Ayios Nikolaos - Αγιος Νικόλαος

ISBN 978-960-98384-2-9

Άγιος Νικόλαος

Τόποι και άνθρωποι στη δεκαετία του ‘60

Ayios Nikolaos

Landscapes and People from the 1960s

Φωτογραφίες / Photographs

∆ηµήτρης Παπαδήµος / Dimitris Papadimos

Οι δεκαετίες του 1960 και 1970 για την ευρύτερη περιοχή του Αγίου Νικολάου ήταν ιδιαίτερα σηµαντικές και

σφραγίστηκαν από γεγονότα που καθόρισαν την µετέπειτα εξέλιξή µας.

Τη δεκαετία του ‘60 µε κέντρο την Κριτσά και τον Άγιο Νικόλαο, ο Ζυλ Ντασέν γύρισε την ταινία «Ο Χριστός

Ξανασταυρώνεται», βασισµένη στο βιβλίο του Ν. Καζαντζάκη η οποία είχε µεγάλη επιτυχία. Η κοινωνία της

εποχής εκείνης όχι απλώς παρακολουθούσε αλλά συµµετείχε ενεργά στην ταινία.

Παράλληλα είχαµε τις πρώτες σκέψεις και δράσεις για την ανάπτυξη του Τουρισµού που σχηµατοποιήθηκαν

µε την ανέγερση του πρώτου Ξενοδοχείου υψηλών προδιαγραφών στην Κρήτη, του Minos Beach που άρχισε να

λειτουργεί το 1963.

Ο ∆ηµήτρης Παπαδήµος αποτυπώνει µε τις φωτογραφίες του αυτές τις στιγµές της ζωής του τόπου, όπου µία

περίοδος κυρίως αγροτική τελειώνει και εισερχόµαστε στην περίοδο του τουρισµού µε την κατασκευή του Minos

Beach. Ενός Ξενοδοχείου που ακόµα και σήµερα αποτελεί πρότυπο φιλικότητας προς το περιβάλλον.

Ο αγροτικός κόσµος της περιοχής µας που συµµετείχε στην ταινία «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται», άρχισε να

µετατοπίζεται σε καινούργια επαγγέλµατα που είχε ανάγκη πλέον η νέα µορφή της οικονοµίας µας. Οικοδοµικές

εργασίες για την ανέγερση των Ξενοδοχείων αλλά και επισιτιστικά επαγγέλµατα που ήταν αναγκαία για την

λειτουργία των µονάδων αλλά και των άλλων επιχειρήσεων επισιτισµού.

Ο τόπος άρχισε να προσελκύει έµπειρα στελέχη του επισιτισµού και από άλλες περιοχές, πολλοί εκ των οποίων

έµειναν εδώ και µε τη δυναµική τους βοήθησαν πολύ στην ανάπτυξη του τόπου και έγιναν οι νέοι συµπολίτες µας.

Αυτή η περίοδος της µεγάλης αλλαγής, είναι από τις πιο σηµαντικές στην πρόσφατη ιστορία µας. Πρέπει ωστόσο

να τονίσουµε πως τόσο το γύρισµα της ταινίας «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται» αλλά και άλλων κινηµατογραφικών

παραγωγών στην Ελούντα και τον Άγιο Νικόλαο όσο και η ανάπτυξη του τουρισµού οφείλεται σε µερικά

πολύτιµα στοιχεία του τόπου και της ζωής µας.

Το κλίµα, η θάλασσα, οι όµορφες ακρογιαλιές, η ποιότητα του τοπίου, οι εναλλαγές της φύσης, ο πολιτιστικός

πλούτος και πάνω απ’ όλα ο αυθορµητισµός και η φιλοξενία των ανθρώπων του τόπου µας. Είναι τα στοιχεία

εκείνα που πρέπει να διαφυλάξουµε γιατί αποτελούν τον πυρήνα της οικονοµίας, της κοινωνίας µας αλλά και της

προσωπικής µας ζωής.

Η ευαισθησία και ο φακός του ∆. Παπαδήµου µας έδωσαν αποτυπώµατα εκείνης της εποχής, και ο

Πολιτιστικός Οργανισµός του ∆ήµου Αγίου Νικολάου µε το ίδρυµα Γ. & Α. Μαµιδάκη ένα λεύκωµα µνήµης για

εκείνους που πρωτοστάτησαν στις εξελίξεις εκείνων των χρόνων.

4

Ο ∆ήµαρχος Αγίου Νικολάου

∆ηµήτρης Ι. Κουνενάκης

The 1960s and 1970s were particularly important decades for the wider area of Ayios Nikolaos, and events

then have marked the later development of the area.

In the 1960s Jules Dassin filmed “Celui qui doit mourir” in the Kritsa and Ayios Nikolaos based on the book

“Christ Recrucified” by Nikos Kazantzakis, which was a major success. The local community of that time not

only watched the shooting of the film but also actively participated in it.

The first moves towards tourism development were also made at that time with the construction of the first

top class hotel on Crete, the Minos Beach Hotel, which opened its doors in 1963.

Dimitris Papadimos captured scenes from local life and the landscape on film at a time when the agrarian

way of life was coming to an end and the area was becoming one with a tourism-based economy thanks to the

construction of the Minos Beach Hotel; a hotel that even today sets standards when it comes to

environmental-friendliness.

