Cud_natury_publikacja

1
Cud natury
– dar spotkania
The miracle of nature
– gift of the meeting
Maravilla de la naturaleza
– un regalo para la reunión

2
3

4
5

Wy jesteście nadzieją świata, nadzieją
Kościoła, wy jesteście moją nadzieją
(…) Wy jesteście pokoleniem, które zawiera
w sobie przyszłość!
(homilia Jana Pawła II podczas mszy inaugurującej
pontyfikat, Watykan, 1978 r.)
You are the hope of the world, the
hope of the Church, you are my hope
(…) You are the generation which holds the
future!
(the homily of John Paul during the Mass for the
inauguration of his pontificate, the Vatican, 1978)
Vosotros sois la esperanza de la Iglesia
y del mundo, vosotros sois mi esperanza
(…) ¡Vosotros sois la generación que contiene
el futuro!
(Homilía de Juan Pablo II durante la misa de
inauguración del pontificado, Vaticano, 1978).
ży pielgrzymuje po świecie Ikona Matki
Bożej, potężnej Matki prowadzącej do
Chrystusa.
Światowe Dni Młodzieży odbywają się co
roku w miastach całego świata. W dniach
26–31 lipca 2016 r. Kraków, miasto św. Jana
leads to Christ, has made its pilgrimage
through the world, along with the World
Youth Day Cross.
World Youth Day is held every year in cities
all over the world. On 26-31 July 2016,
Cracow, the city of Saint John Paul II and
mos. Desde el año 2003, junto con la Cruz
de la Jornada Mundial de la Juventud, por
el mundo peregrina también el Icono de la
Virgen María, la Gran Madre que nos guía
hacia Cristo.
La Jornada Mundial de la Juventud se ce-
Pawła II i św. Faustyny Kowalskiej, gościć Saint Faustina Kowalska, will host pilgrims lebra cada año en las ciudades de todo el
XXXI Światowe Dni Młodzieży 2016 to The 31st World Youth Day 2016 is a great La XXXI Jornada de la Juventud 2016 es una
będzie pielgrzymów z całego świata, którzy from all over the world who will pray and mundo. Entre los días 26 y 31 de julio de
wielkie święto młodości – wielkie święto
wszystkich młodych duchem, prze-
who are young in their spirit, who are filled los jóvenes de espíritu y llenos de la alegría
feast of youth – a great feast of all those gran festividad de la juventud, de todos
będą się tu wspólnie modlić i chwalić Boga. praise God together here.
2016, Cracovia, ciudad de san Juan Pablo
Papież Franciszek w orędziu na tegoroczną
uroczystość zachęca do uczynków mi-
Pope Francis encourages people to do rá a los peregrinos de todo el mundo que
In his message for this year’s celebrations, II y de santa Faustina Kowalska, hospedapełnionych
radością Ducha Świętego. with the joy of the Holy Ghost. This is your del Espíritu Santo. Es vuestra festividad.
To Wasze Święto. Idea ta zrodziła się feast. This idea was born from the need La idea nació de la necesidad de los corazones.
El papa Juan Pablo II siempre perłosierdzia,
w tym do przebaczenia bliźnim. works of mercy, including forgiving one’s juntos acudirán aquí para rezar y alabar
z potrzeby serc. Papież Jan Paweł II dostrzegał
potencjał drzemiący w każdym cerned the potential latent in each person. cibía el potencial que duerme en cada ser
of the hearts. Pope John Paul II also dis-
„Błogosławieni miłosierni, albowiem oni neighbours.
a Dios. El papa Francisco en el mensaje
miłosierdzia dostąpią” (MT 5,7) to motto, “Blessed are the merciful, for they shall para el encuentro de este año anima a realizar
las obras de misericordia, entre otros,
człowieku. Widział także ogromne pragnienie
młodzieży do wyrażania siebie, express themselves, their emotions and que tienen los jóvenes para expresarse
He also saw a huge need of the youth to humano. Veía también la gran necesidad
które Ojciec Święty wybrał dla tegorocznych
obchodów, jako zwieńczenie Jubile-
the Holy Father has chosen for this year’s a perdonar a los prójimos.
obtain mercy” (Mt 5,7) is the motto that
swoich emocji i ambicji. Z zaciekawieniem
słuchał tego, co młodzi mają do what the youth wanted to tell him. He Siempre con curiosidad escuchaba lo que
needs. He always listened attentively to a sí mismos, sus emociones y necesidades.
uszowego Roku Miłosierdzia.
celebrations which will crown the Jubilee “Bienaventurados los misericordiosos,
Papież Franciszek podkreśla również potrzebę
bycia miłosiernym w stosunku Pope Francis also emphasises the need (Mt 5,7) es el lema que el santo padre eli-
Year of Mercy.
porque ellos alcanzarán misericordia”
powiedzenia. Zawsze miał dla nich czas. always found the time for them. In consequence
of his open attitude to youth, tiempo para ellos. La consecuencia de esta
le querían decir los jóvenes. Siempre tenía
Następstwem tak otwartej wobec młodzieży
postawy św. Jana Pawła II było Saint John Paul II invited young people to actitud tan abierta de san Juan Pablo II ha-
6 do naszego otoczenia. Encyklika Ojca to be merciful towards our environment. gió para la celebración de este año como 7
Świętego Franciszka pt. ”Laudato si’. The encyclical of the Holy Father Francis culminación del Jubileo de la Misericordia.
zaproszenie młodych ludzi do Rzymu Rome on Palm Sunday of the Year of the cia jóvenes fue la invitación de la gente
W trosce o wspólny dom” jako pierwsza entitled “On care for our common home. El papa Franciso subraya también la necesidad
de ser misericordioso respecto
w Niedzielę Palmową Roku Odkupienia Redemption (1984). At the close of their joven a Roma al Domingo de Ramos el
jest poświęcona w tak dużym stopniu Laudato si” is the first encyclical devoted
(1984). Na zakończenie wizyty papież visit, the Polish Pope gave a symbol to the Año Jubilar de la Redención (1984). Al final
środowisku naturalnemu. Papież zwraca to such a large extent to the natural environment.
The Holy Father points out how padre Francisco titulada “Sobre el cuidado
a nuestro entorno. La Encíclia del santo
Polak podarował młodym symbol – young – the World Youth Day Cross – for de la visita, el papa polaco entregó a los
uwagę, jak ważny jest zrównoważony rozwój
świata, w którego centrum jest czło-
important the sustainable development of de la casa común Laudato si” es la prime-
Krzyż Światowych Dni Młodzieży – aby them to carry it throughout the world as jóvenes un símbolo – la Cruz de la Jornada
nieśli go po całej ziemi jako znak miłości a sign of the love of Christ. In the International
Year of the Youth (1985), the young varan por todo el mundo como un signo
Mundial de la Juventud – para que lo llewiek,
potrzebujący zasobów środowiska the world is, at the centre of which there is ra encíclica dedicada en tanta medida al
Chrystusa. W Międzynarodowym Roku
do życia, ale również szanujący naturę. man who needs environmental resources medio ambiente. El santo padre señala la
Młodzieży (1985) młodzi ponownie odwiedzili
św. Jana Pawła II. Rok później these meetings took on a cyclical char-
la Juventud, los jóvenes de nuevo visitaron
visited Saint John Paul II again. After a year de amor de Cristo. El Año Internacional de
Nawołuje do „nawrócenia ekologicznego”. to live, but also respects nature. The Pope importancia del desarrollo sostenible del
Dostrzega rosnące uwrażliwienie na środowisko,
ale też wyraża obawę o dalsze cerns the growing environmental sensitiv-
que necesita los recursos naturales para
calls for “ecological conversion”. He dis-
mundo, en cuyo centro está el ser humano
spotkania te nabrały cyklicznego charakteru
i przybrały nazwę „Światowych Youth Day”. From that time a meeting reuniones adquirieron un carácter cíclico y
acter and assumed the name of “World a san Juan Pablo II. Un año más tarde estas
losy naszej planety.
ity, but also expresses his concern about vivir, pero que a la vez respeta la naturaleza.
El papa llama a la “conversión eco-
Dni Młodzieży”. Odtąd co roku odbywa with the Holy Father was held every year. adoptaron el nombre de la “Jornada Mundial
de la Juventud”. Desde entonces, cada
„Laudato si’, mi’ Signore – Pochwalony the further fate of the planet.
się spotkanie z Ojcem Świętym. Idea Thus, the idea of a common conversation
bądź, Panie mój”, śpiewał święty Franciszek
z Asyżu. W tej pięknej pieśni przypo-
you, my Lord”, Saint Francis of Assisi sang. medio ambiente, pero también expresa su
“Laudato si’, mi’ Signore – Praise be to lógica”. Percibe la creciente sensibilidad al
wspólnej rozmowy i modlitwy jest zatem and prayer is continued. This is the time año tiene lugar el encuentro con el santo
padre. La idea de un diálogo y oración
kontynuowana. To czas, który papież which the Pope has for the youth and the
mniał, że nasz wspólny dom jest jak siostra,
z którą dzielimy istnienie, i jak piękna our common home was like a sister with planeta.
In this beautiful song he reminded that preocupación por el destino de nuestro
ma dla młodzieży, a młodzież dla Boga, youth has for God, the Holy Father and común se sigue continuando. El papa dedica
tiempo a los jóvenes y los jóvenes, lo
Ojca Świętego i siebie. Od 2003 roku themselves. Since 2003 the Icon of the
matka, biorąca nas w ramiona: „Pochwalony
bądź, mój Panie, przez siostrę naszą, tiful mother who opened her arms to em- mi Señor”, cantaba san Francisco de
whom we shared our life and like a beau-
“Laudato si’, mi’ Signore - Alabado seas,
wraz Krzyżem Światowych Dni Młodzie- Mother of God, a powerful Mother who dedican a Dios, a santo padre y a sí mis-
Asís.

8
matkę ziemię, która nas żywi
i chowa, wydaje różne owoce
z barwnymi kwiatami i trawami”
[1].
Warto przypomnieć, że także
św. Jan Paweł II wiele razy
upominał się o wspólną troskę
o środowisko naturalne.
„W swojej pierwszej encyklice
ostrzegł, że «człowiek zdaje
się często nie dostrzegać innych
znaczeń swego naturalnego
środowiska, jak tylko te,
które służą celom doraźnego
użycia i zużycia» [4]. Następnie
zachęcał do globalnego
«nawrócenia ekologicznego»
[5]. Jednakże równocześnie
zauważył, że «zbyt mało wagi
przywiązuje się do ochrony
warunków moralnych prawdziwej
brace us: “Praise be to you, my
Lord, through our sister, Mother
Earth, who sustains and
governs us, and who produces
various fruit with coloured
flowers and herbs” [1].
It should also be recalled that
Saint John Paul II also called
many times for the common
care of the natural environment.
“In his first Encyclical he
warned that «human beings
frequently seem to see no
other meaning in their natural
environment than what
serves for immediate use
and consumption» [4]. Subsequently,
he would call for
a global «ecological conversion»
[5]. At the same time,
he noted that little effort had
En ese hermoso cántico nos
recordaba que nuestra casa
común es también como una
hermana, con la cual compartimos
la existencia, y como
una madre bella que nos acoge
entre sus brazos: “Alabado
seas, mi Señor, por la hermana
nuestra madre tierra, la cual
nos sustenta, y gobierna y
produce diversos frutos con
coloridas flores y hierba” [1].
Merece la pena recordar que
también san Juan Pablo II en
numerosas ocasiones reclamó
el cuidado común de nuestro
entorno natural.
“En su primera encíclica, advirtió
que el ser humano parece
«no percibir otros significados
de su ambiente natural,
9
„ekologii ludzkiej”» been made «to safeguard the sino solamente aquellos que
[6]. Zniszczenie środowiska
ludzkiego jest sprawą bardzo
poważną nie tylko dlatego,
że Bóg powierzył człowiekowi
świat, ale także dlatego,
że samo ludzkie życie jest
darem, który trzeba chronić
przed różnymi formami degradacji.
Wszelka troska i dążenie
do polepszenia świata
wymaga dogłębnych «zmian
stylów życia, modeli produkcji
i konsumpcji, utrwalonych
struktur władzy, na których
opierają się dziś społeczeństwa»
[7]. Prawdziwy rozwój
człowieka ma charakter mo-
moral conditions for an authentic
“human ecology”».[6]
The destruction of the human
environment is extremely serious,
not only because God
has entrusted the world to
us men and women, but because
human life is itself a gift
which must be defended from
various forms of debasement.
Every effort to protect and
improve our world entails
profound changes in «lifestyles,
models of production
and consumption, and the established
structures of power
which today govern socie-
sirven a los fines de un uso inmediato
y consumo» [4]. Sucesivamente
llamó a una conversión
ecológica global [5].
Pero al mismo tiempo hizo
notar que se pone poco empeño
para «salvaguardar las
condiciones morales de una
auténtica ecología humana»
[6]. La destrucción del ambiente
humano es algo muy
serio, porque Dios no sólo le
encomendó el mundo al ser
humano, sino que su propia
vida es un don que debe ser
protegido de diversas formas
de degradación. Toda preten-

alny i pociąga za sobą pełne poszanowanie
osoby ludzkiej, powinien być również
ukierunkowany na świat przyrody i «brać
pod uwagę naturę każdego bytu oraz ich
wzajemne powiązanie w uporządkowany
system» [8]. Dlatego zdolność człowieka
do przekształcenia rzeczywistości powinna
być rozwijana na podstawie pierwotnego
przeznaczenia rzeczy, wyznaczonego
jej przez Boga [9].’ (Laudato si’)
Papież Franciszek, kontynuując dzieło św.
Jana Pawła II, poświęca ochronie przyrody
wiele uwagi i troski. Mówi, że niezbędne
jest globalne porozumienie, które winno
doprowadzić do zrównoważonego i zróżnicowanego
rolnictwa, lepszego zarządzania
zasobami leśnymi i morskimi, promowania
efektywności energetycznej oraz
zapewnienia każdemu człowiekowi dostę-
ties».[7] Authentic human development
has a moral character. It presumes full respect
for the human person, but it must
also be concerned for the world around
us and «take into account the nature of
each being and of its mutual connection
in an ordered system».[8] Accordingly,
our human ability to transform reality
must proceed in line with God’s original
gift of all that is”. [9].” (Laudato si’)
Continuing the work of Saint John Paul II,
Pope Francis devotes a good deal of attention
and concern to nature conservation.
He speaks of the necessity of a global
agreement which should lead to sustainable
and diversified agriculture, the better
management of forest and marine resources,
the promotion of energy efficiency and
ensuring access to drinking for everybody.
sión de cuidar y mejorar el mundo supone
cambios profundos en «los estilos
de vida, los modelos de producción y de
consumo, las estructuras consolidadas
de poder que rigen hoy la sociedad» [7].
El auténtico desarrollo humano posee un
carácter moral y supone el pleno respeto
a la persona humana, pero también
debe prestar atención al mundo natural
y «tener en cuenta la naturaleza de cada
ser y su mutua conexión en un sistema
ordenado» [8]. Por lo tanto, la capacidad
de transformar la realidad que tiene el ser
humano debe desarrollarse sobre la base
de la donación originaria de las cosas por
parte de Dios [9]”. (Laudato si’)
El papa Francisco, al continuar la obra de
san Juan Pablo II, dedica mucha atención
y preocupación a la protección de la na-
the “Laudato si” Encyclical is not only
a chance for improving the state of the
natural environment, but also a hope for
a man who lives due to environmental resources.
The “care for our common home”
is, thus, a condition for a dignified life of
each of us. It is a condition for the healthy
and safe life of the future generations.
Let this publication be a keepsake to remind
you the gift of Pope Francis – the
designation of Poland to host the 31st
World Youth Day. At the same time, let it
remind you of the role of man in the world:
the Man – Gardener not only creates and
forms his environment, but also takes care
of life in any manifestation of it, while the
care for the welfare of beings and the welfare
of the natural environment is one of
the most important tasks of everyday life.
las especies que hace tiempo ya habían
desaparecido de los mapas de Europa
Occidental. La caza polaca, en una estrecha
colaboración con la silvicultura y agricultura,
conseguía y sigue consiguiendo
grandes cantidades de alimentación sana,
sin que disminuya la cantidad de animales
de caza.
La realización de los postulados del desarrollo
sostenible, de los que trata la encíclica
“Laudato si”, no sólo constituye la
oportunidad para mejorar la calidad del
medio ambiente, sino también la esperanza
para el ser humano que vive gracias
a los recursos naturales. Por tanto,
el “cuidado de la casa común” condiciona
una vida digna de cada uno de nosotros.
Condiciona la salud y una vida segura de
las futuras generaciones.
„Laudato si”, jest nie tylko szansą na poprawę
stanu środowiska naturalnego, ale
również nadzieją dla człowieka żyjącego
dzięki zasobom środowiska. „Troska
o wspólny dom” warunkuje zatem godne
życie każdego z nas. Warunkuje zdrowe
i bezpieczne życie przyszłych pokoleń.
Niech ta publikacja stanowi pamiątkę po
podarunku papieża Franciszka – wskazaniu
Polski jako gospodarza XXXI Światowych
Dni Młodzieży. Niech będzie jednocześnie
przypomnieniem roli człowieka w świecie:
Człowiek–Ogrodnik nie tylko tworzy i kreuje
otoczenie, ale również pielęgnuje życie
w każdym jego przejawie, a troska o dobrostan
stworzenia, dobrostan środowiska
naturalnego stanowi jedno z najważniejszych
zadań dnia codziennego.
Prawdziwą pamiątkę schowajcie też w swo-
10 pu do wody pitnej.
The postulates of the Encyclical are particularly
turaleza. Dice que es indispensable un
ich sercach i duszach. Niech będą nią wspo-
Keep the real keepsake in your hearts and Deseo que esta publicación se convierta 11
Postulaty encykliki są bliskie Polakom.
close to the Poles. We take care of the consenso mundial que lleve, por ejemplo,
mnienia chwil, ludzi, odczuć i widoków. souls. Let it be the memories of moments, en un recuerdo del regalo del papa Franturaleza.
Dbamy o równomierny rozwój naszej sustainable development of our Fatherland, a programar una agricultura sostenible
persons, feelings and views.
cisco: la designación de Polonia como anfitriona
Ojczyzny z poszanowaniem dóbr środowiska
with respect for the resources of the natu-
y diversificada, a promover una gestión
de la XXXI Jornada Mundial de la
naturalnego. Polskie rolnictwo, leral
environment. Polish agriculture, forestry más adecuada de los recursos forestales y
Juventud. Que sea a la vez un recordatorio
śnictwo i łowiectwo współdziałają ze sobą, and hunting cooperate with one another marinos, a fomentar una mayor eficiencia
sobre el papel del ser humano en el mundo:
a korzystając z niezbędnych człowiekowi and, when using the environmental resources
energética, a asegurar a todos el acceso al
el Hombre – Jardinero no sólo crea y
zasobów środowiska, kierują się troską
which are necessary for man, they agua potable.
forma su entorno, sino también cuida la
o naturę.
are always guided by the care of nature. Los postulados de la encíclica son muy
vida en cualquiera de sus manifestaciones.
W Polsce racjonalnie eksploatujemy zasoby
In Poland, we rationally use forest resourc-
cercanos a los polacos. Velamos por el
El cuidado por el bienestar de la creación,
leśne. Dzięki takim działaniom naes.
Due to such actions, there was a huge desarrollo sostenible de nuestra patria y
el bienestar del entorno natural, constitu-
stąpiła eksplozja gatunków, które dawno growth of species which had already long respetamos los bienes medioambientales.
ye una de las tareas más importantes de
zniknęły już z mapy zachodniej Europy. ago vanished from the map of Western
La agricultura, la silvicultura y la caza
su día a día.
Polskie łowiectwo przy ścisłej współpracy Europe. In strict cooperation with forestry
colaboran entre sí. Al utilizar los recursos
Conservad el verdadero recuerdo en vues-
z leśnictwem i rolnictwem pozyskiwało
and agriculture, Polish hunting has ambientales indispensables para el ser hutros
corazones y almas: son momentos,
i pozyskuje duże ilości zdrowej żywności, acquired and acquires large quantities of mano, se guían siempre por el cuidado de
personas, sensaciones y paisajes.
nie powodując spadku liczebności zwierząt
healthy food, without causing a decrease la naturaleza.
łownych.
in the abundance of game animals.
En Polonia explotamos racionalmente los
Realizacja postulatów zrównoważonego
rozwoju, o których mowa w encyklice development postulates referred to in actividades, se produjo una explosión
The implementation of the sustainable recursos forestales. Gracias a este tipo de
Czapla biała
(Ardea alba)
de

