Stellenbosch Magazine July 2021

https://book.nightsbridge.com/19216

10 Alexander Street, Stellenbosch,

+27 21 887 4414

+27 82 853 3746

stay@10alexander.co.za

www.10alexander.co.za

Carol

Lakay

Editor’s LETTER

Our Living Legend this month turns out to be none other than

the formidable rugby player of the 70s, John Noble. Read his

fascinating story on page 8.

A special thanks to our guest writers for this issue, Eunice

Visagie, Mirandi Nel, Pam Snyman, Audrey Francis and Dillon

Birns.

Until next month, keep reading!

Carol

SUB-EDITORS

Hello Readers,

Can you believe we are already entering the second half of

this year! Welcome to another bumper edition of Stellenbosch

Magazine.

Elmarine has been hard at work introducing two new features for

this edition. Hold your breath. We will be introducing two more

in the next issue! Yes, since leaving Eikestadnuus at the end of

February, she has been writing to her heart’s content and is so

passionate that she has written almost all of our features herself.

I was pleasantly surprised when I shared the magazine cover

with Fanie van der Merwe. He mentioned that Thabo Dube from

LetZ (fondly known as Thabs to those who know him well) was

his roommate for two years at Stellenbosch University during their

student years. He was surprised at the coincidence that they are

both featured in the same issue! We hope you enjoy a glimpse

into both their lives.

Our two new features are our Asset Builder of the Month and a

feature of our Local Schools one at a time as the months go by.

We start out with the second oldest school in Stellenbosch, Paul

Roos Gymnasium. One hundred and fifty-five years’ information

in a bumper feature! With almost forty schools to cover in the

upcoming months, I guess by the time it’s their turn again, they

will be turning 160 years old!

4 | Stellenbosch Magazine | July Issue

photo by Sonya Olivier

Elsabé Retief (Afrikaans)

Former editor at

Eikestadnuus, Media24

creative director

Putsuezyna Gembe

content creators

Willow-Ruby van

der Berg

Alexander Brand

STAFF & CONTRIBUTORS

publisher

On the Globe Marketing

& Advertising Pty(Ltd)

Reg. 2013/072297/07

in-house virtual

assistant

Zaydene Lakay

Robin Lakay (English)

BA Honours, General

Linguistics (Cum Laude)

marketing

Asiphe Cosa

Eon Jacobs

Gabriel Rhoda

journalist

Elmarine Anthony

design

Fidel Nyakurimwa

visit our website @

www.stellenboschmag.com

and read more.

Cover Picture: Fanie & Jenny van der Merwe

Picture by Josh Reinecke

CONTENTS

Batebouer..........................................7

The LetZ collection........................18

Entrepreneurship...........................34

Besigheid.........................................37

Economy..........................................38

Community Development............41

Food & Recipes..............................45

Sport................................................47

Listings............................................53

THABS DUBE

the LetZ collection

Feature

Lewende

LegenDe 8

Die John Noble Storie

deur Elmarine Anthony

23

15

33

18

47

EKSKLUSIEF !

42

| Stellenbosch Magazine | July Issue

5

48

malaki.second.chances

082 770 0657

atebouer van die maand is

’n nuwe reeks gebaseer op

die 40 bateboublokke van

’n gebalanseerde lewenspad.

In ons eerste artikel gesels

Elmarine Anthony met Raiza

Crombie, onderwyseres by Hoërskool

Cloetesville.

“Vanweë juffrou is ek vandag waar ek nou is.”

Dié woorde beteken alles vir ’n onderwyser,

vertel Raiza Crombie wat vir die afgelope

vyf jaar by Hoërskool Cloetesville skoolhou.

Crombie is een van die personeellede wat ’n

omgee en aanmoedigende klimaat by die skool

skep (Bate nr. 5).

Haar werk strek egter buite die klaskamer

en buite die skool. Wanneer sy praat, klink

sy soos ’n onderwyser wat omgee vir “haar

kinders”, soos sy na haar leerders verwys,

sowel as ’n gemeenskapswerker. Op die muur

agter haar lessenaar is talle briefies van haar

leerders oor onder meer watter groot impak sy

op hul lewe gehad het. Daar is so baie briefies

dat sy dit elke maand op die muur roteer.

“Skoolgee vir my is nie net jou vak wat jy in

jou klas aanbied nie,” vertel Crombie wat Engels

vir gr. 10 tot 12 gee.

Sy sê: “Voor jy ’n kind jou vak kan leer, moet

jy eers ’n band met die kind vorm. Dit baat

nie jy is die slimste onderwyser met die meeste

kennis maar jy het nie ’n konneksie met die

kind wat voor jou sit nie. Jy moet eers ’n

band vorm met die kinders voordat jy vir hulle

enige waardes of skoolwerk kan leer.

“Ek wil

weet wie is jy

buite die skool?

“Ek wil weet ‘wie is jy buite die skool?’ Wat is

jou omstandighede buite die skool en waar kan

ek jou help sodat wanneer jy in die klas kom,

jy ’n beter en meer ontspanne kind is. Hier is

baie sosio-ekonomiese probleme- en onregte

in ons gemeenskap. Dit sluit in armoede,

bendegeweld en dwelm- en alkoholmisbruik.

Huishoudelike omstandighede is die grootste

rolspeler in ’n kind se lewe, veral in ons

gemeenskap. Jy moet altyd hul omstandighede

in gedagte hou.

“Ek is betrokke by alles in my kinders se

lewens. As individu voel ek dis my plig om die

kinders te leer ken en om belangstelling in hul

lewens te toon. As jy nie vandag in my klas

was nie, sal ek navraag daaroor doen. ’n Kind

se reis is hulle s’n om te stap, maar my rol

is om hulle te help aan die ander kant uitkom.

Daardie belangstelling wat jy in ’n kind toon,

beteken baie vir hulle.

“Ek het nog nooit ’n probleem met ’n kind in

my klas gehad nie. Dis so lekker om skool

te gee en te kan lief wees vir jou kinders en

hulle is lief vir jou. Om te wys jy gee om is

vir hulle so belangrik. As jy onthou wanneer

’n kind se verjaardag is, weet jy hoe spesiaal

hulle voel? Dit beteken baie vir hulle.”

Een van die redes waarom Crombie so sterk

voel oor haar betrokkenheid by haar kinders, is

omdat haar Engelse onderwyser by Hoërskool

Stellenbosch haar op dieselfde manier gehelp

het. “Sy het my geïnspireer om ’n onderwyser

te word. Sy het alles wat ek nou doen, vir my

gedoen.”

Verdere studies ná matriek was nie ’n opsie

waaraan Crombie gedink het nie, totdat haar

onderwyser vir haar aangemoedig en gehelp het

om by die Universiteit Stellenbosch aansoek te

doen en te registreer. “Die dag toe ons ons

gr. 12-rapporte kry, het sy skool toe gekom

en gesê ‘jy kom sien my môre’. Sy het vir my

verduidelik oor beurse en wat my verskillende

opsies is”, vertel Crombie, oor haar voormalige

onderwyser wat nie meer in daardie stadium by

die skool gewerk het nie.

Nadat sy haar BA-graad in geesteswetenskappe

verwerf het, is sy terug na haar voormalige

onderwyser met die vraag “wat nou?” Toe sê

ek vir haar ‘ek wil doen wat juffrou nou vir

my doen’. Dit is om ’n kind wat nie ’n visie

het vir sy lewe nie, te help om ’n rigting in sy

lewe te kry. Skool is vir my. Ek wou hier wees

waar ek ’n verskil kan maak. Hier kan ek vir

jou iets soos selftrots en respek leer. Dit is

uitdagend om ’n band met kinders te bou, maar

wanneer jy dit regkry, is dit alles die moeite

werd. Ek dink die minste wat jy vir ’n kind kan

doen is om vir hulle goedheid te wys.”

WAT IS BATEBOUERS?

In die boek “Elkeen is ’n batebouer” deur Jeanette

de Klerk-Luttig, word batebouers beskryf

as mense wat hoofsaaklik op hoop, vreugde

en oplossings vir probleme fokus. “Batebouers

glo dat elke persoon en elke gemeenskap in

Suid-Afrika die potensiaal het om die lewens van

jongmense positief te verander.”

Daar is 40 bates wat ’n persoon in kinders

kan ontwikkel. “Die 40 bates vorm die basis vir

kinders en jongmense se ontwikkeling en hulle

het dit nodig om te floreer en gesond en gelukkig

te leef. Dit beskerm hulle teen risiko-gedrag

en help hulle om terug te spring ná mislukkings.”

“Die gesondheid van ’n samelewing kan gemeet

word aan hoe hulle omsien na hul jongste generasie.

Batebouers gee aan ons ’n gemeenskaplike

visie waardeur verskillende segmente van

ons gemeenskappe – families, bure, skole, gemeentes,

jeugorganisasies, sportklubs, ensovoorts,

kan hande vat en saamwerk om seker te maak

dat kinders en jongmense kry wat hulle nodig het

om in gelukkige, gebalanseerde volwassenes te

ontwikkel.”


7


Noble met sy ma

Katrina Noble

(néé Van Wyk).

Haar noemnaam

was Katty.

y glo hy sou vir lank

’n Springbok gewees het,

indien dit nie vir die

politieke landskap van die

tyd was nie. John Noble

(67) het egter sy plek in Suid-Afrikaanse

rugbygeskiedenis verseker toe hy die

eerste speler van kleur geword het om ’n

drie as deel van ’n gemengde span teen ’n

internasionale span op Nuweland te druk.

In koerantberigte tydens sy rugbyloopbaan is

Noble onder meer beskryf as “’n rugby-replika

van Mannetjies Roux en die skitter-vleuel van

die SA Rugby-Federasie.”

Met die instap by sy huis in Cloetesville pronk

talle koerantberigte en foto’s van die vele

hoogtepunte in sy rugbyloopbaan.

Noble is in 1953 in Du Toit-stasie gebore. Sy

pa, George, was ’n bekende rugbyspeler en sy

drie broers, Christie, Aubrey en George was

ook kranige rugbyspelers in hul eie reg.

Hy het die Rynse Skool bygewoon wat nie

rugby as ’n sport aangebied het nie. Noble

het sokker gespeel en atletiek as ’n naelloper

uitgeoefen, maar het elke dag ná skool met sy

vriende rugby met ’n tennisbal gespeel. Met die

leerders se oorgang van die Rynse Skool na

wat vandag Cloetesville Laerskool is, het Noble,

die tweede oudste van sewe kinders,

skool verlaat.

Sy pa is jare tevore in 1966 oorlede.

Hy en sy oudste suster, Crystal, het

verskeie soorte werk gedoen. Noble

het onder meer as ’n vatmaker vir

Stellenbosch Boerewynmakery (vandag

Distell) gewerk sowel as by die

Universiteit Stellenbosch. Hy sê hy en

Crystal het gewerk om hul broers en

susters deur skool te sit en hul ma

te help. Hulle het

almal gematrikuleer

en Noble het

later tot gr. 10

skoolgegaan nadat

hy aandklasse

bygewoon het.

Sy loopbaan as rugbyspeler het in

1968 begin toe hy vir Blakes-rugbyklub

se juniors gespeel het. Hy het

in 1970 na die senior klub oorgegaan.

“Ek was nie so groot gebou

soos my pa nie. Hy was ’n voorspeler,

maar het agter ook gespeel. Ek is

nie so gebou dat ek in die voorspelers

kon speel nie. Ek was ’n vinnige

manne- tjie wat gekies is om vleuel

te speel. Toe ek my kom kry, toe het

ek die talent. Die Here gee vir jou ’n

talent wat jy kan uitleef. Ek het gesien daar is

geleenthede vir my wat ek nooit sou gekry het

as ek nie by rugby betrokke was nie.”

Volgens Noble het Blakes-rugbyklub in 1972

verskeie spanne uitgenooi om op hul tuisveld te

speel waar Cloetesville-daghospitaal nou geleë

is. Dit was deel van die klub se 21ste verjaarsdagvieringe.

Hy het uitgeblink in die finale

wedstryd waarna hy vir Coronations-rugbyklub

gespeel het. “As jy nie vir Coronations gespeel

het nie, het jy nie ’n kans gekry om proewe te

kon speel nie,” verduidelik Noble.

Hy het daarna in Graaff-Reinet

proewe gespeel om in aanmerking te

kom vir die kleurling Federasiespan,

bekend as die Proteas, se toer na

Engeland. “Ons het gehoor Engeland

gaan in 1972 in Suid-Afrika

kom speel en dat daar ’n Federasiespan ook

teen hulle gaan speel. Ek het dit tot die laaste

proewe gemaak en was 18 jaar oud toe ek

gekies is om teen die Engelse span op

Atlone-stadion te speel.”

Noble vertel verder: “Dít was my eerste groot

oomblik. Blakes het ’n bus opgemaak vir ons

mense om die wedstryd te gaan kyk. Toe ek

daar aankom, toe sien ek hier is my ouma, my

ma en my ma se suster. Toe kom Engeland se

spelers. Jy moet weet, dis groot manne. Ons


9

kyk dan op na hulle toe. Ons is mos

nie groot nie. My ma-hulle het gehuil.”

Gevra of sy ma-hulle van blydskap gehuil

het, sê Noble vinnig “néé!” Hy vertel

laggend: “Hulle het gehuil toe hulle

sien hoe groot die Engelse span is. Ek

is klein en hier kom speel ek nou rugby

teen dié groot ouens. Hulle het gedink

‘wag vandag gaan ons kind seerkry’.”

Noble was ook deel van die Federasiespan

wat in 1974 teen die Britse

Leeus op Goodwood-stadion gespeel

het.

Sy volgende groot oomblik was die

geskiedkundige wedstryd as deel van die

eerste gemengde Suid-Afrikaanse uitnodigingspan

teen Frankryk op Nuweland

in 1975. Die ander spelers van kleur in

dié wedstryd was Turkey Shields, Morgan

Cushe en Toto Tsotsobe. “Jy voel

geëerd om te kan speel. Dit was regtig ’n

groot oomblik toe ek vir daai span gekies

is,” vertel Noble terwyl hy wys na ’n foto

van hom en Shields wat agter die paviljoen

oefen. Noble het vinnig ’n hoekskop

deur oud-Springbok en onderkaptein in dié

wedstryd Dawie Snyman, opgevolg en die

bal in die doelgebied toegeval. “Ek kan

die oomblik toe ek die drie druk baie goed

onthou. Dit was die eerste drie van die

wedstryd. Die skare was mal.” Die SA-uitnodigingspan

het die wedstryd 18-3 gewen.

Voor daardie geleentheid is Noble ook een

van twee Suid-Afrikaanse spelers (met

Moaner van Heerden) wat gekies is om vir

byna ’n maand in Australië rugby te speel.

Hy sê twee spelers van elke rugbyspelende

land is gekies. “Dit was die eerste keer

dat ek oorsee gegaan het. Ek was baie

opgewonde. Ek het nie geweet dit sal op

my pad val nie, want daar was baie ander

talentvolle spelers wat hulle kon gekies het.

Ek het geskrik toe hulle my meedeel dat ek

gekies is om Australië toe te gaan,” vertel

‘n beskeie Noble en voeg by dat hy dit

baie geniet het.

Hy sê voor sy vertrek na Australië het die

voorsitter van die Suid-Afrikaanse-rugbyraad,

dr. Danie Craven, en die voorsitter van die

SA Kleurling-Rugbyfederasie, Cuthbert

Loriston, met hom gepraat. “Hulle het gesê

indien ek ’n aanbod kry om aanhou daar

rugby te speel, moet ek dit nie aanvaar nie,

want my plek is reeds oop in die Springbokspan.

Toe ek wel ’n aanbod kry, het ek

dit nie aanvaar nie, want ek wou graag vir

die Springbokke gespeel het. Toe ek terugkom

is ek vir die uitnodigingspan gekies.”

Noble verduidelik die gemengde span was

vir daardie wedstryd teen Frankryk as die

uitnodigingspan bekend soos die miniter van

sport, Pieter Koornhof, bepaal het. “Die jaar

ná dit, het dit weer ’n blanke span geword.


Die manne wat saam met my gespeel het,

het ook in die toetse gespeel en kon nie

verstaan hoekom hulle nie vir ons in die

Springbok-span gekies het nie. Dit was nog

harde apartheidsjare. Ons het egter klaar die

deurbraak in 1975 gemaak, want ons – die

gemengde span - het teen Frankryk gewen.”

Hy het die volgende jaar in 1976 weer ’n

geleentheid gekry om as deel van die

Federasiespan teen die All Blacks te speel.

John is ’n speler wat

baie natuurlike

potensiaal gehad het

en wat baie spoed

gehad het.”

In een van die koerantberigte in die aanloop

tot dié wedstryd staan daar as volg: “Noble

is nie net alleen ’n derduiwel op die aanval

nie, maar ook op die verdediging is hy soos

’n rots. Sy vaart is egter sy gevaarlike punt

en in verlede jaar se wedstryd teen die

Franse het hy gewys dat hy moeilik gestuit

word as hy eers aan die loop gaan.”

In 1980 het Noble vir die Federasiespan

teen die besoekende Britse Leeus by die

Danie Craven-stadium uitgehardloop. Hy het

vir die Federasie tot sy aftrede in 1983

gespeel. “Ek glo as dit nie vir apartheid

was nie, was daar baie bruin Springbokke

uit daardie tyd. Die bruinspelers het uitgeblink.

Ek sou graag vir die Springbokke wou

aanhou speel.”

Hy was een van vyf rugby-veterane van

Stellenbosch wat in 1992 met Springbokbaadjies

vereer is, nadat die Suid-Afrikaanse

Rugbyvoetbalunie besluit het om party spelers

van die voormalige Federasie en Luiperdspelers

so te vereer. Hieroor het Noble die

volgende in 1992 gesë: “Ek voel trots dat

ons erkenning kry vir die rol wat ons in sport

gespeel het. Ons het nooit die kans gekry

om ons land in die ware sin van die woord

te verteenwoordig nie.”