The local agrarian population who took part in “Celui qui doit mourir” began to move into new professions

which the new local economy required; building work to construct hotels and catering professions needed to

run the hotels and other catering businesses.

The area began to attract experienced catering staff from other areas, many of whom remained. Their

dynamism helped develop the area; they became new citizens of our municipality.

That time of major change is one of the most important in our recent history.

However, it should be stressed that both shooting of “Celui qui doit mourir” and other films at Elounda and

Ayios Nikolaos, and tourism development were due to certain valuable aspects of the local landscape and

lifestyle: the climate, the sea, charming beaches, the quality of the landscape, the diversity of natural habitats,

the cultural wealth of the area and, above all, the spontaneity and hospitality of the local residents. These are

aspects of our locality we should preserve because they lie at the core of our economy, our society and our

personal lives.

The sensitivity and photographic talent of D. Papadimos gave use reminders of that age, while the Cultural

Organisation of the Municipality of Ayios Nikolaos and the G. & A. Mamidakis Foundation have produced a

book about those who played a leading role in the developments of those times.

The Mayor of Ayios Nikolaos

Dimitris I. Kounenakis

5

Η φωτογραφία αποτυπώνει καί διασώζει ένα γεγονός. Έτσι, µια έκθεση φωτογραφίας εποµένως δέν

µπορεί παρά να είναι ένα σηµαντικό γεγονός.

Πέρα από την καθαρά αισθητική - καλλιτεχνική αξία της, η ίδια η φωτογραφία προσφέρει ταυτόχρονα

τη δυνατότητα αξιοποίησης της ως αντικείµενο επεξεργασίας, ανάλυσης καταστάσεων και εξαγωγής

συµπερασµάτων. Η δροµολόγηση µιας τέτοιας διαδικασίας πραγµατώνεται ωστόσο στο πλαίσιο µιας

ευοίωνης χωροχρονικής συγκυρίας.

Η κατάλληλη αυτή συγκυρία σηµατοδοτήθηκε µε την απόφαση του Πολιτιστικού Οργανισµού του

∆ήµου Αγ. Νικολάου, να τιµήσει τον Ζυλ Ντασέν κατά τις εκδηλώσεις του τριηµέρου Λόγου καί Τέχνης.

Άλλο σηµαντικό γεγονός που συνέδραµε γόνιµα ήταν η ανακάλυψη του φωτογραφικού αρχείου του

∆ηµήτρη Παπαδήµου από την ερευνήτρια κ. Μαρία Σωρού στο Ελληνικό Ιστορικό και Λαογραφικό Αρχείο

(ΕΛΙΑ). Το πλούσιο αυτό αρχείο µας δίνει πληροφορίες για την συγκεκριµένη χρονική περίοδο, όταν ο Αγ.

Νικόλαος, µια µικρή ήσυχη, επαρχιακή πόλη, άνοιγε δειλά, δειλά τα παραθύρια του στον έξω κόσµο.

Ο ∆ηµήτρης Παπαδήµος αιχµαλωτίζει µε τον φακό του σπαράγµατα της παλιάς ζωής της

πόλης µας: η ταινία “ο Χριστός ξανασταυρώνεται” µε τήν Μελινα Μερκούρη, σε σκηνοθεσία του Ζυλ

Ντασέν, η δηµιουργία της πρώτης καί πρότυπης ξενοδοχειακής µονάδας, το “Minos Beach“, ενταγµένη

µε απόλυτο σεβασµό στό περιβάλλον, αλλά καί εικόνες του ίδιου του Αγ. Νικολάου.

Ο Πολιτιστικός Οργανισµός του ∆ήµου Αγ. Νικολάου ευχαριστεί την πρόεδρο του Ιδρύµατος Γεωργίου

καί Αριστέας Μαµιδάκη, κ. Τζίνα Μαµιδάκη που µε ενθουσιασµό δέχθηκε την προτασή µας για την έκθεση

και συνέβαλε στην έκδοση του παρόντος λευκώµατος.

Μανόλης Θραψανιώτης

Πρόεδρος του Πολιτιστικού Οργανισµού

∆ήµου Αγίου Νικολάου, Κρήτης

6 ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΗ ∆ΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘60

Photographs capture and preserve events. A photographic exhibition can only therefore be an important

event.

Its purely aesthetic and artistic value aside, a photograph can also be used as a means for processing and

analysing situations and drawing conclusions. Such a procedure, however, requires favourable timing.

Such right timing came in the form of the decision by the Cultural Organisation of the Municipality of Ayios

Nikolaos to honour Jules Dassin as part of the three-day Literature and Arts celebrations.

Another coincidence which made a positive contribution was the discovery of the photographic archive of

Dimitris Papadimos by Greek Literary and Historic Archive (ELIA) researcher Maria Sorou. This rich archive

provides us with information about a specific time period, when Ayios Nikolaos –a small, quiet country townbegan

to open itself up to the outside world.

Dimitris Papadimos captured scenes from the past life of our town on film such as the film “Celui qui doit

mourir” starring Melina Mercouri, directed by Jules Dassin, the establishment of the first model hotel in the

area -the Minos Beach- which blends harmoniously into the environment, and images of Ayios Nikolaos itself.