Polska
Poland
Polonia
„Ucałowałem ziemię polską, z której wyrosłem. Ziemię, z której wezwał mnie Bóg
(…) Przybywam do was jako syn tej ziemi, tego narodu.”
(przemówienie powitalne Jana Pawła II na lotnisku Okęcie, Warszawa, 2 czerwca 1979 r.)
“I kissed the Polish soil from which I grew. The soil from which God called me.
(…) I come to you as a son of this soil, of this nation.”
(The welcome speech by John Paul II at the Okęcie Airport in Warsaw, 2 June 1979)
“He besado el suelo polaco en el que he crecido: la tierra de la que Dios me ha llamado
(…) Llego a vosotros como hijo de esta tierra, de esta nación”
(Discurso de saludo de Juan Pablo II en el aeropuerto Okęcie, Varsovia, 2 de junio de 1979)
Polonia es un país de paisajes extraordinarios y de naturaleza salvaje, empezando con el Mar Báltico al norte, pasando por los lagos pintorescos,
áreas únicas de valles fluviales como Pantanos del Biebrza o Valle del Narew llamado “el Amazonas polaco” y terminando con las
cumbres de las montañas al sur.
Polonia tiene playas de arena a lo largo de orillas acantiladas, dunas móviles similares al desierto, así como lagos que se extienden en la
franja lacustre. A los más grandes pertenecen el Lago Śniardwy y el Mamry.
El sur de Polonia es una franja montañosa: los Sudetes con su pico más alto Śnieżka, los Montes Mesa, formados por placas de estratos horizontales
de arenisca, los Cárpatos con los altos Tatra, los Gorce, los Pienines y los Beskides. Los lugares naturales más valiosos de nuestro país fueron
sometidos a un sistema de protección. En Polonia existen 23 parques nacionales, 122 parques paisajísticos y más de 1000 reservas naturales.
La Red Natura 2000 ocupa en Polonia casi un 20% de la superficie terrestre. Se compone de 849 áreas de hábitats protegidos y 145 áreas de aves.
12
Polska to kraj wyjątkowych krajobrazów
i dzikiej przyrody, począwszy od Morza
Bałtyckiego na północy, przez malownicze
pojezierza, unikatowe obszary dolin
rzecznych, jak Bagna Biebrzańskie czy Dolina
Narwi zwana polską Amazonką, aż po
szczyty gór na południu.
Polska to piaszczyste plaże wzdłuż klifowych
brzegów, ruchome wydmy przypominające
pustynię, jak też jeziora, rozciągające
się w pasie pojezierzy.
Największe z nich to Śniardwy i Mamry.
Południe Polski to pas gór – Sudety z ich
najwyższym szczytem – Śnieżką i Górami
Stołowymi, zbudowanymi płytowo z poziomych
warstw piaskowca, oraz Karpaty
z wysokimi Tatrami, Gorcami, Pieninami
i Beskidami.
Najbardziej cenne przyrodniczo miejsca
naszego kraju objęto ochroną obszarową.
W Polsce istnieją 23 parki narodowe,
122 parki krajobrazowe oraz ponad 1000
rezerwatów.
Sieć Natura 2000 zajmuje w Polsce prawie
20% powierzchni lądowej. W jej skład
wchodzi 849 obszarów siedliskowych oraz
145 obszarów ptasich.
Poland is a country of unique landscapes
and wild nature, starting from the Baltic
Sea in the north, through picturesque lake
districts, the unique areas of river valleys,
such as the Biebrza Swamps or the Narew
River Valley called the Polish Amazon, up
to the mountain peaks in the south.
Poland has sandy beaches along the cliff
shores, moving dunes – resembling a dessert,
as well as lakes extending in the belt
of lake districts.
The largest lakes are Śniardwy and Mamry.
In the south of Poland, there is the
mountain range of the Sudety with its
highest peak - Mount Śnieżka and the
Stołowe Mountains, with their plated
structure built from horizontal sandstone
strata, and there are the Carpathians,
with the high Tatra Mountains, the Gorce
Mountains, the Pieniny Mountains and
the Beskid Mountains. The most valuable
natural areas in Poland are covered by area-specific
protection. In Poland, there are
23 national parks, 122 landscape parks and
more than 1,000 nature reserves.
The Natura 2000 network in Poland occupies
almost 20% of its terrestrial territory. It consists
of 849 habitat sites and 145 bird sites.
13

Małopolska
do Starego Sącza. To miejsca często niegdyś
odwiedzane przez Karola Wojtyłę.
Małopolska – co warto przypomnieć – od
przeszło tysiąca lat związana jest z chrześcijaństwem.
W 1000 roku powołano
biskupstwo archidiecezji krakowskiej. Następnie
zaczęły powstawać tu kościoły,
klasztory oraz inne ośrodki, które stały się
Trail of the Eagles’ Nest and of the Jurassic
Strongholds. The Małopolski Papal Trail
leads us from Cracow and Kalwaria Zebrzydowska
via Beskidy, Gorce and Tatra
Mountains to Stary Sącz. These sites have
been frequently visited by Karol Wojtyła
in the past.
Małopolska - which is worth noticing - has
de los Nidos de Águila (Szlak Orlich Gniazd)
o la Ruta de las Fortalezas del Jura (Szlak
Warowni Jurajskich). La Ruta del Papa de
Małopolska conduce de Cracovia a Kalwaria
Zebrzydowska por los Beskides, los Gorce
y los Tatra a Stary Sącz. Son lugares que
Karol Wojtyła solía visitar con frecuencia.
Merece la pena recordar que Małopolska
14
Małopolska to setki niezwykłych miejsc
z historią, tradycją i nowoczesnością.
Warto dla niej żyć, warto o niej pisać, warto
patrzeć, jak się zmienia, bo jej uroda
i dostatek są wyjątkowe. Województwo
małopolskie jest najbardziej zróżnicowane
pod względem ukształtowania terenu.
Góry i wyżyny stanowią ponad połowę
jego powierzchni. Urozmaicenie obszaru,
budowa geologiczna, jak również warunki
klimatyczne i glebowe wpłynęły na różnorodność
przyrody i krajobrazu. Prawie cała
Małopolska położona jest w dorzeczu Wisły
i zlewisku Morza Bałtyckiego.
To po Małopolsce można wędrować najsłynniejszymi
pieszymi szlakami górskimi,
takimi jak: tatrzańska Orla Perć, pienińska
Sokola Perć czy babiogórska Perć
Akademików. Gdyby ktoś nie wiedział, co
oznacza słowo „perć”…, to ścieżka w górach
dla owiec i pasterzy, ale także ścieżka
wydeptana przez kozice. Stąd nazwy
górskich szlaków. Na północ od Krakowa
Małopolska consists of hundreds of extraordinary
places with their own history,
tradition and contemporary features. It is
worth living for, it is worth writing about,
it is worth looking on how it changes, because
its beauty and riches are exceptional.
Małopolskie Voivodship is the most
diversified Voivodship in Poland in terms
of the relief of the terrain. Mountains
and uplands occupy more than half of its
surface area. The diversified relief of the
terrain, the geological structure and the
climate and soil conditions have brought
about the diversity of nature and landscapes.
Almost the whole of Małopolska
is situated in the Vistula River basin and
the catchment of the Baltic Sea.
It is in Małopolska that you can hike along
the most famous mountain walking paths,
such as Orla Perć in the Tatra Mountains,
Sokola Perć in the Pieniny Mountains, or
Perć Akademików in the Babia Góra massif.
If someone does not know what the
Małopolska son cientos de lugares extraordinarios
donde se mezcla la historia,
la tradición y la modernidad. Merece la
pena vivir para ella, merece la pena escribir
sobre ella, merece la pena observar cómo
cambia, porque su belleza y prosperidad
son únicas. El voivodato de Pequeña Polonia
es el más diversificado del país desde
el punto de vista orográfico. Las montañas
y los altiplanos ocupan más de la mitad de
su superficie. La diversidad del terreno, la
estructura geológica, así como las condiciones
climáticas y de los suelos influyeron
en la variedad de la naturaleza y del
paisaje. Casi toda Małopolska está situada
en la cuenca del Vístula y en la cuenca hidrográfica
del Mar Báltico.
Es aquí donde se puede caminar por las
rutas de montaña más famosas tales
como: Orla Perć de los Tatra, Sokola Perć
de los Pienines y Perć Akademików del Babia
Góra. Si alguien no lo sabe, la palabra
“perć” en polaco significa un sendero de
15
odnajdziecie Szlak Orlich Gniazd czy Szlak
Warowni Jurajskich. Małopolski Szlak Papieski
prowadzi z Krakowa i Kalwarii Zebrzydowskiej
przez Beskidy, Gorce i Tatry
word “perć” means…, it is a mountain path
for sheep and shepherds, as well as a path
which has been trodden by chamois. Towards
north from Cracow, you will find the
montaña para ovejas y pastores, así como
un camino marcado por las gamuzas. De
ahí los nombres de las rutas de montaña.
Al norte de Cracovia encontraréis la Ruta
Tatry

celem pielgrzymek, w tym: Sanktuarium
Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach,
Opactwo Benedyktynów w Tyńcu, Opactwo
Cystersów w Mogile czy Sanktuaria
w Kalwarii Zebrzydowskiej i w Ludźmierzu.
Ponad połowę powierzchni Małopolski
zajmują obszary chronione, w tym 6 parków
narodowych, 11 krajobrazowych,
10 obszarów chronionego krajobrazu
i 84 rezerwaty. Ponadto ochroną objęto
ponad 2 tysiące pomników przyrody. Na
obszarze Małopolski występują wszystkie
polskie duże ssaki drapieżne: niedźwiedź,
wilk, ryś czy żbik. W Tatrach można zobaczyć
szarotkę alpejską i kozicę – symbole
środowiska niezmienionego działalnością
człowieka.
Na południu występują także naturalne
źródła wód mineralnych, które mają
been connected with the Christianity for
more than 1000 years. In 1000, the Cracow
archdiocese was established. Subsequently,
churches, monasteries and other
sites began to be erected here, to become
the destinations of pilgrimages, including
the Sanctuary of the Divine Mercy in Łagiewniki,
the Benedictine Abbey in Tyniec,
the Cistercian Abbey in Mogiła, or the
Sanctuaries in Kalwaria Zebrzydowska and
Ludźmierz.
Protected areas occupy more than half of
the surface area of Małopolska, including 6
national parks, 11 landscape parks, 10 protected
landscape areas and 84 nature reserves.
Moreover, more than 2,000 nature
monuments are protected. In Małopolska,
all the large predatory mammals can be
found: bear, lynx and wildcat. In the Tatra
desde hace más de mil años está vinculada
con la fe cristiana. En el año 1000 se estableció
el obispado de la archidiócesis de
Cracovia. Posteriormente, empezaron a surgir
iglesias, monasterios y otros logares que
se convirtieron en destinos de peregrinajes,
entre otros: el Santuario de la Divina Misericordia
en Łagiewniki, la Abadía de los
Padres Benedictinos en Tyniec, la Abadía
Cisterciense en Mogiła o los Santuarios en
Kalawaria Zebrzydowska y en Ludźmierz.
Más de la mitad de la superficie de
Małopolska la ocupan las áreas protegidas,
incluidos 6 parques nacionales, 11 paisajísticos,
10 áreas de paisaje protegido y 84
reservas naturales. Además, a la protección
se someten más de 2 mil monumentos de la
naturaleza. En el área de la Pequeña Polonia
aparecen todos los grandes depredadores
16 dobroczynne właściwości zdrowotne. Mountains, edelweiss and chamois can be mamíferos: oso, lobo, lince o gato montés.
17
W miejscach ich występowania założono seen – symbols of the environment which En los Tatra se puede ver la flor de las nieves
uzdrowiska, których w Małopolsce jest has not been changed by human activities.
y la gamuza: símbolos de un medio am-
wyjątkowo dużo.
In the south, there are also natural sources
biente no alterado por la actividad humana.
Szlaki piesze, rowerowe i samochodowe
of mineral waters with beneficial health En el sur, se pueden encontrar también las
ułożone w gęstą sieć, umożliwiają dotarcie properties. Where these sources are located
fuentes naturales de aguas minerales que
do niemal wszystkich najpiękniejszych
heath resorts have been established poseen propiedades beneficiosas para la
zakątków, w tym atrakcyjnych kulturowo and in Małopolska there are exceptionally salud. En los lugares donde aparecen, se
regionów wiejskich, słynących z rękodzieła
many of them.
establecieron estaciones balnearias que
i kulinariów. Małopolska, z bogatą ofer-
Walking, cycling and driving trails make abundan en esta región.
tą produktów opartych na tradycyjnych up a dense network, making it possible Las rutas a pie, en bicicleta y en coche
recepturach, zajmuje pierwsze miejsce to reach almost all the most beautiful constituyen una densa red que posibilita
w Polsce pod względem liczby wyrobów spots, including the rural areas with their llegar a casi todos los rincones más bellos
regionalnych zarejestrowanych w Unii Europejskiej.
rich culture, which are famous for their de Małopolska, incluidas las zonas rurales
handicrafts and cuisine. With its rich offer ricas en cultura, famosas por la artesanía y
of products based on traditional recipes, la cocina. La región, con una amplia oferta
Kozica tatrzańska
Małopolska holds the first place in Poland
de productos basados en recetas tradicio-
(Rupicapra rupicapra tatrica)
in terms of the number of traditional nales, ocupa el primer lugar de Polonia en
products which have been registered in lo que respecta a la cantidad de productos
the European Union.
regionales registrados en la Unión Europea.

