden
aanvragen. Dat kon. We zijn dat nu ook in Oeganda
van plan.”
Learning by doing
Daarnaast dient het Hanze Centre for Development
Cooperation samen met de afdeling Marketing
en het kenniscentrum Energie van de hogeschool
projectvoorstellen in, bijvoorbeeld in Indonesië,
dat budget heeft voor achtergebleven gebieden.
“Ontwikkelingslanden zijn niet allemaal meer zo
arm; er is daar ook geld en een markt voor bedrijven.
Wij willen ervan af dat alles door EP-Nuffic moet
worden betaald, en dat dit ons beperkt.”
Learning by doing, daar draait het volgens Maat om.
Aanvankelijk was het maar de vraag of de Hanze
University Foundation levensvatbaar zou zijn.
Inmiddels is duidelijk dat die niet alleen geld genereert,
maar ook de bekendheid met ontwikkelingssamenwerking
binnen de Hanzehogeschool vergroot.
Met een eigen stichting moet je wel heel voorzichtig
zijn, waarschuwt Maat. “Al het geld komt direct ten
goede aan de partnerinstelling, er gaat niets naar
Nederlanders. Anders krijg je te horen: ‘Pietje zit van
mijn kerstpakket in Kenia.’”
annelieke zandvliet
Met medewerking van Ralph Rozema
november/december 2015 | transfer

25
sorry?
pardon!
Studenten vertellen over
leerzame uitglijders en
misverstanden in het buitenland.
tip:
‘Probeer ook
buiten je opleiding
mensen te leren
kennen’
wie: Syme van der Lelij (25)
studie: Bachelor Engelse taal en
cultuur, UU
buitenlandervaring: Master
Modern & Contemporary Literature
& Culture aan University of St.
Andrews, Schotland
‘Mijn studiegenoten
vertelden nooit iets
persoonlijks’
Syme van der Lelij studeerde een jaar in Schotland. Hij was verrast door het talent van Engelsen voor ‘smalltalk’,
maar ontdekte dat ze niet zo snel het achterste van hun tong laten zien.
Toen Syme nog maar kort studeerde
met Engelsen – dus niet-Schotten – in
Noord-Engeland. “De northerners zijn
aan St. Andrews, kwam zijn familie
een groep. Zodra ik probeerde die
vaak toegankelijker dan Engelsen uit
een paar dagen op bezoek. Met zijn
mensen wat beter te leren kennen,
het zuiden. Minder klassenbewust.”
moeder bezocht hij een supermarkt,
bleken ze eigenlijk heel gesloten. Voor
Sinds hij terug is uit Schotland, merkt
waar ze aan de praat raakten met een
mijn gevoel vroeg ik ze heel gewone
Syme dat hij opener is geworden.
caissière. Hoe hun dag was, vroeg de
dingen. Ik heb bijvoorbeeld van geen
“Ik leun niet meer zo op mijn sociale
vrouw, en hoe het met zijn studie
van mijn studiegenoten ooit gehoord
vangnet, het kost me veel minder
ging? “Wat leuk, zei mijn moeder
wat voor cijfer ze hadden voor een
moeite om nieuwe mensen te leren
later, dus haar spreek je elke dag? Maar
essay. ‘I got what I deserved’, zeiden
kennen.” Toch zou hij het anders
ik had die vrouw nog nooit gezien.”
ze dan. Laat staan dat ze over iets
aanpakken als hij zijn jaar aan St.
Hij wil maar zeggen: de mensen in
persoonlijkers vertelden.”
Andrews opnieuw kon doen. “Ik
St. Andrews zijn ongelooflijk harte-
Toen de borrels met zijn studie-
richtte me vooral op mijn studiege-
lijk. In het begin. “Mensen die ik
genoten steeds uitmondden
noten, en kwam er daardoor pas na
voor het eerst ontmoette, knoopten
in wedstrijdjes wie-heeft-de-
een tijdje achter dat ik niet zo goed
Foto: Figaro Photo – Syndication / Hollandse Hoogte
meteen een gesprekje aan. Het voelde
als een warm bad: wat was iedereen
open! Met mijn studiegenoten dook
ik meteen de kroeg in, en ik dacht:
hier ga ik mooie vriendschappen
opbouwen.”
Daar komt de ‘maar’: met de meeste
contacten die hij opdeed, bleef het bij
dat enthousiaste begin. “Ik zat vooral
meeste-boeken-gelezen, ‘heel pretentieus’,
besloot Syme er niet meer
naartoe te gaan. Een tijdlang voelde
hij zich eenzaam in St. Andrews.