Noble as “baanbreker”

Volgens Dawie Snyman is Noble “sonder

twyfel ’n baie groot gees in die geskiedenis

van Stellenbosch omdat hy ’n baanbreker

was.”

“John se vermoë om die spel vooruit te lees

en saam met my te speel, is ’n besonderse

eienskap wat hy gehad het. Dis wat die

sukses gegee het. Daai goed is vandag nog

leesbaar as jy dink aan Mapimpi se drie en

Cheslin Kolbe se drie in die 2019 Wêreldbeker.

Dis nie goed wat vooruit bespreek

word nie. Dis goed wat spontaan ontwikkel

het. John is ’n speler wat baie natuurlike

potensiaal gehad het en wat baie spoed

gehad het.”

Volgens Snyman moet die Franse

wedstryd in die konteks van die Suid-

Afrikaanse geskiedenis beskou word. “Dit

was 1975. Die politiek daardie tyd was

eintlik afskuwelik, want in 1976 het die

Soweto-opstande plaasgevind.

“Dit is belangrik dat die publiek dr.

Craven se visie vir Suid-Afrika deur

middel van rugby, deur sy oë sien. Dit is

hoekom die feit dat John die drie gedruk

het, so kardinaal was. Dit is absoluut

geskiedenis omdat dit die eerste gemengde

span was.”

Die wedstryd het gevolge gehad omdat

daar nie weer ’n gemengde span ná dit

was nie. Snyman sê: “Die politiek was

iets anders. Vir ons as rugbyspelers was

daardie wedstryd so normaal soos ons

wat nou hier sit, want ons het rugby

gespeel. Ek het nie ’n kwessie gehad

teen wie ek speel of saam met wie ek

speel nie.”

Volgens Snyman het Craven hom nie

veel aan besware gesteur nie. Snyman,


11

Craven en Dougie Dyers het besluit om die

eerste veelrassige Craven-week op Coetzenburg-stadion

in 1980 aan te bied.

“Dit is alles dinge wat uit Stellenbosch se

hoek uitgekom het. Wat ná die Frankryk-wedstryd

gebeur het was baie insiggewend,"

vertel Snyman met verwysing na

die 1977-wedstryd tussen Stellenbosch se

rugbyklub en Coronations op Coetzenburg.

“Dit was die eerste klubwedstryd wat oor

die kleurgrense gespeel is. Dit was als ’n

gevolg van die wedstryd teen Frankryk. Die

een ding op die ander het gevolg, maar jy

kon nie net als oopmaak nie, want die Wet

op Groepsgebiede en die Paswette het nog

bestaan.”

Die eerste veelrassige Craven-week het

sonder die toestemming van die minister

van sport plaasgevind. “Ons het dit gedoen

omdat ons geglo het dis die regte ding om

te doen en omdat sport so ’n geweldige by-

draende faktor tot nasiebou is. Die verskille

verval als die oomblik as jy aan sport deelneem,

want jy het ’n gemeenskaplike vyand

aan die ander kant. Die span is alles en dís

die sosiaal maatskaplike waarde van sport.

Die oomblik dat jy ’n span bymekaar sit wat

die gemeenskap verteenwoordig en daar is

sukses, dan is die hele gemeenskap deel

van daai span. Dis presies wat ons met die

Wêreldbeker gesien het.”

Snyman beklemtoon weer die bydrae wat

Noble gelewer het. “Hy was die hero-figuur.

Hy was ’n baanbreker. Dit is absoluut baanbrekerswerk

wat hy gedoen het. Dit is alles

dinge wat deur dok Craven georkestreer is

sodat die bewustheid daar was. Craven wou

voortgaan met die gemengde span, maar het

nie die politieke ondersteuning gehad nie. Hy

het aanmekaar in toe deure vasgeloop. Ons

het egter elke keer ’n nuwe tree gegee.

Dok Craven se visie was die Springbokke.

Die oomblik dat hy ’n Springbok van kleur

op die veld sit wat met sukses daar kan

opereer, wat John wel kon doen as die geleentheid

daar was, dan het hy ’n groot wig

geslaan in die apartheidsideologie.”

Noble vandag

Noble werk tans as ’n taxibestuurder, ’n

loopbaan wat hy al voorheen vir 16 jaar

gevolg het. Hy was afgetree toe hy gevra is

om weer uit te help. “Ek geniet my tydjie

met die taxi’s. Ek is bevoorreg dat my

gesondheid nog baie goed is.” Hy sê daar

was al gemeenskapslede wat vir hom gevra

het hoekom hy nie oorsee gebly het nie om

rugby te speel. “As ek dit gedoen het, was

ek vandag dalk ’n ander tipe mens. Ek het

my rugby baie geniet in Suid-Afrika.” Volgens

Noble is hy ook aan Suid-Afrika

herinner toe hy toegang tot ’n restaurant

geweier is tydens ’n aand uit in Australië.

“Dit het my ook laat besef die gras is nie

noodwendig groener aan die ander kant nie,

maar dit het nie my spel geaffekteer nie. Ek

was nie ’n politikus nie. Ek wou net rugby

speel.”

Hy skud egter sy kop in ontevredenheid oor

die rugby wat vandag gespeel word. “In my

tyd kon jy speel soos jy wou. Jy kon ’n ou

hoog vat. Dit was nie gevaarlik in daai tyd

nie. Ons het die spel geniet. Vandag het die

reëls so verander dat jy nie jou rugby kan

geniet nie. Ons kleurling-rugby sukkel. Daar

is nie spelers nie. Oorsee kan jy baie geld

verdien en dit speel ’n groot rol.”

NOBLE - ’n

Van sinoniem met rugby

Die vier Noble-broers se pa, George, het vir

hulle ’n rugby-erfenis in Stellenbosch met sy

spel vir Blakes-rugbyklub nagelaat. “Ons het

die talent by ons pa gekry,” volgens Noble.

Hy vertel trots sy broers was almal uitblinkers

en beklemtoon die rol wat Blakes-rugbyklub

in hul loopbane gespeel het. “Blakes was ons

bouspan. Dit was daar wat ons ons talente

ontwikkel het.”

Soos Noble het sy drie broers ook vir Coronations,

die Federasie en WP-liga gespeel.

“Christie was die eerste Noble wat vir WP uitgedraf

het. Toe hy vir Natal gekies is, het hy

werklik groot naam gemaak en hom uitgeleef.”

Voor dit het Christie en Aubrey ook saam in

Frankryk rugby gespeel.

Die volgende generasie Noble-seuns het ook

byna almal rugby gespeel, insluitend John se

seuns. Aubrey se twee seuns, Dusty en

Howard, het onder meer vir die nasionale

7’s-rugbyspan gespeel. Wêreldrugbybeker-wenner,

JP Pietersen, is die vier Noble-broers se

susterskind. “Dis ons bloed, ons familie en ons

trots. Ons is trots op die hoogtepunt wat JP

bereik het en dat hy geleenthede kon kry wat

ons nie kon kry nie.”

Noble woon in Cloetesville met sy vrou, Lilian.

Hy het vier seuns, Rodney, Morné, Gilroy en

John Jr. sowel as twee dogters Carlene en

Lindsey. Hy is ook ’n oupa van 12 kleinkinders

en het een agterkleinkind.


Stellenbosch Luxury

Accommodations

35 Rhodes North and

29 Lovell Avenue,

Die Boord, Stellenbosch

Call Us

+27(0)21 882 8800

+27(0)21 882 9013

Email Us

info@baruchbb.co.za

https://baruchbb.co.za/

Arts

&

ENTERTAINMENT

Twelve. This is the number of

songs 20-year-old up-and-coming

local artist Zubin Pietersen wrote,

produced and recorded over a period

of just twelve weeks between July and

early October last year.

- by Elmarine Anthony

Pietersen currently has a catalogue of 25

original songs and is working towards

releasing one song per week later this

year. He says he started recording music

as a hobby in 2019. However, at that

point he “wasn’t taking it seriously”, until

he bought a universal plug-in microphone

last year.

Before that, he used to record himself

using his headphone speakers. “I decided

to try it out, not knowing the COVID-19

pandemic would hit”, says Pietersen.

Stellenbosch University, where Pietersen

is a second-year BA student in International

Studies, switched to online classes

and all sport was stopped. This meant he

had more time on his hands because he

didn’t have to physically attend classes

on campus every day. Pietersen says he

watched series on Netflix for two weeks

straight during the initial 6-week break between

the start of the pandemic in March

last year and the beginning of level 5 of

the national lockdown. “I decided I can’t

do this anymore; I can’t just sit around

and do nothing. That’s when I decided to

focus on making beats. I eventually started

recording myself as well.”

According to Pietersen, one of the biggest

contributing factors to his gradual improvement

as an artist was watching a lot of

YouTube tutorials, which he still does. “I

watched other producers make beats and

work in the studio with fellow artists. I

then decided to record and make songs on

a microphone. I also started writing lyrics

along with making the beats.”

He says his process started with playing

the keys on their piano at home and

humming a melody. Reiterating the importance

of the YouTube tutorials, he then

learnt how to make melodies and sing to

beats. Today he mainly uses his laptop

and computer software to make music.

“My first songs that I released were not

that good,” admits Pietersen.

“I believe if you keep doing something

you will get better. Everything takes time.

I am focused on improving myself. In May

2020, I decided I’m going to record a

full song because I was making all these

beats but not really recording anything on

it. I recorded a song from beginning to

end and this was with me not knowing

anything about post-production, which is

mixing, mastering and just making a song.

That was the first song I released,” says

Pietersen who released his music on online

streaming sites through a free distributor.

He decided to release music frequently

because he thought this would also speed

up the process for him to grow as an

artist. He set deadlines for himself and

made a song every week by writing, mixing,

producing and recording all the songs.

His release strategy was also to release

a song once a week on the streaming

platforms. “I made the mistake of doing

that. It was a crazy period and I don’t

know how I came out of it. I put myself

under pressure every week because I love

doing it, but it was impractical for me

to carry on like that. The method wasn’t

working because I’m also studying. That’s

when I took a break from releasing music

but continued to make music. I’m making

enough music so that I have a catalogue

to release. I’ve learnt how to be prepared

now.”

He released his last song at the beginning

of October and refers to it as ‘season

one’. He has since bought a microphone

of a better quality and says he learnt a

lot by releasing the initial twelve songs.

“Every week my sound and the way I

processed my vocals improved. I believe

that improvement wouldn’t have happened

if I just kept all the songs to myself.”

In addition to the new microphone,

Pietersen says he watched more YouTube

videos to become better at mixing music.

He believes everything that’s good or bad

about a song is in the mix or the engineering.

This includes the way the vocals


15

are processed and mixing the beat so that it

gels together.

myself oh, I can’t do this or that because

what will people think of me?”

The core genre of his music is R&B, but he

doesn’t want to box himself into any specific

genre. “I feel that music and especially

music today, is becoming less and less

genre specific and is influenced by different

genres.”

In his music he addresses topics such as

the complexities of relationships and everyday

situations people experience. His new music,

to be released later this year (season two),

also addresses issues such as insecurity,

self-doubt and self-belief.

Artists that inspire him include American

rapper and singer, Russ, as well

as Pharrell Williams. Locally, he

is inspired by Nasty C for “his

approach towards revolutionising

South African music and the

music industry”.

Pietersen, who received a

music bursary to attend a prestigious

local private school after

finishing primary school, says

some people discouraged him from releasing

music. “Especially with the music, people

always ask ‘are you sure you want to do

this? Why are you doing this? I was very

self-conscious and so focused on what other

people thought of me. I would often think to

“People

always ask;

are you sure

you want to

do this?”

According to Pietersen, he became less

self-conscious from the beginning of last

year. “I thought to myself: ‘Everybody has

their own stuff that they are dealing with so

don’t do what other people want you to do’.

That’s when I started releasing the songs I

was making.

“Through this journey I just want to inspire

as many people as possible and to show

how important self-belief is.”

Pietersen’s parents both studied and are

both trained in classical music. The Frank

Pietersen Music Centre is named after his

grandfather, who founded the

institution in March 1970 as

the Paarl Schools Music Centre.

His uncle is the current

principal of the centre.

Pietersen is classically trained in

percussion (mainly drumming)

and started taking drumming

lessons in primary school.

Although he comes from a

musical family, he was never forced to do

music. “The way I started was by beating

on my mom’s pots and pans with a wooden

spoon. My parents always played music at

home and introduced me to different instruments.

However, they never forced me into

it and wanted me to discover a love for

music on my own. They wanted me to do it

because I wanted to do it and not because

they forced me into it,” he says.

When he reached high school he stopped

playing drums because it started getting in

the way of his schoolwork and he started

focusing on cricket. However, he always

practiced music as a hobby before embarking

on his musical journey last year.

Pietersen is not certain yet what career he

wants to follow after graduating from university,

but says he will “definitely” continue

making music. “I believe in putting in the

work, having perseverance and grit.”

Pietersen’s songs are available on all

major streaming sites, including Spotify and

SoundCloud.

images by Phillip Makhonde

image credits: facebook


image credits: facebook

What stood out in Zubin’s personality

while he was growing up?

His inquisitive mind. As a child, he asked

a lot of questions and always wanted to

learn new things. Whenever we drove, he

asked a lot of questions like “what is the

name above that shop?”. The next time

we drove past, he remembered it. He didn’t

just want to know the name of something,

he wanted to know what the name is about

and what the shop sells. He attended a

programme called TopTods. The crux of

that programme was growing one’s memory.

That helped him a lot and it’s still like that.

He still asks a lot of questions, reads and

doesn’t just believe one side of a story. He

always wants to learn new things.

How would you react if he told you he

wanted to be a full-time musician?

Music has always been part of his life. If

he wants to be a full-time musician, we

won’t stand in his way. We are music

teachers so there were limitations in terms

of funds and income. But virtual and online

platforms are a great money-spinner, and

there is potential to have a lucrative career.

However, you must be brilliant and good

because on virtual platforms you are

competing against the world. It is international

so what he puts out, has to be

a good quality product. You also have to

be committed to it. Hard work is the key.

However, he also has to have a back-up

plan and complete his undergraduate

studies. He doesn’t want to work for

someone and that’s okay, but always have

a back-up plan. A university also provides

opportunities to create critical thinking and

to take in information in a different way as

well as to develop different skills. That is

really good for him for the type of child he

is and to enhance his learning.

He comes from a musical family, but

you have never forced him to do music.

Please give a little more information

about that.

I was responsible for the orchestra while I

was expecting him. He heard these things

every day. When he was born, we were

still musicians. It was never something we

forced on him. Do something to enjoy it.

He always watched videos of my husband

conducting and then made a drum kit with

my washing basket. When he was 3 years

old he was part of a group that played

Jingle Bells for Nelson Mandela. He has

an appreciation for music and did formal

drumming lessons until grade 5. He also

played in the high school band. Then he

didn’t want to take lessons anymore.

We only found out about the music writing

after a social media post my daughter,

Signe, made about the first song he wrote.

We didn’t even know he was making music

in his bedroom. However, it was a natural

thing. The things he learnt from his formal

training is helping him now. Sometimes he

asks us questions but we never tell him to

do things in a specific way. We believe our

children have an appreciation for music, but

don’t have to have it as a career. We will

see how it goes.

What were the characteristics you wanted

to instil in him?

Firstly, being true to yourself and to own

your truth, to own who you are and who

you believe in. Being able to carry yourself

calmly in making a decision and executing it.

Respect people and treat them with dignity.

Show people how you want to be treated by

respecting them. He is also a deeply spiritual

child. He thanks his Creator every morning.

We didn’t do much to instil that. It was a

journey he took on himself, but it is also an

example of how we support our children. He

also had good schooling opportunities and

good friends who have supported him, which

also contributes to the person he is.

What do you think about his music?

It’s great, fresh, different and a new way of

making music. It has a different sound to

what we studied in music. We studied the

Western way of making music, including the

structure and different rules that go with it.

I think his way is a very unconventional

way of making music but it has been well

received. I played it to my father, Hendrick

de Bruin, who is 88 years old. He asked:

“Is that Zubin singing?” He is so proud of

his grandson and always wanted to know

when his next song was going to be

released.

image: Selwyn Willoughby


17

by Mirandi Nel

Lizelle Lötter Photography



fter the accident I didn’t

just lose my leg. I lost hope.

It was a struggle just to go

through one day. I had to

solve depression by finding something

that I loved.” – Thabo Dube

Thabo Dube grew up with his grandparents in

Soweto. When they passed away, he wanted

to make a fresh start and so, in Gr. 10, he

moved to Khayelitsha, Cape Town where he

continued to study and went on to work as a

waiter and bouncer. In 2013, a near-death

motorbike accident resulted in the amputation

of his leg. With his other leg badly broken and

a massive crack in his skull, he had to spend

the next nine months in hospital, followed by a

year in a wheelchair. And then the difficult path

to recovery began.

Throughout his life, Thabs has had to learn to

overcome immense setbacks – personally,

physically and emotionally. During his recovery

time, once the dust had started to settle a

little, he went back to the drawing board – or

“the whiteboard” as he calls it. He wanted to

redefine himself and do things better “this

time”. He got a second chance. In fact, he

created his own second chance when he

brought his new mantra to life in the form of

a clothing and accessories brand, LetZ. Thabs

explains that the name of his business is an

acronym formed by the first letters of the

words in his mantra – “Live Every Day to

The End” – wrapping it up with the last letter

of the alphabet.

“With a T-shirt like this, who needs a leg?”