Kraków
Młodzież: « Sto lat »...
JP II: There is nothing we can do about it! Jóvenes: «Cien años de vida»...
JPII: I Pietrek, co tu stoi, też mu te 23 lata If they are young, then they are young. It JP II: Y Pietrek que está aquí también tiene
23 años más. No se puede impedirlo.
przybyło. Nic nie poradzimy. Jest tylko cannot be otherwise.
jedna rada na to. To jest Pan Jezus. «Jam
jest zmartwychwstanie i życie», to znaczy
— pomimo starości, pomimo śmierci
— młodość w Bogu. I tego wam wszystkim
życzę. Całej młodzieży krakowskiej
i polskiej, i na świecie.
Młodzież: Kochamy Ciebie! Pobłogosław!
JPII: Dziękuję wam za odwiedziny. Przyjdźcie
Youth : «Happy birthday »...
JP II: And Pete who is standing here is
also 23 years older. There is nothing we
can do about it. There is only one way to
deal with it. It is the Lord Jesus. «I am the
resurrection and the life», which means
— despite the old age, despite death —
youth in God. And this is what I wish to all
Sólo hay un remedio. Es Jesús. «Yo soy la
resurrección y la vida», esto significa que
a pesar de la vejez, a pesar de la muerte,
existe la juventud en Dios. Es lo que os
deseo. A toda la juventud de Cracovia, de
Polonia y del mundo.
Jóvenes: ¡Te queremos! ¡Bendícenos!
JP II: Os doy las gracias por la visita. ¡Ve-
jutro znów! Na dziś i na jutro niech of you. The whole youth in Cracow, and in nid de nuevo mañana! Que Dios os ben-
Szczególne miejsce na mapie Małopolski Cracow has a special place in the region of Un lugar particular en el mapa de Małopolska
lo ocupa Cracovia. Durante varios
wam Bóg błogosławi. W imię Ojca i Syna, Poland, and in the world.
diga para hoy y para mañana. En nombre
zajmuje Kraków. Przez kilka stuleci to on, Małopolska. For several centuries Cracow,
i Ducha Świętego. Amen. Z Bogiem! Youth: We love you! Bless us!
del Padre, del Hijo y del Espíritu Santo.
a nie Warszawa był stolicą Polski. Kraków rather than Warsaw, was the capital of Poland.
Cracow is not only a centre of science sólo es centro de enseñanza y sede de nu-
siglos fue capital de Polonia. Cracovia no
JP II: Thank you for your visit. Come again Amén. ¡Id con Dios!”
jest nie tylko centrum nauki i siedzibą licznych
instytucji kultury, ale przede wszyst-
and the seat of many cultural institutions, merosas instituciones culturales, sino que
Warto znaleźć chwilę, aby obejrzeć jeden tomorrow. God bless you for today and
z największych ołtarzy gotyckich w Europie
autorstwa Wita Stwosza z drugiej po-
of the Son, and of the Holy Spirit. Amen. para ver uno de los altares góticos más
tomorrow. In the name of the Father, and Merece la pena encontrar un momento
kim miastem świętego Jana Pawła II. Latem but first of all it is the city of Saint John sobre todo es la ciudad de san Juan Pablo
1938 r. młody Karol Wojtyła rozpoczął Paul II. In the summer of 1938, it was exactly
in Cracow that the young Karol Wojtyła el distrito de Dębniki. Merece la pena vis-
II. El papa vivió en la calle Tyniecka 10, en
łowy XV wieku. Można go zobaczyć w Kościele
Mariackim – Bazylice Najświętszej
Veit Stoss (Wit Stwosz) de la segunda 19
Go with God!”
grandes de Europa: el altar de madera de
studia polonistyczne właśnie w Krakowie.
18
Zamieszkał przy ul. Tynieckiej 10 na Dębnikach.
Warty odwiedzenia jest położony sided at 10 Tyniecka Street in the Cracow Frańciszkańska, o el Seminario Clerical
started his Polish philology studies. He reitar
el Palacio Obispal, situado en la calle
Marii Panny. Drewniane rzeźby prezentują You should find some time to see one of mitad del siglo XV. Se puede verlo en la
sceny z Pisma Świętego. Koniecznie trzeba the largest Gothic altars in Europe, a wooden
altar by Wit Stwosz from the second altar presentan escenas de la Santa Escri-
Basílica de Santa María. Las esculturas del
przy ul. Franciszkańskiej Pałac Biskupi District of Dębniki. You should visit the de Cracovia, en el cual estudió el futuro
też się wdrapać na najwyższy punkt widokowy
w Krakowie – wieżę o wysokości ok. half of the 15th century. It can be seen tura. También es imprescindible subir al
czy Krakowskie Seminarium Duchowne, Bishop’s Palace situated in Franciszkańska pontífice.
w którym przyszły papież studiował.
Street, or the Cracow Theological Seminary
where the future Pope studied.
tado en este lugar. Tenéis razón. Es allí donde
Al estar allí, sentiréis como si ya hubierais es-
80 m, którą można odwiedzić podczas wizyty
w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia. Most Blessed Virgin Mary. The altar sculp-
casi 80 m de altura, que se puede visitar
at St. Mary’s Church – the Basilica of the mirador más alto de Cracovia: la torre de
Będąc tam, poczujecie się jakbyście już
tam kiedyś byli. Macie rację. To właśnie When you are there you will feel as if you en la famosa “Ventana del Papa” Juan Pablo
Sanktuarium to papież Jan Paweł II ogłosił tures show scenes from the Holy Writ. en el Santuario de la Divina Misericordia.
tam, ze słynnego „okna papieskiego” Jan have already been there. You are right. II hasta altas horas de la noche conversaba
Centrum Światowego Miłosierdzia.
You must absolutely climb to the highest El papa Juan Pablo II proclamó este santuario
Centro Mundial del Culto de la Divi-
Paweł II do późna w nocy prowadził słynne It was exactly there, in the famous Papal con los jóvenes, a veces incluso estando de
Mało jest miast na świecie, w których istnieją
rezerwaty przyrody. Jednym z nich m tall which you can visit when you are at na Misericordia.
scenic point in Cracow – a tower about 80
dialogi z młodzieżą. Czasami nawet stojąc Window, that John Paul II was engaged pie en la repisa. En el año 2002, decía:
na parapecie. W 2002 roku mówił m.in. tak: until late at night in his famous dialogues “JP II: Veintitrés años han pasado desde
jest właśnie stolica Małopolski. Mamy the Sanctuary of the Divine Mercy. Pope Hay pocas ciudades en el mundo dentro
JPII: Od pierwszego spotkania tu, w tym with youth. At times he would even stand nuestro primer encuentro en esta ventana.
Y yo tengo hoy 23 años más. Los que
tu ich aż pięć: Bielańskie Skałki, Bonarka John Paul II declared this Sanctuary to be de las cuales haya reservas naturales.
oknie, minęły 23 lata i mnie 23 lata przybyły.
I ci, którzy wtedy, 23 lata temu, byli “JP II: 23 years have passed since the first estuvieron aquí hace 23 años, bajo la ven-
on the window sill. E.g. in 2002 he said this:
(rezerwat geologiczny), Panieńskie Skały the World Centre of Mercy.
Una de ellas es precisamente Cracovia.
(wąwóz jurajski z wychodniami skał wapiennych,
naturalny las bukowy i grądo-
which nature reserves are located. Cracow les: Bielańskie Skałki, Bonarka (reserva
There are few cities in the world within La ciudad cuenta con 5 reservas natura-
tu, pod tym oknem na Franciszkańskiej, meeting here, in this window, and I am 23 tana en Franciszkańska, también tienen
mają też 23 lata więcej!
years older. And those who, 23 years ago, 23 años más.
wy), Skałki Przegorzelskie czy Skołczanka is exactly one of them. In it, we have as geológica), Panieńskie Skały (barranco
Młodzież: Też są młodzi!
were here under this window in Franciszkańska
Street are also 23 years older! JP II: ¡No podemos hacer nada para impedirlo!
Jóvenes: ¡También son jóvenes!
(rzadkie i zagrożone gatunki owadów). many as 5 nature reserves, including: Bielańskie
Skałki, Bonarka (a geological reque
natural de hayas y bosque natural
jurásico con afloramientos de caliza, bos-
JPII: Nic nie poradzimy! Jak są młodzi, to
Na terenie miasta znajdują się niewielkie
obszary wchodzące w skład Zespołu serve), Panieńskie Skały (a Jurassic ravine de robles y carpes), Skałki
są młodzi. Nie ma wyjścia.
Youth: They are young, too!
Si son jóvenes, son jóvenes. No hay remedio.
Przegorzelskie

20 „Kraków od najmłodszych lat mojego życia,
od lat dziecięcych jeszcze,
był dla mnie szczególną syntezą wszystkiego,
co polskie i co chrześcijańskie.”
21
(przemówienie powitalne Jana Pawła II na Błoniach,
Kraków, 6 czerwca 1979 r.)
“Since the earliest days of my life,
even since my childhood, Cracow has been
for me a special synthesis of all things
which are Polish and which are Christian.”
(The welcome speech by John Paul II in Błonia Commons,
Cracow, 6 June 1979)
Cracovia, desde los más tiernos años de mi vida,
ha sido para mí una síntesis particular de todo
lo que es polaco y cristiano.
(Discurso de saludo de Juan Pablo II en Błonia,
Cracovia, 6 de junio de 1979)

Jurajskich Parków Krajobrazowych, chroniących
najwartościowsze tereny Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Są to fragmenty parków Bielańsko-Tynieckiego,
Tenczyńskiego oraz Dolinek Krakowskich,
a także ich otuliny. Niedaleko od
centrum Krakowa, na prawym brzegu Wisły,
wapienne, jurajskie wzniesienia zwane
Wzgórzami Tynieckimi otaczają Tyniec.
Na stromej skale, około 40 m ponad poziomem
Wisły, wznosi się zespół opactwa
benedyktynów – jeden z najcenniejszych
zabytków sakralnych w Polsce, sięgający
początków państwa polskiego. Tyniec stanowi
część Bielańsko-Tynieckiego Parku
Krajobrazowego.
with limestone outcrops, natural beech
and oak-hornbeam forests), Skałki Przegorzelskie
or Skołczanka (rare and endangered
insect species). Within the city,
there are small areas which are part of
the Complex of Jurassic Landscape Parks
which protect the most valuable sites of
the Cracow-Częstochowa Upland.
These are fragments of Bielańsko-Tyniecki
and Tenczyński Parks, Dolinki Krakowskie
Landscape Park and their buffer zones.
Not far from the centre of Cracow, on the
right-hand side of the Vistula River, Jurassic
limestone elevations, called Tynieckie
Hills, surround Tyniec. On a steep, limestone
rock, about 40 m above the level of
o Skołczanka (especies de insectos raros y
en extinción). En el terreno de la ciudad se
encuentran pequeñas áreas que forman
parte del Conjunto de Parques Paisajísticos
Jurásicos que protegen los terrenos
más valiosos del Altiplano de Cracovia y
Częstochowa. Se trata de fragmentos de
los parques Bielany-Tyniec, Tenczyński y
Dolinki Krakowskie, así como sus alrededores.
Cerca del centro de Cracovia, a la
orilla izquierda del Vístula, las elevaciones
jurásicas llamadas Colinas de Tyniec
rodean esta área. En una roca caliza empinada,
a unos 40 m sobre el nivel del
Vístula, se erige el conjunto de la abadía
benedictina, uno de los monumentos sa-
Warto odwiedzić także wyjątkowe krakowskie
skupiska zieleni. Ogród Botaniczny
Uniwersytetu Jagiellońskiego to położona
w samym centrum roślinna oaza. Znajdziemy
w nim bogactwo gatunków, m.in.
największą w polskich ogrodach kolekcję
storczyków (około 500 gatunków) czy
ponad 100-letnie sagowce. To najstarszy
ogród botaniczny w Polsce (zał. w 1783 r.).
Najstarszą część Krakowa otaczają Planty
– ogród miejski o powierzchni 21,03 hektara.
Ten pierścień zieleni zalicza się do największych
parków miasta. Błonia natomiast to
jedyna w Polsce 48-hektarowa łąka w granicach
miasta. Tłumy wiernych czterokrotnie
witały właśnie tu papieża Jana Pawła II.
the Vistula River, there is the complex of
the Benedictine Abbey – one of the more
valuable church monuments in Poland,
which dates back to the beginnings of the
Polish state. Tyniec is part of Bielańsko –
Tyniecki Landscape Park.
You should also visit the exceptional green
areas in Cracow. The Botanical Garden of
the Jagiellonian University is an oasis of
vegetation situated right in the centre of
the city. You will find here a richness of species,
including e.g. the largest orchid collection
in Polish gardens (more than 500
species) or more than 100 years old sago
palms. The Garden is the oldest botanical
garden in Poland (established in 1783).
cros más valiosos de Polonia, que se remonta
a los principios de la nación polaca.
Tyniec forma parte del Parque Paisajístico
Bielany-Tyniec.
Asimismo, merece la pena visitar las excepcionales
zonas verdes de Cracovia. El Jardín
Botánico de la Universidad Jaguelónica
es un oasis vegetal localizado en el pleno
centro de la ciudad. Aquí encontraremos
una gran cantidad de especies, entre otras,
la mayor colección de orquídeas en jardines
polacos (más de 500 especies) o cicas
centenarias. Se trata del jardín botánico
más antiguo de Polonia (fundado en 1783).
La parte más antigua de Cracovia está rodeada
por Planty: un jardín urbano situado
22 23
Tyniec

Królem zamków w naszym kraju jest najsłynniejsza
polska średniowieczna budowla
– Wawel – miejsce koronacji i pochówków
rodzimych władców. Zamek jest otwarty
dla turystów, którzy podziwiają komnaty
królewskie, zbrojownię, skarbiec, jak również
kryptę wieszczów narodowych, groby
królewskie czy jaskinię kresową z rzeźbą
zionącego ogniem smoka wawelskiego,
stojącą przy wejściu do groty.
Na północ od Krakowa rozciągają się inne
warte uwagi atrakcje turystyczne Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Liczne warownie
i świetnie utrzymane pozostałości zamków
słynnego Szlaku Orlich Gniazd: w Ogrodzieńcu,
Będzinie, Korzkwi, Babicach,
Pieskowej Skale i Ojcowie. Charakterystycznym
elementem krajobrazu Wyżyny,
chronionym przez Ojcowski Park Narodo-
The oldest part of Cracow is surrounded by
Planty – a city park with a surface area of
21.03 ha situated right in the centre of the
city. This green ring is of one the largest parks
in the city. In turn, Błonia is the only 48-hectare
meadow in Poland within the city limits.
It is exactly here that four times crowds of the
faithful welcomed Pope John Paul II.
The king of the Polish castles is Wawel,
the most famous Polish medieval building
and the place where Polish rulers were
crowned and buried. The castle is open to
tourists who admire the royal chambers,
the armoury, the treasury, the crypt of
the national poet-prophets, royal tombs
or the karstic cave with a sculpture of the
fire-breathing Wawel dragon which stands
at the entrance to the cave.
North of Cracow, there are other interesting
en el pleno centro de Cracovia, con una superficie
de 21,03 hectáreas. Este anillo verde
es el mayor parque de la ciudad. A su vez,
Błonia es la única pradera de Polonia de 48
hectáreas situada en las fronteras de la ciudad.
Es aquí donde en cuatro ocasiones la
multitud dio bienvenida al papa Juan Pablo II.
El rey de los castillos polacos es Wawel: la
edificación medieval más famosa de Polonia,
lugar de coronación y de entierro de los
monarcas polacos. El castillo está abierto
a los turistas que admiran las cámaras reales,
la armería, la tesorería, así como la cripta
de los poetas nacionales, los sepulcros
reales o la cueva cárstica con una escultura
del dragón de Wawel que arroja fuego, situada
en la entrada a la caverna.
Al norte de Cracovia, se extienden otras
atracciones turísticas del Altiplano de Cra-
24 wy są wapienne skałki o fantastycznych tourist attractions of the Cracow-Częstochowa
covia y Częstochowa dignas de atención.
25
kształtach, a wśród nich najsłynniejsza
Upland. They include numerous El área cuenta con numerosas fortalezas y
chyba Maczuga Herkulesa, stojąca jakby strongholds and perfectly well preserved vestigios en excelentes condiciones de los
wbrew prawom natury. Nasłonecznione remnants of the castles on the famous castillos de la famosa Ruta de los Nidos de
skałki nie tylko zachwycają wyglądem, Trail of the Eagles’ Nests: in Ogrodzieniec, Águila. Se trata de Ogrodzieniec, Będzin,
są także siedliskiem wielu rzadkich roślin Będzin, Korzkiew, Babice, Pieskowa Skała Korzkiew, Babice, Pieskowa Skała y Ojców.
i zwierząt. W tutejszych jaskiniach schronienia
and Ojców. A characteristic feature of the El elemento característico del paisaje del
szukają nietoperze. Niektóre z grot, landscape of the Upland, which is protected altiplano, protegido por el Parque Nacional
jak na przykład Jaskinia Łokietka, w której by the Ojców National Park, are limestone de Ojców, son las rocas calizas de formaciones
wedle legendy miał ukrywać się ten słynny rocks with fabulous shapes, including perhaps
fantásticas, incluida la famosa Maza
król Polski, są udostępniane do zwiedzania.
the most famous Hercules’ Bludgeon, de Hércules que parece erigirse contra las
which stands, as it were, against the laws leyes de la naturaleza. Las rocas iluminadas
of nature. The sunlit rocks not only delight por el sol no sólo fascinan por sus vistas,
with their appearance, but also provide sino que también constituyen hábitat para
a habitat for many rare plants and animals. numerosas especies raras de fauna y flora.
Maczuga Herkulesa
Bats seek shelter in the local caves. Some of En las cuevas buscan refugio los murciélagos.
Hercules’ Bludgeon
the caves are open to visitors, including e.g.
Algunas de las cavernas están abiertas
Maza de Hércules
the King Łokietek Cave, where, according to al público, como por ejemplo la Cueva de
a legend, this famous Polish king would hide. Vladislao el Breve, en la cual, según la leyenda,
se refugió este famoso rey de Polonia.

Wadowice
„Miasto mojego dzieciństwa, dom rodzinny, kościół parafialny, kościół
mojego chrztu św. (...). A tam była cukiernia... Po maturze chodziliśmy
na kremówki.”
(przemówienie Jana Pawła II z 16 czerwca 1999 r.)
Wieliczka
“The town of my childhood, the family home, the parish church, the
church of my Holy Baptism. (...). And there was a pastry shop...After
the secondary school final examination we would have cream cakes
there.”
(The speech by John Paul II on 16 June 1999).
To miasto rodzinne świętego Jana Pawła II.
Tu 18 maja 1920 r. urodził się papież Polak
i do 1938 mieszkał przy ul. Kościelnej 7.
O mieście rodzinnym Ojciec Święty wypowiadał
się ze szczególnym sentymentem.
„Zawsze jednak wracam do tego miasta
z poczuciem, że jestem tu oczekiwany jak
It is the home town of Saint John Paul II. It
was here that on 18 May 1920 the Polish
Pope was born and until 1938 he lived at 7
Kościelna Street.
The Holy Father also spoke with a special
fondness about his home town. “Still, I always
return to this town feeling that I am
Położona blisko 15 km od centrum Krakowa
Wieliczka słynie z ponad 700-letniej
zabytkowej kopalni soli. To w niej na
głębokości 101 metrów pod ziemią funkcjonuje
największa na świecie podziemna
świątynia.
W 1978 roku, kiedy na Stolicę Piotrową
Wieliczka, which is situated at a distance
of almost 15 km from the centre of Cracow,
is famous for its 700 years old, historic Salt
Mine. It is exactly at the Salt Mine that at
a depth of 101 m below the ground level
the largest underground church in the
world functions.
Situada a unos 15 km del centro de Cracovia,
es famosa por su Mina de Sal con una
historia de más de 700 años. Es en la Mina
de Sal, a una profundidad de 101 metros
bajo tierra, donde funciona el templo subterráneo
más grande del mundo.
En el año 1978, cuando se eligió al papa
w rodzinnym domu” mówił św. Jan Paweł II expected here as I would be at my family
wybrano papieża Polaka, Kopalnię Soli In 1978, when the Polish Pope was elected polaco, las Minas de Sal “Wieliczka” fueron
26
podczas ostatniej pielgrzymki do Polski. home,” Saint John Paul II said during his
„Wieliczka” wpisano na Pierwszą Listę in the Holy See, the “Wieliczka” Salt Mines
inscritas en la Primera Lista del Patri-
27
W Wadowicach działa muzeum, w którym
last pilgrimage to Poland.
Światowego Dziedzictwa Kulturalnego were inscribed onto the First UNESCO monio Natural y Cultural de la UNESCO
można oglądać pamiątki z życia Ojca In Wadowice there is a museum where you
i Przyrodniczego UNESCO (jako jeden z 12 World Heritage List of Natural and Cultur-
(como uno de los primeros 12 lugares de
Świętego. Jeśli będziecie w Wadowicach, can see memorabilia from the life of the Holy
obiektów z całego świata). Kopalnia słynie al Sites (as one of the first 12 sites all over todo el mundo). La mina es famosa también
koniecznie zjedzcie słynne papieskie kremówki,
Father. When you visit Wadowice be sure to
też z podziemnego uzdrowiska i co cieka-
the world) and, it is interesting to note,
por su balneario subterráneo. Lo in-
tak przez niego uwielbiane.
have the famous “papal cream cakes” which
we, nadal produkuje się tu sól.
salt is still produced here.
teresante es que se sigue produciendo sal
the Holy Father relished so much.
Pielgrzymka w wielickich podziemiach to In Wieliczka, pilgrims can see underground
en la mina.
wspaniałe kaplice, wykute w soli sakralne
magnificent chapels, religious Durante el peregrinaje a las galerías de
rzeźby, unikalne widoki. Piękne komory, sculptures cut in salt, unique views. Beautiful
Wieliczka, se pueden admirar capillas ma-
korytarze i przejścia. Tutaj wiara daje siłę
chambers, corridors and passages. ravillosas, esculturas sacras esculpidas en
“Ciudad de mi infancia, la casa paterna, la iglesia parroquial, la iglesia de mi santo bautismo (...) Y allí estaba la pastelería...
na każdy kolejny krok.
Here, the faith gives the strength to take sal, vistas únicas, hermosas cámaras, pasillos
Después de obtener el diploma, íbamos a comer pasteles con crema.
Z okazji Światowych Dni Młodzieży kopalnia
each next step.
y pasajes. Aquí la fe da fuerza a cada
(Homilía de Juan Pablo II del 16 de junio de 1999)
wydłuża godziny zwiedzania, przy-
On the occasion of World Youth Day, the paso.
gotowała także dla pielgrzymów szereg Mine extends the visiting hours and has Con ocasión de la Jornada Mundial de la
Es la ciudad natal de san Juan Pablo II. Es aquí donde el 18 de mayo de 1920 nació el papa polaco y vivió hasta 1938 en la calle Kościelna 7.
udogodnień.
prepared a number of amenities for the Juventud, la mina prologó su horario de visitas
El santo padre siempre hablaba sobre su ciudad con una afección especial. “Siempre vuelvo a esta ciudad con la sensación de que aquí me
pilgrims.
y preparó una serie de comodidades
esperan como en una casa familiar” decía san Juan Pablo II durante su último peregrinaje a Polonia.
para los peregrinos.
En Wadowice funciona un museo en el cual se pueden ver los recuerdos de la vida del santo padre. Si estáis en Wadowice, tenéis que comer
los famosos pasteles de crema que tanto adoraba el pontífice.