“Maar daardoor vind ik het nu veel
gemakkelijker om alleen te zijn.” En
gelukkig waren er ook mensen met
wie het wel klikte. Hij raakte goed
bevriend met een huisgenoot uit
bij hen paste. Toen was het lastiger
om nog andere mensen te ontmoeten.
Nu zou ik meer mijn best doen om
ook buiten de studie mensen te leren
kennen.”
dorien vrieling
november/december 2015 | transfer

26
achtergrond
vluchteling volgt rechtenstudie dankzij discipline, uaf en universiteit
‘De taal leren spreken is
het allerbelangrijkste’
De Syrische vluchteling-student Serkon Heno sprak binnen tien maanden
vloeiend Nederlands. Hij eiste volledige inzet van zichzelf, omdat hij in
Nederland wil worden wat hij in Syrië al was: advocaat.
“Het begin was heel moeilijk. Ik had erg veel problemen
met de Nederlandse juridische termen en
verwerkte de informatie daardoor langzaam. Maar het
gaat steeds beter.” Sinds september doet Serkon Heno
(30) een verkorte bacheloropleiding Rechten aan de
Radboud Universiteit. De Syriër is pas anderhalf jaar
in Nederland, maar spreekt de taal
vrijwel foutloos. Tien maanden na
aankomst zat hij al op C1-niveau,
het hoogste voor anderstaligen.
Voorafgaand aan zijn studie deed
hij een intensieve taalcursus aan
de Nijmeegse universiteit. Maar
net zo belangrijk: hij leest dagelijks
kranten (“Volkskrant, Trouw, de Gelderlander”)
en kijkt naar discussie- en nieuwsprogramma’s
(“Journaal, Hart van Nederland”).
“De taal leren spreken is volgens mij het allerbelangrijkste
als ik in Nederland iets wil bereiken. En dan
niet de straattaal, maar de precieze taal, de taal die de
overheid en de rechterlijke macht gebruiken. Ik wil
hier strafrechtadvocaat worden.”
Tv-beelden
In Syrië had Heno een eigen advocatenpraktijk.
In 2010 werd hij opgeroepen voor het leger. Hij
ontvluchtte zijn land toen de regering in 2011 de
eigen bevolking onder vuur begon te nemen en zijn
leven als christen steeds moeilijker begon te worden.
In een Arabische uitzending van radio Monte Carlo
had hij gehoord dat Europa bereid was Syrische
vluchtelingen op te nemen. Hij wilde naar Zweden,
waar familieleden veertig jaar geleden neerstreken, of
“Ik heb het gevoel dat ik na
anderhalf jaar weer echt
iets aan het doen ben”
naar Nederland. In het land van het Vredespaleis en
het Internationaal Strafhof zou hij meer kans maken
om als advocaat te kunnen blijven werken.
Samen met zijn vrouw en jonge zoon maakte hij
de tocht die inmiddels maar al te goed bekend is.
Veel wil hij er niet over zeggen. “Maar als ik nu de
tv-beelden zie van verdronken of
gestikte mensen, dan besef ik dat
ons dat ook had overkomen.”
Eenmaal aangekomen in
asielzoekerscentrum Schalkhaar
bij Deventer zocht hij snel contact
met stichting voor vluchteling-studenten
UAF om te praten over de
mogelijkheden om in Nederland een rechtenstudie te
gaan doen. “Die organisatie heeft me vanaf het begin
geholpen. Allereerst door informatie te geven, daarna
ook door de kosten van mijn studie voor te schieten.
Nog steeds checken medewerkers geregeld bij me of
ik nog hulp nodig heb.”
Erg dankbaar
Nadat hij zijn verblijfsvergunning had gekregen,
verhuisde hij naar Millingen, dicht bij Nijmegen waar
hij wilde gaan studeren. Even was er grote stress
toen de gemeente Groesbeek hem geen toestemming
leek te kunnen geven voor een universitaire studie
met behoud van uitkering. “Uiteindelijk mocht ik
in deeltijd gaan studeren. Daar ben ik de gemeente
erg dankbaar voor. Ik wil natuurlijk zo snel mogelijk
werken en belasting betalen, maar zonder opleiding
is het heel moeilijk om een baan te vinden in mijn
vakgebied.”
november/december 2015 | transfer

27
Foto: Erik van ’t Hullenaar
Om een verkort traject te mogen doen in Nijmegen,
moet een student kunnen aantonen een juridische
achtergrond te hebben en voldoende juridische
kennis. Heno sprak zelf met de universitaire examencommissie,
het UAF vertaalde zijn diploma’s en gaf
een positief advies.
