ET February 2025

TEΥΧΟΣ 104 / ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2025 / €2,50

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ

ΤΟΥ ΣΤΟΙΧΗΜΑΤΟΣ

ΜΠΑΡΑΖ

ΕΞΑΓΟΡΩΝ

ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΩΝ

ΕΤΟΙΜΟΙ ΓΙΑ

ΚΥΒΕΡΝΟΕΠΙΘΕΣΕΙΣ;

Η ΕΤΟΙΜΌΤΗΤΑ ΤΗΣ ΚΎΠΡΟΥ ΑΠΈΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΚΥΒΕΡΝΟΕΠΙΘΈΣΕΙΣ, Η ΚΟΥΛΤΟΎΡΑ

ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΆΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΊΚΟΠΟ ΜΑΧΑΊΡΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΤΉΣ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗΣ

Αθήνα, Λευκωσία, Λονδίνο, Μπαχρέιν

Κατσώνη 10, Λευκωσία 1082 - Κύπρος

Τηλ.: +357 22 444071

infocy@adacom.com

www.adacom.com

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΤΕΥΧΟΣ 104 / ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2025

14

34

56 62

FOCUS

14 ΕΤΟΙΜΗ Η ΚΥΠΡΟΣ ΓΙΑ…

ΚΥΒΕΡΝΟΠΟΛΕΜΟ; Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ

ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

- Γιώργος Μιχαηλίδης: Με όραμα ένα ψηφιακά

ασφαλές μέλλον για όλους

- Σάιμον Ζένιος: Ζωτικής σημασίας η

προσαρμογή του νομικού πλαισίου στις

σύγχρονες ανάγκες

- Adacom: Ασπίδα προστασίας: Εκπαίδευση και

Ετοιμότητα

- Deloitte: Αντιμετωπίζοντας σύγχρονες

ψηφιακές απειλές

- PwC: Η κυβερνοασφάλεια και το απόρρητο

δεδομένων

34 ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΟΥ ΣΤΟΙΧΗΜΑΤΟΣ

- Παναγιώτης Τρισόκκας: Υψηλές αποδόσεις

από το στοίχημα στα δημόσια ταμεία

- Bet on Alfa: Μια αμιγώς κυπριακή ιστορία

- Novibet: Σε συνεχή αναπτυξιακή τροχιά

- Stoiximan: Η μεγαλύτερη στοιχηματική

εταιρεία σε Ελλάδα και Κύπρο

ΘΕΜΑΤΑ/ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ/ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

48 Εξαγορές και Συγχωνεύσεις: Τα Deals της

χρονιάς

56 Βρασίδας Νεοφύτου: Ο χρυσός, ο

πληθωρισμός και ο Τραμπ

62 Κωνσταντίνος Νικολαΐδης: Οι

χρηματιστηριακές αποδόσεις του 2024 και οι

προοπτικές του 2025

68 Τάσος Γιασεμίδης: Συνταξιοδοτικό και

Φορολογική Μεταρρύθμιση το 2025

70 Euphyia Tech: Από την ακαδημαϊκή έρευνα

στην καινοτομία και τη διεθνή αναγνώριση

78 Πωλίνα Άνιφτου: Η συμφωνία της Γάζας δεν

είναι το τέλος του Πολέμου

84 Μια παγκόσμια βιομηχανία που θα φτάσει τα

$9 τρις

90 Κυριάκος Ε. Γεωργίου: Προκλήσεις στο

κατώφλι του 2025

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

4 EDITORIAL

5 ΕΙ-ΚΟΝΟΜΙΑ

84

ΚΑΙ ΑΚΟΜΗ…

94 ΑΘΛΗΤΙΚΟ: Brothers in… Arms

EconomyToday 3

TEΥΧΟΣ 104 / ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2025 / €2,50

ΕDITORIAL

ΤΑ (ΨΗΦΙΑΚΆ)

ΜΆΤΙΑ ΜΑΣ 14

ΤΟΥ ΞΕΝΙΟΥ ΜΕΣΑΡΙΤΗ

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ

ΤΟΎ ΣΤΟΙΧΗΜΑΤΟΣ

ΜΠΑΡΑΖ

ΕΞΑΓΟΡΩΝ

ΚΑΙ ΣΎΓΧΩΝΕΎΣΕΩΝ

ΕΤΟΙΜΟΙ ΓΙΑ

ΚΥΒΕΡΝΟΕΠΙΘΕΣΕΙΣ;

Η ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΚΎΠΡΟΎ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΚΎΒΕΡΝΟΕΠΙΘΕΣΕΙΣ, Η ΚΟΎΛΤΟΎΡΑ

ΚΎΒΕΡΝΟΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΟΠΟ ΜΑΧΑΙΡΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗΣ

T

Το κύμα κυβερνοεπιθέσεων που έπληξε

την Κύπρο τους προηγούμενους μήνες,

μας υπενθυμίζει ότι οι ψηφιακές μας

υποδομές είναι υπό διαρκή πολιορκία.

Με τις κυβερνοεπιθέσεις να αυξάνονται

εκθετικά – μία κάθε 39 δευτερόλεπτα παγκοσμίως –

γίνεται ξεκάθαρο πως ο εφησυχασμός δεν αποτελεί

μία βιώσιμη επιλογή.

Η Κύπρος, όπως και ο υπόλοιπος κόσμος, βρίσκεται

μπροστά σε μια κρίσιμη καμπή. Με την ίδια επιμέλεια

που φροντίζουμε για τη φυσική μας άμυνα λόγω της

γεωγραφικής και γεωπολιτικής μας θέσης, το ίδιο

επιτακτικό είναι να διασφαλίσουμε την ψηφιακή μας

άμυνα. Συν του ότι η φιλοδοξία μας ώστε να καταστούμε

κόμβος τεχνολογίας και επιχειρηματικότητας

απαιτεί ισχυρά θεμέλια κυβερνοασφάλειας. Αλλά

είμαστε έτοιμοι να προστατεύσουμε το ψηφιακό μας

μέλλον όταν οι κυβερνοεπιθέσεις γίνουν πιο έντονες

και συστηματικές;

Η απάντηση βρίσκεται σε μια ολιστική προσέγγιση

πρόληψης και εγρήγορσης. Η Τεχνητή Νοημοσύνη,

παρά το ότι μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί

από τους χάκερ, την ίδια ώρα μπορεί να αποτελέσει

ένα πολύτιμο εργαλείο στην ανίχνευση απειλών,

ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα

των

συστημάτων ασφαλείας.

Επίσης, το μοντέλο

«μηδενικής εμπιστοσύνης»

(zero-trust),

που βασίζεται στον

έλεγχο κάθε πρόσβασης,

πρέπει να εφαρμοστεί σε κρίσιμες υποδομές.

Με δεδομένο το ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος

παραμένει ο ανθρώπινος παράγοντας, οι

εργαζόμενοι χωρίς την κατάλληλη εκπαίδευση ή τα

συστήματα που δεν διαθέτουν ισχυρή προστασία

γίνονται εύκολα στόχοι και συχνά, η «κερκόπορτα»

για τους χάκερ. Είναι ζωτικής σημασίας να

καλλιεργηθεί μια κουλτούρα κυβερνοασφάλειας,

ώστε να περιοριστούν τα τρωτά σημεία.

Με λίγα λόγια λοιπόν, το ερώτημα δεν είναι

αν θα δεχτούμε επιθέσεις, αλλά αν θα είμαστε

προετοιμασμένοι να τις αντιμετωπίσουμε. Στον

ψηφιακό αιώνα που διανύουμε, η κυβερνοασφάλεια

δεν είναι μια επιλογή, αλλά προϋπόθεση για την

επιβίωση. Αν δεν κρατήσουμε τα «ψηφιακά μας

μάτια 14», κινδυνεύουμε να πιαστούμε στον ύπνο

και οι συνέπειες θα είναι τρομακτικές.

ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ

Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή

και γωνία Λεωφόρου

Αρχαγγέλου 31,

2057, Στρόβολος, Λευκωσία

Τηλ.: 22580580

Φαξ: 22580675

ΑΡΧΙΣΥΝΤΆΚΤΗΣ:

Ξένιος Μεσαρίτης

ART DIRECTOR:

Ελένη Νικολάου

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ:

Βάσια Καττή, Αδάμος Αδάμου,

Θεόδωρος Καυκαρίδης,

Μαρία Καραΐσκου

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ:

Τάσος Γιασεμίδης, Βρασίδας

Νεοφύτου, Πωλίνα Άνιφτου,

Κωνσταντίνος Νικολαΐδης,

Κυριάκος Ε. Γεωργίου

ΔΙΌΡΘΩΣΗ:

Μαρία Ζερβού

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

SALES EXECUTIVE:

Καρολίνα Νεοκλέους

neocleousc@diasmedia.com

22580491

CLIENT SERVICE:

Ελισάβετ Ηρακλέους

iracleouse@diaspublishing.com

22580487

MARKETING EXECUTIVE:

Κλέλια Γιασεμίδου

CLIENT SERVICE SUPERVISOR:

Μαρία Χαραλάμπους

ΥΠΕΎΘΥΝΟΣ ΛΟΓΙΣΤΗΡΊΟΥ:

Οδυσσέας Κωνσταντίνου

ΛΟΓΙΣΤΉΡΙΌ:

Σάββια Αριστείδου

EΚΔΟΤΗΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ

ΙΔΡΥΤΉΣ:

Κώστας Ν. Χατζηκωστής

ΔΙΕΥΘΎΝΩΝ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ:

Χρύσανθος Τσουρούλλης

ΕΚΤΎΠΩΣΗ:

NBF Graphic Solutions Ltd

ΔΙΑΝΟΜΉ:

Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

4 EconomyToday

EI-KONOMIA

Η ΓΛΏΣΣΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΏΝ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

+2,7

ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ

+3,1%

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ 23.266 ΑΤΟΜΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ 18.209 ΑΤΟΜΑ

ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 13.773 ΑΤΟΜΑ

+7,6

ΟΙ ΑΦΙΞΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2023: 123.630

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2024: 133.063

-83,9%

ΑΔΕΙΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ

ΙΟΥΛΙΟΣ 2023 604

ΙΟΥΛΙΟΣ 2024 97

+4,0%

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ

ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΑ +4,6%

ΜΗ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ +1,5%

+3,1%

ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

ΙΟΥΛΙΟΣ 2023/ΙΟΥΛΙΟΣ 2022

ΤΡΌΦΙΜΑ ΚΑΙ ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΟΎΧΑ ΠΟΤΆ (+7,3%)

ΑΝΑΨΥΧΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (+7,5%)

ΕΣΤΙΑΤΌΡΙΑ ΚΑΙ ΞΕΝΟΔΟΧΕΊΑ (+5,4%)

+0,04%

ΤΙΜΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΏΝ ΥΛΙΚΏΝ

ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ (-1,39%)

ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΙΔΗ (+0,97%)

ΜΕΤΑΛΛΙΚΆ ΠΡΟΪΌΝΤΑ (-2,33%).

5 EconomyToday

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

6 EconomyToday

ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΈΣ

ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ,

ΤΟ TRUMP EFFECT

ΚΑΙ Η ΚΎΠΡΟΣ

Οι «νικητές» και «ηττημένοι» της επανόδου Τραμπ, το ευρωπαϊκό στοίχημα,

η επενδυτική στρατηγική, η ενδεχόμενη αναθεώρηση των πολιτικών

αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και η κυπριακή οικονομία στη

συνέντευξη του ΘΈΜΗ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΈΟΥΣ, της UBS, στο Economy Today.

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΞΈΝΙΟ ΜΕΣΑΡΊΤΗ

ΟΙ ΧΏΡΕΣ ΤΗΣ

Ε.Ε. ΕΊΝΑΙ ΕΠΊΣΗΣ

ΠΙΘΑΝΌ ΝΑ

ΔΟΥΝ ΜΕ ΚΆΠΟΙΑ

ΑΝΗΣΥΧΊΑ ΤΙΣ

ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΙΣ

ΗΠΑ, ΚΑΘΏΣ ΕΊΝΑΙ

ΕΚΤΕΘΕΙΜΈΝΕΣ

ΤΌΣΟ ΑΠΌ ΆΠΟΨΗ

ΕΜΠΟΡΊΟΥ ΌΣΟ

ΚΑΙ ΑΠΌ ΆΠΟΨΗ

ΑΣΦΆΛΕΙΑΣ

ΟΘέμης Θεμιστοκλέους,

Επικεφαλής του Ευρωπαϊκού

Γραφείου Επενδύσεων της

ελβετικής τράπεζας UBS (Head,

EMEA Investment Office at UBS),

μιλά αποκλειστικά στο Economy Today για τους

«νικητές» και ηττημένους της επιστροφής Τραμπ

στον Λευκό Οίκο, την επίδραση των εντάσεων

ΗΠΑ-Κίνας στην Ευρώπη, τις επενδυτικές

ευκαιρίες που προκύπτουν το 2025 και τους

τομείς που αναδεικνύονται καθώς διανύουμε

το δεύτερο μισό της παρούσας δεκαετίας. Ο

κυπριακής καταγωγής κ. Θεμιστοκλέους σχολιάζει,

επίσης και την πορεία της κυπριακής οικονομίας

την τελευταία δεκαετία χαρακτηρίζοντάς την

ανθεκτική, σημειώνοντας ότι «δεδομένου του

ιστορικού της χώρας στην προσέλκυση άμεσων

ξένων επενδύσεων και της πλεονεκτικής

γεωγραφικής της θέσης, έχει πολλές δυνατότητες

να βελτιώσει τη θέση της ως περιφερειακό

επιχειρηματικό κέντρο».

EconomyToday 7


Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον

Λευκό Οίκο έχει εισαγάγει την έννοια

του «Τραμπ Trade», περιγράφοντας τον

αντίκτυπο των πολιτικών αλλαγών των

ΗΠΑ στις παγκόσμιες αγορές. Ποιους

θεωρείτε νικητές και ηττημένους αυτής της

νέας πολιτικής πραγματικότητας; Υπάρχουν

συγκεκριμένοι τομείς, όπως η τεχνολογία ή

η ενέργεια, που αναμένετε να επηρεαστούν

περισσότερο;

Η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο θα

μπορούσε να διαταράξει το status quo που έχει

προκύψει από την τελευταία φορά που ανέλαβε

την εξουσία και όπως κάθε αλλαγή δημιουργείται

πάντοτε η δυνατότητα να δημιουργηθούν νικητές

και ηττημένοι. Σε μακροοικονομικό επίπεδο, αυτό

θα μπορούσε να επηρεάσει διάφορες χώρες

που ενδέχεται να γίνουν στόχος προστατευτικής

εμπορικής πολιτικής. Ένα προφανές παράδειγμα

είναι ένας πιθανός εμπορικός πόλεμος με την

Κίνα, αν και υποψιαζόμαστε ότι οι υπεύθυνοι

χάραξης πολιτικής εκεί θα ήταν πρόθυμοι να

καταβάλουν σημαντικές προσπάθειες για να

αποφύγουν μια απότομη επιβράδυνση της

ανάπτυξης. Με τη σειρά τους, άλλες χώρες

θα μπορούσαν να επωφεληθούν από αυτό το

ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΈΣ

ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ

ΘΥΜΟΎΝΤΑΙ

ΝΑ ΚΟΙΤΆΖΟΥΝ

ΠΈΡΑΝ ΑΠΌ ΤΙΣ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΈΣ

ΚΑΤΗΓΟΡΊΕΣ

ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΏΝ

ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ, ΌΠΩΣ

ΟΙ ΜΕΤΟΧΈΣ ΚΑΙ

ΤΑ ΟΜΌΛΟΓΑ

σενάριο, καθιστώντας τις ως πιο ελκυστικούς

προορισμούς για την εγκατάσταση επιχειρήσεων.

Οι χώρες της Ε.Ε. είναι επίσης πιθανό να δουν με

κάποια ανησυχία τις εξελίξεις στις ΗΠΑ, καθώς

είναι εκτεθειμένες τόσο από άποψη εμπορίου όσο

και από άποψη ασφάλειας.

Αυτή η γλώσσα των «νικητών» και «χαμένων»

μεταφράζεται επίσης σε επίπεδο τομέων. Οι

χρηματοπιστωτικές εταιρείες στις ΗΠΑ, για

παράδειγμα, θα μπορούσαν να επωφεληθούν από

μια ελαφρύτερη ρυθμιστική προσέγγιση υπό την

κυβέρνηση Τραμπ. Ομοίως, οι εταιρείες ορυκτών

καυσίμων θα μπορούσαν να επωφεληθούν από

τη μείωση των κανονιστικών ρυθμίσεων, την πιο

εντατική δραστηριοποίηση των γεωτρήσεων και

τη μεγαλύτερη ενοποίηση της βιομηχανίας. Πιο

αρνητικά επηρεάζονται οι εταιρείες που εκτίθενται

στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη μετάβαση

στην πράσινη ενέργεια, όπου ο κ. Τραμπ ενδέχεται

να αφαιρέσει τις επιδοτήσεις και τα κίνητρα.

Οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας πιθανότατα θα

εισέλθουν σε μια νέα φάση έντασης, με

πολλούς να αναφέρονται σε αυτή την

περίοδο ως «οικονομικό πόλεμο». Πώς

πιστεύετε ότι αυτό το εξελισσόμενο

8 EconomyToday

γεωπολιτικό τοπίο θα επηρεάσει

την ευρωπαϊκή οικονομία το 2025;

Μακροπρόθεσμα, πώς μπορεί η Ευρώπη να

διατηρήσει την οικονομική της αυτονομία

και να εκμεταλλευτεί πιθανές ευκαιρίες;

Η Ευρώπη βρίσκεται σε δύσκολη θέση όσον

αφορά τη σχέση ΗΠΑ-Κίνας. Δεδομένου ότι οι

ΗΠΑ είναι ένας σημαντικός εταίρος στον τομέα

της ασφάλειας και του εμπορίου με πολλές κοινές

αξίες, η λογική λέει ότι η Ε.Ε. πιθανότατα θα

συμπαραταχθεί με τις ΗΠΑ σε μια πιθανή εμπορική

σύγκρουση. Ωστόσο, δεδομένης της θέσης

της Ευρώπης ως μιας παγκόσμιας εξαιρετικά

ολοκληρωμένης οικονομίας με πολλούς δεσμούς

με την Κίνα, είτε μέσω εμπορίου είτε μέσω

επενδύσεων, πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής

στην ήπειρο φαίνονται προσεκτικοί να μην

εμφανίζονται υπερβολικά συγκρουσιακοί. Στην

παρούσα θητεία του Τραμπ, η πίεση στην Ευρώπη

να επιλέξει μια πλευρά θα μπορούσε να συνεχίσει

να αυξάνεται, με όλες τις επιπτώσεις που θα είχε

αυτό για την οικονομία.

Ωστόσο, αναμφισβήτητα οι πιο άμεσες ανησυχίες

είναι οι εμπορικές και αμυντικές πολιτικές.

Ο Τραμπ μπορεί να περιορίσει σοβαρά την

υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία,

ενώ πιέζει τα μέλη του ΝΑΤΟ να ξοδέψουν

περισσότερα χρήματα για την άμυνά τους. Αυτό θα

δυσκόλευε τις ευρωπαϊκές χώρες να αποφύγουν

την αύξηση των αμυντικών δαπανών, σε ένα

πλαίσιο στο οποίο η δημοσιονομική πίεση έχει ήδη

προκαλέσει την πτώση τόσο της γαλλικής όσο και

της γερμανικής κυβέρνησης. Η χρηματοδότηση για

τέτοιες δαπάνες μπορεί επομένως να επιβαρύνει

άλλους τομείς, κάτι που δεν θα βοηθούσε στην

τόνωση της ανάκαμψης.

Όσον αφορά το εμπόριο, η ευρεία επιβολή

δασμών στις εισαγωγές από την Ε.Ε. δεν είναι

το κύριο ζήτημα. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι

τομείς που μια κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να θέλει

να αντιμετωπίσει τις ανισορροπίες εντείνοντας τη

ρητορική ή επιβάλλοντας επιλεκτικούς δασμούς.

Αυτό θα μπορούσε επίσης να έχει ως αποτέλεσμα

την αποτροπή των επενδυτικών δαπανών, ακόμη

και για επιχειρήσεις που δεν εμπλέκονται άμεσα

σε καμία δράση πολιτικής.

Το ζήτημά του πώς να διασφαλιστεί καλύτερα η

αυτονομία της Ευρώπης περιλαμβάνει πολλούς

συμβιβασμούς, οι οποίοι είναι καλύτερο να

αφεθούν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να

αποφασίσουν. Θα σημείωνα επίσης και το εξής:

εάν αυξάναμε ήδη τις δαπάνες για την άμυνα,

υπάρχει περίπτωση –όπως στην έκθεση Ντράγκι–

οι δαπάνες αυτές να υποστηρίξουν τη δημιουργία

εγχώριων δυνατοτήτων.

Η «Έκθεση UBS Year Ahead 2025»

υπογραμμίζει επενδυτικές ευκαιρίες

και στρατηγικές για την αντιμετώπιση

των κινδύνων, καθώς πλησιάζουμε

στα μέσα της δεκαετίας του 2020. Θα

μπορούσατε να μοιραστείτε μερικές από

τις βασικές συστάσεις από την έκθεση;

Τι θα συμβουλεύατε τους επενδυτές

που στοχεύουν στην εξισορρόπηση της

ανάπτυξης και της διαχείρισης κινδύνων;

Ονομάσαμε την ετήσια προοπτική μας «Roaring

20s» για να αντικατοπτρίζουμε τις αξιοσημείωτες

επιδόσεις που έχουμε δει στις αγορές από την

αρχή της δεκαετίας, αλλά και τις ανθεκτικές

οικονομίες σε ορισμένα μέρη του κόσμου.

Για το επόμενο έτος, αναμένουμε ότι αυτό το

ευνοϊκό περιβάλλον θα συνεχιστεί σε μεγάλο

βαθμό, ακόμη και αν οι αυξημένες αποτιμήσεις

μετριάσουν σε κάποιο βαθμό τις προσδοκίες μας.

Για τους επενδυτές, αυτό μας αφήνει με μια σειρά

από βασικές συστάσεις:

EconomyToday 9


ΜΕ ΤΙΣ ΗΠΑ ΝΑ ΕΊΝΑΙ

Ο ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΌΤΗΣ

ΤΩΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΏΝ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΉΣ

ΑΛΛΑΓΉΣ, ΑΥΤΉ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΕΞΈΛΙΞΗ

ΠΟΥ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΛΗΦΘΕΊ

ΣΟΒΑΡΆ ΥΠΌΨΗ

Πρώτον, πιστεύουμε ότι οι επενδυτές πρέπει

να τοποθετηθούν σε χαμηλότερα επιτόκια. Ο

παγκόσμιος κύκλος μείωσης των επιτοκίων

προχωρά σταθερά, καθώς οι πληθωριστικές

πιέσεις υποχωρούν και αυτό θα κάνει τις αποδόσεις

των επενδύσεων σε μετρητά, όπως οι καταθέσεις

καθορισμένης διάρκειας, λιγότερο ελκυστικές με

την πάροδο του χρόνου. Τα ομόλογα επενδυτικού

βαθμού είναι μια ελκυστική εναλλακτική λύση,

όπως και τα διαφοροποιημένα χαρτοφυλάκια

σταθερού εισοδήματος και οι στρατηγικές

εισοδήματος από μετοχές για επενδυτές που τους

αρέσει να προσθέτουν κάποιο ρίσκο.

Δεύτερον, ακόμη και αν οι αποτιμήσεις σήμερα δεν

είναι φθηνές, συνιστούμε την έκθεση σε μετοχές,

ειδικά στις ΗΠΑ και σε ορισμένες ασιατικές

αγορές. Το φόντο των κερδών είναι υγιές, ειδικά

μεταξύ των αμερικανικών επιχειρήσεων και ένα

περιβάλλον εύρωστης οικονομικής ανάπτυξης

και πτώσης των επιτοκίων ήταν ιστορικά ευνοϊκό

για τις μετοχές. Οι διαρθρωτικοί παράγοντες

ανάπτυξης, όπως ο ισχυρός επενδυτικός κύκλος

στην Τεχνητή Νοημοσύνη και η ηλεκτροδότηση

αυξανόμενων τμημάτων της οικονομίας, θα

πρέπει επίσης να προσφέρουν υποστήριξη για τις

προοπτικές κερδών, ακόμη και σε ένα περιβάλλον

που χαρακτηρίζεται από αυξημένη αβεβαιότητα.

Τέλος, οι επενδυτές θα πρέπει να θυμούνται να

κοιτάζουν πέραν από τις παραδοσιακές κατηγορίες

περιουσιακών στοιχείων, όπως οι μετοχές και

τα ομόλογα. Για παράδειγμα, βλέπουμε σταθερές

προσδοκίες απόδοσης σε αγορές εμπορευμάτων

όπως ο χρυσός, δεδομένης της πτώσης των

χαμηλότερων επιτοκίων, της διαφοροποίησης

των αποθεματικών από τις κεντρικές τράπεζες και

της ζήτησης για αντιστάθμιση χαρτοφυλακίου. Τα

10 EconomyToday

ακίνητα είναι ένας άλλος επενδυτικός τομέας που

μας αρέσει και που έπεσε σε δυσμένεια πολλών

επενδυτών μετά τα δύσκολα τελευταία χρόνια.

Ανεξάρτητα από το ακριβές μείγμα περιουσιακών

στοιχείων, ωστόσο, θέλουμε επίσης να τονίσουμε

τη σημασία της διατήρησης ενός ισορροπημένου

χαρτοφυλακίου «πυρήνα», το οποίο είναι

διαφοροποιημένο σε κατηγορίες περιουσιακών

στοιχείων, γεωγραφίες και τομείς. Αυτό επιτρέπει

στους επενδυτές να κτίζουν τον πλούτο τους

σταθερά με την πάροδο του χρόνου, χωρίς να

αποσπώνται υπερβολικά από τα πάθη της αγοράς

σε οποιαδήποτε δεδομένη χρονική στιγμή.

Το μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον,

οι νομισματικές προκλήσεις και οι

τεχνολογικές εξελίξεις είναι βασικοί μοχλοί

που διαμορφώνουν το επόμενο έτος. Ποιους

τομείς θεωρείτε ότι έχουν το μεγαλύτερο

δυναμικό ανάπτυξης στην Ευρώπη και

παγκοσμίως;

Γενικά, έχουμε μια μάλλον επιφυλακτική προοπτική

για τις ευρωπαϊκές αγορές. Η έντονη έκθεση στην

κινεζική οικονομία, η οποία έχει δει μια άτονη

ανάκαμψη των καταναλωτών, ενώ μετατρέπεται

σε μια ολοένα και πιο ανταγωνιστική δύναμη,

σε συνδυασμό με τις εγχώριες προκλήσεις

δημιουργούν μια μάλλον σιωπηλή προοπτική. Ενώ

εξακολουθούμε να βλέπουμε θετικές προοπτικές

κερδών μετά από μια αναμενόμενη συρρίκνωση

το 2024, άλλα μέρη του κόσμου φαίνονται πιο

δυναμικά αυτή τη στιγμή.

Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν μεμονωμένοι

κλάδοι στην Ευρώπη με ισχυρό αναπτυξιακό

δυναμικό. Ο τομέας της πληροφορικής της

Ευρώπης θα πρέπει να επωφεληθεί από την

επενδυτική έκρηξη στις τεχνολογίες Τεχνητής

Νοημοσύνης και τη σχετική ζήτηση για εξοπλισμό

ημιαγωγών. Οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας

θα πρέπει επίσης να δουν μακροπρόθεσμη

διαρθρωτική ανάπτυξη: Η ζήτηση για ηλεκτρική

ενέργεια ήταν αρκετά σταθερή με την πάροδο του

χρόνου, αλλά η ενεργειακή μετάβαση και η σχετική

κίνηση προς την ηλεκτροδότηση ενός αυξανόμενου

μεριδίου της οικονομίας αρχίζουν να αλλάζουν

αυτήν την εικόνα. Απαιτούν σημαντικές επενδύσεις

σε υποδομές δικτύου, καθώς και σε άλλα μέρη

της αλυσίδας αξίας της ηλεκτροκίνησης. Τέλος, η

ακίνητη περιουσία και η υγειονομική περίθαλψη

είναι άλλοι τομείς με σημαντικές δυνατότητες

ανάπτυξης, τόσο για κυκλικούς λόγους, όπως η

πτώση των επιτοκίων, όσο και για διαρθρωτικούς

παράγοντες όπως η αυξανόμενη ζήτηση για κέντρα

δεδομένων και το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής.

Πολλά από αυτά τα θέματα που επισημαίνω για

EconomyToday 11


την Ευρώπη ισχύουν και σε παγκόσμιο επίπεδο

και μερικές φορές ακόμη περισσότερο. Δεν είναι

μυστικό, για παράδειγμα, ότι η επανάσταση της

Τεχνητής Νοημοσύνης επικεντρώνεται στις ΗΠΑ και

όχι στην Ευρώπη.

Η παγκόσμια εστίαση στην πράσινη ενέργεια

και τη βιωσιμότητα γίνεται όλο και πιο

κεντρική στις οικονομικές πολιτικές και

τις εταιρικές στρατηγικές, που συχνά

ευθυγραμμίζονται με τα κριτήρια ESG.

Πιστεύετε ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα

αγκάλιαζε αυτή τη στροφή ή θα μπορούσαμε

να περιμένουμε μια διαφορετική

προσέγγιση; Πώς μπορεί αυτό να επηρεάσει

τις παγκόσμιες αγορές και τις επενδυτικές

τάσεις;

Η εκλογή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο είναι

ξεκάθαρα μια πρόκληση για τα θέματα ESG, όπως

και η διεθνής συνεργασία για την κλιματική αλλαγή.

Κατά την πρώτη του θητεία, οι ΗΠΑ αποχώρησαν

από τη Συμφωνία του Παρισιού και δεν χρειάζεται

12 EconomyToday

πολλή φαντασία για να υποθέσει κανείς παρόμοιες

κινήσεις στη δεύτερη θητεία του, είτε πρόκειται

για εσωτερική είτε για διεθνή πολιτική. Και με τις

ΗΠΑ να είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης των

προσπαθειών για την αντιμετώπιση της κλιματικής

αλλαγής, αυτή είναι μια εξέλιξη που πρέπει να

ληφθεί σοβαρά υπόψη.

Φυσικά, η αλλαγή της πολιτικής μπορεί να μην

είναι τόσο απότομη όσο υποδηλώνουν ορισμένες

από τις ρητορικές. Ο νόμος για τη μείωση του

πληθωρισμού (IRA) προσφέρει ένα διδακτικό

παράδειγμα για αυτό το επιχείρημα: Η νομοθεσία

έδωσε σημαντική ώθηση στη δραστηριότητα

σε όλους τους τομείς, από τις ανανεώσιμες

πηγές ενέργειας, τη δέσμευση άνθρακα και την

ηλεκτροδότηση. Αυτό συνέβη ιδιαίτερα στις

πολιτείες που ψήφισαν τον Τραμπ στις προεδρικές

εκλογές. Επίσης, ευθυγραμμίζεται καλά με

ορισμένες από τις βασικές προτεραιότητες του

Τραμπ, όπως η επαναφορά της παραγωγικής

ικανότητας στις ΗΠΑ. Ως εκ τούτου, μια

ολοκληρωτική αντιστροφή του IRA φαίνεται

επενδυτικούς τομείς, προτρέπουμε τους επενδυτές

να παραμείνουν σε επενδύσεις και να εστιάσουν

στις στρατηγικές επενδυτικές τους απόψεις.

απίθανη, αν και ορισμένα μέρη, όπως αυτά που

σχετίζονται με πιστώσεις EV, θα μπορούσαν να

διατρέχουν κίνδυνο.

Οι κανόνες γνωστοποίησης σχετικά με την κλιματική

αλλαγή είναι μια άλλη περίπτωση: Φαίνεται

πιθανό ότι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (SEC) θα

αποσύρει το σχέδιο κανονισμού της που απαιτεί

από τις εισηγμένες εταιρείες να αποκαλύπτουν

τις εκπομπές CO2 τους. Ωστόσο, δεδομένου ότι

πολλές από αυτές τις εταιρείες δραστηριοποιούνται

επίσης στην Ευρώπη και ως εκ τούτου εμπίπτουν

σε κανόνες εδώ, οι επενδυτές θα πρέπει να

εξακολουθούν να έχουν ορατότητα σχετικά με το

αποτύπωμα άνθρακά τους.

Το πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι ότι οι επενδυτές θα

πρέπει να αποφεύγουν να συγχέουν τις επιπτώσεις

τής πολιτικής με τις επενδυτικές απόψεις. Σύμφωνα

με την εμπειρία μας, το κόμμα που κυβερνά από

τον Λευκό Οίκο δίνει μικρότερη σημασία στις

βιώσιμες επενδυτικές στρατηγικές παρά για τις

συνολικές μακροοικονομικές συνθήκες, όπως τα

επιτόκια και άλλες εξελίξεις. Όπως και σε άλλους

Η ΙΣΧΥΡΉ ΕΞΆΡΤΗΣΗ

ΑΠΌ ΞΈΝΕΣ

ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΚΑΙ

ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΈΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΏΘΗΣΗ

ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΎΣΕΩΝ

ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΆΛΥΨΗ

ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΏΝ

ΑΝΑΓΚΏΝ ΜΠΟΡΕΊ

ΓΡΉΓΟΡΑ ΝΑ

ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΊ ΣΕ

ΔΊΚΟΠΟ ΜΑΧΑΊΡΙ,

ΕΆΝ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΌ

ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ

ΕΠΙΔΕΙΝΩΘΕΊ

Δεδομένης της κυπριακής σας καταγωγής,

πώς αξιολογείτε την πορεία της κυπριακής

οικονομίας τα τελευταία χρόνια; Πιστεύετε ότι

το οικονομικό της μοντέλο ευθυγραμμίζεται

με τις προκλήσεις της τρέχουσας εποχής;

Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για

την Κύπρο τα επόμενα χρόνια και ποιες

μεταρρυθμίσεις πιστεύετε ότι είναι κρίσιμες

για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξή της;

Η κυπριακή οικονομία ήταν αξιοσημείωτα ανθεκτική

στην αναταραχή των τελευταίων ετών. Η οικονομία

της έχει ήδη επιστρέψει στην αναπτυξιακή της

πορεία πριν από την πανδημία, παρά τις προκλήσεις

όπως η άνοδος των τιμών της ενέργειας, η διακοπή

των στενών οικονομικών της δεσμών με τη

Ρωσία και η επιβράδυνση του τουρισμού και των

επενδύσεων από το Ισραήλ μετά το ξέσπασμα της

σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή.

Αυτή η σταθερότητα μιλά για την ανθεκτικότητα της

κυπριακής οικονομίας και τα οφέλη από τις πολλές

διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν

τα τελευταία χρόνια, τις βελτιωμένες υποδομές και

τον μορφωμένο πληθυσμό και αποτελεί καλό οιωνό

για προσπάθειες διαφοροποίησης του μοντέλου

οικονομικής ανάπτυξης. Δεδομένου του ιστορικού

της χώρας στην προσέλκυση άμεσων ξένων

επενδύσεων και της πλεονεκτικής γεωγραφικής της

θέσης, έχει πολλές δυνατότητες να βελτιώσει τη θέση

της ως περιφερειακό επιχειρηματικό κέντρο. Μια

σημαντική πτυχή αυτών των προσπαθειών είναι η

διαφοροποίηση των εξαγωγικών αγορών της Κύπρου

μετά τη διακοπή του εμπορίου της με τη Ρωσία.

Επίσης, η εστίαση ειδικά σε εκείνους τους τομείς

που παρουσιάζουν διαρθρωτική ανάπτυξη, όπως οι

τεχνολογικές υπηρεσίες, θα μπορούσε να τοποθετήσει

καλά την κυπριακή οικονομία για το μέλλον.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η οικονομία δεν έχει

προβλήματα να αντιμετωπίσει: Το ιδιωτικό

χρέος, αν και μειώνεται, εξακολουθεί να είναι

υψηλό ενώ συνεχίζει να υπάρχει σημαντική

συσσώρευση μη εξυπηρετούμενων δανείων που

εμποδίζουν τμήματα του τραπεζικού συστήματος.

Και η ισχυρή εξάρτηση από ξένες εταιρείες και

προμηθευτές για την ώθηση των επενδύσεων και

την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών μπορεί

γρήγορα να μετατραπεί σε δίκοπο μαχαίρι εάν το

εξωτερικό περιβάλλον επιδεινωθεί. Όσον αφορά

την προσέλκυση ροών ΑΞΕ, η βελτίωση της

αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος

μέσω περαιτέρω μεταρρυθμίσεων είναι ιδιαίτερα

σημαντική για να διατηρηθεί η θετική προοπτική.

EconomyToday 13


COVER STORY

14 EconomyToday

ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ

ΕΊΝΑΙ ΈΤΟΙΜΗ Η ΚΎΠΡΟΣ

Ή ΑΠΛΏΣ

ΠΕΡΙΜΈΝΕΙ

ΤΟ ΕΠΌΜΕΝΟ

«ΚΤΎΠΗΜΑ»;

Έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου το πρόσφατο

κύμα κυβερνοεπιθέσεων που έπληξε τη χώρα μας

- Βαρύ το τίμημα για τις κυπριακές επιχειρήσεις -

Επείγουσα ανάγκη για επένδυση στην εκπαίδευση

και την κυβερνοασφάλεια – Η πρόοδος, η

προετοιμασία και η συλλογική ευθύνη της

κυβερνοασφάλειας στην Κύπρο.

ΤΗΣ ΒΆΣΙΑΣ ΚΑΤΤΉ

Το πρόσφατο κύμα κυβερνοεπιθέσεων που

έπληξε την Κύπρο φέρνει στο προσκήνιο

τη σοβαρότητα και την αυξανόμενη συχνότητα

αυτών των περιστατικών. Είτε

πρόκειται για τον ιδιωτικό είτε για τον

δημόσιο τομέα, τα περιστατικά αυτά αποκαλύπτουν

τα σοβαρά κενά στην κυβερνοασφάλεια και υπογραμμίζουν

την επιτακτική ανάγκη για άμεσες και

συντονισμένες δράσεις προς την οικοδόμηση ενός

πιο ασφαλούς ψηφιακού περιβάλλοντος.

ΈΝΑ ΠΑΓΚΌΣΜΙΟ

ΦΑΙΝΌΜΕΝΟ

Σύμφωνα με ανάλυση των δεδομένων επιθέσεων

στον κυβερνοχώρο από την Check Point Research,

συμπεριλαμβανομένων στατιστικών στοιχείων για

όλες τις περιοχές, σε παγκόσμιο επίπεδο, το 2023

χαρακτηρίστηκε από επίμονη κλιμάκωση των απειλών

EconomyToday 15


COVER STORY

στον κυβερνοχώρο. Οι Οργανισμοί σε όλο τον κόσμο

αντιμετώπισαν κατά μέσο όρο 1158 εβδομαδιαίες

κυβερνοεπιθέσεις ο καθένας. Αυτό αντιπροσωπεύει

αύξηση 1% στις επιθέσεις στον κυβερνοχώρο σε

σύγκριση με το 2022 και διατηρεί τη σημαντική

αύξηση που παρατηρήθηκε από τα προηγούμενα

χρόνια, σηματοδοτώντας μια συνεχή και ανησυχητική

τάση στο τοπίο των ψηφιακών απειλών.

Το 2023 το τοπίο των απειλών στον κυβερνοχώρο

είδε μια εξέλιξη, ιδιαίτερα στον τρόπο εκτέλεσης των

απειλών ransomware. Ενώ το ransomware συνέχισε

να αποτελεί σοβαρό κίνδυνο, ειδικά για μικρότερες

επιχειρήσεις, σημειώθηκε μια αξιοσημείωτη αλλαγή

με ορισμένους επιτιθέμενους να επικεντρώνονται

στην κλοπή δεδομένων και σε εκστρατείες που βασίζονται

ξεκάθαρα σε εκβιασμούς. Η εν λόγω αλλαγή

τακτικής είναι εμφανής σε δύο εξέχουσες εκστρατείες

επίθεσης – τα περιστατικά MOVEit και GoAnywhere.

Αυτές οι επιθέσεις δεν χρησιμοποίησαν παραδοσιακό

ransomware που βασίζεται σε κρυπτογράφηση,

αλλά περιστρέφονταν γύρω από εκβιασμό, με τους

επιτιθέμενους να απαιτούν πληρωμή σε αντάλλαγμα

για τη μη δημοσιοποίηση των κλεμμένων δεδομένων.

ENISA THREAT

LANDSCAPE 2024

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Κυβερνοασφάλεια

(ENISA) δημοσίευσε την ετήσια Έκθεση για το τοπίο

των Κυβερνοαπειλών (ENISA Threat Landscape –

ETL) 2024. Η Έκθεση επικεντρώνεται στις κυβερνοαπειλές

που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια μιας

χρονιάς γεωπολιτικών εντάσεων, με αξιοσημείωτη

αύξηση στις κυβερνοεπιθέσεις. Από τα τέλη του

2023 και το πρώτο μισό του 2024, οι επιθέσεις

παρουσίασαν σημαντική αύξηση, τόσο σε αριθμό

όσο και σε ποικιλία, με σοβαρές συνέπειες για τους

στόχους. Περιφερειακές συγκρούσεις συνεχίζουν να

διαμορφώνουν το τοπίο των κυβερνοαπειλών, ενώ

η άνοδος του «hacktivism» (δηλαδή του ακτιβισμού

μέσω hacking) ενισχύθηκε από πολιτικά γεγονότα,

όπως οι Ευρωπαϊκές Εκλογές.

ΟΙ ΕΠΤΆ ΚΎΡΙΕΣ

ΚΥΒΕΡΝΟΑΠΕΙΛΈΣ

ΓΙΑ ΤΟ 2024

Ο ENISA εντόπισε επτά κυρίαρχες κυβερνοαπειλές,

με τις επιθέσεις κατά της διαθεσιμότητας, όπως οι

επιθέσεις Denial of Service (DoS), να κατέχουν την

πρώτη θέση. Ακολουθούν το ransomware και οι απειλές

κατά των δεδομένων. Οι κατηγορίες αυτές αναλύονται

λεπτομερώς στην Έκθεση, η οποία βασίζεται

σε χιλιάδες δημοσίως αναφερόμενα περιστατικά και

γεγονότα. Οι κύριες κυβερνοαπειλές περιλαμβάνουν:

Ransomware: Εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρή

απειλή, αν και η θέση του στην κατάταξη μειώθηκε

σε σχέση με το 2023.

Malware: Το κακόβουλο λογισμικό συνεχίζει να

16 EconomyToday

εξελίσσεται και να προσαρμόζεται.

Κοινωνική Μηχανική (Social Engineering): Οι επιθέσεις

που εκμεταλλεύονται τον ανθρώπινο παράγοντα

παραμένουν δημοφιλείς.

Απειλές κατά των Δεδομένων: Κλοπή, παραποίηση

και καταστροφή δεδομένων είναι από τους

βασικούς στόχους.

Απειλές κατά της Διαθεσιμότητας (Denial of

Service): Οι επιθέσεις που στοχεύουν την αδυναμία

πρόσβασης σε υπηρεσίες βρίσκονται στην κορυφή.

Χειραγώγηση Πληροφοριών: Οι προσπάθειες επηρεασμού

της κοινής γνώμης μέσω της παραπληροφόρησης

είναι σε άνοδο.

Επιθέσεις στην Εφοδιαστική Αλυσίδα: Η προσπάθεια

διείσδυσης μέσω αδύναμων κρίκων στην

αλυσίδα προμηθευτών συνεχίζεται.

ΠΟΙΟΙ ΚΡΎΒΟΝΤΑΙ ΠΊΣΩ ΑΠΌ

ΤΙΣ ΚΥΒΕΡΝΟΕΠΙΘΈΣΕΙΣ

Η Έκθεση αναλύει τέσσερις βασικούς τύπους κυβερνοεπιτιθέμενων

που απειλούν επιχειρήσεις και

Οργανισμούς. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι

Κρατικοί Παράγοντες (State-nexus actors), δηλαδή

επιτιθέμενοι που συνδέονται άμεσα με κυβερνήσεις

και στοχεύουν συχνά στην κατασκοπεία ή τη διατάραξη

στρατηγικών υποδομών. Μια δεύτερη ομάδα περιλαμ-

βάνει τους Κυβερνοεγκληματίες (Cybercrime actors)

και χάκερ κατόπιν ανάθεσης (hacker-for-hire), με

κύριο κίνητρο το οικονομικό

όφελος ή την εξυπηρέτηση

τρίτων. Στην τρίτη κατηγορία

βρίσκονται οι Ιδιωτικοί

Παράγοντες Επίθεσης (PSOA

– Private Sector Offensive

actors), ομάδες που προσφέρουν

υπηρεσίες hacking σε τρίτους. Τέλος,

οι Χακτιβιστές (Hacktivists) είναι ομάδες

ακτιβιστών που χρησιμοποιούν

επιθέσεις hacking για πολιτικούς ή

ιδεολογικούς λόγους.

Ο ΝΈΟΣ ΕΧΘΡΌΣ

Τα τελευταία χρόνια είδαμε ότι οι κυβερνοεπιθέσεις

άρχισαν να γίνονται όλο

και πιο σύνθετες και επικίνδυνες. Χάκερ

άρχισαν να εκμεταλλεύονται την ανάπτυξη

και εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης

για να διευρύνουν και να ενισχύσουν τις

κυβερνοεπιθέσεις τους, καθιστώντας τον

αγώνα ενάντια σε αυτές πιο δύσκολο από

ποτέ. Με τη χρήση AI πραγματοποιούνται,

πλέον, πιο στοχευμένες, έξυπνες και αυτόνομες

επιθέσεις. Μέσω της χρήσης τεχνικών όπως η μηχανική

μάθηση (machine learning) και η επεξεργασία φυσικής

γλώσσας (NLP), οι επιτιθέμενοι

μπορούν να ανιχνεύουν αδυναμίες

πολύ πιο γρήγορα, να

δημιουργούν κακόβουλο λογισμικό

που εξελίσσεται αυτόματα

αναλόγως του περιβάλλοντος στο

οποίο επιτίθενται και να εκμεταλλεύονται

αδυναμίες σε κλίμακα που δεν

ήταν εφικτή προηγουμένως.

Μερικά παραδείγματα επιθέσεων που

χρησιμοποιούν ΤΝ περιλαμβάνουν:

• Αυτόματα phishing emails:

Μέσω της ΤΝ, οι επιτιθέμενοι μπορούν

να δημιουργούν εξαιρετικά

πειστικά phishing μηνύματα, προσαρμοσμένα

στον εκάστοτε στόχο,

κάνοντας τις επιθέσεις κοινωνικής

μηχανικής πιο αποτελεσματικές.

• AI-driven ransomware: Κακόβουλο

λογισμικό που χρησιμοποιεί

την ΤΝ για να εξαπλώνεται

γρηγορότερα και να βελτιστοποιεί

την εκμετάλλευση αδυναμιών στα

δίκτυα.

EconomyToday 17


COVER STORY

• Αυτοματοποιημένες επιθέσεις DDoS: Οι επιτιθέμενοι

αξιοποιούν την ΤΝ για να εντοπίζουν τις

πιο κρίσιμες στιγμές για την εκκίνηση επιθέσεων

άρνησης υπηρεσιών (DDos), με στόχο να προκαλέσουν

τη μέγιστη ζημιά.

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΌ ΤΩΝ ΚΥΒΕΡΝΟΕ-

ΠΙΘΈΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

Πριν μερικούς μήνες, η Κύπρος βρέθηκε αντιμέτωπη

με μια σειρά κυβερνοεπιθέσεων, που μέσα σε

λίγα 24ωρα στόχευσαν ευαίσθητες κυβερνητικές

ιστοσελίδες και διαδικτυακές υποδομές. Καταγράφηκαν

έξι περιστατικά, είτε σε κρατικές υποδομές

είτε σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Πιο συγκεκριμένα, η

αρχή έγινε με την ιστοσελίδα της Hermes Airports,

όπου η επίθεση αποκρούστηκε επιτυχώς χωρίς να

επηρεαστούν οι υπόλοιπες υπηρεσίες του αεροδρομίου.

Μετά την επίθεση που δέχθηκε η ιστοσελίδα

της Hermes Airports, στο στόχαστρο των χάκερ

μπήκαν και οι ιστοσελίδες της Τράπεζας Κύπρου.

Παρ’ όλα αυτά, η επίθεση τύπου DDoS αντιμετωπίστηκε

επιτυχώς και οι ιστοσελίδες συνέχισαν να

λειτουργούν κανονικά.

Κυβερνοεπίθεση δέχτηκαν επίσης η Αρχή Τηλεπικοινωνιών

Κύπρου (CYTA) και η εταιρεία διακίνησης και

εμπορίας υγρών καυσίμων EKO Cyprus Limited, η

οποία αποκρούστηκε με επιτυχία. Τέλος, σημειώθηκε

18 EconomyToday

ΜΕ ΤΗΝ ΤΑΧΎΤΑΤΗ

ΕΞΈΛΙΞΗ ΤΩΝ

ΨΗΦΙΑΚΏΝ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΏΝ, Η

ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΆΛΕΙΑ

ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ

ΠΟΛΥΤΈΛΕΙΑ, ΑΛΛΆ

ΑΝΑΓΚΑΙΌΤΗΤΑ

απόπειρα επηρεασμού και της κεντρικής κυβερνητικής

πύλης gov.cy, η οποία επίσης αντιμετωπίστηκε

επιτυχώς χάρη στη γρήγορη ανταπόκριση των αρμόδιων

φορέων.

