28.06.2013 Views

temari en pdf - SAP-UGT.cat

temari en pdf - SAP-UGT.cat

temari en pdf - SAP-UGT.cat

SHOW MORE
SHOW LESS

¡Convierta sus PDFs en revista en línea y aumente sus ingresos!

Optimice sus revistas en línea para SEO, use backlinks potentes y contenido multimedia para aumentar su visibilidad y ventas.

Temari<br />

Investigació<br />

Bàsica


PUNT 1. NORMATIVA BÀSICA<br />

1.1 DECRET 243/2007, DE 6 DE NOVEMBRE, d'estructura del Departam<strong>en</strong>t d'Interior,<br />

Relacions Institucionals i Participació: especial referència a la Comissaria G<strong>en</strong>eral<br />

d'Investigació Criminal, les seves responsabilitats, els òrgans <strong>en</strong> els quals<br />

s'estructura i les seves funcions.<br />

1.2 ACORD GOV/166/2006, DE 24 D'OCTUBRE, pel qual s'aprov<strong>en</strong> el Pla de carrera<br />

professional del cos de mossos d'esquadra i determinades mesures referides a la<br />

relació de llocs de treball del cos de mossos d'esquadra.<br />

1.3 RESOLUCIÓ INT/1828/2004, de G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra.<br />

1.4 DECRET 230/2007, de 16 d'octubre, pel qual es crea el Comitè d'Ètica de la Policia<br />

de Catalunya.<br />

INDEX TEMARI INVESTIGACIÓ BÀSICA<br />

Pàg.<br />

1<br />

6<br />

25<br />

30<br />

Tem ari Oposicions


PUNT 2. NORMATIVA REGULADORA<br />

2.1 LA POLICIA JUDICIAL A LA LLEI D'ENJUDICIAMENT CRIMINAL. 38<br />

2.2 LA POLICIA JUDICIAL A LA LLEI ORGÀNICA 6/1985, D'1 DE JULIOL, DEL PODER<br />

JUDICIAL.<br />

2.3 La policia judicial a la LLEI 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐<br />

mossos d'esquadra. La policia judicial a la LLEI ORGÀNICA 2/1986, de 13 de març, de<br />

forces i cossos de seguretat. EL REIAL DECRET 769/1987, de 19 de juny, sobre regulació<br />

de la policia judicial, modifi<strong>cat</strong> pel REIAL DECRET 54/2002, de 18 de g<strong>en</strong>er.<br />

2.4 ORDRE IRP/435/2009, de 2 d'octubre, per la qual es regul<strong>en</strong> els fitxers que<br />

cont<strong>en</strong><strong>en</strong> dades de caràcter personal gestionats per la Secretaria de Seguretat i per la<br />

Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia del Departam<strong>en</strong>t d'Interior, Relacions Institucionals i<br />

Participació: Annex II.<br />

2.5 ORDRE IRP/372/2007, de 8 d'octubre, de creació del fitxer Sistema d'informació de<br />

la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de perfils g<strong>en</strong>ètics de mostres biològiques relacionades amb<br />

la investigació criminal (SIP IDENTICRIM).<br />

2.6 INSTRUCCIÓ NÚM. 1/2008 sobre la direcció pel Ministeri Fiscal de les actuacions de<br />

la policia judicial.<br />

2.7 INSTRUCCIÓ 3/2009, sobre el control de la forma <strong>en</strong> què ha de practicar‐se la<br />

det<strong>en</strong>ció, de 23 de desembre de 2009, del fiscal g<strong>en</strong>eral de l'Estat.<br />

2.8 CIRCULAR 3/2009, sobre protecció de m<strong>en</strong>ors víctimes i testimonis, de 10 de<br />

novembre de 2009, del fiscal g<strong>en</strong>eral de l'Estat: conclusions.<br />

2.9 REIAL DECRET 32/2009, de 16 de g<strong>en</strong>er, pel qual s'aprova el protocol nacional<br />

d'actuació medicofor<strong>en</strong>se i de policia ci<strong>en</strong>tífica <strong>en</strong> successos amb víctimes múltiples.<br />

INDEX TEMARI INVESTIGACIÓ BÀSICA<br />

Pàg.<br />

75<br />

77<br />

94<br />

164<br />

169<br />

184<br />

192<br />

199<br />

Tem ari Oposicions


PUNT 3. EL PROCÈS PENAL<br />

3.1 LA JURISDICCIÓ PENAL A L'ESTAT ESPANYOL: òrgans i competències. 219<br />

3.2 LES PARTS EN EL PROCÉS PENAL: concepte i característiques més importants de<br />

l'imputat, el ministeri fiscal, acusador particular, acusador popular, acusador privat,<br />

advo<strong>cat</strong> def<strong>en</strong>sor.<br />

3.3 LA DENÚNCIA: CONCEPTE I CLASSES. El dret i deure de d<strong>en</strong>unciar. Persones que<br />

estan exemptes de d<strong>en</strong>unciar. Efectes de la d<strong>en</strong>úncia. Diferència <strong>en</strong>tre d<strong>en</strong>úncia i<br />

querella.<br />

3.4 VALOR PROCESSAL DELS ATESTATS POLICIALS. 270<br />

3.5 LA DETENCIÓ: concepte. Supòsits legals que precedeix<strong>en</strong> la det<strong>en</strong>ció. Exempcions<br />

per raó de les persones. Els drets dels detinguts i la seva materialització.<br />

274<br />

3.6 LLEI ORGÀNICA 6/1984, de 24 de maig, reguladora del procedim<strong>en</strong>t d'habeas<br />

corpus.<br />

286<br />

3.7 LA PROVA AL PROCÉS PENAL: la prova de càrrec, prohibida i preconstituïda. Els<br />

indicis i la prova indiciària.<br />

290<br />

3.8 ELS TESTIMONIS. Els testimonis protegits. Els perits. 296<br />

3.9 L'EXTRADICIÓ PASSIVA. 314<br />

3.10 LLEI 27/2003, de 31 de juliol, reguladora de l'Ordre de protecció a les víctimes de<br />

violència domèstica.<br />

327<br />

3.11 LLEI ORGÀNICA 1/2004, de 28 de desembre, de mesures de protecció integral<br />

contra la violència de gènere: títols III, IV i V.<br />

331<br />

3.12 LLEI ORGÀNICA 5/2000, de 12 de g<strong>en</strong>er, reguladora de la responsabilitat p<strong>en</strong>al<br />

dels m<strong>en</strong>ors.<br />

350<br />

3.13 LLEI 27/2001, de 31 de desembre, de justícia juv<strong>en</strong>il.<br />

3.14 LLEI ORGÀNICA 2/2009, d'11 de desembre, de reforma de la Llei orgànica 4/2000,<br />

389<br />

d'11 de g<strong>en</strong>er, sobre drets i llibertats dels estrangers a Espanya i la seva integració<br />

social : articles 31 bis, 59 i 59 bis.<br />

426<br />

INDEX TEMARI INVESTIGACIÓ BÀSICA<br />

Pàg.<br />

242<br />

260<br />

Tem ari Oposicions


LLIBRE II.<br />

PUNT 4. EL CODI PENAL<br />

TÍTOL I. De l'homicidi i les seves formes. 429<br />

TÍTOL III. De les lesions. 430<br />

TÍTOL VI. Delictes contra la llibertat. 432<br />

TÍTOL VII. De les tortures i altres delictes contra la integritat moral. 434<br />

TÍTOL VIII. Delictes contra la llibertat i la indemnitat sexual. 437<br />

TÍTOL XI. Delictes contra l'honor. 443<br />

TÍTOL XII. Delictes contra les relacions familiars. 445<br />

TÍTOL XIII. Delictes contra el patrimoni i contra l'ordre socioeconòmic. 446<br />

TÍTOL XVI. Dels delictes relatius a l'ord<strong>en</strong>ació del territori i a la protecció del patrimoni<br />

històric i del medi ambi<strong>en</strong>t.<br />

TÍTOL XVII. Dels delictes contra la seguretat col∙lectiva. 460<br />

TÍTOL XIX. Delictes contra l'Administració pública. 467<br />

TÍTOL XX. Delictes contra l'Administració de justícia. 477<br />

TÍTOL XXI. Delictes contra la Constitució. 483<br />

TÍTOL XXII. Delictes contra l'ordre públic. 488<br />

INDEX TEMARI INVESTIGACIÓ BÀSICA<br />

Pàg.<br />

455<br />

Tem ari Oposicions


PUNT 5. LES DILIGÈNCIES D’INVESTIGACIÓ CRIMINAL<br />

5.1. Les diligències d’investigació criminal 492<br />

5.2. La investigació criminal: concepte i característiques 494<br />

5.3. L’interrogatori policial 496<br />

5.4. L’atestat policial: difer<strong>en</strong>ts formes d’iniciar‐lo. Estructura. Acabam<strong>en</strong>t 497<br />

5.5. La inspecció ocular tecnicopolicial: les actes. Les primeres actuacions al lloc dels<br />

fets.<br />

5.6. L’<strong>en</strong>trada i l’escorcoll <strong>en</strong> lloca tan<strong>cat</strong>: requisit, formalitats i Supòsits excepcionals. 509<br />

5.7. El reconeixem<strong>en</strong>t. Les diligències de reconeixem<strong>en</strong>t. 515<br />

5.8. El reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic. 521<br />

5.9. Els reconeixem<strong>en</strong>ts videogràfics 525<br />

5.10. La interv<strong>en</strong>ció de les comunicacions 526<br />

PUNT 6. POLICIA DE SEGURETAT I ADMINISTRATIVA<br />

6.1 LLEI 23/1992, de 30 de juliol, de seguretat privada, amb especial referència a<br />

empreses de seguretat, activitats autoritzades i personal de seguretat.<br />

6.2 DECRET 272/1995, de 28 de setembre, de regulació de l'exercici de competències<br />

<strong>en</strong> matèria de seguretat privada: capítols IV i V.<br />

6.3 REIAL DECRET 2364/1994, de 9 de desembre, d'aprovació del Reglam<strong>en</strong>t de<br />

Seguretat Privada: Títol II. Personal de seguretat.<br />

6.4 LLEI 11/2009, de 6 de juliol, de regulació administrativa dels espectacles públics i<br />

les activitats recreatives.<br />

PUNT 7. ELS PROCEDIMENTS NORMALITZATS DE TREBALL (PNT)<br />

NO DISPONIBLES EN LA PAGINA WEB<br />

PNT 505/04/10, inspecció ocular tecnicopolicial<br />

PNT 601/03/10 Estructura i format de l’atestat policial<br />

PNT 513/02/09, Trobada de cadàvers.<br />

INDEX TEMARI INVESTIGACIÓ BÀSICA<br />

Pàg.<br />

501<br />

Pàg.<br />

529<br />

549<br />

553<br />

573<br />

Tem ari Oposicions


Punt 1 :<br />

Normativa Bàsica<br />

C/ Bruc, 21 3r 3a. 08010 Barcelona.- Tel. 93 342 68 10 - Fax. 93 342 68 11 www.sap-ugt.<strong>cat</strong> sap@sap.es


1.1 DECRET 243/2007, DE 6 DE NOVEMBRE, D'ESTRUCTURA DEL DEPARTAMENT<br />

D'INTERIOR, RELACIONS INSTITUCIONALS I PARTICIPACIÓ.<br />

Article 161. Comissaria G<strong>en</strong>eral d'Investigació Criminal<br />

161.1 Correspon<strong>en</strong> a la Comissaria G<strong>en</strong>eral d'Investigació Criminal les responsabilitats segü<strong>en</strong>ts,<br />

s<strong>en</strong>s perjudici de les expressam<strong>en</strong>t assignades a la Divisió d'informació i les ordinàriam<strong>en</strong>t<br />

assignades a altres unitats de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra <strong>en</strong> l'àmbit de la<br />

investigació criminal:<br />

a) La recollida, el tractam<strong>en</strong>t i l'anàlisi de la informació necessària per a la persecució de l'activitat<br />

criminal a Catalunya.<br />

b) La investigació i persecució de les activitats criminals, <strong>en</strong> els àmbits de la delinqüència ordinària,<br />

especialitzada i organitzada.<br />

c) La interlocució, per a afers de caràcter operatiu, amb altres policies o organismes tant de<br />

caràcter estatal com internacional <strong>en</strong> matèria d'investigació criminal.<br />

d) Les relacions de caire operatiu amb l'Audiència Nacional i altres organismes judicials i fiscals<br />

c<strong>en</strong>trals.<br />

e) La investigació dels delictes que, tot i estar ordinàriam<strong>en</strong>t assignats a altres unitats de la policia<br />

de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, per via jeràrquica o des de la pròpia Comissaria G<strong>en</strong>eral<br />

d'Investigació Criminal es valori que pod<strong>en</strong> t<strong>en</strong>ir una especial rellevància.<br />

f) Les altres funcions que se li <strong>en</strong>comanin.<br />

161.2 La Comissaria G<strong>en</strong>eral d'Investigació Criminal s'estructura <strong>en</strong> els òrgans segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Divisió d'Investigació Criminal.<br />

b) Divisió de Policia Ci<strong>en</strong>tífica.<br />

c) Àrea Tècnica d'Investigació.<br />

d) Àrea C<strong>en</strong>tral d'Anàlisi de la Criminalitat.<br />

e) Àrea C<strong>en</strong>tral de Mitjans Tècnics i Suport Operatiu.<br />

f) Oficina de Suport.<br />

1<br />

Tem ari Oposicions


Article 162. Divisió d'Investigació Criminal<br />

162.1 Correspon a la Divisió d'Investigació Criminal, <strong>en</strong> el marc de responsabilitats de la Comissaria<br />

G<strong>en</strong>eral d'Investigació Criminal, la funció d'investigació <strong>en</strong> els àmbits de la delinqüència ordinària,<br />

especialitzada i organitzada.<br />

162.2 De la Divisió d'Investigació Criminal <strong>en</strong> dep<strong>en</strong><strong>en</strong>:<br />

a) L'Àrea C<strong>en</strong>tral d'Investigació‐Persones.<br />

b) L'Àrea C<strong>en</strong>tral d'Investigació‐Patrimoni.<br />

c) L'Àrea C<strong>en</strong>tral de Crim Organitzat.<br />

d) Les àrees territorials d'Investigació.<br />

e) L'Oficina de Suport.<br />

Article 163. Àrea C<strong>en</strong>tral d'Investigació‐Persones<br />

Correspon a l'Àrea C<strong>en</strong>tral d'Investigació‐Persones la investigació dels delictes que afect<strong>en</strong> la vida o<br />

salut de les persones <strong>en</strong> l'àmbit de responsabilitat de la Comissaria G<strong>en</strong>eral d'Investigació Criminal.<br />

Article 164. Àrea C<strong>en</strong>tral d'Investigació‐Patrimoni<br />

Correspon a l'Àrea C<strong>en</strong>tral d'Investigació‐Patrimoni la investigació dels delictes que afect<strong>en</strong> el<br />

patrimoni de les persones <strong>en</strong> l'àmbit de responsabilitat de la Comissaria G<strong>en</strong>eral d'Investigació<br />

Criminal.<br />

Article 165. Àrea C<strong>en</strong>tral de Crim Organitzat<br />

Correspon a l'Àrea C<strong>en</strong>tral de Crim Organitzat la persecució d'organitzacions criminals que operin a<br />

Catalunya.<br />

Article 166. Àrees territorials d'investigació<br />

166.1 Per a la seva implantació territorial, la Divisió d'Investigació Criminal es desconc<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> les<br />

àrees territorials d'investigació. En cada Regió Policial s'ubicarà una àrea territorial d'investigació,<br />

que abastarà el territori propi de la regió policial.<br />

166.2 Les àrees territorials d'investigació des<strong>en</strong>voluparan les seves funcions <strong>en</strong> els àmbits segü<strong>en</strong>ts:<br />

investigació, policia ci<strong>en</strong>tífica, anàlisi i mitjans tècnics.<br />

166.3 Correspon<strong>en</strong> a les àrees territorials d'investigació les responsabilitats segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Exercir les relacions amb la prefectura de la regió policial amb la finalitat i l'objectiu de garantir<br />

l'adequació i harmonització de l'activitat de l'Àrea als objectius i necessitats de la regió,<br />

2<br />

Tem ari Oposicions


) La interlocució i repres<strong>en</strong>tació de la Comissaria G<strong>en</strong>eral d'Investigació Criminal <strong>en</strong> l'àmbit<br />

territorial regional,<br />

c) L'establim<strong>en</strong>t de directrius tècniques i operatives a les unitats d'investigació de les àrees<br />

bàsiques policials,<br />

d) L'anàlisi i l'avaluació de l'activitat criminal <strong>en</strong> l'àmbit territorial regional,<br />

e) La investigació i, si s'escau, la inspecció <strong>en</strong> els casos que es determinin.<br />

f) Les altres que se li <strong>en</strong>comanin.<br />

Article 167. Oficina de Suport<br />

Correspon<strong>en</strong> a l'Oficina de Suport de la Divisió, amb rang d'unitat, les funcions previstes a l'article<br />

136.10 d'aquest Decret.<br />

Article 168. Divisió de Policia Ci<strong>en</strong>tífica<br />

168.1 Correspon<strong>en</strong> a la Divisió de Policia Ci<strong>en</strong>tífica les responsabilitat segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) La investigació tècnica a través del des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de tasques especialitzades <strong>en</strong> el camp de la<br />

criminalística i la id<strong>en</strong>tificació <strong>en</strong> l'àmbit corporatiu.<br />

b) L'establim<strong>en</strong>t de directrius tècniques <strong>en</strong> totes les matèries pròpies de la policia ci<strong>en</strong>tífica.<br />

c) El suport a altres unitats de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra.<br />

d) L'elaboració dels informes pericials i docum<strong>en</strong>tals que se li <strong>en</strong>carreguin.<br />

e) Les altres que se li <strong>en</strong>comanin.<br />

168.2 De la Divisió de Policia Ci<strong>en</strong>tífica <strong>en</strong> dep<strong>en</strong><strong>en</strong>:<br />

a) L'Àrea C<strong>en</strong>tral d'Id<strong>en</strong>tificació.<br />

b) L'Àrea C<strong>en</strong>tral de Criminalística.<br />

c) L'Oficina de Suport.<br />

Article 169. Àrea C<strong>en</strong>tral d'Id<strong>en</strong>tificació<br />

Correspon<strong>en</strong> a l'Àrea C<strong>en</strong>tral d'Id<strong>en</strong>tificació:<br />

a) La realització de les inspeccions oculars pròpies de l'àmbit de responsabilitat de la Comissaria<br />

G<strong>en</strong>eral d'Investigació Criminal i aquelles que expressam<strong>en</strong>t se li <strong>en</strong>comanin.<br />

3<br />

Tem ari Oposicions


) El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t de les bases de dades dactiloscòpiques i antropomètriques, així com les<br />

correspon<strong>en</strong>ts a la ress<strong>en</strong>ya fotogràfica, registres de veu i qualsevol altra relacionada amb l'àmbit<br />

propi d'aquesta Àrea i, quan s'escaigui, la id<strong>en</strong>tificació de persones.<br />

c) Les altres funcions que se li <strong>en</strong>comanin.<br />

Article 170. Àrea C<strong>en</strong>tral de Criminalística<br />

Correspon<strong>en</strong> a l'Àrea C<strong>en</strong>tral de Criminalística:<br />

a) La realització d'inspeccions oculars tecnicopolicials, estudis i informes tècnics i pericials <strong>en</strong><br />

relació amb balística, traces instrum<strong>en</strong>tals i laboratoris on se sintetitzin, transformin o<br />

emmagatzemin substàncies estupefa<strong>en</strong>ts i psicotròpiques o que atemptin contra la salut.<br />

b) L'elaboració d'estudis i informes tècnics i pericials <strong>en</strong> relació amb docum<strong>en</strong>toscòpia i<br />

grafoscòpia.<br />

c) L'anàlisi química, toxicològica, biològica, g<strong>en</strong>ètica i, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral, de totes aquelles mostres<br />

d'interès per a la investigació policial, i aquelles que supos<strong>en</strong> infracció administrativa.<br />

d) El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t de les bases de dades <strong>en</strong> l'àmbit propi d'aquesta Àrea.<br />

e) Les altres que se li <strong>en</strong>comanin.<br />

Article 171. Oficina de Suport<br />

Correspon<strong>en</strong> a l'Oficina de Suport de la Divisió, amb rang d'unitat, les funcions previstes a l'article<br />

136.10 d'aquest Decret.<br />

Article 172. Àrea Tècnica d'Investigació<br />

Correspon<strong>en</strong> a l'Àrea Tècnica d'Investigació les responsabilitats segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) La interlocució i repres<strong>en</strong>tació corporativa de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra<br />

davant d'altres instàncies i organismes.<br />

b) L'establim<strong>en</strong>t de directrius tècniques <strong>en</strong> relació amb la funció investigadora.<br />

c) L'<strong>en</strong>llaç operatiu amb altres cossos policials <strong>en</strong> matèria d'investigació de delictes, així com la<br />

interlocució operativa amb la resta d'organismes públics o privats <strong>en</strong> relació amb les funcions<br />

pròpies de la Comissaria G<strong>en</strong>eral.<br />

d) La coordinació, com a instrum<strong>en</strong>t operatiu de la persona titular de la Comissaria G<strong>en</strong>eral, de les<br />

unitats que intervinguin <strong>en</strong> operacions i dispositius que siguin responsabilitat d'aquesta unitat.<br />

e) La supervisió i avaluació dels processos de treball dels difer<strong>en</strong>ts serveis de la Comissaria G<strong>en</strong>eral<br />

s<strong>en</strong>s perjudici de les funcions assignades a la Comissaria G<strong>en</strong>eral de Planificació i Organització.<br />

4<br />

Tem ari Oposicions


f) L'anàlisi i l'avaluació de l'activitat operativa de la Comissaria G<strong>en</strong>eral d'Investigació Criminal.<br />

g) La supervisió i el control <strong>en</strong> la utilització dels apli<strong>cat</strong>ius corporatius <strong>en</strong> l'àmbit de la investigació.<br />

h) Les altres que se li <strong>en</strong>comanin.<br />

Article 173. Àrea C<strong>en</strong>tral d'Anàlisi de la Criminalitat<br />

Correspon<strong>en</strong> a l'Àrea C<strong>en</strong>tral d'Anàlisi de la Criminalitat les segü<strong>en</strong>ts responsabilitats:<br />

a) La recollida, el tractam<strong>en</strong>t, l'anàlisi i la distribució <strong>en</strong>tre la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos<br />

d'esquadra d'aquella informació de caràcter operatiu i estratègic referida a l'activitat criminal a<br />

Catalunya per al suport a l'activitat policial.<br />

b) La detecció d'aquelles investigacions que, per la seva rellevància, ext<strong>en</strong>sió territorial o<br />

especialitat siguin susceptibles de ser assumides per les unitats c<strong>en</strong>trals o territorials de la<br />

Comissaria G<strong>en</strong>eral.<br />

c) El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t operatiu de la docum<strong>en</strong>tació policial.<br />

d) L'establim<strong>en</strong>t de directrius tècniques <strong>en</strong> totes les matèries associades al tractam<strong>en</strong>t, gestió i<br />

anàlisi de la informació operativa rellevant per a la funció d'investigació.<br />

e) Les altres que se li <strong>en</strong>comanin.<br />

Article 174. Àrea C<strong>en</strong>tral de Mitjans Tècnics i Suport Operatiu<br />

Correspon <strong>en</strong> l'àmbit de l'Àrea C<strong>en</strong>tral de Mitjans Tècnics i Suport Operatiu les funcions segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Les vigilàncies i seguim<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> tasques d'informació i investigació.<br />

b) L'operativització i mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t dels equips tècnics necessaris per al suport de tasques<br />

d'informació i investigació.<br />

c) El suport a altres unitats <strong>en</strong> l'àmbit que li és propi.<br />

d) L'establim<strong>en</strong>t de directrius tècniques <strong>en</strong> totes les matèries pròpies d'aquest àmbit.<br />

e) Les altres que se li <strong>en</strong>comanin.<br />

Article 175. Oficina de Suport<br />

Correspon<strong>en</strong> a l'Oficina de Suport de la Comissaria G<strong>en</strong>eral, amb rang d'Àrea, les funcions previstes<br />

a l'article 136.9 d'aquest Decret.<br />

5<br />

Tem ari Oposicions


1.2.GOV/166/2006, DE 24 D'OCTUBRE, PEL QUAL S'APROVEN EL PLA DE CARRERA<br />

PROFESSIONAL DEL COS DE MOSSOS D'ESQUADRA I DETERMINADES MESURES<br />

REFERIDES A LA RELACIÓ DE LLOCS DE TREBALL DEL COS DE MOSSOS D'ESQUADRA.<br />

Primer. L'1 de febrer de 2002 va <strong>en</strong>trar <strong>en</strong> vigor el Decret 19/2002, de 22 de g<strong>en</strong>er, de<br />

reestructuració parcial de la Direcció G<strong>en</strong>eral de Seguretat Ciutadana. Mitjançant aquesta<br />

disposició es dotava la unitat directiva del Departam<strong>en</strong>t d'Interior que té adscrit el cos de mossos<br />

d'esquadra, de l'estructura i direcció operativa necessàries per a assumir, a més de les funcions<br />

previstes per la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, les<br />

tasques derivades del procés de desplegam<strong>en</strong>t territorial per substitució de les forces i els cossos<br />

de seguretat de l'Estat, iniciat l'octubre de 1994 a la comarca d'Osona.<br />

La definició de les responsabilitats de les unitats que integr<strong>en</strong> aquesta estructura és un elem<strong>en</strong>t<br />

nuclear <strong>en</strong> la implicació i la corresponsabilització dels membres de l'organització policial i una peça<br />

ess<strong>en</strong>cial <strong>en</strong> l'assolim<strong>en</strong>t de resultats.<br />

Per aquesta raó i amb la finalitat de combinar i harmonitzar les necessitats de l'organització i els<br />

interessos i les aspiracions de les persones que hi treball<strong>en</strong>, la Direcció G<strong>en</strong>eral de Seguretat<br />

Ciutadana i l'Escola de Policia de Catalunya, a l'empara del que estableix l'article 29 de la Llei<br />

10/1994, d'11 de juliol, van com<strong>en</strong>çar a treballar <strong>en</strong> l'elaboració del Pla de carrera professional del<br />

cos de mossos d'esquadra, que ara pres<strong>en</strong>ta el Departam<strong>en</strong>t d'Interior a l'aprovació del Govern de<br />

la G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya.<br />

Aquest Pla s'ha diss<strong>en</strong>yat com un sistema integrador de les difer<strong>en</strong>ts <strong>cat</strong>egories professionals i<br />

especialitats i recull les seves característiques i gradació, com també les competències que es<br />

consider<strong>en</strong> apropiades per a l'exercici eficaç de cada especialitat, els requisits necessaris per poder<br />

accedir a l'especialitat i/o consolidar‐la i les condicions de provisió dels llocs de treball i de<br />

permanència <strong>en</strong> aquests. L'àmbit subjectiu del Pla, que s'ha de reflectir <strong>en</strong> la relació de llocs de<br />

treball, el form<strong>en</strong> les persones funcionàries pertany<strong>en</strong>ts a les escales i <strong>cat</strong>egories <strong>en</strong> què<br />

s'estructura jeràrquicam<strong>en</strong>t el cos de mossos d'esquadra segons l'article 18.1 de la Llei 10/1994,<br />

d'11 de juliol.<br />

Així mateix, el pres<strong>en</strong>t Pla de carrera s'estableix s<strong>en</strong>se detrim<strong>en</strong>t que l'Escola de Policia de<br />

Catalunya continuï promov<strong>en</strong>t aquells acords i conv<strong>en</strong>is amb les administracions i institucions<br />

doc<strong>en</strong>ts compet<strong>en</strong>ts per tal d'homologar els cursos i programes de formació policial amb les<br />

titulacions acadèmiques exigides per a l'accés a les difer<strong>en</strong>ts escales i <strong>cat</strong>egories.<br />

Segon. L'article 31 de la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos<br />

d'esquadra, estableix, d'una banda, que la relació de llocs de treball, estructurada orgànicam<strong>en</strong>t,<br />

inclou la totalitat dels previstos per al cos de mossos d'esquadra i, de l'altra, que per a cada lloc de<br />

treball, la relació ha d'indicar, alm<strong>en</strong>ys, la d<strong>en</strong>ominació, el nivell, les característiques, els continguts<br />

funcionals, les necessitats formatives, els complem<strong>en</strong>ts que té assignats, la forma de provisió i, si<br />

s'escau, la durada mínima o màxima que ha de t<strong>en</strong>ir la provisió correspon<strong>en</strong>t i els requisits exigibles<br />

per a la mobilitat de les persones funcionàries provin<strong>en</strong>ts d'altres cossos policials.<br />

Cal, <strong>en</strong> conseqüència, adaptar la relació de llocs de treball als termes previstos pel Pla de carrera<br />

professional quant als itineraris, les famílies professionals i especialitats, les funcions, les <strong>cat</strong>egories<br />

6<br />

Tem ari Oposicions


i els requisits d'accés .amb la inclusió de la formació específica. i permanència <strong>en</strong> els llocs de<br />

treball.<br />

Tercer. El desplegam<strong>en</strong>t de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, <strong>en</strong> substitució de les<br />

forces i els cossos de seguretat de l'Estat, comporta haver de realitzar les convo<strong>cat</strong>òries per a<br />

adjudicar els llocs de treball de les especialitats incloses <strong>en</strong> el Pla que ara es proposa.<br />

El des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de les funcions assignades als llocs esm<strong>en</strong>tats, adscrits a les unitats policials <strong>en</strong><br />

què s'estructura la Direcció G<strong>en</strong>eral de Seguretat Ciutadana, d'acord amb el Decret 19/2002, de 22<br />

de g<strong>en</strong>er, requereix disposar de les competències professionals que els atribueix el Pla, associades<br />

a la formació específica o als períodes de permanència establerts per la relació de llocs de treball.<br />

Hi ha persones funcionàries que han ocupat o ocup<strong>en</strong> aquests llocs de treball que, si bé no han<br />

rebut la formació específica a què s'ha fet esm<strong>en</strong>t, han adquirit les competències professionals i els<br />

coneixem<strong>en</strong>ts associats a aquesta durant el temps que hi han estat destinades. Igualm<strong>en</strong>t, hi ha<br />

persones funcionàries que han rebut aquesta formació <strong>en</strong> les fases de capacitació de les<br />

convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs o <strong>en</strong> el si de les activitats de formació continuada<br />

des<strong>en</strong>volupades per l'Escola de Policia de Catalunya o per altres <strong>en</strong>titats i institucions.<br />

Aquesta circumstància fa necessari arbitrar un mecanisme que permeti equiparar la situació<br />

d'aquestes persones a la d'aquelles que sí que han rebut la formació impartida per l'Escola de<br />

Policia de Catalunya <strong>en</strong> els correspon<strong>en</strong>ts cursos d'especialització.<br />

Atès l'informe del Consell de la Policia‐Mossos d'Esquadra;<br />

Per tot això, a proposta de la consellera d'Interior, el Govern acorda:<br />

.1 S'aprova el Pla de carrera professional del cos de mossos d'esquadra, que consta a l'annex 1<br />

d'aquest Acord.<br />

.2 Es faculta la consellera d'Interior per poder procedir a modificacions posteriors, per a una<br />

progressiva adaptació del Pla de carrera a les necessitats organitzatives canviants derivades del<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t del cos de mossos d'esquadra i amb informe previ del Consell de la Policia‐<br />

Mossos d'Esquadra, de l'apartat 2 de l'annex 1 "Famílies Professionals i Especialitats" del Pla de<br />

carrera professional del cos de mossos d'esquadra.<br />

.3 S'<strong>en</strong>carrega a la Comissió Tècnica de la Funció Pública que modifiqui la relació de llocs de treball<br />

del cos de mossos d'esquadra per tal d'adaptar‐la a les previsions del Pla de carrera professional del<br />

cos de mossos d'esquadra.<br />

.4 S'<strong>en</strong>carregu<strong>en</strong> a l'Escola de Policia de Catalunya i a la Direcció G<strong>en</strong>eral de Seguretat Ciutadana<br />

del Departam<strong>en</strong>t d'Interior, <strong>en</strong> l'àmbit de les seves competències respectives, la preparació,<br />

organització i realització dels processos d'homologació i convalidació a què fa referència l'annex 2<br />

d'aquest Acord.<br />

7<br />

Tem ari Oposicions


.5 Disposar que aquest Acord es publiqui al DOGC.<br />

Barcelona, 24 d'octubre de 2006<br />

Ramon García‐Bragado i Acín<br />

Secretari del Govern<br />

Assignació de funcions per Resolució PRE/3066/2006, de 23 de setembre (DOGC núm. 4726, de<br />

26.9.2006)<br />

Annex 1<br />

Pla de carrera professional del cos de mossos d'esquadra<br />

1. Definicions i principis que inform<strong>en</strong> el Pla de carrera professional:<br />

El Pla de carrera professional és una eina de gestió dels recursos humans diss<strong>en</strong>yada segons un<br />

model de competències i articulada com un conjunt de continguts i directrius de naturalesa<br />

pluridisciplinar .tècnica i formativa. que defineix<strong>en</strong> els itineraris professionals que una persona<br />

membre del cos de mossos d'esquadra pot arribar a planificar i recórrer al llarg de la seva vida<br />

professional.<br />

A partir de les funcions policials bàsiques, el Pla de carrera agrupa les especialitats derivades de les<br />

funcions atribuïdes al cos de mossos d'esquadra per la Llei 10/1994, d'11 de juliol, <strong>en</strong> tres famílies<br />

professionals: seguretat ciutadana, investigació i suport tècnic.<br />

Definim família professional com l'àmbit funcional resultant de l'agrupació coher<strong>en</strong>t de funcions,<br />

segons la naturalesa d'aquestes. Les famílies professionals es refereix<strong>en</strong> a àmbits funcionals i<br />

especialitats i no s'han de confondre amb l'estructura organitzativa de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐<br />

mossos d'esquadra.<br />

Ent<strong>en</strong>em com especialitat un conjunt de tasques de naturalesa homogènia que requereix<strong>en</strong> per a la<br />

seva correcta execució, atesa la dificultat tècnica que comport<strong>en</strong>, un nivell superior d'habilitats i<br />

destreses i, <strong>en</strong> ocasions, un perfil compet<strong>en</strong>cial determinat <strong>en</strong> aquelles persones que les han<br />

d'executar.<br />

En cada família professional s'ha id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong> un nucli compet<strong>en</strong>cial troncal, a partir del qual es<br />

des<strong>en</strong>volup<strong>en</strong> les especialitats. A la seva vegada les especialitats s'han classifi<strong>cat</strong> <strong>en</strong> les famílies<br />

professionals de seguretat ciutadana i investigació <strong>en</strong> tres nivells (del 2 al 4), i <strong>en</strong> la família<br />

professional de suport tècnic <strong>en</strong> dos nivells (2 i 3), <strong>en</strong> funció dels requerim<strong>en</strong>ts tècnics i<br />

compet<strong>en</strong>cials exigits per a la seva execució a partir d'un primer nivell que es correspon amb les<br />

funcions policials bàsiques.<br />

El Pla de carrera configura possibles itineraris professionals, això és, ord<strong>en</strong>a les condicions d'accés,<br />

permanència i sortida de cadascuna de les especialitats i de les funcions policials que cal dominar<br />

abans d'assolir el segü<strong>en</strong>t nivell funcional.<br />

8<br />

Tem ari Oposicions


El sistema de <strong>cat</strong>egories i titulacions previstes pels articles 18.1 i 20 de la Llei 10/1994, d'11 de<br />

juliol, s'<strong>en</strong>grana <strong>en</strong> el sistema que es descriu a continuació, completant verticalm<strong>en</strong>t aquests<br />

itineraris professionals.<br />

La formació específica requerida per a l'accés a les <strong>cat</strong>egories i els llocs de treball d'especialitat<br />

haurà de correspondre a la inclosa <strong>en</strong> els cursos impartits, homologats o convalidats per l'Escola de<br />

Policia de Catalunya.<br />

L'aplicació del Pla de carrera professional s'est<strong>en</strong>drà progressivam<strong>en</strong>t fins a les <strong>cat</strong>egories incloses<br />

<strong>en</strong> l'escala intermèdia del Cos quan s'escaigui.<br />

Rest<strong>en</strong> fora de l'àmbit del Pla de carrera professional els llocs de treball del personal facultatiu i<br />

tècnic del cos de Mossos d'Esquadra previstos per l'article 18.2 de la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de<br />

la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra.<br />

2. Famílies professionals i especialitats:<br />

Quan s'ingressa <strong>en</strong> el cos de mossos d'esquadra, el lloc de treball a des<strong>en</strong>volupar serà,<br />

ordinàriam<strong>en</strong>t, de funcions policials bàsiques, <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>en</strong>t aquestes com les que no t<strong>en</strong><strong>en</strong> especialitat<br />

(nivell 1). Les persones funcionàries romandran <strong>en</strong> aquests llocs de treball fins que obtinguin, si<br />

s'escau, un dels llocs de les especialitats que es descriu<strong>en</strong> a continuació.<br />

Els llocs de treball de les especialitats de nivell 2, 3 i 4 tindran associats períodes especials de<br />

permanència mínima, d'acord amb el que estableixi la relació de llocs de treball i als efectes<br />

previstos pel Reglam<strong>en</strong>t de provisió de llocs de treball del cos de mossos d'esquadra.<br />

No obstant això, transitòriam<strong>en</strong>t, m<strong>en</strong>tre duri el procés de desplegam<strong>en</strong>t de la policia de la<br />

G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra <strong>en</strong> substitució de les forces i els cossos de seguretat de l'Estat, els<br />

períodes especials de permanència mínima seran d'un any, amb indep<strong>en</strong>dència del nivell de<br />

l'especialitat.<br />

Durant el procés de desplegam<strong>en</strong>t, les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball d'especialitat<br />

que es recull<strong>en</strong> més <strong>en</strong>davant inclouran com a mèrit a valorar el temps que hagin romàs les<br />

persones funcionàries <strong>en</strong> els llocs de treball que depassi l'any de permanència mínima, d'acord amb<br />

els segü<strong>en</strong>ts criteris: pels llocs de treball d'especialitat de nivell 3, es valorarà el temps de<br />

permanència de fins a dos anys <strong>en</strong> llocs de treball d'especialitat de nivell 2; pels llocs de treball<br />

d'especialitat de nivell 4, es valorarà el temps de permanència de fins a tres anys <strong>en</strong> llocs de treball<br />

d'especialitat de nivell 3.<br />

El temps d'acomplim<strong>en</strong>t <strong>en</strong> el lloc de treball que depassi els temps de permanència ass<strong>en</strong>yalats <strong>en</strong><br />

el paràgraf anterior, podrà ser valorat com a mèrit d'experiència professional, d'acord amb el<br />

previst <strong>en</strong> el Reglam<strong>en</strong>t de provisió de llocs de treball del cos de Mossos d'Esquadra, i el que<br />

estableixin les bases de les convo<strong>cat</strong>òries.<br />

El període especial de permanència mínima no serà d'aplicació als processos de promoció interna<br />

amb canvi de <strong>cat</strong>egoria.<br />

9<br />

Tem ari Oposicions


Família professional de Seguretat Ciutadana<br />

Funcions: prev<strong>en</strong>ció i neutralització de les situacions de risc per a les persones i béns.<br />

Especialitats de nivell 2:<br />

Protecció de persones i béns.<br />

Funcions: prev<strong>en</strong>ció de delictes i neutralització d'incid<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat ciutadana,<br />

amb aplicació de tècniques policials de major especificitat i complexitat, així com la prev<strong>en</strong>ció i<br />

neutralització de les situacions de risc per a la seguretat de les persones i els béns <strong>en</strong> els casos de<br />

grans conc<strong>en</strong>tracions de persones, <strong>cat</strong>àstrofes, grans esdev<strong>en</strong>im<strong>en</strong>ts, protecció de personalitats i<br />

protecció del medi ambi<strong>en</strong>t <strong>en</strong> supòsits de complexitat tècnica, gravetat i int<strong>en</strong>sitat mitjana.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t físic i la formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat<br />

amb el sistema d'acreditació de competències que s'estableixi, seran condicions necessàries per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

At<strong>en</strong>ció a la ciutadania.<br />

Funcions: at<strong>en</strong>ció a les persones, ordinàriam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> les dep<strong>en</strong>dències policials, <strong>en</strong> les activitats de<br />

recollida de d<strong>en</strong>úncies, tractam<strong>en</strong>t de les víctimes, informació i ori<strong>en</strong>tació, mediació i, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral,<br />

aquelles que repres<strong>en</strong>tin un contacte directe amb les persones que requereix<strong>en</strong> dels serveis<br />

policials. El des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t d'aquestes funcions es compartirà, <strong>en</strong> aquells casos i situacions on es<br />

justifiqui operativam<strong>en</strong>t, amb la realització de funcions policials bàsiques.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i dels curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de<br />

Catalunya.<br />

10<br />

Tem ari Oposicions


Competències: La formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat amb el sistema<br />

d'acreditació de competències que s'estableixi, serà una condició necessària per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Especialitats de nivell 3:<br />

Trànsit.<br />

Funcions: prev<strong>en</strong>ció i neutralització de les situacions de risc per a la seguretat de les persones i els<br />

béns <strong>en</strong> les vies interurbanes i, si escau, <strong>en</strong> les urbanes.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat .<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: La formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat amb el sistema<br />

d'acreditació de competències que s'estableixi, serà una condició necessària per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Protecció especial.<br />

Funcions: prev<strong>en</strong>ció i neutralització de les situacions de risc específic greu per a la seguretat de les<br />

persones.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t físic i la formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat<br />

amb el sistema d'acreditació de competències que s'estableixi, seran condicions necessàries per al<br />

11<br />

Tem ari Oposicions


des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Ordre públic.<br />

Funcions: prev<strong>en</strong>ció i neutralització de les situacions de risc per a la seguretat de les persones i els<br />

béns <strong>en</strong> els casos de grans conc<strong>en</strong>tracions de persones, <strong>cat</strong>àstrofes, grans esdev<strong>en</strong>im<strong>en</strong>ts,<br />

protecció de personalitats i protecció del medi ambi<strong>en</strong>t, mitjançant dispositius de seguretat i plans<br />

especials de seguretat ciutadana <strong>en</strong> supòsits de complexitat tècnica, gravetat i int<strong>en</strong>sitat alta.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t físic i la formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat<br />

amb el sistema d'acreditació de competències que s'estableixi, seran condicions necessàries per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Guia caní.<br />

Funcions: prev<strong>en</strong>ció i neutralització de les situacions de risc per a la seguretat de les persones i els<br />

béns <strong>en</strong> aquells casos <strong>en</strong> què es requereixin gossos <strong>en</strong>sinistrats per tal d'aconseguir la màxima<br />

operativitat.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t físic i la formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat<br />

amb el sistema d'acreditació de competències que s'estableixi, seran condicions necessàries per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

12<br />

Tem ari Oposicions


Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Interv<strong>en</strong>ció <strong>en</strong> muntanya.<br />

Funcions: Prev<strong>en</strong>ció i neutralització de les situacions de risc per a la seguretat de les persones i els<br />

béns <strong>en</strong> el medi muntanya. Recull i anàlisi d'informació, investigació, inspecció i esclarim<strong>en</strong>t dels<br />

fets <strong>en</strong> accid<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> el medi muntanya.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t físic i la formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat<br />

amb el sistema d'acreditació de competències que s'estableixi, seran condicions necessàries per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Subsòl.<br />

Funcions: prev<strong>en</strong>ció i neutralització de les situacions de risc per a la seguretat de les persones i els<br />

béns <strong>en</strong> el medi subsòl.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t físic i la formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat<br />

amb el sistema d'acreditació de competències que s'estableixi, seran condicions necessàries per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Interv<strong>en</strong>ció <strong>en</strong> medi aquàtic.<br />

13<br />

Tem ari Oposicions


Funcions: Prev<strong>en</strong>ció i neutralització de les situacions de risc per a la seguretat de les persones i els<br />

béns <strong>en</strong> el medi subaquàtic. Recull i anàlisi d'informació, investigació, inspecció i esclarim<strong>en</strong>t dels<br />

fets <strong>en</strong> accid<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> el medi aquàtic.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t físic i la formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat<br />

amb el sistema d'acreditació de competències que s'estableixi, seran condicions necessàries per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Especialitats de nivell 4:<br />

Interv<strong>en</strong>ció especial.<br />

Funcions: prev<strong>en</strong>ció i neutralització de les situacions de risc per a la seguretat de les persones i els<br />

béns <strong>en</strong> casos d'alt risc o alta complexitat.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t físic i la formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat<br />

amb el sistema d'acreditació de competències que s'estableixi, seran condicions necessàries per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Desactivació d'artefactes explosius‐NRBQ.<br />

14<br />

Tem ari Oposicions


Funcions: prev<strong>en</strong>ció i neutralització de les situacions de risc per a la seguretat de les persones i els<br />

béns quan es requereix la desactivació o neutralització de qualsevol artefacte explosiu o davant de<br />

riscos de caràcter nuclear, radiològic, bacteriològic o químic (NRBQ).<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t físic i la formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat<br />

amb el sistema d'acreditació de competències que s'estableixi, seran condicions necessàries per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Família professional d'Investigació<br />

Funcions: recull i tractam<strong>en</strong>t d'informació, investigació, inspecció i esclarim<strong>en</strong>t dels fets<br />

susceptibles d'infracció p<strong>en</strong>al o administrativa.<br />

Especialitats de nivell 2:<br />

Investigació bàsica.<br />

Funcions: recull i tractam<strong>en</strong>t d'informació, investigació, inspecció i esclarim<strong>en</strong>t dels fets<br />

susceptibles d'infracció p<strong>en</strong>al o administrativa, <strong>en</strong> l'àmbit de la delinqüència ordinària de caràcter<br />

m<strong>en</strong>ys complex.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: La formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat amb el sistema<br />

d'acreditació de competències que s'estableixi, serà una condició necessària per al<br />

15<br />

Tem ari Oposicions


des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Policia ci<strong>en</strong>tífica bàsica.<br />

Funcions: recull i tractam<strong>en</strong>t d'informació <strong>en</strong>caminats a donar recolzam<strong>en</strong>t tècnic a les<br />

investigacions a través del des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de tasques especialitzades de mitjana complexitat <strong>en</strong><br />

el camp de la criminalística i la id<strong>en</strong>tificació.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i dels curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de<br />

Catalunya.<br />

Competències: La formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat amb el sistema<br />

d'acreditació de competències que s'estableixi, serà una condició necessària per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Especialitats de nivell 3:<br />

Investigació avançada.<br />

Funcions: recull i anàlisi d'informació, investigació, inspecció i esclarim<strong>en</strong>t dels fets susceptibles<br />

d'infracció p<strong>en</strong>al o administrativa <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>ts àmbits, d'activitats criminals <strong>en</strong> l'àmbit de la<br />

delinqüència ordinària més complexa i de la delinqüència organitzada o d'elevada complexitat, amb<br />

finalitat econòmica.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

16<br />

Tem ari Oposicions


Competències: La formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat amb el sistema<br />

d'acreditació de competències que s'estableixi, serà una condició necessària per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Seguim<strong>en</strong>ts i vigilàncies.<br />

Funcions: observació i recull d'informació que doni suport a la investigació <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>ts àmbits<br />

d'activitats criminals de caràcter organitzat o de complexitat elevada, amb finalitat econòmica i no<br />

econòmica.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t físic i la formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat<br />

amb el sistema d'acreditació de competències que s'estableixi, seran condicions necessàries per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Investigació interna.<br />

Funcions: recull i anàlisi d'informació, investigació i esclarim<strong>en</strong>t dels fets susceptibles d'infracció<br />

p<strong>en</strong>al o contraris a l'ètica professional i que puguin comportar sanció disciplinària, que siguin<br />

realitzats per personal funcionari de carrera o <strong>en</strong> pràctiques del cos de mossos d'esquadra.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: La formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat amb el sistema<br />

d'acreditació de competències que s'estableixi, serà una condició necessària per al<br />

17<br />

Tem ari Oposicions


des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Mitjans tècnics.<br />

Funcions: Suport a la investigació amb l'aportació i utilització de dispositius electrònics i elem<strong>en</strong>ts<br />

tecnològics d'observació i recull d'informació <strong>en</strong> activitats criminals de caràcter organitzat o de<br />

complexitat elevada, amb finalitat econòmica i no econòmica.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: La formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat amb el sistema<br />

d'acreditació de competències que s'estableixi, serà una condició necessària per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Informació.<br />

Funcions: recull i anàlisi d'informació, investigació, inspecció i esclarim<strong>en</strong>t dels fets susceptibles<br />

d'infracció p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> activitats antisocials o <strong>en</strong> l'àmbit de la delinqüència organitzada, amb finalitat<br />

no econòmica.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: La formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat amb el sistema<br />

d'acreditació de competències que s'estableixi, serà una condició necessària per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialita.<br />

18<br />

Tem ari Oposicions


Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Anàlisi.<br />

Funcions: tractam<strong>en</strong>t i anàlisi d'informació de caràcter operatiu referida a il∙lícits complexos o a<br />

organitzacions criminals, i suport tècnic especialitzat a unitats del cos de Mossos d'Esquadra <strong>en</strong><br />

difer<strong>en</strong>ts tipus delictius.<br />

Finalitat econòmica i no econòmica.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: La formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat amb el sistema<br />

d'acreditació de competències que s'estableixi, serà una condició necessària per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialita.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Policia ci<strong>en</strong>tífica avançada.<br />

Funcions: recull i tractam<strong>en</strong>t d'informació <strong>en</strong>caminats a donar recolzam<strong>en</strong>t tècnic a les<br />

investigacions a través del des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de tasques especialitzades d'alta complexitat <strong>en</strong> el<br />

camp de la criminalística i la id<strong>en</strong>tificació.<br />

Finalitat econòmica i no econòmica.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: La formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat amb el sistema<br />

d'acreditació de competències que s'estableixi, serà una condició necessària per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

19<br />

Tem ari Oposicions


l'especialitatTemps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un<br />

temps de permanència mínima d'un any.<br />

Família professional de Suport Tècnic<br />

Funcions: suport a les unitats policials <strong>en</strong> la investigació d'il∙lícits i a la direcció <strong>en</strong> la presa de<br />

decisions, la coordinació i col∙laboració amb els òrgans de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia i la<br />

recerca de la millora de l'eficiència <strong>en</strong> la consecució dels objectius de l'organització.<br />

Especialitats de nivell 2:<br />

Suport tècnic bàsic.<br />

Funcions: suport bàsic a les unitats policials i a la direcció <strong>en</strong> la presa de decisions, la coordinació i<br />

col∙laboració amb els òrgans de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia i la recerca de la millora de<br />

l'eficiència <strong>en</strong> la consecució dels objectius de l'organització.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: La formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat amb el sistema<br />

d'acreditació de competències que s'estableixi, serà una condició necessària per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Sala de comandam<strong>en</strong>t.<br />

Funcions: gestió de recursos policials i altres funcions addicionals pròpies dels operadors de les<br />

sales de comandam<strong>en</strong>t, mitjançant els apli<strong>cat</strong>ius informàtics i els recursos tecnològics a l'abast.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

20<br />

Tem ari Oposicions


Competències: La formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat amb el sistema<br />

d'acreditació de competències que s'estableixi, serà una condició necessària per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Instrucció tecnicopolicial:<br />

Funcions: planificació, execució i supervisió tècnica de les accions formatives relacionades amb les<br />

tècniques operatives policials a fi de poder garantir l'adquisició i el mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t de la qualificació<br />

necessària per a la funció policial. Aquestes accions formatives compr<strong>en</strong><strong>en</strong>, <strong>en</strong>tre d'altres,<br />

pràctiques de tir, procedim<strong>en</strong>ts i tècniques d'actuació policial i implantació de noves tècniques i<br />

estris per a l'actuació policial.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: El mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t de les condicions psicofísiques i la formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i<br />

avaluable, de conformitat amb el sistema d'acreditació de competències que s'estableixi, seran<br />

condicions necessàries per al des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per<br />

tant, per a la permanència <strong>en</strong> l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

Especialitats de nivell 3:<br />

Suport tècnic avançat.<br />

Funcions: suport avançat a les unitats policials i a la direcció <strong>en</strong> la presa de decisions, la coordinació<br />

i col∙laboració amb els òrgans de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia i la recerca de la millora de<br />

l'eficiència <strong>en</strong> la consecució dels objectius de l'organització.<br />

Requisits de participació: per a participar <strong>en</strong> les convo<strong>cat</strong>òries de provisió de llocs de treball<br />

d'aquesta especialitat caldrà acreditar una antiguitat mínima d'un any com a funcionari o<br />

funcionària de carrera o bé estar ocupant de forma provisional un lloc de treball d'aquesta<br />

especialitat.<br />

21<br />

Tem ari Oposicions


Procés de selecció: El procés de provisió del lloc de treball incorporarà la superació de les proves<br />

que determinin les convo<strong>cat</strong>òries i del curs que prevegi l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Competències: La formació perman<strong>en</strong>t obligatòria i avaluable, de conformitat amb el sistema<br />

d'acreditació de competències que s'estableixi, serà una condició necessària per al<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t amb eficàcia de les funcions atribuïdes al lloc i, per tant, per a la permanència <strong>en</strong><br />

l'especialitat.<br />

Temps de permanència mínima: Els llocs de treball d'aquesta especialitat t<strong>en</strong><strong>en</strong> un temps de<br />

permanència mínima d'un any.<br />

3. Complim<strong>en</strong>t de les funcions atribuïdes a la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra:<br />

El des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t per les persones funcionàries del cos de mossos d'esquadra de les funcions<br />

correspon<strong>en</strong>ts a les especialitats que agrupa cada família professional s'<strong>en</strong>tén s<strong>en</strong>s perjudici del de<br />

les funcions bàsiques o s<strong>en</strong>se especialitat i les altres que els puguin ser <strong>en</strong>comanades, d'acord amb<br />

el que dispos<strong>en</strong> la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, el<br />

Decret 19/2002, de 22 de g<strong>en</strong>er, de reestructuració parcial de la Direcció G<strong>en</strong>eral de Seguretat<br />

Ciutadana, pel que fa a la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, i la resta de l'ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t<br />

jurídic quant a les funcions atribuïdes a les forces i els cossos de seguretat.<br />

Annex 2<br />

Homologació i convalidació de l'experiència professional per a l'adquisició de la formació específica<br />

Primer. Homologació<br />

De manera excepcional, i per una sola vegada, les persones funcionàries del cos de mossos<br />

d'esquadra que no disposin <strong>en</strong> la data d'aquest Acord de la formació específica correspon<strong>en</strong>t al seu<br />

lloc de treball prevista a la Relació de llocs de treball de mossos d'esquadra que:<br />

Ocupin de manera definitiva, <strong>en</strong> la data d'aquest Acord, un lloc de treball d'especialitat de nivell 2,<br />

3 o 4, o bé,<br />

Hagin ocupat ininterrompudam<strong>en</strong>t durant dotze mesos, de manera definitiva o provisional, un lloc<br />

de treball d'especialitat de nivell 2, 3 o 4, sempre que l'estiguessin ocupant <strong>en</strong> data 1 de febrer de<br />

2002, data <strong>en</strong> què va <strong>en</strong>trar <strong>en</strong> vigor el Decret 19/2002, de 22 de g<strong>en</strong>er, de reestructuració parcial<br />

de la Direcció G<strong>en</strong>eral de Seguretat Ciutadana, o bé,<br />

Hagin ocupat ininterrompudam<strong>en</strong>t durant dotze mesos, <strong>en</strong>tre l'1 de febrer de 2002 i l'1 de febrer<br />

de 2005, de manera definitiva o provisional, un lloc de treball d'especialitat de nivell 2, 3 o 4,<br />

22<br />

Tem ari Oposicions


Podran participar <strong>en</strong> una prova avaluadora dels coneixem<strong>en</strong>ts i les competències professionals, que<br />

organitzarà l'Escola de Policia de Catalunya, amb la col∙laboració de la Direcció G<strong>en</strong>eral de<br />

Seguretat Ciutadana, consist<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la resolució d'un cas pràctic referit a les funcions assignades al<br />

lloc de treball d'especialitat.<br />

La superació, <strong>en</strong> el seu cas, d'aquesta prova comportarà l'homologació amb la formació específica<br />

prevista a la Relació de llocs de treball.<br />

Segon. Convalidació<br />

D'acord amb els criteris fixats per l'Escola de Policia de Catalunya, aquesta convalidarà, als efectes<br />

de la formació específica correspon<strong>en</strong>t, i a petició de les persones interessades, els cursos<br />

relacionats amb les especialitats incloses <strong>en</strong> el Pla de carrera professional que aquestes hagin rebut<br />

amb anterioritat a l'1 de g<strong>en</strong>er de 2005, impartits per la mateixa Escola, la Direcció G<strong>en</strong>eral de<br />

Seguretat Ciutadana, les universitats o altres institucions similars.<br />

23<br />

Tem ari Oposicions


1.3. RESOLUCIÓ INT/1828/2004, DE 14 DE JUNY, PER LA QUAL S'APROVA LA INSTRUCCIÓ PER A<br />

LA INCORPORACIÓ I APLICACIÓ DEL CODI EUROPEU D'ÈTICA DE LA POLICIA EN RELACIÓ AMB<br />

L'ACTUACIÓ I LA INTERVENCIÓ DE LA POLICIA DE LA GENERALITAT‐MOSSOS D'ESQUADRA.<br />

El Comitè de Ministres del Consell d'Europa, <strong>en</strong> data 19 de setembre de 2001, va adoptar la<br />

Recomanació REC(2001)10 als Estats membres sobre el Codi Europeu d'Ètica de la Policia, la qual<br />

constitueix el primer instrum<strong>en</strong>t supraestatal <strong>en</strong> matèria de seguretat emanat d'una institució<br />

europea, <strong>en</strong> un marc àmpliam<strong>en</strong>t ext<strong>en</strong>s, integrat per quaranta‐cinc països membres, i amb un<br />

caràcter pioner <strong>en</strong> el camí a seguir <strong>en</strong> el procés de transnacionalització europeu, tot t<strong>en</strong>int <strong>en</strong><br />

compte com a importants preced<strong>en</strong>ts la Resolució 690(1979) relativa a la declaració sobre la<br />

policia, aprovada per l'Assemblea Parlam<strong>en</strong>tària del Consell d'Europa el 8 de maig de 1979 i la<br />

Resolució 34/169, de 17 de desembre de 1979, per la qual l'Assemblea G<strong>en</strong>eral de les Nacions<br />

Unides aprovà el Codi de conducta per a funcionaris <strong>en</strong>carregats de fer complir la llei.<br />

Aquest Codi és el fruit de l’interès demostrat reiteradam<strong>en</strong>t des de fa anys pel Consell d'Europa <strong>en</strong><br />

matèries relatives a la seguretat i a la policia i, <strong>en</strong> particular, a la seva relació amb els drets humans<br />

i la protecció dels principis fonam<strong>en</strong>tals inher<strong>en</strong>ts a les democràcies pluralistes.<br />

Les forces i cossos de seguretat, d'acord amb l'article 104 de la Constitució, t<strong>en</strong><strong>en</strong> per missió<br />

protegir el lliure exercici dels drets i de les llibertats i garantir la seguretat ciutadana. La Llei<br />

orgànica 2/1986, de 14 de març, reguladora de les forces i cossos de seguretat, de conformitat amb<br />

el que preveu l'article 104 de la Constitució, <strong>en</strong> el seu preàmbul, apartat II, estableix específicam<strong>en</strong>t<br />

que, per sobre de qualsevol altra finalitat, la Llei pretén ser l'inici d'una nova etapa <strong>en</strong> la que<br />

destaqui la consideració de la Policia com un servei públic adreçat a la protecció de la comunitat,<br />

mitjançant la def<strong>en</strong>sa de l'ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t democràtic.<br />

La Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, recull els principis<br />

bàsics d'actuació dels membres de les forces i cossos de seguretat concretats a la Llei orgànica<br />

2/1986, de 14 de març, la qual estableix l'aplicació directa d'aquests principis a la policia autònoma<br />

de Catalunya <strong>en</strong> la seva disposició final segona <strong>en</strong> què tracta de principis refer<strong>en</strong>ts a l'actuació de la<br />

policia <strong>en</strong> relació amb l'adequació a l'ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t jurídic, a les relacions amb la comunitat, al<br />

tractam<strong>en</strong>t dels detinguts, a la dedicació i al secret professionals i a la responsabilitat.<br />

Entre els principis d'aplicació al cos de mossos d'esquadra que recull l'article 11 de la Llei 10/1994,<br />

d'11 de juliol, s'estableix que els membres d'aquest cos, <strong>en</strong> llurs actuacions, s'han d'ajustar al codi<br />

de conducta segü<strong>en</strong>t (apartat 1.2): actuació <strong>en</strong> el complim<strong>en</strong>t de llurs funcions amb absoluta<br />

neutralitat política i imparcialitat i s<strong>en</strong>se fer cap discriminació, actuació amb integritat i dignitat<br />

oposant‐se a qualsevol acte de corrupció, actuació professional d'acord amb els principis de<br />

jerarquia i subordinació, i col∙laboració i auxili amb l'Administració de Justícia <strong>en</strong> els termes<br />

establerts per la llei.<br />

El sistema g<strong>en</strong>eral de seguretat pública de Catalunya, l'ord<strong>en</strong>ació del qual s'estableix a la Llei del<br />

Parlam<strong>en</strong>t de Catalunya 4/2003, de 7 d'abril, s'inspira, d'acord amb l'article 2, <strong>en</strong> els principis de<br />

prev<strong>en</strong>ció dels riscs i de les am<strong>en</strong>aces, adequació del servei públic a la demanda social, proximitat<br />

als ciutadans i desc<strong>en</strong>tralització dels serveis públics, eficàcia de l'acció pública i eficiència <strong>en</strong><br />

l'assignació de recursos i mitjans, planificació i avaluació de les actuacions, proporcionalitat de la<br />

25<br />

Tem ari Oposicions


interv<strong>en</strong>ció pública, corresponsabilitat i complem<strong>en</strong>tarietat d'autoritats i administracions,<br />

coordinació i cooperació <strong>en</strong>tre autoritats, administracions i serveis, i transparència i informació als<br />

ciutadans. En aquest s<strong>en</strong>tit, les relacions <strong>en</strong>tre els cossos de la policia de les institucions pròpies de<br />

Catalunya, <strong>en</strong>tre els que s'inclou la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, es regeix<strong>en</strong> pels<br />

principis que inspir<strong>en</strong> el sistema g<strong>en</strong>eral de seguretat i, <strong>en</strong> particular, pels de complem<strong>en</strong>tarietat,<br />

coordinació, col∙laboració, cooperació i auxili mutu, article 5.4 de la Llei 4/2003.<br />

Per tot el que s'exposat, de conformitat amb la Recomanació REC (2001) 10 del Comitè de<br />

Ministres del Consell d'Europa i per tal que la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra adopti,<br />

<strong>en</strong> la seva actuació i pràctiques internes i com a codi de conducta policial, els principis recollits <strong>en</strong> el<br />

Codi Europeu d'Ètica de la Policia; ateses les atribucions que em confereix l'article 16 de la Llei<br />

10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, l'article 3 del Decret<br />

157/1996, de 14 de maig, de determinació dels òrgans que exerceix<strong>en</strong> les atribucions i les facultats<br />

atorgades al Departam<strong>en</strong>t de Governació (ara d'Interior) per la Llei 10/1994, d'11 de juliol,<br />

esm<strong>en</strong>tada, i l'article 4 de la Llei 4/2003, de 7 d'abril, d'ord<strong>en</strong>ació del sistema de seguretat pública<br />

de Catalunya, i <strong>en</strong> el marc de les competències que pertoqu<strong>en</strong> a la G<strong>en</strong>eralitat,<br />

Resolc:<br />

Aprovar la Instrucció per a la incorporació i aplicació del Codi Europeu d'Ètica de la Policia <strong>en</strong><br />

relació amb l'actuació i la interv<strong>en</strong>ció de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, que<br />

s'adjunta <strong>en</strong> annex.<br />

Barcelona, 14 de juny de 2004<br />

Montserrat Tura i Camafreita<br />

Consellera d'Interior<br />

Annex<br />

Instrucció per a la incorporació i aplicació del Codi Europeu d'Ètica de la Policia <strong>en</strong> relació amb<br />

l'actuació i la interv<strong>en</strong>ció de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra<br />

1. Objecte i àmbit d'aplicació<br />

Aquesta Instrucció té com a objecte i finalitat la incorporació i aplicació del Codi Europeu d'Ètica de<br />

la Policia adoptat per la Recomanació REC (2001) 10 del Comitè de Ministres del Consell d'Europa<br />

<strong>en</strong> relació amb la interv<strong>en</strong>ció de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, per tal que els<br />

membres del cos de mossos d'esquadra procurin adequar‐se <strong>en</strong> llur actuació i <strong>en</strong> el complim<strong>en</strong>t de<br />

llurs funcions als principis, bases i criteris establerts <strong>en</strong> el citat codi ètic, d'acord amb les funcions<br />

que els atribueix l'ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t jurídic.<br />

2. Organització de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra<br />

2.1 La policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, d'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la<br />

policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, i la resta de normativa de des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t,<br />

s'organitza de manera que els seus membres gaudeixin del respecte dels ciutadans i ciutadanes de<br />

26<br />

Tem ari Oposicions


Catalunya com a professionals <strong>en</strong>carregats del complim<strong>en</strong>t de la llei i del servei públic de seguretat,<br />

i haurà de t<strong>en</strong>ir el dim<strong>en</strong>sionam<strong>en</strong>t adequat a la demanda social de protecció i seguretat.<br />

2.2 El cos de mossos d'esquadra, <strong>en</strong> la seva organització, ha de fom<strong>en</strong>tar les bones relacions amb<br />

la ciutadania i, si escau, la cooperació efectiva amb d'altres organismes, <strong>en</strong>s locals, organitzacions<br />

no governam<strong>en</strong>tals, <strong>en</strong>titats associatives, col∙lectius professionals i altres repres<strong>en</strong>tants dels<br />

ciutadans i ciutadanes que incloguin els grups minoritaris i els col∙lectius marginals <strong>en</strong> la nostra<br />

societat. Així mateix, ha de comptar amb mesures eficaces que garanteixin una actuació adequada<br />

<strong>en</strong> l'execució de les seves funcions, sobretot per assegurar el respecte dels drets i les llibertats<br />

fonam<strong>en</strong>tals tal com es recull<strong>en</strong>, especialm<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> la Conv<strong>en</strong>ció Europea sobre Drets Humans i <strong>en</strong><br />

la Constitució espanyola.<br />

3. Principis rectors <strong>en</strong> relació amb l'actuació i la interv<strong>en</strong>ció del membres del cos de mossos<br />

d'esquadra<br />

3.1 D'acord amb els principis d'actuació que recull l'article 11 de la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de<br />

la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, els membres del cos de mossos d'esquadra, <strong>en</strong> la<br />

seva actuació i <strong>en</strong> l'exercici de les seves funcions, han de vetllar pel respecte dels drets i les<br />

llibertats fonam<strong>en</strong>tals i, <strong>en</strong> especial, pels drets a la vida i a la integritat física i psíquica, per les<br />

llibertats d'opinió, de consciència, de religió, d'expressió, de reunió pacífica i de circulació i per la<br />

protecció dels béns de les persones, tot actuant amb integritat i respecte <strong>en</strong>vers la ciutadania i<br />

t<strong>en</strong>int una consideració especial per aquells individus que pertanyin a col∙lectius socials i ètnics<br />

marginats o particularm<strong>en</strong>t vulnerables, a fi de combatre el racisme, la x<strong>en</strong>ofòbia i qualsevol forma<br />

de discriminació.<br />

3.2 Els membres de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra han de rebutjar i oposar‐se amb<br />

fermesa a qualsevol forma de corrupció policial i d<strong>en</strong>unciar‐ne qualsevol indici.<br />

3.3 Les investigacions que duguin a terme els membres del cos de mossos d'esquadra han d'estar<br />

presidides pels principis d'objectivitat i d'equitat, amb especial consideració i cura de les<br />

necessitats de les persones i col∙lectius més vulnerables i desprotegits de la nostra societat, com<br />

pod<strong>en</strong> ser els infants, els adolesc<strong>en</strong>ts, les dones <strong>en</strong> situació de risc, la g<strong>en</strong>t gran i els membres de<br />

les minories. D'acord amb això, s'ha de procurar la màxima at<strong>en</strong>ció, suport i informació a les<br />

víctimes del delicte, assegurant, si escau, els serveis de traducció i interpretació i l'assistència<br />

mèdica i psicològica.<br />

3.4 La recollida, l'emmagatzematge, el tractam<strong>en</strong>t i la utilització de dades de caràcter personal per<br />

part de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, ha de limitar‐se a l'ext<strong>en</strong>sió necessària per<br />

assolir objectius lícits, legítims i específics, tot respectant els principis internacionals de protecció<br />

de dades i les directives comunitàries, d'acord amb la Llei orgànica de protecció de dades de<br />

caràcter personal, la Llei de l'agència <strong>cat</strong>alana de protecció de dades i la normativa de<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> relació amb la regulació dels fitxers policials i que afect<strong>en</strong> la seguretat.<br />

4. Det<strong>en</strong>ció i/o privació de llibertat realitzada per la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra<br />

4.1 En el marc del que estableix l'ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t juridicop<strong>en</strong>al de l'Estat espanyol, integrat pel Codi<br />

p<strong>en</strong>al i la resta de legislació p<strong>en</strong>al, així com la Llei d'<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal, i d'acord amb l'article<br />

11 de la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, els membres<br />

27<br />

Tem ari Oposicions


del cos de mossos d'esquadra, pel que fa al tractam<strong>en</strong>t de les det<strong>en</strong>cions i privacions de llibertat,<br />

han de vetllar per la vida i la integritat física de les persones detingudes o sota llur custòdia, han de<br />

respectar‐ne els drets, l'honor, la dignitat, la vulnerabilitat i les necessitats individuals de cada<br />

detingut, han de complir i observar amb la diligència deguda els tràmits, els terminis i els requisits<br />

exigits per l'ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t jurídic i han d'id<strong>en</strong>tificar‐se degudam<strong>en</strong>t.<br />

4.2 Així mateix, la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra ha de garantir la seguretat i la salut<br />

de les persones que té sota la seva custòdia, assegurant‐ne unes condicions higièniques i<br />

alim<strong>en</strong>tàries satisfactòries i adequades.<br />

4.3 Les persones privades de llibertat per la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra t<strong>en</strong><strong>en</strong> els<br />

drets que garanteix específicam<strong>en</strong>t la Llei d'<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal, d'acord amb la Constitució.<br />

5. La policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra i el Sistema de Justícia P<strong>en</strong>al<br />

5.1 La policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra ha de respectar estrictam<strong>en</strong>t la indep<strong>en</strong>dència i<br />

la imparcialitat dels jutges i tribunals, prestant la col∙laboració i cooperació que aquests i el<br />

Ministeri Fiscal requereixin <strong>en</strong> el curs del procés i <strong>en</strong> l'execució d'allò que hagi estat resolt. En<br />

concret, els membres de la policia no han de pres<strong>en</strong>tar objeccions a les decisions judicials legítimes<br />

ni posar traves a la seva execució, i han de garantir les funcions d'indagació del delicte i de<br />

descobrim<strong>en</strong>t i asseguram<strong>en</strong>t del delinqü<strong>en</strong>t i de les proves, <strong>en</strong> els termes que la llei estableixi.<br />

5.2 Per tal de garantir el dret efectiu a l'assistència lletrada i el dret de def<strong>en</strong>sa, particularm<strong>en</strong>t <strong>en</strong><br />

els supòsits de persones privades de llibertat, la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra ha de<br />

respectar tant com pugui la funció dels advo<strong>cat</strong>s def<strong>en</strong>sors <strong>en</strong> els processos judicials. Així mateix,<br />

s'haurà de garantir la indemnitat i protegir la id<strong>en</strong>titat dels testimonis protegits, quan n'hi hagi, <strong>en</strong><br />

els termes previstos a la llei processal p<strong>en</strong>al.<br />

6. Funcions d'interv<strong>en</strong>ció <strong>en</strong> la resolució amistosa de conflictes privats<br />

La policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, <strong>en</strong> el marc de les funcions que li atribueix la Llei<br />

10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra i, específicam<strong>en</strong>t, l'article<br />

12.1. quart, d'acord amb el fom<strong>en</strong>t de les relacions amb els difer<strong>en</strong>ts grups i col∙lectius socials,<br />

pot<strong>en</strong>ciarà els instrum<strong>en</strong>ts adequats per aconseguir la resolució amistosa dels conflictes privats<br />

mitjançant les actuacions de mediació social que calguin.<br />

7. Responsabilitat i control de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra<br />

7.1 En els termes que estableix la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos<br />

d'esquadra i la resta de legislació vig<strong>en</strong>t, els membres del cos de mossos d'esquadra són<br />

responsables personalm<strong>en</strong>t i directam<strong>en</strong>t dels actes que portin a terme <strong>en</strong> llur actuació<br />

professional infringint o vulnerant les disposicions legals, les normes reglam<strong>en</strong>tàries que regeix<strong>en</strong><br />

llur professió i els principis g<strong>en</strong>erals d'actuació.<br />

7.2 La policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra ha d'impulsar la implantació de mecanismes<br />

que permetin resoldre els conflictes <strong>en</strong>tre la ciutadania i la policia basats <strong>en</strong> la comunicació i <strong>en</strong> la<br />

compr<strong>en</strong>sió mútua <strong>en</strong>tre ambdues parts, societat i cos policial.<br />

28<br />

Tem ari Oposicions


8. Publicitat<br />

8.1 El Departam<strong>en</strong>t d'Interior i els comandam<strong>en</strong>ts policials adoptaran les mesures oportunes per<br />

tal de donar la màxima difusió d'aquesta Instrucció i del contingut del Codi Europeu d'Ètica de la<br />

Policia <strong>en</strong>tre els membres del cos de mossos d'esquadra.<br />

8.2 Aquesta Instrucció es publicarà al Diari Oficial de la G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya als efectes de<br />

donar‐hi la màxima difusió, tant <strong>en</strong> el si de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra com pel<br />

que fa a la ciutadania de Catalunya.<br />

29<br />

Tem ari Oposicions


1.4. DECRET 230/2007, DE 16 D'OCTUBRE, PEL QUAL ES CREA EL COMITÈ D'ÈTICA<br />

DE LA POLICIA DE CATALUNYA.<br />

DECRET<br />

230/2007, de 16 d'octubre, pel qual es crea el Comitè d'Ètica de la Policia de<br />

Catalunya.<br />

D'acord amb l'article 164 de l'Estatut d'autonomia de Catalunya correspon a la<br />

G<strong>en</strong>eralitat, <strong>en</strong> matèria de seguretat pública, <strong>en</strong>tre d'altres, la planificació i la regulació del<br />

sistema de seguretat pública de Catalunya i l'ord<strong>en</strong>ació de les policies locals, com també la<br />

creació i l'organització de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat i la coordinació de l'actuació de les policies<br />

locals.<br />

Les forces i cossos de seguretat, d'acord amb l'article 104 de la Constitució, t<strong>en</strong><strong>en</strong> per missió<br />

protegir el lliure exercici dels drets i de les llibertats i garantir la seguretat ciutadana. La Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, reguladora de les forces i cossos de seguretat, de conformitat<br />

amb el que preveu l'article 104 de la Constitució, <strong>en</strong> el seu preàmbul, apartat II, estableix<br />

específicam<strong>en</strong>t que, per sobre de qualsevol altra finalitat, la Llei pretén ser l'inici d'una nova<br />

etapa <strong>en</strong> la qual destaqui la consideració de la policia com un servei públic adreçat a la<br />

protecció de la comunitat, mitjançant la def<strong>en</strong>sa de l'ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t democràtic.<br />

La Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, recull els<br />

principis bàsics d'actuació dels membres de les forces i cossos de seguretat concretats a la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, la qual estableix l'aplicació directa d'aquests principis a la<br />

policia autònoma de Catalunya <strong>en</strong> la seva disposició final segona, <strong>en</strong> què tracta de principis<br />

refer<strong>en</strong>ts a l'actuació de la policia <strong>en</strong> relació amb l'adequació a l'ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t jurídic, a les<br />

relacions amb la comunitat, al tractam<strong>en</strong>t dels detinguts, a la dedicació i al secret professionals<br />

i a la responsabilitat.<br />

Pel que fa als cossos de policia local, considerats com a cossos de seguretat per la Llei orgànica<br />

esm<strong>en</strong>tada, juntam<strong>en</strong>t amb la policia autonòmica i l'estatal, la Llei 16/1991, de 10 de juliol, de<br />

les policies locals de Catalunya, d'acord amb la competència de la G<strong>en</strong>eralitat per a la<br />

coordinació de les policies locals, n'estableix també, <strong>en</strong>tre d'altres disposicions, els principis<br />

bàsics d'actuació.<br />

Aquesta legislació, tant pel que fa al cos de mossos d'esquadra com a les policies locals, recull i<br />

s'inspira, per tant, <strong>en</strong> les resolucions de l'Assemblea Parlam<strong>en</strong>tària del Consell d'Europa i de<br />

l'Assemblea G<strong>en</strong>eral de les Nacions Unides, especialm<strong>en</strong>t <strong>en</strong> les relatives a la Declaració sobre<br />

la policia i al Codi de conducta per a funcionaris <strong>en</strong>carregats de fer complir la llei,<br />

respectivam<strong>en</strong>t.<br />

És evid<strong>en</strong>t que la policia no està per damunt de la Llei i, per tant, ha d'adequar llurs actuacions,<br />

<strong>en</strong>tre d'altres principis previstos a la Llei 10/1994 i a la Llei 16/1991, a un codi de conducta, el<br />

30<br />

Tem ari Oposicions


contingut del qual ha d'estar integrat pels principis segü<strong>en</strong>ts: la def<strong>en</strong>sa i protecció de la<br />

dignitat humana i dels drets humans de totes les persones, l'actuació <strong>en</strong> el complim<strong>en</strong>t de llurs<br />

funcions amb absoluta neutralitat política i imparcialitat i s<strong>en</strong>se fer cap discriminació, l'actuació<br />

amb integritat i dignitat oposantse a qualsevol acte de corrupció, l'actuació professional d'acord<br />

amb els principis de jerarquia i subordinació, i la col∙laboració i l'auxili amb l'Administració de<br />

justícia <strong>en</strong> els termes establerts per la llei, tot t<strong>en</strong>int <strong>en</strong> compte el respecte que la policia deu a<br />

la societat, a la qual pertany i d'on prové el seu mandat. Les policies de les institucions de<br />

Catalunya t<strong>en</strong><strong>en</strong> com a missió principal la protecció, d'acord amb l'ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t<br />

jurídic, de la llibertat i la seguretat de la ciutadania, i el servei policial constitueix així un servei<br />

per a la comunitat i, per tant, amb un mandat explícit de coadjuvar al b<strong>en</strong>estar social, <strong>en</strong><br />

cooperació amb els altres ag<strong>en</strong>ts socials, <strong>en</strong> els àmbits prev<strong>en</strong>tiu, assist<strong>en</strong>cial i de rehabilitació.<br />

El sistema g<strong>en</strong>eral de seguretat pública de Catalunya, l'ord<strong>en</strong>ació del qual s'estableix a la Llei<br />

del Parlam<strong>en</strong>t de Catalunya 4/2003, de 7 d'abril, s'inspira, d'acord amb l'article 2, <strong>en</strong> els<br />

principis de prev<strong>en</strong>ció dels riscos i de les am<strong>en</strong>aces, adequació del servei públic a la demanda<br />

social, proximitat als ciutadans i desc<strong>en</strong>tralització dels serveis públics, eficàcia de l'acció pública<br />

i eficiència <strong>en</strong> l'assignació de recursos i mitjans, planificació i avaluació de les actuacions,<br />

proporcionalitat de la interv<strong>en</strong>ció pública, corresponsabilitat i complem<strong>en</strong>tarietat d'autoritats i<br />

administracions, coordinació i cooperació <strong>en</strong>tre autoritats, administracions i serveis, i<br />

transparència i informació als ciutadans. En aquest s<strong>en</strong>tit, l'actuació dels cossos de la policia de<br />

les institucions pròpies de Catalunya, integrats per la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos<br />

d'esquadra i les policies locals de Catalunya, ha de ser d'acord amb les bones<br />

pràctiques policials i l'ètica, el tracte correcte a la ciutadania i el respecte de<br />

l'ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t jurídic.<br />

D'acord amb el que disposa aquesta darrera Llei 4/2003, als articles 32 i 34, els<br />

ciutadans t<strong>en</strong><strong>en</strong> dret a participar <strong>en</strong> les tasques de seguretat pública mitjançant les associacions<br />

i les difer<strong>en</strong>ts <strong>en</strong>titats que integr<strong>en</strong> el sistema de seguretat, i han de poder dirigir també a les<br />

autoritats de seguretat les queixes i les peticions que creguin oportunes sobre la prestació dels<br />

diversos serveis de seguretat i l'actuació dels ag<strong>en</strong>ts, de manera que el servei de recepció i<br />

resposta de les queixes i les peticions dels ciutadans <strong>en</strong> matèria de seguretat pública i, si escau,<br />

el seguim<strong>en</strong>t d'actuacions ulteriors han de constituir una via perman<strong>en</strong>t de comunicació amb<br />

els ciutadans <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat.<br />

El Comitè de Ministres del Consell d'Europa, <strong>en</strong> data 19 de setembre de 2001, va adoptar la<br />

Recomanació REC(2001)10 als Estats membres sobre el Codi europeu<br />

d'ètica de la policia, la qual constitueix el primer instrum<strong>en</strong>t supraestatal <strong>en</strong> matèria de<br />

seguretat emanat d'una institució europea, <strong>en</strong> un marc àmpliam<strong>en</strong>t ext<strong>en</strong>s integrat per 47<br />

països membres, i amb un caràcter pioner <strong>en</strong> el camí a seguir <strong>en</strong> el procés de<br />

31<br />

Tem ari Oposicions


transnacionalització europeu, fruit de l'interès demostrat reiteradam<strong>en</strong>t des de fa anys pel<br />

Consell d'Europa <strong>en</strong> matèries relatives a la seguretat i a la policia i, <strong>en</strong> particular, a la seva<br />

relació amb els drets humans i la protecció dels principis fonam<strong>en</strong>tals inher<strong>en</strong>ts a les<br />

democràcies pluralistes.<br />

Aquest Codi, <strong>en</strong> el capítol VI, relatiu a la .Responsabilitat i control de la policia., exigeix de<br />

manera clara l'obligació tant d'elaborar codis deontològics per als diversos cossos policials com<br />

d'establir mecanismes de control i supervisió amb participació de membres ali<strong>en</strong>s al món de la<br />

policia i la seguretat.<br />

Així mateix, també cal t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> compte com a preced<strong>en</strong>ts importants la Resolució 690(1979),<br />

relativa a la declaració sobre la policia abans esm<strong>en</strong>tada, aprovada per l'Assemblea<br />

Parlam<strong>en</strong>tària del Consell d'Europa el 8 de maig de 1979, i la Resolució 34/169, de 17 de<br />

desembre de 1979, per la qual l'Assemblea G<strong>en</strong>eral de les Nacions Unides va aprovar el Codi de<br />

conducta per a funcionaris <strong>en</strong>carregats de fer complir la llei. Igualm<strong>en</strong>t, la Resolució<br />

INT/1828/2004, de 14 de juny, per la qual s'aprova la Instrucció per a la incorporació i aplicació<br />

del Codi europeu d'ètica de la policia <strong>en</strong><br />

relació amb l'actuació i la interv<strong>en</strong>ció de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos<br />

d'esquadra.<br />

D'acord amb la legislació a què s'ha fet referència i els instrum<strong>en</strong>ts internacionals esm<strong>en</strong>tats,<br />

els poders públics i les institucions compet<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> matèria de seguretat a Catalunya han<br />

manifestat la seva creix<strong>en</strong>t preocupació i interès per promoure les bones pràctiques i coadjuvar<br />

a la prev<strong>en</strong>ció de les actituds i activitats corruptes i contràries a l'ètica i al tracte correcte a les<br />

persones <strong>en</strong> l'àmbit policial. A aquests efectes, la G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya ha considerat adi<strong>en</strong>t<br />

la creació d'un comitè d'ètica de la policia de Catalunya, com a òrgan de caràcter consultiu <strong>en</strong><br />

matèria de conducta<br />

ètica dels cossos de policia de les institucions pròpies de Catalunya i que, alhora, pugui<br />

constituir un refer<strong>en</strong>t de les consultes, queixes i d<strong>en</strong>úncies que es puguin produir.<br />

Aquest òrgan, que s'ha d'<strong>en</strong>carregar d'elaborar una proposta del futur Codi d'ètica de la policia<br />

de Catalunya, ha d'exercir funcions de proposta per a la millora de la conducta ètica policial i la<br />

imatge pública de les policies de Catalunya i la millora <strong>en</strong> la prestació del servei policial i les<br />

relacions amb la ciutadania, així com d'informe i assessoram<strong>en</strong>t a les autoritats compet<strong>en</strong>ts <strong>en</strong><br />

matèria de seguretat a Catalunya, tot col∙laborant amb els organismes <strong>en</strong> matèria de formació i<br />

recerca policials <strong>en</strong> matèria de seguretat per a la determinació dels continguts ètics i<br />

deontològics de cursos i altres accions formatives de les policies de Catalunya i dels difer<strong>en</strong>ts<br />

col∙lectius <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat.<br />

Per tot això, i <strong>en</strong> el marc de les competències que pertoqu<strong>en</strong> a la G<strong>en</strong>eralitat <strong>en</strong> matèria de<br />

32<br />

Tem ari Oposicions


seguretat i de coordinació de les policies locals, de conformitat amb el que estableix<strong>en</strong> la<br />

disposició final de la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos<br />

d'esquadra; la disposició final primera de la Llei 16/1991, de 10 de juliol, de les policies locals, i<br />

la disposició final primera de la Llei 4/2003, de 7 d'abril, d'ord<strong>en</strong>ació del sistema de seguretat<br />

pública de Catalunya;<br />

D'acord amb el Dictam<strong>en</strong> de la Comissió Jurídica Assessora, a proposta del conseller d'Interior,<br />

Relacions Institucionals i Participació i amb la deliberació prèvia del Govern,<br />

Decreto:<br />

Article 1<br />

Creació<br />

1.1 Es crea el Comitè d'Ètica de la Policia de Catalunya com a òrgan de caràcter consultiu <strong>en</strong><br />

matèria de conducta ètica dels cossos de policia de les institucions pròpies de Catalunya, amb la<br />

finalitat de promoure les bones pràctiques i coadjuvar a la prev<strong>en</strong>ció de les actituds i activitats<br />

contràries a l'ètica i al tracte correcte a les persones <strong>en</strong> l'àmbit policial.<br />

1.2 El Comitè d'Ètica de la Policia de Catalunya s'adscriu al departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria<br />

de seguretat pública, el qual hi aporta la infraestructura i el suport administratiu.<br />

Article 2<br />

Funcions<br />

2.1 Són funcions del Comitè d'Ètica de la Policia de Catalunya les segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Elaborar una proposta de Codi d'ètica de la policia de Catalunya, així com, si escau, les<br />

correspon<strong>en</strong>ts modificacions o actualitzacions, i fer el seguim<strong>en</strong>t de la seva aplicació.<br />

b) Proposar als òrgans compet<strong>en</strong>ts les mesures adi<strong>en</strong>ts per a la millora de la conducta ètica<br />

policial i la imatge pública de les policies de Catalunya, així com la millora <strong>en</strong> la prestació del<br />

servei policial i les relacions amb la ciutadania.<br />

c) Informar i, si escau, donar resposta a les qüestions que li adrecin la persona titular del<br />

departam<strong>en</strong>t amb competències <strong>en</strong> matèria de seguretat pública i els alcaldes.<br />

d) Interessar, si s'escau, l'òrgan compet<strong>en</strong>t per a l'obertura de la correspon<strong>en</strong>t informació<br />

reservada o el seu trasllat al Ministeri fiscal.<br />

e) Col∙laborar amb els organismes <strong>en</strong> matèria de formació i recerca policials <strong>en</strong> matèria de<br />

seguretat i, <strong>en</strong> especial, per a la determinació dels continguts ètics i deontològics dels cursos de<br />

formació de les policies de Catalunya i de les accions formatives dels difer<strong>en</strong>ts col∙lectius amb<br />

funcions <strong>en</strong> matèria de seguretat.<br />

33<br />

Tem ari Oposicions


f) Elaborar un informe públic anual sobre el grau de complim<strong>en</strong>t del Codi d'ètica policial, amb<br />

ple respecte a les dades de caràcter personal, d'acord amb la normativa de protecció de dades.<br />

g) Les altres funcions que li <strong>en</strong>comanin les autoritats de seguretat i els òrgans de coordinació i<br />

participació del sistema de seguretat de Catalunya. A aquests efectes, el Comitè d'Ètica de la<br />

Policia de Catalunya col∙laborarà i prestarà suport a aquests òrgans i autoritats.<br />

2.2 En l'exercici de les funcions atribuïdes al Comitè d'Ètica de la Policia de Catalunya, els seus<br />

membres actu<strong>en</strong> d'acord amb els principis de legalitat, indep<strong>en</strong>dència, objectivitat i<br />

imparcialitat, s<strong>en</strong>se estar sotmesos a cap tipus d'instrucció.<br />

Article 3<br />

Comunicació de les queixes i col∙laboració amb el Comitè<br />

3.1 Per a l'exercici de les seves funcions, el Comitè d'Ètica de la Policia de Catalunya podrà<br />

sol∙licitar de les autoritats i els òrgans compet<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> la matèria totes les queixes i d<strong>en</strong>úncies<br />

que rebin constitutives d'incomplim<strong>en</strong>ts del Codi ètic de la policia de Catalunya, així com el<br />

resultat de les actuacions efectuades sobre això.<br />

3.2 Per a l'exercici de les seves funcions, el Comitè d'Ètica de la Policia de Catalunya pot<br />

requerir als cossos de policia de Catalunya, a través de les autoritats de les quals dep<strong>en</strong><strong>en</strong>, la<br />

docum<strong>en</strong>tació, la informació concreta o els testimonis que es considerin necessaris per a<br />

l'exercici de les seves funcions, especificant, respecte aquests últims, l'objecte de la seva<br />

compareix<strong>en</strong>ça. Els membres dels cossos de policia de Catalunya t<strong>en</strong><strong>en</strong> un deure g<strong>en</strong>eral de<br />

col∙laboració amb el Comitè esm<strong>en</strong>tat <strong>en</strong> l'exercici de les seves funcions.<br />

Article 4<br />

Composició<br />

4.1 El Comitè d'Ètica de la Policia de Catalunya està integrat per un presid<strong>en</strong>t i quatre vocals,<br />

nom<strong>en</strong>ats per la persona titular del departam<strong>en</strong>t amb competències <strong>en</strong> matèria de seguretat<br />

pública, amb l'informe previ del Consell de Seguretat de Catalunya.<br />

4.2 Com a mínim un dels membres del Comitè d'Ètica de la Policia de Catalunya podrà ser de la<br />

carrera judicial o fiscal, sigui quina sigui la seva situació administrativa, amb excepció del servei<br />

actiu, i un altre, un jurista de reconegut prestigi. A més, el Comitè ha de comptar amb un<br />

membre d'un dels cossos de policia local de Catalunya, que serà proposat pel Consell de<br />

Seguretat de Catalunya a iniciativa de les <strong>en</strong>titats municipalistes, i amb un membre de la policia<br />

de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, que tinguin una antiguitat mínima de deu anys <strong>en</strong> el cos<br />

policial, i és indifer<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> ambdós casos, la seva situació administrativa de servei actiu o no.<br />

4.3 Els membres del Comitè són nom<strong>en</strong>ats per un únic període de cinc anys, amb r<strong>en</strong>ovacions<br />

parcials de dos cinqu<strong>en</strong>es parts i tres cinqu<strong>en</strong>es parts.<br />

4.4 Els membres del Comitè <strong>en</strong> exercici de la seva responsabilitat han de percebre les<br />

34<br />

Tem ari Oposicions


indemnitzacions que els corresponguin, d'acord amb la legislació vig<strong>en</strong>t.<br />

4.5 Pod<strong>en</strong> assistir a les sessions del Comitè, amb veu però s<strong>en</strong>se vot, i sempre amb la invitació<br />

prèvia del seu presid<strong>en</strong>t, altres persones expertes o tècniques <strong>en</strong> matèria de seguretat,<br />

assessors externs i <strong>en</strong>titats relacionades amb la def<strong>en</strong>sa dels drets humans i dels valors ètics i<br />

democràtics, i professionals de la policia de reconegut prestigi.<br />

Article 5<br />

El presid<strong>en</strong>t<br />

5.1 Les funcions del presid<strong>en</strong>t del Comitè d'Ètica de la Policia de Catalunya són les<br />

segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Repres<strong>en</strong>tar el Comitè.<br />

b) Convocar i presidir les sessions del Comitè.<br />

c) Fixar l'ordre del dia de les sessions.<br />

d) Qualsevol altra inher<strong>en</strong>t a la seva condició de presid<strong>en</strong>t.<br />

5.2 En els supòsits d'absència, malaltia o vacant, el presid<strong>en</strong>t del Comitè és substituït pel vocal<br />

de més edat, llevat que ho fos el secretari, supòsit <strong>en</strong> el qual seria substituït pel segü<strong>en</strong>t <strong>en</strong><br />

edat.<br />

Article 6<br />

El secretari<br />

6.1 Un dels vocals del Comitè d'Ètica de la Policia de Catalunya, escollit pel mateix Comitè per<br />

majoria dels seus membres, farà les funcions de secretari.<br />

6.2 El secretari del Comitè exerceix les funcions segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Efectuar la convo<strong>cat</strong>òria de les sessions del Comitè i preparar‐ne l'ordre del dia, per ordre del<br />

presid<strong>en</strong>t.<br />

b) Redactar les actes de cada sessió i expedir les certificacions dels acords adoptats.<br />

c) Custodiar la docum<strong>en</strong>tació dels assumptes inclosos <strong>en</strong> l'ordre del dia i del Comitè.<br />

d) Qualsevol altra funció inher<strong>en</strong>t a la condició de secretari.<br />

Article 7<br />

Convo<strong>cat</strong>òria, constitució i adopció d'acords<br />

7.1 La convo<strong>cat</strong>òria de les sessions del Comitè d'Ètica de la Policia de Catalunya correspon al<br />

35<br />

Tem ari Oposicions


presid<strong>en</strong>t, a iniciativa pròpia o de la majoria dels seus membres. El Comitè s'ha de reunir<br />

alm<strong>en</strong>ys un cop cada trimestre.<br />

7.2 L'ordre del dia de les sessions s'ha de fixar d'acord amb el que preveu<strong>en</strong> els articles<br />

anteriors i s'ha de trametre juntam<strong>en</strong>t amb la convo<strong>cat</strong>òria i, si escau, amb la docum<strong>en</strong>tació<br />

oportuna, amb una antelació mínima de cinc dies, llevat de cas d'urgència apreciada pel<br />

presid<strong>en</strong>t del Comitè, cosa que s'ha de fer constar <strong>en</strong> la mateixa convo<strong>cat</strong>òria.<br />

7.3 El quòrum de constitució del Comitè és el de l'assistència de la majoria absoluta dels<br />

membres, <strong>en</strong>tre els quals es compt<strong>en</strong> el presid<strong>en</strong>t i el secretari o les persones que els<br />

substitueix<strong>en</strong>.<br />

7.4 Els acords del Comitè s'han d'adoptar per majoria de vots dels assist<strong>en</strong>ts.<br />

Article 8<br />

Comissions i grups de treball i ponències<br />

8.1 El Comitè d'Ètica de la Policia de Catalunya pot constituir comissions i grups de treball per<br />

analitzar o fer el seguim<strong>en</strong>t de qüestions específiques de la seva competència. Aquests grups o<br />

comissions han de ser presidits per un membre del Comitè i pod<strong>en</strong> estar integrats per persones<br />

funcionàries o expertes que siguin idònies.<br />

8.2 El que s'estableix <strong>en</strong> aquest article no obsta perquè el Comitè pugui designar algun o alguns<br />

dels seus membres com a pon<strong>en</strong>ts específics o <strong>en</strong>carregats d'estudiar i preparar algun dels<br />

assumptes que correspon<strong>en</strong> al Comitè d'acord amb les funcions atribuïdes a l'article 2.<br />

Article 9<br />

Funcionam<strong>en</strong>t<br />

9.1 El Comitè d'Ètica de la Policia de Catalunya pot elaborar el seu reglam<strong>en</strong>t de funcionam<strong>en</strong>t<br />

intern, <strong>en</strong> el marc d'aquest Decret. No obstant això, <strong>en</strong> tot allò que no preveu aquest Decret i, si<br />

s'escau, <strong>en</strong> el reglam<strong>en</strong>t esm<strong>en</strong>tat, el Comitè es regeix supletòriam<strong>en</strong>t per la normativa<br />

reguladora dels òrgans col∙legiats d'aplicació <strong>en</strong> l'àmbit de Catalunya.<br />

9.2 El departam<strong>en</strong>t titular de les competències <strong>en</strong> matèria de seguretat pública ha de facilitar al<br />

Comitè d'Ètica els recursos necessaris per a l'exercici de les seves<br />

funcions.<br />

Disposicions transitòries<br />

Primera<br />

La primera r<strong>en</strong>ovació de dues cinqu<strong>en</strong>es parts dels membres del Comitè d'Ètica Policial que<br />

estableix l'article 4.3 s'ha de dur a terme quan hagin transcorregut tres anys des de la<br />

constitució del Comitè. A aquests efectes, es determinarà l'ordre de r<strong>en</strong>ovació dels seus<br />

36<br />

Tem ari Oposicions


membres mitjançant sorteig, que s'ha d'efectuar dos mesos abans que finalitzi el termini de<br />

tres anys esm<strong>en</strong>tat.<br />

Segona<br />

No obstant el que estableix l'article 4.1, si <strong>en</strong> la data de constitució del Comitè d'Ètica Policial no<br />

s'hagués constituït formalm<strong>en</strong>t el Consell de Seguretat de Catalunya, no serà necessari<br />

l'informe previ ni la proposta de l'article 4.2 d'aquest Consell, al qual es donarà compte <strong>en</strong> la<br />

seva primera reunió de la designació dels membres del Comitè.<br />

Disposició final<br />

Aquest Decret <strong>en</strong>trarà <strong>en</strong> vigor l'<strong>en</strong>demà de la seva publicació al Diari Oficial de la G<strong>en</strong>eralitat<br />

de Catalunya.<br />

Barcelona, 16 d'octubre de 2007<br />

37<br />

Tem ari Oposicions


Punt 2 :<br />

Normativa Reguladora


2.1. LA POLICIA JUDICIAL A LA LLEI D’ENJUDICIAMENT CRIMINAL. ESPECIAL<br />

REFERENCIA A LA LLEI 38/2002, DE 24 D’OCTUBRE, DE REFORMA PARCIAL DE LA<br />

LLEI D’ENJUDICIAMENT CRIMINAL, SOBRE PROCEDIMENT PER A L’ENJUDICIAMENT<br />

RÀPID I IMMEDIAT DE DETERMINATS DELICTES I FALTES, I DE MODIFICACIÓ DEL<br />

PROCEDIMENT ABREUJAT, I A LA MODIFICACIÓ DE LA LLEI D’ENJUDICIAMENT<br />

CRIMINAL MITJANÇANT LA LLEI ORGÀNICA 15/2003, DE 25 DE NOVEMBRE, PER LA<br />

QUAL ES MODIFICA LA LLEI ORGÀNICA 10/1995, DE 23 DE NOVEMBRE, DEL CODI<br />

PENAL.<br />

TÍTULO III.<br />

DE LA POLICÍA JUDICIAL.<br />

Artículo 282. (Redacción según Ley 38/2002, de 24 de octubre, de reforma parcial de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal,)<br />

La Policía judicial ti<strong>en</strong>e por objeto y será obligación de todos los que la compon<strong>en</strong>, averiguar los<br />

delitos públicos que se cometier<strong>en</strong> <strong>en</strong> su territorio o demarcación; practicar, según sus<br />

atribuciones, las dilig<strong>en</strong>cias necesarias para comprobarlos y descubrir a los delincu<strong>en</strong>tes, y recoger<br />

todos los efectos, instrum<strong>en</strong>tos o pruebas del delito de cuya desaparición hubiere peligro,<br />

poniéndolos a disposición de la Autoridad Judicial.<br />

Si el delito fuera de los que sólo pued<strong>en</strong> perseguirse a instancia de parte legítima, t<strong>en</strong>drán la misma<br />

obligación expresada <strong>en</strong> el párrafo anterior, si se les requiere al efecto. La aus<strong>en</strong>cia de d<strong>en</strong>uncia no<br />

impedirá la práctica de las primeras dilig<strong>en</strong>cias de prev<strong>en</strong>ción y asegurami<strong>en</strong>to de los delitos<br />

relativos a la propiedad intelectual e industrial.<br />

Artículo 282 bis.(Redacción según Ley Orgánica 5/1999, de 13 de <strong>en</strong>ero, de modificación de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal )<br />

1. A los fines previstos <strong>en</strong> el artículo anterior y cuando se trate de investigaciones que afect<strong>en</strong> a<br />

actividades propias de la delincu<strong>en</strong>cia organizada, el Juez de Instrucción compet<strong>en</strong>te o el Ministerio<br />

Fiscal dando cu<strong>en</strong>ta inmediata al Juez, podrán autorizar a funcionarios de la Policía Judicial,<br />

mediante resolución fundada y t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta su necesidad a los fines de la investigación, a<br />

actuar bajo id<strong>en</strong>tidad supuesta y a adquirir y transportar los objetos, efectos e instrum<strong>en</strong>tos del<br />

delito y diferir la incautación de los mismos. La id<strong>en</strong>tidad supuesta será otorgada por el Ministerio<br />

del Interior por el plazo de seis meses prorrogables por períodos de igual duración, quedando<br />

legítimam<strong>en</strong>te habilitados para actuar <strong>en</strong> todo lo relacionado con la investigación concreta y a<br />

participar <strong>en</strong> el tráfico jurídico y social bajo tal id<strong>en</strong>tidad.<br />

La resolución por la que se acuerde deberá consignar el nombre verdadero del ag<strong>en</strong>te y la<br />

id<strong>en</strong>tidad supuesta con la que actuará <strong>en</strong> el caso concreto.<br />

La resolución será reservada y deberá conservarse fuera de las actuaciones con la debida<br />

seguridad.<br />

38<br />

Tem ari Oposicions


La información que vaya obt<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do el ag<strong>en</strong>te <strong>en</strong>cubierto deberá ser puesta a la mayor brevedad<br />

posible <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to de qui<strong>en</strong> autorizó la investigación. Asimismo, dicha información deberá<br />

aportarse al proceso <strong>en</strong> su integridad y se valorará <strong>en</strong> conci<strong>en</strong>cia por el órgano judicial compet<strong>en</strong>te.<br />

2. Los funcionarios de la Policía Judicial que hubieran actuado <strong>en</strong> una investigación con id<strong>en</strong>tidad<br />

falsa de conformidad a lo previsto <strong>en</strong> el apartado 1, podrán mant<strong>en</strong>er dicha id<strong>en</strong>tidad cuando<br />

testifiqu<strong>en</strong> <strong>en</strong> el proceso que pudiera derivarse de los hechos <strong>en</strong> que hubieran interv<strong>en</strong>ido y<br />

siempre que así se acuerde mediante resolución judicial motivada, siéndole también de aplicación<br />

lo previsto <strong>en</strong> la Ley Orgánica 19/1994, de 23 de diciembre.<br />

Ningún funcionario de la Policía Judicial podrá ser obligado a actuar como ag<strong>en</strong>te <strong>en</strong>cubierto.<br />

3. Cuando las actuaciones de investigación puedan afectar a los derechos fundam<strong>en</strong>tales, el ag<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong>cubierto deberá solicitar del órgano judicial compet<strong>en</strong>te las autorizaciones que, al respecto,<br />

establezca la Constitución y la Ley, así como cumplir las demás previsiones legales aplicables.<br />

4. A los efectos señalados <strong>en</strong> el apartado 1 de este artículo, se considerará como delincu<strong>en</strong>cia<br />

organizada la asociación de tres o más personas para realizar, de forma perman<strong>en</strong>te o reiterada,<br />

conductas que t<strong>en</strong>gan como fin cometer alguno o algunos de los delitos sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. Delito de secuestro de personas previsto <strong>en</strong> los artículos 164 a 166 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

b. Delitos relativos a la prostitución previstos <strong>en</strong> los artículos 187 a 189 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

c. Delitos contra el patrimonio y contra el ord<strong>en</strong> socioeconómico previstos <strong>en</strong> los artículos<br />

237, 243, 244, 248 y 301 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

d. Delitos relativos a la propiedad intelectual e industrial previstos <strong>en</strong> los artículos 270 a 277<br />

del Código P<strong>en</strong>al.<br />

e. Delitos contra los derechos de los trabajadores previstos <strong>en</strong> los artículos 312 y 313 del<br />

Código P<strong>en</strong>al.<br />

f. Delitos de tráfico de especies de flora o fauna am<strong>en</strong>azada previstos <strong>en</strong> los artículos 332 y<br />

334 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

g. Delito de tráfico de material nuclear y radiactivo previsto <strong>en</strong> el artículo 345 del Código<br />

P<strong>en</strong>al.<br />

h. Delitos contra la salud pública previstos <strong>en</strong> los artículos 368 a 373 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

i. Delito de falsificación de moneda previsto <strong>en</strong> el artículo 386 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

j. Delito de tráfico y depósito de armas, municiones o explosivos previsto <strong>en</strong> los artículos 566<br />

a 568 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

k. Delitos de terrorismo previstos <strong>en</strong> los artículos 571 a 578 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

l. Delitos contra el Patrimonio Histórico previstos <strong>en</strong> el artículo 2.1.e de la Ley Orgánica<br />

12/1995, de 12 de diciembre, de represión del contrabando.<br />

5. El ag<strong>en</strong>te <strong>en</strong>cubierto estará ex<strong>en</strong>to de responsabilidad criminal por aquellas actuaciones que<br />

sean consecu<strong>en</strong>cia necesaria del desarrollo de la investigación, siempre que guard<strong>en</strong> la debida<br />

proporcionalidad con la finalidad de la misma y no constituyan una provocación al delito.<br />

Para poder proceder p<strong>en</strong>alm<strong>en</strong>te contra el mismo por las actuaciones realizadas a los fines de la<br />

investigación, el Juez compet<strong>en</strong>te para conocer la causa deberá, tan pronto t<strong>en</strong>ga conocimi<strong>en</strong>to de<br />

la actuación de algún ag<strong>en</strong>te <strong>en</strong>cubierto <strong>en</strong> la misma, requerir informe relativo a tal circunstancia<br />

39<br />

Tem ari Oposicions


de qui<strong>en</strong> hubiere autorizado la id<strong>en</strong>tidad supuesta, <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción al cual resolverá lo que a su criterio<br />

proceda.<br />

Artículo 283.<br />

Constituirán la Policía judicial y serán auxiliares de los Jueces y Tribunales compet<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> materia<br />

p<strong>en</strong>al y del Ministerio fiscal, quedando obligados a seguir las instrucciones que de aquellas<br />

autoridades reciban a efectos de la investigación de los delitos y persecución de los delincu<strong>en</strong>tes:<br />

1. Las autoridades administrativas <strong>en</strong>cargadas de la seguridad pública y de la persecución de<br />

todos los delitos o de algunos especiales.<br />

2. Los empleados o subalternos de la policía de seguridad, cualquiera que sea su<br />

d<strong>en</strong>ominación.<br />

3. Los Alcaldes, T<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes de Alcalde y Alcaldes de Barrio.<br />

4. Los Jefes, Oficiales e individuos de la Guardia Civil o de cualquier otra fuerza destinada a la<br />

persecución de malhechores.<br />

5. Los Ser<strong>en</strong>os, Celadores y cualesquiera otros ag<strong>en</strong>tes municipales de policía urbana o rural.<br />

6. Los Guardas de montes, campos y sembrados, jurados o confirmados por la Administración.<br />

7. Los funcionarios del Cuerpo especial de prisiones.<br />

8. Los Ag<strong>en</strong>tes judiciales y los subalternos de los Tribunales y Juzgados.<br />

9. El personal dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te de la Jefatura C<strong>en</strong>tral de Tráfico, <strong>en</strong>cargado de la investigación<br />

técnica de los accid<strong>en</strong>tes.<br />

Artículo 284.<br />

Inmediatam<strong>en</strong>te que los funcionarios de Policía judicial tuvier<strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to de un delito público,<br />

o fuer<strong>en</strong> requeridos para prev<strong>en</strong>ir la instrucción de dilig<strong>en</strong>cias por razón de algún delito privado, lo<br />

participarán a la Autoridad judicial o al repres<strong>en</strong>tante del Ministerio fiscal, si pudier<strong>en</strong> hacerlo sin<br />

cesar <strong>en</strong> la práctica de las dilig<strong>en</strong>cias de prev<strong>en</strong>ción.<br />

En otro caso lo harán así que las hubier<strong>en</strong> terminado.<br />

Artículo 285.<br />

Si concurriere algún funcionario de Policía judicial de <strong>cat</strong>egoría superior a la del que estuviere<br />

actuando, deberá éste darle conocimi<strong>en</strong>to de cuanto hubiese practicado, poniéndose desde luego<br />

a su disposición.<br />

Artículo 286.<br />

Cuando el Juez de instrucción o el municipal se pres<strong>en</strong>tar<strong>en</strong> a formar el sumario, cesarán las<br />

dilig<strong>en</strong>cias de prev<strong>en</strong>ción que estuviere practicando cualquiera autoridad o ag<strong>en</strong>te de la policía;<br />

debi<strong>en</strong>do éstos <strong>en</strong>tregarlas <strong>en</strong> el acto a dicho Juez, así como los efectos relativos al delito que se<br />

hubies<strong>en</strong> recogido, y poni<strong>en</strong>do a su disposición a los det<strong>en</strong>idos, si los hubiese.<br />

40<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 287.<br />

Los funcionarios que constituy<strong>en</strong> la Policía judicial practicarán sin dilación, según sus atribuciones<br />

respectivas, las dilig<strong>en</strong>cias que los funcionarios del Ministerio fiscal les <strong>en</strong>comi<strong>en</strong>d<strong>en</strong> para la<br />

comprobación del delito y averiguación de los delincu<strong>en</strong>tes y todas las demás que durante el curso<br />

de la causa les <strong>en</strong>cargar<strong>en</strong> los Jueces de instrucción y municipales.<br />

Artículo 288.<br />

El Ministerio fiscal, los Jueces de instrucción y los municipales, podrán <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derse directam<strong>en</strong>te<br />

con los funcionarios de Policía judicial, cualquiera que sea su <strong>cat</strong>egoría, para todos los efectos, de<br />

este título; pero si el servicio que de ellos exigies<strong>en</strong> admitiese espera, deberán acudir al superior<br />

respectivo del funcionario de Policía judicial, mi<strong>en</strong>tras no necesitas<strong>en</strong> del inmediato auxilio de éste.<br />

Artículo 289.<br />

El funcionario de Policía judicial que por cualquier causa no pueda cumplir el requerimi<strong>en</strong>to o la<br />

ord<strong>en</strong> que hubiese recibido del Ministerio fiscal, del Juez de instrucción, del Juez municipal, o de la<br />

Autoridad o ag<strong>en</strong>te que hubiese prev<strong>en</strong>ido las primeras dilig<strong>en</strong>cias, lo pondrá inmediatam<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />

conocimi<strong>en</strong>to del que haya hecho el requerimi<strong>en</strong>to o dado la ord<strong>en</strong> para que provea de otro modo<br />

a su ejecución.<br />

Artículo 290.<br />

Si la causa no fuere legítima, el que hubiese dado la ord<strong>en</strong> o hecho el requerimi<strong>en</strong>to lo pondrá <strong>en</strong><br />

conocimi<strong>en</strong>to del superior jerárquico del que se excusa para que le corrija disciplinariam<strong>en</strong>te, a no<br />

ser que hubiese incurrido <strong>en</strong> mayor responsabilidad con arreglo a las leyes.<br />

El superior jerárquico comunicará a la Autoridad o funcionario que le hubiere dado la queja la<br />

resolución que adopte respecto de su subordinado.<br />

Artículo 291.<br />

El Jefe de cualquiera fuerza pública que no pudiere prestar el auxilio que por los jueces de<br />

instrucción o municipales o por un funcionario de Policía judicial le fuere pedido, se at<strong>en</strong>drá<br />

también a lo dispuesto <strong>en</strong> al artículo 289.<br />

El que hubiere hecho el requerimi<strong>en</strong>to lo pondrá <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to del jefe superior inmediato del<br />

que se excusare, <strong>en</strong> la forma y para el objeto expresado <strong>en</strong> los párrafos del artículo anterior.<br />

Artículo 292. (Redacción según Ley Orgánica 15/2003)<br />

Los funcionarios de Policía judicial ext<strong>en</strong>derán, bi<strong>en</strong> <strong>en</strong> papel sellado, bi<strong>en</strong> <strong>en</strong> papel común, un<br />

atestado de las dilig<strong>en</strong>cias que practiqu<strong>en</strong>, <strong>en</strong> el cual especificarán con la mayor exactitud los<br />

hechos por ellos averiguados, insertando las declaraciones e informes recibidos y anotando todas<br />

las circunstancias que hubies<strong>en</strong> observado y pudies<strong>en</strong> ser prueba o indicio del delito.<br />

41<br />

Tem ari Oposicions


La Policía Judicial remitirá con el atestado un informe dando cu<strong>en</strong>ta de las det<strong>en</strong>ciones anteriores y<br />

de la exist<strong>en</strong>cia de requisitorias para su llamami<strong>en</strong>to y busca cuando así conste <strong>en</strong> sus bases de<br />

datos.<br />

Artículo 293.<br />

El atestado será firmado por el que lo haya ext<strong>en</strong>dido, y si usare sello lo estampará con su rúbrica<br />

<strong>en</strong> todas las hojas.<br />

Las personas pres<strong>en</strong>tes, peritos y testigos que hubier<strong>en</strong> interv<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> las dilig<strong>en</strong>cias relacionadas<br />

<strong>en</strong> el atestado, serán invitadas a firmarlo <strong>en</strong> la parte a ellos refer<strong>en</strong>te. Si no lo hicier<strong>en</strong>, se<br />

expresará la razón.<br />

Artículo 294.<br />

Si no pudiere redactar el atestado el funcionario a qui<strong>en</strong> correspondiese hacerlo, se sustituirá por<br />

una relación verbal circunstanciada, que reducirá a escrito de un modo fehaci<strong>en</strong>te el funcionario<br />

del Ministerio fiscal, el Juez de instrucción o el municipal a qui<strong>en</strong> deba pres<strong>en</strong>tarse el atestado,<br />

manifestándose el motivo de no haberse redactado <strong>en</strong> la forma ordinaria.<br />

Artículo 295.<br />

En ningún caso, salvo el de fuerza mayor, los funcionarios de Policía judicial podrán dejar<br />

transcurrir más de veinticuatro horas sin dar conocimi<strong>en</strong>to a la Autoridad judicial o el Ministerio<br />

fiscal de las dilig<strong>en</strong>cias que hubier<strong>en</strong> practicado.<br />

Los que infrinjan esta disposición serán corregidos disciplinariam<strong>en</strong>te con multa de 250 a 1.000<br />

pesetas, si la omisión no mereciere la calificación de delito, y al propio tiempo será considerada<br />

dicha infracción como falta grave la primera vez y como falta muy grave las sigui<strong>en</strong>tes.<br />

Los que, sin exceder el tiempo de las veinticuatro horas, demoras<strong>en</strong> más de lo necesario el dar<br />

conocimi<strong>en</strong>to, serán corregidos disciplinariam<strong>en</strong>te con una multa de 100 a 350 pesetas, y, además,<br />

esta infracción constituirá a efectos del expedi<strong>en</strong>te personal del interesado, falta leve la primera<br />

vez, grave las dos sigui<strong>en</strong>tes y muy graves las restantes.<br />

Artículo 296.<br />

Cuando hubier<strong>en</strong> practicado dilig<strong>en</strong>cias por ord<strong>en</strong> o requerimi<strong>en</strong>to de la Autoridad judicial o del<br />

Ministerio fiscal, comunicarán el resultado obt<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> los plazos que <strong>en</strong> la ord<strong>en</strong> o <strong>en</strong> el<br />

requerimi<strong>en</strong>to se hubies<strong>en</strong> fijado.<br />

Artículo 297.<br />

Los atestados que redactar<strong>en</strong> y las manifestaciones que hicier<strong>en</strong> los funcionarios de Policía judicial,<br />

a consecu<strong>en</strong>cia de las averiguaciones que hubies<strong>en</strong> practicado, se considerarán d<strong>en</strong>uncias para los<br />

efectos legales.<br />

42<br />

Tem ari Oposicions


Las demás declaraciones que prestar<strong>en</strong> deberán ser firmadas, y t<strong>en</strong>drán el valor de declaraciones<br />

testificales <strong>en</strong> cuanto se refieran a hechos de conocimi<strong>en</strong>to propio.<br />

En todo caso, los funcionarios de Policía judicial están obligados a observar estrictam<strong>en</strong>te las<br />

formalidades legales <strong>en</strong> cuantas dilig<strong>en</strong>cias practiqu<strong>en</strong>, y se abst<strong>en</strong>drán bajo su responsabilidad de<br />

usar medios de averiguación que la Ley no autorice.<br />

Artículo 298.<br />

Los Jueces de instrucción y los Fiscales, calificarán <strong>en</strong> un registro reservado el comportami<strong>en</strong>to de<br />

los funcionarios que bajo su inspección prestan servicios de Policía judicial; y cada semestre, con<br />

refer<strong>en</strong>cia a dicho registro, comunicarán a los superiores de cada uno de aquéllos, para los efectos<br />

a que hubiere lugar, la calificación razonada de su comportami<strong>en</strong>to.<br />