Thabs started off by buying plain T-shirts from

a national clothing retailer and sending these

to a friend who printed the following words on

them: “With a T-shirt like this, who needs a

leg?” Working from his makeshift, home-based

shop, he started selling T-shirts, then hoodies

and eventually, he put to use the skills that

his grandmother had taught him and started

stitching small leather pouches and wallets. He

decided to grow the brand even more and by

2017, he had opened a workshop in Stellenbosch,

as the demand for custom-designed

leather bags continued to grow.

A new future – one stitch at a time

Thabs and his team also take custom and

bulk orders and craft beautiful corporate gifts.

“I am actually rebranding behind the scenes,”

he says. “Some of the old products will be

discontinued as we are currently adding six

new cutting-edge designs.” Think 100%

handmade luxury products, leather jackets and

caps that Thabs is stitching together a brighter

future, one piece of leather at a time. Thabs

takes particular pride in the fact that LetZ has

created job opportunities. “I have five permanent

staff members and three that are on standby.”


19



1

2

3

images 1 - 5 supplied by: The LETZ Collection & the rest supplied by Lizelle Lötter Photography



tremendously. I’ve met many other business owners and could

collaborate with them. Especially during lockdown, Ranyaka’s support

helped a lot!”

For now, Thabs is working from his garage again – just like the

early days when he started up the business. “The good thing is

that now I at least come back with a known brand,” he says.

New products

“We now have a bigger variety and improved quality on existing

products, thanks to the lockdown which allowed us to go back to

the drawing board. New products include a personalised leather

key holder (free with every purchase), leather hanging tags on

products, and our new products include the funky bag, moon bag,

and a range of new ladies products. We are also packing and

distributing our own leather polish. Currently we are relying heavily

on online marketing.”

4

Advice to fellow entrepreneurs

Thabs’ advice for upcoming entrepreneurs is to “stay strong, stay

put and be prepared for the challenges – it’s not going to be

easy. You need dedication, consistency and patience. If you have

those three and you’re a hard worker, it’s going to play on your

side! Sometimes you’re going to have to work over weekends and

at night – all to make your dreams come true”.

Contact LetZ here:

Follow LetZ on Facebook: https://www.facebook.com/letzonline

Instagram:

https://www.instagram.com/letzstore_/

WhatsApp: +27 67 144 3156

Email:

info@letz.store

Thabo Dube is a participant in the Ranyaka Building Business

programme. He is also currently enrolled in Stellenbosch

University’s Small Business Academy programme.

5

Going global

It excites Thabs that many of his products have found their way beyond our

country’s borders. South Africans living abroad have asked their family members

to buy and ship products for them or to bring LetZ products along when

they travel. “We are dreaming and working to expand and reach international

markets in the next two years.”

Then came COVID-19

“The pandemic really gave us a blow,” he says. “I cannot even explain the

extent of damage we endured. We even gave up our workshop, as the President

had warned us ‘desperate times need desperate measures’. For us to

keep afloat, the best decision was to give up our premises and save the jobs

of the guys so that we could keep working. We are still getting a few online

orders, but we wouldn’t have managed to continue if we had not cut one

big expense.

“I’ve received a lot of support from Ranyaka’s Building Business programme

and since I’ve started working with them, my networking base has grown



21

VISION

INVESTMENT

CLUB GOES PUBLIC!

At times we perceive ourselves in crisis – It

is important to realise that when something is

destroyed something else is created. Perceptions

of the situation are often limited to emotion,

which many of us experience as fear and limits

lateral thought. The current crisis is not limited

to lives hurt in the medical sphere. The effects

have extended to global economic and financial

proportions.

Business, employment, affordability, debt and

education are all being affected and still many

cannot see the effect of the second crisis in

the economic financial sector.

This leads to an important question – if what

we need now are doctors, what do we need

next?

Hyperinflation is here, prices pre-covid were just

short of half of what they are now, constituting

in nearly 100% increase on the average

consumable. Sustainable business models are

dwindling and broader options are necessary.

Amongst all of this, we are experiencing critical

signs of new emerging currencies.

DIGITAL CURRENCIES

If adoption patterns are to be considered, we

are edging closer to the reset of the current

economy, toward solutions for the global liquidity

problem and increasing debt associated with

distributed stimulus packages.

As the world finds solutions, so too, must we

as people, endeavour to identify, create and

share opportunities within the coming corrections.

The digital asset brings with it a new avenue

for business, employment, education and

opportunities. Knowledge and education in this

new adoption holds not only value in the rebuilt

economy to come, but also, in being positioned

for this new industry.

The Vision Investment Club practices over 12

different ways to profit in the various markets

even in times of economic downturn and bring

their partnered projects FrugalityFX and Mcontent

to the South African public.

Mcontent would proudly like to air an opportunity

inviting artists with dreams in the media

content creation realm, to apply for seed

funding and receive up to $200’000 via

Google Play and IOS App stores.

MContent, an unique platform where the likes

of Netflix, YouTube, and crowdfunding platform

are all combined into one powerful ecosystem,

for content creators and backed by the power

of blockchain. The creators of MContent would

like to call it a content-based ecosystem with

seed funding for YouTubers, filmmakers or any

kind of content creators. It helps put the artist’s

work in front of a mass audience which can

help the artists gain recognition and basking

the appreciation whilst having ownership of the

project and monetization opportunities like no

other platform.

MContent platform will have five business lines

- namely;

1.MOriginals - Original series produced with

the leading production companies and talent

around the globe

2.MSeed - Seed funding for aspiring content

creators

3.MWork - Freelancing and monetization

platform for content creators

4.MBrowse - Content viewing and monetization

platform

5.MTrade - Buying and selling of created

content

MContent generates revenue by becoming a

self-sustaining blockchain platform. MContent

has introduced a crypto-based system in the

form of tokens which are backed by the power

of blockchain. Everyone will be able to buy &

sell to finance the projects of content creators

during its primary stages. The content creators

will be able to video their ‘elevator pitch’ and

submit it to MContent. A thorough shortlisting

process by the mentors and established filmmakersfeature-length

will help finalize the most

deserving candidates for the seed fund and

once shortlisted, the candidates will be judged

by the community, the token holders and eventually

awarded the funds to execute their dream

projects.

The spirit of MContent to grow further is

reflected in their plans for the future. In the

coming months of 2021, MContent plans to

increase their global popularity by reaching

across the world, in heavy content consuming

markets such as America, Africa, and India, the

Middle East etc. where entertainment and

content creation are already a growing market.

The journey is just getting started.

www.mcontent.net

Enquiries Telegram: @CrypTickSean


PAUL ROOS GIMNASIUM VIER

155 JAAR

- deur Elmarine Anthony

Volgens Van Staden is seunskole bevoorreg

om ’n ryk geskiedenis te hê. “Ek dink

kinders besef eers later in die lewe wat ’n

groot impak dit op hul ontwikkeling het. Daar

is mense voor jou wat vir sekere waardes

gestaan het. Sonder dat die seuns agterkom,

koop hulle dan in op daardie waardes.

Baie van die seunskole het ou gevestigde

waardes wat eintlik ’n reuserol speel sonder

dat jy altyd jou vinger daarop kan druk.”

Dus is die ontwikkeling van ’n sterk karakter

ook van kardinale belang, vertel Van

Staden. Hy glo die skool se waardes en

die verskeidenheid van geleenthede wat dit

die leerders bied, speel ’n groot rol in die

ontwikkeling van die seuns. “Ek dink die

feit dat ons deel is van so ’n sterk tradisie

wat oor 155 jaar heen strek, ontwikkel hul

karakter.”

André van Staden

Van staatsleiers, sakelui, bekende kunstenaars,

sangers, sportsterre tot wetenskaplikes.

Paul Roos Gimnasium (PRG) is bekend vir

sy uitnemendheid, ’n eienskap wat duidelik

na vore gekom het met verlede jaar se

matriekuitslae met onder meer ’n rekordgetal

van 25 kandidate wat 90% of hoër

gekry het. Dié besonderse prestasie het

kort op die hakke van die skool se 155ste

verjaarsdag op 1 Maart gevolg.

Fisies is die skool amper soos ’n wêreld

op sy eie met ’n pragtige kampus aan die

oewer van die Eersterivier. Wanneer jy op

die kampus loop, kan jy egter nie help om

belangrik en welkom te voel nie elke keer

wanneer ’n leerder sy kop knik en sê:

“Hello mam”.

Rektor vir die afgelope vier jaar, mnr. André

van Staden, sê hulle is baie bevoorreg om

die een prestasie na die ander te beleef.

“Ek glo ons het die vermoë en die talent

onder ons seuns om in elke aspek uitnemend

te wees. Dis wat ons by ons seuns

probeer kweek.”

Een van die dinge wat vir Van Staden uitstaan

van Paul Roos is die eenheidsgevoel

onder die seuns en hoe hulle mekaar se

suksesse geniet. Hy sê samehorigheid en

die feit dat die seuns mekaar aanmoedig om

op ’n hoë vlak te presteer, is een van die

eienskappe wat seunskole uniek maak. “Daar

is baie gesonde kompetisie. Ek dink die

sterkste ding van ’n seunskool is die etos.

Dit raak ’n etos van uitnemendheid, van

‘ons gaan alles goed doen’.”

Tradisies is ook een van die belangrike

aspekte van seunskole, maar daarmee sê

hy nie dat tradisies nie aangepas moet word

nie. Hy meen dit moet soms in lyn met die

moderne samelewing aangepas word. Daar is

wel sekere tradisies wat dieselfde bly soos

A-dag wanneer die gr. 8-leerders hul dasse

kry, die matriekdagseremonie en Z-dag – die

matrikulante se laaste amptelike skooldag.

“Dís wonderlike ou tradisies wat ’n ongelooflike

impak op die seuns se lewe het.”

Daar is baie uitdagings wat met ’n topinstansie

gepaardgaan, erken Van Staden.

Hy sê die skool moet ’n infrastruktuur en

omgewing skep wat aan al die leerders se

behoeftes voldoen. Dit is ’n skool wat vir

almal voorsiening maak en uiteenlopende

belangstellings akkommodeer. “Ons wil nie

bekend staan as ’n skool waar net een

aspek belangrik is nie. Die totale mens is

vir ons belangrik.”

Jock de Jager

Van Staden is vir byna 38 jaar betrokke

by die onderwys. Hy sê dit vra persoonlike

opofferings om aan die stuur van ’n instelling

soos Paul Roos Gimnasium te wees.

Jy moet ook divers kan wees. Jy gaan

byvoorbeeld van ’n akademiese probleem na

’n sportaktiwiteit en dan na ’n leerder wat

dalk ’n emosionele terugslag of probleem

ervaar. “Ek dink nie jy gaan oorleef as jy

nie ’n aanvoeling en passie vir jongmense

het nie. Jy moet dit geniet om met jongmense

te werk. Jy moet ’n verskeidenheid

van situasies kan hanteer. Jy moet besef dit

gaan uitdagend wees.”

Daar is egter geen plek wat mooier oomblikke

het as ’n skool nie, sê Van Staden.

“’n Skool het pragtige mooi oomblikke wat

opmaak vir al die uitdagende tye. Die

ontwikkeling van ’n jongman is net ongelooflik.

Jy sien hom in gr. 8 en as jy weer sy

hand skud, dan het hy ontwikkel in hierdie

wonderlike jongman. Ek dink daar is baie

mooi dinge aan ’n skool. Dis ’n voorreg en


23

vervullend om so by kinders se ontwikkeling

betrokke te wees.”

Een van sy uitdagendste tydperke as rektor

was verlede jaar tydens die COVID-19-

pandemie. Hy sê die uitdagings wat met

COVID-19 gepaardgegaan het, was uniek

omdat dit nuut was en omdat groot onsekerheid

geheers het. “Ons het baie geleer

deurdat ons oplossings vir probleme moes

kry. Ons moes partykeer vir onsself vra of

dit wat ons altyd in die verlede gedoen het

so perfek was.”

Die pandemie het hom ook geleer die

skoolsisteem is ongelooflik goed vir kinders.

Dit sluit in die feit dat die jaar uit vier

dele bestaan en elke deel word aan die

einde van ’n kwartaal afgerond. Dit skep

ook vir kinders veiligheid. “Die grootste

probleem van COVID-19 is dat die kinders

onseker en onveilig gevoel het. Hulle het

nie geweet wat die jaar vir hulle inhou

nie. As ek dink toe ons die aankondiging

gemaak het dat die skole gaan sluit, was

hulle verskriklik opgewonde. Ek dink hulle

het later paniekerig geraak oor wanneer

die skool weer gaan oopmaak omdat

hulle graag na hul normale roetine wou

terugkeer.”

Van Staden is tans besig met die skool se

Visie-2040-strategie. Dit behels die besinning

oor waar die skool dan gaan wees,

hoe dit in 2040 geposisioneer moet wees

en die moontlike behoeftes op daardie

stadium. “’n Skool soos ons moet altyd ’n

opvolgplan hê. Jy moet jou so posisioneer

dat die skool ’n toekoms het. Ons sal

moet kyk na die samestelling van die land

en dat jy dit in ’n mate aanspreek.”

Hy voorsien byvoorbeeld dat teen 2040

daar heel moontlik nie ’n kind sal wees

wat nie ’n tipe rekenaarvak neem nie.

Skole gaan dalk byvoorbeeld ook nie

rekenaarsentrums hê nie, maar eerder

klaskamers waar elke kind ’n skootrekenaar

voor hom het. “Jy moet jouself altyd só

plaas dat die skool finansieel kan oorleef.

Ons grootste uitgawe is personeel. Gaan

jy nie lesingslokale nodig hê wat ’n hele

graadgroep kan bedien nie? Skole het

nie eintlik lesingslokale met 250 tot 300

sitplekke nie. Is dit ’n behoefte van die

toekoms? Dit is ál hierdie dinge waaraan

ons vir die toekoms dink.”

Van Staden meen jy kan nie die “ou

tradisionele skoolhoof” in die moderne tyd

wees nie omdat veral COVID-19 hom

geleer het om uit die boks te dink. “’n

Mens moet besluit wat is die groot dinge

wat ons wil bereik en dan moet jy sê:

‘Ons kan dit doen’.”

Voormalige rektor Jannie der Westhuizen

wat in 2017 ná 10 jaar by Paul Roos

afgetree het, beskryf dit as ’n “besonderse

en unieke skool”.

Hy sê voorts dis egter veel meer as ’n

skool. “Dis ’n instelling wat op ’n spesiale

manier ’n bydra tot die land gemaak het.

Die hart van die skool is gesond en warm

met ’n besonderse karakter van sy eie.

Dis ’n waardegedrewe en verwelkomende

instelling, gevul met deernis en empatie.

Prestasie is natuurlik belangrik, maar die

individuele groei en ontwikkeling van die

seuns, asook hul karaktervorming, is ’n

hoë prioriteit. Dit gaan oor veel meer as

net goeie resultate. Daarom word die seuns

nie met lepels gevoer nie, maar geleer om

onafhanklik te kan dink en op te tree.”

Volgens Van der Westhuizen was een van

die slagspreuke in die tyd wat hy daar

was “Significance without extravagance”. Hy

vertel: “Stellenbosch is ’n klein universiteitsdorp

met baie welvarende mense,

maar dit mag nie die karakter van die

skool as tradisionele seunskool verander

nie.

“Die skool fokus op goeie en eerbare

old school tradisies, onder meer respek,

om op te staan wanneer ’n volwassene

verby stap, te groet, en jou baadjie se

middelknoop vas te maak. Hierdie soort

dinge kweek skooltrots, en ’n lewenslange

omgee en verbintenis tot die skool. Hierdie

old school tradisies word gekoester en

vertroetel oor 155 jaar.

“Dit is regtig ’n plek vir almal. Dit maak

nie saak waarin jy presteer nie, almal se

prestasies word geëer en gevier. Daar is

’n persepsie dat Paul Roos ’n rugbyskool

is. Dis nie waar nie. Dis ’n skool met

trotse tradisies en rugby is een daarvan.

Dit is egter nie die oorheersende ding nie.

Respek vir jou opponent, goeie sportmanskap

en die genot van deelname, word

altyd aangemoedig. Die skool se visie,

naamlik om ’n gerespekteerde, leidinggewende

en relevante hoërskool vir seuns vir

Suid-Afrika te wees, weerspieël die gees

en die hart van die skool.”

Paul Roos Gimnasium is, benewens baie

ander tradisies, ook ’n familieskool, vertel

voormalige rektor Jock de Jager. “Daar

is families wat reeds vier of vyf geslagte

deel in die uniekheid van ’n seunskool op

hierdie besonderse tweede oudste dorp van

Suid-Afrika.”

Die De Jagers se verbintenis strek van

1952 af toe AK (Koch) de Jager rektor

geword het. Sy seuns Nic en Tinus het

matriek geskryf aan die skool en Wolmarans

(Jock ) was tot gr. 6 in die des-


tydse Laerskool Paul Roos. Jock het van

1993 tot 2007 aan die roer van sake

gestaan en sy jongste seun, Corné, is ’n

1996 old boy. De Jager sê: “Natuurlik is

die familie uiters lojaal en trots op hierdie

uiters veelsydige skool wat ’n integrale deel

van ons maaksel verteenwoordig.”

Volgens De Jager was daar aan die begin

van sy termyn as rektor in 1993 veral

drie uitdagings. Hy sê model C as ’n

bestuurs- en finansiële model vir skole, is

in 1991 deur die uitgaande apartheidsregering

as een opsie aan ouers van wit

skole voorgehou. “PRG se ouers het, soos

by die meeste ander skole, ingestem tot

hierdie model wat eerstens toegang tot die

skool aan leerlinge van alle rasse gegee

het en tweedens die wetlike reg aan skole

gegee het om skoolgeld vas te stel en

regtens af te dwing.”