Παρά τη θετική έκβαση αυτών των επιθέσεων, οι

συνεχείς απόπειρες καταδεικνύουν την αυξανόμενη

πρόκληση που αντιμετωπίζει η Κύπρος. Ο Επίτροπος

Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρομείων,

Γιώργος Μιχαηλίδης, ανέφερε σχετικά ότι

«επιθέσεις μπορούν να υπάρξουν ανά πάσα στιγμή»,

αλλά τόνισε ότι «εμείς είμαστε σε συνεχή εγρήγορση».

ΤΟ ΕΊΔΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΘΈΣΕΩΝ

Το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής

Πολιτικής, σε ανακοίνωση που εξέδωσε μετά

τη σειρά κυβερνοεπιθέσεων, ανέφερε ότι το είδος

των κυβερνοεπιθέσεων που δέχθηκαν συστήματα

στην Κύπρο ονομάζεται DDoS (Distributed Denial

Of Service attack) και επισήμανε ότι «καμία παραβίαση

δεν έχει επιτευχθεί». Τα περιστατικά αυτά, αν

και αποκρούστηκαν, αποτελούν υπενθύμιση ότι οι

κυβερνοαπειλές δεν περιορίζονται σε μεμονωμένα

συμβάντα. Πρόκειται για μια διαρκή πρόκληση που

απαιτεί συστηματική και πολυεπίπεδη προσέγγιση,

από την τεχνολογική ενίσχυση μέχρι την καλλιέργεια

κουλτούρας ασφάλειας σε ολόκληρη την κοινωνία

και την επιχειρηματική κοινότητα.

ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΊ ΠΟΥ

ΠΡΟΚΑΛΟΎΝ ΑΝΗΣΥΧΊΑ

Σύμφωνα με την Αρχή Ψηφιακής Ασφάλειας, σχεδόν

οι μισές επιχειρήσεις στην Κύπρο (47%) δέχθηκαν

τουλάχιστον μία κυβερνοεπίθεση το 2024. Αν και

το ποσοστό αυτό εμφανίζεται ελαφρώς μειωμένο

σε σχέση με το 2023 (49%), το οικονομικό κόστος

για τις επιχειρήσεις που επηρεάστηκαν παραμένει

σημαντικό, φτάνοντας κατά μέσο όρο τα €12.000

ανά επιχείρηση. Το 56% αυτών των επιχειρήσεων

ανέφερε οικονομικές απώλειες, ένα ποσοστό που

αυξήθηκε σε σχέση με προηγούμενα έτη.

Ο ΣΥΝΉΘΗΣ ΎΠΟΠΤΟΣ

Η πιο συνηθισμένη μορφή επίθεσης στη χώρα μας

είναι το phishing, δηλαδή απατηλά μηνύματα μέσω

ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, το οποίο αντιπροσωπεύει

το 40% των περιστατικών. Παρά τη μικρή μείωση από

το προηγούμενο έτος, παραμένει η κύρια απειλή τόσο

για επιχειρήσεις όσο και για πολίτες. Οι συνέπειες

τέτοιων επιθέσεων δεν είναι μόνο οικονομικές, αλλά

και λειτουργικές, καθώς διαταράσσουν τις καθημερινές

δραστηριότητες των επιχειρήσεων.

ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΊΤΕΣ

ΣΤΟ ΣΤΌΧΑΣΤΡΟ

Οι πολίτες επίσης βρίσκονται στο στόχαστρο των

κυβερνοεγκληματιών, με το 49% να δηλώνει ότι

δέχθηκε επίθεση το 2024 — ένα ποσοστό αυξημένο

σε σχέση με προηγούμενα έτη. Ωστόσο, σημειώνεται

μια ενθαρρυντική μείωση του οικονομικού κόστους,

πιθανώς λόγω της αυξημένης ενημέρωσης και της

βελτίωσης της ικανότητας αναγνώρισης απατηλών

μηνυμάτων.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το γεγονός ότι το

μεγαλύτερο κόστος παρουσιάζεται στην ηλικιακή ομάδα

18-34, ηλικιακή ομάδα η οποία δεν παρουσιάζει τα

μεγαλύτερα ποσοστά επιθέσεων, ενώ το χαμηλότερο

στην ηλικιακή ομάδα 45-54, ηλικιακή ομάδα η οποία

δεν αποκλείει μελλοντική επίθεση στο μέλλον με το

μεγαλύτερο ποσοστό. Στην περίπτωση των πολιτών

που δεν δέχτηκαν κάποιου είδους επίθεση/παραβίαση

τον τελευταίο χρόνο, το 87% δεν αποκλείουν το

ενδεχόμενο να πέσουν θύμα κακόβουλης επίθεσης

στο μέλλον. Το ποσοστό αυτό μειώθηκε κατά 2% σε

σχέση με πέρσι.

ΧΩΡΊΣ ΔΊΧΤΥ ΑΣΦΑΛΕΊΑΣ

ΠΑΡΆ ΤΟΥΣ ΚΙΝΔΎΝΟΥΣ

Σχεδόν μία στις τέσσερις επιχειρήσεις στην Κύπρο

έχει περισσότερο από ένα χρόνο να αναθεωρήσει

ή να δημιουργήσει πολιτικές κυβερνοασφάλειας.

Παράλληλα, το 50% των επιχειρήσεων δηλώνει

άγνοια για τα προσφερόμενα σεμινάρια σχετικά με

την κυβερνοασφάλεια, γεγονός που υποδεικνύει την

ανάγκη για πιο στοχευμένες εκστρατείες ενημέρωσης

και εκπαίδευσης. Οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν

σε σεμινάρια ευαισθητοποιούνται και προβαίνουν σε

ουσιαστικές ενέργειες ενίσχυσης της ασφάλειάς τους,

γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της συνεχούς

επιμόρφωσης. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι

σχεδόν το 37% των επιχειρήσεων που δεν έχουν

δεχθεί επίθεση θεωρούν ότι αυτό οφείλεται στο ότι

δεν αποτελούν «στόχο». Αυτή η πεποίθηση, αν και μειωμένη

σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, εξακολουθεί

να προκαλεί ανησυχία, δεδομένου ότι οποιαδήποτε

επιχείρηση μπορεί να βρεθεί εκτεθειμένη.

ΤΟ ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΙΣΡΑΉΛ

ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΣΘΟΝΊΑΣ

Η ανάγκη αξιοποίησης επιτυχημένων παραδειγμάτων

άλλων χωρών καθίσταται επιτακτική, καθώς η εμπειρία

δείχνει ότι οι εθνικές στρατηγικές κυβερνοασφάλειας

μπορούν να ενισχυθούν μέσα από τη μελέτη και την

υιοθέτηση δοκιμασμένων πρακτικών. Χώρες όπως

το Ισραήλ και η Εσθονία, που επενδύουν σημαντικά

στην τεχνολογική εκπαίδευση, την καινοτομία και την

κυβερνοάμυνα, αποτελούν πρότυπα προς μίμηση. Στο

Ισραήλ, η στρατηγική βασίζεται στη συνεργασία δημόσιου

και ιδιωτικού τομέα, καθώς και στη δημιουργία

εξειδικευμένων κέντρων έρευνας και ανάπτυξης, ενώ

η Εσθονία έχει θέσει τις βάσεις για ένα ολοκληρωμένο

σύστημα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης με υψηλά επίπεδα

ασφαλείας. Τέτοιες πρωτοβουλίες μπορούν να

προσαρμοστούν και στην κυπριακή πραγματικότητα.

Η ΕΠΌΜΕΝΗ ΜΈΡΑ

Με βάση τα παραπάνω, καθίσταται σαφές ότι η Κύπρος

βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Οι συνεχείς

έρευνες χαρτογράφησης που πραγματοποιεί η

Αρχή Ψηφιακής Ασφάλειας αποτελούν ένα πολύτιμο

εργαλείο για την κατανόηση της κατάστασης, όμως

απαιτούνται συντονισμένες δράσεις για τη βελτίωση

της κυβερνοασφάλειας.

Τι μπορεί να γίνει, λοιπόν; Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να

δοθεί προτεραιότητα στην εκπαίδευση και να πραγματοποιηθούν

εκστρατείες ενημέρωσης για τις απειλές

και τα μέτρα προστασίας, τόσο για επιχειρήσεις όσο

και για πολίτες. Δεύτερο και εξίσου σημαντικό βήμα

αποτελεί η αναβάθμιση υποδομών: Πρέπει να γίνουν

επενδύσεις σε τεχνολογικές λύσεις που μπορούν να

αποτρέψουν ή να μετριάσουν τις επιπτώσεις των

επιθέσεων. Παράλληλα, οι Οργανισμοί πρέπει να είναι

ευέλικτοι και να προσαρμόζουν τις στρατηγικές τους

ανάλογα με τις εξελισσόμενες απειλές - όπως αυτήν

της Τεχνητής Νοημοσύνης. Τέλος, είναι σημαντικό να

εστιάσουμε σε συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού

τομέα για την αντιμετώπιση των απειλών και την

ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών.

Με την ταχύτατη εξέλιξη των ψηφιακών τεχνολογιών,

η κυβερνοασφάλεια δεν είναι πολυτέλεια, αλλά

αναγκαιότητα. Η Κύπρος πρέπει να επενδύσει στην

προστασία των πολιτών και των επιχειρήσεών της,

κτίζοντας ένα πιο ασφαλές ψηφιακό περιβάλλον. Το

ερώτημα παραμένει: Θα δράσουμε προληπτικά ή θα

περιμένουμε το επόμενο «κτύπημα»;

EconomyToday 19


COVER STORY

ΜΕ ΌΡΑΜΑ

ΈΝΑ ΨΗΦΙΑΚΆ

ΑΣΦΑΛΈΣ

ΜΈΛΛΟΝ

ΓΙΑ ΌΛΟΥΣ

«Οι πρόσφατες επιθέσεις στην Κύπρο

ανέδειξαν και απέδειξαν την επιτακτική

ανάγκη για συνεχή βελτίωση», δηλώνει

ο ΓΙΏΡΓΟΣ ΜΙΧΑΗΛΊΔΗΣ στο

Economy Today, επισημαίνοντας

ότι η δημιουργία ενός πιο ισχυρού

συστήματος κυβερνοάμυνας είναι

απαραίτητη για την αντιμετώπιση

νέων προκλήσεων.

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΒΆΣΙΑ ΚΑΤΤΉ

Τα διδάγματα που αποκομίστηκαν από τα

πρόσφατα περιστατικά μπορούν να αποτελέσουν

τη βάση για τη δημιουργία ενός

πιο ανθεκτικού και καλά συντονισμένου

πλαισίου κυβερνοάμυνας υπογραμμίζει

σε συνέντευξή του, στο Economy Today, ο Επίτροπος

Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και

Ταχυδρομείων, Γιώργος Μιχαηλίδης. «Τίποτα δεν

παραμένει σταθερό στον κόσμο της κυβερνοασφάλειας»,

λέει ο κ. Μιχαηλίδης, αναγνωρίζοντας την ανάγκη

για ενίσχυση της συνεργασίας των Οργανισμών με

την Αρχή Ψηφιακής Ασφάλειας (ΑΨΑ) και για υιοθέτηση

καινοτόμων τεχνολογιών προς θωράκιση

της Κύπρου από τις αυξανόμενες κυβερνοαπειλές.

Επισημαίνει ότι η ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας

20 EconomyToday

ΤΊΠΟΤΑ ΔΕΝ

ΠΑΡΑΜΈΝΕΙ ΣΤΑΘΕΡΌ

ΣΤΟΝ ΚΌΣΜΟ ΤΗΣ

ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΆΛΕΙΑΣ,

ΕΝΏ ΟΙ ΑΠΕΙΛΈΣ

ΑΥΞΆΝΟΝΤΑΙ

ΣΕ ΌΓΚΟ,

ΠΟΛΥΠΛΟΚΌΤΗΤΑ ΚΑΙ

ΣΤΌΧΕΥΣΗ

αποτελεί αναγκαιότητα για την προστασία των κρίσιμων

υποδομών, καθώς οι απειλές γίνονται όλο και

πιο περίπλοκες και στοχευμένες. Στο πλαίσιο αυτό,

ο Επίτροπος αναφέρεται και στα επόμενα βήματα

που θα ενισχύσουν την προετοιμασία της χώρας για

μελλοντικές επιθέσεις.

Η ΚΎΠΡΟΣ ΑΠΈΝΑΝΤΙ

ΣΤΙΣ ΚΥΒΕΡΝΟΑΠΕΙΛΈΣ

Πρόσφατα, η Κύπρος βρέθηκε αντιμέτωπη με

μια σειρά κυβερνοεπιθέσεων. Τι μας δίδαξε

η διαχείριση αυτών των περιστατικών από

Οργανισμούς όπως η Hermes Airports, η

ΑΗΚ και η CYTA; Πόσο έτοιμοι ήμασταν να

αντιμετωπίσουμε αυτές τις απειλές και ποια

διδάγματα μπορούν να ενισχύσουν την κυβερνοασφάλεια

της χώρας στο μέλλον;

Η Κύπρος βρέθηκε πρόσφατα αντιμέτωπη με κυβερνοεπιθέσεις,

όπως οι πολλαπλές επιθέσεις άρνησης

υπηρεσιών (Distributed Denial of Service – DDoS),

που σημειώθηκαν τον Οκτώβριο του 2024. Οι εν

λόγω επιθέσεις ανέδειξαν τη σπουδαιότητα της

ταχείας ανταπόκρισης και συνεργασίας μεταξύ των

επηρεαζόμενων Οργανισμών με την ΑΨΑ.

Κατά τη διαχείριση των περιστατικών, η ΑΨΑ, η

οποία λειτουργεί επί 24 ώρες όλες τις ημέρες της

εβδομάδας, λάμβανε συνεχή πληροφόρηση για υφιστάμενες

ή/και πιθανές επιθέσεις και παρείχε συνεχή

υποστήριξη στους επηρεαζόμενους Οργανισμούς.

Ταυτόχρονα, παρείχε συμβουλευτική υποστήριξη για

τρόπους άμυνας, ενώ συντόνιζε τις προσπάθειες για

φραγή ή μετριασμό αυτών των επιθέσεων σε εθνικό,

ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.

Οι Οργανισμοί που βρέθηκαν στο στόχαστρο χρειάστηκε

να ενεργοποιήσουν εσωτερικές διαδικασίες

αντιμετώπισης περιστατικών και να συνεργαστούν

με την ΑΨΑ για την εφαρμογή κατάλληλων βημάτων

μετριασμού. Η συντονισμένη αντίδραση περιόρισε

σημαντικά τον κίνδυνο ζημιών και διασφάλισε την

αποκατάσταση των υπηρεσιών σε εύλογο χρονικό

διάστημα.

Ωστόσο, αυτά τα γεγονότα κατέδειξαν το επίπεδο

ετοιμότητας της χώρας μας σε τέτοιου είδους απειλές.

Κάποιοι Οργανισμοί, αν και είχαν μέτρα ασφάλειας,

δεν διέθεταν πάντα ολοκληρωμένα σχέδια ανταπόκρισης

ή δεν είχαν πλήρη επίγνωση των κινδύνων.

Ως εκ τούτου, για το μέλλον συνιστάται η ενίσχυση

της κυβερνοάμυνας των υποδομών μέσω:

• Εφαρμογής τεχνολογιών που βοηθούν στην πρόληψη,

ανίχνευση και μετριασμό των επιθέσεων DDoS,

καθώς και άλλων ειδών κυβερνοεπιθέσεων.

• Δημιουργίας ισχυρότερων μηχανισμών συνεργασίας

με την ΑΨΑ.

ΚΆΠΟΙΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΊ,

ΑΝ ΚΑΙ ΕΊΧΑΝ ΜΈΤΡΑ

ΑΣΦΆΛΕΙΑΣ, ΔΕΝ

ΔΙΈΘΕΤΑΝ ΠΆΝΤΑ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΈΝΑ

ΣΧΈΔΙΑ

ΑΝΤΑΠΌΚΡΙΣΗΣ

Ή ΔΕΝ ΕΊΧΑΝ ΠΛΉΡΗ

ΕΠΊΓΝΩΣΗ ΤΩΝ

ΚΙΝΔΎΝΩΝ

• Διασύνδεσης των υποδομών στο δίκτυο αισθητήρων.

• Συνεχούς αξιολόγησης της ασφάλειας των συστημάτων.

• Εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης των Οργανισμών

σε θέματα κυβερνοασφάλειας.

Η ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας αποτελεί αναγκαιότητα

για την προστασία των κρίσιμων υποδομών

από μελλοντικές απειλές. Τα διδάγματα που αποκομίστηκαν

από τα πρόσφατα περιστατικά μπορούν

να αποτελέσουν τη βάση για τη δημιουργία ενός

πιο ανθεκτικού και καλά συντονισμένου πλαισίου

κυβερνοάμυνας.

ΣΕ ΕΓΡΉΓΟΡΣΗ ΓΙΑ

ΚΆΘΕ ΑΠΕΙΛΉ

Αναφέρατε ότι «βρισκόμαστε σε συνεχή εγρήγορση».

Μπορείτε να μας εξηγήσετε πώς

αυτό μεταφράζεται στην πράξη; Υπάρχουν

διαδικασίες προσομοίωσης ή εκπαίδευσης

για την προετοιμασία των φορέων έναντι

κυβερνοεπιθέσεων;

Η συνεχής εγρήγορση στην κυβερνοασφάλεια μεταφράζεται

πρακτικά μέσω της λειτουργίας του

υπερσύγχρονου Κέντρου Επιχειρήσεων Ασφαλείας

(SOC) του Εθνικού CSIRT-CY. Το SOC είναι ένα

κεντρικό σημείο άμυνας για την Κύπρο έναντι των

κυβερνοαπειλών, εξοπλισμένο με εργαλεία προηγμένης

τεχνολογίας και εξειδικευμένους αναλυτές, οι

οποίοι ελέγχουν καθ’ όλη τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου

τη δικτυακή δραστηριότητα, εντοπίζοντας

EconomyToday 21


COVER STORY

πιθανές κυβερνοεπιθέσεις και εξασφαλίζοντας την

αδιάκοπη προστασία των κρίσιμων υποδομών. Σε

περιπτώσεις σοβαρών επιθέσεων, οι διαδικασίες

διαχείρισης κρίσεων του SOC ενεργοποιούνται ώστε

να υπάρξει άμεση αντιμετώπιση, ενώ προκαθορισμένα

κανάλια επικοινωνίας σε Κύπρο και εξωτερικό διασφαλίζουν

ότι οι κρίσιμες πληροφορίες διακινούνται

αποτελεσματικά.

Η συνεχής εγρήγορση υποστηρίζεται επίσης από την

εξειδικευμένη ομάδα Threat Intelligence του CSIRT-

CY, η οποία συλλέγει, αναλύει και επεξεργάζεται

πληροφορίες για υφιστάμενες και αναδυόμενες

κυβερνοαπειλές, ενισχύοντας τη δυνατότητα έγκαιρης

πρόληψης και ανταπόκρισης. Μέσω συνεργασιών με

διεθνή δίκτυα και Οργανισμούς, η ομάδα διασφαλίζει

την ανταλλαγή δεδομένων και βέλτιστων πρακτικών,

προσφέροντας στους κρίσιμους φορείς μια ολοκληρωμένη

εικόνα του εξελισσόμενου τοπίου απειλών. Οι

πληροφορίες αυτές ενσωματώνονται στις επιχειρήσεις

του SOC, ενισχύοντας την ικανότητα ανίχνευσης

και αντιμετώπισης κακόβουλων ενεργειών πριν αυτές

εξελιχθούν σε σοβαρά περιστατικά. Παράλληλα, η

ομάδα Ψηφιακής Εγκληματολογίας και Απόκρισης

ΓΙΑ ΒΈΛΤΙΣΤΑ ΕΠΊΠΕΔΑ


ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΑΡΚΕΤΆ

ΜΌΝΟ ΤΑ ΤΕΧΝΙΚΆ

ΜΈΤΡΑ – ΟΙ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΊ ΠΡΈΠΕΙ

ΝΑ ΛΑΜΒΆΝΟΥΝ

ΚΑΤΆΛΛΗΛΑ

ΤΕΧΝΙΚΆ ΑΛΛΆ ΚΑΙ

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΆ ΚΑΙ

ΦΥΣΙΚΆ ΜΈΤΡΑ

ΑΣΦΆΛΕΙΑΣ

Περιστατικών (DFIR), βρίσκεται σε ετοιμότητα για

την ανάληψη δράσης και παροχή υποστήριξης τόσο

με επιτόπια όσο και με απομακρυσμένη πρόσβαση

στις κρίσιμες υποδομές.

Για την ενίσχυση της ετοιμότητας, διεξάγονται τακτικά

προσομοιώσεις και ασκήσεις, τόσο εγχώριες, όσο και

διεθνείς όπως το Cyber Europe, το ITU Cyber Drill,

καθώς και συμμετοχή σε στρατιωτικές ασκήσεις. Αυτές

οι δραστηριότητες βελτιώνουν τις δεξιότητες των

φορέων, ενισχύουν τον συντονισμό σε περιπτώσεις

πραγματικών περιστατικών και βοηθούν στην ανανέωση

και αναβάθμιση του πλάνου απόκρισης.

ΠΈΡΑ ΑΠΌ ΤΑ ΤΕΧΝΙΚΆ

ΜΈΤΡΑ

Οι πρόσφατες επιθέσεις έδειξαν ότι οι υποδομές

μας άντεξαν, αλλά υπάρχουν τυχόν αδυναμίες

που εντοπίστηκαν και χρειάζονται βελτίωση;

Οι πρόσφατες επιθέσεις στην Κύπρο ανέδειξαν και

απέδειξαν την επιτακτική ανάγκη για συνεχή βελτίωση.

Τίποτα δεν παραμένει σταθερό στον κόσμο της

κυβερνοασφάλειας, ενώ οι απειλές αυξάνονται σε όγκο,

πολυπλοκότητα και στόχευση. Για να διατηρηθεί και

22 EconomyToday

να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των κρίσιμων φορέων,

θα πρέπει να εξετάζονται λύσεις σε προηγμένα συστήματα

ασφάλειας που θα εξελίσσουν συνεχώς την

άμυνα των Οργανισμών. Παραδείγματα αυτών είναι

η υιοθέτηση τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης για

την ανίχνευση απειλών και την αυτοματοποίηση της

ανταπόκρισης σε κρίσιμα περιστατικά.

Για βέλτιστα επίπεδα κυβερνοασφάλειας, δεν είναι

αρκετά μόνο τα τεχνικά μέτρα – οι Οργανισμοί πρέπει

να λαμβάνουν κατάλληλα τεχνικά αλλά και οργανωτικά

και φυσικά μέτρα ασφάλειας, ώστε να προστατέψουν

επαρκώς τις υπηρεσίες και πληροφορίες τους. Αυτή τη

φιλοσοφία υιοθετεί και η νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία NIS2,

η οποία αναμένεται να τεθεί σύντομα σε εφαρμογή.

Η εν λόγω Οδηγία καθιερώνει αυστηρότερα πρότυπα

ασφάλειας και αυξάνει την ευθύνη των Οργανισμών

για την προστασία των υποδομών τους.

Με τη συντονισμένη προσπάθεια της πολιτείας, των

επιχειρήσεων και των πολιτών, η Κύπρος μπορεί να

διασφαλίσει ότι οι υποδομές της θα είναι σε θέση

να αντιμετωπίζουν τις σύγχρονες προκλήσεις, διασφαλίζοντας

την απρόσκοπτη λειτουργία κρίσιμων

υπηρεσιών.

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ ΕΝΌΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΎ

ΚΈΝΤΡΟΥ ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΆΛΕΙΑΣ,

ΕΙΔΙΚΆ ΣΧΕΔΙΑΣΜΈΝΟ ΓΙΑ ΤΗ

ΝΑΥΤΙΛΊΑ, ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΑΝΑΓΚΑΊΑ

ΠΡΟΫΠΌΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΊΣΧΥΣΗ

ΤΗΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚΌΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΚΛΆΔΟΥ

ΑΠΈΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΚΥΒΕΡΝΟΑΠΕΙΛΈΣ

ΠΡΟΣ ΕΝΊΣΧΥΣΗ

ΤΗΣ ΑΣΦΆΛΕΙΑΣ

Ποια είναι τα επόμενα βήματα που σχεδιάζετε

για την ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας στην

Κύπρο, ώστε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι

στο μέλλον;

Εκτός από τις προαναφερόμενες βελτιώσεις που θα επιφέρει

η εφαρμογή της νέας Ευρωπαϊκής Οδηγίας NIS2,

η δημιουργία της Ακαδημίας Τεχνολογίας Πληροφορικής

και Επικοινωνιών (Information and Communication

Technologies – ICT) του Γραφείου Επιτρόπου Επικοινωνιών,

αποσκοπεί στη συνεχή ενημέρωση και κατάρτιση του

δημόσιου, του ιδιωτικού τομέα αλλά και της κοινωνίας

ευρύτερα. Μέσω της διοργάνωσης συνεδρίων, εξειδικευμένων

σεμιναρίων, ασκήσεων προσομοίωσης και

εκστρατειών ενημέρωσης/ευαισθητοποίησης, στοχεύουμε

στη συνεχή βελτίωση των δεξιοτήτων. Επιπλέον,

δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην ευαισθητοποίηση των

παιδιών στα σχολεία, μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων

που προάγουν την ασφαλή χρήση του διαδικτύου. Με

τη χρήση διαδραστικών παρουσιάσεων και παιχνιδιών

που περιλαμβάνουν τη χρήση προηγμένων τεχνολογιών,

μέλη του προσωπικού επισκέπτονται σχολεία παρέχοντας

ενημέρωση τόσο προς τους μαθητές αλλά και στο εκπαιδευτικό

προσωπικό. Με όραμα η Ακαδημία να καταστεί

περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης και επενδύοντας σε

ανθρώπους, τεχνολογία και συνεργασίες, στοχεύουμε

σε ένα ψηφιακά ασφαλές μέλλον για όλους.

Παράλληλα γίνονται ενέργειες ενίσχυσης της άμυνας

των διαφόρων τομέων υπηρεσιών της Κύπρου. Συγκεκριμένα,

αφουγκραζόμενοι τη σημαντικότητα του κλάδου

της ναυτιλίας και τις σημαντικές επιπτώσεις που θα έχει

μια ενδεχόμενη κυβερνοεπίθεση, θεωρούμε πως η δημιουργία

ενός περιφερειακού κέντρου κυβερνοασφάλειας,

ειδικά σχεδιασμένο για τη ναυτιλία, αποτελεί αναγκαία

προϋπόθεση για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του

κλάδου απέναντι στις κυβερνοαπειλές. Ένα τέτοιο κέντρο

θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ο πυρήνας μιας

ολοκληρωμένης προσέγγισης στην κυβερνοασφάλεια,

συμβάλλοντας στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της

ναυτιλίας, στην προστασία των κρίσιμων υποδομών και

στην προώθηση της ασφαλούς ναυσιπλοΐας.

EconomyToday 23


COVER STORY

ΖΩΤΙΚΉΣ ΣΗΜΑΣΊΑΣ

Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΉ ΤΟΥ

ΝΟΜΙΚΟΎ

ΠΛΑΙΣΊΟΥ

ΣΤΙΣ ΣΎΓΧΡΟΝΕΣ

ΑΝΆΓΚΕΣ

Ο ΣΆΙΜΟΝ ΖΈΝΙΟΣ τονίζει την

ανάγκη για αναθεώρηση του νομικού

πλαισίου για την αντιμετώπιση

κυβερνοεπιθέσεων στην Κύπρο -

Η απειλή των αυτοματοποιημένων

επιθέσεων με AI και η σημασία

τής επένδυσης στην κατάρτιση.

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΒΆΣΙΑ ΚΑΤΤΉ

Στον απόηχο του κύματος κυβερνοεπιθέσεων

που έπληξε την Κύπρο, ο

Σάιμον Ζένιος, Δικηγόρος Ειδικός

σε Θέματα Fintech & Εταιρικό Δίκαιο,

Διευθυντής της Δικηγορικής Εταιρείας

Simon Zenios & Co LLC και Ιδρυτικό Μέλος της

Επιτροπής Τεχνολογίας του Παγκύπριου Δικηγορικού

Συλλόγου, σε συνέντευξή του στο Economy Today

αναλύει τις νέες προκλήσεις που προκύπτουν από

την εξέλιξη των κυβερνοεπιθέσεων και τη χρήση

Τεχνητής Νοημοσύνης (AI). Τονίζει την επιτακτική

ανάγκη αναθεώρησης του νομικού πλαισίου στην

Κύπρο, προκειμένου να ανταποκριθεί στις σύγχρονες

απειλές. Εστιάζει στην αναγκαιότητα ενίσχυσης της

κυβερνοάμυνας της χώρας, μέσω της εκπαίδευσης

των υπαλλήλων, ενώ παράλληλα υπογραμμίζει τη

σημασία της διεθνούς συνεργασίας για την προστασία

των κρίσιμων υποδομών και τη διασφάλιση της

ανθεκτικότητας της Κύπρου απέναντι στις μελλοντικές

κυβερνοαπειλές.

24 EconomyToday

ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΚΑΙ

ΟΙ ΚΡΑΤΙΚΟΊ ΦΟΡΕΊΣ

ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ ΈΧΟΥΝ

ΣΑΦΉ ΝΟΜΙΚΉ

ΥΠΟΧΡΈΩΣΗ ΝΑ

ΠΡΟΣΤΑΤΕΎΟΥΝ

ΤΑ ΔΕΔΟΜΈΝΑ ΚΑΙ

ΤΙΣ ΥΠΟΔΟΜΈΣ

ΤΟΥΣ ΑΠΌ

ΚΥΒΕΡΝΟΕΠΙΘΈΣΕΙΣ

ΣΥΝΕΧΕΊΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΚΑΙ

Η ΑΝΆΓΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΉΣ

ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΎ ΠΛΑΙΣΊΟΥ

Πιστεύετε ότι το υπάρχον νομικό πλαίσιο στην

Κύπρο είναι επαρκές για την αντιμετώπιση της

αυξημένης απειλής κυβερνοεπιθέσεων; Υπάρχουν

νομικά κενά που πρέπει να καλυφθούν;

Η Κύπρος έχει υιοθετήσει ένα συνεκτικό νομικό

πλαίσιο για την αντιμετώπιση κυβερνοεπιθέσεων,

το οποίο ενισχύεται συνεχώς για να ανταποκρίνεται

στις εξελισσόμενες απειλές. Η Στρατηγική

Κυβερνοασφάλειας της Κυπριακής Δημοκρατίας

(2020) παρέχει κατευθυντήριες γραμμές για την

προστασία των κρίσιμων υποδομών και δεδομένων,

ενώ η ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας NIS2

στο εθνικό δίκαιο, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη και

αναμένεται να ολοκληρωθεί σύντομα, θα επεκτείνει

τις κρίσιμες υποδομές από 70 σε 700, ενισχύοντας

την ετοιμότητα της χώρας.

Παρόλα αυτά, η ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας και

η ανάπτυξη νέων μεθόδων κυβερνοεπιθέσεων δημιουργούν

συνεχείς προκλήσεις. Το νομικό πλαίσιο

δεν είναι απόλυτα επαρκές, καθώς οι επιθέσεις που

στόχευσαν τη CYTA, την κυβερνητική πύλη gov.cy και

το Τμήμα Κτηματολογίου ανέδειξαν αδυναμίες στη

διαχείριση κρίσεων και την πρόληψη. Οι επιθέσεις

λύτρων, όπως σε μορφή κρυπτονομισμάτων, κάνουν

πιο δύσκολο το έργο των Διερευνητικών Αρχών και

της Αστυνομίας, καθώς υπάρχει ανωνυμία. Ειδικότερα,

υπογραμμίζουν την ανάγκη ενίσχυσης της

κυβερνοάμυνας μέσω καλύτερου συντονισμού και

τεχνολογικής ενίσχυσης.

Η Κύπρος πρέπει να επενδύσει περαιτέρω στην

εκπαίδευση υπαλλήλων και τη δημιουργία μηχανισμών

άμεσης ανταπόκρισης. Παράλληλα, η ανάπτυξη

διεθνών συνεργασιών με κράτη και φορείς που διαθέτουν

προηγμένα συστήματα κυβερνοασφάλειας

θα ενισχύσει τη θωράκιση της χώρας.

Η προσαρμογή του νομικού πλαισίου στις σύγχρονες

ανάγκες, με έμφαση στη διαφάνεια και την πρόληψη,

είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια και

τη σταθερότητα στον κυβερνοχώρο. Πιο σημαντικό

είναι το νομικό πλαίσιο να αναπτύσσεται και να

εξελίσσεται στις προκλήσεις που δημιουργούνται

με την ανάπτυξη του κυβερνοεγκλήματος. Αυτή η

εξέλιξη οφείλεται στη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας,

η οποία εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς

που πολλαπλασιάζονται τα τελευταία χρόνια. Παρά

το ότι με την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας

NIS2 και την επέκταση των κρίσιμων υποδομών από

70 σε 700 επιτυγχάνεται σημαντική πρόοδος, θα

Η ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ

ΥΠΑΛΛΉΛΩΝ

ΕΊΝΑΙ ΚΡΊΣΙΜΗ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΑΠΟΤΡΟΠΉ

ΚΥΒΕΡΝΟΕΠΙΘΈΣΕΩΝ,

ΚΑΘΏΣ ΠΟΛΛΈΣ

ΒΑΣΊΖΟΝΤΑΙ ΣΕ

ΑΝΘΡΏΠΙΝΑ ΛΆΘΗ,

ΌΠΩΣ ΤΟ PHISHING

Ή Η ΜΗ ΑΣΦΑΛΉΣ

ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΚΩΔΙΚΏΝ

χρειάζεται συνεχής εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση

των πλατφορμών ασφαλείας.

ΝΟΜΙΚΈΣ ΕΥΘΎΝΕΣ,

ΠΡΟΣΤΑΣΊΑ ΔΕΔΟΜΈΝΩΝ

ΚΑΙ ΑΠΟΖΗΜΙΏΣΕΙΣ

Ποια είναι η νομική ευθύνη των εταιρειών και

των κρατικών φορέων να προστατεύουν τα

δεδομένα και τις υποδομές τους από τέτοιες

επιθέσεις; Υπάρχουν προβλέψεις για αποζημιώσεις

σε περίπτωση παραβίασης;

Οι εταιρείες και οι κρατικοί φορείς στην Κύπρο έχουν

σαφή νομική υποχρέωση να προστατεύουν τα δεδομένα

και τις υποδομές τους από κυβερνοεπιθέσεις. Ο

Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων

(GDPR), που εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη-μέλη της

Ε.Ε., αποτελεί τη βάση για την προστασία προσωπικών

δεδομένων και έχει ενσωματωθεί στην κυπριακή

νομοθεσία μέσω του Νόμου 125(Ι)/2018.

Σύμφωνα με το άρθρο 32 του GDPR, οι Οργανισμοί

υποχρεούνται να εφαρμόζουν τεχνικά και οργανωτικά

μέτρα για την αποτροπή παραβιάσεων, όπως η μη

εξουσιοδοτημένη πρόσβαση, η απώλεια δεδομένων

ή η καταστροφή πληροφοριών. Σε περίπτωση παραβίασης,

οι υπεύθυνοι επεξεργασίας δεδομένων

πρέπει να ενημερώνουν την αρμόδια Εποπτική Αρχή,

το Γραφείο Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων

Προσωπικού Χαρακτήρα, εντός 72 ωρών. Η μη

συμμόρφωση μπορεί να επιφέρει πρόστιμα έως και

€20 εκατ. ή το 4% του ετήσιου παγκόσμιου κύκλου

εργασιών του Οργανισμού.

EconomyToday 25


COVER STORY

Η ευρωπαϊκή υπόθεση Österreichische Post (C-

300/21), που εξετάστηκε από το Δικαστήριο της Ε.Ε.,

υπογράμμισε ότι για να διεκδικηθεί αποζημίωση από

παραβίαση δεδομένων, πρέπει να αποδεικνύονται

σωρευτικά οι τρεις προϋποθέσεις: 1. Παραβίαση

του GDPR, 2. Υλική ή ηθική βλάβη, 3. Αιτιώδης συνάφεια.

Ωστόσο, στην Κύπρο δεν υπάρχει σημαντική

νομολογία για τέτοιες περιπτώσεις, γεγονός που

αναδεικνύει την ανάγκη περαιτέρω ανάπτυξης του

νομικού πλαισίου.

Καταληκτικά, παρά την ύπαρξη νομικού πλαισίου και

νομολογίας από το Δικαστήριο της Ε.Ε., η παράβαση

από μόνη της δεν συνιστά δικαίωμα αποζημίωσης.

ΚΛΕΙΔΊ Η ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ

ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΉΛΩΝ

Με δεδομένο ότι πολλές επιθέσεις ξεκινούν

από ανθρώπινα λάθη, πόσο σημαντική είναι

η εκπαίδευση των υπαλλήλων στις εταιρείες

και στους κρατικούς φορείς για την αποτροπή

κυβερνοεπιθέσεων;

Η εκπαίδευση υπαλλήλων είναι κρίσιμη για την αποτροπή

κυβερνοεπιθέσεων, καθώς πολλές βασίζονται

σε ανθρώπινα λάθη, όπως το phishing ή η μη ασφαλής

διαχείριση κωδικών. Η Στρατηγική Κυβερνοασφάλειας

της Κύπρου (2020) αναγνωρίζει τη σημασία της

εκπαίδευσης, ενώ η Κυπριακή Ακαδημία Δημόσιας

ΦΑΝΤΑΣΤΕΊΤΕ ΈΝΑ

AI-ΕΛΕΓΧΌΜΕΝΟ

BOTNET ΠΟΥ ΣΤΟΧΕΎΕΙ

ΜΙΑ ΤΡΆΠΕΖΑ,

ΠΑΡΑΚΆΜΠΤΟΝΤΑΣ

ΜΈΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΊΑΣ ΜΕ

ΑΥΤΟΜΑΤΟΠΟΙΗΜΈΝΕΣ

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΈΣ

Διοίκησης (ΚΑΔΔ) και ιδιωτικοί φορείς διοργανώνουν

σεμινάρια για την ανάπτυξη δεξιοτήτων. Διεθνείς

πρωτοβουλίες, όπως η Ακαδημία Δεξιοτήτων για την

Κυβερνοασφάλεια της Ε.Ε., ενισχύουν τις γνώσεις

μέσω πιστοποιήσεων και διαδικτυακών μαθημάτων.

Η επένδυση στην κατάρτιση μειώνει τον κίνδυνο επιθέσεων,

ενισχύοντας την ανθεκτικότητα Οργανισμών

με κρίσιμες υποδομές. Η Κύπρος καλείται να υιοθετήσει

διεθνείς βέλτιστες πρακτικές και να επενδύσει

σε προγράμματα προσαρμοσμένα στις σύγχρονες

απειλές, βελτιώνοντας την κυβερνοασφάλειά της.

Καταληκτικά, ό,τι συστήματα ασφαλείας και να υπάρχουν,

δεν είναι αρκετά ως προς την πρόληψη παραβίασης

της ασφάλειας, εκτός και αν το προσωπικό είναι

εκπαιδευμένο ώστε να αποτρέπονται στον μεγαλύτερο

βαθμό τα ανθρώπινα λάθη. Δηλαδή, υπάρχει τεράστια

ανάγκη στην αναγνώριση του phishing, π.χ. μπορεί να

γίνει από το να πατήσουμε ένα link που δεν θα έπρεπε

ή να ανοίξουμε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα και τα επισυναπτόμενά

του, ενώ θα έπρεπε να γνωρίζουμε ότι δεν

έπρεπε. Άλλο παράδειγμα είναι, να λάβουμε κλήσεις

από κάποιον που ισχυρίζεται ότι είναι ο ΙΤ Provider

του κρατικού ή ιδιωτικού φορέα που εργαζόμαστε

και ζητά πρόσβαση στον υπολογιστή μας και εμείς

πέφτουμε στην παγίδα να το δώσουμε. Τέλος, ακόμα

ένα παράδειγμα, είναι να δεχθούμε κάποια κλήση

στην οποία ισχυρίζονται ότι είναι από την τράπεζα

26 EconomyToday

και χρειάζονται τους κωδικούς του e-banking μας και

πέφτουμε στην παγίδα να τους δώσουμε.

Οι υπάλληλοι πρέπει συνεχώς να εκπαιδεύονται ως προς

τους τρόπους που μπορεί να γίνει μία κυβερνοεπίθεση

λόγω ανθρώπινου λάθους. Αυτή η εκπαίδευση πρέπει

να γίνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα με απλά και

κατανοητά παραδείγματα προς τους υπαλλήλους, αλλά

επίσης και να εκσυγχρονίζονται λόγω του ότι συνεχώς

γεννιούνται νέων ειδών κυβερνοεπιθέσεις που ξεκινούν

από ανθρώπινα λάθη.

ΌΤΑΝ «ΚΤΥΠΆ» ΤΟ AI

Τι προκλήσεις προκύπτουν σε σχέση με την

απόδοση ευθύνης όταν μια κυβερνοεπίθεση

είναι αυτοματοποιημένη και πραγματοποιείται

από συστήματα AI;

Οι αυτοματοποιημένες κυβερνοεπιθέσεις από συστήματα

AI δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην

απόδοση ευθύνης. Η αυτονομία τους δυσχεραίνει την

ανίχνευση του υπεύθυνου, ενώ η έλλειψη διαφάνειας

στους αλγόριθμους καθιστά την ταυτοποίηση δύσκολη.

Το παραδοσιακό νομικό πλαίσιο δεν καλύπτει τέτοιες

περιπτώσεις. Χρειάζονται διαφανείς και σαφείς κανονισμοί

για την ευθύνη.

Φανταστείτε ένα AI-ελεγχόμενο botnet που στοχεύει

μια τράπεζα, παρακάμπτοντας μέτρα ασφαλείας με

αυτοματοποιημένες προσαρμογές. Ο αλγόριθμός του,

αν και σχεδιάστηκε για έρευνα, διατέθηκε δημόσια

από τον δημιουργό του. Μετά την επίθεση, γεννιούνται

ερωτήματα: Ευθύνεται ο αρχικός δημιουργός, η

πλατφόρμα που φιλοξένησε τον κώδικα ή ο άγνωστος

δράστης; Αυτό δείχνει την ανάγκη για ανιχνευσιμότητα

και κανονισμούς για την υπεύθυνη χρήση του AI.

Ο Elon Musk θεωρεί το AI υπαρξιακή απειλή και ζητά

προληπτική ρύθμιση. Έχει προειδοποιήσει για κινδύνους,

όπως απώλεια ελέγχου, διάδοση προπαγάνδας

και κοινωνικές αναταραχές. Υποστηρίζει ότι η ανάπτυξη

AI χωρίς περιορισμούς μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή,

τονίζοντας την ανάγκη για διεθνή συνεργασία

και έγκαιρη παρέμβαση.

Προσωπικά, θεωρώ ότι η αυξανόμενη χρήση της Τεχνητής

Νοημοσύνης στις κυβερνοεπιθέσεις αποτελεί έναν

από τους μεγαλύτερους κινδύνους που αντιμετωπίζουμε

στη σύγχρονη εποχή. Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα

εργαλείο με τεράστιες δυνατότητες, αλλά αν δεν διαχειριστεί

σωστά, μπορεί να εξελιχθεί σε κίνδυνο για

την κοινωνία και την ασφάλεια. Συνεπώς, είναι χρέος

μας να προλάβουμε τις καταστροφικές συνέπειες και

να διασφαλίσουμε ότι το AI θα λειτουργεί προς όφελος

της ανθρωπότητας, όχι εις βάρος της.

ΔΙΕΘΝΕΊΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΕΣ

ΚΑΙ ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΤΗΣ

ΚΥΒΕΡΝΟΆΜΥΝΑΣ

Πιστεύετε ότι η Κύπρος έχει επενδύσει αρκετά

στη διεθνή συνεργασία, είτε μέσω θεσμών της

Ε.Ε. είτε με άλλους διεθνείς Οργανισμούς, για

την ενίσχυση της κυβερνοάμυνάς της;

Η Κύπρος συμμετέχει ενεργά σε διεθνείς συνεργασίες

για την ενίσχυση της κυβερνοάμυνάς της, αξιοποιώντας

τη συνεργασία της με ευρωπαϊκούς Θεσμούς

και Οργανισμούς, όπως ο ENISA, για την προστασία

κρίσιμων υποδομών. Η υιοθέτηση της οδηγίας NIS2 και

η διοργάνωση της πρώτης εθνικής άσκησης κυβερνοασφάλειας

το 2024 υπογραμμίζουν τη δέσμευσή της

για αναβάθμιση της κυβερνοασφάλειας.

Παράλληλα, συμμετέχει σε ευρωπαϊκά έργα όπως η

Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα Κυβερνοασφάλειας, εστιάζοντας

στην ενίσχυση συνεργασιών και λύσεων. Η γεωπολιτική

της θέση την καθιστά στρατηγικό εταίρο για διεθνείς

συμμαχίες, ενώ η επένδυση σε εκπαίδευση και καινοτόμες

λύσεις είναι κρίσιμη για τη θωράκιση υποδομών.

Η συνεχής συνεργασία με την Ε.Ε. ενισχύει την ασφάλεια

και τη σταθερότητα απέναντι σε κυβερνοαπειλές.

Συνοψίζοντας, παρά το ότι η Κύπρος έχει λάβει πάρα

πολύ σοβαρά την ενίσχυση τής κυβερνοάμυνάς της,

πάντα υπάρχουν περιθώρια εξέλιξης και βελτίωσής

της, τα οποία είναι απαραίτητα, καθώς η τεχνολογία

συνεχώς αναπτύσσεται με ρυθμούς, στους οποίους η

ταχύτητα ανάπτυξης πολλαπλασιάζεται. Ως εκ τούτου,

δεν υπάρχει όριο ή «τοίχος» ως προς το πού πρέπει

να φτάνει η επένδυση της Κύπρου για την ενίσχυση της

κυβερνοάμυνάς της. Όσο πιο πολύ επενδύει η Κύπρος

στην ασφάλειά της, τόσο πιο πολύ προστατεύεται από

κυβερνοεπιθέσεις.

EconomyToday 27


COVER STORY

ΑΣΠΊΔΑ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑΣ:

ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ

ΚΑΙ ΕΤΟΙΜΌΤΗΤΑ

Όσο πιο ενημερωμένοι και εκπαιδευμένοι

είμαστε, τόσο μεγαλύτερη

ασπίδα προστασίας μπορούμε να υψώσουμε

απέναντι στις κυβερνοαπειλές,

υπογραμμίζει η ΑΛΤΆΝΗ

ΜΠΑΤΟΥΔΆΚΗ, Διευθύντρια

της ADACOM CY.

όλο και περισσότερο

μια σημαντική

σύγκλιση μεταξύ φυσικής

και ψηφιακής ασφάλειας των

«Παρατηρείται

οργανισμών» αναφέρει στην

συνέντευξή της στο Economy Today η Αλτάνη

Μπατουδάκη, Διευθύντρια της ADACOM CY. Η

προστασία μας, «όχι μόνο ως εργαζόμενους σε ένα

οργανισμό, αλλά ως πολίτες, μέλη μικρότερων και

μεγαλύτερων κοινωνικών ομάδων», επιτυγχάνεται με

εφαρμογή πολυεπίπεδης ασφάλειας πληροφοριών

ενισχυμένης με τεχνική νοημοσύνη, με πολλαπλούς

ελέγχους απόδοσης τεχνικών και οργανωτικών μέτρων,

αλλά κυρίως με την εκπαίδευση των ανθρώπων.

Πώς εργαλειοποιείται η τεχνητή νοημοσύνη

(AI) πλέον από τους χάκερς και πώς μπορούν

οι οργανισμοί αλλά και οι ιδιώτες να

προστατευτούν από τις πιο σύνθετες, πλέον,

κυβερνοαπειλές;

Η τεχνητή νοημοσύνη, όπως και όλα τα εργαλεία

που διαθέτουμε, μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο ως

απειλή όσο και ως προστασία. Η χαρτογράφηση των

ευπαθειών γίνεται σε μικρότερο χρονικό διάστημα

πιο ολοκληρωμένη. Τα phishing emails, το smishing

και το vishing παρομοιάζουν σε μεγάλο βαθμό με τα

αυθεντικά και είναι ικανά να ξεγελάσουν πιο εύκολα

τον παραλήπτη. Τα εργαλεία των τεχνικών επιθέσεων

28 EconomyToday

ΜΈΣΩ ΤΩΝ FAKE

NEWS ΌΧΙ ΜΌΝΟ

ΠΑΡΑΠΛΑΝΆΤΑΙ

Η ΚΟΙΝΉ ΓΝΏΜΗ,

ΑΛΛΆ ΕΛΛΟΧΕΎΕΙ

Ο ΚΊΝΔΥΝΟΣ ΝΑ

ΠΑΡΑΠΟΙΗΘΕΊ

Η ΑΛΉΘΕΙΑ ΣΕ

ΠΑΝΑΝΘΡΏΠΙΝΟ

ΕΠΊΠΕΔΟ

τύπου DoS, εφαρμογής κακόβουλου κώδικα, κ.ά.