Cuando los funcionarios de Policía judicial que hubier<strong>en</strong> de ser corregidos disciplinariam<strong>en</strong>te con<br />

arreglo a esta Ley fues<strong>en</strong> de superior <strong>cat</strong>egoría a la de la Autoridad Judicial o Fiscal que<br />

<strong>en</strong>t<strong>en</strong>dies<strong>en</strong> <strong>en</strong> las dilig<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> que se hubiere cometido la falta, se abst<strong>en</strong>drán éstos de imponer<br />

por sí mismos la corrección, limitándose a poner lo ocurrido <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to del Jefe inmediato<br />

del que debiere ser corregido.<br />

43<br />

Tem ari Oposicions


LLEI 38/2002, DE 24 D’OCTUBRE, DE REFORMA PARCIAL DE LA LLEI D’ENJUDICIAMENT CRIMINAL,<br />

SOBRE PROCEDIMENT PER A L’ENJUDICIAMENT RÀPID I IMMEDIAT DE DETERMINATS DELICTES I<br />

FALTES, I DE MODIFICACIÓ DEL PROCEDIMENT ABREUJAT<br />

Artículo primero.<br />

Se da una nueva redacción al Título II del Libro IV de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal.<br />

TÍTULO II.<br />

DEL PROCEDIMIENTO ABREVIADO.<br />

CAPÍTULO I.<br />

DISPOSICIONES GENERALES.<br />

Artículo 757.<br />

Sin perjuicio de lo establecido para los procesos especiales, el procedimi<strong>en</strong>to regulado <strong>en</strong> este Título se<br />

aplicará al <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to de los delitos castigados con p<strong>en</strong>a privativa de libertad no superior a nueve años,<br />

o bi<strong>en</strong> con cualesquiera otras p<strong>en</strong>as de distinta naturaleza bi<strong>en</strong> sean únicas, conjuntas o alternativas,<br />

cualquiera que sea su cuantía o duración.<br />

Artículo 758.<br />

El <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to de los delitos <strong>en</strong>umerados <strong>en</strong> el artículo anterior se acomodará a las normas comunes de<br />

esta Ley, con las modificaciones consignadas <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te Título.<br />

Artículo 759.<br />

En las causas compr<strong>en</strong>didas <strong>en</strong> este Título, las cuestiones de compet<strong>en</strong>cia que se promuevan <strong>en</strong>tre Juzgados<br />

y Tribunales de la jurisdicción ordinaria se sustanciarán según las reglas sigui<strong>en</strong>tes:<br />

1. Cuando un Tribunal o Juzgado rehusare el conocimi<strong>en</strong>to de una causa o reclamare el conocimi<strong>en</strong>to<br />

de la que otro tuviere, y haya duda acerca de cuál de ellos es el compet<strong>en</strong>te, si no resulta acuerdo a<br />

la primera comunicación que con tal motivo se dirijan, pondrán el hecho, sin dilación, <strong>en</strong><br />

conocimi<strong>en</strong>to del superior jerárquico, por medio de exposición razonada, para que dicho superior,<br />

tras oír al Fiscal y a las partes personadas <strong>en</strong> comparec<strong>en</strong>cia que se celebrará d<strong>en</strong>tro de las<br />

veinticuatro horas sigui<strong>en</strong>tes, decida <strong>en</strong> el acto lo que estime proced<strong>en</strong>te, sin ulterior recurso.<br />

Cuando la cuestión surja <strong>en</strong> la fase de instrucción, cada uno de los Juzgados continuará practicando<br />

las dilig<strong>en</strong>cias urg<strong>en</strong>tes y absolutam<strong>en</strong>te indisp<strong>en</strong>sables para la comprobación del delito y<br />

averiguación e id<strong>en</strong>tificación de los posibles culpables.<br />

2. Ningún Juez de Instrucción, de lo P<strong>en</strong>al, o C<strong>en</strong>tral de Instrucción o de lo P<strong>en</strong>al, podrá promover<br />

cuestiones de compet<strong>en</strong>cia a las Audi<strong>en</strong>cias respectivas, sino exponerles, oído el Ministerio Fiscal<br />

por plazo de un día, las razones que t<strong>en</strong>ga para creer que le corresponde el conocimi<strong>en</strong>to del<br />

asunto.<br />

El Tribunal dará vista de la exposición y anteced<strong>en</strong>tes al Ministerio Fiscal y a las partes personadas<br />

por plazo de dos días y, luego de oídos todos, sin más trámites, resolverá d<strong>en</strong>tro del tercer día lo<br />

que estime proced<strong>en</strong>te, comunicando esta resolución al Juzgado que la haya expuesto para su<br />

cumplimi<strong>en</strong>to.<br />

44<br />

Tem ari Oposicions


3. Cuando algún Juez de Instrucción, de lo P<strong>en</strong>al, o C<strong>en</strong>tral de Instrucción o de lo P<strong>en</strong>al, viniere<br />

<strong>en</strong>t<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do de causa atribuida a la compet<strong>en</strong>cia de las Audi<strong>en</strong>cias respectivas se limitarán éstas a<br />

ord<strong>en</strong>ar a aquel, oídos el Ministerio Fiscal y las partes personadas por plazo de dos días, que se<br />

abst<strong>en</strong>ga de conocer y les remita las actuaciones.<br />

Artículo 760.<br />

Iniciado un proceso de acuerdo con las normas de este Título, <strong>en</strong> cuanto aparezca que el hecho no se halla<br />

compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong> alguno de los supuestos del artículo 757, se continuará conforme a las disposiciones<br />

g<strong>en</strong>erales de esta Ley, sin retroceder <strong>en</strong> el procedimi<strong>en</strong>to más que <strong>en</strong> el caso de que resulte necesario<br />

practicar dilig<strong>en</strong>cias o realizar actuaciones con arreglo a dichos preceptos legales. Por el contrario, iniciado<br />

un proceso conforme a las normas comunes de esta Ley, continuará su sustanciación de acuerdo con las del<br />

pres<strong>en</strong>te Título <strong>en</strong> cuanto conste que el hecho <strong>en</strong>juiciado se halla compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong> alguno de los supuestos<br />

del artículo 757. En ambos casos el cambio de procedimi<strong>en</strong>to no implicará el de instructor.<br />

Iniciado un proceso conforme a las normas de esta Ley, <strong>en</strong> cuanto aparezca que el hecho podría constituir<br />

un delito cuyo <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to sea compet<strong>en</strong>cia del Tribunal del Jurado, se estará a lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo<br />

309 bis.<br />

Acordado el procedimi<strong>en</strong>to que deba seguirse, se le hará saber inmediatam<strong>en</strong>te al Ministerio Fiscal, al<br />

imputado y a las partes personadas.<br />

Artículo 761.<br />

1. El ejercicio por particulares, sean o no of<strong>en</strong>didos por el delito, de la acción p<strong>en</strong>al o de la civil derivada del<br />

mismo habrá de efectuarse <strong>en</strong> la forma y con los requisitos señalados <strong>en</strong> el Título II del Libro II, expresando<br />

la acción que se ejercite.<br />

2. Sin perjuicio de lo que se dispone <strong>en</strong> el apartado anterior, al of<strong>en</strong>dido o perjudicado por el delito se le<br />

instruirá de los derechos que le asist<strong>en</strong> conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> los artículos 109 y 110 y demás<br />

disposiciones, pudi<strong>en</strong>do mostrarse parte <strong>en</strong> la causa sin necesidad de formular querella.<br />

Artículo 762.<br />

Los Jueces y Tribunales observarán <strong>en</strong> la tramitación de las causas a que se refiere este Título las sigui<strong>en</strong>tes<br />

reglas:<br />

1. El Juez o Tribunal que ord<strong>en</strong>e la práctica de cualquier dilig<strong>en</strong>cia se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derá directam<strong>en</strong>te con el<br />

Juez, Tribunal, autoridad o funcionario <strong>en</strong>cargado de su realización aunque el mismo no le esté<br />

inmediatam<strong>en</strong>te subordinado ni sea superior inmediato de aquéllos.<br />

2. Para cursar los despachos que se expidan se utilizará siempre el medio más rápido, acreditando por<br />

dilig<strong>en</strong>cia las peticiones de auxilio que no se hayan solicitado por escrito.<br />

3. Si el que hubiere de ser citado no tuviere domicilio conocido o no fuere <strong>en</strong>contrado por la Policía<br />

Judicial <strong>en</strong> el plazo señalado a ésta, el Juez o Tribunal mandará publicar la correspondi<strong>en</strong>te cédula<br />

por el medio que estime más idóneo para que pueda llegar a conocimi<strong>en</strong>to del interesado, y sólo<br />

cuando lo considere indisp<strong>en</strong>sable acordará su divulgación por los medios de comunicación social.<br />

4. Las requisitorias que hayan de expedirse se insertarán <strong>en</strong> el fichero automatizado correspondi<strong>en</strong>te<br />

de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad y, cuando se considere oportuno, <strong>en</strong> los medios de<br />

comunicación escrita.<br />

5. A todo escrito y a los docum<strong>en</strong>tos que se pres<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> la causa se acompañarán tantas copias<br />

literales de los mismos, realizadas por cualquier medio de reproducción, cuantas sean las otras<br />

45<br />

Tem ari Oposicions


partes y el Fiscal, a qui<strong>en</strong>es se <strong>en</strong>tregarán al notificarles la resolución que haya recaído <strong>en</strong> el escrito<br />

respectivo).<br />

La omisión de las copias sólo dará lugar a su librami<strong>en</strong>to por el Secretario a costa del omit<strong>en</strong>te, si<br />

éste no las pres<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> el plazo de una audi<strong>en</strong>cia.<br />

6. Para <strong>en</strong>juiciar los delitos conexos compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> este Título, cuando existan elem<strong>en</strong>tos para<br />

hacerlo con indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia, y para juzgar a cada uno de los imputados, cuando sean varios, podrá<br />

acordar el Juez la formación de las piezas separadas que result<strong>en</strong> conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes para simplificar y<br />

activar el procedimi<strong>en</strong>to.<br />

7. En las declaraciones se reseñará el docum<strong>en</strong>to nacional de id<strong>en</strong>tidad de las personas que las<br />

prest<strong>en</strong>, salvo que se tratara de ag<strong>en</strong>tes de la autoridad, <strong>en</strong> cuyo caso bastará la reseña del número<br />

de carné profesional. Cuando por tal circunstancia o por cualquier otra no ofreciere duda la<br />

id<strong>en</strong>tidad del imputado y conocidam<strong>en</strong>te tuviere la edad de dieciocho años, se prescindirá de traer a<br />

la causa el certificado de nacimi<strong>en</strong>to. En otro caso, se unirá dicho certificado y la correspondi<strong>en</strong>te<br />

ficha dactiloscópica. No se demorará la conclusión de la instrucción por falta del certificado de<br />

nacimi<strong>en</strong>to, sin perjuicio de que cuando se reciba se aporte a las actuaciones.<br />

8. Cuando los imputados o testigos no hablar<strong>en</strong> o no <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dier<strong>en</strong> el idioma español, se procederá de<br />

conformidad con lo dispuesto <strong>en</strong> los artículos 398, 440 y 441, sin que sea preciso que el intérprete<br />

designado t<strong>en</strong>ga título oficial.<br />

9. La información prev<strong>en</strong>ida <strong>en</strong> el artículo 364 sólo se verificará cuando a juicio del instructor hubiere<br />

duda acerca de la preexist<strong>en</strong>cia de la cosa objeto de la sustracción o defraudación.<br />

10. Los informes y declaraciones a que se refier<strong>en</strong> los artículos 377 y 378 únicam<strong>en</strong>te se pedirán y<br />

recibirán cuando el Juez los considerase imprescindibles.<br />

11. Cuando los hechos <strong>en</strong>juiciados deriv<strong>en</strong> del uso y circulación de vehículos de motor, se reseñará<br />

también, <strong>en</strong> la primera declaración que prest<strong>en</strong> los conductores, los permisos de conducir de éstos y<br />

de circulación de aquéllos y el certificado del seguro obligatorio, así como el docum<strong>en</strong>to acreditativo<br />

de su vig<strong>en</strong>cia. También se reseñará el certificado del seguro obligatorio y el docum<strong>en</strong>to que<br />

acredite su vig<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> aquellos otros casos <strong>en</strong> que la actividad se halle cubierta por igual clase de<br />

seguro.<br />

Artículo 763.<br />

El Juez o Tribunal podrá acordar la det<strong>en</strong>ción o cualesquiera medidas privativas de libertad o restrictivas de<br />

derechos <strong>en</strong> los casos <strong>en</strong> que procedan conforme a las reglas g<strong>en</strong>erales de esta Ley. Las actuaciones que<br />

motiv<strong>en</strong> la aplicación de estas medidas se cont<strong>en</strong>drán <strong>en</strong> pieza separada.<br />

Artículo 764.<br />

1. Asimismo, el Juez o Tribunal podrá adoptar medidas cautelares para el asegurami<strong>en</strong>to de las<br />

responsabilidades pecuniarias, incluidas las costas. Tales medidas se acordarán mediante auto y se<br />

formalizarán <strong>en</strong> pieza separada.<br />

2. A estos efectos se aplicarán las normas sobre cont<strong>en</strong>ido, presupuestos y caución sustitutoria de las<br />

medidas cautelares establecidas <strong>en</strong> la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Civil. La prestación de las cauciones que se<br />

acuerd<strong>en</strong> se hará <strong>en</strong> la forma prevista <strong>en</strong> la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Civil y podrá ser realizada por la <strong>en</strong>tidad<br />

<strong>en</strong> que t<strong>en</strong>ga asegurada la responsabilidad civil la persona contra qui<strong>en</strong> se dirija la medida.<br />

3. En los supuestos <strong>en</strong> que las responsabilidades civiles estén total o parcialm<strong>en</strong>te cubiertas por un seguro<br />

obligatorio de responsabilidad civil, se requerirá a la <strong>en</strong>tidad aseguradora o al Consorcio de Comp<strong>en</strong>sación<br />

de Seguros, <strong>en</strong> su caso, para que, hasta el límite del seguro obligatorio, afiance aquéllas. Si la fianza exigida<br />

46<br />

Tem ari Oposicions


fuera superior al expresado límite, el responsable directo o subsidiario v<strong>en</strong>drá obligado a prestar fianza o<br />

aval por la difer<strong>en</strong>cia, procediéndose <strong>en</strong> otro caso al embargo de sus bi<strong>en</strong>es.<br />

La <strong>en</strong>tidad responsable del seguro obligatorio no podrá, <strong>en</strong> tal concepto, ser parte del proceso, sin perjuicio<br />

de su derecho de def<strong>en</strong>sa <strong>en</strong> relación con la obligación de afianzar, a cuyo efecto se le admitirá el escrito<br />

que pres<strong>en</strong>tare, resolviéndose sobre su pret<strong>en</strong>sión <strong>en</strong> la pieza correspondi<strong>en</strong>te.<br />

4. Se podrá acordar la interv<strong>en</strong>ción inmediata del vehículo y la ret<strong>en</strong>ción del permiso de circulación del<br />

mismo, por el tiempo indisp<strong>en</strong>sable, cuando fuere necesario practicar alguna investigación <strong>en</strong> aquel o para<br />

asegurar las responsabilidades pecuniarias, <strong>en</strong> tanto no conste acreditada la solv<strong>en</strong>cia del imputado o del<br />

tercero responsable civil.<br />

También podrá acordarse la interv<strong>en</strong>ción del permiso de conducción requiri<strong>en</strong>do al imputado para que se<br />

abst<strong>en</strong>ga de conducir vehículos de motor, <strong>en</strong> tanto subsista la medida, con la prev<strong>en</strong>ción de lo dispuesto <strong>en</strong><br />

el artículo 556 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

Las medidas anteriores, una vez adoptadas, llevarán consigo la retirada de los docum<strong>en</strong>tos respectivos y su<br />

comunicación a los organismos administrativos correspondi<strong>en</strong>tes.<br />

Artículo 765.<br />

1. En los procesos relativos a hechos derivados del uso y circulación de vehículos de motor el Juez o Tribunal<br />

podrá señalar y ord<strong>en</strong>ar el pago de la p<strong>en</strong>sión provisional que, según las circunstancias, considere necesaria<br />

<strong>en</strong> cuantía y duración para at<strong>en</strong>der a la víctima y a las personas que estuvier<strong>en</strong> a su cargo. El pago de la<br />

p<strong>en</strong>sión se hará anticipadam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> las fechas que discrecionalm<strong>en</strong>te señale el Juez o Tribunal, a cargo del<br />

asegurador, si existiere, y hasta el límite del seguro obligatorio, o bi<strong>en</strong> con cargo a la fianza o al Consorcio de<br />

Comp<strong>en</strong>sación de Seguros, <strong>en</strong> los supuestos de responsabilidad civil del mismo, conforme a las disposiciones<br />

que le son propias. Igual medida podrá acordarse cuando la responsabilidad civil derivada del hecho esté<br />

garantizada con cualquier seguro obligatorio. Todo lo relacionado con esta medida se actuará <strong>en</strong> pieza<br />

separada. La interposición de recursos no susp<strong>en</strong>derá la obligación de pago de la p<strong>en</strong>sión.<br />

2. En los procesos relativos a hechos derivados del uso y circulación de vehículos de motor el Juez o Tribunal<br />

podrá autorizar, previa audi<strong>en</strong>cia del Fiscal, a los imputados que no estén <strong>en</strong> situación de prisión prev<strong>en</strong>tiva<br />

y que tuvieran su domicilio o resid<strong>en</strong>cia habitual <strong>en</strong> el extranjero, para aus<strong>en</strong>tarse del territorio español.<br />

Para ello será indisp<strong>en</strong>sable que dej<strong>en</strong> sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te garantizadas las responsabilidades pecuniarias de<br />

todo ord<strong>en</strong> derivadas del hecho punible, design<strong>en</strong> persona con domicilio fijo <strong>en</strong> España que reciba las<br />

notificaciones, citaciones y emplazami<strong>en</strong>tos que hubiere que hacerles, con la prev<strong>en</strong>ción cont<strong>en</strong>ida <strong>en</strong> el<br />

artículo 775 <strong>en</strong> cuanto a la posibilidad de celebrar el juicio <strong>en</strong> su aus<strong>en</strong>cia, y que prest<strong>en</strong> caución no<br />

personal, cuando no esté ya acordada fianza de la misma clase, para garantizar la libertad provisional y su<br />

pres<strong>en</strong>tación <strong>en</strong> la fecha o plazo que se les señale. Igual atribución y con las mismas condiciones<br />

corresponderá al Juez o Tribunal que haya de conocer de la causa. Si el imputado no compareciese, se<br />

adjudicará al Estado el importe de la caución y se le declarará <strong>en</strong> rebeldía, observándose lo dispuesto <strong>en</strong> el<br />

artículo 843, salvo que se cumplan los requisitos legales para celebrar el juicio <strong>en</strong> su aus<strong>en</strong>cia.<br />

Artículo 766.<br />

1. Contra los autos del Juez de Instrucción y del Juez de lo P<strong>en</strong>al que no estén exceptuados de recurso<br />

podrán ejercitarse el de reforma y el de apelación. Salvo que la Ley disponga otra cosa, los recursos de<br />

reforma y apelación no susp<strong>en</strong>derán el curso del procedimi<strong>en</strong>to.<br />

47<br />

Tem ari Oposicions


2. El recurso de apelación podrá interponerse subsidiariam<strong>en</strong>te con el de reforma o por separado. En ningún<br />

caso será necesario interponer previam<strong>en</strong>te el de reforma para pres<strong>en</strong>tar la apelación.<br />

3. El recurso de apelación se pres<strong>en</strong>tará d<strong>en</strong>tro de los cinco días sigui<strong>en</strong>tes a la notificación del auto<br />

recurrido o del resolutorio del recurso de reforma, mediante escrito <strong>en</strong> el que se expondrán los motivos del<br />

recurso, se señalarán los particulares que hayan de testimoniarse y al que se acompañarán, <strong>en</strong> su caso, los<br />

docum<strong>en</strong>tos justifi<strong>cat</strong>ivos de las peticiones formuladas. Admitido éste, se dará traslado a las demás partes<br />

personadas por un plazo común de cinco días para que puedan alegar por escrito lo que estim<strong>en</strong><br />

conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te, señalar otros particulares que deban ser testimoniados y pres<strong>en</strong>tar los docum<strong>en</strong>tos<br />

justifi<strong>cat</strong>ivos de sus pret<strong>en</strong>siones. En los dos días sigui<strong>en</strong>tes a la finalización del plazo, se remitirá testimonio<br />

de los particulares señalados a la Audi<strong>en</strong>cia respectiva que, sin más trámites, resolverá d<strong>en</strong>tro de los cinco<br />

días sigui<strong>en</strong>tes. Excepcionalm<strong>en</strong>te, la Audi<strong>en</strong>cia podrá reclamar las actuaciones para su consulta siempre<br />

que con ello no se obstaculice la tramitación de aquellas; <strong>en</strong> estos casos, deberán devolverse las actuaciones<br />

al Juez <strong>en</strong> el plazo máximo de tres días.<br />

4. Si el recurso de apelación se hubiere interpuesto subsidiariam<strong>en</strong>te con el de reforma, si éste resulta total<br />

o parcialm<strong>en</strong>te desestimatorio, antes de dar traslado a las demás partes personadas, se dará traslado al<br />

recurr<strong>en</strong>te por un plazo de cinco días para que formule alegaciones y pueda pres<strong>en</strong>tar, <strong>en</strong> su caso, los<br />

docum<strong>en</strong>tos justifi<strong>cat</strong>ivos de sus peticiones.<br />

5. Si <strong>en</strong> el auto recurrido <strong>en</strong> apelación se acordare la prisión provisional de alguno de los imputados,<br />

respecto de dicho pronunciami<strong>en</strong>to podrá el apelante solicitar <strong>en</strong> el escrito de interposición del recurso la<br />

celebración de vista, que acordará la Audi<strong>en</strong>cia respectiva. Cuando el auto recurrido cont<strong>en</strong>ga otros<br />

pronunciami<strong>en</strong>tos sobre medidas cautelares, la Audi<strong>en</strong>cia podrá acordar la celebración de vista si lo estima<br />

conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te. La vista deberá celebrarse d<strong>en</strong>tro de los diez días sigui<strong>en</strong>tes a la recepción de la causa <strong>en</strong> dicha<br />

Audi<strong>en</strong>cia.<br />

Artículo 767.<br />

Desde la det<strong>en</strong>ción o desde que de las actuaciones resultare la imputación de un delito contra persona<br />

determinada será necesaria la asist<strong>en</strong>cia letrada. La Policía Judicial, el Ministerio Fiscal o la autoridad judicial<br />

recabarán de inmediato del Colegio de Abogados la designación de un abogado de oficio, si no lo hubiere<br />

nombrado ya el interesado.<br />

Artículo 768.<br />

El abogado designado para la def<strong>en</strong>sa t<strong>en</strong>drá también habilitación legal para la repres<strong>en</strong>tación de su<br />

def<strong>en</strong>dido, no si<strong>en</strong>do necesaria la interv<strong>en</strong>ción de procurador hasta el trámite de apertura del juicio oral.<br />

Hasta <strong>en</strong>tonces cumplirá el abogado el deber de señalami<strong>en</strong>to de domicilio a efectos de notificaciones y<br />

traslados de docum<strong>en</strong>tos.<br />

CAPÍTULO II.<br />

DE LAS ACTUACIONES DE LA POLICÍA JUDICIAL Y DEL MINISTERIO FISCAL.<br />

Artículo 769.<br />

Sin perjuicio de lo establecido <strong>en</strong> el Título III del Libro II de esta Ley, tan pronto como t<strong>en</strong>ga conocimi<strong>en</strong>to de<br />

un hecho que revista caracteres de delito, la Policía judicial observará las reglas establecidas <strong>en</strong> este<br />

capítulo.<br />

48<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 770.<br />

La Policía Judicial acudirá de inmediato al lugar de los hechos y realizará las sigui<strong>en</strong>tes dilig<strong>en</strong>cias:<br />

1. Requerirá la pres<strong>en</strong>cia de cualquier facultativo o personal sanitario que fuere habido para prestar, si<br />

fuere necesario, los oportunos auxilios al of<strong>en</strong>dido. El requerido, aunque sólo lo fuera verbalm<strong>en</strong>te,<br />

que no ati<strong>en</strong>da sin justa causa el requerimi<strong>en</strong>to será sancionado con una multa de 500 a 5.000<br />

euros, sin perjuicio de la responsabilidad criminal <strong>en</strong> que hubiera podido incurrir.<br />

2. Acompañará al acta de constancia fotografías o cualquier otro soporte magnético o de reproducción<br />

de la imag<strong>en</strong>, cuando sea pertin<strong>en</strong>te para el esclarecimi<strong>en</strong>to del hecho punible y exista riesgo de<br />

desaparición de sus fu<strong>en</strong>tes de prueba.<br />

3. Recogerá y custodiará <strong>en</strong> todo caso los efectos, instrum<strong>en</strong>tos o pruebas del delito de cuya<br />

desaparición hubiere peligro, para ponerlos a disposición de la autoridad judicial.<br />

4. Si se hubiere producido la muerte de alguna persona y el cadáver se hallare <strong>en</strong> la vía pública, <strong>en</strong> la<br />

vía férrea o <strong>en</strong> otro lugar de tránsito, lo trasladará al lugar próximo que resulte más idóneo d<strong>en</strong>tro<br />

de las circunstancias, restableci<strong>en</strong>do el servicio interrumpido y dando cu<strong>en</strong>ta de inmediato a la<br />

autoridad judicial. En las situaciones excepcionales <strong>en</strong> que haya de adoptarse tal medida de<br />

urg<strong>en</strong>cia, se reseñará previam<strong>en</strong>te la posición del interfecto, obt<strong>en</strong>iéndose fotografías y señalando<br />

sobre el lugar la situación exacta que ocupaba.<br />

5. Tomará los datos personales y dirección de las personas que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> <strong>en</strong> el lugar <strong>en</strong> que se<br />

cometió el hecho, así como cualquier otro dato que ayude a su id<strong>en</strong>tificación y localización, tales<br />

como lugar habitual de trabajo, números de teléfono fijo o móvil, número de fax o dirección de<br />

correo electrónico.<br />

6. Interv<strong>en</strong>drá, de resultar proced<strong>en</strong>te, el vehículo y ret<strong>en</strong>drá el permiso de circulación del mismo y el<br />

permiso de conducir de la persona a la que se impute el hecho.<br />

Artículo 771.<br />

En el tiempo imprescindible y, <strong>en</strong> todo caso, durante el tiempo de la det<strong>en</strong>ción, si la hubiere, la Policía<br />

Judicial practicará las sigui<strong>en</strong>tes dilig<strong>en</strong>cias:<br />

1. Cumplirá con los deberes de información a las víctimas que prevé la legislación vig<strong>en</strong>te. En<br />

particular, informará al of<strong>en</strong>dido y al perjudicado por el delito de forma escrita de los derechos que<br />

les asist<strong>en</strong> de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> los artículos 109 y 110. Se instruirá al of<strong>en</strong>dido de su<br />

derecho a mostrarse parte <strong>en</strong> la causa sin necesidad de formular querella y, tanto al of<strong>en</strong>dido como<br />

al perjudicado, de su derecho a nombrar Abogado o instar el nombrami<strong>en</strong>to de Abogado de oficio<br />

<strong>en</strong> caso de ser titulares del derecho a la asist<strong>en</strong>cia jurídica gratuita, de su derecho a, una vez<br />

personados <strong>en</strong> la causa, tomar conocimi<strong>en</strong>to de lo actuado, sin perjuicio de lo dispuesto <strong>en</strong> los<br />

artículos 301 y 302, e instar lo que a su derecho conv<strong>en</strong>ga. Asimismo, se les informará de que, de no<br />

personarse <strong>en</strong> la causa y no hacer r<strong>en</strong>uncia ni reserva de acciones civiles, el Ministerio Fiscal las<br />

ejercitará si correspondiere.<br />

2. Informará <strong>en</strong> la forma más compr<strong>en</strong>sible al imputado no det<strong>en</strong>ido de cuáles son los hechos que se le<br />

atribuy<strong>en</strong> y de los derechos que le asist<strong>en</strong>. En particular, le instruirá de los derechos reconocidos <strong>en</strong><br />

los apartados a), b), c) y e) del artículo 520.2.<br />

Artículo 772.<br />

1. Los miembros de la Policía Judicial requerirán el auxilio de otros miembros de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad cuando fuera necesario para el desempeño de las funciones que por esta Ley se les <strong>en</strong>comi<strong>en</strong>dan.<br />

49<br />

Tem ari Oposicions


2. La Policía ext<strong>en</strong>derá el atestado de acuerdo con las normas g<strong>en</strong>erales de esta Ley y lo <strong>en</strong>tregará al<br />

Juzgado compet<strong>en</strong>te, pondrá a su disposición a los det<strong>en</strong>idos, si los hubiere, y remitirá copia al Ministerio<br />

Fiscal.<br />

Artículo 773.<br />

1. El Fiscal se constituirá <strong>en</strong> las actuaciones para el ejercicio de las acciones p<strong>en</strong>al y civil conforme a la Ley.<br />

Velará por el respeto de las garantías procesales del imputado y por la protección de los derechos de la<br />

víctima y de los perjudicados por el delito.<br />

En este procedimi<strong>en</strong>to corresponde al Ministerio Fiscal, de manera especial, impulsar y simplificar su<br />

tramitación sin merma del derecho de def<strong>en</strong>sa de las partes y del carácter contradictorio del mismo, dando<br />

a la Policía Judicial instrucciones g<strong>en</strong>erales o particulares para el más eficaz cumplimi<strong>en</strong>to de sus funciones,<br />

intervini<strong>en</strong>do <strong>en</strong> las actuaciones, aportando los medios de prueba de que pueda disponer o solicitando del<br />

Juez de Instrucción la práctica de los mismos, así como instar de éste la adopción de medidas cautelares o su<br />

levantami<strong>en</strong>to y la conclusión de la investigación tan pronto como estime que se han practicado las<br />

actuaciones necesarias para resolver sobre el ejercicio de la acción p<strong>en</strong>al.<br />

El Fiscal G<strong>en</strong>eral del Estado impartirá cuantas órd<strong>en</strong>es e instrucciones estime conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes respecto a la<br />

actuación del Fiscal <strong>en</strong> este procedimi<strong>en</strong>to, y <strong>en</strong> especial, respecto a la aplicación de lo dispuesto <strong>en</strong> el<br />

apartado 1 del artículo 780.<br />

Tan pronto como se ord<strong>en</strong>e la incoación del procedimi<strong>en</strong>to para las causas ante el Tribunal del Jurado, se<br />

pondrá <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to del Ministerio Fiscal, qui<strong>en</strong> comparecerá e interv<strong>en</strong>drá <strong>en</strong> cuantas actuaciones se<br />

llev<strong>en</strong> a cabo ante aquel.<br />

2. Cuando el Ministerio Fiscal t<strong>en</strong>ga noticia de un hecho apar<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te delictivo, bi<strong>en</strong> directam<strong>en</strong>te o por<br />

serle pres<strong>en</strong>tada una d<strong>en</strong>uncia o atestado, practicará él mismo u ord<strong>en</strong>ará a la Policía Judicial que practique<br />

las dilig<strong>en</strong>cias que estime pertin<strong>en</strong>tes para la comprobación del hecho o de la responsabilidad de los<br />

partícipes <strong>en</strong> el mismo. El Fiscal decretará el archivo de las actuaciones cuando el hecho no revista los<br />

caracteres de delito, comunicándolo con expresión de esta circunstancia a qui<strong>en</strong> hubiere alegado ser<br />

perjudicado u of<strong>en</strong>dido, a fin de que pueda reiterar su d<strong>en</strong>uncia ante el Juez de Instrucción. En otro caso<br />

instará del Juez de Instrucción la incoación del procedimi<strong>en</strong>to que corresponda con remisión de lo actuado,<br />

poni<strong>en</strong>do a su disposición al det<strong>en</strong>ido, si lo hubiere, y los efectos del delito.<br />

El Ministerio Fiscal podrá hacer comparecer ante sí a cualquier persona <strong>en</strong> los términos establecidos <strong>en</strong> la<br />

Ley para la citación judicial, a fin de recibirle declaración, <strong>en</strong> la cual se observarán las mismas garantías<br />

señaladas <strong>en</strong> esta Ley para la prestada ante el Juez o Tribunal.<br />

Cesará el Fiscal <strong>en</strong> sus dilig<strong>en</strong>cias tan pronto como t<strong>en</strong>ga conocimi<strong>en</strong>to de la exist<strong>en</strong>cia de un procedimi<strong>en</strong>to<br />

judicial sobre los mismos hechos.<br />

CAPÍTULO III.<br />

DE LAS DILIGENCIAS PREVIAS.<br />

Artículo 774.<br />

Todas las actuaciones judiciales relativas a delitos de los compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> este Título se registrarán como<br />

dilig<strong>en</strong>cias previas y les será de aplicación lo dispuesto <strong>en</strong> los artículos 301 y 302.<br />

50<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 775.<br />

En la primera comparec<strong>en</strong>cia el Juez informará al imputado, <strong>en</strong> la forma más compr<strong>en</strong>sible, de los hechos<br />

que se le imputan. Previam<strong>en</strong>te, el Secretario le informará de sus derechos y le requerirá para que designe<br />

un domicilio <strong>en</strong> España <strong>en</strong> el que se harán las notificaciones, o una persona que las reciba <strong>en</strong> su nombre, con<br />

la advert<strong>en</strong>cia de que la citación realizada <strong>en</strong> dicho domicilio o a la persona designada permitirá la<br />

celebración del juicio <strong>en</strong> su aus<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> los supuestos previstos <strong>en</strong> el artículo 786.<br />

Tanto antes como después de prestar declaración se le permitirá <strong>en</strong>trevistarse reservadam<strong>en</strong>te con su<br />

Abogado, sin perjuicio de lo establecido <strong>en</strong> el apartado c) del artículo 527.<br />

Artículo 776.<br />

1. En la primera comparec<strong>en</strong>cia el Secretario judicial informará al of<strong>en</strong>dido y al perjudicado de sus derechos,<br />

<strong>en</strong> los términos previstos <strong>en</strong> los artículos 109 y 110, incluso aunque previam<strong>en</strong>te lo hubiera hecho la Policía<br />

Judicial. En particular, se instruirá de las medidas de asist<strong>en</strong>cia a las víctimas que prevé la legislación vig<strong>en</strong>te<br />

y de los derechos m<strong>en</strong>cionados <strong>en</strong> la regla 1 del artículo 771.<br />

2. La imposibilidad de practicar esta información por la Policía Judicial y por el Juez <strong>en</strong> comparec<strong>en</strong>cia no<br />

impedirá la continuación del procedimi<strong>en</strong>to, sin perjuicio de que se proceda a realizarla por el medio más<br />

rápido posible.<br />

3. Los que se personar<strong>en</strong> podrán desde <strong>en</strong>tonces tomar conocimi<strong>en</strong>to de lo actuado e instar la práctica de<br />

dilig<strong>en</strong>cias y cuanto a su derecho conv<strong>en</strong>ga, acordando el Juez lo proced<strong>en</strong>te <strong>en</strong> ord<strong>en</strong> a la práctica de estas<br />

dilig<strong>en</strong>cias.<br />

Artículo 777.<br />

1. El Juez ord<strong>en</strong>ará a la Policía Judicial o practicará por sí las dilig<strong>en</strong>cias necesarias <strong>en</strong>caminadas a<br />

determinar la naturaleza y circunstancias del hecho, las personas que <strong>en</strong> él hayan participado y el órgano<br />

compet<strong>en</strong>te para el <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to, dando cu<strong>en</strong>ta al Ministerio Fiscal de su incoación y de los hechos que la<br />

determin<strong>en</strong>. Se emplearán para ello los medios comunes y ordinarios que establece esta Ley, con las<br />

modificaciones establecidas <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te Título.<br />

2. Cuando, por razón del lugar de resid<strong>en</strong>cia de un testigo o víctima, o por otro motivo, fuere de temer<br />

razonablem<strong>en</strong>te que una prueba no podrá practicarse <strong>en</strong> el juicio oral, o pudiera motivar su susp<strong>en</strong>sión, el<br />

Juez de Instrucción practicará inmediatam<strong>en</strong>te la misma, asegurando <strong>en</strong> todo caso la posibilidad de<br />

contradicción de las partes.<br />

Dicha dilig<strong>en</strong>cia deberá docum<strong>en</strong>tarse <strong>en</strong> soporte apto para la grabación y reproducción del sonido y de la<br />

imag<strong>en</strong> o por medio de acta autorizada por el Secretario judicial, con expresión de los intervini<strong>en</strong>tes.<br />

A efectos de su valoración como prueba <strong>en</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, la parte a qui<strong>en</strong> interese deberá instar <strong>en</strong> el juicio oral<br />

la reproducción de la grabación o la lectura literal de la dilig<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> los términos del artículo 730.<br />

Artículo 778.<br />

1. El informe pericial podrá ser prestado sólo por un perito cuando el Juez lo considere sufici<strong>en</strong>te.<br />

51<br />

Tem ari Oposicions


2. En los casos de lesiones no será preciso esperar a la sanidad del lesionado cuando fuera proced<strong>en</strong>te el<br />

archivo o el sobreseimi<strong>en</strong>to. En cualquier otro supuesto podrá proseguirse la tramitación sin haberse<br />

alcanzado tal sanidad, si fuera posible formular escrito de acusación.<br />

3. El Juez podrá acordar, cuando lo considere necesario, que por el médico for<strong>en</strong>se u otro perito se proceda<br />

a la obt<strong>en</strong>ción de muestras o vestigios cuyo análisis pudiera facilitar la mejor calificación del hecho,<br />

acreditándose <strong>en</strong> las dilig<strong>en</strong>cias su remisión al laboratorio correspondi<strong>en</strong>te, que <strong>en</strong>viará el resultado <strong>en</strong> el<br />

plazo que se le señale.<br />

4. El Juez podrá acordar que no se practique la autopsia cuando por el médico for<strong>en</strong>se o qui<strong>en</strong> haga sus<br />

veces se dictamin<strong>en</strong> cumplidam<strong>en</strong>te la causa y las circunstancias relevantes de la muerte sin necesidad de<br />

aquélla.<br />

5. El Juez podrá ord<strong>en</strong>ar que se preste la asist<strong>en</strong>cia debida a los heridos, <strong>en</strong>fermos y cualquier otra persona<br />

que con motivo u ocasión de los hechos necesite asist<strong>en</strong>cia facultativa, haci<strong>en</strong>do constar, <strong>en</strong> su caso, el lugar<br />

de su tratami<strong>en</strong>to, internami<strong>en</strong>to u hospitalización.<br />

Artículo 779.<br />

1. Practicadas sin demora las dilig<strong>en</strong>cias pertin<strong>en</strong>tes, el Juez adoptará mediante auto alguna de las<br />

sigui<strong>en</strong>tes resoluciones:<br />

1. Si estimare que el hecho no es constitutivo de infracción p<strong>en</strong>al o que no aparece sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />

justificada su perpetración, acordará el sobreseimi<strong>en</strong>to que corresponda notificando dicha<br />

resolución a qui<strong>en</strong>es pudiera causar perjuicio, aunque no se hayan mostrado parte <strong>en</strong> la causa. Si,<br />

aun estimando que el hecho puede ser constitutivo de delito, no hubiere autor conocido, acordará<br />

el sobreseimi<strong>en</strong>to provisional y ord<strong>en</strong>ará el archivo.<br />

2. Si reputare falta el hecho que hubiere dado lugar a la formación de las dilig<strong>en</strong>cias, mandará remitir<br />

lo actuado al Juez compet<strong>en</strong>te, cuando no le corresponda su <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to.<br />

3. Si el hecho estuviese atribuido a la jurisdicción militar, se inhibirá a favor del órgano compet<strong>en</strong>te. Si<br />

todos los imputados fues<strong>en</strong> m<strong>en</strong>ores de edad p<strong>en</strong>al, se dará traslado de lo actuado al Fiscal de<br />

M<strong>en</strong>ores para que inicie los trámites de la Ley de Responsabilidad P<strong>en</strong>al del M<strong>en</strong>or.<br />

4. Si el hecho constituyera delito compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong> el artículo 757, seguirá el procedimi<strong>en</strong>to ord<strong>en</strong>ado<br />

<strong>en</strong> el capítulo sigui<strong>en</strong>te. Esta decisión, que cont<strong>en</strong>drá la determinación de los hechos punibles y la<br />

id<strong>en</strong>tificación de la persona a la que se le imputan, no podrá adoptarse sin haber tomado<br />

declaración a aquélla <strong>en</strong> los términos previstos <strong>en</strong> el artículo 775.<br />

5. Si, <strong>en</strong> cualquier mom<strong>en</strong>to anterior, el imputado asistido de su abogado hubiere reconocido los<br />

hechos a pres<strong>en</strong>cia judicial, y estos fueran constitutivos de delito castigado con p<strong>en</strong>a incluida d<strong>en</strong>tro<br />

de los límites previstos <strong>en</strong> el artículo 801, mandará convocar inmediatam<strong>en</strong>te al Ministerio Fiscal y a<br />

las partes personadas a fin de que manifiest<strong>en</strong> si formulan escrito de acusación con la conformidad<br />

del acusado. En caso afirmativo, incoará dilig<strong>en</strong>cias urg<strong>en</strong>tes y ord<strong>en</strong>ará la continuación de las<br />

actuaciones por los trámites previstos <strong>en</strong> los artículos 800 y 801.<br />

2. En los tres primeros supuestos, sino hubiere miembro del Ministerio Fiscal constituido <strong>en</strong> el Juzgado, ni<br />

hubier<strong>en</strong> interpuesto recurso las partes, se remitirán las dilig<strong>en</strong>cias al Fiscal de la Audi<strong>en</strong>cia, el que, d<strong>en</strong>tro<br />

de los tres días sigui<strong>en</strong>tes a su recepción, las devolverá al Juzgado con el escrito de interposición del recurso<br />

o con la fórmula de visto, procediéndose seguidam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> este caso a la ejecución de lo resuelto.<br />

52<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO IV.<br />

DE LA PREPARACIÓN DEL JUICIO ORAL.<br />

Artículo 780.<br />

1. Si el Juez de Instrucción acordare que debe seguirse el trámite establecido <strong>en</strong> este capítulo, <strong>en</strong> la misma<br />

resolución ord<strong>en</strong>ará que se dé traslado de las dilig<strong>en</strong>cias previas, originales o mediante fotocopia, al<br />

Ministerio Fiscal y a las acusaciones personadas, para que, <strong>en</strong> el plazo común de diez días, solicit<strong>en</strong> la<br />

apertura del juicio oral formulando escrito de acusación o el sobreseimi<strong>en</strong>to de la causa o,<br />

excepcionalm<strong>en</strong>te, la práctica de dilig<strong>en</strong>cias complem<strong>en</strong>tarias, <strong>en</strong> el caso del apartado sigui<strong>en</strong>te.<br />

2. Cuando el Ministerio Fiscal manifieste la imposibilidad de formular escrito de acusación por falta de<br />

elem<strong>en</strong>tos es<strong>en</strong>ciales para la tipificación de los hechos, se podrá instar, con carácter previo, la práctica de<br />

aquellas dilig<strong>en</strong>cias indisp<strong>en</strong>sables para formular acusación, <strong>en</strong> cuyo caso acordará el Juez lo solicitado.<br />

El Juez acordará lo que estime proced<strong>en</strong>te cuando tal solicitud sea formulada por la acusación o acusaciones<br />

personadas.<br />

En todo caso se citará para su práctica al Ministerio Fiscal, a las partes personadas y siempre al imputado,<br />

dándose luego nuevo traslado de las actuaciones.<br />

Artículo 781.<br />

1. El escrito de acusación compr<strong>en</strong>derá, además de la solicitud de apertura del juicio oral ante el órgano que<br />

se estime compet<strong>en</strong>te y de la id<strong>en</strong>tificación de la persona o personas contra las que se dirige la acusación,<br />

los extremos a que se refiere el artículo 650. La acusación se ext<strong>en</strong>derá a las faltas imputables al acusado del<br />

delito o a otras personas, cuando la comisión de la falta o su prueba estuviera relacionada con el delito.<br />

También se expresarán la cuantía de las indemnizaciones o se fijarán las bases para su determinación y las<br />

personas civilm<strong>en</strong>te responsables, así como los demás pronunciami<strong>en</strong>tos sobre <strong>en</strong>trega y destino de cosas y<br />

efectos e imposición de costas procesales.<br />

En el mismo escrito se propondrán las pruebas cuya práctica se interese <strong>en</strong> el juicio oral, expresando si la<br />

reclamación de docum<strong>en</strong>tos o las citaciones de peritos y testigos deb<strong>en</strong> realizarse por medio de la oficina<br />

judicial.<br />

En el escrito de acusación se podrá solicitar la práctica anticipada de aquellas pruebas que no puedan<br />

llevarse a cabo durante las sesiones del juicio oral, así como la adopción, modificación o susp<strong>en</strong>sión de las<br />

medidas a que se refier<strong>en</strong> los artículos 763, 764 y 765, o cualesquiera otras que result<strong>en</strong> proced<strong>en</strong>tes o se<br />

hubier<strong>en</strong> adoptado, así como la cancelación de las tomadas fr<strong>en</strong>te a personas contra las que no se dirija<br />

acusación.<br />

2. El Ministerio Fiscal, previa información a su superior jerárquico, y las acusaciones personadas podrán<br />

solicitar justificadam<strong>en</strong>te la prórroga del plazo establecido <strong>en</strong> el artículo anterior. El Juez de Instrucción,<br />

at<strong>en</strong>didas las circunstancias, podrá acordar la prórroga de dicho plazo por un máximo de otros diez días.<br />

3. Si el Ministerio Fiscal no pres<strong>en</strong>tare su escrito <strong>en</strong> el plazo establecido <strong>en</strong> el artículo anterior, el Juez de<br />

Instrucción requerirá al superior jerárquico del Fiscal actuante, para que <strong>en</strong> el plazo de diez días pres<strong>en</strong>te el<br />

escrito que proceda, dando razón de los motivos de su falta de pres<strong>en</strong>tación <strong>en</strong> plazo.<br />

53<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 782.<br />

1. Si el Ministerio Fiscal y el acusador particular solicitar<strong>en</strong> el sobreseimi<strong>en</strong>to de la causa por cualquiera de<br />

los motivos que prevén los artículos 637 y 641, lo acordará el Juez, excepto <strong>en</strong> los supuestos de los números<br />

1, 2, 3, 5 y 6 del artículo 20 del Código P<strong>en</strong>al, <strong>en</strong> que devolverá las actuaciones a las acusaciones para<br />

calificación, continuando el juicio hasta s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, a los efectos de la imposición de medidas de seguridad y<br />

del <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to de la acción civil, <strong>en</strong> los supuestos previstos <strong>en</strong> el Código P<strong>en</strong>al.<br />

Al acordar el sobreseimi<strong>en</strong>to, el Juez de Instrucción dejará sin efecto la prisión y demás medidas cautelares<br />

acordadas.<br />

2. Si el Ministerio Fiscal solicitare el sobreseimi<strong>en</strong>to de la causa y no se hubiere personado <strong>en</strong> la misma<br />

acusador particular dispuesto a sost<strong>en</strong>er la acusación, antes de acordar el sobreseimi<strong>en</strong>to el Juez de<br />

Instrucción:<br />

a. Podrá acordar que se haga saber la pret<strong>en</strong>sión del Ministerio Fiscal a los directam<strong>en</strong>te of<strong>en</strong>didos o<br />

perjudicados conocidos, no personados, para que d<strong>en</strong>tro del plazo máximo de quince días<br />

comparezcan a def<strong>en</strong>der su acción si lo consideran oportuno. Si no lo hicier<strong>en</strong> <strong>en</strong> el plazo fijado, se<br />

acordará el sobreseimi<strong>en</strong>to solicitado por el Ministerio Fiscal, sin perjuicio de lo dispuesto <strong>en</strong> el<br />

párrafo sigui<strong>en</strong>te.<br />

b. Podrá remitir la causa al superior jerárquico del Fiscal para que resuelva si procede o no sost<strong>en</strong>er la<br />

acusación, qui<strong>en</strong> comunicará su decisión al Juez de Instrucción <strong>en</strong> el plazo de diez días.<br />

Artículo 783.<br />

1. Solicitada la apertura del juicio oral por el Ministerio Fiscal o la acusación particular, el Juez de Instrucción<br />

la acordará, salvo que estimare que concurre el supuesto del número 2 del artículo 637 o que no exist<strong>en</strong><br />

indicios racionales de criminalidad contra el acusado, <strong>en</strong> cuyo caso acordará el sobreseimi<strong>en</strong>to que<br />

corresponda conforme a los artículos 637 y 641.<br />

Cuando el Juez de Instrucción decrete la apertura del juicio oral sólo a instancia del Ministerio Fiscal o de la<br />

acusación particular, se dará nuevo traslado a qui<strong>en</strong> hubiere solicitado el sobreseimi<strong>en</strong>to por plazo de tres<br />

días para que formule escrito de acusación, salvo que hubiere r<strong>en</strong>unciado a ello.<br />

2. Al acordar la apertura del juicio oral, resolverá el Juez de Instrucción sobre la adopción, modificación,<br />

susp<strong>en</strong>sión o revocación de las medidas interesadas por el Ministerio Fiscal o la acusación particular, tanto<br />

<strong>en</strong> relación con el acusado como respecto de los responsables civiles, a qui<strong>en</strong>es, <strong>en</strong> su caso, exigirá fianza, si<br />

no la prestare el acusado <strong>en</strong> el plazo que se le señale, así como sobre el alzami<strong>en</strong>to de las medidas<br />

adoptadas fr<strong>en</strong>te a qui<strong>en</strong>es no hubier<strong>en</strong> sido acusados.<br />

En el mismo auto señalará el Juez de Instrucción el órgano compet<strong>en</strong>te para el conocimi<strong>en</strong>to y fallo de la<br />

causa.<br />

3. Contra el auto que acuerde la apertura del juicio oral no se dará recurso alguno, excepto <strong>en</strong> lo relativo a la<br />

situación personal, pudi<strong>en</strong>do el acusado reproducir ante el órgano de <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to las peticiones no<br />

at<strong>en</strong>didas.<br />

Artículo 784.<br />

1. Abierto el juicio oral, se emplazará al imputado, con <strong>en</strong>trega de copia de los escritos de acusación, para<br />

que <strong>en</strong> el plazo de tres días comparezca <strong>en</strong> la causa con abogado que le defi<strong>en</strong>da y procurador que le<br />

54<br />

Tem ari Oposicions


epres<strong>en</strong>te. Si no ejercitase su derecho a designar procurador o a solicitar uno de oficio, se le nombrará <strong>en</strong><br />

todo caso procurador de oficio. Cumplido ese trámite, se dará traslado de las actuaciones originales, o<br />

mediante fotocopia, a los designados como acusados y terceros responsables <strong>en</strong> los escritos de acusación,<br />

para que <strong>en</strong> plazo común de diez días pres<strong>en</strong>t<strong>en</strong> escrito de def<strong>en</strong>sa fr<strong>en</strong>te a las acusaciones formuladas.<br />

Si la def<strong>en</strong>sa no pres<strong>en</strong>tare su escrito <strong>en</strong> el plazo señalado, se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derá que se opone a las acusaciones y<br />

seguirá su curso el procedimi<strong>en</strong>to, sin perjuicio de la responsabilidad <strong>en</strong> que pueda incurrirse de acuerdo<br />

con lo previsto <strong>en</strong> el Título V del Libro V de la Ley Orgánica del Poder Judicial.<br />

Una vez precluido el trámite para pres<strong>en</strong>tar su escrito, la def<strong>en</strong>sa sólo podrá proponer la prueba que aporte<br />

<strong>en</strong> el acto del juicio oral para su práctica <strong>en</strong> el mismo, sin perjuicio de que, además, pueda interesar<br />

previam<strong>en</strong>te que se libran las comunicaciones necesarias, siempre que lo haga con antelación sufici<strong>en</strong>te<br />

respecto de la fecha señalada para el juicio, y de lo previsto <strong>en</strong> el párrafo segundo del apartado 1 del<br />

artículo 785. Todo ello se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de sin perjuicio de que si los afectados consideran que se ha producido<br />

indef<strong>en</strong>sión puedan aducirlo de acuerdo con lo previsto <strong>en</strong> el apartado 2 del artículo 786.<br />

2. En el escrito de def<strong>en</strong>sa se podrá solicitar del órgano judicial que recabe la remisión de docum<strong>en</strong>tos o cite<br />

a peritos o testigos, a los efectos de la práctica de la correspondi<strong>en</strong>te prueba <strong>en</strong> las sesiones del juicio oral o,<br />

<strong>en</strong> su caso, de la práctica de prueba anticipada.<br />

3. En su escrito, firmado también por el acusado, la def<strong>en</strong>sa podrá manifestar su conformidad con la<br />

acusación <strong>en</strong> los términos previstos <strong>en</strong> el artículo 787.<br />

Dicha conformidad podrá ser también prestada con el nuevo escrito de calificación que conjuntam<strong>en</strong>te<br />

firm<strong>en</strong> las partes acusadoras y el acusado junto con su Letrado, <strong>en</strong> cualquier mom<strong>en</strong>to anterior a la<br />

celebración de las sesiones del juicio oral, sin perjuicio de lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 787.1.<br />

4. Si, abierto el juicio oral, los acusados se hallar<strong>en</strong> <strong>en</strong> ignorado paradero y no hubier<strong>en</strong> hecho la designación<br />

de domicilio a que se refiere el artículo 775 y, <strong>en</strong> cualquier caso, si la p<strong>en</strong>a solicitada excediera de los límites<br />

establecidos <strong>en</strong> el párrafo segundo del apartado 1 del artículo 786, se mandará expedir requisitoria para su<br />

llamami<strong>en</strong>to y busca, declarándolos rebeldes, si no comparecier<strong>en</strong> o no fuer<strong>en</strong> hallados, con los efectos<br />

prev<strong>en</strong>idos <strong>en</strong> esta Ley.<br />

5. Pres<strong>en</strong>tado el escrito de def<strong>en</strong>sa o transcurrido el plazo para hacerlo, el Secretario judicial acordará<br />

remitir lo actuado al órgano compet<strong>en</strong>te para el <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to, notificándoselo a las partes, salvo cuando el<br />

<strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to corresponda al Juez de lo P<strong>en</strong>al y éste se desplazara periódicam<strong>en</strong>te a la sede del Juzgado<br />

Instructor para la celebración de los juicios proced<strong>en</strong>tes del mismo, <strong>en</strong> cuyo caso permanecerán las<br />

actuaciones <strong>en</strong> el Juzgado a disposición del Juez de lo P<strong>en</strong>al.<br />

CAPÍTULO V.<br />

DEL JUICIO ORAL Y DE LA SENTENCIA.<br />

Artículo 785.<br />

1. En cuanto las actuaciones se <strong>en</strong>contrar<strong>en</strong> a disposición del órgano compet<strong>en</strong>te para el <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to, el<br />

Juez o Tribunal examinará las pruebas propuestas e inmediatam<strong>en</strong>te dictará auto admiti<strong>en</strong>do las que<br />

considere pertin<strong>en</strong>tes y rechazando las demás, prev<strong>en</strong>drá lo necesario para la práctica de la prueba<br />

anticipada y señalará el día <strong>en</strong> que deban com<strong>en</strong>zar las sesiones del juicio oral. En esa resolución se<br />

ord<strong>en</strong>ará el librami<strong>en</strong>to de las comunicaciones que sean necesarias para asegurar la práctica de las pruebas<br />

que sean propuestas y admitidas, cuando así lo hubier<strong>en</strong> solicitado las partes.<br />

55<br />

Tem ari Oposicions


Contra los autos de admisión o inadmisión de pruebas no cabrá recurso alguno, sin perjuicio de que la parte<br />

a la que le fue d<strong>en</strong>egada pueda reproducir su petición al inicio de las sesiones del juicio oral, mom<strong>en</strong>to hasta<br />

el cual podrán incorporarse a la causa los informes, certificaciones y demás docum<strong>en</strong>tos que el Ministerio<br />

Fiscal y las partes estim<strong>en</strong> oportuno y el Juez o Tribunal admitan.<br />

2. El señalami<strong>en</strong>to de fecha para el juicio se hará t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta la prisión del acusado y el<br />

asegurami<strong>en</strong>to de su pres<strong>en</strong>cia a disposición judicial, la complejidad de la prueba propuesta o cualquier<br />

circunstancia signifi<strong>cat</strong>iva.<br />

3. En todo caso, aunque no sea parte <strong>en</strong> el proceso ni deba interv<strong>en</strong>ir, la víctima deberá ser informada por<br />

escrito de la fecha y lugar de celebración del juicio.<br />

Artículo 786.<br />

1. La celebración del juicio oral requiere preceptivam<strong>en</strong>te la asist<strong>en</strong>cia del acusado y del abogado def<strong>en</strong>sor.<br />

No obstante, si hubiere varios acusados y alguno de ellos deja de comparecer sin motivo legítimo, apreciado<br />

por el Juez o Tribunal, podrá éste acordar, oídas las partes, la continuación del juicio para los restantes.<br />

La aus<strong>en</strong>cia injustificada del acusado que hubiera sido citado personalm<strong>en</strong>te, o <strong>en</strong> el domicilio o <strong>en</strong> la<br />

persona a que se refiere el artículo 775, no será causa de susp<strong>en</strong>sión del juicio oral si el Juez o Tribunal, a<br />

solicitud del Ministerio Fiscal o de la parte acusadora, y oída la def<strong>en</strong>sa, estima que exist<strong>en</strong> elem<strong>en</strong>tos<br />

sufici<strong>en</strong>tes para el <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to, cuando la p<strong>en</strong>a solicitada no exceda de dos años de privación de libertad<br />

o, si fuera de distinta naturaleza, cuando su duración no exceda de seis años.<br />

La aus<strong>en</strong>cia injustificada del tercero responsable civil citado <strong>en</strong> debida forma no será por sí misma causa de<br />

susp<strong>en</strong>sión del juicio.<br />

2. El juicio oral com<strong>en</strong>zará con la lectura por el Secretario de los escritos de acusación y def<strong>en</strong>sa.<br />

Seguidam<strong>en</strong>te, a instancia de parte, el Juez o Tribunal abrirá un turno de interv<strong>en</strong>ciones para que puedan las<br />

partes exponer lo que estim<strong>en</strong> oportuno acerca de la compet<strong>en</strong>cia del órgano judicial, vulneración de algún<br />

derecho fundam<strong>en</strong>tal, exist<strong>en</strong>cia de artículos de previo pronunciami<strong>en</strong>to, causas de la susp<strong>en</strong>sión del juicio<br />

oral, nulidad de actuaciones, así como sobre el cont<strong>en</strong>ido y finalidad de las pruebas propuestas o que se<br />

propongan para practicarse <strong>en</strong> el acto. El Juez o Tribunal resolverá <strong>en</strong> el mismo acto lo proced<strong>en</strong>te sobre las<br />

cuestiones planteadas. Fr<strong>en</strong>te a la decisión adoptada no cabrá recurso alguno, sin perjuicio de la pertin<strong>en</strong>te<br />

protesta y de que la cuestión pueda ser reproducida, <strong>en</strong> su caso, <strong>en</strong> el recurso fr<strong>en</strong>te a la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia.<br />

Artículo 787.<br />

1. Antes de iniciarse la práctica de la prueba, la def<strong>en</strong>sa, con la conformidad del acusado pres<strong>en</strong>te, podrá<br />

pedir al Juez o Tribunal que proceda a dictar s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia de conformidad con el escrito de acusación que<br />

cont<strong>en</strong>ga p<strong>en</strong>a de mayor gravedad, o con el que se pres<strong>en</strong>tara <strong>en</strong> ese acto, que no podrá referirse a hecho<br />

distinto, ni cont<strong>en</strong>er calificación más grave que la del escrito de acusación anterior. Si la p<strong>en</strong>a no excediere<br />

de seis años de prisión, el Juez o Tribunal dictará s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia de conformidad con la manifestada por la<br />

def<strong>en</strong>sa, si concurr<strong>en</strong> los requisitos establecidos <strong>en</strong> los apartados sigui<strong>en</strong>tes.<br />

2. Si a partir de la descripción de los hechos aceptada por todas las partes, el Juez o Tribunal <strong>en</strong>t<strong>en</strong>diere que<br />

la calificación aceptada es correcta y que la p<strong>en</strong>a es proced<strong>en</strong>te según dicha calificación, dictará s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia<br />

de conformidad. El Juez o Tribunal habrá oído <strong>en</strong> todo caso al acusado acerca de si su conformidad ha sido<br />

prestada librem<strong>en</strong>te y con conocimi<strong>en</strong>to de sus consecu<strong>en</strong>cias.<br />

56<br />

Tem ari Oposicions


3. En caso de que el Juez o Tribunal considerare incorrecta la calificación formulada o <strong>en</strong>t<strong>en</strong>diere que la<br />

p<strong>en</strong>a solicitada no procede legalm<strong>en</strong>te, requerirá a la parte que pres<strong>en</strong>tó el escrito de acusación más grave<br />

para que manifieste si se ratifica o no <strong>en</strong> él. Sólo cuando la parte requerida modificare su escrito de<br />

acusación <strong>en</strong> términos tales que la calificación sea correcta y la p<strong>en</strong>a solicitada sea proced<strong>en</strong>te y el acusado<br />

preste de nuevo su conformidad, podrá el Juez o Tribunal dictar s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia de conformidad. En otro caso,<br />

ord<strong>en</strong>ará la continuación del juicio.<br />

4. Una vez que la def<strong>en</strong>sa manifieste su conformidad, el Secretario informará al acusado de sus<br />

consecu<strong>en</strong>cias y a continuación el Juez o Presid<strong>en</strong>te del Tribunal le requerirá a fin de que manifieste si<br />

presta su conformidad. Cuando el Juez o Tribunal albergue dudas sobre si el acusado ha prestado librem<strong>en</strong>te<br />

su conformidad, acordará la continuación del juicio.<br />

También podrá ord<strong>en</strong>ar la continuación del juicio cuando, no obstante la conformidad del acusado, su<br />

def<strong>en</strong>sor lo considere necesario y el Juez o Tribunal estime fundada su petición.<br />

5. No vinculan al Juez o Tribunal las conformidades sobre la adopción de medidas protectoras <strong>en</strong> los casos<br />

de limitación de la responsabilidad p<strong>en</strong>al.<br />

6. Serán recurribles las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias de conformidad cuando no hayan respetado los requisitos o términos de<br />

la conformidad, si bi<strong>en</strong> el acusado no podrá impugnar por razones de fondo su conformidad librem<strong>en</strong>te<br />

prestada.<br />

Artículo 788.<br />

1. La práctica de la prueba se realizará conc<strong>en</strong>tradam<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> las sesiones consecutivas que sean necesarias.<br />

Excepcionalm<strong>en</strong>te, podrá acordar el Juez o Tribunal la susp<strong>en</strong>sión o aplazami<strong>en</strong>to de la sesión, hasta el<br />

límite máximo de treinta días, <strong>en</strong> los supuestos del artículo 746, conservando su validez los actos realizados,<br />

salvo que se produzca la sustitución del Juez o miembro del Tribunal <strong>en</strong> el caso del número 4 de dicho<br />

artículo.<br />

No será causa de susp<strong>en</strong>sión del juicio la falta de acreditación de la sanidad, de la tasación de daños o de la<br />

verificación de otra circunstancia de análoga significación, siempre que no sea requisito imprescindible para<br />

la calificación de los hechos. En tal caso, la determinación cuantitativa de la responsabilidad civil quedará<br />

diferida al trámite de ejecución, fijándose <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia las bases de la misma.<br />

2. El informe pericial podrá ser prestado sólo por un perito.<br />

3. Terminada la práctica de la prueba, el Juez o Presid<strong>en</strong>te del Tribunal requerirá a la acusación y a la<br />

def<strong>en</strong>sa para que manifiest<strong>en</strong> si ratifican o modifican las conclusiones de los escritos inicialm<strong>en</strong>te<br />

pres<strong>en</strong>tados y para que expongan oralm<strong>en</strong>te cuanto estim<strong>en</strong> proced<strong>en</strong>te sobre la valoración de la prueba y<br />

la calificación jurídica de los hechos.<br />

El requerimi<strong>en</strong>to podrá ext<strong>en</strong>derse a solicitar del Ministerio Fiscal y de los letrados un mayor<br />

esclarecimi<strong>en</strong>to de hechos concretos de la prueba y la valoración jurídica de los hechos, sometiéndoles a<br />

debate una o varias preguntas sobre puntos determinados.<br />

4. Cuando, <strong>en</strong> sus conclusiones definitivas, la acusación cambie la tipificación p<strong>en</strong>al de los hechos o se<br />

apreci<strong>en</strong> un mayor grado de participación o de ejecución o circunstancias de agravación de la p<strong>en</strong>a, el Juez o<br />

Tribunal podrá considerar un aplazami<strong>en</strong>to de la sesión, hasta el límite de diez días, a petición de la def<strong>en</strong>sa,<br />

a fin de que ésta pueda preparar adecuadam<strong>en</strong>te sus alegaciones y, <strong>en</strong> su caso, aportar los elem<strong>en</strong>tos<br />

57<br />

Tem ari Oposicions


probatorios y de descargo que estime conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes. Tras la práctica de una nueva prueba que pueda<br />

solicitar la def<strong>en</strong>sa, las partes acusadoras podrán, a su vez, modificar sus conclusiones definitivas.<br />

5. Cuando todas las acusaciones califiqu<strong>en</strong> los hechos como delitos castigados con p<strong>en</strong>a que exceda de la<br />

compet<strong>en</strong>cia del Juez de lo P<strong>en</strong>al, se declarará éste incompet<strong>en</strong>te para juzgar, dará por terminado el juicio y<br />

remitirá las actuaciones a la Audi<strong>en</strong>cia compet<strong>en</strong>te. Fuera del supuesto anterior, el Juez de lo P<strong>en</strong>al<br />

resolverá lo que estime pertin<strong>en</strong>te acerca de la continuación o finalización del juicio, pero <strong>en</strong> ningún caso<br />

podrá imponer una p<strong>en</strong>a superior a la correspondi<strong>en</strong>te a su compet<strong>en</strong>cia.<br />

6. Del desarrollo del juicio oral se levantará acta que firmarán el Juez o el Presid<strong>en</strong>te y Magistrados, el<br />

Secretario, el Fiscal y los abogados de la acusación y la def<strong>en</strong>sa, reseñándose <strong>en</strong> la misma el cont<strong>en</strong>ido<br />

es<strong>en</strong>cial de la prueba practicada, las incid<strong>en</strong>cias y reclamaciones producidas y las resoluciones adoptadas,<br />

pudi<strong>en</strong>do completarse o sustituirse por cualquier medio de reproducción mecánica, oral o escrita, de cuya<br />

aut<strong>en</strong>ticidad dará fe el Secretario.<br />

Artículo 789.<br />

1. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia se dictará d<strong>en</strong>tro de los cinco días sigui<strong>en</strong>tes a la finalización del juicio oral.<br />

2. El Juez de lo P<strong>en</strong>al podrá dictar s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia oralm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el acto del juicio, docum<strong>en</strong>tándose el fallo y una<br />

sucinta motivación mediante la fe del Secretario o <strong>en</strong> anexo al acta, sin perjuicio de la ulterior redacción de<br />

aquélla. Si el Fiscal y las partes, conocido el fallo, expresas<strong>en</strong> su decisión de no recurrir, el Juez, <strong>en</strong> el mismo<br />

acto, declarará la firmeza de la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, y se pronunciará, previa audi<strong>en</strong>cia de las partes, sobre la<br />

susp<strong>en</strong>sión o la sustitución de la p<strong>en</strong>a impuesta.<br />

3. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia no podrá imponer p<strong>en</strong>a más grave de la solicitada por las acusaciones, ni cond<strong>en</strong>ar por delito<br />

distinto cuando éste conlleve una diversidad de bi<strong>en</strong> jurídico protegido o mutación sustancial del hecho<br />

<strong>en</strong>juiciado, salvo que alguna de las acusaciones haya asumido el planteami<strong>en</strong>to previam<strong>en</strong>te expuesto por el<br />

Juez o Tribunal d<strong>en</strong>tro del trámite previsto <strong>en</strong> el párrafo segundo del artículo 788.3.<br />

4. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia se notificará por escrito a los of<strong>en</strong>didos y perjudicados por el delito, aunque no se hayan<br />

mostrado parte <strong>en</strong> la causa.<br />

CAPÍTULO VI.<br />

DE LA IMPUGNACIÓN DE LA SENTENCIA.<br />

Artículo 790.<br />

1. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por el Juez de lo P<strong>en</strong>al es apelable ante la Audi<strong>en</strong>cia Provincial correspondi<strong>en</strong>te, y la<br />

del Juez C<strong>en</strong>tral de lo P<strong>en</strong>al, ante la Sala de lo P<strong>en</strong>al de la Audi<strong>en</strong>cia Nacional. El recurso podrá ser<br />

interpuesto por cualquiera de las partes, d<strong>en</strong>tro de los diez días sigui<strong>en</strong>tes a aquel <strong>en</strong> que se les hubiere<br />

notificado la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia. Durante este período se hallarán las actuaciones <strong>en</strong> Secretaría a disposición de las<br />

partes.<br />

2. El escrito de formalización del recurso se pres<strong>en</strong>tará ante el órgano que dictó la resolución que se<br />

impugne, y <strong>en</strong> él se expondrán, ord<strong>en</strong>adam<strong>en</strong>te, las alegaciones sobre quebrantami<strong>en</strong>to de las normas y<br />

garantías procesales, error <strong>en</strong> la apreciación de las pruebas o infracción de normas del ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to<br />

jurídico <strong>en</strong> las que se base la impugnación. El recurr<strong>en</strong>te también habrá de fijar un domicilio para<br />

notificaciones <strong>en</strong> el lugar donde t<strong>en</strong>ga su sede la Audi<strong>en</strong>cia.<br />

58<br />

Tem ari Oposicions


Si <strong>en</strong> el recurso se pidiera la declaración de nulidad del juicio por infracción de normas o garantías<br />

procesales que causar<strong>en</strong> la indef<strong>en</strong>sión del recurr<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> términos tales que no pueda ser subsanada <strong>en</strong> la<br />

segunda instancia, se citarán las normas legales o constitucionales que se consider<strong>en</strong> infringidas y se<br />

expresarán las razones de la indef<strong>en</strong>sión. Asimismo, deberá acreditarse haberse pedido la subsanación de la<br />

falta o infracción <strong>en</strong> la primera instancia, salvo <strong>en</strong> el caso de que se hubier<strong>en</strong> cometido <strong>en</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el<br />

que fuere ya imposible la reclamación.<br />

3. En el mismo escrito de formalización podrá pedir el recurr<strong>en</strong>te la práctica de las dilig<strong>en</strong>cias de prueba que<br />

no pudo proponer <strong>en</strong> la primera instancia, de las propuestas que le fueron indebidam<strong>en</strong>te d<strong>en</strong>egadas,<br />

siempre que hubiere formulado <strong>en</strong> su mom<strong>en</strong>to la oportuna protesta, y de las admitidas que no fueron<br />

practicadas por causas que no le sean imputables.<br />

4. Recibido el escrito de formalización, el Juez, si reúne los requisitos exigidos, admitirá el recurso. En caso<br />

de apreciar la concurr<strong>en</strong>cia de algún defecto subsanable, concederá al recurr<strong>en</strong>te un plazo no superior a tres<br />

días para la subsanación.<br />

5. Admitido el recurso, se dará traslado del escrito de formalización a las demás partes por un plazo común<br />

de diez días. D<strong>en</strong>tro de este plazo habrán de pres<strong>en</strong>tarse los escritos de alegaciones de las demás partes, <strong>en</strong><br />

los que podrá solicitarse la práctica de prueba <strong>en</strong> los términos establecidos <strong>en</strong> el apartado 3 y <strong>en</strong> los que se<br />

fijará un domicilio para notificaciones.<br />

6. Pres<strong>en</strong>tados los escritos de alegaciones o precluido el plazo para hacerlo, el Secretario, <strong>en</strong> los dos días<br />

sigui<strong>en</strong>tes, dará traslado de cada uno de ellos a las demás partes y elevará a la Audi<strong>en</strong>cia los autos originales<br />

con todos los escritos pres<strong>en</strong>tados.<br />

Artículo 791.<br />

1. Si los escritos de formalización o de alegaciones conti<strong>en</strong><strong>en</strong> proposición de prueba, la Audi<strong>en</strong>cia resolverá<br />

<strong>en</strong> tres días sobre la admisión de la propuesta y, <strong>en</strong> el mismo acto, señalará día para la vista. También podrá<br />

celebrarse vista cuando, de oficio o a petición de parte, la estime el Tribunal necesaria para la correcta<br />

formación de una convicción fundada.<br />

2. La vista se señalará d<strong>en</strong>tro de los quince días sigui<strong>en</strong>tes y a ella serán citadas todas las partes. La víctima<br />

deberá ser informada, aunque no se haya mostrado parte ni sea necesaria su interv<strong>en</strong>ción.<br />

La vista se celebrará empezando, <strong>en</strong> su caso, por la práctica de la prueba. A continuación, las partes<br />

resumirán oralm<strong>en</strong>te el resultado de la misma y el fundam<strong>en</strong>to de sus pret<strong>en</strong>siones.<br />

Artículo 792.<br />

1. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia de apelación se dictará d<strong>en</strong>tro de los cinco días sigui<strong>en</strong>tes a la vista oral, o d<strong>en</strong>tro de los diez<br />

días sigui<strong>en</strong>tes a la recepción de las actuaciones por la Audi<strong>en</strong>cia, cuando no hubiere resultado proced<strong>en</strong>te<br />

su celebración.<br />

2. Cuando la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia apelada sea anulada por quebrantami<strong>en</strong>to de una forma es<strong>en</strong>cial del procedimi<strong>en</strong>to,<br />

el Tribunal, sin <strong>en</strong>trar <strong>en</strong> el fondo del fallo, ord<strong>en</strong>ará que se reponga el procedimi<strong>en</strong>to al estado <strong>en</strong> que se<br />

<strong>en</strong>contraba <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to de cometerse la falta, sin perjuicio de que conserv<strong>en</strong> su validez todos aquellos<br />

actos cuyo cont<strong>en</strong>ido sería idéntico no obstante la falta cometida.<br />

59<br />

Tem ari Oposicions


3. Contra la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada <strong>en</strong> apelación no cabrá recurso alguno, sin perjuicio de lo establecido respecto<br />

de la revisión de s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias firmes y de lo previsto <strong>en</strong> el artículo sigui<strong>en</strong>te para la impugnación de s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias<br />

firmes dictadas <strong>en</strong> aus<strong>en</strong>cia del acusado. Los autos se devolverán al Juzgado a efectos de ejecución del fallo.<br />

4. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia se notificará a los of<strong>en</strong>didos y perjudicados por el delito, aunque no se hayan mostrado parte<br />

<strong>en</strong> la causa.<br />

Artículo 793.<br />

1. En cualquier mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> que comparezca o sea habido el que hubiere sido cond<strong>en</strong>ado <strong>en</strong> aus<strong>en</strong>cia<br />

conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> el párrafo segundo del apartado 1 del artículo 786, le será notificada la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia<br />

dictada <strong>en</strong> primera instancia o <strong>en</strong> apelación a efectos de cumplimi<strong>en</strong>to de la p<strong>en</strong>a aun no prescrita. Al<br />

notificársele la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia se le hará saber su derecho a interponer el recurso a que se refiere el apartado<br />

sigui<strong>en</strong>te, con indicación del plazo para ello y del órgano compet<strong>en</strong>te.<br />

2. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada <strong>en</strong> aus<strong>en</strong>cia, haya sido o no apelada, es susceptible de ser recurrida <strong>en</strong> anulación por<br />

el cond<strong>en</strong>ado <strong>en</strong> el mismo plazo y con iguales requisitos y efectos que los establecidos <strong>en</strong> el recurso de<br />

apelación. El plazo se contará desde el mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> que se acredite que el cond<strong>en</strong>ado tuvo conocimi<strong>en</strong>to de<br />

la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia.<br />

CAPÍTULO VII.<br />

DE LA EJECUCIÓN DE SENTENCIAS.<br />

Artículo 794.<br />

Tan pronto como sea firme la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, se procederá a su ejecución por el Juez o por la Audi<strong>en</strong>cia que la<br />

hubiere dictado, conforme a las disposiciones g<strong>en</strong>erales de la Ley, observándose las sigui<strong>en</strong>tes reglas:<br />

1. Si no se hubiere fijado <strong>en</strong> el fallo la cuantía indemnizatoria, cualquiera de las partes podrá instar,<br />

durante la ejecución de la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, la práctica de las pruebas que estime oportunas para su precisa<br />

determinación. De esta pret<strong>en</strong>sión se dará traslado a las demás para que, <strong>en</strong> el plazo común de diez<br />

días, pidan por escrito lo que a su derecho conv<strong>en</strong>ga. El Juez o Tribunal rechazará la práctica de<br />

pruebas que no se refieran a las bases fijadas <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia.<br />

Practicada la prueba, y oídas las partes por un plazo común de cinco días, se fijará mediante auto, <strong>en</strong><br />

los cinco días sigui<strong>en</strong>tes, la cuantía de la responsabilidad civil. El auto dictado por el Juez de lo P<strong>en</strong>al<br />

será apelable ante la Audi<strong>en</strong>cia respectiva.<br />

2. En los casos <strong>en</strong> que se haya impuesto la p<strong>en</strong>a de privación del derecho a conducir vehículos a motor<br />

y ciclomotores, se procederá a la inmediata retirada del permiso y lic<strong>en</strong>cia habilitante, si tal medida<br />

no estuviera ya acordada, dejando unido el docum<strong>en</strong>to a los autos y remiti<strong>en</strong>do mandami<strong>en</strong>to a la<br />

Jefatura C<strong>en</strong>tral de Tráfico para que lo deje sin efecto y no expida otro nuevo hasta la extinción de la<br />

cond<strong>en</strong>a.<br />

Artículo segundo.<br />

Se da nueva redacción al Título III del Libro IV de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal.<br />

60<br />

Tem ari Oposicions


TÍTULO III.<br />

DEL PROCEDIMIENTO PARA EL ENJUICIAMIENTO RÁPIDO DE DETERMINADOS DELITOS.<br />

CAPÍTULO I.<br />

ÁMBITO DE APLICACIÓN.<br />

Artículo 795.<br />

1. Sin perjuicio de lo establecido para los demás procesos especiales, el procedimi<strong>en</strong>to regulado <strong>en</strong> este<br />

Título se aplicará a la instrucción y al <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to de delitos castigados con p<strong>en</strong>a privativa de libertad que<br />

no exceda de cinco años, o con cualesquiera otras p<strong>en</strong>as, bi<strong>en</strong> sean únicas, conjuntas o alternativas, cuya<br />

duración no exceda de diez años, cualquiera que sea su cuantía, siempre que el proceso p<strong>en</strong>al se incoe <strong>en</strong><br />

virtud de un atestado policial y que la Policía Judicial haya det<strong>en</strong>ido a una persona y la haya puesto a<br />

disposición del Juzgado de guardia o que, aun sin det<strong>en</strong>erla, la haya citado para comparecer ante el Juzgado<br />

de guardia por t<strong>en</strong>er la calidad de d<strong>en</strong>unciado <strong>en</strong> el atestado policial y, además, concurra cualquiera de las<br />

circunstancias sigui<strong>en</strong>tes:<br />

1. Que se trate de delitos flagrantes. A estos efectos, se considerará delito flagrante el que se estuviese<br />

cometi<strong>en</strong>do o se acabare de cometer cuando el delincu<strong>en</strong>te sea sorpr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong> el acto. Se<br />

<strong>en</strong>t<strong>en</strong>derá sorpr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong> el acto no sólo al delincu<strong>en</strong>te que fuere det<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to de estar<br />

cometi<strong>en</strong>do el delito, sino también al det<strong>en</strong>ido o perseguido inmediatam<strong>en</strong>te después de<br />

cometerlo, si la persecución durare o no se susp<strong>en</strong>diere mi<strong>en</strong>tras el delincu<strong>en</strong>te no se ponga fuera<br />

del inmediato alcance de los que le persigu<strong>en</strong>. También se considerará delincu<strong>en</strong>te in fraganti aquel<br />

a qui<strong>en</strong> se sorpr<strong>en</strong>diere inmediatam<strong>en</strong>te después de cometido un delito con efectos, instrum<strong>en</strong>tos<br />

o vestigios que permitan presumir su participación <strong>en</strong> él.<br />

2. Que se trate de alguno de los sigui<strong>en</strong>tes delitos:<br />

a. Delitos de lesiones, coacciones, am<strong>en</strong>azas o viol<strong>en</strong>cia física o psíquica habitual, cometidos<br />

contra las personas a que se refiere el artículo 153 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

b. Delitos de hurto.<br />

c. Delitos de robo.<br />

d. Delitos de hurto y robo de uso de vehículos.<br />

e. Delitos contra la seguridad del tráfico.<br />

3. Que se trate de un hecho punible cuya instrucción sea presumible que será s<strong>en</strong>cilla.<br />

2. El procedimi<strong>en</strong>to regulado <strong>en</strong> este Título no será de aplicación a la investigación y <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to de<br />

aquellos delitos que fuer<strong>en</strong> conexos con otro o otros delitos no compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> el apartado anterior.<br />

3. No se aplicará este procedimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> aquellos casos <strong>en</strong> que sea proced<strong>en</strong>te acordar el secreto de las<br />

actuaciones conforme a lo establecido <strong>en</strong> el artículo 302.<br />

4. En todo lo no previsto expresam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te Título se aplicarán supletoriam<strong>en</strong>te las normas del<br />

Título II de este mismo Libro, relativas al procedimi<strong>en</strong>to abreviado.<br />

CAPÍTULO II.<br />

DE LAS ACTUACIONES DE LA POLICÍA JUDICIAL.<br />

Artículo 796.<br />

1. Sin perjuicio de cuanto se establece <strong>en</strong> el Título III del Libro II y de las previsiones del capítulo II del Título<br />

II de este Libro, la Policía Judicial deberá practicar <strong>en</strong> el tiempo imprescindible y, <strong>en</strong> todo caso, durante el<br />

tiempo de la det<strong>en</strong>ción, las sigui<strong>en</strong>tes dilig<strong>en</strong>cias:<br />

61<br />

Tem ari Oposicions


1. Sin perjuicio de recabar los auxilios a que se refiere el ordinal 1 del artículo 770, solicitará del<br />

facultativo o del personal sanitario que at<strong>en</strong>diere al of<strong>en</strong>dido copia del informe relativo a la<br />

asist<strong>en</strong>cia prestada para su unión al atestado policial. Asimismo, solicitará la pres<strong>en</strong>cia del médico<br />

for<strong>en</strong>se cuando la persona que tuviere que ser reconocida no pudiera desplazarse al Juzgado de<br />

guardia d<strong>en</strong>tro del plazo previsto <strong>en</strong> el artículo 799.<br />

2. Informará a la persona a la que se atribuya el hecho, aun <strong>en</strong> el caso de no procederse a su<br />

det<strong>en</strong>ción, del derecho que le asiste de comparecer ante el Juzgado de guardia asistido de abogado.<br />

Si el interesado no manifestare expresam<strong>en</strong>te su voluntad de comparecer asistido de abogado, la<br />

Policía Judicial recabará del Colegio de Abogados la designación de un letrado de oficio.<br />

3. Citará a la persona que resulte d<strong>en</strong>unciada <strong>en</strong> el atestado policial para comparecer <strong>en</strong> el Juzgado de<br />

guardia <strong>en</strong> el día y hora que se le señale, cuando no se haya procedido a su det<strong>en</strong>ción. El citado será<br />

apercibido de las consecu<strong>en</strong>cias de no comparecer a la citación policial ante el Juzgado de guardia.<br />

4. Citará también a los testigos, a los of<strong>en</strong>didos y perjudicados para que comparezcan <strong>en</strong> el Juzgado de<br />

guardia <strong>en</strong> el día y hora que se les indique. A los testigos se les apercibirá de las consecu<strong>en</strong>cias de no<br />

comparecer a la citación policial <strong>en</strong> el Juzgado de guardia.<br />

5. Citará para el mismo día y hora a las <strong>en</strong>tidades a que se refiere el artículo 117 del Código P<strong>en</strong>al, <strong>en</strong> el<br />

caso de que conste su id<strong>en</strong>tidad.<br />

6. Remitirá al Instituto de Toxicología, al Instituto de Medicina Legal o al laboratorio correspondi<strong>en</strong>te<br />

las sustancias apreh<strong>en</strong>didas cuyo análisis resulte pertin<strong>en</strong>te. Estas <strong>en</strong>tidades procederán de<br />

inmediato al análisis solicitado y remitirán el resultado al Juzgado de guardia por el medio más<br />

rápido y, <strong>en</strong> todo caso, antes del día y hora <strong>en</strong> que se hayan citado a las personas indicadas <strong>en</strong> las<br />

reglas anteriores. Si no fuera posible la remisión del análisis <strong>en</strong> dicho plazo, la Policía Judicial podrá<br />

practicar por sí misma dicho análisis, sin perjuicio del debido control judicial del mismo.<br />

7. La práctica de los controles de alcoholemia se ajustará a lo establecido <strong>en</strong> la legislación de seguridad<br />

vial. No obstante, cuando se practicare un análisis de sangre u otro análogo, se requerirá al personal<br />

sanitario que lo realice para que remita el resultado al Juzgado de guardia por el medio más rápido<br />

y, <strong>en</strong> todo caso, antes del día y hora de la citación a que se refier<strong>en</strong> las reglas anteriores.<br />

8. Si no fuera posible la remisión al Juzgado de guardia de algún objeto que debiera ser tasado, se<br />

solicitará inmediatam<strong>en</strong>te la pres<strong>en</strong>cia del perito o servicio correspondi<strong>en</strong>te para que lo examine y<br />

emita informe pericial. Este informe podrá ser emitido oralm<strong>en</strong>te ante el Juzgado de guardia.<br />

2. Para la realización de las citaciones a que se refiere el apartado anterior, la Policía Judicial fijará el día y la<br />

hora de la comparec<strong>en</strong>cia coordinadam<strong>en</strong>te con el Juzgado de guardia. A estos efectos, el Consejo G<strong>en</strong>eral<br />

del Poder Judicial, de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el artículo 110 de la Ley Orgánica del Poder Judicial,<br />

dictará los Reglam<strong>en</strong>tos oportunos para la ord<strong>en</strong>ación de los servicios de guardia de los Juzgados de<br />

Instrucción <strong>en</strong> relación con la práctica de estas citaciones, coordinadam<strong>en</strong>te con la Policía Judicial.<br />

3. Si la urg<strong>en</strong>cia lo requiriere, las citaciones podrán hacerse por cualquier medio de comunicación, incluso<br />

verbalm<strong>en</strong>te, sin perjuicio de dejar constancia de su cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> la pertin<strong>en</strong>te acta.<br />

CAPÍTULO III.<br />

DE LAS DILIGENCIAS URGENTES ANTE EL JUZGADO DE GUARDIA.<br />

Artículo 797.<br />

1. El Juzgado de guardia, tras recibir el atestado policial, junto con los objetos, instrum<strong>en</strong>tos y pruebas que,<br />

<strong>en</strong> su caso, lo acompañ<strong>en</strong>, incoará, si procede, dilig<strong>en</strong>cias urg<strong>en</strong>tes. Sin perjuicio de las demás funciones que<br />

ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dadas, practicará, cuando result<strong>en</strong> pertin<strong>en</strong>tes, las sigui<strong>en</strong>tes dilig<strong>en</strong>cias, <strong>en</strong> el ord<strong>en</strong> que<br />

considere más conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te o aconsej<strong>en</strong> las circunstancias, con la participación activa del Ministerio Fiscal:<br />

1. Recabará por el medio más rápido los anteced<strong>en</strong>tes p<strong>en</strong>ales del det<strong>en</strong>ido o persona imputada.<br />

62<br />

Tem ari Oposicions


2. Si fuere necesario para la calificación jurídica de los hechos imputados:<br />

a. Recabará, de no haberlos recibido, los informes periciales solicitados por la Policía Judicial.<br />

b. Ord<strong>en</strong>ará, cuando resulte pertin<strong>en</strong>te y proporcionado, que el médico for<strong>en</strong>se, si no lo<br />

hubiese hecho con anterioridad, examine a las personas que hayan comparecido a pres<strong>en</strong>cia<br />

judicial y emita el correspondi<strong>en</strong>te informe pericial.<br />

c. Ord<strong>en</strong>ará la práctica por un perito de la tasación de bi<strong>en</strong>es u objetos apreh<strong>en</strong>didos o<br />

interv<strong>en</strong>idos y puestos a disposición judicial, si no se hubiese hecho con anterioridad.<br />

3. Tomará declaración al det<strong>en</strong>ido puesto a disposición judicial o a la persona que, resultando<br />

imputada por los términos del atestado, haya comparecido a la citación policial, <strong>en</strong> los términos<br />

previstos <strong>en</strong> el artículo 775. Ante la falta de comparec<strong>en</strong>cia del imputado a la citación policial ante el<br />

Juzgado de guardia, podrá éste aplicar lo previsto <strong>en</strong> el artículo 487.<br />

4. Tomará declaración a los testigos citados por la Policía Judicial que hayan comparecido. Ante la falta<br />

de comparec<strong>en</strong>cia de cualquier testigo a la citación policial ante el Juzgado de guardia, podrá éste<br />

aplicar lo previsto <strong>en</strong> el artículo 420.<br />

5. Llevará a cabo las informaciones previstas <strong>en</strong> el artículo 776.<br />

6. Practicará el reconocimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> rueda del imputado, de resultar pertin<strong>en</strong>te y haber comparecido el<br />

testigo.<br />

7. Ord<strong>en</strong>ará, de considerarlo necesario, el careo <strong>en</strong>tre testigos, <strong>en</strong>tre testigos e imputados o<br />

imputados <strong>en</strong>tre sí.<br />

8. Ord<strong>en</strong>ará la citación, incluso verbal, de las personas que considere necesario que comparezcan ante<br />

él.<br />

9. Ord<strong>en</strong>ará la práctica de cualquier dilig<strong>en</strong>cia pertin<strong>en</strong>te que pueda llevarse a cabo <strong>en</strong> el acto o d<strong>en</strong>tro<br />

del plazo establecido <strong>en</strong> el artículo 799.<br />

2. Cuando, por razón del lugar de resid<strong>en</strong>cia de un testigo o víctima o por otro motivo, fuere de temer<br />

razonablem<strong>en</strong>te que una prueba no podrá practicarse <strong>en</strong> el juicio oral, o pudiera motivar su susp<strong>en</strong>sión, el<br />

Juez de guardia practicará inmediatam<strong>en</strong>te la misma asegurando, <strong>en</strong> todo caso, la posibilidad de<br />

contradicción de las partes.<br />

Dicha dilig<strong>en</strong>cia deberá docum<strong>en</strong>tarse <strong>en</strong> soporte apto para la grabación y reproducción del sonido y de la<br />

imag<strong>en</strong> o por medio de acta autorizada por el Secretario Judicial, con expresión de los intervini<strong>en</strong>tes.<br />

A efectos de su valoración como prueba <strong>en</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, la parte a qui<strong>en</strong> interese deberá instar <strong>en</strong> el juicio oral<br />

la reproducción de la grabación o la lectura literal de la dilig<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> los términos del artículo 730.<br />

Artículo 798.<br />

1. A continuación, el Juez oirá a las partes personadas y al Ministerio Fiscal sobre cuál de las resoluciones<br />

previstas <strong>en</strong> el apartado sigui<strong>en</strong>te procede adoptar. Además, las partes acusadoras y el Ministerio Fiscal<br />

podrán solicitar cualesquiera medidas cautelares fr<strong>en</strong>te al imputado o, <strong>en</strong> su caso, fr<strong>en</strong>te al responsable<br />

civil, sin perjuicio de las que se hayan podido adoptar anteriorm<strong>en</strong>te.<br />

2. El Juez de guardia dictará resolución con alguno de estos cont<strong>en</strong>idos:<br />

1. En el caso de que considere sufici<strong>en</strong>tes las dilig<strong>en</strong>cias practicadas, dictará auto <strong>en</strong> forma oral, que<br />

deberá docum<strong>en</strong>tarse y no será susceptible de recurso alguno, ord<strong>en</strong>ando seguir el procedimi<strong>en</strong>to<br />

del capítulo sigui<strong>en</strong>te, salvo que estime proced<strong>en</strong>te alguna de las decisiones previstas <strong>en</strong> los tres<br />

primeros ordinales del apartado 1 del artículo 779, <strong>en</strong> cuyo caso dictará auto.<br />

2. En el caso de que considere insufici<strong>en</strong>tes las dilig<strong>en</strong>cias practicadas, ord<strong>en</strong>ará que el procedimi<strong>en</strong>to<br />

continúe como dilig<strong>en</strong>cias previas del procedimi<strong>en</strong>to abreviado. El Juez deberá señalar<br />

63<br />

Tem ari Oposicions


motivadam<strong>en</strong>te cuáles son las dilig<strong>en</strong>cias cuya práctica resulta necesaria para concluir la instrucción<br />

de la causa o las circunstancias que lo hac<strong>en</strong> imposible.<br />

3. Cuando el Juez de guardia dicte el auto acordando alguna de las decisiones previas <strong>en</strong> los tres primeros<br />

ordinales del apartado 1 del artículo 779, <strong>en</strong> el mismo acordará lo que proceda sobre la adopción de<br />

medidas cautelares fr<strong>en</strong>te al imputado y, <strong>en</strong> su caso, fr<strong>en</strong>te al responsable civil. Fr<strong>en</strong>te al pronunciami<strong>en</strong>to<br />

del Juez sobre medidas cautelares, cabrán los recursos previstos <strong>en</strong> el artículo 766. Cuando el Juez de<br />

guardia dicte auto <strong>en</strong> forma oral ord<strong>en</strong>ando la continuación del procedimi<strong>en</strong>to, sobre la adopción de<br />

medidas cautelares se estará a lo dispuesto <strong>en</strong> el apartado 1 del artículo 800.<br />

4. Asimismo, ord<strong>en</strong>ará, si procede, la devolución de objetos interv<strong>en</strong>idos.<br />

Artículo 799.<br />

1. Las dilig<strong>en</strong>cias y resoluciones señaladas <strong>en</strong> los artículos anteriores deberán ser practicadas y adoptadas<br />

durante el servicio de guardia del Juzgado de Instrucción.<br />

2. No obstante lo dispuesto, <strong>en</strong> aquellos partidos judiciales <strong>en</strong> que el servicio de guardia no sea perman<strong>en</strong>te<br />

y t<strong>en</strong>ga una duración superior a veinticuatro horas, el plazo establecido <strong>en</strong> el apartado anterior podrá<br />

prorrogarse por el Juez por un período adicional de set<strong>en</strong>ta y dos horas <strong>en</strong> aquellas actuaciones <strong>en</strong> las que el<br />

atestado se hubiera recibido d<strong>en</strong>tro de las cuar<strong>en</strong>ta y ocho anteriores a la finalización del servicio de<br />

guardia.<br />

CAPÍTULO IV.<br />

DE LA PREPARACIÓN DEL JUICIO ORAL.<br />

Artículo 800.<br />

1. Cuando el Juez de guardia hubiere acordado continuar este procedimi<strong>en</strong>to, <strong>en</strong> el mismo acto oirá al<br />

Ministerio Fiscal y a las partes personadas para que se pronunci<strong>en</strong> sobre si procede la apertura del juicio<br />

oral o el sobreseimi<strong>en</strong>to y para que, <strong>en</strong> su caso, solicit<strong>en</strong> o se ratifiqu<strong>en</strong> <strong>en</strong> lo solicitado respecto de la<br />

adopción de medidas cautelares. En todo caso, si el Ministerio Fiscal y el acusador particular, si lo hubiera,<br />

solicitar<strong>en</strong> el sobreseimi<strong>en</strong>to, el Juez procederá conforme a lo previsto <strong>en</strong> el artículo 782. Cuando el<br />

Ministerio Fiscal o la acusación particular solicit<strong>en</strong> la apertura del juicio oral, el Juez de guardia procederá<br />

conforme a lo previsto <strong>en</strong> el apartado 1 del artículo 783, resolvi<strong>en</strong>do mediante auto lo que proceda. Cuando<br />

se acuerde la apertura del juicio oral, dictará <strong>en</strong> forma oral auto motivado, que deberá docum<strong>en</strong>tarse y no<br />

será susceptible de recurso alguno.<br />

2. Abierto el juicio oral, si no se hubiere constituido acusación particular, el Ministerio Fiscal pres<strong>en</strong>tará de<br />

inmediato su escrito de acusación, o formulará ésta oralm<strong>en</strong>te. El acusado, a la vista de la acusación<br />

formulada, podrá <strong>en</strong> el mismo acto prestar su conformidad con arreglo a lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo<br />

sigui<strong>en</strong>te. En otro caso, pres<strong>en</strong>tará inmediatam<strong>en</strong>te su escrito de def<strong>en</strong>sa o formulará ésta oralm<strong>en</strong>te,<br />

procedi<strong>en</strong>do <strong>en</strong>tonces el Juez de guardia sin más trámites a la citación de las partes para la celebración del<br />

juicio oral.<br />

Si el acusado solicitara la concesión de un plazo para la pres<strong>en</strong>tación de escrito de def<strong>en</strong>sa, el Juez fijará<br />

prud<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te el mismo d<strong>en</strong>tro de los cinco días sigui<strong>en</strong>tes, at<strong>en</strong>didas las circunstancias del hecho<br />

imputado y los restantes datos que se hayan puesto de manifiesto <strong>en</strong> la investigación, procedi<strong>en</strong>do <strong>en</strong> el<br />

acto a la citación de las partes para la celebración del juicio oral y al emplazami<strong>en</strong>to del acusado y, <strong>en</strong> su<br />

caso, del responsable civil para que pres<strong>en</strong>t<strong>en</strong> sus escritos ante el órgano compet<strong>en</strong>te para el<br />

<strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to.<br />

64<br />

Tem ari Oposicions


3. El Juez de guardia hará el señalami<strong>en</strong>to para la celebración del juicio oral <strong>en</strong> la fecha más próxima posible<br />

y, <strong>en</strong> cualquier caso, d<strong>en</strong>tro de los quince días sigui<strong>en</strong>tes, <strong>en</strong> los días y horas predeterminados a tal fin <strong>en</strong> los<br />

órganos judiciales <strong>en</strong>juiciadores. A estos efectos, el Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial, de acuerdo con lo<br />

establecido <strong>en</strong> el artículo 110 de la Ley Orgánica del Poder Judicial, dictará los Reglam<strong>en</strong>tos oportunos para<br />

la ord<strong>en</strong>ación, coordinadam<strong>en</strong>te con el Ministerio Fiscal, de los señalami<strong>en</strong>tos de juicios orales que realic<strong>en</strong><br />

los Juzgados de guardia ante los Juzgados de lo P<strong>en</strong>al.<br />

También se acordará la práctica de las citaciones propuestas por el Ministerio Fiscal, llevándose a cabo <strong>en</strong> el<br />

acto las que sean posibles, sin perjuicio de la decisión que sobre la admisión de pruebas adopte el órgano<br />

<strong>en</strong>juiciador.<br />

4. Si se hubiere constituido acusación particular que hubiere solicitado la apertura del juicio oral y así lo<br />

hubiere acordado el Juez de guardia, éste emplazará <strong>en</strong> el acto a aquélla y al Ministerio Fiscal para que<br />

pres<strong>en</strong>t<strong>en</strong> sus escritos d<strong>en</strong>tro de un plazo improrrogable y no superior a dos días. Pres<strong>en</strong>tados dichos<br />

escritos ante el mismo Juzgado, procederá éste de inmediato conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> el apartado 2.<br />

5. Si el Ministerio Fiscal no pres<strong>en</strong>tare su escrito de acusación <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to establecido <strong>en</strong> el apartado 2 o<br />

<strong>en</strong> el plazo establecido <strong>en</strong> el apartado 4, respectivam<strong>en</strong>te, el Juez, sin perjuicio de emplazar <strong>en</strong> todo caso a<br />

los directam<strong>en</strong>te of<strong>en</strong>didos y perjudicados conocidos, <strong>en</strong> los términos previstos <strong>en</strong> el apartado 2 del artículo<br />

782, requerirá inmediatam<strong>en</strong>te al superior jerárquico del Fiscal para que, <strong>en</strong> el plazo de dos días, pres<strong>en</strong>te el<br />

escrito que proceda. Si el superior jerárquico tampoco pres<strong>en</strong>tare dicho escrito <strong>en</strong> plazo, se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derá que<br />

no pide la apertura de juicio oral y que considera proced<strong>en</strong>te el sobreseimi<strong>en</strong>to libre.<br />

6. Una vez recibido el escrito de def<strong>en</strong>sa o precluido el plazo para su pres<strong>en</strong>tación, el órgano <strong>en</strong>juiciador<br />

procederá conforme a lo previsto <strong>en</strong> el apartado 1 del artículo 785, salvo <strong>en</strong> lo previsto para el señalami<strong>en</strong>to<br />

y las citaciones que ya se hubieran practicado.<br />

7. En todo caso, las partes podrán solicitar al Juzgado de guardia, que así lo acordará, la citación de testigos<br />

o peritos que t<strong>en</strong>gan la int<strong>en</strong>ción de proponer para el acto del juicio, sin perjuicio de la decisión que sobre la<br />

admisión de pruebas adopte el órgano <strong>en</strong>juiciador.<br />

CAPÍTULO V.<br />

DEL JUICIO ORAL Y DE LA SENTENCIA.<br />

Artículo 802.<br />

1. El juicio oral se desarrollará <strong>en</strong> los términos previstos por los artículos 786 a 788.<br />

2. En el caso de que, por motivo justo, no pueda celebrarse el juicio oral <strong>en</strong> el día señalado o de que no<br />

pueda concluirse <strong>en</strong> un solo acto, el Juez señalará para su celebración o continuación el día más inmediato<br />

posible y, <strong>en</strong> todo caso, d<strong>en</strong>tro de los quince sigui<strong>en</strong>tes, haciéndolo saber a los interesados.<br />

3. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia se dictará d<strong>en</strong>tro de los tres días sigui<strong>en</strong>tes a la terminación de la vista, <strong>en</strong> los términos<br />

previstos por el artículo 789.<br />

65<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO VI.<br />

DE LA IMPUGNACIÓN DE LA SENTENCIA.<br />

Artículo 803.<br />

1. Fr<strong>en</strong>te a la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por el Juzgado de lo P<strong>en</strong>al podrá interponerse recurso de apelación, que se<br />

sustanciará conforme a lo previsto <strong>en</strong> los artículos 790 a 792, con las sigui<strong>en</strong>tes especialidades:<br />

1. El plazo para pres<strong>en</strong>tar el escrito de formalización será de cinco días.<br />

2. El plazo de las demás partes para pres<strong>en</strong>tar escrito de alegaciones será de cinco días.<br />

3. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia habrá de dictarse d<strong>en</strong>tro de los tres días sigui<strong>en</strong>tes a la celebración de la vista, o bi<strong>en</strong><br />

d<strong>en</strong>tro de los cinco días sigui<strong>en</strong>tes a la recepción de las actuaciones, si no se celebrare vista.<br />

4. La tramitación y resolución de estos recursos de apelación t<strong>en</strong>drán carácter prefer<strong>en</strong>te.<br />

2. Respecto de las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias dictadas <strong>en</strong> aus<strong>en</strong>cia del acusado se estará a lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 793.<br />

3. Tan pronto como la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia sea firme se procederá a su ejecución, conforme a las reglas g<strong>en</strong>erales y a<br />

las especiales del artículo 794.<br />

Artículo tercero.<br />

Se da nueva redacción a los artículos 962 a 971, 973, 974 y 976 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal.<br />

Artículo 962.<br />

1. Cuando la Policía Judicial t<strong>en</strong>ga noticia de un hecho que pres<strong>en</strong>te los caracteres de falta tipificada <strong>en</strong> los<br />

artículos 617 ó 620 del Código P<strong>en</strong>al, siempre que el of<strong>en</strong>dido sea alguna de las personas a las que se refiere<br />

el artículo 153 del mismo Código, así como <strong>en</strong> el artículo 623.1 del Código P<strong>en</strong>al cuando sea flagrante, cuyo<br />

<strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to corresponda al Juzgado de Instrucción al que se debe <strong>en</strong>tregar el atestado o a otro del<br />

mismo partido judicial, procederá de forma inmediata a citar ante el Juzgado de guardia a las personas<br />

indicadas <strong>en</strong> los ordinales 3 y 4 del artículo 796. Al hacer dicha citación se apercibirá a las personas citadas<br />

de las respectivas consecu<strong>en</strong>cias de no comparecer ante el Juzgado de guardia. Asimismo, se las apercibirá<br />

de que podrá celebrarse el juicio de faltas de forma inmediata <strong>en</strong> el Juzgado de guardia, incluso aunque no<br />

comparezcan, y de que han de comparecer con los medios de prueba de que int<strong>en</strong>t<strong>en</strong> valerse. Al<br />

d<strong>en</strong>unciante y al of<strong>en</strong>dido o perjudicado se les informará de sus derechos <strong>en</strong> los términos previstos <strong>en</strong> el<br />

ordinal 1 del artículo 771.<br />

2. A la persona d<strong>en</strong>unciada se le informará sucintam<strong>en</strong>te de los hechos <strong>en</strong> que consista la d<strong>en</strong>uncia y del<br />

derecho m<strong>en</strong>cionado <strong>en</strong> el ordinal 2 del artículo 796. Dicha información se practicará <strong>en</strong> todo caso por<br />

escrito.<br />

3. En estos casos, la Policía Judicial hará <strong>en</strong>trega del atestado al Juzgado de guardia, <strong>en</strong> el que const<strong>en</strong> las<br />

dilig<strong>en</strong>cias y citaciones practicadas y, <strong>en</strong> su caso, la d<strong>en</strong>uncia del of<strong>en</strong>dido.<br />

4. Para la realización de las citaciones a que se refiere este artículo, la Policía Judicial fijará la hora de la<br />

comparec<strong>en</strong>cia coordinadam<strong>en</strong>te con el Juzgado de guardia. A estos efectos, el Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder<br />

Judicial, de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el artículo 110 de la Ley Orgánica del Poder Judicial, dictará los<br />

Reglam<strong>en</strong>tos oportunos para la ord<strong>en</strong>ación de los servicios de guardia de los Juzgados de Instrucción <strong>en</strong><br />

relación con la práctica de estas citaciones, coordinadam<strong>en</strong>te con la Policía Judicial.<br />

66<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 963.<br />

1. Recibido el atestado conforme a lo previsto <strong>en</strong> el artículo anterior, si el Juez de guardia estima proced<strong>en</strong>te<br />

la incoación de juicio de faltas, decidirá la inmediata celebración del juicio <strong>en</strong> el caso de que hayan<br />

comparecido las personas citadas o de que, aun no habi<strong>en</strong>do comparecido alguna de ellas, el Juzgado<br />

reputare innecesaria su pres<strong>en</strong>cia. Asimismo, para acordar la inmediata celebración del juicio, el Juzgado de<br />

guardia t<strong>en</strong>drá <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta si ha de resultar imposible la práctica de algún medio de prueba que se considere<br />

imprescindible.<br />

2. De acuerdo con lo dispuesto <strong>en</strong> los artículos 118 y 121, si alguna de las partes quisiera ser asistida de<br />

abogado de oficio, se procederá a su inmediata designación.<br />

3. Para acordar la celebración inmediata del juicio de faltas, será necesario que el asunto le corresponda al<br />

Juzgado de guardia <strong>en</strong> virtud de las normas de compet<strong>en</strong>cia y de reparto.<br />

Artículo 964.<br />

1. En los supuestos no contemplados por el artículo 962, cuando la Policía Judicial t<strong>en</strong>ga noticia de un hecho<br />

que pres<strong>en</strong>te los caracteres de falta tipificada <strong>en</strong> el Libro III del Código P<strong>en</strong>al o <strong>en</strong> Leyes especiales, formará<br />

de manera inmediata el correspondi<strong>en</strong>te atestado que remitirá sin dilación al Juzgado de guardia. Dicho<br />

atestado recogerá las dilig<strong>en</strong>cias practicadas, así como el ofrecimi<strong>en</strong>to de acciones al of<strong>en</strong>dido o perjudicado<br />

practicado conforme al ordinal 1 del artículo 771.<br />

2. Recibido el atestado conforme a lo previsto <strong>en</strong> el párrafo anterior, y <strong>en</strong> todos aquellos casos <strong>en</strong> que el<br />

procedimi<strong>en</strong>to se hubiere iniciado <strong>en</strong> virtud de d<strong>en</strong>uncia pres<strong>en</strong>tada directam<strong>en</strong>te por el of<strong>en</strong>dido ante el<br />

órgano judicial, el Juzgado de guardia celebrará de forma inmediata el juicio de faltas si, estando<br />

id<strong>en</strong>tificado el d<strong>en</strong>unciado, fuere posible citar a todas las personas que deban ser convocadas para que<br />

comparezcan mi<strong>en</strong>tras dure el servicio de guardia y concurran el resto de requisitos exigidos por el artículo<br />

963.<br />

3. Las citaciones se harán al Ministerio Fiscal, salvo que la falta fuere perseguible sólo a instancia de parte, al<br />

querellante o d<strong>en</strong>unciante, si lo hubiere, al d<strong>en</strong>unciado y a los testigos y peritos que puedan dar razón de los<br />

hechos. Al practicar las citaciones, se apercibirá a las personas citadas de las respectivas consecu<strong>en</strong>cias de<br />

no comparecer ante el Juzgado de guardia, se les informará que podrá celebrarse el juicio aunque no<br />

asistan, y se les indicará que han de comparecer con los medios de prueba de que int<strong>en</strong>t<strong>en</strong> valerse.<br />

Asimismo, se practicarán con el d<strong>en</strong>unciado las actuaciones señaladas <strong>en</strong> el apartado 2 del artículo 962.<br />

Artículo 965.<br />

1. Si no fuere posible la inmediata celebración del juicio, el Juzgado de guardia seguirá las reglas sigui<strong>en</strong>tes:<br />

1. Si estimare que la compet<strong>en</strong>cia para el <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to corresponde a un Juzgado de otro partido judicial o<br />

a algún Juzgado de Paz del partido, le remitirá lo actuado para que éste proceda a realizar el señalami<strong>en</strong>to<br />

del juicio y las citaciones.<br />

2. Si la compet<strong>en</strong>cia para el <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to corresponde al propio Juzgado de Instrucción de guardia o a otro<br />

Juzgado de Instrucción del partido judicial, procederá <strong>en</strong> todo caso al señalami<strong>en</strong>to para la celebración del<br />

juicio de faltas y a las citaciones proced<strong>en</strong>tes para el día más próximo posible y, <strong>en</strong> cualquier caso, <strong>en</strong> un<br />

plazo no superior a siete días. El señalami<strong>en</strong>to y las citaciones se harán d<strong>en</strong>tro de un plazo no superior a dos<br />

días cuando se trate de las faltas tipificadas <strong>en</strong> los artículos 617 ó 620 del Código P<strong>en</strong>al, siempre que el<br />

67<br />

Tem ari Oposicions


of<strong>en</strong>dido sea alguna de las personas a las que se refiere el artículo 153 del mismo Código, así como de la<br />

falta tipificada <strong>en</strong> el artículo 623.1 del Código P<strong>en</strong>al, cuando sea flagrante.<br />

Las citaciones se harán al Ministerio Fiscal, salvo que la falta fuere perseguible sólo a instancia de parte, al<br />

querellante o d<strong>en</strong>unciante, si lo hubiere, al d<strong>en</strong>unciado y a los testigos y peritos que puedan dar razón de los<br />

hechos.<br />

2. Cuando el juicio de faltas no se haya de celebrar ante el mismo Juzgado, éste hará el señalami<strong>en</strong>to y las<br />

citaciones para los días y horas predeterminados a tal fin <strong>en</strong> los órganos judiciales <strong>en</strong>juiciadores. A estos<br />

efectos, el Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial, de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el artículo 110 de la Ley<br />

Orgánica del Poder Judicial, dictará los Reglam<strong>en</strong>tos oportunos para la ord<strong>en</strong>ación, coordinadam<strong>en</strong>te con el<br />

Ministerio Fiscal, de los señalami<strong>en</strong>tos de juicios de faltas que realic<strong>en</strong> los Juzgados de guardia para su<br />

celebración ante otros Juzgados de Instrucción del mismo partido judicial.<br />

Artículo 966.<br />

Los señalami<strong>en</strong>tos y las citaciones de juicios de faltas se harán <strong>en</strong> la forma y <strong>en</strong> los plazos previstos <strong>en</strong> el<br />

artículo anterior, también <strong>en</strong> los casos <strong>en</strong> que no sean realizados por el Juzgado de guardia.<br />

Artículo 967.<br />

1. En las citaciones que se efectú<strong>en</strong> al d<strong>en</strong>unciante, al of<strong>en</strong>dido o perjudicado y al imputado para la<br />

celebración del juicio de faltas, se les informará de que pued<strong>en</strong> ser asistidos por abogado si lo desean y de<br />

que deberán acudir al juicio con los medios de prueba de que int<strong>en</strong>t<strong>en</strong> valerse. A la citación del imputado se<br />

acompañará copia de la querella o de la d<strong>en</strong>uncia que se haya pres<strong>en</strong>tado.<br />

2. Cuando los citados como partes, los testigos y los peritos no comparezcan ni alegu<strong>en</strong> justa causa para<br />

dejar de hacerlo, podrán ser sancionados con una multa de 200 a 2.000 euros.<br />

Artículo 968.<br />

En el caso de que por motivo justo no pueda celebrarse el juicio oral <strong>en</strong> el día señalado o de que no pueda<br />

concluirse <strong>en</strong> un solo acto, el Juez señalará para su celebración o continuación el día más inmediato posible<br />

y, <strong>en</strong> todo caso, d<strong>en</strong>tro de los siete sigui<strong>en</strong>tes, haciéndolo saber a los interesados.<br />

Artículo 969.<br />

1. El juicio será público, dando principio por la lectura de la querella o de la d<strong>en</strong>uncia, si las hubiere,<br />

sigui<strong>en</strong>do a esto el exam<strong>en</strong> de los testigos convocados, y practicándose las demás pruebas que propongan el<br />

querellante, el d<strong>en</strong>unciante y el Fiscal, si asistiere, siempre que el Juez las considere admisibles. La querella<br />

habrá de reunir los requisitos del artículo 277, salvo que no necesite firma de abogado ni de procurador.<br />

Seguidam<strong>en</strong>te, se oirá al acusado, se examinarán los testigos que pres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> su descargo y se practicarán<br />

las demás pruebas que ofrezca y fuer<strong>en</strong> pertin<strong>en</strong>tes, observándose las prescripciones de esta Ley <strong>en</strong> cuanto<br />

sean aplicables. Acto continuo expondrán de palabra las partes lo que crean conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te <strong>en</strong> apoyo de sus<br />

respectivas pret<strong>en</strong>siones, hablando primero el Fiscal, si asistiere, después el querellante particular o el<br />

d<strong>en</strong>unciante y, por último, el acusado.<br />

2. El Fiscal asistirá a los juicios sobre faltas siempre que a ellos sea citado. Sin embargo, el Fiscal G<strong>en</strong>eral del<br />

Estado impartirá instrucciones sobre los supuestos <strong>en</strong> los que, <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción al interés público, los Fiscales<br />

podrían dejar de asistir al juicio, cuando la persecución de la falta exija la d<strong>en</strong>uncia del of<strong>en</strong>dido o<br />

68<br />

Tem ari Oposicions


perjudicado. En esos casos, la declaración del d<strong>en</strong>unciante <strong>en</strong> el juicio afirmando los hechos d<strong>en</strong>unciados<br />

t<strong>en</strong>drá valor de acusación, aunque no los califique ni señale p<strong>en</strong>a.<br />

Artículo 970.<br />

Si el d<strong>en</strong>unciado reside fuera de la demarcación del Juzgado, no t<strong>en</strong>drá obligación de concurrir al acto del<br />

juicio, y podrá dirigir al Juez escrito alegando lo que estime conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te <strong>en</strong> su def<strong>en</strong>sa, así como apoderar a<br />

abogado o procurador que pres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> aquel acto las alegaciones y las pruebas de descargo que tuviere.<br />

Artículo 971.<br />

La aus<strong>en</strong>cia injustificada del acusado no susp<strong>en</strong>derá la celebración ni la resolución del juicio, siempre que<br />

conste habérsele citado con las formalidades prescritas <strong>en</strong> esta Ley, a no ser que el Juez, de oficio o a<br />

instancia de parte, crea necesaria la declaración de aquel.<br />

Artículo 973.<br />

1. El Juez, <strong>en</strong> el acto de finalizar el juicio, y a no ser posible d<strong>en</strong>tro de los tres días sigui<strong>en</strong>tes, dictará<br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia apreciando, según su conci<strong>en</strong>cia, las pruebas practicadas, las razones expuestas por el Fiscal y por<br />

las demás partes o sus def<strong>en</strong>sores y lo manifestado por los propios acusados, y siempre que haga uso del<br />

libre arbitrio que para la calificación de la falta o para la imposición de la p<strong>en</strong>a le otorga el Código P<strong>en</strong>al,<br />

deberá expresar si ha tomado <strong>en</strong> consideración los elem<strong>en</strong>tos de juicio que el precepto aplicable de aquel<br />

obligue a t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta.<br />

2. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia se notificará a los of<strong>en</strong>didos y perjudicados por la falta, aunque no se hayan mostrado parte<br />