The Cultural Organisation of the Municipality of Ayios Nikolaos would like to thank the President of the

Georgios & Aristea Mamidakis Foundation, Mrs. Gina Mamidaki, who enthusiastically welcomed our

proposal for this exhibition and contributed to this book being published.

Manolis Thrapsaniotis

Chairman of the Cultural Organisation

of the Municipality of Ayios Nikolaos, Crete

AYIOS NIKOLAOS LANDSCAPES AND PEOPLE FROM THE 1960s

7

Το Ίδρυµα Γ. & Α. Μαµιδάκη εστιάζει εδώ και δέκα πέντε χρόνια στην παρουσίαση και προβολή

σηµαντικών έργων της Ελληνικής και διεθνούς σύγχρονης καλλιτεχνικής δηµιουργίας στο ελληνικό κοινό.

Στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής υποστηρίζουµε ένθερµα την πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Οργανισµού

του ∆ήµου Αγ. Νικολάου για τη διοργάνωση της έκθεσης και την έκδοση του λευκώµατος µε ανέκδοτες

φωτογραφίες του προικισµένου φωτογράφου ∆ηµήτρη Παπαδήµου.

Ένας Αγ. Νικόλαος, απέριττης οµορφιάς όπως όλοι θα θέλαµε να ήταν, ένα Minos Beach κόσµηµα της

πόλης και µαγνήτης διασηµοτήτων από όλο τον κόσµο, άνθρωποι της περιοχής σε καθηµερινές

δραστηριότητες και τέλος στιγµιότυπα από τα γυρίσµατα της ταινίας “Celui qui doit mourir” του µοναδικού

Ζυλ Ντασέν βασισµένο στο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη “O Χριστός Ξανασταυρώνεται”.

Το Ίδρυµα ευχαριστεί θερµά την φωτογράφο Μαρία Στέφωση για τον ενθουσιασµό της και την υπεράνω

εαυτής προσφορά της, τα γλυκά κορίτσια του ΕΛΙΑ, τη φιλόλογο Μαρία Σωρού και τον Μανόλη

Θραψανιώτη, πρόεδρο του Πολιτιστικού Οργανισµού του ∆ήµου Αγίου Νικόλαου Κρήτης.

Τζίνα Μαµιδάκη

Πρόεδρος Ιδρύµατος Γ. & Α. Μαµιδάκη


Continuing a 15-year endeavour to present important works from modern Greek and international artists

to the public, the G. & A. Mamidakis Foundation is proud to support the current initiative of the Cultural

Organisation of the Municipality of Ayios Nikolaos to organise an exhibition and publish a book featuring

hitherto unpublished photographs from the talented photographer, Dimitris Papadimos.

He shows us an Ayios Nikolaos of unadorned beauty just as we would like it to be, a Minos Beach Hotel,

as the jewel in the crown of the town and attractor of celebrities from the world over, people from the area in

their day-to-day activities and lastly snapshots from the shooting of the film, “Celui qui doit mourir”, by the

unique Jules Dassin, based on Nikos Kazantzakis’ book “Christ Recrucified”.

The Foundation wholeheartedly thanks the photographer, Maria Stefossi, for her enthusiasm and

unparalleled contribution, the sweet staff from the Greek Literary and Historic Archive, the philologist Maria

Sorou, and Manolis Thrapsaniotis, chairman of the Cultural Organisation of the Municipality of Ayios

Nikolaos, Crete.

Gina Mamadakis

President of the G. & A. Mamidakis Foundation

AYIOS NIKOLAOS LANDSCAPES AND PEOPLE FROM THE 1960s 9

Σαν ιστορία

Οµιλητικότεροι αφηγητές της ιστορίας αποδεικνύονται συχνά τα αµίλητα υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος,

κτίσµατα, εργαλεία, έργα τέχνης, επιγραφές ή µια φωτογραφία.

Την ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή χιλιετίες πρίν, στα µινωικά χρόνια, µαρτυρούν τα θραύσµατα

πήλινων αγγείων στου Σαρακηνού την Κεφάλα και στο λόφο της Νοµαρχίας. Τα ερειπωµένα κτίσµατα στο

Γουλά της Κριτσάς, τα βυθισµένα κτίσµατα στον Πόρο της Ελούντας και οι µαρµάρινες κολόνες στον κάµπο

του Καλού Χωριού διηγούνται τη ζωή των αρχαίων πόλεων Λατώ, Ολούς και Ιστρών.

Η επιτύµβια στήλη στον τάφο του Απελλά και της Ρόδας (1 ος π.Χ. αι.) βεβαιώνει πως η πόλη που

βρίσκεται κρυµµένη κάτω από το σηµερινό Άγιο Νικόλαο ήταν η Καµάρα, κι έτσι λεγόταν αιώνες αργότερα,

ίσως κι όταν κτίστηκε στα βυζαντινά χρόνια η εκκλησία του Αγίου Νικολάου (8 ος αι.), που έδωσε το όνοµα

του στο λιµάνι αρχικά και σ’ ολόκληρη την πόλη αργότερα.

Όµως, στα χρόνια της Βενετοκρατίας (1204 -1645), η Καµάρα µετονοµάστηκε σε Μιραµπέλο (=

Καλλιθέα), ταιριαστό όνοµα για την πόλη, για ολόκληρη την επαρχία και τον θαλάσσιο κόλπο που βρέχει

τα παράλια της. Μνηµείο – σύµβολο της Βενετικής κατοχής είναι και το φρούριο της Σπιναλόγκας,

στρατιωτική βάση τόσο των Βενετών όσο και των Τούρκων που τους διαδέχθηκαν (1645-1898).