Heno is uitermate positief over de wijze waarop de
universiteit hem heeft geholpen. Een studieadviseur
nam alle tijd om hem uit te leggen wat hem te
wachten stond. “Je moet bedenken dat je in Syrië
alleen maar hoorcolleges hebt en aan het einde van
het jaar een examen. Hier heb je ook werkcolleges
waar je vaak zelf iets moet presenteren, of werk je
samen met andere studenten aan groepsopdrachten.
Het is goed als je je daarop kunt instellen.”
Voor een groot deel van het eerste bachelorjaar
kreeg Heno vrijstelling. Toch herhaalt hij nu vaak
lesstof die hij in Syrië al bestudeerd heeft. Het stoort
hem niet. “Ik begrijp alles en ik weet alles, maar de
uitdaging is dat het nu allemaal in een andere taal is
en in een andere omgeving. Dat maakt het spannend.
Ik heb het gevoel dat ik na anderhalf jaar weer echt
iets aan het doen ben.”
Tweede zoon
Het contact met zijn medestudenten verloopt ook
voorspoedig. “Die zijn heel behulpzaam. Ze zien dat
ik mijn best doe om de taal te leren. Tegelijkertijd
verwachten ze dat ook ik vragen stel en meediscussieer.
Daarom doe ik extra mijn best om de stof
goed voor te bereiden.”
Als alles goed gaat, kan Heno binnen drie jaar zijn
studie afronden, misschien nog iets sneller. De
toekomst ligt in Nederland. Zijn tweede zoon is hier
geboren en zijn vrouw is aan de HAN aan een studie
Bedrijfskunde begonnen.
Serkon Heno is ervan overtuigd dat veel van de
gevluchte artsen, tandartsen en advocaten die hij
bij het aanmeldcentrum in Ter Apel tegenkwam,
eenzelfde motivatie hebben als hij. Maar mogelijk kan
niet iedereen eenzelfde ijzeren discipline aan de dag
leggen. “Je kunt je niet veroorloven te denken dat het
allemaal later wel komt. Of even geen zin te hebben.
Anders komt het je later duur te staan. Je woont nu
in een democratie, maar de last daarvan is dat je hard
zult moeten werken.”
xander bronkhorst
Taskforce vluchtelingen HO
Vluchteling-studenten hebben extra behoefte aan
taallessen, bij- en omscholing, studiebegeleiding en
hulp bij de overstap naar de arbeidsmarkt. Om te zorgen
dat hogescholen en universiteiten daarin kunnen
voorzien, is de Taskforce Vluchtelingen HO opgericht.
Daarin werken het ministerie van OCW, de Vereniging
Hogescholen, VSNU, het UAF, ECHO (expertisecentrum
voor diversiteit in onderwijs en arbeidsmarkt)
en EP-Nuffic samen. “We zetten in op een éénloketfunctie
waarin intake, competentieonderzoek,
diplomawaardering en arbeidstoeleiding samenkomen”,
aldus minister Bussemaker in een brief aan
de Tweede Kamer. (AZ)
november/december 2015 | transfer

28 reportage
living lab moet duurzame relatie met brazilië creëren
‘We zetten praktijkgericht
onderzoek op de kaart’
Het praktijkgerichte onderzoek van de Nederlandse hogescholen zichtbaarder
maken in het buitenland – dat is de bedoeling van de Living Labs. Binnenkort
wordt dit project geëvalueerd. Transfer nam een kijkje bij Living Lab Biobased
Brazil. “De Nederlandse studenten zuchtten: nee hè, alweer een excursie. Voor
de Brazilianen was dit de eerste keer dat ze een bedrijf bezochten.”
Foto’s: Wilfried Scholtes / Beeldveld
Projectleider Erik Lammers (links) met een student
Twee jongens zitten ontspannen achter hun laptop
te werken. Broodje erbij, flesje sap. Nog twintig
minuten tot hun groepje voor een jury van deskundigen
moet pitchen, maar van zenuwen geen spoor.
“Onze presentatie wordt in Brazilië gehouden”, zegt
student biobased technology Michiel van de Laan. “Ze
zijn ‘m daar nu aan het afmaken.” Hij heeft het chatvenster
van Facebook open staan, waar zijn teamgenoten
in de Braziliaanse stad Belo Horizonte hem op
de hoogte houden van de vorderingen.