<strong>en</strong> el procedimi<strong>en</strong>to. En la notificación se hará constar los recursos proced<strong>en</strong>tes contra la resolución<br />

comunicada, así como el plazo para su pres<strong>en</strong>tación y órgano judicial ante qui<strong>en</strong> deba interponerse.<br />

Artículo 974.<br />

1. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia se llevará a efecto inmediatam<strong>en</strong>te transcurrido el término fijado <strong>en</strong> el párrafo tercero del<br />

artículo 212, si no hubiere apelado ninguna de las partes y hubiere transcurrido, también, el plazo de<br />

impugnación para los of<strong>en</strong>didos y perjudicados no comparecidos <strong>en</strong> el juicio.<br />

2. Si <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia se hubiere cond<strong>en</strong>ado al pago de la responsabilidad civil, sin fijar su importe <strong>en</strong> cantidad<br />

líquida, se estará a lo que dispone el artículo 984.<br />

Artículo 976.<br />

1. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia es apelable <strong>en</strong> el plazo de los cinco días sigui<strong>en</strong>tes al de su notificación. Durante este período<br />

se hallarán las actuaciones <strong>en</strong> secretaría a disposición de las partes.<br />

2. El recurso se formalizará y tramitará conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> los artículos 790 a 792.<br />

3. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia de apelación se notificará a los of<strong>en</strong>didos y perjudicados por la falta, aunque no se hayan<br />

mostrado parte <strong>en</strong> el procedimi<strong>en</strong>to.<br />

Artículo cuarto.<br />

Se da nueva redacción a los sigui<strong>en</strong>tes artículos de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal:<br />

69<br />

Tem ari Oposicions


1. El ordinal 5° del párrafo segundo del artículo 175 pasa a t<strong>en</strong>er la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

5. La obligación, si la hubiere, de concurrir al primer llamami<strong>en</strong>to, bajo la multa de 200 a 5.000 euros; o<br />

si fuese ya el segundo el que se hiciere, la de concurrir bajo apercibimi<strong>en</strong>to de ser perseguido como<br />

reo del delito de obstrucción a la justicia tipificado <strong>en</strong> el artículo 463.1 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

2. El párrafo primero del artículo 420 pasa a t<strong>en</strong>er la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

El que sin estar impedido no concurriere al primer llamami<strong>en</strong>to judicial, excepto las personas m<strong>en</strong>cionadas<br />

<strong>en</strong> el artículo 412, o se resistiere a declarar lo que supiese acerca de los hechos sobre que fuere preguntado,<br />

a no estar compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong> las ex<strong>en</strong>ciones de los artículos anteriores, incurrirá <strong>en</strong> la multa de 200 a 5.000<br />

euros, y si persistiere <strong>en</strong> su resist<strong>en</strong>cia será conducido <strong>en</strong> el primer caso a la pres<strong>en</strong>cia del Juez instructor<br />

por los ag<strong>en</strong>tes de la autoridad, y perseguido por el delito de obstrucción a la justicia tipificado <strong>en</strong> el artículo<br />

463.1 del Código P<strong>en</strong>al, y <strong>en</strong> el segundo caso será también perseguido por el de desobedi<strong>en</strong>cia grave a la<br />

autoridad.<br />

3. El párrafo primero del artículo 446 pasa a t<strong>en</strong>er la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

Terminada la declaración, el Juez instructor hará saber al testigo la obligación de comparecer para declarar<br />

de nuevo ante el Tribunal compet<strong>en</strong>te cuando se le cita para ello, así como la de poner <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to de<br />

dicho Juez instructor los cambios de domicilio que hiciere hasta ser citado para el juicio oral, bajo<br />

apercibimi<strong>en</strong>to si no lo cumple de ser castigado con una multa de 200 a 1.000 euros, a no ser que incurriere<br />

<strong>en</strong> responsabilidad criminal por la falta.<br />

4. El párrafo segundo del artículo 464 pasa a t<strong>en</strong>er la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

El perito que, hallándose compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong> alguno de los casos de dicho artículo, preste el informe sin poner<br />

antes esa circunstancia <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to del Juez que le hubiese nombrado incurrirá <strong>en</strong> la multa de 200 a<br />

5.000 euros, a no ser que el hecho diere lugar a responsabilidad criminal.<br />

5. El párrafo primero del artículo 716 pasa a t<strong>en</strong>er la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

El testigo que se niegue a declarar incurrirá <strong>en</strong> la multa de 200 a 5.000 euros, que se impondrá <strong>en</strong> el acto.<br />

6. El párrafo primero del artículo 436 pasa a t<strong>en</strong>er la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

El testigo manifestará primeram<strong>en</strong>te su nombre, apellidos paterno y materno, edad, estado y profesión, si<br />

conoce o no al procesado y a las demás partes, y si ti<strong>en</strong>e con ellos par<strong>en</strong>testo, amistad o relaciones de<br />

cualquier otra clase, si ha estado procesado y la p<strong>en</strong>a que se le impuso. Si el testigo fuera miembro de las<br />

Fuerzas y Cuerpos de Seguridad <strong>en</strong> el ejercicio de sus funciones, será sufici<strong>en</strong>te para su id<strong>en</strong>tificación el<br />

número de su registro personal y la unidad administrativa a la que está adscrito.<br />

Artículo quinto.<br />

1. El párrafo segundo del artículo 282 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal pasa a t<strong>en</strong>er la sigui<strong>en</strong>te<br />

redacción:<br />

Si el delito fuera de los que sólo pued<strong>en</strong> perseguirse a instancia de parte legítima, t<strong>en</strong>drán la misma<br />

obligación expresada <strong>en</strong> el párrafo anterior, si se les requiere al efecto. La aus<strong>en</strong>cia de d<strong>en</strong>uncia no impedirá<br />

la práctica de las primeras dilig<strong>en</strong>cias de prev<strong>en</strong>ción y asegurami<strong>en</strong>to de los delitos relativos a la propiedad<br />

intelectual e industrial.<br />

70<br />

Tem ari Oposicions


2. El párrafo tercero del artículo 661 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal pasa a t<strong>en</strong>er la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

Si vueltos a citar dejar<strong>en</strong> tambi<strong>en</strong> de comparecer, serán procesados por el delito de obstrucción a la justicia,<br />

tipificado <strong>en</strong> el artículo 463.1 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL PRIMERA.<br />

1. El Gobierno, a través del Ministerio de Justicia, o los Consejos de Gobierno de las Comunidades<br />

Autónomas con compet<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> la materia, <strong>en</strong> el plazo de seis meses a partir de la publicación de esta Ley<br />

<strong>en</strong> el Boletín Oficial del Estado, adoptarán las medidas necesarias para:<br />

a. Adaptar los efectivos y los medios materiales de los Juzgados de guardia a las necesidades de esta<br />

Ley.<br />

b. Adecuar la estructura de Cuerpo Médico For<strong>en</strong>se a las previsiones de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

c. Adecuar la actuación de los organismos oficiales <strong>en</strong>cargados de practicar análisis e investigaciones<br />

toxicológicas, así como la de otras <strong>en</strong>tidades, profesionales o expertos que puedan ser requeridos<br />

de forma perman<strong>en</strong>te u ocasional para prestar su asist<strong>en</strong>cia a la Administración de Justicia a las<br />

necesidades que result<strong>en</strong> de la aplicación de esta Ley.<br />

2. En el mismo plazo, el Gobierno, a través del Ministerio de Justicia, adoptará las medidas necesarias para<br />

adecuar la estructura del Ministerio Fiscal a las previsiones de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

3. Las Administraciones públicas y los Colegios profesionales facilitarán periódicam<strong>en</strong>te a las Salas de<br />

Gobierno de los Tribunales Superiores de Justicia, a la Policía Judicial y a las distintas Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad una relación de los servicios de intérpretes, peritos y técnicos a disposición de los servicios de<br />

guardia.<br />

4. En el plazo de seis meses, el Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial dictará los Reglam<strong>en</strong>tos que para la<br />

ord<strong>en</strong>ación de los señalami<strong>en</strong>tos de juicios y el desarrollo de los servicios de guardia establec<strong>en</strong> los artículos<br />

796.2, 800.3, 962.4 y 965.2 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL SEGUNDA.<br />

El apartado 1 del artículo 21 de la Ley 38/1988, de 28 de diciembre, de Demarcación y de Planta Judicial<br />

t<strong>en</strong>drá la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

El Gobierno, a propuesta del Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial y con el informe previo de las Comunidades<br />

Autónomas con compet<strong>en</strong>cias transferidas <strong>en</strong> materia de justicia, podrá establecer la separación <strong>en</strong>tre<br />

Juzgados de Primera Instancia y Juzgados de Instrucción <strong>en</strong> aquellos partidos judiciales <strong>en</strong> los que el número<br />

de Juzgados de Primera Instancia e Instrucción así lo aconseje.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL TERCERA.<br />

1. El artículo 9 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal queda redactado de la sigui<strong>en</strong>te manera:<br />

Los Jueces y Tribunales que t<strong>en</strong>gan compet<strong>en</strong>cia para conocer de una causa determinada, la t<strong>en</strong>drán<br />

también para todas sus incid<strong>en</strong>cias, para llevar a efecto las provid<strong>en</strong>cias de tramitación y para la ejecución<br />

de las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias, sin perjuicio de lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 801.<br />

2. El artículo 14, tercero, de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal queda redactado de la sigui<strong>en</strong>te manera:<br />

71<br />

Tem ari Oposicions


Para el conocimi<strong>en</strong>to y fallo de las causas por delitos a los que la Ley señale p<strong>en</strong>a privativa de libertad de<br />

duración no superior a cinco años o p<strong>en</strong>a de multa cualquiera que sea su cuantía, o cualesquiera otras de<br />

distinta naturaleza, bi<strong>en</strong> sean únicas, conjuntas o alternativas, siempre que la duración de éstas no exceda<br />

de diez años, así como por faltas, sean o no incid<strong>en</strong>tales, imputables a los autores de estos delitos o a otras<br />

personas, cuando la comisión de la falta o su prueba estuvies<strong>en</strong> relacionadas con aquellos, el Juez de lo<br />

P<strong>en</strong>al de la circunscripción donde el delito fue cometido o el Juez C<strong>en</strong>tral de lo P<strong>en</strong>al <strong>en</strong> el ámbito que le es<br />

propio, sin perjuicio de la compet<strong>en</strong>cia del Juez de Instrucción de guardia del lugar de comisión del delito<br />

para dictar s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia de conformidad, <strong>en</strong> los términos establecidos <strong>en</strong> el artículo 801.<br />

No obstante, <strong>en</strong> los supuestos de compet<strong>en</strong>cia del Juez de lo P<strong>en</strong>al, si el delito fuere de los atribuidos al<br />

Tribunal del Jurado, el conocimi<strong>en</strong>to y fallo corresponderá a éste.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL CUARTA.<br />

En el plazo de seis meses a contar desde la fecha de <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de esta Ley, el Gobierno remitirá a las<br />

Cortes G<strong>en</strong>erales un proyecto de Ley de modificación de la regulación de la prisión provisional.<br />

DISPOSICIÓN TRANSITORIA PRIMERA.<br />

Los procesos incoados antes de la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de esta Ley se tramitarán conforme a las normas<br />

procesales vig<strong>en</strong>tes con anterioridad a ella.<br />

DISPOSICIÓN TRANSITORIA SEGUNDA.<br />

El régim<strong>en</strong> de recursos previsto <strong>en</strong> esta Ley se aplicará a las resoluciones judiciales que se dict<strong>en</strong> con<br />

posterioridad a su <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor.<br />

DISPOSICIÓN DEROGATORIA ÚNICA.<br />

1. Quedan derogados los artículos 1 a 5 de la Ley 62/1978, de 26 de diciembre, de Protección Jurisdiccional<br />

de los Derechos Fundam<strong>en</strong>tales de la Persona.<br />

2. Quedan derogadas cuantas normas de igual o inferior rango se opongan a lo dispuesto <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

DISPOSICIÓN FINAL PRIMERA.<br />

Se modifica la redacción de los artículos de la Ley Orgánica 5/1995, de 22 de mayo, del Tribunal del Jurado,<br />

que a continuación se relacionan:<br />

1. El apartado cuarto del artículo 32 queda redactado de la forma sigui<strong>en</strong>te:<br />

En su caso, podrá el Juez ord<strong>en</strong>ar la acomodación al procedimi<strong>en</strong>to que corresponda cuando no<br />

fuese aplicable al regulado <strong>en</strong> esta Ley. Si considera que el que corresponde es el regulado <strong>en</strong> el<br />

Título II del Libro IV de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, acordará la apertura del juicio oral, si la<br />

estima proced<strong>en</strong>te, y remitirá la causa a la Audi<strong>en</strong>cia Provincial o al Juez de lo P<strong>en</strong>al compet<strong>en</strong>te<br />

para que prosigan el conocimi<strong>en</strong>to de la causa <strong>en</strong> los términos de los artículos 785 y sigui<strong>en</strong>tes de<br />

dicha Ley.<br />

2. El apartado segundo del artículo 48.2 queda redactado <strong>en</strong> la forma sigui<strong>en</strong>te:<br />

72<br />

Tem ari Oposicions


El Magistrado‐Presid<strong>en</strong>te requerirá a las partes <strong>en</strong> los términos previstos <strong>en</strong> el apartado 3 del<br />

artículo 788 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, estándose, <strong>en</strong> su caso, a lo dispuesto <strong>en</strong> el<br />

apartado 4 del citado precepto.<br />

DISPOSICIÓN FINAL SEGUNDA.<br />

Se modifica la redacción del artículo 435 de la Ley Orgánica 2/1989, de 13 de abril, Procesal Militar:<br />

En el escrito de d<strong>en</strong>uncia deberán exponerse con claridad los hechos que la motivan, persona o personas<br />

contra qui<strong>en</strong> se dirige y presunta responsabilidad p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> que se considera que se ha incurrido.<br />

A la d<strong>en</strong>uncia, según la naturaleza del delito imputado, se acompañarán los docum<strong>en</strong>tos a que se refier<strong>en</strong><br />

los párrafos sigui<strong>en</strong>tes. Cuando no puedan pres<strong>en</strong>tarse, se manifestará la oficina o archivo judicial <strong>en</strong> que se<br />

<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran los autos originales. También se acompañarán las listas de testigos y se designarán las dilig<strong>en</strong>cias<br />

de las actuaciones que, <strong>en</strong> su caso, deban ser compulsadas.<br />

Si la responsabilidad criminal que se int<strong>en</strong>te exigir fuere por alguno de los delitos de prevaricación relativos<br />

a s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias injustas, se pres<strong>en</strong>tará con el escrito la copia certificada de la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, auto o provid<strong>en</strong>cia<br />

injusta. Se hará además <strong>en</strong> el escrito expresión de las dilig<strong>en</strong>cias de la causa que deban compulsarse para<br />

comprobar la injusticia de la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, auto o provid<strong>en</strong>cia que dé ocasión al antejuicio.<br />

Si la responsabilidad fuere por razón de retardo malicioso <strong>en</strong> la administración de justicia o negativa<br />

injustificada a juzgar, se acompañarán con el escrito:<br />

a. Las copias de los pres<strong>en</strong>tados después de transcurrido el término legal, si la Ley lo fijase, para la<br />

resolución o fallo de la pret<strong>en</strong>sión judicial, expedi<strong>en</strong>te o causa p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te, pidi<strong>en</strong>do cualquiera de los<br />

interesados al Juez o Tribunal que de ellos conozca que los resuelva o falle con arreglo a derecho.<br />

b. La certificación del auto o provid<strong>en</strong>cia dictadas por el Juez o Tribunal d<strong>en</strong>egando la petición por<br />

oscuridad, insufici<strong>en</strong>cia o sil<strong>en</strong>cio de la Ley, o la que acredite que el Juez o Tribunal dejó transcurrir<br />

quince días desde la petición o desde la última, si se le hubiese pres<strong>en</strong>tado más de una, sin haber<br />

resuelto o fallado los autos, ni haberse consignado <strong>en</strong> ellos y notificado a las partes la causa legítima<br />

que se lo hubiere impedido.<br />

Si la responsabilidad fuere por razón de cualquier otro delito cometido por el Juez o Magistrado <strong>en</strong> el<br />

ejercicio de sus funciones, se pres<strong>en</strong>tará con el escrito de querella el docum<strong>en</strong>to que acredite la<br />

perpetración del delito o, <strong>en</strong> su defecto, la lista de los testigos formada del modo prev<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> el artículo<br />

656 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal.<br />

Si el que promoviere el antejuicio por cualquiera de los delitos expresados <strong>en</strong> los párrafos anteriores no<br />

pudiere obt<strong>en</strong>er los docum<strong>en</strong>tos necesarios, pres<strong>en</strong>tará, a lo m<strong>en</strong>os, el testimonio del acta notarial<br />

levantada, para hacer constar que los reclamó al Juez o Tribunal que hubiese debido facilitarlos o mandar<br />

expedirlos.<br />

DISPOSICIÓN FINAL TERCERA.<br />

La pres<strong>en</strong>te Ley <strong>en</strong>trará <strong>en</strong> vigor a los seis meses de su publicación <strong>en</strong> el Boletín Oficial del Estado.<br />

Por tanto, Mando a todos los españoles, particulares y autoridades, que guard<strong>en</strong> y hagan guardar esta Ley.<br />

73<br />

Tem ari Oposicions


Madrid, 24 de octubre de 2002.<br />

‐ Juan Carlos R. ‐<br />

El Presid<strong>en</strong>te del Gobierno,<br />

José María Aznar López.<br />

74<br />

Tem ari Oposicions


2.2 LA POLICIA JUDICIAL A LA LLEI ORGÀNICA 6/1985, D’1 DE JULIOL, DEL PODER<br />

JUDICIAL.<br />

TÍTULO III. DE LA POLICÍA JUDICIAL.<br />

Artículo 547.<br />

La función de la Policía Judicial compr<strong>en</strong>de el auxilio a los juzgados y tribunales y al Ministerio Fiscal<br />

<strong>en</strong> la averiguación de los delitos y <strong>en</strong> el descubrimi<strong>en</strong>to y asegurami<strong>en</strong>to de los delincu<strong>en</strong>tes. Esta<br />

función competerá, cuando fuer<strong>en</strong> requeridos para prestarla, a todos los miembros de las Fuerzas y<br />

Cuerpos de Seguridad, tanto si dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong> del Gobierno c<strong>en</strong>tral como de las comunidades<br />

autónomas o de los <strong>en</strong>tes locales, d<strong>en</strong>tro del ámbito de sus respectivas compet<strong>en</strong>cias.<br />

Artículo 548.<br />

1. Se establecerán unidades de Policía Judicial que dep<strong>en</strong>derán funcionalm<strong>en</strong>te de las autoridades<br />

judiciales y del Ministerio Fiscal <strong>en</strong> el desempeño de todas las actuaciones que aquéllas les<br />

<strong>en</strong>comi<strong>en</strong>d<strong>en</strong>.<br />

2. Por ley se fijará la organización de estas unidades y los medios de selección y régim<strong>en</strong> jurídico de<br />

sus miembros.<br />

Artículo 549.<br />

1. Correspond<strong>en</strong> específicam<strong>en</strong>te a las unidades de Policía Judicial las sigui<strong>en</strong>tes funciones:<br />

a. La averiguación acerca de los responsables y circunstancias de los hechos delictivos y la<br />

det<strong>en</strong>ción de los primeros, dando cu<strong>en</strong>ta seguidam<strong>en</strong>te a la autoridad judicial y fiscal,<br />

conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> las leyes.<br />

b. El auxilio a la autoridad judicial y fiscal <strong>en</strong> cuantas actuaciones deba realizar fuera de su<br />

sede y requieran la pres<strong>en</strong>cia policial.<br />

c. La realización material de las actuaciones que exijan el ejercicio de la coerción y ord<strong>en</strong>are la<br />

autoridad judicial o fiscal.<br />

d. La garantía del cumplimi<strong>en</strong>to de las órd<strong>en</strong>es y resoluciones de la autoridad judicial o fiscal.<br />

e. Cualesquiera otras de la misma naturaleza <strong>en</strong> que sea necesaria su cooperación o auxilio y<br />

lo ord<strong>en</strong>are la autoridad judicial o fiscal.<br />

2. En ningún caso podrán <strong>en</strong>com<strong>en</strong>darse a los miembros de dichas unidades la práctica de<br />

actuaciones que no sean las propias de la Policía Judicial o las derivadas de las mismas.<br />

Artículo 550.<br />

1. En las funciones de investigación p<strong>en</strong>al, la Policía Judicial actuará bajo la dirección de los<br />

juzgados y tribunales y del Ministerio Fiscal.<br />

2. Los funcionarios de Policía Judicial a qui<strong>en</strong>es se hubiera <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dado una actuación o<br />

investigación concreta d<strong>en</strong>tro de las compet<strong>en</strong>cias a que se refiere el artículo 547 de esta Ley, no<br />

75<br />

Tem ari Oposicions


podrán ser removidos o apartados hasta que finalice la misma o, <strong>en</strong> todo caso, la fase del<br />

procedimi<strong>en</strong>to judicial que la originó, si no es por decisión o con la autorización del juez o fiscal<br />

compet<strong>en</strong>te.<br />

76<br />

Tem ari Oposicions


2.3 LA POLICIA JUDICIAL A LA LLEI 10/1994, D’11 DE JULIOL, DE LA POLICIA DE LA<br />

GENERALITAT‐ MOSSOS D’ESQUADRA. LA POLICIA JUDICIAL A LA LLEI ORGÀNICA<br />

2/1986, DE 13 DE MARÇ, DE FORCES I COSSOS DE SEGURETAT. EL REIAL DECRET<br />

769/1987, DE 19 DE JUNY, SOBRE REGULACIÓ DE LA POLICIA JUDICIAL, MODIFICAT<br />

PEL REIAL DECRET 54/2002, DE 18 DE GENER.<br />

Unitats de policia judicial<br />

Article 13<br />

1. El Departam<strong>en</strong>t de Governació pot crear unitats de policia judicial formades per membres del<br />

Cos de Mossos d'Esquadra instruïts a aquest efecte.<br />

2. Les unitats de policia judicial pod<strong>en</strong> ésser adscrites pel Departam<strong>en</strong>t de Governació, hav<strong>en</strong>t<br />

escoltat el Consell G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial i el ministeri fiscal, a determinatsjutjats i tribunals i al<br />

ministeri fiscal.<br />

Article 14<br />

1. Els membres del Cos de Mossos d'Esquadra adscrits a unitats de policia judicial dep<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

orgànicam<strong>en</strong>t del Departam<strong>en</strong>t de Governació i, segons l’Article 444 de la Llei orgànica del poder<br />

judicial, dep<strong>en</strong><strong>en</strong> funcionalm<strong>en</strong>t dels jutges, els tribunals i el ministeri fiscal, <strong>en</strong> l'exercici i <strong>en</strong> el<br />

complim<strong>en</strong>t de les funcions que els <strong>en</strong>comanin.<br />

2. Els membres de les unitats de policia judicial no pod<strong>en</strong> ésser remoguts o separats de la<br />

investigació que se'ls hagi <strong>en</strong>comanat sinó <strong>en</strong> els termes que estableix l’Article 446.2 de la Llei<br />

orgànica del poder judicial.<br />

3. Els jutges, els tribunals i el ministeri fiscal t<strong>en</strong><strong>en</strong>, respecte als membres de les unitats de policia<br />

judicial, les funcions que estableix l’Article 35 de la Llei orgànica de forces i cossos de seguretat.<br />

4. Els caps de les unitats de policia judicial són l'òrgan compet<strong>en</strong>t per a canalitzar els requerim<strong>en</strong>ts<br />

provin<strong>en</strong>ts de les autoritats judicials i del ministeri fiscal perquè els funcionaris o els mitjans de la<br />

unitat correspon<strong>en</strong>t intervinguin <strong>en</strong> una investigació.<br />

5. Per a l'exercici de les funcions de policia judicial sota la direcció dels jutges, els tribunals i el<br />

ministeri fiscal, els membres del Cos de Mossos d'Esquadra t<strong>en</strong><strong>en</strong> el caràcter de comissionats i<br />

pod<strong>en</strong> requerir l'auxili necessari de les autoritats i, si escau, dels particulars.<br />

Article 15<br />

1. Els membres del Cos de Mossos d'Esquadra que s'integrin a les unitats de policia judicial han<br />

d'estar <strong>en</strong> possessió del diploma de policia judicial expedit per l'Escola de Policia de Catalunya, amb<br />

la superació prèvia del curs d'especialitat correspon<strong>en</strong>t, el qual pot incloure períodes de pràctiques,<br />

que s'han d'organitzar <strong>en</strong> col∙laboració amb la judi<strong>cat</strong>ura i el ministeri fiscal.<br />

2. El règim dels membres integrats a les unitats de policia judicial és el que estableix aquesta Llei i,<br />

amb caràcter g<strong>en</strong>eral, el règim aplicable al Cos de Mossos d'Esquadra.<br />

3. S'han de regular per reglam<strong>en</strong>t el funcionam<strong>en</strong>t i l'organització de les unitats de policia judicial,<br />

at<strong>en</strong><strong>en</strong>t <strong>en</strong> tot cas el que determina la disposició transitòria cinqu<strong>en</strong>a.<br />

77<br />

Tem ari Oposicions


LA POLICIA JUDICIAL A LA LLEI ORGÀNICA 2/1986<br />

CAPÍTULO V. DE LA ORGANIZACIÓN DE UNIDADES DE POLICÍA JUDICIAL.<br />

Artículo 29.<br />

1. Las funciones de policía judicial que se m<strong>en</strong>cionan <strong>en</strong> el artículo 126 de la Constitución serán<br />

ejercidas por las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado, a través de las unidades que se regulan<br />

<strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te Capítulo.<br />

2. Para el cumplimi<strong>en</strong>to de dicha función t<strong>en</strong>drán carácter colaborador de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad del Estado el personal de policía de las Comunidades Autónomas y de las corporaciones<br />

locales.<br />

Artículo 30.<br />

1. El Ministerio del Interior organizará con funcionarios de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del<br />

Estado que cu<strong>en</strong>t<strong>en</strong> con la adecuada formación especializada, Unidades de Policía Judicial,<br />

at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do a criterios territoriales y de especialización delictual, a las que corresponderá esta función<br />

con carácter perman<strong>en</strong>te y especial.<br />

2. Las referidas Unidades Orgánicas de Policía Judicial podrán adscribirse, <strong>en</strong> todo o <strong>en</strong> parte, por el<br />

Ministerio del Interior, oído el consejo g<strong>en</strong>eral del poder judicial, a determinados juzgados y<br />

tribunales. De igual manera podrán adscribirse al Ministerio Fiscal, oído el Fiscal G<strong>en</strong>eral del<br />

Estado.<br />

Artículo 31.<br />

1. En el cumplimi<strong>en</strong>to de sus funciones, los funcionarios adscritos a Unidades de Policía Judicial<br />

dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong> Orgánicam<strong>en</strong>te del Ministerio del Interior y funcionalm<strong>en</strong>te de los jueces, tribunales o<br />

Ministerio Fiscal que estén conoci<strong>en</strong>do del asunto objeto de su investigación.<br />

2. Los jueces o presid<strong>en</strong>tes de los respectivos órganos del ord<strong>en</strong> jurisdiccional p<strong>en</strong>al, así como los<br />

fiscales jefes podrán solicitar la interv<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> una investigación de funcionarios o medios adscritos<br />

a unidades Orgánicas de policía judicial por conducto del Presid<strong>en</strong>te del Tribunal Supremo o de los<br />

presid<strong>en</strong>tes de los Tribunales Superiores de Justicia o del Fiscal G<strong>en</strong>eral del Estado,<br />

respectivam<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 32.<br />

La policía judicial constituye una función cuya especialización se cursará <strong>en</strong> los c<strong>en</strong>tros de<br />

formación y perfeccionami<strong>en</strong>to de los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado,<br />

con participación de miembros de la judi<strong>cat</strong>ura y del Ministerio Fiscal, o, complem<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te, <strong>en</strong><br />

el c<strong>en</strong>tro de estudios judiciales.<br />

La posesión del diploma correspondi<strong>en</strong>te será requisito necesario para ocupar puestos <strong>en</strong> las<br />

Unidades de Policía Judicial que se constituyan.<br />

78<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 33.<br />

Los funcionarios adscritos a las Unidades de Policía Judicial desempeñarán esa función con carácter<br />

exclusivo, sin perjuicio de que puedan desarrollar también las misiones de prev<strong>en</strong>ción de la de<br />

delincu<strong>en</strong>cia y demás que se les <strong>en</strong>comi<strong>en</strong>d<strong>en</strong> , cuando las circunstancias lo requieran, de <strong>en</strong>tre las<br />

correspondi<strong>en</strong>tes a las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado.<br />

Artículo 34.<br />

1. Los funcionarios de las Unidades de Policía Judicial no podrán ser removidos o apartados de la<br />

investigación concreta que se les hubiera <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dado, hasta que finalice la misma o la fase del<br />

procedimi<strong>en</strong>to judicial que la originara, si no es por decisión o con la autorización del juez o fiscal<br />

compet<strong>en</strong>te.<br />

2. En dilig<strong>en</strong>cias o actuaciones que llev<strong>en</strong> a cabo, por <strong>en</strong>cargo y bajo la supervisión de los jueces,<br />

tribunales o fiscales compet<strong>en</strong>tes de lo p<strong>en</strong>al, los funcionarios integrantes de las Unidades de Policía<br />

Judicial t<strong>en</strong>drán el carácter de comisionados de dichos jueces, tribunales y fiscales, y podrán requerir<br />

el auxilio necesario de las autoridades y, <strong>en</strong> su caso, de los particulares.<br />

Artículo 35.<br />

Los Jueces y Tribunales de lo P<strong>en</strong>al y el Ministerio Fiscal t<strong>en</strong>drán, respecto los funcionarios<br />

integrantes de Unidades de Policía Judicial que le sean adscritas y de aquellos a que se refiere el<br />

número 2 del artículo 31 de esta Ley, las sigui<strong>en</strong>tes facultades:<br />

a. Les darán las órd<strong>en</strong>es e instrucciones que sean necesarias, <strong>en</strong> ejecución de lo dispuesto <strong>en</strong> las<br />

normas de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal y estatutos del Ministerio Fiscal.<br />

b. Determinarán, <strong>en</strong> dichas órd<strong>en</strong>es o instrucciones, el cont<strong>en</strong>ido y circunstancias de las<br />

actuaciones que interes<strong>en</strong> a dichas Unidades.<br />

c. Controlarán la ejecución de tales actuaciones, <strong>en</strong> cuanto a la forma y los resultados.<br />

d. Podrán instar el ejercicio de la potestad disciplinaria, <strong>en</strong> cuyo caso emitirán los informes que<br />

puedan exigir la tramitación de los correspondi<strong>en</strong>tes expedi<strong>en</strong>tes, así como aquellos otros que<br />

considere oportunos. En estos casos recibirán los testimonios de las resoluciones recaídas.<br />

Artículo 36.<br />

Salvo lo dispuesto <strong>en</strong> este Capítulo, el régim<strong>en</strong> funcionarial del personal integrado <strong>en</strong> las Unidades<br />

Policía Judicial será el de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado.<br />

79<br />

Tem ari Oposicions


REIAL DECRET 769/1987, DE 19 DE JUNY, SOBRE REGULACIÓ DE LA POLICIA JUDICIAL, MODIFICAT PEL<br />

REIAL DECRET 54/2002, DE 18 DE GENER.<br />

Notas:<br />

Artículos 32 (letra h) y 34 (letra f):<br />

Introducida por Real Decreto 54/2002, de 18 de <strong>en</strong>ero, por el que se modifica el Real Decreto 769/1987, de<br />

19 de junio, sobre regulación de la Policía Judicial.<br />

El artículo 126 de la Constitución establece que la Policía Judicial dep<strong>en</strong>de de los Jueces, Tribunales<br />

y del Ministerio Fiscal <strong>en</strong> sus funciones de averiguación del delito y descubrimi<strong>en</strong>to y<br />

asegurami<strong>en</strong>to del delincu<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> los términos que la Ley establezca. Este mandato constitucional<br />

ha v<strong>en</strong>ido a ser desarrollado por la Ley Orgánica 6/1985, de 1 de julio, del Poder Judicial, <strong>en</strong> el<br />

Título III de su Libro V (artículos 443 a 446), y, más reci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te, por la Ley Orgánica 2/1986, de<br />

13 de marzo, de Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, que, <strong>en</strong> el Capítulo V de su Título II, configura las<br />

que d<strong>en</strong>omina unidades de Policía Judicial.<br />

La necesidad de proceder al des<strong>en</strong>volvimi<strong>en</strong>to de este marco normativo para extraer todas las<br />

posibilidades que <strong>en</strong> el mismo subyac<strong>en</strong>, exige abordar el tratami<strong>en</strong>to de toda una gama de<br />

cuestiones diversas, como las relativas a organización, distribución territorial de unidades orgánicas<br />

de la Policía Judicial, régim<strong>en</strong> jurídico de las mismas y procedimi<strong>en</strong>tos o mecanismos de selección<br />

de sus compon<strong>en</strong>tes. Al servicio de estos fines, el pres<strong>en</strong>te Real Decreto se ori<strong>en</strong>ta<br />

prefer<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te a delimitar las funciones de la Policía Judicial <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido estricto, es decir, las que<br />

se refier<strong>en</strong> al esclarecimi<strong>en</strong>to de las conductas presuntam<strong>en</strong>te delictivas e id<strong>en</strong>tificación y<br />

apreh<strong>en</strong>sión de sus responsables, aunque tang<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te ha sido necesario referirse <strong>en</strong> alguna<br />

ocasión al deber g<strong>en</strong>érico de auxilio a la Administración de Justicia.<br />

Cuestión inicial que ha debido abordarse <strong>en</strong> esta nueva regulación es, a no dudarlo, la propia<br />

delimitación y fijación del concepto de Policía Judicial que, lejos de t<strong>en</strong>er un significado único o<br />

monoval<strong>en</strong>te, se presta a interpretaciones dispares. Por ello, se ha tratado de deslindar la<br />

consideración funcional g<strong>en</strong>eral que refleja el artículo 283 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, de<br />

lo que debe ser una conceptuación moderna de la Policía Judicial como policía ci<strong>en</strong>tífica que<br />

requiere la aplicación de principios de unidad orgánica y, sobre todo, de especialización.<br />

Consecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te con estos criterios de unidad y especialización se ha c<strong>en</strong>trado la regulación<br />

alrededor de lo que el artículo 30.1 de la Ley Orgánica 2/1986, de 13 de marzo, de Fuerzas y<br />

Cuerpos de Seguridad, d<strong>en</strong>omina unidades orgánicas de Policía Judicial, integradas bi<strong>en</strong> por<br />

funcionarios del Cuerpo Nacional de Policía, bi<strong>en</strong> por miembros de la Guardia Civil, pero, <strong>en</strong><br />

cualquier caso, presididos por principios de perman<strong>en</strong>cia, estabilidad, especialización y estricta<br />

sujeción o dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia funcional respecto de Jueces, Tribunales y Ministerio Fiscal.<br />

Motivo de regulación, especialm<strong>en</strong>te detallada <strong>en</strong> el Capítulo III, ha sido precisam<strong>en</strong>te la<br />

concreción y desarrollo del principio de dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia funcional que tan claram<strong>en</strong>te recoge el<br />

artículo 126 de la Constitución española. Se ha tratado así de establecer una estrecha vinculación<br />

<strong>en</strong>tre los específicos estam<strong>en</strong>tos policiales que c<strong>en</strong>tran su actividad alrededor de la investigación<br />

80<br />

Tem ari Oposicions


criminal y las autoridades judiciales y fiscales, lo que se ha pret<strong>en</strong>dido traducir, no solo <strong>en</strong> la<br />

sujeción exclusiva de aquellos a las directrices que éstas marcan <strong>en</strong> el cumplimi<strong>en</strong>to de sus<br />

misiones, sino también <strong>en</strong> la participación de dichas autoridades <strong>en</strong> aspectos fundam<strong>en</strong>tales del<br />

régim<strong>en</strong> orgánico de los funcionarios policiales, tales como el ejercicio de las potestades<br />

disciplinarias o de concesión de recomp<strong>en</strong>sas, los procesos selectivos para el acceso a la<br />

especialización o, incluso, la distribución territorial de efectivos especialm<strong>en</strong>te asignados a<br />

concretos órganos judiciales. A esta última materia se consagra de modo especial el Capítulo IV del<br />

pres<strong>en</strong>te Real Decreto, que desarrolla la posibilidad cont<strong>en</strong>ida <strong>en</strong> el artículo 30.2 de la Ley Orgánica<br />

2/1986, de 13 de marzo, de Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, fijándose así las bases g<strong>en</strong>erales para<br />

la asignación de dichos efectivos y los criterios fundam<strong>en</strong>tales de actuación de los mismos, cuya<br />

específica distribución territorial habrá de hacerse <strong>en</strong> una fase posterior por el Ministerio del<br />

Interior, con interv<strong>en</strong>ción del Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial o la Fiscalía G<strong>en</strong>eral del Estado, <strong>en</strong><br />

su caso. Se trata, <strong>en</strong> definitiva, de que los órganos judiciales puedan disponer de modo inmediato<br />

del apoyo técnico imprescindible para las dilig<strong>en</strong>cias de investigación criminal <strong>en</strong> los procesos<br />

p<strong>en</strong>ales que ante los mismos se tramitan.<br />

De otra parte, la exist<strong>en</strong>cia de diversos escalones <strong>en</strong> la estructura orgánica de la Policía Judicial que<br />

se proyecta, la indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia de los Jueces y Tribunales y la necesidad de hacer efectivo el<br />

principio de dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia funcional son razones que demandan un sistema de coordinación y de<br />

dirección unitaria para aquellos casos <strong>en</strong> que la investigación criminal desborde el ámbito territorial<br />

de un solo órgano judicial, refiriéndose a conductas delictivas que produzcan sus efectos <strong>en</strong><br />

difer<strong>en</strong>tes localidades, provincias o regiones, y sean objeto de procedimi<strong>en</strong>tos tramitados por<br />

Juzgados diversos.<br />

Para tales supuestos, así como para los de puesta <strong>en</strong> marcha de campañas de lucha fr<strong>en</strong>te a la<br />

criminalidad <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral, o fr<strong>en</strong>te a la delincu<strong>en</strong>cia organizada e, incluso, para la armonización de<br />

directrices, la eficacia <strong>en</strong> la actuación parece requerir la adopción de criterios de unidad de<br />

dirección que evite la dispersión de esfuerzos y el desconcierto operativo. Se ha <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dido que<br />

tales fines pued<strong>en</strong> obt<strong>en</strong>erse mediante la configuración a nivel provincial de órganos de<br />

coordinación <strong>en</strong> cuya composición habrían de figurar miembros del Poder Judicial, del Ministerio<br />

Fiscal y de la propia estructura policial. La conformación de estas instancias coordinadoras culmina<br />

<strong>en</strong> un órgano a nivel nacional cuya misión fundam<strong>en</strong>tal vi<strong>en</strong>e a ser la de fijar las grandes líneas de<br />

actuación de la Policía Judicial. Todo ello se regula <strong>en</strong> el Capítulo V del pres<strong>en</strong>te Real Decreto.<br />

Finalm<strong>en</strong>te, el Capítulo VI se consagra a la primordial materia de la selección, formación y<br />

perfeccionami<strong>en</strong>to de los miembros de las unidades orgánicas de Policía Judicial. Se introduc<strong>en</strong><br />

importantes novedades, tales como el establecimi<strong>en</strong>to de cursos de especialización a realizar, con<br />

la necesaria distinción de difer<strong>en</strong>tes niveles, tanto <strong>en</strong> los c<strong>en</strong>tros doc<strong>en</strong>tes de las Fuerzas y Cuerpos<br />

de Seguridad del Estado, como <strong>en</strong> el propio c<strong>en</strong>tro de estudios judiciales, y con interv<strong>en</strong>ción de<br />

Jueces, Magistrados, Fiscales y miembros de otras profesiones jurídicas. Sin perjuicio del<br />

establecimi<strong>en</strong>to de un sistema de derecho transitorio, se prevé que la posesión de la titulación<br />

obt<strong>en</strong>ida a través de dichos cursos será requisito necesario para la obt<strong>en</strong>ción de destino <strong>en</strong> las<br />

unidades orgánicas de Policía Judicial.<br />

En su virtud, con informe del Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial, a propuesta de los Ministros de<br />

Justicia y del Interior, de acuerdo con el Consejo de Estado y previa deliberación del Consejo de<br />

Ministros <strong>en</strong> su reunión del día 19 de junio de 1987, dispongo:<br />

81<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO I. DE LA FUNCIÓN DE POLICÍA JUDICIAL.<br />

Artículo 1.<br />

Las funciones g<strong>en</strong>erales de Policía Judicial correspond<strong>en</strong> a todos los miembros de las Fuerzas y<br />

Cuerpos de Seguridad, cualquiera que sea su naturaleza y dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> la medida <strong>en</strong> que deb<strong>en</strong><br />

prestar la colaboración requerida por la autoridad judicial o el Ministerio Fiscal <strong>en</strong> actuaciones<br />

<strong>en</strong>caminadas a la averiguación de delitos o descubrimi<strong>en</strong>to y asegurami<strong>en</strong>to de delincu<strong>en</strong>tes, con<br />

estricta sujeción al ámbito de sus respectivas compet<strong>en</strong>cias, y sin perjuicio de lo dispuesto <strong>en</strong> el<br />

artículo 283 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal.<br />

Artículo 2.<br />

Los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, <strong>en</strong> sus funciones de Policía Judicial,<br />

desarrollarán los cometidos expresados <strong>en</strong> el artículo 1, a requerimi<strong>en</strong>to de la autoridad judicial,<br />

del Ministerio Fiscal o de sus superiores policiales o por propia iniciativa a través de estos últimos,<br />

<strong>en</strong> los términos previstos <strong>en</strong> los artículos sigui<strong>en</strong>tes.<br />

Artículo 3.<br />

Los Jueces, Tribunales y miembros del Ministerio Fiscal podrán, <strong>en</strong> defecto de unidades de Policía<br />

Judicial, con carácter transitorio o <strong>en</strong> supuestos de urg<strong>en</strong>cia y siempre con sujeción a su respectivo<br />

ámbito legal y territorial de atribuciones, <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dar a los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad la práctica de concretas dilig<strong>en</strong>cias de investigación, <strong>en</strong> los términos previstos <strong>en</strong> el<br />

artículo 288 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal.<br />

Artículo 4.<br />

Todos los compon<strong>en</strong>tes de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, cualquiera que sean su naturaleza y<br />

dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia, practicarán por su propia iniciativa y según sus respectivas atribuciones, las primeras<br />

dilig<strong>en</strong>cias de prev<strong>en</strong>ción y asegurami<strong>en</strong>to así que t<strong>en</strong>gan noticia de la perpetración del hecho<br />

presuntam<strong>en</strong>te delictivo, y la ocupación y custodia de los objetos que provinier<strong>en</strong> del delito o<br />

estuvier<strong>en</strong> relacionados con su ejecución, dando cu<strong>en</strong>ta de todo ello <strong>en</strong> los términos legales a la<br />

autoridad judicial o fiscal, directam<strong>en</strong>te o a través de las unidades orgánicas de Policía Judicial.<br />

Artículo 5.<br />

Cualquiera que sea el funcionario policial que haya iniciado la investigación, habrá de cesar <strong>en</strong> la<br />

misma al comparecer para hacerse cargo de ella la autoridad judicial o el fiscal <strong>en</strong>cargado de las<br />

actuaciones, directam<strong>en</strong>te o a través de la correspondi<strong>en</strong>te unidad orgánica de Policía Judicial, a<br />

qui<strong>en</strong>es hará <strong>en</strong>trega de las dilig<strong>en</strong>cias practicadas y de los efectos interv<strong>en</strong>idos, así como de las<br />

personas cuya det<strong>en</strong>ción se hubiese acordado.<br />

82<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO II. DE LAS UNIDADES DE POLICÍA JUDICIAL.<br />

Artículo 6.<br />

La Policía Judicial, con la composición y estructuración que <strong>en</strong> esta norma se determinan,<br />

desarrollará, bajo la dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia funcional directa de los Jueces y Tribunales y del Ministerio Fiscal,<br />

funciones de averiguación del delito y descubrimi<strong>en</strong>to y asegurami<strong>en</strong>to del delincu<strong>en</strong>te, con<br />

arreglo a lo dispuesto <strong>en</strong> la Ley.<br />

Artículo 7.<br />

Constituy<strong>en</strong> la Policía Judicial <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido estricto las unidades orgánicas previstas <strong>en</strong> el artículo 30.1<br />

de la Ley Orgánica de Fuerzas y Cuerpos de Seguridad integradas por miembros del Cuerpo<br />

Nacional de Policía y de la Guardia Civil.<br />

Artículo 8.<br />

Dichas unidades actuarán conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 5 de la Ley de Fuerzas y Cuerpos<br />

de Seguridad y con sujeción a los principios y normas cont<strong>en</strong>idos <strong>en</strong> el Capítulo sigui<strong>en</strong>te de este<br />

Real Decreto.<br />

Artículo 9.<br />

Las unidades orgánicas de la Policía Judicial se estructurarán con arreglo a criterios de distribución<br />

territorial sobre una base provincial.<br />

También podrán constituirse secciones de las mismas <strong>en</strong> aquellas poblaciones cuyo índice de<br />

criminalidad así lo aconseje.<br />

Asimismo, se constituirán unidades con ámbito de actuación que exceda el provincial, por razones<br />

de especialización delictual o de técnicas de investigación.<br />

CAPÍTULO III. DE LOS CRITERIOS Y NORMAS DE ACTUACIÓN DE LAS UNIDADES ORGÁNICAS DE LA<br />

POLICÍA JUDICIAL.<br />

SECCIÓN I. DE LA DEPENDENCIA FUNCIONAL.<br />

Artículo 10.<br />

En la ejecución de sus cometidos refer<strong>en</strong>tes a la averiguación del delito y descubrimi<strong>en</strong>to y<br />

asegurami<strong>en</strong>to del delincu<strong>en</strong>te, así como de los previstos <strong>en</strong> los apartados b) a e), del artículo 445<br />

de la Ley Orgánica del Poder Judicial, las unidades orgánicas de la Policía Judicial y los funcionarios<br />

a ellas adscritos dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong> funcionalm<strong>en</strong>te de los Jueces, Tribunales o miembros del Ministerio<br />

Fiscal que estén conoci<strong>en</strong>do del asunto objeto de su investigación.<br />

83<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 11.<br />

Los funcionarios policiales comisionados por la autoridad judicial o fiscal con arreglo al artículo 21<br />

para la práctica de alguna concreta investigación se at<strong>en</strong>drán <strong>en</strong> el desarrollo de ésta a las órd<strong>en</strong>es<br />

y directrices que hubier<strong>en</strong> recibido, sin que las instrucciones de carácter técnico que obtuvier<strong>en</strong> de<br />

sus superiores policiales inmediatos puedan contradecir las primeras.<br />

Artículo 12.<br />

Los referidos funcionarios policiales informarán de la evolución de sus investigaciones y r<strong>en</strong>dirán<br />

cumplida cu<strong>en</strong>ta del resultado final de su actuación a la autoridad judicial o del Ministerio Fiscal<br />

que la hubiere ord<strong>en</strong>ado, <strong>en</strong> los términos y forma que la misma haya dispuesto.<br />

Artículo 13.<br />

En las dilig<strong>en</strong>cias o actuaciones que llev<strong>en</strong> a cabo por <strong>en</strong>cargo y bajo la supervisión de los Jueces,<br />

Tribunales o Fiscales compet<strong>en</strong>tes, los funcionarios integrantes de las unidades orgánicas de la<br />

Policía Judicial t<strong>en</strong>drán el carácter de comisionados de aquéllos y, <strong>en</strong> tal concepto, podrán requerir<br />

el auxilio necesario de las autoridades y, <strong>en</strong> su caso, de los particulares.<br />

Artículo 14.<br />

Las dilig<strong>en</strong>cias y actuaciones llevadas a cabo por las unidades orgánicas de la Policía Judicial<br />

t<strong>en</strong>drán el valor reconocido <strong>en</strong> las leyes y gozarán de la especial consideración derivada de la<br />

adscripción y del carácter de comisionados de Jueces, Tribunales y Fiscales.<br />

Artículo 15.<br />

Los funcionarios integrantes de las unidades orgánicas de la Policía Judicial deberán guardar<br />

rigurosa reserva sobre la evolución y resultado de las concretas investigaciones que les hubier<strong>en</strong><br />

sido <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dadas, así como de todas las informaciones que, a través de ellas, obt<strong>en</strong>gan.<br />

La infracción de dicho deber será corregida disciplinariam<strong>en</strong>te, sin perjuicio de otras<br />

responsabilidades a que la misma pudiere dar lugar.<br />

La obligación de reserva no impedirá, salvo prohibición expresa del Juez o Fiscal compet<strong>en</strong>tes, el<br />

intercambio interno de información d<strong>en</strong>tro de la unidad orgánica para la mejor coordinación y<br />

eficacia de los servicios.<br />

Artículo 16.<br />

Los funcionarios de las unidades orgánicas de la Policía Judicial no podrán ser removidos o<br />

apartados de la investigación concreta que se les hubiere <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dado, hasta que finalice la<br />

misma o la fase procesal que la originó, si no es por decisión o con la autorización del Juez o Fiscal<br />

compet<strong>en</strong>te. Cuando los funcionarios a qui<strong>en</strong>es esté <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dada una concreta investigación<br />

hayan de cesar <strong>en</strong> su destino por causas legalm<strong>en</strong>te establecidas, su cese se participará a la<br />

autoridad judicial o fiscal para su conocimi<strong>en</strong>to.<br />

84<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 17.<br />

Con indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia de las facultades conferidas por la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal a la autoridad<br />

judicial y al Ministerio Fiscal, el Juez o Tribunal del que dep<strong>en</strong>dan los funcionarios adscritos a las<br />

unidades orgánicas de la Policía Judicial, o, <strong>en</strong> su caso, el fiscal compet<strong>en</strong>te, podrán instar el<br />

ejercicio de la potestad disciplinaria respecto de aquéllos cuando fundadam<strong>en</strong>te <strong>en</strong>ti<strong>en</strong>dan que su<br />

conducta ha sido merecedora de sanción. A tal efecto podrán practicar las informaciones<br />

reservadas que consider<strong>en</strong> pertin<strong>en</strong>tes.<br />

En los casos <strong>en</strong> que los hechos objeto del expedi<strong>en</strong>te t<strong>en</strong>gan relación directa con el desarrollo de la<br />

investigación, el Juez, Tribunal o Fiscal del que dep<strong>en</strong>dan informará con carácter preceptivo <strong>en</strong> el<br />

mismo y podrá emitir cualquier otro informe que considere oportuno durante su tramitación.<br />

Igualm<strong>en</strong>te, podrá instar la concesión de recomp<strong>en</strong>sas cuando estime que exist<strong>en</strong> méritos para<br />

ello.<br />

En uno y otro caso, se le remitirán puntualm<strong>en</strong>te testimonios de las resoluciones recaídas.<br />

En todo caso, se le comunicará cualquier medida de susp<strong>en</strong>sión cautelar o provisional del<br />

funcionario o los funcionarios policiales afectados.<br />

SECCIÓN II. PRINCIPIOS QUE CARACTERIZAN SU ACTUACIÓN Y FORMAS EN QUE LA MISMA SE<br />

EXTERIORIZA.<br />

Artículo 18.<br />

A las unidades orgánicas de la Policía Judicial corresponderá la función de investigación criminal<br />

con carácter perman<strong>en</strong>te y especial. A tal fin, contarán con los efectivos y medios necesarios para<br />

el eficaz des<strong>en</strong>volvimi<strong>en</strong>to de sus cometidos, estableciéndose, <strong>en</strong> aquellas unidades <strong>en</strong> cuyo<br />

ámbito de actuación el nivel de delincu<strong>en</strong>cia lo hiciere preciso, los correspondi<strong>en</strong>tes equipos de<br />

especialización delictual.<br />

Artículo 19.<br />

Los Jueces, Tribunales o fiscales compet<strong>en</strong>tes no podrán <strong>en</strong>cargar a las unidades de la Policía<br />

Judicial otras funciones que las previstas <strong>en</strong> el artículo 445.1 de la Ley Orgánica del Poder Judicial,<br />

sin perjuicio de las que con carácter excepcional puedan <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dárseles con arreglo al artículo<br />

33 de la Ley Orgánica de Fuerzas y Cuerpos de Seguridad. De estas últimas, se dará cu<strong>en</strong>ta a la<br />

Comisión Provincial de Coordinación de la Policía Judicial.<br />

Artículo 20.<br />

Cuando los funcionarios integrantes de las unidades orgánicas de la Policía Judicial realic<strong>en</strong><br />

dilig<strong>en</strong>cias de investigación criminal formalm<strong>en</strong>te concretadas a un supuesto presuntam<strong>en</strong>te<br />

delictivo, pero con carácter previo a la apertura de la correspondi<strong>en</strong>te actuación judicial, actuarán<br />

bajo la dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia del Ministerio Fiscal. A tal efecto, darán cu<strong>en</strong>ta de sus investigaciones a la<br />

Fiscalía correspondi<strong>en</strong>te que, <strong>en</strong> cualquier mom<strong>en</strong>to, podrá hacerse cargo de la dirección de<br />

aquéllas, <strong>en</strong> cuyo caso los miembros de la Policía Judicial actuarán bajo su dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia directa y<br />

85<br />

Tem ari Oposicions


practicarán sin demora las dilig<strong>en</strong>cias que el fiscal les <strong>en</strong>comi<strong>en</strong>de para la averiguación del delito y<br />

el descubrimi<strong>en</strong>to y asegurami<strong>en</strong>to del delincu<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 21.<br />

El Juez o Tribunal compet<strong>en</strong>te, una vez iniciado el procedimi<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al, y el fiscal <strong>en</strong>cargado de las<br />

actuaciones, <strong>en</strong> los casos a que se refiere el artículo anterior, se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derán directam<strong>en</strong>te, y sin<br />

necesidad de acudir a instancias administrativas superiores, con el jefe de la unidad<br />

correspondi<strong>en</strong>te, sea del Cuerpo Nacional de Policía o de la Guardia Civil, para <strong>en</strong>com<strong>en</strong>darle la<br />

práctica de cualquier investigación o la realización de otras misiones propias de la Policía Judicial. El<br />

responsable policial requerido habrá de disponer lo que sea preciso para el eficaz cumplimi<strong>en</strong>to del<br />

servicio, participando a la autoridad judicial o fiscal los funcionarios que habrán de llevar a efecto la<br />

investigación ord<strong>en</strong>ada.<br />

Igualm<strong>en</strong>te, podrá la autoridad judicial o fiscal ord<strong>en</strong>ar que comparezcan ante su pres<strong>en</strong>cia,<br />

cuantas veces lo considere conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te el o los concretos funcionarios policiales a qui<strong>en</strong>es dicha<br />

jefatura haya <strong>en</strong>cargado la ejecución, con el fin de impartir las instrucciones que estime<br />

pertin<strong>en</strong>tes, indicar las líneas de actuación y controlar el cumplimi<strong>en</strong>to de sus cometidos o la<br />

evolución de sus investigaciones.<br />

Artículo 22.<br />

Excepcionalm<strong>en</strong>te, para realizar actuaciones o pesquisas que, por su trasc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia o complejidad,<br />

requieran la perman<strong>en</strong>te adscripción de funcionarios o de medios pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes a grupos<br />

policiales especializados, no integrados <strong>en</strong> la correspondi<strong>en</strong>te unidad orgánica, o cuya investigación<br />

haya de ext<strong>en</strong>derse a varias provincias con ámbito territorial superior al de la autoridad judicial o<br />

fiscal que ord<strong>en</strong>e la investigación, el <strong>en</strong>cargo habrá de cursarse por conducto del presid<strong>en</strong>te del<br />

Tribunal Supremo o del Fiscal G<strong>en</strong>eral del Estado, del Presid<strong>en</strong>te o Fiscal de la Audi<strong>en</strong>cia Nacional o<br />

de los del Tribunal Superior de Justicia respectivo.<br />

Cuando se trate de la adscripción perman<strong>en</strong>te a una concreta investigación de funcionarios<br />

integrados <strong>en</strong> la correspondi<strong>en</strong>te unidad orgánica, <strong>en</strong> caso de discrepancia, resolverá el Jefe de la<br />

correspondi<strong>en</strong>te Unidad Orgánica, previo informe de la Comisión Provincial de Coordinación de la<br />

Policía Judicial.<br />

CAPÍTULO IV. DE LAS UNIDADES DE LA POLICÍA JUDICIAL ADSCRITAS A DETERMINADOS<br />

JUZGADOS, TRIBUNALES O FISCALÍAS.<br />

SECCIÓN I. DE LA COMPOSICIÓN Y RÉGIMEN DE LAS UNIDADES ADSCRITAS.<br />

Artículo 23.<br />

El Ministerio del Interior, previo informe favorable del Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial o a su<br />

propuesta, podrá asignar con carácter perman<strong>en</strong>te y estable a los Juzgados y Tribunales que por su<br />

ritmo de actividades lo requieran unidades de Policía Judicial especialm<strong>en</strong>te adscritas a los mismos.<br />

De igual manera se adscribirán a aquellas Fiscalías que se estim<strong>en</strong> precisas, oído el Fiscal G<strong>en</strong>eral<br />

del Estado y at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do prefer<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te a aquellas con respecto a las cuales exista propuesta o<br />

informe favorable de éste.<br />

86<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 24.<br />

Las unidades adscritas de la Policía Judicial formarán parte integrante de la correspondi<strong>en</strong>te unidad<br />

orgánica provincial <strong>en</strong> cuya estructura se incardin<strong>en</strong> y de cuyos medios materiales y humanos se<br />

surtirán.<br />

Los funcionarios que las integr<strong>en</strong> se mant<strong>en</strong>drán de modo perman<strong>en</strong>te y estable asignados a las<br />

mismas. Ello no obstante, la pert<strong>en</strong><strong>en</strong>cia a estas unidades podrá dejarse sin efecto por el órgano<br />

compet<strong>en</strong>te, previo informe favorable que, con carácter preceptivo y vinculante, emitirá la<br />

Comisión Provincial de Coordinación. También quedará sin efecto cuando concurra alguna otra<br />

causa legal que determine su cese o traslado.<br />

Artículo 25.<br />

Las unidades de la Policía Judicial, especialm<strong>en</strong>te adscritas a órganos jurisdiccionales o Fiscalías,<br />

deberán, <strong>en</strong> lo posible, t<strong>en</strong>er su sede <strong>en</strong> las propias dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias o edificios judiciales y Fiscalías. A<br />

tal fin se habilitarán los locales adecuados.<br />

Artículo 26.<br />

Tales unidades quedarán asignadas a los respectivos Decanatos, <strong>en</strong> los que radicará la función de<br />

coordinación g<strong>en</strong>eral, pero su dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia funcional directa <strong>en</strong> la realización de cometidos<br />

específicos de investigación criminal se establecerá respecto de cada órgano jurisdiccional y, muy<br />

especialm<strong>en</strong>te, respecto del Juzgado de guardia y Fiscal de guardia, a los que at<strong>en</strong>derán de modo<br />

prefer<strong>en</strong>te.<br />

En los supuestos <strong>en</strong> que dichas unidades se adscriban a órganos jurisdiccionales o fiscales de<br />

ámbito nacional, autonómico, supraprovincial o provincial, la dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia directa se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derá<br />

referida al respectivo Presid<strong>en</strong>te o Fiscal Jefe.<br />

Artículo 27.<br />

Las unidades especialm<strong>en</strong>te adscritas se compondrán, tanto de funcionarios diplomados y<br />

especializados <strong>en</strong> Policía Judicial que hayan superado los cursos de selección previstos <strong>en</strong> el<br />

Capítulo V de esta disposición como de otros efectivos policiales no necesariam<strong>en</strong>te dotados de<br />

aquella formación especializada, para funciones auxiliares y de apoyo.<br />

SECCIÓN II. DE LAS ATRIBUCIONES Y COMETIDOS DE LAS UNIDADES ADSCRITAS.<br />

Artículo 28.<br />

Las unidades especialm<strong>en</strong>te adscritas, <strong>en</strong> su labor de asist<strong>en</strong>cia directa a los órganos del ord<strong>en</strong><br />

jurisdiccional p<strong>en</strong>al y muy <strong>en</strong> especial al Juzgado y Fiscal de guardia, desempeñarán cometidos de<br />

investigación criminal especializada propios de una policía ci<strong>en</strong>tífica.<br />

D<strong>en</strong>tro de este ámbito de funciones podrá <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dárseles la práctica de las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. Inspecciones oculares.<br />

87<br />

Tem ari Oposicions


. Aportación de primeros datos, averiguación de domicilios y paraderos y emisión de<br />

informes de solv<strong>en</strong>cia o de conducta.<br />

c. Emisión, incluso verbal, de informes periciales provisionales, pero de urg<strong>en</strong>te necesidad<br />

para adoptar decisiones judiciales que no admit<strong>en</strong> dilación.<br />

d. Interv<strong>en</strong>ción técnica <strong>en</strong> levantami<strong>en</strong>to de cadáveres.<br />

e. Recogida de pruebas.<br />

f. Actuaciones de inmediata interv<strong>en</strong>ción.<br />

g. Cualesquiera otras de similar naturaleza a las anteriores.<br />

h. Ejecución de órd<strong>en</strong>es inmediatas de Presid<strong>en</strong>tes, Jueces y Fiscales.<br />

Artículo 29.<br />

Cuando de las actuaciones iniciales realizadas por la correspondi<strong>en</strong>te unidad adscrita se despr<strong>en</strong>da<br />

la necesidad de practicar una más ext<strong>en</strong>sa investigación o que requiera la utilización de medios de<br />

los que aquella no disponga, se dará traslado de las dilig<strong>en</strong>cias a la unidad orgánica, que recibirá de<br />

la autoridad judicial las instrucciones y ori<strong>en</strong>taciones precisas para la eficaz culminación del<br />

servicio, sin perjuicio de que <strong>en</strong> dichas actuaciones adicionales puedan contarse con la<br />

colaboración de los funcionarios que practicaron las primeras dilig<strong>en</strong>cias.<br />

Artículo 30.<br />

Corresponde al Jefe de la respectiva unidad adscrita la determinación concreta de los funcionarios<br />

que habrán de asumir, <strong>en</strong> cada caso, uno u otros cometidos, dando cu<strong>en</strong>ta a la autoridad judicial o<br />

fiscal de la que emanase la ord<strong>en</strong>.<br />

Igualm<strong>en</strong>te el Jefe de la unidad adscrita mant<strong>en</strong>drá respecto de la unidad orgánica, de la que forma<br />

parte, estrechas relaciones de coordinación <strong>en</strong> aras de la mayor eficacia.<br />

CAPÍTULO V. DE LAS COMISIONES DE COORDINACIÓN DE LA POLICÍA JUDICIAL.<br />

SECCIÓN I. DE SU COMPOSICIÓN.<br />

Artículo 31.<br />

Se crean las Comisiones Nacional y Provinciales de Coordinación de la Policía Judicial con el fin de<br />

armonizar y lograr la unidad de dirección <strong>en</strong> las fuerzas policiales adscritas a la investigación<br />

criminal.<br />

Artículo 32.<br />

La Comisión Nacional de Coordinación de la Policía Judicial, estará integrada por:<br />

a. El Presid<strong>en</strong>te del Tribunal Supremo y del Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial, que la presidirá<br />

cuando asista personalm<strong>en</strong>te.<br />

b. El Ministro de Justicia.<br />

c. El Ministro del Interior.<br />

d. El Fiscal G<strong>en</strong>eral del Estado.<br />

e. El Secretario de Estado para la Seguridad.<br />

88<br />

Tem ari Oposicions


f. Un vocal del Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial, nombrado y separado librem<strong>en</strong>te por el<br />

Pl<strong>en</strong>o de dicho órgano.<br />

g. Un miembro de la carrera judicial nombrado y separado por el Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder<br />

Judicial, que t<strong>en</strong>ga, al m<strong>en</strong>os, la <strong>cat</strong>egoría de Magistrado.<br />

h. Un repres<strong>en</strong>tante de cada una de las Comunidades Autónomas con compet<strong>en</strong>cia estatutaria<br />

para la protección de las personas y bi<strong>en</strong>es y para el mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to del ord<strong>en</strong> público, que<br />

ejerzan efectivam<strong>en</strong>te funciones de policía judicial.<br />

En caso de aus<strong>en</strong>cia personal del Presid<strong>en</strong>te del Tribunal Supremo y del Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder<br />

Judicial, ost<strong>en</strong>tará la Presid<strong>en</strong>cia el miembro de la Comisión a qui<strong>en</strong> corresponda por razón de<br />

preced<strong>en</strong>cia.<br />

Artículo 33.<br />

El Presid<strong>en</strong>te del Tribunal Supremo podrá delegar <strong>en</strong> un Magistrado de la Sala Segunda de dicho<br />

Alto Tribunal.<br />

El Ministro de Justicia, <strong>en</strong> el Subsecretario o <strong>en</strong> el Director g<strong>en</strong>eral de Relaciones con la<br />

Administración de Justicia.<br />

El Ministro del Interior y el Secretario de Estado para la Seguridad, <strong>en</strong> el Director g<strong>en</strong>eral de la<br />

Policía o <strong>en</strong> el Director g<strong>en</strong>eral de la Guardia Civil.<br />

El Fiscal G<strong>en</strong>eral del Estado, <strong>en</strong> un Fiscal de Sala del Tribunal Supremo.<br />

Artículo 34.<br />

Las Comisiones Provinciales de Coordinación de la Policía Judicial estarán compuestas por:<br />

a. El Presid<strong>en</strong>te de la Audi<strong>en</strong>cia Provincial, que la presidirá.<br />

b. El Fiscal Jefe de la Audi<strong>en</strong>cia.<br />

c. El Magistrado Juez Decano de los Juzgados de primera instancia e instrucción de la capital<br />

de la provincia.<br />

d. El Jefe de la unidad orgánica de la Policía Judicial del Cuerpo Nacional de Policía.<br />

e. El Jefe de la unidad orgánica de Policía Judicial de la Guardia Civil.<br />

f. En el caso de Comunidades Autónomas con compet<strong>en</strong>cia estatutaria para la protección de<br />

las personas y bi<strong>en</strong>es y para el mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to del ord<strong>en</strong> público, y que ejerzan<br />

efectivam<strong>en</strong>te funciones de policía judicial, el responsable de la misma a nivel provincial.<br />

Artículo 35.<br />

Ev<strong>en</strong>tualm<strong>en</strong>te podrán incorporarse a las Comisiones Nacionales y Provinciales, para el tratami<strong>en</strong>to<br />

de materias concretas o para realizar tareas de auxilio técnico y docum<strong>en</strong>tación, otras autoridades<br />

o funcionarios, cuyo criterio o asesorami<strong>en</strong>to se estime necesario.<br />

Igualm<strong>en</strong>te, podrán constituirse Comités técnicos para el estudio de temas específicos.<br />

89<br />

Tem ari Oposicions


El nombrami<strong>en</strong>to de Secretario de la Comisión se regirá por lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 25 de la Ley<br />

de Régim<strong>en</strong> Jurídico de las Administraciones Públicas y del Procedimi<strong>en</strong>to Administrativo Común.<br />

SECCIÓN II. DE SUS ATRIBUCIONES Y RÉGIMEN DE FUNCIONAMIENTO.<br />

Artículo 36.<br />

La Comisión Nacional t<strong>en</strong>drá las sigui<strong>en</strong>tes atribuciones:<br />

a. Efectuar estudios perman<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te actualizados acerca de la evolución y desarrollo de la<br />

delincu<strong>en</strong>cia.<br />

b. Emitir informes o realizar propuestas de planes g<strong>en</strong>erales de actuaciones de la Policía<br />

Judicial contra la criminalidad.<br />

c. Interv<strong>en</strong>ir, con estricto respeto al principio de indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia judicial <strong>en</strong> las actuaciones<br />

jurisdiccionales, para unificar criterios o resolver ev<strong>en</strong>tuales incid<strong>en</strong>cias que dificult<strong>en</strong> el<br />

adecuado funcionami<strong>en</strong>to de la Policía Judicial o cualesquiera otras que puedan surgir <strong>en</strong><br />

las relaciones <strong>en</strong>tre la autoridad judicial o fiscal y la Policía Judicial.<br />

d. Emitir informe sobre la fijación o modificación de las plantillas de las unidades orgánicas de<br />

Policía Judicial, así como sobre los medios materiales a las mismas asignados, adoptando las<br />

iniciativas que estime pertin<strong>en</strong>tes sobre la materia.<br />

e. Conocer de las incid<strong>en</strong>cias que puedan producirse <strong>en</strong> ord<strong>en</strong> a la especial adscripción de<br />

funcionarios o medios a que se refier<strong>en</strong> los artículos 31.2 de la Ley de Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad y 22 de este Real Decreto.<br />

f. Unificar criterios e impartir instrucciones <strong>en</strong> relación con la actuación de las Comisiones<br />

Provinciales.<br />

g. Armonizar las actuaciones de investigación de la criminalidad cuyo ámbito territorial<br />

desborde el de una unidad orgánica.<br />

h. Conocer previam<strong>en</strong>te de los nombrami<strong>en</strong>tos de los altos responsables de las unidades<br />

orgánicas de la Policía Judicial <strong>en</strong> sus distintos niveles.<br />

i. Informar los anteproyectos de disposiciones g<strong>en</strong>erales reguladoras de la Policía Judicial.<br />

j. Cualesquiera otras de análoga naturaleza o que le sean asignadas <strong>en</strong> el futuro.<br />

Artículo 37.<br />

Las Comisiones Provinciales t<strong>en</strong>drán las sigui<strong>en</strong>tes compet<strong>en</strong>cias:<br />

a. Las reguladas <strong>en</strong> los apartados a), b), c) y d) del artículo anterior, d<strong>en</strong>tro de su ámbito<br />

provincial.<br />

b. Informar con carácter preceptivo las peticiones de adscripción de funcionarios o equipos de<br />

la unidad orgánica provincial a un determinado órgano judicial o Fiscalía para una<br />

investigación concreta y que le hayan sido sometidas por el Jefe de aquélla.<br />

c. Informar con carácter preceptivo y vinculante las propuestas de remoción de funcionarios<br />

pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes a las unidades adscritas a que se refiere el artículo 24 de este Real Decreto.<br />

d. Aplicar las directrices emanadas de la Comisión Nacional y elevar a la misma los informes y<br />

propuestas correspondi<strong>en</strong>tes.<br />

e. Informar las propuestas de recomp<strong>en</strong>sas y t<strong>en</strong>er conocimi<strong>en</strong>to de los expedi<strong>en</strong>tes<br />

disciplinarios incoados <strong>en</strong> los demás supuestos no contemplados <strong>en</strong> el artículo 17 de este<br />

Real Decreto.<br />

90<br />

Tem ari Oposicions


f. Cualesquiera otras de análoga naturaleza o que le sean asignadas <strong>en</strong> el futuro.<br />

Artículo 38.<br />

La Comisión Nacional celebrará, al m<strong>en</strong>os, una reunión trimestral.<br />

Las Comisiones Provinciales se reunirán con periodicidad m<strong>en</strong>sual, a convo<strong>cat</strong>oria de su Presid<strong>en</strong>te<br />

que fijará el ord<strong>en</strong> del día.<br />

El régim<strong>en</strong> jurídico de las Comisiones será el previsto para los órganos colegiados <strong>en</strong> la Ley de<br />

Régim<strong>en</strong> Jurídico de las Administraciones Públicas y del Procedimi<strong>en</strong>to Administrativo Común.<br />

CAPÍTULO VI. DE LA SELECCIÓN, FORMACIÓN Y PERFECCIONAMIENTO DE LOS INTEGRANTES DE<br />

LAS UNIDADES ORGÁNICAS DE LA POLICÍA JUDICIAL.<br />

SECCIÓN I. DISPOSICIONES GENERALES.<br />

Artículo 39.<br />

La integración de funcionarios policiales <strong>en</strong> unidades orgánicas de la Policía Judicial requerirá una<br />

previa formación especializada, que se acreditará mediante el correspondi<strong>en</strong>te título obt<strong>en</strong>ido tras<br />

la superación de las pruebas que al efecto se establezcan.<br />

Para la obt<strong>en</strong>ción de dicho título será requisito imprescindible estar <strong>en</strong> posesión del diploma<br />

expedido por el C<strong>en</strong>tro de Estudios Judiciales.<br />

Artículo 40.<br />

La referida especialización, con los niveles que se determin<strong>en</strong>, se cursará <strong>en</strong> dos fases, de las<br />

cuales, la primera t<strong>en</strong>drá lugar <strong>en</strong> los C<strong>en</strong>tros de Formación y Perfeccionami<strong>en</strong>to de las Fuerzas y<br />

Cuerpos de Seguridad del Estado, y la segunda, <strong>en</strong> el C<strong>en</strong>tro de Estudios Judiciales, con la<br />

participación doc<strong>en</strong>te <strong>en</strong> ambas fases de miembros de la Judi<strong>cat</strong>ura y del Ministerio Fiscal,<br />

Catedráticos y Profesores de Universidad y de otras profesiones jurídicas.<br />

SECCIÓN II. DE LA FORMACIÓN Y PERFECCIONAMIENTO EN LOS CENTROS DE LAS FUERZAS Y<br />

CUERPOS DE SEGURIDAD DEL ESTADO.<br />

Artículo 41.<br />

Los C<strong>en</strong>tros de Formación y Perfeccionami<strong>en</strong>to de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado<br />

interv<strong>en</strong>drán <strong>en</strong> los procesos de selección a través de los cursos g<strong>en</strong>erales de acceso a los<br />

respectivos Cuerpos y de los cursos de especialización que se establezcan al efecto.<br />

Artículo 42.<br />

En el plan de estudios de los cursos de acceso a la Escala Ejecutiva del Cuerpo Nacional de Policía y<br />

al empleo de oficial <strong>en</strong> el Cuerpo de la Guardia Civil se incluirán cuantas materias sean necesarias<br />

91<br />

Tem ari Oposicions


para la adquisición de una formación especializada, ori<strong>en</strong>tada al desarrollo de funciones de Policía<br />

Judicial.<br />

En el plan de estudios de los cursos de acceso a las demás Escalas del Cuerpo Nacional de Policía y a<br />

los restantes empleos del Cuerpo de la Guardia Civil, se incluirán, al m<strong>en</strong>os, las disciplinas<br />

necesarias para posibilitar el desempeño de la función de Policía Judicial <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido g<strong>en</strong>érico.<br />

Artículo 43.<br />

Dichos c<strong>en</strong>tros doc<strong>en</strong>tes programarán, asimismo, cursos de actualización y cursos monográficos de<br />

Policía Judicial <strong>en</strong> sus diversas manifestaciones, al objeto de at<strong>en</strong>der a la formación perman<strong>en</strong>te y<br />

al perfeccionami<strong>en</strong>to de los funcionarios que hayan de desempeñar cometidos de Policía Judicial<br />

<strong>en</strong> las correspondi<strong>en</strong>tes unidades orgánicas.<br />

SECCIÓN III. DE LA FORMACIÓN Y PERFECCIONAMIENTO EN EL CENTRO DE ESTUDIOS JUDICIALES.<br />

Artículo 44.<br />

Los funcionarios que hayan superado los cursos de especialización <strong>en</strong> Policía Judicial impartidos por<br />

los c<strong>en</strong>tros de formación de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado, podrán acceder a los<br />

cursos específicos que se program<strong>en</strong> al efecto por el C<strong>en</strong>tro de Estudios Judiciales.<br />

En este proceso selectivo se t<strong>en</strong>drá también <strong>en</strong> consideración la necesidad de establecer dos<br />

niveles formativos, referidos, respectivam<strong>en</strong>te, a las escalas y empleos superiores e inferiores de<br />

las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

Artículo 45.<br />

Una vez superado el curso programado por el C<strong>en</strong>tro de Estudios Judiciales, se expedirá el<br />

correspondi<strong>en</strong>te diploma, que habilitará para obt<strong>en</strong>er la correspondi<strong>en</strong>te titulación y ocupar<br />

destinos <strong>en</strong> unidades orgánicas de la Policía Judicial.<br />

DISPOSICIONES TRANSITORIAS.<br />

Primera. Todos los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado que, a la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong><br />

vigor de este Real Decreto, estén desempeñando funciones de Policía Judicial, continuarán<br />

desarrollándolas integrados <strong>en</strong> las correspondi<strong>en</strong>tes unidades orgánicas, hasta tanto se cubran<br />

dichos puestos con funcionarios especializados. Asimismo, podrán acceder a dicha especialización y<br />

a la obt<strong>en</strong>ción del oportuno diploma, mediante la realización de los cursos especiales y, <strong>en</strong> su caso,<br />

desc<strong>en</strong>tralizados, que se establezcan.<br />

Los integrantes del Cuerpo Nacional de Policía y de la Guardia Civil que, a la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de<br />

este Real Decreto, no realic<strong>en</strong> funciones de Policía Judicial, podrán acceder a los cursos de<br />

especialización del c<strong>en</strong>tro de estudios judiciales, previa superación de los procesos internos de<br />

aptitud.<br />

Segunda. Las atribuciones que este Real Decreto confiere a los Presid<strong>en</strong>tes de los Tribunales de<br />

Justicia se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derán hechas, <strong>en</strong> cuanto subsistan, a los de las Audi<strong>en</strong>cias Territoriales.<br />

92<br />

Tem ari Oposicions


DISPOSICIÓN FINAL.<br />

El pres<strong>en</strong>te Real Decreto <strong>en</strong>trará <strong>en</strong> vigor el día sigui<strong>en</strong>te al de su publicación <strong>en</strong> el Boletín Oficial<br />

del Estado.<br />

Dado <strong>en</strong> Madrid a 19 de junio de 1987.<br />

‐ Juan Carlos R. ‐<br />

El Ministro de Relaciones con las Cortes y<br />

De la Secretaría del Gobierno,<br />

Virgilio Zapatero Gómez.<br />

93<br />

Tem ari Oposicions


2.4.ORDRE IRP/435/2009, DE 2 D'OCTUBRE, per la qual es regul<strong>en</strong> els fitxers que<br />

cont<strong>en</strong><strong>en</strong> dades de caràcter personal gestionats per la Secretaria de Seguretat i per<br />

la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia del Departam<strong>en</strong>t d'Interior, Relacions Institucionals<br />

i Participació.<br />

Mitjançant el Decret 214/2002, d'1 d'agost, es van regular determinats fitxers automatitzats que<br />

cont<strong>en</strong>i<strong>en</strong> dades de caràcter personal i que estav<strong>en</strong> gestionats, <strong>en</strong> aquell mom<strong>en</strong>t, pel<br />

Departam<strong>en</strong>t d'Interior.<br />

Difer<strong>en</strong>ts circumstàncies fan necessari actualitzar la regulació dels fitxers esm<strong>en</strong>tats. En primer lloc,<br />

el canvi <strong>en</strong> la d<strong>en</strong>ominació del Departam<strong>en</strong>t d'Interior, <strong>en</strong> l'actualitat Departam<strong>en</strong>t d'Interior,<br />

Relacions Institucionals i Participació, d'acord amb el Decret 421/2006, de 28 de novembre, de<br />

creació, d<strong>en</strong>ominació i determinació de l'àmbit de competència dels departam<strong>en</strong>ts de<br />

l'Administració de la G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya.<br />

D'altra banda, el Decret 243/2007, de 6 de novembre, d'estructura del Departam<strong>en</strong>t d'Interior,<br />

Relacions Institucionals i Participació, preveu una modificació del règim de distribució de<br />

competències <strong>en</strong>tre la Secretaria de Seguretat i la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia <strong>en</strong> matèries que<br />

afect<strong>en</strong> als fitxers exist<strong>en</strong>ts i als de nova creació que es preveu<strong>en</strong> <strong>en</strong> aquesta Ordre.<br />

Igualm<strong>en</strong>t, els canvis organitzatius produïts <strong>en</strong> l'estructura de la Policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos<br />

d'esquadra, les noves necessitats derivades del seu desplegam<strong>en</strong>t i l'experiència assolida <strong>en</strong> la<br />

gestió dels fitxers exist<strong>en</strong>ts fins ara, han fet necessària la creació de nous fitxers i la modificació dels<br />

ja exist<strong>en</strong>ts per adequar‐los a les noves circumstàncies. En aquest s<strong>en</strong>tit, i <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ció a la seva<br />

finalitat última, <strong>en</strong> aquesta nova regulació els fitxers gestionats per la Secretaria de Seguretat i per<br />

la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia s'ord<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> quatre àmbits: àmbit de coordinació de la policia de<br />

Catalunya, àmbit dels sistemes d'informació de la Policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra,<br />

àmbit de policia administrativa i àmbit de gestió administrativa.<br />

Per tot això, de conformitat amb el que estableix la disposició addicional 3a de la Llei 5/2002, de 19<br />

d'abril, de l'Agència Catalana de Protecció de Dades, d'acord amb l'informe de l'Agència Catalana<br />

de Protecció de Dades i el dictam<strong>en</strong> de la Comissió Jurídica Assessora,<br />

Ord<strong>en</strong>o:<br />

Article 1<br />

Objecte<br />

1.1 Es cre<strong>en</strong> i es modifiqu<strong>en</strong> els fitxers de dades de caràcter personal de la Secretaria de Seguretat<br />

del Departam<strong>en</strong>t d'Interior, Relacions Institucionals i Participació i que es regul<strong>en</strong> a l'annex I<br />

d'aquesta Ordre, de conformitat amb el que disposa l'article 20 de la Llei orgànica 15/1999, de 13<br />

de desembre. Aquests fitxers estaran gestionats per la Secretaria de Seguretat.<br />

1.2 Es cre<strong>en</strong> i es modifiqu<strong>en</strong> els fitxers de dades de caràcter personal de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la<br />

Policia del Departam<strong>en</strong>t d'Interior, Relacions Institucionals i Participació i que es regul<strong>en</strong> a l'annex II<br />

d'aquesta Ordre, de conformitat amb el que disposa l'article 20 de la Llei orgànica 15/1999, de 13<br />

de desembre. Aquests fitxers estaran gestionats per la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

94<br />

Tem ari Oposicions


Article 2<br />

Normativa aplicable<br />

Els fitxers a què fa referència l'article 1 estan dins l'àmbit d'aplicació de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, la Llei 5/2002, de 19 d'abril, de<br />

l'Agència Catalana de Protecció de Dades, i la resta de normativa aplicable <strong>en</strong> matèria de protecció<br />

de dades de caràcter personal.<br />

Article 3<br />

Contingut dels fitxers<br />

Per a cadascun dels fitxers s'estableix la seva d<strong>en</strong>ominació, la finalitat i usos previstos; persones i<br />

col∙lectius afectats; procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades; estructura bàsica i tipus de dades de<br />

caràcter personal; sistema de tractam<strong>en</strong>t; Cessions de dades previstes: i transferència a països<br />

tercers; òrgan responsable; òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació,<br />

cancel∙lació i oposició; i les mesures de seguretat aplicables amb indicació del nivell bàsic, mitjà o<br />

alt exigible.<br />

Article 4<br />

Supressió de fitxer<br />

Se suprimeix el fitxer Sistema d'Informació de la Policia de la G<strong>en</strong>eralitat de control de visites (SIP<br />

VIS), de conformitat amb el que disposa l'article 20 de la Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre.<br />

Les dades emmagatzemades <strong>en</strong> aquest fitxer pass<strong>en</strong> a integrar el fitxer Sistema d'Informació de la<br />

Policia de la G<strong>en</strong>eralitat de persones físiques (SIP PF), gestionat per la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Article 5<br />

Mesures de gestió i organització<br />

La persona titular de la Secretaria de Seguretat és la responsable dels fitxers inclosos a l'annex I, i la<br />

persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia és la responsable dels fitxers inclosos a l'annex II.<br />

Ambdós <strong>en</strong> el seu àmbit compet<strong>en</strong>cial hauran d'adoptar, sota la supervisió directa de la persona<br />

titular del Departam<strong>en</strong>t d'Interior, Relacions Institucionals i Participació, les mesures tècniques, de<br />

gestió i organitzatives necessàries per tal de garantir la confid<strong>en</strong>cialitat, la seguretat i la integritat<br />

de les dades, així com totes les mesures necessàries destinades a fer efectius els drets de les<br />

persones afectades reconeguts a la Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre, de protecció de<br />

dades de caràcter personal, i la resta de normativa aplicable.<br />

95<br />

Tem ari Oposicions


Disposició derogatòria<br />

Es deixa s<strong>en</strong>se efecte el Decret 214/2002, d'1 d'agost, de regulació de determinats fitxers<br />

automatitzats que cont<strong>en</strong><strong>en</strong> dades de caràcter personal gestionats pel Departam<strong>en</strong>t d'Interior.<br />

Barcelona, 2 d'octubre de 2009<br />

Joan Saura i Laporta<br />

Conseller d'Interior,<br />

Relacions Institucionals i Participació<br />

Annex I<br />

Fitxers que cont<strong>en</strong><strong>en</strong> dades de caràcter personal gestionats per la Secretaria de Seguretat<br />

Àmbit de Coordinació de la Policia de Catalunya<br />

1. Registre dels/de les membres dels cossos de les policies locals i dels/de les vigilants municipals<br />

de Catalunya (REVM PLC).<br />

2. Registre de dades psicotècniques de la selecció i avaluació dels/les membres dels cossos de les<br />

policies locals i dels/de les vigilants municipals de Catalunya (REDPSA PLC).<br />

3. Registre dels/de les vocals de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia <strong>en</strong> els tribunals qualificadors i les<br />

comissions de valoració constituïts <strong>en</strong> els processos selectius d'ingrés, promoció i provisió de llocs<br />

de treball dels cossos de les policies locals i dels/de les vigilants municipals de Catalunya (REVDT<br />

PLC).<br />

4. Registre especial d'empreses de seguretat de Catalunya (REESC).<br />

5. Registre de departam<strong>en</strong>ts de seguretat (REDESE).<br />

6. Registre d'expedi<strong>en</strong>ts sancionadors, <strong>en</strong> aplicació de la Llei orgànica 1/1992, de 21 de febrer,<br />

sobre protecció de la seguretat ciutadana (REEXSAN 1/1992).<br />

7. Registre de procedim<strong>en</strong>ts sancionadors per infraccions de la Llei de l'esport (REPSLE).<br />

Àmbit de coordinació de la policia de Catalunya<br />

1. Registre dels/les membres dels cossos de les policies locals i dels/les vigilants municipals de<br />

Catalunya (REVM PLC).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registrar i actualitzar les dades personals i professionals dels/les membres dels cossos de les<br />

policies locals i dels/de les vigilants municipals de Catalunya.<br />

96<br />

Tem ari Oposicions


Realitzar les targetes d'id<strong>en</strong>tificació professional dels/les membres dels cossos de les policies locals<br />

i dels/de les vigilants municipals de Catalunya.<br />

Realitzar estudis de qualitat i millora dels serveis policials.<br />

Diss<strong>en</strong>yar polítiques de coordinació de les policies locals.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Membres dels difer<strong>en</strong>ts cossos de les policies locals i vigilants municipals de Catalunya.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De la informació subministrada directam<strong>en</strong>t pels ajuntam<strong>en</strong>ts i per les persones interessades, ja<br />

sigui d'ofici o amb el requerim<strong>en</strong>t previ de la unitat responsable del fitxer, per via telefònica,<br />

telemàtica o docum<strong>en</strong>tal i la obtinguda de fons accessibles al públic, com els butlletins oficials.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu: nom i cognoms; lloc i data de naixem<strong>en</strong>t; imatge; DNI i targeta<br />

d'id<strong>en</strong>tificació professional.<br />

Dades acadèmiques, professionals i d'ocupació laboral: coneixem<strong>en</strong>ts; cursos; titulacions; cursos de<br />

ll<strong>en</strong>gua <strong>cat</strong>alana; experiència professional; recomp<strong>en</strong>ses i distincions; data d'ingrés al cos (policia<br />

local)/plantilla de l'ajuntam<strong>en</strong>t (vigilant municipal); data pressa possessió; data cessam<strong>en</strong>t; data<br />

reingrés; data jubilació; data pas a la situació de segona activitat; canvis de la situació<br />

administrativa; pèrdua condició funcionari.<br />

Dades de l'ajuntam<strong>en</strong>t i del cos de la policia local: ajuntam<strong>en</strong>t; adreça, telèfon i fax de l'ajuntam<strong>en</strong>t<br />

i la policia local/vigilants municipals; correu electrònic corporatiu de la policia local/vigilants<br />

municipals; correu electrònic del cap de la policia local/vigilants municipals; escala i <strong>cat</strong>egoria<br />

professional del cap de la policia local.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública,<br />

i forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

A administracions públiques per a l'exercici de les mateixes competències o que tractin les<br />

mateixes matèries, i quan la comunicació tingui com a objecte el tractam<strong>en</strong>t de les dades amb<br />

finalitats històriques, estadístiques o ci<strong>en</strong>tífiques.<br />

97<br />

Tem ari Oposicions


Transferències internacionals: no.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Secretaria de Seguretat.<br />

Pg. de Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació cancel∙lació i oposició, quan<br />

s'escaigui:<br />

Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral de Coordinació de la Policia de Catalunya.<br />

Pg. de Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona.<br />

coordinaciopl@g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong><br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.2.f) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

mitjà que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 95 a 100 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

2. Registre de dades psicotècniques de la selecció i avaluació dels/les membres dels cossos de les<br />

policies locals i dels/les vigilants municipals de Catalunya (REDPSA PLC).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Prestar suport als ajuntam<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> els processos selectius d'ingrés, promoció i provisió de llocs de<br />

treball de policies locals/vigilants municipals.<br />

Col∙laborar amb els ajuntam<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> la realització de les revisions psicotècniques d'avaluació a què<br />

s'han de sotmetre els policies locals per poder dur armes de foc.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones participants <strong>en</strong> els processos selectius d'ingrés, promoció i provisió de llocs de treball de<br />

policies locals/vigilants municipals.<br />

98<br />

Tem ari Oposicions


Membres de les policies locals que se sotmet<strong>en</strong> a les revisions psicotècniques per poder dur armes<br />

de foc.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les facilitades per les persones afectades <strong>en</strong> els qüestionaris i <strong>en</strong>trevistes realitzades <strong>en</strong> els<br />

processos selectius i <strong>en</strong> les revisions psicotècniques.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu: nom i cognoms; lloc i data de naixem<strong>en</strong>t; sexe; DNI i targeta<br />

d'id<strong>en</strong>tificació professional.<br />

Dades relatives a les proves psicotècniques: tipus; data d'avaluació i qualificació.<br />

Dades acadèmiques, professionals i d'ocupació laboral: coneixem<strong>en</strong>ts; cursos; titulacions; cursos de<br />

ll<strong>en</strong>gua <strong>cat</strong>alana; historial d'oposicions d'accés i promoció dins dels cossos policials; ajuntam<strong>en</strong>t al<br />

qual pertany, professió, cos, escala, <strong>cat</strong>egoria, grau i lloc de treball; data d'incorporació a la policia<br />

local i data de tin<strong>en</strong>ça de l'arma.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

A l'ajuntam<strong>en</strong>t al qual pertany la persona que se sotmet a les proves de selecció i avaluació, i a<br />

l'ajuntam<strong>en</strong>t convocant del procés.<br />

A l'Institut de Seguretat Pública.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals: no.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Secretaria de Seguretat.<br />

Pg. de Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació, cancel∙lació i oposició, quan<br />

s'escaigui:<br />

Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral de Coordinació de la Policia de Catalunya.<br />

Pg. de Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona.<br />

99<br />

Tem ari Oposicions


coordinaciopl@g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong><br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.a) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3. Registre dels/les vocals del Departam<strong>en</strong>t d'Interior, Relacions Institucionals i Participació <strong>en</strong> els<br />

tribunals qualificadors i les comissions de valoració constituïts <strong>en</strong> els processos selectius d'ingrés,<br />

promoció i provisió de llocs de treball dels cossos de les policies locals i dels/les vigilants municipals<br />

de Catalunya (REVDT PLC).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registrar i gestionar la participació dels/les vocals del Departam<strong>en</strong>t d'Interior, Relacions<br />

Institucionals i Participació <strong>en</strong> els tribunals qualificadors i <strong>en</strong> les comissions de valoració constituïts<br />

<strong>en</strong> els processos selectius d'ingrés, de promoció interna i de provisió de llocs de treball de policies<br />

locals i vigilants municipals.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones vocals del Departam<strong>en</strong>t d'Interior, Relacions Institucionals i Participació <strong>en</strong> els tribunals<br />

qualificadors i <strong>en</strong> les comissions de valoració.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De la informació facilitada per les persones interessades.<br />

Dels nom<strong>en</strong>am<strong>en</strong>ts dels/les vocals del Departam<strong>en</strong>t d'Interior, Relacions Institucionals i<br />

Participació mitjançant les correspon<strong>en</strong>ts actes i resolucions.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu: nom, cognoms i DNI dels/les vocals del Departam<strong>en</strong>t d'Interior,<br />

Relacions Institucionals i Participació.<br />

Dades acadèmiques, professionals i d'ocupació laboral: coneixem<strong>en</strong>ts; cursos; titulacions; cursos de<br />

ll<strong>en</strong>gua <strong>cat</strong>alana; experiència professional; vinculació professional amb l'Administració on presta<br />

serveis; càrrec i <strong>cat</strong>egoria; adreça, telèfon, fax i correu electrònic del lloc de treball.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

100<br />

Tem ari Oposicions


Cessions de dades previstes:<br />

Als ajuntam<strong>en</strong>ts on han estat designats com a vocals <strong>en</strong> els tribunals i/o comissions de valoració.<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública.<br />

A administracions públiques per a l'exercici de les mateixes competències o que tractin les<br />

mateixes matèries, i quan la comunicació tingui com a objecte el tractam<strong>en</strong>t de les dades amb<br />

finalitats històriques, estadístiques o ci<strong>en</strong>tífiques.<br />

Transferències internacionals: no.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Secretaria de Seguretat.<br />

Pg. de Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació, cancel∙lació i oposició, quan<br />

s'escaigui:<br />

Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral de Coordinació de la Policia de Catalunya.<br />

Pg. de Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona.<br />

coordinaciopl@g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong><br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.1 del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

bàsic que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 89 a 94 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

4. Registre especial d'empreses de seguretat de Catalunya (REESC).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Gestionar les facultats d'autorització, coordinació, control, inspecció i sanció de les activitats de<br />

seguretat privada que es des<strong>en</strong>volupin <strong>en</strong> l'àmbit de competències del Departam<strong>en</strong>t d'Interior,<br />

Relacions Institucionals i Participació.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial i administrativa <strong>en</strong> matèria de seguretat privada.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

101<br />

Tem ari Oposicions


Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones titulars d'empreses de seguretat d'àmbit autonòmic <strong>cat</strong>alà i estatal, personal,<br />

repres<strong>en</strong>tants legals, cli<strong>en</strong>ts i accionistes d'aquestes.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les sol∙licituds i comunicacions pres<strong>en</strong>tades mitjançant instàncies per les persones titulars de les<br />

empreses o la seva repres<strong>en</strong>tació.<br />

De les actes administratives que aixequ<strong>en</strong> els membres de les forces i cossos de seguretat.<br />

Dels contractes comuni<strong>cat</strong>s per les empreses de seguretat.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Nom i cognoms.<br />

Domicili, adreces de correu electrònic i telèfons.<br />

Nacionalitat.<br />

DNI, NIE, passaport i NIF.<br />

Càrrec.<br />

Titulacions/Categoria professional.<br />

Número de targeta d'id<strong>en</strong>titat professional.<br />

Participació <strong>en</strong> el capital social.<br />

Dades bancàries.<br />

Anteced<strong>en</strong>ts p<strong>en</strong>als.<br />

Sancions per infraccions administratives i sancions disciplinàries.<br />

Dades dels d<strong>en</strong>unciants.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

A altres administracions públiques amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat privada i forces i<br />

cossos de seguretat.<br />

102<br />

Tem ari Oposicions


Al ministeri fiscal, jutges/jutgesses i tribunals i les altres autoritats de l'article 11 de la LOPD.<br />

Transferències internacionals: no.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Secretaria de Seguretat<br />

Pg. Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació, cancel∙lació i oposició, quan<br />

s'escaigui:<br />

Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral de Seguretat Interior.<br />

Pg. de Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

5. Registre de departam<strong>en</strong>ts de seguretat (REDESE).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Gestionar les comunicacions de creació de departam<strong>en</strong>ts de seguretat i de nom<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t de<br />

director o directora de seguretat de les <strong>en</strong>titats que estiguin obligades o n'acordin la seva creació.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial i administrativa <strong>en</strong> matèria de seguretat privada.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones titulars de les <strong>en</strong>titats públiques o privades que disposin de departam<strong>en</strong>t de seguretat.<br />

Directors/directores de seguretat.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les comunicacions pres<strong>en</strong>tades per les persones titulars dels departam<strong>en</strong>ts de seguretat creats.<br />

103<br />

Tem ari Oposicions


De les actes administratives que aixequ<strong>en</strong> els membres de les forces i cossos de seguretat.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Nom i cognoms.<br />

Domicili, adreces de correu electrònic i telèfons.<br />

Nacionalitat.<br />

DNI, NIE, passaport i NIF.<br />

Càrrec.<br />

Titulacions/Categoria professional.<br />

Número de targeta d'id<strong>en</strong>titat professional.<br />

Adreça de les delegacions.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

A altres administracions públiques amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat privada i forces i<br />

cossos de seguretat.<br />

Al ministeri fiscal, jutges/jutgesses i tribunals i les altres autoritats de l'article 11 de la LOPD.<br />

Transferències internacionals: no.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Secretaria de Seguretat<br />

Pg. de Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació i oposició, quan<br />

s'escaigui:<br />

Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral de Seguretat Interior.<br />

Pg. de Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

104<br />

Tem ari Oposicions


Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

mitjà que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 95 a 100 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

6. Registre d'expedi<strong>en</strong>ts sancionadors <strong>en</strong> aplicació de la Llei orgànica 1/1992, de 21 de febrer, sobre<br />

protecció de la seguretat ciutadana (REEXSAN 1/92).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registrar i gestionar les actes administratives aixecades pels cossos policials <strong>en</strong> territori<br />

competència de la PG‐ME, <strong>en</strong> aplicació de la Llei orgànica 1/1992, de 21 de febrer, sobre protecció<br />

de la seguretat ciutadana, així com els expedi<strong>en</strong>ts sancionadors que <strong>en</strong> derivin.<br />

Prestar auxili i cooperar amb l'autoritat judicial de qualsevol jurisdicció.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones físiques i jurídiques (presumptes infractors, repres<strong>en</strong>tants legals/voluntaris, i testimonis),<br />

relacionades amb les actes administratives aixecades pels cossos policials <strong>en</strong> territori competència<br />

de la PG‐ME, <strong>en</strong> aplicació de la Llei orgànica 1/1992, de 21 de febrer, sobre protecció de la<br />

seguretat ciutadana, i amb els expedi<strong>en</strong>ts sancionadors que <strong>en</strong> derivin.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les facilitades per les persones interessades.<br />

De les actes administratives que aixequ<strong>en</strong> els membres de les forces i cossos de seguretat <strong>en</strong><br />

l'exercici de les seves funcions.<br />

De les facilitades a través de les aplicacions corporatives de la PGME.<br />

De les gestions efectuades pels instructors dels expedi<strong>en</strong>ts sancionadors.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades dels infractors, repres<strong>en</strong>tants legals/voluntaris i testimonis: nom i cognoms; nom del pare i<br />

de la mare; DNI, NIE, passaport; lloc i data de naixem<strong>en</strong>t; nacionalitat; adreça del docum<strong>en</strong>t<br />

nacional d'id<strong>en</strong>titat; adreça habitual, temporal, segona residència i vigència; telèfon; permís de<br />

conduir (número); llicència d'armes (número i tipus).<br />

Dades dels d<strong>en</strong>unciants: cos policial i targeta d'id<strong>en</strong>titat professional.<br />

105<br />

Tem ari Oposicions


Dades de les persones jurídiques: dades dels repres<strong>en</strong>tants legals i dades de l'establim<strong>en</strong>t (nom,<br />

tipus, <strong>cat</strong>egoria i tipus de llicència).<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública,<br />

i forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

Al Departam<strong>en</strong>t d'Economia i Finances.<br />

A les <strong>en</strong>titats financeres <strong>en</strong>carregades del cobram<strong>en</strong>t de les sancions.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals: no.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Secretaria de Seguretat.<br />

Pg. Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació, i cancel∙lació i oposició, quan<br />

s'escaigui:<br />

Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral de Seguretat Interior.<br />

Pg. de Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.2.a) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

mitjà que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 95 a 100 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

7. Registre de procedim<strong>en</strong>ts sancionadors per infraccions de la Llei de l'esport (REPSLE).<br />

106<br />

Tem ari Oposicions


Finalitat i usos previstos:<br />

Gestionar les dades necessàries per a la tramitació dels expedi<strong>en</strong>ts sancionadors <strong>en</strong> matèria de<br />

violència esportiva i pel cobram<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> via executiva, de les sancions imposades.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Clubs esportius, concessionaris d'establim<strong>en</strong>ts situats a l'interior dels equipam<strong>en</strong>ts esportius,<br />

titulars d'instal∙lacions esportives, organitzadors d'esdev<strong>en</strong>im<strong>en</strong>ts i competicions esportives, públic<br />

assist<strong>en</strong>t i terceres persones afectades.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les actes administratives aixecades pels coordinadors de seguretat, membres de la policia de la<br />

G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra i altres forces i cossos de seguretat.<br />

De les propostes elaborades per la Comissió contra la Violència <strong>en</strong> Espectacles Esportius i la<br />

Comissió Nacional contra la Violència <strong>en</strong> Espectacles Esportius.<br />

De les d<strong>en</strong>úncies de particulars.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades dels infractors persones físiques: nom i cognoms; nom del pare i de la mare; DNI, NIE,<br />

passaport; lloc i data de naixem<strong>en</strong>t; nacionalitat; domicili, telèfon, adreça de correu electrònic;<br />

nom del repres<strong>en</strong>tant legal.<br />

Dades dels infractors persones jurídiques: d<strong>en</strong>ominació social; NIF, domicili, telèfon, adreça de<br />

correu electrònic; nom del repres<strong>en</strong>tant legal.<br />

Dades dels d<strong>en</strong>unciants: cos policial i targeta d'id<strong>en</strong>titat professional.<br />

Infraccions administratives i sancions.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades<br />

A altres administracions públiques amb competències <strong>en</strong> matèria de prev<strong>en</strong>ció de la violència <strong>en</strong><br />

espectacles esportius.<br />

A forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

107<br />

Tem ari Oposicions


Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

A les federacions esportives per tal d'exercir les funcions públiques de caràcter administratiu que<br />

t<strong>en</strong><strong>en</strong> atribuïdes.<br />

Al Departam<strong>en</strong>t d'Economia i Finances.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals: no.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Secretaria de Seguretat.<br />

Pg. Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació cancel∙lació i oposició, quan<br />

s'escaigui:<br />

Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral de Seguretat Interior.<br />

Pg. de Sant Joan, 43<br />

08009 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.2.a) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

mitjà que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 95 a 100 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

Annex II<br />

Fitxers que cont<strong>en</strong><strong>en</strong> dades de caràcter personal gestionats per la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia<br />

1. Àmbit sistemes d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra<br />

1.1 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de persones físiques (SIP PF).<br />

1.2 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de persones físiques m<strong>en</strong>ors d'edat (SIP<br />

PFMEN).<br />

108<br />

Tem ari Oposicions


1.3 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de vehicles (SIP VH).<br />

1.4 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de vehicles ingressats <strong>en</strong> dipòsits municipals<br />

(SIP VHDM).<br />

1.5 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de persones físiques hostatjades <strong>en</strong><br />

establim<strong>en</strong>ts d'allotjam<strong>en</strong>t (SIP HOTELS).<br />

1.6 Sistema d'informació de la Policia de la G<strong>en</strong>eralitat de dades fisonòmiques, antropològiques i<br />

perfils g<strong>en</strong>ètics de restes cadavèriques, de persones desaparegudes i de perfils g<strong>en</strong>ètics dels<br />

familiars (SIP IDENTISOS).<br />

1.7 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de gestió de sales de comandam<strong>en</strong>t (SIP<br />

FENIX).<br />

1.8 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de punts d'interès (SIP PI).<br />

1.9 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de dades d'explotació estadística (SIP<br />

EXPLODADES).<br />

2. Àmbit policia administrativa<br />

2.1 Registre d'inspeccions de locals (REINSLOCALS).<br />

2.2 Registre del Sistema integrat de controls de trànsit i autoritzacions de transports (RESICA).<br />

2.3 Registre de gravacions de control del trànsit (REGRAC).<br />

3. Àmbit de gestió administrativa<br />

3.1 Registre de gestió de personal de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia (REGP).<br />

3.2 Registre de planificació i gestió horàries del cos de mossos d'esquadra (REPGH CME).<br />

3.3 Registre de procedim<strong>en</strong>ts disciplinaris del cos de mossos d'esquadra (REDAI CME).<br />

3.4 Registre operatiu d'accessos a la informació (REGROA).<br />

3.5 Registre de recursos materials de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia (RERM).<br />

3.6 Registre d'assignació de talonaris de d<strong>en</strong>úncies de butlletes de trànsit (RETALONARIS).<br />

3.7 Registre de les pràctiques de tir i armam<strong>en</strong>t dels membres del cos de mossos d'esquadra<br />

(REGTIR CME).<br />

3.8 Registre de cursos de formació dels membres del cos de mossos d'esquadra (RECFO CME).<br />

3.9 Registre d'activitats de docència dels membres del cos de mossos d'esquadra (REDOC CME).<br />

109<br />

Tem ari Oposicions


3.10 Registre de convo<strong>cat</strong>òries de selecció del personal del cos de mossos d'esquadra (RECSP CME).<br />

3.11 Registre de citacions judicials dels membres del cos de mossos d'esquadra (RECJ CME).<br />

3.12 Registre del Fons d'Acció Social per al personal funcionari del cos de mossos d'esquadra<br />

(REFAS CME).<br />

3.13 Registre de contactes amb la comunitat de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat (RECC CME).<br />

3.14 Registre d'informació sobre convo<strong>cat</strong>òries del cos de mossos d'esquadra (REINFPGME).<br />

1. Àmbit sistemes d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra<br />

1.1 Sistema d'Informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de persones físiques (SIP PF).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Policia de seguretat ciutadana:<br />

Tramitar els atestats i les d<strong>en</strong>úncies, butlletes de trànsit i notes informatives, per infraccions p<strong>en</strong>als<br />

i administratives i altres fets d'interès policial.<br />

Gestionar les activitats rellevants per a la seguretat ciutadana.<br />

Gestionar les id<strong>en</strong>tificacions de persones efectuades per les dotacions policials i comprovar‐ne la<br />

id<strong>en</strong>titat.<br />

Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts policials.<br />

Gestionar la det<strong>en</strong>ció o la custòdia de persones <strong>en</strong> dep<strong>en</strong>dències policials.<br />

Gestionar els trasllats de persones detingudes i d'interns/nes <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tres p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaris.<br />

Gestionar la informació correspon<strong>en</strong>t a les persones que visit<strong>en</strong> les dep<strong>en</strong>dències de la Direcció<br />

G<strong>en</strong>eral de la Policia o altres dep<strong>en</strong>dències que disposin de l'apli<strong>cat</strong>iu llibre de visites.<br />

Prev<strong>en</strong>ir les infraccions p<strong>en</strong>als.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de seguretat ciutadana.<br />

Policia judicial:<br />

Investigació policial.<br />

Tramitar els atestats i les d<strong>en</strong>úncies i notes informatives, per infraccions p<strong>en</strong>als i altres fets<br />

d'interès policial, <strong>en</strong> relació amb les activitats <strong>en</strong>comanades a la policia judicial.<br />

Gestionar els anteced<strong>en</strong>ts de les persones d'interès policial, les ress<strong>en</strong>yes, els fets que s'imput<strong>en</strong> i<br />

les s<strong>en</strong>tències per processos p<strong>en</strong>als.<br />

110<br />

Tem ari Oposicions


Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts d'òrgans judicials.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de policia judicial.<br />

Prestar auxili i cooperar amb l'autoritat judicial.<br />

Gestionar la informació de grups i organitzacions delictives.<br />

Activitat de policia ci<strong>en</strong>tífica dedicada a la id<strong>en</strong>tificació formal de persones.<br />

Fer la selecció i el mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t dels arxius fotogràfics per reconeixem<strong>en</strong>ts i estudiar els bancs de<br />

dades de delinqü<strong>en</strong>ts per ajudar a la investigació.<br />

Fer el mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t i actualitzar els arxius fotogràfics que alim<strong>en</strong>t<strong>en</strong> els sistemes de visualització.<br />

Prev<strong>en</strong>ir i investigar les infraccions p<strong>en</strong>als, i coordinar les investigacions <strong>en</strong> curs.<br />

Policia administrativa:<br />

Gestionar les actes administratives; els expedi<strong>en</strong>ts administratius sancionadors; les sancions, a<br />

efectes de complim<strong>en</strong>t i reincidència, i les mesures cautelars.<br />

Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts d'òrgans administratius.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de policia administrativa.<br />

Policia assist<strong>en</strong>cial:<br />

Investigació i recerca de persones desaparegudes.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de policia assist<strong>en</strong>cial.<br />

Altres:<br />

Gestionar i consultar les dades sobre persones físiques, vehicles, objectes, locals, adreces, telèfons,<br />

organitzacions, persones jurídiques, comptes bancaris, apartats de correus, adreces de correu<br />

electrònic i persones protegides exist<strong>en</strong>ts als sistemes d'informació policial.<br />

Tractar i analitzar la informació g<strong>en</strong>erada pels sistemes d'informació policial.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones físiques (o els seus repres<strong>en</strong>tants legals), nacionals i estrangeres, incloses <strong>en</strong> els atestats,<br />

o sobre les quals s'hagin dictat mesures cautelars judicials o administratives, ordres judicials o<br />

administratives, o hagi recaigut alguna s<strong>en</strong>tència judicial <strong>en</strong> procedim<strong>en</strong>ts p<strong>en</strong>als.<br />

111<br />

Tem ari Oposicions


Persones relacionades amb expedi<strong>en</strong>ts administratius sancionadors.<br />

Persones implicades <strong>en</strong> accid<strong>en</strong>ts de circulació, familiars o persones relacionades amb persones<br />

implicades <strong>en</strong> accid<strong>en</strong>ts de circulació.<br />

Persones desaparegudes.<br />

Persones sobre les quals existeix<strong>en</strong> interessos policials <strong>en</strong> vigor.<br />

Persones detingudes, que ingress<strong>en</strong> <strong>en</strong> àrees de custodia o internes <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tres p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaris.<br />

Persones que visit<strong>en</strong> les dep<strong>en</strong>dències de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia o altres dep<strong>en</strong>dències<br />

que disposin de l'apli<strong>cat</strong>iu llibre de visites.<br />

Persones relacionades amb informació d'interès policial.<br />

Persones id<strong>en</strong>tificades o relacionades amb activitats transc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts per a la seguretat ciutadana.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

Dels atestats, ress<strong>en</strong>yes, butlletes de d<strong>en</strong>úncia, actes administratives i informes realitzats per les<br />

forces i cossos de seguretat <strong>en</strong> l'exercici de les seves funcions.<br />

De les comunicacions, les ordres i els oficis emesos pels òrgans judicials i administratius i per les<br />

unitats policials.<br />

De les d<strong>en</strong>úncies i de les resolucions judicials i administratives.<br />

De la informació sobre accid<strong>en</strong>ts de trànsit obtinguda de les persones implicades, familiars,<br />

testimonis, membres de forces i cossos de seguretat, personal dels serveis mèdics i altres persones<br />

o <strong>en</strong>titats que aportin dades sobre l'accid<strong>en</strong>t.<br />

De les dades obtingudes amb motiu de la realització d'activitats transc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts per a la seguretat<br />

ciutadana.<br />

Dels c<strong>en</strong>tres de custòdia i c<strong>en</strong>tres p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaris.<br />

De la gestió de les àrees policials de custòdia i det<strong>en</strong>ció.<br />

De les gravacions realitzades per membres de les forces i cossos de seguretat.<br />

De la consulta de bases de dades.<br />

Dels interessats.<br />

Dels procedim<strong>en</strong>ts disciplinaris i informacions reservades.<br />

112<br />

Tem ari Oposicions


De les obtingudes de les persones que visit<strong>en</strong> les dep<strong>en</strong>dències de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia<br />

o altres dep<strong>en</strong>dències que disposin de l'apli<strong>cat</strong>iu llibre de visites, i de les facilitades per les<br />

empreses prestadores de serveis contractades pel Departam<strong>en</strong>t.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu i de característiques personals: nom i cognoms; nom del pare i de la<br />

mare; DNI, NIE, passaport; lloc i data de naixem<strong>en</strong>t; data de defunció; nacionalitat; domicili,<br />

telèfon, adreça de correu electrònic i adreça IP; estat civil; número d'afiliació a la Seguretat<br />

Social/mutualitat; sexe; formula dactiloscòpica; imatge; raça; característiques físiques o<br />

antropomètriques; marques físiques; tics i hàbits; estat psicofísic; vehicles dels quals són titulars<br />

(matrícula, marca, model).<br />

Dades acadèmiques i professionals: formació i titulacions; lloc de treball; pertin<strong>en</strong>ça a associacions<br />

professionals i relacions amb persones jurídiques; activitats i negocis.<br />

Dades econòmiques: dades bancàries; targetes de crèdit; dades de nòmina.<br />

Dades relatives a la comissió d'infraccions p<strong>en</strong>als o administratives: dades relacionades amb els<br />

fets; àlies; infraccions p<strong>en</strong>als i condemnes; actes, infraccions i sancions administratives.<br />

Dades relacionades amb l'accid<strong>en</strong>t: lloc (municipi, via, punt quilomètric, titular de la via); dia i hora;<br />

circumstàncies; testimonis; empreses, persones o organismes que han intervingut una vegada s'ha<br />

produït l'accid<strong>en</strong>t; assegurança obligatòria (companyia, número de pòlissa); estat de les persones<br />

accid<strong>en</strong>tades i vehicles impli<strong>cat</strong>s; dades mèdiques i relatives als resultats obtinguts <strong>en</strong> les proves<br />

d'alcoholèmia o analítiques.<br />

Dades relatives a les visites a les dep<strong>en</strong>dències de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia o altres<br />

dep<strong>en</strong>dències que disposin de l'apli<strong>cat</strong>iu llibre de visites: nom del prestador del servei.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública,<br />

i forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

A autoritats p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciàries.<br />

113<br />

Tem ari Oposicions


A les companyies asseguradores les dades de les persones i els vehicles impli<strong>cat</strong>s <strong>en</strong> l'accid<strong>en</strong>t, i les<br />

dades dels vehicles recuperats que han estat indemnitzats per robatori, d'acord amb els conv<strong>en</strong>is<br />

vig<strong>en</strong>ts.<br />

A l'Agència Tributària (articles 94.1 i 94.5 de la Llei 58/2003, de 17 de desembre, g<strong>en</strong>eral tributària).<br />

Al Servei Català de Trànsit.<br />

Al servei públic d'at<strong>en</strong>ció d'emergències sanitàries.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals:<br />

A organismes internacionals i països estrangers <strong>en</strong> els termes establerts <strong>en</strong> els acords, tractats o<br />

conv<strong>en</strong>is vig<strong>en</strong>ts (Interpol, Europol, Sistema Informació Sch<strong>en</strong>gu<strong>en</strong>, Unió Europea i conv<strong>en</strong>is<br />

bilaterals).<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

1.2 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de persones físiques m<strong>en</strong>ors d'edat (SIP<br />

PFMEN).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Policia de seguretat ciutadana:<br />

114<br />

Tem ari Oposicions


Tramitar els atestats i les d<strong>en</strong>úncies, butlletes de trànsit i notes informatives, per infraccions p<strong>en</strong>als<br />

i administratives i altres fets d'interès policial, amb implicació de persones m<strong>en</strong>ors d'edat.<br />

Gestionar les activitats rellevants per a la seguretat ciutadana, amb implicació de persones m<strong>en</strong>ors<br />

d'edat.<br />

Gestionar les id<strong>en</strong>tificacions de persones m<strong>en</strong>ors d'edat efectuades per les dotacions policials i<br />

comprovar‐ne la id<strong>en</strong>titat.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de seguretat ciutadana.<br />

Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts policials de persones m<strong>en</strong>ors d'edat.<br />

Gestionar la det<strong>en</strong>ció o la custòdia de persones m<strong>en</strong>ors d'edat <strong>en</strong> dep<strong>en</strong>dències policials.<br />

Gestionar els trasllats de persones m<strong>en</strong>ors d'edat detingudes i d'interns/nes <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tres de m<strong>en</strong>ors.<br />

Gestionar la informació correspon<strong>en</strong>t a les persones m<strong>en</strong>ors d'edat que visit<strong>en</strong> les dep<strong>en</strong>dències de<br />

la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia i altres dep<strong>en</strong>dències públiques que disposin de l'apli<strong>cat</strong>iu llibre de<br />

visites.<br />

Gestionar les actuacions i la informació sobre persones m<strong>en</strong>ors d'edat i vehicles impli<strong>cat</strong>s <strong>en</strong><br />

accid<strong>en</strong>ts de trànsit.<br />

Prev<strong>en</strong>ir les infraccions p<strong>en</strong>als.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de seguretat ciutadana.<br />