ισχυροποιούνται σε συντομότερα χρονικά διαστήματα.

Η πιο σημαντική ζημιά ωστόσο, επιτυγχάνεται μέσω

των Deepfakes, του Social Engineering, καθώς είναι

δύσκολο να ελεγχθεί και να πιστοποιηθεί η εγγυρότητα,

ενώ μέσω των Fake News όχι μόνο παραπλανάται η

κοινή γνώμη, αλλά ελλοχεύει ο κίνδυνος να παραποιηθεί

η αλήθεια σε πανανθρώπινο επίπεδο, όπως

π.χ. η ιστορία, οι τέχνες και ο πολιτισμός.

Η προστασία των Οργανισμών και των ιδιωτών,

βασίζεται στις ίδιες αρχές: πολυεπίπεδη ασφάλεια

πληροφοριών, ενισχυμένη με τεχνητή νοημοσύνη,

συστηματικοί έλεγχοι των τεχνικών και των οργανωτικών

μέτρων, αλλά κυρίως στην εκπαίδευση των

ανθρώπων. Δεν είμαστε απλώς εργαζόμενοι σε ένα

οργανισμό, είμαστε πολίτες και μέλη μικρότερων και

μεγαλύτερων κοινωνικών ομάδων. Όσο πιο ενημερωμένοι

και εκπαιδευμένοι είμαστε, τόσο μεγαλύτερη

ασπίδα προστασίας μπορούμε να υψώσουμε.

Από την άλλη, με ποιον τρόπο η τεχνητή

νοημοσύνη συμβάλλει στη γρήγορη και αποτελεσματική

απόκριση σε περιστατικά κυβερνοεπιθέσεων;

Υπάρχουν συγκεκριμένα

παραδείγματα εφαρμογής της;

Η τεχνητή νοημοσύνη στην απόκριση περιστατικών

κυβερνοασφάλειας, επιτρέπει την ταχύτατη ανάλυση

τεράστιου όγκου δεδομένων μειώνοντας τον απαιτούμενο

χρόνο αντίδρασης. Παράλληλα, συμβάλλει στην

παρακολούθηση της συμπεριφοράς του δικτύου και

των χρηστών, ενώ, με τη χρήση αλγορίθμων Machine

Learning (ML), μπορούμε να εφαρμόσουμε μοντέλα

προληπτικής διάγνωσης ή εντοπισμού ανωμαλιών,

που εν δυνάμει μπορούν να συντελέσουν σε μια

κυβερνοεπίθεση.

Ποια είναι η στρατηγική σημασία του ρόλου

του CISO (Chief Information Security Officer)

σε έναν οργανισμό και πώς έχει μεταβληθεί

αυτός ο ρόλος τα τελευταία χρόνια;

Ο ρόλος είναι νευραλγικός και ύψιστης σημασίας.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να ερμηνεύσουμε σωστά

τον συγκεκριμένο ρόλο, καθώς αν δεν λειτουργήσει

θεσμικά μέσα στον οργανισμό, δεν θα εφαρμοστεί

αντίστοιχα αποτελεσματικά το απαιραίτητο πλέγμα

ασφάλειας. Παλιότερα, υπήρχε η παρανόηση ότι ο

CISO είναι ένας εξειδικευμένος τεχνικός ο οποίος

εφαρμόζει τεχνικά μέτρα, ενώ παράλληλα καταγράφει

οργανωτικά μέτρα. Πλέον έχει γίνει αντιληπτό, ότι

ο CISO είναι στρατηγικός ρόλος. Καταγράφει συστήματα

διαχείρισης ασφάλειας, καθοδηγεί για την

σωστή εφαρμογή τους το σύνολο του οργανισμού,

εκπαιδεύει, βοηθάει στην αναγνώριση, διαχείριση και

εντέλει, ελαχιστοποίηση των κινδύνων, επιβλέπει τη

διαχείριση κρίσεων, οριοθετεί, ελέγχει, βελτιώνει την

επιχειρησιακή συνέχεια του Οργανισμού και πολλά

άλλα. Είναι σίγουρα ένας νευραλγικός ρόλος που

πρέπει να συμπεριλαμβάνεται σε κάθε διεργασία του

Οργανισμού, για να παρέχει την οπτική της ασφάλειας

όχι μόνο κατά την εκτέλεση, αλλά κυρίως κατά το

σχεδιασμό.

ΟΙ ΈΛΕΓΧΟΙ

RED TEAMING,

ΑΠΟΣΚΟΠΟΎΝ ΣΤΟ

ΝΑ ΑΞΙΟΛΟΓΉΣΟΥΝ

ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΈΝΑ

ΆΛΛΟ ΠΡΊΣΜΑ, ΤΗΝ

ΑΣΦΆΛΕΙΑ ΤΟΥ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΎ, ΣΕ ΌΛΑ

ΤΑ ΕΠΊΠΕΔΑ

Ποιο είναι το μέλλον των Security Operations

Centers (SOC) και των Cyber Threat

Intelligence (CTI) υπηρεσιών, ιδιαίτερα με

την ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης;

Τα σύγχρoνα SOC, με την ενσωμάτωση εργαλείων

CTI, πλέον έχουν μετασχηματιστεί. Μέσω CTI, συγκεντρώνουμε

ταυτόχρονα πληροφορίες από πολλαπλές

πηγές και συστήματα παγκοσμίως, καλύπτοντας

διαφορετικούς κλάδους και τομείς δραστηριότητας..

Αυτές οι πληροφορίες επεξεργάζονται με τη βοήθεια

της ΤΝ ταχύτατα, παρέχοντάς μας έγκαιρη γνώση για

μια τρέχουσα ή ακόμα και μια επικείμενη κυβερνοεπίθεση.

Από αμυντική σκοπιά, αυτό αποτελεί τεράστιο

πλεονέκτημα, καθώς μας επιτρέπει να προλαμβάνουμε

επιθέσεις αξιοποιώντας έναν τεράστιο όγκο δεδομένων.

Στο παρελθόν, η ανάλυση μεγάλων δεδομένων

μέσω εργαλείων όπως το Apache Hadoop απαιτούσε

σημαντικούς υπολογιστικούς πόρους, ενώ πλέον η ΤΝ

έχει συμβάλει στη βελτιστοποίηση και τον περιορισμό

αυτών των απαιτήσεων.

Εξηγήστε μας τι είναι ακριβώς οι Red Teaming

έλεγχοι και πώς συμβάλλουν στη διασφάλιση

της ετοιμότητας των οργανισμών;

Καθώς βλέπουμε όλο και περισσότερο μια σημαντική

σύγκλιση μεταξύ φυσικής και ψηφιακής ασφάλειας,

παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγάλη αλληλεξάρτηση και

σημαντική επιρροή στην ασφάλεια του Οργανισμού.

Οι έλεγχοι Red Teaming, αποσκοπούν στο να αξιολογήσουν

μέσα από ένα άλλο πρίσμα, την ασφάλεια

του Οργανισμού, σε όλα τα επίπεδα. Οι στοχευμένες

ασκήσεις προσομοίωσης αξιολογούν την ετοιμότητα,

την αποτελεσματικότητα και, τελικά, την ανθεκτικότητα

των τεχνικών και οργανωτικών μέτρων ενός

Οργανισμού. Οι ασκήσεις Red Teaming αποτελούν

εξαιρετικά χρήσιμα εργαλεία, καθώς αποκαλύπτουν

πιθανά κενά ασφαλείας που διαφορετικά θα μπορούσαν

να παραμείνουν απαρατήρητα.

EconomyToday 29


COVER STORY

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΟΝΤΑΣ

ΣΎΓΧΡΟΝΕΣ

ΨΗΦΙΑΚΈΣ

ΑΠΕΙΛΈΣ

Η Κύπρος παραμένει στόχος των χάκερ

και αναμένεται να συνεχίσει να αποτελεί

στόχο, δηλώνει στο Economy Today

ο ΓΙΆΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΊΔΗΣ, Συνέταιρος

και Cyber Leader της Deloitte Κύπρου.

Οι Οργανισμοί καλούνται τώρα να

εφαρμόσουν ή να αναθεωρήσουν

τη στρατηγική τους που αφορά την

κυβερνοασφάλεια, τονίζει ο Γιάννης

Ιωαννίδης στη συνέντευξή του στο

Economy Today. Την ίδια ώρα σημειώνει ότι «ο

καθένας από εμάς πρέπει να αναγνωρίσει ότι πλέον

τα προσωπικά μας δεδομένα είναι το συνάλλαγμα

στο διαδίκτυο, να κατανοήσει την αξία αυτών των

δεδομένων και να τα προστατεύσουμε ανάλογα».

Πόσο προετοιμασμένες είναι οι κυπριακές

επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν μια κυβερνοεπίθεση;

Το COVID και η επακόλουθη ανάγκη για απομακρυσμένη

πρόσβαση ανάγκασε τους Οργανισμούς να

προσαρμοστούν γρήγορα, προκειμένου να συνεχί-

30 EconomyToday

ΟΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΕΣ

ΌΠΩΣ ΤΟ ΑΙ ΘΑ

ΔΙΑΔΡΑΜΑΤΊΣΟΥΝ

ΣΗΜΑΝΤΙΚΌ ΡΌΛΟ

ΣΤΟΝ ΤΟΜΈΑ ΤΗΣ


ΕΠΗΡΕΆΖΟΝΤΑΣ ΚΑΙ

ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ ΚΑΙ

ΤΟΥΣ ΕΠΙΤΙΘΈΜΕΝΟΥΣ

σουν να παρέχουν υπηρεσίες, με συνεπακόλουθους

κίνδυνους αλλά και τις ανάλογες επενδύσεις. Όπως

είδαμε σε πρόσφατα παραδείγματα, η Κύπρος παραμένει

στόχος των χάκερ και αναμένεται να συνεχιστεί.

Αυτές οι προκλήσεις και οι κίνδυνοι αναγνωρίστηκαν

και από τις αρμόδιες αρχές. Με νομοθεσίες όπως το

Network and Information Security (NIS2) και το Digital

Operational Resilience Act (DORA) στοχεύουν στη

βελτίωση των πολιτικών και διαδικασιών για επιχειρήσεις

που λειτουργούν στον χρηματοπιστωτικό τομέα

και τις κρίσιμες ή ουσιώδεις υπηρεσίες. Φυσικά, οι

επιθέσεις δεν επικεντρώνονται μόνο σε αυτούς τους

τομείς για αυτό, όλοι οι Οργανισμοί οφείλουν να είναι

έτοιμοι να αναγνωρίσουν αλλά και να ανταποκριθούν

σε επιθέσεις άμεσα και αποτελεσματικά.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες απειλές για την

ψηφιακή ασφάλεια στην εποχή μας;

Σύμφωνα με παγκόσμιες έρευνες οι επιπτώσεις

από μια κυβερνοεπίθεση περιλαμβάνουν τη διακοπή

υπηρεσιών, ζημιά στη φήμη του Οργανισμού και

οικονομικές απώλειες. Με την ανάπτυξη του διαδικτύου

οι επιχειρήσεις έχουν πλέον πολύ μεγαλύτερο

ηλεκτρονικό αποτύπωμα, καθιστώντας τις στόχους

επιθέσεων.

Οι μέθοδοι που ακολουθούνται από τους επιτιθέμενους

παρέμειναν σχετικά σταθερές, με παραλλαγές

όπως οι επιθέσεις τύπου ransomware, όπου τα δεδομένα

κρυπτογραφούνται και ακολουθεί εκβιασμός

εταιρειών. Οι επιθέσεις τύπου phishing συνεχίζουν

να είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για πρόσβαση

σε Οργανισμούς ή για απόκτηση δεδομένων. Η

ευρύτερη διαθεσιμότητα της Τεχνητής Νοημοσύνης

(ΑΙ) κάνει τις τεχνικές αυτές ακόμη πιο ελκυστικές για

επιτιθέμενους, καθώς επιτρέπουν την αυτοματοποίηση

και παραμετροποίηση της αποστολής κακόβουλων

μηνυμάτων.

Αξιοποιώντας το ΑΙ έχουν ήδη εντοπιστεί αρκετές

περιπτώσεις απάτης, κυρίως σε σχέση με κλοπή

προσωπικών δεδομένων μέσω ψευδών παραστάσεων

και τη δημιουργία εικονικών λογαριασμών.

Οι Οργανισμοί καλούνται τώρα να εφαρμόσουν ή να

αναθεωρήσουν προγράμματα εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης

του ανθρώπινου δυναμικού τους και

να αναπτύξουν ή να αγοράσουν καινοτόμα εργαλεία

για την αντιμετώπιση των απειλών, συνδυάζοντάς τα

με την προσαρμογή των πολιτικών και διαδικασιών

ασφάλειας.

Ποιος είναι ο ρόλος της Τεχνητής Νοημοσύνης

στις επιθέσεις αλλά και στην άμυνα κατά

των χάκερ;

Οι τεχνολογίες όπως το ΑΙ θα διαδραματίσουν σημαντικό

ρόλο στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, επηρεάζοντας

και τις επιχειρήσεις και τους επιτιθέμενους.

Από την πλευρά των επιχειρήσεων και των παρόχων

υπηρεσιών προστασίας δικτύων και εφαρμογών, το

ΑΙ μπορεί να βοηθήσει σε τομείς όπως την αυτοματοποιημένη

αναγνώριση κινδύνων μέσω της ανάλυσης

δεδομένων και της ανίχνευσης αποκλίσεων. Στη

συνέχεια, χάρη την ικανότητα ανάλυσης τεραστίου

όγκου δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, μπορεί να

συμβάλει στην αντιμετώπιση των απειλών ταχύτερα

και αποτελεσματικότερα. Επιπλέον, το ΑΙ μπορεί να

βοηθήσει σε έναν τομέα στον οποίο πολλές εταιρείες

έχουν εμπειρία, στην αναγνώριση κακόβουλων email

μέσω ανάλυσης μοτίβων και συμπεριφοράς του

αποστολέα. Τέλος μπορεί να βοηθήσει στη συνεχή

συμμόρφωση με εσωτερικές πολιτικές και διαδικασίες,

όπως η διαχείριση και προστασία προσωπικών

δεδομένων μέσω συνεχιζόμενης παρακολούθησης

του δικτύου.

Από την άλλη πλευρά, η αυτοματοποίηση και η ανάλυση

δεδομένων σε πραγματικό χρόνο μπορεί να βοηθήσει

και τους επιτιθέμενους να αναπτύξουν καινούργια

εργαλεία και μεθόδους. Λύσεις που βασίζονται στο

ΑΙ μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επιθέσεις,

ξεκινώντας από τη συλλογή και ανάλυση πληροφοριών

που είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο μέχρι την εκπόνηση

επιθέσεων, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης

ΌΛΟΙ ΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΊ

ΟΦΕΊΛΟΥΝ ΝΑ

ΕΊΝΑΙ ΈΤΟΙΜΟΙ ΝΑ

ΑΝΑΓΝΩΡΊΣΟΥΝ

ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΝΑ

ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΘΟΎΝ

ΣΕ ΕΠΙΘΈΣΕΙΣ

ΆΜΕΣΑ ΚΑΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΆ

και εκμετάλλευσης ευπαθειών, της δημιουργίας κακόβουλου

λογισμικού το οποίο μπορεί να μαθαίνει και

να εξελίσσεται βάση του περιβάλλοντός του και της

δημιουργίας και αποστολής κακόβουλων emails που

βασίζονται στις πληροφορίες που έχουν συλλεχθεί.

Επιπλέον, με την ταχεία ανάπτυξη των τεχνολογιών ΑΙ

και της ευρείας διάθεσή τους στο κοινό, τεχνολογίες

όπως αυτές συνθετικών δεδομένων ήχου και βίντεο,

ενδέχεται να αυξήσουν τους κινδύνους επιθέσεων

κοινωνικής μηχανικής, με σκοπό την εξαπάτηση μέσω

τηλεφώνου ή βίντεο.

Τι πρέπει να γνωρίζει κάθε πολίτης για την

προστασία της ιδιωτικής του ζωής στον ψηφιακό

κόσμο;

Ο καθένας από εμάς πρέπει να αναγνωρίσει ότι πλέον

τα προσωπικά μας δεδομένα είναι το συνάλλαγμα

στο διαδίκτυο, να κατανοήσει την αξία αυτών των

δεδομένων και να τα προστατεύσουμε ανάλογα. Ο

κάθε πολίτης θα πρέπει να διαχειρίζεται την ψηφιακή

του παρουσία με τον ίδιο τρόπο που διαχειρίζεται και

την προσωπική του ζωή εκτός διαδικτύου.

Προσωπικά στοιχεία, όπως η διεύθυνση και τα τραπεζικά

δεδομένα, πρέπει να κοινοποιούνται μόνο

σε περιπτώσεις που είναι απόλυτα απαραίτητο για

τη διεκπεραίωση κάποιας εργασίας. Οι σύγχρονες

ηλεκτρονικές συσκευές και εφαρμογές ενημερώνουν

τον χρήστη και ζητούν την απαραίτητη συναίνεση για

την πρόσβαση και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων,

όπως η πρόσβαση σε φωτογραφίες ή επαφές.

Αυτές οι ενημερώσεις πρέπει να αξιολογούνται από

τον χρήστη και να επιτρέπονται μόνο σε περιπτώσεις

όπου είναι απαραίτητο. Για υπάρχουσες εφαρμογές,

συστήνεται ο έλεγχος και η προσαρμογή του επιπέδου

πρόσβασης που δόθηκε κατά την εγκατάσταση.

Σε καθημερινή βάση διάφορες ιστοσελίδες γίνονται

θύματα επιθέσεων από χάκερ με σκοπό την κλοπή

δεδομένων που θα τους βοηθήσουν σε μελλοντικές

επιθέσεις. Από αυτά τα δεδομένα ξεχωρίζουν οι κωδικοί

πρόσβασης τούς οποίους οι χάκερ δοκιμάζουν

αν χρησιμοποιούνται και αλλού, για παράδειγμα σε

τραπεζικά ιδρύματα. Οι κωδικοί πρόσβασης που

χρησιμοποιούνται στο διαδίκτυο πρέπει να είναι μοναδικοί

για κάθε ιστοσελίδα, να έχουν την απαραίτητη

πολυπλοκότητα και να συνοδεύονται, όπου αυτό είναι

εφικτό, με τη χρήση δεύτερου τρόπου επαλήθευσης,

όπως το 2FA. Για την απομακρυσμένη πρόσβαση σε

Οργανισμούς πρέπει να γίνεται μέσω τεχνολογιών

VPN και τα λειτουργικά συστήματα και εφαρμογές να

παραμένουν ενημερωμένα βάσει των συστάσεων του

παρόχου. Τέλος, συστήνεται ιδιαίτερη προσοχή κατά τη

σύνδεση σε δημόσια ασύρματα δίκτυα, συνδυάζοντας

τη με VPN ή με δεδομένα κινητού όπου είναι δυνατό.

Λεωφ. Σπύρου Κυπριανού 24, 1075 Λευκωσία

Τηλ:. +357 22 360 300

Email: ymioannides@deloitte.com

Web: www.deloitte.com/cy

EconomyToday 31

Η κυβερνοασφάλεια

και το απόρρητο

των δεδομένων

Ποιος πιστεύετε ότι είναι

ο υπεύθυνος για την

κυβερνοασφάλεια και το

απόρρητο των δεδομένων

στην επιχείρησή σας;

Εάν η απάντησή σας είναι «Όλοι», τότε είστε στο σωστό δρόμο. Από την αίθουσα

συνεδριάσεων ενός οργανισμού μέχρι τα γραφεία και τους χώρους στάθμευσης, ο

κυβερνοχώρος και το απόρρητο των δεδομένων είναι πλέον υπόθεση όλων. Αυτό

εξάλλου σημαίνει ψηφιοποίηση, ότι δηλαδή κάθε πτυχή κάθε οργανισμού βρίσκεται

πλέον σε κίνδυνο και ευθύνη μας είναι να την προστατεύσουμε.

Κάθε ηλεκτρονική σύνδεση φέρνει νέες δυνατότητες, αλλά ταυτόχρονα μας καθιστά πιο

ευάλωτους. Γι’ αυτό, τόσο στον επιχειρηματικό τομέα όσο και στην καθημερινή μας ζωή,

η εμπιστοσύνη είναι αναγκαία για τη δημιουργία ισχυρών και ουσιαστικών σχέσεων. Όσο

περισσότερο σας εμπιστεύονται οι πελάτες και οι επιχειρηματικοί συνεργάτες για την

ασφάλεια και την προστασία των δεδομένων τους, τόσο πιο πρόθυμα θα συνεργάζονται

μαζί σας. Αυτό συμβαίνει ανεξάρτητα αν ο οργανισμός είναι δημόσιος ή ιδιωτικός.

Μίνως Γεωργάκης

Director, Συμβουλευτικές

υπηρεσίες PwC Κύπρου

Οι πρόσφατες κυβερνοεπιθέσεις στην Κύπρο και διεθνώς έχουν καταδείξει τη

σοβαρότητα των επιπτώσεών τους, που κυμαίνονται από απώλειες δεδομένων έως

τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις για τους ίδιους τους οργανισμούς. Η Κύπρος, ως

οικονομικός και τεχνολογικός κόμβος, αντιμετωπίζει ποικίλες κυβερνοαπειλές. Από τις

οικονομικές επιθέσεις που στοχεύουν τις ιδιωτικές εταιρίες μέχρι τις επιθέσεις σε κρίσιμες

υποδομές της Δημοκρατίας, οι οργανισμοί πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για κάθε

ενδεχόμενο. Παραθέτω τις πιο κάτω κρίσιμες απειλές που επηρεάζουν τους Κυπριακούς

οργανισμούς σε πρόσφατα περιστατικά:

Επιθέσεις Phishing:

Aποτελεί μια από τις

πιο κοινές μορφές

κυβερνοεπίθεσης. Oι

επιτιθέμενοι προσπαθούν να

παραπλανήσουν τους χρήστες

ώστε να αποκαλύψουν

προσωπικές και ευαίσθητες

πληροφορίες, όπως κωδικούς

πρόσβασης, αριθμούς

πιστωτικών καρτών ή

δεδομένα οργανισμών. Συχνά,

οι επιτιθέμενοι χρησιμοποιούν

πλαστές ιστοσελίδες ή

μηνύματα ηλεκτρονικού

ταχυδρομείου που μοιάζουν

αυθεντικά, για να πείσουν τα

θύματά τους να παρέχουν

αυτές τις πληροφορίες.

Ransomware:

Αυτές οι επιθέσεις έχουν

προκαλέσει σοβαρές

διακοπές σε οργανισμούς

τόσο στην Κύπρο

όσο και παγκοσμίως.

Οι επιτιθέμενοι

κρυπτογραφούν τα

δεδομένα και απαιτούν

λύτρα για να τα

αποκαταστήσουν. Το

κόστος αυτών των

επιθέσεων δεν είναι

μόνο οικονομικό αλλά

και λειτουργικό για τους

οργανισμούς.

Παραβιάσεις Δεδομένων:

Η απώλεια ή η κλοπή

ευαίσθητων δεδομένων

μπορεί να προκαλέσει

ανεπανόρθωτη ζημιά στη

φήμη ενός οργανισμού. Οι

επιπτώσεις περιλαμβάνουν

νομικές συνέπειες και

απώλεια εμπιστοσύνης

από τους πελάτες με άμεσο

αντίκτυπο στον γενικό

κανονισμό για την

προστασία δεδομένων

GDPR.

Προηγμένες Επίμονες

Απειλές (APTs):

Οι επιτιθέμενοι εστιάζουν

σε μακροχρόνια

πρόσβαση στα συστήματα

ενός οργανισμού, με

σκοπό τη συλλογή

δεδομένων ή τη διακοπή

κρίσιμων λειτουργιών.

Αυτές οι επιθέσεις είναι

ιδιαίτερα επικίνδυνες λόγω

της διαρκούς παρουσίας

των επιτιθέμενων.

Εσωτερικές Απειλές:

Οι εργαζόμενοι,

είτε εκούσια είτε

ακούσια, μπορούν

να προκαλέσουν

παραβιάσεις ασφαλείας.

Η κακή διαχείριση των

δικαιωμάτων πρόσβασης

ή η αμέλεια μπορεί να

οδηγήσουν σε σημαντικά

περιστατικά ασφαλείας.

Αναγνωρίζοντας τους κινδύνους των μελών της,

η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δημιουργήσει μία

σειρά από κανονισμούς και πρότυπα κάτω από

την ομπρέλα της ENISA και του

Cybersecurity Act. Η υιοθέτηση αυτών

των κανονισμών και προτύπων βοηθά

τους οργανισμούς να διασφαλίσουν τη

συμμόρφωση, να μειώσουν τους κινδύνους και

να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των πελατών

και των συνεργατών τους. Η συμμόρφωση

με τα κανονιστικά πλαίσια όπως είναι το

DORA, το NIS2, και το πρότυπο ISO 27001

είναι απαραίτητη για την ορθή διαχείριση των

κινδύνων και την προστασία των πληροφοριών.

Αυτά τα κανονιστικά πλαίσια παρέχουν τις

κατευθυντήριες γραμμές που είναι απαραίτητες

για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της

ασφάλειας των οργανισμών.

Κανονισμός για την Ψηφιακή Επιχειρησιακή

Ανθεκτικότητα (DORA):

Στοχεύει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των

χρηματοοικονομικών οντοτήτων απέναντι στις τεχνολογικές

απειλές. Δίνει έμφαση στη διαχείριση κινδύνων και

στην ταχεία αποκατάσταση των λειτουργιών μετά από

περιστατικά.

Οδηγία για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών

(NIS2):

Επικεντρώνεται στην ενίσχυση της ασφάλειας των βασικών

υπηρεσιών και των κρίσιμων υποδομών. Προωθεί τη

συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ για την

αποτελεσματική αντιμετώπιση των απειλών.

Πρότυπο ISO 27001:

Αποτελεί το διεθνώς αναγνωρισμένο πρότυπο για τη

διαχείριση της ασφάλειας των πληροφοριών. Παρέχει ένα

ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη διαχείριση κινδύνων και την

εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών ασφάλειας.

Η προστασία των πληροφοριών και των συστημάτων από απειλές είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας

και της επιτυχίας ενός οργανισμού. Η συνεργασία με εξειδικευμένους συμβούλους κυβερνοασφάλειας παρέχει τα εργαλεία και

τις γνώσεις που απαιτούνται για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των κινδύνων, τη συμμόρφωση με τα κανονιστικά πρότυπα

και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πελατών και συνεργατών. Οι σύμβουλοι κυβερνοασφάλειας προσφέρουν εξειδικευμένη

υποστήριξη και καθοδήγηση στους οργανισμούς για την ανάπτυξη και εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών ασφαλείας. Οι

λόγοι για τους οποίους οι υπηρεσίες αυτές είναι ζωτικής σημασίας είναι οι εξής:

Εξειδίκευση και Εμπειρία: Οι επαγγελματίες σύμβουλοι διαθέτουν την τεχνογνωσία και

την εμπειρία που απαιτείται για την κατανόηση των σύνθετων απειλών και την ανάπτυξη

στρατηγικών για την αντιμετώπισή τους.

Στρατηγική Προστασίας Δεδομένων: Η υποστήριξη με επαγγελματίες συμβούλους

βοηθά τους οργανισμούς να αναπτύξουν στρατηγικές για την προστασία των δεδομένων τους,

διασφαλίζοντας την εμπιστευτικότητα, την ακεραιότητα και τη διαθεσιμότητα των πληροφοριών.

Προσαρμογή σε Νέες Τεχνολογίες: Με την ταχύτατη ανάπτυξη της τεχνολογίας, οι

εμπειρογνώμονες βοηθούν τους οργανισμούς να ενσωματώσουν τις νέες τεχνολογίες και τις

καινοτόμες λύσεις που ενισχύουν την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα.

Προσαρμογή σε Κανονιστικές Απαιτήσεις: Οι συμβουλευτικές υπηρεσίες από

επαγγελματίες βοηθούν τους οργανισμούς να συμμορφωθούν με τις κανονιστικές απαιτήσεις

του DORA, του NIS2, και του προτύπου ISO 27001, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο νομικών

κυρώσεων και οικονομικών απωλειών.

Αποτελεσματική Διαχείριση Περιστατικών: Οι επαγγελματίες εμπειρογνώμονες

παρέχουν καθοδήγηση για την άμεση ανταπόκριση σε περιστατικά ασφαλείας, διασφαλίζοντας

την άμεση και αποτελεσματική αποκατάσταση των λειτουργιών. Η ταχεία αντίδραση μειώνει τις

επιπτώσεις και αποτρέπει την περαιτέρω ζημία.

Εκπαίδευση και Ενημέρωση Προσωπικού: Η ανθρώπινη διάσταση είναι κρίσιμη για

την ασφάλεια. Οι επαγγελματίες εμπειρογνώμονες προσφέρουν εκπαίδευση και ενημέρωση

στο προσωπικό για την αναγνώριση και την πρόληψη απειλών, ενισχύοντας την κουλτούρα

ασφάλειας εντός του οργανισμού.

Σε έναν συνεχώς

μεταβαλλόμενο ψηφιακό

κόσμο, η επένδυση στην

κυβερνοασφάλεια δεν είναι

απλώς απαραίτητη, αλλά και

στρατηγικά κρίσιμη για την

επίτευξη των επιχειρηματικών

στόχων των οργανισμών.

PricewaterhouseCoopers Ltd

PwC Central, 43 Demostheni Severi Avenue,

CY-1080 Nicosia, P O Box 21612, CY-1591

T:+357-22 555 000

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΟΥ ΣΤΟΙΧΗΜΑΤΟΣ

34 EconomyToday

ΥΨΗΛΈΣ ΑΠΟΔΌΣΕΙΣ ΑΠΌ

ΤΟ ΣΤΟΊΧΗΜΑ ΣΤΑ ΔΗΜΌΣΙΑ ΤΑΜΕΊΑ

Η συνεισφορά του στοιχήματος στα κρατικά έσοδα, η περαιτέρω στήριξη των

κυπριακών ποδοσφαιρικών ομάδων, τα στημένα παιχνίδια, ο έλεγχος του μαύρου

χρήματος στη συνέντευξη του Προέδρου της Εθνικής Αρχής Στοιχημάτων,

ΠΑΝΑΓΙΏΤΗ ΤΡΙΣΌΚΚΑ, στο Economy Today.

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΔΆΜΟ ΑΔΆΜΟΥ

Δεν είναι

δεδομένο ότι

όσοι παίζουν

στοίχημα θα

κερδίσουν.

Εντούτοις, η στοιχηματική

αγορά έχει σχεδόν πάντα

κέρδος για τα κρατικά ταμεία

και όσο αυτή μεγαλώνει τόσο

αυξάνονται και οι αποδόσεις

της συνεισφοράς της στα

δημόσια οικονομικά.

Την ολοένα και μεγαλύτερη

αυτή συνεισφορά του

τομέα του στοιχήματος και

των τυχερών παιχνιδιών

γενικότερα στα δημόσια

οικονομικά, αναδεικνύει σε

συνέντευξή του στο Economy

Today, ο Πρόεδρος της

Εθνικής Αρχής Στοιχημάτων,

Παναγιώτης Τρισόκκας,

αναλύοντας ταυτόχρονα

Η ΣΥΝΟΛΙΚΉ

ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΆ ΤΟΥ

ΣΤΟΙΧΉΜΑΤΟΣ ΓΙΑ

ΤΟΥΣ ΠΡΏΤΟΥΣ

ΕΝΝΈΑ ΜΉΝΕΣ

ΤΟΥ 2024 ΣΤΗΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ ΜΈΣΩ

ΦΟΡΟΛΟΓΊΑΣ

ΚΑΙ ΕΙΣΦΟΡΏΝ,

ΥΠΟΛΟΓΊΖΕΤΑΙ

ΣΤΑ €14.582.646

τον ρόλο της Αρχής στη

διαμόρφωση ενός βιώσιμου,

ασφαλούς και διαφανούς

πλαισίου για την αγορά του

στοιχήματος.

Ο ίδιος αναφερόμενος στις

πρόσφατες νομοθετικές

ρυθμίσεις για την αύξηση της

φορολογίας του στοιχήματος,

ο κ. Τρισόκκας, σημείωσε ότι

είναι πρόωρο να εξαχθούν

ασφαλή συμπεράσματα για τον

αντίκτυπο στην αγορά.

Στη συνέντευξή του ο

Πρόεδρος της ΕΑΣ, σχολιάζει

και διάφορα στίγματα που

κυνηγούν ακόμα τον τομέα,

τα οποία θα αντιμετωπιστούν

περαιτέρω και με το

αναθεωρημένο νομοσχέδιο

που κατέθεσε πρόσφατα η

Αρχή ενώπιον του Υπουργείου

Οικονομικών.

Νομοσχέδιο, το οποίο θα

ρυθμίσει και την τόμπολα,

θα φέρει νέα προϊόντα και

που αποσκοπεί στη βιώσιμη

ανάπτυξη του τομέα, στην

αντιμετώπιση της παρανομίας

και στη θωράκιση των παικτών

και των ευάλωτων ομάδων με

νομοθετικές ρυθμίσεις.

Εκτιμάτε ότι η αγορά

του στοιχήματος θα

επηρεαστεί αρνητικά

από τις πρόσφατες

αλλαγές στη νομοθεσία

της Αρχής για ενίσχυση

των ποδοσφαιρικών

σωματείων; Οι αλλαγές

είναι αισθητές σε όσους

παίζουν στοίχημα, δηλαδή

θα κληθούν οι ίδιοι οι

παίκτες να πληρώσουν την

ενίσχυση;

Είναι ακόμα νωρίς για να

αξιολογηθεί ο αντίκτυπος της

αύξησης της φορολογίας επί

του στοιχήματος. Οι πρόσφατες

νομοθετικές τροποποιήσεις

που επήλθαν ως αποτέλεσμα

της απόφασης της Βουλής των

Αντιπροσώπων βρίσκονται σε

ισχύ μόλις μερικές εβδομάδες.

Συνεπώς, είναι πρόωρο να

καταλήξουμε σε συμπεράσματα

αν οι αλλαγές αυτές θα

επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά

την αγορά.

Από την πλευρά μας, ως

Εθνική Αρχή Στοιχημάτων

παρακολουθούμε στενά

τα δεδομένα, ώστε

να αξιολογήσουμε

EconomyToday 35

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


μακροπρόθεσμα πώς θα

επηρεαστούν οι δείκτες της

αγοράς του στοιχήματος,

ώστε να είμαστε σε θέση να

προχωρήσουμε σε ασφαλείς

εκτιμήσεις ή εάν κριθεί

σκόπιμο, σε περαιτέρω

ενέργειες που θα εξυπηρετούν

την ομαλή λειτουργία και

βιώσιμη ανάπτυξη της αγοράς.

Για πολλούς η περαιτέρω

στήριξη των κυπριακών

ποδοσφαιρικών ομάδων

μέσω του στοιχήματος

ήταν αναγκαία καθώς,

όπως υποστηρίζεται,

αποτελούν τον κύριο

αιμοδότη της αγοράς. Οι

αριθμοί τι λένε;

Ουδείς αμφισβητεί την ανάγκη

στήριξης των κυπριακών

ποδοσφαιρικών ομάδων.

Ωστόσο, αυτή η στήριξη

δεν μπορεί να προέρχεται

αποκλειστικά από την αγορά

του στοιχήματος. Προφανώς,

είναι θεμιτό και κατανοητό

ένα ποσοστό των εσόδων να

επιστρέφεται στα σωματεία.

Από το 2013 μέχρι και το

τέλος του πρώτου εξαμήνου

του 2024, τα ποδοσφαιρικά

σωματεία έλαβαν το

μεγαλύτερο ποσοστό από

το στοίχημα που ανέρχεται

συνολικά στα €12,67 εκατ.,

ενώ για άλλα αθλήματα

διατέθηκε ποσό ύψους €4

εκατ.. Επιπλέον, ποσό ύψους

€1,1 εκατ. δόθηκε στην

Επιτροπή Δεοντολογίας και

Προστασίας του Αθλητισμού.

Οι πρόσφατες νομοθετικές

αλλαγές αύξησαν την εισφορά

που καταβάλλεται στην

ΕΑΣ από τους αδειούχους

αποδέκτες στοιχήματος (κλάση

Α και Β) από 3% σε 5% επί

των καθαρών αποδοχών.

Παράλληλα, το ποσοστό

που καταβάλλεται από την

ΕΑΣ στον ΚΟΑ αυξήθηκε

από το 2% στο 3,5%, ενώ

το ποσοστό που αποδίδει ο

ΚΟΑ στην ΚΟΠ για ενίσχυση

των ποδοσφαιρικών ομάδων

όλων των κατηγοριών και των

ακαδημιών τους αυξήθηκε από

το 1,5% στο 3%. Ενδεικτικά,

ΠΕΠΟΊΘΗΣΉ ΜΑΣ

ΕΊΝΑΙ ΌΤΙ

Η ΕΦΑΡΜΟΓΉ ΕΝΌΣ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΈΝΟΥ

ΝΟΜΙΚΟΎ

ΠΛΑΙΣΊΟΥ ΠΟΥ ΘΑ

ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΆΝΕΙ

ΤΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΉ

ΤΗΣ ΤΌΜΠΟΛΑΣ,

ΘΑ ΣΥΜΒΆΛΕΙ

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΆ

ΣΤΗ ΡΎΘΜΙΣΗ

ΤΗΣ ΑΓΟΡΆΣ

για το 2023 το ποσό που

έλαβε ο ΚΟΑ από το στοίχημα

το 2023 ανήλθε περίπου σε

€2.473.000

Κατά καιρούς υπάρχουν

στην επικαιρότητα, αλλά

και ως ψίθυροι, ειδήσεις

για στημένους αγώνες στο

κυπριακό πρωτάθλημα.

Πόσο απασχολεί την Αρχή

αυτό το θέμα και τι κάνετε

για την αντιμετώπισή του;

Αυτό το οποίο μπορώ να

διαβεβαιώσω είναι ότι, από την

πλευρά μας συνεργαζόμαστε

στενά με όλους τους

αρμόδιους φορείς- τον

ΚΟΑ, την Αστυνομία και την

Επιτροπή Δεοντολογίας και

Προστασίας του Αθλητισμούμε

στόχο την αντιμετώπιση

και την καταπολέμηση του

φαινομένου της χειραγώγησης

αγώνων. Διαθέτουμε

σύγχρονα εργαλεία για

την παρακολούθηση του

στοιχήματος και στο πλαίσιο

των αρμοδιοτήτων μας

προχωρούμε στην αφαίρεση

36 EconomyToday

αγώνων από το στοίχημα αν

κρίνουμε ότι η στοιχηματική

δραστηριότητα είναι ύποπτη.

Τα κριτήρια που καθιστούν

μια δραστηριότητα ύποπτη

βασίζονται σε συνδυασμό

παραγόντων και αναλύονται

διεξοδικά.

Ένα άλλο στίγμα που φέρει

το στοίχημα είναι πως

αποτελεί πεδίο για ύποπτες

συναλλαγές και για

ξέπλυμα μαύρου χρήματος.

Λαμβάνονται μέτρα από

την Αρχή όσον αφορά το

ζήτημα και ποια είναι αυτά;

Κρίνετε ότι είναι αρκετά;

Είναι μέρος των αρμοδιοτήτων

της Εθνικής Αρχής

Στοιχημάτων η έκδοση

οδηγιών προς τους αδειούχους

αποδέκτες Κλάσης Α ή Β

και εξουσιοδοτημένους

αντιπροσώπους και κατόχους

άδειας υποστατικού, για

την εφαρμογή προληπτικών

μέτρων για την παρεμπόδιση

της νομιμοποίησης

εσόδων από παράνομες

δραστηριότητες, σύμφωνα με

ΑΠΌ ΤΟ 2013 ΜΈΧΡΙ

ΚΑΙ ΤΟ ΤΈΛΟΣ ΤΟΥ

ΠΡΏΤΟΥ ΕΞΑΜΉΝΟΥ

ΤΟΥ 2024, ΤΑ

ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΆ

ΣΩΜΑΤΕΊΑ ΈΛΑΒΑΝ

ΤΟ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΟ

ΠΟΣΟΣΤΌ ΑΠΌ

ΤΟ ΣΤΟΊΧΗΜΑ

ΠΟΥ ΑΝΈΡΧΕΤΑΙ

ΣΥΝΟΛΙΚΆ ΣΤΑ

€12,67 ΕΚΑΤ.

τον περί της Παρεμπόδισης

και Καταπολέμησης της

Νομιμοποίησης Εσόδων από

Παράνομες Δραστηριότητες

Νόμο.

Συνεργαζόμαστε στενά

προς αυτή την κατεύθυνση

με τη Συμβουλευτική Αρχή

Καταπολέμησης Αδικημάτων



και Χρηματοδότησης της

Τρομοκρατίας. Οι οδηγίες που

εκδίδουμε είναι δεσμευτικές

και υποχρεωτικές ως προς

την εφαρμογή τους για τα

πρόσωπα προς τα οποία

απευθύνονται και η Αρχή

εποπτεύει την εφαρμογή

τους από τους αδειούχους

αποδέκτες Κλάσης Α ή Β και

τους εξουσιοδοτημένους

αντιπροσώπους.

Από ιδρύσεως της Αρχής

έχει ενισχυθεί το ρυθμιστικό

και κανονιστικό πλαίσιο της

στοιχηματικής δραστηριότητας,

με τρεις βασικούς στόχους: τη

βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου,

τη μείωση της παρανομίας

και την προστασία των

παικτών. Υπενθυμίζεται ότι

το 2020 τέθηκε σε δημόσια

διαβούλευση το νομοσχέδιο

για την αναβάθμιση του

νομοθετικού πλαισίου

και αναθεωρήθηκαν 14

Οδηγίες, ενώ το 2021

εκδόθηκε η πρώτη Οδηγία

για την Παρεμπόδιση

και Καταπολέμηση της



και αναθεωρήθηκε ο Κώδικας

Διαφήμισης και ο Πρακτικός

Οδηγός.

Τον Δεκέμβριο του 2022

τέθηκαν σε εφαρμογή οι

Κανονισμοί Προστασίας των

Παικτών και εκδόθηκε η

Οδηγία Προστασίας Παικτών.

Είναι επίσης γνωστό ότι

έχουμε καταθέσει νομοσχέδιο

ενώπιον του Υπουργείου

Οικονομικών με στόχο τη

διασφάλιση της παροχής

αδειοδοτημένων υπηρεσιών

με δίκαιο και διαφανή τρόπο.

Η προσπάθειά μας εστιάζει

στο να σταματήσει να αποτελεί

μέρος των τυχερών παιχνιδιών

πηγή εγκληματικότητας

ή μαύρης αγοράς, να

παρεμποδίσουμε τη σύνδεση

με εγκληματικά στοιχεία και

τη στήριξη της παρανομίας και

να διασφαλίσουμε την επαρκή

προστασία των παικτών και

ειδικά των ευάλωτων ομάδων.

Το νομοσχέδιο προνοεί μεταξύ

άλλων την εισαγωγή νέων

προϊόντων, η εισαγωγή αδειών

B2b, αποσκοπεί την περαιτέρω

δέσμευση των αδειούχων επί

θεμάτων ασφαλούς παιχνιδιού,

ενώ προνοεί επίσης εισαγωγή

του financial blocking, ώστε

να αποκλείονται πελάτες που

συμμετέχουν σε παράνομες

υπηρεσίες τυχερών παιχνιδιών.

Είμαστε πεπεισμένοι ότι

με την εφαρμογή ενός

αναθεωρημένου νομικού

πλαισίου θα προκύψουν

οριζόντια οφέλη για την

κοινωνία και την οικονομία.

EconomyToday 37

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


Όπως προκύπτει από

την τελευταία έκθεση

πεπραγμένων της Αρχής

η συνεισφορά της

αγοράς στοιχήματος

στην οικονομία και

στο κυπριακό ΑΕΠ έχει

αυξηθεί, τουλάχιστον

έως και το 2023. Πού

οφείλεται κατά τη γνώμη

σας αυτή η αύξηση και πώς

αυτή συνοπτικά μετριέται;

Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν

ότι ο τομέας του στοιχήματος

ακολουθεί πορεία συνεχούς

ανάπτυξης, χωρίς μάλιστα να

επηρεάζεται από εξωγενείς

παράγοντες. Ως αποτέλεσμα

της σωστής ρύθμισης και

εποπτείας από την Εθνική

Αρχή Στοιχημάτων, η

στοιχηματική αγορά συνεχίζει

να αναπτύσσεται. Τα έσοδα

κατέγραψαν αύξηση κατά

79% σε σχέση με το 2020,

ενώ το ποσοστό του ΑΕΠ της

Κύπρου που προέρχεται από

τη στοιχηματική δραστηριότητα

έφτασε το 3,72% το 2023.

Χωρίς αμφιβολία ο κλάδος

έχει εξελιχθεί σε πυλώνα

ανάπτυξης της οικονομίας, με

τη συμβολή της Εθνικής Αρχής

Στοιχημάτων, μέσα από τους

ελέγχους και τις ρυθμιστικές

και εποπτικές της ενέργειες, να

αναδεικνύεται καθοριστική.

Πώς κινήθηκε η αγορά

το 2024 και ποια ήταν η

συνεισφορά της ίδιας της

Αρχής στην οικονομία και

στα κρατικά έσοδα;

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα

στοιχεία που έχουμε ενώπιον

μας και φθάνουν μέχρι και τον

Σεπτέμβριο του 2024, η αγορά

του στοιχήματος συνέχισε

ΩΣ ΠΡΏΗΝ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΊΑΣ

ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΤΉΣ

ΚΑΤΑΝΟΏ ΚΑΙ

ΑΝΤΙΛΑΜΒΆΝΟΜΑΙ

ΤΙΣ ΔΥΣΚΟΛΊΕΣ

ΚΑΙ ΤΙΣ

ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΠΟΥ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΟΥΝ

ΟΙ ΑΘΛΗΤΈΣ,

ΙΔΙΑΊΤΕΡΑ ΣΕ ΣΧΈΣΗ

ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ

ΕΞΩΓΕΝΏΝ

ΠΑΡΑΓΌΝΤΩΝ

να κινείται ανοδικά. Τα

συνολικά έσοδα ανήλθαν στα

€901.391.734, ενώ τα κέρδη

που αποδόθηκαν στους παίκτες

έφθασαν τα €789.217.872.

Το καθαρό κέρδος από το

στοίχημα διαμορφώθηκε στα

€112.173.862.

Επιπλέον, καταβλήθηκαν

φόροι ύψους €11.217.420,

που αντιστοιχούν σε ποσοστό

περίπου 10% των καθαρών

αποδοχών, ενώ η εισφορά

προς την ΕΑΣ ανήλθε στα

€3.365.226, δηλαδή το 3%

του καθαρού κέρδους.

Αναλυτικά, η κλάση Α (επίγειο

στοίχημα) κατέγραψε συνολικά

έσοδα €238.260.247 με

καθαρό κέρδος €44.373.412.

Από αυτό, καταβλήθηκαν

φόροι €4.437.341 και

εισφορά €1.331.202.

Η κλάση Β (διαδικτυακό

38 EconomyToday

στοίχημα), κατέγραψε έσοδα

€663.131.488, με καθαρό

κέρδος €67.800.450. Από

αυτό, καταβλήθηκαν φόροι

€6.780.079 και εισφορά

€2.034.024.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η

συνολική συνεισφορά του

στοιχήματος για τους πρώτους

εννέα μήνες του 2024 στην

οικονομία μέσω φορολογίας

και εισφορών, υπολογίζεται

στα €14.582.646, γεγονός

που καταδεικνύει τη σημαντική

συμβολή του κλάδου του

στοιχήματος στα δημόσια

οικονομικά.

Εκτός από το οικονομικό

σκέλος, πού αλλού

εκτιμάτε ότι προέκυψε

όφελος με τη σύσταση και

λειτουργία της Αρχής;

To όραμα της Εθνικής Αρχής

Στοιχημάτων είναι η ανάδειξη

της Κύπρου ως ενός δίκαιου,

διαφανούς και ασφαλούς

κέντρου ανάπτυξης και

καινοτομίας στον τομέα των

τυχερών παιχνιδιών, χωρίς

συμβιβασμούς σε θέματα

προστασίας και ευημερίας

του κοινού. Πιστεύω ότι μέχρι

σήμερα έχουν γίνει ιδιαίτερα

σημαντικά βήματα προς αυτή

την κατεύθυνση. Πέρα από

τη συμβολή του τομέα στην

οικονομία, η προστασία της

κοινωνίας και των παικτών

από τις επιβλαβείς συνέπειες

της ενασχόλησης με το

στοίχημα παραμένει βασική

μας προτεραιότητα.