Die eerste bruin en swart leerders is in

1992 in gr. 8 toegelaat. Volgens De

Jager was die integrasieproses ná soveel

jare van aparte samelewings, moeilik en

dit het fyn bestuur en wysheid geverg. Hy

sê Stellenbosch was egter bevoorreg om

relatief min insidente van rassespanning in

die struggle-jare te gehad het. “Dit was ’n

makliker, maar nie ’n eenvoudige proses

nie.

“Die afdwing van skoolgeldbetaling het

egter beteken dat die staat sy bydrae tot

die bedryfsgeld van model C-skole al meer

ingeperk het. Skoolgeld het dus, veral in

die beginjare, dramaties gestyg en die

bestuur van hierdie groter totale inkomste

het tot gevolg gehad dat meer kundigheid

benodig was. Paul Roos was uitermate

bevoorreg dat meer ouers met bewese

ondervinding op velerlei terreine finansieel,

konstruksie, strategiese beplanning, sport –

bereid was om hul tyd te gee om in die

beheerliggaam te dien.”

Volgens De Jager was die totale IT-komponent

in die skool in 1993 ses afgeleerde

12V-Sperry-rekenaars wat in die

ekstra vak Rekenaarwetenskap gebruik is.

Die verhoogde skoolgeld het meegebring

dat die eerste rekenaarklaskamer met 36

rekenaars in 1996 geopen kon word.

Daarna het rekenaars en data-videoprojektors

vir die “gewone” klaskamers gevolg.

Die skool se veelsydigheid is een van

sy uitstaande kenmerke en nes Van der

Westhuizen beklemtoon De Jager ook dat

PRG nie net ’n rugbyskool is nie “indien

dit ooit was”. Hy gaan voort: “Daar is

bykans geen aktiwiteit waarin leerders belangstel,

wat nie aangebied word nie. Voeg

daarby ’n merkwaardige rekord van akademiese

sukses, beide op skool en daarna,

en dis nie verniet dat die skool so lank

reeds een van die topskole van ons land

is nie. Stellenbosch as voedingsbron speel

natuurlik ’n onlosmaaklike rol.”

Skool groet ‘ware heer’

Werner van Rensburg

Personeellede en onderwysers by Paul

Roos Gimnasium het verlede jaar een van

die skool se legendes, mnr. Werner van

Rensburg, aan die dood afgestaan. Van

Rensburg was adjunkrektor: akademie van

1990 tot 2020. Hy is op 30 Desember

in die ouderdom van 57 jaar aan

Covid-19 oorlede. “Hy was ’n ongelooflike

mens en ons as ’n skool is vandag armer.

Hy sal baie gemis word,” het Van Staden

Werner van Rensburg

tydens vanjaar se openingseremonie van

die skool gesê.

Volgens Van Staden het Van Rensburg

se wonderlike deernis almal op ’n unieke

manier veilig laat voel. “Ons kan hom

slegs bedank vir sy voorbeeld as mens.

Ons is dankbaar teenoor God vir die tyd

wat ons saam met mnr. Van Rensburg

gehad het. Hy het goed geleef, goed

gedien en was baie geliefd. Ons bid dat

die Here ons krag gee om sy voorbeeld

te volg.”

Mariena Kotze, die skool se argivaris en ’n

vriendin van Van Rensburg, het die volgende

gesê: “Werner sal vir altyd onthou

word in die harte van die afgelope 30

jaar se Paul Roosers, vriende en kollegas.

Hy was vir ons almal ’n baie kosbare en

gewaardeerde vriend en sy 30 jaar by

PRG, sy medemenslikheid en opregtheid

sal altyd onvergeetlik wees. Hy was ’n

ware heer. Ave atque vale! (I salute you

and goodbye).”

Kamer 14

Wanneer enige van die skool se 1285

leerders ’n probleem het, staan die deure

by kamer 14 altyd oop. Dáár word die

leerders onder meer deur Sonia Haasbroek,

een van die skool se sekretaresses, verwelkom.

Wanneer ’n leerder byvoorbeeld

siek is, reël Haasbroek dat hulle by ’n

dokter uitkom, indien nodig. Sy hanteer en

herlei alle navrae deur ouers en sy hanteer

ook die siekeboeg omdat sy in vlak-3

noodhulp opgelei is. Verder werk Haasbroek

ook nou saam met die koshuisvaders,

koshuisvaders,

Sonia Haasbroek


25

dat ons baie meer verstandig te werk gaan

oor wat ons oprig. Ons maak seker die fasiliteite

kan aan die behoeftes van die volgende

50 jaar voldoen.”

Aan die stuur van die skoolterrein vir die

afgelope 10 jaar is voormalige onderwyser

Awie Marais. Hy het onder meer 13 jaar by

Laerskool Swellendam en daarna 10 jaar by

Laerskool Stellenbosch gewerk, waar hy ook

’n sportorganiseerder was. Hy is verantwoordelik

vir die instandhouding van al die skool

se fasiliteite en die bestuur van die terreinpersoneel.

Volgens Marais verg sy werk

deeglike daaglikse en weeklikse beplanning.

TERREINPERSONEEL

Voor van links: Dawie Adonis, Edgar Arnolds, Eric Faniso, Setefane Lechamcham, Destiny Damonse,

John Matthysen, Lindsay Jacobs, Boetie Hendriks (afgetree) en Franklyn Jacobs. Agter van links: Thomas

Robyn, Ralph Fernandez, Dmitri van Kerwel, Liezel van der Rheede, Lesley Visagie en Awie Marais.

die skool se beroepsvoorligter en sielkundige

sowel as die graadhoofde. Ouers vul

vorms in indien daar enigiets is waarvan

personeel spesifiek bewus moet wees.

Hierdie persoonlike aanslag is vir die skool

belangrik. “Ons hanteer alles diskreet.

Soms is van die kinders se harte bietjie

broos, dan herlei ek dit en volg dan

op. Elke skool het sy pyn. ’n Mens het

geweldig empatie met die kinders, so jy

hanteer hulle mooi.”

As iemand wat voorheen in die korporatiewe

wêreld gewerk het, geniet

Haasbroek die kontak met die kinders en

die ouers. Sy sê: “Dit is vir my interessant

om met die verskillende grade te werk.

Wanneer hulle in gr. 8 inkom, sien jy

hierdie klein jong seun en jy gaan saam

met hom deur tot matriek. Die manier hoe

hulle groot raak en hoe hul persoonlikhede

ontwikkel vanaf gr. 8 tot 12 is vir my

fantasties, want jy stap ’n pad saam met

hulle.”

Sy geniet ook die band wat sy met die

kinders en van die ouers vorm. “Jy moet

na hul kinders kyk en versorg tot die beste

van jou vermoë. Kamer 14 en mnr. Van

Staden het ’n oopdeurbeleid. Sy deur staan

altyd oop as daar enige probleme is.”

Volgens Haasbroek is daar elke dag ’n

uitdaging wat tyd betref. “Die tyd is eintlik

te kort vir alles wat gedoen moet word

en jy wil nie een van die kinders afskeep

nie.”

Sy sê daar is dikwels 50 tot 60 kinders

per dag wat in en uit beweeg. “Ek geniet

my werk verskriklik. Ek dink die ratte by

Paul Roos loop lekker. Vir ons in kamer

14 is dit regtig ongelooflik weens die

kontak wat ons met die kinders het. Dis

lekker om met die kinders te werk. Hulle

weet hulle kan met enigiets na ons toe

kom, of hulle siek, ongelukkig of gelukkig

is. Soms hardloop hulle met ’n blom in, of

die seunskoor kom sing vir ons.”

Terreinbestuur

Paul Roos beskik oor verskeie wêreldklasfasiliteite

en is tans onder meer besig met

’n binnenshuise krieketsentrum wat een

van die top-5 fasiliteite van sy soort in

die land gaan wees. Die projek is vir die

afgelope drie en ’n half jaar aan die gang

en word in samewerking met die Universiteit

Stellenbosch en die Stellenbosch

Akademie vir Sport gedoen. Die skool is

ook besig om een van die koshuise te

vergroot omdat daar ’n groot vraag na

koshuisverblyf is.

Van Staden vertel: “Die feit dat ons ’n

meesterplan vir ons terrein ontwikkel, maak

Hy sê egter daar is soms onvoorsiene gebeure.

“Ons het elke week ’n druk program.

Ons onderhou die hele skoolterrein binne en

buite en moet seker maak dat alle sportfasiliteite

op ’n baie hoë standaard gehou en

gehandhaaf word. Ons doen dus ’n weeklikse

evaluasie van al die fasiliteite. Dit gaan oor

die voorbereiding. Die fasiliteite moet veilig vir

die spelers wees. ’n Span kan nie net speel

nie. Alles moet reg wees en die eindproduk

moet bevredigend wees.”

Marais woon alle sportwedstryde by en die

sportterreine word ná afloop van die wedstryde

weer geïnspekteer om seker te maak

alles is netjies en alles is op hul plek.

Hy en sy personeel werk dus baie lang ure.

Volgens Marais het hy gelukkig baie bekwame

mense wat vir hom werk. Dit sluit in onder

andere Dawie Adonis wat reeds vir 30 jaar

by die skool werk, sowel as Edgar Arnolds

(28 jaar). David Hendricks (28 jaar) het

verlede jaar in die ouderdom van 60 jaar

afgetree. “Ek hou daarvan om met mense te

werk. Ek het ’n redelike aanvoeling vir mense

omdat ek met verskillende persoonlikhede

werk.

“PRG kyk baie goed na sy personeel en dis

hoekom die mense nie sommer van werk

verander nie. Dis ’n voorreg om deel te wees

van PRG en om die passie van die skool

met ander personeellede te deel.”


Slendidior

Paul Roos Gimnasium het in 2019 ’n

nuwe baadjie aangetrek vir hul klerewinkel

wat op die kampus geleë is onder

die Japie Krige Saal. Splendidior, soos

die winkel bekend staan is ontwerp deur

plaaslike argitekte met ’n ou wêreldse

gevoel om by die historiese geboue wat

op die kampus is in te pas.

Die winkel bied aan elkeen van die

leerders ’n persoonlike diens gedurende

pouses, asook ná skool vir wanneer die

ouers die leerders wil vergesel. Voornemende

gr. 8-leerders en hul ouers kry

veral dan ook spesiale behandeling

tydens hul besoek aan die winkel wat

per afspraak geskied en tyd word bestee

om die leerder in sy korrekte skool- en

sportdrag uit te rus.

Oudskoliere en hul families kan ook die

winkel besoek, hetsy dit net vir ’n nostalgiese

oomblik is of vir geskenke met

’n PRG aanslag. Items sluit in gemaalde

koffie wat spesiaal vir die rektor gerooster

word (staan bekend as The Rector’s

Blend), koffiebekers met die naam Maroen

Masjien, sambrele, komberse, ondersteunersdrag,

PRG se eie Havianas-plakkies en nog

vele meer. Splendidior word bedryf deur De

Jagers en is die enigste verskaffer van Paul

Roos uniforms en handelsmerkitems.

10 BELANGRIKE FEITE

OOR DIE SKOOL

1. Een van die oudste seunskole in die land.

2. PRG is een van vier skole in die land wat

jaarliks ’n Rhodesbeurs vir ’n topstudent in sy

finale jaar kan toeken vir verdere studie aan

Oxford-universteit.

3. Een van die top 20 WKOD-skole.

4. Sestig Kaaplandse merietelyskandidate sedert

1966, ingeslote vyf eerste plekke (in

Kaapland).

5. Die Universiteit Stellenbosch (US) het uit die

skool ontwikkel en PRG is die universiteit se

grootste voederskool. Twee rektore van die

universiteit kom uit die oudskoliere-geledere

naamlik prof. Wim de Villiers, huidige rektor

en vise-kanselier asook prof. RW Wilcocks.

6. Ses-en-twintig oudskoliere het eredoktorsgrade

van die US ontvang sedert dit vanaf 1919

toegeken word.

7. PRG-oudskoliere het 13 maal die US se

kanseliersmedalje verower sedert dit vanaf

1961 toegeken is aan die beste student vir

prestasies aan die einde van sy studiejaar,

gemeet oor sy hele studieloopbaan.

8. PRG is die skool met die meeste Springbokke

in Suid Afrika met 54 bokke.

9. Paul Roos (Old boy 1899) en eerste

Springbokkaptein in 1906, gee die naam

"Springbokke" aan ons nasionale spelers

in 1906.

10. PRG-oudskoliere presteer op alle gebiede

van die samelewing, wat ’n bewys is van

die skool se veelsydigheid en uitnemendheid,

insluitend sakelui, sport, kuns, musiek,

skrywers, joernaliste en dies meer.


27

Paul Roos Gimnasium | Sport

Dis nooit maklik nie, maar die

mededinging tussen die skole is

een van die aspekte wat Paul Roos

Gimnasium se sporthoof, Stephan

Jordaan, in besonder geniet. Die

wyse waarop Jordaan ’n sportdag

beskryf waaraan Paul Roos deelneem,

laat jou wens jy het ook al

op so ’n dag op die pawiljoen gesit.

Die atmosfeer, intensiteit, spanning

en skoolgees van duisende leerders,

ouers en personeel van albei skole

tydens ’n Paul Roos versus Grey

Kollege-interskoledag óf ’n Saterdagoggend

op die Markötter-veld met

agt-en-’n-half duisend mense wat

die wedstryde bywoon, bly veral vir

Jordaan by.

Jordaan werk vir die afgelope byna

14 jaar by die skool. Hy het as

’n sportorganiseerder begin en het

ook al voorheen vyf jaar lank die

eersterugbyspan afgerig. Hy is in

2017 as die sporthoof aangestel.

Mededinging tussen die skole mag

een van die lekkerste aspekte wees,

maar dis ook een van die uitdagendste,

vertel Jordaan, ook omdat

Paul Roos ’n groot skool is. “Ons

probeer altyd presteer. Jy moet na

jou topsportmanne kyk, maar ook

na al die ander spelers. Dis ewe

belangrik vir ’n outjie in die D-span

om sy sport te geniet en deel te

wees van die sportsisteem soos dit

vir ’n outjie in die A-span is. Albei

speel ewe hard om te wen en te

presteer.”

Dis egter ’n uitdaging om altyd vir

ál die spanne wedstryde te kry,

veral by ’n skool soos Paul Roos

wat gewoonlik jaarliks tussen 24 en

26 rugbyspanne het. Dít is net die

aantal rugbyspanne in een van talle

sportkodes wat aangebied word. “Dis

uitdagend om almal geleenthede te

kry om te kan speel en om daardie

entoesiasme te bly kook en na almal

om te sien wat sport wil doen. Dan

is dit nog kompeterend ook wanneer

jy teen ’n ander skool uitdraf. Jy

moet seker maak jou span is

behoorlik afgerig.”

Volgens Jordaan is die skool egter

in ’n gelukkige posisie om goeie

afrigters in al die sportkodes te hê.

“Ons het goeie seuns ook. Dít help

klaar.”

Daar is altyd druk om goed te

presteer, vertel Jordaan. “Die gemeenskap

en die old boys verwag

dit. Die vorige generasies hou jou

dop met live streaming, op televisie,

ensovoorts. Ons plaas ook die druk

op onsself, maar dis ook hoekom

ons dit doen. Die verwagting is altyd

daar dat ons moet presteer en dis

ook wat ons probeer doen. Ons het nie ’n

wen-ten-alle-koste-beleid nie, maar soos

almal, hou ons van wen en speel ons om

te wen. Ons probeer ons bes om kompeterend

te wees, maar ons probeer ook kyk na

die geheelprentjie.”

Die herinneringe wat vir Jordaan die

kosbaarste is, is nie noodwendig van die

spanne wat alles gewen het nie of van

al die beste sportmanne nie, maar die

persoonlikhede en die tye saam met die

spelers. “Dis die tye wat jy saam het op

28 | Stellenbosch Magazine | July

’n bus van Kimberley vanaf die Wildeklawer-toernooi.

Jy slaap oor op Beaufort-Wes,

almal braai tot 02:00 die oggend en ons sit

net en gesels. Ons skree soos ons lag vir

al die stories wat hulle vertel oor hoe dit in

die skool gegaan het. Dís die spesiale deel

en ek onthou die spelers nog soos gister.”

Jordaan onthou een jaar se groep waarin

Damian Willemse gespeel het. “Ek het

gedink ons het vrot gespeel en halftyd met

Foto: Lance Peterson

hulle geraas. Daardie aand met ete

het hulle vir my gevra: ‘Hoekom

was ek so kwaai vandag?’ Hulle het

nie gedink hulle was vrot nie,” lag

Jordaan oor sy herinneringe.

Dis altyd vir hom lekker wanneer

hy oudsportpelers raakloop, want

hy onthou al die stories. “Ek kan

vir jou sê wie in watter wedstryd

gespeel het en in watter wedstryd

ons wat gedoen het. Ek kan nie

noodwendig die spesifieke tellings

onthou nie, maar wel teen wie ons

gewen of verloor het.

“As jy só lank met ’n span betrokke

is en jy staan langs die veld in ’n

naelbytwedstryd – dis verskriklik intens.

Jy leef jou daarin. Jy is eintlik

magteloos want daai klomp speel op

die veld. Dis goed wat ek onthou

en wat ek nie sal vergeet nie.”

Hy sê die hoogtepunt van sy tyd by

Paul Roos is 2015 toe die skool sy

150ste bestaansjaar gevier het. Hy

het saam met die eersterugbyspan

vertrek na die Sanix World Rugby

Youth Invitational Tournament in

Japan wat die skool daardie jaar

gewen het. Die span het dit ook

weer in 2019 gewen.

Jordaan was ook al met die eerstekrieketspan

na Engeland vir die Silk

Cup wat die span óók huis toe

gebring het. “Dit was alles wonderlike

ervarings.”