Tatry
Tatry to najwyższe w Polsce szczyty i najgłębsze
jaskinie oraz głębokie, polodowcowe
jeziora przez pół roku skute lodem.
Znajdziecie tam wiele przyrodniczych skarbów
niespotykanych w innych częściach
kraju. Charakterystyczne dla tego obszaru
są bory limbowe, licznie kwitnące szarotki,
In the Tatra Mountains, there are the highest
peaks in Poland, its deepest caves and
deep glacial lakes which remain frozen for
half a year. Due to this, in the Polish Tatra
Mountains you can find many natural treasures
which cannot be encountered in other
parts of the country. The features which
En los Tatra se encuentran los picos más altos
y las cuevas más profundas de Polonia,
así como lagos profundos cubiertos por el
hielo durante medio año. Gracias a ello, en
los Tatra polacos veréis numerosos tesoros
naturales que no se pueden encontrar en
otras partes del país. Muy característicos
Sasanka alpejska
(Anemone alpina L.)
skalnice, goryczki oraz białe sasanki.
are characteristic of this area include stone de esta zona son los bosques de pinos, las
28
Tu spokojnie żyją kozice, świstaki, norniki
pine forests, plentiful blooming edelweiss, abundantes flores de las nieves, las saxífra-
29
śnieżne oraz niedźwiedzie. Tylko w Ta-
saxifrage, gentian and pasque flowers. gas, las gencianas y las pulsatillas alpinas.
trach gniazda w szczelinach skał zakładają It is only here that chamois, alpine marmots, Es aquí donde viven con tranquilidad las
i bardzo mocno związane w historią regionu.
Do najważniejszych z nich należą: plaques, crosses and small chapels. When lápidas, cruces y capillas. Pasando a su lado,
scape – shepherds’ sheds, monuments, zas, cabañas de los pastores, monumentos,
pomurniki, a orły przednie wyglądają tak European snow voles and bears live their gamuzas, las marmotas, los topillos nivales
y los osos. Únicamente en los Tatra,
majestatycznie na tle niedostępnych turni. quiet lives. It is only in the Tatra Mountains
krzyż na Giewoncie, pustelnia brata Alberta
oraz kaplica na Wiktorówkach.
for you to know their history. In the Tatra Parque Nacional de los Tatra, los monumen-
you go past them it would be interesting merece la pena conocer su historia. En el
W Tatrach w symbiozie ze środowiskiem that wall creepers build their nests in rock en las grietas de las rocas, los treparriscos
naturalnym żyją górale słynący z wielowiekowej
tradycji pasterskiej i walki o prze-
against the background of inaccessible alps. águilas reales vuelan majestuosamente
crevices and golden eagles look so majestic construyen sus nidos, mientras que las
Najwyższym szczytem polskich Tatr są National Park, the religious monuments are tos sacros son especialmente importantes
Rysy (2499 m). Najgłębszym jeziorem particularly important and very strongly y están muy vinculados con la historia de la
trwanie na skalistej ziemi. Dziedzictwo The Tatra Mountains are a place where entre riscos inaccesibles.
– Wielki Staw w Dolinie Pięciu Stawów Polskich
(79,3 m). Szczytami uważanymi za The most important of them include the la cruz en el Giewont, la Ermita del Hermano
connected with the history of the region. región. A los más importantes pertenecen:
przyrodnicze i kulturowe jest w dużej highlanders, who are famous for their centuries
long shepherding tradition and their ambiente, viven los montañeses, famosos
En los Tatra, en simbiosis con el medio
mierze chronione przez Tatrzański Park
najpiękniejsze są: Mnich, Giewont i Mięguszowiecki
Szczyt Wielki. Piesze wędrówki Hermitage and the chapel at Wiktorówki. El pico más alto de los Tatra polacos es el
cross on Mount Giewont, Brother Albert’s Alberto y la capilla de Wiktorówki.
Narodowy.
struggle to survive on the rocky ground, live por su tradición pastoral de muchos siglos
Chodząc krętymi górskimi ścieżkami, zauważycie
czasem pięknie wkomponowane To a large extent, the natural and cultural rocosa. El patrimonio natural y cultural es
in a symbiosis with the natural environment. y por la lucha para sobrevivir en la tierra
po Tatrach ukochał sobie niegdyś papież The highest peak of the Polish Tatra Rysy (2499 m). El lago más profundo es el
Jan Paweł II.
Mountains is Mount Rysy (2,499 m). The Wielki Staw (79,3 m), ubicado en el Valle
w krajobraz ślady działalności człowieka: heritage is protected by the Tatra National en gran parte protegido por el Parque Nacional
de los Tatra.
deepest lake is Wielki Staw in the Valley of de los Cinco Lagos Polacos (Dolina Pięciu
Stawów Polskich). Se considera que
szałasy, koliby, pomniki, tablice, krzyże Park.
Five Polish Lakes (79.3 m). The peaks regarded
as the most beautiful ones include: los picos más hermosos son: el Mnich, el
i kapliczki. Mijając je, warto poznać ich historię.
W Tatrzańskim Parku Narodowym at times you will see traces of human ac-
montaña, a veces veréis huellas de la activi-
Hiking along the winding mountain paths, Caminando por los sinuosos senderos de
Mnich, Giewont and Miguszowiecki Wielki.
Pope John Paul II used to greatly love ki. El papa Juan Pablo II adoraba las cami-
Giewont y el Mięguszowiecki Szczyt Wiel-
zabytki sakralne są niezmiernie ważne tivities beautifully composed into the land- dad humana, integradas en el paisaje: chohiking
in the Tatra Mountains.
natas por los Tatra.

„... ja z rodu jestem człowiekiem gór”
(Trzecia pielgrzymka Jana Pawła II do Polski. Przemówienie z 11 czerwca 1987 r.)
„...by origin, I am a man of the mountains„
(The third pilgrimage of John Paul II to Poland. The speech on 11 June 1987.).
“... yo vengo de la montaña”
(Tercer peregrinaje de Juan Pablo II a Polonia. Discurso del 11 de junio de 1987)
30
„Jeśli chcesz znaleźć źródło, musisz iść w góry, pod prąd,
Przedzieraj się, szukaj, nie ustępuj,
Wiesz, że ono musi tu gdzieś być… (-)
Strumieniu, leśny strumieniu,
odsłoń mi tajemnicę swego początku.
Pilnujcie mi tych szlaków, ja tu jeszcze przyjadę
w spokojniejszym czasie.”
św. Jan Paweł II
31
“If you want to find the spring you must
go into the mountains, uphill,
Struggle forward, seek, do not give up,
You know it must be somewhere nearby… (-)
A spring, a forest spring, disclose the secret of your origin.
Guard these trails for me, I will come here again
in quieter times.”
St. John Paul II
“Si quieres encontrar la fuente, debes proseguir hacia arriba,
contra corriente,
Empéñate, busca, no cedas,
sabes que ella tiene que estar aquí… (-)
¡Arroyo, arroyo del bosque, déjame ver el misterio
de tu principio!
Cuidad estas rutas para mí, en un tiempo más tranquilo
volveré por aquí”.
San Juan Pablo II

Gorce
The Gorce Mountains is a mountain range
situated in the West Beskid Mountains.
The name of “Gorce” is probably related to
the word “gorzeć” („to burn”) and refers
to the manner of achieving forest clearings
by the burning out method.
The wooded, not so high mountains are
Los Gorce es una cordillera situada en los
Beskides Occidentales. El nombre “Gorce”
está relacionado probablemente con la palabra
gorzeć (quemarse, arder) y se deriva
del método de obtener los calveros de bosque
mediante la tala y quema.
Estos montes boscosos de altura mediana
Gorce to pasmo górskie leżące w Beskidach
Zachodnich. Nazwa „Gorce” związana
jest prawdopodobnie ze słowem
„gorzeć” (palić się, płonąć) i pochodzi od
sposobu uzyskiwania polan leśnych metodą
żarową.
Zalesione, niezbyt wyniosłe góry, poprzecinane
są głębokimi jarami potoków. Karpacka
intersected by deep stream ravines. The están cortados por los barrancos profundos
32 puszczańska fauna i flora pozostaje Carpathian primeval forest fauna and flora de los arroyos. En el Parque Nacional de los
33
dobrze zachowana w Gorczańskim Parku are well preserved in the Gorce National Gorce está bien conservada la fauna y flora
Narodowym. Wilki i rysie nie mają tu problemu
Park. Here, wolves and lynxes do not find de los Cárpatos. Es aquí donde los lobos y
z upolowaniem jelenia, sarny, dzika it difficult to hunt down a deer, roe deer, los linces no tienen problemas para cazar un
czy zająca. Polany gorczańskie nie ustępują
wild boar or hare. The beauty of the Gorce ciervo, un corzo, un jabalí o una liebre. Los
urodzie alpejskim halom, a wiosną nie clearings is equal to that of high alpine calveros de los Gorce pueden igualarse en
brak na nich krokusów. Lasy kryją pamiątki
meadows and crocuses abound in them in belleza con los pastos alpinos y en primavera
niedawnej dramatycznej historii, mogiły the spring. The forests conceal the relics abundan en azafrán. Los bosques esconden
partyzantów i resztki szałasów, które służyły
from the not-too-distant dramatic history, recuerdos de la reciente historia dramática
im za schronienie. Spokój i cisza dają partisans’ graves and the remains of the en forma de fosas de los partisanos y restos
szansę na osobisty kontakt z przyrodą. sheds where they once found shelter. The de chozas que les servían como refugio. La
Niezwykle urokliwe w tym rejonie Polski quiet and silence provide opportunities tranquilidad y el silencio ofrecen la posibilidad
są tak zwane polany reglowe. Powstały for a personal contact with nature. Glades
de tener un contacto personal con la
w wyniku działalności pasterskiej. Szałasy, are extremely attractive in this region of naturaleza. Las praderas en los antiguos bosques
montanos adquieren una belleza excep-
które stoją jeszcze do dzisiaj, są żywym Poland. They formed as a result of shepherding.
Sheds which remain even today cional en esta región de Polonia. Fueron crea-
(Canis lupus)
Wilk szary
dowodem na piękno regionalnego budownictwa
podhalańskiego i zagórzańskiego. are living evidence to the beauty of regional
das en consecuencia de la actividad pastoral.
Podhale and Zagórze building.
Las cabañas que se erigen allí hasta hoy en
día son una prueba viviente de la belleza de la
arquitectura regional de Podhale y Zagórze.

„Ilekroć mam możność udać się w góry i podziwiać górskie krajobrazy,
dziękuję Bogu za majestat i piękno stworzonego świata. Dziękuję Mu za
Jego własne piękno, którego wszechświat jest jakby odblaskiem, zdolnym
zachwycić wrażliwe umysły i pobudzić je do uwielbienia Bożej wielkości.
W górach znajdujemy nie tylko wspaniałe widoki, które można podziwiać,
ale niejako szkołę życia. Uczymy się tutaj znosić trudy w dążeniu do celu,
pomagać sobie wzajemnie w trudnych chwilach, razem cieszyć się ciszą,
uznawać własną małość w obliczu majestatu i dostojeństwa gór.”
św. Jan Paweł II
34
“Whenever I can go into the mountains and admire the mountain
landscapes I thank God for the majesty and beauty of the created world.
I thank Him for His own beauty, a reflection of which, as it were, is the
universe, which can fascinate the sensitive minds and incite them to
adore the divine grandeur. In the mountains, we not only find magnificent
views to be admired, but also a school of life. Here, we learn to cope with
hardships in working towards our goal, to help one another in the difficult
moments, to enjoy the silence together, to recognise one’s smallness in
the face of the majesty and dignity of the mountains.”
St. John Paul II
35
“Cada vez que tengo la posibilidad de ir a las montañas y admirar
los paisajes de montaña, doy las gracias a Dios por la majestad y la
belleza del mundo creado. Le doy las gracias por su propia belleza que
parece reflejada en el universo, capaz de entusiasmar mentes sensibles
y despertarlas para que alaben la grandeza de Dios. En las montañas
encontramos no sólo paisajes maravillosos que podemos admirar, sino
también una especie de escuela de vida. Aquí aprendemos a aguantar
las dificultades en alcanzar el objetivo, a ayudarse mutuamente en
momentos difíciles, a disfrutar juntos del silencio, a reconocer nuestra
propia pequeñez en presencia de la majestad y grandeza de las
montañas”.
San Juan Pablo II

Pieniny
„Tu w górach przyjeżdża się, by stanąć przed “You come here to the mountains to face “Se viene aquí, a las montañas, para
pewną rzeczywistością geograficzną, która a certain geographical reality which is situarse frente a una realidad geográfica
nas przewyższa i pobudza do zaakceptowania
greater than we are and encourages us
que nos supera y estimula a aceptar
tej postawy, do pokonania samych to accept this attitude, to overcome our-
esta actitud, a superarse a sí mismo. Se
siebie. I widać tych piechurów, turystów, selves. And you can see these hikers, ven estos caminantes, turistas, alpinistas,
alpinistów, tych wspinających się nierzadko,
tourists, alpinists, those who more often
que a menudo suben las montañas
jak bohaterowie, którzy podążając za than not climb like heroes, who – following como héroes, que siguiendo la palabra
milczącym słowem, słowem majestatycznym,
a mute word, a majestic word, the eternal silenciosa, una palabra majestuosa, una
odwieczną wymową gór, idą, wspinają expression of the mountains – go, climb eterna expresión de las montañas, suben
się i pokonują samych siebie, aby dotrzeć and overcome themselves to reach the y se superan a sí mismos para llegar a las
36 na szczyty.”
peaks.”
cimas”.
37
św. Jan Paweł II
St. John Paul II
San Juan Pablo II
Te skaliste góry, schowane między Gorcami,
Tatrami i Beskidami od dawna przyciągają
uwagę malowniczością, podkreśloną przez
szachownicę pól uprawnych u ich podnóża.
Obszarowa ochrona przyrody na ziemiach
polskich rozpoczęła się właśnie w Pieninach
w 1932 r. Wśród przyrodniczych skarbów
tego regionu trzeba koniecznie wymienić
niepylaka apollo. Ten rzadki i piękny
motyl przetrwał na naszych ziemiach tylko
w Pieninach, a przyczyniła się do tego jego
hodowla prowadzona przez pracowników
Pienińskiego Parku Narodowego.
Jeśli będziecie w Pieninach, koniecznie
znajdźcie czas na spływ tratwami przełomem
Dunajca. Jest on atrakcją turystycz-
These rocky mountains, hidden between
the Gorce, Tatra and Beskid Mountains,
have long attracted attention with their
picturesqueness which is underlined by
the checkerboard of the arable fields at
their base. It was exactly in the Pieniny
Mountains that in 1932 the area-specific
nature conservation was introduced in the
Polish lands. Among the natural treasures
in this region, it is absolutely necessary to
mention apollo butterfly. In our lands, this
rare and beautiful butterfly has survived
only in the Pieniny Mountains, also as
a result of its breeding by the staff of the
Pieniny National Park.
If you come to the Pieniny Mountains you
Estas montañas rocosas, escondidas entre
los Gorce, los Tatra y los Beskides desde
hace mucho tiempo atraen la atención
con sus vistas pintorescas, resaltadas
por los campos de cultivo con forma de
ajedrez situados a sus pies. La protección
de las áreas naturales en Polonia empezó
precisamente en los Pienines en 1932. Entre
los tesoros naturales de esta región,
es imprescindible mencionar la mariposa
apolo. Esta especie hermosa y rara sobrevivió
en nuestras tierras únicamente
en los Pienines gracias a la cría llevada
a cabo por los empleados del Parque Nacional
de los Pienines.
Si estáis en los Pienines, encontrad tiem-

ną na skalę europejską. Od ponad 200
lat, kiedy miały miejsce pierwsze spływy,
co roku korzystają z niego setki tysięcy
osób. Flisacy to ludzie niezwykli. Przenoszą
swych gości – turystów – w świat dzikiej
przyrody, legend i opowieści o tym,
co dla nich ważne i fundamentalne.
Szczególnym miejscem w Pieninach związanym
ze św. Janem Pawłem II jest tzw.
Papieżówka.
Pieniny są maleńkie. Beskidy przy nich to
cała prowincja, a Tatry to Himalaje. Ale
to one uchodzą za najbardziej przyjazne
z polskich gór. Są słoneczne i rodzinne.
Znajdują cudowne wyważenie między
grozą piętrzących się skał i sielankowym
obrazkiem na ścianie. Raptem kilkanaście
kilometrów wapiennych wzgórz. I cała ta
przebogata przyroda, jakby ktoś udanie
must find the time to go rafting down the
Gorge of the Dunajec River. It is a tourist
attraction at an European level. For more
than 200 years since the first rafting trip
took place hundreds of thousands of people
took part in it every year. Raftsmen
are extraordinary people. They take their
guests - tourists – into the world of wild
nature, legends and stories about what
is important and fundamental for them.
A special place in the Pieniny Mountains
which is related to John Paul II is the
Papieżówka glade.
The Pieniny Mountains are minute. Compared
with them the Beskid Mountains are
as big as a whole province and the Tatra
Mountains are as big as the Himalayas. But
it is they that are considered to be the most
friendly Polish mountains. They are sunny
po para hacer un descenso en balsas por
el cañón del Dunajec. Es una atracción
turística a escala europea. Cientos de
personas disfrutan de ella cada año desde
hace más de 200 años. Los balseros
son personas extraordinarias. Trasladan
a sus huéspedes – los turistas – al mundo
de la naturaleza salvaje, las leyendas
y los cuentos sobre lo que es importante
y fundamental para ellos. Otro lugar
especial en los Pienines, relacionado con
Juan Pablo II, es la llamada “Papieżówka”,
un calvero con cabaña donde realizó un
retiro espiritual el cardenal Wojtyła.
Los Pienines son muy pequeños. Los
Beskides en comparación parecen una
provincia y los Tatra, los Himalaya. No
obstante, son estas montañas las que se
consideran las más amistosas de Polonia.
38 zamknął u siebie w ogrodzie Półwysep and familiar. They strike a wonderful balance
Son soleadas y familiares. Constituyen
39
Apeniński. Garść przyrody z Alp, trochę
between the terror of towering rocks un maravilloso equilibrio entre el pavor
z toskańskich nizin, motyle i skrzące się and an idyllic picture on the wall. It is not de las rocas elevadas y los paisajes idílicos
barwami kwiatów łąki. Trudno zapomnieć more than just a dozen or so kilometres
que solemos colgarnos en las pare-
te krajobrazy. Trudno tu nie wracać.
long limestone hills. With all this extremely des de nuestras casas. Son tan sólo unos
rich nature which seems as if someone has quince kilómetros de colinas calizas. Y
managed to contain the Apennine Peninsula
toda esta naturaleza abundante, como si
in his garden. Some nature from the alguien hubiera encerrado en su jardín la
Alps, some from the Tuscan lowlands, with península itálica. Hay un puñado de naturaleza
butterflies and meadows glimmering with
de los Alpes, un poco de las lla-
the colours of flowers. It would be difficult nuras de Toscana, mariposas y praderas
to forget these landscapes. It would be difficult
que brillan con los colores de las flores.
not to return here.
Es difícil olvidar estos paisajes. Es difícil
no volver aquí.
Niepylak apollo
(Parnassius apollo)
Dunajec
Dunajec River
Dunajec