Είμαστε προσηλωμένοι στην

υλοποίηση της Στρατηγικής

Ασφαλούς Παιχνιδιού. Μεταξύ

άλλων συνεργαζόμαστε στενά

με άλλους θεσμούς και φορείς

υλοποιώντας προγράμματα

που στοχεύουν στους νέους

και τους ανήλικους που

αποτελούν σημαντικό κοινό –

στόχο όπως το «Young Cities»,

το παιχνίδι Game Brain και

TO ΌΡΑΜΑ ΤΗΣ

ΕΘΝΙΚΉΣ ΑΡΧΉΣ

ΣΤΟΙΧΗΜΆΤΩΝ ΕΊΝΑΙ

Η ΑΝΆΔΕΙΞΗ ΤΗΣ

ΚΎΠΡΟΥ ΩΣ ΕΝΌΣ

ΔΊΚΑΙΟΥ, ΔΙΑΦΑΝΟΎΣ

ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΟΎΣ

ΚΈΝΤΡΟΥ

ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ

ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑΣ

ΣΤΟΝ ΤΟΜΈΑ

ΤΩΝ ΤΥΧΕΡΏΝ

ΠΑΙΧΝΙΔΙΏΝ

«Alliance for Children and

Youth».

Παράλληλα, εργαζόμαστε

για την ενίσχυση της

εμπειρογνωμοσύνης και

της έρευνας σε θέματα που

σχετίζονται με τη στοιχηματική

δραστηριότητα και τα

τυχερά παιχνίδια. Πολύτιμο

εργαλείο προς αυτή την

κατεύθυνση αποτελούν οι

έρευνες κοινής γνώμης. Το

προηγούμενο διάστημα, η Αρχή

πραγματοποίησε σημαντικές

έρευνες που αφορούν τη

στοιχηματική συμπεριφορά

των πολιτών, στη βάση

των οποίων προχωρεί στο

σχεδιασμό της δράσης και στη

διαμόρφωση προγραμμάτων

πρόληψης.

Επιπρόσθετα, η Αρχή

διοργανώνει σε τακτά

χρονικά διαστήματα

εκστρατείες ενημέρωσης

και ευαισθητοποίησης του

κοινού, με αποκορύφωμα

την Εβδομάδα Ασφαλούς

Παιχνιδιού η οποία θα

διεξαχθεί φέτος για 8η χρονιά

και η οποία λειτουργεί ως

πλατφόρμα ανοικτού διαλόγου

όπου το κοινό μπορεί να

μιλήσει ελεύθερα για τη

συμμετοχή του στα τυχερά

παιχνίδια και τις συνέπειές

τους.

Ακόμη το 2024 αποτέλεσε

χρονιά ορόσημο για την

ΕΑΣ, με την υλοποίηση δυο

σημαντικών πρωτοβουλιών.

Συγκεκριμένα:

• Η Εθνική Πλατφόρμα

Αυτοαποκλεισμού,

ένα πολύτιμο εργαλείο

που επιτρέπει στους

παίκτες να θέσουν

όρια στη στοιχηματική

τους δραστηριότητα και

να αυτοαποκλειστούν

προσωρινά ή επ’

αόριστον. Στους πρώτους

EconomyToday 39

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


μήνες λειτουργίας της,

καταγράφηκαν περισσότερες

από 100 εγγραφές παικτών.

• Η Professional Skills

Academy, μια πρωτοβουλία

για την ανάπτυξη και

βελτίωση των δεξιοτήτων του

ανθρώπινου δυναμικού που

δραστηριοποιείται η επιθυμεί

να δραστηριοποιηθεί

στον τομέα των τυχερών

παιχνιδιών. Στόχος της

ακαδημίας είναι η ενίσχυση

της εμπειρογνωμοσύνης

και η διασφάλιση της

συμμόρφωσης με το

κανονιστικό πλαίσιο.

Περαιτέρω, σημαντικό ρόλο

στη θωράκιση των παικτών

διαδραμάτισε η εφαρμογή

του Κώδικα Διαφήμισης και

των Κανονισμών Προστασίας

Παικτών, Νεαρών Ατόμων και

Παθολογικών Παικτών. Από

το 2022, ως αποτέλεσμα της

εφαρμογής των κανονισμών,

36.878 παίκτες έθεσαν όρια

κατάθεσης, ενώ το 2023

ο αριθμός αυτός αυξήθηκε

στις 84.564, καλύπτοντας το

74% του συνολικού αριθμού

εγγεγραμμένων παικτών.

Σε κάποιους επικρατεί η

άποψη ότι για τα τυχερά

παιχνίδια έχουμε δύο

επόπτες λόγω και της

λειτουργίας της Αρχής

Παιγνίων και Εποπτείας

Καζίνου Κύπρου. Χρειάζεται

κατά την άποψή σας να

έχουμε δύο επόπτες; Πώς

ΕΊΝΑΙ ΠΡΌΩΡΟ ΝΑ

ΚΑΤΑΛΉΞΟΥΜΕ ΣΕ

ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ

ΑΝ ΟΙ ΑΛΛΑΓΈΣ

ΣΤΟΝ ΦΌΡΟ ΤΟΥ

ΣΤΟΙΧΉΜΑΤΟΣ

ΘΑ ΕΠΗΡΕΆΣΟΥΝ

ΘΕΤΙΚΆ Ή ΑΡΝΗΤΙΚΆ

ΤΗΝ ΑΓΟΡΆ

ρυθμίζεται αντίστοιχα το

θέμα στο εξωτερικό;

Πρόκειται για ζήτημα που

άπτεται πολιτικών αποφάσεων

δεν εξαρτάται ούτε από την

Εθνική Αρχή Στοιχημάτων,

ούτε από την Εθνική Αρχή

Παιγνίων και Εποπτείας

Καζίνων με την οποία ειρήσθω

εν παρόδω έχουμε στενή

συνεργασία. Είναι γνωστό ότι

είχε γίνει μία τέτοια συζήτηση

στο παρελθόν ωστόσο μπήκε

τελεία. Στο εξωτερικό υπάρχει

σε κάποιες περιπτώσεις

κεντρικός φορέας και αλλού

διαχωρισμός ρόλων. Αν

προκύψει ξανά τέτοια συζήτηση

θα αξιολογήσουμε τα δεδομένα

και θα τοποθετηθούμε

αναλόγως. Για την ώρα όμως

40 EconomyToday

δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα.

Για χρόνια ακούμε πως η

Αρχή θα προχωρήσει σε

νομοθετικές ρυθμίσεις

και για την τόμπολα. Πού

βρίσκεται το θέμα;

Πράγματι, στο παρελθόν

η Αρχή είχε επεξεργαστεί

νομοσχέδιο για τη ρύθμιση

των παιχνιδιών τόμπολας. Το

νομοσχέδιο προέβλεπε μεταξύ

άλλων, την απαγόρευση της

συμμετοχής ατόμων κάτω

των 18 ετών, τη φορολόγηση

των κερδών και τη ρύθμιση

της ανεξέλεγκτης διεξαγωγής

αυτών των παιχνιδιών. Στόχος

ήταν αφενός η θέσπιση

ενός ελεγχόμενου πλαισίου

και αφετέρου η επιβολή

φορολογίας στα κέρδη.

Στο παρόν στάδιο, η Εθνική

Αρχή Στοιχημάτων έχει

καταθέσει νέο νομοσχέδιο

ενώπιον του Υπουργείου

Οικονομικών, το οποίο

στοχεύει στην αντιμετώπιση

της εγκληματικότητας και της

μαύρης αγοράς στα τυχερά

παιχνίδια, ενώ ενισχύει το

πλαίσιο προστασίας των

παικτών. Το νομοσχέδιο αυτό

περιλαμβάνει την εισαγωγή

της πλειοψηφίας των τυχερών

παιχνιδιών που βρίσκονται

σε καθεστώς παρανομίας,

συμπεριλαμβανομένης και της

τόμπολας, καθώς και μια σειρά

από ρυθμίσεις που ενισχύουν

τη δέσμευση των αδειούχων

σε ζητήματα ασφαλούς

παιχνιδιού. Ιδιαίτερη έμφαση

δίνεται στη θωράκιση των

ανηλίκων, αναγνωρίζοντας

παράλληλα και την ευθύνη

των γονέων, ακόμη και αν

γνωρίζουν ή ανέχονται τη

συμμετοχή των παιδιών τους

σε τυχερά παιχνίδια, μέσα από

καινοτόμα μέτρα.

Πεποίθησή μας είναι

ότι η εφαρμογή ενός

αναθεωρημένου

νομικού πλαισίου που

θα συμπεριλαμβάνει τη

διεξαγωγή της τόμπολας,

θα συμβάλει ουσιαστικά στη

ρύθμιση της αγοράς, στον

περιορισμό των ανεξέλεγκτων

πρακτικών και στην επίτευξη

πολλαπλασιαστικών οφελών

για την οικονομία και την

κοινωνία ευρύτερα.

Ποιους στόχους θέσατε

εσείς προσωπικά και

ως πρώην αθλητής

αναλαμβάνοντας τα ηνία

της Αρχής;

Ως πρώην επαγγελματίας

καλαθοσφαιριστής κατανοώ

και αντιλαμβάνομαι τις

δυσκολίες και τις προκλήσεις

που αντιμετωπίζουν οι

αθλητές, ιδιαίτερα σε σχέση

με τη διαχείριση εξωγενών

παραγόντων. Ένα από τα

πλέον κεφαλαιώδη ζητήματα

που επηρεάζουν τον

αθλητισμό και συνδέονται με

τον τομέα του στοιχήματος

είναι η αντιμετώπιση της

χειραγώγησης των αθλητικών

γεγονότων, πρόκληση η οποία

απαιτεί συντονισμένες δράσεις

πολλών και διαφορετικών

φορέων.

Ως Εθνική Αρχή Στοιχημάτων

παρακολουθούμε συστηματικά

και διεξοδικά τη στοιχηματική

δραστηριότητα, αναλύουμε

δεδομένα με εξειδικευμένα

εργαλεία και αξιολογούμε

συνεχώς τους παράγοντες που

ενδέχεται να υποδηλώνουν

χειραγώγηση. Επιπλέον,

ενισχύουμε τη συνεργασία μας

με τον ΚΟΑ, την Αστυνομία και

την Επιτροπή Δεοντολογίας και

Προστασίας του Αθλητισμού

(ΕΔΠΑ), με τους οποίους

έχουμε ήδη αναπτύξει στενή

συνεργασία, με στόχο την

καταπολέμηση του φαινομένου

της χειραγώγησης αγώνων.

Παράλληλα, με την έναρξη

της Εθνικής Πλατφόρμας

Αυτοαποκλεισμού τον

Φεβρουάριο του 2024

πέραν της δυνατότητας των

παικτών να χρησιμοποιήσουν

ένα σημαντικό εργαλείο

αυτοπροστασίας, γίνονται

προσπάθειες για την ένταξη

στην πλατφόρμα και άλλων

ομάδων πληθυσμού, μεταξύ

άλλων και των αθλητών και

άλλων παραγόντων.

Ακόμη, η Αρχή εργάζεται για

την υιοθέτηση του προτύπου

Safer Gambling Standard

σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ

υλοποιεί πρωτοβουλίες

και δράσεις στον τομέα της

πρόληψης, συμβάλλοντας

ενεργά στη διαμόρφωση

ενός δίκαιου και ασφαλούς

περιβάλλοντος τόσο στον

χώρο του στοιχήματος όσο και

στον χώρο του αθλητισμού.

EconomyToday 41

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


BET ON ALFA:

ΜΙΑ ΑΜΙΓΏΣ

ΚΥΠΡΙΑΚΉ ΙΣΤΟΡΊΑ

ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ,

ΕΜΠΙΣΤΟΣΎΝΗΣ ΚΑΙ

ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑΣ

Οι κυπριακές καταβολές της Bet on Alfa και η

φιλοσοφία της, εξ αρχής, επικεντρώθηκαν στην

αξιοπιστία, τη σοβαρότητα και την εντιμότητα,

αξίες που διατηρεί μέχρι σήμερα.

Φέτος, η Bet on

Alfa διανύει

15 χρόνια από

την ίδρυσή

της, σηματοδοτώντας

μια διαδρομή γεμάτη

εξέλιξη, καινοτομία και σταθερή

δέσμευση για την παροχή αξιόπιστων

υπηρεσιών αθλητικού

στοιχήματος στην κυπριακή

αγορά. Με κύκλο εργασιών που

φτάνει τα 150 εκατομμύρια

ευρώ σε υποβληθέντα στοιχήματα,

η εταιρεία έχει καταφέρει

να εδραιωθεί ως μια από τις πιο

αξιόπιστες, σοβαρές και έντιμες

στον τομέα του αθλητικού στοιχήματος

στην Κύπρο, τόσο με

φυσικά καταστήματα (πρακτορεία

στοιχημάτων) όσο και με

διαδικτυακή παρουσία, αποτελώντας

ένα δυνατό παράδειγμα

κυπριακής επιχειρηματικότητας.

42 EconomyToday

Η ΑΦΕΤΗΡΊΑ

Η Bet on Alfa ιδρύθηκε

το 2009, από τον κ.

Γιώργο Πυρίσιη, έναν

οραματιστή επιχειρηματία

που δραστηριοποιείται στον

τομέα του στοιχήματος από το

1989. Την εποχή εκείνη, το

περιβάλλον του στοιχήματος

στην Κύπρο περιοριζόταν στα

παραδοσιακά στοιχήματα, με

τις λεγόμενες βασικές αγορές

όπως πρόβλεψη νικητή,

over/under goals και σκορ

ημιχρόνου/τελικό, πάντα σε

pre-game μορφή. Η εταιρεία

ξεκίνησε με στόχο να φέρει

μια νέα πνοή στον κλάδο,

αναδεικνύοντας την ανάγκη για

εξέλιξη και καινοτομία.

Στα πρώτα της βήματα, η Bet on

Alfa λειτουργούσε αποκλειστικά

μέσω εξουσιοδοτημένων

αντιπροσώπων, με το δικό

της ανθρώπινο δυναμικό να

περιορίζεται σε μονοψήφιο

αριθμό γραφειακού

προσωπικού.

ΣΤΑΘΜΟΊ

ΕΞΈΛΙΞΗΣ

Κατά τη διάρκεια αυτών των 15

χρόνων σημαντικής παρουσίας

και λειτουργίας, η Bet on Alfa

συνάντησε σημαντικά ορόσημα:

• 2015: Η υλοποίηση της

στρατηγικής απόφασης για

ιδιόκτητα καταστήματα άλλαξε

τη δομή της εταιρείας, στηρίζοντας

τη δραστηριότητά της στον

τομέα, με δικά της καταστήματα

και δικό της έμμισθο προσωπικό,

γεγονός που δημιούργησε

μια πιο άμεση σχέση με τους

πελάτες της. Σήμερα τα καταστήματα

με την επωνυμία Bet

on Alfa είναι κατά 50% ιδιόκτητα

και 50% μέσω εξουσιοδοτημένων

αντιπροσώπων. Με τον

τρόπο αυτό πρωτοπορεί, αφού

αποτελεί τη μοναδική εταιρεία

που λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό

με το μοντέλο αυτό στην

Κύπρο.

• 2018: Η Bet on Alfa

έγινε η πρώτη κυπριακή

εταιρεία στον τομέα του

αθλητικού στοιχήματος που

έλαβε άδεια διαδικτυακού

στοιχήματος (Κλάση Β) από

την Εθνική Αρχή Στοιχημάτων,

εγκαινιάζοντας την παρουσία

της στο διαδικτυακό

περιβάλλον.

η εταιρεία βρίσκεται σε προχωρημένες

διαδικασίες για την έκδοση

της πρώτης διεθνούς άδειάς της.

Αυτό θα την καταστήσει ως την

πρώτη κυπριακή εταιρεία στον

τομέα του αθλητικού στοιχήματος,

η οποία θα εξασφαλίσει άδεια

λειτουργίας στο εξωτερικό.

Παράλληλα, παραμένει αφοσιωμένη

στην κυπριακή αγορά, με

στόχο να ενισχύσει τη θέση της,

τόσο στα φυσικά καταστήματα

(Κλάση Α), όσο και στο διαδικτυακό

στοίχημα (Κλάση Β).

ΚΥΠΡΙΑΚΉ

ΤΑΥΤΌΤΗΤΑ

ΚΑΙ ΑΞΊΕΣ

Οι κυπριακές καταβολές της

Bet on Alfa και η φιλοσοφία

της, εξ αρχής, επικεντρώθηκαν

στην αξιοπιστία, τη σοβαρότητα

και την εντιμότητα, αξίες που

διατηρεί μέχρι σήμερα. Το

όνομα του οραματιστή ιδρυτή

της είναι συνυφασμένο με

το αθλητικό στοίχημα στην

Κύπρο, γεγονός που επηρεάζει,

τόσο την ανάγκη όσο και την

υποχρέωση της εταιρείας να

αποπνέει στους πελάτες της

αξιοπιστία, σοβαρότητα και

εντιμότητα.

ΓΙΑΤΊ ΞΕΧΩΡΊΖΕΙ

ΑΠΌ ΤΟΝ

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΌ

Η τάση της εταιρείας,

μετά από επιδίωξη και του

οραματιστή ιδρυτή της,

είναι να διαφοροποιείται

από τον ανταγωνισμό στην

τιμολόγηση των αποδόσεων

των κυπριακών αθλητικών

γεγονότων. Αυτό βασίζεται

στην κυπριακή ταυτότητα της

εταιρείας που, ως ντόπιος

πάροχος, μπορεί και πρέπει να

είναι ορθότερος στις αποδόσεις

των κυπριακών αγώνων.

ΣΧΈΣΗ ΕΜΠΙΣΤΟ-

ΣΎΝΗΣ ΜΕ ΤΟ

ΠΕΛΑΤΟΛΌΓΙΟ ΤΗΣ

Η σχέση εμπιστοσύνης της Bet on

Alfa με τους πελάτες της έχει κτιστεί

σε πολύ γερά θεμέλια από την

έναρξη της λειτουργίας της κι αυτό

επιτεύχθηκε μέσω της αξιοπιστίας

στις πληρωμές, της σοβαρότητας

της εταιρείας και της εντιμότητάς

της σε θέματα διαφάνειας.

ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ

ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ

Η Bet on Alfa επενδύει

διαρκώς στην τεχνολογία,

υιοθετώντας σύγχρονες

πλατφόρμες που προσφέρουν

live αθλητικό στοιχηματισμό και

πρωτοποριακές υπηρεσίες όπως

ανταγωνιστικές αποδόσεις,

αξιόπιστες αποπληρωμές

πελατών και υψηλού επιπέδου

ψυχαγωγική εμπειρία.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΣΜΌΣ

Ανταποκρινόμενη στο διεθνές

κάλεσμα για εξέλιξη και επαγγελματική

διαχείριση υψηλών προδιαγραφών,

η εταιρεία προχώρησε

στη δημιουργία εξειδικευμένων

τμημάτων στελεχομένων από

έμπειρους και νεαρότερους,

με δυναμική, επαγγελματίες,

με στόχο να αναπτυχθεί, να

ανταγωνιστεί και να διαπρέψει,

ανταποκρινόμενη στις απαιτήσεις

της παγκόσμιας διαδικτυακής

αγοράς. Σήμερα, η εταιρεία εργοδοτεί

συνολικά 150 άτομα.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΈΣ

ΔΡΆΣΕΙΣ

Η Bet on Alfa συμμετέχει

ενεργά στην κυπριακή

κοινωνία, υποστηρίζοντας

αθλητικούς συλλόγους,

κοινωνικές πρωτοβουλίες και

εκδηλώσεις. Έχει λάβει τιμητικές

διακρίσεις από Οργανισμούς,

όπως οι Special Olympics

Cyprus και αναγνωρίσεις

για τη συμβολή της στον

αθλητισμό. Πρόσφατα, έχει

τιμηθεί με ασημένια διάκριση

(Silver Award) στα Cyprus

Sales Excellence Awards,

γεγονός που επιβεβαιώνει

τον επαγγελματισμό και

την εμπειρογνωμοσύνη της

στον τομέα του αθλητικού

στοιχηματισμού στην Κύπρο.

ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ

Η επόμενη φάση της πορείας της

Bet on Alfa περιλαμβάνει την είσοδό

της σε ξένες αγορές, καθώς

ΕΠΕΤΕΙΑΚΌ

ΜΉΝΥΜΑ

Με αφορμή τα 15 χρόνια της, η

Bet on Alfa ετοιμάζει μια σειρά

εορταστικών εκδηλώσεων, τιμώντας

συνεργάτες, προσωπικό και

πελάτες. Η φετινή χρονιά αποτελεί

μια περίοδο υπερηφάνειας για

όλα τα μέλη της εταιρείας, η οποία

εξαίρει, τόσο το προσωπικό της,

όσο και τους πελάτες της, για την

εμπιστοσύνη που της δείχνουν

προκειμένου να συνεχίσει με

το ίδιο πάθος και δύναμη για το

μέλλον. Με τη σταθερή ανάπτυξή

της, την αφοσίωση στις αξίες της

και τη δέσμευσή της για καινοτομία

και τεχνολογική ανάπτυξη,

η Bet on Alfa αποτελεί σημείο

αναφοράς για την κυπριακή επιχειρηματικότητα,

συνεχίζοντας

να διαμορφώνει το μέλλον του

αθλητικού στοιχήματος.

H Bet on Alfa είναι αδειοδοτημένη

από την Εθνική Αρχή Στοιχημάτων

της Κύπρου για τις Κλάσεις Α και

Β, που της επιτρέπουν τη λειτουργία

αθλητικών στοιχημάτων

Η συμμετοχή ανηλίκων σε

στοίχημα απαγορεύεται.

Παίξε υπεύθυνα.

www.safergambling.gov.cy

Σημείωση: Το κείμενο είναι πληρωμένη

διαφήμιση εκ μέρους και

για λογαριασμό της Bet On Alfa.

Στοιχεία εταιρείας

Bet on Alfa

https://www.betonalfa.com.cy/

EconomyToday 43

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΣΕ ΣΥΝΕΧΗ ΑΝΑΠΤΥ-

ΞΙΑΚΗ ΤΡΟΧΙΑ,

ΜΕ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ

ΥΠΕΡΟΧΗ ΚΑΙ

ΘΕΤΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ

ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ

Η καινοτομία και η διαρκής βελτίωση της

προσφερόμενης εμπειρίας ψυχαγωγίας

τοποθετούνται στον πυρήνα της Novibet.

H

Novibet

δραστηριοποιείται

από το 2010

στον τομέα

παροχής

υπηρεσιών διαδικτυακής

ψυχαγωγίας. Με παρουσία

σε 10 χώρες παγκοσμίως

(Ελλάδα, Βραζιλία, Ιρλανδία,

Φινλανδία, Μεξικό, Χιλή,

Εκουαδόρ, Καναδά, Κύπρο, Νέα

Ζηλανδία), γραφεία σε Ελλάδα,

Μάλτα, Βραζιλία και Μεξικό

και περισσότερους από 1.000

εργαζόμενους παγκοσμίως, η

Novibet προσφέρει υπηρεσίες

τελευταίας τεχνολογίας που

την κατατάσσουν μεταξύ

των κορυφαίων GameTech

εταιρειών διεθνώς.

Παράλληλα, η Novibet μέσω

του προγράμματος εταιρικής

κοινωνικής προσφοράς Giant

Heart σε συνεργασία με τους

Πρεσβευτές του προγράμματος,

κορυφαίους αθλητές Κώστα

Τσιμίκα, Γιάννη Κωνσταντέλια

και Θωμαή Βαρδαλή,

44 EconomyToday

συνεισφέρει στην οικοδόμηση

ενός καλύτερου, πιο βιώσιμου

και συμπεριληπτικού μέλλοντος,

μέσα από ενέργειες που

προωθούν την αξία του

αθλητισμού, τη στήριξη

ευπαθών κοινωνικών ομάδων

και την προάσπιση των

δικαιωμάτων των αδέσποτων

ζώων συντροφιάς.

Η Novibet αναπτύσσεται

ταχύτατα στον χώρο του online

gaming, εδραιώνοντας την

παρουσία της σε νέες αγορές

διεθνώς και κερδίζοντας την

εμπιστοσύνη εκατομμυρίων

χρηστών. Με κύριους άξονες

την καινοτομία, τις υπεύθυνες

επιχειρηματικές πρακτικές

και την ανθρωποκεντρική

φιλοσοφία, η εταιρεία

ξεχωρίζει για τη συνέπειά

της στην παροχή ποιοτικών

υπηρεσιών, την τεχνολογική

της υπεροχή και την

προσαρμοστικότητα στις

ανάγκες ενός ολοένα πιο

απαιτητικού κοινού.

Η στρατηγική της Νovibet

επικεντρώνεται στην

τεχνολογία ως βασικό

μοχλό ανάπτυξης. Η συνεχής

βελτίωση της εμπειρίας του

χρήστη δεν περιορίζεται στην

απλή παροχή προϊόντων,

αλλά επεκτείνεται σε ένα

ολοκληρωμένο οικοσύστημα

ψυχαγωγίας, το οποίο είναι

ασφαλές, ευέλικτο και

απόλυτα προσαρμοσμένο

στα διαφορετικά προφίλ

των πελατών. Με αυτόν τον

τρόπο, ενισχύει τη σχέση

εμπιστοσύνης με τους χρήστες

της, ενώ παράλληλα δημιουργεί

γόνιμο έδαφος για διαρκή

επιχειρηματική ανάπτυξη και

ισχυρή παρουσία σε αγορές με

υψηλό ανταγωνισμό.

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΌ

ΠΛΕΟΝΈΚΤΗΜΑ

ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙ-

ΚΉ ΥΠΕΡΟΧΉ

Αυτό που κάνει την εταιρεία

να διαφοροποιείται από τον

ανταγωνισμό είναι η ιδιόκτητη

τεχνολογική πλατφόρμα

που διαθέτει και η ευελιξία

στη λήψη αποφάσεων,

χάρη στις in-house ομάδες

προγραμματιστών και

μηχανικών λογισμικού,

οι οποίοι διαμορφώνουν

εξατομικευμένες λύσεις που

συμβάλλουν στη μοναδική

εμπειρία των χρηστών της.

Η καινοτομία και η διαρκής

βελτίωση της προσφερόμενης

εμπειρίας ψυχαγωγίας

τοποθετούνται στον πυρήνα

της Novibet. Απόδειξη των

παραπάνω είναι η αναπτυξιακή

τροχιά στην οποία βρίσκεται

ο Οργανισμός τα τελευταία

χρόνια, με αποκορύφωμα

τη διάκριση μεταξύ των 50

κορυφαίων εταιρειών του

κλάδου παγκοσμίως, σύμφωνα

με τη λίστα EGR Power50,

του EGR Global – ενός από

τα πλέον έγκριτα μέσα του

κλάδου διεθνώς. Με ηγετική

παρουσία στην ελληνική

αγορά και με ταχύτατα βήματα

ανάπτυξης και στην αγορά

της Κύπρου, η Novibet εντός

του προηγούμενου έτους

επεκτάθηκε και σε έξι νέες

αγορές, προσφέροντας

μια προσωποποιημένη

εμπειρία online gaming,

προσαρμοσμένη στις ανάγκες

και τα χαρακτηριστικά της κάθε

χώρας.

Παράλληλα, η Novibet

είναι η πρώτη εταιρεία που

συνεργάζεται ως Official

Betting Partner με το NBA

στην Ελλάδα και την Κύπρο,

ενισχύοντας το ενδιαφέρον του

κοινού για το ΝΒΑ, παρέχοντας

αποκλειστικό μπασκετικό

περιεχόμενο στα μέλη της.

ΣΤΟΧΕΥΜΈΝΕΣ

ΧΟΡΗΓΙΚΈΣ

ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΕΣ

ΠΟΥ ΚΆΝΟΥΝ

ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΆ

Η Novibet τοποθετεί τον

αθλητισμό στον πυρήνα

των δραστηριοτήτων

της μέσω της έμπρακτης

υποστήριξης αθλητικών

σωματείων και φορέων που

εκτείνονται σε 4 χώρες και

2 ηπείρους. Όσον αφορά την

κυπριακή αγορά, η Novibet

αποτελεί Μεγάλο Χορηγό της

Ομόνοιας Λευκωσίας και της

Ανόρθωσης Αμμοχώστου,

δύο εκ των ιστορικότερων και

μακροβιότερων σωματείων της

χώρας.

Συνολικά, η Novibet αυτή

τη στιγμή έχει 13 χορηγικές

συνεργασίες σε Κύπρο, Ελλάδα

και Βραζιλία. Βασικός στόχος για

το brand είναι η αξιοποίηση των

χορηγικών συνεργασιών για την

επίτευξη ευρύτερου κοινωνικού

αποτυπώματος, ξεπερνώντας

τα όρια του αθλήματος και

αγγίζοντας τις ευάλωτες

κοινωνικά ομάδες σε τοπικό

επίπεδο.

«GIANT HEART»

ΔΡΆΣΕΙΣ ΑΠΌ

ΚΑΡΔΙΆΣ

Βασική προτεραιότητα για τη

Novibet αποτελεί η υλοποίηση

δράσεων με θετικό κοινωνικό

αντίκτυπο. Το πρόγραμμα

κοινωνικής προσφοράς

της Novibet «Giant Heart»

στοχεύει σε ένα πιο βιώσιμο και

συμπεριληπτικό μέλλον.

Βασισμένο πάνω σε τρεις

πυλώνες, το πρόγραμμα

Giant Heart προωθεί την αξία

του αθλητισμού, τη στήριξη

των ευπαθών κοινωνικών

ομάδων και την προάσπιση των

δικαιωμάτων των αδέσποτων

ζώων συντροφιάς.

Δίπλα σε κάθε βήμα αυτής

της προσπάθειας της Novibet,

βρίσκονται και οι κορυφαίοι

αθλητές και πρεσβευτές του

προγράμματος: Κώστας Τσιμίκας,

Γιάννης Κωνσταντέλιας και

Θωμαή Βαρδάλη.

Στα τρία χρόνια λειτουργίας

του Giant Heart, η Novibet

έχει προχωρήσει στην

ανακατασκευή και παράδοση

στην τοπική κοινωνία 15+

αθλητικών εγκαταστάσεων,

ενώ παράλληλα οι συνολικές

ενέργειες κοινωνικής

προσφοράς ξεπερνούν τις 50 και

περιλαμβάνουν συνέργειες με:

αναγνωρισμένους κοινωφελείς

Οργανισμούς, Δήμους, Τοπικές

Κοινότητες και Αθλητικές

Ακαδημίες, που επεκτείνονται

σε περισσότερες από δώδεκα

πόλεις της Ελλάδας.

ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΑ

Ο ΆΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ

Η ΕΞΈΛΙΞΉ ΤΟΥ

Ο ανθρώπινος παράγοντας

αποτελεί αναπόσπαστο συστατικό

τής συνεχούς αναπτυξιακής

πορείας της Novibet. Σε κάθε

στάδιο της επαγγελματικής

πορείας των ανθρώπων της,

η Novibet καλλιεργεί μια

κουλτούρα που προάγει την

εμπιστοσύνη, την αλληλεγγύη

και τη συνεργατικότητα. Στόχος

είναι η δημιουργία και διατήρηση

ενός περιβάλλοντος στο οποίο

οι εργαζόμενοι εμπνέονται

και έχουν τα εφόδια για να

«ξεκλειδώσουν» το 100% των

δυνατοτήτων τους.

Η Novibet, πιστή στους

στόχους της, συνδυάζει την

επιχειρηματική της ανάπτυξη με

την κοινωνική υπευθυνότητα και

συνεισφέρει τόσο στην κοινωνία

όσο και στην ατομική εξέλιξη

τού κάθε εργαζόμενου της.

Κρατώντας το τιμόνι της δικής

της ανοδικής πορείας, η Novibet

συνεχίζει να προχωρά με το

βλέμμα στραμμένο πάντα στο

επόμενο βήμα, στον απαιτητικό

κόσμο του online gaming, της

τεχνολογίας και όχι μόνο.

Οι υπηρεσίες της Novibet είναι

αδειοδοτημένες από την Εθνική

Αρχή Στοιχημάτων της Κύπρου.

Η συμμετοχή ανηλίκων κάτω των

δεκαοκτώ (18) ετών σε στοίχημα

απαγορεύεται.

EconomyToday 45

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


Η ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΗ

ΣΤΟΙΧΗΜΑΤΙΚΉ

ΕΤΑΙΡΕΊΑ ΣΤΗΝ

ΕΛΛΆΔΑ ΚΑΙ

ΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

Από την πρώτη μέρα λειτουργίας της, η Stoiximan

καθιερώθηκε ως κορυφαία εταιρεία online

στοιχηματισμού σε Κύπρο και Ελλάδα, δηλώνει

στο Economy Today ο ΆΓΓΕΛΟΣ

ΧΟΝΤΟΥΛΊΔΗΣ, Country Manager στη

Stoiximan.

«Α

πό τις μεγαλύτερες

GameTech

εταιρείες

σε Κύπρο

και Ελλάδα είναι σήμερα

η Stoiximan» αναφέρει στη

συνέντευξή του στο Economy

Today ο Άγγελος Χοντολούδης,

Country Manager της

εταιρείας, επισημαίνοντας παράλληλα

ότι αυτό αποδεικνύεται

και από το λανσάρισμα πολλών

καινοτομιών που έχουν ως στόχο

να προσφέρουν την καλύτερη

δυνατή εμπειρία στους παίκτες.

Πότε ιδρύθηκε η Stoiximan

και πόσους εργαζόμενους

απασχολεί σε Κύπρο και

Ελλάδα;

Η Stoiximan ιδρύθηκε το

2012 και από την πρώτη μέρα

λειτουργίας της σε Ελλάδα

και Κύπρο καθιερώθηκε

στην κορυφαία εταιρεία

online στοιχηματισμού,

πρωταγωνιστώντας χάρη

στις αμέτρητες επιλογές, τις

μοναδικές προσφορές και

την ανεπανάληπτη εμπειρία

που παρέχει στους παίκτες. Η

Stoiximan (Ελλάδα, Κύπρος)

απασχολεί περισσότερους από

250 εργαζόμενους σε Ελλάδα

και Κύπρο.

Ποιες στοιχηματικές

επιλογές προσφέρετε στους

πελάτες σας;

Ήδη, η Stoiximan παρέχει

μοναδικές στοιχηματικές

επιλογές στους παίκτες, καθώς

μπορούν να επιλέξουν χιλιάδες

αγορές σε κάθε αθλητικό και

όχι μόνο γεγονός. Πέρα από

την τεράστια γκάμα αγορών

σε κάθε άθλημα και κάθε

διοργάνωση, προσφέρει

ειδικά στοιχήματα σε όλους

τους αγώνες και της Cyprus

League by Stoiximan, έχει

προσθέσει τα ιδιαίτερα

δημοφιλή eSports που

δίνουν τη δυνατότητα στους

παίκτες να στοιχηματίσουν σε

δημοφιλή παιχνίδια όπως το

CounterStrike, το League of

Legends και άλλα Games.

Πού παρατηρείται η

μεγαλύτερη στοιχηματική

δραστηριότητα στην Κύπρο;

Η πεντάδα με τη μεγαλύτερη

στοιχηματική δραστηριότητα

είναι η ακόλουθη:

1. Cyprus League by Stoiximan

2. Premier League

3. NBA

4. Serie A

5. Champions League

Ποιες καινοτομίες έχετε

εισάγει ως στοιχηματική

εταιρεία και ποια εύχρηστα

εργαλεία διαθέτετε προς

όφελος των παικτών;

Η Stoiximan είναι από τις μεγαλύτερες

GameTech εταιρείες

στην Κύπρο και Ελλάδα και αυτό

αποδεικνύεται και από το λανσάρισμα

πολλών καινοτομιών

για να προσφέρει την καλύτερη

δυνατή εμπειρία στους παίκτες.

Οι παίκτες μπορούν να απολαύσουν

τα μεγαλύτερα ματς σε

live streaming, καθώς και σε

αποκλειστικότητα όλους τους

αγώνες της Cyprus League by

Stoiximan μέσω της Stoiximan

TV. Μπορούν να αυξήσουν

τα κέρδη τους επιλέγοντας το

πολύ δημοφιλές Bet Builder,

που σου δίνει τη δυνατότητα να

επιλέξεις πολλές αγορές από

τον ίδιο αγώνα και έχουν ζωντανή

ενημέρωση για τα xGoals

46 EconomyToday

Η STOIXIMAN ΕΊΝΑΙ

ΜΕΓΆΛΟΣ ΧΟΡΗΓΌΣ

ΤΟΥ ΑΠΟΕΛ, ΤΟΥ

ΑΠΌΛΛΩΝΑ ΚΑΙ ΤΗΣ

CYPRUS LEAGUE

BY STOIXIMAN

προκειμένου να γίνει ακόμη πιο

σωστή η πρόβλεψή τους. Επίσης

έχουμε λανσάρει τα Stoiximan

Replays για να μπορούν εύκολα

και γρήγορα οι παίκτες να δουν

πώς μπήκαν τα γκολ στα ματς

που τους ενδιαφέρουν, καθώς

και τα σημαντικότερα highlights!

Μάλιστα, προσθέσαμε και τη δυνατότητα

του Apple Pay για μία

ακόμη επιλογή για τους παίκτες!

Με ποιον τρόπο προωθείτε

και διασφαλίζετε το υπεύθυνο

στοίχημα και πώς

επηρεάζει αυτό την

πελατειακή σας βάση;

Η Stoiximan δεσμεύεται να

υιοθετεί πρακτικές Ασφαλούς

Στοιχηματισμού όπως επίσης

και να υποστηρίζει την

ενημέρωση σχετικά με τον

προβληματικό στοιχηματισμό

και τη βελτίωση των συνθηκών

πρόληψης, παρέμβασης

και θεραπείας. Η Πολιτική

Ασφαλούς Στοιχηματισμού

της Stoiximan δηλώνει τη

δέσμευσή της σχετικά με

την ελαχιστοποίηση των

αρνητικών επιπτώσεων

του προβληματικού

στοιχηματισμού, όπως και

να προωθήσει πρακτικές

Ασφαλούς Στοιχηματισμού.

Προκειμένου να βοηθήσουμε

τους πελάτες μας ως προς

τον Ασφαλή Στοιχηματισμό,

έχουμε διασφαλίσει το γεγονός

ότι όλο το προσωπικό μας

εκπαιδεύεται σχετικά με την

ενημέρωση για τον Ασφαλή

Στοιχηματισμό και παράλληλα

προσφέρουμε τις ακόλουθες

πληροφορίες και δυνατότητες

στην ιστοσελίδα μας:

• Όρια Στοιχηματισμού/

Απωλειών/ Καταθέσεων

οριζόμενα από τους πελάτες.

• Επιλογή Προσωρινού

Κλεισίματος και Αυτο-

Αποκλεισμού οριζόμενα από

τους πελάτες.

• Σύνδεσμοι για Οργανώσεις

παροχής βοήθειας (GamCare,

Gambling Therapy, ΚΕΘΕΑ

ΑΛΦΑ, Αντιναρκωτικό

Συμβούλιο Κύπρου).

• Πληροφορίες για ενημέρωση

και αυτο-προστασία.

• Πληροφορίες και εργαλεία

για την προστασία των

ανηλίκων.

Όσον αφορά τα χρηματικά

όρια, υπάρχει η δυνατότητα

να ορίσεις Ημερήσια,

Εβδομαδιαία Μηνιαία και

Ετήσια Όρια Στοιχηματισμού,

απωλειών και καταθέσεων.

Ποιες άλλες δράσεις

εταιρικής υπευθυνότητας

έχετε εγκαινιάσει και σε

ποιους πυλώνες;

Από την πρώτη μέρα

λειτουργίας μας στην Κύπρο

έχουμε υποστηρίξει αθλητικές

διοργανώσεις, ομάδες και

πρωτοβουλίες που έχουν

ως στόχο την ανταπόδοση

στην κοινωνία. Η Stoiximan

είναι μεγάλος χορηγός του

Απόλλωνα, του ΑΠΟΕΛ και της

Cyprus League by Stoiximan,

έχει σταθερή και μακροχρόνια

συνεργασία με τον Παγκύπριο

Σύνδεσμο Ποδοσφαιριστών,

ενώ από το 2017 είναι

στο πλευρό του Radisson

Blu Διεθνούς Μαραθωνίου

Λάρνακας, βοηθώντας να

γιγαντωθεί η διοργάνωση

και να καθιερωθεί σαν

αθλητικός θεσμός. Παράλληλα,

προσφέρει σταθερά σε

ευπαθείς ομάδες και

Φιλανθρωπικές Οργανώσεις,

όπως στον Ερυθρό Σταυρό

Λεμεσού, ενώ στην περίοδο

της καραντίνας συνεισέφερε

στον ΟΚΥπΥ με υλικό πρώτης

ανάγκης για τον Οργανισμό.

Πώς διασφαλίζετε τη συμμόρφωση

με τον νόμο περί

προστασίας προσωπικών

δεδομένων (GDPR);

Θεωρούμε τη συμμόρφωση

με τον νόμο περί προστασίας

προσωπικών δεδομένων

(GDPR) μια διαδικασία

συνεχούς βελτίωσης, γι’

αυτό υιοθετούμε μία ολιστική

προσέγγιση για τη διασφάλιση

του απορρήτου των πελατών

μας. Αποστολή μας είναι να

παρέχουμε ένα προστατευμένο

περιβάλλον, ώστε οι χρήστες

μας να απολαμβάνουν τις

υπηρεσίες μας, ενώ νιώθουν

ότι τα δεδομένα τους

παραμένουν ασφαλή.

Για τον λόγο αυτό, εφαρμόζουμε

ένα ολοκληρωμένο πλέγμα

τεχνικών μέτρων σε κάθε βήμα

επεξεργασίας δεδομένων

και είμαστε απολύτως

διαφανείς, με σαφείς πολιτικές

απορρήτου που περιγράφουν

στους χρήστες μας το εύρος

και τον τρόπο χρήσης των

δεδομένων που συλλέγουμε.

Επίσης, έχουμε δημιουργήσει

ένα σύγχρονο περιβάλλον

διεπαφής σε κάθε ιστοσελίδα

και εφαρμογή μας, το οποίο

επιτρέπει στους χρήστες

να έχουν τον έλεγχο των

δεδομένων τους και να ασκούν

τα δικαιώματά τους.

Εντός του Οργανισμού μας,

φροντίζουμε συνεχώς να

προσφέρονται προγράμματα

ευαισθητοποίησης των

εργαζομένων μας με τις πιο

πρόσφατες πρακτικές για

την ασφαλή επεξεργασία και

προστασία των δεδομένων.

Ταυτόχρονα, η έμπειρη ομάδα

που πλαισιώνει τον Υπεύθυνο

Προστασίας Δεδομένων

διασφαλίζει ότι οι πρακτικές

μας ευθυγραμμίζονται με τις

νομοθετικές απαιτήσεις του

GDPR και διενεργεί τακτικά

ελέγχους και αξιολογήσεις

για τον εντοπισμό και τον

μετριασμό πιθανών κινδύνων.

Με την τήρηση αυτών των

αρχών έχουμε κατορθώσει να

οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη

και μακροχρόνιες σχέσεις

με τους πελάτες μας και

αποδεικνύουμε τη δέσμευσή

μας στη διατήρηση των

υψηλότερων προτύπων

προστασίας δεδομένων στην

αγορά που λειτουργούμε!

EconomyToday 47

ΘΕΜΑ

ΕΞΑΓΟΡΈΣ ΚΑΙ

ΣΥΓΧΩΝΕΎΣΕΙΣ:

ΤΑ DEALS ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΆΣ

Τραπεζικός τομέας, τουρισμός, ενέργεια...

Οι στρατηγικές κινήσεις που ξεχώρισαν

στον κυπριακό επιχειρηματικό στίβο.

ΤΗΣ ΜΑΡΊΑΣ ΚΑΡΑΐΣΚΟΥ

48 EconomyToday

«

«

Η

ΠΑΡΑΚΟΛΟΎΘΗΣΗ

ΚΑΙ ΡΎΘΜΙΣΗ ΤΟΥ

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΎ

ΚΡΊΝΕΤΑΙ ΖΩΤΙΚΉΣ

ΣΗΜΑΣΊΑΣ, ΏΣΤΕ ΝΑ

ΔΙΑΣΦΑΛΊΖΕΤΑΙ Η

ΥΓΙΉΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑ

ΤΗΣ ΑΓΟΡΆΣ

Με ηχηρές εξαγορές και

συγχωνεύσεις, ο τελευταίος ένας

χρόνος ανέδειξε σημαντικές

αλλαγές και νέες δυναμικές στον

κυπριακό επιχειρηματικό στίβο.

Συμφωνίες οι οποίες επέφεραν ανακατατάξεις σε

καίρους τομείς της οικονομίας, όπως οι τράπεζες,

το λιανικό εμπόριο, η ενέργεια, ο τουρισμός

και η υγεία. Από την εξαγορά της Ελληνικής

Τράπεζας από την Eurobank μέχρι τη συμφωνία

της Petrolina με την ExxonMobil Κύπρου αλλά

και τα deals που έγιναν σε ιστορικά ξενοδοχεία

του νησιού με τις ανακαινίσεις που έπονται, οι

κινήσεις αυτές αποτελούν τραντακτή απόδειξη της

διαρκούς κινητικότητας της αγοράς.

Και όλα αυτά, σε μία περίοδο γεωπολιτικής

αβεβαιότητας ένεκα των εν εξελίξει πολέμων,

συγκρούσεων και των συνεπειών τους - όπως οι

κυρώσεις και αντικυρώσεις - με την Κύπρο να έχει

καταφέρει να αποδείξει για ακόμη μία φορά την

ανθεκτικότητά της, παραμένοντας ελκυστική για

επενδύσεις. Μέσα σε αυτό το αβέβαιο περιβάλλον,

οι Οίκοι Αξιολόγησης κατέταξαν την Κύπρο σε

επενδυτική βαθμίδα, γεγονός που ενισχύει την

εμπιστοσύνη των επενδυτών για επιχειρηματικές

δραστηριότητες στο νησί.

Οι εξαγορές και συγχωνεύσεις δίνουν την ευκαιρία

στις επιχειρήσεις να ξεπεράσουν εθνικά σύνορα

και να ενδυναμώσουν τη θέση τους στο σύγχρονο

παγκοσμιοποιημένο επιχειρηματικό περιβάλλον,

ανοίγοντας τον δρόμο για νέες συνεργασίες και

επενδύσεις. Την ίδια ώρα, η παρακολούθηση

και ρύθμιση του ανταγωνισμού κρίνεται ζωτικής

σημασίας, ώστε να διασφαλίζεται η υγιής

λειτουργία της αγοράς και να αποφεύγονται

φαινόμενα μονοπωλίων που θα μπορούσαν

λειτουργήσουν εις βάρος των καταναλωτών

αλλά και του ευρύτερου επιχειρηματικού

περιβάλλοντος.

EconomyToday 49

ΘΕΜΑ

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Ελληνική Τράπεζα – Όμιλος Eurobank

Από τις σημαντικότερες εξελίξεις στον τραπεζικό

τομέα εντός του 2024 αποτέλεσε η εξαγορά

της Ελληνικής Τράπεζας από την Eurobank. Η

επένδυση ακουμπά τα €1,2 δισ. και αποτελεί ψήφο

εμπιστοσύνης του ελλαδικού τραπεζικού κολοσσού

προς τον κυπριακό τραπεζικό τοµέα.

Ειδικότερα, εντός του 2024, η Eurobank απέκτησε

το 56% της Ελληνικής τράπεζας. Ακολούθως, η

Eurobank προχώρησε και στην απόκτηση από την

τράπεζα επιπλέον ποσοστού 24,66%, ποσοστό

που εξαγόρασε από την Logicom Services Limited

του 8,58% (17.152.353 μετοχές) της Demetra

Holdings Plc (Demetra) έναντι τιμήματος €27

εκατομμυρίων περίπου (αντιστοιχεί σε €1,55 ανά

μετοχή). Η ολοκλήρωση αυτού του σκέλους της

συμφωνίας αναμένεται περί τις 10 Φεβρουαρίου.

Με την ολοκλήρωση της δημόσιας πρότασης,

η Eurobank θα κατέχει πέραν του 90% των

συνολικών μετοχών και αναμένεται να ασκήσει το

δικαίωμα εξαγοράς του 100%.

Σε πρόσφατο τραπεζικό συνέδριο που

πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία, ο διευθύνων

σύμβουλος της Ελληνικής Τράπεζας, Μιχάλης

Λούης, δήλωσε πως εκτιμάται ότι έως το τέλος

Μαΐου ο Όμιλος της Eurobank θα έχει αποκτήσει

πλήρη έλεγχο της Ελληνικής Τράπεζας.

Σημειώνεται ότι, ανάμεσα στους στόχους της

Eurobank, µε την Κύπρο ως βάση, είναι η ανάπτυξη

των εργασιών του οµίλου µε τις δυναµικές

οικονοµίες της Μέσης Ανατολής και της Ινδίας.

50 EconomyToday

ΜΕ ΤΗΝ

ΟΛΟΚΛΉΡΩΣΗ

ΤΗΣ ΔΗΜΌΣΙΑΣ

ΠΡΌΤΑΣΗΣ,

Η EUROBANK

ΘΑ ΚΑΤΈΧΕΙ

ΠΈΡΑΝ ΤΟΥ 90%

ΤΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΏΝ

ΜΕΤΟΧΏΝ ΚΑΙ

ΑΝΑΜΈΝΕΤΑΙ

ΝΑ ΑΣΚΉΣΕΙ ΤΟ

ΔΙΚΑΊΩΜΑ ΕΞΑΓΟΡΆΣ

ΤΟΥ 100%

CNP - Ελληνική Τράπεζα

Η Ελληνική Τράπεζα τον προχώρησε σε κίνηση

εξαγοράς της Ασφαλιστικής CNP Κύπρου.

