NFM 42-22 e-zine

COLUMN
Een andere weg
naar Rome
Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat de Club van Rome
het rapport ‘Grenzen aan de groei’ uitbracht. De Club van
Rome was enkele jaren eerder opgericht door een aantal
Europese wetenschappers om hun bezorgdheid over de toekomst
van de wereld voor het voetlicht te brengen. Inmiddels
staat vast dat het rapport akelig accuraat bleek te zijn.
TEKST JACK COX | BEELD PICTURE PEOPLE
Voor het eerst werd een verband gelegd tussen economische
groei en de gevolgen hiervan voor het
milieu. Er werd een somber beeld geschetst van
de in een aantal decennia oprakende grondstofvoorraden.
Na de publicatie ervan kwamen al
snel andere wetenschappelijke rapporten naar
buiten die de scherpe kantjes ervan wisten af te halen. Het
rapport, weliswaar op de achtergrond aanwezig, werd nooit
leidend in het publieke debat en diende nooit als basis voor
politieke besluitvorming.
Wetenschappers dachten in eerste instantie dat er voldoende
tijd resteerde om adequate oplossingen te bedenken
voor de opwarming van onze planeet en het verlies aan biodiversiteit.
Echter ze zagen een wezenlijk deel over het hoofd,
namelijk ons gedrag. Tot uitdrukking komend in een egocentrische
consumptielevensstijl en het hebben van een zekere
mate van apathie voor de problemen van later. De oplossing
ligt derhalve niet zozeer aan de wetenschappelijke maar veel
meer aan de spirituele en transformatieve kant.
Dit jaar viel de Earth Overshoot Day op 28 juli. Dit is de
dag waarop de mensheid wereldwijd evenveel grondstoffen
en voedingswaren heeft verbruikt als de aarde in één jaar tijd
kan leveren. Impliciet doen we alsof we 1,7 planeet tot onze
beschikking hebben. De Nederlandse Overshoot Day viel op
12 april. Als de hele wereld onze levensstijl zou nabootsen
zouden we inmiddels 3,6 planeet tot onze beschikking moeten
hebben.
Het nemen van onze verantwoordelijkheid naar toekomstige
generaties hebben we decennialang voor ons uitgeschoven.
Politici wilden zich niet in een vroegtijdig stadium branden
aan maatregelen die de problemen nog in de kiem konden
smoren. Rechtelijke uitspraken zetten dezelfde politieke
partijen nu met de rug tegen de muur en een kat in het nauw
maakt rare sprongen. In plaats van een totaaloplossing te presenteren
worden er nu delen van de samenleving verantwoordelijk
gemaakt voor een probleem dat ons allen aangaat. We
worden nu hardhandig geconfronteerd met de grenzen van
onze groei en de grens van onze planeet.
Milieuschade die niet in de prijsvorming tot uitdrukking
komt is een groot probleem. Bodem, water en lucht raken
steeds meer verontreinigd. Wanneer de vervuiler niet rechtstreeks
of voor maar een klein deel wordt belast voor de schade
die hij aanricht, ontstaat ecologische schade aan de leefomgeving.
Als uitgangspunt kan de wet van Pigou worden genomen:
beprijs de externe schade en laat de vervuiler betalen
voor de vervuiling die hij aanricht. Arthur Cecile Pigou (1877-
1959) is een Engelse econoom die onder meer wordt gezien
als de ‘vader’ van de huidige milieuheffingen
Een voorbeeld van het succesvol beprijzen van vervuiling
is de heffing op plastic tasjes. Om plastic afval tegen te gaan
en het bewustzijn bij consumenten te vergroten, stelde de Europese
Unie in 2015 een richtlijn op om het gebruik van plastic
tasjes terug te dringen. Vanaf 1 januari 2016 zijn winkeliers
verplicht een vergoeding te vragen voor het verstrekken
van een plastic tasje. Ondanks de schijnbaar kleine vergoeding
van meestal 0,10 euro is de uitgifte het eerste jaar met
meer dan de helft teruggebracht en nu inmiddels ruim zes
jaar later worden er nog nauwelijks plastic tasjes uitgegeven.
Hoe groot zouden de wachtrijen bij Schiphol zijn als we
de milieuschade van vliegen in de prijs van een ticket zouden
laten terugkomen? Welk perspectief zou de biologische landbouw
voorgeschoteld krijgen als we in staat zouden zijn om
voordelen voor mens en natuur terug te laten komen in een
lagere consumentenprijs?
Aangezien er meerdere wegen lopen naar Rome zullen we
ook deze financiële weg dienen te bewandelen. Willen we ons
gedrag daadwerkelijk veranderen dan ontkomen we niet aan
het opwerpen van financiële drempels of het creëren van positieve
prikkels. Op deze wijze dragen we allemaal ons steentje
bij en worden we deel van de totaaloplossing voor het verduurzamen
van onze samenleving. n
Jack Cox is directeur van Forza Asset Management en auteur van
Vlindereconomie.
WINTER 2022 NFM | 21