„Pieniny jest to mała, skalista, grupa gór, widoczna dobrze
już od Nowego Targu, ciągnących się od Czorsztyna
do Szczawnicy. Za Sromowcami przebija je Dunajec,
tworząc wśród nich kilka dużych zakrętów, którymi wije
się do Szczawnicy i to jest ich część najpiękniejsza.
Do rzeki spadają prostopadłe, białe, wapienne skały,
porosłe bujną roślinnością, a za każdym zakrętem
odkrywa się coraz to nowe, coraz piękniejsze i bardziej
poetyczne widoki...”
M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Galicyi, Lwów 1914
40
“The Pieniny Mountains is a small, rocky group
of mountains which can be seen well already from Nowy
Targ, extending from Czorsztyn to Szczawnica. Beyond
Sromowce they are cut through by the Dunajec River.
It creates among them several large bends and winds
through them – and this is their most beautiful part.
The river is flanked by steep white limestone slopes,
overgrown by lush vegetation, and every bend of
the river reveals another spectacular and poetical view...”
M. Orłowicz, An Illustrated Guide to Galicia, Lvov 1914
41
“Los Pienines es un pequeño grupo de montañas de
montañas rocosas, visibles ya desde Nowy Targ, que
se extienden de Czorsztyn a Szczawnica. Pasada la
aldea Sromowce, los atraviesa el Dunajec, creando
varias curvas de gran tamaño por las que fluye hasta
Szczawnica. Es la parte más bella de estas montañas.
Al río caen las rocas calizas, blancas, perpendiculares,
cubiertas por una abundante vegetación. A la vuelta de
cada esquina se pueden descubrir paisajes nuevos, cada
vez más hermosos y poéticos…”
M. Orłowicz, Guía ilustrada por la Galicia polaca, Lviv 1914
Pienińska Sokolica
Mount Sokolica in the Pieniny Mountains
Sokolica de los Pienines

Beskidy
Beskid Niski to najniższy fragment polskiej części łuku Karpat.
Magurski Park Narodowy chroni zalesione pasma Magury Małastowskiej
i Wątkowskiej. Zalesione pasma łagodnych wzgórz
wyniesione są tu ponad rozległe łąki i pola uprawne okolicznych,
niezbyt ludnych wsi. Rejon ten stanowi korzystne siedlisko dla
orlików krzykliwych.
Beskid Niski to także obszar przenikania się różnych kultur. Cie-
The Beskid Niski Mountains are the lowest fragment of the Polish
part of the Carpathian arc. The Magura National Park protects
the wooded ridges of Mount Magura Małastowska and the
Magura Wątkowska massif. The wooded ranges of gentle hills
rose here above the extensive meadows and arable fields of the
local villages with small populations. This area is a good habitat
for lesser spotted eagles.
El Beskid Bajo es el fragmento más bajo de la
parte polaca del arco de los Cárpatos. El Parque
Nacional del Magura protege las sierras del
Magura Małastowska y Wątkowska. Las sierras
boscosas de colinas pequeñas se erigen por encima
de extensas praderas y campos de cultivo
de las aldeas locales poco pobladas. La región
constituye un hábitat beneficioso para las águilas
pomeranas.
El Beskid Bajo es también un área donde se entremezclan
diferentes culturas. Se merecen un
interés especial sobre todo los monumentos de
la cultura rusina, como por ejemplo las pequeñas
iglesias ortodoxas de madera.
El Babia Góra – la parte central del Parque Nacional
del Babia Góra – es llamado el “Rey de los
Beskides”. Es el único monte en todos los Beskides,
cuya cima llega muy alto por encima del bos-
kawe są zwłaszcza zabytki kultury rusińskiej, jak choćby drewniane
The Beskid Niski Mountains are also an area where different cultures
que y de pinos negros. Está coronada por pastos
42 cerkiewki.
intermingle. The interesting sites include in particular the monuments
en los que encontraremos plantas alpinas que no
43
Babia Góra – centralna część Babiogórskiego Parku Narodowego, of the Ruthenian culture, such as small wooden Orthodox churches.
se pueden encontrar ni siquiera en los Tatra.
nazywana jest Królową Beskidów. To jedyna góra w całym paśmie, Mount Babia Góra, the central part of the Babia Góra National
Tiene 1725 m s.n.m., lo que produce una diversi-
której szczyt sięga wysoko ponad górną granicę lasu i kosodrzewiny.
Park, is called the Queen of the Beskid Mountains. It is the
dad de condiciones climáticas que proporcionan
Zwieńczona jest czapą hal, na których znajdziemy alpejskie only mountain with a peak reaching above the upper forest and
un hábitat ideal. Las condiciones, conforme crece
rośliny niespotykane nawet w Tatrach.
mountain pine limits. It is capped with glades with alpine plants
la altura sobre el nivel del mar, cambian signi-
Ma 1725 m n.p.m., co powoduje zróżnicowanie warunków klimatycznych
which cannot be found even in the Tatra Mountains.
ficativamente, produciendo la diversidad vertical
i przekłada się na warunki siedliskowe. Zmieniają się Its elevation is 1,725 m a.s.l., causing differentiated climate condi-
de la vegetación. Esto permite diferenciar en el
one wyraźnie w miarę wzrostu wysokości n.p.m., definiując pionową
tions and affecting the habitat conditions. They distinctly change as
Babia Góra los pisos climáticos y vegetales.
różnorodność szaty roślinnej. Pozwala to na wyróżnienie the elevation above sea level grows, causing a vertical differentiation
El monte con frecuencia se esconde entre las
na Babiej Górze pięter klimatyczno-roślinnych.
of the plant cover. As a result, climate and vegetation belts can be
nubes, incluso si alrededor brilla el sol, de ahí su
Jej szczyt często kryje się w chmurach, nawet gdy wokół świeci distinguished on Mount Babia Góra.
nombre “Madre de Mal Tiempo”. Su altura y su
słońce, co dało jej miano Matki Niepogód. Wyniosłość i względna It often hides in the clouds, even when the sun is shining, and for this
relativo aislamiento permiten admirarlo también
izolacja pozwala podziwiać ją także z daleka. Zagłębiając się w babiogórskie
reason it has also been called the Mother of Bad Weather. Due to
desde lejos. Entrando en la profundidad de sus
buczyny, jedliny i świerczyny, dotrzecie do zakątków, its loftiness and relative isolation, it can also be admired from afar.
hayales, abetales y bosques de píceas, llegaréis
Rojnik górski
które wyglądają, jakby nigdy nie były tknięte ręką człowieka, choć When you go deeper into the beech, fir and spruce woods on Mount
a los rincones que parecen intactos por la mano
(Sempervivum montanum L.)
ślady minionej działalności okolicznych mieszkańców przeplatają Babia Góra, you will reach spots which look as if they have never been
humana, aunque las huellas de la antigua actividad
się tu z przyrodą.
touched by man, although traces of the past activities of the local
de los habitantes locales se entremezclan
residents intermingle here with nature.
aquí con la naturaleza.

Śląsk
Puchacz
(Bubo bubo)
Śnieżne Kotły
Snowy Pits
Śnieżne Kotły
Śląsk jest wyjątkowo cennym przyrodniczo
regionem Polski. Wynika to przede
wszystkim ze znacznej różnorodności
Silesia is a Polish region with exceptional
natural values. This results primarily from
a substantial diversity of natural habitats,
Silesia es una región polaca muy valiosa
desde el punto de vista de la naturaleza.
Esto se debe sobre todo a la considerable
siedlisk przyrodniczych, wpływu Bramy the impact of the Moravian Gate and the diversidad de los hábitats naturales, la influencia
de la Puerta Morava y un clima
Lasy Gór Stołowych są dość silnie przekształcone
przez ludzi, ale dają schronie-
nesting ground for eagle owl, which is en hábitat para los murciélagos, siendo
itat of bats and also provided excellent vez, las grietas en las rocas se convirtieron
Morawskiej oraz stosunkowo ciepłego relatively warm climate. It includes the
klimatu. Leży tu Karkonoski Park Narodowy,
który chroni najwyższą część Sudetów the highest part of the Sudety Mountains, que Nacional de los Karkonosze que pro-
Karkonosze National Park which protects bastante cálido. Aquí está situado el Parnie
licznym gatunkom zwierząt. Górskie the largest European owl. The forests of también un lugar ideal para los nidos de
torfowiska porastają między innymi tzw. the Stołowe Mountains have been quite los búhos reales, los más grandes de Europa.
Los bosques de los Montes Mesa
wraz z ich najwyższym szczytem – Śnieżką.
Nie na darmo góra ta nosi taką nazwę, (Snowy). The mountain truly deserves su pico más alto el Śnieżka (literalmente:
with its highest peak – Mount Śnieżką tege la parte más alta de los Sudetes con
sosny błotne. Miejsca te chroni Park Narodowy
Gór Stołowych.
provide shelter to numerous fauna spe-
(Góry Stołowe) son transformados sig-
strongly transformed by man but also
44 45
bowiem śniegu w Karkonoszach jest zawsze
bardzo dużo. Wierzchołek Śnieżki snow in the Karkonosze Mountains. The el monte lleve este nombre, ya que los
this name, because there is very much bola de nieve). No es casualidad de que
Odwiedzając Śląsk, trzeba koniecznie cies. The mountain peat-bogs are overgrown,
among others, by mountain pines. ofrecen refugio a numerosas especies de
nificativamente por el ser humano, pero
udać się do Sanktuarium na Jasnej Górze
wystaje wysoko ponad bezleśne górskie peak of Mount Śnieżka towers high above Karkonosze siempre abundan en nieve. El
(klasztoru oo. Paulinów). To miejsce wyjątkowe
w historii i kulturze Polaków.
Mountains National Park.
cubiertas entre otros por los llamados
These places are protected by the Stołowe animales. Las turberas de montaña están
równiny zwane wierzchowiną, porośnięte the woodless mountain plains, called pico del Śnieżka se erige por encima de las
roślinnością do złudzenia przypominającą “wierzchowina” (a flat mountain top), llanuras de montaña desprovistas de bosques,
cubiertas por una vegetación muy
Pielgrzymują tu wierni z całego świata, When you visit Silesia you absolutely pinos de los pantanos. Estos lugares son
arktyczną tundrę. Niżej zbocza Karkonoszy
opadają stromo w dół, do skalnych koly
resembling the Arctic tundra. At lower similar a la de tundra ártica. En las partes
which are overgrown by vegetation close-
głównie w okresie 15 sierpnia, czyli święta must go to the Sanctuary on Jasna Góra protegidos por el Parque Nacional de los
Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. (the Monastery of the Pauline Fathers). Montes Mesa.
tłów. Przed tysiącami lat kotły te były wypełnione
lodowcami, dziś w dwóch z nich Mountains steeply fall into rocky cirques. caen empinadas hacia abajo, a los circos
elevations, the slopes of the Karkonosze inferiores, las laderas de los Karkonosze
Na Jasnej Górze oglądamy malownicze This is a special place in the history and Al visitar Silesia, es imprescindible hacer un
wały i bastiony, które dawniej broniły culture of the Poles.
viaje al Santuario de Jasna Góra (monasterio
de los padres paulinos). Es un lugar
są urokliwe górskie stawy.
Thousands of years ago these cirques rocosos. Hace miles de años, en estos circos
se encontraban glaciares; hoy, en dos
klasztoru, a teraz służą jako chodnik i droga
krzyżowa.
over the world, particularly around 15 Au-
especial en la historia y la cultura polacas.
This is a destination of pilgrims from all
Unikalne formacje geologiczne, fantastycznie
ukształtowane przez naturę piaskowce them house lovely mountain ponds.
de ellos se encuentran los encantadores
were filled with glaciers and now two of
gust, i.e. the Feast of the Assumption of Aquí peregrinan los feligreses de todo el
Szczelińca to magnes, który przyciągał Unique geological formations, the sandstones
of Mount Szczeliniec which had Las formaciones geológicas únicas, las ro-
estanques de montaña.
the Blessed Virgin Mary. On Jasna Góra, mundo, ante todo para el 15 de agosto, es
ludzi, gdy turystyka była jeszcze w powijakach.
Szczeliny w skałach z kolei stały been fabulously shaped by nature, were cas de arenisca del Szczeliniec formadas
we can see picturesque embankments decir, para la festividad de la Asunción de
and bastions, which used to protect the María. En Jasna Góra podemos ver murallas
pintorescas y bastiones que antigua-
się siedliskiem nietoperzy, będąc również like a magnet which attracted people con fantasía por la naturaleza, constituyen
monastery and now serve as a walkway
doskonałym miejscem do gniazdowania when tourism was still budding. In turn, un imán que atraía a la gente cuando el
and the Way of the Cross.
mente protegían el monasterio y ahora
puchaczy, największych europejskich sów. the crevices in the rocks became the hab- turismo todavía estaba en pañales. A su
sirven como acera y como Vía Crucis.

Częstochowa
„Czy wy wiecie, jak się
nazywają ci ojcowie i bracia
w białych habitach, co
tu się najwięcej kręcą po
Jasnej Górze? Nazywają się
paulini, synowie św. Pawła
pustelnika. Synowie św.
Pawła pustelnika i sami
pustelnicy – aleśmy im
urządzili pustelnię!”
św. Jan Paweł II
46
Stawaliśmy na tym świętym miejscu, przykładaliśmy niejako czujne pasterskie ucho, aby usłyszeć,
jak bije serce Kościoła i serce Ojczyzny w Sercu Matki. Jasna Góra jest przecież nie tylko miejscem
pielgrzymek Polaków z Polski i całego świata. Jasna Góra jest sanktuarium narodu.”
(homilia Jana Pawła II podczas mszy św. odprawionej pod szczytem Jasnej Góry, Częstochowa, 4 czerwca 1979 r.)
We stood at this holy place, we used our vigilant shepherds’ ears, as it were, to hear the heartbeat
of the Church and the heartbeat of the Fatherland in the Heart of the Mother, as Jasna Góra is not
only the destination of the Poles from Poland and the whole world. Jasna Góra is the sanctuary of
the nation.
(The homily of John Paul II during the Holy Mass celebrated at the foot of Jasna Góra, Częstochowa, 4 June 1979)
Hemos venido aquí tantas veces, a este santo lugar, en vigilante escucha pastoral para oír latir
el corazón de la Iglesia y de la patria en el corazón de la Madre. En efecto, Jasna Góra es no sólo
meta de peregrinación para los polacos de la madre patria y de todo el mundo, sino también el
santuario de la nación.
(Homilía de Juan Pablo II durante la Santa Misa celebrada en Jasna Góra, Częstochowa, 4 de junio de 1979)
“Do you know how these
Fathers and Brothers in white
habits who are so busy on
Jasna Góra are called? They
are called Paulines, the sons
of St. Paul the Hermit. The
sons of St. Paul the Hermit
and hermits themselves
– we have arranged quite
a hermitage for them!”
St. John Paul II
“¿Sabéis cómo se llaman
estos padres y hermanos en
hábitos blancos que siempre
andan por Jasna Góra? Se
llaman paulinos, hijos de san
Pablo ermitaño. Son hijos
de san Pablo ermitaño y son
ermitaños: ¡vaya ermita que
les hemos hecho!”
47
San Juan Pablo II

Ziemia Lubuska
It is an extraordinary part of Poland. The
Warta River Mouth National Park is called
“the Bird Kingdom”. The protection of
birds and the habitats where they live provides
the basis for the functioning of the
Park. It is exactly here in Słońsk that “the
Bird Republic” has its seat – it is an associ-
Es un fragmento extraordinario de Polonia.
El Parque Nacional de la “Desembocadura
del Warta” es denominado “reino de las
aves”. La protección de las aves y de los
hábitats en los que viven son la base del funcionamiento
del parque. Es aquí, en Słońsk,
donde se encuentra la llamada “República
To niezwykły fragment Polski. Park Narodowy
„Ujście Warty” nazywany jest ptasim
królestwem. Ochrona ptaków oraz ich siedlisk
jest podstawą funkcjonowania Parku.
W Słońsku mieści się tzw. Rzeczpospolita
Ptasia, stowarzyszenie osób, które tę część
kraju uznają za dobro wspólne ptaków i ludzi.
Miłośnicy ptaków z całej Europy przyjeżdżają
ation of persons who consider this part of de las Aves”, una asociación de personas
48 tu o różnych porach roku oglądać Poland to be a joint property of birds and que consideran esta parte de Polonia como
49
ich przeloty, przyloty i odloty.
human beings. Bird lovers from all over un bien común de las aves y del hombre. Los
Nadwarciańskie rozlewiska mają kluczowe Europe come here in the different seasons aficionados a las aves acuden aquí de toda
znaczenie dla wielu gatunków. Specyficzne of the year to watch the passages, arrivals Europa en diferentes estaciones del año
warunki hydrologiczne oraz gospodarka człowieka
and departures of the birds gathering here. para observar los desplazamientos, las lle-
(melioracja, koszenie i wypas) w dolinie The wetlands on the Warta River are of gadas y las salidas de las aves aquí reunidas.
Warty i jej ujściowym odcinku wpłynęły na powstanie
key importance for many bird species. Las rías del Warta tienen un significado
mozaiki siedlisk wodno-błotnych. Jest Their specific hydrological conditions and clave para numerosas especies de aves.
to obszar ważny dla ptaków tak w czasie lęgów human management (land amelioration, Las condiciones hidrológicas específicas
i wychowywania młodych, jak i zimą. Większej grass cutting and grazing) in the Warta y la actividad humana (drenaje, siega y pastoreo)
ptasiej różnorodności nie ma chyba nigdzie River valley and its mouth section have
en el valle del Warta y su tramo de
w Polsce.
created a mosaic of wetland habitats. desembocadura, influyeron en la creación
Park Narodowy „Ujście Warty” położony This area is important for birds both in de un mosaico de hábitats humedales. Es
jest przy zachodniej granicy Polski, w części the breeding period, in the period when un área importante para las aves tanto en el
Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, zwanej they teach their young and in the winter. período de puesta de huevos y cría de polluelos
Kotliną Gorzowską.
It seems that any greater avian diversity
como en invierno. No hay otro lugar
cannot be found anywhere else in Poland. en Polonia donde haya más diversidad aviar.
Brodziec krwawodzioby
The Warta River Mouth National Park is El Parque Nacional de la Desembocadura del
(Tringa totanus)
situated at the western border of Poland, Warta está ubicado junto a la frontera occidental
in a part of the Torun-Eberswalde Ice Marginal
de Polonia y forma parte del Valle Gla-
Streamway, called the Gorzów Basin. cial de Toruń y llamado Cuenca de Gorzów.