Τον Ιούλιο του 2024 η τράπεζα ανακοίνωσε ότι

σε συνέχεια της ανακοίνωσής της ημερομηνίας 25

Απριλίου 2024 αναφορικά με τη συμφωνία με τη

CNP Assurances για την εξαγορά της CNP Cyprus

Insurance Holdings Limited, η διαβούλευση της

CNP Assurances με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο

Εργασίας της έχει ολοκληρωθεί και η τράπεζα και

η CNP Assurances έχουν υπογράψει τη σχετική

Συμφωνία Πώλησης και Αγοράς.

Η Επιτροπή Προστασίας του ανταγωνισμού έδωσε

τον Νοέμβριο του 2024 το πράσινο φως.

Η συναλλαγή υπόκειται σε άλλες εποπτικές

εγκρίσεις και αναμένεται ότι θα ολοκληρωθεί

μέχρι το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2025.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Petrolina - ExxonMobil Κύπρου (Esso)

Σε ένα deal 46,8 εκατομμυρίων η Petrolina έχει

συμφωνήσει για την εξαγορά του 100% του μετοχικού

κεφαλαίου της ExxonMobil Cyprus Limited.

Η εξαγορά ανακοινώθηκε τον Νοέμβριο του 2024 και

με την ολοκλήρωσή της, 68 πρατήρια που εμπορεύονται

με την επωνυμία Εsso και διαθέτουν καύσιμα

Synergy θα περάσουν στα χέρια του Ομίλου Petrolina.

«Η συμφωνία εξαγοράς εντάσσεται στο πλαίσιο περαιτέρω

ανάπτυξης των υφιστάμενων εργασιών του Ομίλου

Petrolina στον τομέα εμπορίας πετρελαιοειδών στην κυπριακή

αγορά», ήταν η ανακοίνωση του Ομίλου Petrolina.

ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

Σκλαβενίτης Κύπρου – Υπεραγορές Παπαντωνίου

Το καλοκαίρι του 2024 η Σκλαβενίτης Κύπρου

ανακοίνωσε την υπογραφή συμφωνίας με τις

Υπεραγορές Παπαντωνίου. Μετά και από έγκριση της

Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού, τέλη του

2024 έπεσαν οι υπογραφές για την εξαγορά.

Με την ένταξη των νέων καταστημάτων, η

Σκλαβενίτης Κύπρου ενισχύει το δίκτυό της φτάνοντας

συνολικά τα 27 καταστήματα. Σημειώνεται ότι θα

διατηρηθεί το σύνολο των 769 θέσεων εργασίας.

«Κοινός στόχος της συνεργασίας παραμένει η

προσφορά υψηλής ποιότητας προϊόντων στις

χαμηλότερες τιμές της αγοράς και η παροχή

εξαιρετικής καταναλωτικής και ανθρωποκεντρικής

εμπειρίας. Η νέα εποχή θα ωφελήσει πολλαπλά

τους καταναλωτές, τους εργαζόμενους, καθώς και

το σύνολο της κυπριακής αγοράς και οικονομίας»,

ανέφερε, η ανακοίνωση των Υπεραγορών

Παπαντωνίου για τη συμφωνία.

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Forest Park – XM (forex)

Άλλαξε χέρια εντός του 2024 το ιστορικό ξενοδοχείο

Forest Park που δεσπόζει στις Πλάτρες από το 1936.

Σε μία συμφωνία που ξεπέρασε τα €10 εκατ., η

κυπριακή εταιρεία συναλλάγματος (forex) XM, εξαγόρασε

το 100% του Forest Park. Ανάμεσα στα πλάνα

της εταιρείας είναι μεγάλη ανακαίνιση €15 εκατ. που

υπολογίζεται να διαρκέσει δύο χρόνια και με στόχο

το rebranding του ξενοδοχείου, σε ελβετικά πρότυπα

εμβληματικών θέρετρων του St. Moritz.

EconomyToday 51

ΘΕΜΑ

Ξενοδοχείο Ρόδον - Balram Chainrai

Ο επενδυτής Balram Chainrai στις 17 Ιανουαρίου

2025 αγόρασε 4.384 μετοχές της Εταιρείας Αναπτύξεως

Αγρού «Η Πρόοδος» (ιδιοκτήτρια εταιρεία ξενοδοχείου

Ρόδον στον Αγρό), που αντιπροσωπεύουν

περίπου το 0,12% του εκδομένου μετοχικού κεφαλαίου

της AGRO, στην τιμή των €3.00 ανά μετοχή.

«Μετά την προαναφερόμενη απόκτηση, ο Προτείνοντας

κατέχει άμεσα 1.268.239 μετοχές που αντιπροσωπεύουν

περίπου το 35,32% του εκδομένου

μετοχικού κεφαλαίου και δικαιωμάτων ψήφου»,

αναφέρει η ανακοίνωση στο ΧΑΚ.

Ο επενδυτής, είχε εκφράσει το ενδιαφέρον του περί

τα τέλη του 2024 για απόκτηση έως και του 100%

του ξενοδοχείου.

AKINHTA

Labs Tower - Trastor

Η Trastor προχώρησε στην εξαγορά του Labs Tower,

μιας από τις υψηλότερες αναπτύξεις της πρωτεύουσας.

H Trastor είναι εταιρεία επενδυτικών ακινήτων,

εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών.

Δραστηριοποιείται σε επενδύσεις κυρίως

στην Ελλάδα και στην ενεργό διαχείριση του

χαρτοφυλακίου της, ο δε κύκλος εργασιών της

προέρχεται κατά κύριο λόγο από έσοδα από

μισθώματα. Στο χαρτοφυλάκιό της διαθέτει 60

ακίνητα αξίας €647.9 εκατ.

E.V.H. Investments - Salamis Tours

Η E.V.H. Investments Limited αποτελεί τον κύριο

μέτοχο της Salamis Tours και σύμφωνα με ανακοίνωση

στο ΧΑΚ, τέλος του έτους, κατέθεσε δημόσια

πρόταση για απόκτηση μέχρι και του 100% των

μετοχικού κεφαλαίου.

Ανακοίνωση στο ΧΑΚ στις 16 Ιανουαρίου 2025

στο ΧΑΚ, αναφέρει ότι η E.V.H. Investments Limited

(«E.V.H.») αγόρασε 5.560 μετοχές της Salamis

Tours στην τιμή των €4,20 ανά μετοχή και έναντι

συνολικού τιμήματος €23.352.

Μετά την προαναφερόμενη απόκτηση, η E.V.H. κατέχει

άμεσα 31.614.703 μετοχές που αντιπροσωπεύουν

περίπου το 86,547% του εκδομένου μετοχικού

κεφαλαίου και δικαιωμάτων ψήφου της Salamis.

ΥΓΕΙΑ

Hellenic Healthcare -

American Medical Center

Την έγκρισή της έδωσε τον Οκτώβριο του 2024

η Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού για την

πράξη συγκέντρωσης στην απόκτηση μετοχικού

κεφαλαίου και συγκεκριμένα το 50%, από τον

Όμιλο Hellenic Healthcare (HHG) στο American

Medical Center.

Υπενθυμίζεται ότι, ο Όμιλος HHG εξαγόρασε και

το Απολλώνειο και το Αρεταίειο Νοσοκομείο.

Πρόκειται για τον μεγαλύτερο Όμιλο Υπηρεσιών

Υγείας στην Ελλάδα που διαθέτει συνολικά

εννέα θεραπευτήρια, καθώς και άλλα προηγμένα

διαγνωστικά κέντρα. To HHG αξιοποιεί τα

52 EconomyToday

επενδυτικά κεφάλαια του CVC Capital Partners

που αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους

επενδυτικούς Οργανισμούς ιδιωτικών κεφαλαίων

παγκοσμίως, με παρουσία σε 29 χώρες. Εν τω

μεταξύ, τέλος Ιανουαρίου (2025), έγινε γνωστό

ότι η PureHealth, μια εταιρεία με έδρα το Αμπού

Ντάμπι, εξαγοράζει το πλειοψηφικό μερίδιο της

ελληνικής αλυσίδας ιδιωτικών νοσοκομείων

HHG από την CVC Capital Partners. Η συμφωνία

αποτιμά την HHG σε περίπου 2,3 δισ. δολάρια και

η εταιρεία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων η

οποία ελέγχεται από το κρατικό επενδυτικό fund

του Αμπού Ντάμπι, θα αποκτήσει μερίδιο 60%. Η

CVC θα διατηρήσει μερίδιο 35% ενώ ο ιδρυτής

της ελληνικής εταιρείας θα κρατήσει το υπόλοιπο.

Μόλις ολοκληρωθεί η συμφωνία, τα νοσοκομεία

που έχει η HHG στο χαρτοφυλάκιο της σε Ελλάδα

και Κύπρο, θα ενσωματωθούν στο δίκτυο της

PureHealth.

Medicover - Synlab Cyprus

Στα χέρια του ευρωπαϊκού κολοσσού της

υγειονομικής Medicover πέρασε η Synlab Κύπρου.

Συγκεκριμένα, η Επιτροπή Προστασίας

Ανταγωνισμού ανακοίνωσε τον Αύγουστο την

απόκτηση μετοχικού κεφαλαίου της Synlab

International GmbH συμπεριλαμβανομένης και της

Synlab Cyprus Ltd από τη Medicover Investment

B.V.. Υπενθυμίζεται ότι η Medicover to 2022

εξαγόρασε την NIPD Genetics.

Η Medicover είναι μία διεθνής εταιρεία παροχής

EconomyToday 53

ΘΕΜΑ

υπηρεσιών υγείας και διαγνωστικών υπηρεσιών

που ιδρύθηκε το 1995 και είναι εισηγμένη

στο Nasdaq της Στοκχόλμης. Διαθέτει μεγάλο

αριθμό περιπατητικών κλινικών, νοσοκομείων,

εγκαταστάσεων ειδικής περίθαλψης, εργαστηρίων

και σημείων αιμοληψίας και οι μεγαλύτερες

αγορές της είναι η Πολωνία και η Γερμανία.

Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ – Χημεία Παυλίδη

Ο Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ, τον Φεβρουάριο του 2024

ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της νομικής διαδικασίας

απορρόφησης των Χημείων Παυλίδη.

«Πρόκειται για μια σημαντική στρατηγική κίνηση

που ενισχύει τη θέση του ομίλου παγκύπρια και δη

στις επαρχίες Λεμεσού και Πάφου, η οποία στοχεύει

στην περαιτέρω επέκταση των υψηλού επιπέδου

υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας προς

όλους ανεξαιρέτως τους εξεταζόμενους», ήταν η

ανακοίνωση του Ομίλου ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Πύργου Βάκης ΔΕΠΕ - Προύντζος &

Προύντζος ΔΕΠΕ

Σε στρατηγική συγχώνευση προχώρησαν τα δύο

δικηγορικά γραφεία Πύργου Βάκης ΔΕΠΕ και

Προύντζος & Προύντζος ΔΕΠΕ, η οποία τίθεται σε

ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2025.

To δικηγορικό γραφείο θα λειτουργεί με την

επωνυμία Πύργου Βάκης ΔΕ, με επικεφαλής

τη Μελίνα Πύργου, ενσωματώνοντας δεκαετίες

54 EconomyToday

νομικής εμπειρίας και ευρεία εξειδίκευση σε

πολλούς τομείς.

«Αυτή η συγχώνευση ενσωματώνει δεκαετίες

νομικής εμπειρίας, ευρεία εξειδίκευση σε πολλούς

τομείς πρακτικής και σταθερή δέσμευση για

παροχή νομικής υποστήριξης υψηλής ποιότητας»,

ήταν η δήλωση της Μελίνας Πύργου στην

ανακοίνωση της συγχώνευσης.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΚΑΙ

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Red Wolf - Ogilvy

Στην ενίσχυση της θέσης της στην αγορά

προχώρησε η Red Wolf, αναλαμβάνοντας τον ρόλο

του επίσημου συνεργάτη και αντιπροσώπου του

διεθνούς φήμης διαφημιστικού δικτύου Ogilvy

στην Κύπρο.

Από την 1η Οκτωβρίου 2024, οι δύο Οργανισμοί

ένωσαν τις δυνάμεις τους και λειτουργούν ως μία

ενιαία εταιρεία. Ο Οργανισμός παρέχει υπηρεσίες

360, διαφήμισης, δημοσίων σχέσεων και digital

marketing. Μέτοχοι στο νέο σχήμα είναι ο

Κωνσταντίνος Ντάλτας, βασικός μέτοχος της Red

Wolf και η Ogilvy Hellas.

«άμυνας» για τις επιχειρήσεις καθώς καλούνται να

ανταγωνιστούν ένα σύγχρονο παγκόσμιο περιβάλλον,

με την ανάπτυξη του διαδικτύου και την

είσοδο εισαγωγών από άλλες χώρες. «Οι συμφωνίες

για εξαγορές και συγχωνεύσεις ξεπερνούν τα

εθνικά σύνορα, ενισχύουν τη θέση των επιχειρήσεων,

ενώνοντας δυνάμεις για να χαμηλώσουν

το κόστος παραγωγής τους και να αξιοποιήσουν

συνέργειες που διαφορετικά δεν θα ήταν εφικτές»,

επεσήμανε ο δρ Μάριος Κληρίδης. Ουσιαστικά, οι

επιχειρήσεις, όπως είπε, ενώνουν δυνάμεις για να

χαμηλώσουν και το κόστος παραγωγής τους και

προχωρούν σε συνεργασίες που τους προσφέρουν

νέες ευκαιρίες.

Σχολιάζοντας συγκεκριμένα τις εξαγορές στον

τραπεζικό τομέα, ο δρ Κληρίδης υπέδειξε ότι από

τη μία υπάρχει θεωρητικό πλεονέκτημα, αλλά

εξακολουθούν - γενικά οι τράπεζες στην Κύπρο

– να είναι σχετικά μικρές σε σχέση με την ευρωπαϊκή

οικονομία και τα υπόλοιπα χρηματοπιστωτικά

ιδρύματα της Ευρώπης.

«Γενικότερα, δεν έχουμε δει την ευρωπαϊκή τραπεζική

αγορά να γίνεται ενοποιημένη, είναι διαφορετικές

οι τοπικές νομοθεσίες και παρά μόνο σε

κάποιες αγορές υπάρχουν πολυεθνικές δομές»,

εξήγησε, ο δρ Μάριος Κληρίδης.

Κατέληξε στο ότι, οι εξαγορές επιτρέπουν στις

τράπεζες της Κύπρου, να ανταγωνιστούν καλύτερα

σε αυτές τις πιο μεγάλες αγορές.

ΤΟ «ΦΑΙΝΌΜΕΝΟ»

ΕΞΑΓΟΡΏΝ ΚΑΙ

ΣΥΓΧΩΝΕΎΣΕΩΝ

Τις δύο όψεις του φαινομένου των εξαγορών και

συγχωνεύσεων ανέδειξε ο οικονομολόγος δρ

Μάριος Κληρίδης στο Economy Today, υπογραμμίζοντας

τη σημασία της ρύθμισής τους από

τις αρμόδιες αρχές.

«Εάν είναι εξαγορές του ιδίου κλάδου, τότε μπορεί

να δημιουργήσουν μονοπώλια. Από την άλλη

πλευρά, υπάρχει και η Επιτροπή Προστασίας του

Ανταγωνισμού, η οποία δίνει το πράσινο φως,

μπορεί να απαγορεύσει κάποια εξαγορά ή ακόμη

και να θέσει όρους για την προστασία του ανταγωνισμού»,

ανέφερε συγκεκριμένα.

Συνεπώς, τόνισε τη σημασία της προσοχής σε θέματα

ανταγωνισμού, ώστε να αποφεύγονται μονοπώλια

τα οποία θα μπορούσαν να λειτουργήσουν

εις βάρος των καταναλωτών και της ευρύτερης

αγοράς. Παράλληλα, εξήγησε ότι, οι συγχωνεύσεις

και οι εξαγορές, λειτουργούν ως ένα είδος

EconomyToday 55

ΘΕΜΑ

Ο ΧΡΥΣΌΣ,

Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΌΣ

ΚΑΙ Ο ΤΡΑΜΠ

Το 2024 ήταν η χρονιά του χρυσού, καθώς η τιμή

του πολύτιμου μετάλλου πραγματοποίησε μια

εντυπωσιακή άνοδο της τάξης του 27%, το οποίο

ήταν το μεγαλύτερο ετήσιο άλμα από το 2010.

ΤΟΥ ΒΡΑΣΊΔΑ ΝΕΟΦΎΤΟΥ

Υπεύθυνου Επενδυτικής Έρευνας

στην Exclusive Capital

56 EconomyToday

H

εντυπωσιακή άνοδος του

πιο δημοφιλούς επενδυτικού

καταφυγίου ήταν μία από

τις μεγαλύτερες που έχουν

παρατηρηθεί τα τελευταία

100 χρόνια, εν μέσω ανησυχιών για τους

πολλαπλούς γεωπολιτικούς κινδύνους,

της αναθέρμανσης του πληθωρισμού, της

«αποδολαριοποίησης», της μείωσης των

επιτοκίων και στις μαζικές αγορές χρυσού από

τις κεντρικές τράπεζες.

Ο χρυσός, ο οποίος γίνεται πιο ελκυστικός για

τους επενδυτές σε περιόδους αβεβαιότητας

(κρίσης και φόβου), κατέρριψε πολλαπλά

ρεκόρ μέσα στο 2024, αγγίζοντας τα ιστορικά

υψηλά επίπεδα των $2.790 ανά ουγγιά στις

31 Οκτωβρίου (1 ουγγιά ισούται με 31,1

γραμμάρια χρυσού).

Μπήκε με το δεξί και στο 2025, με την τιμή

του να διατηρείται στα επίπεδα των $2.700

ανά ουγγιά, με τους αναλυτές να αναμένουν

περαιτέρω ενδυνάμωση λόγω συνέχισης της

οικονομικής και πολιτικής αβεβαιότητας.

Το ράλι χρυσού κρατά από το 2022, έτος

έναρξης του πολέμου στην Ουκρανία

που προκάλεσε την απότομη άνοδο του

πληθωρισμού στον πλανήτη, ενώ συνεχίζει

την ανοδική τάση που ξεκίνησε από το 2015,

όταν είχε κατρακυλήσει μέχρι τα χαμηλά των

$1.100 ανά ουγγιά.

Είναι άξιο αναφοράς το γεγονός ότι ο χρυσός

κατέγραψε ισχυρά κέρδη παρά το ράλι στο

αμερικανικό δολάριο και την ισχυρή αύξηση

των πραγματικών αποδόσεων των ομολόγων

του αμερικανικού Δημοσίου (10-year Treasury

yields), που συνήθως έχουν αντίθετη σχέση.

Η άνοδος του δολαρίου και των ομολογιακών

αποδόσεων παραδοσιακά λειτουργεί αρνητικά

για τον χρυσό που τιμολογείται σε δολάρια,

κάνοντας την αγορά του πιο ακριβή για

αγοραστές με ξένο συνάλλαγμα.

Άρα, η ταυτόχρονη άνοδος του χρυσού

και δολαρίου δείχνει πόσο σοβαρή είναι η

κατάσταση στην παγκόσμια οικονομία και την

αβεβαιότητα στη γεωπολιτική σκακιέρα.

Αυτοί οι παράγοντες αναμένεται να

συνεχιστούν και μέσα στο 2025, ενισχύοντας

τη ζήτηση του χρυσού για προστασία από τους

κινδύνους της αγοράς (ασφαλές καταφύγιο).

EconomyToday 57

ΘΕΜΑ

ΠΟΛΛΑΠΛΟΊ ΠΑΡΆΓΟΝΤΕΣ

ΏΘΗΣΑΝ ΤΟΝ ΧΡΥΣΌ

ΣΕ ΕΠΊΠΕΔΑ-ΡΕΚΌΡ

Η άνοδος του χρυσού το 2024 οφείλεται σε

διάφορους παράγοντες, όπως:

1. Η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής: Oι

προσδοκίες για μειώσεις των βασικών επιτοκίων

από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed),

Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ECB) και την

Τράπεζα της Αγγλίας (BoE).

2. Οι γεωπολιτικές εντάσεις: Αναβαθμίστηκε ο

ρόλος του πολύτιμου μετάλλου ως «ασφαλές

καταφύγιο» εν μέσω γεωπολιτικών εντάσεων και

στρατιωτικών συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή.

3. Απειλές για δασμούς: Αντιστάθμιση κινδύνου

έναντι των επερχόμενων δασμών του Προέδρου

Τραμπ, κυρίως σε Κίνα και Ιράν.

4. Πληθωρισμός: Αντιστάθμιση έναντι των

ανησυχιών για αναθέρμανση του πληθωρισμού.

5. Αγορές από Κεντρικές Τράπεζες: Oι μεγάλες

αγορές χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες

των αναδυόμενων αγορών για την αύξηση των

ισολογισμών τους.

6. Απο-δολαριοποίηση: Την τάση της «αποδολαριοποίησης»

από κεντρικές τράπεζες

όπως Κίνας, Ρωσίας και Τουρκίας εν μέσω

απειλών για πάγωμα περιουσιακών στοιχείων

σε δολάρια ΗΠΑ.

7. Νομισματική υποτίμηση: Η υποτίμηση των

κυριότερων νομισμάτων όπως του ευρώ και της

αγγλικής στερλίνας και η συνεχής υποτίμηση

νομισμάτων αναδυόμενων οικονομιών, όπως της

Κίνας, Τουρκίας, Ρωσίας, Ινδίας, Αιγύπτου κ.ά..

58 EconomyToday

Ο ΒΑΣΙΚΌΣ

ΠΑΡΆΓΟΝΤΑΣ ΤΗΣ

ΔΙΑΜΌΡΦΩΣΗΣ

ΤΗΣ ΤΙΜΉΣ ΤΟΥ

ΧΡΥΣΟΎ ΓΙΑ ΤΟ

2025 ΘΑ ΕΊΝΑΙ

ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ

ΜΕΊΩΣΗΣ ΤΩΝ

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΏΝ

ΕΠΙΤΟΚΊΩΝ

Η ΧΑΛΆΡΩΣΗ ΤΗΣ

ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΉΣ ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ

Η αναμενόμενη μετάβαση προς ένα περιβάλλον

χαμηλότερων επιτοκίων (χαλαρή νομισματική

πολιτική) λόγω προσδοκιών για την υποχώρηση

του πληθωρισμού στήριξε την άνοδο του χρυσού

μέσα στο 2024.

Oι προσδοκίες για μειώσεις βασικών επιτοκίων

από τις κυριότερες κεντρικές τράπεζες του

κόσμου, όπως την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των

ΗΠΑ (Federal Reserve), την Ευρωπαϊκή Κεντρική

Τράπεζα (ECB) και την Τράπεζα της Αγγλίας (BoE)

έδωσαν σημαντική ώθηση στον χρυσό.

Πλέον, ο βασικός παράγοντας της διαμόρφωσης

της τιμής του χρυσού για το 2025 θα είναι οι

προοπτικές μείωσης των αμερικανικών επιτοκίων,

καθώς ο χρυσός τιμολογείται στις παγκόσμιες

χρηματαγορές σε αμερικανικό δολάριο.

Όμως, η εξαιρετικά ισχυρή εικόνα της

αμερικανικής οικονομίας και της αγοράς εργασίας,

της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου και με

συνδυασμό με τη μείωση του ρυθμού της πτώσης

του πληθωρισμού, περιορίζει τις προσδοκίες

για περαιτέρω μειώσεις επιτοκίων από την

Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ από όσο είχε

αρχικά προβλεφθεί.

ΑΝΤΙΣΤΆΘΜΙΣΗ ΈΝΑΝΤΙ

ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΎ

Οι επενδυτές συχνά αναζητούν τρόπους να

προστατεύσουν τις επενδύσεις τους από τις

επιπτώσεις του πληθωρισμού.

Ο πληθωρισμός αναφέρεται στην αύξηση των τι-

μών των αγαθών και υπηρεσιών σε μια οικονομία

σε μια χρονική περίοδο, που οδηγεί σε μείωση της

αγοραστικής δύναμης του χρήματος που κατέχουν

οι καταναλωτές και οι επενδυτές.

Ένας από τους πιο παραδοσιακούς τρόπους προστασίας

της αξίας των χρημάτων κατά τη διάρκεια

περιόδων υψηλού πληθωρισμού είναι η επένδυση

σε χρυσό, καθώς διατηρεί την αξία του καλύτερα

από τα νομίσματα που μπορεί να υποστούν υποτίμηση

λόγω πληθωριστικών πιέσεων.

Εν έτει 2025 οι επενδυτές θεωρούν ότι οι

δεσμεύσεις του νέου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ

Τραμπ να επιβάλει ή να αυξήσει μαζικά τους

δασμούς στις εισαγωγές, να μειώσει τους φόρους,

να χαλαρώσει τους ρυθμιστικούς κανόνες και να

σταματήσει τις μεταναστευτικές ροές, θα μπορούσε

να αναθερμάνουν τον πληθωρισμό ξανά.

Ήδη ο πληθωρισμός σε πολλές μεγάλες

οικονομίες έχει επιταχυνθεί προς το 3% στους

τελευταίους μήνες του 2024, με τον δείκτη τιμών

καταναλωτή (CPI-consumer price index) τον

Δεκέμβριο να δέχεται έντονες πληθωριστικές

πιέσεις σε κατηγορίες όπως η ενέργεια, τα

τρόφιμα, τα ενοίκια, οι υπηρεσίες, τα ασφάλιστρα

ΑΠΌ ΤΑ ΑΡΧΑΊΑ

ΧΡΌΝΙΑ ΜΈΧΡΙ

ΣΉΜΕΡΑ, ΟΙ

ΆΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΟΙ

ΟΡΓΑΝΩΜΈΝΕΣ

ΚΟΙΝΩΝΊΕΣ

ΣΤΡΈΦΟΝΤΑΙ ΠΡΟΣ

ΤΟΝ ΧΡΥΣΌ ΩΣ ΤΟ

ΙΔΑΝΙΚΌ «ΑΣΦΑΛΈΣ

ΚΑΤΑΦΎΓΙΟ»

ΣΕ ΠΕΡΙΌΔΟΥΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ

ΑΒΕΒΑΙΌΤΗΤΑΣ

υγείας και τα ρούχα.

Μια από τις κυριότερες αιτίες της αναθέρμανσης

του πληθωρισμού είναι και η νέα άνοδος στις

τιμές της ενέργειας και καυσίμων, επαναφέροντας

στο προσκήνιο την ενεργειακή κρίση που τόσο

ταλάνισε τον πλανήτη το 2022-2023.

Το πετρέλαιο τύπου Brent crude oil ανέβηκε

από τα χαμηλά των $68/βαρέλι που

διαπραγματευόταν τον Σεπτέμβριο στα $82 στις

αρχές του 2025, καταγράφοντας άνοδο πέραν

του 20% εν μέσω αυξημένης ζήτησης, μείωσης

των αποθεμάτων, των νέων κυρώσεων σε ρωσικά

ενεργειακά στοιχεία και τις περικοπές παραγωγής

από τις χώρες του ΟΠΕΚ.

Επιπρόσθετα, οι πρόσφατες αποφάσεις της

απερχόμενης κυβέρνησης Μπάιντεν, με τις οποίες

γίνονται πολύ πιο αυστηρές οι κυρώσεις για

όποιους διακινούν ρωσικό φυσικό αέριο, ο κρύος

χειμώνας στο βόρειο ημισφαίριο, η διακοπή

παραδόσεων φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς

κάποιες ευρωπαϊκές χώρες μέσω Ουκρανίας.

έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην επιτάχυνση της

ανόδου στην τιμή του φυσικού αερίου στις αρχές

του 2025 (σχεδόν διπλασιάστηκε).

EconomyToday 59

ΘΕΜΑ

ΑΝΤΙΣΤΆΘΜΙΣΗ

ΚΙΝΔΎΝΟΥ ΕΝ ΜΈΣΩ

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΏΝ ΕΝΤΆΣΕΩΝ

Από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα, οι

άνθρωποι και οι οργανωμένες κοινωνίες

στρέφονται προς τον χρυσό ως το ιδανικό

«ασφαλές καταφύγιο» σε περιόδους οικονομικής

αβεβαιότητας, πολιτικής αστάθειας και

στρατιωτικών επιχειρήσεων ( αβεβαιότητας,

κρίσης και φόβου).

Ο χρυσός έχει μια μακρά ιστορία ως μέσο

αποθήκευσης αξίας, γεγονός που τον καθιστά

ελκυστικό κατά τη διάρκεια δύσκολων γεωπολιτικών

και οικονομικών περιόδων.

Οι επενδυτές συχνά φοβούνται ότι τέτοιες

εντάσεις θα μπορούσαν να πλήξουν την

παγκόσμια οικονομία και γι’ αυτό στρέφονται

προς τον χρυσό για ασφάλεια.

Γεωπολιτικές εντάσεις, όπως οι στρατιωτικές

Ο ΡΌΛΟΣ ΤΟΥ

ΧΡΥΣΟΎ ΔΕΝ ΘΑ

ΕΊΝΑΙ ΜΌΝΟ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΆΘΜΙΣΗ

ΚΙΝΔΎΝΟΥ ΈΝΑΝΤΙ

ΤΩΝ ΕΠΕΡΧΌΜΕΝΩΝ

ΔΑΣΜΏΝ ΤΟΥ ΤΡΑΜΠ

συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και Ουκρανία,

όπως επίσης και οι εμπορικοί πόλεμοι μεταξύ

ΗΠΑ-Κίνας, οδήγησαν σε αύξηση της τιμής του

χρυσού στο 2024.

Αυτοί οι γεωπολιτικοί παράγοντες μπορούν να

προκαλέσουν πτώση στις αγορές μετοχών και

άλλων επενδύσεων, οδηγώντας τους επενδυτές

να αναζητήσουν πιο σταθερές επιλογές.

Επιπλέον, η αβεβαιότητα γύρω από τις πολιτικές

της επερχόμενης κυβέρνησης Τραμπ στις

ΗΠΑ συνεχίζει να τροφοδοτεί τη ζήτηση για

χρυσό σαν ασφαλές καταφύγιο στους επενδυτές

των παγκόσμιων χρηματαγορών.

Ο ρόλος του χρυσού δεν θα είναι μόνο για την

αντιστάθμιση κινδύνου έναντι των επερχόμενων

δασμών του Τραμπ, αλλά και έναντι

πιθανών μέτρων δασμολογικών αντιποίνων

από τα άλλα έθνη, ειδικά από την Κίνα, Ρωσία

και ίσως από Καναδά, BRICS και Ε.Ε..

60 EconomyToday

OΙ ΜΕΓΆΛΕΣ ΑΓΟΡΈΣ

ΧΡΥΣΟΎ ΑΠΌ ΤΙΣ

ΚΕΝΤΡΙΚΈΣ ΤΡΆΠΕΖΕΣ

Η αγορά χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες έχει

γίνει μια σημαντική τάση τα τελευταία χρόνια, με

πολλές χώρες να επενδύουν σε αυτό το πολύτιμο

μέταλλο ως μέσο προστασίας των οικονομικών

τους αποθεμάτων.

Αυτή η στρατηγική έχει ενισχυθεί ιδιαίτερα από

κεντρικές τράπεζες, κυρίως των αναδυόμενων

χωρών, λόγω των γεωπολιτικών και οικονομικών

αβεβαιοτήτων που επικρατούν παγκοσμίως.

Αυτή η τάση αναμένεται να συνεχιστεί και το

2025, καθώς οι πολιτικές αποφάσεις της

κυβέρνησης Τραμπ και η προβληματική κατάσταση

της παγκόσμιας οικονομίας θα μπορούσαν

να αυξήσουν τη ζήτηση του χρυσού ως

ασφαλή επένδυση.

Στην παγκόσμια κατάταξη των χωρών με τα μεγαλύτερα

επίσημα αποθέματα σε χρυσό, οι Ηνωμένες

Πολιτείες κατέχουν την πρώτη θέση με

8.133 τόνους, ακολουθούμενες από τη Γερμανία

(3.351 τόνοι) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο

(2.814 τόνοι). Η Ελλάδα βρίσκεται στην 37η

θέση με επίσημα αποθέματα 114.55 τόνων.

«ΑΠΟ-ΔΟΛΑΡΙΟΠΟΊΗΣΗ»

Οι κεντρικές τράπεζες των αναδυόμενων

αγορών παραμένουν ένθερμοι αγοραστές

χρυσού λόγω της ανάγκης για σταθερότητα και

ασφάλεια στα περιουσιακά τους στοιχεία όπως

επίσης και της «απο-δολαριοποίησης».

Χώρες όπως η Κίνα, Ινδία, Πολωνία, Ρωσία,

Ουγγαρία, η Τουρκία, το Ουζμπεκιστάν και άλλες,

ήταν οι κύριοι αγοραστές χρυσού κατά το

2024, προκειμένου να επιδιώξουν μεγαλύτερη

ανεξαρτησία από το αμερικανικό δολάριο.

Το δολάριο θεωρείται πλέον ως ένα αποτελεσματικό

εργαλείο πολιτικού και οικονομικού

πολέμου από τις φιλοδυτικές χώρες, ειδικά

μετά το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών

στοιχείων το 2022.

ΑΝΗΣΥΧΊΑ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ

Η τιμή του χρυσού παραδοσιακά αυξάνεται σε

περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας και ανησυχίας.

Αυτό συμβαίνει γιατί ο χρυσός θεωρείται

ασφαλές καταφύγιο για τους επενδυτές.

Όταν οι αγορές μετοχών είναι ασταθείς ή όταν

υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την παγκόσμια

οικονομία, οι επενδυτές συχνά στρέφονται

προς τον χρυσό ως έναν τρόπο προστασίας

της αξίας των χρημάτων τους.

Η αύξηση της τιμής του χρυσού λόγω ανησυχίας

για την παγκόσμια οικονομία είναι

αποτέλεσμα μιας σύνθετης αλληλεπίδρασης

Ο ΧΡΥΣΌΣ ΆΓΓΙΞΕ

ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΆ

ΥΨΗΛΆ ΕΠΊΠΕΔΑ

ΤΩΝ $2.790 ΑΝΆ

ΟΥΓΓΙΆ ΣΤΙΣ 31

ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ (1

ΟΥΓΓΙΆ ΙΣΟΎΤΑΙ ΜΕ

31,1 ΓΡΑΜΜΆΡΙΑ

ΧΡΥΣΟΎ)

μεταξύ οικονομικών δεικτών, γεωπολιτικών

παραμέτρων και της γενικότερης ψυχολογίας

των επενδυτών. Καθώς οι ανησυχίες για την

οικονομία αυξάνονται, έτσι και η ζήτηση για

χρυσό τείνει να αυξάνεται.

Πάνω σε αυτό το διαχρονικό πλαίσιο, ο χρυσός

ξανακέρδισε την εμπιστοσύνη των επενδυτών

ως ασφαλές καταφύγιο (safe-haven asset) το

2024 εν μέσω της συνεχιζόμενης ανησυχίας

για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας.

Αυτή η ανησυχία έχει ανιχνευτεί στις αυξημένες

αποδόσεις των κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ,

της Ευρωζώνης και του Ηνωμένου Βασιλείου,

καθώς στις πρώτες εβδομάδες του 2025 είχαν

σκαρφαλώσει σε υψηλά πολλών μηνών.

Οι αποδόσεις του 10ετούς ΗΠΑ ανέβηκαν

κοντά στο 4,80% και του 2ετούς στο 4,40%,

προσθέτοντας και τα δύο περισσότερες από

100 μονάδες βάσεις (1%) από τον προηγούμενο

Οκτώβριο.

Όσο για την Ευρώπη, οι αποδόσεις του

10ετούς γερμανικού τίτλου ενισχύθηκαν κοντά

στο 2,60% και του γαλλικού στο 3,46%, με

το ελληνικό 10ετές στο 3,47%, ασκώντας

σημαντική πίεση στις μετοχές ανάπτυξης όπως

είναι ο τεχνολογικός κλάδος.

EconomyToday 61

ΘΕΜΑ

62 EconomyToday

ΟΙ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΈΣ

ΑΠΟΔΌΣΕΙΣ ΤΟΥ 2024 ΚΑΙ

ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ ΤΟΥ 2025

Ανασκόπηση της Απόδοσης της Χρηματιστηριακής

Αγοράς των ΗΠΑ για το 2024: Γεγονότα, Τάσεις και

Προοπτικές για το 2025.

ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΐΔΗ

Senior Manager Τμήμα Συμβουλευτικών

Υπηρεσιών PWC Κύπρου

Καθώς εισερχόμαστε στο

2025, είναι εμφανές ότι η

χρηματιστηριακή αγορά των

ΗΠΑ παρουσίασε εξαιρετική

απόδοση το 2024, με τον δείκτη

S&P 500 να καταγράφει μία από τις πιο

εντυπωσιακές χρονιές στην ιστορία του. Ο

δείκτης σημείωσε άνοδο 23,3%, ξεπερνώντας

σημαντικά ορόσημα και αυξάνοντας τη

συνολική κεφαλαιοποίηση των 500

μεγαλύτερων αμερικανικών εταιρειών κατά

$10 τρισεκατομμύρια, ξεπερνώντας τα $50

τρισεκατομμύρια. Αυτή η επίδοση ακολούθησε

ένα επίσης εξαιρετικό 2023, όπου τα κέρδη

ξεπέρασαν το 24%. Οι αποδόσεις των δύο

τελευταίων ετών εδραιώνουν την εντυπωσιακή

ανάκαμψη της αγοράς μετά από μια δύσκολη

χρονιά το 2022, κατά την οποία η αγορά

βίωσε πτώση άνω του 25% και εισήλθε σε

bear market λόγω της υψηλής πληθωριστικής

πίεσης και των επιθετικών αυξήσεων

επιτοκίων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των

ΗΠΑ (Federal Reserve).

EconomyToday 63

ΘΕΜΑ

ΕΥΡΎΤΕΡΗ ΕΙΚΌΝΑ ΤΗΣ

ΑΓΟΡΆΣ ΓΙΑ ΤΟ 2024

Κύριοι Οικονομικοί Δείκτες

Ο δείκτης S&P 500 έκλεισε το 2024 στις

5.881,63 μονάδες, σημειώνοντας αύξηση 23,3%

για το έτος. Αξιοσημείωτο είναι ότι αυτή ήταν η

πρώτη φορά από το 1998 που ο δείκτης πέτυχε

δύο συνεχόμενες χρονιές με κέρδη άνω του 20%.

Κατά τη διάρκεια του έτους, ο δείκτης ξεπέρασε

σημαντικά ψυχολογικά όρια, όπως τις 5.000 και

6.000 μονάδες. Η χαμηλότερη τιμή σημειώθηκε

στις 4 Ιανουαρίου, στις 4.682,11 μονάδες, ενώ η

υψηλότερη έφτασε στις 6.099,97 μονάδες στις 6

Δεκεμβρίου.

Οι μηνιαίες επιδόσεις του δείκτη S&P 500 για το

2024 δείχνουν ότι ο Νοέμβριος ήταν ο καλύτερος

μήνας, με άνοδο 5,73%, ενώ ο Απρίλιος ήταν ο

χειρότερος, με πτώση 4,16%. Η εντυπωσιακή

επίδοση του Νοεμβρίου αποδίδεται κυρίως

στη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές

εκλογές, γεγονός που ενίσχυσε την αισιοδοξία

στην αγορά. Οι επενδυτές ήταν αισιόδοξοι, μεταξύ

άλλων, για τις πιθανές φοροελαφρύνσεις και την

προσέγγιση απορρύθμισης του τραπεζικού τομέα

που είχε δεσμευτεί ο Τραμπ κατά την προεκλογική

του εκστρατεία. Η προσδοκία για μείωση των

επιτοκίων κατά 25 ποσοστιαίες μονάδες που εν

τέλει επαληθεύτηκε από την απόφαση της Federal

Reserve συνέβαλε επίσης σημαντικά. Όλοι οι τομείς

του S&P 500 παρουσίασαν κέρδη, με τις μετοχές

καταναλωτικών αγαθών διακριτικής ευχέρειας να

ηγούνται, σημειώνοντας άνοδο 13,2%.

Από την άλλη πλευρά, πολλοί παράγοντες

συνέβαλαν στην κάμψη του Απριλίου. Η τάση

των επενδυτών να κατοχυρώσουν τα κέρδη τους

κλείνοντας τις επενδυτικές τους θέσεις μετά από

ένα ισχυρό ξεκίνημα του έτους ήταν ένας από τους

κύριους λόγους. Επιπλέον, τα πιο αδύναμα από

τα αναμενόμενα κέρδη που δημοσίευσαν μεγάλες

εταιρείες των κλάδων της λιανικής, της τεχνολογίας

και της ψυχαγωγίας προκάλεσαν ανησυχίες για τον

ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας. Η αβεβαιότητα

γύρω από την πολιτική επιτοκίων της Federal

Reserve δημιούργησε πρόσθετη μεταβλητότητα

στην αγορά, ενώ βασικοί τομείς, ιδιαίτερα η

τεχνολογία και τα καταναλωτικά αγαθά διακριτικής

ευχέρειας, είχαν υποαπόδοση.

Άλλοι σημαντικοί δείκτες παρουσίασαν επίσης

ανοδική πορεία το 2024. Ο Nasdaq Composite είχε

μια εξαιρετική χρονιά, με άνοδο 28,6%, κυρίως

λόγω της δυναμικής του τεχνολογικού τομέα. Ο

δείκτης Dow Jones Industrial Average είχε επίσης

μια σταθερή χρονιά, με απόδοση 13,25%. Αυτή η

απόδοση αντικατοπτρίζει τη σταθερότητα και την

ανθεκτικότητα των παραδοσιακών βιομηχανικών

εταιρειών. Η σταθερή οικονομική ανάπτυξη

και τα χαμηλά ποσοστά ανεργίας υποστήριξαν

64 EconomyToday

Ο ΔΕΊΚΤΗΣ

S&P 500

ΈΚΛΕΙΣΕ ΤΟ 2024

ΣΤΙΣ 5.881,63

ΜΟΝΆΔΕΣ,

ΣΗΜΕΙΏΝΟΝΤΑΣ

ΑΎΞΗΣΗ 23,3%

ΓΙΑ ΤΟ ΈΤΟΣ

τις βιομηχανικές μετοχές, ενώ οι αξιόπιστες

πληρωμές μερισμάτων προσέλκυσαν επενδυτές

που αναζητούσαν σταθερό εισόδημα. Επιπλέον, η

μετατόπιση του επενδυτικού ενδιαφέροντος προς

τις μετοχές αξίας ωφέλησε πολλές από τις εταιρείες

του Dow Jones.

Τομείς της Οικονομίας

Ο τεχνολογικός τομέας είχε μια εξαιρετική χρονιά,

με απόδοση 38%, καθιστώντας τον ουσιαστικά

τον πρωταγωνιστή της χρονιάς. Τα ισχυρά κέρδη

από μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες ενίσχυσαν

την εμπιστοσύνη των επενδυτών, ενώ η συνεχής

καινοτομία και ανάπτυξη σε τομείς όπως η

Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), το Cloud Computing

και η Κυβερνοασφάλεια προσέλκυσαν σημαντικά

κεφάλαια. Η θετική επενδυτική διάθεση για τις

τεχνολογικές μετοχές, οι οποίες θεωρούνται

κινητήριοι μοχλοί ανάπτυξης της οικονομίας,

συνέβαλε επίσης στην ενίσχυση του τομέα.

Ο χρηματοοικονομικός τομέας είχε επίσης μια

ισχυρή χρονιά, με απόδοση 15%. Η σταθερή

οικονομική ανάπτυξη και οι μειώσεις των

επιτοκίων από τη Federal Reserve ενίσχυσαν τον

τομέα, ενώ οι τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά

ιδρύματα παρουσίασαν ισχυρά κέρδη λόγω

της αυξημένης ζήτησης για δάνεια και των

βελτιωμένων περιθωρίων κέρδους. Στο τέλος

του έτους, η προοπτική απορρύθμισης υπό την

προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ δημιούργησε

περαιτέρω αισιοδοξία στην αγορά. Οι επενδυτές

αναμένουν ότι οι μειώσεις των ρυθμιστικών

περιορισμών θα επιτρέψουν στις τράπεζες να

αυξήσουν την κερδοφορία τους και να επεκτείνουν

τις δραστηριότητές τους.

Ο ενεργειακός τομέας σημείωσε μέτρια άνοδο

12%, υποαποδίδοντας σε σχέση με τους κύριους

δείκτες. Οι σχετικά σταθερές τιμές του πετρελαίου

(εξαιρουμένων περιοδικών αναταράξεων λόγω

του γεωπολιτικού σκηνικού) παρείχαν ένα σταθερό

περιβάλλον για τις ενεργειακές εταιρείες. Παρόλο

που κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών του

έτους οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν λόγω

φόβου για κλιμάκωση σύγκρουσης μεταξύ Ιράν

και Ισραήλ, η οποία δημιούργησε ανησυχίες για

πιθανές διαταραχές στην παγκόσμια προσφορά

πετρελαίου, η παγκόσμια αγορά πετρελαίου

παρέμεινε σχετικά σταθερή, χάρη στην αυξημένη

παραγωγή από χώρες εκτός OPEC+. Εταιρείες

του κλάδου των μεταφορών και της αποθήκευσης

Η ΑΙΣΙΟΔΟΞΊΑ

ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΏΝ

ΜΕΤΆ ΤΗΝ

ΕΠΑΝΕΚΛΟΓΉ ΤΡΑΜΠ

ΒΑΣΊΣΤΗΚΕ ΣΤΙΣ

ΠΡΟΣΔΟΚΊΕΣ ΓΙΑ

ΦΟΡΟΕΛΑΦΡΎΝΣΕΙΣ,

ΧΑΛΆΡΩΣΗ

ΚΑΝΟΝΙΣΜΏΝ

ΚΑΙ ΕΥΝΟΪΚΈΣ

ΕΜΠΟΡΙΚΈΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΈΣ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΉ

(midstream) είχαν ιδιαίτερα καλές επιδόσεις, ενώ

οι αυξημένες επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές

ενέργειας υποστήριξαν περαιτέρω τον τομέα.

Ο τομέας της υγειονομικής περίθαλψης

παρουσίασε αύξηση 9%. Αυτή η ανάπτυξη

αποδίδεται στην καινοτομία, καθώς οι εταιρείες

συνέχισαν να αναπτύσσουν νέα φάρμακα και

ιατρικές συσκευές, βελτιώνοντας τις θεραπείες και

τις διαγνωστικές μεθόδους. Η αυξημένη ζήτηση

για υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, λόγω

της γήρανσης του πληθυσμού και της αυξημένης

ευαισθητοποίησης για την υγεία, συνέβαλε επίσης

στην ανάπτυξη του τομέα. Παράλληλα, η άρση

πολιτικών αβεβαιοτήτων δημιούργησε ένα πιο

σταθερό περιβάλλον για τις εταιρείες του κλάδου,

με την εφαρμογή πολιτικών που υποστηρίζουν την

καινοτομία και την ανάπτυξη.

Άλλες Αγορές

Οι παγκόσμιες αγορές επηρεάστηκαν θετικά

από την ανάπτυξη στις ΗΠΑ, με τον δείκτη MSCI

World Index να αυξάνεται κατά 20%. Η ισχυρή

απόδοση της αμερικανικής οικονομίας ενίσχυσε

την εμπιστοσύνη των επενδυτών παγκοσμίως. Οι

αναδυόμενες αγορές, όπως η Κίνα, η Ινδία και

η Νότια Κορέα, κέρδισαν σημαντική δυναμική,

επωφελούμενες από την αυξημένη ζήτηση για

εξαγωγές και τις επενδύσεις σε τεχνολογία

και υποδομές. Επιπλέον, η χαλάρωση των

νομισματικών πολιτικών σε πολλές χώρες, όπως

η Ιαπωνία, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο

Βασίλειο, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των

γεωπολιτικών συνθηκών, συνέβαλαν στην

ενίσχυση της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης.

Η αύξηση της μεσαίας τάξης και η βελτίωση

των συνθηκών διαβίωσης σε αυτές τις

χώρες ενίσχυσαν περαιτέρω την οικονομική

δραστηριότητα. Επιπλέον, οι εμπορικές συμφωνίες

και οι συνεργασίες μεταξύ των αναδυόμενων

αγορών και των αναπτυγμένων χωρών ενίσχυσαν

τις εξαγωγές και τις επενδύσεις.

Η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη υποστηρίχθηκε

επίσης από την αυξημένη ζήτηση για πρώτες

ύλες και ενέργεια, καθώς οι βιομηχανίες σε όλο

τον κόσμο επεκτάθηκαν για να καλύψουν την

αυξανόμενη ζήτηση. Οι αυξημένες τιμές των

εμπορευμάτων παρείχαν επιπλέον κίνητρα για

επενδύσεις σε χώρες πλούσιες σε φυσικούς

πόρους.