Volgens Jordaan was die aflas van

alle sportaktiwiteite tydens die

COVID-19-pandemie baie frustrerend

en moeilik vir die leerders. Hy

sê van die leerders het Augustus

2019 laas rugby gespeel voor die

aanvang van skolesport in April. Die

kinders het ook die samesyn,

Stephan Jordaan


29

5 GROOTSTE

prestasies die afgelope

5 jaar

1. Skool met meeste spelers in die 2019 Rugbywêreldbeker

in Suid-Afrika. Ses spelers in die

Rugbywêreldbeker in Japan in 2019: Willie le

Roux, Steven Kitshoff, Schalk Brits (tree ook

op as kaptein in twee wedstryde), Damian

Willemse en Herschel Jantjies. Sesde speler,

Braam Steyn, speel vir Italië.

2. Neëntien boeke deur old boys geskryf die

afgelope vyf jaar.

3. Roelof Temmingh kry die Tagore-medalje van

die Royal College of Music in Londen in 2019.

Dit is gelykstaande aan US se kanseliersmedalje

en is deur Prins Charles oorhandig.

4. Justin Harding wen die Kenya Masters gholftoernooi

in 2021.

5. PRG kry die Blou-gedenkplaak in 2020 van

die Stellenbosch Erfenis Stigting waarvolgens

dit as ’n nasionale monument verklaar word.

skoolgees- en trots gemis wat met sport

gepaardgaan. “’n Groot deel van Paul Roos

is die sport. Ons probeer gebalanseerd wees

met akademie, kultuur en sport. Dit maak

nie saak of jy nie deelneem aan sport nie

of in watter span jy speel nie - jy is opgewonde

om die bus na Bloemfontein vir die

interskole te vat. Dís die goed waarna die

outjies uitsien.”

Jordaan, wat ook die koshuisvader van

Prima Nova-koshuis is, sê sy werk is baie

tydrowend en daar is baie opofferings. Die

genot wat hy daaruit kry maak egter alles

die moeite werd. In die koshuis is hy

verantwoordelik vir 145 seuns. “Ek is mal

oor Paul Roos en oor die leerders.

“Jy staan Saterdag vroeg op en kom laat

by die huis. Dan het die laerskole dalk ook

sport daardie dag,” vertel Jordaan wat drie

kinders op laerskool het. Sy jongste seun

is vroeër as verwag gebore en hy het die

geboorte misgeloop omdat hy in Johannesburg

vir die St. Johns-rugbytoernooi was.

Paul Roos het daardie dag (26 Maart

2016) teen Hoërskool Monument, ook

bekend as Monnas, gespeel. “Ek het onmiddellik

’n vlug probeer kry. Hy is 12:00

gebore. Ek het 13:00 in Stellenbosch

aangekom en 14:45 het ons die wedstryd

via live streaming gekyk vanuit die hospitaal.

Van die Paul Roos-kinders noem steeds my

jongste seun klein Monnas,” vertel Jordaan.

Aan die ander kant het sy oudste seun

altyd in die kringetjie tydens die skool se

rugbywedstryde gestaan. “Hy het daarmee

grootgeword. Dis al wat hy ken. Hy glo

Damian Willemse was sy beste vriend en

is ’n groot bewonderaar van hom.”

Jordaan, wat ook vir Maties rugby tydens sy

studentedae gespeel het, het sy loopbaan as


Foto: Jan van Zyl

’n onderwyser by Laerskool Stellenbosch

begin. Hy sê egter hy het nog altyd sy

sport geniet. “Ek dink ’n skool soos Paul

Roos is ’n uitdaging. Dis nooit dieselfde nie.

Ons het altyd groot goed wat gebeur. Dis

harde werk, maar met die sport gebeur daar

altyd unieke en opwindende goed. Dís wat

dit vir my lekker maak.”

Foto: Jan van Zyl


31

BUYING OR SELLING YOUR HOME REQUIRES MORE THAN

GOOD LUCK… IT REQUIRES A STRATEGIC PLAN

Introduction

Have you ever thought of the buying or

selling of a property as a strategic process?

Do you understand what is going to happen

before you achieve your goal of satisfactorily

selling your property or purchasing exactly

the right home that satisfies both your needs

and wants? Have you thought strategically

at all or are you just going to try your luck

and see what happens?

Strategic Thinking

Purchasing or selling a property is WAY

too important an occurrence to just rely on

luck…You need to strategise in order to

accomplish your goals and reach your desired

outcomes!

Now just exactly how do we do that?

Strategic thinking presupposes that you

consider what you want to accomplish, why

you need to accomplish this as well as

how to and who is needed to accomplish

these outcomes. The ‘what’ and ‘why’ are

your personal preferences when it comes to

buying or selling a property, but the ‘how to’

and ‘who is needed’ make up your strategic

plan. Thinking strategically about these two

aspects ensures that you have a vision of

the methodology in order to achieve your

desired outcomes.

Your strategic plan in order to achieve these

outcomes requires control over the process,

i.e. what has to be done, by when and by

whom as well as constant feedback and

evaluation.

Strategic Thinking Skills

According to Ruth Mott, in her book Strategic

Thinking and how do I get it? she lists

skills that are required for effective strategic

thinking. Some pertinent to our needs are:

Ability to see the big picture

Ability to ask the right questions

Ability to outline the necessary steps to

achieve the goal

Ability to develop strategic alliances and

bring the right people together

Ability to change direction

When one studies these necessary skills it

is relatively easy to adapt them to make up

our own strategic plan for buying or selling

a property. It is also easy to see why such

a plan is an absolute necessity when embarking on

a goal as important as either of these…and in most

cases, the one (a sale) leads to the other (a

purchase), or a purchase can lead to a conditional

sale.

Seeing the bigger picture and asking the right

questions includes the ‘why’ do I need to buy/sell

my property now and the ‘what’ I need to buy/sell.

In order to answer the ‘how to’ and the ‘who is

needed’ requires a well thought-out and meticulously

prepared strategic plan.

The ability to change direction is also a critical

requirement, as it may become clear during the

execution of your plan that something that you

thought was going to cause the plan to succeed is

in actual fact frustrating the process, you need the

necessary flexibility to change direction…and fast.

Outlining the necessary steps to achieve your goal

and developing strategic alliances by bringing the

right people together are the next steps to your strategic

selling or purchasing plan.

Your Strategic Selling/Buying Plan

None of us can predict the future, but we can plan

for it as best we can.

1. Start by writing down the goals/outcomes (the

bigger picture) that you need to achieve by asking

the right questions:

Why are we selling/buying?

By when do I need to give/take transfer?

What am I prepared to sell for (remember a

property only has one price…the amount a willing,

able and informed buyer is prepared to pay a

serious seller) or how much can I afford to pay

for the correct property (things like an available

deposit, bond amount you qualify for, Transfer

Duty and other purchase costs to be considered)?

What are my family’s needs and wants in respect

of a sale/purchase?

2. Outline the steps that need to take place in

order to achieve your goal – meaning that you

need to make a list of the strategic thinking skills

in order to create your strategic plan:

Develop strategic alliances with companies and or

people that you need to participate in the process

to achieve your goal, like trustworthy estate

agencies that operate in the area, your attorney,

bank, mortgage originators if purchasing and

compliance professionals if selling, etc. In other

words, you have to line up the right people that

you are comfortable with. These must be the kind

BY PAM

feature by Pam Snyman

of companies/people that are competent

and that you can trust to assist you in

achieving this extremely important outcome.

Change direction if necessary in the

event that some part of your plan does

not meet your expectations.

Start at the end and work back

Begin at the end, that is, state your end

goal, e.g. selling my house in 6 months

for at least R…..

Work backwards and write down the

outcomes in order to create a timeline

List the tasks/expected progress in order

to ensure your end goal

Identify the people that need to perform

at each stage to accomplish the eventual

outcome

Establish how and when you will be

informed/updated by means of feedback

in order to track progress

Change direction if necessary

Now you can become part of the solution

towards selling your property at the right

price or purchasing exactly what you need

and want!

Don’t rely on luck…make a plan…devise

a strategy!

For Afrikaans click link below

https://stellenboschmag.com/om-n-eiendom-te-koop-of-teverkoop-veronderstel-meer-as-net-goeie-geluk-dit-verg-nstrategiese-plan/


33

Entrepreneurship

Stellenbosch Network Entrepreneur of the

Month: - by Dillon Birns

ACCESS TO ALL: Marvelous

Matlou isn’t just connecting

businesses with communities

– he’s also giving residents

meaningful employment.

To many, South Africa’s enduring struggle

with widespread unemployment seems insurmountable

– but not to Marvelous Matlou.

As the founder and CEO of MTalks, he’s a

man on a mission to create work opportunities

for people living in communities that are

worst afflicted.

Officially launched in 2019, MTalks creates

jobs for people in rural and informal communities

by helping businesses access new

markets and the consumers within them.

“To give you the elevator pitch, businesses

come to us for help when they want to

expand into a new area or community,

especially those located in rural and informal

areas. We guide them by collecting data and

information from the community. This data

is then used to ensure that their product or

service is able to best reach the consumer,”

explains Marvelous.

“Our aim is to make it easier to engage

with people in traditionally hard-to-reach

areas. So, for businesses selling products,

we help them reach new consumers in

underserved communities. And for consumers

in these communities, we help them secure

employment opportunities from these same

businesses.”

MTalks makes it easier to engage with people

in traditionally hard-to-reach areas.

Connecting the dots

Marvelous explains that, by drawing on the

knowledge and networks held by residents,

they’re able to imbue their data with necessary

context. “Locals have unique insight

into and understanding of their community;

this means that they’re able to share nuances

which outsiders might not pick up on.

We recognise this advantage – but rather

than simply exploit it, we see it as an opportunity

to reinvest into the community by

giving the people from these areas a chance

to find work, expand their knowledge, hone

their skills, and earn an income from it all.”

He says that, when approached by a client,

he and the team break down the job requirements

into various tasks. These are

then allocated to several workgroups made

up of locals, who are assigned tasks based

on their skills and the needs of the client.

“Every task has a cost attached to it.

Once a team completes a task, they get

paid. This way, we simultaneously ensure

that our clients get good service, and that

our workers are reimbursed in an ongoing

and timely manner.”


Marvelous Matlou, founder and CEO of MTalks, with Masa Ntsondo, in front of the inaugural Digital Hub based in a communal

space in Kayamandi. Masa helps to run the Kayamandi Digital Hub. Marvelous and the team are currently looking for funders to

help them expand their operations into other parts of the country. (Photos by: Lizelle Lötter)

Undoing unemployment

By hiring people from rural and informal

communities, MTalks has become a vital

means of counteracting unemployment in

areas where opportunities are limited and

interventions slim. For Marvelous, the need

to provide both is a desire born out of faith

and experience. “I’m a strong believer in

Jesus Christ, and I feel that this is what

really made me more attentive to people’s

needs. I first began exploring ways of really

helping people when I was at universty,

starting with a business that tried to extend

Wi-Fi coverage to areas with limited

connectivity. Students who lived in these

communities were still expected to complete

work that required access to the internet, but

without any of the infrastructure or support

afforded to students in more affluent areas.”

After university, Marvelous continued pursuing

his passion for uplifting communities by first

partnering with Remonne Modisakeng (from

Teambix) to develop an Uber platform for

minibus taxis, and then working alongside

Dale Simons (from MiDO Technologies),

where he helped educate people about

technology. And it’s from here that MTalks

evolved.

“At the time, we were working with the City

of Cape Town to teach people about the

use of minibus taxis and the commuting

industry. But as things progressed and as

our programmes started to expand, I realised

that there was an opportunity to combine

the training and service delivery aspects into

one company; one that could provide training

for people looking for work, and real-world

insights into specific challenges for

businesses.”

Expansion across South Africa

Since then, Marvelous has worked tirelessly

to grow the company to a national level

but says that changes in the economy and

the impact of COVID-19 have complicated

matters.

“We’re now looking at establishing MTalks

Hubs in rural and township communities

across South Africa. These are spaces

where people can learn more about technology

and use the skills they acquire to cater

to clients in the larger world. At the same

time, these spaces will become key community

distribution hubs for clients.”

So far, he and the team have launched

an inaugural Hub in a communal space in

Kayamandi but are looking for funders to

help them expand into various parts of the

country. By growing their capacity and

presence, MTalks aims to develop better

skills, engage in more sustainable projects,

and provide community talent to bigger

clients like Google, Amazon and Microsoft.

“This will be a challenging process, but at

the end of the day, we’ll be able to connect

more communities with bigger businesses

and create ample opportunities for employment

for all. This makes it all worthwhile,”

concludes Marvelous.

To learn more about Marvelous and the

work being done at MTalks, visit their

website www.mtalks.co.za.


35

’n Besigheids-suksesverhaal uit die hart van Cloetesville, Stellenbosch

- deur Elmarine Anthony

Besigheid

In Januarie 2017

het Niklaas Willemse bedank uit

sy permanente werk waar hy R8 000

per maand verdien het, om vyf lesse

teen R750 aan een leerlingbestuurder

te gee.

Dít is hoe Willemse, van Cloetesville, heeltyds

op Niklaas and Nita’s Driving School begin

fokus het tot waar dit vandag ’n suksesvolle

besigheid is.

Sedert hy in 2009 sy lisensie gekry het,

was dit sy droom om ’n bestuursinstrukteur

te word. Die volgende jaar het hy as ’n

bestuurder by ’n patologiediensmaatskappy in

Goodwood begin werk. “Ek wou ’n bestaande

koeriersbesigheid koop, maar het nie die

finansies gehad nie.”

In 2015 het dinge finansieel swaar gegaan.

Willemse het ’n nuwe voertuig gekoop omdat

hy baie oortyd gewerk het, maar toe die

oortyd opdroog, moes hy los werkies kry

om brood op die tafel te sit en petrol in sy

kar te gooi. Hy het soggens van 06:00 tot

16:00 sy permanente werk gehad en 17:00

moes hy terug wees in Stellenbosch om

tot 22:00 as petroljoggie by Caltex op die

hoek van Merrimanlaan en Birdstraat te werk.

Voorts het hy ook Sondae by Debonairs in

Die Boord gewerk. “Dit was ’n stryd, maar ek

het vir twee jaar so aangegaan.”

Intussen het hy egter beplanning vir sy

besigheid begin doen. “Ek het die naam

uitgekies, myself in die besigheid gesien en

alles neergeskryf.”

Hy vertel hoe hy een Sondagmiddag ná kerk

verby die petrolstasie in Cloetesville gery het

terwyl iemand ’n ry-les gekry het. “Ek het

gekyk en het nie gehou van hoe die instrukteur

vir hom wys hoe om sy parkering te

doen nie. Ná kerk het ons hoekal by hierdie

leerling se ouers gebraai en geëet toe ek

hom gaan wys hoe ek geleer het. Hy het

gevind my manier is baie maklik. Ek het

vir hom my kar gegee om daarmee uit te

passeer.

“Ek het gebid oor die saak en vir die Here

gesê as hy sy lisensie slaag, weet ek ek

moet hierdie besigheid aanpak. Toe hy ingaan,

vra hy of hy vir my enigiets moet gee. Ek

het gesê ‘nee, bring net vir my ’n lisensie.

Dis al’. Hy het geslaag en van toe af het die

Here bevestiging gegee dat ek die bestuurskool

moet begin.”

Willemse, wat ook al voorheen as ’n Tuk-

Tuk-bestuurder gewerk het, het toe die ryskool

begin, maar dit deeltyds gedoen. Sy vrou,

Juanita (beter bekend as Nita), was bekommerd

toe hy uit sy voltydse werk wou bedank.

“Ek moes ’n keuse maak. Daar was ’n leerling

wat by my begin het wat ’n toetsdatum

gehad het en vyf lesse wou hê. Ek kon nie

aanhou met werk én vir haar help nie.

“My vrou het daardie aand by die huis gesê

die Here het klaar met haar gepraat en gesê

ek kan maar die werk los,” vertel Willemse

wat byvoeg dat hulle nog in daardie stadium

skuld gehad het.

Hy het die volgende dag sy bedankingsbrief

ingedien. “Dis hoe die besigheid voltyds ontstaan

het.”

Volgens Willemse was dit aanvanklik moeilik

om die besigheid aan die gang te kry, omdat

die meeste van die geld wat hy vir die lesse

gevra het, vir petrol gebruik is. “Dit was ’n

uitdaging, maar mettertyd het dit beter geword.

“Ek doen altyd my bes sodat die persoon sy

lisensie moet kry. Mense vra my gereeld wat

my slaagsyfer is. Ek sê altyd jou slaagsyfer

lê gewoonlik by die leerling self. Wanneer jy

slaag, maak jy vir my 100 persent, maar ek

kan nie sê ek het ’n 100 persent slaagsyfer

nie.”

Willemse erken daar is soms moeilike tye

wanneer die meerderheid leerlinge druip. “Jy

kry daai seisoene waar nie almal slaag nie en

waar nie almal druip nie. Ons werk met beginners

– mense wat nou net hul leerlinglisensies

gekry het. Ouderdom maak nie ’n verskil

nie,” vertel Willemse wie se oudste vroulike

student 66 jaar en oudste manlike student 59

jaar oud was.

Hy sê geduld is een van die belangrikste

eienskappe waaroor ’n bestuursinstrukteur moet

beskik. “Jy moet rustig wees. Mense kan voel

wanneer jy nie geduldig met hulle is nie. As

die persoon nie na die volgende les kom nie,

moet jy weet daar is iets fout.”

Hy meen ook instrukteurs moet ’n passie hê

om met mense te werk en sielkundig ingestel

wees op jou kliënte. “Selfs wanneer dit

stresvol is, kan jy nie vir die persoon wys jy

stres nie, want hulle is reeds vol stres wanneer

hulle eers begin. Hulle weet nie wat van

hulle verwag word nie, maar jy as instrukteur

weet, so jy moet rustig en kalm wees.

