Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />
«Juan <strong>de</strong> la Bega <strong>de</strong> Mareo, vezino <strong>de</strong>ste<br />
conzejo <strong>de</strong> Gijon» (añu 1567), «Pedro<br />
Garçia <strong><strong>de</strong>l</strong> Balle, vezino <strong>de</strong> Mareo, <strong>de</strong>ste<br />
conzejo» (añu 1574). Lo mesmo fai’l Llibru<br />
Ordinariu: «y nonbró a Alonso Garçia <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
Balle, <strong>de</strong> Mareo» (añu 1576). <strong>El</strong> diccionariu<br />
xeográficu <strong>de</strong> Madoz (1845-50) cita esti<br />
llugar como «Mareo <strong>de</strong> los Molinos».<br />
●Otres observaciones sobre’l nome: el<br />
nome anteriormente oficial, «Mareo <strong>de</strong><br />
Abajo», ye una castellanización <strong>de</strong> la<br />
<strong>de</strong>nominación asturiana.<br />
MAREO DE RIBA<br />
Barriu <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> La Pedrera.<br />
Códigu alministrativu: 24.15.03. Nome<br />
oficial anterior: «Mareo <strong>de</strong> Arriba».<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: topónimu<br />
compuestu formáu por dos elementos. <strong>El</strong><br />
primeru ye’l topónimu Mareo, <strong>de</strong> significáu<br />
y orixe <strong>de</strong>sconocíos 30 . <strong>El</strong> segundu ye riba,<br />
variante <strong><strong>de</strong>l</strong> alverbiu arriba nesti tipu <strong>de</strong><br />
compuestos, frecuentes por <strong>de</strong>más na<br />
toponimia d’Asturies. Esti topónimu<br />
escríbese en palabres xebraes, porque<br />
caúna d’elles caltién el so acentu propiu,<br />
nes sílabes «re» y «ri».<br />
●Etimoloxía: pa la etimoloxía <strong>de</strong> Mareo, ver<br />
Mareo <strong>de</strong> Baxo. L’alverbiu arriba y la so<br />
variante riba, amás <strong><strong>de</strong>l</strong> alverbiu enriba,<br />
proce<strong>de</strong>n <strong>de</strong> riba ‘ribera d’un ríu o <strong>de</strong> la<br />
mar’ (ribera, xustamente, ye un <strong>de</strong>riváu),<br />
sustantivu que tien el so orixe nel llatín<br />
RĪPAM, <strong><strong>de</strong>l</strong> mesmu significáu. Les<br />
significaciones relacionaes colo alto<br />
<strong>de</strong>bieron crease <strong>de</strong>n<strong>de</strong>’l puntu <strong>de</strong> vista d’un<br />
navegante que ve la ribera o oriella como<br />
un territoriu al que se sube (arriba, <strong>de</strong> a<br />
riba ‘a la ribera, a lo alto’). D’aen<strong>de</strong><br />
provienen tol restu <strong>de</strong> significaciones<br />
topográfiques y espaciales.<br />
●Otres observaciones sobre’l nome: ver<br />
Mareo <strong>de</strong> Baxo. <strong>El</strong> nome anteriormente<br />
oficial, «Mareo <strong>de</strong> Arriba», ye una<br />
castellanización ortográfica <strong>de</strong> la<br />
<strong>de</strong>nominación asturiana.<br />
30 Nun tien nengún sentíu relacionalu<br />
col sustantivu maréu ‘sensación <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>sequilibriu, <strong>de</strong> <strong>de</strong>sorientación’, ‘amoriu,<br />
alloriu’.<br />
La Marquesa<br />
122<br />
Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Samartín <strong>de</strong><br />
Güerces, barriu <strong>de</strong> Santecía.<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: topónimu<br />
formáu col sustantivu asturianu marquesa,<br />
femenín <strong>de</strong> marqués, <strong>de</strong>finíes dambes<br />
como ‘persona con títulu <strong>de</strong> nobleza per<br />
baxo’l duque y penriba’l con<strong>de</strong>’.<br />
●Etimoloxía: marqués <strong>de</strong>riva <strong>de</strong> marca,<br />
palabra medieval que significaba ‘territoriu<br />
fronterizu’, y polo tanto n’orixe referíase al<br />
‘cabezaleru o gobernante d’una marca o<br />
territoriu <strong>de</strong> frontera’. Pela so parte, el<br />
significáu primitivu <strong>de</strong> marca yera’l que<br />
conserva güei <strong>de</strong> ‘señal pa indicar daqué’<br />
(llen<strong>de</strong>s o cualesquier otra cosa), y ye un<br />
<strong>de</strong>riváu <strong><strong>de</strong>l</strong> verbu marcar, tomáu <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
italianu marcare, y ésti d’una llingua<br />
xermánica, el longobardu *MARKAN. <strong>El</strong> sufixu<br />
femenín -esa <strong>de</strong>riva <strong><strong>de</strong>l</strong> griegu -ÍSA.<br />
La Mata<br />
Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Samartín <strong>de</strong><br />
Güerces, barriu <strong>de</strong> Villaver<strong>de</strong>.<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: trátase <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
sustantivu asturianu mata ‘matu, sitiu con<br />
morgazu, con maleza’, ‘conxuntu <strong>de</strong> plantes<br />
o d’árboles agrupaos nun sitiu’, ‘sitiu on<strong>de</strong><br />
se cría un conxuntu <strong>de</strong> plantes o d’árboles<br />
agrupaos’ (más o menos lo qu’en castellanu<br />
s’espresa con «bosque»).<br />
●Etimoloxía: <strong>de</strong>sconozse <strong>de</strong> cierto. Hai dos<br />
hipótesis: o bien <strong>de</strong>riva <strong>de</strong> dalgún términu<br />
prerromanu; o bien ye evolución <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín<br />
MATTAM ‘estera d’espartu o xuncu’, aplicao<br />
metafóricamente a un terrenu con mates o<br />
viesques.<br />
●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: ye<br />
posible que se faiga referencia a esti<br />
topónimu o al <strong>de</strong> Valdornón (ver siguiente)<br />
nesta mención <strong><strong>de</strong>l</strong> Llibru Ordinariu: «E<br />
luego nonbraron en Santa Olaya a Tomas<br />
<strong>de</strong> la Mata» (añu 1578).<br />
LA MATA<br />
Barriu <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Valdornón. Códigu<br />
alministrativu: 24.01.01. Nome oficial<br />
anterior: «La Mata».<br />
●Ver l’anterior.