Policia judicial:<br />

Investigar fets <strong>en</strong> què hi ha implicades persones m<strong>en</strong>ors d'edat.<br />

Tramitar els atestats i les d<strong>en</strong>úncies i notes informatives, per infraccions p<strong>en</strong>als i altres fets<br />

d'interès policial, <strong>en</strong> relació amb les activitats <strong>en</strong>comanades a la policia judicial, <strong>en</strong> què hi ha<br />

implicades persones m<strong>en</strong>ors d'edat.<br />

Gestionar els anteced<strong>en</strong>ts de les persones m<strong>en</strong>ors d'edat d'interès policial, les ress<strong>en</strong>yes, els fets<br />

que s'imput<strong>en</strong> i les s<strong>en</strong>tències per processos p<strong>en</strong>als.<br />

Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts d'òrgans judicials relacionats amb persones m<strong>en</strong>ors d'edat.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de policia judicial.<br />

Gestionar la informació de grups i organitzacions delictives relacionats amb persones m<strong>en</strong>ors<br />

d'edat.<br />

Prestar auxili i cooperar amb l'autoritat judicial.<br />

Activitat de policia ci<strong>en</strong>tífica dedicada a la id<strong>en</strong>tificació formal de persones m<strong>en</strong>ors d'edat.<br />

115<br />

Tem ari Oposicions


Fer la selecció i el mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t dels arxius fotogràfics per reconeixem<strong>en</strong>ts i estudiar els bancs de<br />

dades de delinqü<strong>en</strong>ts per ajudar a la investigació de persones m<strong>en</strong>ors d'edat.<br />

Fer el mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t i actualitzar els arxius fotogràfics que alim<strong>en</strong>t<strong>en</strong> els sistemes de visualització de<br />

persones m<strong>en</strong>ors d'edat.<br />

Prev<strong>en</strong>ir i investigar les infraccions p<strong>en</strong>als, i coordinar les investigacions <strong>en</strong> curs relacionades amb<br />

persones m<strong>en</strong>ors d'edat.<br />

Policia administrativa:<br />

Gestionar les actes administratives; els expedi<strong>en</strong>ts administratius sancionadors; les sancions, a<br />

efectes de complim<strong>en</strong>t i reincidència, i les mesures cautelars relacionats amb persones m<strong>en</strong>ors<br />

d'edat.<br />

Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts d'òrgans administratius, relatius a persones m<strong>en</strong>ors d'edat.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de policia administrativa.<br />

Policia assist<strong>en</strong>cial:<br />

Investigació i recerca de persones m<strong>en</strong>ors d'edat desaparegudes.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de policia assist<strong>en</strong>cial.<br />

Altres:<br />

Gestionar la informació correspon<strong>en</strong>t a les persones m<strong>en</strong>ors d'edat d'interès policial.<br />

Gestionar i consultar les dades sobre persones físiques, vehicles, objectes, locals, adreces, telèfons,<br />

organitzacions, persones jurídiques, comptes bancaris, apartats de correus, adreces de correu<br />

electrònic i persones protegides exist<strong>en</strong>ts als sistemes d'informació policial.<br />

Tractar i analitzar la informació g<strong>en</strong>erada pels sistemes d'informació policial.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones m<strong>en</strong>ors d'edat d'interès policial i les persones relacionades amb aquestes.<br />

Persones m<strong>en</strong>ors d'edat tutelades o afectades per mesures acordades per l'autoritat administrativa<br />

o judicial compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria de protecció de m<strong>en</strong>ors o reforma. Persones i organismes que<br />

disposin d'informació sobre persones m<strong>en</strong>ors d'edat <strong>en</strong> situació de desemparam<strong>en</strong>t.<br />

Persones m<strong>en</strong>ors d'edat autoritzades a viatjar a l'estranger.<br />

116<br />

Tem ari Oposicions


Persones m<strong>en</strong>ors d'edat que visit<strong>en</strong> les dep<strong>en</strong>dències de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia o altres<br />

dep<strong>en</strong>dències que disposin de l'apli<strong>cat</strong>iu llibre de visites.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

Dels atestats, ress<strong>en</strong>yes, butlletes de d<strong>en</strong>úncia, actes administratives i informes realitzats per les<br />

forces i cossos de seguretat <strong>en</strong> l'exercici de les seves funcions.<br />

De les comunicacions, els oficis i les ordres emesos pels òrgans judicials i administratius i per les<br />

unitats policials.<br />

De les d<strong>en</strong>úncies i de les resolucions judicials i administratives.<br />

De les dades obtingudes amb motiu de la realització d'activitats transc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts per a la seguretat<br />

ciutadana.<br />

Dels c<strong>en</strong>tres edu<strong>cat</strong>ius de justícia juv<strong>en</strong>il i dels organismes i institucions amb competències <strong>en</strong><br />

matèria de protecció de m<strong>en</strong>ors.<br />

De la gestió de les àrees policials de custòdia i det<strong>en</strong>ció.<br />

De les obtingudes de persones m<strong>en</strong>ors d'edat i de les persones que tinguin relació amb elles.<br />

De les obtingudes de persones m<strong>en</strong>ors d'edat que visit<strong>en</strong> les dep<strong>en</strong>dències de la Direcció G<strong>en</strong>eral<br />

de la Policia, o altres dep<strong>en</strong>dències que disposin de l'apli<strong>cat</strong>iu llibre de visites.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu i de característiques personals: nom i cognoms; dades dels<br />

prog<strong>en</strong>itors o dels guardadors de fet; DNI, NIE, passaport; lloc i data de naixem<strong>en</strong>t; data de<br />

defunció; nacionalitat; domicili, telèfon, adreça de correu electrònic i adreça IP; estat civil; número<br />

d'afiliació a la Seguretat Social/Mutualitat; sexe; formula dactiloscòpica; imatge; raça;<br />

característiques físiques o antropomètriques; marques físiques; tics i hàbits; estat psicofísic; dades<br />

relatives a la pràctica de proves per determinar l'edat.<br />

Dades de les institucions o persones que t<strong>en</strong><strong>en</strong> atribuïda la guàrdia i custòdia o tutela del m<strong>en</strong>or.<br />

Dades acadèmiques: formació i escolaritat.<br />

Dades relatives a la comissió d'infraccions p<strong>en</strong>als o administratives: dades relacionades amb els<br />

fets; àlies; infraccions p<strong>en</strong>als i mesures; actes, infraccions i sancions administratives.<br />

Dades relacionades amb l'accid<strong>en</strong>t: lloc (municipi, via, punt quilomètric, titular de la via); dia i hora;<br />

circumstàncies; testimonis; empreses, persones o organismes que han intervingut una vegada s'ha<br />

produït l'accid<strong>en</strong>t; assegurança obligatòria (companyia, número de pòlissa); estat de les persones<br />

accid<strong>en</strong>tades i vehicles impli<strong>cat</strong>s; dades mèdiques i relatives als resultats obtinguts <strong>en</strong> les proves<br />

d'alcoholèmia o analítiques.<br />

117<br />

Tem ari Oposicions


Dades relatives a les visites a les dep<strong>en</strong>dències de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia o altres<br />

dep<strong>en</strong>dències que disposin de l'apli<strong>cat</strong>iu llibre de visites.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades:<br />

D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> els àmbits de la seguretat<br />

pública i de la protecció de m<strong>en</strong>ors.<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals:<br />

A organismes internacionals i països estrangers <strong>en</strong> els termes establerts <strong>en</strong> els acords, tractats o<br />

conv<strong>en</strong>is vig<strong>en</strong>ts.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

118<br />

Tem ari Oposicions


1.3 Sistema d'Informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de vehicles (SIP VH).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Policia de seguretat ciutadana:<br />

Localitzar els vehicles d'interès policial i les plaques de matrícula i la docum<strong>en</strong>tació d'aquests.<br />

Tramitar els atestats i les d<strong>en</strong>úncies, butlletes de trànsit i notes informatives per infraccions p<strong>en</strong>als,<br />

administratives, accid<strong>en</strong>ts de trànsit i altres fets d'interès policial.<br />

Gestionar les activitats rellevants per a la seguretat ciutadana.<br />

Gestionar les id<strong>en</strong>tificacions de vehicles i persones.<br />

Prev<strong>en</strong>ir les infraccions p<strong>en</strong>als i coordinar les tasques de seguretat ciutadana.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de seguretat ciutadana.<br />

Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts policials.<br />

Policia judicial:<br />

Investigació policial.<br />

Prestar auxili i cooperar amb l'autoritat judicial.<br />

Tramitar els atestats i les d<strong>en</strong>úncies i notes informatives, per infraccions p<strong>en</strong>als, i altres fets<br />

d'interès policial <strong>en</strong> relació amb les activitats <strong>en</strong>comanades a la policia judicial.<br />

Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts d'òrgans judicials.<br />

Gestionar la informació de grups i organitzacions delictives.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de policia judicial.<br />

Policia administrativa:<br />

Gestionar les actes administratives; els expedi<strong>en</strong>ts administratius sancionadors; les sancions, a<br />

efectes de complim<strong>en</strong>t i reincidència, i les mesures cautelars.<br />

Trametre les dades estadístiques sobre accid<strong>en</strong>ts de trànsit al Servei Català de Trànsit.<br />

Gestionar les actuacions i la informació sobre vehicles impli<strong>cat</strong>s <strong>en</strong> accid<strong>en</strong>ts de trànsit.<br />

Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts d'òrgans administratius.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de policia administrativa.<br />

119<br />

Tem ari Oposicions


Policia assist<strong>en</strong>cial:<br />

Investigació i recerca de persones desaparegudes.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de policia assist<strong>en</strong>cial.<br />

Altres:<br />

Gestionar i consultar les dades sobre persones físiques, vehicles, objectes, locals, adreces, telèfons,<br />

organitzacions, persones jurídiques, comptes bancaris, apartats de correus, adreces de correu<br />

electrònic i persones protegides exist<strong>en</strong>ts als sistemes d'informació policial.<br />

Tractar i analitzar la informació g<strong>en</strong>erada pels sistemes d'informació policial.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones titulars i usuàries de vehicles subjectes a matriculació.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

Dels atestats, butlletes de d<strong>en</strong>úncia, actes administratives i informes realitzats per les forces i<br />

cossos de seguretat <strong>en</strong> l'exercici de les seves funcions.<br />

De les comunicacions, les ordres i els oficis emesos pels òrgans judicials i administratius i per les<br />

unitats policials.<br />

De les d<strong>en</strong>úncies i de les resolucions judicials i administratives.<br />

De la informació sobre accid<strong>en</strong>ts de trànsit obtinguda de les persones implicades, familiars,<br />

testimonis, membres de forces i cossos de seguretat, personal dels serveis mèdics i altres persones<br />

o <strong>en</strong>titats que aportin dades sobre l'accid<strong>en</strong>t.<br />

De la consulta d'altres bases de dades.<br />

D'altres apli<strong>cat</strong>ius informàtics administratius relacionats amb el control i la gestió del trànsit.<br />

De la informació facilitada per altres forces i cossos de seguretat.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu: nom i cognoms; nom del pare i de la mare; DNI, NIE, passaport; lloc<br />

i data de naixem<strong>en</strong>t; data de defunció; nacionalitat; domicili, telèfon, adreça de correu electrònic i<br />

adreça IP; número d'afiliació a la Seguretat Social/Mutualitat; sexe; matrícules relacionades amb el<br />

titular.<br />

120<br />

Tem ari Oposicions


Dades relatives al vehicle: companyia asseguradora; número de pòlissa; indemnitzacions; situació<br />

d'alta/baixa.<br />

Dades relacionades amb l'accid<strong>en</strong>t i/o la id<strong>en</strong>tificació: lloc (municipi, via, punt quilomètric, titular<br />

de la via); dia i hora; circumstàncies; testimonis; empreses, persones, persones o organismes que<br />

han intervingut una vegada s'ha produït l'accid<strong>en</strong>t; assegurança obligatòria (companyia, número de<br />

pòlissa); estat de les persones accid<strong>en</strong>tades i vehicles impli<strong>cat</strong>s.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública,<br />

i forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

A les companyies asseguradores les dades de les persones i els vehicles impli<strong>cat</strong>s <strong>en</strong> l'accid<strong>en</strong>t, i les<br />

dades dels vehicles recuperats que han estat indemnitzats per robatori, d'acord amb els conv<strong>en</strong>is<br />

exist<strong>en</strong>ts.<br />

Al Servei Català de Trànsit.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals:<br />

A organismes internacionals i països estrangers <strong>en</strong> els termes establerts <strong>en</strong> els acords, tractats o<br />

conv<strong>en</strong>is vig<strong>en</strong>ts (Interpol, Europol, Sistema Informació Sch<strong>en</strong>gu<strong>en</strong>, Unió Europea i conv<strong>en</strong>is<br />

bilaterals).<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

121<br />

Tem ari Oposicions


Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

1.4 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de vehicles ingressats <strong>en</strong> dipòsits municipals<br />

(SIP VHDM).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Policia de seguretat ciutadana:<br />

Localitzar els vehicles d'interès policial i les plaques de matrícula i la docum<strong>en</strong>tació d'aquests.<br />

Gestionar les activitats rellevants per a la seguretat ciutadana.<br />

Gestionar les id<strong>en</strong>tificacions de vehicles i persones.<br />

Prev<strong>en</strong>ir les infraccions p<strong>en</strong>als i coordinar les tasques de seguretat ciutadana.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de seguretat ciutadana.<br />

Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts policials.<br />

Gestionar i id<strong>en</strong>tificar els vehicles ingressats <strong>en</strong> dipòsits municipals de vehicles.<br />

Policia judicial:<br />

Investigació policial.<br />

Prestar auxili i cooperar amb l'autoritat judicial.<br />

Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts d'òrgans judicials.<br />

Gestionar la informació de grups i organitzacions delictives.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de policia judicial.<br />

Policia administrativa:<br />

122<br />

Tem ari Oposicions


Gestionar les actes administratives; els expedi<strong>en</strong>ts administratius sancionadors; les sancions, als<br />

efectes de complim<strong>en</strong>t i reincidència, i les mesures cautelars.<br />

Gestionar les actuacions i la informació sobre vehicles impli<strong>cat</strong>s <strong>en</strong> accid<strong>en</strong>ts de trànsit.<br />

Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts d'òrgans administratius.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de policia administrativa.<br />

Policia assist<strong>en</strong>cial:<br />

Investigació i recerca de persones desaparegudes.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial <strong>en</strong> matèria de policia assist<strong>en</strong>cial.<br />

Altres:<br />

Gestionar i consultar les dades sobre vehicles exist<strong>en</strong>ts als sistemes d'informació policial.<br />

Tractar i analitzar la informació g<strong>en</strong>erada pels sistemes d'informació policial.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones titulars i usuàries de vehicles subjectes a matriculació.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les facilitades per les persones gestores dels dipòsits municipals de vehicles a través dels seus<br />

apli<strong>cat</strong>ius informàtics.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Nom i cognoms; DNI, NIE, passaport, carnet de conduir de la persona titular o usuària del vehicle<br />

dipositat.<br />

Id<strong>en</strong>tificador de vehicle; matrícula del vehicle; matrícula normalitzada del vehicle; número de<br />

bastidor del vehicle i estat del vehicle.<br />

Dates i hores d'<strong>en</strong>trada i sortida del vehicle del dipòsit; dates i hores de retirada del vehicle de la<br />

via.<br />

Codi INE del municipi del dipòsit.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: automatitzat.<br />

123<br />

Tem ari Oposicions


Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública,<br />

i forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

Al Servei Català de Trànsit.<br />

Transferències internacionals:<br />

A organismes internacionals i països estrangers <strong>en</strong> els termes establerts <strong>en</strong> els acords, tractats o<br />

conv<strong>en</strong>is vig<strong>en</strong>ts (Interpol, Europol, Sistema Informació Sch<strong>en</strong>gu<strong>en</strong>, Unió Europea i conv<strong>en</strong>is<br />

bilaterals).<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

1.5 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de persones físiques hostatjades <strong>en</strong><br />

establim<strong>en</strong>ts d'allotjam<strong>en</strong>t (SIP HOTELS).<br />

124<br />

Tem ari Oposicions


Finalitat i usos previstos:<br />

Policia de seguretat ciutadana:<br />

Registrar les activitats rellevants per a la seguretat ciutadana.<br />

Policia judicial:<br />

Investigació policial.<br />

Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts d'òrgans judicials.<br />

Policia assist<strong>en</strong>cial:<br />

Investigació i recerca de persones desaparegudes.<br />

Altres:<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones id<strong>en</strong>tificades com a conseqüència del seu allotjam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> un establim<strong>en</strong>t.<br />

Establim<strong>en</strong>ts d'allotjam<strong>en</strong>t.<br />

Responsables dels establim<strong>en</strong>ts d'allotjam<strong>en</strong>t.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

Dades facilitades pels establim<strong>en</strong>ts d'allotjam<strong>en</strong>t mitjançant el llibre registre i les comunicacions<br />

exigides per la legislació vig<strong>en</strong>t.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu: nom i cognoms; nom del pare i de la mare; DNI, NIE, passaport i<br />

data d'expedició; lloc i data de naixem<strong>en</strong>t; nacionalitat; domicili, telèfon i sexe.<br />

Dades relatives a l'allotjam<strong>en</strong>t: nom, tipus, <strong>cat</strong>egoria i NIF de l'establim<strong>en</strong>t; domicili i adreces de<br />

correu electrònic; data d'<strong>en</strong>trada a l'establim<strong>en</strong>t i dies d'estada previstos; data de lliuram<strong>en</strong>t de<br />

fitxes <strong>en</strong> qualsevol tipus de suport.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

125<br />

Tem ari Oposicions


D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública,<br />

i forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals:<br />

A organismes internacionals i països estrangers <strong>en</strong> els termes establerts <strong>en</strong> els acords, tractats o<br />

conv<strong>en</strong>is vig<strong>en</strong>ts (Interpol, Europol, Sistema Informació Sch<strong>en</strong>gu<strong>en</strong>, Unió Europea i conv<strong>en</strong>is<br />

bilaterals).<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

1.6 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de dades fisonòmiques, antropològiques i<br />

perfils g<strong>en</strong>ètics de restes cadavèriques, de persones desaparegudes i de perfils g<strong>en</strong>ètics dels<br />

familiars (SIP IDENTISOS).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

126<br />

Tem ari Oposicions


Policia judicial:<br />

Investigació policial.<br />

Possibilitar la id<strong>en</strong>tificació de restes cadavèriques i persones desaparegudes, mitjançant qualsevol<br />

tècnica d'id<strong>en</strong>tificació personal.<br />

Altres:<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones desaparegudes i amnèsiques que no puguin facilitar dades sobre la seva id<strong>en</strong>titat.<br />

D<strong>en</strong>unciants.<br />

Persones que tinguin un familiar o conegut desaparegut del qual s'hagi d<strong>en</strong>unciat la desaparició.<br />

Institucions, organismes, persones i professionals que disposin de dades que permetin la<br />

id<strong>en</strong>tificació de persones desaparegudes o cadàvers.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De familiars i persones conegudes que facilit<strong>en</strong> de manera voluntària dades, objectes personals i<br />

docum<strong>en</strong>ts de la persona desapareguda adequats per a l'aplicació dels coneixem<strong>en</strong>ts i les tècniques<br />

d'id<strong>en</strong>tificació personal.<br />

De mostres biològiques obtingudes dels familiars amb el seu cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t.<br />

De mostres obtingudes de les restes cadavèriques que puguin t<strong>en</strong>ir valor id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu, així com<br />

mostres biològiques per a l'obt<strong>en</strong>ció del perfil g<strong>en</strong>ètic, d'acord amb els protocols internacionals.<br />

De mostres biològiques obtingudes de persones amnèsiques que no puguin facilitar dades sobre la<br />

seva id<strong>en</strong>titat.<br />

Activitats d'investigació portades a terme per la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra i altres<br />

forces i cossos de seguretat.<br />

Mostres biològiques que disposi l'autoritat judicial.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu i de característiques personals: nom i cognoms; nom del pare i de la<br />

mare; DNI, NIE, passaport; lloc i data de naixem<strong>en</strong>t; data de defunció; nacionalitat; domicili,<br />

telèfon, adreça de correu electrònic i adreça IP; sexe; raça; característiques físiques o<br />

antropomètriques.<br />

127<br />

Tem ari Oposicions


Perfils g<strong>en</strong>ètics amb finalitat id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iva.<br />

Dades proced<strong>en</strong>ts d'objectes personals, docum<strong>en</strong>ts i de les mostres.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública,<br />

i forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

A institucions i organismes, públics o privats, autoritzats per a la id<strong>en</strong>tificació de persones<br />

mitjançant tècniques analítiques ci<strong>en</strong>tífiques, d'acord amb els conv<strong>en</strong>is exist<strong>en</strong>ts.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals:<br />

A organismes internacionals i països estrangers <strong>en</strong> els termes establerts <strong>en</strong> els acords, tractats o<br />

conv<strong>en</strong>is vig<strong>en</strong>ts (Interpol, Europol, Sistema Informació Sch<strong>en</strong>gu<strong>en</strong>, Unió Europea i conv<strong>en</strong>is<br />

bilaterals).<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

128<br />

Tem ari Oposicions


De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

1.7 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de gestió de sales de comandam<strong>en</strong>t (SIP<br />

FENIX).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Policia de seguretat ciutadana:<br />

Fer el seguim<strong>en</strong>t dels incid<strong>en</strong>ts i gestionar i coordinar els serveis i dotacions policials, mitjançant<br />

l'apli<strong>cat</strong>iu Fènix.<br />

Gestionar els recursos materials de les dotacions policials.<br />

Comunicar al Servei Català de Trànsit els accid<strong>en</strong>ts de trànsit i les afectacions de les vies de<br />

circulació de vehicles.<br />

Comunicar al Servei Català de Trànsit les dades estadístiques per a l'elaboració dels qüestionaris<br />

per accid<strong>en</strong>ts de trànsit.<br />

Gestionar la informació sobre persones i vehicles impli<strong>cat</strong>s <strong>en</strong> accid<strong>en</strong>ts de trànsit.<br />

Gestionar les activitats transc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts per a la seguretat ciutadana.<br />

Altres:<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones funcionàries que form<strong>en</strong> part de les dotacions policials.<br />

Persones <strong>en</strong> funcions d'operadors de gestió de les sales de comandam<strong>en</strong>t.<br />

Persones relacionades amb els incid<strong>en</strong>ts i serveis.<br />

Persones i vehicles impli<strong>cat</strong>s <strong>en</strong> accid<strong>en</strong>ts de trànsit.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les comunicacions radiades, telefòniques i telemàtiques transmeses per les dotacions del cos de<br />

mossos d'esquadra, d'altres forces i cossos de seguretat, d'altres serveis públics d'emergències, i<br />

d'altres usuaris de l'apli<strong>cat</strong>iu de sales de comandam<strong>en</strong>t Fènix.<br />

129<br />

Tem ari Oposicions


Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ives de persones relacionades amb incid<strong>en</strong>ts i serveis: dades de la persona<br />

comunicant: nom i cognoms, telèfon, via, número i localitat.<br />

Dades id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ives de persones relacionades amb accid<strong>en</strong>ts de trànsit: nom i cognoms, sexe, data<br />

de naixem<strong>en</strong>t, país, interv<strong>en</strong>ció <strong>en</strong> l'accid<strong>en</strong>t de trànsit, vehicle impli<strong>cat</strong>, estat de la persona, c<strong>en</strong>tre<br />

hospitalari, seguretat, elem<strong>en</strong>ts de seguretat, efectes de substàncies, alcoholèmia, drogues i altres<br />

dades auxiliars (causa de l'accid<strong>en</strong>t, errades del conductor, factors que pod<strong>en</strong> afectar l'at<strong>en</strong>ció,<br />

infraccions a la circulació, infraccions a la circulació del vianant, infraccions de velocitat, presència<br />

de substàncies tòxiques.<br />

Dades id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ives de vehicles relacionats amb accid<strong>en</strong>ts de trànsit: persona titular, matrícula,<br />

tipus, marca, model, color, país, bastidor, càrrec/ocupació, companyia d'assegurances, número de<br />

pòlissa, caducitat.<br />

Dades id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ives de persones relacionades amb el control d'alarmes d'inc<strong>en</strong>di/robatori: dades<br />

de l'establim<strong>en</strong>t: nom, tipus, adreça, localitat, comarca i província; dades de la persona<br />

responsable: nom i cognoms, DNI, telèfon i càrrec; dades relatives a la custòdia de claus: nom i<br />

cognoms del vigilant de seguretat, número d'acreditació, data i hora d'arribada.<br />

Dades id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ives de persones relacionades amb am<strong>en</strong>aces de bombes: dades de la persona que<br />

rep la trucada: nom, càrrec, telèfon i text de l'avís; característiques de la persona que realitza<br />

l'am<strong>en</strong>aça: sexe, grup d'edat, característiques de la veu (timbre, to, tipus), idioma, manera de<br />

parlar, defectes de parla, observacions.<br />

Dades id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ives de persones relacionades amb inc<strong>en</strong>dis: dades de la persona que fa la<br />

comunicació: nom i cognoms, càrrec, adreça i telèfon; dades dels presumptes autors i dades dels<br />

testimonis.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

Al Servei Català del Trànsit.<br />

Al c<strong>en</strong>tre d'emergències 112 i altres sales de gestió i c<strong>en</strong>tres d'emergències.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

130<br />

Tem ari Oposicions


Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

1.8 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de punts d'interès (SIP PI).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registrar i gestionar la informació refer<strong>en</strong>t a persones físiques i jurídiques, institucions, seus,<br />

instal∙lacions, c<strong>en</strong>tres oficials, c<strong>en</strong>tres religiosos, c<strong>en</strong>tres mèdics, c<strong>en</strong>tres doc<strong>en</strong>ts, estacions de<br />

transport i qualsevol punt d'interès policial, per tal de garantir la seva seguretat, facilitar la seva<br />

localització física i el contacte amb les persones repres<strong>en</strong>tants o responsables.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones físiques i jurídiques, institucions, seus, instal∙lacions, c<strong>en</strong>tres oficials, c<strong>en</strong>tres religiosos,<br />

c<strong>en</strong>tres mèdics, c<strong>en</strong>tres doc<strong>en</strong>ts, estacions de transport i qualsevol punt d'interès susceptibles de<br />

rebre protecció policial.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les facilitades directam<strong>en</strong>t per les persones físiques o jurídiques afectades (repres<strong>en</strong>tants<br />

d'<strong>en</strong>titats, institucions, associacions, etc.), o bé mitjançant comunicacions telefòniques o<br />

telemàtiques.<br />

131<br />

Tem ari Oposicions


De les facilitades per les unitats policials.<br />

De les exist<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> els mitjans de comunicació públics.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Nom i cognoms de la persona afectada i/o de contacte; càrrec de la persona afectada i/o de<br />

contacte; domicili, telèfon, fax, adreça de correu electrònic i web de la persona afectada i/o punt<br />

d'interès.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: automatitzat.<br />

Cessions de dades:<br />

D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública,<br />

i forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

Seguretat).<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

A les sales de gestió i c<strong>en</strong>tres d'emergències.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

132<br />

Tem ari Oposicions


De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

1.9 Sistema d'informació de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat de dades d'explotació estadística (SIP<br />

EXPLODADES).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Explotació i tractam<strong>en</strong>t estadístic dels sistemes d'informació policial.<br />

Elaborar informes.<br />

Anàlisi estratègica i operativa.<br />

Suport a l'anàlisi estratègica <strong>en</strong> la investigació policial.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones físiques les dades de les quals són tractades mitjançant els sistemes d'informació de la<br />

policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra regulats <strong>en</strong> el punt 1 d'aquesta Ordre, el Registre del<br />

Sistema Integrat de Controls de Trànsit i Autoritzacions de Transports (RESICA), el Registre Operatiu<br />

d'Accessos a la Informació (REGROA), el Registre de Gestió de Personal de la Direcció G<strong>en</strong>eral de<br />

Seguretat Ciutadana (REGP), el Registre de Planificació i Gestió Horàries del Cos de Mossos<br />

d'Esquadra (REPGH CME), el Registre de Convo<strong>cat</strong>òries de Selecció del Personal del Cos de Mossos<br />

d'Esquadra (RECSP CME), i del Sistema d'Informació de la Policia de la G<strong>en</strong>eralitat de Gestió de<br />

Sales de Comandam<strong>en</strong>t (SIP FENIX).<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

Els descrits per a cada fitxer regulat <strong>en</strong> aquesta Ordre.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Els descrits per a cada fitxer regulat <strong>en</strong> aquesta Ordre.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

133<br />

Tem ari Oposicions


A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública,<br />

i forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

Al Servei Català de Trànsit.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

2. Àmbit policia administrativa<br />

2.1 Registre d'inspeccions de locals (REINSLOCALS).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Gestionar les actes administratives; els expedi<strong>en</strong>ts administratius sancionadors; les sancions, als<br />

efectes de complim<strong>en</strong>t i reincidència, i les mesures cautelars derivades de les inspeccions de locals<br />

efectuades <strong>en</strong> virtut de la normativa vig<strong>en</strong>t de joc i espectacles.<br />

Gestionar i comprovar els requerim<strong>en</strong>ts d'òrgans administratius.<br />

134<br />

Tem ari Oposicions


Prestar auxili i cooperar amb l'autoritat judicial de qualsevol jurisdicció.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones titulars de locals sotmesos a inspecció <strong>en</strong> virtut de la normativa vig<strong>en</strong>t de joc i<br />

espectacles.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les actes administratives que aixequ<strong>en</strong> els membres de les forces i cossos de seguretat.<br />

De les comunicades pels propis interessats.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades dels infractors persones físiques: nom i cognoms; DNI, NIE, passaport; nacionalitat; domicili,<br />

telèfon, adreça de correu electrònic; nom del repres<strong>en</strong>tant legal.<br />

Dades dels infractors persones jurídiques: d<strong>en</strong>ominació (oficial, popular); <strong>cat</strong>egoria; tipus de<br />

llicència i aforam<strong>en</strong>t; NIF.<br />

Dades dels d<strong>en</strong>unciants: cos policial i targeta d'id<strong>en</strong>titat professional.<br />

Dades relatives a la inspecció: data i resultat.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública,<br />

i forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

A l'òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria de joc i d'espectacles.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

135<br />

Tem ari Oposicions


Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

2.2 Registre del sistema integrat de controls de trànsit i autoritzacions de transports (RESICA).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registre, consulta i explotació dels resultats dels controls d'alcoholèmia i/o substàncies<br />

estupefa<strong>en</strong>ts, controls de velocitat, controls de casc i cinturó i controls de transports.<br />

Registre de les autoritzacions de transports especials expedides pel Servei Català de Trànsit i per la<br />

Direcció G<strong>en</strong>eral de Trànsit.<br />

Gestionar i coordinar l'activitat policial i administrativa <strong>en</strong> matèria de trànsit.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones i vehicles impli<strong>cat</strong>s <strong>en</strong> controls de trànsit, accid<strong>en</strong>ts de trànsit, i vehicles immobilitzats.<br />

Empreses o persones autoritzades a fer transports especials.<br />

Membres de les forces i cossos de seguretat.<br />

136<br />

Tem ari Oposicions


Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les comunicacions radiades, telefòniques i telemàtiques transmeses per les dotacions del cos de<br />

mossos d'esquadra, altres forces i cossos de seguretat i altres serveis usuaris de l'apli<strong>cat</strong>iu de sales<br />

de comandam<strong>en</strong>t Fènix.<br />

De les facilitades per l'apli<strong>cat</strong>iu de gravacions de control del trànsit.<br />

De les facilitades pel Servei Català de Trànsit i la Direcció G<strong>en</strong>eral de Trànsit.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Nom i cognoms; DNI, NIE, passaport; domicili i telèfons; nom de l'empresa; NIF; número<br />

d'autorització i matrícula.<br />

Dades dels funcionaris actuants: cos policial i targeta d'id<strong>en</strong>titat professional.<br />

Dades relacionades amb l'accid<strong>en</strong>t de trànsit: lloc (municipi, via, punt quilomètric, titular de la via);<br />

dia i hora; circumstàncies; testimonis; empreses, persones o organismes que han intervingut una<br />

vegada s'ha produït l'accid<strong>en</strong>t; assegurança obligatòria (companyia, número de pòlissa); estat de<br />

les persones accid<strong>en</strong>tades, vehicles impli<strong>cat</strong>s i persones titulars.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública,<br />

i forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

Al Servei Català de Trànsit i a la Direcció G<strong>en</strong>eral de Trànsit.<br />

A administracions públiques amb finalitats històriques, estadístiques o ci<strong>en</strong>tífiques.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

137<br />

Tem ari Oposicions


08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

2.3 Registre de gravacions de control del trànsit (REGRAC).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Tramitar les d<strong>en</strong>úncies per la comissió d'infraccions de trànsit.<br />

Investigació policial<br />

Prestar auxili i cooperar amb l'autoritat judicial.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les imatges obtingudes dels cinemòmetres, videocàmeres o de qualsevol mitjà de captació i<br />

reproducció d'imatges pel control del trànsit.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones i vehicles captats pels cinemòmetres, videocàmeres o qualsevol mitjà de captació i<br />

reproducció d'imatges pel control del trànsit.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Imatges de les persones ocupants del vehicle.<br />

Dades relatives al vehicle: imatge, tipus i matrícula.<br />

138<br />

Tem ari Oposicions


Dades relatives a la infracció: data; hora; via i punt quilomètric; velocitat del vehicle.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública,<br />

i forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

Al Servei Català de Trànsit.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3. Àmbit de gestió administrativa<br />

139<br />

Tem ari Oposicions


3.1 Registre de gestió de personal de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia (REGP).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registre i gestió dels recursos humans de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Personal adscrit a la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les facilitades per les persones interessades a través de formularis.<br />

De la informació proced<strong>en</strong>t de les aplicacions corporatives de la PGME que gestion<strong>en</strong> les pràctiques<br />

de tir, l'activitat de formació i doc<strong>en</strong>t, els processos selectius de provisió de llocs de treball i de<br />

promoció interna, els procedim<strong>en</strong>ts disciplinaris.<br />

De la base de dades del Registre de Personal de la G<strong>en</strong>eralitat: Gestió integrada de personal (GIP).<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Nom i cognoms; targeta d'id<strong>en</strong>titat professional; NIF; data de naixem<strong>en</strong>t; país i municipi de<br />

naixem<strong>en</strong>t; número de fills; número d'afiliació a la Seguretat Social; sexe.<br />

Adreces, localitats, codis postals i telèfons.<br />

Nom, cognom, adreça i codi postal de la persona de contacte.<br />

Dades administratives: número de la convo<strong>cat</strong>òria i data d'ingrés al cos de mossos d'esquadra;<br />

temps de servei <strong>en</strong> cossos policials, grau personal i classificació <strong>en</strong> la <strong>cat</strong>egoria actual.<br />

Dades d'ocupacions: destinació, localitat, grup, nivell, subnivell, horari, forma d'ocupació, reserva,<br />

data d'inici, data final, motiu de la finalització i c<strong>en</strong>tre de treball.<br />

Dades de situacions administratives: vinculació, <strong>cat</strong>egoria, grup, situació, data d'inici, data final i<br />

motiu finalització.<br />

Dades administratives de punters i reserves de lloc de treball: lloc de treball, localitat, nivell de<br />

destinació, forma d'ocupació, data d'inici, data final, motiu de la finalització i motiu de la reserva.<br />

Dades de titulacions: codi, descripció, data d'obt<strong>en</strong>ció i c<strong>en</strong>tre.<br />

Dades de cursos: codi, descripció, edició, c<strong>en</strong>tre, data d'inici, data final, puntuació, data efectes i<br />

estat.<br />

140<br />

Tem ari Oposicions


Dades d'altres formacions: grup, coneixem<strong>en</strong>t, altres formacions.<br />

Dades de permisos de conducció: codis, descripcions i dates de caducitat.<br />

Dades de coneixem<strong>en</strong>t d'idiomes: idioma, nivell, data d'obt<strong>en</strong>ció i c<strong>en</strong>tre.<br />

Dades de felicitacions i medalles: grup, coneixem<strong>en</strong>t i data de lliuram<strong>en</strong>t.<br />

Dades mèdiques: grup sanguini, RH, al∙lèrgies, controls de tuberculina, vacunes.<br />

Dades de recursos materials: tipus; quantitat; estats; dates d'inici i d'assignació; dates de<br />

finalització de l'assignació; dates de lliuram<strong>en</strong>t; marca, model, número i calibre de l'arma; número<br />

de la guia, número de sèrie, procedència, propietat, data d'expedició, <strong>cat</strong>egoria de la persona<br />

funcionària i any de la última revista.<br />

Dades de pràctiques de tir: marca, model i número de l'arma; nivell; dretà/esquerrà; dates; tipus de<br />

pràctiques; c<strong>en</strong>tres de tir; exercicis; nombre de trets avaluats, nombre d'impactes; nombre<br />

d'impactes A1‐A2; nombre d'impactes C‐B; nombre de trets perduts; sèries, estat de conservació de<br />

l'arma, manipulació de l'arma, mesures de seguretat, muntatge i desmuntatge.<br />

Dades de nodes i destinacions: noms de nodes, tipus d'unitat operativa, localitat, data, usuari i<br />

descripció.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A institucions i organismes de caràcter oficial amb competències <strong>en</strong> l'àmbit de la seguretat pública,<br />

i forces i cossos de seguretat (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de<br />

seguretat).<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

141<br />

Tem ari Oposicions


Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral de Recursos Humans<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.a) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3.2 Registre de planificació i gestió horàries del cos de mossos d'esquadra (REPGH CME).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Gestionar la jornada i l'horari de treball del personal funcionari del cos de mossos d'esquadra,<br />

mitjançant la imputació de les hores correspon<strong>en</strong>ts als serveis realitzats.<br />

Planificar els serveis de les unitats policials.<br />

Gestionar les incidències dels serveis que afectin la planificació horària.<br />

Crear estructures de funcionam<strong>en</strong>t: quadrants, dies marc, règims horaris, festius g<strong>en</strong>èrics i<br />

operacions especials.<br />

Gestionar el tràmit i el pagam<strong>en</strong>t de les dietes i les operacions especials.<br />

Facilitar informació relativa als factors que incideix<strong>en</strong> <strong>en</strong> la planificació i gestió horàries.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Personal funcionari del cos de mossos d'esquadra.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les introduïdes per les unitats de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

De les introduïdes pels comandam<strong>en</strong>ts <strong>en</strong>carregats de la supervisió de serveis.<br />

142<br />

Tem ari Oposicions


De les introduïdes per l'administrador de gestió horària.<br />

De les facilitades pels apli<strong>cat</strong>ius de gestió administrativa.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades relatives a la planificació i gestió horàries: nom i cognoms, DNI, targeta d'id<strong>en</strong>titat<br />

professional, unitat, <strong>cat</strong>egoria, règim horari, quadrant, escamot, node.<br />

Dades relatives a la previsió de treball.<br />

Dades relatives a les bosses d'hores: de treball, de formació, de vacances i permisos.<br />

Dades relatives a les dietes: tipus, quantitat, preu i estat.<br />

Dades relatives a la planificació de serveis: dades dels recursos materials assignats als serveis<br />

(número de sèrie del portàtil, matrícula del vehicle) i dades dels indi<strong>cat</strong>ius policials assignats.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

Als òrgans i previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de protecció de<br />

dades de caràcter personal.<br />

Al Registre g<strong>en</strong>eral de personal.<br />

A l'Administració tributària.<br />

A l'Administració de la Seguretat Social i les mútues d'accid<strong>en</strong>ts de treball i malalties professionals.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral de Recursos Humans<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

143<br />

Tem ari Oposicions


08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.2 del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

mitjà que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 95 a 100 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3.3 Registre de procedim<strong>en</strong>ts disciplinaris del cos de mossos d'esquadra (REDAI CME).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Gestionar i registrar les informacions reservades i els procedim<strong>en</strong>ts disciplinaris tramitats per la<br />

Divisió d'Afers Interns.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Membres del cos de Mossos d'esquadra, membres de les policies locals de Catalunya i/o alumnes<br />

de l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya, impli<strong>cat</strong>s/des o relacionats/des <strong>en</strong> informacions<br />

reservades i/o procedim<strong>en</strong>ts disciplinaris.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les facilitades per les persones funcionàries.<br />

De la docum<strong>en</strong>tació dels procedim<strong>en</strong>ts.<br />

De les facilitades per l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

De les subministrades pels fitxers de l'àmbit de gestió administrativa.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de l'expedi<strong>en</strong>t disciplinari: tipus (informació reservada, procedim<strong>en</strong>t abreujat, procedim<strong>en</strong>t<br />

ordinari), número, data d'obertura i estat.<br />

Dades d'id<strong>en</strong>tificació de les persones investigades, expedi<strong>en</strong>tades i/o sancionades: nom i cognoms,<br />

DNI i targeta d'id<strong>en</strong>titat professional.<br />

Dades d'id<strong>en</strong>tificació dels testimonis: nom i cognoms, DNI i targeta d'id<strong>en</strong>titat professional.<br />

144<br />

Tem ari Oposicions


Dades d'id<strong>en</strong>tificació dels instructors de l'expedi<strong>en</strong>t: nom i cognoms, DNI i targeta d'id<strong>en</strong>titat<br />

professional.<br />

Dades d'id<strong>en</strong>tificació de les persones funcionàries que sol∙licit<strong>en</strong> la realització dels tràmits: nom i<br />

cognoms, DNI i targeta d'id<strong>en</strong>titat professional.<br />

Dades d'id<strong>en</strong>tificació dels alumnes de l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya: número<br />

id<strong>en</strong>tificador i targeta d'id<strong>en</strong>titat professional.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

Als òrgans i previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de protecció de<br />

dades de caràcter personal.<br />

A l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.2.a) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

mitjà que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 95 a 100 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3.4 Registre operatiu d'accessos a la informació (REGROA).<br />

145<br />

Tem ari Oposicions


Finalitat i usos previstos:<br />

Registrar, controlar i gestionar els accessos autoritzats dels usuaris als apli<strong>cat</strong>ius, les dades, la<br />

informació i els recursos de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Facilitar les auditories previstes <strong>en</strong> la normativa vig<strong>en</strong>t sobre protecció de dades de caràcter<br />

personal.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones usuàries autoritzades a accedir als fitxers que es regul<strong>en</strong> <strong>en</strong> aquesta ordre.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les peticions d'accés de les persones usuàries.<br />

De les facilitades pel fitxer Registre de Gestió de Personal de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia<br />

(REGP).<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu: nom i cognoms; targeta d'id<strong>en</strong>titat professional; NIF; <strong>cat</strong>egoria;<br />

codi i tipus d'usuari; lloc d'adscripció, destinació i unitat.<br />

Nodes, unitats funcionals i operatives, perfils associats i accessos autoritzats.<br />

Data d'inici i data final de l'assignació de perfils.<br />

Funcions, descripcions de nodes i descripcions d'unitats.<br />

Ampliació, tipus d'ampliació, vigència i estat.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb la Llei 10/1994, d'11 de juliol, de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, la Llei<br />

orgànica 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat, i els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la<br />

Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A les forces i cossos de seguretat que tinguin accés/connexió als apli<strong>cat</strong>ius de la Direcció G<strong>en</strong>eral de<br />

la Policia (articles 3 i 45 de la LO 2/1986, de 13 de març, de forces i cossos de seguretat).<br />

A les unitats d'auditoria externes.<br />

146<br />

Tem ari Oposicions


A les institucions de dret públic que t<strong>en</strong><strong>en</strong> per finalitat vetllar pel complim<strong>en</strong>t de la legislació vig<strong>en</strong>t<br />

sobre protecció de dades de caràcter personal i controlar‐ne l'aplicació.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.1 del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

bàsic que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 89 a 94 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3.5 Registre de recursos materials de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia (RERM).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registrar i gestionar els recursos materials de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Personal adscrit a la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Empreses proveïdores de serveis i responsables d'aquestes.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les introduïdes pel personal administratiu.<br />

147<br />

Tem ari Oposicions


De les facilitades pels fitxers de l'àmbit de gestió administrativa.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu: nom i cognoms; targeta d'id<strong>en</strong>titat professional; número d'usuari;<br />

DNI.<br />

Dades relatives als recursos: número, estat, tipus, subtipus (primer, segon i tercer), assignació,<br />

unitat operativa i atributs (característica i valor).<br />

Dades relatives a les empreses: nom, adreça, localitat, codi postal, província, número d'id<strong>en</strong>tificació<br />

fiscal, telèfon, correu electrònic i dades de la persona de contacte.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral d'Administració i Serveis.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.1 del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

bàsic que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 89 a 94 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3.6 Registre d'assignació de talonaris de butlletes de trànsit (RETALONARIS).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

148<br />

Tem ari Oposicions


Gestionar l'assignació i la devolució de les butlletes de d<strong>en</strong>úncia per infraccions a la normativa de<br />

trànsit, circulació de vehicles de motor i seguretat viària.<br />

Conèixer els motius de les d<strong>en</strong>úncies.<br />

Registrar la forma de cobram<strong>en</strong>t de les sancions<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones funcionàries del cos de mossos d'esquadra.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De la gestió i control de les butlletes de d<strong>en</strong>úncies lliurades als membres del cos de mossos<br />

d'esquadra.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu: nom i cognoms; targeta d'id<strong>en</strong>titat professional.<br />

Dades relatives a les butlletes: número de talonari i de butlleta; data de recepció, lliuram<strong>en</strong>t i<br />

tramesa de les butlletes; data de la d<strong>en</strong>úncia; motiu de la devolució de la butlleta; forma de<br />

cobram<strong>en</strong>t de la sanció.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb els articles 11.2.a) i 21.1 de la Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

Al Servei Català de Trànsit.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

149<br />

Tem ari Oposicions


Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral d'Administració i Serveis.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.1 del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei Orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

bàsic que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 89 a 94 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3.7 Registre de les pràctiques de tir i armam<strong>en</strong>t dels membres del cos de mossos d'esquadra<br />

(REGTIR CME).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registrar, controlar i gestionar les pràctiques de tir i armam<strong>en</strong>t dels membres del cos de mossos<br />

d'esquadra.<br />

Realitzar el seguim<strong>en</strong>t de les pràctiques de tir i armam<strong>en</strong>t dels membres del cos de mossos<br />

d'esquadra.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones funcionàries del cos de mossos d'esquadra.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les introduïdes pels/les instructors/instructores de tir a partir de les dades recollides <strong>en</strong> les<br />

sessions de pràctiques de tir i armam<strong>en</strong>t mitjançant formulari <strong>en</strong> suport paper.<br />

De les facilitades pels fitxers de l'àmbit de gestió administrativa.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades relatives a les persones que realitz<strong>en</strong> les pràctiques: nom i cognoms; targeta d'id<strong>en</strong>titat<br />

professional; NIF; data d'incorporació al cos de Mossos d'esquadra; destinació; <strong>cat</strong>egoria;<br />

uniformitat i actitud.<br />

Dades relatives als monitors: nom i cognoms; targeta d'id<strong>en</strong>titat professional i llista de pràctiques.<br />

150<br />

Tem ari Oposicions


Dades relatives a les pràctiques: marca, model i número de l'arma; nivell; dretà/esquerrà; dates;<br />

tipus de pràctiques; c<strong>en</strong>tres de tir; exercicis; nombre de trets avaluats; nombre d'impactes; nombre<br />

d'impactes A1‐A2; nombre d'impactes C‐B; nombre de trets perduts; sèries, estat de conservació de<br />

l'arma, manipulació de l'arma, mesures de seguretat, muntatge/desmuntatge; temps de realització;<br />

grup de pràctica; arma de pràctica.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.1 del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

bàsic que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 89 a 94 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3.8 Registre de cursos de formació dels membres del cos de mossos d'esquadra (RECFO CME).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registrar, controlar i gestionar els cursos de formació interna del cos de mossos d'esquadra.<br />

Facilitar la difusió, la inscripció, la validació i l'autorització dels cursos de formació interna del cos<br />

de mossos d'esquadra.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

151<br />

Tem ari Oposicions


Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones funcionàries del cos de mossos d'esquadra.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les facilitades per les persones interessades mitjançant suport informàtic.<br />

De les facilitades pels fitxers de l'àmbit de gestió administrativa.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de les persones funcionàries: nom i cognoms, targeta d'id<strong>en</strong>titat professional, raons de<br />

l'assistència.<br />

Dades dels cursos: títol; codi; família i especialitat professional; dates; nombre d'hores; interès<br />

policial i nombre de places; tipus curs; nivell; <strong>cat</strong>egoria; curs avaluable; període; c<strong>en</strong>tre doc<strong>en</strong>t;<br />

localitat; horari; altra formació d'interès; distribució de places; lloc; places de residència;<br />

professorat; uniformitat; criteris de selecció; destinataris; diploma; metodologia; objectius;<br />

programa; tipus de formació; vacances.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb els articles 11.2.a) i 21.1 de la Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A c<strong>en</strong>tres doc<strong>en</strong>ts.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

152<br />

Tem ari Oposicions


Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.1 del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

bàsic que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 89 a 94 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3.9 Registre d'activitats de docència dels membres del cos de mossos d'esquadra (REDOC CME).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registrar, controlar i gestionar l'activitat doc<strong>en</strong>t de les persones funcionàries del cos de Mossos<br />

d'esquadra.<br />

Creació de llistes amb les dades dels/les alumnes i les ofertes de cursos per ser consultats <strong>en</strong> la<br />

intranet corporativa.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Personal adscrit a la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia que ha impartit classes.<br />

Altre personal que ha impartit classes.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les facilitades per les persones afectades mitjançant suport paper.<br />

De les facilitades pels fitxers de l'àmbit de gestió administrativa.<br />

De les facilitades pels c<strong>en</strong>tres mitjançant suport paper.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades del personal doc<strong>en</strong>t: nom i cognoms; targeta d'id<strong>en</strong>titat professional; NIF; destinació;<br />

empresa.<br />

Dades de l'activitat doc<strong>en</strong>t: títol; codi; família i especialitat professional; dates; nombre d'hores;<br />

interès policial i nombre de places; mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t de temes, assignatures i mòduls; tipus curs; nivell;<br />

<strong>cat</strong>egoria; curs avaluable; període; c<strong>en</strong>tre doc<strong>en</strong>t; localitat; horari; altra formació d'interès;<br />

distribució de places; lloc; places de residència; professorat; uniformitat; criteris de selecció;<br />

destinataris; diploma; metodologia; objectius; programa; tipus de formació; vacances.<br />

Dades del c<strong>en</strong>tre: nom; tipus i adreça i telèfon.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

153<br />

Tem ari Oposicions


Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb els articles 11.2.a) i 21.1 de la Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A c<strong>en</strong>tres doc<strong>en</strong>ts.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.1 del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

bàsic que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 89 a 94 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3.10 Registre de convo<strong>cat</strong>òries de selecció del personal del cos de mossos d'esquadra (RECSP CME).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registrar i gestionar les convo<strong>cat</strong>òries d'ingrés, de promoció interna i de provisió de llocs de treball<br />

del cos de mossos d'esquadra.<br />

Fer el seguim<strong>en</strong>t dels candidats, dels processos i dels resultats de les convo<strong>cat</strong>òries d'ingrés, de<br />

promoció interna i de provisió de llocs de treball del cos de Mossos d'esquadra.<br />

Elaborar llistes d'admesos, exclosos, exempts i convo<strong>cat</strong>s a les proves, i de resultats de les proves.<br />

Creació de fitxers amb els resultats per ser consultats <strong>en</strong> la pàgina web www.mossos.<strong>cat</strong><br />

Elaborar estadístiques.<br />

154<br />

Tem ari Oposicions


Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones funcionàries del cos de mossos d'esquadra.<br />

Persones que es pres<strong>en</strong>tin a convo<strong>cat</strong>òries d'ingrés al cos de mossos d'esquadra.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les facilitades per les persones afectades mitjançant formularis.<br />

De les facilitades pels fitxers de l'àmbit de gestió administrativa.<br />

Dels fulls de respostes i de les fitxes amb els resultats de les proves antropomètriques i físiques.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu: nom i cognoms; NIF; targeta d'id<strong>en</strong>titat professional; nom del pare i<br />

de la mare; data, municipi, província i país de naixem<strong>en</strong>t; sexe; domicili; telèfon; targeta d'id<strong>en</strong>titat<br />

professional del cònjuge.<br />

Dades relatives a la participació <strong>en</strong> la convo<strong>cat</strong>òria: número d'instància; data/lloc de pres<strong>en</strong>tació de<br />

la instància; lloc de les proves; exempció del <strong>cat</strong>alà (sí/no); atur (sí/no); id<strong>en</strong>tificació de pagam<strong>en</strong>t<br />

(sí/no); titulació màxima; disp<strong>en</strong>sa de titulacions (sí/no); torn (lliure/promoció interna); treball<br />

actual cònjuge (municipi); preferència cònjuge (localitat/comarca); exclusions.<br />

Dades relatives a les proves: Id<strong>en</strong>tificadors; puntuació dels mèrits: antiguitat policial, permisos de<br />

conducció, coneixem<strong>en</strong>ts, cursos, titulacions, cursos de ll<strong>en</strong>gua <strong>cat</strong>alana, experiència professional,<br />

grau personal, PGA07, recomp<strong>en</strong>ses i distincions, valoració del cònjuge; resultats de les proves: de<br />

coneixem<strong>en</strong>ts, de ll<strong>en</strong>gua <strong>cat</strong>alana; d'avaluació de competències professionals; antropomètriques,<br />

físiques, mèdiques, de personalitat, psicotècniques; resultats de l'<strong>en</strong>trevista; resultats dels cursos a<br />

l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya; resultats de les pràctiques.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

A l'Institut de Seguretat Pública de Catalunya.<br />

A les <strong>en</strong>titats col∙laboradores <strong>en</strong> el des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de les proves.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

155<br />

Tem ari Oposicions


Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral de Recursos Humans.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3.11 Registre de citacions judicials dels membres del cos de mossos d'esquadra (RECJ CME).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registre, control i gestió de les citacions judicials.<br />

Compareix<strong>en</strong>ces judicials dels membres del cos de mossos d'esquadra per fets relacionats amb<br />

l'exercici de les seves funcions.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones funcionàries del cos de mossos d'esquadra.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

Dels expedi<strong>en</strong>ts, citacions i notificacions judicials.<br />

De les facilitades pels fitxers de l'àmbit de gestió administrativa.<br />

De les facilitades per l'apli<strong>cat</strong>iu tramitació.<br />

156<br />

Tem ari Oposicions


Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu: targeta d'id<strong>en</strong>titat professional; domicili, codi postal, població,<br />

comarca i telèfon.<br />

Dades de la situació administrativa: vinculació, càrrec, grup, data d'inici/finalització de l'ocupació i<br />

situació administrativa.<br />

Dades de la destinació: codi destinació, destinació organitzativa, forma d'ocupació, data inici/fi<br />

ocupació, node, unitat funcional, perfil, data inici/fi assignació.<br />

Dades de l'expedi<strong>en</strong>t: número, estat i tipus de l'expedi<strong>en</strong>t; jutjat; punt d'<strong>en</strong>trada; cos policial de<br />

l'atestat; número de l'atestat; tipus i procedim<strong>en</strong>t judicial.<br />

Dades de la citació: tipus; estat de l'assistència jurídica; punt d'<strong>en</strong>trada; data inici/fi; jutjat; tipus i<br />

procedim<strong>en</strong>t judicial.<br />

Dades de la notificació: tipus de resolució; estat de les dades de la notificació; punt d'<strong>en</strong>trada,<br />

jutjat; tipus i procedim<strong>en</strong>t judicial.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb els articles 11.2.a) i d), i 21.1 de la Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

Als òrgans i institucions previstos <strong>en</strong> l'article 11.2.d) de la LO 15/1999, de 13 de desembre, de<br />

protecció de dades de caràcter personal.<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral d'Administració i Serveis.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

157<br />

Tem ari Oposicions


http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.2.a) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

mitjà que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 95 a 100 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3.12 Registre del Fons d'Acció Social per al personal funcionari del cos de mossos d'esquadra<br />

(REFAS CME).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registrar, controlar i gestionar l'adjudicació i tramitació de les sol∙licituds d'ajuts del fons d'acció<br />

social per al personal funcionari del cos de mossos d'esquadra.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones funcionàries (i els seus familiars) del cos de mossos d'esquadra i familiars de<br />

funcionaris/àries difunts/tes, que sol∙licitin ajuts del Fons d'Acció Social.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les facilitades per les persones afectades a través de la imputació informàtica <strong>en</strong> l'apli<strong>cat</strong>iu de la<br />

PGME i de formularis.<br />

De les facilitades pels fitxers de l'àmbit administratiu.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de la persona sol∙licitant:<br />

Nom i cognoms.<br />

Número d'id<strong>en</strong>tificació fiscal.<br />

Adreça, codi postal i municipi.<br />

Telèfons.<br />

Nom i cognoms del/de la prog<strong>en</strong>itor/a.<br />

NIF del/de la prog<strong>en</strong>itor/a.<br />

158<br />

Tem ari Oposicions


Targeta d'id<strong>en</strong>titat professional.<br />

Escala i <strong>cat</strong>egoria professional.<br />

Destinació actual, unitat, àrea i comissaria g<strong>en</strong>eral.<br />

Nom i cognoms dels cònjuges, fills/es, conviv<strong>en</strong>ts, vidus/vídues, b<strong>en</strong>eficiaris/àries o causants.<br />

Número d'id<strong>en</strong>tificació fiscal dels cònjuges, fills/es, conviv<strong>en</strong>ts, vidus/vídues, b<strong>en</strong>eficiaris/àries o<br />

causants.<br />

Dates de naixem<strong>en</strong>t o defunció dels cònjuges, fills/filles, conviv<strong>en</strong>ts, vidus/vídues, b<strong>en</strong>eficiaris/àries<br />

o causants.<br />

Dades relatives a l'ajut per defunció.<br />

Dades relatives a l'ajut d'orf<strong>en</strong>esa.<br />

Dades relatives a l'ajut de viduïtat.<br />

Dades relatives a l'ajut per sepeli.<br />

Dades relatives a l'ajut per al mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t dels conviv<strong>en</strong>ts.<br />

Dades relatives a l'ajut per naixem<strong>en</strong>t o adopció de fills/es.<br />

Dades relatives a l'ajut per colònies o casals d'estiu.<br />

Dades relatives a l'ajut per accés a la universitat de persones de més de 25 anys.<br />

Dades relatives a l'ajut d'estudis universitaris.<br />

Dades relatives a l'ajut escolar.<br />

Dades relatives a l'ajut per a llar d'infants.<br />

Dades relatives a l'ajut per a fills/es disminuïts/es.<br />

Dades relatives a l'ajut ocular.<br />

Dades relatives a l'ajut odontològic.<br />

Dades relatives a l'ajut psiquiàtric o psicològic.<br />

Dades relatives a l'ajut pròtesis auditives o ortopèdiques.<br />

Dades relatives a l'ajut per malaltia celíaca.<br />

Dades relatives a ajuts excepcionals.<br />

159<br />

Tem ari Oposicions


Dades dels imports i adjudicacions de les partides pressupostàries.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: parcialm<strong>en</strong>t automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb els articles 11.2.a) i 21.1 de la Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A l'Administració tributària.<br />

Als repres<strong>en</strong>tants sindicals.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Subdirecció G<strong>en</strong>eral de Recursos Humans.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

3.13 Registre de contactes amb la comunitat de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat (RECC CME).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Registrar, controlar i gestionar les relacions que les unitats operatives de la policia de la<br />

G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra mant<strong>en</strong><strong>en</strong> amb persones físiques o repres<strong>en</strong>tants legals de<br />

persones jurídiques, per a la coordinació, planificació i activitat divulgativa dels serveis policials.<br />

Planificar i gestionar els plans corporatius de relacions amb la comunitat.<br />

160<br />

Tem ari Oposicions


Elaborar estadístiques.<br />

Elaborar informes.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones físiques i jurídiques (<strong>en</strong>titats, institucions, associacions) amb les que es planifiqu<strong>en</strong> i<br />

mant<strong>en</strong><strong>en</strong> contactes relacionals, informatius, de coordinació i d'altres tipus.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les facilitades directam<strong>en</strong>t per les persones físiques o jurídiques contactades (repres<strong>en</strong>tants<br />

d'<strong>en</strong>titats, institucions, associacions, etc.), o bé mitjançant comunicacions telefòniques o<br />

telemàtiques.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Tipus i número de contacte, dates, hores, durada i estat.<br />

Noms, adreces, tipologies, sectors i subsectors de les <strong>en</strong>titats de contacte.<br />

Nom, cognoms i càrrec de les persones de contacte; assist<strong>en</strong>ts i observacions.<br />

Acords i punts tractats, dates d'inici i de fi, observacions i actuacions que se'n deriv<strong>en</strong>.<br />

Noms dels serveis policials, targetes d'id<strong>en</strong>titat professional; noms, cognoms i càrrecs dels<br />

funcionaris.<br />

Adreces dels llocs dels contactes, motius i motius d'anul∙lació.<br />

Plans trimestrals, àmbits, tipus, subtipus, objectius, resultats, estratègies i valoracions de les<br />

actuacions.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

161<br />

Tem ari Oposicions


Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.3.b) del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell alt<br />

que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 101 a 104 de l'esm<strong>en</strong>tat reglam<strong>en</strong>t.<br />

3.14 Registre d'informació sobre convo<strong>cat</strong>òries del cos de mossos d'esquadra (REINFPGME).<br />

Finalitat i usos previstos:<br />

Informar de les difer<strong>en</strong>ts convo<strong>cat</strong>òries d'accés a la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra a<br />

través de la pàgina web www.mossos.<strong>cat</strong><br />

Gestionar les dades personals de les persones interessades <strong>en</strong> accedir o rebre informació per<br />

correu electrònic.<br />

Elaborar estadístiques.<br />

Persones i col∙lectius afectats:<br />

Persones que sol∙licitin informació.<br />

Procedim<strong>en</strong>t de recollida de dades:<br />

De les facilitades per les persones interessades per transmissió electrònica o a través de formularis.<br />

Estructura bàsica i tipus de dades de caràcter personal:<br />

Dades de caràcter id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iu: nom i cognoms; DNI; domicili; població; codi postal; comarca;<br />

adreça de correu electrònic.<br />

Sistema de tractam<strong>en</strong>t: automatitzat.<br />

Cessions de dades previstes:<br />

D'acord amb l'article 21.1 de la Llei orgànica 15/1999, de 13 de desembre:<br />

A administracions públiques per fer tractam<strong>en</strong>ts estadístics.<br />

Transferències internacionals: no es preveu<strong>en</strong>.<br />

162<br />

Tem ari Oposicions


Òrgan responsable:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

Òrgan davant el qual es pod<strong>en</strong> exercir els drets d'accés, rectificació i cancel∙lació, quan s'escaigui:<br />

Persona titular de la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia.<br />

Travessera de les Corts, 321<br />

08029 Barcelona.<br />

http://www.g<strong>en</strong><strong>cat</strong>.<strong>cat</strong>/dirip.<br />

Mesures de seguretat:<br />

De conformitat amb l'article 81.1 del Reglam<strong>en</strong>t de desplegam<strong>en</strong>t de la Llei orgànica 15/1999, de<br />

13 de desembre, de protecció de dades de caràcter personal, aprovat mitjançant el Reial decret<br />

1720/2007, de 21 de desembre, a aquest fitxer se li aplicaran les mesures de seguretat de nivell<br />

bàsic que s'estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> els articles 89 a 94 de l'esm<strong>en</strong>tat Reglam<strong>en</strong>t.<br />

163<br />

Tem ari Oposicions


2.5.ORDEN IRP/372/2007, DE 8 DE OCTUBRE, DE CREACIÓN DEL FICHERO SISTEMA DE<br />

INFORMACIÓN DE LA POLICÍA DE LA GENERALIDAD DE PERFILES GENÉTICOS DE<br />

MUESTRAS BIOLÓGICAS RELACIONADAS CON LA INVESTIGACIÓN CRIMINAL (SIP<br />

IDENTICRIM).<br />

El artículo 18 de la Constitución española reconoce, como derecho fundam<strong>en</strong>tal de las personas, el<br />

derecho al honor, la intimidad y la propia imag<strong>en</strong> previ<strong>en</strong>do, <strong>en</strong> su apartado 4, que la ley limitará el<br />

uso de la informática con el fin de garantizar el honor y la intimidad personal y familiar de los<br />

ciudadanos, y el pl<strong>en</strong>o ejercicio de sus derechos.<br />

Este mandato constitucional ha sido desarrollado por la Ley orgánica 15/1999, de 13 de diciembre,<br />

de protección de datos de carácter personal, que adaptó el ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to jurídico español a la<br />

Directiva 95/46/CE del Parlam<strong>en</strong>to Europeo y del Consejo, de 24 de octubre de 1995, relativa a la<br />

protección de las personas físicas con respecto al tratami<strong>en</strong>to de datos personales y a la libre<br />

circulación de éstas.<br />

Asimismo, el derecho a la protección de los datos personales se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra reconocido de forma<br />

explícita <strong>en</strong> el artículo 31 del Estatuto de Autonomía de Cataluña, aprobado por la Ley orgánica<br />

6/2006, de 19 de julio, de acuerdo con el cual todas las personas ti<strong>en</strong><strong>en</strong> derecho a la protección de<br />

los datos personales cont<strong>en</strong>idos <strong>en</strong> ficheros que son compet<strong>en</strong>cia de la G<strong>en</strong>eralidad, y ti<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

derecho a acceder, examinarlos y obt<strong>en</strong>er su corrección.<br />

Este marco normativo se ti<strong>en</strong>e que completar con tres refer<strong>en</strong>cias más, el Real decreto 994/1999,<br />

de 11 de junio, por el que se aprueba el Reglam<strong>en</strong>to de medidas de seguridad de los ficheros<br />

automatizados que conti<strong>en</strong><strong>en</strong> datos de carácter personal, la Ley 5/2002, de 19 de abril, de la<br />

Ag<strong>en</strong>cia Catalana de Protección de Datos y el Decreto 48/2003, de 20 de febrero, por el cual se<br />

aprueba el Estatuto de la Ag<strong>en</strong>cia Catalana de Protección de Datos.<br />

De acuerdo con el artículo 20 de la Ley orgánica 15/1999, de 13 de diciembre, de protección de<br />

datos de carácter personal, la creación, la modificación o la supresión de los ficheros de las<br />

administraciones públicas sólo puede hacerse mediante disposición g<strong>en</strong>eral publicada <strong>en</strong> el diario<br />

oficial correspondi<strong>en</strong>te.<br />

La disposición adicional 3ª de la Ley 5/2002, de 19 de abril, de la Ag<strong>en</strong>cia Catalana de Protección de<br />

Datos, establece que los consejeros de la G<strong>en</strong>eralidad, d<strong>en</strong>tro del ámbito de las compet<strong>en</strong>cias<br />

respectivas, están habilitados para la creación, modificación o supresión, mediante ord<strong>en</strong>, de los<br />

ficheros automatizados que sean pertin<strong>en</strong>tes.<br />

En consecu<strong>en</strong>cia, mediante esta Ord<strong>en</strong>, se crea y se regula el fichero d<strong>en</strong>ominado Sistema de<br />

información de la policía de la G<strong>en</strong>eralidad de perfiles g<strong>en</strong>éticos de muestras biológicas<br />

relacionadas con la investigación criminal (SIP IDENTICRIM), y se prevé la aplicación de las medidas<br />

de seguridad que establece el Real decreto 994/1999, de 11 de junio, por el que se aprueba el<br />

Reglam<strong>en</strong>to de medidas de seguridad de los ficheros que cont<strong>en</strong>gan datos de carácter personal.<br />

164<br />

Tem ari Oposicions


Hay que t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que la Ley orgánica 15/2003, de 25 de noviembre, por la que se modifica<br />

la Ley orgánica 10/1995, de 23 de noviembre, del código p<strong>en</strong>al, añade un segundo párrafo al<br />

artículo 363 de la Ley de <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to criminal que prevé que siempre que concurran razones<br />

acreditadas que lo justifiqu<strong>en</strong>, el juez de instrucción podrá acordar, <strong>en</strong> resolución motivada, la<br />

obt<strong>en</strong>ción de muestras biológicas del sospechoso que sean indisp<strong>en</strong>sables para determinar su<br />

perfil de ADN.<br />

En esta línea, este fichero ti<strong>en</strong>e por finalidad principal facilitar la investigación policial de las<br />

personas que determine la autoridad judicial y cont<strong>en</strong>drá también los datos de aquellas personas<br />

que cedan voluntariam<strong>en</strong>te sus muestras para aclarar hechos delictivos. Este fichero recoge los<br />

perfiles g<strong>en</strong>éticos con finalidad id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iva excluy<strong>en</strong>do los perfiles g<strong>en</strong>éticos de naturaleza<br />

codificante.<br />

Visto el informe emitido por la Ag<strong>en</strong>cia Catalana de Protección de Datos.<br />

De acuerdo con el dictam<strong>en</strong> de la Comisión Jurídica Asesora,<br />

Ord<strong>en</strong>o:<br />

Artículo 1<br />

Se crea el fichero de datos de carácter personal d<strong>en</strong>ominado Sistema de información de la policía<br />

de la G<strong>en</strong>eralidad de perfiles g<strong>en</strong>éticos de muestras biológicas relacionadas con la investigación<br />

criminal (SIP IDENTICRIM).<br />

En el anexo de esta Ord<strong>en</strong> se determina la d<strong>en</strong>ominación del fichero, la finalidad y usos previstos,<br />

las personas y los colectivos afectados, los procedimi<strong>en</strong>tos de recogida de datos, la estructura<br />

básica del fichero y la descripción del tipo de datos de carácter personal que conti<strong>en</strong><strong>en</strong>, las<br />

cesiones de datos previstos, el órgano administrativo responsable ante el cual se pued<strong>en</strong> ejercer<br />

los derechos de acceso, rectificación, cancelación y oposición y las medidas de seguridad aplicables.<br />

Artículo 2<br />

El fichero Sistema de información de la policía de la G<strong>en</strong>eralidad de perfiles g<strong>en</strong>éticos de muestras<br />

biológicas relacionadas con la investigación criminal (SIP IDENTICRIM), creado por el Departam<strong>en</strong>to<br />

de Interior, Relaciones Institucionales y Participación, se sujeta a la Ley orgánica 15/1999, de 13 de<br />

diciembre, de protección de datos de carácter personal, a la Ley 5/2002, de 19 de abril, de la<br />

Ag<strong>en</strong>cia Catalana de Protección de Datos, y demás normativa de aplicación.<br />

Artículo 3<br />

La persona titular de la Dirección G<strong>en</strong>eral de la Policía es la responsable de la gestión del fichero<br />

Sistema de información de la policía de la G<strong>en</strong>eralidad de perfiles g<strong>en</strong>éticos de muestras biológicas<br />

relacionadas con la investigación criminal (SIP IDENTICRIM), y ti<strong>en</strong>e que adoptar, bajo la<br />

supervisión directiva de la persona titular del Departam<strong>en</strong>to de Interior, Relaciones Institucionales<br />

y Participación, las medidas técnicas, de gestión y organizativas necesarias con el fin de garantizar<br />

la confid<strong>en</strong>cialidad, la seguridad y la integridad de los datos, así como todas las medidas necesarias<br />

destinadas a hacer efectivos los derechos de las personas afectadas reconocidos <strong>en</strong> la Ley orgánica<br />

165<br />

Tem ari Oposicions


15/1999, de 13 de diciembre, de protección de datos de carácter personal y demás de normativa<br />

de aplicación.<br />

Disposición final<br />

Esta Ord<strong>en</strong> <strong>en</strong>trará <strong>en</strong> vigor al día sigui<strong>en</strong>te de su publicación <strong>en</strong> el Diari Oficial de la G<strong>en</strong>eralitat de<br />

Catalunya.<br />

Barcelona, 8 de octubre de 2007<br />

Joan Saura i Laporta<br />

Consejero de Interior,<br />

Relaciones Institucionales y Participación<br />

Anexo<br />

Sistema de información de la policía de la G<strong>en</strong>eralidad de perfiles g<strong>en</strong>éticos de muestras biológicas<br />

relacionadas con la investigación criminal (SIP IDENTICRIM)<br />

Finalidad y usos previstos:<br />

Investigación policial.<br />

Id<strong>en</strong>tificación de muestras biológicas mediante los perfiles g<strong>en</strong>éticos. Se excluy<strong>en</strong> los perfiles<br />

g<strong>en</strong>éticos de naturaleza codificante.<br />

Elaboración de estadísticas que pued<strong>en</strong> ser desglosadas por sexo.<br />

Elaboración de informes de carácter policial.<br />

Personas y colectivos afectados:<br />

Personas que determine la autoridad judicial y personas que cedan, voluntariam<strong>en</strong>te, sus muestras<br />

para aclarar unos hechos delictivos.<br />

Procedimi<strong>en</strong>to de recogida de datos:<br />

Muestras biológicas proced<strong>en</strong>tes de actividades de investigación relacionadas con hechos delictivos<br />

llevadas a cabo por la policía de la G<strong>en</strong>eralidad‐mozos de escuadra o que prov<strong>en</strong>gan de otras<br />

fuerzas y cuerpos de seguridad.<br />

Muestras biológicas que disponga la autoridad judicial.<br />

Muestras biológicas que facilite, voluntariam<strong>en</strong>te, una persona para contribuir a aclarar hechos<br />

delictivos.<br />

166<br />

Tem ari Oposicions


Instituciones y organismos con carácter oficial que dispongan de datos de perfiles g<strong>en</strong>éticos con la<br />

misma finalidad.<br />

Estructura básica y tipo de datos de carácter personal:<br />

Nombre y apellidos.<br />

Nombres del padre y de la madre.<br />

Domicilio, teléfono y dirección de correo electrónico.<br />

Lugar y fecha de nacimi<strong>en</strong>to.<br />

Sexo.<br />

Nacionalidad.<br />

DNI, NIE, pasaporte.<br />

Fecha de defunción.<br />

Características físicas o antropométricas.<br />

Datos proced<strong>en</strong>tes de las muestras relacionadas con la comisión de infracciones p<strong>en</strong>ales<br />

prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes de muestras biológicas recogidas con ocasión de la investigación de hechos delictivos.<br />

Estos datos se concretan <strong>en</strong> los aspectos sigui<strong>en</strong>tes: naturaleza de la muestra, tipología de la<br />

muestra, tipología del hecho, observaciones de la muestra, observaciones técnicas de la muestra,<br />

posibles relaciones con otros expedi<strong>en</strong>tes y datos administrativos específicos.<br />

Perfiles g<strong>en</strong>éticos con finalidad id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>iva. Se excluy<strong>en</strong> <strong>en</strong> todo caso los perfiles g<strong>en</strong>éticos de<br />

carácter codificante.<br />

Cesiones de datos previstos:<br />

A instituciones y organismos de carácter oficial con compet<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> el ámbito de la seguridad<br />

pública y fuerzas y cuerpos de seguridad.<br />

A instituciones y organismos, públicos o privados, autorizados para la id<strong>en</strong>tificación de personas<br />

mediante técnicas analíticas ci<strong>en</strong>tíficas, de acuerdo con los conv<strong>en</strong>ios exist<strong>en</strong>tes.<br />

A organismos internacionales y países extranjeros <strong>en</strong> los términos establecidos <strong>en</strong> los acuerdos,<br />

tratados o conv<strong>en</strong>ios vig<strong>en</strong>tes.<br />

Al ministerio fiscal, jueces/juezas y tribunales.<br />

A administraciones públicas para hacer tratami<strong>en</strong>tos estadísticos.<br />

167<br />

Tem ari Oposicions


Habilitación legal de la cesión: artículos 3 y 45 de la Ley orgánica 2/1986, de fuerzas y cuerpos de<br />

seguridad del Estado, de las policías de las comunidades autónomas y de las policías locales;<br />

artículos 11.2.a) y d) y 21.1 de la Ley orgánica 15/1999, de 13 de diciembre, de protección de datos<br />

de carácter personal y los acuerdos y tratados suscritos por España (Interpol, Europol, Sistema<br />

Información Sch<strong>en</strong>g<strong>en</strong>, Unión Europea y conv<strong>en</strong>ios bilaterales)<br />

Órgano administrativo responsable ante el cual se pued<strong>en</strong> ejercer los derechos de acceso,<br />

rectificación, cancelación y oposición:<br />

Director o directora g<strong>en</strong>eral de la Policía.<br />

Travesera de Les Corts, 319‐321<br />

08029 Barcelona<br />

Medidas de seguridad:<br />

De conformidad con los artículos 3 y 4 del Reglam<strong>en</strong>to de medidas de seguridad de los ficheros<br />

automatizados que cont<strong>en</strong>gan datos de carácter personal, aprobado mediante el Real decreto<br />

994/1999, de 11 de junio, a este fichero se aplicarán las medidas de seguridad de nivel alto que se<br />

establec<strong>en</strong> <strong>en</strong> el capítulo IV.<br />

168<br />

Tem ari Oposicions


2.6. INSTRUCCIÓN FGE 1/2008, DE 07‐03. DIRECCIÓN POR EL Mº FISCAL DE LAS ACTUACIONES DE<br />

LA POLICÍA JUDICIAL.<br />

INSTRUCCIÓN Nº 1/2008, DE 7 DE MARZO,<br />

DE LA FISCALÍA GENERAL DEL ESTADO,<br />

SOBRE LA DIRECCIÓN POR EL MINISTERIO FISCAL DE LAS ACTUACIONES DE LA POLICIA<br />

JUDICIAL<br />

I<br />

La Policía Judicial <strong>en</strong> los sistemas democráticos<br />

El orig<strong>en</strong> del concepto de Policía Judicial está unido al desarrollo del Estado de Derecho. En la<br />

medida <strong>en</strong> que la Justicia se convierte <strong>en</strong> un Poder indep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te aparece la distinción <strong>en</strong>tre<br />

una función policial de seguridad y ord<strong>en</strong> público, dirigida por el Poder Ejecutivo, y otra de<br />

investigación criminal, dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te del Poder Judicial.<br />

La exist<strong>en</strong>cia de una estructura de Policía Judicial no sólo refuerza la indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia del Poder<br />

Judicial, sino que permite realizar la actividad policial con la d<strong>en</strong>ominada “neutralidad del<br />

investigador” ‐STS 1207/95, de 1 de diciembre‐ y con la necesaria proyección jurídica para<br />

alcanzar validez <strong>en</strong> el proceso p<strong>en</strong>al; proporcionando, además, <strong>en</strong> virtud de su especialización,<br />

mayor eficacia <strong>en</strong> la labor policial <strong>en</strong> el ord<strong>en</strong> criminal.<br />

El modelo español de Policía Judicial es fruto de la evolución histórica iniciada a finales del siglo<br />

XIX con la promulgación de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal de 1882 (LECRIM), <strong>en</strong> el contexto<br />

histórico marcado por el régim<strong>en</strong> democrático instaurado con la Constitución de 30 de junio de<br />

1876, pero es a partir de la promulgación de la Constitución de 1978 (CE) cuando se realiza el<br />

impulso legislativo que ha culminado <strong>en</strong> su configuración actual.<br />

El Titulo III del Libro II de la LECRIM se dedica a la regulación de la Policía Judicial, describi<strong>en</strong>do<br />

sus funciones <strong>en</strong> el art 282 y sus compon<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> el art 283. Ni las posibilidades económicas, ni<br />

la configuración del Estado <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to de su promulgación, permitieron la creación de un<br />

cuerpo especifico de Policía Judicial, por lo que para su constitución hubo de acudirse a la<br />

conversión <strong>en</strong> ag<strong>en</strong>tes de la Policía Judicial de una mezcla de autoridades no policiales y<br />

funcionarios administrativos (art 283, 3º, 5º, 6º, 7º, 8º y 9º), junto con otros profesionales de la<br />

seguridad (art 283, 1º, 2º y 4º), con dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias orgánicas muy diversas, unidos por el nexo<br />

establecido <strong>en</strong> el art 283 LECRIM de ser auxiliares de los Jueces y Tribunales compet<strong>en</strong>tes <strong>en</strong><br />

materia p<strong>en</strong>al y del Ministerio Fiscal, quedando obligados a seguir las instrucciones que de<br />

aquellas autoridades reciban a efectos de la investigación de los delitos y persecución de los<br />

delincu<strong>en</strong>tes. El Tribunal Supremo vi<strong>en</strong>e <strong>en</strong>t<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do que la <strong>en</strong>umeración que se efectúa <strong>en</strong> el<br />

art 283 LECRIM ti<strong>en</strong>e carácter <strong>en</strong>unciativo, no exhaustivo, y está <strong>en</strong> vigor, aunque requiera de<br />

una interpretación actualizada de conformidad con los principios constitucionales ‐STS<br />

51/2004, de 23 de <strong>en</strong>ero; 942/2004 de 22 de julio; 202/2006 de 2 de marzo; 506/2006 de 10 de<br />

169<br />

Tem ari Oposicions


mayo; 562/2007, de 22 de junio; 831/2007, de 5 de octubre, <strong>en</strong>tre otras‐.<br />

En el mismo s<strong>en</strong>tido, la Consulta 2/99 de la Fiscalía G<strong>en</strong>eral del Estado expresa que el marco<br />

legal de refer<strong>en</strong>cia al que remite el art 126 CE como definidor de los términos <strong>en</strong> que se debe<br />

mover el desempeño de la función de Policía judicial compr<strong>en</strong>de, no excluye, al preced<strong>en</strong>te art<br />

283 LECR cuya vig<strong>en</strong>cia no se ve comprometida <strong>en</strong> este punto por la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de la CE y<br />

de la LOPJ.<br />

No obstante, si bi<strong>en</strong> la regulación de la Policía Judicial cont<strong>en</strong>ida <strong>en</strong> la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to<br />

Criminal de 1882 no ha sido derogada, sí ha quedado superada, de un lado, por el desarrollo<br />

social, económico y tecnológico, y de otro, por el modelo establecido por la Constitución de<br />

1978 y por el desarrollo legislativo posterior.<br />

II<br />

El sistema español de Policía Judicial<br />

El art 126 CE establece que la policía judicial dep<strong>en</strong>de de los Jueces, de los Tribunales y del<br />

Ministerio Fiscal <strong>en</strong> sus funciones de averiguación del delito y descubrimi<strong>en</strong>to y asegurami<strong>en</strong>to<br />

del delincu<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> los términos que la ley establezca.<br />

El texto constitucional no establece un modelo de Policía Judicial sino que tan sólo señala dos<br />

únicas exig<strong>en</strong>cias al legislador: una, la necesidad de crear y regular la Policía Judicial y, dos, que<br />

la misma t<strong>en</strong>ga una dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia funcional de Jueces, Tribunales y Ministerio Fiscal. Dicho con<br />

los términos de la Consulta 2/1999 de la Fiscalía G<strong>en</strong>eral del Estado, la Constitución <strong>en</strong>uncia la<br />

tarea que incumbe a la Policía judicial, pero no atribuye la función a ningún órgano, ni efectúa<br />

la distribución material y geográfica de la compet<strong>en</strong>cia. En rigor, tampoco predetermina si ha<br />

de constituirse como cuerpo específico o como mera función ejercitable por los Cuerpos de<br />

Seguridad, ni si su régim<strong>en</strong> de dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia de Jueces y Fiscales debe ser orgánico o funcional,<br />

por lo que deja <strong>en</strong> manos del legislador un ext<strong>en</strong>so marg<strong>en</strong> de libre configuración.<br />

El indicado mandato constitucional no ha sido desarrollado con una legislación integral sobre<br />

Policía Judicial. Su regulación se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra dispersa <strong>en</strong> diversos artículos de la Ley de<br />

Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal y <strong>en</strong> otras disposiciones de variado objeto y rango normativo,<br />

principalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la LO 6/1985, de 1 de julio, del Poder Judicial (LOPJ) ‐modificada a estos<br />

efectos por LO 19/2003, de 23 de diciembre‐, cuyo Título III de su Libro VII ‐arts 547 a 550‐ se<br />

dedica a la regulación de la Policía Judicial; <strong>en</strong> la LO 2/1986, de 13 de marzo, de Fuerzas y<br />

Cuerpos de Seguridad (LOFCS), que, <strong>en</strong> el capítulo V de su Título II, configura las d<strong>en</strong>ominadas<br />

“Unidades de Policía Judicial”, así como <strong>en</strong> el RD 769/1987, de 19 de junio, sobre regulación de<br />

Policía Judicial, modificado por RD 54/2002, de 18 de febrero, para incorporar a las Comisiones<br />

de Coordinación de Policía Judicial, a aquellas Comunidades Autónomas con compet<strong>en</strong>cia<br />

estatutaria <strong>en</strong> esta materia: País Vasco por Ley 4/92, de 17 de julio; Cataluña por Ley 10/94, de<br />

11 de julio; y Navarra por Ley Foral 8/2006, de 20 de junio.<br />

El resultado de la evolución legislativa a partir de la estructuración jurídico‐política establecida<br />

170<br />

Tem ari Oposicions


por la CE, ha determinado la configuración de un sistema de Policía Judicial que se caracteriza<br />

por su complejidad, <strong>en</strong> el que coexist<strong>en</strong> dos modelos: uno, de Policía Judicial G<strong>en</strong>érica y, otro,<br />

de Policía Judicial Específica:<br />

A) El modelo de Policía Judicial G<strong>en</strong>érica o de primer grado, <strong>en</strong>raizado con la obligación g<strong>en</strong>eral<br />

de auxiliar a la Justicia que compete a todos ‐art 118 CE‐, <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra su orig<strong>en</strong> <strong>en</strong> el art 283<br />

LECRIM que, como se ha expresado ut supra, sigue <strong>en</strong> vigor, dando lugar a una Policía Judicial<br />

de carácter colaborador, al cual se refiere la LOPJ de 1985, al expresar <strong>en</strong> su Exposición de<br />

Motivos que la Policía Judicial (…) es una (…) institución que coopera y auxilia a la<br />

Administración de Justicia. Así, el art 547 LOPJ establece que la función de la Policía Judicial<br />

compr<strong>en</strong>de el auxilio a los juzgados y tribunales y al Ministerio Fiscal <strong>en</strong> la averiguación de los<br />

delitos y <strong>en</strong> el descubrimi<strong>en</strong>to y asegurami<strong>en</strong>to de los delincu<strong>en</strong>tes. Esta función competerá,<br />

cuando fuer<strong>en</strong> requeridos para prestarla, a todos los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad, tanto si dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong> del Gobierno c<strong>en</strong>tral como de las comunidades autónomas o de<br />

los <strong>en</strong>tes locales, d<strong>en</strong>tro del ámbito de sus respectivas compet<strong>en</strong>cias.<br />

D<strong>en</strong>tro de este modelo de Policía Judicial G<strong>en</strong>érica, se pued<strong>en</strong> distinguir unos colaboradores<br />

específicos, como el Servicio de Vigilancia Aduanera ‐<strong>en</strong> la actualidad Dirección Adjunta de<br />

Vigilancia Aduanera‐, conforme establece la disposición adicional primera de la LO 12/1995, de<br />

12 de diciembre, sobre Represión del Contrabando, <strong>en</strong> el ámbito compet<strong>en</strong>cial de los delitos<br />

contemplados <strong>en</strong> la misma y que se ejerce <strong>en</strong> coordinación con otros cuerpos policiales; y, por<br />

otra parte, unos colaboradores g<strong>en</strong>éricos integrados por las Policías Locales y las Policías<br />

Autonómicas de aquellas Comunidades Autónomas <strong>en</strong> cuyos Estatutos no existe previsión de<br />

creación de cuerpos policiales <strong>en</strong> los términos del art 37‐3º LOFCS.<br />

Últimam<strong>en</strong>te, el párrafo q) del art 6 de la Ley 43/2003, de 21 de noviembre, de Montes,<br />

modificado por la Ley 10/2006, de 28 de abril, ha atribuido la condición de Policía Judicial <strong>en</strong><br />

s<strong>en</strong>tido g<strong>en</strong>érico a los ag<strong>en</strong>tes forestales.<br />

B) El modelo policial conc<strong>en</strong>trado que da lugar a una Policía Judicial Específica o <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido<br />

estricto, a la que se refier<strong>en</strong> los 548 y sigui<strong>en</strong>tes de la LOPJ y 29 y sigui<strong>en</strong>tes LOFCS.<br />

Este modelo responde a un concepto de Policía Judicial moderno que se basa <strong>en</strong> los principios<br />

de unidad de dirección y especialización, por ello el RD 769/1987, que así lo proclama, c<strong>en</strong>tra<br />

su regulación alrededor de lo que el art 30.1 LOFCS, d<strong>en</strong>omina Unidades Orgánicas de Policía<br />

Judicial, integradas por funcionarios del Cuerpo Nacional de Policía y por miembros de la<br />

Guardia Civil ‐art 7 RD citado‐ cuyos principios rectores son los de perman<strong>en</strong>cia, estabilidad y<br />

especialización, con estricta sujeción o dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia funcional respeto de Jueces, Tribunales y<br />

Ministerio Fiscal <strong>en</strong> la ejecución de cometidos relativos a la averiguación del delito y<br />

descubrimi<strong>en</strong>to y asegurami<strong>en</strong>to del delincu<strong>en</strong>te.<br />

Si bi<strong>en</strong> la LOCFS establece que las Policías Autonómicas y Locales se constituy<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

colaboradores o partícipes ‐arts 29.2, 38.2.b, 46 y 53.1.e) LOCFS‐ de la función de Policía<br />

Judicial, cuyo ejercicio se atribuye a las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado ‐art 11.1.g)<br />

LOCFS‐ que ejercitan su compet<strong>en</strong>cia mediante unidades constituidas sobre criterios de<br />

171<br />

Tem ari Oposicions


especialidad y exclusividad ‐art 30.1 LOCFS‐, nada se opone a su coexist<strong>en</strong>cia con la indicada<br />

legalidad autonómica, fruto de la cual <strong>en</strong> la actualidad la Ertzaintza, los Mossos d´Escuadra y la<br />

Policía Foral de Navarra cu<strong>en</strong>tan con Unidades Orgánicas de Policía Judicial.<br />

En virtud del expresado sistema, lejos de crearse un cuerpo específico y difer<strong>en</strong>ciado de Policía<br />

Judicial, coexist<strong>en</strong> los dos citados modelos: g<strong>en</strong>érico y específico, con la única difer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>tre<br />

ambos de la especialización <strong>en</strong> técnicas de investigación con que cu<strong>en</strong>tan los miembros de las<br />

Unidades Orgánicas de Policía Judicial. Los miembros pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes a éstas han de contar con<br />

la adecuada formación especializada ‐art 30 LOFCS‐, cursada <strong>en</strong> los correspondi<strong>en</strong>tes C<strong>en</strong>tros<br />

de Formación y Perfeccionami<strong>en</strong>to o <strong>en</strong> el C<strong>en</strong>tro de Estudio Jurídicos, que se acredita<br />

mediante la posesión del diploma correspondi<strong>en</strong>te que constituye el requisito necesario para<br />

ocupar puestos <strong>en</strong> las m<strong>en</strong>cionadas Unidades ‐art 32 LOFCS‐.<br />

Los funcionarios policiales especializados que integran las Unidades Orgánicas de Policía<br />

Judicial, pued<strong>en</strong> compatibilizar sus funciones de Policía Judicial con otras ori<strong>en</strong>tadas a la<br />

prev<strong>en</strong>ción de la delincu<strong>en</strong>cia o con aquéllas que se les <strong>en</strong>comi<strong>en</strong>de como miembros de las<br />

Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado, <strong>en</strong> virtud del mayor o m<strong>en</strong>or grado de exclusividad<br />

que les otorgue el Ministerio del Interior, como Departam<strong>en</strong>to que ti<strong>en</strong>e atribuida la<br />

organización de las m<strong>en</strong>cionadas Unidades, sin perjuicio de las compet<strong>en</strong>cias de las<br />

Comunidades Autónomas <strong>en</strong> su ámbito territorial. En determinados casos, debido al alto grado<br />

de especialización técnica y profesional que han alcanzado algunas Unidades, se les ha<br />

otorgado el reconocimi<strong>en</strong>to jurídico de Policía Ci<strong>en</strong>tífica, que les atribuye la condición procesal<br />

de peritos <strong>en</strong> lugar de testigos <strong>en</strong> las materias de su especialidad.<br />

El principio de unidad de dirección ti<strong>en</strong>e por objeto la armonización de las directrices<br />

requeridas para la eficacia <strong>en</strong> la actuación de las fuerzas policiales adscritas a la investigación<br />

criminal, particularm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> aquellos supuestos <strong>en</strong> que las conductas delictivas desbord<strong>en</strong> el<br />

ámbito territorial de un solo órgano judicial y sean objeto de procedimi<strong>en</strong>tos tramitados por<br />

diversos Juzgados. Con tal finalidad, el RD 769/1987, de 19 de junio, sobre regulación de Policía<br />

Judicial, creó las Comisiones Nacional y Provinciales de Coordinación de Policía Judicial.<br />

III<br />

Ext<strong>en</strong>sión y límites de actuación de la Policía Judicial “g<strong>en</strong>érica” y “específica”<br />

No ofrece dudas cuáles son las actuaciones que puede realizar la Policía Judicial especializada,<br />

pues el art 29.1 LOFCS establece que las funciones de Policía Judicial que se m<strong>en</strong>cionan <strong>en</strong> el<br />

artículo 126 de la Constitución ‐averiguación del delito y descubrimi<strong>en</strong>to y asegurami<strong>en</strong>to del<br />

delincu<strong>en</strong>te‐ serán ejercidas por las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado, a través de las<br />

Unidades que se regulan <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te Capítulo. Dichas actuaciones deb<strong>en</strong> realizarse <strong>en</strong> todo<br />

caso con absoluto respeto a los derechos fundam<strong>en</strong>tales reconocidos <strong>en</strong> la Constitución y a las<br />

demás formalidades legalm<strong>en</strong>te establecidas. Sin embargo, se suel<strong>en</strong> plantear dudas acerca de<br />

la ext<strong>en</strong>sión de las actuaciones de investigación que puede realizar la d<strong>en</strong>ominada Policía<br />

Judicial G<strong>en</strong>érica, produciéndose situaciones de incertidumbre <strong>en</strong> los ag<strong>en</strong>tes policiales y de<br />

desconcierto <strong>en</strong> la percepción social, insost<strong>en</strong>ibles <strong>en</strong> el ámbito de la investigación criminal,<br />

172<br />

Tem ari Oposicions


provocadas por resoluciones judiciales que otorgan distinta valoración jurídica a las<br />

actuaciones realizadas por cuerpos <strong>en</strong>cuadrados <strong>en</strong> este modelo de Policía Judicial.<br />

Ante la indicada situación, cobra especial trasc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia la contribución del Ministerio Fiscal <strong>en</strong><br />

aras de la unificación real de la interpretación y aplicación del Derecho, buscando la certeza del<br />

ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to jurídico, a cuyo efecto es proced<strong>en</strong>te establecer los criterios que deberán regir<br />

la actuación de los Sres. Fiscales <strong>en</strong> su función de dirección de la Policía Judicial, con el objeto<br />

de determinar la ext<strong>en</strong>sión y el límite de la actuación investigadora de la d<strong>en</strong>ominada Policía<br />

Judicial G<strong>en</strong>érica.<br />

Ya ha quedado expresado anteriorm<strong>en</strong>te que el concepto de Policía Judicial G<strong>en</strong>érica o de<br />

primer grado guarda íntima relación con la obligación g<strong>en</strong>eral de auxiliar a la Justicia que<br />

compete a todos ‐art 118 CE‐, y que el art 283 LECRIM concreta para las autoridades,<br />

funcionarios y profesionales que <strong>en</strong>umera ‐algunos inexist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> la actualidad‐ <strong>en</strong> la de<br />

seguir las instrucciones que reciban de jueces y fiscales a efectos de la investigación de los<br />

delitos y persecución de los delincu<strong>en</strong>tes.<br />

Esta concepción g<strong>en</strong>érica de la Policía Judicial afecta a todos aquellos ag<strong>en</strong>tes administrativos<br />

con funciones policiales constituidos <strong>en</strong> colaboradores sin facultades investigadoras de las<br />

Unidades Orgánicas de Policía Judicial, <strong>en</strong> virtud de lo dispuesto <strong>en</strong> los arts 29.2, 38.2.b, 46 y<br />

53.1.e) LOCFS. Su actuación está limitada a la realización de las dilig<strong>en</strong>cias indisp<strong>en</strong>sables o<br />

urg<strong>en</strong>tes ‐comprobación de la comisión del hecho, constatación de las circunstancias<br />

inmediatas e id<strong>en</strong>tificación de los presuntos responsables, interv<strong>en</strong>ción de efectos o<br />

instrum<strong>en</strong>tos, salvo que para ello se requiera la aplicación de técnicas o conocimi<strong>en</strong>tos<br />

ci<strong>en</strong>tíficos, <strong>en</strong> cuyo caso su actuación deberá reducirse a la protección del lugar‐, de forma<br />

similar a la que se especifica <strong>en</strong> los arts 770 y 771 LECRIM, debi<strong>en</strong>do remitir sus actuaciones<br />

inmediatam<strong>en</strong>te a la Unidad de Policía Judicial Especifica que territorialm<strong>en</strong>te corresponda.<br />

No obstante, hay que resaltar el régim<strong>en</strong> especial que como Policía Judicial G<strong>en</strong>érica ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> la<br />

actualidad la Dirección Adjunta de Vigilancia Aduanera, toda vez que la citada ut supra<br />

disposición adicional primera de la LO 12/1995, de 12 de diciembre, sobre Represión del<br />

Contrabando, le otorga facultades de investigación, persecución y represión <strong>en</strong> todo el<br />

territorio nacional, aguas jurisdiccionales y espacio aéreo español de los actos e infracciones de<br />

contrabando, <strong>en</strong> coordinación con las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do a<br />

todos los efectos legales, carácter de colaborador de los mismos.<br />

Al respecto debe recordarse el cont<strong>en</strong>ido del Acuerdo no jurisdiccional de la Sala 2ª del<br />

Tribunal Supremo, de 14 de noviembre de 2003, según el cual:<br />

(…) 2º.‐ El Servicio de Vigilancia Aduanera no constituye policía judicial <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido estricto, pero<br />

sí <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido g<strong>en</strong>érico del art 283.1 LECRIM, que sigue vig<strong>en</strong>te conforme establece la disposición<br />

adicional primera de la LO 12/95, de 12 de diciembre sobre represión del contrabando. En el<br />

ámbito de los delitos contemplados <strong>en</strong> el mismo ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dadas funciones propias de<br />

policía judicial, que debe ejercer <strong>en</strong> coordinación con otros cuerpos policiales y bajo la<br />

173<br />

Tem ari Oposicions


dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia de los jueces de instrucción y del Ministerio Fiscal.<br />

3º.‐ Las actuaciones realizadas por el servicio de vigilancia aduanera <strong>en</strong> el referido ámbito de<br />

compet<strong>en</strong>cia son procesalm<strong>en</strong>te válidas.<br />

Igualm<strong>en</strong>te, debido al alto nivel de capacitación profesional y preparación técnica que están<br />

alcanzando las Policías Locales, especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los grandes núcleos urbanos, existe la<br />

posibilidad de que los cuerpos policiales de los Municipios que se adhieran al Conv<strong>en</strong>io Marco<br />

de Colaboración, Cooperación y Coordinación, suscrito el 20 de febrero de 2007 <strong>en</strong>tre el<br />

Ministerio del Interior y la Federación Española de Municipios y Provincias, siempre que el<br />

correspondi<strong>en</strong>te conv<strong>en</strong>io específico que suscriba cada Municipio así lo prevea, puedan<br />

colaborar <strong>en</strong> el ejercicio de las funciones de Policía Judicial, tanto <strong>en</strong> lo que se refiere a la<br />

recepción de d<strong>en</strong>uncias como a la investigación de los hechos, <strong>en</strong> relación con las infracciones<br />

p<strong>en</strong>ales que <strong>en</strong> dicho Conv<strong>en</strong>io se especifican, cuando constituyan falta o delito m<strong>en</strong>os grave.<br />

Dicho Conv<strong>en</strong>io Marco ha sido suscrito al amparo legal de lo dispuesto <strong>en</strong> la LOFCS y <strong>en</strong> el RD<br />

1571/2007, de 30 de noviembre, y se concreta <strong>en</strong> las infracciones sigui<strong>en</strong>tes:<br />

• Faltas p<strong>en</strong>ales.<br />

• Lesiones, que no requieran hospitalización.<br />

• Viol<strong>en</strong>cia doméstica y de género.<br />

• Delitos contra las relaciones familiares.<br />

• Quebrantami<strong>en</strong>tos de cond<strong>en</strong>a; de localización perman<strong>en</strong>te; órd<strong>en</strong>es de alejami<strong>en</strong>to y<br />

privaciones del permiso de conducir.<br />

• Hurtos.<br />

• D<strong>en</strong>uncias por recuperación de vehículos, siempre que estos no estuvieran<br />

considerados de interés policial.<br />

• Patrimonio histórico municipal.<br />

• Actividades de carácter comercial o con ánimo de lucro realizadas <strong>en</strong> la vía pública o<br />

mercadillos y que constituyan delitos contra la propiedad intelectual o industrial.<br />

• Defraudaciones de fluido eléctrico y análogas.<br />

• Delitos contra la seguridad del tráfico.<br />

• Am<strong>en</strong>azas y coacciones.<br />

174<br />

Tem ari Oposicions


IV<br />

• Omisión del deber de socorro.<br />

• Daños <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral y, <strong>en</strong> especial, los causados al mobiliario urbano<br />

La dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia de la Policía Judicial del Ministerio Fiscal<br />

El art 126 CE ha optado por la d<strong>en</strong>ominada dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia funcional, que supone que la Policía<br />

Judicial está dirigida por el Ministerio Fiscal, así como por Jueces y Tribunales, <strong>en</strong> “sus funciones<br />

de averiguación del delito y descubrimi<strong>en</strong>to y asegurami<strong>en</strong>to del delincu<strong>en</strong>te”, toda vez que a<br />

t<strong>en</strong>or de lo dispuesto <strong>en</strong> los arts 104.1º, 148.1.28º y 149.1.29º CE, los miembros de los Cuerpos<br />

y Fuerzas de Seguridad dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong> orgánicam<strong>en</strong>te del Gobierno de la Nación ‐Cuerpo Nacional<br />

de Policía y Guardia Civil‐, de las Comunidades Autónomas ‐Policías Autonómicas‐ o de los<br />

correspondi<strong>en</strong>tes municipios ‐Policías Locales‐.<br />

Tal dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia funcional del Ministerio Fiscal no ti<strong>en</strong>e un carácter absoluto. En primer lugar,<br />

porque importantes campos de investigación se desarrollan o surg<strong>en</strong> <strong>en</strong> el curso de actividades<br />

realizadas por las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad <strong>en</strong> el cumplimi<strong>en</strong>to de la misión que les<br />

<strong>en</strong>comi<strong>en</strong>da el art 104 CE de proteger el libre ejercicio de los derechos y libertades y garantizar<br />

la seguridad ciudadana, y, <strong>en</strong> segundo lugar, porque la responsabilidad sobre la eficacia de la<br />

política criminal excede de las misiones que atribuye el art 124 CE al Ministerio Fiscal, estando<br />

reservadas al Poder Ejecutivo <strong>en</strong> virtud de los dispuesto <strong>en</strong> los arts 97 y 104 CE.<br />

La Policía Judicial ti<strong>en</strong>e un importante ámbito de actuación autónoma y, además, la<br />

organización del funcionami<strong>en</strong>to interno de sus servicios, de sus medios personales y<br />

materiales, <strong>en</strong>tre otras materias de similares características, son también aj<strong>en</strong>as a la dirección<br />

del Fiscal ‐y de Jueces y Tribunales‐. Como expresaba la Circular 1/1989 de la Fiscalía G<strong>en</strong>eral<br />

del Estado, tanto la dirección de la investigación policial, como la delegación <strong>en</strong> ella de la<br />

práctica de dilig<strong>en</strong>cias concretas no puede repres<strong>en</strong>tar ni que el Fiscal se convierta <strong>en</strong> un «Jefe»<br />

de la Policía, ni que aquella delegación constituya una autorización para la libre acción de la<br />

misma, de forma que el Fiscal pase a ser un mero homologador de las actuaciones policiales.<br />

Por ello, tanto <strong>en</strong> un caso como <strong>en</strong> otro, las instrucciones del Fiscal deb<strong>en</strong> ser lo más precisas<br />

posibles, marcando los límites de la actuación y subrayando la titularidad del Ministerio Fiscal<br />

como director o promotor de la investigación pero dejando siempre a salvo el cont<strong>en</strong>ido de los<br />

respectivos campos: a la Policía Judicial corresponde la actividad investigadora <strong>en</strong> el terr<strong>en</strong>o,<br />

utilizando las técnicas de investigación ci<strong>en</strong>tífica y práctica <strong>en</strong> la que son expertos; al Fiscal la<br />

determinación jurídica de los elem<strong>en</strong>tos y extremos que pued<strong>en</strong> constituir fu<strong>en</strong>tes y medios de<br />

prueba y los requisitos para su validez, formal y procesal, cuyo cumplimi<strong>en</strong>to para la<br />

investigación policial deberá promover y hasta imponer.<br />

175<br />

Tem ari Oposicions


V<br />

Marco legal de la dirección por el Ministerio Fiscal de las actuaciones de la Policía Judicial<br />

En nuestro derecho tradicional, el Fiscal ‐salvo <strong>en</strong> asuntos graves o atribuidos a las Fiscalías de<br />

la Audi<strong>en</strong>cia Nacional o Especiales‐ ha v<strong>en</strong>ido t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do conocimi<strong>en</strong>to de los hechos delictivos a<br />

través de la copia del atestado, frecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>en</strong>tregado al Juez junto con el original, o <strong>en</strong> el<br />

mom<strong>en</strong>to de la recepción del parte de incoación del correspondi<strong>en</strong>te procedimi<strong>en</strong>to judicial,<br />

del que el Fiscal <strong>en</strong>cargado del asunto ha t<strong>en</strong>ido conocimi<strong>en</strong>to real cuando se ha trasladado la<br />

causa a la Fiscalía para proceder a su correspondi<strong>en</strong>te despacho.<br />

La evolución del proceso p<strong>en</strong>al hacia fórmulas estrictam<strong>en</strong>te basadas <strong>en</strong> los principios<br />

acusatorio y de contradicción, característicos del proceso p<strong>en</strong>al moderno, así como el<br />

desarrollo legislativo del artículo 124 de la Constitución, han determinado una pres<strong>en</strong>cia e<br />

interv<strong>en</strong>ción mucho mayor del Fiscal <strong>en</strong> dicho ámbito procesal.<br />

Las sucesivas reformas legislativas, cuyo hito inicial fue la L.O. 7/1988, de 28 de diciembre, que<br />

introdujo el procedimi<strong>en</strong>to abreviado <strong>en</strong> la LECRIM, seguida de posteriores modificaciones de<br />

la ley procesal p<strong>en</strong>al y de la introducción de nuevos procedimi<strong>en</strong>tos p<strong>en</strong>ales, han ido<br />

consolidando progresivam<strong>en</strong>te la posición activa del Ministerio Fiscal, produci<strong>en</strong>do el<br />

consecu<strong>en</strong>te efecto de increm<strong>en</strong>tar sus relaciones de dirección‐coordinación respecto de la<br />

Policía Judicial y desterrar su anterior distanciami<strong>en</strong>to histórico.<br />

Así, <strong>en</strong> el caso de los procesos tramitados al amparo de la LO 5/2000, de 12 de <strong>en</strong>ero,<br />

reguladora de la responsabilidad p<strong>en</strong>al del m<strong>en</strong>or (LORPM), el Fiscal recibe directam<strong>en</strong>te el<br />

atestado y decide las dilig<strong>en</strong>cias que han de practicarse, ord<strong>en</strong>ando directam<strong>en</strong>te a la Policía<br />

Judicial las que corresponda.<br />

Por otro lado, <strong>en</strong> los procesos de la LO 5/1995, de 22 de mayo, del Tribunal del Jurado (LOTJ), a<br />

t<strong>en</strong>or de lo dispuesto <strong>en</strong> los arts 25, 26 y 28, cualquier acto de instrucción exige una previa<br />

imputación, para la que el Juez no ti<strong>en</strong>e compet<strong>en</strong>cia, por lo que la función del Fiscal <strong>en</strong><br />

relación con la formulación de la misma, su ampliación o la petición de las dilig<strong>en</strong>cias concretas<br />

que deb<strong>en</strong> practicarse, determina la necesidad de una relación continuada de dirección‐<br />

coordinación con los funcionarios policiales <strong>en</strong>cargados de la investigación.<br />

Igualm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el ámbito de los delitos tramitados <strong>en</strong> virtud de las normas sobre procedimi<strong>en</strong>to<br />

para el <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to rápido e inmediato de determinados delitos y faltas, <strong>en</strong> virtud de la<br />

reforma parcial de la LECRIM operada por Ley 38/2002, de 24 de octubre, el legislador ha<br />

atribuido al Ministerio Fiscal un destacado protagonismo, determinante de un necesario<br />

contacto directo con las actuaciones de la Policía Judicial.<br />

En los procedimi<strong>en</strong>tos ordinario y abreviado, el Fiscal recibe copia del atestado y, una vez<br />

incoado el que corresponda, propone al Instructor la práctica de las dilig<strong>en</strong>cias proced<strong>en</strong>tes,<br />

convivi<strong>en</strong>do así las adoptadas a su instancia con las acordadas de oficio por el Juez. No<br />

obstante, nada impide que los Sres. Fiscales, particularm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los casos que revistan cierta<br />

176<br />

Tem ari Oposicions


gravedad o complejidad, hagan comparecer a los funcionarios policiales para pedirles<br />

explicaciones y aclaraciones e incluso para darles las instrucciones que sean proced<strong>en</strong>tes, <strong>en</strong> la<br />

forma que se expone infra.<br />

En definitiva, correspondi<strong>en</strong>do al Ministerio Fiscal facultades de dirección de la Policía Judicial<br />

<strong>en</strong> los términos antes indicados, los Sres. Fiscales procurarán establecer cauces para una<br />

comunicación ágil y fluida con los responsables de las distintas investigaciones criminales,<br />

cualquiera que sea la fase procesal <strong>en</strong> que las mismas se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong>.<br />

La Instrucción 2/1988 y la Circular 1/1989 profundizaron <strong>en</strong> el desarrollo del modelo de Policía<br />

Judicial diseñado por la Constitución y por el resto del Ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to Jurídico, estableci<strong>en</strong>do<br />

pautas de actuación del Ministerio Fiscal para la asunción de la dirección de la investigación<br />

policial, referida a la determinación jurídica de los elem<strong>en</strong>tos y extremos que pued<strong>en</strong> constituir<br />

fu<strong>en</strong>tes y medios de prueba y los requisitos para su validez, formal y procesal, cuyo<br />

cumplimi<strong>en</strong>to para la investigación policial deberá promover y hasta imponer ‐vid. Circular<br />

1/1989‐.<br />

En este ámbito de dirección de la Policía Judicial por el Ministerio Fiscal, también es<br />

conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te recordar que el art 773.1 LECRIM establece que corresponde al Fiscal (…) dar a la<br />

Policía Judicial instrucciones g<strong>en</strong>erales o particulares para el más eficaz cumplimi<strong>en</strong>to de sus<br />

funciones (…), y <strong>en</strong> la misma línea, el art 35 LOFCS señala que los Jueces y Tribunales de lo P<strong>en</strong>al<br />

y el Ministerio Fiscal t<strong>en</strong>drán, respecto a los funcionarios integrantes de Unidades de Policía<br />

Judicial que le sean adscritas (…), <strong>en</strong>tre otras facultades, la de dar órd<strong>en</strong>es e instrucciones que<br />

sean necesarias, <strong>en</strong> ejecución de lo dispuesto <strong>en</strong> las normas de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal y<br />

Estatuto del Ministerio Fiscal, así como el determinar <strong>en</strong> dichas órd<strong>en</strong>es el cont<strong>en</strong>ido y<br />

circunstancias de las actuaciones que interesan a dichas Unidades. Concretando el alcance de<br />

dichas disposiciones, la Circular 1/1989 señala que el cont<strong>en</strong>ido de las facultades del Fiscal (tras<br />

la LO 7/1988, de 28 de diciembre) <strong>en</strong> ord<strong>en</strong> a la dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia respecto de él, de la Policía<br />

Judicial, aparece (…) ampliado respecto al inicial cont<strong>en</strong>ido del artículo 4.4º del Estatuto<br />

Orgánico, que sólo preveía dar órd<strong>en</strong>es e instrucciones <strong>en</strong> cada caso concreto. Ahora se puede<br />

también impartir instrucciones g<strong>en</strong>erales, sobre los modos de actuación de la Policía <strong>en</strong> la<br />

investigación criminal <strong>en</strong> ord<strong>en</strong> a prioridades d<strong>en</strong>tro de la actividad investigadora, coordinación<br />

con otras Policías (…).<br />

El RD 769/1987 establece <strong>en</strong> el art 20 que cuando los funcionarios integrantes de las unidades<br />

orgánicas de la Policía Judicial realic<strong>en</strong> dilig<strong>en</strong>cias de investigación criminal formalm<strong>en</strong>te<br />

concretadas a un supuesto presuntam<strong>en</strong>te delictivo, pero con carácter previo a la apertura de la<br />

correspondi<strong>en</strong>te actuación judicial, actuarán bajo la dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia del Ministerio Fiscal. A tal<br />

efecto, darán cu<strong>en</strong>ta de sus investigaciones a la Fiscalía correspondi<strong>en</strong>te que, <strong>en</strong> cualquier<br />

mom<strong>en</strong>to, podrá hacerse cargo de la dirección de aquéllas, <strong>en</strong> cuyo caso los miembros de la<br />

Policía Judicial actuarán bajo su dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia directa y practicarán sin demora las dilig<strong>en</strong>cias<br />

que el fiscal les <strong>en</strong>comi<strong>en</strong>de para la averiguación del delito y el descubrimi<strong>en</strong>to y asegurami<strong>en</strong>to<br />

del delincu<strong>en</strong>te. Y el art 21 que una vez iniciado el procedimi<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al, (…) el fiscal <strong>en</strong>cargado<br />

de las actuaciones (…) podrá (…) ord<strong>en</strong>ar que comparezcan ante su pres<strong>en</strong>cia (…) los concretos<br />

funcionarios policiales (…) con el fin de impartir las instrucciones que estime pertin<strong>en</strong>tes, indicar<br />

177<br />

Tem ari Oposicions


las líneas de actuación y controlar el cumplimi<strong>en</strong>to de sus cometidos o la evolución de sus<br />

investigaciones.<br />

Sin embargo, no se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra legalm<strong>en</strong>te definido cuál ha de ser el ámbito compet<strong>en</strong>cial ni el<br />

cont<strong>en</strong>ido de dichas instrucciones g<strong>en</strong>erales, particulares u órd<strong>en</strong>es, por lo que se estima<br />

proced<strong>en</strong>te establecer las pautas de actuación <strong>en</strong> relación con las atribuciones de cada órgano<br />

del Ministerio Fiscal <strong>en</strong> lo relativo a la potestad de impartirlas.<br />

Sin perjuicio del régim<strong>en</strong> especial de dirección que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> determinados órganos del Ministerio<br />

Fiscal <strong>en</strong> relación con las Unidades de Policía Judicial que les estén específicam<strong>en</strong>te adscritas, el<br />

resto de las Unidades Orgánicas de la Policía Judicial se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran estructuradas con arreglo a<br />

criterios de distribución territorial sobre una base provincial, salvo que por razones de<br />

especialización delictual o técnicas de investigación se establezcan unidades con ámbito de<br />

actuación más amplio (art 9 del RD 769/1987). En adecuación de tal estructura a la del<br />

Ministerio Fiscal, deberá <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derse que las instrucciones g<strong>en</strong>erales son aquellas que impartan<br />

los Sres. Fiscales Jefes que cu<strong>en</strong>t<strong>en</strong> con Unidad de Policía Judicial Adscrita o los Sres. Fiscales<br />

Jefes Provinciales dirigidas a todos los miembros de la Policía Judicial dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te de su<br />

correspondi<strong>en</strong>te ámbito compet<strong>en</strong>cial, referidas a criterios y prioridades de la actividad<br />

investigadora, modos de actuación, coordinación u otras cuestiones similares, para su<br />

aplicación <strong>en</strong> asuntos de análoga naturaleza.<br />

Los Sres. Fiscales Superiores también podrán impartir instrucciones g<strong>en</strong>erales a las distintas<br />

Unidades de Policía Judicial de una Comunidad Autónoma, <strong>en</strong> asuntos de análoga naturaleza<br />

que afect<strong>en</strong> a varias provincias de su territorio.<br />

En los supuestos <strong>en</strong> que dichas instrucciones g<strong>en</strong>erales se refieran a delitos <strong>en</strong>marcados <strong>en</strong> el<br />

ámbito de una especialidad, serán coordinadas por el Fiscal de Sala correspondi<strong>en</strong>te.<br />

Las instrucciones particulares y las órd<strong>en</strong>es serán aquéllas que cobr<strong>en</strong> virtualidad <strong>en</strong> el marco<br />

de una investigación concreta, las cuales podrán ser impartidas por los Sres. Fiscales<br />

<strong>en</strong>cargados de los asuntos específicos, sin perjuicio, <strong>en</strong> su caso, de la dación de cu<strong>en</strong>ta al Fiscal<br />

Jefe <strong>en</strong> virtud de las facultades de dirección de la Fiscalía que a éste correspond<strong>en</strong> y a t<strong>en</strong>or de<br />

lo dispuesto <strong>en</strong> el art 25 EOMF.<br />

Como ori<strong>en</strong>tación sobre el modo de impartir las instrucciones referidas, tanto las g<strong>en</strong>erales<br />

como las particulares sobre casos concretos, las expresadas Instrucción 2/1988 y Circular<br />