ΚΎΡΙΟΙ ΠΑΡΆΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ

ΕΠΗΡΈΑΣΑΝ ΤΗΝ ΑΓΟΡΆ

ΤΟ 2024

Πολιτική της FED και Οικονομικοί Δείκτες

Η απόφαση της Federal Reserve να ξεκινήσει

μειώσεις επιτοκίων το 2024 έπαιξε καθοριστικό

ρόλο στην ενίσχυση της επενδυτικής εμπιστο-

EconomyToday 65

ΘΕΜΑ

σύνης. Ο πληθωρισμός μειώθηκε σημαντικά,

προσεγγίζοντας τον στόχο του 2% κατά το

πρώτο εξάμηνο του έτους, ενώ η αγορά εργασίας

έδειξε σημάδια χαλάρωσης. Ο πρόεδρος

της FED, Τζερόμ Πάουελ, σημείωσε ότι οι οικονομικές

συνθήκες είχαν γίνει πιο «χαλαρές»

σε σχέση με την προ-πανδημική περίοδο.

Κατά τη διάρκεια του έτους, η FED προχώρησε

σε τρεις μειώσεις επιτοκίων τον Σεπτέμβριο,

τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο, συνολικής

μείωσης κατά 100 μονάδες βάσης (1%).

Αυτές οι μειώσεις έδωσαν ισχυρή ώθηση

στη δραστηριότητα επενδύσεων, ιδιαίτερα

σε τομείς ευαίσθητους στα επιτόκια, όπως η

τεχνολογία.

Η Άνοδος της Τεχνολογίας και της

Τεχνητής Νοημοσύνης (AI)

Ο τεχνολογικός τομέας αναδείχθηκε ο μεγάλος

Ο ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΌΣ

ΤΟΜΈΑΣ ΕΊΧΕ ΜΙΑ

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΉ ΧΡΟΝΙΆ,

ΜΕ ΑΠΌΔΟΣΗ 38%,

ΚΑΘΙΣΤΏΝΤΑΣ

ΤΟΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΆ

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΉ ΤΗΣ

ΧΡΟΝΙΆΣ

νικητής του 2024, λόγω της άνευ προηγουμένου

αύξησης των επενδύσεων στο AI. Οι «Εντυπωσιακές

7» τεχνολογικές εταιρείες κατέγραψαν

εξαιρετικές αποδόσεις:

• Nvidia ($NVDA): +178%

• Meta ($META): +67%

• Tesla ($TSLA): +67%

• Amazon ($AMZN): +46%

• Alphabet ($GOOG): +37%

• Apple ($AAPL): +31%

• Microsoft ($MSFT): +13%

Η Nvidia, ηγέτιδα στον τομέα παραγωγής AI

chips, είδε την κεφαλαιοποίησή της να απογειώνεται,

καθιστώντας την μία από τις μεγαλύτερες

εταιρείες παγκοσμίως. Η «έκρηξη» του AI επεκτάθηκε

και σε άλλους κλάδους, όπως οι επαγγελματικές

υπηρεσίες, η υγεία και η βιομηχανία,

με καινοτομίες να δημιουργούν νέες ευκαιρίες

ανάπτυξης. Παρά τις ανησυχίες για υψηλές αποτι-

66 EconomyToday

μήσεις, η ισχυρή κερδοφορία και το δυναμικό

ανάπτυξης του τομέα ενίσχυσαν την εμπιστοσύνη

των επενδυτών.

Πολιτικές Εξελίξεις: Επανεκλογή Τραμπ

Η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές

εκλογές του Νοεμβρίου 2024 είχε

σημαντική επίδραση στις αγορές. Μετά τη νίκη

του, ο δείκτης S&P 500 αυξήθηκε κατά 7%

από την ημέρα των εκλογών έως το τέλος του

έτους. Η αισιοδοξία των επενδυτών βασίστηκε

στις προσδοκίες για φοροελαφρύνσεις,

χαλάρωση κανονισμών και ευνοϊκές εμπορικές

πολιτικές για την Αμερική. Επιπλέον, υπήρχε

ένα κλίμα αισιοδοξίας ότι ο Τραμπ, με την

επανεκλογή του, θα βοηθούσε να τερματιστούν

οι πολεμικές συγκρούσεις στην Ουκρανία και

στη Μέση Ανατολή και θα αποκαταστούσε τη

γεωπολιτική σταθερότητα.

Aρκετές ήταν οι εταιρείες και τομείς που είχαν

σημαντική αύξηση της τιμής της μετοχής τους.

Εταιρείες όπως η JPMorgan Chase, η Morgan

Stanley, η Bank of America, η Goldman Sachs

και η Wells Fargo σημείωσαν αξιοσημείωτες

αυξήσεις λόγω των προσδοκιών για χαλάρωση

των κανονισμών και ευνοϊκές πολιτικές.

Παραγωγοί φυσικού αερίου και πετρελαίου

όπως η EQT, η ExxonMobil, η Chevron, η

TotalEnergies και η Royal Dutch Shell, καθώς

και πάροχοι υπηρεσιών όπως η Baker Hughes,

είδαν τις τιμές των μετοχών τους να αυξάνονται,

αναμένοντας πολιτικές που θα ωφελήσουν

τις αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες.

Η μετοχή της Tesla αυξήθηκε, εν μέρει λόγω

της υποστήριξης του Elon Musk προς τον

Τραμπ κατά τη διάρκεια της εκστρατείας. Με

την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, η Trump

Media & Technology Group (TMTG) σημείωσε

τεράστια άνοδο που σε κάποια φάση άγγιξε

το 60%, λόγω της προσδοκίας ότι ο Τραμπ θα

χρησιμοποιούσε την πλατφόρμα Truth Social

για να επικοινωνεί απευθείας με το κοινό από

τον Λευκό Οίκο. Στη συνέχεια η τιμή της συγκεκριμένης

μετοχής μειώθηκε σημαντικά.

ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ ΚΑΙ

ΚΊΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ 2025

Παρά την εξαιρετική απόδοση του 2024, οι

προοπτικές για το 2025 ξεκινούν με συγκρατημένη

αισιοδοξία. Οι αναλυτές προβλέπουν

αύξηση για τον δείκτη S&P 500, με την τεχνολογία

να παραμένει κυρίαρχος τομέας, αν και

με ηπιότερο ρυθμό ανάπτυξης. Η πρόβλεψη των

αναλυτών είναι ότι ο δείκτης θα φτάσει μεταξύ

6.400 και 6.800 μονάδων μέχρι το τέλος του

2025, υποδεικνύοντας πιθανές αποδόσεις από

7% έως 14% σε σχέση με τα τρέχοντα επίπεδα.

Η ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ

ΑΝΆΠΤΥΞΗ

ΥΠΟΣΤΗΡΊΧΘΗΚΕ

ΕΠΊΣΗΣ ΑΠΌ

ΤΗΝ ΑΥΞΗΜΈΝΗ

ΖΉΤΗΣΗ ΓΙΑ

ΠΡΏΤΕΣ ΎΛΕΣ

ΚΑΙ ΕΝΈΡΓΕΙΑ,

ΚΑΘΏΣ ΟΙ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΕΣ ΣΕ

ΌΛΟ ΤΟΝ ΚΌΣΜΟ

ΕΠΕΚΤΆΘΗΚΑΝ

ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΛΎΨΟΥΝ

ΤΗΝ ΑΥΞΑΝΌΜΕΝΗ

ΖΉΤΗΣΗ

Πιθανές Προοπτικές:

Εταιρικά Κέρδη: Η ανάπτυξη των εταιρικών

κερδών αναμένεται να αποτελέσει σημαντικό

παράγοντα ώθησης, με προβλέψεις για αύξηση

15% το 2025, έναντι εκτιμώμενης αύξησης

9,5% το 2024. Ειδικότερα, ο τομέας της

τεχνολογίας προβλέπεται να σημειώσει αύξηση

κερδών γύρω στο 20%, αντανακλώντας τον

κυρίαρχο ρόλο του στην ανάπτυξη της αγοράς.

Πολιτική της Ομοσπονδιακής Τράπεζας

(Federal Reserve): Η προσέγγιση της

Federal Reserve σχετικά με τα επιτόκια θα

είναι καθοριστική. Παρόλο που οι αγορές

αναμένουν δύο μειώσεις επιτοκίων κατά 25

μονάδες βάσης το 2025, οι αξιωματούχοι της

Fed έχουν υποδείξει μια προσεκτική στάση

για να αποφύγουν την αναζωπύρωση του

πληθωρισμού. Αυτή η προσέγγιση «υψηλότερα

για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα» θα

μπορούσε να επηρεάσει τομείς ευαίσθητους

στις μεταβολές των επιτοκίων.

Τεχνολογία: Ο τομέας της τεχνολογίας

φαίνεται να συνεχίζει την ανάπτυξή του,

με ώθηση από τις εξελίξεις στην Τεχνητή

Νοημοσύνη και τις σχετικές επενδύσεις.

Εταιρείες όπως η Nvidia αναμένεται να

διατηρήσουν ισχυρή απόδοση, αν και οι

επενδυτές μπορεί να είναι προσεκτικοί λόγω

των υψηλών αποτιμήσεων.

Η παρουσίαση της πλατφόρμας Nvidia Cosmos

στην CES 2025 υπογραμμίζει τη δυναμική της

ρομποτικής και των αυτόνομων τεχνολογιών.

Ο τομέας προβλέπεται να μεταμορφώσει

πολλούς κλάδους, συμπεριλαμβανομένων της

βιομηχανίας, της γεωργίας και της υγειονομικής

περίθαλψης. Όπως ανέφερε ο Jensen Huang,

CEO της Nvidia, η ρομποτική και οι αυτόνομες

τεχνολογίες δεν είναι απλά η επόμενη φάση

της τεχνολογικής προόδου, αλλά μια νέα αγορά

αξίας άνω του $1 τρισεκατομμυρίου.

Πιθανοί Κίνδυνοι και Παράγοντες που

Χρήζουν Προσοχής:

Πολιτικές Αβεβαιότητες: Η νέα διοίκηση

υπό τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ εισάγει

μεταβλητές, όπως πιθανές επιβολές δασμών

και αλλαγές στη ρύθμιση της αγοράς, που θα

μπορούσαν να επηρεάσουν την απόδοση της

αγοράς και τα εταιρικά κέρδη.

Αποτιμήσεις της Αγοράς: Με την αγορά

να έχει σημειώσει σημαντικά κέρδη τα

τελευταία χρόνια, ορισμένοι αναλυτές

προειδοποιούν ότι οι αποτιμήσεις είναι

σε υψηλά επίπεδα. Τα κέρδη θα πρέπει να

αυξηθούν για να ανταποκριθούν σε αυτούς τους

πολλαπλασιαστές, προτού η αγορά μπορέσει να

σημειώσει περαιτέρω διψήφια ανάπτυξη.

EconomyToday 67

ΑΡΘΡΟ

ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΌ ΚΑΙ

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉ

ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗ

ΤΟ 2025

Το ζήτημα της αναδιαμόρφωσης του

συνταξιοδοτικού συστήματος δεν

είναι αμιγώς οικονομικό αλλά έχει και

σημαντικές κοινωνικές προεκτάσεις.

ΤΟΥ ΤΆΣΟΥ ΓΙΑΣΕΜΊΔΗ

Σύμφωνα με τις αποφάσεις του

Υπουργικού Συμβουλίου σε σχέση

με τις στρατηγικές για το τρέχον

έτος, η αναδιαμόρφωση του

συνταξιοδοτικού συστήματος και η

φορολογική μεταρρύθμιση αποτελούν τις πρώτες

προτεραιότητες.

Το ζήτημα της αναδιαμόρφωσης του συνταξιοδοτικού

συστήματος δεν είναι αμιγώς οικονομικό αλλά

έχει και σημαντικές κοινωνικές προεκτάσεις. Από

τη μια είναι η διασφάλιση της βιωσιμότητας του

συνταξιοδοτικού συστήματος, χωρίς ασύμμετρη

επιβάρυνση στα δημόσια οικονομικά και από την

άλλη της αξιοπρεπούς διαβίωσης των ατόμων

μετά τη συνταξιοδότηση (η διασφάλιση επαρκών

εισοδημάτων ενισχύει την κατανάλωση από

μέρους αυτής της ομάδας των συμπολιτών μας και

την οικονομική δραστηριότητα).

68 EconomyToday

ΚΎΡΙΟΣ ΡΌΛΟΣ ΕΝΌΣ

ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟΎ

ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ ΕΊΝΑΙ Η

ΔΙΑΣΦΆΛΙΣΗ

ΕΝΌΣ ΕΛΆΧΙΣΤΟΥ

ΕΠΙΠΈΔΟΥ ΔΙΑΒΊΩΣΗΣ

ΓΙΑ ΌΛΟ ΤΟΝ

ΠΛΗΘΥΣΜΌ ΜΕΤΆ ΤΗ

ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΌΤΗΣΉ ΤΟΥ

ΤΡΕΙΣ ΠΥΛΏΝΕΣ

ΚΑΘΟΡΊΖΟΥΝ ΤΟ

ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΌ

Πέραν από το κρατικό συνταξιοδοτικό σύστημα,

στο σύνολο υπάρχουν τρεις πυλώνες που αφορούν

τις συντάξεις, οι πολίτες κάνουν τα δικά τους

πλάνα ώστε να διασφαλίσουν επιπλέον εισοδήματα

κατά τη διάρκεια της συνταξιοδοτικής περιόδου.

Υπάρχουν περιπτώσεις ατόμων που επιλέγουν

ή αναγκάζονται να εργαστούν, ενδεχομένως

λιγότερες ώρες ή/και σε λιγότερο βαριές εργασίες

και περιπτώσεις κατά τις οποίες εξασφαλίζουν

εισόδημα κάποιες επενδυτικές συναλλαγές ή και

διασφαλίζουν παθητικό εισόδημα όπως ενοίκια,

μερίσματα και τόκους.

Κύριος ρόλος ενός συνταξιοδοτικού συστήματος

είναι η διασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου

διαβίωσης για όλο τον πληθυσμό μετά τη συνταξιοδότησή

του. Φυσικά υπάρχουν και τα προγράμματα

κοινωνικής συνοχής του κράτους, τα οποία

λειτουργούν ως αρωγοί στις περιπτώσεις που

υπάρχει ανάγκη, όπως στους συνταξιούχους.

O πρώτος πυλώνας ενός συνταξιοδοτικού συστήματος

αφορά στην εθνική σύνταξη, η οποία

είναι υποχρεωτική και το ποσό εξαρτάται από τις

συνεισφορές στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Για τους μεν εργοδοτούμενους, το ποσό των

εισφορών αποκόπτεται από τη μισθοδοσία τους

και μαζί με τη συνεισφορά του εργοδότη καταβάλ-

ΈΝΑ ΣΤΑΘΕΡΌ

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ

ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΌ

ΣΎΣΤΗΜΑ ΕΊΝΑΙ

ΑΠΌ ΤΑ ΠΡΏΤΑ ΠΟΥ

ΑΞΙΟΛΟΓΟΎΝ ΟΙ

ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ ΚΑΙ

ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΈΣ

λεται μηνιαίως. Για τους δε αυτοεργοδοτούμενους,

η καταβολή γίνεται ανά τρίμηνο. Υπήρξαν αυξήσεις

στα ποσοστά συνεισφορών και των μέγιστων

ποσών στα οποία επιβάλλονται οι συνεισφορές.

Ο δεύτερος πυλώνας αφορά τα Ταμεία Προνοίας

και τα Ταμεία Συντάξεως, όπου εργοδότες και

εργοδοτούμενοι καταβάλλουν εισφορές με βάση

το καταστατικό του ταμείου που εγκρίθηκε από τις

Αρχές. Τα περισσότερα ταμεία προνοούν την εφάπαξ

πληρωμή, κυρίως για φορολογικούς σκοπούς

του ποσού που αναλογεί στο μέλος είτε κατά την

αφυπηρέτησή του ή τον τερματισμό της συγκεκριμένης

εργοδότησης.

Ο τρίτος πυλώνας είναι προαιρετικός και ιδιωτικός

και αφορά κυρίως τη δυνατότητα κάθε ιδιώτη

να επενδύσει/αποταμιεύσει μέρος του καθαρού

του εισοδήματος μέσω επενδυτικών σχεδίων

(annuities) ή ασφαλιστικών σχεδίων με συγκεκριμένη

απόδοση και ανάλογα με το ρίσκο που θα

ήθελε ο κάθε ιδιώτης ν’ αναλάβει.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενισχυθεί ο δεύτερος

αλλά και ο τρίτος πυλώνας του συνταξιοδοτικού

συστήματος, ώστε να υπάρχει αποσυμφόρηση των

αναγκών για επιπλέον επιδοματική πολιτική για

συνταξιούχους αλλά και ενίσχυση των εισοδημάτων

όσων αφυπηρετούν. Συγκεκριμένα επιπλέον

φορολογικά κίνητρα για εργοδότες και εργοδοτούμενους

θα μπορούσαν να συζητηθούν στα πλαίσια

της φορολογικής μεταρρύθμισης.

Σε σχέση με την ασφάλιση και τα Ταμεία Προνοίας,

παρέχονται συγκεκριμένα κίνητρα. Μεγαλύτερη

συνεισφορά από τον πολίτη ισοδυναμεί και σε

μείωση των διαθέσιμων εισοδημάτων του, προς

όφελος όμως της διασφάλισης ενός σταθερού εισοδήματος

κατά τη συνταξιοδότησή του και καλής

ποιότητας υπηρεσίες υγείας όταν τις χρειαστεί.

ΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ ΣΎΣΤΗΜΑ

ΠΟΥ ΘΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΊΝΕΤΑΙ

ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ

Το φορολογικό πλαίσιο αφορά τις άμεσες και έμμεσες

φορολογίες τόσο για φυσικά όσο και νομικά

πρόσωπα, αλλά και πιο εξειδικευμένες, που αφορούν,

για παράδειγμα, τα ακίνητα και τα καύσιμα.

Κάθε φορολογικό μοντέλο πρέπει να είναι κοινωνικά

δίκαιο, εύκολο και απλό στην εφαρμογή

του, να προωθεί τη φορολογική συμμόρφωση

και κουλτούρα, να είναι συμβατό με τις βέλτιστες

διεθνείς πρακτικές, τις ευρωπαϊκές οδηγίες και

το Σύνταγμα και ανταγωνιστικό, ώστε να είναι

δυνατή η προσέλκυση επενδύσεων (ειδικά για

μια εξωγενή οικονομία όπως είναι η Κύπρος,

βασισμένη στις υπηρεσίες).

Επιπλέον θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις

πραγματικές συνθήκες της οικονομίας και της

κοινωνίας, όπως για παράδειγμα, πλέον είναι

πολύ διαφορετικές οι συνθήκες στο περιβάλλον,

την πράσινη μετάβαση και την τεχνολογία σε

σύγκριση με τις συνθήκες που επικρατούσαν

πριν από είκοσι χρόνια.

Η δημιουργία κουλτούρας φορολογικής συμμόρφωσης

μέσα από ένα σύγχρονο και δίκαιο

φορολογικό μοντέλο πρέπει ν’ αποτελεί προτεραιότητα.

Οι φορολογίες αποτελούν τα κύρια

έσοδα του κράτους και ο πολίτης θέλει να δει

την ανταπόδοση αυτών των εσόδων στις υποδομές,

του τομέα της υγείας και της εκπαίδευσης.

Την ίδια στιγμή πρέπει να είναι κοινωνικά δίκαιο

και ο κάθε φορολογούμενος να καταβάλλει το

ποσό του φόρου που του αναλογεί, χωρίς να

αφήνεται περιθώριο μη δήλωσης εισοδημάτων.

Η ξεκάθαρη διατύπωση εντός των νομοθεσιών,

στο τι αποτελεί φορολογητέο εισόδημα, βοηθά

στην επιβεβαίωση των εισοδημάτων των πολιτών

και των επιχειρήσεων.

ΣΤΑΘΕΡΌΤΗΤΑ

ΚΑΙ ΔΙΑΦΆΝΕΙΑ

Ένα σταθερό φορολογικό πλαίσιο, με τη

διεύρυνση της φορολογικής βάσης και

την παράλληλη αύξηση των φόρων, είναι

υψηλότερα στις προτιμήσεις, παρά ένα

μεταβαλλόμενο σύστημα με αυξήσεις φόρων.

Άλλωστε, ένα σταθερό φορολογικό και

νομικό σύστημα, το οποίο υποστηρίζει και

εφαρμόζει παράλληλα τον εκσυγχρονισμό

των διαδικασιών, είναι από τα πρώτα που

αξιολογούν οι επιχειρήσεις και οι επενδυτές.

Ένα φορολογικό μοντέλο θα πρέπει επίσης να

παρέχει διαφάνεια και να μη δημιουργεί σημαντικό

διοικητικό κόστος στο Τμήμα Φορολογίας,

αλλά και στους φορολογούμενους. Η ευκολία

στην εφαρμογή του μέσα από ξεκάθαρους κανόνες

και η ενίσχυση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης

αποτελούν σημαντικούς παράγοντες.

Επιπλέον, θα πρέπει να ενισχύει την εισπραξιμότητα

των φόρων μέσα από συστήματα παρακολούθησης

των υπολοίπων.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να επανεξεταστούν

όλες οι φορολογίες για όλα τα είδη εισοδημάτων,

την πώληση και τη διακράτηση περιουσιακών

στοιχείων. Η επαναφορά του φόρου

ακίνητης ιδιοκτησίας για αδρανή ακίνητα, για να

υπάρχει κίνητρο αξιοποίησής τους, θα πρέπει

να εξεταστεί, ενδεχομένως για συγκεκριμένες

περιοχές. Θα πρέπει επίσης να αξιολογηθούν με

τα άλλα συνδεδεμένα τέλη που καταβάλλονται

και πώς αυτά ενοποιούνται.

Μπορούν, επιπλέον, να δοθούν κίνητρα για

προσλήψεις και ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα

του συνταξιοδοτικού συστήματος, δηλαδή τα

Ταμεία Προνοίας, με την υιοθέτηση αυξημένων

φορολογικών αφαιρέσεων, μέτρο δημοσιονομικά

διαχειρίσιμο.

Η διασφάλιση ενός καλού βιοτικού επιπέδου για

τα άτομα της τρίτης ηλικίας θα πρέπει να αποτελεί

προτεραιότητα για κάθε ευνομούμενη πολιτεία.

Πέραν του συνταξιοδοτικού και της διασφάλισης

των εισοδημάτων για τις καθημερινές ανάγκες

αυτής της κατηγορίας των πολιτών, υπάρχουν και

ζητήματα που αφορούν την ιατρική περίθαλψη, την

πρόσβαση σε δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες

όπως τραπεζικά ιδρύματα χωρίς ταλαιπωρία και

άλλα που πρέπει να τυγχάνουν σωστού χειρισμού.

EconomyToday 69


EUPHYIA TECH:

ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΉ

ΈΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ

ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ ΚΑΙ

ΤΗ ΔΙΕΘΝΉ ΑΝΑΓΝΏΡΙΣΗ

«Η ιδέα για τη δημιουργία της Euphyia

Tech προέκυψε από την ανάγκη

γεφύρωσης του χάσματος μεταξύ

της ακαδημαϊκής έρευνας και της

πρακτικής εφαρμογής στην αγορά»,

δηλώνει στο Economy Today ο δρ

ΠΆΡΙΣ ΦΩΚΑΐΔΗΣ, ιδρυτής της

νεοφυούς εταιρείας και ακαδημαϊκός

στην Πολυτεχνική Σχολή του

Πανεπιστημίου Frederick.

Η

Euphyia Tech, μια εταιρεία που

γεννήθηκε μέσα από τις ερευνητικές

δραστηριότητες του Πανεπιστημίου

Frederick, αποτελεί πρότυπο για το

πώς οι ακαδημαϊκές ιδέες μπορούν

να μετατραπούν σε πρακτικές εφαρμογές, που

συμβάλλουν στη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη.

Με όραμα τη δημιουργία ενός πιο βιώσιμου και

έξυπνου δομημένου περιβάλλοντος, η Euphyia

συμμετέχει σε σημαντικά ευρωπαϊκά ερευνητικά

έργα, ενώ έχει λάβει διακρίσεις, όπως το «Best

Pitch» στο Sustain Eurocluster.

Ο δρ Πάρις Φωκαΐδης ιδρυτής της νεοφυούς

εταιρείας Euphyia Tech και ακαδημαϊκός στην Πολυτεχνική

Σχολή του Πανεπιστημίου Frederick μιλά

στο Economy Today και μοιράζεται το όραμά

του, τις προκλήσεις και τις επιτυχίες που συνοδεύουν

την πορεία της Euphyia Tech, καθώς και

τη σημασία της στήριξης των νέων επιστημόνων.

Ένα παράδειγμα καινοτομίας και συνεργασίας που

αναδεικνύει το δυναμικό της Κύπρου στον διεθνή

χώρο.

70 EconomyToday

Η EUPHYIA ΈΧΕΙ

ΑΝΑΠΤΎΞΕΙ

ΜΙΑ ΣΕΙΡΆ ΑΠΌ

ΚΑΙΝΟΤΌΜΑ

ΕΡΓΑΛΕΊΑ ΠΟΥ

ΕΠΙΚΕΝΤΡΏΝΟΝΤΑΙ

ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗ

ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ

ΚΑΙ ΤΗΣ ΈΞΥΠΝΗΣ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΌΤΗΤΑΣ

ΤΩΝ ΚΤΗΡΊΩΝ

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της δημιουργίας της

Euphyia Tech και ποιο ήταν το όραμά σας

στην ίδρυσή της;

Η ιδέα για τη δημιουργία της Euphyia Tech προέκυψε

από την ανάγκη γεφύρωσης του χάσματος

μεταξύ της ακαδημαϊκής έρευνας και της πρακτικής

εφαρμογής στην αγορά. Ως πανεπιστημιακός, παρατηρούσα

ότι πολλές καινοτόμες ιδέες παρέμεναν

σε ερευνητικό επίπεδο χωρίς να μετατρέπονται σε

εργαλεία που μπορούν να κάνουν τη διαφορά στην

κοινωνία. Έτσι, το 2021, μαζί με μια ομάδα νέων

ερευνητών μέσα από το Πανεπιστήμιο Frederick

και το εκκολαπτήριο Gravity Venture, ιδρύσαμε

την Euphyia Tech, με στόχο να αξιοποιήσουμε την

έρευνα στη βιωσιμότητα και την έξυπνη δόμηση,

παρέχοντας λύσεις που θα έχουν απτό αντίκτυπο.

Το όραμά μας ήταν να δημιουργήσουμε μια εταιρεία

που όχι μόνο θα καινοτομεί, αλλά θα είναι και

πρότυπο για άλλες νεοφυείς εταιρείες στην Κύπρο.

Θέλαμε να αποδείξουμε ότι μια μικρή χώρα, με

το ταλέντο και τη γνώση των πανεπιστημίων της,

μπορεί να πρωταγωνιστήσει στη διεθνή αγορά.

Από την αρχή, επικεντρωθήκαμε σε εργαλεία και

υπηρεσίες που ενισχύουν τη βιωσιμότητα, συνδυάζοντας

τεχνολογία αιχμής, με πρακτικές που

προωθούν την κυκλική οικονομία και την ενεργειακή

αποδοτικότητα.

Ποια είναι η αποστολή της Euphyia και πώς

διαφέρει από άλλες νεοφυείς εταιρείες στον

τομέα της βιωσιμότητας και της έξυπνης

δόμησης;

Η αποστολή μας στην Euphyia είναι να υποστηρίξουμε

τη μετάβαση προς ένα πιο βιώσιμο και

έξυπνο δομημένο περιβάλλον, αξιοποιώντας την

τεχνολογία για να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής

και να μειώσουμε το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Διαφέρουμε διότι, αντί να εστιάζουμε αποκλειστικά

στην τοπική αγορά, επενδύουμε σε λύσεις που είναι

προσαρμόσιμες σε διεθνές επίπεδο, συνεργαζόμενοι

μέσω ευρωπαϊκών έργων με κορυφαίους

Οργανισμούς. Επιπλέον, δίνουμε προτεραιότητα

στους νέους επιστήμονες, προσφέροντάς τους την

ευκαιρία να εργαστούν σε καινοτόμα προγράμματα

και να εξελιχθούν επαγγελματικά σε ένα υποστηρικτικό

περιβάλλον. Αυτός ο συνδυασμός καινοτομίας,

διεθνούς δικτύωσης και εστίασης στους

ανθρώπους μάς κάνει να ξεχωρίζουμε.

Μπορείτε να μας περιγράψετε τη συμμετοχή

σας στο Sustain Eurocluster και τη σημασία

του βραβείου «Best Pitch»;

Η συμμετοχή μας στο Sustain Eurocluster ήταν μια

εξαιρετική ευκαιρία να αναδείξουμε τη δουλειά μας

σε ένα διεθνές κοινό. Το πρόγραμμα αυτό συγκεντρώνει

καινοτόμες εταιρείες και ερευνητές από

όλη την Ευρώπη, με στόχο την ανάπτυξη λύσεων

που προωθούν τη βιωσιμότητα και τα ευφυή

κτήρια. Το γεγονός ότι η Euphyia Tech κέρδισε το

βραβείο «Best Pitch» δεν ήταν μόνο μια αναγνώριση

της καινοτομίας μας, αλλά και της δυνατότητάς

μας να επικοινωνούμε την αξία των λύσεών

μας με σαφή και εμπνευσμένο τρόπο. Το βραβείο

αυτό επιβεβαιώνει τη δέσμευσή μας να παρέχουμε

εργαλεία που μπορούν να κάνουν τη διαφορά

σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και τη σημασία της

έρευνας που βασίζεται σε πρακτικές εφαρμογές.

Ήταν επίσης μια ευκαιρία να προσελκύσουμε νέες

συνεργασίες και να ενισχύσουμε τη θέση μας ως

πρωτοπόροι στον τομέα της έξυπνης δόμησης και

της βιωσιμότητας. Αυτή η διάκριση ενδυναμώνει

το μήνυμά μας ότι η έρευνα και η καινοτομία από

την Κύπρο μπορούν να διαπρέψουν σε διεθνές

επίπεδο.

Ποια είναι τα βασικά καινοτόμα εργαλεία

ή υπηρεσίες που έχει αναπτύξει η Euphyia

μέχρι τώρα;

Η Euphyia έχει αναπτύξει μια σειρά από καινοτόμα

εργαλεία που επικεντρώνονται στην αξιολόγηση

της βιωσιμότητας και της έξυπνης λειτουργικότητας

των κτηρίων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα

είναι το Smart-Ready-Go!, ένα εργαλείο που

συνδυάζει την τεχνολογία BIM, IoT και προηγμένα

ΣΕ ΠΈΝΤΕ ΧΡΌΝΙΑ

ΟΡΑΜΑΤΊΖΟΜΑΙ

ΤΗΝ EUPHYIA

TECH ΩΣ ΜΙΑ ΑΠΌ

ΤΙΣ ΚΟΡΥΦΑΊΕΣ

ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΣΤΟΝ

ΤΟΜΈΑ ΤΗΣ

ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ

ΚΑΙ ΤΗΣ ΈΞΥΠΝΗΣ

ΔΌΜΗΣΗΣ, ΜΕ

ΈΝΤΟΝΗ ΠΑΡΟΥΣΊΑ

ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΌ

ΧΏΡΟ

dashboards για την ενσωμάτωση του δείκτη Smart

Readiness Indicator (SRI) σε ενεργειακές επιδόσεις

κτηρίων. Επίσης ένα από τα σημαντικότερα

καινοτόμα εργαλεία που έχουμε αναπτύξει είναι το

SmartBEAR, το οποίο διακρίθηκε πρόσφατα στο

Sustain Eurocluster με το βραβείο «Best Pitch».

Το SmartBEAR είναι μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα

που στοχεύει στη βελτίωση της λειτουργικότητας

και της βιωσιμότητας των κτηρίων μέσω

της ενσωμάτωσης του Smart Readiness Indicator

(SRI). Η πλατφόρμα αυτή χρησιμοποιεί τεχνολογίες

αιχμής, όπως το BIM και το IoT σε περιβάλλον

εικονικής πραγματικότητας (VR), για τη συλλογή

και ανάλυση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο,

προκειμένου να παρέχει έξυπνες λύσεις διαχείρισης

και ενεργειακής αποδοτικότητας. Παράλληλα, η

Euphyia έχει αναπτύξει εργαλεία για την αξιολόγηση

της περιβαλλοντικής απόδοσης των υλικών και

συστημάτων που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές,

συμβάλλοντας στην προώθηση της κυκλικής οικονομίας.

Όλες αυτές οι υπηρεσίες υπογραμμίζουν

την αποστολή μας να ενισχύσουμε τη βιωσιμότητα

και την ευφυΐα των κτηρίων, τόσο σε τοπικό όσο

και σε διεθνές επίπεδο. Με αυτά τα εργαλεία,

φιλοδοξούμε να στηρίξουμε τους μηχανικούς, τους

επαγγελματίες και τους ιδιοκτήτες κτηρίων στη

μετάβαση προς ένα πιο πράσινο μέλλον.

EconomyToday 71


Πόσο σημαντική είναι η συνεργασία με πανεπιστήμια

και πώς η έρευνα μετατρέπεται

σε πρακτικές λύσεις για την αγορά;

Πιστεύουμε ότι τα πανεπιστήμια αποτελούν τους

κύριους φορείς γνώσης και καινοτομίας και η

σύνδεση με αυτά μας δίνει τη δυνατότητα να

αξιοποιούμε τις τελευταίες ερευνητικές εξελίξεις.

Μέσα από αυτές τις συνεργασίες, έχουμε τη δυνατότητα

να μεταφέρουμε ιδέες από το εργαστήριο

στην πραγματική ζωή, δημιουργώντας πρακτικές

λύσεις που απαντούν στις προκλήσεις της αγοράς.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η στενή μας συνεργασία

με το Πανεπιστήμιο Frederick, όπου και

γεννήθηκε η αρχική ιδέα για την ίδρυση

της Euphyia. Επιπλέον, η Euphyia

λειτουργεί ως γέφυρα για τους νέους

επιστήμονες, παρέχοντάς τους

την ευκαιρία να εργαστούν σε καινοτόμα

ερευνητικά προγράμματα,

ενισχύοντας έτσι το οικοσύστημα

της έρευνας και της ανάπτυξης στην

Κύπρο. Αυτή η δυναμική συνεργασία

μάς επιτρέπει να μετατρέπουμε τη

72 EconomyToday

θεωρία σε απτές λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν

τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Η Euphyia δεν επικεντρώνεται μόνο στην

κυπριακή αγορά. Ποια είναι η στρατηγική

σας για να διεισδύσετε σε διεθνείς αγορές;

Η στρατηγική μας για τη διεθνή ανάπτυξη βασίζεται

στην αξιοποίηση της συμμετοχής μας σε

ευρωπαϊκά έργα και δικτυώσεις, όπως το Sustain

Eurocluster. Μέσω αυτών των συνεργασιών,

έχουμε καταφέρει να εδραιώσουμε σχέσεις με

κορυφαίους Φορείς και Οργανισμούς σε όλη

την Ευρώπη, γεγονός που μας επιτρέπει

να εντοπίζουμε και να αξιοποιούμε

ευκαιρίες σε νέες αγορές. Επιπλέον,

η Euphyia επικεντρώνεται

στην ανάπτυξη λύσεων που δεν

περιορίζονται από γεωγραφικούς

ή ρυθμιστικούς περιορισμούς. Τα

προϊόντα μας, όπως το SmartBEAR,

είναι σχεδιασμένα να είναι προσαρμόσιμα

σε διαφορετικές νομοθεσίες και

αγορές, γεγονός που μας δίνει τη δυνατότητα

να ανταγωνιζόμαστε σε διεθνές

επίπεδο. Παράλληλα, συμμετέχουμε ενεργά σε

διεθνείς εκθέσεις, συνέδρια και διαγωνισμούς,

όπου παρουσιάζουμε τα εργαλεία και τις υπηρεσίες

μας. Αυτό μας επιτρέπει να ενισχύουμε το προφίλ

της εταιρείας και να δημιουργούμε νέες συνεργασίες

με Φορείς που ενδιαφέρονται για λύσεις

βιωσιμότητας και έξυπνης δόμησης. Η στρατηγική

μας εστιάζει στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και την

καθιέρωση της Euphyia ως μια αξιόπιστη εταιρεία

σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ποιοι είναι οι κύριοι συνεργάτες σας στο

εξωτερικό και ποιο ρόλο παίζουν στα σχέδιά

σας για ανάπτυξη;

Οι κύριοι συνεργάτες μας προέρχονται από ένα

δίκτυο κορυφαίων πανεπιστημίων, Ερευνητικών

Οργανισμών και ιδιωτικών εταιρειών που εστιάζουν

στη βιωσιμότητα και την έξυπνη δόμηση. Στο

παρόν στάδιο η Euphyia συνεργάζεται στα πλαίσια

6 ερευνητικών έργων με πέραν των 30 ακαδημαϊκών

και τεχνολογικών φορέων στην Ευρώπη. Ο

ρόλος των συνεργατών μας είναι ζωτικής σημασίας

για την ανάπτυξή μας. Παρέχουν τις επιστημονικές

βάσεις για την ανάπτυξη των εργαλείων μας,

ενώ παράλληλα μας βοηθούν να προσαρμόσουμε

τις λύσεις μας στις ανάγκες διαφορετικών αγορών.

Μέσα από αυτές τις συνεργασίες, έχουμε τη δυνατότητα

να ανταποκρινόμαστε στις υψηλές απαιτήσεις

της διεθνούς αγοράς και να συμμετέχουμε

σε πιλοτικά έργα που δοκιμάζουν τις εφαρμογές

μας σε πραγματικές συνθήκες. Οι συνεργάτες μας

δεν είναι μόνο τεχνικοί σύμμαχοι αλλά και δίαυλοι

για τη διεύρυνση της εμβέλειάς μας, καθώς μας

συνδέουν με δίκτυα και ευκαιρίες χρηματοδότησης

σε όλη την Ευρώπη.

Πώς η Euphyia Tech συμβάλλει στη δημιουργία

θέσεων εργασίας για νέους επιστήμονες

στην Κύπρο;

Η Euphyia Tech έχει δεσμευτεί να προσφέρει

ευκαιρίες απασχόλησης σε νέους επιστήμονες και

μηχανικούς, ενισχύοντας τη σύνδεση μεταξύ της ακαδημαϊκής

έρευνας και της αγοράς εργασίας. Σήμερα,

απασχολούμε εννέα νέους μηχανικούς και επιστήμονες,

οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά στην ανάπτυξη

καινοτόμων εργαλείων, όπως το SmartBEAR και

άλλες λύσεις για την έξυπνη δόμηση. Η συμβολή

μας δεν περιορίζεται μόνο στη δημιουργία θέσεων

εργασίας αλλά και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και

εμπειρίας για τους εργαζόμενους μας. Παρέχουμε

ένα περιβάλλον συνεργασίας και εκπαίδευσης,

όπου οι νέοι επιστήμονες μπορούν να εξελίξουν τις

ικανότητές τους, συμμετέχοντας σε διεθνή έργα και

πιλοτικές εφαρμογές που ανοίγουν νέες προοπτικές

καριέρας. Αυτή η προσέγγιση βοηθά στη συγκράτηση

του εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού στην Κύπρο

ΠΙΣΤΕΎΟΥΜΕ ΌΤΙ

ΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΑ

ΑΠΟΤΕΛΟΎΝ ΤΟΥΣ

ΚΎΡΙΟΥΣ ΦΟΡΕΊΣ

ΓΝΏΣΗΣ ΚΑΙ

ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑΣ ΚΑΙ

Η ΣΎΝΔΕΣΗ ΜΕ

ΑΥΤΆ, ΜΑΣ ΔΊΝΕΙ

ΤΗ ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΑ

ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΟΎΜΕ

ΤΙΣ ΤΕΛΕΥΤΑΊΕΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΈΣ

ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ

και αναδεικνύει το νησί μας ως κέντρο καινοτομίας

και ανάπτυξης στον τομέα της βιωσιμότητας και της

τεχνολογίας. Πιστεύουμε ότι η επένδυση στους νέους

επιστήμονες αποτελεί την καλύτερη στρατηγική για

ένα βιώσιμο και ανταγωνιστικό μέλλον.

Ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι για την

Euphyia όσον αφορά την καινοτομία και την

επέκτασή της;

Οι επόμενοι στόχοι της Euphyia επικεντρώνονται

στην περαιτέρω ανάπτυξη καινοτόμων εργαλείων

και στη διεύρυνση της παρουσίας της σε διεθνείς

αγορές. Η εταιρεία στοχεύει στην ενσωμάτωση τεχνολογιών

αιχμής, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και

τα συστήματα ανάλυσης μεγάλων δεδομένων (big

data), για τη βελτίωση της έξυπνης λειτουργικότητας

των κτηρίων. Ένα σημαντικό μέρος της στρατηγικής

μας είναι να ενισχύσουμε τη σύνδεση της

έρευνας με την αγορά, δημιουργώντας λύσεις που

είναι πρακτικές και προσαρμόσιμες στις ανάγκες

των χρηστών. Παράλληλα, η Euphyia σχεδιάζει να

επεκτείνει τη συνεργασία της με διεθνείς εταίρους,

συμμετέχοντας σε περισσότερα ευρωπαϊκά

προγράμματα και ενισχύοντας τη δικτύωσή της σε

τομείς όπως η έξυπνη δόμηση, η βιωσιμότητα και

η ενεργειακή αποδοτικότητα. Με γνώμονα τη βιώσιμη

ανάπτυξη, σκοπεύουμε να εισέλθουμε σε νέες

αγορές, προωθώντας τις λύσεις μας σε παγκόσμιο

επίπεδο και συμβάλλοντας ενεργά στην παγκόσμια

μετάβαση προς ένα πιο πράσινο μέλλον.

Πώς οραματίζεστε την Euphyia Tech σε

πέντε χρόνια;

Η Euphyia Tech θέτει ως κεντρικό της στόχο να

εμπνεύσει και να υποστηρίξει τους νέους επιστήμονες

και επιχειρηματίες, δείχνοντάς τους πως η

καινοτομία και η έρευνα μπορούν να έχουν απτό

αντίκτυπο στην κοινωνία. Η εταιρεία αποτελεί παράδειγμα

για το πώς μια ιδέα που γεννήθηκε μέσα

από ακαδημαϊκή έρευνα μπορεί να μετατραπεί σε

μια επιτυχημένη επιχείρηση με διεθνή εμβέλεια.

Σε πέντε χρόνια, οραματίζομαι την Euphyia Tech

ως μια από τις κορυφαίες εταιρείες στον τομέα της

βιωσιμότητας και της έξυπνης δόμησης, με έντονη

παρουσία στον ευρωπαϊκό χώρο. Φιλοδοξούμε να

συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε καινοτόμα εργαλεία

και υπηρεσίες που θα ενισχύουν τη βιωσιμότητα,

ενώ ταυτόχρονα θα εισάγουμε νέες τεχνολογίες,

όπως η τεχνητή νοημοσύνη και τα μεγάλα δεδομένα,

στις λύσεις μας. Θέλουμε να επεκτείνουμε

τις συνεργασίες μας, να συμμετέχουμε σε ακόμη

περισσότερα ερευνητικά προγράμματα και να έχουμε

ένα σημαντικό αντίκτυπο στις διεθνείς αγορές.

Ο στόχος μας είναι να συνεχίσουμε να αποτελούμε

πρότυπο και πηγή έμπνευσης για την επόμενη

γενιά επιστημόνων και επιχειρηματιών.

EconomyToday 73

ΘΕΜΑ

Η ΤΕΧΝΗΤΉ

ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ

ΕΞΕΛΊΣΣΕΤΑΙ ΣΕ ΒΑΣΙΚΉ

ΠΑΡΆΜΕΤΡΟ

ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ

Η Al μπορεί και είναι μοναδικά

κατάλληλη για την προώθηση των

Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ).

ΤΗΣ ΝΙΚΌΛ K. ΦΙΝΟΠΟΎΛΟΥ

Δικηγόρου, Banking, & Financial Services,

ESG & Sustainable Finance Expert,

Regulatory Compliance, LL. B (Hons),

LL.M(UCL), LPC, CISL, University of Cambridge

74 EconomyToday

Η AI ΕΊΝΑΙ ΈΝΑΣ

ΕΠΙΤΑΧΥΝΤΉΣ ΓΙΑ ΤΗ

ΒΙΏΣΙΜΗ ΑΝΆΠΤΥΞΗ -

ΑΛΛΆ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ

«ΑΣΗΜΈΝΙΑ ΣΦΑΊΡΑ»,

ΟΎΤΕ ΜΙΑ «ΜΑΓΙΚΉ»

ΛΎΣΗ ΓΙΑ ΌΛΑ

Η

Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial

Intelligence - AI) είναι η τεχνολογία

που επιτρέπει στους υπολογιστές και

τις μηχανές να προσομοιώνουν την

ανθρώπινη μάθηση, την κατανόηση,

την επίλυση προβλημάτων, τη λήψη αποφάσεων, τη

δημιουργικότητα και την αυτονομία. Ως εκ τούτου, η

Al μπορεί και είναι μοναδικά κατάλληλη για την προώθηση

των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ).

Η ατζέντα για τους ΣΒΑ τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται

παράλληλα με την πολιτική ατζέντα της

Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) για την ενσωμάτωση

«αξιόπιστης Τεχνητής Νοημοσύνης» με αυξανόμενη

επικέντρωση στα γεωπολιτικά. Η Ευρωπαϊκή

Πράσινη Συμφωνία (EU Green Deal) που δρομολογήθηκε

το 2019 αναγνώρισε τη μετασχηματιστική

δύναμη της AI να συμβάλει στην επίτευξη της

πράσινης μετάβασης. Η AI μπορεί να βοηθήσει αυτή

τη μετάβαση μέσω, για παράδειγμα, της πιο αποδοτικής

χρήσης σπάνιων πόρων, της πρόβλεψης και

διαχείρισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και

της βελτιστοποίησης των παραγωγικών διαδικασιών

και ιδεών για προληπτική πολιτική. Ταυτόχρονα,

η Πράσινη Συμφωνία τονίζει ότι η «βιωσιμότητα»

πρέπει να αποτελεί βασικό σημείο εκκίνησης για

την ανάπτυξη όχι μόνο των τεχνολογιών AI, αλλά

και μιας ψηφιοποιημένης κοινωνίας γενικότερα.

Η AI προσφέρει μια ισχυρή εργαλειοθήκη για την

επιτάχυνση της προόδου προς την επίτευξη των

ΣΒΑ. Έχει παρατηρηθεί στο Παγκόσμιο Οικονομικό

Φόρουμ (2023) και έχει αναγνωριστεί ότι η AI

είναι ένας επιταχυντής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη

- αλλά δεν είναι μια «ασημένια σφαίρα», ούτε μια

«μαγική» λύση για όλα.

Ωστόσο, εκτιμάται πως για την αντιμετώπιση των

προκλήσεων στην ενέργεια, την υγεία, τη γεωργία

και τον αστικό σχεδιασμό, οι δυνατότητες της AI

παρέχουν τα απαραίτητα εργαλεία στις κυβερνήσεις,

τις επιχειρήσεις και τους Οργανισμούς για να

σχεδιάσουν στρατηγικές βασισμένες σε στοιχεία,

να βελτιστοποιήσουν τους πόρους και να εξελίξουν

λύσεις σε όλους τους τομείς. Η AI μπορεί να

οδηγήσει σε κλιμακούμενες, καινοτόμες λύσεις που

προσφέρουν απτά περιβαλλοντικά, οικονομικά και

κοινωνικά οφέλη.

Ενώ οι δυνατότητες της AI για την προώθηση της

Βιώσιμης Ανάπτυξης είναι τεράστιες, δεν θα πρέπει

να παραλείπεται ότι συνοδεύεται από τις δικές της

προκλήσεις, ιδίως την ικανότητά της να αναλύει τεράστιες

ποσότητες δεδομένων, να εντοπίζει πολύπλοκα

πρότυπα και να παράγει ιδέες που μπορούν

να αξιοποιηθούν. Παράλληλα η διασφάλιση ότι οι

εφαρμογές AI είναι ηθικές και χωρίς αποκλεισμούς

είναι κρίσιμη. Οι όποιες λύσεις AI πρέπει να δίνουν

προτεραιότητα στη δικαιοσύνη και τη διαφάνεια,

ιδίως όταν έχουν να κάνουν με παγκόσμια ζητήματα

όπως η φτώχεια, η πείνα και η κλιματική δικαιοσύνη,

όπου οι ανισότητες είναι συχνά έντονες.

EconomyToday 75

ΘΕΜΑ

ΑΝΆΓΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΊΗΣΗ ΤΗΣ AI

Η ανάπτυξη της AI για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη δεν

μπορεί να γίνει μεμονωμένα. Οι κυβερνήσεις,

οι επιχειρήσεις, τα ερευνητικά ιδρύματα και η

κοινωνία των πολιτών πρέπει να συνεργαστούν

για να ευθυγραμμίσουν την ανάπτυξη της AI με

τους ΣΒΑ. Οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού

τομέα μπορούν να επιταχύνουν την καινοτομία,

ενώ οι πολιτικές και οι κανονισμοί διασφαλίζουν

ότι η AI αναπτύσσεται με υπευθυνότητα.

Η Ε.Ε. ηγείται ήδη αυτής της προσπάθειας με τον

προτεινόμενο νόμο για την AI, ο οποίος δίνει

έμφαση στην εμπιστοσύνη, την ασφάλεια και τη

διαφάνεια. Θέτοντας ηθικά και νομικά πλαίσια, η

Ε.Ε. επιδιώκει να αξιοποιήσει το δυναμικό της AI,

ενώ παράλληλα μετριάζει κινδύνους όπως η μεροληψία,

η υπερκατανάλωση ενέργειας και η κακή

χρήση της τεχνολογίας.