Het is de laatste dag van de Biobased Battle, een intensieve
onderwijsweek waarin studenten van Avans
Hogeschool in Breda en Braziliaanse studenten van
de universiteit UFMG in Belo
Horizonte samen werken aan
een opdracht over biobased
energy. De uitdaging: een
oplossing vinden voor het
probleem van afvalwater in
de zuivelindustrie. Ze werken
in groepjes: twee studenten
in Nederland, twee in
Brazilië, overleggen doen ze
via Skype en chatberichten.
De helft van de teams
presenteert straks in Breda,
de andere helft in Belo
Horizonte – ze zien elkaar
op een groot videoscherm.
De week maakt onderdeel
uit van het Living Lab
Biobased Brazil, een door
EP-Nuffic geïnitieerd samenwerkingsverband van vijf
Nederlandse hogescholen (Avans Hogeschool, HZ
University of Applied Sciences, HAS Hogeschool,
VHL en NHL), het Centre of Expertise Biobased
Economy (CoE-BBE), drie Braziliaanse universiteiten,
overheidspartijen en het bedrijfsleven.
Studenten, docenten en onderzoekers buigen zich
over concrete problemen rond het thema biobased
economy: een economie waarin fossiele brandstoffen
zijn vervangen door reststromen uit de landbouw- en
voedingsmiddelenindustrie.
Trots
De pitches beginnen. Er wordt even gezwaaid naar
de Braziliaanse kant: “Zien ze ons nou?” De eerste
november/december 2015 | transfer

29
samenwerkingen kosten veel tijd en leveren dus relatief
weinig op. Wij hebben alleen al dit halfjaar negen
stagiairs naar Brazilië kunnen sturen. We gaan voor
twintig in het komende jaar.”
vijf presentaties worden in Nederland gehouden. Op
een vraag van een jurylid – in het Engels – ontstaat
in Belo Horizonte discussie – in het Braziliaans.
Het Engels is voor de Nederlandse studenten ook
best een uitdaging, zegt jurylid Petra Koenders
later. Ze is directeur van het CoE-BBE, een kennisinstituut
van Avans en HZ University. “De vakken
in de minor worden nog niet zo lang in het Engels
gegeven, samenwerking met buitenlandse studenten
is nieuw. Maar ze staan er toch maar mooi, ik ben
trots.”
Het overkoepelende doel van het
Living Lab is de vorming van een
biobased netwerk van overheden,
onderwijsinstellingen en bedrijfsleven
in Nederland en Brazilië,
vertelt Erik Lammers. Hij is als
projectleider bij het CoE-BBE
nauw betrokken bij het Living Lab. “We willen een
duurzame relatie opbouwen met Brazilië. Juist door
samen zo’n intensief project te dragen heb je veel
aan elkaar. Daarom focussen we op een bepaald land
en thema. We gaan praktijkgericht onderzoek op
de kaart zetten, maar bijvoorbeeld ook samen een
MOOC opzetten.”
Een ander belangrijk doel: de mobiliteit van
Nederlandse studenten vergroten. Volgens Lammers
doet het Living Lab het aantal studenten dat naar
het buitenland gaat, flink toenemen. “Door onze
gecentraliseerde aanpak hopen we effectief te werken.
Laatst las ik dat een Braziliaanse universiteit meer
dan 168 internationale samenwerkingsverbanden
heeft, maar dat ze nog maar 27 studenten hebben
uitgewisseld. Dan moet ik een beetje lachen, want die
“In zo’n intensief project
heb je veel aan elkaar”
Gescheiden werelden
Het bedrijfsleven speelt een grote rol in het Living
Lab. Voor Nederland is dat misschien niets nieuws,
voor Brazilië des te meer: “Onderwijs en industrie
bewegen zich daar nog volledig los van elkaar. De
Braziliaanse overheid wil stimuleren dat dat verandert,
vandaar dat ze haar commitment heeft uitgesproken
richting het Living Lab.” Hoe gescheiden de
twee werelden zijn, merkte Lammers in de onderwijsweek.
Zowel de Nederlanders als de Brazilianen
bezochten een zuivelbedrijf. “De Nederlandse
studenten zuchtten: nee hè, alweer een excursie.
Voor de Brazilianen, derde- en vierdejaarsstudenten,
was dit hun allereerste bedrijfsbezoek.”