Pojezierze Drawskie
Drawa jest tajemnicza. Jak
na nizinną rzekę przystało,
przez większą cześć dwustukilometrowego
biegu
płynie dość leniwie. Są
jednak odcinki, gdy staje
się bardziej niespokojna
The Drawa is a mysterious river which, as lowland rivers usually do,
flows quite lazily for the most part of its 200 km course. However,
there are sections where it becomes restless and resembles submontane
rivers. Its bed is covered by gravel and sand. If you are
quiet you will certainly meet many beavers on your travel routes.
After some distance the river becomes gentle again and the bed
is overgrown by underwater meadows. These places are protected
by the Drawa National Park. The kayaking trip down the Drawa
River is the main attraction of the Park.
In the Drawa National Park, there are natural habitats of importance
for the European Community.
El Drawa es un río misterioso que, como río de llanura, durante
su curso de doce kilómetros de largo, fluye de forma bastante
vaga. No obstante, hay tramos en los que se vuelve más inquieto
y se parece más bien a los ríos de pie de monte. Su fondo está
cubierto por grava y arena. Si no hacemos ruido, seguramente en
los recorridos de nuestros viajes encontraremos numerosos castores.
Después, el río de nuevo se vuelve más suave y su fondo
está cubierto por praderas subacuáticas. Estos lugares son protegidos
por el Parque Nacional del Drawa. El descenso en piragua
por el Drawa es la mayor atracción turística del parque.
En el terreno del Parque Nacional del Drawa se hallan hábitats
naturales importantes para la Comunidad Europea.
i przypomina rzeki podgórskie.
50 Jej dno pokrywa
51
żwir i piasek. Jeśli będziemy
cicho, z pewnością na
trasach naszych podróży
spotkamy liczne bobry.
Za chwilę rzeka znów łagodnieje,
a dno porastają
podwodne łąki. Miejsca te
są chronione przez Drawieński
Park Narodowy.
Spływ kajakowy Drawą
jest główną atrakcją turystyczną
parku.
Na terenie Drawieńskiego
Parku Narodowego występują
ważne dla Wspól-
(Castor fiber)
Bóbr europejski
noty Europejskiej siedliska
przyrodnicze.

Podkarpackie
The southernmost protected area El rincón protegido más al sur de
of Poland is the Bieszczady National Polonia es el Parque Nacional de los
52
Najbardziej na południe wysunięty chroniony
skrawek Polski to Bieszczadzki Park
Narodowy. Obejmuje on najwyższą część
Bieszczadów, ze słynącymi z urody połoninami.
Łąki te nie mają odpowiednika
w żadnych innych polskich górach.
Bieszczadzkie lasy, zdominowane przez
rudziejące jesienią buczyny, wydają się być
dzikie, ale tak naprawdę obfitują w ślady
minionej obecności ludzkiej. Tereny te
były dawniej gęściej zaludnione. Dziś, relikty
Park. It occupies the highest part of
the Bieszczady Mountains, with their
polonina meadows which are famous
for their beauty. These meadows
have no equivalents in any other Polish
mountains.
The Bieszczady forests, dominated
by beech woods which become red
in the autumn, seem to be wild, but
as a matter of fact there are abundant
traces of past human activities.
In earlier times these areas used to
be much more densely populated.
Today the remains of abandoned villages
are used by bears which have
settled in the Bieszczady Mountains
after years of their absence.
In the Bieszczady Mountains, there
are plants and animals which cannot
be encountered in other parts of
Bieszczady. Abarca la parte superior
de los Bieszczady con praderas
alpinas, famosas por su belleza. Estas
praderas no tienen ningún otro
equivalente en Polonia.
Los bosques de los Bieszczady, dominados
por los hayales que enrojecen
en otoño, parecen salvajes, pero
en realidad abundan en huellas de la
antigua presencia humana. Antaño,
estos terrenos fueron mucho más
poblados. Hoy, los restos de las aldeas
abandonadas las aprovechan
los osos que, tras años de ausencia,
volvieron a poblar los Bieszczady.
En los Bieszczady aparecen plantas
y animales que no habitan otras
partes de Polonia, en particular las
que prefieren el calor: por ejemplo,
la culebra de Esculapio, la serpiente
53
opuszczonych wsi wykorzystują
Poland, particularly those that like más grande de Europa.
niedźwiedzie, które po latach nieobecności
zasiedliły Bieszczady.
W Bieszczadach występują rośliny i zwierzęta
niespotykane w innych częściach
Polski, np. największy europejski wąż
Eskulapa.
Żubry zostały tu zadomowione przez
ludzi. Obecnie, jest to jedyne miejsce
w Polsce, gdzie niedźwiedzie i żubry mają
szanse spotkać się i w realnej walce rozstrzygnąć
dylemat, komu należy się berło
króla karpackich lasów.
Jeśli szukacie samotności, niezwykłych,
twardych ludzi i unikalnych krajobrazów,
Bieszczady są idealnym miejscem.
warmth, e.g. the largest European
aesculapian snake.
European bison were domesticated
here by man. At present, this is the
only place in Poland where bears
and European bison have a chance
to meet and resolve in a real fight
the dilemma which of them deserves
to be called the king of the
Carpathian forests.
If you look for solitude, extraordinary,
tough people and unique landscapes,
the Bieszczady Mountains
are certainly an ideal place for you.
Los bisontes europeos fueron trasladados
aquí por el hombre. Actualmente,
es el único lugar de Polonia
donde los osos y los bisontes tienen
la oportunidad de encontrarse y en
una lucha real resolver el dilema de
quién se merece el cetro del rey de
los bosques de los Cárpatos.
Si buscáis soledad, paisajes únicos,
gente extraordinaria y dura, los
Bieszczady seguramente son un lugar
ideal para vosotros.

Świętokrzyskie
54
Góry Świętokrzyskie to najstarsze polskie
góry, ich najwyższą część obejmuje Świętokrzyski
Park Narodowy. Nazwa pochodzi
od relikwii Krzyża Świętego, przechowywanych
w klasztorze benedyktynów na
Łysej Górze, na którym miał umrzeć Jezus
Chrystus. Łysogórami czasem określa się
objęty parkiem najwyższy fragment Gór
Świętokrzyskich. To określenie wzięło się
od gołoborzy, czyli pozbawionych roślinności
rumowisk skalnych, położonych na
zboczach porośniętych Puszczą Jodłową.
Jeden ze szlaków na Łysą Górę rozpoczyna
się od kamiennego pielgrzyma, nazywanego
The Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains
are the oldest Polish mountains and the
Świętokrzyski National Park occupies the
highest part of them. The name of the mountains
comes from the relic of the Holy Cross
kept at the Benedectine monastery on Mount
Łysa Góra on which Jesus Christ supposedly
died. The name of Łysogóry, as the highest
part of the Świętokrzyskie Mountains are
sometimes called comes from “gołoborze”, i.e.
rock debris uncovered by vegetation which is
situated on the slopes of these mountains
overgrown by the Fir Forest.
One of the trails to Mount Łysa Góra begins
Los Montes Świętokrzyskie son las montañas
más antiguas de Polonia. En su parte
superior se encuentra el Parque Nacional
Świętokrzyski. El nombre de las montañas
se deriva de las reliquias de la Santa Cruz,
en la que se supone que murió Cristo, que
se conservan en el monasterio benedictino
del Łysa Góra. El nombre Łysogóry
(literalmente: montes calvos), que es
como a veces se denomina el fragmento
más alto de los Montes Świętokrzyskie,
proviene de los ríos de piedra, es decir
escombros rocosos desprovistos de vegetación,
situados en las laderas de estas
55
św. Emerykiem. Legend związanych z fi-
gurą jest bardzo wiele. Według najbardziej
popularnej pielgrzym skamieniał za swą
pychę, gdy stwierdził, że dzwony klasztorne
na Świętym Krzyżu biją na jego cześć.
Od tej pory figura przesuwa się z prędkością
jednego ziarnka piasku na rok, a gdy
dotrze na szczyt, nastąpi koniec świata.
Innym ważnym, choć znacznie rzadszym
niż jodła gatunkiem drzewa chronionym
przez Świętokrzyski Park Narodowy
jest modrzew polski. Drzewo
to rośnie tylko w Środkowej Europie.
from the stone Pilgrim, called St.
Emeric. There are many legends related to
this statute. According to the most popular
one, the pilgrim turned into stone for
his pride when he said that the bells in the
monastery on Mount Święty Krzyż tolled
to honour him. Ever since the statue has
moved by one grain of sand per year and
when it reaches the peak the world will end.
Another important tree species, though
much rarer than fir, which is protected by
the Świętokrzyski National Park is Polish
larch. This tree grows only in Central Eumontañas,
laderas cubiertas por el Bosque
Jodłowa (bosque de abetos y hayas).
Una de las rutas al Łysa Góra empieza con
un Peregrino de piedra, llamado san Emerico.
Hay numerosas leyendas relacionadas
con esta figura. Según la más popular,
el peregrino se convirtió en piedra por su
soberbia, cuando constató que las campanas
del monasterio de Santa Cruz sonaban
en su honor. Desde entonces la figura se
desplaza con una velocidad de un grano
de arena al año. Cuando llegue a la cima,
tendrá lugar el fin del mundo.
Dla jego ochrony już prawie 100 lat temu
utworzono rezerwat na Chełmowej Górze,
który stał się zaczątkiem parku narodowego.
Pomimo późniejszych zniszczeń
wojennych, rośnie tam ponad 300 modrzewi
polskich o grubości przekraczającej
1,5 metra. Na terenie parku rośnie 51-metrowa
jodła, uważana za jedno z najwyższych
drzew w Polsce.
rope. In order to protect it, already almost
100 years ago, the nature reserve was
established on Mount Chełmowa Góra,
from which the National Park developed.
Despite later war damage, more than 300
Polish larches grow there, with their thickness
exceeding 1.5 m. In the Park, there is
a 51 m tall fir which is considered to be one
of the tallest trees in Poland.
Aparte del abeto, otra especie importante,
aunque mucho más rara, protegida por el
Parque Nacional Świętokrzyski es el alerce
polaco. Este árbol crece solamente en Europa
Central. Para protegerlo, ya hace casi
100 años se creó la reserva de Chełmowa
Góra, la cual dio lugar al parque nacional.
Pese a las devastaciones de la guerra, crecen
allí más de 300 alerces polacos de un
grosor superior a 1,5 metros. En el terreno
del parque se encuentra también un abeto
de 51 metros de altura, considerado uno
de los árboles más altos de Polonia.

Lubelszczyzna
Polesie, choć nie leży na północy Polski,
najbardziej chyba spośród polskich krain
kojarzy się z daleką północą. Miejscowe
torfowiska i porastające je lasy, chronione
w Poleskim Parku Narodowym, bardzo
przypominają Syberię. Region ten uważany
bywa za przykład arktycznej tundry i lasotundry.
Wśród występujących tu roślin
wiele jest gatunków charakterystycznych
dla północy Europy, na przykład wierzba
lapońska i kosaciec syberyjski. Bardzo bogaty
jest także świat zwierząt. Zwłaszcza
wśród związanych z torfowiskami bezkręgowców
żyje wiele gatunków rzadkich
i reliktowych. Najciekawszym kręgowcem
jest żółw błotny. Ostatnio na terenie Poleskiego
Parku Narodowego pojawiły się
niezwykłe domy dla owadów, są to pszcze-
Although Polesie does not lie in the north
of Poland, it seems to bring the far North
to one’s mind to the greatest extent
among the Polish regions. The peat-bogs
here and the forests which grow on them,
protected by the Polesie National Park,
greatly resemble Siberia. This region is
considered to be an example of the Arctic
tundra and forest-tundra. The plants to be
found here include many species characteristic
of the north of Europe, e.g. downy
willow and Siberian iris. The fauna is also
very rich. In particular, there are many rare
and relict species of invertebrates related
to peat-bogs. The mud turtle is the most
interesting vertebrate. Recently, in the
Polesie National Park extraordinary “houses
for insects” appeared - they are tree
Polesie (Polesia), aunque no se encuentra
en el norte de Polonia, es la región que
más se asocia con el alto norte. Aquí se
encuentran turberas cubiertas por bosques,
muy similares a los de Siberia, protegidos
en el Parque Nacional de Polesia. La
región es considerada como un ejemplo
de tundra ártica y tundra boscosa. Entre
la vegetación que aparece aquí hay muchas
especies características del norte de
Europa, por ejemplo, sauce lapón y lirio de
Siberia. El mundo de la fauna también es
abundante. Sobre todo, en los terrenos de
las turberas aparecen numerosas especies
raras y relictas de invertebrados. El invertebrado
más interesante es el galápago
europeo. Últimamente, en el terreno del
Parque Nacional de Polesia han apareci-
le barcie. Barcie to wydrążone dziuple beehives. They are drilled holes in wooden do casas extraordinarias para insectos.
56
w drewnianych pniach, w których samoistnie
logs where forest bees spontaneously find Se trata de los huecos en los troncos de
57
zadomowiają się leśne pszczoły. Pełnią their home. The bees play a very impor-
árboles, que habitan espontáneamente las
one bardzo ważną rolę w ekosystemach tant role in forest ecosystems. They pollinate
abejas de bosque. Desempeñan un papel
leśnych. Zapylają wiele gatunków drzew,
many species of trees, shrubs and muy importante en los ecosistemas fore-
krzewów i roślin runa leśnego.
forest undergrowth plants.
stales. Polinizan muchas especies de árboles,
Roztoczański Park Narodowy jest najbardziej
The Roztocze National Park is the most
arbustos y vegetación del sotobosque.
zalesionym parkiem narodowym wooded national park in Poland as forest El Parque Nacional Roztocze es el par-
w Polsce, grunty leśne pokrywają 95,5% land represents 95.5% of the surface area que nacional más arbolado de Polonia,
powierzchni parku. Jego chlubą jest hodowla
of the Park. The greatest attraction of the los terrenos forestales cubren un 95,5%
koników polskich. Dziś żyją one Park is the breeding of Polish ponies. To-
de su superficie. El orgullo del parque es
w specjalnej ostoi na terenie parku niczym day Polish ponies live in a special refuge la cría de “konik” (literalmente: caballito),
wolni i dzicy przodkowie – tarpany, jedynie in the Park just as tarpans – their free and una raza de caballo doméstico originaria
zimą są dokarmiane przez ludzi.
wild predecessors – did and they are fed de Polonia. Actualmente los “konik” viven
by man only in winter.
en una reserva especial en el terreno del
parque, igual que sus antepasados libres
Żółw błotny
(Emys orbicularis)
y salvajes – los tarpanes. Únicamente en
invierno son alimentados por el hombre.

58 59
„Tu z wyjątkową mocą zdaje się przemawiać błękit nieba,
zieleń lasów i pól, srebro jezior i rzek. Tu śpiew ptaków
brzmi szczególnie znajomo, po polsku.”
(homilia Jana Pawła II, Zamość, 12 czerwca 1999 r.)
„Here the blue of the sky, the green of forests and fields,
the silver of lakes and rivers seem to speak with
an exceptional force. Here the song of birds sounds
particularly familiar, Polish.”
(The homily of John Paul II, Zamość, 12 June 1999)
Aquí parecen hablar con una fuerza excepcional el azul
del cielo, el verde de los bosques y de los campos, la plata
de los lagos y de los ríos. Aquí suena de modo muy familiar,
polaco, el canto de los pájaros.
Roztocze
(Homilía de Juan Pablo II, Zamość, 12 de junio de 1999)

Mazowsze
Warsaw, the capital of Poland, is the seat
of the authorities, the President, Parliament
(consisting of the Lower House
(Sejm) and the Senate), the Prime Minister
and the Council of Ministers.
The Okęcie Airport, seemingly ordinary,
is a special place. It is here that St. John
Varsovia, capital de Polonia, es sede de autoridades,
presidente, parlamento (Sejm y Senat),
primer ministro y Consejo de Ministros.
Un lugar particular, aparentemente normal,
es el aeropuerto Okęcie de Varsovia.
Es aquí donde san Juan Pablo II hizo
un gesto que pasó a los anales históricos
Kampinoski Park Narodowy
Kampinos National Park
Parque Nacional de Kampinos
Warszawa, stolica Polski, jest siedzibą
władz, prezydenta, parlamentu (Sejm i Senat)
oraz premiera i Rady Ministrów.
Szczególnym miejscem, z pozoru zwyczajnym,
jest lotnisko Okęcie. To tu św. Jan
Paweł II wykonał gest, który przeszedł do
historii świata i był nieodłącznym elementem
wszystkich jego pielgrzymek. W tym Paul II made a gesture which became part del mundo y fue un elemento inseparable
60
miejscu rozpoczynała się większość pielgrzymek
of world history and was a permanent el-
de todos sus peregrinajes. En este lugar
61
Jana Pawła II do Polski. 2 czerwement
of all of His pilgrimages. It is here empezaron casi todos los peregrinajes
ca 1979 roku, podczas pierwszej wizyty, that most pilgrimages of John Paul II to de Juan Pablo II a Polonia. El 2 de junio de
lepiej w Europie zachowanych wydmach it may still serve the city and its residents ciudad y a sus habitantes. El Bosque de
po wyjściu z samolotu ucałował ojczystą Poland started. On 2 June 1979, during His 1979, durante la primera visita, el papa tras
śródlądowych. Trzy równoległe do Wisły for a long time. The Kampinos Forest lies Kampinos (Puszcza Kampinoska) está
ziemię. Gest ten – rozpoznawany na całym first visit, the Pope kissed the native soil salir del avión, besó el suelo de su patria.
pasy wydm, o wysokości nierzadko przekraczającej
dwadzieścia metrów, rozdzierope.
Three dune belts parallel to the Vis-
conservadas de Europa. Tres franjas de
on the best preserved inland dunes in Eu-
situado en las dunas interiores mejor
świecie – rozpoczynał każdą pielgrzymkę after leaving the plane. This gesture – recognised
all over the world – began each – iniciaba cada peregrinaje del papa.
Este gesto – reconocible en todo el mundo
papieża.
lone są terenami podmokłymi i zabagnionymi.
Porastają je lasy, bory i roślinność exceeding 20 m, are separated from one superan veinte metros de altura, están
tula, with their height more often than not dunas paralelas al Vístula, que a veces
Warszawa wyróżnia się na tle innych stolic pilgrimage of the Pope.
Varsovia se distingue de otras capitales
europejskich bogactwem zieleni w parkach
i ogrodach, takich jak Łazienki Kró-
Warsaw is distinguished by its rich greendes
en los parques y jardines tales como el
Compared with other European capitals, europeas por la riqueza de sus zonas ver-
torfowiskowa.
another by wetlands and swamplands. They separadas por los humedales y zonas
Wisła dzieląca Warszawę na pół jest nie are overgrown by broadleaved and coniferous
forests and peat-bog vegetation. incluidos los bosques de coníferas, y la
pantanosas. Los cubren los bosques,
lewskie, zespół pałacowo-parkowy w Wilanowie
czy Ogród Botaniczny w Powsinie. zienki Royal Park, the palace and garden cios y parques en Wilanów o el Jardín Botáery
in parks and gardens, such as the Ła-
Parque Real Łazienki, el conjunto de pala-
tylko najdłuższą rzeką w Polsce, ale również
ostatnią rzeką Europy z naturalnym The Vistula River which divides Warsaw in half vegetación pantanosa.
Warszawa to jedyna europejska stolica, complex in Wilanów or the Botanical Garden
in Powsin. Warsaw is the only European europea que colinda con un verdadero
nico en Powsin. Varsovia es la única capital
niemalże na całej długości, nieregularnym
korytem, ze starorzeczami i małymi the last river in Europe with a natural, irregu-
partes, no sólo es el río más largo de Po-
is not only the longest river in Poland, but also El Vístula, que divide Varsovia en dos
która sąsiaduje z prawdziwą puszczą.
Kampinoski Park Narodowy utworzono, capital which lies next to a genuine primeval bosque primario. El Parque Nacional de
wyspami. Nadają one jej charakter dzikiej lar channel over almost its entire course, with lonia, sino también el último río de Europa
con un cauce natural e irregular en
aby tę puszczę chronić, by nie pochłonął
jej gąszcz ulic i budynków, by jeszcze tablished to protect the primeval forest, to bosque primario, para que no lo absorbie-
forest. The Kampinos National Park was es-
Kampinos fue creado para proteger este
rzeki.
oxbow lakes and small islands. They confer to
the Vistula a special character of a wild river. casi todo su curso, con brazos muertos
długo służyła miastu i jego mieszkańcom. prevent it from being taken over by a maze ra una densa red de calles y edificios, para
y pequeñas islas. Proporcionan al Vístula
un carácter especial de río
Puszcza Kampinoska to puszcza na naj- of streets and buildings and to ensure that que sirviera durante mucho tiempo a la
salvaje.