ΤΟ ΌΡΑΜΑ

ΤΗΣ AI ΑΠΑΙΤΕΊ

ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΉ

ΕΦΑΡΜΟΓΉ ΚΑΙ

ΤΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΆ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ

ΤΗΣ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ

ΑΝΑΠΤΎΣΣΟΝΤΑΙ

ΜΕ ΥΠΕΥΘΥΝΌΤΗΤΑ

Ταυτόχρονα, απαιτείται διεθνής συνεργασία για να

διασφαλιστεί ότι οι τεχνολογίες AI είναι προσβάσιμες

σε όλους, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες

όπου οι ΣΒΑ είναι πιο κρίσιμοι. Οι επενδύσεις στην

εκπαίδευση στην AI, τις υποδομές και την ανάπτυξη

ικανοτήτων θα διασφαλίσουν ότι καμία περιοχή δεν

θα μείνει πίσω στην επανάσταση της AI.

Παράδειγμα αποτελεί η καταπολέμηση της κλιματικής

αλλαγής (ΣΒΑ 13). Εργαλεία που υποστηρίζονται

από την AI μπορούν να επεξεργαστούν

τεράστια σύνολα δεδομένων για να βελτιώσουν τη

μοντελοποίηση του κλίματος και να προβλέψουν

περιβαλλοντικές αλλαγές με μεγαλύτερη ακρίβεια.

Τέτοιες γνώσεις μπορούν να αποδειχθούν ζωτικής

σημασίας για τις στρατηγικές και τις δράσεις των

φορέων χάραξης πολιτικής και των επιστημόνων

για την καταπολέμηση της ανόδου της στάθμης της

θάλασσας, της αποψίλωσης των δασών και των

ακραίων καιρικών φαινομένων.

76 EconomyToday

Στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης (ΣΒΑ

3), η AI φέρνει ήδη επανάσταση στον τρόπο με

τον οποίο οι επαγγελματίες υγείας προσεγγίζουν

την ανίχνευση και τη θεραπεία ασθενειών. Με τον

ακριβή εντοπισμό των πρώιμων προειδοποιητικών

σημάτων των μολυσματικών ασθενειών και με την

εξατομίκευση της ιατρικής περίθαλψης, οι λύσεις

AI γεφυρώνουν κρίσιμα κενά στα παγκόσμια

συστήματα υγείας. Σε υποβαθμισμένες περιοχές, η

AI διευκολύνει ήδη την παροχή ζωτικών ιατρικών

υπηρεσιών, βελτιώνοντας τα αποτελέσματα της

υγείας και το προσδόκιμο ζωής.

Όσον αφορά τις βιώσιμες πόλεις και κοινότητες

(ΣΒΑ 11), η AI οδηγεί την καινοτομία στον αστικό

σχεδιασμό. Αξιοποιώντας δεδομένα σε πραγματικό

χρόνο σχετικά με την κυκλοφορία, τη ρύπανση

και την κατανάλωση ενέργειας, η AI μπορεί να

βοηθήσει τις πόλεις να βελτιστοποιήσουν τις

υποδομές, να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου

ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΉΣΕΙΣ,

ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ

ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΊΑ

ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ

ΔΡΆΣΟΥΝ ΑΠΌ

ΚΟΙΝΟΎ ΓΙΑ ΝΑ

ΔΙΑΣΦΑΛΊΣΟΥΝ

ΌΤΙ Η AI ΘΑ

ΧΡΗΣΙΜΕΎΣΕΙ

ΩΣ ΔΎΝΑΜΗ

ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΌ

του άνθρακα και να βελτιώσουν την ποιότητα της

αστικής ζωής. Στη γεωργία (ΣΒΑ 2), τα μοντέλα AI

αναλύουν τα καιρικά πρότυπα και τις συνθήκες του

εδάφους. Παρέχοντας στους αγρότες πληροφορίες

σχετικά με την πιο αποτελεσματική χρήση του

νερού, των λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων,

διασφαλίζεται η επισιτιστική ασφάλεια και προστατεύεται

το περιβάλλον.

Μια σημαντική ανησυχία είναι το περιβαλλοντικό

αποτύπωμα. Τα συστήματα AI και τα κέντρα δεδομένων

που τα τροφοδοτούν απαιτούν σημαντικές

ποσότητες ενέργειας. Η εκπαίδευση ενός μόνο μοντέλου

AI, για παράδειγμα, μπορεί να καταναλώνει

τόση ενέργεια όση καταναλώνει ένα ολόκληρο

νοικοκυριό σε ένα χρόνο.

AI ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΒΑ ΚΑΙ ΤΗΝ

ΠΡΆΣΙΝΗ ΣΥΜΦΩΝΊΑ

Η παγκόσμια πολιτική ατζέντα για τη Βιώσιμη και

Αειφόρο Ανάπτυξη βασίζεται στην πολιτική πρόθεση

και τις Αρχές που δημιουργήθηκαν στη Διάσκεψη

για το Ανθρώπινο Περιβάλλον που έλαβε χώρα

στη Στοκχόλμη της Σουηδίας το 1972. Αυτή ήταν

η πρώτη παγκόσμια διάσκεψη που αναγνώρισε τις

ανθρώπινες επιπτώσεις μας στο «περιβάλλον» και

τον επείγοντα χαρακτήρα της παγκόσμιας πολιτικής

προσοχής και του συντονισμού. Ως εκ τούτου,

αναπτύχθηκε η ιδέα των «περιβαλλοντικά ορθών

τεχνολογιών» με έμφαση στη μείωση της περιβαλλοντικής

ρύπανσης και στη βιώσιμη χρήση των

πόρων «από τον σχεδιασμό».

Οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και η κοινωνία πρέπει

να δράσουν από κοινού για να διασφαλίσουν

ότι η AI θα χρησιμεύσει ως δύναμη για το καλό,

επιτρέποντας ένα μέλλον όπου η τεχνολογία και η

βιωσιμότητα θα συνυπάρχουν αρμονικά.

Η AI θέτει ένα κρίσιμο ερώτημα: Μπορούν τα

οφέλη της Βιώσιμης και Αειφόρου Ανάπτυξης από

την AI να υπερτερήσουν; Η απάντηση έγκειται στον

τρόπο βελτιστοποίησης της ανάπτυξης της AI. Για

παράδειγμα, η πρόοδος των ενεργειακά αποδοτικών

αλγορίθμων, τα πιο οικολογικά κέντρα δεδομένων

και η ενσωμάτωση των συστημάτων AI με τις

ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν βασικά

βήματα προς την κατεύθυνση της διασφάλισης του

καθαρά θετικού αντίκτυπου της AI στη βιωσιμότητα.

Το όραμα της AI απαιτεί προσεκτική εφαρμογή

και τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά της πρέπει να

αναπτύσσονται με υπευθυνότητα. Οι λύσεις AI που

υποστηρίζουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα πρέπει

να λαμβάνονται υπόψη και τα οφέλη της πρέπει

να μοιράζονται δίκαια.

Ο χρόνος τρέχει προς το 2030 και οι προκλήσεις

που έχουμε μπροστά μας είναι τεράστιες. Αλλά

με την AI ως εταίρο, η επίτευξη ενός βιώσιμου,

δίκαιου και ευημερούντος μέλλοντος είναι εφικτή.

Ένα βιώσιμο μέλλον που τροφοδοτείται από την AI

είναι μια αναγκαιότητα.

EconomyToday 77

ΘΕΜΑ

Η ΣΥΜΦΩΝΊΑ ΤΗΣ ΓΆΖΑΣ

ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΤΈΛΟΣ ΤΟΥ

ΠΟΛΈΜΟΥ

Η Συμφωνία της 15/1/25 για την απελευθέρωση των ομήρων

δεν είναι το τέλος του πολέμου, με το Ισραήλ να αναμένεται να

ακολουθήσει τον λεγόμενο «κυκλικό πόλεμο».

ΤΗΣ ΠΩΛΊΝΑΣ ΆΝΙΦΤΟΥ

Συμβούλου Εξωτερικής

Πολιτικής και Επενδύσεων

78 EconomyToday

Η

επίθεση της Χαμάς τον

Οκτώβριο του 2023 άλλαξε τα

γεωπολιτικά, στρατιωτικά και

οικονομικά δεδομένα στη Μέση

Ανατολή αλλά και παγκοσμίως

στον τρόπο που διεξάγεται ο πόλεμος καθώς

και οι ένοπλες συγκρούσεις. Η Χαμάς, η

Ένοπλη Οργάνωση που διαχειρίζεται τη Γάζα,

ανέλαβε την ευθύνη για την ομηρία αρχικά

251 Ισραηλινών πολιτών και στρατιωτών.

Τη 15/1/25, μετά από 15 μήνες ομηρίας,

συμφωνήθηκε εκεχειρία στο μέτωπο της Γάζας

για την απελευθέρωση των εναπομεινάντων

95 ομήρων και από πλευράς Ισραήλ η

απελευθέρωση κάπου 2000 κρατουμένων ως

επί το πλείστον μελών της Χαμάς.

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΤΗΣ ΧΑΜΆΣ

ΑΠΈΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΙΣΡΑΉΛ

Υπάρχουν δύο διαφορετικοί τύποι ομηριών ανά

την ιστορία: οι εθελοντές όμηροι, όπως συνηθιζόταν

κατά τη διάρκεια του αρχαίου καθεστώτος

της προεπαναστατικής Γαλλίας, όταν υψηλόβαθμα

άτομα παραδίδονταν σε καλοπροαίρετους δεσμοφύλακες

ως εγγυητές για την ορθή εκτέλεση των

συνθηκών και οι ακούσιοι όμηροι, των οποίων

η σύλληψη είναι μια συνηθισμένη πρακτική στον

πόλεμο όπου τα άτομα κρατούνται πολλάκις για να

ζητηθούν ανταλλάγματα, σαν ζωντανά πιόνια σε

στρατιωτικές επιχειρήσεις. Σήμερα το καθεστώς

του «όμηρου» είναι ένας συνδυασμός και των δύο

κατηγοριών. Αν και επιλέγονται για οικονομικούς,

συμβολικούς ή πολιτικούς λόγους, οι όμηροι γενικά

υφίστανται κακομεταχείριση.

Η σύλληψη ομήρων είναι το εύκολο modus

operandi στον πόλεμο αλλά κυρίως για τους τρομοκράτες

που τείνουν να είναι καλά οργανωμένοι

και επιλεκτικοί όσον αφορά τους «στόχους»-ομήρους.

Στην περίπτωση της επίθεσης στο Ισραήλ

τον Οκτώβριο του ’23 η Χαμάς δεν έδρασε σπασμωδικά,

έδρασε σε μια περίοδο που το Ισραήλ

ήταν ευάλωτο και γνώριζε πού και πώς να κινηθεί:

1. Η Χαμάς είχε δοκιμάσει τα στρατιωτικά αντανακλαστικά

και την επαγρύπνηση των δυνάμεων

του Ισραήλ από τη σύγκρουση την άνοιξη ’21

όταν οι πύραυλοι της Χαμάς έφτασαν στην

Ισραηλινή πρωτεύουσα.

2. Οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Νετανιάχου από την

άνοιξη ’23 δεν ήσαν καλές και οι διαφορές ήταν

αγεφύρωτες, οπότε οι ΗΠΑ στην πραγματικότητα

δεν προστάτευσαν το Ισραήλ. Έτσι η απάντηση

των ΗΠΑ επί Μπάιντεν στην επίθεση της

Χαμάς και στις πυραυλικές επιθέσεις του Ιράν

εναντίον του Ισραήλ ήταν ισχνή και λειτουργούσε

εκδικητικά προς τον Ισραηλινό ΠΘ.

3. Μέλη της Χαμάς και των Οργανώσεων που τη

στήριζαν εργάζονταν μέσα στο Ισραήλ και μετά

την εργασία τους επέστρεφαν στη Γάζα. Κατά

την εργασία τους χαρτογραφούσαν οικισμούς,

δρόμους, συγκοινωνίες και τα κιμπούτς που

μετέπειτα έγιναν στόχοι.

4. Η Χαμάς έδρασε κοντά στη Γάζα για να μπορέσει

να συλλάβει αρκετούς ομήρους χωρίς

να αναλωθεί. Έτσι προτίμησε να επιτεθεί την

ημερομηνία που το φεστιβάλ για την ειρήνη

(Φεστιβάλ Νόβα) λάμβανε χώρα κοντά στη Γάζα,

όπου δεν υπήρχαν ισραηλινές δυνάμεις.

5. Η Χαμάς κτύπησε πρωινές ώρες ώστε να είναι

οι οικογένειες στα σπίτια τους και να βρουν γυναικόπαιδα

που θα έδειχναν λιγότερη αντίσταση.

6. Το Ισραήλ φαίνεται να μην είχε επαρκείς πληροφορίες

για το μέγεθος της επίθεσης και να

υποτιμήθηκε η δύναμη της Χαμάς.

7. Οι υπηρεσίες πληροφοριών του Ισραήλ έχουν

γίνει αρκετά εσωστρεφείς και αναλύουν πληροφορίες

μόνο από έμπιστους πληροφοριοδότες.

Υπό άλλες συνθήκες πρέπει να γίνεται ένας

κύκλος ανάλυσης της πληροφορίας και των

συνεπειών εκτέλεσής της.

EconomyToday 79

ΘΕΜΑ

Η Χαμάς στο κτύπημά της και στη μετέπειτα

πορεία κράτησης των ομήρων έδρασε

κυνικά, προσχεδιασμένα, χρησιμοποιώντας

τα ΜΚΔ στα όσα ζητούσε δημιουργώντας μια

ιδεολογοποίηση πίσω από τις κινήσεις της και

ασκώντας έντονο ψυχολογικό πόλεμο κυρίως

στον λαό του Ισραήλ. Με λίγα λόγια η Χαμάς

ακολούθησε δύο καίριες γραμμές, αφενός να

πλήξει την εμπιστοσύνη του ισραηλινού λαού

προς το Ισραήλ πολιτικά και στρατιωτικά και

αφετέρου να παρουσιάζει τα πλήγματα του

Ισραήλ στη Γάζα επί 15 μήνες προς όφελός

της. Βέβαια η απήχησή της εστιάζεται και στο

γεγονός ότι τα δίκτυά της στο εξωτερικό και δη

στις ΗΠΑ είχαν στοχοποιήσει νεανικά σχήματα

που σύγχυσαν την πολιτική με τη δική τους

μετεφηβική επανάσταση και διαδήλωναν με

σύμβολα της Χεζμπολάχ και της Χαμάς αλλά

ακόμη και των Φρουρών της Επανάστασης

στα πανεπιστήμια τους. Με λίγα λόγια η Χαμάς

μπήκε στο παιχνίδι του Ιράν για τη δημιουργία

μιας ζώνης αντι-ισραηλιτισμού ειδικά στην

ακαδημία όπου τα νεανικά σχήματα είναι

ευάλωτα σε «επαναστατικές» πρακτικές, που

ακόμη δεν έχουν την εμπειρία να διαχωρίσουν

από την τρομοκρατία, τη βία και τον κρατισμό.

Η ΤΕΧΝΙΚΉ ΤΗΣ

«ΑΝΘΡΏΠΙΝΗΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ» ΤΗΣ ΧΑΜΆΣ

Η Χαμάς κατά την ομηρία των Ισραηλινών

προχώρησε σε μια άγνωστη μέχρι σήμερα

δομή της ακούσιας κράτησης ανθρώπων,

που έχει να κάνει με τη «χρήση» τους στη

στρατιωτική διένεξη. Η Χαμάς μετά την

απαγωγή των ομήρων έπραξε τα ακόλουθα:

1. Διαχώρισε τους ομήρους γεωγραφικά σε

διαφορετικούς χώρους/τόπους και δεν

επέτρεψε να είναι όλοι μαζί ή τη συχνή

επικοινωνία τους ώστε ψυχολογικά να μην

υπάρχει η δύναμη της ομάδας.

2. Απήγαγε αρκετούς ομήρους για να υπάρχει

μακροχρόνια υποχρέωση του Ισραήλ και

να μπορεί να χειραγωγηθεί η εξέλιξη μιας

συμφωνίας.

3. Δεν επιχείρησε σκληρές εικόνες ή βίντεο

στα ΜΚΔ, όπως π.χ. εκτελέσεις.

4. Έδωσε μια ιδεολογική και ανθρωπιστική

μορφή στα όσα έπραττε αυτόανακηρυσσόμενη

ως η προστάτιδα του

πληθυσμού στη Γάζα.

5. Ήταν πρόθυμη σε συνομιλίες αλλά στον δικό

της χρόνο και χρησιμοποιούσε τα ΜΚΔ για

μηνύματα ζωής, δηλαδή ότι η συμπεριφορά

του Ισραήλ και των δυνάμεων του θα

επηρεάσει το αν θα ζήσουν οι όμηροι.

Με άλλα λόγια η Χαμάς είχε ένα ανθρώπινο

δυναμικό ομήρων στην κατοχή της που της

επέτρεψε επί 15 μήνες να μπορεί να εκβιάζει

το Ισραήλ, να αναλώνει χρόνο αν και έχανε

στελέχη της και ουσιαστικά παρακολουθούσε

τις διεθνείς εξελίξεις. Στη διεθνή πρακτική

80 EconomyToday

Η ΧΑΜΆΣ ΕΊΧΕ

ΈΝΑ ΑΝΘΡΏΠΙΝΟ

ΔΥΝΑΜΙΚΌ ΟΜΉΡΩΝ

ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΉ ΤΗΣ

ΠΟΥ ΤΗΣ ΕΠΈΤΡΕΨΕ

ΕΠΊ 15 ΜΉΝΕΣ ΝΑ

ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΕΚΒΙΆΖΕΙ

ΤΟ ΙΣΡΑΉΛ ΚΑΙ ΝΑ

ΑΝΑΛΏΝΕΙ ΧΡΌΝΟ

όμως τα πράγματα κινούνται αλλιώς. Η

συχνότητα των απαγωγών υπερπόντιου

προσωπικού είχε αυξηθεί σημαντικά στο

Αφγανιστάν μετά την εισβολή των ΗΠΑ στο

2001. Δυστυχώς, ο αριθμός των νεκρών

μεταξύ των ομήρων ήταν ιδιαίτερα μεγάλος

στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Ένα ιδιαίτερα

δυσάρεστο χαρακτηριστικό της ομηρίας σε

αυτές τις χώρες υπήρξαν οι βιντεοσκοπημένες

εκτελέσεις ομήρων, όπως αυτές του Νικ

Μπεργκ (Αμερικανός επιχειρηματίας) και

του Ρόναλντ Σουλτς (σύμβουλος των ΗΠΑ).

Οι εκτελέσεις μεταδόθηκαν από το Al

Jazeera ή το Al Αραβία και τέτοιες εκπομπές

αντιπροσωπεύουν ένα ισχυρό ψυχολογικό

όπλο πολιτικής επιρροής.

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού

αιώνα, το κυρίαρχο μοντέλο αντιμετώπισης

τέτοιων περιστατικών, ιδιαίτερα στις

φυλακές των Η.Π.Α ήταν το «Μοντέλο της

Καταστολής» (Suppression Model), δηλαδή

η χρήση συντριπτικής φυσικής δύναμης,

ώστε να κατασταλεί η όποια εξέγερση και

να δοθούν πίσω οι όμηροι. Κάτι που σήμερα

χρησιμοποίησε και το Ισραήλ εναντίον της

Χαμάς. Αυτή η προσέγγιση μπορεί ακόμα να

χρησιμοποιηθεί με επιτυχία όπως φάνηκε από

τις παρεμβάσεις της Ειδικής Αεροπορικής

Υπηρεσίας σε απάντηση στην Πολιορκία της

Ιρανικής Πρεσβείας το 1980 στο Λονδίνο.

Ωστόσο, τέτοιες επιτυχίες δεν είναι εύκολες

και απαιτούν εξαιρετικά προσεκτικό

σχεδιασμό και εκτέλεση. Η ένοπλη απάντηση

δεν είναι άμεση τις πλείστες φορές αλλά

εντάσσεται στις τεχνικές διαπραγμάτευσης και

επίλυσης συγκρούσεων όταν η αναγνώριση

των κινδύνων μιας τέτοιας ένοπλης

απάντησης δύναται να γίνει. Τέτοιοι κίνδυνοι

παρουσιάστηκαν στο Μόναχο το 1972

στους Ολυμπιακούς Αγώνες με την ομηρία

Ισραηλινών αθλητών. Πιο πρόσφατα, οι

καταστροφικές αποτυχίες των ρωσικών Αρχών

να διασώσουν τους θαμώνες του θεάτρου

Dubrovka στη Μόσχα το 2002 και τα παιδιά και

το προσωπικό του σχολείου Μπεσλάν το 2004,

τα δύο τελευταία περιστατικά οδήγησαν στον

θάνατο 130 και 334 ομήρων, αντίστοιχα.

Οι δυνάμεις ασφαλείας ή οι ένοπλες δυνάμεις

έχοντας την ισχύ του αριθμού απέναντι στους

τρομοκράτες πιστεύουν πως η φυσική τους

εξόντωση είναι εύκολη ή πρέπει να γίνει προς

παραδειγματισμό σε μετέπειτα ενδεχόμενα

κτυπήματα. Πολλάκις όμως οι τρομοκράτες

οι οποίοι έχουν θρησκευτικό ή ιδεολογικό

Η ΧΑΜΆΣ

ΑΚΟΛΟΎΘΗΣΕ ΔΎΟ

ΚΑΊΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΈΣ:

ΝΑ ΠΛΉΞΕΙ ΤΗΝ

ΕΜΠΙΣΤΟΣΎΝΗ ΤΟΥ

ΙΣΡΑΗΛΙΝΟΎ ΛΑΟΎ

ΠΡΟΣ ΤΟ ΙΣΡΑΉΛ ΚΑΙ

ΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΆΖΕΙ

ΤΑ ΠΛΉΓΜΑΤΑ ΤΟΥ

ΙΣΡΑΉΛ ΣΤΗ ΓΆΖΑ

ΕΠΊ 15 ΜΉΝΕΣ ΠΡΟΣ

ΌΦΕΛΌΣ ΤΗΣ

φανατισμό βλέπουν στον θάνατό τους και στον

θάνατο των ομήρων τους ένα ηρωισμό και

μια ιδεολογική αγαλλίαση που δεν έχει γίνει

αντιληπτή από τις δυνάμεις ασφαλείας κατά την

εξόντωσή τους.

Η στρατηγική του Ισραήλ που οδήγησε σε ολική

καταστροφή της Λωρίδας της Γάζας και στη

δημιουργία 1,9 εκατ εκτοπισμένων εντός της

Λωρίδας, καταστροφή κατά 74% της πόλης

της Γάζας, 48% της πόλης της Ράφα, 92%

πλήρους καταστροφής σπιτιών και οικισμών,

εξολόθρευσης 80% των οικονομικών δομών

όλης της Λωρίδας ακολούθησε το μοντέλο

της Καταστολής σε πρώτη φάση και δείχνει

ότι δεν βοήθησε στο παρόν στάδιο. Βέβαια,

αυτό κρίνεται από το γεγονός ότι τελικά η

ομηρία των Ισραηλινών που δίνονταν «τόσοι

όσοι» ώστε το Ισραήλ να βρίσκεται σε συνεχή

δυσμενή θέση, οδήγησε σε μια συμφωνία που

αναγκάζει το Ισραήλ μεν να επιστρέψει στα

σύνορά του, έχοντας όμως αλλάξει τον χάρτη

της περιοχής συμπεριλαμβανομένης της Γάζας.

ΠΤΏΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ

ΚΑΙ ΠΤΏΣΗ ΚΑΘΕΣΤΏΤΩΝ

Η παγκόσμια οικονομία μπορεί να επηρεαστεί

από γεωπολιτικά γεγονότα τόσο άμεσα όσο

και έμμεσα μέσω χρηματοοικονομικών,

εμπορικών διαύλων και των τιμών

των εμπορευμάτων. Όσον αφορά τις

χρηματοπιστωτικές αγορές, αυτό συμβαίνει

τόσο μέσω άμεσων κεφαλαιακών ελέγχων

ή οικονομικών κυρώσεων, όσο και έμμεσα

μέσω αυξημένης αβεβαιότητας, υψηλότερων

ασφαλίστρων κινδύνου ή αύξηση των τιμών

των περιουσιακών στοιχείων.

Από την πλευρά του εμπορίου, οι αυξημένοι

περιορισμοί λόγω εντάσεων μεταξύ των

χωρών μπορούν να διαταράξουν τις εμπορικές

ροές και να προκαλέσουν προβλήματα στην

εφοδιαστική αλυσίδα ακόμη και σε τρίτες

χώρες. Οι περιορισμοί μπορούν επίσης να

επηρεάσουν τις τιμές των εμπορευμάτων και

να οδηγήσουν σε ελλείψεις βασικών πόρων,

όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο,

επηρεάζοντας τη βιομηχανική παραγωγή

παγκοσμίως.

Αυτούς τους 15 μήνες από τον Απρίλιο του

2024, ο Λίβανος συνέχισε να αντιμετωπίζει

μια δραματική οικονομική επιδείνωση που

προήλθε από την έναρξη της οικονομικής

κρίσης στα τέλη του 2019. Επιπλέον, μετά την

τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ

στις 7 Οκτωβρίου 2023, η Χεζμπολάχ ξεκίνησε

διασυνοριακές διενέξεις με το Ισραήλ κατά

μήκος των νότιων συνόρων του Λιβάνου στις 8

Οκτωβρίου. Ενώ αυτές οι εχθροπραξίες έχουν

παραμείνει σε μεγάλο βαθμό περιορισμένες

οι νότιες συνοριακές περιοχές του Λιβάνου, η

αστάθεια και ο κίνδυνος κλιμάκωσης αποτελούν

περαιτέρω εμπόδια για την οικονομική

ανάκαμψη του Λιβάνου. Το φθινόπωρο 2023

EconomyToday 81

ΘΕΜΑ

η Παγκόσμια Τράπεζα δήλωσε: «Ενώ η χώρα

παραμένει βυθισμένη σε [ένα] πολιτικό και θεσμικό

κενό και σε μια ακρωτηριαστική κοινωνικοοικονομική

κρίση για περισσότερα από τέσσερα

χρόνια, τώρα έχει πληγεί από άλλο ένα μεγάλο

σοκ: τον φόβο ότι η τρέχουσα σύγκρουση με

επίκεντρο τη Γάζα θα μπορούσε να κλιμακωθεί

περαιτέρω στον Λίβανο».

Η πρόβλεψη αυτής της Παγκόσμιας Τράπεζας

ήταν ακριβής, με το Ισραήλ να διαλύει τους

θεσμούς της Χεζμπολάχ, να εξοντώνει τους

ηγέτες και τα στελέχη της, ενώ ταυτόχρονα με

την πτώση του καθεστώτος Άσαντ να αποκόπτει

τους δεσμούς του Λιβάνου με το Ιράν. Βέβαια η

εξόντωση της Χεζμπολάχ οδήγησε σε βαριά κτυπήματα

από μέρους του Ισραήλ στην οικονομία

της χώρας. Το κόστος των φυσικών ζημιών και

των οικονομικών απωλειών λόγω της σύγκρουσης

στο Λίβανο εκτιμάται σε 8,5 δισεκατομμύρια

δολάρια ΗΠΑ, σύμφωνα με μια νέα έκθεση της

Παγκόσμιας Τράπεζας που παρέχει μια αρχική

εκτίμηση των επιπτώσεων της σύγκρουσης στην

οικονομία του Λιβάνου και σε βασικούς τομείς.

Όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη, η σύγκρουση

εκτιμάται ότι μείωσε την αύξηση του

πραγματικού ΑΕΠ του Λιβάνου κατά τουλάχιστον

6,6% το 2024. Αυτό συνδυάζει πέντε χρόνια

συνεχούς έντονης οικονομικής συρρίκνωσης που

έχει ξεπεράσει το 34% του πραγματικού ΑΕΠ.

Η έκθεση εξετάζει επίσης τον αντίκτυπο της σύγκρουσης

στον λαό του Λιβάνου. Υπάρχουν πάνω

από 875.000 εσωτερικά εκτοπισμένα άτομα

στον Λίβανο, με γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένους,

άτομα με αναπηρία και πρόσφυγες σε υψηλότερο

κίνδυνο. Υπολογίζεται ότι 166.000 άτομα

έχουν χάσει τη δουλειά τους, που αντιστοιχεί

σε απώλεια κερδών ύψους 168 εκατομμυρίων

δολαρίων ΗΠΑ.

Η δε Συρία πάνω από μια δεκαετία είναι εμπλεκόμενη

στην πιο θανατηφόρα σύγκρουση αυτού

του αιώνα, η ικανότητα της Συρίας να απορροφά

εξωτερικούς οικονομικούς κραδασμούς

έχει μειωθεί σοβαρά, ιδίως με την πρόσφατη

μείωση των ροών βοήθειας και την πρόκληση

πρόσβασης στην ανθρωπιστική βοήθεια και

τις αυξημένες γεωπολιτικές περιφερειακές

εντάσεις. Υπό την εξαιρετικά υψηλή αβεβαιότητα,

το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά

1,5% το 2024, επεκτείνοντας την πτώση κατά

1,2% το 2023. Η ιδιωτική κατανάλωση, η κύρια

κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης, θα παραμείνει

υποτονική καθώς οι αυξανόμενες τιμές συνεχίζουν

να διαβρώνουν την αγοραστική δύναμη. Οι

ιδιωτικές επενδύσεις αναμένεται να παραμείνουν

αδύναμες εν μέσω ασταθούς κατάστασης

ασφάλειας και σημαντικής οικονομικής και

πολιτικής αβεβαιότητας.

Οι διαταραχές που σχετίζονται με τις συγκρούσεις

έχουν επίσης επηρεάσει σοβαρά το

εξωτερικό εμπόριο. Η κατάρρευση της εγχώριας

βιομηχανικής και γεωργικής παραγωγής αύξησε

την εξάρτηση της Συρίας από τις εισαγωγές. Η

82 EconomyToday

ΚΑΤΆ ΤΗΝ ΟΜΗΡΊΑ

ΤΩΝ ΙΣΡΑΗΛΙΝΏΝ, Η

ΧΑΜΆΣ ΠΡΟΧΏΡΗΣΕ

ΣΕ ΜΙΑ ΆΓΝΩΣΤΗ

ΜΈΧΡΙ ΣΉΜΕΡΑ

ΔΟΜΉ ΤΗΣ ΑΚΟΎΣΙΑΣ

ΚΡΆΤΗΣΗΣ

ΑΝΘΡΏΠΩΝ, ΠΟΥ

ΈΧΕΙ ΝΑ ΚΆΝΕΙ ΜΕ

ΤΗ «ΧΡΉΣΗ» ΤΟΥΣ

ΣΤΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΉ

ΔΙΈΝΕΞΗ

εξάρτηση από τις εισαγωγές τροφίμων, αν και

ήταν ήδη ένα ζήτημα πριν από το 2011, έχει

επίσης ενταθεί με τη σύγκρουση. Το 2023,

η συριακή λίρα υποτιμήθηκε σημαντικά κατά

141% έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, ενώ ο πληθωρισμός

των τιμών εκτιμάται ότι έχει αυξηθεί

κατά 93%, επιδεινούμενος από τις περικοπές

των κρατικών επιδοτήσεων. Καθώς η οικονομία

επιβραδύνεται, τα δημοσιονομικά έσοδα συνεχίζουν

να μειώνονται.

Η πιο πάνω οικονομική κατάσταση έχει ως

συνέπεια το Ισραήλ να μην πολεμά μόνο τις

Ένοπλες Οργανώσεις που βρίσκεται σε διένεξη

αλλά κύριοι του στόχοι παραμένουν οι πυλώνες

της οικονομίας και των θεσμών των αντιπάλων

χωρών του. Έτσι στον Λίβανο και στη Συρία

άλλαξαν τα καθεστώτα και αποκόπηκαν από το

Ιράν που σπονσάρει και προάγει την ένοπλη

δράση στην περιοχή. Τα πιο πάνω για να μπορέσουν

να σταθμιστούν θα πρέπει ο νέος πρόεδρος

του Λιβάνου ο κ. Ζ. Αούν να εντάξει στην

εξωτερική πολιτική της χώρας την αναγνώριση

του Ισραήλ και στην αποβολή της Χεζμπολάχ συνταγματικά

και πολιτικά, ενώ η Συρία με τη νέα

της κυβέρνηση να συνεργαστεί για την πτώση

του καθεστώτος στο Ιράν.

ΤΟ ΙΣΡΑΉΛ ΔΕΝ

ΠΟΛΕΜΆ ΜΌΝΟ

ΤΙΣ ΈΝΟΠΛΕΣ

ΟΡΓΑΝΏΣΕΙΣ ΠΟΥ

ΒΡΊΣΚΕΤΑΙ ΣΕ

ΔΙΈΝΕΞΗ, ΑΛΛΆ

ΚΎΡΙΟΙ ΤΟΥ ΣΤΌΧΟΙ

ΠΑΡΑΜΈΝΟΥΝ

ΟΙ ΠΥΛΏΝΕΣ

ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ

ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΕΣΜΏΝ

ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΆΛΩΝ

ΧΩΡΏΝ ΤΟΥ

ΔΕΝ ΥΠΆΡΧΕΙ ΤΈΛΟΣ

ΣΤΟΝ ΠΌΛΕΜΟ

Η Συμφωνία της 15/1/25 για την απελευθέρωση

των ομήρων όμως δεν είναι το τέλος του πολέμου.

Το Ισραήλ θα ακολουθήσει τον λεγόμενο «κυκλικό

πόλεμο», όπου αλλάζοντας τα καθεστώτα στο

Λεβάντ, μετέπειτα θα ενεργοποιήσει την πτώση του

Ιράν και των Χούθις και θα μπει ξανά στη Γάζα, ώστε

να εξοντώσει τη Χαμάς. Η είσοδος του Ισραήλ στη

Γάζα άφησε μια Γάζα γυμνή ως χώρο προφύλαξης

αλλά και δράσης, αφού τα δίκτυα της Χαμάς εντός

και εκτός Γάζας αναγνωρίστηκαν και καταστράφηκαν

ή είναι σε προοπτική καταστροφής.

Οι τακτικές λήψης αποφάσεων της Χαμάς με τη διαμόρφωση

στρατηγικής, την πραγματοποίηση συναντήσεων,

την κατανομή των πόρων, ο έλεγχος της

επικοινωνίας και η επιβολή πειθαρχίας βρίσκονται

πλέον υπό παρακολούθηση από το Ισραήλ. Κύρια

στελέχη αλλά και δεύτερου επιπέδου (π.χ. διοικητές,

αρχηγοί χωριών, ιμάμηδες τζαμιών, επικεφαλής

πληροφοριών) που μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις

για τοπικά θέματα, ενώ η ανώτατη ηγεσία που

μπορεί να αποφασίζει τόσο σε τοπικό όσο και σε

οργανωτικό επίπεδο έχουν εξοντωθεί και αντικαθίστανται

με νέα στελέχη που δεν έχουν εμπειρία σε

μια συγκυρία που η εκλογή Τραμπ δεν θα σταματήσει

μια νέα είσοδο του Ισραήλ στη Γάζα.

Μέχρι τις αρχές του 2024, μεταξύ 80% και 96%

των γεωργικών περιουσιακών στοιχείων της Γάζας

-συμπεριλαμβανομένων συστημάτων άρδευσης,

κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, μηχανημάτων και

αποθηκευτικών εγκαταστάσεων- είχαν αποδεκατιστεί,

ακρωτηριάζοντας την ικανότητα παραγωγής τροφίμων

της περιοχής και επιδεινώνοντας τα ήδη υψηλά επίπεδα

επισιτιστικής ανασφάλειας. Η καταστροφή έπληξε

επίσης σκληρά τον ιδιωτικό τομέα, με το 82% των

επιχειρήσεων, βασικό μοχλό της οικονομίας της Γάζας,

να έχει υποστεί ζημιά ή να καταστραφεί.

Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της Γάζας

υποχώρησε κατά 81% το τελευταίο τρίμηνο του

2023, οδηγώντας σε συρρίκνωση 22% για

ολόκληρο το έτος. Μέχρι τα μέσα του 2024 η οικονομία

της Γάζας είχε συρρικνωθεί σε λιγότερο από

το ένα έκτο του επιπέδου του 2022.

Η καταστροφή της Γάζας είναι ολική και οι εμπλεκόμενες

χώρες στις Συμφωνίες του Αβραάμ με

δυσκολία θα επενδύσουν στην ανοικοδόμηση της

Γάζας, ενώ αναμένουν μια νέα επίθεση του Ισραήλ

για εξόντωση της Χαμάς. Επιπλέον η ύπαρξη των

ΗΠΑ στην περιοχή σηματοδοτεί ότι πλέον η Γάζα θα

πρέπει να ενταχθεί στο κλίμα ασφαλείας της Δύσης

απέναντι στην Κίνα και τη Ρωσία.

EconomyToday 83

ΘΕΜΑ

ΜΙΑ ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ ΠΟΥ

ΘΑ ΦΤΆΣΕΙ ΤΑ $9 ΤΡΙΣ

ΣΕ ΑΞΊΑ ΤΟ 2028

Πώς οι νέες διατροφικές τάσεις διαμορφώνουν

την αγορά ευεξίας και την οικονομία της Κύπρου.

ΤΗΣ ΒΆΣΙΑΣ ΚΑΤΤΉ

84 EconomyToday

ΤΟ 2023, Η ΑΓΟΡΆ ΑΝΈΡΧΕΤΑΙ ΣΤΑ

$6,3 ΤΡΙΣ, ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΎΟΝΤΑΣ

ΠΆΝΩ ΑΠΌ ΤΟ 6% ΤΟΥ ΠΑΓΚΌΣΜΙΟΥ

ΑΕΠ, ΣΎΜΦΩΝΑ ΜΕ ΈΚΘΕΣΗ ΤΟΥ

GLOBAL WELLNESS INSTITUTE (GWI)

Ανάμεσα στους ταχύτερα αναπτυσσόμενους

τομείς συγκαταλέγεται η

βιομηχανία της ευεξίας, επηρεάζοντας

σημαντικά όχι μόνο την υγεία

και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων,

αλλά και την παγκόσμια οικονομία. Η ευαισθητοποίηση

των καταναλωτών για την ποιότητα ζωής,

ιδιαίτερα μετά την πανδημία, οδηγεί σε συνεχή

αύξηση της ζήτησης για προϊόντα και υπηρεσίες

που σχετίζονται με τη σωματική, ψυχική και συναισθηματική

υγεία.

EconomyToday 85

ΘΕΜΑ

GLOBAL WELLNESS ECONOMY MARKET

SIZE AND GROWTH PROJECTIONS, 2017-2028 (CAGR: COMPOUND ANNUAL GROWTH RATE)

$10,0

$9,0

$8,0

HISTORICAL 2019-2023

5,9% CAGR

PROJECTED 2023-2028

7,3% CAGR

$8,99

US$ trillions

$7,0

$6,0

$5,0

$4,0

$4,46

$6,32

$5,80

$5,41

$5,03

$4,60

$3,0

$2,0

$1,0

0

2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028

ΠΗΓΗ: GLOBAL WELLNESSS INSTITUTE

HISTORICAL

PROJECTION

Αυτή η δυναμική έχει οδηγήσει την παγκόσμια βιομηχανία

ευεξίας σε νέα ιστορικά υψηλά, με τις εκτιμήσεις

να προβλέπουν ότι η αξία της θα φτάσει τα

$9 τρις έως το 2028. Ήδη από το 2023, η αγορά

ανέρχεται στα $6,3 τρις, αντιπροσωπεύοντας πάνω

από το 6% του παγκόσμιου ΑΕΠ, σύμφωνα με

έκθεση του Global Wellness Institute (GWI). Τομείς

όπως η διατροφή, η σωματική δραστηριότητα και ο

τουρισμός υγείας βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής

της ανάπτυξης, με τη διατροφή, ειδικότερα, (Healthy

Eating, Nutrition, & Weight Loss) να αποτελεί μια

από τις μεγαλύτερες κατηγορίες.

«Πλέον, ο κόσμος έχει αντιληφθεί ότι η αυτοφροντίδα

δεν είναι είδος πολυτελείας, αλλά απαραίτητη

προϋπόθεση για τη σωματική, την ψυχική, τη

συναισθηματική και τη νοητική ευεξία», δηλώνει

86 EconomyToday

σε συνέντευξή του στο Economy

Today ο Αντρέας Κωνσταντίνου,

Κλινικός Διαιτολόγος και

Certified Health & Wellness

Coach. Ο ίδιος αναφέρεται στην

παγκόσμια ανάπτυξη της αγοράς

ευεξίας και την τάση του κυπριακού

κοινού προς πιο υγιεινές

διατροφικές επιλογές. Σχολιάζει

τον κρίσιμο ρόλο του διατροφολόγου

στην προσαρμογή των σύγχρονων

τάσεων ευεξίας στις ανάγκες του κοινού,

ενώ επισημαίνει ότι είναι σημαντικό να γίνεται

προσεκτική αξιολόγηση των ισχυρισμών υγείας

που συνοδεύουν ορισμένα τρόφιμα. Επιπλέον,

αναδεικνύει τη σημασία της στροφής προς τα τοπικά

προϊόντα και εξηγεί πώς η σωστή διατροφή μπορεί

να ενισχύσει το σύστημα υγείας με μακροπρόθεσμα

οφέλη.

«HEALTHY CHOICES» ΚΑΙ Ο

ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΥ

Η έκθεση «Global Wellness Economy Monitor

2024» καταγράφει εντυπωσιακή ανάπτυξη

της παγκόσμιας αγοράς ευεξίας. Στην Κύπρο,

βλέπετε αυξημένο ενδιαφέρον για υγιεινές

διατροφικές επιλογές; Πώς βλέπετε να

εξελίσσεται ο ρόλος του διατροφολόγου στη

χώρα μας;

Είναι αλήθεια ότι η ανάπτυξη της παγκόσμιας αγοράς

ευεξίας είναι εντυπωσιακή! Η ανάγκη για βελτίωση

της σωματικής και της ψυχικής υγείας έδωσε ώθηση

σε προϊόντα και υπηρεσίες που σχετίζονται με την

ευεξία. Αυτό συμβαίνει σε όλο τον κόσμο και φυσικά

και στη χώρα μας. Αρκεί να βρεθείς στα σουπερμάρκετ

για να διαπιστώσεις του λόγου το αληθές. Εκεί

θα βρεις πολλά προϊόντα με ισχυρισμούς υγείας

όπως, για παράδειγμα, χαμηλό σε λίπος/ζάχαρη/

αλάτι, πλούσιο σε φυτικές ίνες, σε βιταμίνες, σε

προβιοτικά, «φυσικά τρόφιμα», χωρίς συντηρητικά,

χωρίς γλουτένη, χωρίς λακτόζη, απαλλαγμένο από

πρόσθετα, βιολογικό, φυτικό, οργανικό, αποτοξινωτικό

κοκ. Επιπλέον, στους χώρους εστίασης, βλέπουμε

στα μενού να υπάρχουν ολοένα περισσότερες επιλογές

από υγιεινά πιάτα και να σερβίρονται αναζωογονητικοί

χυμοί, smoothies, ευφάνταστες σαλάτες από

Ο ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΌΓΟΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΊ

ΘΕΜΕΛΙΏΔΕΣ

ΚΟΜΜΆΤΙ ΤΗΣ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑΣ

ΕΥΕΞΊΑΣ,

ΠΡΟΣΦΈΡΟΝΤΑΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΉ

ΚΑΘΟΔΉΓΗΣΗ,

ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΈΝΕΣ

ΛΎΣΕΙΣ ΚΑΙ

ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ ΓΙΑ

ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΉ

αγνά υλικά και πολλά άλλα. Πλέον, οι επιχειρήσεις

που σερβίρουν healthy food βρίσκονται παντού.

Παράλληλα, παρατηρείται μια αύξηση στην προτίμηση

του κόσμου σε συμπληρώματα, σε βότανα, σε

αθλητικά προϊόντα διατροφής, όπως είναι οι σκόνες

πρωτεΐνης, οι αθλητικές μπάρες, τα ισοτονικά ποτά

κ.λπ.. Ακόμα, η αγορά είναι γεμάτη με προϊόντα

που εμφανίζονται ως απάντηση στην παχυσαρκία

και στον έλεγχο βάρους, όπως τα υποκατάστατα

γευμάτων, τα ροφήματα με χαμηλές θερμίδες, τα

λιποδιαλυτικά κ.λπ..

Ο διατροφολόγος αποτελεί θεμελιώδες κομμάτι της

βιομηχανίας ευεξίας, προσφέροντας επιστημονική

καθοδήγηση, εξατομικευμένες λύσεις και εκπαίδευση

για τη διατροφή. Ο ρόλος του είναι να γεφυρώσει τις

ανάγκες του κοινού με τις σύγχρονες τάσεις ευεξίας,

διασφαλίζοντας ότι οι διατροφικές πρακτικές είναι

αποτελεσματικές, ασφαλείς και βιώσιμες.

ΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΥΓΕΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΣΩΣΤΗ

ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ

Βλέπετε τους Κύπριους καταναλωτές να επενδύουν

περισσότερο σε βιολογικά τρόφιμα,

ειδικά συμπληρώματα ή εξειδικευμένες υπηρεσίες

διατροφής ή προτιμούν πιο οικονομικές

λύσεις λόγω της αύξησης του κόστους ζωής;

Η πλειονότητα προτιμά τις πιο οικονομικές λύσεις. Οι

περισσότεροι έχουν την τάση να προτιμούν τρόφιμα

που αναγράφουν ισχυρισμούς υγείας, όπως για

παράδειγμα ότι είναι πλούσιο σε βιταμίνες, μέταλλα,

φυτικές ίνες, σε πρωτεΐνη, χαμηλό σε θερμίδες,

χαμηλό σε νάτριο κ.λπ.. Όταν χρειάζονται εξατομικευμένη

παρέμβαση για να βελτιώσουν τη διατροφή

τους, συνήθως απευθύνονται σε κάποιον διαιτολόγο

ή αναζητούν εφαρμογές στο κινητό, ομαδικά προγράμματα,

αυτοεκπαίδευση, όπως βιβλία, συνταγές ή

δωρεάν οπτικοακουστικό υλικό από τα μέσα κοινωνικής

δικτύωσης και επιδοτούμενες υπηρεσίες μέσω

ασφαλιστικών ταμείων.

Βεβαίως, υπάρχουν και άλλοι που επενδύουν περισσότερα

χρήματα και αναζητούν πιο εξεζητημένες

λύσεις για να βελτιώσουν τη διατροφή και την υγεία

τους, όπως είναι για παράδειγμα η προσωποποιημένη

διατροφή με αναλύσεις αίματος, μικροβιώματος, τεστ

DNA, μεταβολιμικά τεστ κοκ. Τέτοιου είδους λύσεις

απαιτούν πολύ περισσότερα χρήματα επειδή βασίζονται

σε ακριβές εξετάσεις, πάνω στις οποίες σχεδιάζονται

τα συμπληρώματα και τα τρόφιμα που θα τους

προταθούν.

Δράττομαι της ευκαιρίας να αναφέρω ότι η τάση και

η προτίμηση του κόσμου για εξειδικευμένες υπηρεσίες

διατροφής ή τρόφιμα δεν αποτελεί δείκτη ότι η

κοινωνία βελτιώνει την υγεία της. Για παράδειγμα, ένα

ζελεδάκι φρούτων μπορεί να φέρει τον ισχυρισμό

«οργανικό», «φυσικό» επειδή εμπεριέχει μέσα κάποιο

φρούτο και να προτιμάται από το κοινό. Στην ουσία,

πρόκειται για ζελατίνη με ζάχαρη και λίγο φρούτο. Επίσης,

η νομοθεσία για τους ισχυρισμούς που φέρουν

EconomyToday 87

ΘΕΜΑ

τα συμπληρώματα διατροφής και τα

βότανα είναι αρκετά χαλαρή και δεν

σημαίνει ότι αυτό που ισχυρίζονται τα

προϊόντα αυτά όντως ισχύει και στην

πραγματικότητα.

Συνεπώς, κύριο μέλημα των

επαγγελματιών υγείας αλλά και των

υπηρεσιών υγείας του κράτους είναι

η συνεχής ενημέρωση και εκπαίδευση

του κοινού σε ζητήματα που αφορούν

στη διατροφή του.

ΠΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ

ΕΥΚΟΛΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ

ΛΥΣΕΩΝ

Με τον τομέα «Healthy Eating, Nutrition, &

Weight Loss» να αναμένεται να ξεπεράσει τα

$1,4 τρις μέχρι το 2028, ποιες νέες ευκαιρίες

βλέπετε να αναδύονται για τις υπηρεσίες διατροφής

στη χώρα μας; Υπάρχει περιθώριο για

καινοτομία και εισαγωγή νέων τάσεων; Ποιες

τάσεις πιστεύετε ότι έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες

να επιτύχουν στην κυπριακή αγορά;

Οι υπηρεσίες που βασίζονται στην εξατομίκευση, τη

βιωσιμότητα, την τεχνολογία και την ευκολία χρήσης

είναι πιθανότερο να επιτύχουν.