1/1989 apuntaban una serie de pautas de actuación que deb<strong>en</strong> seguir si<strong>en</strong>do observadas por<br />

los Sres. Fiscales, adaptándolas a la legalidad actual, particularm<strong>en</strong>te al desarrollo de las<br />

normas emanadas de los órganos legislativos de las Comunidades Autónomas y al marco legal<br />

g<strong>en</strong>erado mediante las reformas de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal operadas por L 38/2002,<br />

de 24 de octubre ‐que introduce los llamados juicios rápidos‐; LO 5/1995, de 22 de mayo ‐<br />

Tribunal del Jurado‐; y LO 5/2000, de 12 de <strong>en</strong>ero –responsabilidad p<strong>en</strong>al del m<strong>en</strong>or‐, así como<br />

por la nueva estructura del Ministerio Fiscal tras la modificación de su Estatuto efectuada por<br />

Ley 24/2007, de 9 de octubre, lo que hace preciso actualizar y ampliar las pautas por las que<br />

deb<strong>en</strong> regirse los Sres. Fiscales <strong>en</strong> su función de dirección jurídica y coordinación de las<br />

178<br />

Tem ari Oposicions


actuaciones de la Policía Judicial referidas a la averiguación del delito y el descubrimi<strong>en</strong>to y<br />

asegurami<strong>en</strong>to del delincu<strong>en</strong>te.<br />

VI<br />

Las distintas fases de actuación de la Policía Judicial<br />

La posición del Ministerio Fiscal <strong>en</strong> su función de dirección de la Policía Judicial, así como el<br />

cont<strong>en</strong>ido de las instrucciones ‐g<strong>en</strong>erales o particulares‐ u ord<strong>en</strong>es que deba impartir, será<br />

difer<strong>en</strong>te <strong>en</strong> cada una de las fases procesales.<br />

A) La investigación preprocesal.<br />

El Fiscal puede asumir la dirección jurídica de las actuaciones de la Policía Judicial <strong>en</strong> cualquier<br />

mom<strong>en</strong>to de la fase de investigación preprocesal. Durante dicha fase, esto es, antes de que<br />

existan actuaciones judiciales <strong>en</strong> trámite, el Fiscal podrá impartir instrucciones g<strong>en</strong>erales a las<br />

Unidades de Policía Judicial sobre criterios de prefer<strong>en</strong>te investigación, modos de actuación,<br />

coordinación de investigaciones y otros extremos análogos, las cuales serán impartidas por los<br />

Sres. los Fiscales Jefes que cu<strong>en</strong>t<strong>en</strong> con Unidad de Policía Judicial Adscrita o los Sres. Fiscales<br />

Jefes Provinciales, a través de los Jefes de las distintas Unidades policiales.<br />

Cuando dichas instrucciones g<strong>en</strong>erales afect<strong>en</strong> a Unidades de varias provincias de una<br />

Comunidad Autónoma, serán impartidas por los respectivos Sres. Fiscales Superiores.<br />

Obviam<strong>en</strong>te, será imposible que el Fiscal asuma la dirección de todos los asuntos pero, <strong>en</strong> todo<br />

caso, para que pueda decidir lo proced<strong>en</strong>te, será preciso que la Policía le haya informado<br />

sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te de los hechos más graves o complejos y de sus circunstancias, así como de las<br />

dilig<strong>en</strong>cias practicadas y del resultado de las mismas. Por ello, con la finalidad de profundizar <strong>en</strong><br />

el desarrollo del modelo de Policía Judicial diseñado por la Constitución y el resto del<br />

ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to jurídico, <strong>en</strong> la Instrucción 2/1988 se consideró necesario que los Fiscales Jefes de<br />

las Audi<strong>en</strong>cias respectivas, despach<strong>en</strong>, al m<strong>en</strong>os semanalm<strong>en</strong>te, con los Jefes de las Unidades<br />

Orgánicas Provinciales de Policía Judicial (…), aquellos asuntos que deba conocer el Ministerio<br />

Fiscal <strong>en</strong> virtud de lo dispuesto <strong>en</strong> el art 20 del RD 769/1987.<br />

Habiéndose puesto de manifiesto <strong>en</strong> numerosas ocasiones la imposibilidad y <strong>en</strong> otras la<br />

ineficacia de realizar con una periodicidad tan estricta el referido despacho de asuntos <strong>en</strong>tre<br />

los Sres. Fiscales Jefes Provinciales y los responsables de las Unidades Orgánicas de Policía<br />

Judicial, se estima proced<strong>en</strong>te su flexibilización, debi<strong>en</strong>do establecerse con la frecu<strong>en</strong>cia que se<br />

precise para el puntual traslado de la información que corresponda, de forma que permita a los<br />

Sres. Fiscales impartir las instrucciones precisas para el correcto desarrollo jurídico de la<br />

investigación. Los Sres. Fiscales Superiores constatarán a través de sus facultades inspectoras el<br />

efectivo despacho periódico expresado.<br />

Cuando los Sres. Fiscales t<strong>en</strong>gan noticia de un hecho apar<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te delictivo, bi<strong>en</strong> a través de<br />

su propia actividad investigadora, bi<strong>en</strong> a través de la investigación policial, deb<strong>en</strong> utilizar las<br />

179<br />

Tem ari Oposicions


facultades que les confiere el art 5 EOMF y el art 773.2 LECRIM, practicando por sí mismo u<br />

ord<strong>en</strong>ando a la Policía Judicial que practique las dilig<strong>en</strong>cias que estime pertin<strong>en</strong>tes para la<br />

comprobación del hecho o de la responsabilidad de los partícipes <strong>en</strong> el mismo. Es decir,<br />

impartirán las correspondi<strong>en</strong>tes instrucciones particulares, promovi<strong>en</strong>do y coordinando<br />

jurídicam<strong>en</strong>te la investigación de la Policía Judicial <strong>en</strong> los términos previstos <strong>en</strong> el citado art 20<br />

del RD 769/1987.<br />

Si el Fiscal asume la dirección de la investigación, deberá incoar Dilig<strong>en</strong>cias de Investigación de<br />

conformidad con los arts 5 EOMF y 773.2 LECRIM. Si decide no interv<strong>en</strong>ir, la Policía Judicial<br />

deberá finalizar sus investigaciones confeccionando un atestado del que hará <strong>en</strong>trega al Juez<br />

de Instrucción de conformidad con lo dispuesto <strong>en</strong> los arts 292 y sigui<strong>en</strong>tes y 772.2 LECRIM.<br />

B) La dirección de la Policía Judicial <strong>en</strong> el curso del proceso judicial.<br />

Esta cuestión ya fue abordada <strong>en</strong> la citada Circular 1/89 <strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes términos: la cesación<br />

de las dilig<strong>en</strong>cias de investigación plantea la cuestión de si el Fiscal, <strong>en</strong> curso un procedimi<strong>en</strong>to<br />

judicial, puede o no practicar u ord<strong>en</strong>ar a la Policía Judicial que practique algún género de<br />

dilig<strong>en</strong>cia de investigación o aportación de fu<strong>en</strong>tes de prueba. La respuesta a esa cuestión ha de<br />

ser que el Fiscal no podrá iniciar una nueva investigación g<strong>en</strong>eral sobre el hecho, pero sí<br />

proceder a la práctica extrajudicial de dilig<strong>en</strong>cias concretas, puesto que de las propias Leyes,<br />

tanto las g<strong>en</strong>erales sobre las atribuciones del Fiscal, como las que regulan el procedimi<strong>en</strong>to<br />

abreviado, se infiere tal facultad. Llegando a la conclusión de que es evid<strong>en</strong>te que el Fiscal para<br />

poder aportar esas pruebas ha de obt<strong>en</strong>erlas previam<strong>en</strong>te y que para ello ha de recurrir a algún<br />

mecanismo de averiguación y obt<strong>en</strong>ción de las mismas, mecanismo que no puede ser otro que<br />

su propia actividad o el auxilio de la Policía Judicial, que constitucional y legalm<strong>en</strong>te de él<br />

dep<strong>en</strong>de.<br />

Las instrucciones g<strong>en</strong>erales a las Unidades de Policía Judicial sobre criterios de investigación,<br />

coordinación, modos de actuación y otros extremos análogos durante la fase procesal, esto es,<br />

existi<strong>en</strong>do actuaciones judiciales, se impartirán por los Sres. Fiscales Jefes cuando existan<br />

unidades específicam<strong>en</strong>te adscritas a órganos del Ministerio Fiscal, o, <strong>en</strong> otro caso, por los Sres.<br />

Fiscales Jefes Provinciales a través de las Comisiones Provinciales de Coordinación de la Policía<br />

Judicial, tal como se expresaba <strong>en</strong> la Circular 1/1989 de la Fiscalía G<strong>en</strong>eral del Estado, sin<br />

perjuicio de que <strong>en</strong> supuestos de urg<strong>en</strong>cia, los Sres. Fiscales Jefes puedan indicar a las<br />

correspondi<strong>en</strong>te Unidades de Policía Judicial las pautas g<strong>en</strong>erales de actuación que<br />

correspondan, trasladándolas posteriorm<strong>en</strong>te a las expresadas Comisiones Provinciales.<br />

En la actualidad, el art 3.5 EOMF permite al Fiscal interv<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> el proceso p<strong>en</strong>al, instando de la<br />

autoridad judicial la adopción de las medidas cautelares que procedan y la práctica de las<br />

dilig<strong>en</strong>cias <strong>en</strong>caminadas al esclarecimi<strong>en</strong>to de los hechos o instruy<strong>en</strong>do directam<strong>en</strong>te el<br />

procedimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el ámbito de lo dispuesto <strong>en</strong> la Ley Orgánica reguladora de la Responsabilidad<br />

P<strong>en</strong>al de los M<strong>en</strong>ores, pudi<strong>en</strong>do ord<strong>en</strong>ar a la Policía Judicial aquellas dilig<strong>en</strong>cias que estime<br />

oportunas. En igual s<strong>en</strong>tido el párrafo 2º del art 773.1 se establece que (…) corresponde al<br />

Ministerio Fiscal, de manera especial, impulsar y simplificar su tramitación sin merma del<br />

derecho de def<strong>en</strong>sa de las partes y del carácter contradictorio del mismo, dando a la Policía<br />

180<br />

Tem ari Oposicions


Judicial instrucciones g<strong>en</strong>erales o particulares para el más eficaz cumplimi<strong>en</strong>to de sus funciones,<br />

intervini<strong>en</strong>do <strong>en</strong> las actuaciones, aportando los medios de prueba de que pueda disponer o<br />

solicitando del Juez de Instrucción la práctica de los mismos (…).<br />

En definitiva, incluso durante la tramitación del procedimi<strong>en</strong>to judicial, el Fiscal puede ord<strong>en</strong>ar<br />

a la Policía Judicial la práctica de dilig<strong>en</strong>cias concretas referidas a aspectos puntuales de la<br />

investigación. Ahora bi<strong>en</strong>, el necesario respeto al principio de imparcialidad que debe presidir<br />

la actuación del Ministerio Fiscal, así como el respeto a los de contradicción y def<strong>en</strong>sa<br />

requier<strong>en</strong> que, una vez ord<strong>en</strong>adas estas dilig<strong>en</strong>cias, sea absolutam<strong>en</strong>te necesario aportar su<br />

resultado a la causa cualquiera que éste haya sido. Lo contrario podría interpretarse como una<br />

forma de soslayar la función instructora que corresponde al órgano judicial <strong>en</strong> nuestro sistema<br />

actual.<br />

C) Fase intermedia y Juicio oral.<br />

La labor de la Policía Judicial no puede quedar reducida a la mera investigación de los delitos,<br />

reunión del material probatorio y descubrimi<strong>en</strong>to de los delincu<strong>en</strong>tes, culminando su función<br />

con la det<strong>en</strong>ción y puesta a disposición de los det<strong>en</strong>idos. La labor de la Policía Judicial ha de<br />

prolongarse durante toda la fase de instrucción y, sobre todo, trasc<strong>en</strong>der al juicio oral.<br />

Por ello, cuando el Fiscal decida solicitar la apertura del juicio oral deberá conocer los<br />

elem<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> que basará la incriminación a cuyo efecto, <strong>en</strong> el caso de que <strong>en</strong> la causa no<br />

quede sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te clarificado algún extremo de la investigación, deberá cursar las<br />

correspondi<strong>en</strong>tes instrucciones a los Jefes de las Unidades Orgánicas Policía Judicial para que se<br />

le informe sobre los mismos.<br />

Igualm<strong>en</strong>te, los Sres. Fiscales <strong>en</strong>cargados de redactar el correspondi<strong>en</strong>te extracto y escrito de<br />

acusación/calificación provisional deberán conocer la concreta participación <strong>en</strong> la investigación<br />

de cada uno de los funcionarios policiales que serán citados al acto del juicio oral <strong>en</strong> calidad de<br />

testigos o peritos, desechando aquellos que, aún consignados <strong>en</strong> el atestado, hayan t<strong>en</strong>ido una<br />

actuación irrelevante <strong>en</strong> la misma. Deberá desterrarse la práctica de citar a juicio de modo<br />

indiscriminado a todos los ag<strong>en</strong>tes cuyos números de id<strong>en</strong>tificación profesional figur<strong>en</strong> <strong>en</strong> el<br />

atestado.<br />

Tanto <strong>en</strong> las instrucciones g<strong>en</strong>erales como <strong>en</strong> las particulares que los Sres. Fiscales curs<strong>en</strong> <strong>en</strong> su<br />

función de dirección de la Policía Judicial, deberá recordarse a los funcionarios policiales la<br />

importante función que les corresponde <strong>en</strong> el acto del juicio oral, debi<strong>en</strong>do evitarse la<br />

ratificaciones g<strong>en</strong>éricas del atestado policial, o las vaguedades <strong>en</strong> la contestación a las<br />

preguntas articuladas, toda vez que el atestado ha de ser introducido <strong>en</strong> el juicio oral bajo los<br />

principios de oralidad, inmediación y contradicción.<br />

181<br />

Tem ari Oposicions


VII<br />

Conclusiones<br />

1ª. Los Sres. Fiscales, <strong>en</strong> el ejercicio de sus facultades de dirección de la Policía Judicial,<br />

procurarán establecer cauces para una comunicación ágil y fluida con los responsables de las<br />

distintas investigaciones criminales, cualquiera que sea la fase procesal <strong>en</strong> que las mismas se<br />

<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong>.<br />

2ª. Antes de iniciarse las actuaciones judiciales, las Instrucciones g<strong>en</strong>erales a las Unidades de<br />

Policía Judicial sobre criterios de prefer<strong>en</strong>te investigación, modos de actuación, coordinación<br />

de investigaciones y otros extremos análogos, se impartirán por los Sres. Fiscales Jefes de las<br />

Fiscalías que cu<strong>en</strong>t<strong>en</strong> con Unidad de Policía Judicial Adscrita o por los Sres. Fiscales Jefes<br />

Provinciales, a través de la jefatura de las correspondi<strong>en</strong>tes Unidades.<br />

3ª. Durante dicha fase pre‐procesal, las Instrucciones g<strong>en</strong>erales a las Unidades de Policía<br />

Judicial de t<strong>en</strong>or análogo a las del apartado anterior y que afect<strong>en</strong> a diversas provincias de una<br />

Comunidad Autónoma, se realizarán por el Sr. Fiscal Superior de la misma.<br />

4ª. En los supuestos <strong>en</strong> que las instrucciones g<strong>en</strong>erales se refieran a delitos <strong>en</strong>marcados <strong>en</strong> el<br />

ámbito de una especialidad, serán coordinadas por el Fiscal de Sala correspondi<strong>en</strong>te.<br />

5ª. Cuando existan actuaciones judiciales o cuando las mismas afect<strong>en</strong> a distintos Cuerpos<br />

policiales, las instrucciones g<strong>en</strong>erales a las que se refier<strong>en</strong> los apartados anteriores se<br />

impartirán por los Sres. Fiscales Jefes de los órganos del Ministerio Fiscal que cu<strong>en</strong>t<strong>en</strong> con<br />

Unidades específicam<strong>en</strong>te adscritas, a través de los responsables de las mismas. En otro caso,<br />

serán impartidas por los Sres. Fiscales Jefes Provinciales a través de las Comisiones Provinciales<br />

de Coordinación de la Policía Judicial, sin perjuicio de que <strong>en</strong> supuestos de urg<strong>en</strong>cia, los Sres.<br />

Fiscales Jefes puedan indicar a las correspondi<strong>en</strong>te Unidades de Policía Judicial las pautas<br />

g<strong>en</strong>erales de actuación que correspondan, trasladándolas posteriorm<strong>en</strong>te a las expresadas<br />

Comisiones Provinciales.<br />

6ª. Las instrucciones particulares o las ord<strong>en</strong>es a las Unidades de Policía Judicial sobre criterios<br />

o modos de actuación <strong>en</strong> investigaciones concretadas <strong>en</strong> supuestos determinados, se<br />

impartirán por el Fiscal <strong>en</strong>cargado de asunto a través del Jefe de la Unidad o directam<strong>en</strong>te a los<br />

funcionarios que practiqu<strong>en</strong> la investigación, con la dación de cu<strong>en</strong>ta inmediata y docum<strong>en</strong>tada<br />

al Fiscal Jefe <strong>en</strong> los casos de importancia o trasc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> virtud de lo dispuesto <strong>en</strong> el art 25<br />

EOMF. Cuando se trate de investigaciones relativas a delitos <strong>en</strong>marcados <strong>en</strong> una especialidad,<br />

los Sres. Fiscales también informarán al Sr. Fiscal de Sala Coordinador o Delegado que<br />

corresponda.<br />

7ª. Los Sres. Fiscales Jefes Provinciales despacharán con los Jefes de las Unidades Orgánicas<br />

Provinciales de Policía Judicial, con la frecu<strong>en</strong>cia necesaria para el puntual traslado de la<br />

información que corresponda, aquellos asuntos concretados <strong>en</strong> supuestos presuntam<strong>en</strong>te<br />

delictivos respecto de los que no se hayan incoado dilig<strong>en</strong>cias judiciales, e impartirán las<br />

182<br />

Tem ari Oposicions


instrucciones que sean precisas para el correcto desarrollo jurídico de la investigación.<br />

8ª. Los Sres. Fiscales están facultados legalm<strong>en</strong>te para continuar <strong>en</strong> sus funciones de dirección<br />

de la Policía Judicial aunque exista un procedimi<strong>en</strong>to judicial <strong>en</strong> curso, por lo que aún <strong>en</strong> estos<br />

supuestos podrán ord<strong>en</strong>ar a la Policía Judicial la práctica de dilig<strong>en</strong>cias concretas referidas a<br />

aspectos puntuales de la investigación, con el objeto y con la obligación de aportarlas a la causa<br />

cualquiera que fuera su resultado, <strong>en</strong> virtud de principio de imparcialidad que preside su<br />

actuación.<br />

9ª. Los Sres. Fiscales promoverán las vías de comunicación precisas con las Unidades de Policía<br />

Judicial que hayan interv<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> asuntos concretos, a los efectos de realizar las aclaraciones o<br />

ampliaciones de la información obrante <strong>en</strong> la causa que fueran necesarias, así como para<br />

determinar los ag<strong>en</strong>tes policiales cuya participación pueda ser relevante <strong>en</strong> relación con la<br />

pret<strong>en</strong>sión punitiva, con el objeto de desterrar la práctica de citaciones g<strong>en</strong>eralizadas de<br />

ag<strong>en</strong>tes policiales y, por parte de éstos, las repuestas g<strong>en</strong>éricas o evasivas <strong>en</strong> el acto del juicio<br />

oral.<br />

En razón de todo lo expuesto, los Sres. Fiscales se at<strong>en</strong>drán <strong>en</strong> lo sucesivo a las prescripciones<br />

de la pres<strong>en</strong>te Instrucción.<br />

Madrid, a 7 de marzo de 2008<br />

EL FISCAL GENERAL DEL ESTADO<br />

EXCMOS. E ILMOS. SRES./SRAS. FISCALES SUPERIORES Y FISCALES JEFES PROVINCIALES<br />

183<br />

Tem ari Oposicions


2.7. INSTRUCCIÓN 3/2009, DE 23 DE DICIEMBRE, SOBRE LA FORMA EN QUE HA DE<br />

PRACTICARSE LA DETENCIÓN, DEL FISCAL GENERAL DEL ESTADO<br />

I. Introducción<br />

Íntimam<strong>en</strong>te unida a la dignidad de la persona y al libre desarrollo de la personalidad del<br />

individuo, la libertad se consagra <strong>en</strong> la Constitución Española como un valor superior del<br />

ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to jurídico, junto con la justicia, la igualdad y el pluralismo político. Estos principios<br />

superiores han de presidir toda interpretación que se haga del sistema normativo. Desde este<br />

punto de vista, la libertad consiste <strong>en</strong> la autonomía del individuo para elegir <strong>en</strong>tre las diversas<br />

opciones vitales que se le pres<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, de acuerdo con sus propios intereses o prefer<strong>en</strong>cias (STC<br />

132/89).<br />

Uno de los aspectos es<strong>en</strong>ciales de la libertad así considerada es la libertad ambulatoria o de<br />

movimi<strong>en</strong>tos, que <strong>en</strong> el texto constitucional se configura como un derecho fundam<strong>en</strong>tal<br />

especialm<strong>en</strong>te protegido. Así, el artículo 17,1 de la Ley Fundam<strong>en</strong>tal proclama que “Toda<br />

persona ti<strong>en</strong>e derecho a la libertad y seguridad. Nadie puede ser privado de su libertad, sino<br />

con la observancia de lo establecido <strong>en</strong> este artículo y <strong>en</strong> la forma prevista por la ley”.<br />

En el diseño constitucional, el artículo 124,1 de la Constitución española asigna al Ministerio<br />

Fiscal la trasc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te función de promover la acción de la justicia <strong>en</strong> def<strong>en</strong>sa de la legalidad,<br />

de los derechos de los ciudadanos y del interés público tutelado por la ley, misión que se<br />

concreta <strong>en</strong> el artículo 3,3 del Estatuto Orgánico, al atribuirle el cometido de “velar por el<br />

respeto de las instituciones constitucionales y de los derechos fundam<strong>en</strong>tales y libertades<br />

públicas <strong>en</strong> cuantas actuaciones exija su def<strong>en</strong>sa”, y que <strong>en</strong> el específico ámbito del proceso<br />

p<strong>en</strong>al se materializa, como recuerda la Instrucción 2/2008 de la Fiscalía G<strong>en</strong>eral del Estado, <strong>en</strong><br />

la obligación del Fiscal de velar por el respeto de las garantías procesales del imputado (art.<br />

773,1 LECrim).<br />

II. La det<strong>en</strong>ción como restricción del derecho fundam<strong>en</strong>tal a la libertad<br />

El derecho a la libertad, como todos los demás, no es absoluto, y la propia Constitución prevé<br />

que pueda ser limitado <strong>en</strong> ciertos casos. Pero cualquier ley que contemple la posibilidad de<br />

que se vea recortado su ejercicio debe respetar la debida “proporcionalidad <strong>en</strong>tre el derecho a<br />

la libertad y la restricción de esta libertad, de modo que se excluyan ‐aun previstas <strong>en</strong> la ley‐<br />

restricciones de libertad que, no si<strong>en</strong>do razonables, rompan el equilibrio <strong>en</strong>tre el derecho y su<br />

limitación” (STC 178/85). La det<strong>en</strong>ción, <strong>en</strong> cuanto medida cautelar que comporta la privación<br />

de libertad de la persona durante un limitado espacio de tiempo ‐el imprescindible para<br />

pres<strong>en</strong>tar al det<strong>en</strong>ido ante la autoridad judicial y, <strong>en</strong> su caso, tomarle declaración‐, constituye<br />

una restricción de un derecho fundam<strong>en</strong>tal, y debe por ello estar provista de una serie de<br />

garantías que la hagan constitucionalm<strong>en</strong>te admisible.<br />

Algunas de estas cautelas ti<strong>en</strong><strong>en</strong> que ver con la protección del derecho de def<strong>en</strong>sa, como la<br />

refer<strong>en</strong>te al derecho a ser informado de forma inmediata y de modo que le sea compr<strong>en</strong>sible<br />

al det<strong>en</strong>ido, de los hechos que se le imputan, de las razones de su det<strong>en</strong>ción y de los derechos<br />

que le asist<strong>en</strong> (art. 520.2 LECrim), así como el derecho a guardar sil<strong>en</strong>cio, no declarando si no<br />

184<br />

Tem ari Oposicions


quiere y a no contestar alguna o algunas de las preguntas que se le formul<strong>en</strong>, o a manifestar<br />

que sólo declarará ante el Juez (art. 520.2 a) LECrim), o la que alude al derecho a no declarar<br />

contra sí mismo y a no confesarse culpable (art. 520.2 b) LECrim), y también forman parte de<br />

estas garantías el derecho a designar abogado (art. 520.2. c) LECrim) o intérprete, cuando se<br />

trate de un extranjero que no compr<strong>en</strong>da o no hable el castellano (art. 520.2 e) LECrim); otras<br />

guardan relación con el control del lugar de custodia, como la que preconiza que se ponga <strong>en</strong><br />

conocimi<strong>en</strong>to del familiar o persona que aquél designe el hecho de la det<strong>en</strong>ción y el lugar <strong>en</strong><br />

que <strong>en</strong> cada mom<strong>en</strong>to se halle (art. 520.2 d) LECrim); otras, con la incolumnidad del det<strong>en</strong>ido,<br />

como el derecho a ser reconocido por el médico for<strong>en</strong>se (art. 520.2 f) LECrim). Como<br />

anteced<strong>en</strong>te de estas garantías el legislador establece una norma g<strong>en</strong>eral que es la que<br />

especialm<strong>en</strong>te nos interesa, relativa a la forma <strong>en</strong> que ha de llevarse a efecto la det<strong>en</strong>ción, al<br />

indicar que la misma debe practicarse del modo que m<strong>en</strong>os perjudique a la persona,<br />

reputación y patrimonio de qui<strong>en</strong> es objeto de la medida (art 520.1 LECrim). Se trata sin duda<br />

de un medio instrum<strong>en</strong>tal para proteger la dignidad e intimidad de las personas.<br />

Gráficam<strong>en</strong>te se ha caracterizado al derecho procesal p<strong>en</strong>al como el sismógrafo de la<br />

Constitución. Por medio de él se establece una relación dialéctica <strong>en</strong>tre el ejercicio del ius<br />

puni<strong>en</strong>di por parte del Estado y los derechos de def<strong>en</strong>sa del imputado. Las medidas cautelares<br />

que se pued<strong>en</strong> imponer durante la tramitación de un proceso p<strong>en</strong>al constituy<strong>en</strong> una de las<br />

injer<strong>en</strong>cias más graves que el Estado puede realizar <strong>en</strong> los derechos de los ciudadanos. La<br />

mera iniciación de un proceso p<strong>en</strong>al grava al inculpado. Sus consecu<strong>en</strong>cias negativas ‐<br />

afectación de su consideración social y profesional‐ pued<strong>en</strong> a veces ser más onerosas que la<br />

posible sanción a imponer posteriorm<strong>en</strong>te. Por ello el derecho procesal p<strong>en</strong>al sólo debe incidir<br />

<strong>en</strong> los derechos del imputado <strong>en</strong> la medida <strong>en</strong> que ello sea indisp<strong>en</strong>sable para el normal<br />

desarrollo del proceso y el cumplimi<strong>en</strong>to de los objetivos que con el mismo se pret<strong>en</strong>d<strong>en</strong>.<br />

III. Anteced<strong>en</strong>tes de la regulación actual<br />

El anteced<strong>en</strong>te inmediato de la regulación actual se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> la Ley 53/1978, de 4 de<br />

diciembre, que dio una nueva redacción al párrafo primero del art. 520 LECrim, disponi<strong>en</strong>do<br />

que “la det<strong>en</strong>ción, lo mismo que la prisión provisional, deb<strong>en</strong> efectuarse de la manera y <strong>en</strong> la<br />

forma que perjudiqu<strong>en</strong> lo m<strong>en</strong>os posible a la persona y a la reputación del inculpado”.<br />

La Circular 8/1978 de la Fiscalía G<strong>en</strong>eral del Estado, de 30 de diciembre, al com<strong>en</strong>tar esta<br />

nueva regulación de la privación cautelar de la libertad, destacó que su éxito dep<strong>en</strong>dería,<br />

<strong>en</strong>tre otros factores, de “la función vigilante del Ministerio Fiscal, al que corresponde velar por<br />

la observancia de los nuevos preceptos, interpretarlos con cautela y acierto, así como moderar<br />

cualquier exceso y combatir las corruptelas que, desbaratando la justeza de la medida, la<br />

desnaturalic<strong>en</strong> y conduzcan al fracaso”. La misma Circular se refirió a la nueva regulación de la<br />

det<strong>en</strong>ción valorando especialm<strong>en</strong>te el establecimi<strong>en</strong>to de “un ord<strong>en</strong> de garantías a favor del<br />

det<strong>en</strong>ido o preso, garantías que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> rango constitucional”, e indicando, <strong>en</strong> concreto, <strong>en</strong><br />

relación con la forma de llevar a cabo la det<strong>en</strong>ción, que se reforzaban, con esta nueva<br />

disposición, las “prev<strong>en</strong>ciones relativas a la moderación con que debe ejecutarse el arresto del<br />

det<strong>en</strong>ido o preso”.<br />

185<br />

Tem ari Oposicions


IV. El marco legal y reglam<strong>en</strong>tario actual sobre la forma <strong>en</strong> que ha de practicarse la<br />

det<strong>en</strong>ción<br />

La regulación vig<strong>en</strong>te del primer apartado del art. 520,1º LECrim procede de la redacción dada<br />

por la Ley Orgánica 14/1983, de 12 diciembre. Su t<strong>en</strong>or literal dice así: “La det<strong>en</strong>ción y la<br />

prisión provisional deberán practicarse <strong>en</strong> la forma que m<strong>en</strong>os perjudique al det<strong>en</strong>ido o preso<br />

<strong>en</strong> su persona, reputación y patrimonio”.<br />

También la Ley Orgánica 1/1979, de 26 de septiembre, G<strong>en</strong>eral P<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaria, <strong>en</strong> su artículo 18<br />

prevé que “los traslados de det<strong>en</strong>idos, presos y p<strong>en</strong>ados se efectuarán de forma que se<br />

respet<strong>en</strong> la dignidad y los derechos de los internos y la seguridad de la conducción”.<br />

Estas normas han de ser complem<strong>en</strong>tadas con lo dispuesto <strong>en</strong> la Ley Orgánica 2/1986, de 13<br />

de marzo, de Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado, que <strong>en</strong> su artículo 5,3, referido al<br />

tratami<strong>en</strong>to de det<strong>en</strong>idos, establece, <strong>en</strong> su inciso b), que los ag<strong>en</strong>tes “velarán por la vida e<br />

integridad física de las personas a qui<strong>en</strong>es detuvier<strong>en</strong> o que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> bajo su custodia y<br />

respetarán el honor y la dignidad de las personas”. Asimismo, el artículo 5,2 dispone como<br />

principio básico de la actividad de los integrantes de los cuerpos policiales el “impedir, <strong>en</strong> el<br />

ejercicio de su actuación profesional, cualquier práctica abusiva, arbitraria o discriminatoria<br />

que <strong>en</strong>trañe viol<strong>en</strong>cia física o moral” (inciso a), al que se agrega que actuarán siempre de<br />

conformidad con “los principios de congru<strong>en</strong>cia, oportunidad y proporcionalidad <strong>en</strong> la<br />

utilización de los medios a su alcance” (inciso c).<br />

En la interpretación de estos apartados hay que t<strong>en</strong>er también pres<strong>en</strong>tes los textos<br />

internacionales. Así, el Código de Conducta para funcionarios <strong>en</strong>cargados de hacer cumplir la<br />

ley, adoptado por la Asamblea G<strong>en</strong>eral de las Naciones Unidas <strong>en</strong> su resolución 34/169, de 17<br />

de diciembre de 1979, dispone que “<strong>en</strong> el desempeño de sus tareas, los funcionarios<br />

<strong>en</strong>cargados de hacer cumplir la ley respetarán y protegerán la dignidad humana y mant<strong>en</strong>drán<br />

y def<strong>en</strong>derán los derechos humanos de todas las personas”. Por su parte, el Código Europeo de<br />

Ética Policial, Recom<strong>en</strong>dación Rec (2001) 10, aprobado por el Comité de Ministros del Consejo<br />

de Europa el 19 de septiembre de 2001, plantea que “la policía sólo debe interferir <strong>en</strong> el<br />

derecho individual a la privacidad cuando sea estrictam<strong>en</strong>te necesario y con la finalidad<br />

exclusiva de obt<strong>en</strong>er un legítimo objetivo” (recom<strong>en</strong>dación 41), e igualm<strong>en</strong>te indica que “la<br />

privación de libertad debe limitarse tanto como sea posible y aplicarse con respeto a la<br />

dignidad de la persona, y a la vulnerabilidad y necesidades personales de cada det<strong>en</strong>ido”<br />

(recom<strong>en</strong>dación 54).<br />

En este ámbito ha de recordarse igualm<strong>en</strong>te la Instrucción 12/2007 de la Secretaría de Estado<br />

de Seguridad sobre los comportami<strong>en</strong>tos exigidos a los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad del Estado para garantizar los derechos de las personas det<strong>en</strong>idas o bajo custodia<br />

policial, donde, <strong>en</strong> relación con el tema que nos ocupa, <strong>en</strong> la instrucción primera, apartado<br />

segundo, se concretan los sigui<strong>en</strong>tes principios de actuación: “Decidida la proced<strong>en</strong>cia de la<br />

det<strong>en</strong>ción, el ag<strong>en</strong>te policial deberá llevarla a cabo con oportunidad, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do ésta como la<br />

correcta valoración y decisión del mom<strong>en</strong>to, lugar y modo de efectuarla, ponderando, para<br />

ello, el interés de la investigación, la peligrosidad del delincu<strong>en</strong>te y la urg<strong>en</strong>cia del<br />

asegurami<strong>en</strong>to personal”. Por su parte, la instrucción nov<strong>en</strong>a, referida al esposami<strong>en</strong>to del<br />

186<br />

Tem ari Oposicions


det<strong>en</strong>ido, dispone que “el ag<strong>en</strong>te que practique la det<strong>en</strong>ción o conducción, <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción a<br />

factores como las características del delito o la actitud del det<strong>en</strong>ido, podrá valorar la<br />

conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia de aplicar o no esta medida con la finalidad de increm<strong>en</strong>tar la discreción y no<br />

perjudicar la reputación del det<strong>en</strong>ido”, así como que “para preservar la intimidad del det<strong>en</strong>ido,<br />

se evitará prolongar innecesariam<strong>en</strong>te su exposición al público más allá de lo imprescindible”.<br />

A su vez la instrucción décima preceptúa que “los traslados ‐de personas det<strong>en</strong>idas‐ se<br />

realizarán proporcionando al det<strong>en</strong>ido un trato digno y respetuoso con los derechos<br />

fundam<strong>en</strong>tales que sea compatible con las incomodidades que puede requerir la seguridad de<br />

la conducción”.<br />

V. Aspectos implicados <strong>en</strong> una correcta ejecución de la det<strong>en</strong>ción<br />

Son varios los principios y derechos constitucionales que determinan la exig<strong>en</strong>cia de que la<br />

det<strong>en</strong>ción se practique de la forma que m<strong>en</strong>os perjudique al det<strong>en</strong>ido o preso <strong>en</strong> su persona,<br />

reputación y/o patrimonio.<br />

En efecto, esta cautela es expresión del principio de proporcionalidad. Su ámbito operativo no<br />

sólo se refiere al uso de la viol<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>tido de que ha de utilizarse el medio m<strong>en</strong>os<br />

gravoso de <strong>en</strong>tre los disponibles <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción al motivo de la det<strong>en</strong>ción, sino que también se<br />

exti<strong>en</strong>de a la protección de la esfera íntima de la persona, a la que ha de ocasionarse el m<strong>en</strong>or<br />

perjuicio posible.<br />

Por otra parte, la libertad personal es un derecho fundam<strong>en</strong>tal inseparable de la dignidad<br />

humana. Las medidas cautelares de carácter personal supon<strong>en</strong> para el afectado, además de<br />

una limitación de su libertad, un gravam<strong>en</strong> con gran repercusión social, por lo que dichas<br />

medidas han de llevarse a cabo con el necesario respeto a la reputación y dignidad de su<br />

persona. En este s<strong>en</strong>tido, el Tribunal Europeo de Derechos Humanos (Wieser contra Austria,<br />

22 de febrero de 2007; Novak contra Croacia, 14 de junio de 2007) ha señalado que la<br />

det<strong>en</strong>ción debe producirse <strong>en</strong> unas condiciones compatibles con la dignidad humana, sin que<br />

por su modo de ejecución se pueda someter al det<strong>en</strong>ido a una p<strong>en</strong>uria que exceda el nivel de<br />

sufrimi<strong>en</strong>to inher<strong>en</strong>te a la medida.<br />

La det<strong>en</strong>ción no debe vulnerar innecesariam<strong>en</strong>te otros derechos fundam<strong>en</strong>tales, como el<br />

derecho al honor, a la intimidad y a la propia imag<strong>en</strong> de la persona det<strong>en</strong>ida. Estos derechos, a<br />

pesar de la especificidad de cada uno de ellos, pres<strong>en</strong>tan una clara unidad como derechos de<br />

la personalidad, <strong>en</strong> tanto que proteg<strong>en</strong> un ámbito privado, reservado al propio individuo, del<br />

que quedan, <strong>en</strong> principio, excluidos los demás, salvo cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to del titular o colisión con<br />

otros derechos o intereses prefer<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> el caso concreto. Constituy<strong>en</strong>, al propio tiempo, una<br />

derivación de la dignidad de la persona (STC 231/88) y gozan de una doble m<strong>en</strong>ción<br />

constitucional, al aparecer regulados <strong>en</strong> el artículo 18,1 de la Ley Fundam<strong>en</strong>tal y <strong>en</strong> el 20,4 del<br />

mismo texto como límite al derecho de libertad de información.<br />

La forma de la det<strong>en</strong>ción también se relaciona con el derecho a la seguridad, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dida como<br />

seguridad personal (STC 186/90). Tanto el artículo 17 de la Constitución Española como el 5<br />

del Conv<strong>en</strong>io Europeo para la Protección de los Derechos Humanos y las Libertades<br />

Fundam<strong>en</strong>tales vinculan la libertad y la seguridad. Para el Tribunal Europeo de Derechos<br />

187<br />

Tem ari Oposicions


Humanos, ambos términos alud<strong>en</strong> a un todo, debi<strong>en</strong>do <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derse compr<strong>en</strong>dida la seguridad<br />

d<strong>en</strong>tro de la noción de libertad. El derecho a la seguridad ampara al individuo fr<strong>en</strong>te a<br />

cualquier arbitraria intromisión de los poderes públicos <strong>en</strong> esa libertad (STC 15/86). De esta<br />

idea surg<strong>en</strong> todos los tipos p<strong>en</strong>ales que proteg<strong>en</strong> el respeto del conjunto de garantías<br />

inher<strong>en</strong>tes a una det<strong>en</strong>ción efectuada conforme a derecho.<br />

Finalm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> la regulación de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal sobre la forma y requisitos<br />

con que ha de practicarse la det<strong>en</strong>ción late implícita la presunción de inoc<strong>en</strong>cia, reconocida<br />

por el artículo 6,2 del citado Conv<strong>en</strong>io Europeo y por el 24,2 de la Constitución española. Aquí<br />

la presunción interina de inculpabilidad como derecho subjetivo debe manifestarse <strong>en</strong> un<br />

doble plano (STC 109/86); Así, por una parte, como es de sobra conocido, es precisa una<br />

prueba de cargo sufici<strong>en</strong>te para quebrar tal presunción (eficacia procesal del derecho), aun<br />

cuando <strong>en</strong> la fase del procedimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> que g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te t<strong>en</strong>drá lugar la det<strong>en</strong>ción sólo<br />

quepa hablar de indicios de la comisión de un hecho delictivo. Pero, por otra parte, el<br />

det<strong>en</strong>ido ha de ser tratado como inoc<strong>en</strong>te hasta que no se demuestre su culpabilidad (eficacia<br />

extraprocesal del derecho), y como consecu<strong>en</strong>cia de ello, debe ser protegido de la curiosidad<br />

del público y de una excesiva publicidad. Especialm<strong>en</strong>te debe evitarse que aparezca esposado<br />

fr<strong>en</strong>te a los fotógrafos y las cámaras de televisión, ya que los derechos del inculpado también<br />

han de ser t<strong>en</strong>idos <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta por los medios de comunicación. Con carácter g<strong>en</strong>eral, y <strong>en</strong><br />

cuanto al tratami<strong>en</strong>to de estas situaciones por parte de los medios de comunicación, ha de<br />

realizarse una ponderación de bi<strong>en</strong>es ori<strong>en</strong>tada por el principio de proporcionalidad al <strong>en</strong>trar<br />

<strong>en</strong> conflicto el derecho del presunto inoc<strong>en</strong>te a su honor, dignidad, intimidad e imag<strong>en</strong> y la<br />

libertad de información.<br />

VI. Sobre la actuación del ministerio fiscal<br />

Si bi<strong>en</strong> no es frecu<strong>en</strong>te que el Fiscal ord<strong>en</strong>e la det<strong>en</strong>ción de una persona, si<strong>en</strong>do la práctica<br />

habitual que, cuando el Fiscal comparece ante el Juzgado, la medida cautelar ya se haya<br />

llevado a efecto, pued<strong>en</strong> darse casos <strong>en</strong> que se acuerde la práctica de esta medida cautelar<br />

durante la tramitación de unas dilig<strong>en</strong>cias preprocesales de investigación. En tales supuestos<br />

hay que recordar que la Instrucción 1/2008, sobre la dirección por el Ministerio Fiscal de las<br />

actuaciones de la Policía Judicial, se refiere a la posibilidad de que el Fiscal imparta<br />

instrucciones g<strong>en</strong>erales y/o particulares a las Unidades de Policía Judicial sobre criterios de<br />

prefer<strong>en</strong>te investigación, modos de actuación, coordinación de investigaciones y otros<br />

extremos análogos, marco <strong>en</strong> el que, cuando el caso lo requiera, podrán realizarse algunas<br />

indicaciones sobre los aspectos que se tratarán posteriorm<strong>en</strong>te, como también permite el<br />

artículo 4,4 del Estatuto Orgánico.<br />

La citada Instrucción establece asimismo que los Sres./Sras. Fiscales Jefes Provinciales<br />

despach<strong>en</strong> con los Jefes de las Unidades Orgánicas Provinciales de Policía Judicial con la<br />

frecu<strong>en</strong>cia necesaria y les impartan las instrucciones precisas para el correcto desarrollo<br />

jurídico de la investigación. Estas reuniones, así como las que t<strong>en</strong>gan lugar <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>o de las<br />

Comisiones Provinciales de Coordinación de la Policía Judicial, constituy<strong>en</strong>, sin duda, un<br />

ámbito adecuado para participar a la Policía Judicial las conclusiones de esta Instrucción.<br />

188<br />

Tem ari Oposicions


A su vez, la Instrucción 3/2005, sobre las relaciones del Ministerio Fiscal con los medios de<br />

comunicación, recuerda, <strong>en</strong> la línea de lo afirmado anteriorm<strong>en</strong>te, que “cuando los Sres.<br />

Fiscales proporcion<strong>en</strong> información habrán de t<strong>en</strong>er siempre pres<strong>en</strong>te que el derecho a la<br />

presunción de inoc<strong>en</strong>cia no sólo garantiza al imputado ser absuelto si ante el tribunal no se<br />

prueba debidam<strong>en</strong>te su culpabilidad, sino también ser tratado como inoc<strong>en</strong>te y no como<br />

culpable <strong>en</strong> tanto no sea declarada su culpabilidad por el único que constitucionalm<strong>en</strong>te puede<br />

hacerlo. Es por tanto necesario <strong>en</strong> estas informaciones durante la tramitación de la causa<br />

resaltar <strong>en</strong> todo caso que el imputado o acusado sigue disfrutando de la presunción de<br />

inoc<strong>en</strong>cia”. Además, añade que “por regla g<strong>en</strong>eral <strong>en</strong> el supuesto de asuntos de interés<br />

g<strong>en</strong>eral afectantes a personajes con relevancia pública estaría permitida la m<strong>en</strong>ción del<br />

nombre del imputado. Por contra, <strong>en</strong> los supuestos que se han d<strong>en</strong>ominado de criminalidad<br />

cotidiana el nombre del imputado debe ‐también <strong>en</strong> principio‐ permanecer <strong>en</strong> el anonimato<br />

(por ejemplo mediante la única m<strong>en</strong>ción de sus iniciales)”. En aplicación de estos criterios, sin<br />

duda con mayor razón habrá de restringirse la publicidad del mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> que se lleva a cabo<br />

la det<strong>en</strong>ción cautelar de una persona. Es por ello por lo que la propia Instrucción citada afirma<br />

que el principio de limitación de la publicidad <strong>en</strong> la instrucción de las causas p<strong>en</strong>ales ti<strong>en</strong>e<br />

también su reflejo <strong>en</strong> el apartado primero del artículo 520 LECrim, referido a la moderación <strong>en</strong><br />

la forma <strong>en</strong> que ha de practicarse la det<strong>en</strong>ción.<br />

Finalm<strong>en</strong>te, aun cuando el Fiscal no acuerde directam<strong>en</strong>te la práctica de la det<strong>en</strong>ción, <strong>en</strong><br />

virtud de la Instrucción 2/2008 sobre las funciones del Fiscal <strong>en</strong> la fase de instrucción, y como<br />

ya se m<strong>en</strong>cionó anteriorm<strong>en</strong>te, esta circunstancia no le exime de velar por el respeto de las<br />

garantías procesales del imputado, <strong>en</strong>tre las que se cu<strong>en</strong>tan la correcta práctica de la<br />

det<strong>en</strong>ción.<br />

Como resum<strong>en</strong> de todo lo dicho, si bi<strong>en</strong> la det<strong>en</strong>ción cautelar de una persona será<br />

g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te acordada por la autoridad judicial o por las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del<br />

Estado, los repres<strong>en</strong>tantes del Ministerio Fiscal, <strong>en</strong> cumplimi<strong>en</strong>to de las importantes funciones<br />

tuitivas que el ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to jurídico les otorga <strong>en</strong> def<strong>en</strong>sa de los derechos de los ciudadanos<br />

<strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral, y de las garantías procesales de los imputados <strong>en</strong> particular, deberán velar por que<br />

la misma se practique de la forma m<strong>en</strong>os lesiva para la dignidad e intimidad de los afectados<br />

por la medida.<br />

En este s<strong>en</strong>tido, las líneas básicas a t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta sobre el modo de practicar la det<strong>en</strong>ción,<br />

han de ser, es<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te, las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

El mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> que se decide llevar a efecto la práctica de la det<strong>en</strong>ción de una persona debe<br />

ser cumplidam<strong>en</strong>te ponderado. No es aconsejable ord<strong>en</strong>ar la det<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> acontecimi<strong>en</strong>tos<br />

sociales o <strong>en</strong> lugares públicos, profesionales o de trabajo, salvo que exista un riesgo de fuga<br />

que sólo se pueda conjurar de ese modo.<br />

Tanto la det<strong>en</strong>ción como el traslado han de practicarse de manera que se garantice el respeto<br />

a la dignidad de la persona det<strong>en</strong>ida, debiéndose adoptar las oportunas cautelas para<br />

proteger a las personas trasladadas de la curiosidad del público y de todo tipo de publicidad.<br />

Asimismo ha de evitarse, <strong>en</strong> la medida de lo posible, que aparezcan esposados o <strong>en</strong>grilletados<br />

fr<strong>en</strong>te a los fotógrafos y las cámaras de televisión.<br />

189<br />

Tem ari Oposicions


En todo caso, no debe olvidarse que el det<strong>en</strong>ido manti<strong>en</strong>e el derecho a la presunción de<br />

inoc<strong>en</strong>cia hasta que la misma sea <strong>en</strong>ervada mediante la prueba de su culpabilidad. Por ello, la<br />

información que se facilite a los medios de comunicación acerca de det<strong>en</strong>ciones y traslados ha<br />

de respetar, <strong>en</strong> todo caso, el citado derecho, debiéndose evitar la difusión de datos o<br />

imág<strong>en</strong>es que de forma desproporcionada puedan afectar al honor de las personas sujetas a<br />

aquellas medidas.<br />

En consecu<strong>en</strong>cia, los Sres./Sras. Fiscales deberán hacer valer estos principios a través de las<br />

instrucciones de carácter g<strong>en</strong>eral o particular que, al respecto, d<strong>en</strong> a la Policía Judicial,<br />

especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los supuestos <strong>en</strong> que la actuación se lleve a efecto <strong>en</strong> el curso de dilig<strong>en</strong>cias<br />

de investigación preprocesal, o bi<strong>en</strong> mediante los cauces procesales pertin<strong>en</strong>tes cuando la<br />

det<strong>en</strong>ción haya sido acordada por las autoridades judiciales <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>o de una investigación<br />

criminal, y el estado de la causa lo haga factible.<br />

VII. Conclusiones<br />

PRIMERA. El Ministerio Fiscal ti<strong>en</strong>e constitucionalm<strong>en</strong>te asignada la promoción de la acción de<br />

la justicia <strong>en</strong> def<strong>en</strong>sa de la legalidad, de los derechos de los ciudadanos y del interés público<br />

tutelado por la ley (art. 124 CE). Una faceta de esta misión consiste <strong>en</strong> velar por el respeto de<br />

las garantías procesales del imputado (art. 773,1 LECrim.), <strong>en</strong>tre las que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra el<br />

derecho a que su det<strong>en</strong>ción se lleve a efecto <strong>en</strong> la forma que m<strong>en</strong>os le perjudique <strong>en</strong> su<br />

persona, reputación y patrimonio. (art.520.1 LECrim).<br />

SEGUNDA. La det<strong>en</strong>ción, para que sea constitucionalm<strong>en</strong>te admisible, debe estar rodeada de<br />

una serie de presupuestos y garantías, una de las cuales es la moderación <strong>en</strong> el modo de<br />

ejecución de la misma. Esta previsión trata de proteger tanto la dignidad, honor, intimidad y<br />

derecho a la propia imag<strong>en</strong> de las personas, como el respeto a la presunción de inoc<strong>en</strong>cia, y se<br />

configura, al mismo tiempo, como expresión de los principios de proporcionalidad y seguridad.<br />

TERCERA. En el ejercicio de sus funciones, los Sres/Sras Fiscales velarán por el cumplimi<strong>en</strong>to<br />

de los sigui<strong>en</strong>tes principios:<br />

1. El mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> que se decida llevar a efecto la práctica de la det<strong>en</strong>ción de una persona<br />

ha de ser cumplidam<strong>en</strong>te ponderado. No es aconsejable ord<strong>en</strong>ar la det<strong>en</strong>ción <strong>en</strong><br />

acontecimi<strong>en</strong>tos sociales o <strong>en</strong> lugares públicos, profesionales o de trabajo, salvo que<br />

exista un riesgo de fuga que sólo se pueda conjurar de ese modo.<br />

2. Tanto la det<strong>en</strong>ción como el traslado deb<strong>en</strong> practicarse de manera que se garantice el<br />

respeto a la dignidad de la persona det<strong>en</strong>ida, adoptándose las oportunas cautelas para<br />

proteger a las personas trasladadas de la curiosidad del público y de todo tipo de<br />

publicidad, así como evitándose <strong>en</strong> la medida de lo posible, que aparezcan esposados o<br />

<strong>en</strong>grilletados fr<strong>en</strong>te a los fotógrafos y las cámaras de televisión.<br />

3. El det<strong>en</strong>ido manti<strong>en</strong>e el derecho a la presunción de inoc<strong>en</strong>cia hasta que se declare su<br />

culpabilidad por parte del órgano constitucionalm<strong>en</strong>te compet<strong>en</strong>te para ello. Por ello,<br />

la información que se facilite a los medios de comunicación acerca de det<strong>en</strong>ciones y<br />

traslados ha de respetar, <strong>en</strong> todo caso, el m<strong>en</strong>cionado derecho, debiéndose evitar la<br />

190<br />

Tem ari Oposicions


difusión de datos o imág<strong>en</strong>es que, de forma desproporcionada, puedan afectar al<br />

honor de las personas sujetas a aquellas medidas.<br />

CUARTA. Los Sres/Sras Fiscales Jefes, por medio de Instrucciones G<strong>en</strong>erales, o a través de su<br />

participación <strong>en</strong> las Comisiones Provinciales de Coordinación de la Policía Judicial, <strong>en</strong> los<br />

términos previstos <strong>en</strong> el art. 4,4 del Estatuto Orgánico del Ministerio Fiscal, <strong>en</strong> el artículo<br />

773.1 apartado segundo de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal y <strong>en</strong> la Instrucción 1/2008 de la<br />

Fiscalía G<strong>en</strong>eral del Estado sobre la dirección por el Ministerio Fiscal de las actuaciones de la<br />

Policía Judicial, darán a las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado, <strong>en</strong> los casos <strong>en</strong> que lo<br />

consider<strong>en</strong> adecuado, las oportunas directrices sobre el modo y circunstancias de la práctica<br />

de la det<strong>en</strong>ción.<br />

QUINTA. En el curso de dilig<strong>en</strong>cias preprocesales de investigación, los mismos artículos y<br />

docum<strong>en</strong>tos citados <strong>en</strong> la conclusión anterior permit<strong>en</strong> que los Sres/Sras Fiscales dict<strong>en</strong><br />

instrucciones particulares a los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado,<br />

por lo que, cuando el caso lo requiera, se podrán dar también directrices <strong>en</strong> ese ámbito sobre<br />

la correcta práctica de la det<strong>en</strong>ción.<br />

SEXTA. Cuando la det<strong>en</strong>ción haya sido acordada por las autoridades judiciales, su control se<br />

hará valer mediante los cauces procesales pertin<strong>en</strong>tes.<br />

Por lo expuesto, los Sres./Sras. Fiscales, <strong>en</strong> el ejercicio de sus funciones, velarán por el<br />

cumplimi<strong>en</strong>to de la pres<strong>en</strong>te Instrucción.<br />

Madrid, 23 de diciembre de 2009<br />

EL FISCAL GENERAL DEL ESTADO<br />

EXCMOS. E ILMOS. SRES. FISCALES SUPERIORES, FISCALES JEFES PROVINCIALES Y DE ÁREA.<br />

191<br />

Tem ari Oposicions


2.8. CIRCULAR 3/2009, DE 10 DE NOVIEMBRE, SOBRE PROTECCIÓN DE LOS<br />

MENORES VÍCTIMAS Y TESTIGOS<br />

12.‐CONCLUSIONES<br />

12.1. Principios g<strong>en</strong>erales<br />

1ª El derecho de todo acusado a un juicio público con todas las garantías (art. 24.2 CE)<br />

<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> el derecho de def<strong>en</strong>sa y el principio de contradicción algunas de sus principales<br />

manifestaciones. Ello supone el derecho a un juicio contradictorio <strong>en</strong> el que el acusado pueda<br />

def<strong>en</strong>derse de la acusación, planteando pruebas de descargo y combati<strong>en</strong>do las pruebas<br />

incriminatorias, junto a la posibilidad de participar <strong>en</strong> las dilig<strong>en</strong>cias y trámites del proceso,<br />

para así poder ejercitar su derecho a ser oído y a alegar, <strong>en</strong> su interés, lo que a su Derecho<br />

conv<strong>en</strong>ga. Las pautas y ori<strong>en</strong>taciones de esta Circular deb<strong>en</strong> <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derse siempre desde la<br />

salvaguarda de este derecho fundam<strong>en</strong>tal del acusado que incumbe al Ministerio Fiscal a<br />

t<strong>en</strong>or del art. 124 CE.<br />

2ª La características personales y evolutivas de los m<strong>en</strong>ores de edad les hac<strong>en</strong><br />

especiales vulnerables a la victimización secundaria que puede <strong>en</strong>trañar su participación <strong>en</strong> el<br />

proceso p<strong>en</strong>al. Las graves consecu<strong>en</strong>cias físicas, psicológicas y emocionales que tal<br />

participación puede acarrearles les hace acreedores de un tratami<strong>en</strong>to específico ori<strong>en</strong>tado a<br />

su protección y asist<strong>en</strong>cia, así como a la calidad objetiva del testimonio que han de prestar.<br />

3ª Las Sras/Sres. Fiscales deberán t<strong>en</strong>er pres<strong>en</strong>te que las causas que mayores<br />

problemas plantean, <strong>en</strong> relación con el testigo m<strong>en</strong>or (normalm<strong>en</strong>te también víctima) son las<br />

relativas a abusos y agresiones sexuales. En estas causas, un juicio erróneo o una investigación<br />

archivada prematuram<strong>en</strong>te puede t<strong>en</strong>er consecu<strong>en</strong>cias extraordinarias no solo para los<br />

implicados <strong>en</strong> el proceso <strong>en</strong> curso sino para pot<strong>en</strong>ciales víctimas, por lo que es<br />

extremadam<strong>en</strong>te importante que todas las investigaciones de presuntos abusos sexuales sean<br />

de la mayor calidad posible y que se les otorgue prioridad respecto a otras investigaciones<br />

criminales.<br />

4ª Aún parti<strong>en</strong>do siempre de que el mero hecho de la minoría de edad hace merecedor<br />

al testigo de un tratami<strong>en</strong>to especial, la int<strong>en</strong>sidad de la protección puede graduarse,<br />

at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do a la edad del m<strong>en</strong>or, al dato de si el mismo es o no víctima del delito, a la<br />

naturaleza y gravedad del delito presuntam<strong>en</strong>te cometido, a si guarda relación de par<strong>en</strong>tesco<br />

con el imputado o acusado, etc.<br />

5ª La idea básica a t<strong>en</strong>er pres<strong>en</strong>te como pórtico es la de que las dilig<strong>en</strong>cias que<br />

recaigan sobre el m<strong>en</strong>or van a ser g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te perturbadoras, cuando no traumáticas para<br />

él. Por tanto, deb<strong>en</strong> evitarse <strong>en</strong> la medida de lo posible las duplicidades <strong>en</strong> exploración de<br />

médicos, evaluación de psicólogos, psiquiatras y análogos y <strong>en</strong> la toma de declaración. Debe<br />

t<strong>en</strong>derse hacia los diagnósticos, exploraciones o evaluaciones conjuntas.<br />

6ª Las Sras/Sres. Fiscales procurarán evitar la repetición de declaraciones de m<strong>en</strong>ores,<br />

salvo <strong>en</strong> los casos estrictam<strong>en</strong>te necesarios, a fin de ahorrarles el sufrimi<strong>en</strong>to de volver a<br />

relatar y revivir ante personas extrañas un suceso para ellos traumático. En la fase de juicio<br />

oral evitarán susp<strong>en</strong>siones reiteradas o largas esperas <strong>en</strong> los estrados del Juzgado,<br />

promovi<strong>en</strong>do la inadmisión de preguntas ori<strong>en</strong>tadas a poner <strong>en</strong> tela de juicio la credibilidad de<br />

192<br />

Tem ari Oposicions


la declaración del m<strong>en</strong>or cuando la forma de plantearlas no respete la dignidad del mismo.<br />

7ª Siempre que las circunstancias lo permitan debiera prescindirse de la declaración<br />

policial del m<strong>en</strong>or, especialm<strong>en</strong>te cuando el mismo sea víctima del delito y fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te<br />

cuando éste sea de naturaleza sexual. Para reducir al mínimo imprescindible el número de<br />

declaraciones puede resultar conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te dar pautas a la Policía Judicial, para que <strong>en</strong> casos <strong>en</strong><br />

que pueda ser especialm<strong>en</strong>te perturbador tomar declaración al m<strong>en</strong>or, se prescinda de la<br />

misma y se le traslade al Juzgado de Guardia para preconstituir la prueba.<br />

8ª Las causas con m<strong>en</strong>ores implicados, especialm<strong>en</strong>te cuando éstos sean las víctimas,<br />

deb<strong>en</strong> ser objeto de una tramitación especialm<strong>en</strong>te rápida. A tales efectos, las Sras/Sres.<br />

Fiscales, <strong>en</strong> su función impulsora del proceso p<strong>en</strong>al, habrán de redoblar sus esfuerzos para<br />

remover cualquier obstáculo que ral<strong>en</strong>tice la tramitación de estos procedimi<strong>en</strong>tos.<br />

9ª La Reforma operada <strong>en</strong> la LECrim por LO 8/2006 <strong>en</strong> relación con los testigos no<br />

distingue franjas de edades, por lo que sus disposiciones habrán de <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derse aplicables a<br />

cualquier persona m<strong>en</strong>or de 18 años.<br />

10ª En cuanto a la edad que debe t<strong>en</strong>erse <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta para aplicar el plus protector que<br />

estos preceptos incorporan habrá de at<strong>en</strong>derse no a la edad que el testigo t<strong>en</strong>ía cuando tomó<br />

conocimi<strong>en</strong>to de los hechos respecto de los que ha de deponer sino a la edad que ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> el<br />

mom<strong>en</strong>to de prestar declaración <strong>en</strong> el proceso.<br />

12. 2. Fase de instrucción<br />

1ª La obligación específica de la pres<strong>en</strong>cia del Fiscal <strong>en</strong> estas declaraciones no se funda<br />

<strong>en</strong> la necesidad de asegurar la eficacia de la investigación, sino se inscribe <strong>en</strong> el desarrollo de<br />

su función de protector de los derechos fundam<strong>en</strong>tales del m<strong>en</strong>or y de las garantías del<br />

acusado y de la necesidad de procurar la necesaria ponderación de unos y otras.<br />

2ª La pres<strong>en</strong>cia del Fiscal <strong>en</strong> la declaración del m<strong>en</strong>or <strong>en</strong> fase de instrucción ha de ser<br />

aprovechada para acopiar la necesaria información para decidir con fundam<strong>en</strong>to acerca de si<br />

procede proponerlo como testigo para el acto del juicio oral o bi<strong>en</strong> prescindir de él y <strong>en</strong> ese<br />

caso acerca de si procede preconstituir la prueba, citar a testigos de refer<strong>en</strong>cia o interesar<br />

alguna dilig<strong>en</strong>cia sobre la credibilidad del testimonio. También servirá para calibrar ‐si procede<br />

citarlo como testigo para el acto del juicio oral‐el tipo de cautela a promover para evitar su<br />

doble victimización. Igualm<strong>en</strong>te podrá ser útil para, <strong>en</strong> su caso, decantarse por el<br />

sobreseimi<strong>en</strong>to.<br />

3ª La pres<strong>en</strong>cia de los repres<strong>en</strong>tantes legales del m<strong>en</strong>or, y, <strong>en</strong> su caso, de los<br />

guardadores, que sin ser repres<strong>en</strong>tantes se ocup<strong>en</strong> del mismo ‐<strong>en</strong> principio recom<strong>en</strong>dable<br />

para dar mayor seguridad y confianza al m<strong>en</strong>or‐habrá de exceptuarse además de cuando los<br />

repres<strong>en</strong>tantes o guardadores sean los propios imputados ‐pues <strong>en</strong> tales casos se<br />

desnaturalizaría su pres<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> el acto, cuyo s<strong>en</strong>tido es precisam<strong>en</strong>te el de amparar y dar<br />

tranquilidad al m<strong>en</strong>or‐, cuando existan conflictos de intereses <strong>en</strong>tre repres<strong>en</strong>tantes y m<strong>en</strong>or<br />

que justifiqu<strong>en</strong> la exclusión. También podrá ser fundam<strong>en</strong>to de la exclusión la exist<strong>en</strong>cia de<br />

indicios que llev<strong>en</strong> a la fundada cre<strong>en</strong>cia de que los prog<strong>en</strong>itores persigu<strong>en</strong> que el m<strong>en</strong>or no<br />

colabore con la Administración de Justicia.<br />

4ª Facultativam<strong>en</strong>te el párrafo tercero del art. 433 LECrim también prevé que puedan<br />

asistir expertos. Habrá de <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derse por tales personas cualificadas profesionalm<strong>en</strong>te para<br />

ori<strong>en</strong>tar sobre el modo más adecuado de abordar al m<strong>en</strong>or, esto es, psicólogos infantiles,<br />

pedagogos o psiquiatras. Las circunstancias del caso serán las que marcarán la necesidad o<br />

193<br />

Tem ari Oposicions


conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia de esta asist<strong>en</strong>cia técnica, que se increm<strong>en</strong>tará cuando el m<strong>en</strong>or sea, además de<br />

testigo, víctima, y at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do especialm<strong>en</strong>te a su edad, <strong>en</strong> cuanto normalm<strong>en</strong>te para los<br />

d<strong>en</strong>ominados m<strong>en</strong>ores maduros no será necesario. También la índole del delito será<br />

determinante para calibrar tal necesidad.<br />

5ª Las Sras/Sres. Fiscales interesarán la grabación de la declaración como modo<br />

específico de docum<strong>en</strong>tación siempre que prevean que el m<strong>en</strong>or no va a poder declarar <strong>en</strong> el<br />

acto del juicio oral o cuando de los datos recabados pueda ya sost<strong>en</strong>erse que el grado de<br />

victimización secundaria del m<strong>en</strong>or podría ser especialm<strong>en</strong>te int<strong>en</strong>so y perjudicial si se le<br />

impone la obligación de asistir al juicio como testigo.<br />

6ª Si con anterioridad a la citación para declarar se ha solicitado la elaboración de un<br />

informe psicológico sobre el m<strong>en</strong>or será muy importante el interesar que el mismo perito se<br />

pronuncie sobre si el testigo puede declarar sobre los hechos sin riesgo para su equilibrio<br />

psicológico y, <strong>en</strong> caso positivo, sobre las cautelas que se consideran necesarias o<br />

conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes.<br />

7ª Como regla g<strong>en</strong>eral, las Sras/Sres. Fiscales no citarán como testigos a los m<strong>en</strong>ores<br />

para el acto del juicio oral cuando los expertos consultados desaconsej<strong>en</strong> fundadam<strong>en</strong>te tal<br />

citación. En estos casos ‐si no la han hecho ya‐propondrán la grabación de su declaración y<br />

que la misma se lleve a cabo respetando los requisitos de contradicción previstos para la<br />

preconstitución probatoria, siempre con las modulaciones que pueda exigir el interés del<br />

m<strong>en</strong>or. Una interpretación teleológica de las causas g<strong>en</strong>erales previstas <strong>en</strong> los arts. 448 y 777<br />

LECrim, tamizada por los principios g<strong>en</strong>erales que informan la LO 1/1996, de Protección<br />

Jurídica del M<strong>en</strong>or, lleva a admitir como presupuesto habilitante de la preconstitución<br />

probatoria el caso de los m<strong>en</strong>ores que por razón de su corta edad o de su especial<br />

vulnerabilidad estén <strong>en</strong> riesgo de sufrir un grave daño psicológico de verse obligados a<br />

comparecer de nuevo como testigos <strong>en</strong> el acto del juicio oral. Esta probabilidad de sufrir grave<br />

daño psicológico debe estar debidam<strong>en</strong>te docum<strong>en</strong>tada <strong>en</strong> la causa, a través del<br />

correspondi<strong>en</strong>te informe pericial.<br />

8ª También podrá acudirse a la preconstitución probatoria y correlativam<strong>en</strong>te habrán<br />

de abst<strong>en</strong>erse las Sras/Sres. Fiscales de citar a juicio oral a los testigos m<strong>en</strong>ores cuando los<br />

mismos t<strong>en</strong>gan tan corta edad que racionalm<strong>en</strong>te pueda concluirse que tras el lapso temporal<br />

probable <strong>en</strong>tre la primera declaración y la fecha del juicio oral, cualquier int<strong>en</strong>to de<br />

rememorar los hechos será inútil.<br />

9ª Aunque con carácter g<strong>en</strong>eral la preconstitución de la prueba exige hacer pasar a la<br />

dilig<strong>en</strong>cia por el tamiz de la contradicción, con el fin de salvaguardar el derecho del imputado<br />

a interrogar a los testigos de cargo, el inexcusable respeto de esta exig<strong>en</strong>cia admite<br />

matizaciones para minimizar el daño a los testigos m<strong>en</strong>ores. Las posibilidades para llegar a un<br />

punto de equilibrio son múltiples (utilización de biombo, empleo de video confer<strong>en</strong>cia,<br />

colocación del m<strong>en</strong>or <strong>en</strong> un punto desde el que no pueda ser visto por el imputado, utilización<br />

de espejos unidireccionales). Debe <strong>en</strong> todo caso t<strong>en</strong>erse pres<strong>en</strong>te que el principio de<br />

contradicción no sufrirá siempre que esté pres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el interrogatorio el Letrado del<br />

imputado y se le permita formular preguntas al testigo m<strong>en</strong>or.<br />

10ª La decisión de preconstituir la prueba testifical de m<strong>en</strong>ores de edad habrá de<br />

plantearse especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> causas por delitos contra la libertad sexual cuando la víctima sea<br />

m<strong>en</strong>or de <strong>cat</strong>orce años.<br />

11ª La prueba preconstituida relativa a la exploración del m<strong>en</strong>or, debe ser llevada a la<br />

vista del juicio oral como prueba docum<strong>en</strong>tal, proponiéndolo así <strong>en</strong> el escrito de calificación,<br />

194<br />

Tem ari Oposicions


debi<strong>en</strong>do igualm<strong>en</strong>te las Sras/Sres. interesar su lectura, audición o visionado, excluy<strong>en</strong>do<br />

totalm<strong>en</strong>te la práctica de “darla por reproducida”.<br />

12. 3. Testigos de refer<strong>en</strong>cia<br />

1ª En determinados y excepcionales supuestos equival<strong>en</strong>tes a la imposibilidad de<br />

producción del testimonio, especialm<strong>en</strong>te ante delitos contra la libertad sexual, cuando la<br />

víctima es un m<strong>en</strong>or de muy corta edad, no procederá ni siquiera la preconstitución<br />

probatoria, pudi<strong>en</strong>do valorarse como prueba de cargo el testimonio de refer<strong>en</strong>cia de los<br />

padres o de terceras personas. A tales<br />

efectos, debe t<strong>en</strong>erse pres<strong>en</strong>te que la LECrim prescribe que no podrán ser obligados a<br />

declarar como testigos los incapacitados física o moralm<strong>en</strong>te (art. 417.3º LECrim).<br />

2ª Cuando las Sras/Sres. Fiscales invoqu<strong>en</strong> como de cargo testimonios de refer<strong>en</strong>cia<br />

sustitutivos del testimonio directo de un m<strong>en</strong>or, con el fin de respetar el equilibrio respecto a<br />

las garantías de los acusados, y <strong>en</strong> particular, su derecho a la contradicción de las pruebas de<br />

cargo, lo harán tomando <strong>en</strong> consideración los recelos que puede suscitar este medio de<br />

prueba, y habrán de ser particularm<strong>en</strong>te rigurosos, no sólo <strong>en</strong> la apreciación de las<br />

circunstancias imponderables que justifican la sustitución del testimonio directo por el de<br />

refer<strong>en</strong>cia, sino también <strong>en</strong> la crítica de los refer<strong>en</strong>ciales, <strong>en</strong> la aportación de elem<strong>en</strong>tos de<br />

corroboración y <strong>en</strong> la expresión de las razones por las que, <strong>en</strong> su caso, los han considerado<br />

dignos de crédito y hábiles para <strong>en</strong>ervar la presunción de inoc<strong>en</strong>cia.<br />

12. 4. Sobreseimi<strong>en</strong>to por falta de prueba<br />

1ª La articulación de la prueba de cargo de determinados delitos que se perpetran <strong>en</strong><br />

la intimidad y sobre m<strong>en</strong>ores de edad pres<strong>en</strong>ta particulares dificultades, máxime si se trata de<br />

niños de corta edad y de hechos que se d<strong>en</strong>uncian <strong>en</strong> situación de crisis familiar. La<br />

importancia de la averiguación y castigo de tales hechos para las víctimas y para el interés<br />

g<strong>en</strong>eral no puede sobreponerse a la realidad de tales dificultades y mucho m<strong>en</strong>os, al sistema<br />

de garantías que constituy<strong>en</strong> el proceso p<strong>en</strong>al, ni a las exig<strong>en</strong>cias del derecho a la presunción<br />

de inoc<strong>en</strong>cia.<br />

2ª En muchos casos, tras la imprescindible ponderación de los intereses <strong>en</strong> conflicto ‐<br />

garantías y derechos procesales del acusado, necesidad de protección de las víctimas y<br />

testigos m<strong>en</strong>ores de edad e interés público <strong>en</strong> la persecución de los delitos‐y tras una<br />

adecuada valoración de la <strong>en</strong>tidad de los elem<strong>en</strong>tos incriminatorios que pued<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tarse<br />

ante el Juzgador p<strong>en</strong>al, las Sras/Sres. Fiscales habrán de optar por interesar el sobreseimi<strong>en</strong>to<br />

provisional de las actuaciones.<br />

12. 5. Garantías <strong>en</strong> el acto del juicio<br />

1º Una interpretación sistemática de los arts. 707 y 731 bis LECrim lleva a la conclusión<br />

de que cuando el testigo es m<strong>en</strong>or debe automáticam<strong>en</strong>te ‐ope legis‐, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derse que su<br />

comparec<strong>en</strong>cia resulta gravosa o perjudicial y que por tanto, puede acudirse al uso de la<br />

videoconfer<strong>en</strong>cia.<br />

2º La utilización de mamparas o medios análogos ti<strong>en</strong>e una m<strong>en</strong>or capacidad como<br />

mecanismo neutralizador de efectos de victimización secundaria, pues no evita la pres<strong>en</strong>cia<br />

195<br />

Tem ari Oposicions


del m<strong>en</strong>or <strong>en</strong> la sala de vistas y su cercanía al acusado, aunque para determinados supuestos<br />

no necesitados de niveles de protección cualificados podrá ser sufici<strong>en</strong>te. La utilización de las<br />

mamparas habrá de realizarse tratando por un lado de impedir el contacto visual <strong>en</strong>tre m<strong>en</strong>or<br />

y acusado y al mismo tiempo permiti<strong>en</strong>do que el m<strong>en</strong>or siga t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do contacto visual con la<br />

persona o persona que le acompañ<strong>en</strong> para prestarle apoyo, y sea visto por el Tribunal, el<br />

Ministerio Fiscal y los Letrados de las partes.<br />

3º Debe también t<strong>en</strong>erse pres<strong>en</strong>te que el Tribunal Supremo ha admitido el uso de<br />

otras cautelas, de forma que puede el Tribunal adoptar las medidas de tutela que estime más<br />

adecuadas, <strong>en</strong>tre las que cita expresam<strong>en</strong>te: “acompañami<strong>en</strong>to por un familiar, limitaciones a<br />

la publicidad, susp<strong>en</strong>sión temporal del juicio, declaración como testigo oculto para los<br />

acusados o sin confrontación visual directa con los mismos”<br />

12. 6. Otros mecanismos protectores del testigo m<strong>en</strong>or<br />

1ª En los casos de riesgo grave para la integridad física, psicológica o moral del m<strong>en</strong>or<br />

testigo, serán aplicables también los mecanismos de protección previstos <strong>en</strong> la LO 19/1994, de<br />

23 de diciembre de Protección a Testigos y Peritos <strong>en</strong> causas criminales. Las Sras/Sres Fiscales<br />

desplegarán sus deberes de protección de la vida privada y la intimidad y dignidad de<br />

conformidad con la Ley 35 /1995 de 11 de diciembre de Ayudas y Asist<strong>en</strong>cia a las Víctimas de<br />

Delitos Viol<strong>en</strong>tos y contra la libertad Sexual.<br />

2ª Las Sras/Sres Fiscales velarán también por el riguroso cumplimi<strong>en</strong>to de la previsión<br />

del art. 109 in fine LECrim <strong>en</strong> el que se dispone que <strong>en</strong> los procesos que se sigan por delitos<br />

compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> el art. 57 del CP, el Juez asegurará la comunicación a la víctima de los actos<br />

procesales que puedan afectar a su seguridad.<br />

12. 7. Pautas g<strong>en</strong>erales sobre interrogatorios a m<strong>en</strong>ores<br />

1ª Deberán las Sras/Sres. Fiscales paliar tanto los retrasos <strong>en</strong> la citación para tomar<br />

declaración al m<strong>en</strong>or <strong>en</strong> fase de instrucción, como las dilaciones <strong>en</strong> los señalami<strong>en</strong>tos de<br />

juicio. Igualm<strong>en</strong>te ‐<strong>en</strong> la medida de sus posibilidades‐habrán de promover que los juicios <strong>en</strong><br />

los que t<strong>en</strong>ga que interv<strong>en</strong>ir un testigo m<strong>en</strong>or sean los primeros <strong>en</strong> el ord<strong>en</strong> de<br />

señalami<strong>en</strong>tos. Aunque los señalami<strong>en</strong>tos obviam<strong>en</strong>te no son compet<strong>en</strong>cia del Fiscal, las<br />

Sras/Sres. Fiscales <strong>en</strong> sus escritos de calificación y por medio de Otrosí, podrán interesar tales<br />

prev<strong>en</strong>ciones.<br />

2ª Cuando el testigo m<strong>en</strong>or es víctima y se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra además <strong>en</strong> una situación de<br />

desprotección (v.gr. cuando ha sido objeto de malos tratos por sus prog<strong>en</strong>itores) es es<strong>en</strong>cial<br />

que la actuación de la Justicia p<strong>en</strong>al y de las Entidades Públicas de Protección de M<strong>en</strong>ores esté<br />

coordinada, y a los efectos de tal coordinación los Sres. Fiscales <strong>en</strong> tanto <strong>en</strong> cuanto son parte<br />

necesaria <strong>en</strong> el proceso p<strong>en</strong>al y son superiores vigilantes de la actuación de las Entidades de<br />

Protección, habrán de desplegar toda su dilig<strong>en</strong>cia para evitar contradicciones o disfunciones.<br />

3ª En sus interrogatorios, deberán las Sras/Sres. Fiscales realizar los necesarios<br />

esfuerzos por modificar el l<strong>en</strong>guaje jurídico utilizando una terminología adecuada al nivel de<br />

desarrollo del niño.<br />

4ª La psicología del testimonio ha puesto de manifiesto que los testigos comet<strong>en</strong> mas<br />

errores cuando las preguntas son cerradas que cuando las preguntas son abiertas, de modo<br />

que se les permita el recuerdo libre, eligi<strong>en</strong>do sus propios detalles. El recuerdo libre<br />

196<br />

Tem ari Oposicions


increm<strong>en</strong>ta la exactitud, por lo que es preferible iniciar el interrogatorio de manera que sea el<br />

propio testigo m<strong>en</strong>or qui<strong>en</strong> cu<strong>en</strong>te lo que ha visto y percibido, para a continuación ‐y sólo a<br />

continuación‐pasar a hacerle preguntas sobre puntos que puedan permanecer oscuros o<br />

sobre otros detalles adicionales sobre los que se precise información, advirti<strong>en</strong>do al m<strong>en</strong>or<br />

que conteste sólo sobre lo que recuerde. Debe prima facie utilizarse la forma narrativa y a<br />

posteriori, progresivam<strong>en</strong>te, preguntas cada vez más estructuradas.<br />

5ª Las preguntas nunca han de cont<strong>en</strong>er aditivos sugestivos, ni revelar la opinión o<br />

toma de postura del interrogador. Debe ponderarse cada caso pero <strong>en</strong> ocasiones es preferible<br />

cont<strong>en</strong>tarse con respuestas lacónicas y declaraciones fragm<strong>en</strong>tarias, pues si se obliga al niño a<br />

detallarla y completarla, se increm<strong>en</strong>tará el riesgo de que éste incorpore a su declaración<br />

elem<strong>en</strong>tos irreales.<br />

6º Las Sras/Sres. Fiscales procurarán que se inadmitan las preguntas que int<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

m<strong>en</strong>oscabar la solidez del testimonio del m<strong>en</strong>or o su eficacia probatoria empleando medios,<br />

modos, o formas poco respetuosos con la dignidad del mismo.<br />

12. 8. Valoración del testigo m<strong>en</strong>or de edad<br />

1ª La prueba pericial psicológica, practicada con todas las garantías rindi<strong>en</strong>do su<br />

informe ante el Tribunal <strong>en</strong>juiciador, <strong>en</strong> contradicción procesal, y aplicando los conocimi<strong>en</strong>tos<br />

ci<strong>en</strong>tíficos a las condiciones del testigo y al grado de fiabilidad de sus manifestaciones,<br />

conforme a métodos profesionales, no vincula al Juzgador ni puede sustituir su función<br />

valorativa, pero sí puede ser una herrami<strong>en</strong>ta útil para apreciar el testimonio de m<strong>en</strong>ores de<br />

corta edad, <strong>en</strong> especial cuando son víctimas de un delito de naturaleza sexual.<br />

2ª La pres<strong>en</strong>cia de esta pericia no disp<strong>en</strong>sa al Tribunal de la función de valoración que<br />

le corresponde <strong>en</strong> exclusiva.<br />

3ª En los casos <strong>en</strong> los que deba valorarse el cont<strong>en</strong>ido de una grabación de<br />

audio/video, es imprescindible que se proceda a la audición y/o visionado.<br />

12. 9. Responsabilidad civil<br />

1º Las Sras/Sres. Fiscales <strong>en</strong> cumplimi<strong>en</strong>to de la función de velar por la protección<br />

procesal de las víctimas, habrán de promover los mecanismos previstos para que reciban la<br />

ayuda y asist<strong>en</strong>cia efectivas. A tales efectos promoverán la total indemnización de los daños<br />

irrogados al m<strong>en</strong>or, incluidos los psicológicos. Si al formular el escrito de calificación el m<strong>en</strong>or<br />

continúa recibi<strong>en</strong>do tratami<strong>en</strong>to médico o psicológico, el Fiscal fijará las bases para su<br />

inclusión <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia y promoverá durante la ejecución de la misma su precisa<br />

determinación.<br />

12. 10. Audi<strong>en</strong>cia de los m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> los procedimi<strong>en</strong>tos de nulidad, separación y<br />

divorcio<br />

1ª La apar<strong>en</strong>te contradicción <strong>en</strong>tre el apartado segundo del art. 92 CC, modificado por<br />

Ley 15/2005, de 8 de julio y la regla 4ª del art. 770 LEC <strong>en</strong> relación con la audi<strong>en</strong>cia del m<strong>en</strong>or<br />

<strong>en</strong> punto al régim<strong>en</strong> de guardia y custodia <strong>en</strong> procesos de nulidad, separación y divorcio, ha<br />

de resolverse primando el carácter sustantivo del CC y acudi<strong>en</strong>do a la condición de lex<br />

posterior de la norma cont<strong>en</strong>ida <strong>en</strong> su actual art. 92. Por ello habrá de <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derse que la<br />

197<br />

Tem ari Oposicions


audi<strong>en</strong>cia del m<strong>en</strong>or no es imperativa y que su práctica queda subordinada a que se estime<br />

necesaria,<br />

<strong>en</strong> función del superior interés del m<strong>en</strong>or.<br />

2ª En todo caso, la exploración del m<strong>en</strong>or deberá realizarse de forma que el m<strong>en</strong>or se<br />

si<strong>en</strong>ta lo más tranquilo posible y sólo <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia del Juez, Secretario y Ministerio Fiscal,<br />

aunque quepa interesar el auxilio de psicólogos o miembros del equipo técnico adscrito al<br />

Juzgado, cuando las circunstancias lo aconsej<strong>en</strong>.<br />

3ª Las Sras/Sres Fiscales velarán porque estas audi<strong>en</strong>cias transcurran con el máximo<br />

respeto a la intimidad, dignidad y personalidad del m<strong>en</strong>or afectado, evitando las preguntas<br />

directas sobre con cuál de sus prog<strong>en</strong>itores desea convivir o el régim<strong>en</strong> de visitas que<br />

considera más conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te, y optando por preguntas indirectas que revel<strong>en</strong> con cuál de los<br />

prog<strong>en</strong>itores ti<strong>en</strong>e una relación más int<strong>en</strong>sa, quién de los dos ha asumido la mayoría de los<br />

prog<strong>en</strong>itores, con quién manti<strong>en</strong>e una mejor relación, o cualquier otro extremo relevante para<br />

la decisión.<br />

Madrid, 10 de noviembre de 2009 EL FISCAL GENERAL DEL ESTADO<br />

198<br />

Tem ari Oposicions


2.10. REAL DECRETO 32/2009, DE 16 DE ENERO, POR EL QUE SE APRUEBA EL PROTOCOLO NACIONAL<br />

DE ACTUACIÓN MÉDICO‐FORENSE Y DE POLICÍA CIENTÍFICA EN SUCESOS CON VÍCTIMAS<br />

MÚLTIPLES.<br />

Sumario:<br />

• Artículo único. Aprobación del Protocolo.<br />

• DISPOSICIÓN ADICIONAL PRIMERA. Sometimi<strong>en</strong>to a la Ley Orgánica 15/1999, de 13<br />

diciembre, de Protección de Datos de Carácter Personal.<br />

• DISPOSICIÓN ADICIONAL SEGUNDA. Creación de la Comisión Técnica Nacional para Sucesos<br />

con Víctimas Múltiples.<br />

• DISPOSICIÓN FINAL PRIMERA. Título compet<strong>en</strong>cial.<br />

• DISPOSICIÓN FINAL SEGUNDA. Habilitación para el desarrollo reglam<strong>en</strong>tario.<br />

• DISPOSICIÓN FINAL TERCERA. Entrada <strong>en</strong> vigor.<br />

• PROTOCOLO NACIONAL DE ACTUACIÓN MÉDICO‐FORENSE Y DE POLICÍA CIENTÍFICA EN<br />

SUCESOS CON VÍCTIMAS MÚLTIPLES.<br />

o CAPÍTULO I. DISPOSICIONES GENERALES.<br />

Artículo 1. Naturaleza y dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia orgánica.<br />

Artículo 2. Ámbito subjetivo de aplicación.<br />

Artículo 3. Funciones.<br />

o CAPÍTULO II. FASES DE ACTUACIÓN DEL PROTOCOLO NACIONAL DE ACTUACIÓN<br />

MÉDICO‐FORENSE Y DE POLICÍA CIENTÍFICA EN SUCESOS CON VÍCTIMAS<br />

MÚLTIPLES.<br />

SECCIÓN I. FASES DE ACTUACIÓN.<br />

Artículo 4. Fases de actuación.<br />

Artículo 5. Fases preliminares de actuación al tratami<strong>en</strong>to de<br />

cadáveres y restos humanos.<br />

SECCIÓN III. FASE DE TRATAMIENTO DE CADÁVERES Y RESTOS HUMANOS.<br />

Artículo 6. Áreas de trabajo de la fase de tratami<strong>en</strong>to de cadáveres y<br />

restos humanos.<br />

subsección I. Área de recuperación y levantami<strong>en</strong>to de cadáveres,<br />

restos humanos y efectos.<br />

Artículo 7. Equipos actuantes.<br />

Artículo 8. Actuaciones básicas.<br />

Artículo 9. Procedimi<strong>en</strong>tos y modelos de recogida de datos<br />

relativos a los cadáveres y a los restos humanos.<br />

Artículo 10. Traslado de cadáveres y restos humanos al<br />

depósito.<br />

Subsección II. Área de depósito de cadáveres.<br />

Artículo 11. Depósito de cadáveres.<br />

Artículo 12. Zonas de trabajo <strong>en</strong> el área de depósito de<br />

cadáveres.<br />

Artículo 13. Zona de recepción de cadáveres y restos<br />

humanos.<br />

Artículo 14. Zona de necroid<strong>en</strong>tificación y autopsias.<br />

Artículo 15. Tratami<strong>en</strong>to de los cadáveres id<strong>en</strong>tificados<br />

dactilarm<strong>en</strong>te.<br />

199<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 16. Tratami<strong>en</strong>to de los cadáveres no id<strong>en</strong>tificados<br />

dactilarm<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 17. La autopsia judicial.<br />

Artículo 18. Tratami<strong>en</strong>to de Restos Humanos.<br />

Artículo 19. Control de Calidad.<br />

Artículo 20. Los equipos actuantes post mortem.<br />

Artículo 21. La zona de conservación y custodia de cadáveres y<br />

restos humanos.<br />

Artículo 22. Entrega y traslado.<br />

Artículo 23. La zona de conservación y de custodia de objetos<br />

personales.<br />

SECCIÓN IV. FASE DE OBTENCIÓN DE DATOS ANTE MORTEM EN EL ÁREA DE<br />

ASISTENCIA A FAMILIARES.<br />

Artículo 24. El área de asist<strong>en</strong>cia a familiares y obt<strong>en</strong>ción de datos<br />

ante mortem<br />

Artículo 25. El punto de información.<br />

Artículo 26. La oficina de recepción de d<strong>en</strong>uncias.<br />

Artículo 27. La zona de obt<strong>en</strong>ción de datos ante mortem u oficina<br />

ante mortem .<br />

Artículo 28. Equipos actuantes <strong>en</strong> la oficina ante mortem .<br />

Artículo 29. Las funciones g<strong>en</strong>erales del equipo ante mortem .<br />

Artículo 30. Actuación específica del médico for<strong>en</strong>se.<br />

Artículo 31. Actuación especifica de los miembros de las Fuerzas y<br />

Cuerpos de Seguridad del Estado y de las policías autonómicas.<br />

Artículo 32. Entrada <strong>en</strong> funcionami<strong>en</strong>to de la oficina ante mortem .<br />

Artículo 33. La zona de asist<strong>en</strong>cia sanitaria, social y psicológica.<br />

o CAPÍTULO III. LABORATORIOS.<br />

Artículo 34. Laboratorios.<br />

Artículo 35. Reparto de muestras.<br />

Artículo 36. Tratami<strong>en</strong>to de los resultados de los análisis.<br />

o CAPÍTULO IV. CENTRO DE INTEGRACIÓN DE DATOS.<br />

Artículo 37. C<strong>en</strong>tro de Integración de Datos.<br />

o ANEXO I. Formulario de levantami<strong>en</strong>to de cadáveres o restos humanos <strong>en</strong> sucesos<br />

con víctimas múltiples.<br />

o ANEXO II. Acta de relación de restos humanos.<br />

o ANEXO III. Acta de relación de objetos.<br />

o ANEXO IV. Acta de traslado al depósito de cadáveres y restos humanos.<br />

o ANEXO V. Formulario del área de depósito de cadáveres y restos humanos <strong>en</strong><br />

sucesos con víctimas múltiples. .<br />

o ANEXO VI.<br />

o ANEXO VII. Normas y actas de recogida de muestras de ADN.<br />

La sociedad moderna vive expuesta a un riesgo cada vez mayor de sucesos que g<strong>en</strong>eran la muerte<br />

de un elevado número de personas. A los desastres naturales se suman <strong>en</strong> la actualidad los efectos<br />

de accid<strong>en</strong>tes de transportes colectivos, tales como ferrocarril o avión, y también el terrorismo.<br />

200<br />

Tem ari Oposicions


Hasta la fecha España no ha dispuesto de un protocolo para la actuación coordinada de equipos de<br />

médicos for<strong>en</strong>ses con las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado y policías autonómicas <strong>en</strong><br />

situaciones o sucesos con víctimas múltiples, de tal forma que <strong>en</strong> las últimas décadas se han puesto<br />

de manifiesto una serie de car<strong>en</strong>cias importantes <strong>en</strong> la planificación médico‐for<strong>en</strong>se ante tales<br />

situaciones, subsanadas <strong>en</strong> parte por el celo profesional con que actúan los distintos profesionales<br />

involucrados y las iniciativas personales.<br />

La Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal <strong>en</strong> sus artículos 340 a 343 dispone la necesidad de que <strong>en</strong> los<br />

casos de muerte viol<strong>en</strong>ta o sospechosa de criminalidad se proceda a la id<strong>en</strong>tificación del cadáver y<br />

a la práctica de la autopsia por los médicos for<strong>en</strong>ses, con el fin de informar sobre la causa de la<br />

muerte y sus circunstancias. Por su parte el Consejo de Europa <strong>en</strong> su Recom<strong>en</strong>dación nº R (99) 3,<br />

promueve la armonización de las autopsias médico‐for<strong>en</strong>ses <strong>en</strong> los países miembros.<br />

La finalidad del Protocolo nacional de actuación médico‐for<strong>en</strong>se y de Policía Ci<strong>en</strong>tífica <strong>en</strong> sucesos<br />

con víctimas múltiples consiste <strong>en</strong> regular la asist<strong>en</strong>cia técnica a los jueces y tribunales para la<br />

id<strong>en</strong>tificación de los cadáveres y determinación de las causas y circunstancias de la muerte <strong>en</strong> este<br />

tipo de situaciones. Todo ello, <strong>en</strong> el marco de las previsiones de la Ley Orgánica 6/1985, de 1 de<br />

junio, del Poder Judicial, que <strong>en</strong> su artículo 479.2 establece esta asist<strong>en</strong>cia técnica por parte de los<br />

médicos for<strong>en</strong>ses destinados <strong>en</strong> los Institutos de Medicina Legal y <strong>en</strong> el Instituto Nacional de<br />

Toxicología y Ci<strong>en</strong>cias For<strong>en</strong>ses, y <strong>en</strong> el artículo 480 establece la misión de auxilio a la Justicia del<br />

Instituto Nacional de Toxicología y Ci<strong>en</strong>cias For<strong>en</strong>ses. Es por ello que los resultados de los trabajos<br />

realizados por todos los participantes <strong>en</strong> este Protocolo converg<strong>en</strong> <strong>en</strong> la autoridad judicial<br />

compet<strong>en</strong>te.<br />

De esta forma, el procedimi<strong>en</strong>to que se regula <strong>en</strong> este Protocolo compr<strong>en</strong>de una serie de<br />

actuaciones que están dirigidas por la autoridad judicial compet<strong>en</strong>te, sin que puedan verse<br />

afectadas por otras que correspond<strong>en</strong> a las Administraciones Públicas y, de manera especial, <strong>en</strong><br />

materia de Protección Civil. Ello no impide que cuando concurra la actuación de los médicos<br />

for<strong>en</strong>ses y las fuerzas y cuerpos de seguridad, que al marg<strong>en</strong> de su dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia de la<br />

Administración G<strong>en</strong>eral del Estado o de una comunidad autónoma actúan dirigidos por un Juez,<br />

con un plan de protección civil se deba producir una actuación coordinada. Ello afectaría a<br />

actuaciones como el traslado de cadáveres y el depósito de los mismos, o la asist<strong>en</strong>cia a familiares<br />

y obt<strong>en</strong>ción de datos ante mortem .<br />

De otra parte, los avances experim<strong>en</strong>tados por la medicina for<strong>en</strong>se <strong>en</strong> relación con las técnicas<br />

id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ivas y las peculiaridades de la organización de la actividad ci<strong>en</strong>tífico judicial <strong>en</strong> nuestro<br />

país, requier<strong>en</strong> la participación y coordinación de diversos estam<strong>en</strong>tos dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes de distintas<br />

instancias administrativas, como son el Cuerpo Nacional de Médicos For<strong>en</strong>ses, el Instituto Nacional<br />

de Toxicología y Ci<strong>en</strong>cias For<strong>en</strong>ses, la Comisaría G<strong>en</strong>eral de Policía Ci<strong>en</strong>tífica y el Servicio de<br />

Criminalística de la Guardia Civil y las policías autonómicas donde estén constituidas. Esa necesidad<br />

de participación y coordinación exige la creación de un Protocolo Nacional que regule formalm<strong>en</strong>te<br />

tanto las técnicas que deb<strong>en</strong> aplicarse como las distintas labores a realizar <strong>en</strong> los supuestos de<br />

sucesos con víctimas múltiples.<br />

El pres<strong>en</strong>te Real Decreto ha sido informado por el Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial, las<br />

comunidades autónomas que han recibido los traspasos de medios para el funcionami<strong>en</strong>to de la<br />

201<br />

Tem ari Oposicions


Administración de Justicia, la Comisión Nacional de Protección Civil y la Ag<strong>en</strong>cia Española de<br />

Protección de Datos.<br />

En su virtud, a propuesta del Ministro de Justicia y del Ministro del Interior, con la aprobación<br />

previa de la Ministra de Administraciones Públicas, de acuerdo con el Consejo de Estado y previa<br />

deliberación del Consejo de Ministros <strong>en</strong> su reunión del día 16 de <strong>en</strong>ero de 2009, dispongo:<br />

Artículo único. Aprobación del Protocolo.<br />

Se aprueba el Protocolo nacional de actuación médico‐for<strong>en</strong>se y de Policía Ci<strong>en</strong>tífica <strong>en</strong> sucesos<br />

con víctimas múltiples cuyo texto se incluye a continuación.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL PRIMERA. Sometimi<strong>en</strong>to a la Ley Orgánica 15/1999, de 13 diciembre, de<br />

Protección de Datos de Carácter Personal.<br />

1. El tratami<strong>en</strong>to de datos de carácter personal derivado de la ejecución de las actuaciones<br />

previstas <strong>en</strong> el Protocolo se somete, <strong>en</strong> todo caso, a lo dispuesto <strong>en</strong> la Ley Orgánica 15/1999, de 13<br />

de diciembre, de Protección de Datos de Carácter Personal.<br />

2. A los efectos previstos <strong>en</strong> dicha Ley Orgánica, los laboratorios a los que se refiere el capítulo III<br />

t<strong>en</strong>drán la condición de <strong>en</strong>cargados del tratami<strong>en</strong>to, debi<strong>en</strong>do respetar lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo<br />

12 de esta Ley.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL SEGUNDA. Creación de la Comisión Técnica Nacional para Sucesos con<br />

Víctimas Múltiples.<br />

1. Se crea la Comisión Técnica Nacional para Sucesos con Víctimas Múltiples.<br />

2. La Comisión Técnica Nacional para Sucesos con Víctimas Múltiples es un órgano colegiado<br />

dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te del Ministerio de Justicia y adscrito a la Dirección G<strong>en</strong>eral de Relaciones con la<br />

Administración de Justicia y que actuará con pl<strong>en</strong>a autonomía <strong>en</strong> el ejercicio de sus funciones.<br />

3. La Comisión Técnica Nacional para Sucesos con Víctimas Múltiples t<strong>en</strong>drá la sigui<strong>en</strong>te<br />

composición:<br />

a. Un Presid<strong>en</strong>te y un Vicepresid<strong>en</strong>te, cargos que ejercerán <strong>en</strong> rotaciones bi<strong>en</strong>ales el Director<br />

G<strong>en</strong>eral de Relaciones con la Administración de Justicia del Ministerio de Justicia y el<br />

Director G<strong>en</strong>eral de la Policía y de la Guardia Civil del Ministerio del Interior.<br />

b. Vocales:<br />

1. Un repres<strong>en</strong>tante designado por cada una de las comunidades autónomas que se<br />

hayan adherido a este Protocolo.<br />

2. Un repres<strong>en</strong>tante de cada una de las policías autonómicas cuya comunidad<br />

autónoma se haya adherido a este Protocolo.<br />

3. El Director del Instituto Nacional de Toxicología y Ci<strong>en</strong>cias For<strong>en</strong>ses.<br />

4. Un Médico For<strong>en</strong>se designado por el Ministro de Justicia.<br />

5. Dos funcionarios del Ministerio de Justicia pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes al Grupo A1.<br />

6. Dos funcionarios del Ministerio del Interior pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes al Grupo A1.<br />

202<br />

Tem ari Oposicions


7. Podrán asistir a la Comisión Técnica Nacional los directores de los Institutos de<br />

Medicina Legal que sean convocados por el Ministerio de Justicia o por la comunidad<br />

autónoma de la que dep<strong>en</strong>dan.<br />

c. Un Secretario, cargo que ejercerá <strong>en</strong> rotaciones bi<strong>en</strong>ales un funcionario del Grupo A1 del<br />

Ministerio de Justicia y un funcionario del Grupo A1 del Ministerio del Interior.<br />

En caso de vacante, aus<strong>en</strong>cia o <strong>en</strong>fermedad, el presid<strong>en</strong>te será sustituido por el Vicepresid<strong>en</strong>te y<br />

éste y los vocales lo serán por la persona que ellos design<strong>en</strong>. En los supuestos <strong>en</strong> los que el<br />

presid<strong>en</strong>te sea sustituido por el Vicepresid<strong>en</strong>te, será aquél el que designe el supl<strong>en</strong>te de éste.<br />

4. Cada uno de los miembros de la Comisión Técnica a que se refier<strong>en</strong> las letras a y b del apartado 3<br />

podrá autorizar la asist<strong>en</strong>cia de un experto a las reuniones de la Comisión.<br />

5. Son funciones de la Comisión Técnica Nacional las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. Mant<strong>en</strong>er contactos con la Comisión Nacional de Protección Civil, al objeto de que exista<br />

una coordinación <strong>en</strong>tre estos dos ámbitos.<br />

b. Evaluar los resultados de los planes de actuación médico‐for<strong>en</strong>se y de policía ci<strong>en</strong>tífica <strong>en</strong><br />

sucesos con víctimas múltiples.<br />

c. Proponer la modificación de los protocolos técnicos médico‐for<strong>en</strong>se y de policía ci<strong>en</strong>tífica,<br />

<strong>en</strong> caso necesario.<br />

d. Establecer relaciones con las comisiones técnicas de otros grupos intervini<strong>en</strong>tes <strong>en</strong><br />

<strong>cat</strong>ástrofes tanto a nivel nacional como internacional.<br />

e. Fom<strong>en</strong>tar la creación y formación de equipos de expertos <strong>en</strong> actuación <strong>en</strong> sucesos con<br />

víctimas múltiples f Fom<strong>en</strong>tar la colaboración <strong>en</strong> sucesos con víctimas múltiples de carácter<br />

internacional.<br />

6. La Comisión se regirá por lo establecido <strong>en</strong> el capítulo II del título II de la Ley 30/1992, de 26 de<br />

noviembre de Régim<strong>en</strong> Jurídico de las Administraciones Públicas y del Procedimi<strong>en</strong>to<br />

Administrativo Común, así como, <strong>en</strong> su caso, por las reglas de régim<strong>en</strong> interno emanadas de la<br />

propia Comisión.<br />

DISPOSICIÓN FINAL PRIMERA. Título compet<strong>en</strong>cial.<br />

Este Real Decreto se dicta al amparo de los artículos 149.1.5 y 149.1.29 de la Constitución, que<br />

atribuy<strong>en</strong> al Estado la compet<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> materia de Administración de Justicia y seguridad pública,<br />

respectivam<strong>en</strong>te.<br />

DISPOSICIÓN FINAL SEGUNDA. Habilitación para el desarrollo reglam<strong>en</strong>tario.<br />

1. Se faculta a los Ministros de Justicia y del Interior para dictar, <strong>en</strong> el ámbito de sus respectivas<br />

compet<strong>en</strong>cias, las normas necesarias para el desarrollo, cumplim<strong>en</strong>to y ejecución de lo dispuesto<br />

<strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te Real Decreto.<br />

2. Asimismo se autoriza a los Ministros de Justicia y del Interior para desarrollar mediante ord<strong>en</strong><br />

ministerial la organización y funcionami<strong>en</strong>to de la Comisión Técnica Nacional, con sometimi<strong>en</strong>to a<br />

203<br />

Tem ari Oposicions


lo previsto <strong>en</strong> el capítulo II de la Ley 30/1992, de 26 de noviembre, de Régim<strong>en</strong> Jurídico de las<br />

Administraciones Públicas y del Procedimi<strong>en</strong>to Administrativo Común.<br />

DISPOSICIÓN FINAL TERCERA. Entrada <strong>en</strong> vigor.<br />

El pres<strong>en</strong>te Real Decreto <strong>en</strong>trará <strong>en</strong> vigor el día sigui<strong>en</strong>te al de su publicación <strong>en</strong> el Boletín Oficial<br />

del Estado.<br />

Dado <strong>en</strong> Madrid, el 16 de <strong>en</strong>ero de 2009.<br />

‐ Juan Carlos R. ‐<br />

La Vicepresid<strong>en</strong>ta Primera del Gobierno y Ministra de la Presid<strong>en</strong>cia,<br />

María Teresa Fernández de La Vega Sanz.<br />

PROTOCOLO NACIONAL DE ACTUACIÓN MÉDICO‐FORENSE Y DE POLICÍA CIENTÍFICA EN SUCESOS<br />

CON VÍCTIMAS MÚLTIPLES.<br />

Artículo 1. Naturaleza y dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia orgánica.<br />

CAPÍTULO I.<br />

DISPOSICIONES GENERALES.<br />

1. El Protocolo nacional de actuación médico‐for<strong>en</strong>se y de Policía Ci<strong>en</strong>tífica <strong>en</strong> sucesos con víctimas<br />

múltiples supone el establecimi<strong>en</strong>to de un procedimi<strong>en</strong>to técnico organizativo, que ti<strong>en</strong>e por<br />

finalidad la adecuada cooperación <strong>en</strong>tre los profesionales de los Ministerios de Justicia y del<br />

Interior, <strong>en</strong> la actuación conjunta <strong>en</strong> sucesos con víctimas múltiples. Dicho Protocolo contará con la<br />

participación de las distintas comunidades autónomas adheridas al mismo.<br />

2. Su organización y supervisión corresponde a la Secretaría de Estado de Justicia del Ministerio de<br />

Justicia y a la Secretaría de Estado de Seguridad del Ministerio del Interior y a las comunidades<br />

autónomas que se hubieran adherido a este Protocolo.<br />

Artículo 2. Ámbito subjetivo de aplicación.<br />

1. Este Protocolo de actuación será de aplicación obligatoria a los sigui<strong>en</strong>tes órganos y unidades:<br />

a. El Instituto Nacional de Toxicología y Ci<strong>en</strong>cias For<strong>en</strong>ses.<br />

b. Los Instituto de Medicina Legal sobre los que las comunidades autónomas no hayan<br />

asumido compet<strong>en</strong>cias.<br />

c. Las unidades de policía judicial orgánicam<strong>en</strong>te dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes del Ministerio del Interior.<br />

2. El Protocolo será de aplicación a los Institutos de Medicina Legal y a las unidades de policía<br />

judicial orgánicam<strong>en</strong>te dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes de las comunidades autónomas, cuando éstas lo asuman<br />

voluntariam<strong>en</strong>te.<br />

204<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 3. Funciones.<br />

1. La función del Protocolo nacional de actuación médico‐for<strong>en</strong>se y de Policía Ci<strong>en</strong>tífica <strong>en</strong> sucesos<br />

con víctimas múltiples consiste <strong>en</strong> regular la actuación coordinada de los Médicos for<strong>en</strong>ses, a<br />

través de los Institutos de Medicinal Legal, con las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado,<br />

policías autonómicas y con el Instituto Nacional de Toxicología y Ci<strong>en</strong>cias For<strong>en</strong>ses, <strong>en</strong> los planes de<br />

emerg<strong>en</strong>cia ante sucesos con víctimas múltiples a nivel nacional y su posible colaboración a nivel<br />

internacional.<br />

2. Las actuaciones médico‐for<strong>en</strong>ses y de policía ci<strong>en</strong>tífica previstas <strong>en</strong> este Protocolo, se ejercerán<br />

de acuerdo con las órd<strong>en</strong>es e instrucciones dictadas por el órgano judicial compet<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el curso<br />

de las correspondi<strong>en</strong>tes actuaciones procesales.<br />

CAPÍTULO II.<br />

FASES DE ACTUACIÓN DEL PROTOCOLO NACIONAL DE ACTUACIÓN MÉDICO‐FORENSE Y DE<br />

POLICÍA CIENTÍFICA EN SUCESOS CON VÍCTIMAS MÚLTIPLES.<br />

Artículo 4. Fases de actuación.<br />

SECCIÓN I. FASES DE ACTUACIÓN.<br />

La actuación establecida <strong>en</strong> el Protocolo Nacional ante sucesos con víctimas múltiples se producirá<br />

<strong>en</strong> tres fases:<br />

a. Fases preliminares al tratami<strong>en</strong>to de cadáveres y restos humanos.<br />

b. Fase de tratami<strong>en</strong>to de cadáveres y restos humanos.<br />

c. Fase de obt<strong>en</strong>ción de datos ante mortem <strong>en</strong> el área de asist<strong>en</strong>cia a familiares.<br />

SeccionII<br />

Fases de actuación preliminares<br />

Artículo 5. Fases preliminares de actuación al tratami<strong>en</strong>to de cadáveres y restos humanos.<br />

Las fases preliminares de interv<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> sucesos con víctimas múltiples serán las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. Comprobación de la noticia del suceso y comunicación a la autoridad judicial:<br />

1. La comprobación de la noticia del suceso se realizará por el Cuerpo de Seguridad<br />

que t<strong>en</strong>ga atribuida la compet<strong>en</strong>cia territorial, qui<strong>en</strong> lo pondrá <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to de<br />

la autoridad judicial.<br />

2. La autoridad judicial, a su vez, lo comunicará al Médico for<strong>en</strong>se de Guardia y éste al<br />

Director del Instituto de Medicina Legal correspondi<strong>en</strong>te, que actuará como<br />

coordinador de las actuaciones for<strong>en</strong>ses. En el caso de que la autoridad judicial<br />

compet<strong>en</strong>te sea la Audi<strong>en</strong>cia Nacional, el Director del Instituto de Medicina Legal se<br />

pondrá a disposición del Juzgado C<strong>en</strong>tral de Instrucción correspondi<strong>en</strong>te.<br />

205<br />

Tem ari Oposicions


3. El Director del Instituto de Medicina Legal y el responsable de las fuerzas y cuerpos<br />

de seguridad, previa comunicación a la autoridad judicial compet<strong>en</strong>te, si lo<br />

consideran adecuado, acordarán de inmediato la aplicación de este Protocolo.<br />

4. De acuerdo con la magnitud del suceso y según las necesidades de ayuda, el Director<br />

del Instituto de Medicina Legal pondrá el suceso <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to de los directores<br />

de los Institutos de Medicina Legal circundantes y, <strong>en</strong> su caso, de los directores de<br />

los demás Institutos de Medicina Legal.<br />

b. Las operaciones preliminares serán el acordonami<strong>en</strong>to de la zona, la implantación de los<br />

servicios de seguridad, <strong>en</strong> ambos casos por la fuerza o cuerpo de seguridad compet<strong>en</strong>te por<br />

razón del territorio, y el establecimi<strong>en</strong>to de un puesto de mando conjunto por los<br />

responsables de los médicos for<strong>en</strong>ses y de policía ci<strong>en</strong>tífica, así como el res<strong>cat</strong>e de<br />

supervivi<strong>en</strong>tes y traslado a los lugares establecidos.<br />

Una vez finalizadas las tareas de res<strong>cat</strong>e de supervivi<strong>en</strong>tes, el área del desastre quedará<br />

libre de cualquier persona aj<strong>en</strong>a a las labores de levantami<strong>en</strong>to de cadáveres e<br />

id<strong>en</strong>tificación o de investigación policial, de tal manera que no se tocará ningún cadáver, ni<br />

se recogerá ni moverá ningún tipo de efecto personal, preservando la zona tal y como<br />

quede.<br />

c. Llegada al lugar de la autoridad judicial y médico for<strong>en</strong>se; inspección ocular técnico‐policial<br />

del lugar, señalización y cuadriculado de la zona; inicio de los trabajos de id<strong>en</strong>tificación:<br />

Una vez personada la autoridad judicial compet<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el lugar del siniestro se procederá a:<br />

1. Realizar la inspección ocular técnico‐policial del lugar, señalización y cuadriculado de la<br />

zona. La inspección se realizará por un equipo de especialistas de la Policía Ci<strong>en</strong>tífica,<br />

difer<strong>en</strong>te al de los equipos de id<strong>en</strong>tificación, que iniciará los trabajos de inspección ocular<br />

técnico‐policial sobre las causas del siniestro o suceso, con recogida de muestras y<br />

evid<strong>en</strong>cias relacionadas con las mismas.<br />

2. El inicio de los trabajos de id<strong>en</strong>tificación se llevará a cabo por los Equipos de Id<strong>en</strong>tificación<br />

de Víctimas Grandes <strong>en</strong> Catástrofes (<strong>en</strong> adelante IVD), de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad del Estado, de las policías autonómicas, y del Instituto de Medicina Legal que<br />

t<strong>en</strong>ga la compet<strong>en</strong>cia territorial.<br />

SECCIÓN III. FASE DE TRATAMIENTO DE CADÁVERES Y RESTOS HUMANOS.<br />

Artículo 6. Áreas de trabajo de la fase de tratami<strong>en</strong>to de cadáveres y restos humanos.<br />

La fase de tratami<strong>en</strong>to de cadáveres y restos humanos se realizará <strong>en</strong> las sigui<strong>en</strong>tes áreas de<br />

trabajo:<br />

a. Área de recuperación y levantami<strong>en</strong>to de cadáveres, restos humanos y efectos.<br />

b. Área de depósito de cadáveres.<br />

Subsección I. Área de recuperación y levantami<strong>en</strong>to de cadáveres, restos humanos y efectos.<br />

Artículo 7. Equipos actuantes.<br />

206<br />

Tem ari Oposicions


1. El trabajo <strong>en</strong> esta área se realizará de forma coordinada <strong>en</strong>tre los Institutos de Medicina Legal y<br />

los equipos IVD de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado y de las Policías Autonómicas,<br />

existi<strong>en</strong>do por cada una de estas instituciones un responsable o mando único que se <strong>en</strong>cargará de<br />

realizar dicha coordinación.<br />

2. Cada equipo de levantami<strong>en</strong>to estará formado por un Médico for<strong>en</strong>se, miembros de los equipos<br />

IVD de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado o de las policías autonómicas y personal<br />

auxiliar.<br />

3. El número de equipos <strong>en</strong> el levantami<strong>en</strong>to se determinará <strong>en</strong> función del número de cadáveres y<br />

de las características específicas de cada suceso, y será establecido por el Director del Instituto de<br />

Medicina Legal y el responsable de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado o policías<br />

autonómicas, si<strong>en</strong>do el médico for<strong>en</strong>se qui<strong>en</strong> coordinará las actuaciones que se realic<strong>en</strong> sobre los<br />

cadáveres o restos humanos.<br />

Artículo 8. Actuaciones básicas.<br />

En esta área se realizarán las actuaciones básicas correspondi<strong>en</strong>tes a los médicos for<strong>en</strong>ses y las<br />

correspondi<strong>en</strong>tes a los equipos IVD de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado y policías<br />

autonómicas:<br />

a. La actuación de los médicos for<strong>en</strong>ses se c<strong>en</strong>trará <strong>en</strong> lo relativo a:<br />

1. El diagnóstico de la muerte.<br />

2. La data de la misma.<br />

3. El exam<strong>en</strong> del cadáver.<br />

4. La difer<strong>en</strong>ciación <strong>en</strong>tre cuerpos y restos humanos.<br />

5. La obt<strong>en</strong>ción de muestras biológicas in situ, si procede.<br />

6. La resolución de todas aquellas cuestiones médicas o biológicas que puedan<br />

plantearse <strong>en</strong> esta fase.<br />

b. La actuación de los equipos IVD de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado y policías<br />

autonómicas se c<strong>en</strong>trará <strong>en</strong> lo relativo a:<br />

1. El reportaje fotográfico y videográfico.<br />

2. El levantami<strong>en</strong>to de planos y croquis.<br />

3. El etiquetado, incluy<strong>en</strong>do pulseras o bridas, de todos los cuerpos y restos humanos.<br />

4. La obt<strong>en</strong>ción de la necrorreseña correspondi<strong>en</strong>te conforme al anexo I, si las<br />

condiciones cadavéricas y medio ambi<strong>en</strong>tales lo permit<strong>en</strong>.<br />

5. La recogida de objetos que no port<strong>en</strong> los cadáveres y la cumplim<strong>en</strong>tación del Acta<br />

de relación de objetos (anexo III).<br />

Artículo 9. Procedimi<strong>en</strong>tos y modelos de recogida de datos relativos a los cadáveres y a los restos<br />

humanos.<br />

1. Se procederá a la recogida de todo cuerpo o resto humano que se pueda reconocer como tal.<br />

Previam<strong>en</strong>te a su recogida se fotografiará <strong>en</strong> el lugar de los hechos, <strong>en</strong> fotografías de conjunto y de<br />

detalle.<br />

207<br />

Tem ari Oposicions


2. Los datos descriptivos y docum<strong>en</strong>tales se recogerán <strong>en</strong> el correspondi<strong>en</strong>te Formulario de<br />

levantami<strong>en</strong>to de cadáveres o restos humanos <strong>en</strong> sucesos con víctimas múltiples, único para los<br />

médicos for<strong>en</strong>ses y las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado y policías autonómicas, que será<br />

firmado por los responsables de ambas instituciones (anexo I).<br />

3. Los formularios anteriorm<strong>en</strong>te citados constarán de original y copia. El original quedará <strong>en</strong> poder<br />

del equipo IVD. La copia del formulario de levantami<strong>en</strong>to así como los objetos personales que<br />

port<strong>en</strong> las víctimas serán introducidos de forma indep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>en</strong> bolsas herméticas, refer<strong>en</strong>ciados<br />

con etiquetas id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ivas d<strong>en</strong>tro del sudario que cont<strong>en</strong>ga el cadáver, que también irá<br />

etiquetado con la misma numeración. De esta forma, todo cuerpo, sus efectos personales y<br />

docum<strong>en</strong>tación, irán siempre con el mismo número.<br />

4. A los efectos de necroid<strong>en</strong>tificación, se considerarán como restos humanos aquellas partes del<br />

cuerpo humano anatómicam<strong>en</strong>te id<strong>en</strong>tificables de sufici<strong>en</strong>te <strong>en</strong>tidad para su tratami<strong>en</strong>to,<br />

proced<strong>en</strong>tes de mutilaciones sobrev<strong>en</strong>idas por el suceso.<br />