Byvoorbeeld praat oor die kar voor hulle

begin, maak ’n praar grappies en dies meer.

Hulle moet kan uitsien na die volgende les.’’

Weens COVID-19 het die bestuurskool vir

ses maande geen inkomste gehad nie, maar

sy vrou het tydens die inperking voortgegaan

om as ’n versorger te werk. Sy het onlangs

as ’n instrukteur gekwalifiseer en is ook nou

ten volle by die besigheid betrokke.

“Ons is in ’n gelukkige posisie dat die

besigheid nou so gegroei het dat ons nou ook

aanlyn leerlingklasse aanbied,” vertel Willemse.

Willemse is ’n gesinsman met drie kinders en

drie kleinkinders.


37

Economy

Rebuilding the South African economy

On the face of it an economic model

based on the premise that “everyone’s

needs count” sounds unrealistic

and idealistic at best. However, this

is exactly what Liviu Minda, a Solution

Concept Architect and co-founder of

Tycune Media proposes. - by Elmarine

Anthony

According to Minda the current economic

model where growth and development is

based on capital investment is failing to

deliver. In an article entitled “Why is South

Africa’s unemployment rate so high” published

on GroundUp, Vimal Ranchhod, a professor of

economics at the University of Cape Town’s

School of Economics writes that investors are

wary of risks that might affect their return on

investments. “This includes threats to property

rights, social and political instability, and

perceived levels of corruption. If people are

not willing to invest in a country, it is almost

impossible to generate new jobs.”

Minda says generating more demand and

supply opportunities will lead to economic

growth which in turn will result in increased

employment opportunities. This is the basis

for his ‘New Economic Approach’ tycüne

Proposal. Its Business Rainmaker Media

e-collaborative marketing platform brings together

all the economic role players globally,

building a “whole-of-society” partnership,

connecting the economy within and across

industries and countries, thereby increasing

variety and choices on the shelves and of

reachable markets.

Minda writes: “The platform literally scans

each and every geographic area (from city to

city and province to province, from country to

country and village to village) and digitizes all

its business and service communities, all its

formal and informal markets and turning them

into ubiquitous information. Thereby building

an all-inclusive Glocal 'global and local'

Ecosystem of Markets and a self-sustaining

Enabling Environment of Commercial 'demand

and supply' Opportunities.

“Let us empower

people to grow

economically or at

the very least,

get a job!”

“Rebuilding the economy is not business as

usual and there is no shortcut to it. Everyone’s

needs count. Therefore, building an

Internet of Needs (a scientific and technological

view/perspective) and a Breakthrough

Marketplace Infrastructure (a socio-economic

photo: a “new day dawning”, courtesy of Oana Wright.

view/perspective) is imperative. “Bringing

everybody on board and sharing their commercial

needs, is the only way forward.”

Minda says the “whole-of-society” partnership

will also lead to social upliftment and

a better future for the large majority. “The

battle against agonising poverty and against

dreadfully increasing unemployment is one we,

all together, can win. This is an economic

and employment breakthrough movement, but

we have to re-focus, ‘walk the walk’ and go

all the way, translating market intelligence into

behavioural change.”

He says to make this concept a reality and

successful it must be driven by government.

Minda is challenging the current economic

model and its outcomes on the following

bases. “First, on an existential basis. For

any business (public or private), attracting

new customers and finding better suppliers is

vital. If you don’t do it, slowly but surely your

business will die. Second, on a trend basis,

the world we live in is moving from a “financially”

driven world to an “opportunity” driven

world. Money creates corruption. Opportunities

create growth.

“Third on a factual basis. Investments are not

working in sync. They are not sustainable;

thus growth and jobs are 100% compromised.”


According to Minda this proposal has

purposefully been designed for the South

African, both public and private, socio-economic

environments. “Nonetheless, the

solution/concept/model is portable and well

suited for rollout in further afield countries

to wherever growth and jobs are needed.

“Let us support Small Micro and Medium

Enterprises (SMMEs) where they need it

the most, their market expansion! Let us

empower people to grow economically or at

the very least, get a job!

“No one, no company, no organisation, no

government will survive without expanding

their market. A trustworthy solution or concept

to the current economic decline is not

only a prerequisite, but also a compelling

new business lifestyle.”

Minda makes a few bold statements while

outlining his concept. He says the successful

implementation of this model has the

power to secure economic and employment

breakthrough throughout the world and lay

a robust foundation to end poverty and

hunger once and for all.

Photo: sourced on YouTube courtesy of Tycune.

Before the catastrophic economic impact of

the COVID-19 pandemic I might have said

a new economic model will never be

implemented in South Africa, however,

during his address to the nation on 21

April last year President Cyril Ramaphosa

said the following: “Our country and the

world we live in will never be the same.

We are resolved not merely to return our

economy to where it was before the coronavirus,

but to forge a new economy in a

new global reality.

“Our economic strategy going forward will

require a new social compact among all

role players – business, labour, community,

and government – to restructure the

economy and achieve inclusive growth.

Building on the cooperation that is being

forged among all social partners during this

crisis, we will accelerate the structural

reforms required to reduce the cost of

doing business, to promote localisation and

industrialisation, to overhaul state owned

enterprises and to strengthen the informal

sector.

“Our new economy must be founded on

fairness, empowerment, justice, and

equality. It must use every resource, every

capability, and every innovation we have in

the service of the people of this country.

Our new economy must open new horizons

and offer new opportunities.”

While the economic impact of COVID-19

will certainly be felt for years and

possibly decades to come, government

will have to look at new ways to promote

economic growth. However, the Internet of

Needs is also based on the premise that

“putting people first should prevail over

any political spectrum agenda”. Unfortunately,

in a country where the political elite

have benefitted immensely, both pre- and

post-apartheid, this model may well not

be in “everyone’s” interests. I am also left

with many unanswered questions including

how much it would cost to implement an

‘‘Our new

economy must

be founded on

fairness, empowerment,

justice, and

equality.’’

Internet of Needs and how sustainable it

would be.

According to Minda, their solution and

business model, tycüne, is gaining ground

and garnering increasing support and interest.

“Nonetheless, how it fits in with the

local, provincial, and national strategies and

programmes, is altogether another story.

Governments, those responsible staff that

have the real interest for people at heart,

as well as the necessary wisdom and

understanding and power, need to figure it

out. Putting people first should prevail over

any political agenda.”

Minda calls on government officials to

contact him and to work with him, building

an ‘Internet of Needs’ and a ‘Breakthrough

Marketplace Infrastructure’, if they are

serious about ending unemployment and

forging economic growth.

References

1. Rebuilding the Economy – Liviu Minda

©June 11, 2020

https://liviu-minda.medium.com/rebuild

ing-the-economy-2aeb244e53a1

2. ‘New Economic Approach’ tycüne Pro

posal – Liviu Minda ©April 21,2020

https://youtu.be/enXZsBejl6c

3. https://www.groundup.org.za/article/

why-south-africas-unemployment-rate-sohigh/

4. https://www.gov.za/speeches/presi

dent-cyril-ramaphosa-outlines-expand

ed-covid-19-coronavirus-economic-andsocial-relief


39

Bosch Haarsalon vier 4de bestaansjaar!

- deur Elmarine Anthony Besigheid

Een van die belangrikste aspekte vir die

besigheid se voortbestaan is om nuwe

klënte te kry. “Ons kry byna elke dag ’n

nuwe kliënt. Jy kan nie net staatmaak op

jou gereelde kliënte nie. Word of mouth is

baie belangrik en ons gebruik hoofsaaklik

Facebook vir bemarking.

Hulle het ᾽n tipe besigheid

begin waarvan daar reeds

talle in Stellenbosch is.

“Dis ᾽n baie kompeterende

bedryf. Hier is te veel haarsalonne in

die dorp,’’ erken Mellisa Charles, een

van die eienaars van Bosch-haarsalon

in Beyerstraat (langs Eikestad

winkelsentrum).

Met harde werk en deursettingsvermoë het

Charles van Idasvallei en mede-eienaar,

Denielle Okkers van Jamestown, egter ’n

sukses van hul salon gemaak. Hulle het op

18 Mei hul vierde bestaansjaar gevier.

Charles en Okkers het onderskeidelik

vir 23 en 25 jaar in dieselfde plaaslike

haarsalon gewerk voordat hulle besluit het

om die geleentheid om hul eie salon oop

te maak, met albei hande aan te gryp.

“Dít is ’n baie goeie spot omdat hier altyd

baie mense verbyloop en dis hoekom ons

gevoel het liewer hier of nêrens. Dis lekker

sentraal en toeganklik,’’ vertel Okkers.

Die besigheid het vinnig suskes behaal

omdat die meerderheid van Okkers se

kliënte haar gevolg het na die nuwe salon.

Sy het baie goeie verhoudings met haar

kliënte tydens die 25 jaar by haar vorige

werkplek opgebou. Dit het so goed gegaan

dat hulle slegs twee maande ná die

salon se opening in staat was om nog ’n

haarstilis aan te stel en slegs ’n paar

maande later nóg ’n aanstelling kon maak.

Vandag is daar vier haarkapsters – almal

van Stellenbosch of omliggende gebiede

insluitend een van Klapmuts.

“Ons het hard gewerk en dis hoe ons so

vinnig gegroei het,” vertel Okkkers.

Hulle sê indien dit nie vir die nasionale

inperking weens die Covid-19-pandemie

was nie, sou hulle vandag verder in die

besigheid gewees het. Persoonlikesorgdienste

soos salonne was vir byna drie maande

verlede jaar verbied om dienste te lewer.

Net voor die inperking het hulle besluit om

die salon uit hul eie sakke op te knap

onder meer deur die wasbakke en toonbanke

te vervang, vloere oor te doen en

groot spieëls te laat installeer. “Net toe ons

voort wou gaan, toe kom die lockdown.

Ons was vir maande sonder inkomste.

Gelukkig kon ons werkers UIF kry. Ons het

dit oorleef,” sê Okkers.

Charles vertel voorts: “Ons moes steeds

ons volle huur betaal, maar ons verhuurder

was gaaf genoeg om April se huur af te

skryf omdat ons ’n maand vooruit betaal.

Toe ons weer oopgemaak het, moes ons

reëlings tref om die ander maande se huur

af te betaal. Ons het hard gewerk sodat

ons al daardie maande kon inhaal.’’ Hulle

sê vandag is die besigheid stabiel, maar

hulle is nog nie waar hulle wil wees nie.

“Ons is amper waar ons voor lockdown

was. Indien ons vir daardie maande gewerk

het, was die geld om ons huur in te haal,

geld wat ons sou gehad het. Ons is egter

amper daar,’’ sê Charles.

Okkers en Charles is op hul gelukkigste

wanneer hul kliënte tevrede is. “Dis

een van die belangrikste aspekte van ons

besigheid en dit maak ons bly wanneer ons

kliënte gelukkig is. Dis baie belangrik om

na jou kliënte te luister. Jy moet weet hoe

om die situasie te hanteer wanneer hulle

ontevrede is. Ons sê altyd vir ons kliënte:

‘As jy ontevrede is, vertel ons sodat ons

die geleentheid het om dit reg te stel. Ons

vra altyd vir hulle of hulle gelukkig is en

kan sien wanneer dit nie die geval is nie.’’

Charles erken dis “baie moeilik’’ om ’n

vrou te wees en jou eie besigheid te het.

“Dis nie maklik nie, want jy het kinders en

’n huishouding om ook te bestuur. Dit vat

baie van jou energie,” vertel die ma van

drie, waarvan twee ’n driejarige tweeling is.

Benewens dít was dit ook ‘n uitdaging

om dinge soos belasting, die besigheid se

registrasie en UIF vir hul werkers uit te

sorteer. “Daar het elke keer iets bygekom,

maar ons het ’n werkswinkel vir klein besigheidseienaars

deur die Kaapse Wynland

Distriksmunisipaliteit bygewoon. Ons woon

gereeld werkswinkels by.’’

Hulle glo dit is belangrik om terug te gee

aan die gemeenskap. Daarom het hulle

sedert hul opening leerders van Dorothea

Spesiale Skool en Laerskool Weber Gedenk

die geleentheid gegun om hulle vir ’n jaar

lank te skadu. Hulle het nie tans leerders

nie, weens Covid-19-regulasies. “Ons het

elke jaar iemand anders gevat ek hulle

alles geleer oor wat ’n mens in ’n salon

doen. Ons mis dit baie.’’

Die dames het nou weer hul opknappingswerk

hervat. Hulle sê hulle is dankbaar

vir al die ondersteuning wat hulle oor die

afgelope vier jaar ontvang het. “Dankie aan

ons kliënte wat ons so mooi ondersteun.

Sonder hulle sou ons dit nie kon maak nie.

Dankie ook aan ons families, want jy moet

’n goeie ondersteuningstelsel van jou familie

het om ’n sukses van jou besigheid te kan

maak.’’


41

Wine

INDUSTRY

FROM

INVESTMENT

BANKER

TO

TO wine

connoisseur

Daniel

R. Mueller

was not planning on purchasing a wine estate

initially. In fact, his intention was quite the

opposite, considering the large number of wine

farms in South Africa. As an esteemed investment

banker with over 25 years’ experience

in the industry, having worked in Zurich, New

York, and London, Daniel is not one to take

risks. Yet when the opportunity arose to purchase

De Toren Private Cellar, an award-winning,

boutique winery in Stellebosch,

South Africa, he grabbed the chance, recognising

a good thing when he saw it.

“Actually, I didn’t decide to invest in the

wine industry! How it all happened, is that

my Swiss friend Cedric Nicolas Schweri was

informed of an estate for sale in South Africa.

At that time, I was in the country, and when

I picked Cedric up at the airport, he jumped

into the car and said: ‘So, do you want to

buy a wine farm together?’

“I jokingly replied that it was a way to turn

a big fortune into a small fortune! But when

Cedric mentioned that he was looking at De

Toren, I said: ‘OK, fair enough, that is

something else. That’s small. That’s boutique

and profitable. And it’s also a brand with an

exceptional reputation worldwide.’ I did an

evaluation for myself, because I’m in corporate

finance, and after examining the figures, I

could see it looked amazing!”

Which is how, after all, Daniel came to be

appointed as CEO of the Swiss company De

Toren Holding AG. He is one of four major

shareholders, alongside Cedric, who is the

main shareholder; Cape Estate AG (a Swiss

company with various interests in South Af-

rica); and De Toren’s Managing Partner and

COO, Albie Koch. Daniel facilitated the deal

to purchase De Toren, which was signed in

Bern, Switzerland, in March 2018, after a

year of negotiations with the former owner.

Although Daniel is of Swiss descent, he has

been travelling back and forth to South Africa

for work and pleasure, for more than 20

years. What he appreciates most about the

South African wine industry is the diversity.

“I used to spend quite a bit of time in

Sonoma County and Napa Valley in California,

USA and I really have to say the diversity

of South Africa’s winelands speaks to me –

you’ve got the Stellenbosch beat, the Swartland

beat, the Robertson Valley beat, and so

on. It is so diverse and so beautiful.”

He continues: “South Africa has its own heritage

when it comes to buildings with the typical

Cape Dutch Manor Houses. In California,


you don’t really have that heritage. Of course,

in France you have Chateaux. In South Africa

however, the wineries cater for all people. In

France the experience was entirely different,

which can be expected, as the wine landscape

differs from that of South Africa. The

people of South Africa also have a certain

warmth to them that remains unmatched.”

In August 2018, Daniel decided on a parttime

relocation to South Africa, to enable his

full-time, hands-on involvement in the running

of the Stellenbosch estate. He explains: “De

Toren is an award-winning brand with a stellar

Bordeaux-style portfolio that has captivated

palates around the globe. Upholding these

high standards is a task I take to heart. As

a team, we are committed to continuing the

legacy of De Toren, expanding the vision and

taking the story even further.”

De Toren specialises in luxurious, worldclass

Bordeaux-style wines. It was one of the first

ever South African wineries to produce Bordeaux-style

wines and the very first to ever

make use of a gravity-fed cellar. The estate

is renowned for meticulous attention to detail

when it comes to nurturing its vineyards to

grow the perfect berries, and for making wine

through the softest and gentlest of processes.

The result of this labour of love is a range

of spectacular wines, which have, over the

years, been awarded the honorary titles of

South Africa’s Best Bordeaux Blend, South

Afria’s Most Luxurious Wine, and The Highest

Ever Rated SA Wines by the reputable USA

publisher, Wine Enthusiast Magazine, to name

but a few.

Daniel’s involvement was motivated not only

by the good investment opportunity and De

Toren’s reputation for excellence, but also his

own unmitigated love of fine wine. He brings

an intimate understanding of why the brand

would appeal to the Swiss, and other international

markets.

When asked which his favourite De Toren

wine is, and why, he says: “Oh that’s an

easy one! Well, everybody would probably expect

me to say the limited-edition Book XVII,

but it’s not! The answer is easy for me,

due to my love for Merlot. Because I’m from

Switzerland, I spend quite a bit of time up in

the mountains in my cabin and Merlot is a

warm varietal. It’s a grape for snowy, cold

winter days in front of a fire. Although I can

honestly say that I absolutely love every single

wine from De Toren’s range, the De Toren Z

was my first love so to speak!”

image: sourced on facebook

In recent years, De Toren has been ranked

as one of the Top 10 Red Wine Producers

in South Africa by the South African Wine

Index and was once again nominated as New

World Winery of the Year by the reputable

USA publisher, Wine Enthusiast Magazine.

These international accolades confirm De Toren

as not only South Africa’s most highly

rated Bordeaux-style wines, but indeed

amongst the world’s finest red wines.

Daniel’s involvement with De Toren is testament

to that glorious alchemy that occurs

when a sound financial investment combines

with a personal passion and the ongoing

pursuit of global excellence.