Στα πρώτα χρόνια της κυριαρχίας τους η πόλη ονοµαζόταν Νέφς Μεραµπέλο και από τις αρχές του 19 ου

αιώνα και µετά Άγιος Νικόλαος, όταν τον οικισµό αποτελούσαν µερικές δεκάδες σπίτια και αποθήκες στην

παραλία, όπως απεικονίζεται φωτογραφικά από τον G. Berinda το 1867. Τις επόµενες δεκαετίες και

κυρίως µετά το 1903, που έγινε οριστικά πρωτεύουσα, η πόλη γνώρισε εντυπωσιακή οικονοµική και

πληθυσµιακή ανάπτυξη, όπως µαρτυρούν και τα φωτογραφηµένα κτίσµατα, δρόµοι, λιµάνια και

στιγµιότυπα της καθηµερινής επαγγελµατικής, κοινωνικής και πολιτιστικής δραστηριότητας

Κορυφαίο γεγονός στον τοµέα αυτό τα γυρίσµατα της ταινίας «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» στην Κριτσά

και τον Άγιο Νικόλαο το 1957, που καταγράφηκαν φωτογραφικά από το ∆ηµ. Παπαδήµο και ταξίδεψαν την

περιοχή έξω από τα όρια της και τα όρια της χώρας.


Σηµαντική ώθηση στην τοπική οικονοµία δόθηκε λίγο αργότερα, όταν ο Γιώργος Μαµιδάκης

κατασκεύασε στον όρµο Κατσίκι «Σταθµό ανεφοδιασµού Ποντοπόρων πλοίων», που εφοδίαζε τα

διερχόµενα πλοία µε καύσιµα και τρόφιµα, όπως γινόταν και την περίοδο 1928-1940 στην Ελούντα, όταν

τα υδροπλάνα της IMPERIA προσθαλασσώνονταν στη λιµνοθάλασσα για ανεφοδιασµό.

Όµως, από το 1963 η οικονοµική δραστηριότητα στην περιοχή πήρε άλλη µορφή. Ο ∆ήµος Αγίου

Νικολάου διέθεσε την παραλιακή έκταση στο Αµµούδι, όπου λειτουργούσε από το 1951 η Σχολή

Χωροφυλακής, και σε συνεργασία µε τον Ηλία Σωτήρχο έκτισαν το ξενοδοχείο Minos Beach, το ωραιότερο

ξενοδοχείο της Κρήτης την εποχή εκείνη, κόσµηµα της πόλης και ιδανικό τόπο διακοπών διασηµοτήτων από

όλο τον κόσµο. Τότε επισκέφθηκε ξανά τον Άγιο Νικόλαο ο ∆. Παπαδήµος και κατέγραψε µε το φακό του

την οµορφιά του ξενοδοχείου και της περιοχής.

Μερικά χρόνια αργότερα η οικογένεια Μαµιδάκη ανέλαβε και πάλι πρωταγωνιστικό ρόλο στην

οικονοµία του τόπου, αλλά στον τουριστικό τοµέα αυτή τη φορά. Η βίλα της οικογένειας στο Μπουρούνι

έδωσε τη θέση της στο Minos Palace, και στη θέση των δεξαµενών πετρελαίου η Τζίνα Μαµιδάκη έκτισε

το µεγάλο ξενοδοχείο Candia Park, και πριν από µερικά χρόνια αγόρασε και έδωσε νέα πνοή στο Minos

Beach. Το µετέτρεψε πέρα από χώρο υποδοχής και διαµονής ανθρώπων σε χώρο φιλοξενίας έργων τέχνης.

Οι κήποι του έχουν µετατραπεί σε ανοικτό µουσείο γλυπτικής και στις αίθουσες του φιλοξενούνται εκθέσεις

φωτογραφίας και ζωγραφικής.

Μια τέτοια έκθεση αποτελούν οι φωτογραφίες του ∆ηµ. Παπαδήµου, αδιάψευστοι µάρτυρες της ζωής και

της φυσιογνωµίας του τόπου στο πρόσφατο παρελθόν.

Μαρία Σωρού

Φιλόλογος


Like history

The silent remains of the past –buildings, tools, works of art, inscriptions or photographs- often turn out to be

the most loquacious historical narrators.

Human presence in the area millennia before, dating from Minoan times, is testified to by the shards of

ceramic pots at locations such as Kefala Sarakinou and Prefecture Hill. Ruined buildings at Goula near Kritsa,

sunken buildings at Poros near Elounda and the marble columns in the plain around Kalo Horio tell of the life

of the ancient cities of Lato, Olous and Istron.

The funereal stele on the tomb of Apellas and Rhoda dating from the 1 st century BC confirm that the city

which is hidden below present-day Ayios Nikolaos was Kamara, and it still bore that name centuries later, even

perhaps when the Byzantines built the church of Ayios Nikolaos in the 8 th century AD; a church which at first

gave its name to the port and then to the whole city.