5. El tratami<strong>en</strong>to de los restos humanos, será igual que el de los cadáveres. Desde su recogida los<br />

restos humanos irán numerados y con copia de todos los docum<strong>en</strong>tos relativos a ellos,<br />

id<strong>en</strong>tificándose los funcionarios que realizan las labores de levantami<strong>en</strong>to y recopilación de datos.<br />

De esta forma, todo resto humano y sus efectos personales irán siempre con el mismo número.<br />

6. Cuando las bolsas de restos humanos recogidas se incluyan <strong>en</strong> una bolsa o cont<strong>en</strong>edor de<br />

recogida común de restos se redactará un Acta de relación de restos, tal y como queda reflejado <strong>en</strong><br />

el anexo II, y se irá consignando, de forma exhaustiva e individual el tipo de resto que se recoge y el<br />

número que se le asignó. Esta acta también es autocopiativa, de tal manera que el original quedará<br />

<strong>en</strong> poder de los equipos IVD de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado y policías<br />

autonómicas y la copia irá <strong>en</strong> el interior de la bolsa o cont<strong>en</strong>edor de recogida común de restos.<br />

Artículo 10. Traslado de cadáveres y restos humanos al depósito.<br />

El traslado de los cadáveres y restos humanos desde el lugar del levantami<strong>en</strong>to hasta el depósito<br />

establecido, será supervisado por los responsables de los equipos de levantami<strong>en</strong>to,<br />

cumplim<strong>en</strong>tando las Actas de traslado al depósito de cadáveres y restos humanos (anexo IV).<br />

Subsección II. Área de depósito de cadáveres.<br />

Artículo 11. Depósito de cadáveres.<br />

1. Una vez concluida la fase de levantami<strong>en</strong>to de cadáveres y efectuadas las operaciones de<br />

traslado, se verificará la recepción <strong>en</strong> el depósito de cadáveres por personal del Instituto de<br />

Medicina Legal (anexos IV y V) y se procederá a la necroid<strong>en</strong>tificación y a las autopsias.<br />

2. El área de depósito de cadáveres se ubicará <strong>en</strong> la sede de los Institutos de Medicina Legal, salvo<br />

<strong>en</strong> aquellas situaciones <strong>en</strong> que debido al número de cadáveres o por razones operativas se designe<br />

un lugar distinto que reúna las condiciones adecuadas, tras consulta con el Director del Instituto de<br />

Medicina Legal actuante.<br />

208<br />

Tem ari Oposicions


3. Cada Instituto de Medicina Legal deberá t<strong>en</strong>er previsto, con la colaboración de las distintas<br />

administraciones públicas, un plan de actuación territorial médico‐for<strong>en</strong>se, que incluirá el<br />

transporte de cadáveres, así como el lugar <strong>en</strong> el que pued<strong>en</strong> depositarse los cadáveres <strong>en</strong> el caso<br />

de que el número de éstos supere la capacidad de recepción del Instituto de Medicina Legal.<br />

Artículo 12. Zonas de trabajo <strong>en</strong> el área de depósito de cadáveres.<br />

D<strong>en</strong>tro del área de depósito de cadáveres se distinguirán las sigui<strong>en</strong>tes zonas de trabajo:<br />

a. La zona de recepción de cadáveres y restos humanos.<br />

b. La zona de necroid<strong>en</strong>tificación y autopsias.<br />

c. La zona de conservación y custodia de cadáveres y restos humanos.<br />

d. La zona de conservación y custodia de objetos personales.<br />

Artículo 13. Zona de recepción de cadáveres y restos humanos.<br />

1. Los cadáveres y restos humanos llegarán al lugar de recepción del depósito con el número<br />

etiquetado <strong>en</strong> el levantami<strong>en</strong>to. En el mom<strong>en</strong>to de recibirlos se les asignará el número de archivo<br />

del Instituto de Medicina Legal que les corresponda, si<strong>en</strong>do por tanto el registro numérico de los<br />

cadáveres el sigui<strong>en</strong>te: Número de levantami<strong>en</strong>to/número del Instituto de Medicina Legal<br />

2. Así, se mant<strong>en</strong>drá el número asignado al cadáver <strong>en</strong> el levantami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el lugar del hecho como<br />

principal, asignándole un segundo número de control correspondi<strong>en</strong>te al Instituto de Medicina<br />

Legal.<br />

3. En esta zona trabajarán un equipo for<strong>en</strong>se y otro de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del<br />

Estado y policías autonómicas, así como oficiales de actividades específicas y auxiliares, cada uno<br />

con su respectivo responsable, que, de forma coordinada, se <strong>en</strong>cargarán d<strong>en</strong>tro de su ámbito de<br />

compet<strong>en</strong>cia del control de <strong>en</strong>trada y gestión de los datos de id<strong>en</strong>tidad o de cualquier otro tipo que<br />

existan sobre los cadáveres.<br />

4. En esta fase los médicos for<strong>en</strong>ses iniciarán los trabajos de clasificación de los cadáveres,<br />

distingui<strong>en</strong>do <strong>en</strong>tre cadáveres id<strong>en</strong>tificados dactilarm<strong>en</strong>te y no id<strong>en</strong>tificados dactilarm<strong>en</strong>te,<br />

asignando al cadáver el formulario de trabajos a realizar, conforme a los modelos que se<br />

acompañan como anexo V y anexo VI (1 y 2).<br />

Artículo 14. Zona de necroid<strong>en</strong>tificación y autopsias.<br />

1. En la zona de necroid<strong>en</strong>tificación y autopsias se realizarán la obt<strong>en</strong>ción de las necrorreseñas y las<br />

autopsias. Se distinguirá el tratami<strong>en</strong>to de cadáveres y el de restos humanos. A su vez, los<br />

cadáveres recibirán distinto tratami<strong>en</strong>to según hayan sido o no id<strong>en</strong>tificados dactilarm<strong>en</strong>te.<br />

2. Antes de iniciar la autopsia judicial se t<strong>en</strong>drá <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta si la víctima ha podido ser id<strong>en</strong>tificada, o<br />

sea inmin<strong>en</strong>te su id<strong>en</strong>tificación, a través de las impresiones dactilares que se tomaron <strong>en</strong> el<br />

mom<strong>en</strong>to del levantami<strong>en</strong>to del cadáver, lo que permitirá simplificar los trabajos posteriores de<br />

id<strong>en</strong>tificación. Esta distinción y la clasificación se realizará <strong>en</strong> la zona de recepción de cadáveres, de<br />

209<br />

Tem ari Oposicions


tal manera que cuando el cadáver salga de esta zona lo haga clasificado <strong>en</strong> uno de los dos grupos,<br />

debi<strong>en</strong>do constar <strong>en</strong> el formulario (anexo V).<br />

Artículo 15. Tratami<strong>en</strong>to de los cadáveres id<strong>en</strong>tificados dactilarm<strong>en</strong>te.<br />

1. Los cadáveres id<strong>en</strong>tificados dactilarm<strong>en</strong>te se custodiarán <strong>en</strong> un lugar específico. Si procede, se<br />

les realizará el estudio radiológico y la práctica de las autopsias judiciales, si<strong>en</strong>do preceptiva la<br />

obt<strong>en</strong>ción de una muestra indubitada del cadáver para, <strong>en</strong> su caso, poder realizar el análisis de<br />

ADN, conforme a lo establecido <strong>en</strong> las Recom<strong>en</strong>daciones para la recogida y remisión de muestras<br />

con fines de id<strong>en</strong>tificación g<strong>en</strong>ética <strong>en</strong> sucesos con víctimas múltiples (anexo VII.1), y utilizando el<br />

Acta oficial para la toma de muestras post mortem de ADN (anexo VII.2).<br />

2. Las autopsias se iniciarán con este grupo de cadáveres siempre que sea posible, con objeto de<br />

que el equipo ante mortem disponga de un marg<strong>en</strong> de tiempo superior para recabar un mayor<br />

número de datos que puedan ser de aplicación a los cadáveres sin id<strong>en</strong>tificar.<br />

Artículo 16. Tratami<strong>en</strong>to de los cadáveres no id<strong>en</strong>tificados dactilarm<strong>en</strong>te.<br />

Los cadáveres no id<strong>en</strong>tificados dactilarm<strong>en</strong>te se custodiarán <strong>en</strong> lugar aparte y se efectuarán <strong>en</strong><br />

ellos, si fueran necesarias a efectos de id<strong>en</strong>tificación, de forma rigurosa y por el ord<strong>en</strong> que se<br />

establece a continuación, las sigui<strong>en</strong>tes actuaciones de id<strong>en</strong>tificación y for<strong>en</strong>ses:<br />

a. Obt<strong>en</strong>ción de la necrorreseña:<br />

1. Se recibirá el cadáver y su expedi<strong>en</strong>te, se abrirá la bolsa y se harán las<br />

comprobaciones oportunas.<br />

2. Se realizará un reportaje fotográfico g<strong>en</strong>eral de la bolsa y del cadáver.<br />

3. Se obt<strong>en</strong>drán <strong>en</strong> esta primera fase las impresiones dactilares de los diez dedos y de<br />

las palmas de las manos. Dicha labor será realizada por miembros de las Fuerzas y<br />

Cuerpos de Seguridad del Estado y policías autonómicas, qui<strong>en</strong>es se harán cargo de<br />

las impresiones dactilares, para realizar los trabajos de id<strong>en</strong>tificación.<br />

b. Realización de la autopsia:<br />

1. La realización de la autopsia judicial, es una actividad exclusiva del médico for<strong>en</strong>se,<br />

cuyo fin es obt<strong>en</strong>er datos para la id<strong>en</strong>tificación y determinación de las causas y<br />

circunstancias de la muerte, así como la obt<strong>en</strong>ción de muestras para la realización<br />

de análisis complem<strong>en</strong>tarios.<br />

2. Los médicos for<strong>en</strong>ses se harán cargo de la obt<strong>en</strong>ción, interpretación y cotejo de los<br />

datos id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ivos derivados de la autopsia, según lo dispuesto <strong>en</strong> el Reglam<strong>en</strong>to<br />

de los Institutos de Medicina Legal, procediéndose a la reseña de los mismos <strong>en</strong> los<br />

formularios que se establezcan, basados <strong>en</strong> los formularios de Interpol. Se contará<br />

para ello con la cooperación de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado y<br />

policías autonómicas.<br />

210<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 17. La autopsia judicial.<br />

La autopsia compr<strong>en</strong>derá las sigui<strong>en</strong>tes actuaciones:<br />

a. Preparación del cadáver:<br />

1. Se procederá a desnudar el cuerpo, pasando las ropas y efectos personales a los<br />

funcionarios de los cuerpos de seguridad del Estado y policías autonómicas para su<br />

fotografía y reseña <strong>en</strong> los formularios basados <strong>en</strong> los formularios de INTERPOL.<br />

2. Después de su exam<strong>en</strong> y reseña, las ropas y efectos quedarán junto al cadáver<br />

guardados <strong>en</strong> bolsas.<br />

b. Estudio radiológico: Se procederá, <strong>en</strong> su caso, a efectuar una seriación radiográfica de todo<br />

el cadáver con el fin de obt<strong>en</strong>er datos id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ivos, tales como malformaciones<br />

congénitas, callos de fractura, y otros que contribuyan a establecer la causa de la muerte.<br />

Estos datos con posible valor id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ivo serán anotados también <strong>en</strong> los formularios antes<br />

referidos, que cumplim<strong>en</strong>tarán los miembros de los equipos IVD de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad del Estado y policías autonómicas.<br />

c. Exam<strong>en</strong> externo: El exam<strong>en</strong> externo habitual de la práctica de autopsia se completará con<br />

dos series fotográficas:<br />

1. Fotografías, antes y después del lavado, del cadáver y de las lesiones traumáticas<br />

que sirvan para ilustrar el informe de autopsia.<br />

2. Fotografías con fines id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ivos que se unirán a los impresos basados <strong>en</strong> los<br />

formularios de Interpolque se vayan cumplim<strong>en</strong>tando.<br />

Los reportajes fotográficos de los apartados anteriores t<strong>en</strong>drán tomas de conjunto y<br />

de detalle.<br />

d. Exam<strong>en</strong> odontológico:<br />

1. Se realizará, si procede, la reseña de la ficha odontológica del cadáver, obt<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do<br />

asimismo fotografía de fr<strong>en</strong>te, de los bordes d<strong>en</strong>tarios anteriores, incisivos, caninos<br />

y premolares; estos datos serán también anotados <strong>en</strong> los formularios antes<br />

referidos, que cumplim<strong>en</strong>tarán los equipos IVD de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad del Estado y policías autonómicas.<br />

2. Se extraerán las prótesis móviles, que serán fotografiadas y debidam<strong>en</strong>te reseñadas,<br />

con el número de registro del cadáver y custodiadas hasta la total id<strong>en</strong>tificación del<br />

mismo.<br />

3. Para efectuar estudios más complejos odontológicos se podrá proceder a la<br />

extracción de maxilares y mandíbula o a la realización de radiografías.<br />

e. Exam<strong>en</strong> interno: Se efectuará, si fuera necesario, la apertura de cavidades para concretar la<br />

causa de la muerte así como para obt<strong>en</strong>er datos id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ivos intracorporales. Cuando sea<br />

preciso, se tomarán muestras para análisis tanto de tóxicos como de explosivos, acelerantes<br />

de fuego y otros.<br />

f. Recogidas de muestras para ADN: Será obligatoria la obt<strong>en</strong>ción de una muestra indubitada<br />

del cadáver para la obt<strong>en</strong>ción de perfiles g<strong>en</strong>éticos, por si fuese necesario, especialm<strong>en</strong>te si<br />

hay que relacionar el cuerpo con restos humanos p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes de id<strong>en</strong>tificar, conforme a los<br />

criterios establecidos <strong>en</strong> el anexo VII.1 y utilizando el acta oficial para la toma de muestras<br />

post mortem de ADN (anexo VII.2).<br />

211<br />

Tem ari Oposicions


La numeración de las muestras se realizará mant<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do el número del levantami<strong>en</strong>to y del<br />

Instituto de Medicina Legal. Si de un cadáver o resto humano fuese necesario recoger varias<br />

muestras, a cada una de ellas se le asignará un número correlativo: Número levantami<strong>en</strong>to/<br />

número IML/ número muestra ADN<br />

g. Los hallazgos obt<strong>en</strong>idos <strong>en</strong> los estudios anteriores, que sean de interés para la id<strong>en</strong>tificación<br />

serán canalizados al C<strong>en</strong>tro de Integración de Datos.<br />

Artículo 18. Tratami<strong>en</strong>to de Restos Humanos.<br />

1. El tratami<strong>en</strong>to de los restos humanos se realizará <strong>en</strong> la sala de autopsias y se efectuará con<br />

fotografías de conjunto y de detalle de los mismos, y de las lesiones traumáticas que sirvan para<br />

ilustrar el informe de la autopsia.<br />

2. Se procederá a tomar muestras para el estudio de ADN, con el fin de agrupar g<strong>en</strong>éticam<strong>en</strong>te<br />

aquellos fragm<strong>en</strong>tos de sufici<strong>en</strong>te <strong>en</strong>tidad para poder completar lo más posible el cadáver para su<br />

<strong>en</strong>trega a los familiares. Se utilizará el acta oficial para la toma de muestras post mortem de ADN<br />

(anexo VII.2).<br />

3. Todos los datos serán <strong>en</strong>viados, una vez concluida la autopsia, al C<strong>en</strong>tro de Integración de Datos.<br />

Artículo 19. Control de Calidad.<br />

1. Al final de todo el proceso de autopsia, la docum<strong>en</strong>tación (anexos V, VI 1 y VI 2) será remitida al<br />

control de calidad, formado por dos miembros de los cuerpos que hayan interv<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> el proceso<br />

necroid<strong>en</strong>tificador, es decir un médico for<strong>en</strong>se y un miembro de la Policía Ci<strong>en</strong>tífica.<br />

2. La función del control de calidad será comprobar que se han completado todas las operaciones,<br />

se han recogido y docum<strong>en</strong>tado las muestras y objetos personales y se ha observado la cad<strong>en</strong>a de<br />

custodia. Las personas que realic<strong>en</strong> el control de calidad serán los <strong>en</strong>cargados de ord<strong>en</strong>ar el<br />

traslado del cadáver a la zona de conservación y custodia; <strong>en</strong> el caso de comprobar defici<strong>en</strong>cias<br />

ord<strong>en</strong>arán un nuevo exam<strong>en</strong> parcial o total del cadáver o resto humano.<br />

Artículo 20. Los equipos actuantes post mortem.<br />

1. Los equipos post mortem estarán constituidos por:<br />

a. El personal for<strong>en</strong>se sigui<strong>en</strong>te: un médico for<strong>en</strong>se, un oficial de actividades específicas y un<br />

funcionario de tramitación procesal.<br />

b. Los miembros de Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado y policías autonómicas<br />

sigui<strong>en</strong>tes: dos fotógrafos y dos funcionarios expertos <strong>en</strong> la recogida de datos post mortem.<br />

2. At<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do al número de cadáveres y a las circunstancias del caso, el Director del Instituto de<br />

Medicina Legal junto con el responsable de los equipos de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del<br />

Estado y policías autonómicas, informarán al Juez Instructor sobre la conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia de actuar con<br />

uno o varios equipos, organizándose de forma coordinada.<br />

212<br />

Tem ari Oposicions


3. El Director del Instituto de Medicina Legal, y el responsable de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad del Estado y policías autonómicas, podrán modificar, <strong>en</strong> sus respectivos campos de<br />

actuación, la composición de los equipos post mortem para adecuarla a las necesidades del caso.<br />

Artículo 21. La zona de conservación y custodia de cadáveres y restos humanos.<br />

1. Una vez obt<strong>en</strong>idos los datos de id<strong>en</strong>tificación, realizadas las autopsias y superado el control de<br />

calidad, el cadáver o resto humano pasará a la zona de conservación y custodia. Esta actividad<br />

estará controlada por el personal del Instituto de Medicina Legal compet<strong>en</strong>te. Los cadáveres y<br />

restos humanos permanecerán preservados mediante frío o técnica de conservación específica.<br />

2. Se procederá al almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to de las bolsas debidam<strong>en</strong>te numeradas <strong>en</strong> un lugar preparado<br />

para ello <strong>en</strong> el depósito: <strong>en</strong> arcones, frigoríficos o congeladores.<br />

Artículo 22. Entrega y traslado.<br />

1. La <strong>en</strong>trega de cadáveres a familiares o personas allegadas se realizará cuando lo autorice la<br />

autoridad judicial compet<strong>en</strong>te, una vez que los cadáveres estén pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te id<strong>en</strong>tificados y el<br />

dictam<strong>en</strong> de id<strong>en</strong>tificación por cadáver haya sido remitido a dicha Autoridad Judicial.<br />

2. Aquellos cadáveres que no hayan sido id<strong>en</strong>tificados o cuya id<strong>en</strong>tificación se presuma difícil,<br />

quedarán a disposición de la autoridad judicial, que será qui<strong>en</strong> ord<strong>en</strong>e el traslado a otros lugares de<br />

conservación o depósito, o incluso su <strong>en</strong>terrami<strong>en</strong>to, mediante el oportuno auto judicial, una vez<br />

que se haya confirmado que se han llevado a cabo todos los trabajos de autopsia y de obt<strong>en</strong>ción de<br />

datos post mortem que permitan su posterior id<strong>en</strong>tificación.<br />

Artículo 23. La zona de conservación y de custodia de objetos personales.<br />

Los objetos que port<strong>en</strong> los cadáveres y restos humanos y que son trasladados junto con éstos, de<br />

forma individualizada con el número de los mismos, se depositarán y custodiarán <strong>en</strong> la zona de<br />

conservación y custodia del Instituto de Medicina Legal correspondi<strong>en</strong>te, y se <strong>en</strong>tregarán a los<br />

familiares, previo levantami<strong>en</strong>to de un acta, cuyo original se remitirá al juzgado quedando copia <strong>en</strong><br />

el Instituto de Medicina Legal.<br />

SECCIÓN IV. FASE DE OBTENCIÓN DE DATOS ANTE MORTEM EN EL ÁREA DE ASISTENCIA A<br />

FAMILIARES.<br />

Artículo 24. El área de asist<strong>en</strong>cia a familiares y obt<strong>en</strong>ción de datos ante mortem .<br />

El área de asist<strong>en</strong>cia a familiares y obt<strong>en</strong>ción de datos ante mortem estará situada <strong>en</strong> el lugar<br />

predeterminado para cada unidad territorial de los Institutos de Medicina Legal, para lo que se<br />

pedirá la colaboración de las distintas Administraciones públicas y, <strong>en</strong> su caso, al órgano<br />

compet<strong>en</strong>te <strong>en</strong> materia de protección civil. Esta área consta de cuatro zonas básicas:<br />

a. El punto de información.<br />

b. La oficina de recepción de d<strong>en</strong>uncias.<br />

c. La zona de obt<strong>en</strong>ción de datos ante mortem u oficina ante mortem .<br />

213<br />

Tem ari Oposicions


d. La zona de asist<strong>en</strong>cia sanitaria, social y psicológica.<br />

Artículo 25. El punto de información.<br />

En el punto de información se dará información a familiares y allegados, y se ori<strong>en</strong>tará a los mismos<br />

para que sean at<strong>en</strong>didos correctam<strong>en</strong>te a lo largo del proceso. En este punto se <strong>en</strong>contrarán<br />

pres<strong>en</strong>tes para llevar a cabo labores de información específica personal de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad del Estado y policías autonómicas, así como personal de asist<strong>en</strong>cia social y psicológica<br />

para su cometido concreto.<br />

Artículo 26. La oficina de recepción de d<strong>en</strong>uncias.<br />

1. La oficina de recepción de d<strong>en</strong>uncias se <strong>en</strong>cargará de tramitar todas las d<strong>en</strong>uncias sobre<br />

personas desaparecidas o posibles víctimas, y estará at<strong>en</strong>dida por personal de las Fuerzas y<br />

Cuerpos de Seguridad del Estado y policías autonómicas.<br />

2. Sus funciones son las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. Recibir a los familiares o allegados de los desaparecidos o posibles víctimas.<br />

b. Elaborar las listas de desaparecidos y c<strong>en</strong>tralizar todos los datos <strong>en</strong> relación a los mismos.<br />

c. Remitir periódicam<strong>en</strong>te a la oficina ante mortem las listas de desaparecidos o posibles<br />

víctimas.<br />

d. Controlar que se establezcan líneas de comunicación abiertas para recibir información y<br />

datos de posibles familiares o conocidos de los desaparecidos, de tal manera que se puedan<br />

ir confeccionando las listas de desaparecidos y organizando los trabajos de toma de los<br />

datos ante mortem .<br />

e. Informar a los posibles familiares y allegados de los datos ante mortem que son necesarios y<br />

que deb<strong>en</strong> aportar para realizar las id<strong>en</strong>tificaciones. Para todo ello se contará con una guía<br />

informativa.<br />

f. Enviar a los familiares y allegados a la Oficina ante mortem cuando se compruebe que<br />

pued<strong>en</strong> colaborar <strong>en</strong> la aportación de datos.<br />

Artículo 27. La zona de obt<strong>en</strong>ción de datos ante mortem u oficina ante mortem .<br />

1. Esta zona es un lugar de trabajo mixto, cuyo fin primordial es la obt<strong>en</strong>ción de todos aquellos<br />

datos específicos individuales que permitan, de una forma ci<strong>en</strong>tífica y ord<strong>en</strong>ada, ori<strong>en</strong>tar la<br />

id<strong>en</strong>tificación de las víctimas.<br />

2. Los equipos ante mortem que trabajan <strong>en</strong> esta zona recabarán de familiares, amigos, testigos,<br />

instituciones públicas o privadas, todos los datos id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ivos posibles de las supuestas víctimas,<br />

<strong>en</strong>t<strong>en</strong>didas <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido amplio, considerándose también como víctimas las personas supervivi<strong>en</strong>tes<br />

que hayan sido trasladadas a c<strong>en</strong>tros hospitalarios y que sea necesario id<strong>en</strong>tificar.<br />

Artículo 28. Equipos actuantes <strong>en</strong> la oficina ante mortem .<br />

214<br />

Tem ari Oposicions


1. En la oficina ante mortem existirá un responsable de cada uno de los sigui<strong>en</strong>tes institutos y<br />

cuerpos: del Instituto de Medicinal Legal compet<strong>en</strong>te, del Instituto Nacional de Toxicología y<br />

Ci<strong>en</strong>cias For<strong>en</strong>ses, de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado y de las policías autonómicas.<br />

2. D<strong>en</strong>tro del área propia de sus respectivas compet<strong>en</strong>cias, estos responsables actuarán<br />

coordinadam<strong>en</strong>te para realizar los cometidos específicos y para dirigir a los equipos que se<br />

m<strong>en</strong>cionan <strong>en</strong> el apartado sigui<strong>en</strong>te.<br />

3. Los equipos de recogida de datos ante mortem estarán constituidos por funcionarios de las<br />

Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado y policías autonómicas, personal médico for<strong>en</strong>se y del<br />

Instituto Nacional de Toxicología y Ci<strong>en</strong>cias For<strong>en</strong>ses, formando equipos <strong>en</strong> número sufici<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />

función de la magnitud del suceso.<br />

Artículo 29. Las funciones g<strong>en</strong>erales del equipo ante mortem .<br />

Las funciones g<strong>en</strong>erales del equipo ante mortem son las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. Determinar y dar a conocer públicam<strong>en</strong>te qué información ante mortem de las posibles<br />

víctimas deberán aportar las familias. Entre otra, esta información podrá consistir <strong>en</strong><br />

fotografías, datos personales y antropométricos, historias médicas, radiografías g<strong>en</strong>erales y<br />

d<strong>en</strong>tales, moldes d<strong>en</strong>tales u odontólogo habitual. Para todo ello se contará con una guía<br />

informativa.<br />

b. Coordinar y dirigir a otros profesionales que se person<strong>en</strong> <strong>en</strong> el lugar.<br />

c. Obt<strong>en</strong>er datos que puedan facilitar la id<strong>en</strong>tificación tales como vestim<strong>en</strong>ta, efectos<br />

personales, tatuajes, fichas d<strong>en</strong>tales o radiografías d<strong>en</strong>tales, operaciones quirúrgicas<br />

realizadas, uso de prótesis internas, uso de marcapasos o cualquier otro dato id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ivo.<br />

d. Obt<strong>en</strong>er la lista de familiares disponibles para la toma de ADN. (anexo VII.3).<br />

e. Obt<strong>en</strong>er muestras biológicas de familiares directos y/o ante mortem del fallecido para<br />

análisis de ADN. Con tal fin se cumplim<strong>en</strong>tarán las actas de recogida conforme lo<br />

establecido <strong>en</strong> el anexo VII.4 (hojas 1 y 2) y VII.5.<br />

f. Recoger los datos ante mortem sigui<strong>en</strong>do las directrices de los formularios de Interpol.<br />

g. Enviar los expedi<strong>en</strong>tes al c<strong>en</strong>tro de integración de datos.<br />

Artículo 30. Actuación específica del médico for<strong>en</strong>se.<br />

Será actuación específica del médico for<strong>en</strong>se la interpretación y cotejo de todos los informes<br />

médicos, radiografías y cuantos datos sanitarios o médicos t<strong>en</strong>gan relación con el proceso de<br />

id<strong>en</strong>tificación, así como la coordinación del personal <strong>en</strong> la toma de muestras biológicas para ADN,<br />

con el apoyo del personal del Instituto Nacional de Toxicología y Ci<strong>en</strong>cias For<strong>en</strong>ses y de los<br />

Laboratorios de los Institutos de Medicina Legal.<br />

Artículo 31. Actuación especifica de los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado<br />

y de las policías autonómicas.<br />

Serán funciones de los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado y de las policías<br />

autonómicas las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

215<br />

Tem ari Oposicions


a. La obt<strong>en</strong>ción de los datos ante mortem, mediante la cumplim<strong>en</strong>tación de un impreso<br />

normalizado basado <strong>en</strong> los formularios que Interpol ti<strong>en</strong>e establecidos para estos casos, la<br />

recopilación de fichas d<strong>en</strong>tales y radiografías d<strong>en</strong>tales, así como otros datos de interés para<br />

la id<strong>en</strong>tificación como operaciones quirúrgicas realizadas, uso de prótesis internas, uso de<br />

marcapasos, etc.<br />

b. La obt<strong>en</strong>ción de muestras biológicas indubitadas de familiares para la obt<strong>en</strong>ción del ADN,<br />

<strong>en</strong> coordinación con los médicos for<strong>en</strong>ses y el apoyo del personal del Instituto Nacional de<br />

Toxicología y Ci<strong>en</strong>cias For<strong>en</strong>ses. Esta recogida se efectuará levantando la correspondi<strong>en</strong>te<br />

acta de recogida de muestras como se señala <strong>en</strong> la letra e del artículo 29. Las muestras<br />

biológicas se remitirán a los laboratorios de refer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> los términos establecidos.<br />

Artículo 32. Entrada <strong>en</strong> funcionami<strong>en</strong>to de la oficina ante mortem .<br />

1. La oficina ante mortem, deberá de empezar a trabajar desde el primer mom<strong>en</strong>to, ya que todos<br />

los datos personales que pueda aportar previam<strong>en</strong>te a la realización de la autopsia son<br />

fundam<strong>en</strong>tales <strong>en</strong> el proceso de id<strong>en</strong>tificación de los cadáveres. Para ello, se establecerán líneas de<br />

comunicación directa con el Área de depósito de cadáveres, indep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te del <strong>en</strong>vío de los<br />

formularios y actas al C<strong>en</strong>tro de Integración de Datos.<br />

2. Los equipos ante mortem realizarán su labor de la sigui<strong>en</strong>te forma:<br />

a. Recogida de datos <strong>en</strong> la oficina ante mortem .<br />

b. Utilización de unidades periféricas o unidades móviles de la Policía Ci<strong>en</strong>tífica de las Fuerzas<br />

y Cuerpos de Seguridad del Estado y de las policías autonómicas.<br />

Artículo 33. La zona de asist<strong>en</strong>cia sanitaria, social y psicológica.<br />

En la zona de asist<strong>en</strong>cia sanitaria, social y psicológica se ubicarán los equipos de psicólogos,<br />

médicos y asist<strong>en</strong>tes sociales <strong>en</strong>cargados de at<strong>en</strong>der a los familiares y allegados de las víctimas o<br />

desaparecidos.<br />

Artículo 34. Laboratorios.<br />

CAPÍTULO III.<br />

LABORATORIOS.<br />

1. Se establecerán como Laboratorios para análisis del ADN y otros análisis propios de su<br />

especialidad, los que pose<strong>en</strong> las sigui<strong>en</strong>tes instituciones:<br />

a. El Instituto Nacional de Toxicología y Ci<strong>en</strong>cias For<strong>en</strong>ses que actuará además como<br />

Laboratorio de Refer<strong>en</strong>cia.<br />

b. La Comisaría G<strong>en</strong>eral de Policía Ci<strong>en</strong>tífica del Cuerpo Nacional de Policía, del Ministerio del<br />

Interior.<br />

c. El Servicio de Criminalística de la Guardia Civil, del Ministerio del Interior.<br />

d. Los Laboratorios de los Institutos de Medicina Legal.<br />

216<br />

Tem ari Oposicions


2. En el caso de que el suceso se produzca <strong>en</strong> comunidades autónomas que hayan recibido<br />

traspasos <strong>en</strong> materia de seguridad se contará con la colaboración de sus laboratorios.<br />

Artículo 35. Reparto de muestras.<br />

1. Con el ánimo de garantizar la eficacia y la rapidez del proceso de id<strong>en</strong>tificación g<strong>en</strong>ética, las<br />

muestras post mortem, ante mortem y de familiares para análisis de ADN serán repartidas <strong>en</strong>tre<br />

los distintos laboratorios d<strong>en</strong>tro del ámbito de su compet<strong>en</strong>cia, que actuarán de forma coordinada<br />

tanto <strong>en</strong> la obt<strong>en</strong>ción de los perfiles g<strong>en</strong>éticos, como <strong>en</strong> el proceso de comparación sistemática de<br />

perfiles de ADN <strong>en</strong> bases de datos automatizadas, sin perjuicio de lo que pueda establecer la<br />

autoridad judicial compet<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> función de las características y etiología del suceso.<br />

2. Con conocimi<strong>en</strong>to de la autoridad judicial compet<strong>en</strong>te, los responsables de las difer<strong>en</strong>tes<br />

instituciones implicadas (médicos for<strong>en</strong>ses, Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado, policías<br />

autonómicas e Instituto Nacional de Toxicología y Ci<strong>en</strong>cias For<strong>en</strong>ses) establecerán el criterio de<br />

reparto de las muestras recogidas <strong>en</strong> las fases ante mortem y post mortem.<br />

Artículo 36. Tratami<strong>en</strong>to de los resultados de los análisis.<br />

1. Todos los resultados de los análisis de id<strong>en</strong>tificación de víctimas se remitirán al C<strong>en</strong>tro de<br />

Integración de Datos.<br />

2. Cuando la etiología del suceso obedezca a causas terroristas o criminales, y siempre que lo<br />

autorice el juez compet<strong>en</strong>te, los resultados finales de todos los análisis que se realic<strong>en</strong> por los<br />

distintos laboratorios se remitirán, a los efectos de investigación, al laboratorio de las Fuerzas y<br />

Cuerpos de Seguridad del Estado y de las policías autonómicas que t<strong>en</strong>gan la compet<strong>en</strong>cia<br />

investigadora.<br />

Artículo 37. C<strong>en</strong>tro de Integración de Datos.<br />

CAPÍTULO IV.<br />

CENTRO DE INTEGRACIÓN DE DATOS.<br />

1. El C<strong>en</strong>tro de Integración de Datos ti<strong>en</strong>e como función reunir y supervisar los difer<strong>en</strong>tes informes<br />

de id<strong>en</strong>tificación que se realic<strong>en</strong> por las distintas instituciones, según los datos recogidos <strong>en</strong> los<br />

distintos Anexos del pres<strong>en</strong>te Real Decreto, previo a su remisión a la autoridad judicial<br />

compet<strong>en</strong>te.<br />

2. El C<strong>en</strong>tro de Integración de Datos, estará formado por una Oficina For<strong>en</strong>se y una Oficina de las<br />

Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado y de las policías autonómicas, cada una como<br />

aglutinante de las actividades propias de las instituciones implicadas, donde convergerán todos los<br />

resultados finales propios de cada institución. En cada una de ellas existirá un responsable que se<br />

<strong>en</strong>cargará de que se realice y mant<strong>en</strong>ga una coordinación y comunicación operativa <strong>en</strong>tre las<br />

instituciones. En la Oficina for<strong>en</strong>se se podrá integrar personal del Instituto Nacional de Toxicología<br />

y Ci<strong>en</strong>cias For<strong>en</strong>ses con un responsable del mismo, quién coordinará los trabajos de id<strong>en</strong>tificación<br />

propios de dicho Instituto.<br />

217<br />

Tem ari Oposicions


3. Una vez procesada toda la información proced<strong>en</strong>te de las dos oficinas, el C<strong>en</strong>tro de Integración<br />

de Datos elaborará un dictam<strong>en</strong> de id<strong>en</strong>tificación que será firmado por los responsables de la<br />

emisión del informe y otro de la causa de la muerte que será firmado por los médicos for<strong>en</strong>ses del<br />

Servicio de Patología del Instituto de Medicina Legal actuante. Ambos dictám<strong>en</strong>es que se remitirán<br />

a la autoridad judicial compet<strong>en</strong>te.<br />

4. De todos y cada uno de los docum<strong>en</strong>tos que g<strong>en</strong>ere el tratami<strong>en</strong>to de cadáveres y restos<br />

humanos a lo largo de todo el proceso, se conservará copia <strong>en</strong> el archivo del Instituto de Medicina<br />

Legal correspondi<strong>en</strong>te, sin perjuicio de los docum<strong>en</strong>tos y datos que deban obrar, por ser de su<br />

compet<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> los ficheros de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado.<br />

5. Se t<strong>en</strong>drá <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta la posibilidad de que se solicite el desplazami<strong>en</strong>to de funcionarios de la<br />

Administración de Justicia al C<strong>en</strong>tro de Integración de Datos.<br />

6. Para dar puntual información a los medios de comunicación sobre el tratami<strong>en</strong>to médico‐<br />

for<strong>en</strong>se y de policía ci<strong>en</strong>tífica del suceso, existirá un responsable de información único,<br />

dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te del C<strong>en</strong>tro de Integración de Datos, que será, <strong>en</strong> principio, el Jefe de Pr<strong>en</strong>sa del<br />

Tribunal Superior de Justicia correspondi<strong>en</strong>te o para delitos de terrorismo el de la Audi<strong>en</strong>cia<br />

Nacional.<br />

FORMULARIOS Y ACTAS<br />

ANEXO I.<br />

Formulario de levantami<strong>en</strong>to de cadáveres o restos humanos <strong>en</strong> sucesos con víctimas múltiples.<br />

ANEXO II.<br />

Acta de relación de restos humanos.<br />

ANEXO III.<br />

Acta de relación de objetos.<br />

ANEXO IV.<br />

Acta de traslado al depósito de cadáveres y restos humanos.<br />

ANEXO V.<br />

Formulario del área de depósito de cadáveres y restos humanos <strong>en</strong> sucesos con víctimas<br />

múltiples.<br />

ANEXO VI.<br />

ANEXO VII.<br />

Normas y actas de recogida de muestras de ADN.<br />

218<br />

Tem ari Oposicions


Punt 3 :<br />

El Procès P<strong>en</strong>al


3.1 LA JURISDICCIÓ PENAL A L’ESTAT ESPANYOL: ÒRGANS I COMPETÈNCIES.<br />

1. Introducció<br />

1.1 Constitució espanyola i Llei orgànica del poder judicial<br />

1.2 El poder judicial<br />

2. Els ordres jurisdiccionals<br />

2.1 Els tribunals especials constitucionals<br />

2.2 La jurisdicció ordinària<br />

3. Jurisdicció i competència <strong>en</strong> l’àmbit p<strong>en</strong>al<br />

3.1 Jurisdicció p<strong>en</strong>al<br />

3.2 Òrgans judicials i competències <strong>en</strong> l’àmbit p<strong>en</strong>al<br />

3.2.1 Jutjats de pau<br />

3.2.2 Jutjats d’instrucció<br />

3.2.3 Jutjats de violència sobre les dones<br />

3.2.4 Jutjats p<strong>en</strong>als<br />

3.2.5 Jutjats de m<strong>en</strong>ors<br />

3.2.6 Jutjats de vigilància p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciària<br />

3.2.7 Audiències provincials<br />

3.2.8 Tribunal del jurat<br />

3.2.9 Tribunals superiors de justícia<br />

3.2.10 Audiència Nacional<br />

3.2.11 Tribunal Suprem<br />

3.3 La competència objectiva<br />

4. Competència territorial i delictes connexos<br />

219<br />

Tem ari Oposicions


4.1 Competència territorial<br />

4.2 Delictes connexos<br />

1. Introducció<br />

1.1 Constitució espanyola i Llei orgànica del poder judicial<br />

L’ article 1 de la Constitució estableix que Espanya es constitueix <strong>en</strong> un estat social i<br />

democràtic de dret que propugna com a valors superiors del seu ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t jurídic, la<br />

llibertat, la justícia i el pluralisme polític. La configuració com a Estat de dret té diverses<br />

implicacions. D’una banda, la separació de poders, legislatiu, executiu i judicial i, de l’altra, la<br />

submissió de tots els poders públics a la Constitució i a l’ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t jurídic.<br />

Per tant és necessària l’existència d’un poder judicial indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>t, que precisam<strong>en</strong>t per la<br />

seva indep<strong>en</strong>dència, s’<strong>en</strong>carregarà mitjançant els seus òrgans, d’executar i aplicar<br />

imparcialm<strong>en</strong>t les normes jurídiques, sotmetre tots els poders públics al complim<strong>en</strong>t de la<br />

llei, controlar la legalitat de l’actuació administrativa i garantir a totes les persones la tutela<br />

efectiva <strong>en</strong> l’exercici legítim dels seus drets i interessos.<br />

El poder judicial, d’acord amb el títol VI de la Constitució, s’<strong>en</strong>carrega de l’exercici de la<br />

potestat jurisdiccional, que atorga als jutges i magistrats la facultat de jutjar i fer executar el<br />

que ha estat jutjat, és a dir, dictar resolucions i fer que aquestes es compleixin.<br />

En el títol VI de la CE, a l’art.117.1, es defineix<strong>en</strong> els quatre principis bàsics que regul<strong>en</strong><br />

l’actuació del jutges i magistrats que són:<br />

a) Indep<strong>en</strong>dència: l’exercici de l’acció jurisdiccional es porta a terme davant de tothom,<br />

inclosos poders públics i els propis òrgans jurisdiccionals. Únicam<strong>en</strong>t mitjançant el recurs, els<br />

òrgans superiors pod<strong>en</strong> corregir les decisions de contingut jurídic emeses pels inferiors,<br />

sempre segons el procedim<strong>en</strong>t legalm<strong>en</strong>t previst.<br />

b) Inamovibilitat: per garantir la indep<strong>en</strong>dència dels òrgans jurisdiccionals de qualsevol<br />

interferència del poders públics, s’estableix un sistema legal que determina que els primers<br />

no puguin ésser suspesos de les seves atribucions més que pels motius i amb les garanties<br />

previstes per la llei. La carrera professional dels jutges i magistrats està totalm<strong>en</strong>t regulada o<br />

<strong>en</strong> tot cas, dep<strong>en</strong>drà de les decisions que adopti el Consell G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial <strong>en</strong> les<br />

funcions que legalm<strong>en</strong>t tingui atribuïdes.<br />

c) Responsabilitat: els jutges i magistrats, de forma individual, han de respondre de la seva<br />

actuació. Això implica que estan sotmesos a les conseqüències jurídiques derivades dels seus<br />

actes jurisdiccionals que podran donar lloc a responsabilitat p<strong>en</strong>al, civil o disciplinària.<br />

220<br />

Tem ari Oposicions


d) Submissió a l’imperi de la llei: l’actuació de jutges i magistrats està sotmesa a la<br />

Constitució i a les lleis, i han d’actuar de conformitat amb elles <strong>en</strong> la seva tasca de fer complir<br />

la llei.<br />

L’article 122 de la CE disposa que una llei orgànica determinarà la constitució, el<br />

funcionam<strong>en</strong>t i govern dels jutjats i tribunals. La llei que ha complert amb aquests objectius<br />

és la Llei orgànica 6/1985, d’1 de juliol, del poder judicial. Tal com disposa la Constitució,<br />

aquesta llei regula la constitució, el funcionam<strong>en</strong>t i govern dels jutjats i tribunals, l’estatut<br />

jurídic dels jutges i magistrats i del personal al servei de l’Administració de justícia, així com<br />

l’estatut, les funcions i el règim d’incompatibilitats dels membres del Consell G<strong>en</strong>eral del<br />

Poder Judicial.<br />

Finalm<strong>en</strong>t, escau ass<strong>en</strong>yalar que jutges i magistrats conform<strong>en</strong> el poder judicial, no així el<br />

Ministeri Fiscal que tot i que es una peça clau <strong>en</strong> l’administració de justícia, no forma part del<br />

poder judicial.<br />

1.2 El poder judicial<br />

L’article 117 CE estableix que:<br />

“1. La justícia emana del poble i és administrada <strong>en</strong> nom del rei pels jutges i pels magistrats<br />

que integr<strong>en</strong> el poder judicial, indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts, inamovibles, responsables i sotmesos<br />

únicam<strong>en</strong>t a l'imperi de la llei.<br />

2. Els jutges i els magistrats no podran ser remoguts, suspesos, traslladats ni jubilats més que<br />

per motiu de les causes que la llei preveu i amb les garanties que aquesta ofereix.<br />

3. L'exercici de la potestat jurisdiccional <strong>en</strong> qualsevol m<strong>en</strong>a de processos, jutjant i f<strong>en</strong>t<br />

complir allò que hagi estat jutjat, correspon exclusivam<strong>en</strong>t als jutjats i als tribunals que les<br />

lleis determin<strong>en</strong>, segons les normes de competència i de procedim<strong>en</strong>t que elles estableixin.<br />

4. Els jutjats i els tribunals no exerciran funcions altres que les que ass<strong>en</strong>yala l'apartat<br />

anterior i les que els siguin atribuïdes expressam<strong>en</strong>t per la llei <strong>en</strong> garantia de qualsevol dret.<br />

5. El principi d'unitat jurisdiccional és la base de l'organització i del funcionam<strong>en</strong>t dels<br />

tribunals. La llei regularà l'exercici de la jurisdicció militar dins l'àmbit estrictam<strong>en</strong>t castr<strong>en</strong>se<br />

i <strong>en</strong> ocasió de l'estat de setge, d'acord amb els principis de la Constitució.<br />

6. Rest<strong>en</strong> prohibits els tribunals d'excepció.”<br />

Aquest article configura quins són els principis bàsics del poder judicial:<br />

1. Unitat: es troba als articles 117.5 CE i 3 LOPJ1. Significa que el poder judicial és únic per a<br />

tot l’Estat, i s’oposa a l’existència de jurisdiccions especials, atès que la funció jurisdiccional<br />

recau únicam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> els jutges i tribunals que integr<strong>en</strong> el poder judicial.<br />

221<br />

Tem ari Oposicions


Aquest principi implicaria que la funció jurisdiccional recaigués sobre un únic òrgan, però<br />

com que això és materialm<strong>en</strong>t impossible, hi ha molts òrgans jurisdiccionals als quals<br />

s’atribueix la potestat jurisdiccional.<br />

2. Exclusivitat: recollit als articles 117.3 CE i 2 LOPJ2. L’exercici de la potestat jurisdiccional<br />

correspon exclusivam<strong>en</strong>t als jutges i tribunals. Això té una doble<br />

Article 3.1 LOPJ: “La jurisdicció es única i s’exerceix pels jutjats i tribunals previstos <strong>en</strong><br />

aquesta llei, s<strong>en</strong>se perjudici de les potestats jurisdiccionals reconegudes per la Constitució a<br />

uns altres òrgans”.<br />

conseqüència: d’una banda l’Estat té la competència exclusiva <strong>en</strong> matèria d’administració de<br />

justícia (article 149.5 CE); i, de l’altra, que només els jutjats i tribunals regulats per llei seran<br />

els que tindran jurisdicció. És més, la pròpia Constitució reforça aquesta exclusivitat quan diu<br />

que els jutges i tribunals l’única funció que tindran serà la jurisdiccional (article 117.3 i 4 CE).<br />

3. Jutge natural: troba el seu marc <strong>en</strong> dos preceptes de la Constitució: l’article 117.6 que<br />

prohibeix els tribunals d’excepció i l’article 24.2 quan diu que tothom té dret al jutge ordinari<br />

predeterminat per la llei. Per tribunal d’excepció hem d’<strong>en</strong>t<strong>en</strong>dre aquell que es crea<br />

vulnerant alguna de les regles de competència legalm<strong>en</strong>t establertes.<br />

Aquest principi suposa una garantia per als ciutadans, que t<strong>en</strong><strong>en</strong> la tranquil•litat de saber<br />

que els òrgans jurisdiccionals estan legalm<strong>en</strong>t organitzats, i que el coneixem<strong>en</strong>t d’un<br />

assumpte <strong>en</strong> concret vindrà determinat per criteris legals i no de cap altre tipus.<br />

2. Els ordres jurisdiccionals<br />

Com s’ha exposat abans, la jurisdicció és única, però els òrgans jurisdiccionals necessit<strong>en</strong><br />

organitzar‐se per racionalitzar i fer més efectiva la seva funció.<br />

Però aquestes regles d’organització no pod<strong>en</strong> infringir el principi d’unitat: tots els jutjats i<br />

tribunals han de ser ordinaris, és a dir, creats de conformitat amb la Llei orgànica del poder<br />

judicial i al seu capdavant ha d’haver‐hi un jutge o magistrat, que reuneixi els requisits<br />

legalm<strong>en</strong>t previstos per a la carrera judicial.<br />

Així es configura la jurisdicció ordinària. No obstant això, hi ha una sèrie de tribunals que es<br />

podri<strong>en</strong> qualificar com a especials, perquè no reuneix<strong>en</strong> algun dels dos requisits propis de la<br />

jurisdicció ordinària però que la Constitució ha reconegut de forma expressa.<br />

2.1 Els tribunals especials constitucionals<br />

La Constitució prohibeix l’existència de tribunals especials com a regla g<strong>en</strong>eral, però reconeix<br />

una sèrie de tribunals especials constitucionals, que es trob<strong>en</strong> fora de l’òrbita del poder<br />

222<br />

Tem ari Oposicions


judicial. La resta de tribunals que no siguin ordinaris ni estiguin reconeguts per la Constitució,<br />

qued<strong>en</strong> prohibits.<br />

La Constitució preveu l’existència d’uns tribunals no integrats <strong>en</strong> el poder judicial:<br />

• Els tribunals militars, previstos a l’article 117.5 CE, que estableix que la llei regularà la<br />

jurisdicció militar, la qual queda limitada a l’àmbit castr<strong>en</strong>se i als estats de setge. La<br />

jurisdicció militar es limita únicam<strong>en</strong>t a l’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t dels fets tipifi<strong>cat</strong>s com a delictes pel<br />

codi p<strong>en</strong>al militar, comesos per militars, i coneix també dels supòsits d’estat de setge.<br />

• El Tribunal Constitucional, està previst al títol IX de la Constitució (articles 159 a 165 CE) i<br />

també a la Llei orgànica 2/1979, de 3 d’octubre, del Tribunal Constitucional.<br />

L’article 1 d’aquesta Llei orgànica defineix el Tribunal Constitucional:<br />

“1. El Tribunal Constitucional, com a intèrpret suprem de la Constitució, és indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>t de la<br />

resta òrgans constitucionals i està sotmès només a la Constitució i a aquesta Llei orgànica.<br />

2. És únic <strong>en</strong> el seu ordre i estén la seva jurisdicció a tot el territori nacional.”<br />

El Tribunal Constitucional és l’intèrpret suprem de la Constitució i com a tal té l’obligació de<br />

vetllar pel respecte dels drets fonam<strong>en</strong>tals i la constitucionalitat de les lleis. Té naturalesa<br />

judicial, per tant, està compost per magistrats, però queda fora de l’organització del poder<br />

judicial i <strong>en</strong> una posició ali<strong>en</strong>a i superior al Tribunal Suprem.<br />

El Tribunal Constitucional és l’òrgan compet<strong>en</strong>t per al coneixem<strong>en</strong>t de:<br />

Article 2.1 LOPJ: “L’exercici de la potestat jurisdiccional, jutjant i f<strong>en</strong>t executar el que s’ha<br />

jutjat, correspon exclusivam<strong>en</strong>t als jutjats i tribunals determinats a les lleis i als tractats<br />

internacionals”. recurs d’inconstitucionalitat, que és el procés pel qual es verifica la<br />

conformitat d’una llei a la Constitució.<br />

qüestió d’inconstitucionalitat, que és el procés pel qual es determina la inaplicabilitat d’una<br />

norma a un supòsit de fet concret per resultar contrària a la Constitució. Aquesta qüestió ha<br />

de plantejar‐se necessàriam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> el si d’un procés judicial, que s’haurà d’aturar a l’espera<br />

de la resolució del Tribunal Constitucional sobre l’aplicabilitat de la norma.<br />

recurs d’empara, és el procedim<strong>en</strong>t previst per d<strong>en</strong>unciar les violacions per part dels poder<br />

públics dels drets i llibertats reconeguts a la secció I del capítol II del títol I, més l’article 14 i<br />

30.2 de la Constitució. La vulneració d’aquests drets i llibertats pot ser deguda a disposicions,<br />

actes jurídics o actuacions de fet per part dels poders públics de l’Estat, de les comunitats<br />

autònomes i resta d’<strong>en</strong>s públics de tipus territorial, corporatiu o institucional. Per poder<br />

interposar el recurs d’empara abans s’haurà d’esgotar la via jurisdiccional ordinària.<br />

conflicte de competència <strong>en</strong>tre òrgans superiors de l’Estat sobre la titularitat de la<br />

competència. El Tribunal Constitucional coneixerà dels conflictes que sorgeixin <strong>en</strong>tre l’Estat i<br />

223<br />

Tem ari Oposicions


les comunitats autònomes, <strong>en</strong>tre aquestes <strong>en</strong>tre si, i també dels conflictes amb els municipis,<br />

quant a competències o atribucions que tinguin assignades per la Constitució i les lleis. Així<br />

mateix, també coneixerà dels conflictes que es plantegin <strong>en</strong>tre els òrgans constitucionals<br />

(per exemple, <strong>en</strong>tre el Govern i el Congrés).<br />

• El tribunal del jurat: previst a l’article 125 CE, va ser instaurat mitjançant la Llei orgànica<br />

5/1995, de 22 de maig, del tribunal del jurat, que està compost per un magistrat presid<strong>en</strong>t,<br />

nou jurats titulars i dos de supl<strong>en</strong>ts. Té competència per a l’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t d’un nombre taxat<br />

de delictes.<br />

• Els tribunals consuetudinaris, també previstos a l’article 125 CE. Es tracta de tribunals de<br />

costums o tradicionals amb vigència històrica, les resolucions dels quals gaudeix<strong>en</strong> de ple<br />

reconeixem<strong>en</strong>t (acostum<strong>en</strong> a tractar àmbits com l’economia agrària, la pesca...).<br />

La LOPJ preveu expressam<strong>en</strong>t a l’article 19 l’existència del Tribunal de les Aigües de l’Horta<br />

Val<strong>en</strong>ciana i el Consell dels Homes Bons de Múrcia.<br />

• El Tribunal de Comptes, previst a l’article 136 CE, és l’òrgan fiscalitzador suprem dels<br />

comptes i de la gestió econòmica de l’Estat i del sector públic.<br />

Quant als tribunals eclesiàstics, que es limit<strong>en</strong> al coneixem<strong>en</strong>t dels processos de nul•litat<br />

matrimonial dels matrimonis canònics, és a dir, dels que s’hagin celebrat per l’església, les<br />

seves resolucions t<strong>en</strong><strong>en</strong> el valor de s<strong>en</strong>tències dictades per tribunals estrangers i perquè<br />

tinguin reconeixem<strong>en</strong>t hauran de seguir el procedim<strong>en</strong>t legal de reconeixem<strong>en</strong>t de<br />

s<strong>en</strong>tències estrangeres. Però <strong>en</strong> cap cas t<strong>en</strong><strong>en</strong> la consideració de tribunals especials<br />

constitucionals.<br />

2.2 La jurisdicció ordinària<br />

Configur<strong>en</strong> el que seria la jurisdicció ordinària quatre ordres jurisdiccionals, que t<strong>en</strong><strong>en</strong> la<br />

seva raó de ser <strong>en</strong> la necessària especificitat de les matèries que regul<strong>en</strong>. Aquests ordres són,<br />

segons l’article 9 de la LOPJ:<br />

Ordre jurisdiccional civil: compet<strong>en</strong>t sobre temes civils com filiació, matrimoni, contractes,<br />

arr<strong>en</strong>dam<strong>en</strong>ts, drets reals, reclamacions de quantitat, etc. També coneixerà de tots aquells<br />

temes que no estiguin atribuïts a cap altre jurisdicció.<br />

Ordre jurisdiccional p<strong>en</strong>al: compet<strong>en</strong>t per <strong>en</strong>judiciar delictes i faltes, amb excepció de les<br />

que corresponguin a la jurisdicció militar.<br />

Ordre jurisdiccional cont<strong>en</strong>ciós administratiu: compet<strong>en</strong>t per conèixer totes aquelles<br />

demandes relacionades amb actes de l’Administració pública subjectes al dret administratiu.<br />

224<br />

Tem ari Oposicions


Ordre jurisdiccional social: és compet<strong>en</strong>t per conèixer les peticions que es plantegin <strong>en</strong><br />

matèria laboral i de seguretat social.<br />

3. Jurisdicció i competència <strong>en</strong> l’àmbit p<strong>en</strong>al<br />

Per poder conèixer d’un assumpte p<strong>en</strong>al, l’òrgan judicial s’ha de sotmetre a les normes que<br />

regul<strong>en</strong> la jurisdicció i la competència, per valorar si està processalm<strong>en</strong>t habilitat per<br />

conèixer sobre l’assumpte que se li planteja. D’ofici ha de comprovar si té jurisdicció i<br />

competència per jutjar un cas <strong>en</strong> concret, i si no ho fa, les parts també pod<strong>en</strong> d<strong>en</strong>unciar<br />

aquesta manca de jurisdicció i competència.<br />

Quan s’analitza la jurisdicció i la competència, <strong>en</strong> primer lloc s’ha de valorar si el<br />

coneixem<strong>en</strong>t dels fets correspon als tribunals espanyols o bé a tribunals estrangers. Quan<br />

correspongui als tribunals espanyols, la segü<strong>en</strong>t qüestió serà determinar a quin ordre<br />

jurisdiccional correspon conèixer del conflicte plantejat; finalm<strong>en</strong>t, la tercera pregunta a<br />

formular serà, quin jutjat o tribunal <strong>en</strong> concret haurà de resoldre.<br />

L’anàlisi de les regles sobre jurisdicció i competència <strong>en</strong>s permetrà conèixer si un assumpte<br />

correspon a la jurisdicció p<strong>en</strong>al espanyola o no i <strong>en</strong> cas afirmatiu, quin òrgan judicial p<strong>en</strong>al<br />

així com quin jutge són els compet<strong>en</strong>ts.<br />

Tot seguit plantejarem per separat les regles que determin<strong>en</strong> la jurisdicció i competència <strong>en</strong><br />

l’àmbit p<strong>en</strong>al.<br />

3.1 Jurisdicció p<strong>en</strong>al<br />

Per determinar l’ext<strong>en</strong>sió i els límits de la jurisdicció p<strong>en</strong>al la doctrina distingeix tres tipus de<br />

criteris: objectius, territorials i subjectius, que v<strong>en</strong><strong>en</strong> determinats a l’article 23 LOPJ que es<br />

reprodueix al final d’aquest apartat.<br />

a) Criteri objectiu: segons l’article 9.3 LOPJ els tribunals i jutjats de l’ordre p<strong>en</strong>al t<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

atribuït el coneixem<strong>en</strong>t de les causes i judicis criminals. Qued<strong>en</strong> fora de la jurisdicció p<strong>en</strong>al<br />

els fets tipifi<strong>cat</strong>s com a delicte <strong>en</strong> el Codi p<strong>en</strong>al militar així com els supòsits d’estat de setge,<br />

<strong>en</strong> què seran competència dels tribunals de la jurisdicció militar.<br />

La jurisdicció p<strong>en</strong>al pot resoldre qüestions de responsabilitat civil quan dels fets delictius se’n<br />

derivin responsabilitats jurídiques civils.<br />

Així mateix, cal t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> compte que els jutjats de violència sobre les dones, malgrat<br />

pertànyer a l’ordre jurisdiccional p<strong>en</strong>al, pod<strong>en</strong> conèixer de determinats assumptes propis del<br />

dret de família que pertany<strong>en</strong> a l’àmbit civil.<br />

Finalm<strong>en</strong>t, els jutges de la jurisdicció p<strong>en</strong>al també pod<strong>en</strong> conèixer d’assumptes d’altres<br />

ordres jurisdiccionals (civil, administratiu, etc.) quan resolguin qüestions prejudicials, <strong>en</strong><br />

225<br />

Tem ari Oposicions


aquells casos <strong>en</strong> què la qüestió p<strong>en</strong>al no es pugui resoldre si prèviam<strong>en</strong>t no es resol l’altra.<br />

Això està previst a l’article 10.1 LOPJ.<br />

b) Criteri territorial: la jurisdicció com a atribut de sobirania tindrà <strong>en</strong> compte si els delictes o<br />

les faltes s’han comès o no <strong>en</strong> territori espanyol.<br />

La jurisdicció p<strong>en</strong>al espanyola està sotmesa al principi de territorialitat: únicam<strong>en</strong>t és<br />

compet<strong>en</strong>t pels fets comesos <strong>en</strong> territori espanyol i <strong>en</strong> els vaixells i aeronaus espanyols.<br />

El principi de territorialitat té tres excepcions:<br />

1. Principi de nacionalitat (art. 23.2 LOPJ): amplia la jurisdicció p<strong>en</strong>al espanyola fora del<br />

territori espanyol, amb indep<strong>en</strong>dència de la nacionalitat dels impli<strong>cat</strong>s.<br />

Requisits:<br />

‐ que es tracti de fets constitutius de delicte segons la llei espanyola.<br />

‐ comesos per espanyols o estrangers que hagin adquirit la nacionalitat espanyola després de<br />

la comissió del fet delictiu.<br />

‐ que el fet sigui punible <strong>en</strong> el lloc de comissió, excepte si hi ha un conv<strong>en</strong>i que exceptuï la<br />

concurrència d’aquest requisit.<br />

‐ que el perjudi<strong>cat</strong> o el Ministeri Fiscal interposin querella davant els tribunals espanyols.<br />

‐ que l’autor no hagi estat condemnat, absolt o indultat a l’estranger per aquests fets. Si ha<br />

complert la condemna només de forma parcial, això es podria t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> compte per rebaixar‐li<br />

la p<strong>en</strong>a que li pogués correspondre.<br />

2. Principi real (art. 23.3 LOPJ): la jurisdicció p<strong>en</strong>al espanyola s’amplia i pot conèixer de fets<br />

tipifi<strong>cat</strong>s com a delicte per la llei espanyola quan afectin greum<strong>en</strong>t els interessos de l’estat.<br />

Es tracta de fets comesos fora de territori espanyol, tant per espanyols o estrangers, sempre<br />

que es tracti d’algun dels delictes segü<strong>en</strong>ts:<br />

‐ traïció i contra la pau o la indep<strong>en</strong>dència de l’Estat<br />

‐ contra el titular de la Corona, el seu consort, successor o el reg<strong>en</strong>t<br />

‐ rebel•lió i sedició<br />

‐ falsificació de la firma o segell reials, del segell de l’Estat, de les signatures dels ministres i<br />

dels segells públics o oficials<br />

‐ falsificació i expedició de moneda espanyola<br />

226<br />

Tem ari Oposicions


‐ qualsevol altra falsificació que perjudiqui directam<strong>en</strong>t al crèdit o interessos de l’Estat, i<br />

també la introducció o expedició de la falsificació<br />

‐ atemptat contra autoritats o funcionaris públics espanyols<br />

‐ comesos pels funcionaris espanyols que resideixin a l’estranger <strong>en</strong> l’exercici de les seves<br />

funcions i contra l’Administració de justícia<br />

‐ relatius al control de canvis<br />

3. Principi de justícia universal (art. 23.4 LOPJ): amb indep<strong>en</strong>dència del lloc de comissió i de la<br />

nacionalitat de l’autor, la jurisdicció espanyola és compet<strong>en</strong>t per al coneixem<strong>en</strong>t d’aquests<br />

fets delictius:<br />

‐ g<strong>en</strong>ocidi<br />

‐ terrorisme<br />

‐ pirateria i apoderam<strong>en</strong>t il•lícit d’aeronaus<br />

‐ falsificació de moneda estrangera<br />

‐ prostitució i corrupció de m<strong>en</strong>ors<br />

‐tràfic de drogues<br />

‐ relatius a la mutilació g<strong>en</strong>ital fem<strong>en</strong>ina, si els responsables es trob<strong>en</strong> a Espanya.*3<br />

‐ qualsevol altre que segons els tractats internacionals pugui ser perseguit a Espanya<br />

c) Criteri subjectiu: determinades persones qued<strong>en</strong> fora de la jurisdicció dels jutges i<br />

tribunals espanyols, <strong>en</strong>cara que hi concorrin positivam<strong>en</strong>t els criteris abans esm<strong>en</strong>tats<br />

d’objectivitat i territorialitat.<br />

Així <strong>en</strong> virtut del càrrec o la repres<strong>en</strong>tació que ost<strong>en</strong>tin certes persones, pod<strong>en</strong> quedar<br />

exemptes de ser sotmeses a la jurisdicció p<strong>en</strong>al perquè t<strong>en</strong><strong>en</strong> la condició d’inviolables.<br />

La normativa que regula aquestes inviolabilitats és molt variada, normalm<strong>en</strong>t s’haurà de<br />

recórrer a la norma reguladora del propi òrgan, o la que li atribueix competències. Així, a títol<br />

d’exemple, t<strong>en</strong><strong>en</strong> la condició d’inviolables:<br />

‐ El rei (art. 56.3 CE)<br />

‐ Diputats i s<strong>en</strong>adors (art. 71 CE)<br />

‐ Magistrats del Tribunal Constitucional<br />

‐ El Def<strong>en</strong>sor del Poble<br />

‐ Parlam<strong>en</strong>taris autonòmics<br />

227<br />

Tem ari Oposicions


‐ Ag<strong>en</strong>ts diplomàtics (Conv<strong>en</strong>i de Vi<strong>en</strong>a sobre relacions diplomàtiques)<br />

La persona del Rei és inviolable <strong>en</strong> tots els casos i no està subjecte a responsabilitat, per<br />

mandat constitucional. La resta de situacions, com ara les dels diputats, s<strong>en</strong>adors,<br />

parlam<strong>en</strong>taris, magistrats del Tribunal Constitucional, etc., seri<strong>en</strong> només inviolables per les<br />

opinions manifestades <strong>en</strong> funció del seu càrrec, però no per qualsevol delicte o falta que<br />

poguessin cometre.<br />

Estari<strong>en</strong> igualm<strong>en</strong>t exempts d’ésser sotmesos a la jurisdicció p<strong>en</strong>al aquelles persones<br />

estrangeres emparades pel principi d’immunitat segons les normes del dret internacional<br />

públic.<br />

Modificació introduïda per la LO 3/2005, de 8 de juliol, de modificació de la LO 6/1985, del<br />

Poder Judicial, per a perseguir extraterritorialm<strong>en</strong>t la pràctica de la mutilació g<strong>en</strong>ital<br />

fem<strong>en</strong>ina Article 23 LOPJ:<br />

“1.En l'ordre p<strong>en</strong>al correspondrà a la jurisdicció espanyola el coneixem<strong>en</strong>t de les causes per<br />

delictes i faltes comesos <strong>en</strong> territori espanyol o comesos a bord de vaixells o aeronaus<br />

espanyols, s<strong>en</strong>se perjudici del previst <strong>en</strong> els tractats internacionals <strong>en</strong> els quals Espanya sigui<br />

part.<br />

2. Així mateix, coneixerà dels fets previstos <strong>en</strong> les lleis p<strong>en</strong>als espanyoles com delictes,<br />

<strong>en</strong>cara que hagin estat comesos fora del territori nacional, sempre que els criminalm<strong>en</strong>t<br />

responsables fossin espanyols o estrangers que hagin adquirit la nacionalitat espanyola<br />

posteriorm<strong>en</strong>t a la comissió del fet i concorreguessin els segü<strong>en</strong>ts requisits:<br />

a) Que el fet sigui punible <strong>en</strong> el lloc d'execució, llevat que, <strong>en</strong> virtut d'un tractat internacional<br />

o d'un acte normatiu d'una organització internacional de la qual Espanya <strong>en</strong> sigui part, no<br />

resulti necessari l'esm<strong>en</strong>tat requisit.<br />

b) Que l'ofès o el Ministeri Fiscal d<strong>en</strong>unciïn o interposin querella davant dels tribunals<br />

espanyols.<br />

c) Que el delinqü<strong>en</strong>t no hagi estat absolt, indultat o p<strong>en</strong>at a l'estranger o, <strong>en</strong> aquest últim<br />

cas, no hagi complert la condemna. Si només l'ha complert <strong>en</strong> part, se’l tindrà <strong>en</strong> compte per<br />

rebaixar‐lo proporcionalm<strong>en</strong>t la que li correspongui.<br />

3. Coneixerà la jurisdicció espanyola dels fets comesos per espanyols o estrangers fora del<br />

territori nacional quan siguin susceptibles de tipificar‐se, segons la llei p<strong>en</strong>al espanyola, com<br />

algun dels segü<strong>en</strong>ts delictes:<br />

a) De traïció i contra la pau o la indep<strong>en</strong>dència de l'Estat.<br />

b) Contra el titular de la Corona, el seu consort, el seu successor o el reg<strong>en</strong>t.<br />

c) Rebel•lió i sedició.<br />

228<br />

Tem ari Oposicions


d) Falsificació de la firma o segell reials, del segell de l'Estat, de les firmes dels ministres i dels<br />

segells públics o oficials.<br />

e) Falsificació de moneda espanyola i la seva expedició.<br />

f) Qualsevol altra falsificació que perjudiqui directam<strong>en</strong>t el crèdit o els interessos de l'Estat, i<br />

introducció o expedició del falsifi<strong>cat</strong>.<br />

g) Atemptat contra autoritats o funcionaris públics espanyols.<br />

h) Els perpetrats a l'exercici de les seves funcions per funcionaris públics espanyols resid<strong>en</strong>ts<br />

a l'estranger i els delictes contra l'Administració pública espanyola.<br />

i) Els relatius al control de canvis.<br />

4. Igualm<strong>en</strong>t serà compet<strong>en</strong>t la jurisdicció espanyola per conèixer dels fets comesos per<br />

espanyols o estrangers fora del territori nacional susceptibles de tipificar‐se, segons la llei<br />

p<strong>en</strong>al espanyola, com algun dels segü<strong>en</strong>ts delictes:<br />

a) G<strong>en</strong>ocidi.<br />

b) Terrorisme.<br />

c) Pirateria i apoderam<strong>en</strong>t il•lícit d'aeronaus.<br />

d) Falsificació de moneda estrangera.<br />

e) Els delictes relatius a la prostitució i els de corrupció de m<strong>en</strong>ors o incapaços.<br />

f) Tràfic il•legal de drogues psicotròpiques, tòxiques i estupefa<strong>en</strong>ts.<br />

g) Els relatius a la mutilació g<strong>en</strong>ital fem<strong>en</strong>ina, sempre que els responsables es trobin a<br />

Espanya.<br />

h) I qualsevol altre que, segons els tractats o conv<strong>en</strong>is internacionals, hagi d'estat perseguit a<br />

Espanya.<br />

5. En els supòsits dels apartats 3 i 4 serà d'aplicació el disposat <strong>en</strong> la lletra c) de l'apartat 2<br />

d'aquest article.”<br />

3.2 Òrgans judicials i competències <strong>en</strong> l’àmbit p<strong>en</strong>al<br />

Una vegada atribuïda la jurisdicció als tribunals espanyols, s’escau delimitar a quins òrgans<br />

<strong>en</strong> concret correspon el coneixem<strong>en</strong>t d’un assumpte.<br />

Així, dins l’ordre p<strong>en</strong>al, hi ha previstes una sèrie de regles per delimitar la competència, que<br />

busqu<strong>en</strong> organitzar els òrgans judicials que conform<strong>en</strong> la jurisdicció p<strong>en</strong>al. Són normes de<br />

repartim<strong>en</strong>t o atribució <strong>en</strong>tre els jutjats i tribunals. És el que s’anom<strong>en</strong>a competència<br />

objectiva, funcional i territorial.<br />

229<br />

Tem ari Oposicions


A continuació analitzarem els jutjats i tribunals que integr<strong>en</strong> la jurisdicció p<strong>en</strong>al espanyola<br />

amb una breu referència de les seves principals competències.<br />

3.2.1 Jutjats de pau (articles 99 i segü<strong>en</strong>ts LOPJ)<br />

Els jutjats de pau es trob<strong>en</strong> <strong>en</strong> aquells municipis on no hi ha un Jutjat de primera instància i<br />

instrucció. Per tant, el seu àmbit jurisdiccional es limita al seu terme municipal.<br />

Els jutjats de pau són compet<strong>en</strong>ts per jutjar faltes sempre que els fets s’hagin comès <strong>en</strong> el<br />

seu territori. L’article 14 primer de LECr concreta quines faltes pod<strong>en</strong> jutjat:<br />

‐ art. 626 CP: deslluir béns immobles de domini públic o privat<br />

‐ art. 630 CP: abandonam<strong>en</strong>t xeringues i instrum<strong>en</strong>ts perillosos<br />

‐ art. 632 CP: maltractam<strong>en</strong>t animals domèstics<br />

‐ art. 633 CP: pertorbar l’ordre <strong>en</strong> audiència d’un tribunal, <strong>en</strong> actes o espectacles<br />

‐ art. 620.1 i 2 CP: am<strong>en</strong>aces, coaccions, injúries i vexacions injustes de caràcter lleu, si bé<br />

únicam<strong>en</strong>t quan la persona ofesa no sigui una de les previstes a l’actual article 173.2, és a dir,<br />

no es cometin dintre de l’àmbit de la violència domèstica.<br />

D’altra banda i juntam<strong>en</strong>t amb l’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t d’aquestes faltes, el jutge de pau també pot<br />

exercir actuacions p<strong>en</strong>als per delegació d’òrgans judicials superiors com practicar<br />

declaracions, oferim<strong>en</strong>t d’accions, practicar citacions, etc.<br />

3.2.2 Jutjats d’instrucció (article 87 LOPJ)<br />

Aquests jutjats est<strong>en</strong><strong>en</strong> el seu àmbit jurisdiccional al partit judicial. En un mateix partit<br />

judicial pod<strong>en</strong> haver‐hi diversos jutjats d’instrucció, <strong>en</strong> ocasions estan junts amb els jutjats<br />

de primera instància (d’àmbit civil) i d’altres, separats.<br />

El jutjat d’instrucció és un òrgan jurisdiccional unipersonal, és a dir integrat per un únic jutge.<br />

Són compet<strong>en</strong>ts per:<br />

‐ Enjudiciam<strong>en</strong>t dels judicis de faltes.<br />

En matèria de faltes, és important la reforma introduïda a través de l’Acord reglam<strong>en</strong>tari<br />

2/2003, de 26 de febrer, que modifica el reglam<strong>en</strong>t sobre les normes de repartim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al,<br />

ja que a partir d’ara la competència no ve determinada per la data dels fets sinó que<br />

s’atribueix al jutjat d’instrucció <strong>en</strong> funcions de guàrdia que rep l’atestat o la d<strong>en</strong>úncia.4<br />

‐ Instrucció de causes per delicte. Si bé només l’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t dels quals correspon al jutjat<br />

p<strong>en</strong>al o a l’audiència provincial.<br />

230<br />

Tem ari Oposicions


‐ Adopció de mesures cautelars.<br />

‐ Procedim<strong>en</strong>t d’habeas corpus, ja sigui de majors o m<strong>en</strong>ors d’edat p<strong>en</strong>al.<br />

‐ Autorització de diligències que afectin drets fonam<strong>en</strong>tals: <strong>en</strong>trades i escorcolls,<br />

interv<strong>en</strong>cions telefòniques, corporals, etc.<br />

‐ Resolució dels recursos contra resolucions del jutjat de pau.<br />

‐ Celebració de conformitats <strong>en</strong> procedim<strong>en</strong>ts ràpids per delicte, llevat que la competència<br />

sigui dels jutjats de violència sobre les dones *5, si bé només quan es tracti d’un delicte<br />

castigat amb:<br />

1. p<strong>en</strong>a de presó fins a 3 anys, sempre que la condemna demanada o la suma de les<br />

condemnes demanades no superi, reduïdes <strong>en</strong> un terç, la p<strong>en</strong>a de 2 anys<br />

2. p<strong>en</strong>a de multa de qualsevol quantia<br />

3. altres p<strong>en</strong>es no superiors a 10 anys.<br />

4 Acord reglam<strong>en</strong>tari 2/2003, de 26 de febrer, del Ple del Consell G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial,<br />

pel qual es modifica el Reglam<strong>en</strong>t 5/1995, de 7 de juny, dels aspectes accessoris de les<br />

actuacions judicials, <strong>en</strong> allò relatiu als serveis de guàrdia.<br />

5 Disposició final primera de la LO 3/2005, de 8 de juliol de modificació de la LO 6/1985, del<br />

Poder Judicial, per perseguir extraterritorialm<strong>en</strong>t la pràctica de la mutilació g<strong>en</strong>ital.<br />

Aquesta conformitat permet a l’acusat veure’s b<strong>en</strong>eficiat <strong>en</strong> la reducció d’1/3 de la p<strong>en</strong>a<br />

sol•licitada. Va ser introduïda amb la reforma de la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal articulada<br />

mitjançant la Llei orgànica 8/20026.<br />

La transc<strong>en</strong>dència de la reforma radica <strong>en</strong> el fet que tr<strong>en</strong>ca la separació instrucció i<br />

<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t de delictes, tota vegada que a partir d’aquesta reforma el jutge instructor <strong>en</strong><br />

determinats casos pot dictar s<strong>en</strong>tència per fets constitutius de delicte.<br />

3.2.3 Jutjats de violència sobre les dones (article 87 bis i 87 ter de la LOPJ)<br />

La Llei orgànica 1/2004, de 28 de desembre, de mesures de protecció integral contra la<br />

violència de gènere ha creat els jutjats de violència sobre les dones <strong>en</strong> cada partit judicial,<br />

<strong>en</strong>cara que excepcionalm<strong>en</strong>t es preveu que puguin est<strong>en</strong>dre la seva competència a més d’un<br />

partit, i els va atribuir les competències segü<strong>en</strong>ts:<br />

En l’ordre p<strong>en</strong>al:<br />

231<br />

Tem ari Oposicions


a) la instrucció dels delictes dels títols del Codi p<strong>en</strong>al relatius a l’homicidi, avortam<strong>en</strong>t,<br />

lesions, lesions al fetus, delictes contra la llibertat, delictes contra la integritat moral, contra<br />

la llibertat i la indemnitat sexuals o qualsevol altre delicte comès amb violència o intimidació,<br />

sempre que s’hagin comès contra qui sigui o hagi estat la seva esposa, o dona que estigui o<br />

hagi estat lligada amb l’autor per anàloga relació d’afectivitat, <strong>en</strong>cara que fos s<strong>en</strong>se<br />

convivència, així com els comesos sobre els desc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts, propis o de l’esposa o conviv<strong>en</strong>t, o<br />

sobre els m<strong>en</strong>ors o incapaços que hi convisquin o que estiguin subjectes a la potestat, tutela<br />

curatela, acollim<strong>en</strong>t o guarda de fet de l’esposa o conviv<strong>en</strong>t, quan <strong>en</strong> aquests casos també<br />

s’hagi produït un acte de violència de gènere.<br />

b) la instrucció pels delictes contra els drets i deures familiars, quan la víctima sigui alguna de<br />

les persones de la lletra a).<br />

c) dictar ordres de protecció a les víctimes, s<strong>en</strong>s perjudici de les competències del jutjat de<br />

guàrdia.<br />

d) coneixem<strong>en</strong>t i decisió de les faltes del títol I i II del llibre III del Codi p<strong>en</strong>al, quan la víctima<br />

sigui alguna de les persones ass<strong>en</strong>yalades a la lletra a)<br />

e) dictar s<strong>en</strong>tències de conformitat amb l’acusació <strong>en</strong> els casos previstos a la Llei.<br />

En l’ordre civil:<br />

a) filiació, maternitat i paternitat<br />

b) nul•litat del matrimoni, separació i divorci<br />

c) sobre relacions paterno filials<br />

d) adopció o modificació de mesures de transc<strong>en</strong>dència familiar<br />

e) guarda i custòdia de fills i filles m<strong>en</strong>ors o sobre alim<strong>en</strong>ts reclamats per un prog<strong>en</strong>itor<br />

contra l’altre <strong>en</strong> nom del fills i filles m<strong>en</strong>ors.<br />

f) sobre la necessitat de l’ass<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t <strong>en</strong> l’adopció<br />

g) sobre l’oposició a les resolucions administratives <strong>en</strong> matèria de protecció de m<strong>en</strong>ors.<br />

Perquè un jutjat de violència sobre les dones pugui conèixer d’aquests assumptes civils de<br />

manera exclusiva i exclo<strong>en</strong>t cal que concorrin simultàniam<strong>en</strong>t aquests requisits:<br />

a) que sigui un procés civil de les matèries anteriors<br />

b) que alguna de les parts del procés civil sigui víctima d’actes de violència de gènere segons<br />

el previst a l’article 87 ter 1 a)<br />

6 Llei orgànica 8/2002, de 24 d’octubre, complem<strong>en</strong>tària de la Llei 38/2002, de 24 d’octubre,<br />

de reforma parcial de la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal.<br />

232<br />

Tem ari Oposicions


c) que alguna de les parts del procés civil sigui imputat com autor, inductor o cooperador<br />

necessari <strong>en</strong> la realització dels actes de violència de gènere.<br />

d) que s’hagin iniciat davant del Jutjat de Violència sobre les Dones actuacions p<strong>en</strong>als per<br />

delicte o falta a conseqüència d’un acte de violència sobre la dona, o s’hagi adoptat una<br />

ordre de protecció <strong>en</strong> favor d’una víctima de la violència de gènere.<br />

Adopció de l’ordre de protecció de les víctimes de violència domèstica i de gènere<br />

La Llei 27/2003, de 31 de juliol, va crear un instrum<strong>en</strong>t destinat a int<strong>en</strong>sificar la protecció a<br />

les víctimes de violència domèstica i de gènere. Mitjançant un procedim<strong>en</strong>t judicial s<strong>en</strong>zill i<br />

immediat, s’atorga a la víctima un estatut integral de protecció compr<strong>en</strong>siu de mesures de<br />

caràcter p<strong>en</strong>al, civil i de protecció social.7<br />

En els supòsits que l’assumpte sigui competència del Jutjat de Violència sobre les Dones<br />

segons el que estableix l’article 87 ter de la LOPJ , aquest és l’òrgan compet<strong>en</strong>t per dictar<br />

l’ordre de protecció. Tanmateix, quan el Jutge de Violència sobre les Dones es trobi fora<br />

d’hores d’audiència, l’òrgan compet<strong>en</strong>t per adoptar l’ordre de protecció és el Jutge<br />

d’Instrucció <strong>en</strong> funcions de guàrdia, el qual després de resoldre el que sigui proced<strong>en</strong>t<br />

trametrà les actuacions al Jutjat de Violència sobre les Dones compet<strong>en</strong>t.*8<br />

El jutge d’instrucció <strong>en</strong> funcions de guàrdia és el compet<strong>en</strong>t per adoptar les ordres de<br />

protecció <strong>en</strong> assumptes que no siguin competència dels jutjats de violència sobre les dones,<br />

a no ser que hi hagi algun procedim<strong>en</strong>t obert sobre els fets <strong>en</strong> què es fonam<strong>en</strong>ta la<br />

sol•licitud, atès que serà el jutge que conegui d’aquest procedim<strong>en</strong>t el compet<strong>en</strong>t.<br />

No obstant això, si hi ha una raó d’urgència que justifiqui una actuació immediata o quan hi<br />

hagi dubtes sobre la competència territorial, el jutge de guàrdia o el jutge de violència sobre<br />

les dones que ha tingut coneixem<strong>en</strong>t de la sol•licitud serà el que haurà d’iniciar i de resoldre<br />

el procedim<strong>en</strong>t, s<strong>en</strong>s perjudici que posteriorm<strong>en</strong>t remeti les actuacions a aquell que resulti<br />

compet<strong>en</strong>t.<br />

S’ha de t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> compte dins l’àmbit de la violència de gènere la novetat que ha suposat<br />

l’article 15 bis de la LECr introduït per la LO 1/2004, preveu la competència territorial del<br />

jutge del domicili de la víctima <strong>en</strong> delictes i faltes la instrucció o coneixem<strong>en</strong>t dels quals<br />

correspongui als jutjats de violència sobre les dones, la qual cosa farà que tots els assumptes<br />

<strong>en</strong> matèria que sigui competència d’aquests jutjats vagin a parar al Jutjat de Violència sobre<br />

les Dones del domicili de la víctima, el qual atraurà tots els assumptes que <strong>en</strong> matèria de<br />

violència de gènere puguin iniciar‐se.<br />

Aquesta nova regulació deixa virtualm<strong>en</strong>t s<strong>en</strong>se efecte <strong>en</strong> l’àmbit de la violència de gènere,<br />

la modificació introduïda mitjançant la Instrucció 3/2003 que regula les normes de<br />

repartim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>als i el registre informàtic de violència domèstica pel que fa a l’atribució de<br />

la competència al jutjat que hagi conegut de la primera agressió, ja que amb la nova<br />

regulació ja es conc<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> un mateix jutjat, el del domicili de la víctima, la competència per<br />

conèixer de tots els processos per agressions comeses pel mateix subjecte contra els<br />

233<br />

Tem ari Oposicions


integrants del mateix nucli familiar. El jutjat de violència sobre les dones del domicili de la<br />

víctima serà el que coneixerà dels successius procedim<strong>en</strong>ts ja que és el domicili, que és únic,<br />

el que determina la competència del jutjat i no el lloc de comissió dels fets.<br />

3.2.4 Jutjats p<strong>en</strong>als (article 89 bis LOPJ)<br />

Hi ha Jutjat/s p<strong>en</strong>als a la capital de província, ara bé el seu àmbit jurisdiccional és l’agrupació<br />

de partits judicials que determini la Llei de Demarcació i Planta.<br />

Són compet<strong>en</strong>ts pel coneixem<strong>en</strong>t dels:<br />

‐ Judicis per delicte que tinguin prevista una p<strong>en</strong>a de llibertat no superior a 5 anys<br />

Llei 27/2003, de 31 de juliol, reguladora de l’Ordre de protecció de les víctimes de violència<br />

domèstica. En relació amb la disposició addicional dotz<strong>en</strong>a de la LO 1/2004, de 28 de<br />

desembre, de mesures de protecció integral contra la violència de gènere.<br />

Article 40 del Reglam<strong>en</strong>t 5/1995, d’aspectes accessoris de les actuacions judicials, modifi<strong>cat</strong><br />

per l’Acord reglam<strong>en</strong>tari aprovat pel Ple del CGPJ el 27 d’abril de 2005.<br />

‐ Judicis per delicte que tinguin prevista una p<strong>en</strong>a de multa amb indep<strong>en</strong>dència de la quantia<br />

‐ Judicis per delicte que tinguin prevista una p<strong>en</strong>a de qualsevol altra classe, ja sigui única o<br />

alternativa, sempre que la seva durada no sigui superior a 10 anys<br />

Pod<strong>en</strong> <strong>en</strong>judiciar també faltes si bé només de manera incid<strong>en</strong>tal, és a dir, sempre que<br />

estiguin relacionades amb un delicte de la seva competència.<br />

D’altra banda, els jutjats p<strong>en</strong>als són els únics que pod<strong>en</strong> <strong>en</strong>judiciar les causes tramitades pel<br />

procedim<strong>en</strong>t del judici ràpid.<br />

3.2.5 Jutjats de m<strong>en</strong>ors (article 96 i 97 LOPJ)<br />

El seu àmbit jurisdiccional és la província si bé pot est<strong>en</strong>dre’s també a dues o més províncies.<br />

Són compet<strong>en</strong>ts per conèixer dels fets delictius comesos per :<br />

‐ majors de 14 anys i m<strong>en</strong>ors de 18<br />

‐ responsabilitat civil derivada dels actes comesos pels anteriors<br />

També podran conèixer dels fets delictius comesos per majors de 18 i m<strong>en</strong>ors de 21, si bé<br />

aquesta possibilitat té suspesa la seva aplicació fins a l’1/01/2007 (LO 9/2002).<br />

En matèria de m<strong>en</strong>ors qui instrueix l’expedi<strong>en</strong>t no és el jutjat sinó el fiscal i només si aquest<br />

<strong>en</strong>tén que no és possible resoldre el tema mitjançant la mediació o que aquesta no ha<br />

prosperat, segons valoració del gabinet tècnic de psicòlegs i treballadors socials<br />

correspon<strong>en</strong>t, es remetrà la causa al jutjat de m<strong>en</strong>ors per al seu <strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t.<br />

234<br />

Tem ari Oposicions


3.2.6 Jutjats de vigilància p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciària (article 94 LOPJ)<br />

El seu àmbit jurisdiccional és també el de la província si bé també pod<strong>en</strong> est<strong>en</strong>dre’s a dues o<br />

més províncies.<br />

Són compet<strong>en</strong>ts per:<br />

‐ Executar les p<strong>en</strong>es privatives de llibertat i mesures de seguretat<br />

‐ Controlar <strong>en</strong> seu judicial la potestat disciplinària de les autoritats p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciàries<br />

‐ Atorgar empara als interns quant al respecte dels seus drets i llibertats<br />

3.2.7 Audiències provincials<br />

El seu àmbit jurisdiccional és igualm<strong>en</strong>t la província, amb seu a la capital d’aquesta. T<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

competències tant <strong>en</strong> matèria civil com p<strong>en</strong>al.<br />

En l’àmbit p<strong>en</strong>al són compet<strong>en</strong>ts per al coneixem<strong>en</strong>t, <strong>en</strong>tre altres, de:<br />

‐ Procedim<strong>en</strong>ts abreujats que tinguin prevista una p<strong>en</strong>a superior a 5 anys de privació de<br />

llibertat<br />

‐ Procedim<strong>en</strong>ts ordinaris (sumari), és a dir, quan tinguin prevista una p<strong>en</strong>a superior a 9 anys<br />

de privació de llibertat<br />

‐ Judicis per delictes comesos pels membres de les forces i cossos de seguretat, segons l’art.<br />

8.1 de la LOFCS<br />

‐ Recursos contra resolucions del jutjat d’instrucció, p<strong>en</strong>al, i dels jutjats de violència sobre les<br />

dones.<br />

‐ Resolució de les qüestions de competència <strong>en</strong>tre jutjats de la mateixa província<br />

‐ Resolució de les recusacions dels magistrats<br />

‐ Recursos contra resolucions dels jutjats de vigilància p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciària<br />

‐ Recursos contra resolucions de jutjats de m<strong>en</strong>ors<br />

3.2.8 Tribunal del jurat (Llei orgànica 5/1995, de 22 de maig, del tribunal del jurat)<br />

El tribunal del jurat es constitueix dins l’àmbit de l’Audiència Provincial i està integrat per<br />

nou ciutadans que fan de jurats i un magistrat de l’audiència, que és qui el presideix.<br />

El tribunal del jurat coneix dels segü<strong>en</strong>ts delictes (art. 1 LOTJ):<br />

235<br />

Tem ari Oposicions


‐ Homicidis consumats (art. 138 a 140 CP)<br />

‐ Am<strong>en</strong>aces condicionades (art. 169.1 CP)<br />

‐ Omissió del deure de socors (195 i 196 CP)<br />

‐ Violació de domicili (art. 202 i 204 CP)<br />

‐ Inc<strong>en</strong>dis forestals (arts. 352 a 354 CP)<br />

‐ Infidelitat <strong>en</strong> la custòdia de docum<strong>en</strong>ts (arts. 413 a 415 CP)<br />

‐ Suborn de funcionaris (arts. 419 a 426 CP)<br />

‐ Tràfic d’influències (arts. 428 a 430 CP)<br />

‐ Malversació de cabdals públics (arts. 432 a 434 CP)<br />

‐ Fraus i exaccions il•legals (arts. 436 a 438 CP)<br />

‐ Negociacions prohibides a funcionaris (art. 439 i 440 CP)<br />

‐ Infidelitat <strong>en</strong> la custòdia de presos (art. 471 CP)<br />

Qued<strong>en</strong> exclosos els delictes que siguin competència de l’Audiència Nacional.<br />

La competència del tribunal del jurat s’estén als delictes connexos, sempre que la connexió<br />

es degui a:<br />

‐ que dos o més persones reunides cometin simultàniam<strong>en</strong>t els difer<strong>en</strong>ts delictes<br />

‐ que dos o més persones cometin més d’un delicte <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>ts llocs o temps, si ha existit un<br />

concert previ<br />

‐ que algun dels delictes s’hagi comès per poder cometre els altres, facilitar la seva execució<br />

o garantir la seva impunitat<br />

Quan un sol fet pot constituir dos o més delictes serà compet<strong>en</strong>t el tribunal del jurat si algun<br />

d’ells estigués atribuït al seu coneixem<strong>en</strong>t.<br />

3.2.9 Tribunals superiors de justícia (articles 70 i segü<strong>en</strong>ts LOPJ)<br />

En aquest cas el seu àmbit jurisdiccional és la comunitat autònoma. Està integrat per les<br />

segü<strong>en</strong>ts sales: Sala Civil i P<strong>en</strong>al, Sala Cont<strong>en</strong>ciosa Administrativa i Sala Social.<br />

La Sala Civil i P<strong>en</strong>al del Tribunal Superior de Justícia és compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> l’àmbit p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> els<br />

temes segü<strong>en</strong>ts:<br />

‐ Coneixem<strong>en</strong>t dels assumptes p<strong>en</strong>als que l’estatut d’autonomia li atribueixi<br />

236<br />

Tem ari Oposicions


‐ La instrucció i s<strong>en</strong>tència de les causes p<strong>en</strong>als contra jutges, magistrats, membres del<br />

Ministeri Fiscal pels delictes comesos <strong>en</strong> l’exercici del seu càrrec a la CA, a no ser que sigui<br />

compet<strong>en</strong>t el Tribunal Suprem.<br />

‐ Recursos d’apel•lació del tribunal del jurat.<br />

‐ Qüestions de competència <strong>en</strong>tre tribunals inferiors de províncies difer<strong>en</strong>ts<br />

3.2.10 Audiència Nacional (articles 62 i segü<strong>en</strong>ts LOPJ)<br />

La seva jurisdicció s’estén a tot el territori nacional.<br />

Està integrada per les segü<strong>en</strong>ts sales: Sala P<strong>en</strong>al, Sala Cont<strong>en</strong>ciosa Administrativa i Sala<br />

Social.<br />

La Sala P<strong>en</strong>al de l’Audiència Nacional coneixerà, <strong>en</strong>tre altres, dels assumptes que es<br />

relacion<strong>en</strong> a continuació.<br />

• De l’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t, excepte que correspongui <strong>en</strong> primera instància als jutjats c<strong>en</strong>trals<br />

p<strong>en</strong>als, de les causes pels delictes segü<strong>en</strong>ts:<br />

‐ Delictes contra el titular de la Corona, el seu consort, el seu successor, alts organismes de la<br />

nació i govern<br />

‐ Falsificació de moneda, delictes monetaris i relatius al control de canvis<br />

‐ Defraudacions i maquinacions per alterar el preu de les coses que puguin causar una greu<br />

repercussió <strong>en</strong> el tràfic mercantil, economia nacional o perjudici patrimonial d’una<br />

g<strong>en</strong>eralitat de persones <strong>en</strong> el territori de més d’una audiència.<br />

‐ Tràfic de drogues, fraus alim<strong>en</strong>taris, farmacèutics, comesos per grups organitzats i els seus<br />

efectes es produeixin a territoris correspon<strong>en</strong>ts a difer<strong>en</strong>ts audiències.<br />

‐ Delictes comesos fora del territori nacional quan de conformitat amb les lleis o tractats<br />

internacionals el seu <strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t correspongui a les lleis espanyoles.<br />

‐ Delictes de terrorisme i d’actuacions de bandes armades<br />

‐ L’Audiència Nacional té competència amb els delictes connexos als esm<strong>en</strong>tats<br />

anteriorm<strong>en</strong>t.<br />

• Procedim<strong>en</strong>ts p<strong>en</strong>als iniciats a l’estranger, execució de s<strong>en</strong>tències dictades pels tribunals o<br />

complim<strong>en</strong>t de p<strong>en</strong>es de presó imposades per tribunals estrangers, quan hi hagi un tractat<br />

internacional que ho prevegi.<br />

• Qüestions de cessió de jurisdicció <strong>en</strong> matèria p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> virtut de tractats internacionals.<br />

• Procedim<strong>en</strong>ts d’extradició passiva<br />

237<br />

Tem ari Oposicions


• Recursos contra les s<strong>en</strong>tències i resolucions dels jutjats c<strong>en</strong>trals p<strong>en</strong>als i d’instrucció<br />

• Procedim<strong>en</strong>t per a l’execució de les ordres europees de det<strong>en</strong>ció i <strong>en</strong>trega<br />

Form<strong>en</strong> part de l’Audiència Nacional els jutjats c<strong>en</strong>trals segü<strong>en</strong>ts:<br />

‐ Jutjats c<strong>en</strong>trals d’instrucció: són els compet<strong>en</strong>ts per a la instrucció de les causes que han de<br />

ser jutjades per la sala p<strong>en</strong>al de l’Audiència Nacional o els jutjats c<strong>en</strong>trals p<strong>en</strong>als.<br />

‐ Jutjats c<strong>en</strong>tral p<strong>en</strong>als: correspon l’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t dels delictes competència de l’Audiència<br />

Nacional que estiguin castigats amb p<strong>en</strong>es de presó inferiors a cinc anys, o d’altra naturalesa<br />

sempre que no excedeixin els deu anys. ‐ Jutjat c<strong>en</strong>tral de m<strong>en</strong>ors, creat per la Llei orgànica<br />

7/20009, per conèixer dels delictes de terrorisme comesos per m<strong>en</strong>ors, és a dir, els delictes<br />

previstos als articles 571 a 580 del Codi p<strong>en</strong>al.<br />

‐ Jutjats c<strong>en</strong>trals de vigilància p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciària, que seran els compet<strong>en</strong>ts per fer el seguim<strong>en</strong>t<br />

de la condemna quan els p<strong>en</strong>ats ho siguin <strong>en</strong> relació amb els delictes competència de<br />

l’Audiència Nacional.<br />

3.2.11 Tribunal Suprem (articles 53 i segü<strong>en</strong>ts LOPJ)<br />

Aquest és l’òrgan jurisdiccional superior <strong>en</strong> tots els ordres jurisdiccionals, excepte <strong>en</strong> tot allò<br />

que afecti les garanties constitucionals.<br />

Té jurisdicció a tot l’Estat espanyol, per tant, la seva competència o demarcació territorial és<br />

d’àmbit nacional. Es compon de les sales segü<strong>en</strong>ts: Sala Civil, Sala P<strong>en</strong>al, Sala Cont<strong>en</strong>ciosa<br />

Administrativa, Sala Militar i Sala Social.<br />

La Sala P<strong>en</strong>al del Tribunal Suprem coneix de:<br />

‐ Recursos de cassació, revisió i altres extraordinaris previstos per la llei<br />

‐ Instrucció i <strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t de les causes contra el presid<strong>en</strong>t del Govern, presid<strong>en</strong>ts del<br />

Congrés i del S<strong>en</strong>at, presid<strong>en</strong>t del Tribunal Suprem i del Consell G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial,<br />

presid<strong>en</strong>t del Tribunal Constitucional, membres del Govern, diputats i s<strong>en</strong>adors, vocals del<br />

Consell G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial, magistrats del Tribunal Constitucional i del Tribunal<br />

Suprem, presid<strong>en</strong>t de l’Audiència Nacional i de qualsevol de les seves sales i dels tribunals<br />

superiors de justícia, fiscal g<strong>en</strong>eral de l’Estat, fiscals de Sala del Tribunal Suprem, presid<strong>en</strong>t i<br />

consellers del Tribunal de Comptes, presid<strong>en</strong>t i consellers del Consell d’Estat i Def<strong>en</strong>sor del<br />

Poble, així com de les causes que, <strong>en</strong> el seu cas, determinin els estatuts d’autonomia.<br />

‐ Instrucció i <strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t de les causes contra magistrats de l’Audiència Nacional o d’un<br />

tribunal superior de justícia.<br />

238<br />

Tem ari Oposicions


3.3 La competència objectiva<br />

Aquestes regles permetran determinar a quin òrgan judicial correspon conèixer d’una causa<br />

p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> concret. El legislador adopta un criteri totalm<strong>en</strong>t objectiu per atribuir a òrgans<br />

judicials el coneixem<strong>en</strong>t d’uns fets concrets.<br />

La llei utilitza, a tal efecte, fins a tres criteris difer<strong>en</strong>ts:<br />

a) Competència objectiva per raó de la gravetat del fet delictiu: es basa <strong>en</strong> el tipus d’il•lícit<br />

p<strong>en</strong>al objecte del procés. Així, segons la naturalesa de la matèria delictiva, atribueix a un o<br />

altre òrgan judicial el seu coneixem<strong>en</strong>t. Per exemple, al tribunal del jurat se li atribueix el<br />

coneixem<strong>en</strong>t d’uns delictes <strong>en</strong> concret, els jutjats d’instrucció jutg<strong>en</strong> les faltes i celebr<strong>en</strong><br />

determinades conformitats, etc.<br />

També es pot parlar de competència objectiva per raó de la p<strong>en</strong>a, <strong>en</strong> funció de la p<strong>en</strong>a que<br />

correspongui al delicte objecte d’acusació i, més <strong>en</strong> concret, la p<strong>en</strong>a prevista <strong>en</strong> abstracte i<br />

no la sol•licitada per les acusacions (així, per exemple, els jutjats p<strong>en</strong>als són compet<strong>en</strong>ts per<br />

conèixer dels judicis per delictes que tinguin prevista una p<strong>en</strong>a de llibertat no superior a cinc<br />

anys)<br />

b) Competència objectiva per raó de la persona: com succeeix <strong>en</strong> el cas de les persones<br />

aforades. La llei introdueix algunes modificacions de les regles de la competència ordinària<br />

per raó de les condicions personals de la persona imputada. És a dir, <strong>en</strong> funció del càrrec o la<br />

repres<strong>en</strong>tació, que és el que es coneix com a aforam<strong>en</strong>t, l’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t dels fets<br />

correspondrà a un o altre tribunal. A títol d’exemple, la Sala P<strong>en</strong>al del Tribunal Suprem és<br />

compet<strong>en</strong>t per a l’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t de les causes seguides contra certes autoritats i càrrecs<br />

públics com ara el presid<strong>en</strong>t del Govern o el presid<strong>en</strong>t del Congrés.<br />

Llei orgànica 7/2000, de 22 de desembre, de modificació de la Llei orgànica 10/1995, de 23<br />

de novembre, del Codi p<strong>en</strong>al, i de la Llei orgànica 5/2000, de 12 de g<strong>en</strong>er, reguladora de la<br />

responsabilitat p<strong>en</strong>al dels m<strong>en</strong>ors, <strong>en</strong> relació amb els delictes de terrorisme La concurrència<br />

de persones aforades amb d’altres que no ho són, pot comportar la modificació del Tribunal,<br />

de manera que el Tribunal que jutgi els fets sempre ha de t<strong>en</strong>ir competència per jutjar la<br />

persona aforada.<br />

4. Competència territorial i delictes connexos<br />

4.1 Competència territorial<br />

Les normes de competència territorial permet<strong>en</strong> determinar a quin òrgan judicial d’<strong>en</strong>tre<br />

aquells de la mateixa classe, correspon conèixer d’un determinat assumpte p<strong>en</strong>al.<br />

El criteri g<strong>en</strong>eral que marca la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal és que és el lloc on s’ha comès el<br />

delicte el que determina la competència territorial (fur principal) . Però la determinació del<br />

lloc de comissió del delicte pres<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> moltes ocasions dificultats. Segons reiterada<br />

239<br />

Tem ari Oposicions


jurisprudència del Tribunal Suprem, cometre un delicte significa consumar‐lo (teoria del<br />

resultat). Però hi ha certes modalitats delictives (delictes de risc, a distància, continuats,<br />

temptatives, delictes d’omissió, etc.) <strong>en</strong> les quals no es pot parlar pròpiam<strong>en</strong>t de consumació<br />

o resulta difícil precisar quin és el seu <strong>en</strong>torn. Per resoldre aquests casos forçosam<strong>en</strong>t<br />

s’haurà d’at<strong>en</strong>dre a la jurisprudència del Tribunal Suprem.<br />

L’article 15 de la LECr preveu furs de competència subsidiaris per a aquells casos <strong>en</strong> els quals<br />

no consti el lloc on s’ha comès l’il•lícit p<strong>en</strong>al, i estableix el segü<strong>en</strong>t ordre de jutges i tribunals<br />

compet<strong>en</strong>ts:<br />

Primer: El del terme municipal, partit o circumscripció on s’han descobert les proves<br />

materials del delicte.<br />

Segon: El del terme municipal, partit o circumscripció on s’hagi detingut al presumpte<br />

culpable.<br />

Tercer: El del lloc de residència del presumpte culpable.<br />

Quart: Qualsevol lloc on s’hagués tingut notícia del delicte.<br />

L’article 15 bis de la LECr preveu la competència territorial per raó del domicili de la víctima<br />

quan se tracti de delictes o faltes la instrucció o coneixem<strong>en</strong>t dels quals correspongui al Jutge<br />

de Violència sobre les Dones, s<strong>en</strong>s perjudici que l’ordre de protecció, o les mesures urg<strong>en</strong>ts<br />

de l’article 13 de la LECr les pugui adoptar el Jutge del lloc de comissió dels fets*10.<br />

Aquesta modificació suposa una especialitat <strong>en</strong> l’àmbit de la violència de gènere que pretén<br />

apropar la jurisdicció al domicili de la víctima com a mesura per afavorir‐la<br />

4.2 Delictes connexos<br />

Tant la competència objectiva com la territorial es pod<strong>en</strong> modificar <strong>en</strong> el cas dels delictes<br />

connexos.<br />

Segons l’article 17 LECr, es consider<strong>en</strong> delictes connexos:<br />

1. Els comesos simultàniam<strong>en</strong>t per dues o més persones reunides, sempre que aquestes<br />

estiguin subjectes a tribunals ordinaris, tant per motiu de l’autor com del fet delictiu.<br />

2. Els comesos per dos o més persones <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>ts llocs i temps, si ha existit un acord previ.<br />

3. Els comesos com a mitjà per cometre altres delictes o facilitar la seva comissió.<br />

4. Els delictes comesos per procurar la impunitat d’altres delictes<br />

Article 59 de la LO 1/20004, de 28 de desembre, de mesures de protecció integral contra la<br />

violència de gènere<br />

240<br />

Tem ari Oposicions


5. Quan hi hagin difer<strong>en</strong>ts delictes atribuïts a una mateixa persona, quan s’incoï una causa<br />

per qualsevol d’ells, si t<strong>en</strong><strong>en</strong> analogia o relació <strong>en</strong>tre si (sempre que no hagin sigut<br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciats).<br />

Quan <strong>en</strong>s trobem davant de delictes connexos, el tribunal compet<strong>en</strong>t serà:<br />

‐ Si es tracta d’un delicte competència del tribunal del jurat, aquest serà el compet<strong>en</strong>t (amb<br />

excepció del delicte de prevaricació i els connexos que es jutjaran per separat).<br />

‐ Si un sol fet pot constituir dos o més delictes, o diverses accions un delicte continuat, si<br />

algun d’ells és competència del tribunal del jurat serà aquest el compet<strong>en</strong>t per conèixer de<br />

tots ells.<br />

La competència territorial dins els delictes connexos es dirimirà de la manera segü<strong>en</strong>t (article<br />

18 LECr):<br />

‐ El jutjat del lloc on s’hagi comès el delicte que tingui ass<strong>en</strong>yalada la p<strong>en</strong>a major<br />

‐ Quan tots els delictes tinguin la mateixa p<strong>en</strong>a, el primer jutjat que hagi com<strong>en</strong>çat la<br />

instrucció de la causa<br />

‐ El que l’Audiència Provincial o Tribunal Suprem designin <strong>en</strong> cas que totes les causes<br />

haguessin com<strong>en</strong>çat al mateix temps o no consti quan van com<strong>en</strong>çar<br />

De tota manera <strong>en</strong> casos de delictes connexos, el jutge sempre pot valorar les circumstàncies<br />

del cas i decidir si els jutja separadam<strong>en</strong>t.<br />

L’article 17 bis de la LECr preveu que la competència dels Jutjats de Violència sobre les Dones<br />

s’estén a la instrucció i coneixem<strong>en</strong>t dels delictes i faltes connexes sempre que la connexió<br />

tingui el seu orig<strong>en</strong> <strong>en</strong> algun dels supòsits previstos <strong>en</strong> els punts 3 i 4 de l’article 17 d’aquesta<br />

Llei*11.<br />

Mitjançant aquesta regla de connexitat és permet que el Jutge de Violència sobre les Dones<br />

pugui per exemple conèixer de delictes de tr<strong>en</strong>cam<strong>en</strong>t de condemna o de mesura cautelar<br />

de l’article 468 del Codi p<strong>en</strong>al (que <strong>en</strong> principi restaria fora del seu àmbit objectiu de<br />

competències fixat per l’article 87 ter. 1 de la LOPJ) quan s’hagi produït un acte dels quals<br />

recau<strong>en</strong> <strong>en</strong> el seu àmbit de competències, com ara unes lesions sobre l’esposa.<br />

Article 59 de la LO 1/20004, de 28 de desembre, de mesures de protecció integral contra la<br />

violència de gènere.<br />

241<br />

Tem ari Oposicions


3.2.Les parts <strong>en</strong> el procés p<strong>en</strong>al: parts acusadores i parts<br />

acusades. L’advo<strong>cat</strong> def<strong>en</strong>sor. Les parts <strong>en</strong> el judici de faltes.<br />

1. Les parts <strong>en</strong> el procés p<strong>en</strong>al<br />

2. Parts acusadores<br />

2.1 Introducció<br />

2.2 El ministeri Fiscal<br />

2.2.1 Funcions i principis d’ actuació del ministeri Fiscal<br />

2.2.2 Principals funcions <strong>en</strong> relació amb el procés p<strong>en</strong>al<br />

2.3 L’acusació particular i popular<br />

2.3.1 Conceptes i distincions<br />

2.3.2 L’acusador particular<br />

2.3.3 L’acusador popular<br />

2.4 L’acusador privat<br />

2.5 L’actor civil<br />

3. Parts acusades<br />

3.1 L’imputat<br />

3.1.1 La imputació formal<br />

3.1.2 Drets constitucionals de l’ imputat<br />

3.1.2.1 El dret de def<strong>en</strong>sa<br />

3.1.2.2 El dret a la presumpció d’ innocència<br />

3.1.3 Deures de l’imputat<br />

3.1.4 El responsable civil<br />

3.1.4.1 La responsabilitat civil directa<br />

3.1.4.2 La responsabilitat civil subsidiària<br />

4. La def<strong>en</strong>sa de l’imputat<br />

5. Les parts <strong>en</strong> el judici de faltes<br />

1. Les parts <strong>en</strong> el procés p<strong>en</strong>al<br />

Part és qui actua <strong>en</strong> el procés demanant a l’òrgan jurisdiccional una resolució judicial,<br />

per la qual cosa aporta les proves de què disposa per acreditar les seves<br />

pret<strong>en</strong>sions, o demana al jutge que les practiqui, i s’<strong>en</strong>carrega de promoure tots<br />

aquells actes de contingut processal dirigits a l’obt<strong>en</strong>ció d’una resolució. En<br />

definitiva, ocupa una posició activa dins el procés per aconseguir un pronunciam<strong>en</strong>t<br />

judicial favorable als seus interessos.<br />

En el procés p<strong>en</strong>al hi ha dos subjectes que mant<strong>en</strong><strong>en</strong> posicions contraposades, que<br />

és una de les conseqüències del principi acusatori. D’una banda, una part activa o<br />

acusadora, que postula la condemna d’una persona per considerar-la autora d’un fet<br />

delictiu.<br />

De l’altra, una part passiva o acusada, que és contra qui es demana la condemna,<br />

ocupant per tant la posició contrària a l’acusador. Es def<strong>en</strong>sa de l’acusació per<br />

obt<strong>en</strong>ir una absolució o una condemna més reduïda.<br />

El procés p<strong>en</strong>al té com a particularitat que s‘hi exercit<strong>en</strong> no només accions p<strong>en</strong>als<br />

que busqu<strong>en</strong> el càstig del culpable d’un fet constitutiu de falta o delicte, sinó que<br />

també accions civils, que pret<strong>en</strong><strong>en</strong> la restitució, reparació i indemnització del perjudici<br />

causat per la falta o el delicte. Per tant, l’acusació pot perseguir finalitats puram<strong>en</strong>t<br />

sancionatòries, com ara la condemna, però també reparatàrories del dany causat,<br />

242<br />

Tem ari Oposicions


com seria la responsabilitat civil.<br />

2. Les parts acusadores<br />

2.1 Introducció<br />

En el procés p<strong>en</strong>al espanyol, el Ministeri Fiscal té l’acció p<strong>en</strong>al però no <strong>en</strong> té el<br />

monopoli. L’ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t jurídic preveu que els ciutadans participin activam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> el<br />

marc del procés. Aquesta participació es pot dur a terme de diverses maneres: <strong>en</strong><br />

qualitat de perjudi<strong>cat</strong> o ofès per la infracció p<strong>en</strong>al, o com a simple ciutadà sota<br />

el deure de col·laborar <strong>en</strong> l’administració de justícia, i, <strong>en</strong> conseqüència, declarar<br />

quan així se’ls demani, d<strong>en</strong>unciar fets delictius, quan <strong>en</strong> tinguin coneixem<strong>en</strong>t, etc.<br />

Quan el ciutadà actua com a perjudi<strong>cat</strong> per delicte, ho pot fer deixant que sigui el<br />

Ministeri Fiscal qui def<strong>en</strong>si els seus interessos, o bé compareix<strong>en</strong>t <strong>en</strong> el<br />

procedim<strong>en</strong>t com a acusació. Seran així les parts acusadores les que exerciran<br />

l’acusació per sol·licitar la condemna de l’imputat.<br />

Les parts acusadores ocup<strong>en</strong> la posició activa <strong>en</strong> el procés p<strong>en</strong>al, instant durant la<br />

fase d’instrucció la pràctica de les diligències dirigides a l’esclarim<strong>en</strong>t del fet i la seva<br />

imputació al presumpte autor, l’adopció de les mesures cautelars, ja siguin<br />

personals o reals, i dirigeix<strong>en</strong> l’acusació pròpiam<strong>en</strong>t dita contra una persona<br />

determinada, un cop obert el judici oral.<br />

Les parts acusadores són:<br />

- El Ministeri Fiscal<br />

- L’acusador particular<br />

- L’acusador popular<br />

- L’acusador privat<br />

- L’actor civil<br />

2.2 El Ministeri Fiscal<br />

2.2.1 Funcions i principis d’actuació del ministeri Fiscal<br />

El ministeri Fiscal és un òrgan de caràcter públic i reconegut constitucionalm<strong>en</strong>t a<br />

l’article<br />

124. Té l’obligació d’exercitar totes les accions p<strong>en</strong>als que siguin proced<strong>en</strong>ts, hi hagi<br />

o no acusació particular. El Ministeri Fiscal no intervindrà <strong>en</strong> el cas<br />

d’infraccions p<strong>en</strong>als perseguibles únicam<strong>en</strong>t a instància de part (delictes i faltes<br />

privats).<br />

L’article 124 de la Constitució estableix quines són les funcions ess<strong>en</strong>cials així com<br />

els principis d’actuació del Ministeri Fiscal. Aquest article va ser des<strong>en</strong>volupat<br />

per la Llei<br />

50/1981, de 30 de desembre, que regula l’Estatut orgànic del Ministeri Fiscal (d’ara<br />

<strong>en</strong> <strong>en</strong>davant EOMF).<br />

Les funcions i els principis bàsic d’actuació del Ministeri Fiscal són els segü<strong>en</strong>ts:<br />

243<br />

Tem ari Oposicions


- promoure l’actuació de la justícia <strong>en</strong> def<strong>en</strong>sa de la legalitat, dels drets<br />

del ciutadans i de l’interès tutelat per la llei. El Ministeri Fiscal actua d’ofici o a petició<br />

dels interessats.<br />

- vetllar per la indep<strong>en</strong>dència dels tribunals i procurar davant aquests la<br />

satisfacció de l’ interès social.<br />

Ambdues funcions les porta a terme t<strong>en</strong>int <strong>en</strong> compte els principis d’unitat<br />

d’actuació i dep<strong>en</strong>dència jeràrquica, sempre d’acord amb els de legalitat i<br />

imparcialitat.<br />

Article 124 CE:<br />

“1. El Ministeri Fiscal, s<strong>en</strong>s perjudici de les funcions <strong>en</strong>comanades a altres òrgans, té<br />

la missió de promoure l'acció de la justícia <strong>en</strong> def<strong>en</strong>sa de la legalitat, dels drets dels<br />

ciutadans i de l'interès públic tutelat per la llei, d'ofici o bé a petició dels interessats,<br />

vetllar per la indep<strong>en</strong>dència dels tribunals i procurar davant ells la satisfacció de<br />

l'interès social.<br />

2. El Ministeri Fiscal exerceix les seves funcions per mitjà d'òrgans propis, de<br />

conformitat amb els principis d'unitat d'actuació i dep<strong>en</strong>dència jeràrquica i<br />

subjectant-se, <strong>en</strong> tot cas, als de legalitat i imparcialitat.<br />

3. La llei regularà l'estatut orgànic del Ministeri Fiscal.<br />

4. El Fiscal G<strong>en</strong>eral de l'Estat serà nom<strong>en</strong>at pel rei, a proposició del Govern, després<br />

d’escoltar el Consell G<strong>en</strong>eral del poder judicial.”<br />

L’organització interna del ministeri Fiscal es regeix pels principis d’unitat<br />

d’actuació i de dep<strong>en</strong>dència jeràrquica.<br />

Això significa que el Ministeri Fiscal, si bé és únic per a tot l’Estat, <strong>en</strong> cada jutjat n’hi<br />

haurà un o diversos, que actuaran sotmesos a les directrius del cap únic de la<br />

fiscalia adscrita oficialm<strong>en</strong>t a l’òrgan judicial. El fiscal <strong>en</strong> cap de cada òrgan actua<br />

sempre <strong>en</strong> repres<strong>en</strong>tació de la fiscalia sota l’autoritat del fiscal g<strong>en</strong>eral de l’ Estat.<br />

El fiscal g<strong>en</strong>eral de l’Estat imparteix les ordres i instruccions relatives a l’exercici de<br />

les funcions <strong>en</strong>comanades al Ministeri Fiscal. Aquestes ordres i instruccions no<br />

només són de caràcter g<strong>en</strong>eral, sinó que també pod<strong>en</strong> fer referència a directrius<br />

d’actuació <strong>en</strong> assumptes concrets. Les circulars de la Fiscalia G<strong>en</strong>eral de l’Estat<br />

serveix<strong>en</strong> per unificar criteris de les difer<strong>en</strong>ts fiscalies, i <strong>en</strong> cap cas són vinculants per<br />

als jutjats i tribunals.<br />

En el des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de les seves funcions, el Ministeri Fiscal actua seguint els<br />

principis d’actuació segü<strong>en</strong>ts:<br />

- el principi de legalitat, previst a l’article 9.3 de la CE. Significa que el<br />