43

• 20 g parsley

• 20 g coriander leaves

• 3 garlic cloves

• 5 ml (1 teaspoon) ground coriander

• 5 ml (1 teaspoon) ground cumin

• 1 ml (¼ teaspoon) ground nutmeg

• 1 ml (¼ teaspoon) ground cinnamon

• 5 ml (1 teaspoon) salt

• 2,5 ml (½ teaspoon) baking soda

• vegetable oil, for frying

Food

&

RECIPES

Place the chickpeas and beans in a bowl and cover with water. Leave

to soak overnight (8 to 12 hours). Drain, then add to a food

processor with the onion, lemon juice, parsley, coriander leaves, garlic,

coriander, cumin, nutmeg, cinnamon, salt and baking soda. Process until

you have a relatively smooth paste, scraping the sides. There should still

be some texture — you don’t want a complete mush. Refrigerate for 15

to 30 minutes, then roll into balls with a diameter of about 4 cm. Heat

the oil over moderate heat, then fry the falafels in batches until golden

brown. Remove with a slotted spoon and drain on kitchen paper. Serve

at once with the salad bowls and yoghurt dressing (see below).

For the herbed yoghurt dressing:

• ¾ cup Greek yoghurt

• 15-30 ml of lemon juice

• a handful of fresh parsley

• a handful fresh chives

• 5 ml Dijon mustard

• salt and pepper

In a blender, add the yoghurt, lemon juice, herbs and mustard. Season

with salt and pepper, then blend until smooth. Refrigerate until ready to

use then serve with the falafel bowl.

A vegetarian feast packed with flavour and texture is the

perfect dish for lunch. Make the falafel mix ahead, roll into balls

and refrigerate until you’re ready to drop them into the hot oil.

The herby yoghurt dressing provides a cool, creamy coat that ties

everything together in a bright yet comforting way. Enjoy with the

sleek Spier Seaward Shiraz.

Note: The chickpeas and beans need overnight soaking, so start

prepping a day ahead. If you prefer to not use a mixture of

chickpeas and beans, use 2 cups chickpeas only.

Ingredients: (Serves 4 to 6)

For the falafels:

• 1 cup dried chickpeas

• 1 cup dried beans (split broad beans, butter beans or

heerenbone)

• water, for soaking

• ½ onion, roughly chopped

• 30 ml (2 tablespoons) lemon juice

For the salad bowls:

• a bunch fresh salad leaves

• shredded carrot and/or beans

• some roasted vegetables of your choice (like cauliflower or

aubergine), optional

• pickled onions

• freshly fried falafels (see above)

• yoghurt dressing (see above)

• sesame seeds for sprinkling

Arrange the leaves, vegetables, pickled onions and falafels in bowls,

then top generously with the yoghurt dressing and a sprinkle of sesame

seeds.

Serve with a glass of Spier Seaward Shiraz.

Spier Seaward Shiraz

This tall, dark and handsome Shiraz cuts a delicious dash when

accompanying grilled meats or a charcuterie platter. Made with grapes

handpicked in the Cape’s Coastal region, it offers an enticingly intense

mix of mulberry, violets and pepper flavours; 14 months of maturing in

wood gives it suavely smooth tannins.

https://www.spier.co.za/wine


45

Kyle Adams, Sonja Adonis, and Johan

Daniels from SJ Community Hearts

(SJCH), stay true to their NGO’s mission

of being true role models, through

visibility, positive engagement, and ensuring

that they bring life to their vision

in everything that they do. Also part of

their team is Ghillian Opperman (Photographer)

and Arid Meyer (Make-up

Artist) - by Alexander Brand

SJCH celebrated their first anniversary

during the month of May this year.

But, when the national lockdown hit in

2020, they saw a need for support in

local households, seeing as most were

negatively affected by the new COVID-19

restrictions. “We started in Stellenbosch

and expanded to our local farms and

other organisations,” says Adams.

SJCH does community work with elders

and children (especially children with

disabilities). They assist those in need

of food and clothing. Every month, they

choose an area in need and reach out by

supplying clothing items and food parcels

for two households. Other examples of

what they do include: outreaches, food

baskets, youth disaster management, feeding

schemes, youth development, volunteer

opportunities, clothing collection and

drop-offs.

Daniels gained a platform to evoke

change when he won the title of Mr

South Africa Heart 2019 and more recently

Mr Magnificent Man Icon Southern

Africa 2019/20. He says these titles

have allowed him to learn a lot of new,

useful skills, as well as find a new-found

love for his community and country as a

whole. “I want to continue keeping myself

firmly grounded to the needs of my

community and my country. I am grateful

to form part of this amazing brand as my

main focus is the youth of South Africa

and globally,” says Daniels. He is also a

proud brand ambassador for The Little

Fighters Cancer Trust (LFCT) providing

practical and emotional support to children

with cancer and their families throughout

South Africa.

A similar path was taken by Adonis when

she was crowned Mrs Stellenbosch in

2017 and Ms Magnificent Woman Icon

South Africa Elite in 2019. This allowed

her to go even bigger with her community

work in her community and outside of

Stellenbosch. She is also the founder of

Mr and Ms Crèche Stellenbosch, a crèche

pageant where she involves all crèches of

Stellenbosch to take part. She says: “It

allows the children to be confident from

a young age so that they will be able to

stand up for themselves and also take

care of themselves.”

Soon, SJCH is hoping to have their own

building/office which will allow them to

host various activities in need of office

space, as well as have ample open space

for the children. Adonis has taken on the

role of inspiring young women on a Monday

and Wednesday afternoon, where she

provides them with modelling classes and

inspires them with lessons that her mother

taught her while she was growing up.

"We also plan on expanding nationwide

and internationally, as well as involve

other organisations in our projects, so that

we can help a greater number of people

in need,” says Adams.

As Chanté Van der Heever is their only

volunteer at the moment, they are always

looking for more people to become

involved. People can either assist with

donations for their various projects or they

can email SJCH at: sjcommunityhearts@

gmail.com if they wish to become a regular

sponsor. If you think you will be able

to assist them with any of the services

that they offer, you are encouraged to get

in touch with SJCH.


Corné Uys afrigter van formaat!

- deur Eunice Visagie

y wil jong rugbyspelers nie net leer

van duikslae, systappe en aangeë

op die rugbyveld nie, maar hulle

ook bemagtig om die duikslae van die

lewe te systap, vertel Corné Uys aan

Eunice Visagie.

Om ’n afrigter te wees is nie ’n beroep

nie, maar wel ’n roeping, glo dié voormalige

beroepsrugbyspeler. Uys is deesdae hoofafrigter

by die SAS Rugby Internasionale

Instituut (SASRII) en verdedigingsafrigter van

die Maties-rugbyspan. Uys het self vir die

Maroenmasjien van 2003 tot 2005 uitgedraf

terwyl hy onderwys geswot het.

“Vir my gaan dit daaroor om elke speler in

elke span wat ek afrig te help om hul volle

potensiaal te bereik. En in die proses wil ek

hul lewe positief beïnvloed,” vertel Uys waar

hy in sy kantoor by die Stellenbosch

Akademie vir Sport (SAS) sit. SAS is reg

langs die Eersterivier geleë, net oorkant Paul

Roos Gimnasium se Markötter-sportkompleks.

Dit is hier in Stellenbosch waar Uys die

meeste van sy dae deurbring. Soggens en

vroegmiddag is sy fokus by SAS in Krigestraat

en die Markötter-velde op die spelers van die

SAS Rugby Internasionale Instituut. Daarna kry

jy hom by die Danie Craven-stadion waar hy

video-ontledings en verdegingstrategieë met

die Maties te deel.

“Uys is ook ’n

groot ondersteuner

van Amerikaanse

voetbal”

Uys (39) is nie net ’n voormalige Matierugbyspeler

nie, hy het ook Superrugby vir

die Stormers en Cheetahs gespeel, tyd in die

Engelse Premierliga deurgebring en die laaste

hoofstuk van sy loopbaan as speler is in

Provence, Frankryk, geskryf, waar hy in 2015

halt geroep het as professionele speler.

“Die beste manier om die begin van my

loopbaan as afrigter te beskryf, is dat ek op

die regte plek op die regte tyd was,” vertel

Uys laggend.

“In 2016 het SAS met sy SAS Rugby-program

begin. My oorsese ervaring en die feit

dat ek Frans kan praat het in my guns getel

met die oog op Franse skole wat na Stellenbosch

kom vir oefenkampe.”

Uys is sedert 2017 as afrigter by SASRII

“Om ’n afrigter

te wees is nie ’n beroep

nie, maar wel ’n

roeping”

betrokke en het in 2019 by Chris Rossouw

as hoofafrigter oorgeneem. Einde 2019 is hy

deur Maties se breier Drikus Hancke gevra

om as verdedingsafrigter nader te staan.

Ofskoon dit vir Uys belangrik is om ander

te mentor, besef hy ook die belangrikheid

daarvan om self mentors te hê wat hom as

afrigter beïnvloed en hier verwys hier spesifiek

na Jacques Hanekom en Chris Rossouw.

Hanekom is tans hoof van SAS Rugby, wat

SASRII, SAS Rugby se sewesprogram en die

jaarlikse afrigtingseminaar insluit. Voordat hy

as hoof van SAS Rugby aangestel is, was

Hanekom vir 11 jaar die hoof van die

Westelike Provinsie Rugby Instituut, wat

verantwoordelik was vir die WP o.19-groep.

Hy was ook jare lank ’n onderwyser en

afrigter by Paul Roos Gimnasium.

“Jacques het my geleer hoe belangrik dit is

om verhoudings met spelers te bou en op dié

manier die beste uit elke speler te kry. Ek

leer nog elke dag iets by hom,” vertel Uys

oor ’n beker koffie. Dis immers nie vreemd om

hom voor die SAS koffie-masjien te sien waar

hy gou vir hom ’n Americano saamslaan nie.

“Vir Jacques is integriteit belangrik. En dit is

’n fokuspunt tydens my daaglikse interaksie

met spelers. As dit by tegniese kennis kom,

is Chris Rossouw my mentor. Hy is ’n ware

student van die spel.”

Uys is ook ’n groot ondersteuner van

Amerikaanse voetbal. En hier is daar min

afrigters wat kan kers vashou by die briljantheid

van Bill Belichick, wat die afrigter van

die New England Patriots is. Dié span van

Boston het al ses keer die Super Bowl met

Belichick as breier gewen. Belichick is sedert

1975 ’n afrigter in die NFL.

“Ek het gelees dat Belichick soms op die

halflyn gaan staan voor en tydens ’n

veldsessie. Hier staan hy vir hoe lank hy ook

al wil en kyk net. Hy gebruik die tyd om

waarnemings te maak. Hy sal ook voor ’n

wedstryd na die teenstanders kyk terwyl hulle

regmaak vir die wedstryd. Hy sal aandag gee

aan die fynste moontlike detail, soos hoe die

opposisie se spelers tydens die opwarming

optree. Dink net wat hy alles raaksien. Die

belangrikheid wat hy aan detail te gee, is die

een ding wat ek beslis wil toepas.”

Die oordrag van kennis – uit ervaring as

speler opgedoen en as student van die spel

versamel – mag dalk die enigste aangeë wees

wat Uys nou uitvoer en hy is vasbeslote dat

sy aangeë soos dié van Sonny Bill Williams

en Tom Brady vir baie lank onthou sal word.


47

Troue

Fanie van der Merwe

Trou!

anie van der Merwe het

tydens die pandemie die paadjie

na die kansel gestap met sy sielsvriendin,

Jenny. Willow-Ruby van

der Berg gesels met die paartjie oor

Fanie se hoogtepunte as Paralimpiese

atleet, die organisasie sonder winsbejag

genaamd Inspired2Become en, natuurlik,

hul bruilof en waarna hulle uitsien.

Fanie het grootgeword in Virginia in die

Vrystaat. Jare later het hy egter die harte

gesteel van die Stellenbosch-gemeenskap. Dié

beroemde atleet het in 2009 sy graad in BA

Sportwetenskap aan die Universiteit Stellenbosch

verwerf. ’n Jaar later het hy en sy

broer, Chris van der Merwe, Inspired2Become

(I2B) begin. I2B is ’n organisasie wat fokus

op jeugontwikkeling in sport.

Hy verduidelik egter dat dit nie aanvanklik

maklik was om sy voete te vind met sy nuwe

loopbaan nie. “Ek was nog altyd baie lief

vir sport en ek wou veral saam met Chris

deelneem, maar ek kon net nooit met hom

kompeteer nie. Ek onthou eenkeer toe ek in

preprimêr was, het ons gaan hardloop by die

groot skool. Ek het dit so ernstig opgevat –

ek het op my merke gegaan en ek was reg

vir die ding. Ek het uitgeskiet en was sowaar

voor, maar toe val ek voor die lyn. Dit was

basies die bloudruk van wat dwarsdeur my

skoolloopbaan met my sou gebeur. Ek het

altyd hierdie groot verwagtinge gehad, wat dan

gepaard gaan met groot teleurstelling. So, het

ek altyd gehoop dat ek eendag ’n kans sal

kry om myself te bewys.”

Hy verduidelik voorts hoe swaar sy vormingsjare

soms vir hom was. Hy het by tye baie

gewroeg oor sy gestremdheid en moes hard

baklei om homself op die regte plek te kry

waar die Here vir hom ’n geleentheid kon

gee. Hy het uiteindelik in gr. 11 die skoolatletiekspan

gehaal, wat tekenend is van

hierdie man se vasberadenheid.

“Ek het altyd gevoel dat my gestremdheid

iets is wat my terughou, maar die Here het

dit heeltemal omgedraai – dit wat ek gesien

het as ’n vloek, het hy juis verander in

’n seëning. So, wanneer ek terugkyk, is ek

dankbaar en verstom hoe alles uitgedraai het.

Waar ek altyd net sport wou doen saam met

my broer, doen ons nou ministerie saam en

het ons ’n organisasie wat weer kan teruggee

aan jonger atlete en waar ons iets vir

die koninkryk kan doen. Dis veel groter as

dít wat ek op skool oor kon droom. Dieselfde

kan gesê word van my ervaring as atleet –

ek wou net die skoolspan haal en uiteindelik

kon ek ’n loopbaan in atletiek hê,” verduidelik

Fanie.

By die 2008 Paralimpiese Spele in Beijing

‘‘Ek het uitgeskiet

en was sowaar voor,

maar toe val ek

voor die lyn’’


het Fanie goue medaljes verower vir die

100m en 200m in die T37 Klas. In 2012

het hy sy titel as wêreldkampioen verdedig

by die 2012-spele in Londen en in 2016

het hy sy loopbaan afgesluit by die Paralimpiese

Spele in Rio de Janeiro, waar hy ’n

bronsmedalje verower het.

“Die drie Paralimpiese Spele was die drie

hoogtepunte van my loopbaan, elkeen met

sy eie verhaal. By die 2008-spele was ek

nog ’n jong atleet sonder noodwendig groot

verwagtinge, jy dink maar net 'whatever

happens' jy gaan net jou beste gee. Ek het

met daardie spele gedink dat ek sal tevrede

wees met ’n silwermedalje. Ek onthou net

hoe my afrigter vir my die liedjie “God Will

Lift Up Your Head” gestuur het en ná die

uitdunne daardie aand het ek die liedjie oor

en oor geluister.

Ek het op daardie stadium geweet dat Ma

Yuxi die plaaslike gunsteling was, aangesien

hy net voor die Spele die 100m rekord met

’n sekonde getrash het, maar ek het besluit

dat ek die volgende dag voluit gaan hardloop

en gaan om te wen, wat ook al die uitslag.

“Dit was ’n mal ervaring, want toe ek die

volgende dag daar aankom, was Yuxi nie

daar nie. Die hoof klassifiseerder het verklaar

dat Yuxi in die verkeerde klas hardloop. Dis

iets wat regtig nooit in ’n finaal gebeur nie,

want jy kom Paralimpiese Spele toe volgens

’n permanente kategorie. So, al hoe ek daai

situasie kan beskryf is deur te sê dat dit ’n

'miracle' was, en ek kon inderdaad my kop

lig met ‘n goue medalje. Dit is egter iets

wat ek vir niemand sal toewens om so voor

’n finaal "uitgeklas" te word nie, ek kan net

dink hoe ’n groot teleurstelling dit vir hom

moes gewees het,” sê hy.

“Wat vir my uitgestaan het aan die einde

van my loopbaan was die “familie” van atlete

wat tydens die spele ontstaan het. Hoewel

jy hulle nie noodwendig elke dag sien nie,

veral die ouens wat nou al afgetree het, is

dit vir my so ongelooflik dat van hulle steeds

saam met my is op my 'journey'. Met ons

troue was al my atlete en daai kernspan

byvoorbeeld ook daar gewees. So, ’n mens

voel net so geseënd. Boonop dit is ek so

dankbaar dat my ouers, albei my broers en

hul vroue ook saam met my by die laaste

paralimpiese spele kon wees. Hulle wou

elke jaar gaan, maar daar het net altyd iets

voorgeval en ná die Spele in Londen het

hulle almal vir vier jaar gespaar om saam

met my in Rio te kan wees. Ons het ’n

familieliedjie gehad waarna ons nog steeds

luister en wanneer ek dit hoor, dan dink ek

terug aan 2016.”

Fanie rig atlete al sedert 2010 af en ná

sy uitrede as kompeterende atleet bestee hy

nou al sy tyd aan afrigting. Hy verduidelik

hoe hy ander wil help om hul drome deur

sport waar te maak: “Ons Hemelse Vader

het sport gebruik om homself aan my te

wys. Dis hoekom sport iets is wat ek gebruik

met jong mense, nie net om geleenthede te

gee nie, maar dis rêrig ’n manier om mense

aan te raak en te inspireer. Sport maak ’n

mens vry en wanneer ek hardloop, voel ek

asof ek in ’n ander dimensie lewe. Soos

sekere mense deur kuns ’n storie kan vertel,

kan mens ook ’n storie vertel deur


49

die wyse waarop jy hardloop, hoe jy kompeteer

en hoe jy mense behandel.”