62 63
Kampinoski Park Narodowy
Kampinos National Park
Parque Nacional de Kampinos
Łoś
(Alces alces)

Wielkopolska
“(…) I wish to stand here together with you, in this “Nest” of the
Piasts, in this cradle of the Church — here where more than
a thousand years ago religious education started on Polish soil.”
(The speech of John Paul II to pilgrims, Gniezno, 3 June 1979)
“(…) deseo encontrarme hoy junto con vosotros aquí, en el nido
de los Piast, en esta cuna de la Iglesia; aquí, donde hace más de
mil años se inició la catequesis en la tierra polaca.”
(Discurso de Juan Pablo II a los peregrinos, Gniezno, 3 de junio de 1979)
Wielkopolskie Voivodship is situated in
the central western part of Poland. Poznań
is the capital of the Voivodship. Wielkopolska
(Greater Poland) arose as a result of
the expansion of the West Slavic tribe of
Polans in the 10th century, creating the
foundations for the Polish statehood. The
El voivodato de Gran Polonia está situado
en la parte central occidental de Polonia. La
capital del voivodato es Poznań. La Gran Polonia
surgió gracias a la expansión de la tribu
eslava de polanos occidentales en el siglo X,
creando los fundamentos de la nación polaca.
De ahí proviene también el nombre de
Województwo wielkopolskie położone jest
w środkowo-zachodniej części Polski. Jego
stolicą jest Poznań. Wielka Polska powstała
dzięki ekspansji zachodniosłowiańskiego
plemienia Polan w X wieku, tworząc
zręby polskiej państwowości. Stąd wzięła
się też nazwa naszego kraju. Pierwszą stolicą
było wtedy wielkopolskie Gniezno. name of our country came from them. At nuestro país. La primera capital por aquel entonces
64
Województwo wielkopolskie słynie z jeziora
that time, the first capital was Gniezno in
fue la ciudad de Gniezno, situada en
65
Lednica, położonego na Pojezierzu Wielkopolska.
Wielkopolska. El voviodato de Gran Polonia
Gnieźnieńskim, gdzie prawdopodobnie Wielkopolskie Voivodship is famous for es famoso por su lago Lednica, localizado en
w 966 r. odbył się chrzest Polski.
its Lake Lednica, situated in the Gniezno la Tierra de los Lagos de Gniezno (Pojezierze
By chronić przyrodę regionu, utworzono Lake District, where probably the Baptism Gnieźnieńskie), donde probablemente en el
Wielkopolski Park Narodowy. Jego zadaniem of Poland took place in 966.
año 966 se celebró el bautismo de Polonia.
jest sprawowanie pieczy nad krajobrazem In order to protect the nature in the region,
Con el fin de proteger la naturaleza de
ukształtowanym działalnością lądolodu,
the Wielkopolska National Park was la región, se estableció aquí el Parque
który przed dziesiątkami tysięcy lat dotarł established here. Its purpose is the protect
Nacional de Wielkopolska. Su objetivo
tu ze Skandynawii. Dziś polodowcowe jeziora,
the landscape shaped by the impact consiste en proteger el paisaje formado
ukryte wśród dobrze zachowanych of the continental glacier which reached por la actividad de una capa de hielo que
lasów, są prawdziwą ozdobą parku.
here tens of thousands of years ago from hace decenas de miles de años llegó aquí
Scandinavia. Today glacial lakes, hidden de Escandinavia. Actualmente, los lagos
„(…) pragnę dzisiaj stanąć wraz z wami
tu, w tym piastowskim „Gnieździe”, w tej
among well preserved forests, are genuine postglaciales están escondidos entre los
kolebce Kościoła — tu, gdzie zaczęła się jewels of the Park.
bosques que son una verdadera joya del
Zimorodek
przed tysiącem z górą lat katecheza na
parque.
(Alcedo atthis)
polskiej ziemi.”
(przemówienie Jana Pawła II do pielgrzymów,
Gniezno, 3 czerwca 1979 r.)

Warmia i Mazury
Region słynie z pięknych jezior wkomponowanych
w krajobraz leśny. Na jego terenie
znajduje się: 8 parków krajobrazowych,
104 rezerwaty (największy i najstarszy w regionie
jest Mazurski Park Krajobrazowy) oraz
Puszcze: Napiwodzko-Ramucka, Nidzicka,
Piska, Romincka i Borecka. Kraina Tysiąca Jezior,
obejmująca środkową część Pojezierza
Mazurskiego, liczy blisko 2600 jezior, połączonych
kanałami, w tym największe jeziora
w Polsce – Śniardwy (113,8 km²), Mamry
(105 km²). Wielkie Jeziora Mazurskie słyną
z siedlisk rzadkich ptaków, takich jak kormoran,
perkoz dwuczuby, łabędź niemy, czapla,
bocian czarny, łyska, kania czarna, orzeł przedni
i bielik. Nad brzegami jezior można również
spotkać wydrę, bobra, żółwia błotnego, łosia
oraz wiele gatunków nietoperzy czy ważek.
This region is famous for its beautiful
lakes well composed into the forest landscape,
including 8 landscape parks, 104
nature reserves and the primeval forests:
Napiwodzko-Ramucka, Nidzicka, Piska,
Romincka and Borecka Forests. In the
Land of the Thousand Lakes, which occupies
the central part of the Mazurian
Lake District, there are almost 2,600 lakes,
which are connected by Mazurian canals.
Here, you can see the largest lakes in Poland:
Śniardwy (113.8 km²) and Mamry
(105 km²). The Great Mazurian Lakes are
famous for their habitats of rare birds,
such as cormorant, great crested grebe,
mute swan, heron, black stork, coot, black
kit, golden eagle and white-tailed eagle.
You can also meet here river otter, beaver,
Es una región famosa por sus lagos hermosos,
integrados en el paisaje forestal,
incluidos 8 parques paisajísticos, 104
reservas y bosques primarios: Napiwodzko-Ramucka,
Nidzicka, Piska, Romincka y
Borecka. La Tierra de los Mil Lagos, que
abarca la parte central de la Tierra de los
Lagos de Masuria (Pojezierze Mazurskie),
cuenta con casi 2600 lagos, unidos
por canales. Aquí se pueden ver los lagos
más grandes de Polonia: el Śniardwy (113,8
km²) y el Mamry (105 km²). Los Grandes
Lagos de Masuria son famosos por los
hábitats de aves raras, tales como cormorán,
somormujo lavanco, garza real,
cigüeña negra, focha común, águila real
y pigargo europeo. Se pueden encontrar
aquí también nutrias, castores, galápa-
Jesienią atrakcją regionu są rykowiska jeleni. mud turtle, elk and many bat or dragonfly
gos europeos, alces, así como numerosas
66
Mazury są finalistą konkursu na Nowe
species. In the autumn, the attraction especies de murciélagos u odonatos. En
67
Siedem Cudów Natury. W 2011 r. Kanał of the region is the rutting season. It also otoño, la gran atracción de la región son
Elbląski został uznany przez Prezydenta has nature reserves, including the largest las bramas de ciervos. Tenemos aquí también
Rzeczypospolitej Polskiej za pomnik historii.
and oldest one in the region: the Mazurian
reservas naturales, tales como el Par-
To żeglowna droga wodna o całkowitej Landscape Park.
que Nacional de Masuria, el más grande y
długości 151,7 kilometra. W skład kanału Mazury is the finalist of the competition antiguo de la región.
wchodzą jeziora, których różnica poziomów
for New 7 Wonders of the World. In 2011, Masuria es finalista del concurso para las
sięga 100 metrów. Osobliwością na the Elblag Canal was declared a monu-
7 Nuevas Maravillas Naturales. El Canal
skalę europejską jest zespół 5 pochylni, ment of history by the President of the de Elbląg, en 2011, fue considerado monumento
po których przetacza się statki na specjalnych
Republic of Poland. It is a navigable water-
histórico por el Presidente de la
platformach.
way with a total length of 151.7 kilometres. República de Polonia. Se trata de un canal
The canal includes lakes with the difference
navegable con una longitud total de 151,7
between levels reaching 100 metres. kilómetros. El canal se compone también
A peculiarity at the European level is the de lagos, cuya diferencia de nivel alcanza
complex of 5 ramps where vessels are 100 metros. El elemento único a escala
rolled down on special platforms.
europea es un conjunto de 5 rampas, por
las que pasan los barcos en plataformas
Perkoz dwuczuby
especiales.
(Podiceps cristatus)

Podlasie
„Ja tu u Was byłem. Pilnujcie mi tych szlaków”.
Biebrzańskie bagna żyją dzięki rzece, która extensive Biebrza River Valley. The Biebrza
swamps live due to the river which terreno durante la mayor parte del año es
en primavera se desborda como el Nilo. Este
Św. Jan Paweł II
każdej wiosny wylewa niczym Nil. Teren ten
jest przez większą cześć roku praktycznie floods the adjacent land every spring like prácticamente inaccesible para el hombre, lo
“I was here with you. Guard these trails for me”
St. John Paul II
niedostępny dla ludzi, co sprawiło, że stał
się dogodnym siedliskiem dla wielu rzadkich
the Nile. For the most part of the year this
area is practically inaccessible to humans
que causó que se convirtiera en un hábitat
cómodo para numerosas especies raras de
zwierząt. Bagna biebrzańskie były ostatnim and as a result it has become a convenient animales. Los pantanos del Biebrza fueron el
“Yo estuve aquí. Cuidad estas rutas para mí”.
miejscem, gdzie łosie przetrwały okres nadmiernych
polowań. Jest to największy park brza swamps were the last pace in Poland sobrevivieron el período de caza excesiva.
habitat for many rare species. The Bie-
último lugar de Polonia, en el cual los alces
San Juan Pablo II
narodowy w Polsce o powierzchni 59 223 ha.
W dolinie rzeki, jednym z ostatnich ptasich
azyli w Europie, można spotkać dubelta,
where elk survived a period of excessive
hunting. This is the largest national park
in Poland with a surface area of 59,223 ha.
Es el parque nacional más grande de Polonia
y cuenta con una superficie de 59 223 ha.
Aquí se puede encontrar la agachadiza real,
wodniczkę, cietrzewia, sowę błotną i orlika You can meet here great snipe, aquatic el carricerín cejudo, el gallo lira, el búho campestre
y el águila moteada, para los cuales el
Najbardziej znanym na świecie polskim The Białowieża National Park is probably El parque nacional polaco más conocido
grubodziobego.
warbler, black grouse, short-eared owl and
parkiem narodowym jest prawdopodobnie
Białowieski Park Narodowy. Puszczę world. The Białowieża Forest was chosen que Nacional de Białowieża. El Bosque de
the best known Polish national park in the en el mundo es probablemente el Par-
Narew – rzeka przepływająca przez północno-wschodnią
Polskę, jest bardzo specy-
the last bird refuges in Europe.
El Narew – río que recorre Polonia noro-
spotted eagle for which the valley is one of valle es el último asilo en Europa.
Białowieską wybrano na miejsce, gdzie as the site of reintroduction of European Białowieża fue elegido como lugar donde
ficzna. Nie płynie zwyczajnym nurtem, ale The Narew River flowing through riental – es un río único, porque no fluye
żubr miał wrócić do natury. Plany te udało
się pomyślnie zrealizować. Dziś żyje tu out with a great success. Today, the larg-
Esta tarea se cumplió perfectamente. Hoy
bison into nature. This task was carried el bisonte europeo volvería a la naturaleza.
co chwilę rozdziela się na mniejsze koryta, north-eastern Poland is a specific river con un curso normal, sino que cada dos
by za chwilę znów się połączyć w całość. which does not run in the main channel, por tres se divide en cauces más pequeños
para posteriormente volver a unirse.
największe na świecie wolne stado tych est free roaming herd of these animals vive aquí la manada más grande del mundo
Jej odnogi tworzą prawdziwy wodny labirynt.
To jedyna w Europie rzeka anasto-
only to integrate again into one whole. Sus brazos forman un verdadero laberin-
69
but often separates into smaller channels,
zwierząt. Żubr jest najpotężniejszym, ale in the world lives here. Bison is the most de estos animales. El bisonte es el habitante
más grande del bosque, pero no es su
68
nie jedynym wyjątkowo cennym mieszkańcem
tego obszaru. Ogromne drzewa, ly valuable dweller of the Forest. Huge único animal valioso. Los enormes árboles,
powerful but not the only exceptionalmozująca
– czyli warkoczowa, tworząca od Its branches create a true water maze. It to acuático. Es el único río anastomosado
Suraża do Rzędzian sieć rozgałęzionych, is the only anastomosing or braided river
in Europe, which creates a network of forma una red de cauces ramificados y pa-
de Europa, es decir, un río trenzado que
które same w sobie tworzą unikalne ekosystemy,
są domem wielu niespotykanych themselves are home to many organisms son hogar para numerosos organismos que
trees which create unique ecosystems que construyen en sí ecosistemas únicos,
równoległych koryt. Ten jej niepowtarzalny
odcinek, zwany Polską Amazonią, chroni branched, parallel channels, from Suraż to ralelos, desde Suraż hasta Rzędziany. Este
w zwykłych lasach organizmów. Puszcza which cannot be met in ordinary forests. no podemos encontrar en bosques normales.
El Bosque de Białowieża, junto con
Narwiański Park Narodowy. Najlepiej zwiedzać
go drogą wodną, spływając kajakiem tects exactly this inimitable section of the zonas polaco”, es protegido por el Parque
Rzędziany. The Narew National Park pro-
tramo único del Narew, llamado “el Ama-
Białowieska razem z puszczami: Knyszyńską,
Kurpiowską, Augustowską, Romincką, Knyszyńska, Kurpiowska, Augustowska, los Bosques de Knyszyn, Kurpie, Augustów,
The Białowieża Forest, together with the
lub charakterystyczną łodzią zwaną pychówka.
Kieruje się nią za pomocą specjal-
is best to visit the Narew National Park by visitar este parque es por el río, haciendo
Narew River, called “the Polish Amazon”. It Nacional del Narew. La mejor manera para
Borecką i Piską oraz jeziorami północnej Romincka and Borecka Forests, as well as Rominta, Borki y Pisz, y con los lagos de la
Suwalszczyzny tworzą tzw. Zielone Płuca the lakes in the northern Suwałki region, Región de Suwałki, constituyen los llamados
“Pulmones Verdes de Polonia”.
nego długiego wiosła, którym trzeba się water, in a kayak or a characteristic “punt”. un descenso en piragua o navegando con
Polski.
constitute the so-called Green Lungs of
odpychać od dna rzeki.
It is moved by a special long oar which is un bote característico llamado “pychówka”.
Puszcza Białowieska stanowi unikatowy Poland.
El Bosque de Białowieża es un ejemplo
Dziś mało kto pamięta, że w połowie pushed against the river bed.
Se mueve mediante un remo largo que hay
na skalę międzynarodową przykład dziedzictwa
kulturowo–przyrodniczego miej-
at the world scale of the cultural and natural
y natural de la comunidad local.
The Białowieża Forest is a unique example único a nivel mundial de patrimonio cultu-
XX wieku bóbr został w Polsce niemal doszczętnie
wytępiony. Jednym z niewielu the middle of the 20th century beavers Hoy en día, ya casi nadie se acuerda de que
Hardly anyone remembers today that in que empujar desde el fondo del río.
scowej ludności.
ral heritage of the local population.
Cerca de Białowieża fluye el río Biebrza, casi
miejsc, gdzie można było zobaczyć ślady were almost completely exterminated. The a mediados del siglo XX el castor fue casi
Niedaleko Białowieży płynie rzeka Biebrza, The Biebrza River which flows near Białowieża
is almost completely covered by the nal del Biebrza. Su mayor tesoro son los pan-
en totalidad protegido por el Parque Nacio-
jego obecności były okolice jeziora Wigry area of Lake Wigry and the Czarna Hańcza totalmente extinguido en Polonia. Uno de
która prawie w całości jest objęta ochroną
i rzeki Czarna Hańcza. Na terenie objętym River are some of the few places where los pocos lugares donde se podían ver las
Biebrzańskiego Parku Narodowego. Jego protection in the Biebrza National Park. tanos, las turberas y los juncales que ocupan
obecnie Wigierskim Parkiem Narodowym
utworzono wówczas dwa rezerwa-
On the site which is now part of the Wigry del lago Wigry y el río Czarna Hańcza. En el
traces of their presence could still be seen. huellas de su presencia eran los alrededores
największym skarbem są bagna, torfowiska Its greatest treasures include swamps, el extenso Valle del Biebrza. Los pantanos
i szuwary zajmujące rozległą Dolinę Biebrzy. peat-bogs and rushes which occupy the del Biebrza viven gracias al río que cada año
ty, których celem była ochrona bobrów. National Park, at that time two nature re- terreno protegido actualmente por el Parque

