Actas da - Xunta de Galicia

Xosé Manuel Dasilva
Aínda que xa doutro carácter, outra diverxencia interesante de A sombra
cazadora / La sombra cazadora é, polo demais, a presencia dunha cita
abertamente reivindicativa no final da novela que aparece en todas as edicións
galegas, sen excepción, e da que se prescindiu, tamén de maneira sistemática, en
todas as edicións en castelán, así como na traducción da obra feita ó portugués,
o que viría indicar, en certa forma, que o galego é considerado unha lingua máis
extremamente apta ca outras para a protesta. A cita de A sombra cazadora é a
seguinte: "¿E non vai ir ningún batallón de "Marines" coa bandeira da ONU e
cámaras de televisión a liberar ás 500.000 nenas obrigadas a prostituírse en
Thailandia?"
No momento xa de ir pondo remate a este abreviado percorrido sobre a
autotraducción na literatura galega, exemplificado con obras de Álvaro
Cunqueiro e Suso de Toro, é hora de confirmar unha vez máis que non hai
posibilidade polo de agora de obter, desde o punto de vista teórico, unha
caracterización exclusiva desta manifestación do acto traductor.
Trala análise que foi levada a cabo, o importante sería chamar a atención,
esencialmente, para a forma cómo se manifesta na obra traducida a dobre
condición que o autotraductor posúe en tanto autor e á vez traductor. Isto é, se
garda unha harmonía razoable entre ambos os papeis ou, polo contrario, se
impón os seus dereitos como creador sobre os recursos habituais do traductor.
Outra conclusión tamén interesante ten que ver co tipo de relación, de
subordinación máis que de complementariedade, que se establece entre os
sistemas literarios implicados na práctica autotraductora, é dicir, o sistema no
que se insire a versión orixinal, o galego no caso da nosa análise, e o sistema
que recibe a versión polo propio autor traducida, aquí o castelán.
Cómpre chamar a atención, nese sentido, sobre dous perigos nos que nas
letras galegas está a desembocar hoxe en día a autotraducción que realizan non
poucos dos seus autores (Dasilva 1999). Primeiramente, a incautación que o
sistema literario español adoita practicar daquelas obras galegas inmediatamente
postas polos seus autores en castelán, con frecuencia introducindo xenerosas
licencias creadoras, unha circunstancia propicia esta, aínda que se produza ás
veces de modo inocente e non premeditado, para que o perfil orixinal dalgúns
escritores galegos acabe esvaecéndose no medio da confusión bilingüe.
En segundo lugar, débese sinalar outro perigo que deriva, neste caso, do
costume de que o castelán funcione como lingua ponte na traducción desde o
galego a outros idiomas, un feito que axuda a transmitir ó público estranxeiro a
impresión enganosa de que recibe a versión ó seu idioma dun producto literario
xenuinamente escrito en castelán. Pódese comentar, como exemplo, o éxito de
Manuel Rivas na edición da Feira do Libro de Frankfurt correspondente ó ano
1999. Diversas noticias xornalísticas sobre o evento confirmaban a venda por
parte de Edicións Xerais dos dereitos de traducción ó alemán do libro O lapis do
— 450 —