However under Venetian rule (1204-1645) Kamara was renamed Mirabello (= the wonderful view), a fitting

name for the city, for the entire province and the bay which laps at its shores. The fortress of Spinalonga, a

military base for both the Venetians and the Turks who succeeded them (1645-1898) is one monument that

symbolises Venetian occupation.

Under the first years of their rule the city was named New Merabelo and at the beginning of the 19 th century

became Ayios Nikolaos when the settlement consisted of just tens of houses and warehouses along the shore

as can be seen in the photograph taken by G. Berinda in 1867. In the decades which followed (especially after

1903 when the town became prefectural capital), Ayios Nikolaos grew impressively both economically and in

terms of population, as can be seen from the photographs of buildings, streets and the port, and snapshots of

day-to-day business, social and cultural life.

12

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΗ ∆ΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘60

One key moment in the cultural life of the area was filming of the feature film “Celui qui doit mourir” at

Kritsa and Ayios Nikolaos in 1957. These moments were captured in the photographs of Dimitris Papadimos

ensuring that the area became more widely known both to Greeks and foreigners.

A major boost was given to the local economy shortly thereafter when Georgios Mamadakis built a refuelling

station for long-distance ships in Katsiki Bay, which supplied fuel and food to ships, as had been the case

between 1928 and 1940 at Elounda when Imperia’s hydroplanes touched down at the lagoon to refuel.

However, economic activity in the area took a new turn in 1963. The Municipality of Ayios Nikolaos

provided the beach at Ammoudi -which had been home to the Gendarmerie Academy since 1951- and in

collaboration with Elias Sotirochos, the Minos Beach Hotel was built; Crete’s most beautiful hotel at that

time, a jewel in the crown of Ayios Nikolaos and an ideal holiday sport for celebrities the world over. Dimitris

Papadimos revisited Ayios Nikolaos at that time and captured the beauty of the hotel and the surrounding

area on film.

A few years later the Mamidakis Family once again assumed a leading role in the local economy, but in the

tourism sector this time. The family’s villa at Bourouni gave way to the Minos Palace Hotel, and in the place of

petrol tanks Gina Mamidakis built the large Candia Park Hotel, and a few years ago purchased the Minos

Beach Hotel and revitalised it, metamorphosing it from just accommodation into an art venue. The gardens

have been transformed into an outdoor sculpture gallery and its rooms house photographic and art

exhibitions.

One such exhibition features the photographs of Dimitris Papadimos, irrefutable witnesses of the life and lie

of the land in the recent past.

Maria Sorou

Philologist


GIUSEPPE BERINDA

Άγιος Νικόλαος περ. 1870-1880 / Ayios Nikolaos c. 1870-1880


GIUSEPPE BERINDA

Κριτσά περ. 1870-1880 / Kritsa c. 1870-1880





















Παναγία Η Κερά / Panayia y Kera



Λατώ / Lato


38




Το Ξενοδοχείο Minos Beach / The Minos Beach Hotel
















56













Φωτογραφίες απο τα γυρίσµατα της ταινίας “Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται”

Photographs from the filming of “Celui qui doit mourir”


Ο Jules Dassin κατά την διάρκεια των γυρισµάτων της ταινίας

Jules Dassin during shooting of the film


Η ταινία “Celuit qui doit mourir” βασίζεται στο µυθιστόρηµα του

Νίκου Καζαντζάκη “Ο Χριστός ξανασταυρώνεται”, που γυρίστηκε το 1957 στην Κριτζά.

The film “Celuit qui doit mourir” is based on the Nikos Kazantzakis novel “Christ Recrucified”

and was filmed at Kritza in 1957

Έπαιζαν οι παρακάτω ηθοποιοί :

The film starred:

Jean Servais - παπα Φώτης / Photis

Carl Möhner - Αγάς / Agha

Grégoire Aslan - Λουκάς / Lukas

Gert Fröbe - Πατριαρχέας / Patriarcheas

Teddy Bilis - Χατζί Νικολής / Hadji Nikolis

René Lefèvre - Γιαννακός / Yannakos

Lucien Raimbourg - Κωσταντής / Kostandis

Melina Mercouri - Κατερίνα / Katerina

Roger Hanin - Παναγιώταρος / Pannagotaros

Pierre Vaneck - Μανολιός / Manolios

Dimos Starenios - Λαδάς / Ladas

Nicole Berger - Μαριορή / Mariori

Maurice Ronet - Μιχελής / Michelis

Fernand Ledoux - παπα Γρηγόρης / Grigoris



72



74



76



78



80



82



84



86



Η Ελένη Καζαντζάκη στα γυρίσµατα της ταινίας

Eleni Kazantzaki during shooting of the film

88



∆ηµήτρης Παπαδήµος (1918-1994)

Ο ∆ηµήτρης Παπαδήµος γεννήθηκε το 1918 στο Κάιρο, από Έλληνες γονείς. Σε ηλικία δεκαέξι χρόνων, µετά το θάνατο

του πατέρα του, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις εγκύκλιες σπουδές του στην Αµπέτειο Σχολή του Καΐρου και να

εργασθεί.