Żyło im się tu tak dobrze, że
z czasem zaczęto je odławiać
i przenosić w inne rejony kraju.
Dziś bobry spotyka się niemal
w całej Polsce, ale Wigierski Park
Narodowy wraz z resztą Pojezierza
Suwalskiego i Puszczy Augustowskiej
zasługuje na miano ich
matecznika. W Wigrach, w pokamedulskim
klasztorze Jan Paweł II
spędzał kilkudniowy urlop podczas
pielgrzymki do kraju. Było to
w czerwcu 1999 roku.
Między Ełkiem a Wigrami można
pielgrzymować Szlakiem Papieskim
„Tajemnice Światła”. To wyjątkowa
okazja do poznawania
Boga, historii i przyrody pięknych
ziem: mazurskiej, augustowskiej,
serves were then established to
protect beavers. They lived so
well here that in time they began
to be caught and moved to
other areas of the country. Today
beavers live almost throughout
Poland, but the Wigry National
Park, together with the remainder
of the Suwałki Lake District
and the Augustowska Forest,
deserve to be called their true
refuge. It is here in Wigry, in
a post-Camedolite monastery,
that John Paul II rested for several
days during his pilgrimage to
his homeland. It was in June 1999.
Between Ełk and Wigry you can
travel down the Papal Trail of
the Mysteries of Light. This is
Nacional del Wigry, se establecieron
entonces dos reservas que
tenían como objetivo proteger los
castores. Vivían aquí tan bien que
con el tiempo se empezaron a capturar
y a desplazar a otras regiones
del país. Actualmente, los castores
viven en casi toda Polonia, pero
el Parque Nacional del Wigry y el
resto de la Tierra de los Lagos de
Suwałki (Pojezierze Suwalskie) y
del Bosque de Augustów se merecen
el nombre de población parental.
Es aquí, en Wigry, en el antiguo
monasterio camaldulense, donde
Juan Pablo II pasó sus cortas vacaciones
durante el peregrinaje a su
patria. Fue en junio de 1999.
Entre Ełk y Wigry se puede via-
70 sejneńskiej i suwalskiej, na trasie a special opportunity to become jar por la Ruta del Papa Misterios
71
liczącej około 170 km, prowadzącej
acquainted with God, the history
de la Luz. Es una ocasión
przez malownicze miasta and nature of the beautiful lands particular para conocer Dios, la
i wioski, Puszczę Augustowską, in Mazury and those around Augustów,
historia y la naturaleza de la be-
rezerwaty przyrody oraz Wigierski
Sejny and Suwałki, on lla tierra de Masuria, Augustów,
Park Narodowy. Poszczególne a route about 170 km long, going Sejny y Suwałki, en un itinerario
etapy tego całorocznego Szlaku through picturesque towns and que cuenta alrededor de 170 km
Papieskiego można pokonywać villages, the Augustowska Forest, y conduce por ciudades y aldeas
na różne sposoby: pieszo, na nature reserves and the Wigry pintorescas, el Bosque de Augustów,
rowerze, a zimą – na nartach. National Park. The particular
las reservas naturales y el
Ważne jest, aby przemierzając te stages of this year-round Papal Parque Nacional del Wigry. Las
przepiękne okolice, znaleźć czas Trail can be travelled in different
rutas particulares de la Ruta del
na rozważanie wielkiego przesłania,
ways: walking or cycling and Papa se pueden recorrer todo el
jakie zostawił nam Jan Paweł II skiing in the winter. When you año de diferentes maneras: andando
w „Tajemnicach Światła”.
travel through these beautiful
o en bicicleta y en invier-
areas you need to find the time no, en esquí. Atravesando lugares
Żubr
to reflect on the great message hermosos, lo importante es encontrar
(Bison bonasus)
which John Paul II left to us in the
tiempo para reflexionar el
Mysteries of Light.
gran mensaje que nos dejó Juan
Pablo II en los Misterios de la Luz.

Puszcza Białowieska
El Bosque de Białowieża es el tesoro nacional polaco. Constituye un ejemplo único de patrimonio cultural y natural. El hombre desde hace
siglos explotaba este terreno, aprovechando la riqueza de los bosques locales. Ya en el siglo XVI, gracias a privilegios reales especiales, en
el terreno del Bosque se cazaba, se pescaba, se criaba abejas, se talaba y se transportaba madera por el agua. Fueron los habitantes de los
alrededores, junto con su riqueza cultural, religiosa y étnica, los que formaron el Bosque. Estos bosques son su patrimonio.
Hoy en día, todo el Bosque es objeto de un cuidado especial por parte del Estado. El Parque Nacional ocupa alrededor del 15 por ciento de
su superficie. En el área restante, los Bosques Estatales protegen el carácter único de este lugar mediante cuidados especiales, incluida la
eliminación de árboles enfermos que constituyen una amenaza para la gente. Gracias a la larga experiencia de los silvicultores, conseguimos
conservar la belleza del Bosque de Białowieża para las próximas generaciones.
Puszcza Białowieska to polski skarb Białowieża Forest is a national treasure
narodowy. Stanowi unikalny przykład
of Poland. It is a unique example of
kulturowego i przyrodniczego dziedzictwa.
cultural and natural heritage. For ages,
Człowiek od wieków gospo-
a man has managed this area, obtain-
darował na tym terenie, korzystając ing resources from the local forests. As
z bogactwa tutejszych lasów. Już w XVI early as in the 16th century, the royal
w., dzięki specjalnym przywilejom królewskim,
privileges allowed hunting, fishing, log-
na terenie Puszczy polowano, ging, timber rafting and bee-keeping in
72
łowiono ryby, wycinano i spławiano the Białowieża Forest. These were the
73
drewno czy hodowano pszczoły. To local communities supported by cultural,
mieszkańcy tych okolic oraz bogactwo
religious and ethnical richness
kulturowe, religijne i etniczne, jakie ze they had brought that have formed the
sobą wnieśli, ukształtowały Puszczę. Te Forest. These forests constitute their
lasy to ich dziedzictwo.
heritage.
Dziś cała Puszcza stanowi przedmiot Today, the entire Białowieża Forest is
szczególnej troski ze strony państwa. an issueof particular concern for the
Około 15 procent jej powierzchni zajmuje
Polish State. Approximately 15% of its
Park Narodowy. Na pozostałym area is covered by the Białowieża Na-
obszarze Puszczy Lasy Państwowe tional Park. At the remaining area, the
chronią unikalny charakter tego miejsca
State Forests – National Forest Hold-
poprzez zabiegi pielęgnacyjne, ing protects the unique nature of this
w tym również usuwanie drzew chorych
site by taking maintenance activities,
i stwarzających zagrożenie dla including removal of trees that are
ludzi. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu
diseased or pose a threat to people.
leśników udało się zachować Longstanding experience of the forest-
piękno Puszczy Białowieskiej dla następnych
ers has helped them preserving beauty
pokoleń.
of the Białowieża Forest for the future
generations.

Pomorze
Wbrew pozorom to nie górskie potoki
i lawiny najbardziej zmieniają krajobraz
ziem polskich, ale falujący Bałtyk i wiejące
wzdłuż wybrzeża wiatry. Choć działają
z niewielką mocą, za to wytrwale. Mogą
niszczyć, ale mogą też budować. Mierzeja
Łebska w Słowińskim Parku Narodowym
Despite appearances, it is not mountain
streams and avalanches that change to
the greatest extent the landscape of Polish
lands, but the undulating Baltic Sea
and the winds blowing along the coast. Although
their impacts are slow, but they are
persistent. They can destroy, but they can
A pesar de las apariencias, no son los arroyos
de montaña ni las avalanchas los
que más cambian el paisaje de las tierras
polacas, sino el Báltico ondulado y los
vientos que soplan a lo largo de la costa.
Lo hacen con poca fuerza, pero de manera
persistente. Pueden destruir, pero también
powstała z naniesionego przez morze piasku.
also build. The Łeba Sandbar in the Słow-
pueden construir. El cordón literal de Łeba
74 Ten sam piasek tworzy dziś ruchome iński National Park emerged from the sand en el Parque Nacional Słowiński surgió por
75
wydmy, które w ciągu roku mogą przemieścić
deposited by the sea. Today the same sand la arena introducida por el mar. La misma
się nawet o 10 metrów. Kroczące góry creates moving dunes which can move arena crea hoy las dunas móviles que a lo
piasku o wysokości dochodzącej do 40 metrów
even 10 metres. The moving sand hills with largo del año pueden desplazarse hasta 10
zasypują lasy. Po latach spod piasku their height reaching 40 m cover forests. metros. Las montañas móviles de arena que
wychodzą obumarłe pnie drzew, a na piasku
After years pass dead tree trunks come alcanzan una altura de 40 metros, cubren
usiłują osiedlić się pionierskie gatunki out of the sand and pioneering grass spe-
los bosques. Tras años, de la arena salen los
traw. Gdy uda im się utrwalić podłoże, zaczyna
cies try to colonise the sand. When they troncos de árboles muertos y en la arena
tworzyć się gleba, pojawiają się inne manage to consolidate the ground, soil intentan crecer las especies pioneras de hicies
rośliny i krzewy, w końcu wyrasta las. begins to form, other plants and shrubs erbas. Cuando logran fijar el fondo, empieza
Największa polska wyspa Wolin leży między
appear and finally a forest grows.
a crearse el suelo, crecen otras plantas y
Morzem Bałtyckim a Zalewem Szcze-
Wolin, the largest Polish island, lies be-
arbustos y finalmente, aparece un bosque.
cińskim. Najlepiej zachowany fragment tween the Baltic Sea and the Szczecin Wolin, la isla más grande de Polonia, está
przyrody tej wyspy jest pod ochroną Wolińskiego
Lagoon. The best preserved fragment of situada entre el Mar Báltico y la Laguna de
Parku Narodowego. Park nie kończy the nature on this island is protected by Szczecin. El fragmento natural mejor conser-
Woliński Park Narodowy
się wraz z lądem, ale sięga daleko w głąb the Wolin National Park. The Park extends vado lo protege el Parque Nacional de Wolin.
Wolin National Park
Parque Nacional de Wolin
morza. Włączono do niego także obszar beyond the land, reaching far into the sea. El parque no termina con la tierra, sino que
wód przybrzeżnych, co dało mu miano It also includes the area of coastal waters; sigue mar adentro. Se incluyó en él también
pierwszego w Polsce parku morskiego. for this reason it has been called the first el área de aguas litorales, por eso se le llama
marine park in Poland.
el primer parque marítimo de Polonia.

„Morze... Przemawia ono do człowieka szczególną
mową. (…) Oto bowiem poprzez tę dal, która się otwiera
przed oczyma człowieka stojącego na brzegu, z kolei
przed oczyma żeglarza wśród morskich przestrzeni,
prowadzi droga do wielu na świecie miejsc, do krajów
i kontynentów. Do wielu ludów i narodów.”
(homilia Jana Pawła II podczas liturgii słowa, Gdynia, 11 czerwca 1987)
76 77
“The sea... It speaks to man in a special language.
(…) Indeed, it is through this far vista which opens to
a man standing on the shore, then in front of the eyes
of a sailor on the open seas, that a road leads
to any places in the world, to countries and continents.
To many peoples and nations”.
(The homily of John Paul II during the Liturgy of the Word, Gdynia, 11 June 1987)
“El Mar... Se dirige al hombre con un lenguaje particular.
(...) Aquí, de hecho, a través de esta distancia que
se abre ante los ojos del hombre que está a la orilla, y
ante los ojos del navegante que está entre áreas marinas,
conduce un camino a muchos lugares del mundo,
a países y continentes, a pueblos y naciones.”
(Homilía de Juan Pablo II durante la celebración de la palabra, Gdynia, 11 de
junio de 1987)
Wędrująca wydma w Słowińskim Parku Narodowym
Wandering dunes in the Słowiński National Park
Duna móvil en el Parque Nacional Słowiński

Na zakończenie
Conclusion
Conclusión
„(…) Święty Franciszek, wierny Pismu “(…) Saint Francis, faithful to Scripture, invites
us to see nature as a magnificent book propone reconocer la naturaleza como un
“(…) San Francisco, fiel a la Escritura, nos
Świętemu, proponuje nam uznanie przyrody
za wspaniałą księgę, w której Bóg do in which God speaks to us and grants us espléndido libro en el cual Dios nos habla
Potrzebują „ekologicznej konwersji”, come inconsistent. So what they all need vuelven incoherentes. Les hace falta entonces
una conversión ecológica, que im-
a skutki spotkania z Jezusem Chrystusem is an “ecological conversion”, whereby
nas mówi i przekazuje nam coś ze swego
piękna i dobroci: «z wielkości i piękna ness. «Through the greatness and the beau-
su bondad: «A través de la grandeza y de
a glimpse of his infinite beauty and good-
y nos refleja algo de su hermosura y de
powinny być widoczne w relacji z otaczającym
ich światem. Życie powołaniem, by Christ become evident in their relationship de su encuentro con Jesucristo en las rela-
the effects of their encounter with Jesus plica dejar brotar todas las consecuencias
stworzeń poznaje się przez podobieństwo ty of creatures one comes to know by analogy
their maker» (Wis 13,5); indeed, «his analogía al autor» (Sb 13,5), y «su eterna
la belleza de las criaturas, se conoce por
być obrońcami dzieła Bożego, jest istotną with the world around them. Living our ciones con el mundo que los rodea. Vivir
ich Stwórcę» (Mdr 13, 5), a «Jego potęga
częścią życia uczciwego, nie zaś czymś vocation to be protectors of God’s handiwork
is essential to a life of virtue; it is not
la vocación de ser protectores de la obra
oraz bóstwo stają się widzialne dla umysłu eternal power and divinity have been made potencia y divinidad se hacen visibles para
opcjonalnym ani też drugorzędnym elementem
doświadczenia chrześcijańskiego.” an optional or a secondary aspect of our virtuosa, no consiste en algo opcional ni
78 de Dios es parte esencial de una existencia 79
przez Jego dzieła» (Rz 1, 20). (…)” (Laudato known through his works since the creation la inteligencia a través de sus obras desde la
si’, 12). Troska o dobrostan Bożego stworzenia
to wymagające i poważne zadanie. 12). The care of the welfare of God’s creaato
si, 12). Cuidar el bienestar de la creación
of the world» (Rom 1,20). (…)” (Laudato si, creación del mundo» (Rm 1,20). (…)” (Laud-
W homilii wygłoszonej w 2002 r. św. Jan Christian experience.”
en un aspecto secundario de la experiencia
cristiana”.
Paweł II podkreślał: „Z młodymi należy In his homily in 2002 St. John Paul emphasised:
“You need to joke with young peo-
En la homilía pronunciada en el año 2002,
Zaszczepienie w młodych sercach solidarnej
odpowiedzialności za stan środowiska However, instilling in young hearts the sol-
Inculcar en los corazones jóvenes una retures
is a demanding and responsible task. divina es una tarea exigente y responsable.
żartować. Ale trzeba też być i bardzo poważnym,
i bardzo wymagającym. Oni sami ple. But you also need to be both very serious
and very demanding. They themselves venes está bien bromear. Pero hay que
san Juan Pablo II subrayaba: “Con los jó-
naturalnego to jednak nadzieja dla świata idarity-based responsibility for the state of sponsabilidad solidaria por la calidad del
chcą, by być wymagającym wobec nich.
i przyszłych pokoleń.
the environment is the hope for the world medio ambiente ofrece esperanza al mundo
Będąc poważnym i będąc wymagającym, want us to be demanding towards them. ser también muy serios y muy exigentes
Laudato si’: „217. «Na świecie jest coraz and for the future generations.
y a las futuras generaciones.
udzielając podstawowych odpowiedzi, When you are serious and very demanding,
when you give the basic answers, you así. Siendo serios y exigentes, dándoles
con ellos. Ellos mismos quieren que sea
więcej (…) zewnętrznych pustyń, ponieważ
pustynie wewnętrzne stały się tak the world are growing, because the interres
se multiplican en el mundo, es porque
Laudato si: “217. «The external deserts in Laudato si: “217. Si «los desiertos exterio-
musi się także umieć radować, cieszyć
wraz z nimi z ich młodości: z wielkiej obietnicy,
jaką stanowią poprzez ten prosty gether with them because of their youth: también divertirse, alegrarse con ellos por
must also know how to enjoy, be happy to-
respuestas fundamentales, hay que saber
rozległe» [152]. Kryzys ekologiczny jest nal deserts have become so vast» [152]. se han extendido los desiertos interiores»
wezwaniem do głębokiego wewnętrznego
nawrócenia. Musimy jednakowoż a summons to profound interior conver-
a una profunda conversión interior. Pero
For this reason, the ecological crisis is also [152]. La crisis ecológica es un llamado
fakt, że są młodzi”.
because of the great promise which is the su juventud, por la gran promesa que representan
con el simple hecho de ser jóvenes”.
Niech XXXI Światowe Dni Młodzieży pozostawią
w pamięci pielgrzymów wspaniałe Let the wonderful memories of the 31st Que la XXXI Jornada de la Juventud deje
simple fact that they are young”.
uznać, że niektórzy zaangażowani chrześcijanie
i ludzie modlitwy pod pretekstem and prayerful Christians, with the excuse nos cristianos comprometidos y orantes,
sion. It must be said that some committed también tenemos que reconocer que algu-
wspomnienia, aby wyruszyli w dalszą drogę
z bagażem nowych, dobrych doświad-
memories so that they continue to travel maravillosos para que sigan su camino con
World Youth Day remain in the pilgrims’ en la memoria de los peregrinos recuerdos
realizmu i pragmatyzmu często drwią of realism and pragmatism, tend to ridicule
expressions of concern for the envimo,
suelen burlarse de las preocupaciones
bajo una excusa de realismo y pragmatis-
z troski o środowisko naturalne. Inni są
czeń oraz pamięcią pięknych krajobrazów on their road taking with them new, good un bagaje de nuevas, buenas experiencias
bierni, niechętnie zmieniają przyzwyczajenia
i stają się bezładni wewnętrznie. not to change their habits and thus be- no se deciden a cambiar sus hábitos y se
ronment. Others are passive; they choose por el medio ambiente. Otros son pasivos,
polskiej przyrody.
experiences and the memories of the y con una memoria llena de paisajes de la
beautiful landscapes of Polish nature. naturaleza polaca.

Zdjęcia:
Archiwum Nadleśnictwa Białowieża: 72
Agnieszka i Włodek Bilińscy: 11, 13, 25, 27, 29, 31,
38, 39, 43, 44, 45, 46, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 55, 56,
59, 62, 63, 65, 67, 71, 75, 77, 79
Jarosław Chyra: 73
East News/Laski Diffusion: 3
Karolina Kościerzyńska: 79
Shutterstock: 1, 9, 14, 15, 17, 18, 21, 22, 24, 26,
33, 35, 37, 41, 60, 61, 66, 80
Zenon Żyburtowicz/East News: 47
Mapy: Joanna Walczykowska
Projekt, skład, fotoedycja: Karolina Krämer
isbn: 978-83-8010-10 4-3
© Copyright by Ministerstwo Środowiska
Warszawa 2016
Wszelkie prawa zastrzeżone | All rights reserved
Publikacja przygotowana przez
Grupę Wydawniczą BOOKMARK SA
na zlecenie Ministerstwa Środowiska
Lis pospolity
(Vulpes vulpes)