Wisniewski

4
FORUM_nr 44 / 2017
Opracowanie / Compiled by: Sylwia Szulik, Agnieszka Put,
Eugenia Stpiczyńska, Marcin Baron
80. rocznica
powstania uczelni
80 th Anniversary
of the University
Perspektywy szkolnictwa
wyższego w latach 30. XX
wieku na Śląsku nie były
budujące. Przekreślone zostały
nadzieje na utworzenie
politechniki w Katowicach.
O uniwersytecie raczej tylko
pisano, niż o niego zabiegano.
Niemrawo toczyły się pomysły
na jakiś rodzaj szkoły ekonomiczno-handlowej.
Wprawdzie
funkcjonowały: od 1928 roku
Instytut Pedagogiczny, kształcący
zaocznie nauczycieli
w systemie „turnusowym”
(gdy cykl 2-letni się skończył,
rozpoczynano nowy) oraz
od 1929 Konserwatorium
o zmiennych losach właścicielskich
i poziomie kształcenia
na szczeblu podstawowym,
średnim oraz wyższym, ale
w sumie było to za mało
jak na aspiracje bogatego
przecież regionu. Na dodatek
w ówczesnym województwie
śląskim funkcjonowało dobrze
zorganizowane szkolnictwo
średnie na niezłym poziomie
kształcenia. Była młodzież
chętna do studiów, której
często stopień ubóstwa rodzin
śląskich uniemożliwiał
wyjazd z domu do ośrodków
akademickich.
Co zdarzyło się przed 11 stycznia
1937 roku? Wiadomo, że
dzień inauguracji nauczania
w nowej placówce musiał
być poprzedzony szeregiem
czynności niezbędnych, do
niego doprowadzających. Jak
zatem doszło do powstania
Wyższego Studium Nauk
Społeczno-Gospodarczych,
„pierwszego wcielenia” dzisiejszego
Uniwersytetu? Gdy
w 1935 roku Józef Lisak przybył
jako młody dr ekonomii
z Krakowa do Katowic, do
Wydziału Oświecenia Publicznego
Urzędu Wojewódzkiego,
wysunął projekt powrotu
do błąkającej się tu i ówdzie
idei utworzenia placówki
kształcenia ekonomicznego
na poziomie wyższym. Do
tego należało pozyskać miejscowe
środowisko. Rozpoczął
od swojego przełożonego,
dr. Tadeusza Kupczyńskiego,
naczelnika tegoż Wydziału.
Ten zrazu był nieufny wobec
pomysłu mimo zmieniającego
się na lepsze klimatu. Stabilizowała
się po latach kryzysu
gospodarka, w dodatku kończyła
ważność konwencja
genewska, regulująca relacje
polsko-niemieckie na obszarze
plebiscytowym. Strona polska
potrzebowała więc przygotowanych
kadr dla przemysłu
i struktur administracyjnych.
Został przekonany.
Prof. Alojzy Czech
In the 1930’s, the prospects
of higher education in Silesia
were quite bleak. The
hopes that Katowice would
have a technical university
were shattered. The idea of
a university was talked about
rather than fought for. The
plans for some kind of an economics
and trade school were
contemplated but to no real
avail. Although Silesia had the
Pedagogical Institute, started
in 1928 and providing training
to teachers on a 2-year cycle
basis (a 2-year training course
had to come to an end before
a new one could begin), and,
since 1929, the Conservatoire,
which had changed owners
and offered education at
primary, secondary and higher
levels, but this fell short of
the aspirations of the rich
region, particularly that it had
a strong secondary education
system. Young people were
willing to take up university
courses, but they often came
from poor families and could
not afford to leave home to
study in one of the academic
towns in Poland.
What happened prior to
11 January 1937? It is evident
that the inauguration day
at the new school had to be
preceded by a number of
necessary steps leading to
the occasion. What were the
beginnings of the College of
Social and Economic Sciences,
the forerunner of today’s
University? When in 1935
Józef Lisak, a young scientist
holding a doctorate in economics,
came to Katowice
from Kraków and assumed
a position in the Public Education
Department of the Provincial
Office, he proposed to
resurrect the plan to establish
a school teaching economics
at a post-secondary level. In
order for the idea to succeed,
the local community had to
be convinced of its feasibility.
First, he talked to his superior,
dr Tadeusz Kupczyński,
Department Head. At first,
dr Kupczyński was cautious
about the idea, despite
improving political and economic
climate. The economy
was on the road to recovery
following years of recession
and the Geneva Convention,
regulating Polish-German
relations in the plebiscite
zone, was soon coming out of
force. The Polish side needed
qualified workforce for industry
and administration. He
was persuaded.
Prof. Alojzy Czech