Waar de projectweek voor de Nederlandse studenten
onderdeel was van hun minor, werd in Brazilië deelname
opengesteld voor alle studenten. Er waren veel
meer aanmeldingen dan plekken,
zodat de organisatoren op kwaliteit
konden selecteren, vertelt Gabriela
d’Ávila Metzker, namens UFMG
aan de Braziliaanse kant betrokken
bij de Battle. “Het was een heel
vernieuwende ervaring voor onze
studenten, omdat ze hun kennis konden toepassen in
een reëel probleem en konden leren van mensen met
een andere achtergrond.” In de toekomst moet het
voor de Braziliaanse studenten, zowel bachelor- en
masterstudenten als promovendi, mogelijk worden
om een (onderzoeks)stage te doen bij hbo-instellingen
in Nederland. Lammers: “Dat is ook een sterk
aspect van het Living Lab: dat wij de Brazilianen naar
hier halen, en hen kennis laten opdoen die ze mee
terug kunnen nemen.”
Op het gebied van kennis zijn er duidelijke
verschillen, zeggen zowel studenten als docenten.
Abby Vente, student Environmental Science: “De
Brazilianen in ons groepje wilden gebruikmaken
van bestaande technologieën, die mijn Nederlandse
groepsgenoot en ik niet innovatief vonden.” Stijn
november/december 2015 | transfer

30
Mattheij, docent Natuurkunde en coördinator van
de minor: “De studenten in Nederland zijn gewend
een probleem vanuit verschillende invalshoeken te
benaderen. De Brazilianen hebben meer detailkennis.
Inhoudelijk geloof ik dat onze studenten niet zo veel
leren van de studenten dáár. Het leerzame zit meer in
de samenwerking op zich.” Dat laatste vindt d’Ávila
Metzker ook: “De ervaring is verrijkend voor beide
kanten. Ik denk dat de Braziliaanse studenten een
creatievere inbreng hadden, de Nederlanders een
praktischer insteek.”
De presentaties zijn beoordeeld, de prijsuitreiking
kan beginnen – maar dan knalt de internetverbinding
eruit. In Breda wordt maar vast met de borrel
begonnen, totdat na talloze pogingen weer iets van
een verbinding tot stand kan worden gebracht. Op
een pixelig scherm zien we hoe de winnaar wordt
uitgeroepen: groep zeven, die in Belo Horizonte
heeft gepresenteerd. Alperen Uslu, een van de
groepsleden, krijgt in Breda de beker uitgereikt. Zijn
groep mag hem een jaar houden: voor volgend jaar
staat weer een Battle-week op het programma.
dorien vrieling
Living Labs moeten na drie jaar een volgende fase in
‘Living Lab’ is de naam van een
samenwerking tussen onderwijsinstellingen,
bedrijfsleven en overheden
in Nederland met gelijke
partners in het buitenland, rond concrete
onderzoeksvraagstukken. Die
vraagstukken betreffen thema’s die
voor beide landen relevant zijn, zoals
logistiek, toerisme en energie.
In totaal heeft EP-Nuffic op verzoek
van (toen nog) de HBO-raad vijf
Living Labs opgezet, om het praktijkgerichte
onderzoek van hogescholen
zichtbaarder te maken in het buitenland.
Daarbij werd gekozen voor landen
met (destijds) een kantoor van
EP-Nuffic: Rusland, Korea, Indonesië,
China en Brazilië. Een Living Lab in
Zuid-Afrika staat op stapel.
“We hebben drie jaar geoefend”,
zegt Arjan Koeslag, accountmanager
ondernemerschap bij EP-Nuffic en
vanaf het begin nauw betrokken bij
de Living Labs. “Nu wordt het tijd om
de kraamkamer te verlaten. De vraag
is: hoe nu verder? Gaan we door, en
in welke vorm dan?” In december
wordt het initiatief geëvalueerd.
Daarnaast tonen de Living Labs zich
op het jaarlijkse SIA-NWO-congres in
december aan een breder publiek.
De Labs worden bijna volledig gefinancierd
door onderwijsinstellingen,
overheden en bedrijven. EP-Nuffic
coördineert de projecten, maakt de
Labs zichtbaar en biedt een platform
om ervaringen te delen. Om deze
dienstverlening in stand te houden
is een extra investering nodig, zegt
Koeslag. “Dat zo’n investering loont,
blijkt wel uit het feit dat EP-Nuffic
en SIA-NWO, mede op basis van het
succes van het Living Lab Biobased
Brazil, een pilot voor praktijkgerichte
onderzoekssamenwerking tussen
Nederland en Brazilië zijn gestart.”