Ministeri Fiscal actuarà quan la llei ho estableixi i <strong>en</strong> els termes que aquesta indiqui<br />

s<strong>en</strong>se que pugui t<strong>en</strong>ir cap marge de discrecionalitat.1<br />

- el principi d’imparcialitat, que recull l’article 7 de l’EOMF. Suposa que el<br />

Ministeri Fiscal actua amb objectivitat i indep<strong>en</strong>dència <strong>en</strong> def<strong>en</strong>sa dels<br />

interessos que li estan <strong>en</strong>comanats. Per tant, haurà d’apreciar totes les<br />

circumstàncies adverses i favorables a l’ inculpat. El Ministeri Fiscal def<strong>en</strong>sa <strong>en</strong> el<br />

244<br />

Tem ari Oposicions


procés p<strong>en</strong>al interessos públics, que es concret<strong>en</strong> tant <strong>en</strong> el càstig del culpable com<br />

<strong>en</strong> la absolució de l’innoc<strong>en</strong>t.<br />

2.2.2 Principals funcions del Ministeri Fiscal <strong>en</strong> relació amb el procés p<strong>en</strong>al.<br />

El Ministeri Fiscal és un òrgan públic. Intervé des del com<strong>en</strong>çam<strong>en</strong>t de la instrucció<br />

del procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al i proposa totes les diligències que consideri oportunes per a<br />

l’esclarim<strong>en</strong>t dels fets. Així també, com acusador oficial, li correspon una funció<br />

inspectora del transcurs del procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al.<br />

L’actuació ordinària del fiscal <strong>en</strong> el procés p<strong>en</strong>al consistirà <strong>en</strong> l’exercici de l’acció<br />

pública p<strong>en</strong>al formulant acusació i sol·licitant la imposició de p<strong>en</strong>es a l’acusat. Ara bé,<br />

com que les seves funcions v<strong>en</strong><strong>en</strong> presidides pels principis de def<strong>en</strong>sa de la legalitat i<br />

dels drets dels ciutadans <strong>en</strong>tre els quals es trob<strong>en</strong> tant els ofesos pel delicte com els<br />

imputats i acusats <strong>en</strong> el procés p<strong>en</strong>al, si no hi ha indicis racionals d’infracció p<strong>en</strong>al,<br />

el fet no és constitutiu de delicte o no es pot atribuir a l’imputat, haurà de sol·licitar<br />

l’arxiu de les actuacions. I si no hi ha motius sufici<strong>en</strong>ts per acusar a una determinada<br />

persona (tot i que hi hagi indicis de criminalitat) haurà de demanar el sobreseïm<strong>en</strong>t<br />

provisional de les actuacions.<br />

L’actuació del fiscal ha de ser imparcial, per tant vetllarà per la protecció dels drets de<br />

la víctima i pel respecte de les garanties processals de l’imputat, tal com preveu<br />

l’article 773 LECr.<br />

Per tant, les principals funcions dins el procés p<strong>en</strong>al seri<strong>en</strong>:<br />

- l’exercici de l’acció p<strong>en</strong>al d’ofici: aquesta és una de les principals funcions dins<br />

del procés p<strong>en</strong>al. S’atribueix al Ministeri Fiscal la funció d’exercir i sost<strong>en</strong>ir l’acció<br />

p<strong>en</strong>al, no com a dret, sinó com a obligació.<br />

Aquest principi g<strong>en</strong>eral només considera excepció dels delictes perseguible a<br />

instància de part, que únicam<strong>en</strong>t pod<strong>en</strong> ser perseguits per l’ofès.<br />

En el cas dels anom<strong>en</strong>ats delictes semipúblics, els que necessit<strong>en</strong> de la d<strong>en</strong>úncia<br />

prèvia de l’interessat, si aquesta s’interposa el Ministeri Fiscal ha d’acusar, si ho<br />

estima proced<strong>en</strong>t. També ho ha de fer tot i tractar-se d’aquests delictes quan els<br />

perjudi<strong>cat</strong>s siguin persones desvalgudes o mancades de personalitat, com per<br />

exemple quan es tracti d’un m<strong>en</strong>or d’edat o d’una persona declarada incapaç. En<br />

aquests casos serà el mateix Ministeri Fiscal qui haurà de d<strong>en</strong>unciar el fet delictiu.<br />

Article 105 LECr.:<br />

"Els funcionaris del Ministeri Fiscal tindran l'obligació d'exercitar, d'acord amb les<br />

disposicions de la Llei, totes les accions p<strong>en</strong>als que considerin proced<strong>en</strong>ts, hi hagi o<br />

no acusador particular <strong>en</strong> les causes, m<strong>en</strong>ys aquelles que el Codi p<strong>en</strong>al reserva<br />

exclusivam<strong>en</strong>t a la querella privada. També hauran d'exercitar-les <strong>en</strong> les causes pels<br />

delictes contra l'honestedat que, d'acord amb les prescripcions del Codi p<strong>en</strong>al, han de<br />

d<strong>en</strong>unciar-se prèviam<strong>en</strong>t pels interessats, o quan el Ministeri Fiscal degui, al seu<br />

torn, d<strong>en</strong>unciar-los per recaure els esm<strong>en</strong>tats delictes sobre persones<br />

245<br />

Tem ari Oposicions


desvalgudes o mancades de personalitat.”<br />

- també li correspon l’exercici de l’acció civil derivada del delicte sempre<br />

que el perjudi<strong>cat</strong> o l’ofès no hi r<strong>en</strong>unciï expressam<strong>en</strong>t o es reservi les accions civils.<br />

Si fa aquesta r<strong>en</strong>úncia, el Ministeri Fiscal només exercitarà l’acció p<strong>en</strong>al.<br />

Així mateix, cal ass<strong>en</strong>yalar que <strong>en</strong>cara que <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al hi hagi<br />

acusador particular, la reclamació civil que faci el Ministeri Fiscal i la que faci<br />

l’acusador particular, no necessàriam<strong>en</strong>t han de coincidir, ja que els interessos són<br />

difer<strong>en</strong>ts.<br />

Article 108 LECr:<br />

"L’acció civil ha d'<strong>en</strong>taular-se juntam<strong>en</strong>t amb la p<strong>en</strong>al pel Ministeri Fiscal, hi hagi o no<br />

<strong>en</strong> el procés acusador particular; però si l'ofès r<strong>en</strong>unciés expressam<strong>en</strong>t al seu dret<br />

de restitució, reparació o indemnització, el Ministeri Fiscal es limitarà a<br />

demanar el càstig dels culpables.”<br />

- Inspeccionar les funcions instructores i sol·licitar les diligències pertin<strong>en</strong>ts<br />

per a l’esclarim<strong>en</strong>t dels fets<br />

- Sol·licitar l’adopció o la revocació de les mesures cautelars que s’adoptin per<br />

l’autoritat judicial, ja siguin personals o reals<br />

2.3 L’acusador particular i popular<br />

2.3.1 Conceptes i distincions<br />

En els delictes de caràcter públic i semipúblic, l’ofès o el perjudi<strong>cat</strong> i qualsevol<br />

ciutadà espanyol pot constituir-se part al costat del Ministeri Fiscal, exercitar l’acció<br />

p<strong>en</strong>al i interv<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t.<br />

L’exercici de l’acció p<strong>en</strong>al pels particulars, <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tit ampli, no exclou que també<br />

l’exerciti el Ministeri Fiscal, excepte <strong>en</strong> els delictes privats. És més, ambdues<br />

acusacions pod<strong>en</strong> concórrer <strong>en</strong> el mateix procedim<strong>en</strong>t amb autèntica autonomia una<br />

de l’altra. Per tant, podem distingir:<br />

- l’acusació particular <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tit estricte, que és la que exercita l’ofès o perjudi<strong>cat</strong><br />

pel delicte. Té la seva fonam<strong>en</strong>tació <strong>en</strong> l’article 24.1 de la Constitució que estableix el<br />

dret a la tutela judicial efectiva.<br />

Article 24.1 CE:<br />

“Tothom té dret a obt<strong>en</strong>ir la tutela efectiva dels jutges i dels tribunals <strong>en</strong> l'exercici dels<br />

seus drets i interessos legítims, s<strong>en</strong>se que, <strong>en</strong> cap cas, pugui haver-hi<br />

indef<strong>en</strong>sió.”<br />

- l’acusació popular que és la que pot exercitar qualsevol ciutadà, s<strong>en</strong>se que hagi<br />

estat perjudi<strong>cat</strong> ni ofès pel delicte.<br />

Excepte <strong>en</strong> els judicis de faltes, caldrà que qui vulgui comparèixer com a acusació<br />

particular o popular, ho faci amb assistència lletrada i repres<strong>en</strong>tació de<br />

procurador. Té la seva legitimitat constitucional <strong>en</strong> l’article 125 de la CE:<br />

246<br />

Tem ari Oposicions


Article 125 CE:<br />

“Els ciutadans podran exercir l'acció popular i participar <strong>en</strong> l'Administració de<br />

justícia mitjançant la institució del jurat, <strong>en</strong> la forma i <strong>en</strong> els processos p<strong>en</strong>als que la<br />

llei determini, i <strong>en</strong> els tribunals consuetudinaris i tradicionals.”<br />

2.3.2 L’acusació particular<br />

L’acusador particular és la persona física o jurídica que ha estat ofesa o<br />

perjudicada pel delicte, ja sigui espanyola o estrangera, que decideix constituir-se<br />

<strong>en</strong> part activa <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al, sol·licitant una s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia condemnatòria pel<br />

responsable.<br />

Pod<strong>en</strong> ser ofesos o perjudi<strong>cat</strong>s tant les persones físiques com les jurídiques. L’Estat i<br />

les administracions públiques també es pod<strong>en</strong> constituïr <strong>en</strong> acusadors particulars.<br />

La Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal, preveu que a l’ofès o al perjudi<strong>cat</strong> se li faci<br />

el que s’anom<strong>en</strong>a oferim<strong>en</strong>t d’accions, que consisteix a oferir-li la possibilitat de<br />

comparèixer <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t com acusació particular, i per tant, interv<strong>en</strong>ir-hi de<br />

manera activa. Aquest tràmit es troba regulat als articles 109 i 110 de la LECr.<br />

Per constituir-se <strong>en</strong> part acusadora cal assistència de lletrat i repres<strong>en</strong>tació<br />

mitjançant procurador. En cas que no es disposi de recursos econòmics sufici<strong>en</strong>ts, el<br />

perjudi<strong>cat</strong> tindrà dret a què se li anom<strong>en</strong>in aquests professionals d’ofici si compleix<br />

els requisits que la normativa reguladora d’aquests serveis preveu. La llei<br />

Orgànica 1/2004, de 28 de desembre, de Mesures de Protecció Integral<br />

contra la Violència de Gènere ha volgut afavorir la constitució <strong>en</strong> acusació<br />

particular de les dones víctimes d’aquesta m<strong>en</strong>a de violència. En aquest s<strong>en</strong>tit<br />

l’article 20 de l’esm<strong>en</strong>tada Llei Orgànica garanteix la immediatesa de la def<strong>en</strong>sa<br />

jurídica, gratuïta i especialitzada a totes aquelles víctimes que ho demanin –inclós<br />

el procedim<strong>en</strong>t de judici de faltes-, s<strong>en</strong>s perjudici de què si amb posterioritat no<br />

se’ls acaba reconeix<strong>en</strong>t el dret a l’assistència jurídica gratuïta, hauran se satisfer els<br />

honoraris professionals correspon<strong>en</strong>ts.<br />

Article 109 LECr:<br />

“En l'acte de rebre's declaració a l'ofès que tingués la capacitat legal necessària, se li<br />

instruirà del dret que l’assisteix per mostrar-se part <strong>en</strong> el procés i r<strong>en</strong>unciar o no a la<br />

restitució de la cosa, reparació del dany i indemnització del perjudici causat pel fet<br />

punible.<br />

Si no tingués capacitat legal, es practicarà igual diligència amb el seu repres<strong>en</strong>tant.<br />

Fora dels casos previstos <strong>en</strong> els dos paràgrafs anteriors, no es farà als interessats <strong>en</strong><br />

les accions civils o p<strong>en</strong>als cap notificació que prolongui o detingui el curs de la causa,<br />

cosa que no obsta perquè el jutge procuri instruir d'aquell dret a l'ofès abs<strong>en</strong>t.<br />

En qualsevol cas <strong>en</strong> els processos que se segueixin per delictes compresos a<br />

l'article 57 del Codi p<strong>en</strong>al el jutge assegurarà la comunicació a la víctima dels actes<br />

processals que puguin afectar la seva seguretat.”<br />

Article 110 LECr:<br />

247<br />

Tem ari Oposicions


“Els perjudi<strong>cat</strong>s per un delicte o una falta que no ha r<strong>en</strong>unciat al seu dret podran<br />

mostrar-se part <strong>en</strong> la causa si ho fessin abans del tràmit de qualificació del delicte, i<br />

exercitar les accions civils i p<strong>en</strong>als que procedeixin o només unes o d'altres,<br />

segons els convingués, s<strong>en</strong>se que per això es retrocedeixi <strong>en</strong> el curs de les<br />

actuacions.<br />

Encara que els perjudi<strong>cat</strong>s no es mostrin part <strong>en</strong> la causa, no per això s'<strong>en</strong>tén que<br />

r<strong>en</strong>unci<strong>en</strong> al dret de restitució, reparació o indemnització que al seu favor pot<br />

recordar-se <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tència ferma, s<strong>en</strong>t ocupació que la r<strong>en</strong>úncia d'aquest dret es faci<br />

<strong>en</strong> el seu cas d'una manera expressa i terminant.<br />

Quan el delicte o la falta comesa tingui per finalitat impedir o obstaculitzar als<br />

membres de les corporacions locals l'exercici de les seves funcions públiques,<br />

podrà també personar-se <strong>en</strong> la causa l'Administració local <strong>en</strong> el territori de la qual<br />

s'ha comès el fet punible.”<br />

L’ofès pel delicte es pot constituir part <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t de dues maneres:<br />

- mitjançant la interposició d’una querella, possibilitat prevista a l’article 270 de la<br />

LECr.<br />

La querella suposa la formalització per escrit de la voluntat d’exercitar l’acció p<strong>en</strong>al i<br />

per tant, de constituir-se part <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al. La querella està subjecte a<br />

una sèrie de requisits formals per tal que el jutge compet<strong>en</strong>t l’admeti a tràmit.<br />

Article 270 LECr<br />

“Tots els ciutadans espanyols, hagin estat o no ofesos pel delicte, pod<strong>en</strong> querellarse,<br />

exercitant l'acció popular establerta a l'article 101 d'aquesta Llei.<br />

També pod<strong>en</strong> querellar-se els estrangers pels delictes comesos contra la seva<br />

persona o béns, o les persones o béns dels seus repres<strong>en</strong>tats, previ complim<strong>en</strong>t del<br />

disposat a l'article 280, si no estiguessin compresos <strong>en</strong> l'últim paràgraf del 281.”<br />

- <strong>en</strong> el si del procedim<strong>en</strong>t abreujat, la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal estableix que l’ofès<br />

o el perjudi<strong>cat</strong> pel delicte pot comparèixer <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t s<strong>en</strong>se necessitat de<br />

formular querella (articles 761 i 771 LECr). En aquest cas, únicam<strong>en</strong>t cal pres<strong>en</strong>tar<br />

un escrit davant del jutjat que coneix del fet delictiu manifestant la voluntat de<br />

comparèixer <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t i ser part.<br />

Finalm<strong>en</strong>t, l’article 103 de la LECr limita l’exercici de l’acció p<strong>en</strong>al a determinats<br />

familiars quan pret<strong>en</strong>guin fer-ho <strong>en</strong>tre si:<br />

- els cònjuges, a no ser que sigui per un delicte o una falta comesos per un contra la<br />

persona de l’altre, o contra els fills, i també pel delicte de bigàmia<br />

- els asc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts, desc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts i germans, a no ser que es tracti de delictes comesos<br />

per uns contra la persona dels altres<br />

2.3.3 L’acusador popular<br />

Qualsevol persona física o jurídica de nacionalitat espanyola que presti fiança<br />

podrà constituir-se com acusador popular. Aquest dret a l’exercici de l’acció p<strong>en</strong>al ho<br />

és <strong>en</strong>cara que l’acusador popular no sigui perjudi<strong>cat</strong> o ofès per l’il·lícit p<strong>en</strong>al.<br />

248<br />

Tem ari Oposicions


Segons el redactat de l’article 101 de la LECr, que estableix que els ciutadans<br />

espanyols pod<strong>en</strong> exercir l’acció p<strong>en</strong>al, quedari<strong>en</strong> exclosos de la possibilitat d’exercir<br />

l’acció popular els estrangers, el quals únicam<strong>en</strong>t es podri<strong>en</strong> constituir com acusació<br />

particular si són ofesos o perjudi<strong>cat</strong>s pel delicte. Al respecte la doctrina ha manifestat<br />

que aquest precepte no seria d’aplicació, tota vegada que respon a una època amb<br />

escasses relacions internacionals, situació b<strong>en</strong> difer<strong>en</strong>t a la que viu la nostra societat,<br />

la qual té com a nota característica la multiculturalitat. El Tribunal Constitucional<br />

també ha reclamat la titularitat de l’acció popular dels estrangers <strong>en</strong> algunes de les<br />

seves s<strong>en</strong>tències.<br />

L’acusador popular haurà de comparèixer <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t mitjançant<br />

querella, repres<strong>en</strong>tat per procurador i sota l’assistència lletrada, que <strong>en</strong> cap cas<br />

podran ser nom<strong>en</strong>ats d’ofici.<br />

L’acusador popular haurà de prestar fiança segons exigeix l’article 280 LECr.<br />

L’acusador popular únicam<strong>en</strong>t podrà exercitar l’acció p<strong>en</strong>al. És a dir no pot sol·licitar<br />

cap tipus d’indemnització ni reparació del dany, m<strong>en</strong>tre que l’acusació particular sí<br />

que pot exercitar l’acció civil.<br />

Està exclòs l’exercici de l’acció popular <strong>en</strong> els supòsits de delictes privats o<br />

semiprivats, per tant només és possible <strong>en</strong> els processos per delictes o faltes<br />

perseguibles d’ofici.<br />

Limitacions <strong>en</strong> l’exercici de l’ acció popular.<br />

L’article 102 de la LECr estableix una sèrie de limitacions per exercitar l’acció<br />

popular. Estarà inhabilitat per fer-ho aquell que:<br />

1. No gaudeixi de la pl<strong>en</strong>itud dels drets civils, d’acord amb la legislació civil.<br />

2. Hagi estat condemnat dues vegades per s<strong>en</strong>tència ferma com a autor del<br />

delicte de d<strong>en</strong>úncia o querella calumniosa.<br />

3. Sigui jutge o magistrat<br />

4. Els cònjuges <strong>en</strong>tre si, llevat pels delictes comesos contra els seus fills.<br />

5. Els asc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts, desc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts i germans consanguinis, uterins o afins <strong>en</strong>tre si.<br />

En el cas dels apartats 2 i 3, podran exercir l’acció p<strong>en</strong>al pels delictes o les faltes que<br />

es cometin contra la seva persona o béns, o contra les persones o béns dels seus<br />

cònjuges, asc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts, desc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts, germans consanguinis o uterins i afins, i de les<br />

persones que es trobin sota la seva guarda legal.<br />

2.4 L’acusador privat<br />

L’acusador privat és la part acusadora necessària <strong>en</strong> els processos que es segueix<strong>en</strong><br />

per delictes perseguibles únicam<strong>en</strong>t a instància de part. Cal recordar que el Ministeri<br />

Fiscal no compareix <strong>en</strong> aquest tipus de processos.<br />

Article 104 LECr<br />

249<br />

Tem ari Oposicions


“Les accions p<strong>en</strong>als que neix<strong>en</strong> dels delictes d'estupre, calúmnia i injuria, tampoc no<br />

podran ser exercitades per altres persones, ni <strong>en</strong> manera difer<strong>en</strong>t que les prescrites<br />

als respectius articles del Codi p<strong>en</strong>al.<br />

Les faltes consist<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> l'anunci per mitjà de la impremta de fets falsos o relatius a la<br />

vida privada, amb el qual es perjudiqui o of<strong>en</strong>gui a particulars, i <strong>en</strong> injúries lleus<br />

només podran ser perseguides pels ofesos o pels seus legítims repres<strong>en</strong>tants.”<br />

Actualm<strong>en</strong>t només s’inclou<strong>en</strong> <strong>en</strong> la <strong>cat</strong>egoria de delictes perseguibles a instància de<br />

part els delictes d’injúries i calúmnies, excepte que la injúria o calúmnia es dirigeixi<br />

contra funcionari públic, autoritat o ag<strong>en</strong>t de l’autoritat <strong>en</strong> fets relatius a l’exercici del<br />

seu càrrec, <strong>en</strong> què es farà d’ofici, tal com preveu l’article 215 del Codi p<strong>en</strong>al.<br />

La legitimació per comparèixer com a acusador privat només la té la persona<br />

ofesa pel delicte o bé el seu repres<strong>en</strong>tant legal i caldrà que es personi mitjançant<br />

querella, però es farà d’ofici quan es dirigeixi contra funcionari públic, autoritat o<br />

ag<strong>en</strong>t de l’autoritat sobre fets comesos <strong>en</strong> l’ exercici del seu càrrec.<br />

L’acusador privat pot r<strong>en</strong>unciar a l’acció o bé perdonar l’acusat, de manera que<br />

queda conclòs el procés.<br />

2.5 L’actor civil<br />

Té el caràcter d’actor civil aquella part processal que únicam<strong>en</strong>t exercita<br />

l’acció civil derivada del delicte. En el procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al, juntam<strong>en</strong>t amb l’acció<br />

p<strong>en</strong>al, s’hi pot acumular l’acció civil. Aquesta acumulació és de caràcter facultatiu, ja<br />

que el perjudi<strong>cat</strong> la pot excloure del procés p<strong>en</strong>al, però per això cal que hi r<strong>en</strong>unciï<br />

expressam<strong>en</strong>t o bé manifesti la seva voluntat de reservar-se-la per a un procedim<strong>en</strong>t<br />

civil posterior. Si no ho fa de forma expressa, es pressuposa que l’acció p<strong>en</strong>al porta<br />

aparellat l’exercici de l’acció civil.<br />

Amb l’exercici de l’acció civil se sol·licita la restitució, reparació i indemnització<br />

dels perjudicis causats pel fet punible, segons estableix l’article 100 de la LECr:<br />

De tot delicte o falta neix acció p<strong>en</strong>al per al càstig del culpable, i pot néixer també<br />

acció civil per a la restitució de la cosa, la reparació del dany i la indemnització de<br />

perjudicis causats pel fet punible.<br />

Per t<strong>en</strong>ir legitimació, pot exercitar l’acció civil:<br />

- El Ministeri Fiscal, que l’ha de formular juntam<strong>en</strong>t amb l’acció p<strong>en</strong>al, hi hagi<br />

o no acusador particular, llevat que l’ofès r<strong>en</strong>unciï al seu dret de restitució,<br />

reparació o indemnització o bé es reservi el seu exercici <strong>en</strong> la via civil.<br />

Article 108 LECr<br />

L'acció civil l’ha d'iniciar, juntam<strong>en</strong>t amb la p<strong>en</strong>al, el Ministeri Fiscal, hi hagi o no <strong>en</strong> el<br />

procés acusador particular; però si l'ofès r<strong>en</strong>uncia expressam<strong>en</strong>t al seu dret de<br />

restitució, reparació o indemnització, el Ministeri Fiscal s’ha de limitar a demanar el<br />

càstig dels culpables.<br />

250<br />

Tem ari Oposicions


- L’acusador particular (perjudi<strong>cat</strong>s i ofesos) <strong>en</strong> delictes públics i semipúblics.<br />

- L’ acusador privat <strong>en</strong> delictes privats.<br />

- L’actor civil pròpiam<strong>en</strong>t dit, només <strong>en</strong> els casos <strong>en</strong> què s’hagin patit<br />

perjudicis civils. En aquest supòsit la seva interv<strong>en</strong>ció <strong>en</strong> fase d’instrucció ve limitada<br />

a procurar que es practiquin diligències que afavoreixin l’èxit de la seva pret<strong>en</strong>sió<br />

rescabaladora com, per exemple, sol·licitar fiances i embargam<strong>en</strong>ts, valoració dels<br />

danys, etc.; i <strong>en</strong> la fase del judici oral la seva petició també s’ha de limitar als trets de<br />

caràcter patrimonial.<br />

3. Parts acusades<br />

3.1. L’imputat<br />

L’imputat és contra qui es dirigeix el procés p<strong>en</strong>al, ja que se li atribueix la comissió<br />

d’uns determinats fets punibles. Necessàriam<strong>en</strong>t ha de ser una persona física.<br />

La inculpació pot t<strong>en</strong>ir lloc des del mateix inici del procés, perquè consta la<br />

id<strong>en</strong>tificació del presumpte responsable <strong>en</strong> la querella, d<strong>en</strong>úncia o atestat, o bé pot<br />

efectuar-se <strong>en</strong> un mom<strong>en</strong>t posterior com a conseqüència de les diligències<br />

practicades a la fase instructora dirigides a esbrinar la id<strong>en</strong>titat del presumpte autor.<br />

L’imputat té la condició de part necessària, de manera que, si l’imputat no està<br />

determinat, no es pot iniciar la fase de judici oral ni, naturalm<strong>en</strong>t, dictar-se s<strong>en</strong>tència<br />

condemnatòria.<br />

També ho pot ser a títol d’autor o còmplice dels fets que s’investigu<strong>en</strong> <strong>en</strong> el marc del<br />

procés.<br />

La imputació és un acte de molta transc<strong>en</strong>dència dins el procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al, ja que,<br />

des d’aquell mom<strong>en</strong>t, l’imputat pot accedir al procés i exercir el seu dret de def<strong>en</strong>sa.<br />

En cas contrari, s<strong>en</strong>se aquesta imputació formal, es produiria una situació<br />

d’indef<strong>en</strong>sió molt greu, atès que s’hauria dirigit el procedim<strong>en</strong>t <strong>en</strong> contra seva s<strong>en</strong>se<br />

que <strong>en</strong> tingués coneixem<strong>en</strong>t i s<strong>en</strong>se donar-li oportunitat de practicar proves de<br />

descàrrec. Per exemple, si s’hagués tramitat la instrucció del procedim<strong>en</strong>t s<strong>en</strong>se<br />

notificar a l’imputat la seva condició, no se li hauria donat la possibilitat d’interv<strong>en</strong>ir<br />

fins a la fase del judici oral.<br />

El Tribunal Constitucional, <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>tència número 186/1990, va declarar que no es<br />

podia dirigir l’acusació contra qui prèviam<strong>en</strong>t no hagués adquirit la condició<br />

d’imputat. Aquesta afirmació té dues conseqüències:<br />

- Ningú no pot ser acusat s<strong>en</strong>se haver estat escoltat pel jutge instructor abans<br />

de concloure les diligències, que l’ha d’informar del fet punible, il·lustrar-lo sobre els<br />

seus drets, especialm<strong>en</strong>t el de l’assistència lletrada, i permetre-li l’exculpació<br />

<strong>en</strong> la primera compareix<strong>en</strong>ça.<br />

- Atès el règim difer<strong>en</strong>t a què se sotmet<strong>en</strong> el testimoni, obligat a dir la<br />

veritat, i l’imputat, que no té aquesta obligació, no s’ha se sotmetre l’inculpat al<br />

règim de les declaracions testificals quan de les diligències practicades es pugui<br />

inferir contra ell la sospita d’haver participat <strong>en</strong> la comissió d’un fet delictiu.<br />

Al respecte, l’article 118 de la LECr preveu:<br />

251<br />

Tem ari Oposicions


Tota persona a qui s'imputi un acte punible pot exercitar el dret de def<strong>en</strong>sa, actuant<br />

<strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t, sigui quin sigui, des que se li’n comunica l’existència, hagi estat<br />

objecte de det<strong>en</strong>ció o de qualsevol altra mesura cautelar o se n'hagi acordat el<br />

processam<strong>en</strong>t, a l'efecte del qual se l’instrueix d'aquest dret.<br />

L'admissió de d<strong>en</strong>úncia o querella i qualsevol actuació processal de la qual resulti la<br />

imputació d'un delicte contra persona o persones determinades, ha de ser<br />

posada immediatam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> coneixem<strong>en</strong>t dels presumptam<strong>en</strong>t inculpats.<br />

Per exercitar el dret concedit <strong>en</strong> el paràgraf primer, les persones interessades han<br />

d'estar repres<strong>en</strong>tades per procurador i def<strong>en</strong>sades per lletrat, i se’ls n’han de<br />

designar d'ofici quan no els hagin nom<strong>en</strong>at per si mateixes i ho sol·licitin i, <strong>en</strong> tot cas,<br />

quan no tinguin aptitud legal per verificar-ho.<br />

Si no han designat procurador o lletrat, se'ls ha de requerir perquè ho verifiquin o<br />

se'ls n’han de nom<strong>en</strong>ar d'ofici si, requerits, no els nom<strong>en</strong><strong>en</strong>, quan la causa arribi a un<br />

estat <strong>en</strong> el qual es necessiti el consell d'aquells o hagin d'int<strong>en</strong>tar algun recurs que <strong>en</strong><br />

faci indisp<strong>en</strong>sable l’actuació.<br />

El jutge instructor ha de posar <strong>en</strong> coneixem<strong>en</strong>t de l’imputat de forma immediata els<br />

fets que se l’imput<strong>en</strong>, perquè es pugui def<strong>en</strong>sar. L’imputat ha de t<strong>en</strong>ir coneixem<strong>en</strong>t<br />

ple de la seva condició processal des del primer mom<strong>en</strong>t <strong>en</strong> què es dirigeixi contra ell<br />

l’acusació, perquè pugui exercitar el seu dret de def<strong>en</strong>sa.<br />

Ara bé, l’adquisició de la condició d’imputat li implica una sèrie de càrregues o<br />

efectes negatius, tant processals com extraprocessals.<br />

L’assistència lletrada és obligatòria des de la primera declaració de l’imputat o<br />

detingut, des de l’adopció de mesures cautelars i <strong>en</strong> determinades diligències<br />

d’investigació judicial.<br />

3.1.1 La imputació formal<br />

A partir de la imputació d’una persona concreta, el jutge instructor pot acordar la<br />

det<strong>en</strong>ció, presó o llibertat provisional amb o s<strong>en</strong>se fiança. També pot acordar<br />

l’asseguram<strong>en</strong>t de les responsabilitats pecuniàries que es puguin derivar del delicte.<br />

Qualsevol d’aquests actes processals implica la imputació formal d’un presumpte<br />

delicte a una persona determinada. Una vegada adquirida la condició d’imputat, pot<br />

interv<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> la fase instructora i sol·licitar les diligències que estimi pertin<strong>en</strong>ts.<br />

La LECr es refereix a l’imputat amb d<strong>en</strong>ominacions molt variades: inculpat (article<br />

368), presumpte culpable (article 371), processat (article 373), reu (article 448),<br />

persona a qui s’imputa un acte punible (article 486), querellat (article 272), acusat<br />

(article 687) i imputat (article 782.1), segons les situacions jurídiques per les quals<br />

passa al llarg d’un procés.<br />

La imputació formal d’un acte punible a una persona determinada té lloc:<br />

- Quan es tracta del procedim<strong>en</strong>t ordinari per delictes greus, que es<br />

castigu<strong>en</strong> amb p<strong>en</strong>a privativa de llibertat superior a nou anys, excepte que la causa<br />

vingui atribuïda al coneixem<strong>en</strong>t del Tribunal del Jurat, la imputació té lloc<br />

252<br />

Tem ari Oposicions


mitjançant la interlocutòria de processam<strong>en</strong>t (article 384 LECr). Aquesta<br />

interlocutòria la dicta l’òrgan instructor quan <strong>en</strong>tén que <strong>en</strong> el sumari hi ha indicis de<br />

criminalitat sufici<strong>en</strong>ts contra una persona.<br />

Amb la interlocutòria de processam<strong>en</strong>t, la imputació té un caràcter formal i<br />

provisional. Formal perquè comporta una garantia per a l’inculpat, ja que l’acusació<br />

<strong>en</strong> el judici oral només es pot dirigir contra aquells que apareguin com a processats;<br />

i és de caràcter provisional, ja que no implica la culpabilitat de l’acusat, tant el<br />

jutge instructor com l’audiència provincial pod<strong>en</strong> deixar s<strong>en</strong>se efecte el<br />

processam<strong>en</strong>t si desapareix<strong>en</strong> els indicis que van determinar-ne l’adopció.<br />

La interlocutòria de processam<strong>en</strong>t ha de ser motivada i t<strong>en</strong>ir fets o dades que<br />

constitueixin indicis racionals seriosos que els fets pod<strong>en</strong> ser constitutius de<br />

responsabilitat p<strong>en</strong>al i puguin ser atribuïts a persona determinada.<br />

- En el procedim<strong>en</strong>t abreujat, no hi ha la interlocutòria de processam<strong>en</strong>t<br />

i la imputació té lloc <strong>en</strong> la primera compareix<strong>en</strong>ça judicial. El jutge instructor ha<br />

d’informar a l’imputat dels seus drets i dels fets que se l’imput<strong>en</strong> (article 775.1 LECr).<br />

En el procedim<strong>en</strong>t abreujat és absolutam<strong>en</strong>t necessari que l’imputat declari <strong>en</strong> la<br />

fase d’instrucció (diligències prèvies). Així mateix, no es pot tancar la instrucció per<br />

passar de les actuacions a les acusacions perquè qualifiquin, si no s’ha pres<br />

declaració a l’imputat <strong>en</strong> presència judicial (article 779.4 LECr).<br />

3.1.2 Drets constitucionals de l’imputat<br />

La Constitució regula una sèrie de drets o garanties per a l’imputat, que són un reflex<br />

dels principis que regeix<strong>en</strong> el procés p<strong>en</strong>al. Aquestes garanties éstan recollides <strong>en</strong><br />

els articles 17, 24 i 25 de la Constitució. També es trob<strong>en</strong> reconeguts a nivell<br />

internacional <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>ts textos legals, com la Declaració universal de drets humans,<br />

aprovada a Nova York el 10 de desembre de 1948; el Conv<strong>en</strong>i europeu de Roma, de<br />

4 de novembre de 1950, de protecció dels drets humans i de les llibertats<br />

fonam<strong>en</strong>tals, i el Pacte Internacional de Nova York, de 19 de desembre de 1966, de<br />

drets civils i drets polítics.<br />

Quant als drets i les garanties constitucionals, són els que es recull<strong>en</strong> a continuació:<br />

- L’article 17 de la Constitució estableix les garanties constitucionals<br />

segü<strong>en</strong>ts:<br />

1. Tota persona té dret a la llibertat i a la seguretat. Ningú no pot ser privat de la seva<br />

llibertat, sinó amb l'observança del que estableix aquest article i <strong>en</strong> els casos i <strong>en</strong> la<br />

forma previstos <strong>en</strong> la llei.<br />

2. La det<strong>en</strong>ció prev<strong>en</strong>tiva no pot durar més temps del que sigui estrictam<strong>en</strong>t<br />

necessari per fer les indagacions per aclarir els fets i, <strong>en</strong> qualsevol cas, dins el<br />

termini màxim de setanta-dues hores, el detingut ha de ser posat <strong>en</strong> llibertat o a<br />

disposició de l'autoritat judicial.<br />

3. Tota persona detinguda ha de ser informada immediatam<strong>en</strong>t i de manera que li<br />

sigui compr<strong>en</strong>sible, dels seus drets i de les raons de la det<strong>en</strong>ció, i no pot ser<br />

obligada a declarar. Es garanteix l'assistència d'advo<strong>cat</strong> al detingut <strong>en</strong> les<br />

diligències policials i judicials, <strong>en</strong> la forma que la llei estableixi.<br />

253<br />

Tem ari Oposicions


4. La llei ha de regular un procedim<strong>en</strong>t d'habeas corpus per posar immediatam<strong>en</strong>t a<br />

disposició judicial tota persona detinguda il·legalm<strong>en</strong>t. També s’ha de determinar per<br />

llei el termini màxim de durada de la presó provisional.”<br />

- L’article 24 de la Constitució estableix:<br />

1. Tothom té dret a obt<strong>en</strong>ir la tutela efectiva dels jutges i dels tribunals <strong>en</strong> l'exercici<br />

dels seus drets i interessos legítims, s<strong>en</strong>se que, <strong>en</strong> cap cas, pugui haver-hi<br />

indef<strong>en</strong>sió.<br />

2. Tothom té dret al jutge ordinari predeterminat per la llei, a ser def<strong>en</strong>sat i assistit per<br />

un lletrat, a ser informat de l'acusació formulada contra ell, a un procés públic s<strong>en</strong>se<br />

dilacions indegudes i amb totes les garanties, a utilitzar els mitjans probatoris<br />

pertin<strong>en</strong>ts per a la def<strong>en</strong>sa pròpia, a no declarar contra si mateix, a no confessar-se<br />

culpable i a la presumpció d'innocència.<br />

La llei ha de regular els casos <strong>en</strong> els quals, per raó de par<strong>en</strong>tiu o de secret<br />

professional, no s'està obligat a declarar respecte de fets presumptam<strong>en</strong>t delictius.<br />

3.1.2.1 El dret de def<strong>en</strong>sa<br />

El dret de def<strong>en</strong>sa està compost per una sèrie de drets fonam<strong>en</strong>tals i<br />

instrum<strong>en</strong>tals d’aquest, que estan recollits a l’article 24.2 de la Constitució. Així,<br />

comprèn el dret a:<br />

- ser informat de l’acusació<br />

- utilitzar els mitjans de prova<br />

- no declarar contra si mateix<br />

- no confessar-se culpable<br />

Des d’un punt de vista tecnicojurídic, el dret de def<strong>en</strong>sa permet a l’acusat:<br />

- def<strong>en</strong>sar-se per si mateix. És l’anom<strong>en</strong>ada autodef<strong>en</strong>sa, que només es pot<br />

portar a terme de conformitat amb les disposicions de la normativa processal.<br />

Constitueix una manifestació de l’autodef<strong>en</strong>sa el dret a l’última paraula.<br />

- def<strong>en</strong>sar-se mitjançant assistència lletrada de la seva elecció, o rebre<br />

assistència lletrada gratuïta, és a dir, ser def<strong>en</strong>sat per un advo<strong>cat</strong> d’ofici.<br />

3.1.2.2 El dret a la presumpció d’innocència<br />

Aquest dret, <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tit ampli, equival a l’admissió que tota persona és innoc<strong>en</strong>t m<strong>en</strong>tre<br />

no se’n demostri la culpabilitat. L’article 24.2 de la CE el reconeix <strong>en</strong>tre les<br />

garanties fonam<strong>en</strong>tals de què disposa la persona que es veu sotmesa a un procés<br />

p<strong>en</strong>al.<br />

El seu abast i la seva delimitació ha estat estudiat <strong>en</strong> nombroses resolucions del<br />

Tribunal Constitucional i del Tribunal Suprem. Segons la jurisprudència d’aquests<br />

254<br />

Tem ari Oposicions


dos tribunals, l’<strong>en</strong>ervació o destrucció de la presumpció d’innocència només es<br />

produeix quan s’ha practi<strong>cat</strong> una activitat probatòria amb respecte de totes les<br />

garanties formals de tipus processal, i també de les constitucionals, que<br />

regul<strong>en</strong> la pràctica de la prova.<br />

3.1.3 Deures de l’imputat<br />

S’impos<strong>en</strong> a l’imputat una sèrie d’obligacions que pret<strong>en</strong><strong>en</strong> bàsicam<strong>en</strong>t assegurar-ne<br />

la presència al llarg del procés p<strong>en</strong>al.<br />

En la fase d’instrucció, està obligat a comparèixer <strong>en</strong> presència judicial tantes<br />

vegades com sigui cridat, s<strong>en</strong>se que això impliqui l’obligació a declarar (article 488<br />

LECr). En cas que no comparegui, es pot dictar fins i tot ordre de det<strong>en</strong>ció.<br />

L’imputat ha de designar un domicili a Espanya <strong>en</strong> què es facin les notificacions, o<br />

una persona que les rebi <strong>en</strong> nom seu (article 775 LECr).<br />

Finalm<strong>en</strong>t, l’imputat té el deure d’assistir al judici oral. Ara bé, l’article 786 de la<br />

LECr, <strong>en</strong> seu de procedim<strong>en</strong>t abreujat, preveu que, davant l’absència injustificada<br />

de l’acusat que hagi estat citat personalm<strong>en</strong>t o <strong>en</strong> el domicili o <strong>en</strong> la persona<br />

designada per ell, es pot fer el judici oral si el jutge o tribunal considera que hi ha<br />

elem<strong>en</strong>ts sufici<strong>en</strong>ts per a l’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t, quan la p<strong>en</strong>a sol·licitada no passi de dos<br />

anys de privació de llibertat o si és de difer<strong>en</strong>t naturalesa, quan la seva durada no<br />

passi de sis anys.<br />

3.1.4 El responsable civil<br />

Segons l’article 19 del CP, tota persona responsable d’un fet delictiu també ha de<br />

respondre civilm<strong>en</strong>t. La responsabilitat civil derivada d’un fet delictiu qualifi<strong>cat</strong> com a<br />

delicte o falta obliga a restituir o reparar els danys o a indemnitzar pels perjudicis<br />

causats.<br />

Els articles 109 i 110 del CP regul<strong>en</strong> la responsabilitat civil derivada del fet delictiu:<br />

Article 109 CP<br />

1. L’execució d’un fet descrit per la llei com a delicte o falta obliga a reparar, <strong>en</strong> els<br />

termes previstos <strong>en</strong> les lleis, els danys i perjudicis que ha causat.<br />

2. El perjudi<strong>cat</strong> pot optar, <strong>en</strong> tot cas, per exigir la responsabilitat civil davant la<br />

jurisdicció civil.<br />

Article 110 CP<br />

“La responsabilitat establerta <strong>en</strong> l’article anterior comprèn:<br />

1r. La restitució<br />

255<br />

Tem ari Oposicions


2n. La reparació del dany<br />

3r. La indemnització de perjudicis materials i morals<br />

La indemnització derivada de perjudicis materials i morals ha de ser quantificada<br />

<strong>en</strong> la s<strong>en</strong>tència de forma raonada, i s’han de donar a conèixer el criteri i els<br />

paràmetres utilitzats per fer la quantificació, per garantir que no es decideixi de forma<br />

arbitrària.<br />

Dins del concepte de responsabilitat civil pot distingir-se la responsabilitat civil directa<br />

i la subsidiària.<br />

3.1.4.1 La responsabilitat civil directa<br />

La responsabilitat directa recau <strong>en</strong> la persona que resulti responsable p<strong>en</strong>alm<strong>en</strong>t, ja<br />

sigui autor o còmplice.<br />

Article 100 LECr:<br />

De tot delicte o falta neix acció p<strong>en</strong>al per al càstig del culpable, i pot néixer també<br />

acció civil per a la restitució de la cosa, la reparació del dany i la indemnització de<br />

perjudicis causats pel fet punible.<br />

Article 116 CP:<br />

1. Qualsevol persona criminalm<strong>en</strong>t responsable d’un delicte o falta també ho és<br />

civilm<strong>en</strong>t si del fet es deriv<strong>en</strong> danys o perjudicis. Si són dos o més els<br />

responsables d’un delicte o d’una falta, els jutges o tribunals han d’ass<strong>en</strong>yalar la<br />

quota de què ha de respondre cadascú.<br />

2. Els autors i els còmplices, cadascú dins la seva classe respectiva, són<br />

responsables solidàriam<strong>en</strong>t <strong>en</strong>tre si per les seves quotes, i subsidiàriam<strong>en</strong>t per les<br />

que corresponguin als altres responsables.<br />

La responsabilitat subsidiària s’ha de fer efectiva: primer, <strong>en</strong> els béns dels autors, i<br />

després, <strong>en</strong> els dels còmplices.<br />

Tant <strong>en</strong> els casos <strong>en</strong> què es fa efectiva la responsabilitat solidària com la<br />

subsidiària, queda salvada la repetició d’aquell que ha pagat contra els altres per les<br />

quotes correspon<strong>en</strong>ts a cadascun.<br />

A part de l’acusat o autor material dels fets, pot haver-hi altres persones que no són<br />

responsables criminalm<strong>en</strong>t, però sí que t<strong>en</strong><strong>en</strong> l’obligació de respondre civilm<strong>en</strong>t de<br />

forma directa, com ara:<br />

- Els asseguradors de les responsabilitats pecuniàries: són responsables<br />

civils fins al límit de la indemnització legalm<strong>en</strong>t establerta o conv<strong>en</strong>cionalm<strong>en</strong>t<br />

pactada:<br />

256<br />

Tem ari Oposicions


Article 117 CP:<br />

Els asseguradors que hagin assumit el risc de les responsabilitats pecuniàries<br />

derivades de l’ús o de l’explotació de qualsevol bé, empresa, indústria o activitat,<br />

quan, com a conseqüència d’un fet previst <strong>en</strong> aquest Codi, es produeixi<br />

l’esdev<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t que determina el risc assegurat, són responsables civils directes fins<br />

al límit de la indemnització legalm<strong>en</strong>t establerta o conv<strong>en</strong>cionalm<strong>en</strong>t pactada, s<strong>en</strong>se<br />

perjudici del dret de repetició contra aquell que correspongui.<br />

- La persona que s’hagi lucrat dels efectes d’un delicte o falta: està<br />

obligada a la restitució de la cosa o al rescabalam<strong>en</strong>t del dany fins a la quantia de la<br />

seva participació.<br />

Article 122 CP<br />

Aquell que per títol lucratiu hagi participat dels efectes d’un delicte o falta, està obligat<br />

a la restitució de la cosa o al rescabalam<strong>en</strong>t del dany fins a la quantia de la seva<br />

participació.<br />

3.1.4.2 La responsabilitat civil subsidiària<br />

El responsable subsidiari tampoc no és responsable criminalm<strong>en</strong>t, però <strong>en</strong><br />

determinades situacions també ha de respondre civilm<strong>en</strong>t. La seva posició és difer<strong>en</strong>t<br />

a la del responsable civil directe, atès que només respondrà davant la insolvència del<br />

condemnat.<br />

El CP també delimita els subjectes que han de respondre civilm<strong>en</strong>t de forma<br />

subsidiària <strong>en</strong> els articles 120 i 121.<br />

Article 120 CP:<br />

Són també responsables civilm<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> defecte d’aquells que ho siguin<br />

criminalm<strong>en</strong>t:<br />

1r. Els pares o tutors, pels danys i perjudicis causats pels delictes o les faltes<br />

comesos pels majors de divuit anys subjectes a la seva pàtria potestat o tutela i que<br />

visquin <strong>en</strong> la seva companyia, sempre que hi hagi per part seva culpa o negligència.<br />

2n. Les persones naturals o jurídiques titulars d’editorials, periòdics, revistes,<br />

estacions de ràdio o televisió o qualsevol altre mitjà de difusió escrita, parlada o<br />

visual, pels delictes o les faltes comesos utilitzant els mitjans de què siguin titulars,<br />

s<strong>en</strong>se perjudici del que es disposa a l’article 212 d’aquest Codi.<br />

3r. Les persones naturals o jurídiques, <strong>en</strong> els casos de delictes o faltes comesos <strong>en</strong><br />

els establim<strong>en</strong>ts dels quals siguin titulars, quan per part dels que els dirigeixin o<br />

administrin, o dels seus dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts o empleats, s’hagin infringit els reglam<strong>en</strong>ts de<br />

policia o les disposicions de l’autoritat que estiguin relacionats amb el fet punible<br />

comès, de manera que aquest no s’hauria produït s<strong>en</strong>se l’esm<strong>en</strong>tada infracció.<br />

257<br />

Tem ari Oposicions


4t. Les persones naturals o jurídiques dedicades a qualsevol gènere d’indústria o<br />

comerç, pels delictes o les faltes que hagin comès els seus empleats o<br />

dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts, repres<strong>en</strong>tants o gestors <strong>en</strong> l’execució de les seves obligacions o<br />

serveis.<br />

5è. Les persones naturals o jurídiques titulars de vehicles susceptibles de crear riscos<br />

per a tercers, pels delictes o les faltes comesos <strong>en</strong> la seva utilització per part dels<br />

seus dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts o repres<strong>en</strong>tants o persones autoritzades.<br />

Article 121.1 CP<br />

L’Estat, la comunitat autònoma, la província, l’illa, el municipi i altres <strong>en</strong>s públics,<br />

segons els casos, respon<strong>en</strong> subsidiàriam<strong>en</strong>t dels danys causats pels p<strong>en</strong>alm<strong>en</strong>t<br />

responsables dels delictes dolosos o culposos, quan els responsables siguin una<br />

autoritat, ag<strong>en</strong>ts i contractats o funcionaris públics <strong>en</strong> l’exercici dels seus càrrecs o<br />

funcions sempre que la lesió sigui conseqüència directa del funcionam<strong>en</strong>t dels<br />

serveis públics que tinguin confiats, s<strong>en</strong>se perjudici de la responsabilitat<br />

patrimonial derivada del funcionam<strong>en</strong>t normal o anormal dels esm<strong>en</strong>tats serveis<br />

exigible de conformitat amb les normes de procedim<strong>en</strong>t administratiu, i s<strong>en</strong>se que, <strong>en</strong><br />

cap cas, pugui donar-se una duplicitat indemnitzatòria.<br />

Si s’exigeix <strong>en</strong> el procés p<strong>en</strong>al la responsabilitat civil de l’autoritat, ag<strong>en</strong>ts i<br />

contractats seus o funcionaris públics, la pret<strong>en</strong>sió s’ha de dirigir simultàniam<strong>en</strong>t<br />

contra l’Administració o l’<strong>en</strong>s públic que presumptam<strong>en</strong>t sigui responsable civil<br />

subsidiari.<br />

4. La def<strong>en</strong>sa de l’imputat<br />

El dret de def<strong>en</strong>sa es pot articular i exercitar de dues maneres difer<strong>en</strong>ts, reconegudes<br />

<strong>en</strong> els difer<strong>en</strong>ts instrum<strong>en</strong>ts internacionals sobre drets humans: mitjançant<br />

l’autodef<strong>en</strong>sa i la assistència lletrada.<br />

L’autodef<strong>en</strong>sa: que consisteix <strong>en</strong> la interv<strong>en</strong>ció directa i personal de l’imputat <strong>en</strong> el<br />

procés dirigida a def<strong>en</strong>sar-se de l’acusació que es manté <strong>en</strong> contra seva. Ell<br />

mateix porta actuacions def<strong>en</strong>sives <strong>en</strong>caminades a demostrar la seva innocència.<br />

L’autodef<strong>en</strong>sa, com a dret a def<strong>en</strong>sar-se per si mateix, apareix reconeguda <strong>en</strong> textos<br />

internacionals, tot i que la LECr pot<strong>en</strong>cia l’assistència tècnica o lletrada <strong>en</strong> detrim<strong>en</strong>t<br />

de l’autodef<strong>en</strong>sa.<br />

El dret a l’assistència lletrada es plasma <strong>en</strong> l’atribució de la def<strong>en</strong>sa de l’imputat a un<br />

tècnic <strong>en</strong> dret, un lletrat.<br />

L’advo<strong>cat</strong> def<strong>en</strong>sor respon a la finalitat que, mitjançant l’assistència lletrada,<br />

dret reconegut als articles 24.2 i 17.3 de la CE, s’assegurin els principis d’igualtat de<br />

les parts i de contradicció, i s’evitin situacions de desequilibri <strong>en</strong>tre les parts o<br />

limitacions <strong>en</strong> la def<strong>en</strong>sa que puguin causar indef<strong>en</strong>sió.<br />

258<br />

Tem ari Oposicions


El dret de def<strong>en</strong>sa, com a dret fonam<strong>en</strong>tal que és, no només és un simple requisit<br />

formal, sinó que se n’ha de garantir la pl<strong>en</strong>a efectivitat.<br />

L’assistència de l’advo<strong>cat</strong> def<strong>en</strong>sor es converteix <strong>en</strong> una obligació legal <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t<br />

que hi ha imputació contra un determinat subjecte (articles 118 i 767 LECr).<br />

El dret a l’assistència lletrada inclou el dret de l’inculpat a <strong>en</strong>comanar la seva<br />

def<strong>en</strong>sa al lletrat que lliuram<strong>en</strong>t designi. L’imputat pot canviar de lletrat quan ho<br />

consideri conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>t, sempre i quan aquesta petició no es faci per dilatar<br />

indegudam<strong>en</strong>t el procedim<strong>en</strong>t o provocar perjudici processal a alguna de les parts,<br />

situacions <strong>en</strong> què el jutge o tribunal pot limitar aquest dret. En cas que l’inculpat no<br />

designi advo<strong>cat</strong> def<strong>en</strong>sor, s’ha de procedir al nom<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t d’un d’ofici.<br />

La designació d’advo<strong>cat</strong> efectuada d’ofici pel col·legi d’advo<strong>cat</strong>s és irr<strong>en</strong>unciable,<br />

excepte causa legal justificada i recollida <strong>en</strong> l’Estatut g<strong>en</strong>eral de l’advocacia<br />

espanyola. En cas contrari, l’advo<strong>cat</strong> incorreria <strong>en</strong> responsabilitats disciplinàries.<br />

L’activitat del lletrat def<strong>en</strong>sor comporta, <strong>en</strong>tre d’altres tasques:<br />

- l’assistència lletrada <strong>en</strong> les dep<strong>en</strong>dències policials i judicials<br />

- l’assistència i def<strong>en</strong>sa tècnica durant el des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de la<br />

instrucció p<strong>en</strong>al, com a garant de la legalitat de les actuacions instructores i també<br />

<strong>en</strong> garantia del principi de contradicció<br />

- l’assessoram<strong>en</strong>t<br />

- la interv<strong>en</strong>ció del def<strong>en</strong>sor <strong>en</strong> la fase del judici oral<br />

- la interv<strong>en</strong>ció <strong>en</strong> la fase d’execució de la s<strong>en</strong>tència, concretam<strong>en</strong>t davant<br />

p<strong>en</strong>es privatives de llibertat<br />

- la interv<strong>en</strong>ció, si escau, <strong>en</strong> la fase d’execució p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciària<br />

5. Les parts <strong>en</strong> el judici de faltes<br />

A diferència dels procedim<strong>en</strong>ts per infraccions p<strong>en</strong>als qualificades de delicte, <strong>en</strong> el<br />

judici de faltes no resulta preceptiva l’assistència ni d’advo<strong>cat</strong> ni de procurador,<br />

<strong>en</strong>cara que això no impedeix que, si les parts ho consider<strong>en</strong> oportú, siguin assistides<br />

per aquests professionals <strong>en</strong> l’acte de judici.<br />

El judici de faltes es configura com un procedim<strong>en</strong>t s<strong>en</strong>zill, no hi ha instrucció, tota la<br />

prova es practica <strong>en</strong> l’acte de vista oral, on les parts, per si mateixes, pod<strong>en</strong> exposar<br />

les seves pret<strong>en</strong>sions, demanar la condemna, s<strong>en</strong>se que els calgui estar def<strong>en</strong>sades<br />

per advo<strong>cat</strong>s.<br />

Atesa aquesta peculiaritat, resulta de molta importància que <strong>en</strong> la citació per a<br />

judici s’informi a les parts que pod<strong>en</strong> ser assistides per advo<strong>cat</strong> si així ho desitg<strong>en</strong>,<br />

per evitar que el dia de la vista oral al·leguin o es produeixi indef<strong>en</strong>sió per la<br />

manca d’assistència d’aquests tècnics jurídics.<br />

259<br />

Tem ari Oposicions


3.3. La d<strong>en</strong>úncia: concepte i classes. El dret i deure de d<strong>en</strong>unciar.<br />

Persones que estan exemptes de d<strong>en</strong>unciar. La querella. Diferència<br />

<strong>en</strong>tre d<strong>en</strong>úncia i querella.<br />

1. Introducció<br />

2. Formes d’iniciar el procés p<strong>en</strong>al<br />

2.1 Iniciació d’ofici<br />

2.2 L’atestat policial<br />

3. La d<strong>en</strong>úncia<br />

3.1 Concepte<br />

3.2 L’obligació de d<strong>en</strong>unciar<br />

3.3 Excepcions a l’obligació de d<strong>en</strong>unciar<br />

3.4 El d<strong>en</strong>unciant<br />

3.5 La persona d<strong>en</strong>unciada<br />

3.6 Forma, objecte, admissió i efectes de la d<strong>en</strong>úncia<br />

3.6.1 Forma<br />

3.6.2 Objecte<br />

3.6.3 Admissió i efectes<br />

4. La querella<br />

4.1 Concepte<br />

4.2 Interposició i forma de la querella<br />

4.3 L’admissió i els efectes de la querella<br />

5. Diferències <strong>en</strong>tre la d<strong>en</strong>úncia i la querella<br />

6. Formes d’inici del judici de faltes<br />

1. Introducció<br />

El procés p<strong>en</strong>al s’inicia quan el jutge instructor té coneixem<strong>en</strong>t de la comissió<br />

d’una infracció p<strong>en</strong>al, la notitia criminis. Aquest coneixem<strong>en</strong>t li pot arribar per<br />

difer<strong>en</strong>ts mitjans: querella, d<strong>en</strong>úncia, diligències policials o bé d’ofici per coneixem<strong>en</strong>t<br />

directe dels fets.<br />

La notitia criminis pot sorgir <strong>en</strong> el si d’una investigació policial o <strong>en</strong> la instrucció<br />

judicial per un delicte difer<strong>en</strong>t; és a dir, quan s’està investigant un delicte concret i de<br />

cop sorgeixin indicis de la comissió d’un altre fet delictiu. En aquests casos s’obre un<br />

procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al difer<strong>en</strong>t per esclarir els nous fets.<br />

S’ha de t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> compte que la iniciació del procés p<strong>en</strong>al es troba directam<strong>en</strong>t<br />

relacionada amb la persona que té la titularitat de demanar a l’autoritat judicial que<br />

260<br />

Tem ari Oposicions


investigui el fet delictiu. Així:<br />

- els delictes perseguibles d’ofici (delictes públics) són la regla g<strong>en</strong>eral, no<br />

exigeix<strong>en</strong> querella o d<strong>en</strong>úncia de l’ofès, per tant, el fet delictiu pot ser posat <strong>en</strong><br />

coneixem<strong>en</strong>t del jutge per qualsevol mitjà. La policia també pot iniciar la seva<br />

investigació d’ofici.<br />

- delictes perseguibles només mitjançant querella de l’ofès (delictes privats)<br />

són els delictes d’injúria i calúmnia. En aquest cas, únicam<strong>en</strong>t pot iniciar la<br />

investigació el jutge instructor compet<strong>en</strong>t davant del qual s’hagi pres<strong>en</strong>tat la querella.<br />

- <strong>en</strong> delictes perseguibles prèvia d<strong>en</strong>úncia de la persona ofesa o el seu<br />

repres<strong>en</strong>tant legal (delictes semipúblics), una vegada el perjudi<strong>cat</strong> ha d<strong>en</strong>unciat el fet,<br />

el procés s’impulsa d’ofici i el Ministeri Fiscal assumeix l’acusació i exerceix l’acció<br />

p<strong>en</strong>al, tot i que l’ofès també té el dret a comparèixer <strong>en</strong> el procés <strong>en</strong> qualitat de part.<br />

2. Formes d’iniciar el procés p<strong>en</strong>al<br />

Un cop l’òrgan judicial té coneixem<strong>en</strong>t de la notitia criminis, ha d’esbrinar els fets i per<br />

això ha d’acordar les diligències d’investigació oportunes. Seguram<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> funció de<br />

com hagi conegut l’existència del fet delictiu, disposa de més o m<strong>en</strong>ys informació. No<br />

és el mateix que la policia li trameti un atestat policial, <strong>en</strong> el qual seguram<strong>en</strong>t haurà<br />

fet alguna diligència de comprovació de fets, o que un particular d<strong>en</strong>unciï uns fets, o<br />

bé que s’interposi una querella, que obliga a concretar més la imputació.<br />

2.1 Iniciació d’ofici<br />

Quant el jutge d’instrucció tingui coneixem<strong>en</strong>t de la comissió d’un fet delictiu, l’article<br />

308 de la LECr faculta l’òrgan judicial perquè iniciï un expedi<strong>en</strong>t per esbrinar<br />

sobre els fets presumptam<strong>en</strong>t delictius. Ho ha de posar <strong>en</strong> coneixem<strong>en</strong>t del<br />

Ministeri Fiscal perquè exerceixi o no l’acció p<strong>en</strong>al. També l’article 303 de la LECr<br />

reconeix al jutge instructor la competència d’investigar els fets delictius dels quals<br />

tingui coneixem<strong>en</strong>t.<br />

2.2 L’atestat policial<br />

Quan la policia tingui coneixem<strong>en</strong>t de la comissió d’un fet delictiu, a part de l’obligació<br />

de procedir a la investigació dels fets, també ha de confeccionar unes diligències<br />

policials o atestat, <strong>en</strong> les quals ha de reflectir els resultats de totes diligències<br />

d’investigació realitzades. L’article 284 de la LECr recull l’obligació que t<strong>en</strong><strong>en</strong> els<br />

funcionaris de la policia judicial de posar <strong>en</strong> coneixem<strong>en</strong>t de l’autoritat judicial o del<br />

Ministeri Fiscal, de forma immediata, la comissió d’un fet delictiu. A més, han de<br />

continuar realitzant les diligències de prev<strong>en</strong>ció que corresponguin.<br />

La reforma operada per la Llei 38/2002, de 24 d’octubre, de reforma parcial de la<br />

261<br />

Tem ari Oposicions


LECr, sobre procedim<strong>en</strong>t per al <strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t ràpid i immediat de determinats<br />

delictes i faltes, i de modificació del procedim<strong>en</strong>t abreujat, destaca la importància de<br />

l’atestat <strong>en</strong> la tramitació dels difer<strong>en</strong>ts processos. En la majoria dels casos l’atestat<br />

implica l’inici del procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al.<br />

L’article 292 de la LECr estableix que els funcionaris de policia han de confeccionar<br />

un atestat que reculli les diligències d’esbrinam<strong>en</strong>t del delicte i del seu autor que es<br />

portin a terme i que informi sobre els fets esbrinats, també han d’adjuntar les actes<br />

que recullin les declaracions de testimonis, detinguts o inculpats i, <strong>en</strong><br />

definitiva, totes aquelles circumstàncies que siguin d’interès per al jutge instructor<br />

<strong>en</strong> la investigació del delicte i la depuració de responsabilitat.<br />

S’ha de destacar que, tot i que a l’atestat es pod<strong>en</strong> practicar nombroses diligències,<br />

l’article<br />

297 de la LECr li atribueix el valor processal de d<strong>en</strong>úncia. Per tant, des d’un punt de<br />

vista estrictam<strong>en</strong>t jurídic, les diligències policials i la d<strong>en</strong>úncia d’un particular<br />

configur<strong>en</strong> el que anom<strong>en</strong>àvem la notitia criminis, <strong>en</strong>cara que qualitativam<strong>en</strong>t<br />

l’atestat aporta molta més informació.<br />

Article 297 LECr<br />

Els atestats que redactin i les manifestacions que facin els funcionaris de policia<br />

judicial, a conseqüència de les investigacions que hagin practi<strong>cat</strong>, es consider<strong>en</strong><br />

d<strong>en</strong>úncies als efectes legals.<br />

Les altres declaracions que prestin han de ser signades, i t<strong>en</strong><strong>en</strong> el valor de<br />

declaracions testificals <strong>en</strong> tot allò que es refereixin a fets de coneixem<strong>en</strong>t propi.<br />

En tot cas, els funcionaris de policia judicial estan obligats a observar estrictam<strong>en</strong>t les<br />

formalitats legals <strong>en</strong> totes les diligències que practiquin, i s’han d’abst<strong>en</strong>ir sota la seva<br />

responsabilitat d’usar mitjans d’investigació que la llei no autoritzi.<br />

Finalm<strong>en</strong>t, l’atestat s’ha de pres<strong>en</strong>tar davant l’autoritat judicial <strong>en</strong> el termini de 24<br />

hores, tal i com exigeix l’article 295 de la LECr, <strong>en</strong>cara que <strong>en</strong> la pràctica resulta molt<br />

difícil d’observar.<br />

3. La d<strong>en</strong>úncia<br />

3.1 Concepte<br />

La d<strong>en</strong>úncia és l’acte pel qual un ciutadà posa <strong>en</strong> coneixem<strong>en</strong>t de l’autoritat judicial,<br />

del Ministeri Fiscal o de la policia la comissió d’un fet delictiu, la qual cosa provoca, si<br />

escau, l’inici del procés p<strong>en</strong>al.<br />

Per mitjà de la d<strong>en</strong>úncia, simplem<strong>en</strong>t es dóna notícia del fet presumptam<strong>en</strong>t delictiu,<br />

millor dit, del fet que la víctima o testimoni considera que és delictiu. Una vegada<br />

interposada la d<strong>en</strong>úncia, no es requereix cap més acte del d<strong>en</strong>unciant, <strong>en</strong>cara que és<br />

262<br />

Tem ari Oposicions


esponsable dels delictes que hagi comès per mitjà de la d<strong>en</strong>úncia o amb motiu<br />

d’aquesta (article 264.2 de la LECr).<br />

S’ha de t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> compte que l’article 456 del Codi p<strong>en</strong>al castiga aquells que<br />

atribueixin falsam<strong>en</strong>t fets delictius a un altre:<br />

Article 456 del Codi p<strong>en</strong>al<br />

1. Aquells que, amb coneixem<strong>en</strong>t de la seva falsedat o m<strong>en</strong>yspreu temerari cap a la<br />

veritat, imputin a alguna persona fets que, <strong>en</strong> el cas que siguin certs,<br />

constituiri<strong>en</strong> una infracció p<strong>en</strong>al, si aquesta imputació es fa davant un funcionari<br />

judicial o administratiu que tingui el deure de procedir a esbrinar-los, han de ser<br />

sancionats:<br />

1r. Amb la p<strong>en</strong>a de presó de sis mesos a dos anys i multa de dotze a vint-i-quatre<br />

mesos, si s’imputa un delicte greu.<br />

2n. Amb la p<strong>en</strong>a de multa de dotze a vint-i-quatre mesos, si s’imputa un delicte<br />

m<strong>en</strong>ys greu.<br />

3r. Amb la p<strong>en</strong>a de multa de tres a sis mesos, si s’imputa una falta.<br />

2. No pot procedir-se contra el d<strong>en</strong>unciant o acusador si no és després d’una<br />

s<strong>en</strong>tència ferma o una interlocutòria també ferma, de sobreseïm<strong>en</strong>t o arxiu del jutge<br />

o tribunal que tingui coneixem<strong>en</strong>t de la infracció imputada. Aquests han d’ord<strong>en</strong>ar<br />

procedir d’ofici contra el d<strong>en</strong>unciant o acusador sempre que de la causa principal <strong>en</strong><br />

resultin indicis sufici<strong>en</strong>ts de la falsedat de la imputació, s<strong>en</strong>se perjudici que el fet<br />

pugui també ser perseguit quan hi hagi una d<strong>en</strong>úncia prèvia de l’ofès.<br />

Article 457 del Codi p<strong>en</strong>al<br />

Aquell que, davant d’algun dels funcionaris ass<strong>en</strong>yalats <strong>en</strong> l’article anterior, simuli ser<br />

responsable o víctima d’una infracció p<strong>en</strong>al o <strong>en</strong> d<strong>en</strong>unciï una d’inexist<strong>en</strong>t, i<br />

provoqui així actuacions processals, ha de ser castigat amb una multa de sis a<br />

dotze mesos.<br />

3.2 L’obligació de d<strong>en</strong>unciar<br />

La d<strong>en</strong>úncia es pot formular davant de qualsevol autoritat judicial, funcionari del<br />

Ministeri Fiscal o de la policia. La LECr conceptua la d<strong>en</strong>úncia com un deure, tot i<br />

que també estableix excepcions a l’obligació de d<strong>en</strong>unciar.<br />

La LECr estableix que t<strong>en</strong><strong>en</strong> obligació de d<strong>en</strong>unciar, quan es tracti de delictes<br />

públics:<br />

263<br />

Tem ari Oposicions


- les persones que han pres<strong>en</strong>ciat el fet delictiu, és a dir, els testimonis<br />

directes<br />

(article 259 LECr);<br />

- les persones que hagin tingut coneixem<strong>en</strong>t del fet delictiu per raó del seu<br />

càrrec, professió o ofici (article 262 LECr);<br />

- les persones que, per qualsevol mitjà difer<strong>en</strong>t dels anteriors, hagin<br />

tingut coneixem<strong>en</strong>t de la perpetració del delicte (article 264 LECr).<br />

3.3 Excepcions a l’obligació de d<strong>en</strong>unciar<br />

Estan exempts de l’obligació de d<strong>en</strong>unciar<br />

- els impúbers o incapaços (article 260 LECr);<br />

- persones lligades amb relació de par<strong>en</strong>tesc amb el delinqü<strong>en</strong>t, com ara<br />

cònjuge, asc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts i desc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts, fills, etc. (article 261 LECr);<br />

- persones que t<strong>en</strong><strong>en</strong> coneixem<strong>en</strong>t dels fets delictius per una relació amb<br />

l’autor del fet delictiu <strong>en</strong> la qual regeix el secret professional: advo<strong>cat</strong>s, procuradors,<br />

eclesiàstics i ministres de cultes dissid<strong>en</strong>ts (article 263 LECr).<br />

3.4 El d<strong>en</strong>unciant<br />

El d<strong>en</strong>unciant és qui interposa la d<strong>en</strong>úncia. Hi ha difer<strong>en</strong>ts tipus de d<strong>en</strong>úncia <strong>en</strong><br />

funció de qui és el d<strong>en</strong>unciant:<br />

- d<strong>en</strong>úncia interposada per un particular, que pot ser o no l’ofès o perjudi<strong>cat</strong> pel<br />

delicte;<br />

- informes o comuni<strong>cat</strong>s professionals o facultatius que serveix<strong>en</strong> per<br />

comunicar a l’autoritat judicial la comissió d’un fet delictiu, del qual han tingut<br />

coneixem<strong>en</strong>t a través de la seva professió, com per exemple, un informe mèdic que<br />

inclou una agressió;<br />

- d<strong>en</strong>úncia interposada pel Ministeri Fiscal que insta la incoació del<br />

procedim<strong>en</strong>t;<br />

- el tant de culpa o testimoni de particulars, que consisteix a fer còpia<br />

aut<strong>en</strong>ticada pel secretari judicial d’aquella part de les actuacions <strong>en</strong> les quals s’hagi<br />

produït un fet delictiu o se n’hagi tingut coneixem<strong>en</strong>t, perquè el jutge compet<strong>en</strong>t<br />

porti a terme una investigació. Això succeeix quan la notitia criminis es coneix o es<br />

comet durant la tramitació d’un procedim<strong>en</strong>t judicial.<br />

264<br />

Tem ari Oposicions


La interposició de la d<strong>en</strong>úncia no constitueix <strong>en</strong> part el d<strong>en</strong>unciant. Si vol ser-ho,<br />

s’ha de personar a les actuacions, és dir, comparèixer <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t com<br />

acusador particular o popular, segons el cas.<br />

Per personar-se <strong>en</strong> les actuacions:<br />

- si es tracta de personar-se <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t per delictes molt greus, ha de<br />

formular querella (article 270 LECr <strong>en</strong> relació amb l’article 101 LECr);<br />

- <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t abreujat, l’ofès o perjudi<strong>cat</strong> pel delicte pot mostrar-se part<br />

<strong>en</strong> la causa s<strong>en</strong>se necessitat de formular querella (article 761 LECr).<br />

El d<strong>en</strong>unciant no ha de prestar fiança, m<strong>en</strong>tre que al querellant se li pot exigir. A més,<br />

com que el d<strong>en</strong>unciant no es constitueix automàticam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> part <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t<br />

p<strong>en</strong>al quan formula la d<strong>en</strong>úncia, tampoc no se li ha de donar trasllat de les actuacions<br />

judicials.<br />

Cal ass<strong>en</strong>yalar que, <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t abreujat i arran de les modificacions<br />

introduïdes per la Llei 38/2002, es preveu la informació i notificació de la víctima<br />

<strong>en</strong>cara que no sigui part <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t. Se li ha de notificar la data i el lloc de<br />

celebració del judici (article 785.3<br />

LECr), de la s<strong>en</strong>tència (article 789 LECr), de la vista i la s<strong>en</strong>tència dictada <strong>en</strong><br />

la substanciació del recurs d’apel·lació (articles 791.2 i 792.4 LECr).<br />

A la d<strong>en</strong>úncia sempre s’hi ha de fer constar la id<strong>en</strong>titat de la persona que d<strong>en</strong>uncia,<br />

que ha de ser comprovada per l’autoritat judicial, fiscal o funcionari que la rebi.<br />

En el cas que a la d<strong>en</strong>úncia hi manqui la id<strong>en</strong>tificació del d<strong>en</strong>unciant, som davant<br />

d’una d<strong>en</strong>úncia anònima. La d<strong>en</strong>úncia anònima no és admissible com a d<strong>en</strong>úncia,<br />

però sí que pot servir com a mitjà perquè la policia judicial o l’autoritat judicial<br />

coneguin l’existència d’un fet delictiu o iniciï una línia d’investigació quan el fet delictiu<br />

<strong>en</strong>cara no s’ha produït.<br />

Resulta inqüestionable que la d<strong>en</strong>úncia anònima és una manera habitual<br />

d’iniciar la investigació policial que s’inclou <strong>en</strong> el que s’anom<strong>en</strong>a col·laboració<br />

ciutadana. En conseqüència, amb caràcter g<strong>en</strong>eral, <strong>en</strong> cas que es pres<strong>en</strong>ti una<br />

d<strong>en</strong>úncia anònima davant la policia, ha de constatar els fets i és una manera d’iniciar<br />

la investigació criminal. En qualsevol cas, una d<strong>en</strong>úncia anònima no pot<br />

fonam<strong>en</strong>tar una diligència d’instrucció limitativa de drets fonam<strong>en</strong>tals (<strong>en</strong>trades<br />

i perquisicions, interv<strong>en</strong>cions telefòniques, det<strong>en</strong>cions etc.), només <strong>en</strong> casos<br />

d’estat de necessitat excepcionals (perill immin<strong>en</strong>t, perill de la vida etc.).<br />

3.5. La persona d<strong>en</strong>unciada<br />

265<br />

Tem ari Oposicions


La LECr no exigeix com a requisit per interposar la d<strong>en</strong>úncia la id<strong>en</strong>tificació de la<br />

persona d<strong>en</strong>unciada o autor del fet delictiu. És més, la majoria de les vegades el<br />

d<strong>en</strong>unciant ignora aquestes dades i és la policia o l’autoritat judicial qui, mitjançant la<br />

pràctica de diligències d’investigació, han d’aconseguir aquesta id<strong>en</strong>tificació. Per<br />

tant, una de les finalitats de la fase d’instrucció del procés p<strong>en</strong>al és id<strong>en</strong>tificar el<br />

d<strong>en</strong>unciat, imputar-lo i després portar a terme l’acusació.<br />

Una vegada id<strong>en</strong>tificada la persona d<strong>en</strong>unciada, l’òrgan judicial l’ha d’imputar i<br />

pr<strong>en</strong>dre-li declaració <strong>en</strong> aquest concepte. A partir d’aquest mom<strong>en</strong>t, se li pot<br />

donar trasllat immediatam<strong>en</strong>t de les actuacions practicades perquè <strong>en</strong> tingui<br />

coneixem<strong>en</strong>t i pugui exercitar el seu dret de def<strong>en</strong>sa, tal com estableix l’article 118.2<br />

LECr.<br />

3.6 Forma, objecte, admissió i efectes de la d<strong>en</strong>úncia<br />

3.6.1 Forma<br />

La d<strong>en</strong>úncia es pot fer verbalm<strong>en</strong>t o per escrit, i la pot fer directam<strong>en</strong>t el perjudi<strong>cat</strong>,<br />

el testimoni, o mitjançant un mandatari amb poder especial (article 265 LECr).<br />

Quan la d<strong>en</strong>úncia es fa verbalm<strong>en</strong>t adopta la forma de compareix<strong>en</strong>ça per<br />

declarar i d<strong>en</strong>unciar uns fets. El funcionari que reculli l’exposició de fets ha d’aixecar<br />

una acta <strong>en</strong> la qual faci constar totes les dades relatives al fet d<strong>en</strong>unciat.<br />

Tant si es fa per escrit com si es fa verbalm<strong>en</strong>t, s’ha de signar.<br />

3.6.2 Objecte<br />

L’objecte de la d<strong>en</strong>úncia són aquells fets que t<strong>en</strong><strong>en</strong> l’apar<strong>en</strong>ça de delicte. Per tant, la<br />

d<strong>en</strong>úncia es pot limitar a descriure fets presumptam<strong>en</strong>t delictius, no és necessari que<br />

inclogui cap tipus de fonam<strong>en</strong>tació jurídica, atès que és l’autoritat judicial qui ha de<br />

valorar els fets i comprovar-los.<br />

No es pot inadmetre una d<strong>en</strong>úncia per motius formals, atès que el que és important<br />

és el fet delictiu que es posa <strong>en</strong> coneixem<strong>en</strong>t.<br />

3.6.3 Admissió i efectes<br />

Si bé la d<strong>en</strong>úncia és una manera d’iniciar el procés p<strong>en</strong>al, això no implica que<br />

forçosam<strong>en</strong>t sigui vàlida per iniciar-lo, ja que cal que s’admeti a tràmit judicialm<strong>en</strong>t i<br />

s’obri la instrucció p<strong>en</strong>al per considerar que efectivam<strong>en</strong>t hi ha indicis racionals de<br />

criminalitat.<br />

Si la d<strong>en</strong>úncia s’interposa davant del Ministeri Fiscal, ha d’arxivar les actuacions si el<br />

fet no té caràcter delictiu, s<strong>en</strong>se perjudici d’haver-se practi<strong>cat</strong>, si escau, una<br />

investigació preliminar. En aquest cas, la LECr disposa que el Ministeri Fiscal ha de<br />

266<br />

Tem ari Oposicions


comunicar l’arxiu de les actuacions al d<strong>en</strong>unciant perquè pugui reiterar la seva<br />

d<strong>en</strong>úncia davant del jutge d’instrucció (article 773.2 LECr).<br />

4. La querella<br />

4.1. Concepte<br />

La querella és una declaració de voluntat dirigida a l’òrgan jurisdiccional compet<strong>en</strong>t<br />

per investigar els fets. Aquesta declaració de voluntat implica l’exercici de<br />

l’acció p<strong>en</strong>al i provoca l’inici del procés p<strong>en</strong>al.<br />

El querellant és qui interposa la querella, m<strong>en</strong>tre que el querellat és contra qui<br />

s’interposa la querella. T<strong>en</strong><strong>en</strong> capacitat per interposar querella tan les persones<br />

físiques com les jurídiques.<br />

Amb la interposició i admissió de la querella, el querellant esdevé part <strong>en</strong> el<br />

procedim<strong>en</strong>t. Per tant, la querella és més que la posada <strong>en</strong> coneixem<strong>en</strong>t de<br />

l’instructor d’un fet delictiu, perquè indica la voluntat del querellant de formar part del<br />

procedim<strong>en</strong>t de forma activa.<br />

4.2 Interposició i forma de la querella<br />

La interposició de la querella es concep com un dret; de manera que estan<br />

legitimats per interposar querella:<br />

- Quan són delictes de caràcter públic, tots els espanyols, hagin o no estat<br />

ofesos pel delicte, es pod<strong>en</strong> querellar. Si són ofesos es constitueix<strong>en</strong> mitjançant<br />

acusació particular i, quan no ho siguin, mitjançant l’acusació popular.<br />

- Quan es tracti de delictes privats, només es pod<strong>en</strong> querellar les<br />

persones legitimades, segons els casos, per actuar <strong>en</strong> qualitat d’acusadors<br />

particulars.<br />

- Els funcionaris del Ministeri Fiscal també han d’interposar querella quan hi<br />

estiguin obligats. En realitat, pod<strong>en</strong> exercir l’acció p<strong>en</strong>al mitjançant querella per tots<br />

aquells fets delictius dels quals tinguin coneixem<strong>en</strong>t amb excepció del delictes privats<br />

(articles 105 i 271<br />

LECr).<br />

Quant a la forma de la querella, necessàriam<strong>en</strong>t s’ha de pres<strong>en</strong>tar per escrit de<br />

l’òrgan jurisdiccional compet<strong>en</strong>t per investigar els fets. A més, s’ha de pres<strong>en</strong>tar<br />

sempre mitjançant procurador amb poder sufici<strong>en</strong>t per formular-la i subscrita per<br />

lletrat.<br />

L’article 277 LECr recull els requisits que ha reunir la querella:<br />

267<br />

Tem ari Oposicions


- id<strong>en</strong>tificar el jutge o tribunal davant del qual es pres<strong>en</strong>ta;<br />

- id<strong>en</strong>titat i domicili del querellant;<br />

- id<strong>en</strong>titat i domicili del querellat i, si es desconeix<strong>en</strong>, s’han de facilitar les<br />

màximes dades per procedir a la seva id<strong>en</strong>tificació;<br />

- relació detallada dels fets, indicant el lloc on ha ocorregut, la data i l’hora;<br />

- relació de les diligències que es consider<strong>en</strong> necessàries per a la comprovació<br />

del fet;<br />

- sol·licitud d’admissió de la querella, que s’acordin les diligències demanades;<br />

- sol·licitud d’adopció de mesures cautelars personals o reals sobre la persona<br />

del querellat (det<strong>en</strong>ció, imposició de fiança, embargam<strong>en</strong>t de béns, etc.).<br />

Juntam<strong>en</strong>t amb la querella, cal que el querellant presti fiança per respondre<br />

de les responsabilitats pecuniàries que puguin derivar-se del procedim<strong>en</strong>t. Tot i això,<br />

l’article 281<br />

LECr eximeix una sèrie de persones de l’obligació de constituir fiança quan<br />

interposin una querella, que passa quan el querellant és:<br />

- l’ofès pel delicte i els seus hereus o repres<strong>en</strong>tants legals;<br />

- <strong>en</strong> els delictes d’assassinat o homicidi, el vidu o la vídua, els<br />

asc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts o desc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts consanguinis o afins (par<strong>en</strong>ts polítics), els col·laterals<br />

consanguinis o uterins, els hereus de la víctima i els pares, mares i fills naturals.<br />

Aquesta exempció no correspon als estrangers si no és perquè un tractat<br />

internacional així ho estableixi o <strong>en</strong> virtut del principi de reciprocitat.<br />

Tal i com ja s’ha ass<strong>en</strong>yalat, la querella es pot interposar tant per delictes de caràcter<br />

públic com de caràcter privat. En els delictes de caràcter privat, la querella ha<br />

d’anar acompanyada de la certificació que acrediti que s’ha fet o int<strong>en</strong>tat fer l’acte de<br />

conciliació amb el querellat.<br />

4.3 L’admissió i els efectes de la querella<br />

Una vegada es dicta la interlocutòria d’admissió de la querella, el querellant adquireix<br />

la condició de part <strong>en</strong> el procés. A partir d’aquest mom<strong>en</strong>t, l’òrgan jurisdiccional ha<br />

d’ord<strong>en</strong>ar la pràctica de les dilig<strong>en</strong>cies que hagi proposat el querellant, excepte que<br />

siguin contràries a la llei, o el jutge consideri que són innecessàries.<br />

268<br />

Tem ari Oposicions


L’òrgan jurisdiccional pot inadmetre la querella quan els fets <strong>en</strong> què es<br />

fonam<strong>en</strong>ti no constitueixin delicte o bé quan es consideri incompet<strong>en</strong>t per instruir el<br />

sumari (article 313<br />

LECr). Contra la interlocutòria que inadmeti a tràmit una querella, hi cap recurs<br />

d’apel·lació.<br />

5. Diferències <strong>en</strong>tre la d<strong>en</strong>úncia i la querella<br />

Tot i que la querella i la d<strong>en</strong>úncia són dos actes dirigit a posar <strong>en</strong> coneixem<strong>en</strong>t de<br />

l’autoritat judicial la comissió d’un fet delictiu, t<strong>en</strong><strong>en</strong> una sèrie de diferències, algunes<br />

de les quals s’ass<strong>en</strong>yal<strong>en</strong> a continuació:<br />

- El d<strong>en</strong>unciant no es converteix <strong>en</strong> part processal pel sol fet d’interposar<br />

d<strong>en</strong>úncia. Qualsevol persona pot d<strong>en</strong>unciar uns fets que no té l’obligació d’acreditar,<br />

tot i que està subjecte a la responsabilitat de la d<strong>en</strong>úncia falsa.<br />

El querellant sí que és part del procés p<strong>en</strong>al. Amb la interposició de la querella<br />

exercita l’acció p<strong>en</strong>al i s’introdueix <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t com a part activa, que ha de<br />

provar els fets exposats a la querella.<br />

- La d<strong>en</strong>úncia només requereix l’exposició d’una sèrie de fets, m<strong>en</strong>tre que <strong>en</strong><br />

l’escrit de querella hi ha d’haver una fonam<strong>en</strong>tació jurídica o qualificació jurídica<br />

d’aquests fets.<br />

- La d<strong>en</strong>úncia pot ser verbal o escrita i no té cap tipus de formalisme. Es pot<br />

d<strong>en</strong>unciar davant de qualsevol autoritat (judicial, Ministeri Fiscal o policia). La<br />

querella, <strong>en</strong> canvi, sempre es pres<strong>en</strong>ta per escrit i ha de complir els requisits formals<br />

que abans s’han esm<strong>en</strong>tat (article 277 de la LECr).<br />

- La d<strong>en</strong>úncia és un deure legal, m<strong>en</strong>tre que la querella és un dret.<br />

- La d<strong>en</strong>úncia no exigeix la prestació de fiança; la querella, <strong>en</strong><br />

determinades ocasions, sí.<br />

6. Formes d’inici del judici de faltes<br />

No hi ha diferències quant a les formes d’inici del judici de faltes <strong>en</strong> relació amb la<br />

resta de procedim<strong>en</strong>ts p<strong>en</strong>als. El judici de faltes també es pot iniciar per d<strong>en</strong>úncia,<br />

querella, atestat o d’ofici.<br />

El perjudi<strong>cat</strong> pot pres<strong>en</strong>tar d<strong>en</strong>úncia s<strong>en</strong>se cap tipus de requisit formal o bé pot<br />

pres<strong>en</strong>tar una querella, i <strong>en</strong> aquest darrer cas ha de complir els requisits que<br />

s’ass<strong>en</strong>yal<strong>en</strong> a l’article<br />

277 de la LECr.<br />

269<br />

Tem ari Oposicions


3.4. Valor procesal del atestado policial<br />

El atestado es un docum<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el que se recog<strong>en</strong> las dilig<strong>en</strong>cias que practican los<br />

funcionarios de la Policía Judicial para la averiguación y comprobación de hechos<br />

presuntam<strong>en</strong>te delictivos. Debemos situarlo <strong>en</strong> la fase anterior al proceso p<strong>en</strong>al, que<br />

podemos d<strong>en</strong>ominar de investigación preliminar, <strong>en</strong> la que la Policía Judicial realiza<br />

las dilig<strong>en</strong>cias t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tes a la comprobación y averiguación de hechos apar<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />

delictivos. También cabe la posibilidad que d<strong>en</strong>tro de la fase de instrucción el Juez<br />

ord<strong>en</strong>e a la Policía Judicial la práctica de determinadas dilig<strong>en</strong>cias, para lo cual <strong>en</strong><br />

ocasiones deberán elaborar igualm<strong>en</strong>te un atestado (Art. 777 LECr).<br />

El objeto del atestado es toda aquella materia sobre la que puede versar o provocar la<br />

realización del mismo, es decir, cualquier infracción p<strong>en</strong>al, no sólo los hechos que<br />

d<strong>en</strong> lugar a delitos públicos o semipúblicos, sino también las conductas que<br />

constituy<strong>en</strong> delitos privados , así como las faltas.<br />

En cuanto a su naturaleza, es de carácter administrativo, aunque adopte la forma<br />

típicam<strong>en</strong>te procesal. Se debe considerar como un docum<strong>en</strong>to preprocesal ya que el<br />

proceso no se ha iniciado. Según establece el artículo 297, "Los atestados que<br />

redactar<strong>en</strong> y las manifestaciones que hicier<strong>en</strong> los funcionarios de Policía Judicial, a<br />

consecu<strong>en</strong>cia de las averiguaciones que hubies<strong>en</strong> practicado, se considerarán<br />

d<strong>en</strong>uncias para los efectos legales. Las demás declaraciones que prestar<strong>en</strong> deberán<br />

ser firmadas y t<strong>en</strong>drán el valor de declaraciones testificales <strong>en</strong> cuanto se refieran a<br />

hechos de conocimi<strong>en</strong>to propio."<br />

La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia del Tribunal Supremo de 22 de abril de 1986 se pronuncia a favor de dar<br />

mayor valor probatorio a los atestados policiales. Afirma que, de acuerdo con lo<br />

dispuesto <strong>en</strong> los artículos 282 y sigui<strong>en</strong>tes de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, los<br />

atestados instruidos por los miembros de la Policía Judicial sólo ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una función<br />

prev<strong>en</strong>tiva y el valor de d<strong>en</strong>uncias, pero el Tribunal Supremo recuerda que no debe<br />

olvidarse que los preceptos antedichos han quedado obsoletos desde 1882 <strong>en</strong> que<br />

fueron promulgados, y que esta apreciación peyorativa se halla muy distante de la<br />

actual Policía Ci<strong>en</strong>tífica, sin que t<strong>en</strong>ga una explicación el m<strong>en</strong>osprecio o desdén<br />

respecto a dilig<strong>en</strong>cias de carácter objetivo, como lo son la apreh<strong>en</strong>sión in situ de los<br />

presuntos malhechores, la ocupación también in situ de los efectos o instrum<strong>en</strong>tos del<br />

delito, la apreh<strong>en</strong>sión de drogas, etc .<br />

La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia del Tribunal Supremo de 23 de <strong>en</strong>ero de 1987 , ratificada por otras<br />

posteriores (SSTS de 6 de febrero de 1987, 9 de julio de 1988 y 17 de abril de 1989,<br />

<strong>en</strong>tre otras), ha concretado el auténtico valor que los Tribunales pued<strong>en</strong> otorgar al<br />

atestado:<br />

a) No se les puede atribuir por sí solas otro valor que el de meras d<strong>en</strong>uncias, cuando<br />

se trate de opiniones o informes de los imputados, aunque se les haya instruido de<br />

sus derechos constitucionales y hayan gozado de la asist<strong>en</strong>cia de Letrado, de<br />

declaraciones de testigos o de dilig<strong>en</strong>cias semejantes.<br />

270<br />

Tem ari Oposicions


) T<strong>en</strong>drán al m<strong>en</strong>os el valor de dictám<strong>en</strong>es periciales, especialm<strong>en</strong>te si se ratifican<br />

<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia judicial durante las sesiones del juicio oral y con la posibilidad de que las<br />

partes puedan dirigir observaciones u objeciones o pedir aclaraciones a los miembros<br />

de los referidos Gabinetes, cuando se trate de dictám<strong>en</strong>es o de informes prestados<br />

por los Gabinetes de los que actualm<strong>en</strong>te dispone la Policía, tales como los de<br />

dactiloscopia, id<strong>en</strong>tificación, análisis químicos, balística y otros análogos.<br />

c) T<strong>en</strong>drán el valor que debe atribuírseles a las verdaderas pruebas, sometidas como<br />

las demás a la libre valoración de las mismas, que corresponde e incumbe a los<br />

Tribunales de instancia, a cuya conci<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>comi<strong>en</strong>da tal misión el artículo 741<br />

LECr, cuando se trat<strong>en</strong> de dilig<strong>en</strong>cias objetivas y de resultado incontestable, como la<br />

apreh<strong>en</strong>sión in situ de los delincu<strong>en</strong>tes, los supuestos <strong>en</strong> que éstos son sorpr<strong>en</strong>didos<br />

<strong>en</strong> situación de flagrancia o cuasi flagrancia, la ocupación y recuperación de los<br />

efectos e instrum<strong>en</strong>tos del delito, de armas, drogas o sustancias estupefaci<strong>en</strong>tes,<br />

efectos estancados o prohibidos.<br />

La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia del Tribunal Constitucional de 13 de octubre de 1992 recuerda que <strong>en</strong> el<br />

atestado hay partes, como pued<strong>en</strong> ser la apreh<strong>en</strong>sión de los delincu<strong>en</strong>tes<br />

sorpr<strong>en</strong>didos in fraganti, la constancia del cuerpo, los efectos o los instrum<strong>en</strong>tos del<br />

delito, el hallazgo de drogas, armas, los croquis sobre el terr<strong>en</strong>o, etc., que <strong>en</strong>cajan<br />

por definición <strong>en</strong> el concepto de la prueba anticipada o preconstituida, precisando que<br />

"ninguna de las <strong>en</strong>umeradas son practicables directam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el juicio oral por ser<br />

imposible su reproducción <strong>en</strong> idénticas circunstancias".<br />

En esta línea, la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia del Tribunal Constitucional 137/1997, de 14 de octubre, ha<br />

resumido el valor probatorio del atestado:<br />

1. Al atestado se le concede valor de elem<strong>en</strong>to probatorio si es reiterado y ratificado<br />

<strong>en</strong> el juicio oral, normalm<strong>en</strong>te mediante la declaración testifical de los Ag<strong>en</strong>tes de<br />

Policía firmantes del mismo. En consecu<strong>en</strong>cia, vulnera el derecho a la presunción de<br />

inoc<strong>en</strong>cia la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia cond<strong>en</strong>atoria que se dicte sobre la única base del atestado<br />

policial no ratificado.<br />

2. El atestado ti<strong>en</strong>e virtualidad probatoria propia cuando conti<strong>en</strong>e datos objetivos y<br />

verificables, ya que hay partes del mismo, como pued<strong>en</strong> ser croquis, planos, huellas,<br />

fotografías, que, sin estar d<strong>en</strong>tro del perímetro de la prueba preconstituida o<br />

anticipada, pued<strong>en</strong> ser utilizados como elem<strong>en</strong>tos de juicio coadyuvantes.<br />

3. Cuando los atestados conti<strong>en</strong><strong>en</strong> determinadas pericias técnicas realizadas por los<br />

ag<strong>en</strong>tes policiales (por ejemplo, el test de alcoholemia) y que no pued<strong>en</strong> ser<br />

reproducidas <strong>en</strong> el acto del juicio oral, es posible considerar dichas pericias<br />

preconstituidas, siempre y cuando el atestado se incorpore al proceso y sea<br />

debidam<strong>en</strong>te ratificado. Por lo mismo, las pericias técnicas que se adjuntan al<br />

atestado (ejemplo: certificado del médico for<strong>en</strong>se) no pierd<strong>en</strong> por ello su propio<br />

carácter y constituy<strong>en</strong> pruebas preconstituidas que despliegan toda su validez<br />

probatoria si son incorporadas debidam<strong>en</strong>te al proceso.<br />

271<br />

Tem ari Oposicions


4. En cuanto al carácter de prueba docum<strong>en</strong>tal del atestado policial, cabe precisar<br />

que el atestado, con indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia de su consideración material de docum<strong>en</strong>to, no<br />

ti<strong>en</strong>e, como regla g<strong>en</strong>eral, el carácter de prueba docum<strong>en</strong>tal. Incluso <strong>en</strong> aquellos<br />

supuestos <strong>en</strong> que los Ag<strong>en</strong>tes Policiales que hubies<strong>en</strong> interv<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> el juicio oral sus<br />

manifestaciones sólo t<strong>en</strong>drán la consideración de prueba testifical.<br />

La Ley contempla la posibilidad de que el atestado sea instruido por un solo<br />

funcionario , aunque <strong>en</strong> la práctica es frecu<strong>en</strong>te que <strong>en</strong> la elaboración de los<br />

atestados interv<strong>en</strong>gan dos funcionarios, uno que actúa como Instructor y el otro <strong>en</strong><br />

calidad de Secretario.<br />

El artículo 294 establece que si no pudiere redactar el atestado el funcionario a qui<strong>en</strong><br />

correspondiese hacerlo, se sustituirá por una relación verbal circunstanciada,<br />

manifestándose el motivo de no haberse redactado <strong>en</strong> la forma ordinaria.<br />

Ent<strong>en</strong>demos que tal posibilidad no se acomoda a las previsiones que se contemplan<br />

<strong>en</strong> la Ley 38/2002, de 24 de octubre, que obliga a la Policía Judicial a instruir un<br />

atestado, ya se trate de procedimi<strong>en</strong>to abreviado (art. 772.2 LECr), del <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to<br />

rápido (art. 791 LECr) o del juicio de faltas (art. 962.3 y 964.1LECr).<br />

La Instrucción núm. 7/1997, de 12 de mayo, de la Secretaría de Estado de Seguridad,<br />

sobre elaboración de atestados, resalta, <strong>en</strong>tre otras cuestiones, que "las exposiciones<br />

cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> los atestados tratarán de recoger todos aquellos hechos objetivos que<br />

evid<strong>en</strong>ci<strong>en</strong> la realidad, sin que las mismas vayan acompañadas de valoraciones o<br />

calificaciones jurídicas; por ello, deberá evitarse todo tipo de criterios subjetivos y<br />

cuestiones irrelevantes para el proceso p<strong>en</strong>al", recom<strong>en</strong>dando que las dilig<strong>en</strong>cias que<br />

conform<strong>en</strong> el atestado, como consecu<strong>en</strong>cia de las actuaciones practicadas, se<br />

ord<strong>en</strong><strong>en</strong> cronológicam<strong>en</strong>te, con expresión previa de su cont<strong>en</strong>ido e indicación de su<br />

resultado.<br />

Sin embargo, para MARCHAL ESCALONA el atestado no debe limitarse a un<br />

conjunto de dilig<strong>en</strong>cias ord<strong>en</strong>adas cronológicam<strong>en</strong>te pero sin conexión racional <strong>en</strong>tre<br />

las mismas , de tal forma que, por ejemplo, a una dilig<strong>en</strong>cia de exposición siga sin<br />

solución de continuidad una de det<strong>en</strong>ción sin haber motivado el proceso racional que<br />

ha llevado al instructor a adoptar tal medida. Por ello, es importante que <strong>en</strong> el<br />

atestado se reflej<strong>en</strong> las causas que motivan las actuaciones que lleva a cabo la<br />

Policía Judicial durante la investigación.<br />

El atestado deberá remitirse a la Autoridad Judicial compet<strong>en</strong>te para conocer de los<br />

hechos objeto del mismo, <strong>en</strong> unión de las pruebas, efectos o instrum<strong>en</strong>tos del delito,<br />

poni<strong>en</strong>do a disposición de la citada autoridad a los det<strong>en</strong>idos o dejándolos <strong>en</strong> libertad<br />

<strong>en</strong> el plazo máximo de set<strong>en</strong>ta y dos horas.<br />

En g<strong>en</strong>eral, la Autoridad Judicial compet<strong>en</strong>te suele ser el Juez de Instrucción, pero no<br />

necesariam<strong>en</strong>te. Puede <strong>en</strong>viarse también al Tribunal Superior de Justicia, Tribunal<br />

Supremo, Juez C<strong>en</strong>tral de Instrucción e incluso cabe la posibilidad de remitir el<br />

atestado al Juez de Instrucción de Guardia, qui<strong>en</strong> determinará, a su vez, la remisión<br />

272<br />

Tem ari Oposicions


al Tribunal compet<strong>en</strong>te. Además, se comunicará al Ministerio Fiscal, a qui<strong>en</strong> se<br />

<strong>en</strong>viará copia de todo lo actuado, conforme previ<strong>en</strong>e el nuevo artículo 772.2 LECr.<br />

Los atestados instruidos por hechos cometidos por mayores de <strong>cat</strong>orce años y<br />

m<strong>en</strong>ores de dieciocho tipificados como delitos o faltas <strong>en</strong> las leyes p<strong>en</strong>ales se<br />

remitirán al Ministerio Fiscal, el cual acordará, <strong>en</strong> su caso, la incoación del oportuno<br />

expedi<strong>en</strong>te, a t<strong>en</strong>or de lo establecido <strong>en</strong> el artículo 16 de la L.O. 5/2000, de 12 de<br />

<strong>en</strong>ero, reguladora de la Responsabilidad de los M<strong>en</strong>ores. Si resultan <strong>en</strong>cartados<br />

conjuntam<strong>en</strong>te personas mayores y m<strong>en</strong>ores de edad p<strong>en</strong>al, el original del atestado<br />

debe remitirse al Juez de Instrucción y copia al Fiscal .<br />

Finalm<strong>en</strong>te debemos añadir que con la finalidad de propiciar una actuación uniforme<br />

de los miembros de la Policía Judicial <strong>en</strong> la fase de investigación preliminar de los<br />

ilícitos p<strong>en</strong>ales, la Comisión Nacional de Coordinación de Policía Judicial ha<br />

elaborado los llamados "Criterios de actuación" . Cabe destacar de dichos criterios<br />

diversos aspectos de desarrollo práctico de la Ley:<br />

- Se normalizan una serie de dilig<strong>en</strong>cias que deb<strong>en</strong> constar <strong>en</strong> los atestados, de<br />

modo que se garantice la uniformidad <strong>en</strong> la actuación policial, dichos modelos<br />

normalizados son:<br />

o Acta de derechos al imputado no det<strong>en</strong>ido.<br />

o Acta de información de derechos al perjudicado u of<strong>en</strong>dido por delito.<br />

o Acta de información de derechos al d<strong>en</strong>unciado por faltas.<br />

o Cédula de citación para juicio rápido por delito.<br />

o Cédula de citación a los responsables civiles para juicio rápido por delito.<br />

o Cédula de citación para juicio rápido por falta.<br />

- Se establec<strong>en</strong> una serie de siglas que sirv<strong>en</strong> para id<strong>en</strong>tificar de modo rápido los<br />

atestados que vayan referidos a los juicios rápidos y al <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to inmediato de<br />

faltas:<br />

o Juicio rápido con det<strong>en</strong>ido (JRD)<br />

o Juicio rápido con imputado pero sin det<strong>en</strong>ido (JRSD)<br />

o Juicio inmediato de faltas (JIF)<br />

- Destacamos finalm<strong>en</strong>te que los atestados que se elabor<strong>en</strong> <strong>en</strong> relación con el <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to<br />

rápido y el <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to inmediato de faltas, deb<strong>en</strong> ir acompañados de un docum<strong>en</strong>toresum<strong>en</strong><br />

que ha sido normalizado por la Comisión Nacional de Coordinación de Policía<br />

Judicial.<br />

273<br />

Tem ari Oposicions


3.5.La det<strong>en</strong>ció: concepte i regulació. La “ret<strong>en</strong>ció” policial. Pràctica de la<br />

det<strong>en</strong>ció. Durada de la det<strong>en</strong>ció. Drets del detingut. L’ordre europea de<br />

det<strong>en</strong>ció.<br />

1- Marc constitucional del dret a la llibertat<br />

2- La det<strong>en</strong>ció: concepte i característiques<br />

3- La regulació legal de la det<strong>en</strong>ció policial<br />

3.1 La det<strong>en</strong>ció policial a la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal<br />

3.1.1 Det<strong>en</strong>ció per part d’un particular<br />

3.1.2 Det<strong>en</strong>ció per part de l’autoritat o ag<strong>en</strong>t de policia judicial<br />

3.1.3 Det<strong>en</strong>ció per part de l’autoritat judicial<br />

3.2 Els supòsits previstos als articles 493 i 495 de la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal<br />

3.3 Altres supòsits de det<strong>en</strong>ció policial<br />

3.3.1 La det<strong>en</strong>ció de m<strong>en</strong>ors<br />

3.3.2 La det<strong>en</strong>ció d’estrangers<br />

4- Els controls i les “ret<strong>en</strong>cions” policials<br />

5- Manera de dur a terme la det<strong>en</strong>ció<br />

6- La durada de la det<strong>en</strong>ció<br />

6.1 La durada de la det<strong>en</strong>ció policial<br />

6.2 Conseqüències de l’incomplim<strong>en</strong>t dels terminis<br />

7- Drets de la persona detinguda<br />

8- La presó provisional<br />

8.1 Consideracions g<strong>en</strong>erals<br />

8.2 Tipus de presó provisional<br />

9- L’ordre europea de det<strong>en</strong>ció<br />

1. Marc constitucional del dret a la llibertat<br />

La Constitució de 1978 estableix <strong>en</strong> l’article 1.1 que:<br />

Espanya es constitueix <strong>en</strong> un estat social i democràtic de dret, que propugna com a<br />

valors superiors del seu ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t jurídic la llibertat, la justícia, la igualtat i el<br />

pluralisme polític.<br />

Per altra banda, i <strong>en</strong> aquest s<strong>en</strong>tit, l’article 10.1 estableix que:<br />

La dignitat de la persona, els drets inviolables que li són inher<strong>en</strong>ts, el lliure<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de la personalitat, el respecte a la llei i als drets dels altres són<br />

fonam<strong>en</strong>t de l'ordre polític i de la pau social.<br />

El dret a la llibertat i seguretat previst <strong>en</strong> l’article 17 de la Constitució està ubi<strong>cat</strong> a la<br />

secció primera (Dels drets fonam<strong>en</strong>tals i de les llibertats públiques) del capítol II<br />

(Drets i llibertats) del títol primer (Dels drets i llibertats fonam<strong>en</strong>tals) de la Constitució.<br />

El sistema de garanties d’aquest article és reforçat, tal i com manifesta l’article 53.2<br />

de la Constitució quan estableix que:<br />

Qualsevol ciutadà pot demanar la tutela de les llibertats i dels drets reconeguts <strong>en</strong><br />

l'article 14 i <strong>en</strong> la secció primera del capítol segon davant els tribunals ordinaris per<br />

un procedim<strong>en</strong>t basat <strong>en</strong> els principis de preferència i sumarietat i, si escau, a<br />

través del recurs d'empara davant el Tribunal Constitucional (...)<br />

L’esm<strong>en</strong>tat article 17 de la Constitució espanyola preveu que:1. Tota persona té dret<br />

a la llibertat i a la seguretat. Ningú no pot ser privat de la seva llibertat, sinó amb<br />

l'observança del que estableix aquest article i <strong>en</strong> els casos i <strong>en</strong> la forma previstos <strong>en</strong><br />

274<br />

Tem ari Oposicions


la llei.<br />

2. La det<strong>en</strong>ció prev<strong>en</strong>tiva no pot durar més temps del que sigui estrictam<strong>en</strong>t<br />

necessari per fer les indagacions per aclarir els fets i, <strong>en</strong> qualsevol cas, dins el<br />

termini màxim de setanta-dues hores, la persona detinguda ha de ser posada <strong>en</strong><br />

llibertat o a disposició de l'autoritat judicial.<br />

3. Tota persona detinguda ha de ser informada immediatam<strong>en</strong>t i de manera que li<br />

sigui compr<strong>en</strong>sible, dels seus drets i de les raons de la det<strong>en</strong>ció, i no pot ser<br />

obligada a declarar. Es garanteix l'assistència d'advo<strong>cat</strong> a la persona detinguda <strong>en</strong><br />

les diligències policials i judicials, <strong>en</strong> la forma que la llei estableixi.<br />

4. La llei ha de regular un procedim<strong>en</strong>t d'habeas corpus per posar immediatam<strong>en</strong>t a<br />

disposició judicial tota persona detinguda il·legalm<strong>en</strong>t. També s’ha de determinar per<br />

llei el termini màxim de durada de la presó provisional.<br />

2. La det<strong>en</strong>ció: concepte i característiques<br />

La det<strong>en</strong>ció pot definir-se com aquella privació de la llibertat deambulatòria d’una<br />

persona, reconeguda <strong>en</strong> l’article 17 de la Constitució, que no consisteix <strong>en</strong> l’execució<br />

d’una p<strong>en</strong>a de presó o <strong>en</strong> el complim<strong>en</strong>t de la mesura cautelar de presó provisional.<br />

La det<strong>en</strong>ció, com a mesura limitativa del dret a la llibertat, ha de reunir una sèrie de<br />

requisits constitucionals que es regul<strong>en</strong> a l’article 17 de la Constitució i als articles<br />

489 i segü<strong>en</strong>ts i a l’article 520 de la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal (LECr).<br />

D’acord amb el subjecte que realitza la det<strong>en</strong>ció, podem distingir <strong>en</strong>tre:<br />

- Det<strong>en</strong>ció practicada per particulars<br />

- Det<strong>en</strong>ció acordada per part del jutge d’instrucció o pel Ministeri Fiscal<br />

- Det<strong>en</strong>ció policial<br />

3. La regulació legal de la det<strong>en</strong>ció policial<br />

3.1. La det<strong>en</strong>ció policial a la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal<br />

El des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de l’article 17 de la Constitució, pel que fa als supòsits de<br />

det<strong>en</strong>ció d’una persona, el trobem <strong>en</strong> els articles 490, 492 i 494 de la LECr. Aquí es<br />

preveu<strong>en</strong> els casos <strong>en</strong> què és proced<strong>en</strong>t la det<strong>en</strong>ció per part de qualsevol persona<br />

(article 490 LECr), autoritat o ag<strong>en</strong>t de policia judicial (article 492 i segü<strong>en</strong>ts de la<br />

LECr) i autoritat judicial<br />

(article 494 de la LECr).<br />

3.1.1. Det<strong>en</strong>ció per part d’un particular<br />

En principi els particulars no estan habilitats ni facultats legalm<strong>en</strong>t per privar de<br />

llibertat ningú. No obstant això, la LECr autoritza qualsevol persona a dur a terme,<br />

materialm<strong>en</strong>t, la det<strong>en</strong>ció d’una altra <strong>en</strong> casos excepcionals d’urg<strong>en</strong>t i immediata<br />

necessitat de portar a terme aquesta mesura restrictiva.<br />

275<br />

Tem ari Oposicions


D’acord amb l’article 490 de la LECr:<br />

“Qualsevol persona pot det<strong>en</strong>ir:<br />

1. Qui int<strong>en</strong>ti cometre un delicte, <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t d’anar a cometre’l.<br />

2. El delinqü<strong>en</strong>t in fraganti.<br />

3. Qui s’escapoleixi de l’establim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> què se trobi extingint condemna.<br />

4. Qui s’escapi de la presó on estigui esperant la seva translació a l’establim<strong>en</strong>t<br />

p<strong>en</strong>al o lloc <strong>en</strong> què hagi de complir la imposada per s<strong>en</strong>tència ferma.<br />

5. Qui s’escapoleixi <strong>en</strong> ser conduït a l’establim<strong>en</strong>t o lloc esm<strong>en</strong>tats <strong>en</strong> el número<br />

anterior.<br />

6. Qui s’escapoleixi estant detingut o pres per causa p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>t.<br />

7. La persona processada o condemnada que estigui <strong>en</strong> rebel·lia”.<br />

Pel que fa al primer punt d’aquest article, relatiu a aquelles persones que pod<strong>en</strong> ser<br />

objecte d’una det<strong>en</strong>ció, podem classificar els supòsits de la manera segü<strong>en</strong>t:<br />

1. Delinqü<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> situació de flagrància. S’<strong>en</strong>tén per delicte flagrant aquell que<br />

s’està comet<strong>en</strong>t o s’acaba de cometre quan el delinqü<strong>en</strong>t és sorprès per la policia.<br />

2. Fugits. Ja siguin condemnats (excepte els que es trobin fora de l’establim<strong>en</strong>t<br />

p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciari gaudint dels permisos correspon<strong>en</strong>ts, <strong>en</strong> règim obert o de llibertat<br />

condicional), detinguts o presos prev<strong>en</strong>tius.<br />

3. Rebels. La det<strong>en</strong>ció del condemnat <strong>en</strong> rebel·lia, <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tit estricte, es dirigeix a<br />

aquell acusat a qui s’ha imposat una p<strong>en</strong>a privativa de llibertat. Aquesta det<strong>en</strong>ció<br />

obeeix a la requisitòria ord<strong>en</strong>ada pel jutge o tribunal s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciador, com a<br />

conseqüència d’una s<strong>en</strong>tència condemnatòria, dictada <strong>en</strong> el judici oral celebrat <strong>en</strong><br />

absència de l’inculpat. També podria considerar-se respecte d’aquell que es troba<br />

<strong>en</strong> llibertat provisional durant el temps de celebració de les sessions del judici<br />

oral, i després de la notificació de la s<strong>en</strong>tència condemnatòria fuig i no compleix<br />

la condemna.<br />

Finalm<strong>en</strong>t, escau ass<strong>en</strong>yalar que aquest article recull una potestat, <strong>en</strong> cap cas<br />

imposa als particulars l’obligació de det<strong>en</strong>ir.<br />

3.1.2. Det<strong>en</strong>ció per part de l’autoritat o ag<strong>en</strong>t de policia judicial<br />

L’article 492 de la LECr determina diversos supòsits <strong>en</strong> què l’autoritat o l’ag<strong>en</strong>t de<br />

policia judicial té l’obligació de det<strong>en</strong>ir. A diferència de la det<strong>en</strong>ció practicada per un<br />

particular, <strong>en</strong> aquest cas l’autoritat o ag<strong>en</strong>t de la policia judicial té l’obligació de<br />

det<strong>en</strong>ir. Per tant, les persones susceptibles de ser detingudes són:<br />

“1. Qualsevulla que es trobi <strong>en</strong> algun dels casos de l’article 490.<br />

2. Qui estigui processat per delicte que tingui ass<strong>en</strong>yalada <strong>en</strong> el Codi p<strong>en</strong>a<br />

superior a la de presó correccional.<br />

3. La persona processada per delicte a la qual estigui ass<strong>en</strong>yalada p<strong>en</strong>a inferior, si<br />

els seus anteced<strong>en</strong>ts o les circumstàncies del fet fan presumir que no<br />

compareixerà quan sigui cridada per l’autoritat judicial.<br />

S’exceptua del que disposa el paràgraf anterior la persona processada que presti <strong>en</strong><br />

276<br />

Tem ari Oposicions


l’acte fiança sufici<strong>en</strong>t, a judici de l’autoritat o ag<strong>en</strong>t que int<strong>en</strong>ti det<strong>en</strong>ir-lo, per<br />

presumir racionalm<strong>en</strong>t que compareixerà quan sigui cridada pel jutge o tribunal<br />

compet<strong>en</strong>t.<br />

4. Qui estigui <strong>en</strong> el cas del número anterior, <strong>en</strong>cara que no es trobi processat, amb la<br />

condició que concorrin les dues circumstàncies segü<strong>en</strong>ts:<br />

1a. Que l’autoritat o ag<strong>en</strong>t tingui motius racionalm<strong>en</strong>t sufici<strong>en</strong>ts per creure <strong>en</strong><br />

l’existència d’un fet que pres<strong>en</strong>ti els caràcters de delicte.<br />

2a. Que <strong>en</strong> tingui també els sufici<strong>en</strong>ts per creure que la persona a qui int<strong>en</strong>ta<br />

det<strong>en</strong>ir va t<strong>en</strong>ir-hi participació.”<br />

3.1.3. Det<strong>en</strong>ció per part de l’autoritat judicial<br />

Per últim, cal ass<strong>en</strong>yalar el supòsit previst <strong>en</strong> l’article 494 de la LECr, el qual<br />

faculta l’autoritat judicial perquè pugui ord<strong>en</strong>ar a la policia judicial la det<strong>en</strong>ció d’un<br />

individu:<br />

“Aquest jutge o tribunal acordarà també la det<strong>en</strong>ció dels compresos <strong>en</strong> l’article 492, a<br />

prev<strong>en</strong>ció amb les autoritats i ag<strong>en</strong>ts de policia judicial”.<br />

3.2. Els supòsits previstos als articles 493 i 495 de la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t<br />

criminal Quan la det<strong>en</strong>ció no reuneixi cap dels supòsits descrits <strong>en</strong> els articles 490 o<br />

492 de la LECr, la policia ha d’id<strong>en</strong>tificar el subjecte a qui pret<strong>en</strong>gui d<strong>en</strong>unciar,<br />

pr<strong>en</strong><strong>en</strong>t nota del nom, cognom, domicili i altres circumstàncies sufici<strong>en</strong>ts per<br />

investigar-lo i id<strong>en</strong>tificar-lo. Així ho confirma l’article 493 de la LECr quan estableix<br />

que:<br />

“L’autoritat o ag<strong>en</strong>t de policia judicial ha de pr<strong>en</strong>dre nota del nom, cognom, domicili i<br />

altres circumstàncies sufici<strong>en</strong>ts per a la investigació i id<strong>en</strong>tificació de la persona del<br />

processat o del delinqü<strong>en</strong>t als quals no detingui per no estar compresos <strong>en</strong> cap dels<br />

casos de l’article anterior. Aquesta nota ha de ser lliurada oportunam<strong>en</strong>t al jutge o<br />

tribunal que conegui o hagi de conèixer la causa”.<br />

Per altra banda, és important recordar que l’article 495 de la LECr estableix que:<br />

“No es pot det<strong>en</strong>ir por simples faltes, a m<strong>en</strong>ys que el presumpte reu no tingui domicili<br />

conegut ni doni fiança sufici<strong>en</strong>t, a judici de l’autoritat o ag<strong>en</strong>t que int<strong>en</strong>ti det<strong>en</strong>ir-lo”.<br />