Το 1939 µετέβη στη νότιο Γαλλία, όπου σπούδασε κινηµατογράφο. Με την επιστροφή του στην Αίγυπτο και το

ξέσπασµα του Β’ Παγκοσµίου πολέµου, εργάστηκε ως πολεµικός ανταποκριτής για το ελληνικό Γραφείο Τύπου και

Πληροφοριών απαθανατίζοντας τη δράση των ελληνικών στρατευµάτων µέχρι και το 1944. Στη συνέχεια, προσελήφθη

από τον ίδιο οργανισµό ως επίσηµος φωτογράφος. Την ίδια περίοδο συνεργάστηκε µε τη Βρετανική Πρεσβεία στο

Κάιρο, ενώ δραστηριοποιήθηκε και σαν φωτορεπόρτερ. Φωτογραφίες του δηµοσιεύτηκαν σε έγκυρα περιοδικά και

εφηµερίδες του Καΐρου, ανάµεσα στα οποία συγκαταλέγονται τα έντυπα: Σφιγξ, The Egyptian Mail, Bent el Nil, Le

Journal d’Egypte, Loisirs, Le Progrès Egyptien, The Egyptian Gazette.

Το 1948 γνωρίστηκε µε τον σηµαντικό Αιγύπτιο αρχιτέκτονα, Hassan Fathy, και φωτογράφησε τον πρότυπο οικισµό

που σχεδίασε ο τελευταίος στη Gourna, προκειµένου να στεγαστεί ο ντόπιος πληθυσµός. Οι φωτογραφίες αυτές

αποτύπωσαν µε επιτυχία το όραµα του αρχιτέκτονα, δηµοσιεύθηκαν σε ελληνικά και ξένα επιστηµονικά περιοδικά της

αρχιτεκτονικής και πλαισίωσαν την έκδοση, Gourna: A Tale of Two Villages, που χρηµατοδοτήθηκε από την αιγυπτιακή

κυβέρνηση. 1 ∆ύο χρόνια αργότερα, το 1950, εικονογράφησε το βιβλίο του Robin Maugham, ανιψιού του βρετανού

συγγραφέα Somerset Maugham, Journey to Siwa. 2 Το 1956 εικονογράφησε το βιβλίο του John Patrick Balfour (Lord

Kinross), Portrait of Greece. 3

Μολονότι κάτοικος Αιγύπτου, ο Παπαδήµος ταξίδευε και εργαζόταν ως φωτογράφος τόσο στις γειτονικές αραβικές

χώρες όσο και στην Ελλάδα. Ήδη από το 1948 είχε ξεκινήσει την επαγγελµατική του δραστηριότητα στην Αθήνα,

συνεργαζόµενος µε το Γραφείο Τουρισµού. ∆ιετέλεσε, µάλιστα, επίσηµος φωτογράφος του ελληνικού υπουργείου

Τύπου και Τουρισµού επί σειρά ετών, καθώς επίσης έκτακτος συνεργάτης του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης. Τα έτη 1949

και 1950 εξέθεσε φωτογραφίες του στο Ζάππειο Μέγαρο και στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Καΐρου.

Στην Αίγυπτο παρέµεινε µέχρι τα µέσα της δεκαετίας του 1950. Μετά από παρέµβαση του «Κινήµατος των Ελευθέρων

Αξιωµατικών» στην πολιτική σκηνή της Αιγύπτου, ο Παπαδήµος αποφάσισε να µετακοµίσει µόνιµα στην Ελλάδα.

Συνέχισε, παρόλα αυτά, να επισκέπτεται την Αίγυπτο και διατήρησε στενή πνευµατική και φιλική σχέση µε τον

αρχιεπίσκοπο της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης Σινά, Πορφύριο Γ’.

Οι σπουδές του στον κινηµατογράφο, ο κοσµοπολίτικος χαρακτήρας του και η άριστη γνώση τεσσάρων γλωσσών

(µιλούσε αραβικά, ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά), του έδωσαν την ευκαιρία να συνεργαστεί µε γνωστούς σκηνοθέτες

σε ξένες κινηµατογραφικές παραγωγές. Έτσι, τον βρίσκουµε ως βοηθό σκηνοθέτη και φωτογράφο πλατώ στην ταινία

του Jules Dassin, Ο Xριστός ξανασταυρώνεται (1956), και ως συνεργάτη στην παραγωγή των ταινιών, Οργισµένοι λόφοι


(The Angry Hills, 1958-59), του Robert Aldrich, και Τα κανόνια του Ναβαρόνε (The guns of Navarone, 1961), του John

Lee-Thompson. Γνωστή είναι, επίσης, η συνεργασία του µε τον βρετανό λογοτέχνη Lawrence Durell, για τα γυρίσµατα

του ντοκυµαντέρ του BBC Durell’s Spirit of Place, µε θέµα την Αίγυπτο. Η στενή και µακρά του φιλία µε τον Durell, τον

οποίο γνώρισε το 1954, θα σφραγιστεί µε κοινές παραγωγές όπως ένα ντοκυµαντέρ µε θέµα τη ζωή του συγγραφέα

(γυρίστηκε το 1975 στην Κέρκυρα, τη Ρόδο και την Κύπρο, µε διευθυντή παραγωγής τον Παπαδήµο) ή σχέδια

παραγωγών, όπως η απόπειρα του Durell να εκδόσει δική του µετάφραση ποιηµάτων του Καβάφη µε εικονογράφηση

του Παπαδήµου (ιδέα που ποτέ δεν υλοποιήθηκε).