Welke rol EP-Nuffic in de toekomst
gaat spelen bij de Labs is nog niet
duidelijk. “We kunnen ons geheel of
gedeeltelijk terugtrekken, en de Labs
overlaten aan bedrijven en onderwijsinstellingen,
maar we kunnen ze
ook doorontwikkelen tot internationale
kennisplatforms en daarin een
promotionele en communicatieve rol
spelen.” Zeker is volgens Koeslag dat
het initiatief in de toekomst meer
bij de onderwijsinstellingen moet
liggen. “In het begin hebben wij de
hogescholen meegetrokken, dat is
voorbij”. (DV)
november/december 2015 | transfer

on
on the move
Een overzicht van carrièremoves,
benoemingen, uitwisselingen en
prijswinnaars binnen de wereld
van de internationalisering van
het Nederlandse hoger onderwijs.
the move
31
nuffic, epf, ep-nuffic, slo
Na achtereenvolgens te hebben
gewerkt bij de Nuffic, het Europees
Platform en de organisatie die voortkwam
uit een fusie van beide, stapt
Jindra Divis over naar SLO. De huidige
vicevoorzitter van de directie van
EP-Nuffic wordt op 1 februari directeur
van het nationaal expertisecentrum
leerplanontwikkeling.
nieuwe samenstelling io
windesheim
Het International Office van hogeschool
Windesheim kent een nieuwe samenstelling.
Vorig studiejaar is Miriam
van Schaik-Agricola in dienst
gekomen als (Erasmus)coördinator. Zij is
de opvolger van Annelies Verschoor.
Het IO bestaat verder uit: Sheila
Zwanenburg (incoming students
coördinator) die samen met nieuwe
collega Lieke Bruggeman (outgoing
students coördinator) ook de visumprocedure
voor haar rekening neemt.
Christel Vels is de nieuwe coördinator
van Students United in the Netherlands,
het buddy- en activiteitenprogramma
voor uitwisselingsstudenten. Jannette
van der Wal beheert de interinstitutionele
contracten en de staf/docentmobiliteit.
nieuwe voorzitter landelijke
commissie gedragscode
Joris van Bergen is benoemd tot
voorzitter van de Landelijke Commissie
Gedragscode Hoger Onderwijs. Hij is
de opvolger van Roel Fernhout. Van
Bergen maakte onder meer deel uit
van het College van bestuur van de
TU Eindhoven en van de Universiteit
Leiden. Ook was hij voorzitter van SURF.
Arno Overmars is per 1 september
teruggetreden als secretaris van
de commissie en is opgevolgd door
Jolanda van den Bosch.
vertrek na 15 jaar (ep-)nuffic
Eind september heeft Eric Richters
afscheid genomen van EP-Nuffic. Hij
was ruim vijftien jaar de drijvende
kracht achter de Frans-Nederlandse
ontmoetingsdagen en de Vlaams-
Nederlandse netwerken. Ook
verzorgde hij jarenlang de uitgave
Internationalisering in Beeld, waarin alle
gegevens over in- en uitgaande studentenstromen
en wereldwijde ontwikkelingen
over internationale mobiliteit
aan bod komen.
terug naar indonesië
Marrik Bellen is per 1 oktober aangetreden
als de nieuwe directeur van het
Koninklijk Instituut van Taal-Land- en
Volkenkunde van de Universiteit Leiden
in Jakarta. Hij volgt Rogier Tol op.
Bellen wordt tevens de permanente
vertegenwoordiger van de universiteit
in Indonesië. Hij was eerder werkzaam
als directeur van de Nuffic Neso’s in
Indonesië en China.
Met ingang van dit studiejaar is Ingrid
d’Hooghe gestart als regiocoördinator
China bij de Universiteit Leiden.
Daarnaast blijft zij verbonden aan het
Instituut Clingendael.
afscheid van avans
Beleidsadviseur internationalisering
Peter van Bragt neemt op
9 december officieel afscheid van
Avans Hogeschool om vervroegd met
pensioen te gaan. Van Bragt, van huis
uit bioloog, kwam in 1991 in dienst bij
Hogeschool West-Brabant als posthbo-cursusdocent
in de Life Sciences.
In 2001 werd hij senior beleidsadviseur
internationalisering bij rechtsopvolger
Hogeschool Brabant die in 2004 opging
in Avans Hogeschool.
Benoemingen, (uit)wisselingen en afscheid kunnen worden doorgegeven aan de redactie van Transfer via transfer@epnuffic.nl
november/december 2015 | transfer