Dit is om dié rede dat I2B, wat fokus op

jeugontwikkeling deur afrigting en mentorskap,

deur die twee broers in 2010 begin is.

Fanie vertel dat daar baie uitdagings tydens

die COVID-19-inperkings was, maar hulle is

weer op dreef en sien uit na die projekte wat

voorlê.

“Ons beoog om ons twee bene, Action Sport

en Atletiek vir mense met gestremdhede, te

verbreed en geleentheid vir ’n afrigter - Erik

de Villiers, wat vir jare lank al ’n getroue vrywiliger

by ons is – te gee om ’n rugby- en

krieketprogram deur I2B by behoeftige skole

bekend te stel. Ons is ook besig met die uitbreiding

van die I2B Skate Park en wil dit so

inrig om ook daar ’n vaardigheidsontwikkelings

program aan te bied. Hierdie nuwe programme

kort egter heelwat finansiering om dit lewensvatbaar

te maak. Deur individuele sessies by

my te bespreek ondersteun ’n mens ook

indirek vir Inspired2become.”

Buiten die opwinding van hierdie projekte vind

Fanie ook bevrediging in elke ander aspek

van sy lewe saam met Jenny, sy lewensmaat.

Hulle het mekaar in 2009 ontmoet, maar dit

was eers later dat die vlam van liefde al hoe

helderder begin brand het. “Ek onthou dit

was net voor die atletiek-wêreldkampioenskap

waartydens Usain Bolt sou deelneem. Ek

en ’n vriend moes dringend iemand kry met

DSTV, want as koshuisbrakke het ons nie

daai luukshede gehad nie, en toe soek ons

iemand met ’n TV wat DSTV het.” Jenny

vertel verder: “Op daardie stadium het ek in

Stellenbosch by my ouers gebly. My vriendin

het by my oorgeslaap en sy was goeie pêlle

met sy vriend. So, dis hoe hulle by my huis

opgedaag het.”

“So, vriende van vriende,” sê Fanie. Jenny

glimlag. “Ja, vriende van vriende. So, toe

klop hulle daar aan en toe kyk ons maar

‘‘Die drie

Paralimpiese

Speles was die drie

hoogtepunte van

my loopbaan’’

die race en daai aand het Usain Bolt die

rekord gebreek wat nou nog staan. Vir hom

as atleet is dit dus baie spesiaal dat dit die

manier is hoe ons ontmoet het, maar daar

was toe nog geen vuurwerke tussen ons nie.

Ons het mekaar van tyd tot tyd raakgeloop

oor die jare heen en toe twee jaar terug het

gemeenskaplike vriende ons oorgenooi vir

’n pizza-aand en die res is, soos hulle sê,

geskiedenis.”

Soos baie weet, het Fanie en Jenny nie ’n

tradisionele troue gehad nie. Ook die aanloop

daartoe was vreemd, aangesien hulle apart

gebly het tydens Vlak 5-inperkings verlede

jaar. Jenny het by haar ouers gebly omdat

sy nog heeltyds moes werk, terwyl Fanie

vrywilligheidsdienste by Stellenbosch Unite

wou doen. “Dit sou moeilik vir my gewees

het om ook te help, hoewel ek graag wou,

maar dit was die besigste tyd in die jaar

by die werk. Daardie vyf weke het soos ’n

ewigheid gevoel,” sê Jenny maar verduidelik

dat hierdie tyd van skeiding nie tussen hulle

kon kom nie.

“Ons het “ge-Zoom” vir ten minste ’n uur

elke dag. So, aan die een kant het dit

eintlik ons verhouding baie verdiep. Ons het

ook ’n virtuele date gehad waar ons albei

netjies aangetrek het. Hy het vir my kos

bestel wat hulle by my kom aflewer het,

tesame met ’n geskenkie. So, toe sit ek

daar by my ouers se huis met mooi liggies

wat ek opgesit het en ek het mooi aangetrek

en aan sy kant het hy kos gemaak. Dit was

net te spesiaal.”

Fanie voeg by: “Ek dink ook dit was ’n

maak-of-breek-tyd waar jy weet dat dié tyd

gaan getuig van wat werklik aangaan in die

verhouding. Ek het nie die geskenk vooraf

gesien nie en met die aflewering moes hulle

sê wat hulle daar het, en toe is dit ’n goue

hartjie. So, vir Jenny is ’n goue hart amper

haar simbool van purity.”


Hy kyk na Jenny en sy vertel verder: “As

ek vir hom ’n hartjie oor WhatsApp gestuur

het, was dit altyd ‘n goue hartjie. Dis eintlik

geel, maar ek sien dit as ’n goue hartjie.

Op ‘n stadium het hy gevra, maar hoekom

stuur ek heeltyd ’n geel hartjie vir hom. Ek

sê toe net dis ’n hart van goud, want ek sê

weer, hy het ’n hart van goud.” “So dit het

perfek uitgewerk met die geskenk. In daai

tyd het ek ook baie antwoorde gekry oor wat

ons pad is. Daar was net ’n paar geskrifte

wat vir my uitgestaan het, maar ek het spesifiek

gevoel dat ons die keuse gemaak het

om te glo dat die Here vir ons ‘n toekoms

en verwagtinge het. Baie van ons vriende sê

ook hoe hulle onthou dat daai ook regtig ‘n

keerpunt in hul lewe was as gevolg van al

die onsekerhede en vrese met lockdown.”

“Ek is in besigheid en hy’s in sport, en

hoewel ek ook baie van sport hou, in

lockdown 5 het ek weer gevoel ons keuses

neem ons in verskillende rigtings – ek moet

werk en hy wil uithelp en volunteer en dit

het vir my gevoel ons paadjies gaan die

heeltyd apart wees. Gaan hierdie tyd ons

meer wegdryf van mekaar of nader aan

mekaar bring?

“So, dis net lekker om te sien hoe als

vorentoe sal gaan, en nou is ons hier en

leef saam en dit werk net en dis net só

lekker. En ook, hoewel ons in verskillende

rigtings is, is ek steeds baie passievol oor

wat Fanie doen – dit excite my om te sien

wat hy doen, nie dat ek dit altyd saam met

hom doen nie. Dis lekker om mekaar te

ondersteun in wat ons doen en mekaar aan

te moedig,” vertel Jenny.

Die paartjie het in Oktober verlede jaar die

knoop deurgehaak. Met die COVID-19-

regulasies kon al hul familie en vriende dit

nie bywoon nie. Hulle besluit toe om ’n

Zoom-oproep te hê sodat almal steeds die

oomblik met hulle kan deel. Volgens Jenny

het dit eintlik goed uitgedraai om ’n Zoomtroue

te hou, want so kon mense inskakel

wat nie die troue sou kon bywoon nie.

Uit al die hoogtepunte wat hy in sy loopbaan

bereik het, lyk die atleet die meeste in sy

‘‘As jy wil hê

die huwelik moet

floreer, moet jy

kwaliteit tyd

maak vir mekaar”

skik met sy huwelik. Toe ek hom vra wat sy

gunsteling-eienskappe van Jenny is, het hy

net geglimlag en dadelik geantwoord: “Een

van my gunsteling-eienskappe van Jenny is

dat sy sag, maar terselfde tyd ook sterk is.

Ek dink maar aan Spreuke 31:25. Sy kan

regtig ‘op die regte tyd ’n sagte antwoord

gee’ in tye wat ‘n mens chaos sal ervaar en

sy bring net ’n soort rustigheid.”

Hulle vertel van die grootste les wat hulle tot

dusver geleer het en wat hulle koester. “Ons

het teruggekom ná die wittebrood en die tuin

was iets besonders, met al die plante wat

mooi blom, want iemand het spesiaal daarna

gekyk. Ons was verbaas en gelukkig om by

só ’n mooi tuin aan te kom. Twee weke

later was die plante egter verlep en daar

was onkruid orals. Ons het besef die huwelik

is soos tuinmaak, jy moet doelbewus daaraan

werk, water gee en dit koester. Anders as jy

jou weer kom kry, is die plante wat so mooi

geblom het, verlep en vol onkruid. So ook

met die huwelik. As jy wil hê die huwelik

moet floreer, moet jy kwaliteit tyd maak vir

mekaar.”

Trou foto’s: Josh Reinecke en sport foto google.

https://www.inspired2become.org/


51

BUSINESS

BUSINESS

LISTINGS

LISTINGS

R250.00 for

R250.00 for

6 MONTHS

6 MONTHS

or R50.00

or R50.00 per MONTH

per MONTH

Business Listings

B US INE S S LIS T IN G S

Accommodation

Lumleys Place 082 082 850 850 9007 9007

benita@lumleysplace.com

Valley

Valley

of

of Peace G-House

G-House 084

084

696

696

5477

5477

lisaacs38@gmail.com

lisaacs38@gmail.com

AFO Student Cottages 082 806 0446

AFO FB@AFO Student Cottages Cottages 082 806 0446

FB@AFO Baruch Guest Cottages Houses 021 882 8800

Baruch www.baruchbb.co.za

Guest Houses 021 882 8800

www.baruchbb.co.za

Accommodation/Conference Venue

Onze Rust G-House 083 556 3171

Accommodation/Conference www.stellenboschstay.com Venue

Onze Rust G-House 083 556 3171

Accounting

www.stellenboschstay.com

LSA Consulting 072 524 7996

Isaconsulting@gmail.com

Accounting

LSA Attorneys Consulting 072 524 7996

Isaconsulting@gmail.com

Piet September Attorneys 082 584 1957

pseptlaw@gmail.com

Attorneys

Piet

Architect

September Attorneys 082 584 1957

Dick Crane Architect cc 021 883 3768

pseptlaw@gmail.com

www.dickcranearchitech.co.za

Architect Beauty

Dick Davene Crane Pool Architect Studio cc 021084 883563 3768 3901

www.dickcranearchitech.co.za

dpbeautystudio@gmail.com

Beauty Boutique

Davene

Sew Elegant

Pool Studio 084

021

563

887

3901

5595

www.sewelegant.net

dpbeautystudio@gmail.com

Building & Maintenance

Boutique Stratford Green Electrical 079 967 9927

Sew Bilston Elegant close 4, Eerste River 021 887 5595

www.sewelegant.net

Catering Services

Building Glynis Meyer & Maintenance

Catering 061 793 0038

Stratford

gmcatering@gmail.com

Green Electrical 079 967 9927

Bilston close 4, Eerste River

Craft Stores

Lily Loompa 082 320 5589

Catering www.lilyloompa.com Services

Glynis Crafted Meyer CoffeeCatering 061 793 0038

gmcatering@gmail.com

CoffeeMM 061 585 6624

www.coffeemm.co.za

Craft Stores

Lily

Driving

Loompa

Schools

082 320 5589

Niklaas & Nita 072 872 4573

www.lilyloompa.com

www.niklaasandnitasdrivingschool.co.za

Crafted DoctorsCoffee

CoffeeMM Dr Albertse & Van Zyl 061021 585883 6624 3805

www.coffeemm.co.za

43 Andringa street, Stellenbosch

Driving Events Schools

Niklaas

Glam Fairy

& Nita

Events

072 872 4573

Stellenbosch 073 267 4057

www.niklaasandnitasdrivingschool.co.za

glamfairyevents90@yahoo.com

Doctors Fashion Store

Dr Malaki Albertse Second & Van Chances Zyl 021 082 883770 3805 0657

43 Andringa street, Stellenbosch

Fashion Design

Events Yeyethu Designs 073 002 2247

Glam

FB@yeyethudesign

Fairy Events

Zenobia Thys Couture 083 897 4803

Stellenbosch 073 267 4057

Instagram: Zenobia Thys Couture

glamfairyevents90@yahoo.com

Fashion Framing Design

Yeyethu Roxannos Designs Framing 073021 002880 2247 2799

FB@yeyethudesign

info@roxannos.co.za

Zenobia Thys Couture 083 897 4803

Funeral Directors

Instagram: Zenobia Thys Couture

W.P Funerals 082 896 8422

FB@Wilfred Pietersen

Framing

Roxannos Locksmiths Framing 021 880 2799

info@roxannos.co.za

N & G Locksmith 021 887 1533

56 Bird St, Stellenbosch, 7600

Funeral Directors

W.P

Media

Funerals 082 896 8422

Stellenbosch Magazine

FB@Wilfred Pietersen

info@stellenboschmag.com


Locksmiths Stellenbosch Monitor 082 453 4350

N & www.stellenboschmonitor.com

G Locksmith 021 887 1533

56 Bird St, Stellenbosch, 7600

PA Services

Media Powerful PA Training

Stellenbosch

& Network

Magazine

084 589 9888

carmen@powerfulpa.co.za

info@stellenboschmag.com


Photography

Stellenbosch Sonya Olivier Monitor Photography 082 082 453 302 4350 3886

www.stellenboschmonitor.com

@sonyaolivierphoto

Thando Dyanti Photography 061 363 0621

PA Services @Thando.TDMK · Actor

Powerful PA Training

& Network

Plumbing

084 589 9888

Sips Plumbing

carmen@powerfulpa.co.za

Stellenbosch, 7600 068 196 5014

sips_makhumalo

Photography

Sonya Printing Olivier Photography 082 302 3886

@sonyaolivierphoto

Laserjet One

Thando Stellenbosch, Dyanti Photography 7600 061021 363 883 0621 8024

@Thando.TDMK e-mail:quotes@mmpsb.co.za · Actor

Property

Plumbing

Redzetc Real Estate 082 800 0867

Sips www.redzpropertie.co.za

Plumbing

Stellenbosch, Just Property 7600 068079 196111 5014 8045

sips_makhumalo

www.justproperty.com

Printing Repair Services

Laserjet Ida’s Valley One Service Centre 021 883 2563

Stellenbosch,

Rustenburg

7600

Road, Idas Valley, Stb

021 883 8024

Pay Less Fitment Centre 021 883 8882

e-mail:quotes@mmpsb.co.za

11 Tennantstreet, Stellenbosch

Property Restaurants

Redzetc Col’Cacchio Real Estate 082 800 0867

www.redzpropertie.co.za

Stellenbosch, 7600 021 886 7088

Just www.colcacchio.co.za

Property 079 111 8045

www.justproperty.com

Salon

Aidon’s Barber Shop 063 867 2491

Repair Services

aidon.shofar@gmail.com

Ida’s Barber Valley & Service Braids Salon Centre 021081 883556 2563 0975

Rustenburg 1 Crozier Road, street, Stellenbosch Idas Valley, Stb

Pay Bosch Less Fitment Hair Studio Centre 021 021 883 8838882

2072

11 Tennantstreet, www.boschhairstudio@gmail.com

Stellenbosch

Harts G Unisex Salon 084 319 1907

Restaurants hartsinternational100@gmail.com

Col’Cacchio

ScootCafe

Stellenbosch, 7600 021 886 7088

info@scootcafe.co.za 021 882 8409

www.colcacchio.co.za

Salon Skills Training

Aidon's Bergzicht Barber Training Shop Centre 063 021867 883 8273 2491

aidon.shofar@gmail.com

www.bergzichttraining.com

Barber & Braids Salon 081 556 0975

Skincare

1 Crozier street, Stellenbosch

Avon Products 083 337 3303

Bosch Inuka Hair Fragrances Studio and Skin Products 021 883 2072

www.boschhairstudio@gmail.com

@Noku Katom (Fb & Insta) 079 284 1757

Harts katomnoku@gmail.com

G Unisex Salon 084 319 1907

hartsinternational100@gmail.com

Stores (Food)

ScootCafe Paul Roos Kwikspar 083 292 3416

info@scootcafe.co.za

www.kwikspar.com

021 882 8409

www.scootcafe.co.za 081 516 0406

Tattoos

Udo Ink 079 411 2417 / 067 972 5034

Skills udowilhelm3@gmail.com

Training

Bergzicht Training Centre 021 883 8273

www.bergzichttraining.com

Theatre

Drostdy Theatre 079 699 5091

Skincare www.drostdyteater.co.za

Avon Products 083 337 3303

Tourism / Shuttles

Inuka Fragrances and Skin Products

Bettina Shuttle & Tours 078 157 3737

@Noku bettinashuttle.co.za Katom (Fb & Insta) 079 284 1757

katomnoku@gmail.com

Wineries

Stores Seven (Food) Sisters Vineyards 071 049 4109

Paul www.sevensisters.co.za

Roos Kwikspar 083 292 3416

www.kwikspar.com

Wholesalers

Maxi Market Centrepoint 061 170 6452

Tattoos

160 Meriman Ave, Stellenbosch

Udo Ink 079 411 2417 / 067 972 5034

udowilhelm3@gmail.com

Theatre

Drostdy Theatre 079 699 5091

www.drostdyteater.co.za

BUSINESS

Tourism / Shuttles

Bettina Shuttle & Tours 078 157 3737

bettinashuttle.co.za

LISTINGS

Wineries

Seven Sisters Vineyards 071 049 4109

www.sevensisters.co.za

R250.00 for

Wholesalers

Maxi Market Centrepoint 061 170 6452

160 Meriman Ave, Stellenbosch

6 MONTHS

BUSINESS

LISTINGS

or R50.00 per

R250.00 for

6 MONTHS

or R50.00 per MONTH

Winter

- by Audrey Francis

With a chill

In the air

Winter is calling

A blend of colour

Raindrops are falling

A season of nights

With the fragrance

Of Yesterday, Today &

Tomorrow lingering

A time to harvest

A time when chance

Is sure to come

Winter with raindrops

Pouring

Pre-order on

0732257577

100% organic

Sa fika ekaya, kwaba mnandi

Stellenbosch Magazine July 2021

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?