Στην Αθήνα, ως φωτογράφος και κάποτε ως αρθρογράφος, συνεργάστηκε µε τα περιοδικά Εικόνες (της Ελένης

Βλάχου) και Ηώς, καθώς και µε τον Ταχυδρόµο, υπό τη διεύθυνση του Γ. Π. Σαββίδη και της συζύγου του, Λένας.

Το 1960 παντρεύτηκε τη Λιάνα Φραγκιά και εγκαταστάθηκαν µόνιµα στην Αγία Παρασκευή. Στο φιλόξενο σπίτι τους

συγκεντρωνόταν όλος ο καλλιτεχνικός και πνευµατικός κόσµος της εποχής. Ενδεικτικά αναφέρονται οι Μίνως

Αργυράκης, Σπύρος Βασιλείου, Γιάννης Τσαρούχης, Ναταλία Μελά, Γιώργος Σικελιώτης, Γιώργος Κατσίµπαλης και

Philip Sherard, των οποίων ο Παπαδήµος φιλοτέχνησε πορτραίτα.

Καθ’όλη τη διάρκεια των δεκαετιών 1960-1980 «οργώνει» την Ελλάδα φωτογραφίζοντας κάθε της γωνιά, µε τη

Rolleiflex. Ένα µικρό τµήµα της πολύχρονης αυτής δουλειάς του εκδόθηκε το 1974 από τον εκδοτικό οίκο «Ολκός», µε

τίτλο “Η Ελλάδα που φεύγει”. Το λεύκωµα γνώρισε µεγάλη επιτυχία και το 1981 επανεκδόθηκε από τις εκδόσεις «Νέα

Σύνορα – Λιβάνης». Οι ταξιδιωτικές του περιηγήσεις ανά την Ελλάδα και την Αίγυπτο άφησαν ένα ογκώδες αρχείο που

αριθµεί 80.000 περίπου αρνητικά.

Το 1986 άνοιξε, µαζί µε τη σύζυγό του, το παλαιοπωλείο «Το καΐκι» στις Σπέτσες. Συνέχισε, ωστόσο, να εργάζεται

και ως φωτογράφος.

Πέθανε στις 3 Μαΐου του 1994. Το 1994 το σύνολο του αρχείου του δωρίθηκε από τη σύζυγό του στο Ελληνικό

Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο. Τον Φεβρουάριο του 2002, στο πλαίσιο της Φωτογραφικής Συγκυρίας που

διοργανώθηκε από το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, το ΕΛΙΑ παρουσίασε έκθεση µε έργα του Παπαδήµου

υπό τον τίτλο ∆ηµήτρης Παπαδήµος, Αίγυπτος-Ελλάδα (1955-1970): Χτίζοντας µε τους ανθρώπους. Είχε προηγηθεί

αφιέρωµα στο ένθετο Επτά Ηµέρες της εφηµ. Η Καθηµερινή. 4 Η έκθεση παρουσιάστηκε το καλοκαίρι του ίδιου έτους

στις Σπέτσες και αργότερα στην Πάτρα και τα Κύθηρα.

Ματθίλδη Πυρλή

Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.

1. Hassan Fathy / ∆ηµήτρης Παπαδήµου, Αρχιτεκτονική και Πλαστικές Τέχνες, 67 (1968): 83-91. Hassan Fathy, «Nouveau Village de Gourna», L’Architecture d’aujourd’hui 39, 140,

(1968): 12-18. Βλ. Παναγιώτα Πύλα, «Φωτογράφος Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής», Επτά Ηµέρες, 14 Οκτωβρίου 2001: 13-15.

2. Robin Maugham. Journey to Siwa. Chapman and Hall: London 1950.

3. Patrick Balfour (Lord Kinross). Portrait of Greece. Max Parrish: London 1956.

4. Κωστής Λιόντης (επιµ.), Αφιέρωµα: «Ο φωτογράφος ∆ηµήτρης Παπαδήµος», Επτά Ηµέρες, 14 Οκτωβρίου 2001.


Dimitris Papadimos (1918-1994)

Dimitris Papadimos was born in 1918 in Cairo to Greek parents. At the age of 16, after his father’s death, he

was forced to abandon his studies at the Ambeteion School of Cairo and start work.

In 1939 he moved to southern France where he studied cinematography. Upon his return to Egypt and the

outbreak of World War II, he worked as the war correspondent for the Greek press and information office,

immortalising the activities of the Greek troops up until 1944. After that he was recruited by the same

organisation as an official photographer. At the same time he also collaborated with the British Embassy in

Cairo and also worked as a photo-journalist. His photographs were published in well-respected magazines and

newspapers in Cairo, including The Sphinx, The Egyptian Mail, Bent el Nil, Le Journal d’Egypte, Loisirs, Le

Progrès Egyptien, and The Egyptian Gazette.

In 1948 he met the leading Egyptian architect, Hassan Fathy, and photographed the model village he had

designed at Gourna to house the local population. These photographs successfully captured the architect’s

vision and were published in Greek and foreign architectural journals and in the book Gourna: A Tale of Two

Villages, which was financed by the Egyptian government 1 .

Two years later in 1950 he illustrated the book by Robin Maugham, nephew of the British author Somerset

Maugham, Journey to Siwa 2 . In 1956 he also illustrated the book by John Patrick Balfour (Lord Kinross),

Portrait of Greece 3 .