Σήμερα ο χρόνος είναι πολύ περιορισμένος λόγω του

αυξημένου φόρτου εργασίας και των πολλών υποχρεώσεων.

Ο κόσμος αναζητά εύκολες και πρακτικές

λύσεις, οι οποίες παράλληλα θα του εξοικονομούν

χρόνο και χρήμα. Υπάρχουν στο γραφείο μου άτομα

που επιλέγουν να αποστέλλουν το εβδομαδιαίο

διατροφικό πλάνο που τους συντάσσω απευθείας σε

εστιατόριο προετοιμασίας και διανομής γευμάτων.

Βλέπω, επίσης, την τάση χρησιμοποίησης εφαρμογών

στο κινητό ή έξυπνων ρολογιών για την παρακολούθηση

διατροφικών στόχων και την προσαρμογή

πλάνων. Βλέπω στην αγορά λειτουργικά τρόφιμα και

σνακ που συνδυάζουν θρεπτική αξία και ευκολία κατανάλωσης

και πιστεύω ότι αυτή η τάση θα συνεχίσει να

αναπτύσσεται ακριβώς επειδή ο κόσμος ενδιαφέρεται

όλο και περισσότερο για την υγεία του. Επίσης, εκτιμώ

ότι οι τομείς και οι υπηρεσίες που στρέφονται όλο

και περισσότερο στη μειωμένη κατανάλωση ζωικών

προϊόντων θα έχουν προσοδοφόρο πεδίο ανάπτυξης.

Τέλος, όπως έχω αναφέρει προηγουμένως, προσεγγίσεις

που στοχεύουν στην προσωποποιημένη διατροφή

θα ελκύουν όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον

των καταναλωτών. Οι επαγγελματίες που επενδύουν

σε εξατομικευμένες υπηρεσίες και στη χρήση ψηφιακών

εργαλείων μπορούν να δημιουργήσουν μοναδική

αξία για τους πελάτες τους και να διατηρήσουν την

ανταγωνιστικότητά τους.

88 EconomyToday

ΠΛΈΟΝ,

Ο ΚΌΣΜΟΣ ΈΧΕΙ

ΑΝΤΙΛΗΦΘΕΊ ΌΤΙ

Η ΑΥΤΟΦΡΟΝΤΊΔΑ

ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΕΊΔΟΣ

ΠΟΛΥΤΕΛΕΊΑΣ,

ΑΛΛΆ ΑΠΑΡΑΊΤΗΤΗ

ΠΡΟΫΠΌΘΕΣΗ ΓΙΑ

ΤΗ ΣΩΜΑΤΙΚΉ,

ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΉ, ΤΗ

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΉ

ΚΑΙ ΤΗ ΝΟΗΤΙΚΉ

ΕΥΕΞΊΑ

ΤΑ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Πώς μπορούν οι επαγγελματίες διατροφής και

οι επιχειρήσεις του κλάδου στην Κύπρο να

διαφοροποιηθούν και να παραμείνουν ανταγωνιστικοί

σε μια ολοένα και πιο

κορεσμένη αγορά ευεξίας;

Δεν εκτιμώ ότι είναι κορεσμένη η αγορά

ευεξίας. Αντιθέτως, πιστεύω ότι έχει

σπουδαίες προοπτικές ανάπτυξης και αυτό

το βασίζω στο ενδιαφέρον του κόσμου

για την υγεία του. Αυτό έγινε πολύ πιο

εμφανές κατά την περίοδο της πανδημίας.

Πλέον, ο κόσμος έχει αντιληφθεί ότι η

αυτοφροντίδα δεν είναι είδος πολυτελείας,

αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωματική,

την ψυχική, τη συναισθηματική και τη

νοητική ευεξία. Σαφώς χρειάζεται διαφοροποίηση

μεταξύ των επαγγελματιών διατροφής και

των επιχειρήσεων του κλάδου. Δεν μπορεί ένας να

κάνει τα πάντα.

Όσον αφορά τη χώρα μας, θα μπορούσαν οι επαγγελματίες

διατροφής να αναδείξουν την κυπριακή

διατροφική κληρονομιά και τη Μεσογειακή Διατροφή

με έμφαση στα τοπικά προϊόντα, όπως το χαλλούμι, το

ρόδι, το χαρουπόμελο, το ελαιόλαδο, τα αμύγδαλα, τις

σπιτικές μαρμελάδες, το προζυμένιο ψωμί, τα όσπρια

και τα εποχιακά λαχανικά. Ο συνδυασμός της πολιτιστικής

κληρονομιάς, της μοναδικότητας της κυπριακής

διατροφής και της αυξανόμενης ζήτησης για αυθεντικότητα

και βιωσιμότητα μπορεί να προσελκύσει τόσο

το τοπικό κοινό όσο και διεθνείς επισκέπτες.

Τα παραδοσιακά αυτά στοιχεία μπορούν εύκολα να

συνδυαστούν με τις διατροφικές τάσεις και την προτίμηση

του κοινού προς μια διατροφή που περιορίζει

τα ζωικά τρόφιμα. Ένα τέτοιο κανάλι θα μπορούσαν να

ήταν οι διάφορες εκδηλώσεις που γίνονται με αφορμή

την ανάδειξη τοπικών προϊόντων. Στη χώρα μας, για

παράδειγμα, υπάρχουν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες

στις τοπικές κοινωνίες όπου διεξάγονται φεστιβάλ

προώθησης τοπικών προϊόντων και εδεσμάτων. Μπορώ

να θυμηθώ το φεστιβάλ μήλου στην Κυπερούντα,

το φεστιβάλ ροδιού στο Πολέμι, του τριαντάφυλλου

στον Αγρό, των γλυκών του κουταλιού στην Κακοπετριά,

της φράουλας στη Δερύνεια, του ψαριού στο

Παραλίμνι.

ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΟΙΟΤΙΚΟΤΕΡΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ

Ερευνητές του GWI αναδεικνύουν το γεγονός

ότι η βιομηχανία ευεξίας υπερβαίνει σε

μέγεθος τη φαρμακοβιομηχανία. Πιστεύετε

ότι η επένδυση στη σωστή διατροφή μπορεί

να μειώσει την ανάγκη για φάρμακα και να

συμβάλλει στην πρόληψη; Αν ναι, ποια θα

μπορούσαν να είναι τα οφέλη για το σύστημα

υγείας της Κύπρου;

Το 2013, ο Michael McGinnis, έπειτα από συλλογή

δεδομένων μεγάλων επιστημονικών μελετών, παρουσίασε

μια λίστα με τις 10 πρώτες αιτίες πρόωρου

θανάτου. Στη λίστα αυτή υπήρχαν αιτίες οι οποίες δεν

είναι στο χέρι του καθενός από εμάς να τις αλλάξει,

αλλά απαιτούν έναν πιο συντονισμένο προγραμ-

ματισμό από τις δομές του κράτους. Τέτοιες αιτίες

ήταν οι θάνατοι που προκαλούνται από αυτοκινητικά

δυστυχήματα, τοξίνες, μικρόβια, ιατρικά λάθη κ.ά.. Το

ενδιαφέρον, όμως, είναι ότι στη συγκεκριμένη λίστα

οι πρώτες 4 αιτίες θανάτου αφορούσαν ασθένειες

που σχετίζονται με το κάπνισμα, τη διατροφή, τη

φυσική δραστηριότητα και τη χρήση αλκοόλ. Αυτές οι

πρώτες 4 αιτίες πρόωρου θανάτου αφορούσαν σε

ποσοστό το 80% όλων των αιτιών πρόωρου θανάτου

στη λίστα!

Η αυξημένη παχυσαρκία, η μειωμένη φυσική

δραστηριότητα, το κάπνισμα και η αυξημένη λήψη

αλκοόλ σχετίζονται με αυξημένη συχνότητα σοβαρών

παθήσεων όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα,

το έμφραγμα, το εγκεφαλικό, ο καρκίνος, ο διαβήτης,

η πνευμονοπάθεια, τα αυτοάνοσα νοσήματα, η κακή

ψυχολογία και πολλά άλλα.

Όπως αντιλαμβάνεστε, τα οικονομικά οφέλη στο

Γενικό Σύστημα Υγείας θα ήταν τεράστια εάν το 80%

των περιπτώσεων των 10 πρώτων αιτιών πρόωρου

θανάτου μπορούσε να προληφθεί. Μια τέτοια στροφή

στον τρόπο ζωής του κοινού θα οδηγούσε σε λιγότερες

νοσηλείες και φαρμακευτικές αγωγές και θα εξοικονομούσε

πόρους που θα μπορούσαν να διατεθούν

προς ένα ποιοτικότερο σύστημα υγείας.

Συνεπώς, για να απαντήσω στο ερώτημά σας, τα

δεδομένα μιλούν από μόνα τους. Αναμφίβολα ναι!

Πιστεύω ότι η επένδυση στη διατροφή μπορεί να

μειώσει τη χρήση φαρμάκων και να συμβάλει αποφασιστικά

στην πρόληψη των ασθενειών.

$1,095.7b

GLOBAL MARKET IN 2023

4.7%

CARG 2019-2023

GLOBAL MARKET SIZE AND GROWTH PROJECTIONS, 2017-2028 (CAGR: COMPOUND ANNUAL GROWTH RATE)

$10,0

$1.492,5

US$ billions

$9,0

$8,0

$7,0

$6,0

$5,0

$4,0

$857,2

$1.095,7

$1.062,8

$1.040,7

$949,7

$912,4

PROJECTED

6,4% CAGR

$3,0

$2,0

$1,0

0

2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028

ΠΗΓΗ: GLOBAL WELLNESSS INSTITUTE

HISTORICAL

PROJECTION

EconomyToday 89

ΘΕΜΑ

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ

ΤΟΥ 2025

Οι προκλήσεις για την Κύπρο ενόψει

μίας ανατρεπτικής τετραετίας, αφού

πλέον ο πλανήτης χορεύει στους

ρυθμούς του απρόβλεπτου Προέδρου

των Ηνωμένων Πολιτείων.

ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Εργάτη Γνώσης

90 EconomyToday

Ο

Πλανήτης χορεύει στους

ρυθμούς του απρόβλεπτου και

ανατρεπτικού Προέδρου των

Ηνωμένων Πολιτείων. Ο κύριος

Trump έχει επανειλημμένα αποδείξει

ότι δεν δεσμεύεται από νόμους, διεθνείς

συνθήκες και συμβάσεις μπροστά στην προσπάθειά

του να «Κάνει την Αμερική Σπουδαία

Ξανά / Make America Great Again». Κατ’

επανάληψη έχει διακηρύξει διάφορα παράτολμα,

έκνομα και εκτός κάθε λογικής, όπως

εισβολή στους γείτονες Καναδά και Μεξικό, μετονομασία

του κόλπου του Μεξικού σε κόλπο

της Αμερικής, προσάρτηση της Γροιλανδίας και

τερματισμού του πολέμου μεταξύ Ουκρανίας

και Ρωσίας μέσα σε μια μέρα.

ΟΙ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΑΠΌ

ΤΗΝ ΠΡΏΤΗ ΜΈΡΑ ΤΡΑΜΠ

Ανάμεσα σε άλλες ενέργειες από την πρώτη

κιόλας μέρα σε μια πρώτη έκνομη ενέργεια

αναίρεσε τον Νόμο και την ομόφωνη σχετική

απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου για την

απαγόρευση λειτουργίας του Τικ Τοκ στις ΗΠΑ.

Επίσης παραχώρησε χάρη σε 1.600 ανεγκέφαλους

οπαδούς του, οι οποίοι προσπάθησαν να

καταλάβουν το Καπιτώλιο στις 06/01/2021

και να καταλύσουν τη Δημοκρατία. Ακόμη

δεσμεύτηκε να απελάσει χιλιάδες παράτυπους

μετανάστες και να αφαιρέσει το κατοχυρωμένο

στο Σύνταγμα δικαίωμα στην αμερικανική υπηκοότητα

γι’ αυτούς που γεννιούνται στη χώρα.

Σε διεθνές επίπεδο έχει αναγγείλει την αποχώρηση

από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και

τη Συμφωνία των Παρισίων για την Κλιματική

Αλλαγή. Αυτές οι συμβολικές κινήσεις έχουν

και ουσιαστικό περιεχόμενο, αφενός μεν o ΠΟΑ

– που έχει ουσιαστικό ρόλο σε θέματα υγείας

παγκοσμίως όπως έχει αποδειχθεί από την πρόσφατη

πανδημία και αφετέρου δε η κλιματική

αλλαγή και οι επιπτώσεις της έχουν μετατραπεί

σε κρίση, η οποία απαιτεί συντονισμένες και

δραστικές ενέργειες για τη μείωση των αερίων

του Θερμοκηπίου μέσα από τη μείωση της χρήσης

των υδρογονανθράκων και της αύξησης της

δέσμευσης Διοξειδίου του Άνθρακα (CO2).

Μια από τις βασικές επιλογές οικονομικής

πολιτικής του κυρίου Tραμπ είναι ο εκβιασμός

χωρών να ακολουθήσουν τις επιθυμίες του με

την επιβολή δασμών στις εισαγωγές προϊόντων.

Οι δασμοί αναπόφευκτα αυξάνουν τις τιμές,

αλλοιώνουν την ελεύθερη ζήτηση και προσφορά

και παρεμποδίζουν το διεθνές εμπόριο. Κατ’

επέκταση θέτουν σε αμφισβήτηση τον Παγκόσμιο

Οργανισμό Εμπορίου.

Εάν η νέα αμερικανική κυβέρνηση επιβάλει

δασμούς στην Κίνα ή την Ε.Ε. ή μεμονωμένων

κρατών-μελών, θα υπάρξει πρόβλημα. Οι

πληθωριστικές πιέσεις θα είναι αναπόφευκτες,

η ανταγωνιστικότητα θα υποχωρήσει κι άλλο, η

ακρίβεια θα διογκωθεί και τα επιτόκια δανεισμού

θα αυξηθούν. Αυτό είναι ένα προφανές κακό

σενάριο, με πολλές δυνητικές παρενέργειες.

ΔΎΣΚΟΛΗ ΚΑΙ

ΑΠΡΌΒΛΕΠΤΗ ΤΕΤΡΑΕΤΊΑ

Όλα αυτά και άλλα προμηνύουν μια δύσκολη

και απρόβλεπτη τετραετία. Οι κάτοικοι

των ΗΠΑ αλλά και σε μικρότερο βαθμό οι

υπόλοιποι θα πρέπει να φορέσουμε τα κράνη

μας και να προσδεθούμε για ένα ανώμαλο

roller coaster για τα επόμενα τέσσερα

χρόνια, όπου οι μόνες σταθερές θα είναι οι

... αναταράξεις, η αβεβαιότητα και το χάος.

ΜΙΑ ΑΠΌ ΤΙΣ

ΒΑΣΙΚΈΣ ΕΠΙΛΟΓΈΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ

ΤΟΥ ΚΥΡΊΟΥ

TRUMP ΕΊΝΑΙ

Ο ΕΚΒΙΑΣΜΌΣ

ΧΩΡΏΝ ΝΑ

ΑΚΟΛΟΥΘΉΣΟΥΝ

ΤΙΣ ΕΠΙΘΥΜΊΕΣ

ΤΟΥ, ΜΕ ΤΗΝ

ΕΠΙΒΟΛΉ ΔΑΣΜΏΝ

ΣΤΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΈΣ

ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ

Σε αντίθεση ο τέως Πρόεδρος κύριος Joe

Biden, διαχρονικός φίλος της Κύπρου και της

Ελλάδας, έντονα συκοφαντηθείς αλλά κατά

κοινή παραδοχή από τους πιο επιτυχημένους

και βαθιά προοδευτικούς Προέδρους της

χώρας, προσέδιδε κύρος στην Προεδρία και

εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό.

Δυστυχώς τον πρόδωσαν η ηλικία, η οποία

του στέρησε τη δύναμη του σώματος και του

πνεύματος που απαιτείται για το αξίωμα και

μετά το κόμμα του.

Ο κύριος Trump ελκύεται από παράτολμους,

ακραίους μη δημοκρατικούς πολιτικούς ηγέτες

και δείχνει απέχθεια για την Ε.Ε., η οποία

προσπαθεί να λειτουργήσει στα πλαίσια της

δημοκρατίας, της συναίνεσης και του κράτους

δικαίου. Δυστυχώς σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία

η Ε.Ε. βρίσκεται αποδυναμωμένη με τον

Γαλλογερμανικό άξονα να βρίσκεται σε αδράνεια

λόγω εσωτερικών προβλημάτων και ακυβερνησίας

και διάφοροι ακραίοι ηγέτες, όπως

αυτοί της Ιταλίας και της Ουγγαρίας να είναι οι

συνομιλητές του κυρίου Tραμπ. Και ως να μην

έφταναν αυτά ο στενός συνεργάτης του νέου

Πρόεδρου Elon Musk παρεμβαίνει απροκάλυπτα

στις πολιτικές διαδικασίες Ευρωπαϊκών χώρων

όπως στις εθνικές εκλογές στη Γερμανία και στη

διακυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Είναι

σημαντικό για την Ευρώπη να απογαλακτισθεί

από τις ΗΠΑ και να προσπαθήσει να σταθεί από

μόνη της στα δύο της πόδια σε όλα τα επίπεδα.

Η Σχέση μεταξύ των δύο θα πρέπει να είναι

ισότιμη, ισοβαρής και να στοχεύει σε κοινές επιδιώξεις

αμοιβαίου οφέλους.

ΟΙ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον η Κύπρος

βρίσκεται ενώπιον προκλήσεων τόσο στο

εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Στην

εκπνοή της θητείας του κυρίου Joe Biden, ο

Κύπριος Πρόεδρος προσεκλήθη στον Λευκό

Οίκο για συνάντηση, την πρώτη μετά από 21

έτη από την επίσκεψη του κυρίου Κληρίδη το

1993, όπως επίσης εξαγγέλθηκαν μέτρα

ενδυνάμωσης της στρατιωτικής συνεργασίας

των ΗΠΑ με την Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτές

είναι πολύ θετικές εξελίξεις και πιστώνονται

στον κύριο Χριστοδουλίδη και στον κύριο Κόμπο,

σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στη φιλοδυτική,

φιλοαμερικανική πολιτική της Κυβέρνησης και

τη συνειδητοποίηση εκ μέρους των ΗΠΑ και του

Ισραήλ του στρατηγικού ρόλου της Κύπρου ως

σταθεροποιητικός παράγοντας και σύμμαχος του

Ισραήλ. Η προσέγγιση με τις ΗΠΑ θα πρέπει να

συνεχιστεί αλλά δεν θα πρέπει να γίνει σχέση

εξάρτησης. Ο φυσικός χώρος της Κύπρου

παραμένει η Ευρώπη. Επίσης θα πρέπει να

EconomyToday 91

ΘΕΜΑ

διαμορφωθεί μια ρεαλιστική θέση για το μέγεθος,

τη σημαντικότητα, τη θέση και τον ρόλο της χώρας.

Η διεθνής κατάσταση επιτείνει και επιβάλλει την επικέντρωση

στις προκλήσεις τις οποίες αντιμετωπίζει

η Κύπρος. Πέραν αυτών οι οποίες αναλύθηκαν στο

προηγούμενο άρθρο τη χώρα ταλαιπωρούν πολλά

θέματα τα οποία δεν επιτρέπουν τη φυσιολογική,

ορθολογική ανάπτυξη και στερούν στους πολίτες την

ευημερία και ασφάλεια που δικαίως απαιτούν και

δικαιούνται. Οι προκλήσεις αφορούν μεταξύ άλλων:

• την αδυναμία εφαρμογής ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων

στο επιχειρείν και στον δημόσιο τομέα

με τη χρήση της πληροφορικής και της βέλτιστης

διεθνούς πρακτικής,

• την αδυναμία διαχείρισης και επιτυχούς ολοκλήρωσης

στρατηγικών έργων,

• την ολοκλήρωση του ΓεΣΥ και τη βιώσιμη ανάπτυξη

των δημόσιων νοσηλευτηρίων,

• τη στήριξη και ενδυνάμωση της πρωτοβάθμιας

και δευτεροβάθμιας παιδείας, ώστε να έχουμε

φοιτητές που να μπορούν να παρακολουθούν με

επιτυχία τα μαθήματα στο πανεπιστήμιο και να

μπορούν να διεκδικούν καλές θέσεις εργασίας,

• συναφές με τον πιο πάνω στόχο είναι η ανάπτυξη

και ένταξη των νέων ανθρώπων στην κοινωνία

και την οικονομία. Είναι σημαντικό για το μέλλον

της χώρας να αντιμετωπίσουμε τη νεανική παραβατικότητα

και την περιθωριοποίηση,

• παράλληλα θα πρέπει να επιλυθούν τα προβλήματα

που ταλανίζουν και εκθέτουν την αστυνομία

και να καταπολεμηθεί το έγκλημα. Πολίτες τρίτων

χωρών που εμπλέκονται σε εγκληματικές ενέργειες

θα πρέπει να απελαύνονται με συνοπτικές

διαδικασίες και σε συνεννόηση με τη χώρα τους.

Η Κύπρος θα πρέπει να γίνει χώρα ασφαλής για

όλους τους κατοίκους,

• το ενεργειακό πρόγραμμα στο οποίο υπάρχει πολλή

δραστηριότητα χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα

• και τη στασιμότητα στην επίλυση του Κυπριακού.

ΕΥΤΥΧΏΣ ΠΟΥ Η ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ

ΒΡΊΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΛΌ ΕΠΊΠΕΔΟ…

Μεγάλος ο κατάλογος με τις προκλήσεις και ευτυχώς

που η οικονομία βρίσκεται σε σχετικά καλό

επίπεδο. Οι σημερινές και οι Μεσοπρόθεσμες προοπτικές

της κυπριακής οικονομίας, για την περίοδο

2025-2027, παρουσιάζονται ιδιαίτερα θετικές και

θεωρούνται από τις καλύτερες επιδόσεις από αυτές

των άλλων χωρών της Ευρωζώνης.

ΜΈΣΑ ΣΕ ΑΥΤΌ

ΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ

Η ΚΎΠΡΟΣ

ΒΡΊΣΚΕΤΑΙ

ΕΝΏΠΙΟΝ

ΠΡΟΚΛΉΣΕΩΝ

ΤΌΣΟ ΣΤΟ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΌ

ΌΣΟ ΚΑΙ ΣΤΟ

ΕΞΩΤΕΡΙΚΌ

Ο ρυθμός ανάπτυξης προβλέπεται να συνεχίσει για

όλη την περίοδο που καλύπτει το Μεσοπρόθεσμο

Δημοσιονομικό πλαίσιο σε ποσοστό πέραν του

3% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ),

με 3,1% το 2025, 3,2% το 2026 και 3,3% το

2027, την ώρα που ο μέσος όρος της Ευρωζώνης

βρίσκεται σήμερα περίπου στο 0,8%. Η αύξηση του

ΑΕΠ στηρίζεται σε δύο παράγοντες, στη σημαντική

αύξηση των εσόδων από τον τουρισμό, έτος ρεκόρ

για τη Μεσόγειο σε σημείο που άρχισε να γίνεται

πρόβλημα για τις τοπικές οικονομίες και στον ψηλό

πληθωρισμό μέσα των προηγούμενων ετών.

Βεβαίως ο πληθωρισμός υποχωρεί στο επιθυμητό

επίπεδο του 2%, κάτω από το μέσο όρο της Ευρωζώνης

που είναι στο 2,5%, αλλά το ψηλό κόστος

των προϊόντων και υπηρεσιών παραμένει. Ακόμη

η πλασματική αύξηση του ΑΕΠ, σε ό,τι αφορά τον

πληθωρισμό, έχει δύο θετικές αλλά παραπλανητικές

συνέπειες σε σχέση με την αποτύπωση του

δημοσιονομικού ισοζυγίου αλλά και του δημόσιου

χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Το ποσοστό ανεργίας ακολουθεί μια καθοδική πορεία

και το 2024 ήταν γύρω στο 5%, αναμένεται να

μειωθεί στο 4,8% το 2025 και εκτιμάται ότι θα είναι

4,5% το 2027 και επομένως η οικονομία βρίσκεται

σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης.

Το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών προβλέπεται

ότι θα ακολουθήσει μια σταθερή πορεία βελτίωσης

στη διάρκεια της όλης περιόδου. Το Δημοσιονομικό

Ισοζύγιο παραμένει πλεονασματικό και εκτιμάται ότι

το 2024 θα έχει αυξηθεί στο 3,9%, ενώ προβλέπεται

πλεονασματικό για όλο το 2025, στο 2,7% του ΑΕΠ.

Κύριοι Οικονομικοί Δείκτες για την Κύπρο, 2019-2027 2019 2020 2021 2022 2023 2024

Εκτ.

92 EconomyToday

2025

Πρόβλ.

2026

Πρόβλ.

ΑΕΠ ΣΕ ΣΤΑΘΕΡΈΣ ΤΙΜΈΣ ΑΓΟΡΆΣ 2010 (% ΜΕΤΑΒΟΛΉ) 5,5 -3,4 9,9 5,1 2,5 3,7 3,1 3,2 3,3

ΠΟΣΟΣΤΌ ΑΝΕΡΓΊΑΣ ΕΕΔ (%) 7,1 7,6 7,5 6,2 5,8 5,0 5,0 4,6 4,5

ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΜΈΝΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΏΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΉ (% ΤΟΥ ΑΕΠ) 0,5 -1,1 2,3 8,1 3,9 2,2 2,2 2,0 2,0

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΌ ΙΣΟΖΎΓΙΟ (% ΤΟΘ ΑΕΠ) 0,9 -5,7 -1,9 2,7 3,3 3,9 3,9 2,7 2,1

ΔΗΜΌΣΙΟ ΧΡΈΟΣ (% ΤΟΥ ΑΕΠ) 93,2 115,1 99,4 85,7 77,4 68,9 68,9 64,1 53,3

2027

Πρόβλ.

ΤΟ ΣΤΟΊΧΗΜΑ

ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΊΟΥ ΧΡΈΟΥΣ

Η προσήλωση του Υπουργού Οικονομικών στους

μακροοικονομικούς δείκτες μειώνει το κόστος

δανεισμού του δημόσιου χρέους και κατ’ επέκταση

το δημόσιο χρέος αλλά δεν μειώνει παράλληλα

το κόστος δανεισμού των επιχειρήσεων και των

νοικοκυριών. Η Κύπρος εξακολουθεί να έχει τα

χαμηλότερα καταθετικά επιτόκια και τα ψηλότερα

δανειστικά επιτόκια στην Ευρωζώνη. Αυτό μαζί

με τις υψηλές μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις, οι

οποίες έχουν διαγραφεί από τους ισολογισμούς

των τραπεζών και μεταφερθεί στους ισολογισμούς

των εταιρειών που έχουν αναλάβει να εισπράξουν

ό,τι μπορούν από αυτά τα δάνεια, αποτελούν δύο

ακόμη απότοκα τού εγκληματικά καταστροφικού

μοντέλου αναδιοργάνωσης του τραπεζικού τομέα

το λεγόμενο και ως Κυπριακό Πείραμα.

Όπως φαίνεται στο πιο κάτω γράφημα τo ύψος

του Δημόσιου Χρέους της Γενικής Κυβέρνησης

παρουσιάζει μια σταθερή μείωση ως προς το ύψος

και ως ποσοστό του ΑΕΠ αλλά παραμένει σαφώς

ψηλότερο από την προ 2010 περίοδο αλλά και

από την περίοδο της χρηματοοικονομικής κρίσης.

Τον Ιούνιο του 2024 το Δημόσιο Χρέος ήταν

Η ΔΙΕΘΝΉΣ

ΚΑΤΆΣΤΑΣΗ

ΕΠΙΤΕΊΝΕΙ ΚΑΙ

ΕΠΙΒΆΛΛΕΙ ΤΗΝ

ΕΠΙΚΈΝΤΡΩΣΗ

ΣΤΙΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ

ΤΙΣ ΟΠΟΊΕΣ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΕΙ

Η ΚΎΠΡΟΣ

€22,9 δις, με μέση σταθμική διάρκεια 6,8 έτη και

μέσο σταθμικό κόστος 1,71%. Είναι σαφές ότι

δεν γίνονται αρκετά για τη μείωση του δημόσιου

χρέους. Η Κυβέρνηση και αυτό δεν αφορά μόνο

τη σημερινή αλλά και τις δύο προηγούμενες

εξακολουθεί να υποθηκεύει το μέλλον και να

προσπαθεί να μεταφέρει το κόστος εξυπηρέτησης

του χρέους στις επόμενες γενιές.

Το φαινόμενο δεν είναι τόσο εμφανές για δύο

λόγους (α) η αύξηση του ΑΕΠ ως συνέπεια

και της αύξησης του πληθωρισμού μειώνει

το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αλλά

και (β) από τον συνεχιζόμενο δανεισμό από το

Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το ύψος του

οποίου σύμφωνα με παραδοχή του Υπουργού

Οικονομικών βρίσκεται στα €11 δις και στο 50%

του δημόσιου χρέους. Ως γνωστό ο εσωτερικός

δανεισμός δεν συνυπολογίζεται στο Δημόσιο

Χρέος. Η Κυβέρνηση αναγνωρίζει τόκο γι’ αυτό

τον δανεισμό τον οποίο δεν πληρώνει αλλά

προστίθεται στον δανεισμό. Αυτό αποτελεί

κίνδυνο για το ΤΚΑ, μειώνει την απόδοση και τη

βιωσιμότητά του. Με αυτόν το τρόπο η κυβέρνηση

αυξάνει τον δανεισμό χωρίς να χρεώνεται το

πολιτικό και οικονομικό κόστος.

ΙΣΤΟΡΙΚΉ ΕΞΈΛΙΞΗ ΤΟΥ ΧΡΈΟΥΣ ΓΕΝΙΚΉΣ ΚΥΒΈΡΝΗΣΗΣ 1996-2023

σε εκ. ευρώ

25.000

22.500

20.000

17.500

15.000

12.500

10.000

7.500

5.000

2.500

0

120

100

80

60

40

20

0

1996

σε % του ΑΕΠ

1999

2002

2005

2008

2011

2014

2017

2020

2023

Χρέος Γενικής Κυβέρνησης

(αριστερός άξονας)

Χρέος Γενικής Κυβέρνησης

ως % του ΑΕΠ (δεξιός άξονας)

(Πηγη: ΓΔΔΧ και Υπουργείο Οικονομικών)

EconomyToday 93

ΘΕΜΑ

BROTHERS

IN... ARMS

Μια ματιά στα πιο αξιόλογα αδέρφια που τα κατάφεραν

στο κορυφαίο επίπεδο του επαγγελματικού ποδοσφαίρου.

ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΙΔΗ

94 EconomyToday

«

ΟΙ ΠΙΘΑΝΌΤΗΤΕΣ ΝΑ

ΓΊΝΕΙ ΈΝΑΣ ΠΑΊΚΤΗΣ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΊΑΣ

ΕΊΝΑΙ ΉΔΗ ΕΛΆΧΙΣΤΕΣ

ΚΑΙ ΕΊΝΑΙ ΠΙΟ

ΣΥΝΗΘΙΣΜΈΝΟ Ο

ΈΝΑΣ ΑΔΕΡΦΌΣ ΝΑ

ΞΕΠΕΡΝΆ ΤΟΝ ΆΛΛΟΝ,

ΑΛΛΆ ΜΕΡΙΚΈΣ

ΦΟΡΈΣ ΔΎΟ ΑΔΈΡΦΙΑ

ΘΡΙΑΜΒΕΎΟΥΝ ΣΤΟ

ΥΨΗΛΌΤΕΡΟ ΕΠΊΠΕΔΟ

O

Νίκο Γουίλιαμς ξεπετάκτηκε και

αποδεικνύεται καλύτερος από τον

αδελφό του Ίνακι. Ο μεγάλος Τιράμ

ξεχωρίζει στην Ίντερ, ο μικρός

άρχισε να ξεχωρίζει στη Γιουβέντους.

Τα αδέλφια Ερνάντεζ παίζουν εδώ και χρόνια

σε υψηλό επίπεδο. Κάπου στην Τσάμπιονσιπ ο μικρός

Μπέλιγκαμ πιστεύει ότι θα πατήσει στα χνάρια του μεγάλου

αδελφού. Η ποδοσφαιρική ιστορία είναι γεμάτη

με αδέλφια που έκαναν μεγάλη ή σεβαστή καριέρα.

Είτε σαν συμπαίκτες, είτε σαν αντίπαλοι. Αν έπρεπε να

διαλέγαμε... 11άδα, ιδού. Με κριτήριο ότι και οι δύο

είναι πλέον πρώην παίκτες.

ΜΠΟΜΠΙ ΚΑΙ

ΤΖΑΚΙ ΤΣΑΡΛΤΟΝ

Ο πρώτος, ο Σερ πλέον Μπόμπι (1937) θεωρείται

ανάμεσα στους κορυφαίους παίκτες που ανέδειξε

η Αγγλία (πολλοί λένε πως ήταν το νο1).

Επέζησε από το τραγικό αεροπορικό

δυστύχημα του Μονάχου, έπαιξε μπάλα

σε απίστευτο επίπεδο και είναι

σημείο αναφοράς στην ιστορία της

Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και στην

Εθνική. Επιθετικός μέσος με

εκπληκτικά χαρίσματα, μέλος

της «Αγίας Τριάδας» με Μπεστ

και Λόου. Ο μεγαλύτερος κατά

δύο χρόνια Τζάκι, ήταν μαζί

με τον Μπόμπι παγκόσμιος

πρωταθλητής το 1966,

αλλά καριέρα έκανε στη

Λιντς. Ένας σκληρός,

ικανότατος κεντρικός

αμυντικός. Ο Τζάκι έγινε

όμως φίρμα ως τεχνικός

αλλάζοντας την ιστορία

της Εθνικής Ιρλανδίας.

«

ΜΙΚΑΕΛ ΚΑΙ ΜΠΡΙΑΝ

ΛΑΟΥΝΤΡΟΥΠ

Ο Μίκαελ (1964) ήταν το καλύτερο «προϊόν» της

χρυσής φουρνιάς της Δανίας τη δεκαετία των 80’ς.

Μέχρι σήμερα, ο πάλαι πότε οργανωτικός μέσος θεωρείται

ο κορυφαίος παίκτης της χώρας. Στη Βαρκελώνη

ακόμη μιλάνε για την τέχνη του «μαέστρου»,

που έκανε «παπάδες» στην τριάδα με τους Κούμαν,

Στόιτσκοφ και ακολούθως με την προσθήκη του

Ρομάριο. Από τους λίγους σταρ της εποχής που τόλμησε

να φορέσει και τη φανέλα της Ρεάλ. Στα 1992

αρνήθηκε να αγωνιστεί στο Euro, όταν δέκα μέρες

πριν τη σέντρα η Δανία κλήθηκε εσπευσμένα να

αντικαταστήσει τη Γιουγκοσλαβία. Εκεί στα γήπεδα

της Σουηδίας πήρε τα γκέμια ο μικρός αδελφός. Ο

Μπρίαν (1969) έκανε ασύλληπτα ματς και οδήγησε

τη Δανία στην κορυφή. Η αξία του εκτοξεύτηκε. Δεν

έφτασε ποτέ στα επίπεδα του Big Brother, αλλά

έκανε καλή καριέρα σε Μπάγερν και Ρέιντζερς.

ΦΡΑΝΚΟ ΚΑΙ

ΤΖΙΟΥΖΕΠΕ ΜΠΑΡΕΖΙ

Η ιδιάζουσα περίπτωση. Συγκατοίκηση στο Μιλάνο,

αντίπαλοι και αρχηγοί σε «ροσιονέρι» και

«νερατζούρι. Ο Φράνκο (1960) είναι από τους

κορυφαίους αμυντικούς της ιστορίας και ένας

«θρύλος» στην ιστορία της Μίλαν και της Εθνικής

Ιταλίας. Χρόνια μετά τον Μπεκενμπάουερ έδωσε

άλλη διάσταση στον ρόλο του λίμπερο. Ο Τζιουζέπε

(1958) ένας πολύ καλός ανασταλτικός μέσος στην

Ίντερ, διεθνής, αλλά ποτέ δεν έφτασε στο επίπεδο

του αδελφού του. Πικάντικο... Ως έφηβοι πήγαν και

οι δύο για δοκιμαστικά στην Ίντερ. Ο σπουδαιότερος

στην εξέλιξη Φράνκο «κόπηκε».

EconomyToday 95

ΘΕΜΑ

αλλά δεν του «έκατσε» το κλίμα. Προτίμησε την

επιστροφή στη Βραζιλία όπου έλαμπε. O μικρότερος

κατά 11 χρόνια και επίσης επιθετικός μέσος Ράι,

είχε παρόμοια πορεία στην αρχή. Εξαιρετικός στην

πατρίδα του, αλλά άργησε να έρθει στην Ευρώπη.

Όπως και ο Σόκρατες, πήγε στη «Γηραιά Ήπειρο»

στα 28 του. Αλλά καλόκατσε. Πέντε χρόνια και πολύ

καλή καριέρα στην Παρί Σ.Ζ. Το κυριότερο, στα

1994 κέρδισε το Μουντιάλ με τη Βραζιλία

ΦΙΛΙΠΠΟ ΚΑΙ ΣΙΜΟΝΕ ΙΝΖΑΓΚΙ

Ο Φίλιππο «Πίπο» Ινζάγκι (1973) ήταν σαφώς ο

κορυφαίος των δύο. Ένας δεινός σκόρερ με τη Γιουβέντους

και στην Εθνική. Ένα φορ που έπαιζε στο

μεταίχμιο προσπαθώντας πάντα να κερδίσει ακόμη

και το τελευταίο εκατοστό χώρου στην τελευταία

γραμμή της αντίπαλης άμυνας. Συχνά «πιανόταν»

σε θέση οφσάιντ (γεννήθηκε οφσάιντ είχε πει

χαριτολογώντας ο Σερ Άλεξ Φέργκιουσον). Πολύ

συχνότερα όμως ήταν καλυμμένος και μετά... γκολ.

Ο κατά τρία χρόνια μικρότερος Σιμόνε είχε τα καλά

του βράδια στη Λάτσιο και σε κάποιες περιπτώσεις

έκανε εξώφυλλα. Καλός επιθετικός και 8 φορές

διεθνής. Αλλά σαφώς καλύτερος προπονητής.

ΣΟΚΡΑΤΕΣ ΚΑΙ ΡΑΪ

Λίγοι γνωρίζουν πως οι δύο

Βραζιλιάνοι είναι αδέλφια.

Ο μακαριστός

δρ Σόκρατες, (ήταν

γιατρός στην πραγματικότητα),

γεννήθηκε το 1954. Τέλη της δεκαετίας

του ’70 τ΄όνομά του άρχισε να

ακούγεται έντονα στην Ευρώπη. Στα

1982, έστω και αργά τον απόλαυσε

η υφήλιος. Με την τρομερή, αλλά

επιπόλαια τελικά Βραζιλία. Ο

Σόκρατες έλαμψε με τη φινέτσα

και την τεχνική του. Σκεφτείται

τότε ένα «8άρι» ύψους

1,92 να χορεύει στο γήπεδο.

Μετά το Μουντιάλ

πήγε στη Φιορεντίνα

96 EconomyToday

ΒΙΛΙ ΚΑΙ ΡΕΝΕ

ΦΑΝ ΝΤΕ ΚΕΡΚΟΦ

Οι πρώτοι σπουδαίοι Ολλανδοί δίδυμοι. Απλά να

αναφέρουμε για χάριν επιπέδου, ότι στα 2004 ο

Πελέ τους τοποθέτησε στη λίστα του με τους 125

κορυφαίους παίκτες όλων των εποχών. Δύο εξαιρετικοί

μέσοι, μέλη της Ολλανδίας του 1974, αλλά

πολύ περισσότερο ηγέτες στην ομάδα του 1978. Οι

γεννηθέντες στα 1951 Βίλι και Ρενέ, ξεκίνησαν από

την Τβέντε και στη συνέχεια μεγαλούργησαν στην Αϊντχόφεν.

Ο Ρενέ αποφάσισε να φύγει στα 1983 από

τη χώρα. Για πού; Πρώτα στον Απόλλωνα Σμύρνης

και μετά στην Ιαπωνία. Ο Βίλι έπαιξε στην PSV μέχρι

τα 37 του και στην Εθνική μέχρι το 1985. Τελευταίο

του παιχνίδι στο Μακάρειο κόντρα στην Κύπρο.

ΡΟΝΑΛΝΤ ΚΑΙ ΕΡΒΙΝ ΚΟΥΜΑΝ

Ο μικρός (1964) Ρόναλντ είναι σαφέστατα ο σταρ.

Αμυντικός (μπορούσε να παίξει και μέσος) σε

Αϊντχόφεν και Μπαρτσελόνα, αλλά και εξαιρετικός

σκόρερ. Το δεξί του πόδι ήταν θανατηφόρο, τρομερή

δύναμη, ασύλληπτα σουτ. Στα 1983 κάνει ντεμπούτο

στην Εθνική μαζί με τον μεγαλύτερο κατά 3

χρόνια αδελφό του Έρβιν. Ο οποίος ήταν ένας σταθερότατος

μέσος, που συγκριτικά άργησε να κάνει

όνομα. Μετακόμισε Βέλγιο, έλαμψε στην εξαιρετική

τότε Μαλίν και μονιμοποιήθηκε στην Εθνική ομάδα

από το 1986. Στα 1988 τα αδέλφια Κούμαν είναι

βασικά στελέχη της Εθνικής. Η Ολλανδία κατακτά

του Euro, το μοναδικό της τρόπαιο μέχρι σήμερα

ΡΟΝΑΛΝΤ ΚΑΙ ΦΡΑΝΚ

ΝΤΕ ΜΠΟΥΡ

Οι δίδυμοι νούμερο 2 από την Ολλανδία. Γεννημένοι

στα 1970, βγαίνουν στο προσκήνιο στην αρχή

των 90’ς με την τρομερή νεανική ομάδα του Άγιαξ.

Αμυντικός ο Φρανκ, μεσοπεθετικός ο Ρόναλντ.

Μαζί μετακομίζουν στην Μπαρτσελόνα το 1999,

αλλά συνυπάρχουν για ένα χρόνο, αφού ο Ρόναλντ

πηγαίνει στη Σκοτία και στη Ρέιντζερς. Το 2004

ανταμώνουν ξανά με την μπλε φανέλα στη Γλασκόβη.

Ο Φρανκ κλήθηκε στα 20 του στην Εθνική

και μέχρι σήμερα είναι ο 3ος σε συμμετοχές όλων

των εποχών με 112 ματς. Ο Ρόναλντ κλήθηκε το

1993, έπαιξε σχεδόν τα μισά, αλλά και πάλι οι 67

διεθνείς συμμετοχές είνα πολλές.

ΓΚΑΡΙ ΚΑΙ ΦΙΛ ΝΕΒΙΛ

Παίκτες ολκής δεν ήταν. Ο δεύτερος μάλιστα, αν

και καλύτερος τεχνικά, έμενε συχνά στον πάγκο.

Αλλά συνδέοντας το όνομά τους με τη χρυσή

εποχή της Γιουνάιτεντ και το τρεμπλ του 99,

έγραψαν την ιστορία τους με ασημένια τουλάχιστον

γράμματα. «Προϊόντα» της ακαδημίας, έπαιξαν 19

χρόνια έκαστος στους «μπέμπηδες» και πήραν

αμέτρητους τίτλους. Ο εργάτης Γκάρι, που 7 ήξερε

7,5 έπαιζε, φόρεσε και περιβραχιόνιο, ενώ ήταν

για χρόνια βασικός στην Εθνική καταγράφοντας 85

συμμετοχές. Ο Φιλ, αν και όπως είπαμε δεν ήταν

πάντα βασικός στη Γιουνάιτεντ,

φόρεσε το εθνόσημο 59

φορές. Είχε βλέπετε το

σοβαρό πλεονέκτημα να παίζει

και στα δύο άκρα της άμυνας.

ΚΟΛΟ ΚΑΙ ΓΙΑΓΙΑ ΤΟΥΡΕ

Τα αδέλφια από την Ακτή Ελεφαντόδοντου. Ο

μεγάλος (1981) και 120 φορές διεθνής, ο Κολό

έκανε πάνω από μία δεκαετία στην Πρέμιερ Λιγκ.

Και όχι όπου και όπου. Άρσεναλ, Μάντσεστερ

Σίτι και Λίβερπουλ. Στόπερ πρώτης γραμμής.

Όταν αγωνιζόταν ως «κανονιέρης», κάπου στην

Ουκρανία έπαιζε ο κατά δύο χρόνια μικρότερος

Γιάγια. Ο οποίος πήρε μετεγγραφή για Ολυμπιακό

Πειραιώς στα 22 του και πήρε φόρα. Μονακό,

Μπαρτσελόνα και μετά Σίτι. Τα δύο αδέλφια

αντάμωσαν το 2010 με τη γαλάζια φανέλα. Ο

μικρός εξελίχθηκε σε σούπερ σταρ, στον κορυφαίο

ίσως box to box μέσο. Αλλά δεν έμειναν εκεί.

Την 1η Μαρτίου 2015 τέθηκαν και για 1η φορά

αντίπαλοι στο ντέρμπι Λίβερπουλ-Μάντσεστερ Σίτι.

ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΒΈΒΑΙΑ

ΠΟΛΛΈΣ ΆΛΛΕΣ

ΠΕΡΙΠΤΏΣΕΙΣ

ΑΔΕΛΦΏΝ ΠΟΥ

ΈΚΑΝΑΝ ΚΑΡΙΈΡΑ

ΚΑΙ «ΚΡΈΜΑΣΑΝ»

ΤΑ ΠΑΠΟΎΤΣΙΑ,

ΕΝΏ ΥΠΆΡΧΟΥΝ

ΚΙ ΆΛΛΟΙ ΠΟΥ

ΕΊΝΑΙ ΕΝ ΕΝΕΡΓΕΊΑ

ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΤΈΣ

ΟΥΛΙ ΚΑΙ

ΝΤΙΤΕΡ ΧΕΝΕΣ

Η καριέρα τους ήταν σαν σκυταλοδρομία, λόγω

ατυχίας. Ο μεγάλος (1952)Ούλι Χένες μπορεί να

έμεινε στην ιστορία για το χαμένο πέναλτι στον

τελικό του Γιούρο 1976 (ακολούθως ευστόχησε με

το θρυλικό τσαφ ο Πανένκα), ήταν όμως φοβερός

παίκτης. Στη μεγάλη Μπάγερν της δεκαετίας του

’70, με τα τρία κύπελλα πρωταθλητριών. Ένας

σοβαρός τραυματισμός το 1978, τον ανάγκασε

πρακτικά να σταματήσει την μπάλα στα 26 του. Ένα

χρόνο μετά πήγε στο Μόναχο ο αδελφός του Ντίτερ

(1953). Ο οποίος έκανε σπουδαία πράγματα ως

αντίπαλος με τη φανέλα της Στουτγκάρδης.

Έκανε πολύ καλή καριέρα δίπλα στον Ρουμενίγκε

και τον Μπράιτνερ και τελικά έμεινε στην Μπάγερν

9 χρόνια.

ΕΙΔΙΚΉ ΑΝΑΦΟΡΆ

Υπάρχουν βέβαια πολλές άλλες περιπτώσεις

αδελφών που έκαναν καριέρα. Κάποιοι μπορούσαν

να μπουν στην 11άδα, αλλά θα περιμένουμε

γιατί ένας εκ των δύο αγωνίζονται, όπως στην

περίπτωση των αδελφών Αζάρ, Aγιού, αλλά και

των Ραφίνια και του Τιάγκο Αλκάνταρα (σταμάτησε

προ μηνών). Από όσους κρέμασαν τα παπούτσια

θα θυμηθούμε: Τους αδελφούς Μιλίτο (εύκολα στη

12η θέση) Φέρντιναντ, Βούγιοβιτς, Μίλενκαμπς,

Μπενζά, Ντα Σίλβα, Λουκάκου, Μπόατενγκ,

Μπεντέκε, Μπέντερ, Άλντιντοπ, Καναβάρο,

Μπερεζούτσκι. Τα αδέλφια Βιάτσεσλαβ και Βίκτορ

Τσάνοφ (ο 2ος δολοφονήθηκε προ επταετίας) ήταν

οι μόνοι τερματοφύλακες που ήταν ταυτόχρονα

σε ρόστερ Εθνικής σε μεγάλη διοργάνωση(ΕΣΣΔ

1982). Υπάρχουν και πολλοί άλλοι.

EconomyToday 97

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ

ΣΤΙΣ 11:00

ΜΕΣΗΜΕΡΙ

ΚΑΙ ΚΑΤΙ

ΜΕ ΤΟΝ ΧΡHΣΤΟ ΜΙΧΑΛΑΡΟ

Assume

nothing, verify

everything

Why zero trust is the way forward.

Contact us:

Gerasimos Ntouskas

Board Member

Technology Consulting

E: gerasimos.ntouskas@kpmg.com.cy

©2025 KPMG Limited, a Cyprus limited liability company and a member firm of the KPMG global organization of independent member firms affiliated with KPMG

International Limited, a private English company limited by guarantee. All rights reserved.

The KPMG name and logo are trademarks used under license by the independent member firms of the KPMG global organization.

ET February 2025

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?