Although resident in Egypt, Papadimos travelled and worked as a photographer in neighbouring Arab

countries and Greece. In 1948 he began working professionally in Athens with the Tourism Bureau. He was

official photographer for the Greek Ministry of Press and Tourism for a number of years, and an associate of

the Museum of Folk Art. In 1949 and 1950 he exhibited photographs at the Zappion and the Museum of

Modern Art in Cairo.

He stayed in Egypt until the mid-1950s. After the Free Officers Movement intervened in Egyptian politics,

Papadimos decided to permanently relocated to Greece. Despite that, he continued to visit Egypt and retained

close intellectual and amicable ties with the archbishop of St. Catherine’s Monastery in Sina, Porphyrius III.

His cinema studies, his cosmopolitan character and his fluency in four languages (Arabic, Greek, English

and French) gave him the opportunity to collaborate with leading directors of foreign films. He served as

assistant director and photographer on the Jules Dassin film, “Celui qui doit mourir” (1957) and as production

associate on the films The Angry Hills (1958-1959) by Robert Aldrich, and The Guns of Navarone (1961) by

92


John Lee-Thompson. His collaboration with British author, Lawrence Durell, on the filming of the BBC

documentary Durell’s Spirit of Place, about Egypt, is also well-known. His long, close friendship with Durell,

whom he met in 1954, was marked by joint productions such as a documentary on the author’s life (filmed in

1975 on Corfu, Rhodes and Cyprus, with Papadimos and the production manager), or planned productions

such as Durell’s attempt to publish his own translation of Cavafy’s poems illustrated by Papadimos (an idea

which never got off the ground).

As a photographer and sometimes journalist in Athens, he worked with the magazine Eikones (published by

Eleni Vlachou) and Eos and Tachydromos under the management of G. P. Savvidis and his wife Lena.

In 1960 he married Liana Frangia and settled down permanently in Agia Paraskevi, Athens. His hospitable

home was a meeting place for leading artistic and intellectual figures of the time. Some frequent visitors were

Minos Argyrakis, Spyros Vasiliou, Giannis Tsarouchis, Natalia Mela, Giorgos Sikeliotis, Giorgos Katsibalis

and Philip Sherard, whose portraits Papadimos painted.

Over the period 1960 to 1980 he roamed all of Greece photographing ever corner with a Rolliflex. A small

part of his extensive work was published in 1974 by Olkos Press entitled ‘Disappearing Greece’. This book was

a major success and in 1981 was reprinted by Nea Synora – Livanis Press. His travels around Greece and Egypt

resulted in a voluminous archive with around 80,000 negatives.

In 1986 he opened an antique’s store on Spetses with his wife, called the Caique. However, he continued to

work as a photographer.

He died on 3 May 1994. In 1994 his wife donated his entire archive to the Greek Literary and Historic

Archive (ELIA). In February 2002 as part of the Leading Photographers series organised by the Thessaloniki

Museum of Photography, the Greek Literary and Historic Archive presented an exhibition of Papadimos’

work entitled Dimitris Papadimos: Egypt - Greece (1955-1970): Building with people. This had been preceded by

a special edition of the 7 Days magazine (Kathimerini Newspaper) dedicated to Papadimos 4 . The exhibition

was presented in the summer of the same year on Spetses and later in Patra and on Kythera.

Mathilde Pyrli

ELIA Photographic Archives

1. Hassan Fathy / Dimitris Papadimos, Architecture and Plastic Arts 67 (1968): 83-91. Hassan Fathy, ‘Nouveau Village de Gourna’, L’Architecture d’aujourd’hui 39, 140,

(1968): 12-18. see Panagiota Pyla, ‘Photographer of traditional architecture’, 7 Days, 14 October 2001: 13-15.

2. Robin Maugham. Journey to Siwa. Chapman and Hall: London 1950.

3. Patrick Balfour (Lord Kinross). Portrait of Greece. Max Parrish: London 1956.

4. Kostis Liontis (ed.), Dedication to ‘The photographer Dimitris Papadimos’, 7 Days, 14 October 2001.



ΕΚΘΕΣΗ

∆ιοργάνωση

Πολιτιστικός Οργανισµός

∆ήµου Αγίου Νικολάου Κρήτης

Ίδρυµα Γ. & Α. Μαµιδάκη

Επιµέλεια έκθεσης

Μαρία Στέφωση

Ψηφιακές εκτυπώσεις

PHOTOLAB

EXHIBITION

Organisation

Cultural Organisation

of the Municipality of Ayios Nikolaos, Crete

G. & A. Mamidakis Foundation

Curator

Maria Stefossi

Digital prints

PHOTOLAB

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ

Σχεδιασµός - Καλλιτεχνική επιµέλεια

Μαρία Στέφωση

Κείµενα

Μαρία Σωρού

Ματθίλδη Πυρλή

Μετάφραση κειµένων

John O’ Shea

Εκτύπωση-Βιβλιοδεσία

Βιβλιοσυνεργατική Α.Ε.

CATALOGUE

Artistic Lay-out

Maria Stefossi

Texts

Maria Sorou

Mathilde Pyrli

Translation

John O’ Shea

Printing-Binding

Bibliosynergatiki S.A.


Ayios Nikolaos - Αγιος Νικόλαος

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?