Per tant, com a regla g<strong>en</strong>eral, <strong>en</strong> cap cas no es pot det<strong>en</strong>ir per la presumpta comissió<br />

d’una falta. No obstant això, l’esm<strong>en</strong>tat article estableix la possibilitat excepcional de<br />

practicar la det<strong>en</strong>ció per la comissió de faltes quan concorrin les dues circumstàncies<br />

segü<strong>en</strong>ts:<br />

1. Que el presumpte reu no tingui domicili conegut. Recordem que el domicili<br />

pot comprovar-se a través del DNI, de l’aportació de qualsevol docum<strong>en</strong>t que<br />

n’acrediti la id<strong>en</strong>titat o del mateix coneixem<strong>en</strong>t personal de l’actuant.<br />

2. Que no doni fiança sufici<strong>en</strong>t a judici de l’autoritat o ag<strong>en</strong>t que int<strong>en</strong>ti det<strong>en</strong>ir-lo.<br />

El fet que determina o no la det<strong>en</strong>ció per faltes és, <strong>en</strong> definitiva, la possibilitat<br />

d’obt<strong>en</strong>ir, per qualsevol mitjà, la informació necessària per a la id<strong>en</strong>tificació i<br />

277<br />

Tem ari Oposicions


localització del presumpte responsable de la falta que motiva la interv<strong>en</strong>ció policial.<br />

3.3. Altres supòsits de det<strong>en</strong>ció policial<br />

3.3.1. La det<strong>en</strong>ció de m<strong>en</strong>ors<br />

La det<strong>en</strong>ció de m<strong>en</strong>ors s’analitza <strong>en</strong> el capítol correspon<strong>en</strong>t a la Llei orgànica 5/2000,<br />

de 12 de g<strong>en</strong>er, reguladora de la responsabilitat p<strong>en</strong>al dels m<strong>en</strong>ors.<br />

3.3.2. La det<strong>en</strong>ció d’estrangers<br />

Els supòsits <strong>en</strong> què es pod<strong>en</strong> det<strong>en</strong>ir estrangers, fora de la det<strong>en</strong>ció per infracció<br />

p<strong>en</strong>al, es preveu<strong>en</strong> a la Llei orgànica 8/2000, de 22 de desembre, de reforma de la<br />

Llei orgànica 4/2000, d’11 de g<strong>en</strong>er, sobre drets i llibertats dels estrangers a Espanya<br />

i la seva integració social.<br />

La det<strong>en</strong>ció està configurada com una mesura cautelar i gira bàsicam<strong>en</strong>t<br />

<strong>en</strong>torn dels supòsits d’expulsió i retorn, que vén<strong>en</strong> recollits <strong>en</strong> els articles 60 (retorn) i<br />

61 (expulsió) de l’esm<strong>en</strong>tada Llei orgànica.<br />

- Retorn: La det<strong>en</strong>ció, a l’efecte de retorn de l’estranger, té una estreta relació amb<br />

els requisits per a l’<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> el país que defineix l’article 25 de l’esm<strong>en</strong>tada Llei.<br />

Quan un estranger incompleix els requisits d’<strong>en</strong>trada, procedeix el retorn d’aquest al<br />

país des del qual ha int<strong>en</strong>tat l’<strong>en</strong>trada a Espanya, i és necessària, <strong>en</strong> aquest cas, la<br />

det<strong>en</strong>ció a l’efecte de retorn, que ha de ser comunicada al Ministeri d’Afers Exteriors i<br />

a l’ambaixada o el consolat del seu país.<br />

- Expulsió: És proced<strong>en</strong>t l’expulsió de l’estranger, prèvia tramitació de<br />

l’expedi<strong>en</strong>t administratiu sancionador correspon<strong>en</strong>t, quan es cometin qualsevol de les<br />

infraccions molt greus que recull l’article 54 de la Llei orgànica 8/2000, de 22 de<br />

desembre, de reforma de la Llei orgànica 4/2000, d’11 de g<strong>en</strong>er, sobre drets i<br />

llibertats dels estrangers a Espanya i la seva integració social, i les infraccions greus<br />

recollides a l’article 53.<br />

4. Els controls i les “ret<strong>en</strong>cions” policials<br />

L’article 20 de la Llei orgànica 1/1992, de 21 de febrer, sobre protecció de la<br />

seguretat ciutadana, recull una sèrie de supòsits <strong>en</strong> què la policia pot sol·licitar la<br />

id<strong>en</strong>tificació als ciutadans i regula la manera com s’han de dur a terme les gestions<br />

per a la comprovació i verificació de la id<strong>en</strong>titat d’aquestes persones.<br />

La llei ha previst diversos supòsits <strong>en</strong> què la negativa o resistència a la id<strong>en</strong>tificació,<br />

s<strong>en</strong>se fonam<strong>en</strong>t, pot donar lloc a la det<strong>en</strong>ció de la persona que desobeeix o s’hi<br />

resisteix.<br />

L’esm<strong>en</strong>tat article 20 de la Llei orgànica 1/1992, de 21 de febrer, sobre protecció de<br />

la seguretat ciutadana, estableix que:<br />

“1. Els ag<strong>en</strong>ts de les forces i cossos de seguretat pod<strong>en</strong> requerir, <strong>en</strong> l’exercici de les<br />

seves funcions d’indagació o prev<strong>en</strong>ció, la id<strong>en</strong>tificació de les persones i fer les<br />

comprovacions pertin<strong>en</strong>ts a la via pública o <strong>en</strong> el lloc on s’hagi fet el requerim<strong>en</strong>t,<br />

278<br />

Tem ari Oposicions


sempre que el coneixem<strong>en</strong>t de la id<strong>en</strong>titat de les persones requerides sigui<br />

necessari per a l’exercici de les funcions de protecció de la seguretat que als ag<strong>en</strong>ts<br />

<strong>en</strong>coman<strong>en</strong> aquesta Llei i la Llei orgànica de forces i cossos de seguretat.<br />

2. Si no s’aconsegueix la id<strong>en</strong>tificació per qualsevol mitjà i quan sigui necessària per<br />

als mateixos fins de l’apartat anterior, els ag<strong>en</strong>ts, per impedir la comissió d’un delicte<br />

o falta, o per sancionar una infracció, pod<strong>en</strong> requerir als qui no puguin ser id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>s<br />

que els acompanyin a dep<strong>en</strong>dències properes i que comptin amb mitjans<br />

adequats per fer les diligències d’id<strong>en</strong>tificació, només amb aquesta finalitat i pel<br />

temps imprescindible.<br />

3. A les dep<strong>en</strong>dències a què es fa referència <strong>en</strong> l’apartat anterior s’ha de dur un llibre<br />

registre <strong>en</strong> què s’hi ha de fer constar les diligències d’id<strong>en</strong>tificació realitzades <strong>en</strong><br />

aquestes, així com els motius i la durada, i que ha d’estar <strong>en</strong> tot mom<strong>en</strong>t a<br />

disposició de l’autoritat judicial compet<strong>en</strong>t i del Ministeri Fiscal. No obstant<br />

l’anterior, el Ministeri de l’Interior ha de remetre periòdicam<strong>en</strong>t extracte de les<br />

diligències d’id<strong>en</strong>tificació al Ministeri Fiscal.<br />

4. En els casos de resistència o negativa infundada a id<strong>en</strong>tificar-se o a fer<br />

voluntàriam<strong>en</strong>t les comprovacions o pràctiques d’id<strong>en</strong>tificació, s’ha d’at<strong>en</strong>ir al que<br />

dispos<strong>en</strong> el Codi p<strong>en</strong>al i la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal”.<br />

Per tant, els ag<strong>en</strong>ts de policia pod<strong>en</strong> requerir la id<strong>en</strong>tificació de les persones i fer<br />

les comprovacions pertin<strong>en</strong>ts a la via pública, sempre que el coneixem<strong>en</strong>t de la seva<br />

id<strong>en</strong>titat sigui necessari per a l’exercici de les funcions de protecció de la seguretat<br />

ciutadana.<br />

Si no és possible la id<strong>en</strong>tificació per qualsevol mitjà, i quan resulti necessari per<br />

impedir la comissió d’un delicte o una falta, o d<strong>en</strong>unciar una infracció, pod<strong>en</strong> requerir<br />

a qui no pugui ser id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong> perquè vagi a les dep<strong>en</strong>dències policials, on s’han de<br />

fer les diligències d’id<strong>en</strong>tificació durant el temps imprescindible.<br />

Els ag<strong>en</strong>ts han d’informar a la persona requerida, de forma immediata i compr<strong>en</strong>sible,<br />

dels motius de la id<strong>en</strong>tificació, així com de la necessitat de desplaçar-se fins a les<br />

dep<strong>en</strong>dències policials per portar a terme la id<strong>en</strong>tificació.<br />

El trasllat a les dep<strong>en</strong>dències policials per fer la id<strong>en</strong>tificació no pot ser indefinit o<br />

il·limitat pel que fa a la durada. Les diligències d’id<strong>en</strong>tificació no es pod<strong>en</strong> prolongar<br />

més del temps imprescindible (article 20.2 de la LO 1/1992). No és aplicable per a la<br />

id<strong>en</strong>tificació el termini màxim de les setanta-dues hores previst per a la det<strong>en</strong>ció,<br />

atès que no es tracta d’una det<strong>en</strong>ció i per tant el termini ha de ser el mínim per<br />

id<strong>en</strong>tificar la persona <strong>en</strong> qüestió.<br />

En els casos de resistència o negativa no fonam<strong>en</strong>tada a id<strong>en</strong>tificar-se o a<br />

fer voluntàriam<strong>en</strong>t les comprovacions o pràctiques d’id<strong>en</strong>tificació, l’article 20.4 remet<br />

als tipus p<strong>en</strong>als de resistència o de desobediència, ja sigui aquesta última constitutiva<br />

del delicte de l’article 556 del Codi p<strong>en</strong>al o de la falta de l’article 634 del mateix text<br />

legal.<br />

En aquells casos <strong>en</strong> què es produeixi una desobediència lleu, <strong>en</strong> aplicació de la Llei<br />

orgànica 1/1992, de 21 de febrer, sobre protecció de la seguretat ciutadana, <strong>en</strong>s<br />

trobem davant d’una infracció administrativa de l’article 26 h) de l’esm<strong>en</strong>tada Llei.<br />

Aquest article disposa que:<br />

279<br />

Tem ari Oposicions


“Constitueix<strong>en</strong> infraccions lleus de la seguretat ciutadana: h) Desobeir els<br />

manam<strong>en</strong>ts de l’autoritat o dels seus ag<strong>en</strong>ts, dictats <strong>en</strong> directa aplicació del que<br />

disposa aquesta Llei, quan no constitueixi infracció p<strong>en</strong>al”.<br />

5. Manera de dur a terme la det<strong>en</strong>ció<br />

L’article 520.1 de la LECr estableix expressam<strong>en</strong>t que:<br />

“La det<strong>en</strong>ció i la presó provisional han de practicar-se de la manera que m<strong>en</strong>ys<br />

perjudiqui el detingut o pres <strong>en</strong> la seva persona, reputació i patrimoni”.<br />

No obstant això, la pràctica de la det<strong>en</strong>ció no pot ser pacífica si la persona a qui es<br />

pretén det<strong>en</strong>ir s’hi oposa voluntàriam<strong>en</strong>t o utilitza armes contra els ag<strong>en</strong>ts. Per tant,<br />

es tracta de conjugar el complim<strong>en</strong>t del deure de det<strong>en</strong>ir imposat per la LECr amb el<br />

deure de practicar la det<strong>en</strong>ció procurant no lesionar o lesionar <strong>en</strong> el mínim<br />

possible (principi de mínima lesivitat) altres béns o drets del detingut, difer<strong>en</strong>ts a la<br />

seva llibertat deambulatòria.<br />

Recordem que tota actuació policial està sotmesa als principis de congruència,<br />

oportunitat i proporcionalitat, a la vegada que <strong>en</strong>tre els principis bàsics d’actuació de<br />

la policia es troba vetllar per la vida i la integritat física de les persones que es<br />

detinguin o que es trobin sota la seva custòdia, respectant-ne l’honor i la dignitat<br />

(article 11 principi quart b) de la Llei 10/1994, d’11 de juliol, de la Policia de la<br />

G<strong>en</strong>eralitat - Mossos d’Esquadra).<br />

Per això, és necessari ponderar, <strong>en</strong> cada cas, quina és l’actuació policial més<br />

correcta. El mitjà utilitzat pels ag<strong>en</strong>ts de l’autoritat per practicar una det<strong>en</strong>ció ha de<br />

ser idoni, adequat, apropiat, apte, conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>t, lògic i oportú per al fi perseguit. Per<br />

tant, l’ag<strong>en</strong>t ha de decidir quin, d’<strong>en</strong>tre els mitjans de què disposa, és el més adequat<br />

per solucionar la situació.<br />

A la LECr no hi ha cap referència expressa als escorcolls i escorcolls superficials<br />

dels sospitosos detinguts. No obstant això, la policia està legitimada per portar-los a<br />

terme quan practica una det<strong>en</strong>ció amb la finalitat de detectar armes o altres<br />

tipus d’instrum<strong>en</strong>ts perillosos per a la vida o integritat física dels ag<strong>en</strong>ts actuants, de<br />

tercers, o del mateix detingut, tant des d’un punt de vista prev<strong>en</strong>tiu, com de la<br />

mateixa investigació. No obstant aquesta manca de regulació, escau recordar que<br />

l’escorcoll i el escorcoll superficial s’han de fer d’acord amb el principi de<br />

congruència, oportunitat i proporcionalitat, per evitar un dany greu, immediat i<br />

irreparable.<br />

6. La durada de la det<strong>en</strong>ció<br />

6.1. La durada de la det<strong>en</strong>ció policial<br />

La det<strong>en</strong>ció policial és, per definició, una situació transitòria que té com a<br />

característica ess<strong>en</strong>cial que és de durada molt breu i que acaba amb la posada <strong>en</strong><br />

llibertat del detingut per la mateixa policia o la seva <strong>en</strong>trega a l’autoritat judicial.<br />

També és legalm<strong>en</strong>t que els ag<strong>en</strong>ts que han practi<strong>cat</strong> la det<strong>en</strong>ció d’una persona<br />

l’<strong>en</strong>treguin a altres autoritats o funcionaris difer<strong>en</strong>ts a l’autoritat judicial. La<br />

subjecció de la det<strong>en</strong>ció a terminis té com a finalitat oferir una major seguretat dels<br />

280<br />

Tem ari Oposicions


afectats per aquesta mesura, i evitar que hi hagi privacions de llibertat de durada<br />

indefinida, incerta o il·limitada.<br />

La durada de la det<strong>en</strong>ció policial ve regulada <strong>en</strong> els articles 17 de la Constitució<br />

espanyola i 496, 520 i 520 bis de la LECr. L’article 17.2 de la Constitució estableix<br />

que no pot durar més del temps estrictam<strong>en</strong>t necessari per esbrinar els fets, i durant<br />

un temps màxim de setanta- dues hores. En s<strong>en</strong>tit idèntic, també es preveu a l’article<br />

520.1 de la LECr.<br />

Així doncs, es disposa de dues franges <strong>en</strong>tre les quals s’estableix la durada de la<br />

det<strong>en</strong>ció:<br />

1. El temps estrictam<strong>en</strong>t necessari per a la realització de les investigacions<br />

per a l’aclarim<strong>en</strong>t dels fets. És a dir, el temps necessari per recollir una primera<br />

informació del succés, pr<strong>en</strong>dre declaració al detingut i fer les primeres comprovacions<br />

del fet, d’id<strong>en</strong>titat, etc. Una vegada practicades aquestes diligències, acaba<br />

l’activitat investigadora de la policia judicial i el detingut pot ser posat a disposició<br />

de l’òrgan jurisdiccional o <strong>en</strong> llibertat.<br />

2. El termini de setanta-dues hores. Es tracta d’un termini màxim o límit que no pot<br />

superar- se <strong>en</strong>cara que la investigació policial no hagi pogut acabar. Transcorregut<br />

aquest termini, és necessari posar fi a la det<strong>en</strong>ció, amb indep<strong>en</strong>dència de l’estat de<br />

les diligències policials.<br />

Pel que fa a l’inici de la det<strong>en</strong>ció, a l’efecte del còmput màxim de setanta-dues hores,<br />

aquesta com<strong>en</strong>ça <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t de la lectura de drets a la persona <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t <strong>en</strong><br />

què és detinguda. Aquesta acaba quan el detingut és posat <strong>en</strong> llibertat o a disposició<br />

de l’autoritat judicial.<br />

En relació amb els delictes de terrorisme, l’article 55.2 de la Constitució remet a una<br />

llei orgànica la regulació de la susp<strong>en</strong>sió del termini màxim de setanta-dues hores per<br />

ser posat a disposició de l’autoritat judicial o <strong>en</strong> llibertat.<br />

La Llei orgànica 4/1988, de 25 de maig, va introduir <strong>en</strong> la LECr l’article 520.bis,<br />

previst per als supòsits previstos <strong>en</strong> l’article 55.2 de la Constitució, és a dir, delictes<br />

de terrorisme. L’esm<strong>en</strong>tat article estableix la possibilitat de prorrogar el termini inicial<br />

màxim de det<strong>en</strong>ció de setanta-dues hores fins a quaranta-vuit hores més, quan<br />

les necessitats de la investigació de les organitzacions dedicades a aquestes<br />

activitats il·lícites ho requereixin.<br />

Amb aquesta finalitat, la policia ha de sol·licitar del jutge compet<strong>en</strong>t aquesta pròrroga<br />

dins les primeres quaranta-vuit hores des de la det<strong>en</strong>ció, per mitjà de sol·licitud<br />

motivada. El jutge, a través de resolució judicial motivada, accedeix o d<strong>en</strong>ega la<br />

pròrroga sol·licitada dins les vint-i-quatre hores segü<strong>en</strong>ts a la sol·licitud. D’aquesta<br />

forma, es fa possible que la det<strong>en</strong>ció no es dilati més <strong>en</strong>llà de les setanta-dues<br />

hores quan el jutge no autoritzi la prolongació de la det<strong>en</strong>ció fins a quaranta-vuit<br />

hores més.<br />

Del mateix article 520.bis de la LECr, “(...) fins a un límit màxim de (...)” es pot deduir<br />

que la pròrroga no té una durada predefinida de quaranta-vuit hores, sinó del temps<br />

imprescindible per a les finalitats de la investigació s<strong>en</strong>se que es pugui superar el<br />

límit màxim de quaranta- vuit hores.<br />

281<br />

Tem ari Oposicions


6.2 Conseqüències de l’incomplim<strong>en</strong>t dels terminis<br />

La det<strong>en</strong>ció d’una persona per part d’una autoritat o funcionari públic, fora dels casos<br />

previstos per la llei, i s<strong>en</strong>se haver-hi causa per delicte, configura el delicte previst i<br />

tipifi<strong>cat</strong> a l’article 167 del Codi p<strong>en</strong>al:<br />

“L’autoritat o el funcionari públic que, tret dels casos permesos per la Llei, i quan no<br />

existeixi causa per delicte, cometi algun dels fets descrits <strong>en</strong> els articles<br />

anteriors ha de ser castigat amb les p<strong>en</strong>es respectivam<strong>en</strong>t previstes <strong>en</strong> aquests<br />

articles, <strong>en</strong> la seva meitat superior i, a més, amb la d’inhabilitació absoluta per un<br />

període de vuit a dotze anys”.<br />

Per altra banda, i <strong>en</strong> aquest s<strong>en</strong>tit, l’article 163.1 del Codi p<strong>en</strong>al defineix exactam<strong>en</strong>t<br />

la conducta bàsica del tipus quan disposa que:<br />

“El particular que tanqui o detingui una altra persona, privant-la de la seva llibertat, ha<br />

de ser castigat amb la p<strong>en</strong>a de presó de quatre a sis anys”.<br />

També l’article 489 de la LECr estableix que “Cap espanyol ni estranger pot ser<br />

detingut sinó <strong>en</strong> els casos i <strong>en</strong> la forma que les lleis prescriguin”. No oblidem que, des<br />

del punt de vista processal, la principal conseqüència que pot derivar de<br />

l’incomplim<strong>en</strong>t del termini màxim de det<strong>en</strong>ció policial és la possibilitat que té la<br />

persona privada de llibertat i les altres persones legitimades per fer-ho d’instar el<br />

procedim<strong>en</strong>t d’habeas corpus.<br />

Des del punt de vista p<strong>en</strong>al, l’article 530 del Codi p<strong>en</strong>al parteix de l’existència d’una<br />

privació de llibertat que ha estat adoptada ajustada a dret, però <strong>en</strong> canvi es produeix<br />

una vulneració de les garanties que han de regir la det<strong>en</strong>ció i la presó provisional.<br />

D’acord amb aquest article:<br />

“L’autoritat o el funcionari públic que, quan existeixi causa per delicte, acordi,<br />

practiqui o perllongui qualsevol privació de llibertat d’un detingut, pres o s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciat,<br />

amb violació dels terminis o altres garanties constitucionals o legals, ha de ser<br />

castigat amb la p<strong>en</strong>a d’inhabilitació especial per a ocupació o càrrec públic per un<br />

període de quatre a vuit anys”.<br />

7. Drets de la persona detinguda<br />

D’acord amb l’article 17.3 de la Constitució, tota persona detinguda té garantits<br />

constitucionalm<strong>en</strong>t una sèrie de drets que es des<strong>en</strong>volup<strong>en</strong> legalm<strong>en</strong>t a l’article 520<br />

i segü<strong>en</strong>ts de la LECr. Aquests drets busqu<strong>en</strong> assegurar la situació de qui, privat de<br />

llibertat, es troba davant l’ev<strong>en</strong>tualitat de quedar sotmès a un procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al, i<br />

procurar que aquella situació no causi, <strong>en</strong> cap cas, una indef<strong>en</strong>sió a la persona<br />

afectada.<br />

D’acord amb l’article 520.2 de la LECr:<br />

“Tota persona detinguda o presa ha de ser informada, de manera que li sigui<br />

compr<strong>en</strong>sible, i de forma immediata, dels fets que se l’imput<strong>en</strong> i de les raons que<br />

motiv<strong>en</strong> la seva privació de llibertat, Així com dels drets que l’assisteix<strong>en</strong> i<br />

especialm<strong>en</strong>t dels segü<strong>en</strong>ts:<br />

282<br />

Tem ari Oposicions


a) Dret a guardar sil<strong>en</strong>ci i no declarar si no vol, a no contestar alguna o algunes de<br />

les preguntes que li formulin, o a manifestar que només declararà davant el jutge. b)<br />

Dret a no declarar contra si mateix i a no confessar-se culpable.<br />

c) Dret a designar advo<strong>cat</strong> i a sol·licitar-ne la presència perquè assisteixi a les<br />

diligències policials i judicials de declaració i intervingui <strong>en</strong> tot reconeixem<strong>en</strong>t<br />

d’id<strong>en</strong>titat de què sigui objecte. Si el detingut o pres no designa advo<strong>cat</strong>, se’n<br />

designarà un d’ofici.<br />

d) Dret que es posi <strong>en</strong> coneixem<strong>en</strong>t del familiar o persona que vulgui el fet de la<br />

det<strong>en</strong>ció i el lloc de custòdia on es trobi <strong>en</strong> cada mom<strong>en</strong>t. Els estrangers t<strong>en</strong><strong>en</strong> dret<br />

que les circumstàncies anteriors es comuniquin a l’oficina consular del seu país.<br />

e) Dret a ser assistit gratuïtam<strong>en</strong>t per un intèrpret, quan es tracta d’una persona<br />

estrangera que no comprèn o no parla el castellà.<br />

f) Dret a ser reconegut pel metge for<strong>en</strong>se o substitut legal i, si no n’hi ha, pel de la<br />

institució on es trobi, o per qualsevol altre dep<strong>en</strong><strong>en</strong>t de l’Estat o d’altres<br />

administracions públiques”.<br />

8. La presó provisional<br />

8.1. Consideracions g<strong>en</strong>erals<br />

Es tracta d’una mesura cautelar, de caràcter personal, que implica la privació de<br />

llibertat de la persona imputada, durant la tramitació del procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al, dins<br />

dels terminis ass<strong>en</strong>yalats per la llei, i amb la finalitat d’assegurar-ne la presència <strong>en</strong><br />

l’acte del judici oral, impedir-ne la fuga i garantir el complim<strong>en</strong>t <strong>en</strong> el futur de la<br />

possible condemna que li sigui imposada. Així mateix, compleix altres finalitats com<br />

prev<strong>en</strong>ir la comissió de nous delictes per part de la persona inculpada, assegurar la<br />

presència del presumpte culpable <strong>en</strong> les diligències que es practiquin quan sigui<br />

necessari, evitar que destrueixi proves, etc.<br />

Només s’ha d’adoptar quan sigui objectivam<strong>en</strong>t necessària i quan no hi hagi altres<br />

mesures m<strong>en</strong>ys costoses, per al dret a la llibertat, a través de les quals pod<strong>en</strong><br />

aconseguir-se els mateixos fins que amb la presó provisional.<br />

8.2. Tipus de presó provisional<br />

1. Presó provisional comunicada: En el curs del procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al i quan la<br />

det<strong>en</strong>ció del presumpte autor del fet punible ha estat necessària, aquesta serà<br />

g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>t comunicada. És a dir, durant la det<strong>en</strong>ció, el privat de llibertat pot exercir<br />

certs drets com ara comunicar- se, tant amb familiars o persones de la seva<br />

confiança, com amb el lletrat que l’assisteixi. Aquesta modalitat es regeix pels articles<br />

522 a 527 de la LECr.<br />

2. Presó provisional incomunicada: Implica la modificació dels drets del detingut<br />

de l’article 520 de la LECr i implica un aïllam<strong>en</strong>t del món exterior, fins i tot no es pot<br />

rebre correspondència. La incomunicació del detingut és conseqüència de l’especial<br />

naturalesa o gravetat de certs delictes i de les circumstàncies subjectives i objectives<br />

que hi concorr<strong>en</strong>, i resulta imprescindible per a les diligències policials i judicials, que<br />

283<br />

Tem ari Oposicions


s’han de practicar amb el major secret possible amb la finalitat d’evitar que el<br />

coneixem<strong>en</strong>t de l’estat de la investigació per part de persones ali<strong>en</strong>es a aquesta<br />

propiciï que s’evadeixin de l’acció de la justícia culpables o impli<strong>cat</strong>s <strong>en</strong> el delicte<br />

investigat o es destrueixin o ocultin proves de la seva comissió.<br />

9. L’ordre europea de det<strong>en</strong>ció<br />

La Llei 3/2003, de 14 de març, sobre l’ordre europea de det<strong>en</strong>ció i <strong>en</strong>trega té com a<br />

finalitat crear una autèntica comunitat de dret, <strong>en</strong> què s’asseguri la protecció jurídica<br />

efectiva dels drets dels ciutadans i on la lesió d’aquests drets compti amb la resposta<br />

d’un sistema judicial s<strong>en</strong>se fronteres dins la Unió Europea.<br />

En el marc d’aquest espai de llibertat, seguretat i justícia, que asseguri el dret a la<br />

lliure circulació dels ciutadans, <strong>en</strong> condicions de seguretat i justícia, els mecanismes<br />

tradicionals de cooperació judicial han de deixar pas a una nova forma d’<strong>en</strong>t<strong>en</strong>dre les<br />

relacions <strong>en</strong>tre els sistemes jurídics dels estats membres basada <strong>en</strong> la confiança.<br />

Aquesta Llei té per objecte la substitució dels procedim<strong>en</strong>ts d’extradició per un<br />

nou procedim<strong>en</strong>t d’<strong>en</strong>trega de les persones sospitoses d’haver comès algun delicte o<br />

que fug<strong>en</strong> de l’acció de la justícia, després d’haver estat condemnades per s<strong>en</strong>tència<br />

ferma.<br />

El procedim<strong>en</strong>t s’articula a través d’un model de resolució judicial unifi<strong>cat</strong> a escala de<br />

la Unió Europea, anom<strong>en</strong>ada Ordre europea de det<strong>en</strong>ció i <strong>en</strong>trega, i que pot ser<br />

emesa per qualsevol jutge o tribunal que sol·liciti l’<strong>en</strong>trega d’una persona a un altre<br />

estat membre per al seguim<strong>en</strong>t d’actuacions p<strong>en</strong>als o per al complim<strong>en</strong>t d’una<br />

condemna imposada. De la mateixa manera, l’autoritat judicial compet<strong>en</strong>t a<br />

Espanya ha d’<strong>en</strong>tregar la persona detinguda quan sigui requerida per l’autoritat<br />

judicial d’un altre estat membre.<br />

Aquest procedim<strong>en</strong>t s’aplica <strong>en</strong> relació amb una ampla llista de <strong>cat</strong>egories delictuals<br />

que s’estableix<strong>en</strong> <strong>en</strong> la decisió marc que va adoptar-se.<br />

Els delictes subjectes a l’euroordre són:<br />

- la participació <strong>en</strong> una organització criminal<br />

- els actes de terrorisme<br />

- el tràfic de drogues i substàncies psicotròpiques<br />

- el tràfic d’éssers humans<br />

- el tràfic il·lícit de béns culturals<br />

- el tràfic il·lícit de substàncies hormonals i d’altres factors de creixem<strong>en</strong>t<br />

- el tràfic il·lícit de material nuclear i radioactiu<br />

- el tràfic de vehicles robats<br />

- el tràfic il·lícit d’armes, munició i explosius<br />

- el tràfic il·lícit d’òrgans i teixits humans<br />

- l’explotació sexual de n<strong>en</strong>s i la pornografia infantil<br />

- la violació<br />

- la corrupció<br />

- el frau<br />

- l’estafa<br />

- el desviam<strong>en</strong>t d’avions o vaixells<br />

- el blanqueig de diners<br />

- la falsificació de moneda<br />

- l’extorsió de fons<br />

284<br />

Tem ari Oposicions


- la cibercriminalitat<br />

- els crims contra el medi ambi<strong>en</strong>t<br />

- l’homicidi voluntari<br />

- el segrest i la presa d’hostatges<br />

- el racisme i la x<strong>en</strong>ofòbia<br />

- els robatoris organitzats o a mà armada<br />

- el suborn<br />

- l’inc<strong>en</strong>di voluntari<br />

- el sabotatge<br />

- el pirateig de productes<br />

- la falsificació de docum<strong>en</strong>ts administratius<br />

- la falsificació de mitjans de pagam<strong>en</strong>t,<br />

- els delictes inclosos a la jurisdicció del Tribunal P<strong>en</strong>al Internacional<br />

- l’ajuda a l’<strong>en</strong>trada i l’estada irregular de persones<br />

Al Consell de Ministres de Justícia i d’Interior que va t<strong>en</strong>ir lloc a Santiago de<br />

Compostel·la els dies 14 i 15 de febrer de 2002, Espanya, França, el Regne Unit,<br />

Bèlgica, Portugal, Luxemburg i Alemanya van acordar com<strong>en</strong>çar a aplicar l’euroordre<br />

a partir de l’1 de g<strong>en</strong>er de 2003, una vegada dutes a terme adaptacions legislatives<br />

necessàries per incorporar-la als seus ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>ts jurídics. La resta de països, amb<br />

el dubte d’Itàlia, van manifestar la voluntat d’aplicar l’euroordre l’1 de g<strong>en</strong>er de 2004,<br />

tal com es va decidir al Consell Europeu de Laek<strong>en</strong>.<br />

285<br />

Tem ari Oposicions


3.6. LLEI ORGÀNICA 6/1984, Reguladora del procedim<strong>en</strong>t<br />

d'habes corpus<br />

EXPOSICIÓ DE MOTIUS<br />

El constitucionalisme modern té un objectiu fonam<strong>en</strong>tal, que constitueix, alhora, la seva arrel<br />

última: el reconeixem<strong>en</strong>t i la protecció de la vida i la llibertat dels ciutadans. Les veritables<br />

constitucions es caracteritz<strong>en</strong>, precisam<strong>en</strong>t, perquè estableix<strong>en</strong> un sistema jurídic i polític<br />

que garanteix la llibertat dels ciutadans i perquè supos<strong>en</strong>, per tant, alguna cosa més que una<br />

mera racionalització dels c<strong>en</strong>tres de poder.<br />

La nostra Constitució ha configurat, seguint aquesta línia, un ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t que té com a<br />

pret<strong>en</strong>sió màxima la garantia de la llibertat dels ciutadans, i això fins al punt que la llibertat<br />

queda instituïda, per obra de la mateixa Constitució, com un valor superior de l'ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t.<br />

Per això el text constitucional regula amb meticulositat els drets fonam<strong>en</strong>tals, articulant unes<br />

tècniques jurídiques que <strong>en</strong> possibilit<strong>en</strong> l'eficaç salvaguarda, tant <strong>en</strong>front dels particulars<br />

com, molt especialm<strong>en</strong>t, <strong>en</strong>front dels poders públics.<br />

Una d'aquestes tècniques de protecció dels drets fonam<strong>en</strong>tals –del més fonam<strong>en</strong>tal de tots:<br />

el dret a la llibertat personal– és la institució de l'habeas corpus. Es tracta, com és sabut,<br />

d'un institut propi del dret anglosaxó, on té una tradició antiquíssima i s'ha evid<strong>en</strong>ciat com un<br />

sistema particularm<strong>en</strong>t idoni per protegir la llibertat personal <strong>en</strong>front de l'ev<strong>en</strong>tual arbitrarietat<br />

dels ag<strong>en</strong>ts del poder públic. Tanmateix, l'orig<strong>en</strong> anglosaxó no pot amagar el seu arrelam<strong>en</strong>t<br />

<strong>en</strong> el dret històric espanyol, on té anteced<strong>en</strong>ts llunyans com l'anom<strong>en</strong>at recurs de<br />

manifestació de persones del Regne d'Aragó i les referències que sobre presumptes casos<br />

de det<strong>en</strong>cions il·legals cont<strong>en</strong><strong>en</strong> el Fur de Biscaia i altres ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>ts forals, així com amb<br />

anteced<strong>en</strong>ts més pròxims <strong>en</strong> les constitucions de 1869 i 1876, que regulav<strong>en</strong> aquest<br />

procedim<strong>en</strong>t, <strong>en</strong>cara que no li atorgav<strong>en</strong> cap d<strong>en</strong>ominació específica.<br />

L'habeas corpus ha demostrat històricam<strong>en</strong>t la seva funcionalitat per protegir la llibertat dels<br />

ciutadans. Per això la Constitució, al número 4 de l'article 17, recull aquesta institució i obliga<br />

el legislador a regular-la, de manera que completa el complex i acabat sistema de protecció<br />

de la llibertat personal diss<strong>en</strong>yat per la nostra norma fonam<strong>en</strong>tal. La regulació de l'habeas<br />

corpus és, per tant, un manam<strong>en</strong>t constitucional i un compromís dels poders públics davant<br />

els ciutadans.<br />

La pret<strong>en</strong>sió de l'habeas corpus és establir remeis eficaços i ràpids per als ev<strong>en</strong>tuals casos<br />

de det<strong>en</strong>cions de la persona no justifi<strong>cat</strong>s legalm<strong>en</strong>t, o que transcorrin <strong>en</strong> condicions<br />

il·legals. Per tant, l'habeas corpus es configura com una compareix<strong>en</strong>ça del detingut davant<br />

del jutge, compareix<strong>en</strong>ça de la qual prové etimològicam<strong>en</strong>t l'expressió que dóna nom al<br />

procedim<strong>en</strong>t, i que permet al ciutadà, privat de llibertat, exposar les seves al·legacions<br />

contra les causes de la det<strong>en</strong>ció o les condicions d'aquesta, per tal que el jutge resolgui, <strong>en</strong><br />

definitiva, sobre si la det<strong>en</strong>ció s’ajusta a dret.<br />

La regulació eficaç de l'habeas corpus exigeix, per tant, l'articulació d'un procedim<strong>en</strong>t prou<br />

ràpid per aconseguir la verificació judicial immediata de la legalitat i les condicions de la<br />

1<br />

286<br />

Tem ari Oposicions


det<strong>en</strong>ció, i prou s<strong>en</strong>zill perquè sigui accessible a tots els ciutadans i permeti, s<strong>en</strong>se<br />

complicacions innecessàries, l'accés a l'autoritat judicial.<br />

Aquests són els objectius d’aquesta Llei orgànica, que s'inspira <strong>en</strong> quatre principis<br />

complem<strong>en</strong>taris. El primer d'aquests principis és l'agilitat, absolutam<strong>en</strong>t necessària per<br />

aconseguir que la violació il·legal de la llibertat de la persona sigui reparada amb la màxima<br />

rapidesa, i que s'aconsegueix instituint un procedim<strong>en</strong>t judicial sumari i extraordinàriam<strong>en</strong>t<br />

ràpid, fins al punt que ha de finalitzar al cap de vint-i-quatre hores. Això suposa una garantia<br />

evid<strong>en</strong>t que les det<strong>en</strong>cions il·legals, o mantingudes <strong>en</strong> condicions il·legals, finalitzaran al més<br />

aviat possible.<br />

En segon lloc, la s<strong>en</strong>zillesa i la manca de formalismes, que es manifest<strong>en</strong> <strong>en</strong> la possibilitat<br />

de la compareix<strong>en</strong>ça verbal i <strong>en</strong> la no-necessitat d'advo<strong>cat</strong> i procurador, evitaran dilacions<br />

indegudes i permetran l'accés de tots els ciutadans, amb indep<strong>en</strong>dència del nivell de<br />

coneixem<strong>en</strong>t que tinguin dels seus drets, i dels seus mitjans econòmics, al recurs d'habeas<br />

corpus.<br />

En tercer lloc, el procedim<strong>en</strong>t establert per aquesta Llei es caracteritza per la g<strong>en</strong>eralitat que<br />

implica, d'una banda, que cap particular o ag<strong>en</strong>t de l'autoritat no es pot sostreure al control<br />

judicial de la legalitat de la det<strong>en</strong>ció de les persones, s<strong>en</strong>se que <strong>en</strong> aquest s<strong>en</strong>tit sigui<br />

possible cap excepció de cap tipus, ni tan sols pel que fa a l'autoritat militar, i que suposa,<br />

d'altra banda, la legitimació d'una pluralitat de persones per instar el procedim<strong>en</strong>t; <strong>en</strong> aquest<br />

s<strong>en</strong>tit cal destacar la legitimació conferida al Ministeri Fiscal i al Def<strong>en</strong>sor del Poble com a<br />

garants, respectivam<strong>en</strong>t, de la legalitat i de la def<strong>en</strong>sa dels drets dels ciutadans.<br />

Finalm<strong>en</strong>t, la Llei està presidida per una pret<strong>en</strong>sió d'universalitat, de manera que el<br />

procedim<strong>en</strong>t d'habeas corpus que regula afecta no només els supòsits de det<strong>en</strong>ció il·legal –<br />

tant perquè la det<strong>en</strong>ció es produeixi contra el que està legalm<strong>en</strong>t establert, com perquè<br />

tingui lloc s<strong>en</strong>se cobertura jurídica–, sinó també les det<strong>en</strong>cions que, tot i ajustar-se<br />

originàriam<strong>en</strong>t a la legalitat, es mant<strong>en</strong><strong>en</strong> o es prolongu<strong>en</strong> il·legalm<strong>en</strong>t o t<strong>en</strong><strong>en</strong> lloc <strong>en</strong><br />

condicions il·legals.<br />

Sembla fora de qualsevol dubte que la regulació d'un procedim<strong>en</strong>t amb aquestes<br />

característiques té una <strong>en</strong>orme importància per a la protecció de la llibertat de les persones,<br />

i permet afegir una baula més, i una baula important, <strong>en</strong> la cad<strong>en</strong>a de garanties de la llibertat<br />

personal que la Constitució imposa al nostre ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t. Espanya s'incorpora, amb això, al<br />

reduït nombre de països que estableix<strong>en</strong> un sistema accelerat de control de les det<strong>en</strong>cions o<br />

de les seves condicions.<br />

Article 1<br />

Mitjançant el procedim<strong>en</strong>t de l'habeas corpus, que aquesta Llei regula, es pot obt<strong>en</strong>ir la<br />

immediata posada a disposició de l'autoritat judicial compet<strong>en</strong>t de qualsevol persona<br />

detinguda il·legalm<strong>en</strong>t.<br />

Als efectes d'aquesta Llei es consider<strong>en</strong> persones il·legalm<strong>en</strong>t detingudes:<br />

a) Les que ho siguin per una autoritat, ag<strong>en</strong>t de l'autoritat, funcionari públic o particular,<br />

s<strong>en</strong>se que hi concorrin els supòsits legals, o s<strong>en</strong>se que s'hagin complert les formalitats<br />

previstes i els requisits que exigeix<strong>en</strong> les lleis.<br />

b) Les que estiguin il·lícitam<strong>en</strong>t internades <strong>en</strong> qualsevol establim<strong>en</strong>t o lloc.<br />

c) Les que ho estiguin per un termini superior al que ass<strong>en</strong>yal<strong>en</strong> les lleis si, transcorregut<br />

aquest termini, no són posades <strong>en</strong> llibertat o lliurades al jutge més pròxim al lloc de la<br />

det<strong>en</strong>ció.<br />

2<br />

287<br />

Tem ari Oposicions


d) Les privades de llibertat a les quals no els siguin respectats els drets que la Constitució i<br />

les lleis processals garanteix<strong>en</strong> a qualsevol persona detinguda.<br />

Article 2<br />

És compet<strong>en</strong>t per conèixer de la sol·licitud d'habeas corpus el jutge d'instrucció del lloc on es<br />

trobi la persona privada de llibertat; si no consta, el del lloc <strong>en</strong> què es produeixi la det<strong>en</strong>ció, i,<br />

si manqu<strong>en</strong> els anteriors, el del lloc on s'hagin tingut les últimes notícies sobre el parador del<br />

detingut.<br />

Si la det<strong>en</strong>ció obeeix a l'aplicació de la llei orgànica que desplega els supòsits previstos a<br />

l'article 55.2 de la Constitució, el procedim<strong>en</strong>t s'ha de seguir davant del jutge c<strong>en</strong>tral<br />

d'instrucció correspon<strong>en</strong>t.<br />

En l'àmbit de la jurisdicció militar, és compet<strong>en</strong>t per conèixer de la sol·licitud d'habeas corpus<br />

el jutge togat militar d'instrucció constituït al capdavant de la circumscripció jurisdiccional <strong>en</strong><br />

la qual es va fer la det<strong>en</strong>ció.<br />

Article 3<br />

Pod<strong>en</strong> instar el procedim<strong>en</strong>t d'habeas corpus que aquesta Llei estableix:<br />

a) El privat de llibertat, el seu cònjuge o la persona que hi estigui unida per una relació<br />

d'afectivitat anàloga; desc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts, asc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts, germans, i, si s'escau, respecte als m<strong>en</strong>ors i<br />

persones incapacitades, els seus repres<strong>en</strong>tants legals.<br />

b) El Ministeri Fiscal.<br />

c) El Def<strong>en</strong>sor del Poble.<br />

Així mateix, el pot iniciar, d'ofici, el jutge compet<strong>en</strong>t a què es refereix l'article anterior.<br />

Article 4<br />

El procedim<strong>en</strong>t s'inicia, llevat que s'incoï d'ofici, per mitjà d'un escrit o compareix<strong>en</strong>ça, s<strong>en</strong>se<br />

que sigui preceptiva la interv<strong>en</strong>ció d’un advo<strong>cat</strong> ni d’un procurador.<br />

En aquest escrit o compareix<strong>en</strong>ça hi han de constar:<br />

a) El nom i les circumstàncies personals del sol·licitant i de la persona per a la qual se<br />

sol·licita l'empara judicial que regula aquesta Llei.<br />

b) El lloc <strong>en</strong> què es trobi el privat de llibertat, l’autoritat o persona sota la custòdia de la qual<br />

es trobi –si són coneguts–, i totes les altres circumstàncies que puguin ser rellevants.<br />

c) El motiu concret pel qual se sol·licita l'habeas corpus.<br />

Article 5<br />

L'autoritat governativa, ag<strong>en</strong>t de l'autoritat o funcionari públic estan obligats a posar<br />

immediatam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> coneixem<strong>en</strong>t del jutge compet<strong>en</strong>t la sol·licitud d'habeas corpus formulada<br />

per la persona privada de llibertat que es trobi sota la seva custòdia.<br />

Si incompleix<strong>en</strong> aquesta obligació, seran advertits pel jutge, s<strong>en</strong>s perjudici de les<br />

responsabilitats p<strong>en</strong>als i disciplinàries <strong>en</strong> què puguin incórrer.<br />

Article 6<br />

Una vegada promoguda la sol·licitud d'habeas corpus, el jutge ha d'examinar la concurrència<br />

dels requisits per tramitar-la i l'ha de traslladar al Ministeri Fiscal. Seguidam<strong>en</strong>t, mitjançant<br />

una interlocutòria, ha de disposar la incoació del procedim<strong>en</strong>t o, si s'escau, d<strong>en</strong>egar la<br />

sol·licitud pel fet de ser improced<strong>en</strong>t. Aquesta interlocutòria s'ha de notificar, <strong>en</strong> tot cas, al<br />

3<br />

288<br />

Tem ari Oposicions


Ministeri Fiscal. Contra la resolució que s'adopti <strong>en</strong> un cas o <strong>en</strong> l'altre, no s’hi pot interposar<br />

cap recurs.<br />

Article 7<br />

En la interlocutòria d'incoació, el jutge ha d'ord<strong>en</strong>ar a l'autoritat a disposició de la qual estigui<br />

la persona privada de llibertat o a qui la tingui <strong>en</strong> poder seu, que la pres<strong>en</strong>ti davant seu,<br />

s<strong>en</strong>se cap pretext ni demora, o es constituirà <strong>en</strong> el lloc on aquella es trobi.<br />

Abans de dictar resolució, el jutge ha d'oir la persona privada de llibertat o, si s'escau, el seu<br />

repres<strong>en</strong>tant legal i advo<strong>cat</strong>, si n'ha designat, i també el Ministeri Fiscal. Tot seguit ha d'oir<br />

<strong>en</strong> justificació del seu capt<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t l'autoritat, els ag<strong>en</strong>ts, el funcionari públic o el<br />

repres<strong>en</strong>tant de la institució o la persona que n'hagi ord<strong>en</strong>at o practi<strong>cat</strong> la det<strong>en</strong>ció o<br />

l’internam<strong>en</strong>t i, <strong>en</strong> tot cas, aquella sota la custòdia de la qual es trobi la persona privada de<br />

llibertat. El jutge ha de fer conèixer a tots ells les declaracions de la persona privada de<br />

llibertat.<br />

El jutge ha d’admetre, si les considera pertin<strong>en</strong>ts, les proves que aportin les persones a què<br />

es refereix el paràgraf anterior i les que proposin que es puguin practicar a l'acte.<br />

En el termini de vint-i-quatre hores, a comptar des que es dicti la interlocutòria d'incoació, els<br />

jutges han de practicar totes les actuacions a què es refereix aquest article i dictar la<br />

resolució que sigui proced<strong>en</strong>t.<br />

Article 8<br />

Una vegada practicades les actuacions a què es refereix l'article anterior, el jutge, mitjançant<br />

una interlocutòria motivada, ha d'adoptar seguidam<strong>en</strong>t alguna d'aquestes resolucions:<br />

1. Si considera que no es dóna cap de les circumstàncies a què es refereix l'article 1<br />

d'aquesta Llei, ha de disposar l'arxivam<strong>en</strong>t de les actuacions i declarar que s’ajust<strong>en</strong> a dret<br />

la privació de llibertat i les circumstàncies <strong>en</strong> què s'està realitzant.<br />

2. Si considera que hi concorre alguna de les circumstàncies de l'article 1 d'aquesta Llei, cal<br />

disposar a l'acte alguna de les mesures segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) La posada <strong>en</strong> llibertat de la persona que n’estigui privada, si ho va ser il·legalm<strong>en</strong>t.<br />

b) Que continuï la situació de privació de llibertat d'acord amb les disposicions legals<br />

aplicables al cas, però, si ho considera necessari, <strong>en</strong> un establim<strong>en</strong>t difer<strong>en</strong>t, o sota la<br />

custòdia de persones difer<strong>en</strong>ts de les que fins aleshores la ret<strong>en</strong>i<strong>en</strong>.<br />

c) Que la persona privada de llibertat sigui posada immediatam<strong>en</strong>t a disposició judicial si ja<br />

ha transcorregut el termini legalm<strong>en</strong>t establert per det<strong>en</strong>ir-la.<br />

Article 9<br />

El jutge ha de fer un testimoniatge dels particulars pertin<strong>en</strong>ts per a la persecució i el càstig<br />

dels delictes que hagin pogut cometre els qui hagin ord<strong>en</strong>at la det<strong>en</strong>ció o hagin tingut sota la<br />

seva custòdia la persona privada de llibertat.<br />

En els casos de delicte de d<strong>en</strong>úncia falsa o simulació de delicte, també s'ha de fer un<br />

testimoniatge dels particulars pertin<strong>en</strong>ts, per tal de determinar les responsabilitats p<strong>en</strong>als<br />

correspon<strong>en</strong>ts.<br />

En tot cas, si s'hi aprecia temeritat o mala fe, el sol·licitant ha de ser condemnat al pagam<strong>en</strong>t<br />

de les costes del procedim<strong>en</strong>t; si no, aquestes s'han de declarar d'ofici.<br />

Disposició final<br />

Aquesta Llei <strong>en</strong>trarà <strong>en</strong> vigor l'<strong>en</strong>demà d’haver-se publi<strong>cat</strong> <strong>en</strong> el Butlletí Oficial de l'Estat.<br />

4<br />

289<br />

Tem ari Oposicions


3.7.La prova <strong>en</strong> el procés p<strong>en</strong>al: requisits de la prova. Prova prohibida o<br />

il·lícita, prova anticipada i preconstituïda. Prova d’indicis.<br />

1. Concepte i consideracions g<strong>en</strong>erals<br />

2. Prova anticipada o preconstituïda<br />

3. Prova d’indicis o circumstancial<br />

4. Prova prohibida o il·lícita<br />

5. Prova de càrrec<br />

1. Concepte i consideracions g<strong>en</strong>erals<br />

La prova <strong>en</strong> el procés p<strong>en</strong>al és aquella activitat processal de les parts i de qui jutja,<br />

dirigida a formar la convicció d’aquest últim sobre la veritat o certesa dels fets<br />

afirmats per les parts, i que es des<strong>en</strong>volupa fonam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>t <strong>en</strong> el judici oral.<br />

En l’àmbit del procés p<strong>en</strong>al s’han de distingir els actes de prova que g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>t<br />

t<strong>en</strong><strong>en</strong> lloc <strong>en</strong> la fase de pl<strong>en</strong>ari o judici oral, dels anom<strong>en</strong>ats mitjans d’investigació,<br />

que són els que es realitz<strong>en</strong> tant <strong>en</strong> la fase preprocessal o d’investigació de fets<br />

delictius, com <strong>en</strong> la fase sumarial per part del jutge d’instrucció, el Ministeri Fiscal o la<br />

policia judicial.<br />

D’acord amb l’article 741 de la LECr, <strong>en</strong> el nostre ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t jurídic les proves que<br />

han de servir de base a la decisió del jutge a l’hora de dictar s<strong>en</strong>tència són les<br />

practicades <strong>en</strong> el judici oral, excepte els supòsits de prova anticipada o<br />

preconstituïda, quan sigui impossible o molt difícil la reproducció d’aquestes <strong>en</strong> l’acte<br />

de la vista. En aquest cas, les diligències sumarials pod<strong>en</strong> ser valorades sempre<br />

que compleixin els principis de publicitat, oralitat, immediació i contradicció, tal i<br />

com exigeix la doctrina del Tribunal Suprem i Tribunal Constitucional.<br />

Així s’estableix <strong>en</strong> la jurisprudència del Tribunal Constitucional, i més concretam<strong>en</strong>t<br />

la S<strong>en</strong>tència 55/1982, de 26 de juliol, quan es determina que el mom<strong>en</strong>t de la prova<br />

ha de situar-se <strong>en</strong> el judici oral, i seran els únics mitjans de prova vàlids per<br />

desvirtuar la presumpció d’innocència, els utilitzats <strong>en</strong> el judici oral i els preconstituïts<br />

que siguin de difícil o impossible reproducció, si <strong>en</strong> tot mom<strong>en</strong>t s’han observat les<br />

garanties necessàries per a la def<strong>en</strong>sa.<br />

El nostre procés p<strong>en</strong>al està regit pel principi de la lliure valoració de la prova. Aquest<br />

principi és clar <strong>en</strong> l’article 741 de la LECr quan ass<strong>en</strong>yala que:<br />

“El tribunal, apreciant segons la seva consciència les proves practicades <strong>en</strong> el judici,<br />

les raons exposades per l’acusació i la def<strong>en</strong>sa i el que han manifestat els mateixos<br />

processats, dictarà s<strong>en</strong>tència dins del termini fixat <strong>en</strong> aquesta llei.<br />

Sempre que el Tribunal faci ús del lliure arbitri que per a la qualificació del delicte o<br />

per a la imposició de la p<strong>en</strong>a li atorga el Codi p<strong>en</strong>al, haurà de consignar si ha pres <strong>en</strong><br />

consideració els elem<strong>en</strong>ts de judici que el precepte aplicable d’aquell obligui a t<strong>en</strong>ir<br />

<strong>en</strong> compte”.<br />

290<br />

Tem ari Oposicions


La lliure valoració de la prova s’ha d’efectuar segons les regles del criteri racional, és<br />

a dir, segons les normes de la lògica, les màximes d’experiència comú o les<br />

especialitzades que proporcionin els pèrits i, <strong>en</strong> cap cas, s’ha d’associar amb la<br />

discrecionalitat o arbitrarietat.<br />

És fonam<strong>en</strong>tal que la pràctica d’aquestes diligències es realitzi amb les formalitats i<br />

els requisits exigits, i es respectin els principis constitucionals i processals, a<br />

l’objecte que puguin ser valorades per l’òrgan judicial quan dicti la s<strong>en</strong>tència<br />

correspon<strong>en</strong>t, una vegada hagin estat reproduïdes <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t de la vista oral, amb<br />

pl<strong>en</strong>a observància dels principis de publicitat, oralitat, immediació i contradicció.<br />

La Constitució incorpora amb la <strong>cat</strong>egoria de fonam<strong>en</strong>tal el dret a utilitzar els<br />

mitjans probatoris pertin<strong>en</strong>ts per la def<strong>en</strong>sa pròpia (art. 24.2 CE). El fonam<strong>en</strong>t<br />

d’aquest precepte es deriva del dret a un procés amb totes les garanties (art. 24.2<br />

CE) i el dret a la igualtat de les parts <strong>en</strong> el procés.<br />

Les proves que s’utilitzin no pod<strong>en</strong> haver estat obtingudes amb la violació de<br />

drets fonam<strong>en</strong>tals, perquè això implicaria una ignorància de les “garanties” pròpies<br />

del procés i també una desigualtat <strong>en</strong>tre les parts <strong>en</strong> el judici. El respecte als drets i<br />

les garanties fonam<strong>en</strong>tals dels ciutadans té <strong>en</strong> el procés p<strong>en</strong>al una concreció<br />

important que suposa la impossibilitat d’atorgar eficàcia a les proves que s’han<br />

obtingut amb infracció d’aquests drets i llibertats<br />

La Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal regula alguns dels mitjans de prova, com pod<strong>en</strong> ser<br />

la declaració i l’interrogatori de l’acusat, la declaració de la víctima, l’exam<strong>en</strong> dels<br />

testimonis, els informes pericials, la prova docum<strong>en</strong>tal, la inspecció ocular<br />

i les diligències d’investigació quan s’introdueixin <strong>en</strong> l’acte del judici mitjançant la<br />

seva lectura.<br />

2. Prova anticipada o preconstituïda<br />

Els únics mitjans de prova vàlids per desvirtuar la presumpció d’innocència són els<br />

utilitzats <strong>en</strong> el judici oral, però com a excepció a aquesta regla g<strong>en</strong>eral hi ha fets i<br />

proves que no són d’impossible o molt difícil reproducció a l’acte de judici oral.<br />

Davant d’aquesta situació, el jutge acorda practicar aquestes diligències amb<br />

complim<strong>en</strong>t dels requisits que a continuació s’exposaran, per tal que quan arribi el dia<br />

del judici siguin aptes per <strong>en</strong>ervar la presumpció d’innocència.<br />

La doctrina i la jurisprudència pos<strong>en</strong> de manifest que <strong>en</strong> l’anom<strong>en</strong>ada prova<br />

anticipada o preconstituïda cal distingir:<br />

a) Els actes que per la seva naturalesa són irreproduïbles a l’acte de judici oral,<br />

com ara la inspecció ocular, el cos del delicte, l’autòpsia del cadàver, les<br />

lesions, les anàlisis químiques, els informes pericials, l’<strong>en</strong>trada i escorcoll <strong>en</strong> lloc<br />

tan<strong>cat</strong>, l’escorcoll de papers i efectes i l’obertura de registre de la correspondència.<br />

Resulta evid<strong>en</strong>t que l’acte materialm<strong>en</strong>t no es pot tornar a reproduir al judici oral, però<br />

<strong>en</strong> canvi, es pot introduir al debat del pl<strong>en</strong>ari mitjançant la lectura de l’acte que el<br />

docum<strong>en</strong>ta, de les declaracions dels funcionaris policials que hi van interv<strong>en</strong>ir, de la<br />

declaració dels pèrits que van realitzar les perícies, etc. D’aquesta manera, es<br />

garanteix el respecte al principi de contradicció, perquè les parts podran contrastar o<br />

291<br />

Tem ari Oposicions


qüestionar les proves.<br />

b) Els actes són reproduïbles <strong>en</strong> el judici oral, però ateses determinades<br />

circumstàncies extraordinàries, el jutge acorda la seva pràctica de forma anticipada,<br />

és a dir, abans del judici oral. Aquest és el supòsit previst a l’article 448 LECr, quan,<br />

per exemple, el testimoni manifesti durant la instrucció que no podrà comparèixer al<br />

judici oral per estar fora del país, o quan hi hagi un motiu per témer la seva mort,<br />

incapacitat física, i intel·lectual abans del judici oral.<br />

Per tal que aquesta declaració pugui convertir-se <strong>en</strong> prova anticipada i<br />

preconstituïda, el testimoni haurà de declarar <strong>en</strong> presència de:<br />

- el jutge<br />

- l’imputat<br />

- l’advo<strong>cat</strong> de la def<strong>en</strong>sa<br />

- el jutge<br />

- el Ministeri fiscal<br />

Totes les parts i el jutge podran fer al testimoni les preguntes que considerin<br />

conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>ts, amb excepció d’aquelles que el jutge declari impertin<strong>en</strong>ts.<br />

La prova anticipada i preconstituïda adquireix un valor probatori similar al de les<br />

realitzades <strong>en</strong> el judici oral, però és necessari que es practiqui amb respecte<br />

dels principis d’immediació i contradicció: <strong>en</strong> presència del jutge i amb interv<strong>en</strong>ció de<br />

les parts. Si es fa d’aquesta manera i es llegeix el contingut de la diligència a l’acte<br />

del judici oral (per exemple, lectura de la declaració del testimoni), aquesta prova<br />

tindrà el mateix valor que la resta de proves practicades al pl<strong>en</strong>ari.<br />

En relació amb la prova pericial, és evid<strong>en</strong>t que determinats dictàm<strong>en</strong>s<br />

pericials són irreproduïbles <strong>en</strong> l’acte del judici. Per això, els dictàm<strong>en</strong>s que s’hagin<br />

realitzat per part d’un organisme compet<strong>en</strong>t i que no hagin estat qüestionats per la<br />

part recurr<strong>en</strong>t, ni les parts han demanat la citació dels pèrits al pl<strong>en</strong>ari, aquest<br />

dictam<strong>en</strong> adquirirà valor de prova de càrrec <strong>en</strong>cara que no sigui ratifi<strong>cat</strong> <strong>en</strong> el judici<br />

oral.<br />

D’acord amb la S<strong>en</strong>tència del Tribunal Constitucional núm. 156/1997, de 29 de<br />

setembre, perquè la declaració davant el jutge d’instrucció pugui ser qualificada<br />

com a prova preconstituïda o anticipada vàlida, haurà de complir amb els segü<strong>en</strong>ts<br />

requisits:<br />

a) Que tracti de fets que no puguin ser reproduïts el dia de la celebració del judici<br />

oral.<br />

b) Que s’autoritzi i realitzi davant el jutge d’instrucció.<br />

c) Que es garanteixi la contradicció, de manera que es permeti a la def<strong>en</strong>sa la<br />

possibilitat d’interv<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> la pràctica d’aquesta diligència sumarial, amb la finalitat<br />

que pugui interrogar el testimoni.<br />

d) Exigència que la diligència sumarial sigui reproduïda com a prova <strong>en</strong> el judici oral<br />

amb possibilitat de contradicció.<br />

292<br />

Tem ari Oposicions


3. Prova d’indicis o circumstancial<br />

En el procés p<strong>en</strong>al és freqü<strong>en</strong>t que <strong>en</strong> relació amb un determinat fet delictiu no<br />

comptem amb una prova directa de la participació de l’acusat <strong>en</strong> els fets. En aquests<br />

casos, adquireix una especial importància la d<strong>en</strong>ominada prova indirecta,<br />

circumstancial o per indicis. Segons Ruiz Vadillo és aquella que s’adreça a mostrar<br />

la certesa d’uns fets-indicis que no són constitutius del delicte, però dels quals se’n<br />

pod<strong>en</strong> desp<strong>en</strong>dre els que sí ho són i la participació <strong>en</strong> ells de l’acusat mitjançant un<br />

raonam<strong>en</strong>t que es basa <strong>en</strong> el nexe causal i lògic <strong>en</strong>tre els fets provats i allò que es<br />

tracta de provar, que és la comissió del fet delictiu <strong>en</strong> si mateix.<br />

La jurisprudència del Tribunal Suprem (s<strong>en</strong>tència 19 de g<strong>en</strong>er de 1996, 24 de maig<br />

de<br />

1996) i del Tribunal Constitucional (s<strong>en</strong>tència núm. 244/1994, de 15 de<br />

setembre) estableix<strong>en</strong> que el dret fonam<strong>en</strong>tal a la presumpció d’innocència queda<br />

debilitat a través d’una prova indirecta o derivada d’indicis, sempre que<br />

concorrin les segü<strong>en</strong>ts circumstàncies:<br />

a) Pluralitat de fets-base o indicis: l’existència d’un fet únic o aïllat és insufici<strong>en</strong>t per<br />

fonam<strong>en</strong>tar una convicció judicial, per tant ha d’haver més d’un indici.<br />

b) Aquests indicis han de ser perifèrics amb el fet que es vol acreditar. És a dir, han<br />

de constituir les circumstàncies que <strong>en</strong>volt<strong>en</strong> el fet delictiu.<br />

c) Els fets-base han d’estar acreditats per proves de càrrec directes: l’article 1249<br />

del Codi civil estableix que les presumpcions no són admissibles, excepte quan el fet<br />

del qual hagin de deduir-se estigui completam<strong>en</strong>t acreditat. Això no podria ser d’una<br />

altra manera perquè no pot servir de base per a una condemna, un indici que s’ha<br />

provat mitjançant una presumpció, sinó que com a mínim aquest indici s’hauria<br />

d’haver provat a través d’una prova de càrrec directe.<br />

d) Necessitat que els fets estiguin relacionats amb les dades a provar: és necessari<br />

que el fet o l’indici coincideixi i es relacioni amb el fet delictiu a provar, i també que hi<br />

hagi una interrelació <strong>en</strong>tre ells.<br />

e) La relació que s’estableixi <strong>en</strong>tre els indicis i el fet delictiu principal s’ha de fer de<br />

manera lògica i racional. A més, el jutge haurà de recollir <strong>en</strong> la seva resolució de<br />

forma motivada aquest raonam<strong>en</strong>t.<br />

El Tribunal Constitucional, <strong>en</strong> la S<strong>en</strong>tència núm. 155/2002, de 22 de juliol ha<br />

ass<strong>en</strong>yalat els criteris per a l’admissió de la prova indiciària apta per desvirtuar la<br />

presumpció d’innocència:<br />

a) La prova indiciària ha de partir de fets pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t provats.<br />

b) Els fets constitutius de delicte han de deduir-se d’aquests indicis –fets<br />

pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t provats- a través d’un procés m<strong>en</strong>tal raonat i d’acord amb les regles del<br />

293<br />

Tem ari Oposicions


criteri humà.<br />

4. Prova prohibida o il·lícita<br />

Sovint s’utilitz<strong>en</strong> indistintam<strong>en</strong>t expressions com prova il·lícita, prova irregular i<br />

prova prohibida, s<strong>en</strong>se que la doctrina i la jurisprudència acabin de posar-se d’acord<br />

al respecte. De manera g<strong>en</strong>eral, podem definir aquests conceptes així:<br />

1. Prova il·lícita: s’ha d’<strong>en</strong>t<strong>en</strong>dre com aquella que <strong>en</strong> el seu orig<strong>en</strong><br />

i/o des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t s’ha vulnerat un dret fonam<strong>en</strong>tal.<br />

L’article 11.1 de la LOPJ estableix que:<br />

“En tot tipus de procedim<strong>en</strong>t es respectaran les regles de la bona fe. No tindran<br />

efecte les proves obtingudes, directam<strong>en</strong>t o indirecta, viol<strong>en</strong>tant els drets o les<br />

llibertats fonam<strong>en</strong>tals”.<br />

2. Prova prohibida: consistiria <strong>en</strong> aquella prova que no pot ser introduïda o<br />

valorada dins el procés, atès que deriva d’una prova il·lícita.<br />

3. Prova irregular: es definiria com aquella prova que <strong>en</strong> la seva obt<strong>en</strong>ció<br />

s’han vulnerat les normes de rang ordinari o processals que regul<strong>en</strong> la seva pràctica.<br />

La diferència <strong>en</strong>tre la prova il·lícita i la prova irregular radica bàsicam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> les<br />

proves relacionades o derivades d’aquestes, ja que per a les derivades de les<br />

proves il·lícites s’imposa la ineficàcia, com a lògica conseqüència de la<br />

contaminació processal que han patit, m<strong>en</strong>tre que per a les derivades de les<br />

irregulars no es produeix aquesta conseqüència. A títol d’exemple, i per a una<br />

millor compr<strong>en</strong>sió de les anteriors definicions, podria considerar-se prova il·lícita, una<br />

interv<strong>en</strong>ció de les comunicacions realitzada s<strong>en</strong>se autorització judicial, o excedint els<br />

límits d’aquesta; com a prova prohibida, si s’ha realitzat una <strong>en</strong>trada i escorcoll <strong>en</strong><br />

un domicili s<strong>en</strong>se autorització judicial, s’ha trobat droga i el propietari a la vista de la<br />

troballa ha confessat ser l’autor del delicte, la troballa de la droga constituiria prova<br />

il·lícita, però la confessió, com que deriva de la troballa, seria prova prohibida.<br />

Encara que la doctrina i la jurisprudència t<strong>en</strong>deix<strong>en</strong> a assimilar prova prohibida i<br />

prova il·lícita. Finalm<strong>en</strong>t, seria una prova irregular, tal com va considerar el Tribunal<br />

Suprem <strong>en</strong> alguna ocasió, no ress<strong>en</strong>yar el noms i les dades id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ives de les<br />

persones que integr<strong>en</strong> una diligència de reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda.<br />

En el cas de les proves irregulars hi ha la possibilitat de recuperació del material<br />

probatori a través de la seva conversió <strong>en</strong> algun altre tipus de prova<br />

subsidiària, g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>t la testifical o la confessió, com a forma de subsanació.<br />

El fonam<strong>en</strong>t de la prohibició de valorar <strong>en</strong> judici proves obtingudes amb violació dels<br />

drets fonam<strong>en</strong>tals, atesa la seva posició prefer<strong>en</strong>t <strong>en</strong> un Estat democràtic i social de<br />

dret i la seva qualitat de drets inviolables inher<strong>en</strong>ts a la persona (art. 10.1<br />

Constitució), imposa la inexcusable necessitat de tutelar-los, i provoca la nul·litat<br />

radical de tot acte jurídic que s’hi oposi.<br />

Tant la doctrina com la jurisprudència han ass<strong>en</strong>yalat la importància de la s<strong>en</strong>tència<br />

del Tribunal Constitucional núm. 114/1984, de 29 de novembre, a través de la qual es<br />

declara la impossibilitat d’estimació processal de la prova il·lícita quan es vulner<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> la seva obt<strong>en</strong>ció els drets fonam<strong>en</strong>tals. És important ass<strong>en</strong>yalar que aquesta<br />

294<br />

Tem ari Oposicions


doctrina es va recollir posteriorm<strong>en</strong>t a l’article 11.1 de la LOPJ.<br />

Finalm<strong>en</strong>t, escau ass<strong>en</strong>yalar que constitueix una manifestació del dret de def<strong>en</strong>sa,<br />

que té com a finalitat assegurar la igualtat de les parts, la prohibició de valorar<br />

les proves obtingudes amb irregularitats processals, i les que s’han obtingut amb<br />

vulneració de drets fonam<strong>en</strong>tals i s’ha produït indef<strong>en</strong>sió efectiva. Aquesta indef<strong>en</strong>sió,<br />

que pot sorgir al llarg de l’iter processal, pot corregir-se <strong>en</strong> instàncies superiors, ja<br />

que no tota irregularitat processal origina la nul·litat de l’actuació i tampoc ha de<br />

donar lloc a una indef<strong>en</strong>sió.<br />

5. Prova de càrrec<br />

La prova de càrrec és aquella que s’ha obtingut i practi<strong>cat</strong> amb respecte de les<br />

normes processals que la regeix<strong>en</strong> i no s’ha vulnerat cap dret fonam<strong>en</strong>tal<br />

mitjançant la seva obt<strong>en</strong>ció. A més, també recau directam<strong>en</strong>t sobre els fets<br />

rellevants i decisius que justifiqu<strong>en</strong> la imputació i la condemna de l’acusat. En<br />

definitiva, és aquella capaç de desvirtuar el dret fonam<strong>en</strong>tal a la presumpció<br />

d’innocència.<br />

A més de respectar la normativa processal, l’activitat probatòria ha de practicar-se<br />

amb totes les garanties processals, és a dir, amb ple respecte als principis<br />

d’immediatesa, contradicció, oralitat i publicitat.<br />

En aquest s<strong>en</strong>tit, el Tribunal Suprem ha ass<strong>en</strong>yalat a la S<strong>en</strong>tència de 23 de<br />

desembre de<br />

1986 (RJ 1986/7975) que prova de càrrec no és només la directam<strong>en</strong>t produïda <strong>en</strong> el<br />

judici oral, sinó també aquella obtinguda regularm<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la fase sumarial, i que pot<br />

introduir-se <strong>en</strong> el judici oral mitjançant la seva lectura, per via de l’article 730 de la<br />

Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal. L’esm<strong>en</strong>tat precepte ass<strong>en</strong>yala que podran llegir-se a<br />

instància de qualsevol de les parts les diligències practicades <strong>en</strong> el sumari que, per<br />

causes indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts de la voluntat d’aquelles, no puguin ésser reproduïdes <strong>en</strong> el<br />

judici oral.<br />

295<br />

Tem ari Oposicions


3.8. Els testimonis. Els testimonis protegits. Els perits.<br />

LECRIM TITULO IV<br />

CAPÍTULO V.<br />

DE LAS DECLARACIONES DE LOS TESTIGOS<br />

Artículo 410.<br />

Todos los que residan <strong>en</strong> territorio español, nacionales o extranjeros, que no estén<br />

impedidos, t<strong>en</strong>drán obligación de concurrir al llamami<strong>en</strong>to judicial para declarar<br />

cuanto supier<strong>en</strong> sobre lo que les fuere preguntado si para ello se les cita con las<br />

formalidades prescritas <strong>en</strong> la Ley.<br />

Artículo 411.<br />

Se exceptúan de lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo anterior: El Rey, la Reina, sus respectivos<br />

consortes, el Príncipe Heredero y los Reg<strong>en</strong>tes del Reino.<br />

También están ex<strong>en</strong>tos del deber de declarar los Ag<strong>en</strong>tes Diplomáticos acreditados<br />

<strong>en</strong> España, <strong>en</strong> todo caso, y el personal administrativo, técnico o de servicio de las<br />

misiones diplomáticas, así como sus familiares, si concurr<strong>en</strong> <strong>en</strong> ellos los requisitos<br />

exigidos <strong>en</strong> los tratados.<br />

Artículo 412.<br />

1. Estarán ex<strong>en</strong>tas también de concurrir al llamami<strong>en</strong>to del Juez, pero no de declarar,<br />

pudi<strong>en</strong>do hacerlo por escrito las demás personas de la Familia Real.<br />

2. Están ex<strong>en</strong>tos de concurrir al llamami<strong>en</strong>to del Juez, pero no de declarar, pudi<strong>en</strong>do<br />

informar por escrito sobre los hechos de que t<strong>en</strong>gan conocimi<strong>en</strong>to por razón de su<br />

cargo:<br />

1. El Presid<strong>en</strong>te y los demás miembros del Gobierno.<br />

2. Los Presid<strong>en</strong>tes del Congreso de los Diputados y del S<strong>en</strong>ado.<br />

3. El Presid<strong>en</strong>te del Tribunal Constitucional.<br />

4. El Presid<strong>en</strong>te del Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial.<br />

5. El Fiscal G<strong>en</strong>eral del Estado.<br />

6. Los Presid<strong>en</strong>tes de las Comunidades Autónomas.<br />

3. Si fuera conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te recibir declaración a alguna de las personas a las que se<br />

refiere el apartado 2 anterior sobre cuestiones de las que no haya t<strong>en</strong>ido<br />

conocimi<strong>en</strong>to por razón de su cargo, se tomará la misma <strong>en</strong> su domicilio o despacho<br />

oficial.<br />

4. Qui<strong>en</strong>es hubies<strong>en</strong> desempeñado los cargos a que se refiere el apartado 2 del<br />

pres<strong>en</strong>te artículo estarán igualm<strong>en</strong>te ex<strong>en</strong>tos de concurrir al llamami<strong>en</strong>to del Juez,<br />

pero no de declarar, pudi<strong>en</strong>do informar por escrito sobre los hechos de que hubier<strong>en</strong><br />

t<strong>en</strong>ido conocimi<strong>en</strong>to por razón de su cargo.<br />

5. Estarán ex<strong>en</strong>tos también de concurrir al llamami<strong>en</strong>to del Juez, pero no de declarar,<br />

pudi<strong>en</strong>do hacerlo <strong>en</strong> su despacho oficial o <strong>en</strong> la sede del órgano del que sean<br />

miembros:<br />

296<br />

Tem ari Oposicions


1. Los Diputados y S<strong>en</strong>adores.<br />

2. Los Magistrados del Tribunal Constitucional y los Vocales del Consejo G<strong>en</strong>eral<br />

del Poder Judicial.<br />

3. Los Fiscales de Sala del Tribunal Supremo.<br />

4. El Def<strong>en</strong>sor del Pueblo.<br />

5. Las Autoridades Judiciales de cualquier ord<strong>en</strong> jurisdiccional de <strong>cat</strong>egoría<br />

superior a la del que recibiere la declaración.<br />

6. Los Presid<strong>en</strong>tes de las Asambleas Legislativas de las Comunidades<br />

Autónomas.<br />

7. El Presid<strong>en</strong>te y los Consejeros Perman<strong>en</strong>tes del Consejo de Estado.<br />

8. El Presid<strong>en</strong>te y los Consejeros del Tribunal de Cu<strong>en</strong>tas.<br />

9. Los miembros de los Consejos de Gobierno de las Comunidades Autónomas.<br />

10. Los Secretarios de Estado, los Subsecretarios y asimilados, los Delegados del<br />

Gobierno <strong>en</strong> las Comunidades Autónomas y <strong>en</strong> Ceuta y Melilla, los<br />

Gobernadores civiles y los Delegados de Haci<strong>en</strong>da.<br />

6. Si se trata de cargos cuya compet<strong>en</strong>cia esté limitada territorialm<strong>en</strong>te, sólo será<br />

aplicable la ex<strong>en</strong>ción correspondi<strong>en</strong>te respecto de las declaraciones que hubier<strong>en</strong> de<br />

recibirse <strong>en</strong> su territorio, excepción hecha de los Presid<strong>en</strong>tes de las Comunidades<br />

Autónomas y de sus Asambleas Legislativas.<br />

7. En cuanto a los miembros de las Oficinas Consulares, se estará a lo dispuesto <strong>en</strong><br />

los Conv<strong>en</strong>ios Internacionales <strong>en</strong> vigor.<br />

Artículo 413.<br />

Para recibir la declaración a que se refiere el apartado 3 del artículo anterior, el Juez<br />

pasará al domicilio o despacho oficial de la persona concernida, previo aviso,<br />

señalándole día y hora.<br />

El Juez procederá de igual modo para recibir la declaración de alguna de las<br />

personas a que se refiere el apartado 5 del artículo anterior, cuando la misma fuere a<br />

t<strong>en</strong>er lugar <strong>en</strong> su despacho oficial o <strong>en</strong> la sede del órgano del que sean miembros.<br />

Artículo 414.<br />

La resist<strong>en</strong>cia de cualquiera de las personas a que se refier<strong>en</strong> los apartados 3 y 5 del<br />

artículo 412 a recibir <strong>en</strong> su domicilio o resid<strong>en</strong>cia oficial al Juez, o a declarar cuanto<br />

supier<strong>en</strong> sobre lo que les fuere preguntado respecto a los hechos del sumario, se<br />

pondrá <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to del Ministerio Fiscal para los efectos que procedan.<br />

Si las personas m<strong>en</strong>cionadas <strong>en</strong> el apartado 7 de dicho artículo incurrier<strong>en</strong> <strong>en</strong> la<br />

resist<strong>en</strong>cia expresada, el Juez lo comunicará inmediatam<strong>en</strong>te al Ministerio de Justicia,<br />

remiti<strong>en</strong>do testimonio instructivo y se abst<strong>en</strong>drá de todo procedimi<strong>en</strong>to respecto a<br />

ellas, hasta que el Ministro le comunique la resolución que sobre el caso se dictare.<br />

Artículo 415.<br />

Serán invitadas a prestar su declaración por escrito las personas m<strong>en</strong>cionadas <strong>en</strong> el<br />

párrafo segundo del artículo 411 y <strong>en</strong> el apartado 7 del artículo 412, remitiéndose al<br />

efecto al Ministerio de Justicia, con at<strong>en</strong>ta comunicación para el de Asuntos<br />

Exteriores, un interrogatorio que compr<strong>en</strong>da todos los extremos a que deban<br />

contestar, a fin de que puedan hacerlo por vía diplomática.<br />

297<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 416.<br />

Están disp<strong>en</strong>sados de la obligación de declarar:<br />

1. Los pari<strong>en</strong>tes del procesado <strong>en</strong> líneas directa asc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te y desc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te, su<br />

cónyuge, sus hermanos consanguíneos o uterinos y los colaterales consanguíneos<br />

hasta el segundo grado civil, así como los pari<strong>en</strong>tes naturales a que se refiere el<br />

número 3 del artículo 261.<br />

El Juez instructor advertirá al testigo que se halle compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong> el párrafo anterior<br />

que no ti<strong>en</strong>e obligación de declarar <strong>en</strong> contra del procesado; pero que puede hacer<br />

las manifestaciones que considere oportunas, consignándose la contestación que<br />

diere a esta advert<strong>en</strong>cia.<br />

2. El Abogado del procesado respecto a los hechos que éste le hubiese confiado<br />

<strong>en</strong> su calidad de def<strong>en</strong>sor.<br />

Si alguno de los testigos se <strong>en</strong>contrase <strong>en</strong> las relaciones indicadas <strong>en</strong> los párrafos<br />

preced<strong>en</strong>tes con uno o varios de los procesados, estará obligado a declarar respecto<br />

a los demás, a no ser que su declaración pudiera comprometer a su pari<strong>en</strong>te o<br />

def<strong>en</strong>dido.<br />

Artículo 417.<br />

No podrán ser obligados a declarar como testigos:<br />

1. Los eclesiásticos y ministros de los cultos disid<strong>en</strong>tes, sobre los hechos que les<br />

fuer<strong>en</strong> revelados <strong>en</strong> el ejercicio de las funciones de su ministerio.<br />

2. Los funcionarios públicos, tanto civiles como militares, de cualquier clase que<br />

sean, cuando no pudier<strong>en</strong> declarar sin violar el secreto que por razón de sus cargos<br />

estuvies<strong>en</strong> obligados a guardar, o cuando, procedi<strong>en</strong>do <strong>en</strong> virtud de obedi<strong>en</strong>cia<br />

debida, no fuer<strong>en</strong> autorizados por su superior jerárquico para prestar la declaración<br />

que se les pida.<br />

3. Los incapacitados física o moralm<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 418.<br />

Ningún testigo podrá ser obligado a declarar acerca de una pregunta cuya<br />

contestación pueda perjudicar material o moralm<strong>en</strong>te y de una manera directa e<br />

importante, ya a la persona, ya a la fortuna de alguno de los pari<strong>en</strong>tes a que se refiere<br />

el artículo 416.<br />

Se exceptúa el caso <strong>en</strong> que el delito revista suma gravedad por at<strong>en</strong>tar a la seguridad<br />

del Estado, a la tranquilidad pública o a la sagrada persona del Rey o de su sucesor.<br />

Artículo 419.<br />

Si el testigo estuviere físicam<strong>en</strong>te impedido de acudir al llamami<strong>en</strong>to judicial, el Juez<br />

instructor que hubiere de recibirle la declaración se constituirá <strong>en</strong> su domicilio,<br />

siempre que el interrogatorio no haya de poner <strong>en</strong> peligro la vida del <strong>en</strong>fermo.<br />

Artículo 420.<br />

El que sin estar impedido no concurriere al primer llamami<strong>en</strong>to judicial, excepto las<br />

personas m<strong>en</strong>cionadas <strong>en</strong> el artículo 412, o se resistiere a declarar lo que supiese<br />

298<br />

Tem ari Oposicions


acerca de los hechos sobre que fuere preguntado, a no estar compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong> las<br />

ex<strong>en</strong>ciones de los artículos anteriores, incurrirá <strong>en</strong> la multa de 200 a 5.000 euros, y si<br />

persistiere <strong>en</strong> su resist<strong>en</strong>cia será conducido <strong>en</strong> el primer caso a la pres<strong>en</strong>cia del Juez<br />

instructor por los ag<strong>en</strong>tes de la autoridad, y perseguido por el delito de obstrucción a<br />

la justicia tipificado <strong>en</strong> el artículo 463.1 del Código P<strong>en</strong>al, y <strong>en</strong> el segundo caso será<br />

también perseguido por el de desobedi<strong>en</strong>cia grave a la autoridad.<br />

La multa será impuesta <strong>en</strong> el acto de notarse o cometerse la falta.<br />

Artículo 421.<br />

El Juez de instrucción o municipal, <strong>en</strong> su caso, hará concurrir a su pres<strong>en</strong>cia y<br />

examinará a los testigos citados <strong>en</strong> la d<strong>en</strong>uncia o <strong>en</strong> la querella o <strong>en</strong> cualesquiera<br />

otras declaraciones o dilig<strong>en</strong>cias y a todos los demás que supier<strong>en</strong> hechos o<br />

circunstancias, o poseyer<strong>en</strong> datos conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes para la comprobación o averiguación<br />

del delito y del delincu<strong>en</strong>te.<br />

Se procurará, no obstante, omitir la evacuación de citas impertin<strong>en</strong>tes o inútiles.<br />

Artículo 422.<br />

Si el testigo residiere fuera del partido o término municipal del Juez que instruyese el<br />

sumario, éste se abst<strong>en</strong>drá de mandarle comparecer a su pres<strong>en</strong>cia, a no ser que lo<br />

considere absolutam<strong>en</strong>te necesario para la comprobación del delito o para el<br />

reconocimi<strong>en</strong>to de la persona del delincu<strong>en</strong>te, ord<strong>en</strong>ándolo <strong>en</strong> este caso por auto<br />

motivado.<br />

También deberá evitar la comparec<strong>en</strong>cia de los empleados de vigilancia pública que<br />

t<strong>en</strong>gan su resid<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> punto distinto de la capital del Juzgado, de los jefes de<br />

estación, maquinistas, fogoneros, conductores, telegrafistas, factores, recaudadores,<br />

guarda-agujas u otros ag<strong>en</strong>tes que desempeñ<strong>en</strong> funciones análogas, a los cuales<br />

citará por conducto de sus jefes inmediatos cuando sea absolutam<strong>en</strong>te indisp<strong>en</strong>sable<br />

su comparec<strong>en</strong>cia.<br />

Artículo 423.<br />

En el caso de la regla g<strong>en</strong>eral compr<strong>en</strong>dida <strong>en</strong> el párrafo 1 del artículo anterior, así<br />

como <strong>en</strong> el segundo cuando la urg<strong>en</strong>cia de la declaración fuese tal que no permitiera<br />

la dilación consigui<strong>en</strong>te a la citación del testigo por conducto de sus jefes inmediatos,<br />

y el empleado de que se trate no pudiera abandonar el servicio que presta sin grave<br />

peligro o extorsión para el público, el Juez instructor de la causa comisionará para<br />

recibir la declaración al que lo fuera del término municipal o del partido <strong>en</strong> que se<br />

hallare el testigo.<br />

Artículo 424.<br />

Si el testigo residiere <strong>en</strong> el extranjero, se dirigirá supli<strong>cat</strong>orio por la vía diplomática y<br />

por conducto del Ministerio de Gracia y Justicia al Juez extranjero compet<strong>en</strong>te para<br />

recibir la declaración. El supli<strong>cat</strong>orio debe cont<strong>en</strong>er los anteced<strong>en</strong>tes necesarios e<br />

indicar las preguntas que se han de hacer al testigo sin perjuicio de que dicho Juez<br />

las amplíe según le sugieran su discreción y prud<strong>en</strong>cia.<br />

Si la comparec<strong>en</strong>cia del testigo ante el Juez instructor o Tribunal fuere indisp<strong>en</strong>sable<br />

y no se pres<strong>en</strong>tase voluntariam<strong>en</strong>te, se pondrá <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to del Ministerio de<br />

Gracia y Justicia para que adopte la resolución que estime oportuna.<br />

299<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 425.<br />

Si la persona llamada a declarar ejerce funciones o cargos públicos, se dará aviso, al<br />

mismo tiempo que se practique la citación, a su superior inmediato para que le<br />

nombre sustituto durante su aus<strong>en</strong>cia, si lo exigiere así el interés o la seguridad<br />

pública.<br />

Artículo 426.<br />

Los testigos serán citados <strong>en</strong> la forma establecida <strong>en</strong> el título VII del libro I de este<br />

Código.<br />

Artículo 427.<br />

Cuando el testigo no hubiere de comparecer ante el Juez instructor para prestar la<br />

declaración, se harán constar <strong>en</strong> el supli<strong>cat</strong>orio exhorto o mandami<strong>en</strong>to que se<br />

expida, las circunstancias precisas para la designación del testigo y las preguntas a<br />

que deba contestar, sin perjuicio de las que el Juez o Tribunal que le recibiere la<br />

declaración considere conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te hacerle para el mayor esclarecimi<strong>en</strong>to de los<br />

hechos.<br />

Artículo 428.<br />

El Secretario del Juez comisionado que haya de autorizar la declaración expedirá la<br />

cédula prev<strong>en</strong>ida <strong>en</strong> el artículo 175, con todas las circunstancias expresadas <strong>en</strong> el<br />

mismo, y la de haberse de recibir la declaración <strong>en</strong> virtud de supli<strong>cat</strong>orio, exhorto o<br />

mandami<strong>en</strong>to.<br />

Artículo 429.<br />

Los testigos que dep<strong>en</strong>dan de la jurisdicción militar podrán, según el Juez de<br />

instrucción lo estime oportuno, ser examinados por el mismo, como los demás<br />

testigos, o por el Juez militar compet<strong>en</strong>te. En el primer caso el juez de instrucción<br />

deberá mandar que la citación hecha al testigo se ponga <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to del Jefe del<br />

Cuerpo a que pert<strong>en</strong>eciere. En el segundo caso se observará lo dispuesto <strong>en</strong> los dos<br />

artículos anteriores.<br />

Si algún testigo dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te de la jurisdicción militar rehusare comparecer ante el<br />

Juez de instrucción, o se negare a prestar juram<strong>en</strong>to o a contestar el interrogatorio<br />

que se le hiciere, el Juez de instrucción se dirigirá al superior del testigo<br />

desobedi<strong>en</strong>te, cuyo superior, además de corregir al testigo, de lo cual dará inmediato<br />

conocimi<strong>en</strong>to al Juez instructor, le hará comparecer ante éste para declarar.<br />

Artículo 430.<br />

Los testigos podrán ser citados personalm<strong>en</strong>te donde fuer<strong>en</strong> habidos.<br />

Cuando sea urg<strong>en</strong>te el exam<strong>en</strong> de un testigo, podrá citársele verbalm<strong>en</strong>te para que<br />

comparezca <strong>en</strong> el acto, sin esperar a la expedición de la cédula prescrita <strong>en</strong> el<br />

artículo 175, haci<strong>en</strong>do constar, sin embargo, <strong>en</strong> los autos, el motivo de la urg<strong>en</strong>cia.<br />

También podrá <strong>en</strong> igual caso constituirse el Juez instructor <strong>en</strong> el domicilio de un<br />

testigo o <strong>en</strong> el lugar <strong>en</strong> que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre para recibirle declaración.<br />

Artículo 431.<br />

300<br />

Tem ari Oposicions


El Juez instructor podrá habilitar a los ag<strong>en</strong>tes de policía para practicar las dilig<strong>en</strong>cias<br />

de citación verbal o escrita si lo considera conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 432.<br />

Si el testigo no tuviere domicilio conocido o se ignorase su paradero, el Juez<br />

instructor ord<strong>en</strong>ará lo conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te a los funcionarios de policía u oficiará a la<br />

autoridad administrativa a qui<strong>en</strong> corresponda para que lo averigü<strong>en</strong> y le d<strong>en</strong> parte del<br />

resultado d<strong>en</strong>tro del plazo que les hubiere fijado. Transcurrido este plazo sin haber<br />

averiguado el paradero del testigo, se publicará la cédula de citación <strong>en</strong> el periódico<br />

oficial del pueblo de la resid<strong>en</strong>cia del Juez, y <strong>en</strong> su defecto, <strong>en</strong> cualquier otro que allí<br />

se publique.<br />

Se insertará también la cédula, si el Juez lo estima conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> los periódicos<br />

oficiales o particulares de la capital de la provincia y del lugar donde se presuma<br />

hallarse el testigo, y <strong>en</strong> la Gaceta de Madrid.<br />

En estos casos se unirá a los autos un ejemplar de cada periódico <strong>en</strong> que se hubiere<br />

publicado la citación.<br />

Artículo 433.<br />

Al pres<strong>en</strong>tarse a declarar, los testigos <strong>en</strong>tregarán al Secretario la copia de la cédula<br />

de citación.<br />

Los testigos púberes prestarán juram<strong>en</strong>to de decir todo lo que supier<strong>en</strong> respecto a lo<br />

que les fuere preguntado.<br />

El Juez instructor, antes de recibir al testigo púber el juram<strong>en</strong>to y de interrogar al<br />

impúber, les instruirá de la obligación que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> de ser veraces, y <strong>en</strong> su caso, de las<br />

p<strong>en</strong>as con que el Código castiga el delito de falso testimonio <strong>en</strong> causa criminal.<br />

Artículo 434.<br />

El juram<strong>en</strong>to se prestará <strong>en</strong> nombre de Dios.<br />

Los testigos prestarán el juram<strong>en</strong>to con arreglo a su religión.<br />

Artículo 435.<br />

Los testigos declararán separada y secretam<strong>en</strong>te a pres<strong>en</strong>cia del Juez instructor y del<br />

secretario.<br />

Artículo 436.<br />

El testigo manifestará primeram<strong>en</strong>te su nombre, apellidos paterno y materno, edad,<br />

estado y profesión, si conoce o no al procesado y a las demás partes, y si ti<strong>en</strong>e con<br />

ellos par<strong>en</strong>testo, amistad o relaciones de cualquier otra clase, si ha estado procesado<br />

y la p<strong>en</strong>a que se le impuso. Si el testigo fuera miembro de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad <strong>en</strong> el ejercicio de sus funciones, será sufici<strong>en</strong>te para su id<strong>en</strong>tificación el<br />

número de su registro personal y la unidad administrativa a la que está adscrito.<br />

El Juez dejará al testigo narrar sin interrupción los hechos sobre los cuales declare, y<br />

solam<strong>en</strong>te le exigirá las explicaciones complem<strong>en</strong>tarias que sean conduc<strong>en</strong>tes a<br />

desvanecer los conceptos oscuros o contradictorios. Después le dirigirá las preguntas<br />

que estime oportunas para el esclarecimi<strong>en</strong>to de los hechos.<br />

301<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 437.<br />

Los testigos declararán de viva voz, sin que les sea permitido leer declaración ni<br />

respuesta alguna que llev<strong>en</strong> escrita.<br />

Podrán, sin embargo, consultar algún apunte o memoria que cont<strong>en</strong>ga datos difíciles<br />

de recordar.<br />

El testigo podrá dictar las contestaciones por sí mismo.<br />

Artículo 438.<br />

El Juez instructor podrá mandar que se conduzca al testigo al lugar <strong>en</strong> que hubier<strong>en</strong><br />

ocurrido los hechos, y examinarle allí o poner a su pres<strong>en</strong>cia los objetos sobre los que<br />

hubiere de versar la declaración.<br />

En este último caso podrá el Juez instructor poner a pres<strong>en</strong>cia del testigo dichos<br />

objetos, solos o mezclados con otros semejantes, adoptando además todas las<br />

medidas que su prud<strong>en</strong>cia le sugiera para la mayor exactitud de la declaración.<br />

Artículo 439.<br />

No se harán al testigo preguntas capciosas ni sugestivas, ni se empleará coacción,<br />

<strong>en</strong>gaño, promesa ni artificio alguno para obligarle o inducirle a declarar <strong>en</strong><br />

determinado s<strong>en</strong>tido.<br />

Artículo 440.<br />

Si el testigo no <strong>en</strong>t<strong>en</strong>diere o no hablare el idioma español, se nombrará un intérprete,<br />

que prestará a su pres<strong>en</strong>cia juram<strong>en</strong>to de conducirse bi<strong>en</strong> y fielm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el<br />

desempeño de su cargo.<br />

Por este medio se harán al testigo las preguntas y se recibirán sus contestaciones,<br />

que éste podrá dictar por su conducto.<br />

En este caso, la declaración deberá consignarse <strong>en</strong> el proceso <strong>en</strong> el idioma empleado<br />

por el testigo y traducido a continuación al español.<br />

Artículo 441.<br />

El intérprete será elegido <strong>en</strong>tre los que t<strong>en</strong>gan títulos de tales, si los hubiere <strong>en</strong> el<br />

pueblo. En su defecto, será nombrado un maestro del correspondi<strong>en</strong>te idioma, y si<br />

tampoco le hubiere, cualquier persona que lo sepa.<br />

Si ni aun de esta manera pudiera obt<strong>en</strong>erse la traducción, y las revelaciones que se<br />

esperas<strong>en</strong> del testigo fuer<strong>en</strong> importantes, se redactará el pliego de preguntas que<br />

hayan de dirigírsele y se remitirá a la Oficina de Interpretación de L<strong>en</strong>guas del<br />

Ministerio de Estado, para que, con prefer<strong>en</strong>cia a todo otro trabajo, sean traducidas al<br />

idioma que hable el testigo.<br />

El interrogatorio ya traducido se <strong>en</strong>tregará al testigo para que, a pres<strong>en</strong>cia del Juez,<br />

se <strong>en</strong>tere de su cont<strong>en</strong>ido y redacte por escrito <strong>en</strong> su idioma las oportunas<br />

contestaciones, las cuales se remitirán del mismo modo que las preguntas a la<br />

Interpretación de L<strong>en</strong>guas.<br />

Estas dilig<strong>en</strong>cias las practicarán los Jueces con la mayor actividad.<br />

Artículo 442.<br />

302<br />

Tem ari Oposicions


Si el testigo fuere sordo, se nombrará un intérprete de l<strong>en</strong>gua de signos adecuado,<br />

por cuyo conducto se le harán las preguntas y se recibirán sus contestaciones.<br />

El nombrado prestará juram<strong>en</strong>to a pres<strong>en</strong>cia del sordo antes de com<strong>en</strong>zar a<br />

desempeñar el cargo.<br />

Artículo 443.<br />

El testigo podrá leer por sí mismo la dilig<strong>en</strong>cia de su declaración; si no pudiere, por<br />

hallarse <strong>en</strong> alguno de los casos compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> los artículos 440 y 442, se la leerá<br />

el intérprete, y <strong>en</strong> los demás casos el Secretario.<br />

El Juez advertirá siempre a los interesados el derecho que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> de leer por sí<br />

mismos sus declaraciones.<br />

Artículo 444.<br />

Estas serán firmadas por el Juez y por todos los que <strong>en</strong> ellas hubier<strong>en</strong> interv<strong>en</strong>ido, si<br />

supier<strong>en</strong> y pudier<strong>en</strong> hacerlo, autorizándolas el Secretario.<br />

Artículo 445.<br />

No se consignarán <strong>en</strong> los autos las declaraciones de los testigos que, según el Juez,<br />

fues<strong>en</strong> manifiestam<strong>en</strong>te inconduc<strong>en</strong>tes para la comprobación de los hechos objeto<br />

del sumario. Tampoco se consignarán <strong>en</strong> cada declaración las manifestaciones del<br />

testigo que se hall<strong>en</strong> <strong>en</strong> el mismo caso; pero se consignará siempre todo lo que<br />

pueda servir así de cargo como de descargo.<br />

En el primer caso se hará expresión por medio de dilig<strong>en</strong>cia de la comparec<strong>en</strong>cia del<br />

testigo y del motivo de no escribirse su declaración.<br />

Artículo 446.<br />

Terminada la declaración, el Juez instructor hará saber al testigo la obligación de<br />

comparecer para declarar de nuevo ante el Tribunal compet<strong>en</strong>te cuando se le cita<br />

para ello, así como la de poner <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to de dicho Juez instructor los cambios<br />

de domicilio que hiciere hasta ser citado para el juicio oral, bajo apercibimi<strong>en</strong>to si no<br />

lo cumple de ser castigado con una multa de 200 a 1.000 euros, a no ser que<br />

incurriere <strong>en</strong> responsabilidad criminal por la falta.<br />

Estas prev<strong>en</strong>ciones se harán constar al final de la misma dilig<strong>en</strong>cia de la declaración.<br />

Artículo 447.<br />

El Juez de instrucción, al remitir el sumario al Tribunal compet<strong>en</strong>te, pondrá <strong>en</strong> su<br />

conocimi<strong>en</strong>to los cambios de domicilio que los testigo le hubies<strong>en</strong> participado.<br />

Lo mismo hará respecto de los que se lo particip<strong>en</strong> después que hubiese remitido el<br />

sumario, hasta la terminación de la causa.<br />

Artículo 448.<br />

Si el testigo manifestare, al hacerle la prev<strong>en</strong>ción referida <strong>en</strong> el artículo 446, la<br />

imposibilidad de concurrir por haber de aus<strong>en</strong>tarse de la P<strong>en</strong>ínsula, y también <strong>en</strong> el<br />

caso <strong>en</strong> que hubiere motivo racionalm<strong>en</strong>te bastante para temer su muerte o<br />

incapacidad física o intelectual antes de la apertura del juicio oral, el Juez instructor<br />

hará saber al reo que nombre Abogado <strong>en</strong> el término de veinticuatro horas, si aún no<br />

303<br />

Tem ari Oposicions


lo tuviere, o de lo contrario, que se le nombrará de oficio, para que le aconseje <strong>en</strong> el<br />

acto de recibir la declaración del testigo. Transcurrido dicho término, el Juez recibirá<br />

juram<strong>en</strong>to y volverá a examinar a éste, a pres<strong>en</strong>cia del procesado y de su Abogado<br />

def<strong>en</strong>sor y a pres<strong>en</strong>cia, asimismo, del Fiscal y del querellante, si quisier<strong>en</strong> asistir al<br />

acto, permiti<strong>en</strong>do a éstos hacerle cuantas repreguntas t<strong>en</strong>gan por conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te,<br />

excepto las que el Juez desestime como manifiestam<strong>en</strong>te impertin<strong>en</strong>tes.<br />

En las dilig<strong>en</strong>cias se consignarán las contestaciones a estas preguntas, y será<br />

firmada por todos los asist<strong>en</strong>tes.<br />

Cuando el testigo sea m<strong>en</strong>or de edad, el Juez, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do a la naturaleza del delito y<br />

a las circunstancias de dicho testigo, podrá acordar <strong>en</strong> resolución motivada y previo<br />

informe pericial que se evite la confrontación visual del testigo con el inculpado,<br />

utilizando para ello cualquier medio técnico o audiovisual que haga posible la práctica<br />

de esta prueba.<br />

Artículo 449.<br />

En caso de inmin<strong>en</strong>te peligro de muerte del testigo se procederá con toda urg<strong>en</strong>cia a<br />

recibirle declaración <strong>en</strong> la forma expresada <strong>en</strong> el artículo anterior, aunque el<br />

procesado no pudiese ser asistido de Letrado.<br />

Artículo 450.<br />

No se harán tachaduras, <strong>en</strong>mi<strong>en</strong>das ni <strong>en</strong>trerr<strong>en</strong>glonaduras <strong>en</strong> las dilig<strong>en</strong>cias del<br />

sumario. A su final se consignarán las equivocaciones que se hubier<strong>en</strong> cometido.<br />

CAPÍTULO VI.<br />

DEL CAREO DE LOS TESTIGOS Y PROCESADOS<br />

Artículo 451.<br />

Cuando los testigos o los procesados <strong>en</strong>tre sí o aquéllos con éstos discordar<strong>en</strong><br />

acerca de algún hecho o de alguna circunstancia que interese <strong>en</strong> el sumario, podrá el<br />

Juez celebrar careo <strong>en</strong>tre los que estuvier<strong>en</strong> discordes, sin que esta dilig<strong>en</strong>cia deba<br />

t<strong>en</strong>er lugar, por regla g<strong>en</strong>eral, más que <strong>en</strong>tre dos personas a la vez.<br />

Artículo 452.<br />

El careo se verificará ante el Juez, ley<strong>en</strong>do el Secretario a los procesados o testigos<br />

<strong>en</strong>tre qui<strong>en</strong>es t<strong>en</strong>ga lugar el acto las declaraciones que hubies<strong>en</strong> prestado, y<br />

preguntando el primero a los testigos, después de recordarles su juram<strong>en</strong>to y las<br />

p<strong>en</strong>as de falso testimonio, si se ratifican <strong>en</strong> ellas o ti<strong>en</strong><strong>en</strong> alguna variación que hacer.<br />

El Juez manifestará <strong>en</strong> seguida las contradicciones que result<strong>en</strong> <strong>en</strong> dichas<br />

declaraciones, e invitará a los careados para que se pongan de acuerdo <strong>en</strong>tre sí.<br />

Artículo 453.<br />

El Secretario dará fe de todo lo que ocurriere <strong>en</strong> el acto del careo y de las preguntas,<br />

contestaciones y reconv<strong>en</strong>ciones que mutuam<strong>en</strong>te se hicier<strong>en</strong> los careados, así como<br />

de lo que se observare <strong>en</strong> su actitud ante el acto, y firmará la dilig<strong>en</strong>cia con todos los<br />

recurr<strong>en</strong>tes, expresando, si alguno no lo hiciere, la razón que para ello alegue.<br />

Artículo 454.<br />

304<br />

Tem ari Oposicions


El Juez no permitirá que los careados se insult<strong>en</strong> o am<strong>en</strong>ac<strong>en</strong>.<br />

Artículo 455.<br />

No se practicarán careos sino cuando no fuere conocido otro modo de comprobar la<br />

exist<strong>en</strong>cia del delito o la culpabilidad de alguno de los procesados.<br />

No se practicarán careos con testigos que sean m<strong>en</strong>ores de edad salvo que el Juez lo<br />

considere imprescindible y no lesivo para el interés de dichos testigos, previo informe<br />

pericial.<br />

CAPÍTULO VII.<br />

DEL INFORME PERICIAL<br />

Artículo 456.<br />

El Juez acordará el informe pericial cuando, para conocer c apreciar algún hecho o<br />

circunstancia importante <strong>en</strong> el sumario, fues<strong>en</strong> necesarios o conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes<br />

conocimi<strong>en</strong>tos ci<strong>en</strong>tíficos o artísticos.<br />

Artículo 457.<br />

Los peritos pued<strong>en</strong> ser o no titulares.<br />

Son peritos titulares los que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> título oficial de una ci<strong>en</strong>cia o arte cuyo ejercicio<br />

esté reglam<strong>en</strong>tado por la Administración.<br />

Son peritos no titulares los que, careci<strong>en</strong>do de título oficial, ti<strong>en</strong><strong>en</strong>, sin embargo,<br />

conocimi<strong>en</strong>tos o práctica especiales <strong>en</strong> alguna ci<strong>en</strong>cia o arte.<br />

Artículo 458.<br />

El Juez se valdrá de peritos titulares con prefer<strong>en</strong>cia a los que no tuvies<strong>en</strong> título.<br />

Artículo 459.<br />

Todo reconocimi<strong>en</strong>to pericial se hará por dos peritos.<br />

Se exceptúa el caso <strong>en</strong> que no hubiese más de uno <strong>en</strong> el lugar y no fuere posible<br />

esperar la llegada de otro sin graves inconv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes para el curso del sumario.<br />

Artículo 460.<br />

El nombrami<strong>en</strong>to se hará saber a los peritos por medio de oficio, que les será<br />

<strong>en</strong>tregado por alguacil o portero del Juzgado, con las formalidades prev<strong>en</strong>idas para la<br />

citación de los testigos, reemplazándose la cédula original, para los efectos del<br />

artículo 175, por un atestado que ext<strong>en</strong>derá el alguacil o portero <strong>en</strong>cargado de la<br />

<strong>en</strong>trega.<br />

Artículo 461.<br />

Si la urg<strong>en</strong>cia del caso lo exige, podrá hacerse el llamami<strong>en</strong>to verbalm<strong>en</strong>te de ord<strong>en</strong><br />

del Juez, haciéndolo constar así <strong>en</strong> los autos; pero ext<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do siempre el atestado<br />

prev<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> el artículo anterior el <strong>en</strong>cargado del cumplimi<strong>en</strong>to de la ord<strong>en</strong> de<br />

llamami<strong>en</strong>to.<br />

Artículo 462.<br />

305<br />

Tem ari Oposicions


Nadie podrá negarse a acudir al llamami<strong>en</strong>to del Juez para desempeñar un servicio<br />

pericial, si no estuviere legítimam<strong>en</strong>te impedido.<br />

En este caso deberá ponerlo <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to del Juez <strong>en</strong> el acto de recibir el<br />

nombrami<strong>en</strong>to, para que se provea a lo que haya lugar.<br />

Artículo 463.<br />

El perito que sin alegar excusa fundada deje de acudir al llamami<strong>en</strong>to del Juez o se<br />

niegue a prestar el informe, incurrirá <strong>en</strong> las responsabilidades señaladas para los<br />

testigos <strong>en</strong> el artículo 420.<br />

Artículo 464.<br />

No podrán prestar informe pericial acerca del delito, cualquiera que sea la persona<br />

of<strong>en</strong>dida, los que según el artículo 416 no están Obligados a declarar como testigos.<br />

El perito que, hallándose compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong> alguno de los casos de dicho artículo,<br />

preste el informe sin poner antes esa circunstancia <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to del Juez que le<br />

hubiese nombrado incurrirá <strong>en</strong> la multa de 200 a 5.000 euros, a no ser que el hecho<br />

diere lugar a responsabilidad criminal.<br />

Artículo 465.<br />

Los que prest<strong>en</strong> informe como peritos <strong>en</strong> virtud de ord<strong>en</strong> judicial t<strong>en</strong>drán derecho a<br />

reclamar los honorarios e indemnizaciones que sean justos, si no tuvier<strong>en</strong>, <strong>en</strong><br />

concepto de tales peritos, retribución fija satisfecha por el Estado, por la Provincia o<br />

por el Municipio.<br />

Artículo 466.<br />

Hecho el nombrami<strong>en</strong>to de peritos, se notificará inmediatam<strong>en</strong>te así al actor<br />

particular, si lo hubiere, como al procesado, si estuviere a disposición del Juez o se<br />

<strong>en</strong>contrare <strong>en</strong> el mismo lugar de la instrucción, o a su repres<strong>en</strong>tante si lo tuviere.<br />

Artículo 467.<br />

Si el reconocimi<strong>en</strong>to e informe periciales pudier<strong>en</strong> t<strong>en</strong>er lugar de nuevo <strong>en</strong> el juicio<br />

oral, los peritos nombrados no podrán ser recusados por las partes.<br />

Si no pudiere reproducirse <strong>en</strong> el juicio oral, habrá lugar a la recusación.<br />

Artículo 468.<br />

Son causa de recusación de los peritos:<br />

1. El par<strong>en</strong>tesco de consanguinidad o de afinidad d<strong>en</strong>tro del cuarto grado con el<br />

querellante o con el reo.<br />

2. El interés directo o indirecto <strong>en</strong> la causa o <strong>en</strong> otra semejante.<br />

3. La amistad íntima o <strong>en</strong>emistad manifiesta.<br />

Artículo 469.<br />

El actor o el procesado que int<strong>en</strong>te recusar al perito o peritos nombrados por el Juez<br />

deberá hacerlo por escrito antes de empezar la dilig<strong>en</strong>cia pericial, expresando la<br />

causa de la recusación y la prueba testifical que ofrezca, y acompañando la<br />

306<br />

Tem ari Oposicions


docum<strong>en</strong>tal o designando el lugar <strong>en</strong> que ésta se halle si no la tuviere a su<br />

disposición.<br />

Para la pres<strong>en</strong>tación de este escrito no estará obligado a valerse de Procurador.<br />

Artículo 470.<br />

El Juez, sin levantar mano, examinará los docum<strong>en</strong>tos que produzca el recusante y<br />

oirá a los testigos que pres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el acto, resolvi<strong>en</strong>do lo que estime justo respecto<br />

de la recusación.<br />

Si hubiere lugar a ella, susp<strong>en</strong>derá el acto pericial por el tiempo estrictam<strong>en</strong>te<br />

necesario para nombrar el perito que haya de sustituir al recusado hacérselo saber y<br />

constituirse el nombrado <strong>en</strong> el lugar correspondi<strong>en</strong>te.<br />

Si no la admitiere, se procederá como si no se hubiese usado de la facultad de<br />

recusar.<br />

Cuando el recusante no produjese los docum<strong>en</strong>tos, pero designare el archivo o lugar<br />

<strong>en</strong> que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong>, el Juez instructor los reclamará y examinará una vez recibidos<br />

sin det<strong>en</strong>er por esto el curso de las actuaciones; y si de ellos resultase justificada la<br />

causa de la recusación, anulará el informe pericial que se hubiese dado, mandando<br />

que se practique de nuevo esta dilig<strong>en</strong>cia.<br />

Artículo 471.<br />

En el caso del párrafo segundo del artículo 467, el querellante t<strong>en</strong>drá derecho a<br />

nombrar a su costa un perito que interv<strong>en</strong>ga <strong>en</strong> el acto pericial.<br />

El mismo derecho t<strong>en</strong>drá el procesado.<br />

Si los querellantes o los procesados fues<strong>en</strong> varios, se pondrán respectivam<strong>en</strong>te de<br />

acuerdo <strong>en</strong>tre sí para hacer el nombrami<strong>en</strong>to.<br />

Estos peritos deberán ser titulares, a no ser que no los hubiere de esta clase <strong>en</strong> el<br />

partido o demarcación, <strong>en</strong> cuyo caso podrán ser nombrados sin titulo.<br />

Si la práctica de la dilig<strong>en</strong>cia pericial no admitiere espera, se procederá como las<br />

circunstancias lo permitan para que el actor y el procesado puedan interv<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> ella.<br />

Artículo 472.<br />

Si las partes hicier<strong>en</strong> uso de la facultad que se les concede <strong>en</strong> el artículo anterior,<br />

manifestarán al Juez el nombre del perito y ofrecerán al hacer esta manifestación los<br />

comprobantes de t<strong>en</strong>er la cualidad de tal perito la persona designada.<br />

En ningún caso podrán hacer uso de dicha facultad después de empezada la<br />

operación de reconocimi<strong>en</strong>to.<br />

Artículo 473.<br />

El Juez resolverá sobre la admisión de dichos peritos <strong>en</strong> forma determinada <strong>en</strong> el<br />

artículo 470 para las recusaciones.<br />

Artículo 474.<br />

Antes de darse principio al acto pericial, todos los peritos, así los nombrados por el<br />

Juez como los que lo hubier<strong>en</strong> sido por las partes, prestarán juram<strong>en</strong>to, conforme al<br />

307<br />

Tem ari Oposicions


artículo 434, de proceder bi<strong>en</strong> y fielm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> sus operaciones y de no proponerse otro<br />

fin más que el de descubrir y declarar la verdad.<br />

Artículo 475.<br />

El Juez manifestará clara y determinadam<strong>en</strong>te a los peritos el objeto de su informe.<br />

Artículo 476.<br />

Al acto pericial podrán concurrir, <strong>en</strong> el caso del párrafo segundo del artículo 467, el<br />

querellante, si lo hubiere, con su repres<strong>en</strong>tación, y el procesado con la suya, aun<br />

cuando estuviere preso, <strong>en</strong> cuyo caso adoptará el Juez las precauciones oportunas.<br />

Artículo 477.<br />

El acto pericial será presidido por el Juez instructor o, <strong>en</strong> virtud: de su delegación, por<br />

el Juez municipal. Podrá también delegar, <strong>en</strong> el caso del artículo 353, <strong>en</strong> un<br />

funcionario de Policía judicial.<br />

Asistirá siempre el Secretario que actúe <strong>en</strong> la causa.<br />

Artículo 478.<br />

El informe pericial compr<strong>en</strong>derá, si fuere posible:<br />

1. Descripción de la persona o cosa que sea objeto del mismo, estado o del modo<br />

<strong>en</strong> que se halle.<br />

El Secretario ext<strong>en</strong>derá esta descripción, dictándola los peritos y suscribiéndola todos<br />

los concurr<strong>en</strong>tes.<br />

2. Relación detallada de todas las operaciones practicadas por los peritos y de su<br />

resultado, ext<strong>en</strong>dida y autorizada <strong>en</strong> la misma forma que la anterior.<br />

3. Las conclusiones que <strong>en</strong> vista de tales datos formul<strong>en</strong> los peritos, conforme a<br />

los principios y reglas de su ci<strong>en</strong>cia o arte.<br />

Artículo 479.<br />

Si los peritos tuvier<strong>en</strong> necesidad de destruir o alterar los objetos que analic<strong>en</strong>, deberá<br />

conservarse, a ser posible, parte de ellos <strong>en</strong> poder del Juez, para que, <strong>en</strong> caso<br />

necesario, pueda hacerse nuevo análisis.<br />

Artículo 480.<br />

Las partes que asistier<strong>en</strong> a las operaciones o reconocimi<strong>en</strong>tos podrán someter a los<br />

peritos las observaciones que estim<strong>en</strong> conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes, haciéndose constar todas <strong>en</strong> la<br />

dilig<strong>en</strong>cia.<br />

Artículo 481.<br />

Hecho el reconocimi<strong>en</strong>to, podrán los peritos, si lo pidier<strong>en</strong>, retirarse por el tiempo<br />

absolutam<strong>en</strong>te preciso al sitio que el Juez les señale para deliberar y redactar las<br />

conclusiones.<br />

Artículo 482.<br />

Si los peritos necesitar<strong>en</strong> descanso, el Juez o el funcionario que le repres<strong>en</strong>te podrá<br />

concederles para ello el tiempo necesario.<br />

308<br />

Tem ari Oposicions


También podrá susp<strong>en</strong>der la dilig<strong>en</strong>cia hasta otra hora u otro día, cuando lo exigiere<br />

su naturaleza.<br />

En este caso, el Juez o qui<strong>en</strong> lo repres<strong>en</strong>te adoptará las precauciones conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes<br />

para evitar cualquier alteración <strong>en</strong> la materia de la dilig<strong>en</strong>cia pericial.<br />

Artículo 483.<br />

El Juez podrá, por su propia iniciativa o por reclamación de las partes pres<strong>en</strong>tes o de<br />

sus def<strong>en</strong>sores, hacer a los peritos, cuando produzcan sus conclusiones, las<br />

preguntas que estime pertin<strong>en</strong>tes y pedirles las aclaraciones necesarias.<br />

Las contestaciones de los peritos se considerarán como parte de su informe.<br />

Artículo 484.<br />

Si los peritos estuvier<strong>en</strong> discordes y su número fuere par, nombrará otro el Juez.<br />

Con interv<strong>en</strong>ción del nuevam<strong>en</strong>te nombrado, se repetirán, si fuere posible, las<br />

operaciones que hubies<strong>en</strong> practicado aquéllos, y se ejecutarán las demás que<br />

parecier<strong>en</strong> oportunas.<br />

Si no fuere posible la repetición de las operaciones ni la práctica de otras nuevas, la<br />

interv<strong>en</strong>ción del perito últimam<strong>en</strong>te nombrado se limitará a deliberar con los demás,<br />

con vista a las dilig<strong>en</strong>cias de reconocimi<strong>en</strong>to practicadas, y a formular luego con<br />

qui<strong>en</strong> estuviere conforme, o separadam<strong>en</strong>te si no lo estuviere con ninguno, sus<br />

conclusiones motivadas.<br />

Artículo 485.<br />

El Juez facilitará a los peritos los medios materiales necesarios para practicar la<br />

dilig<strong>en</strong>cia que les <strong>en</strong>comi<strong>en</strong>de, reclamándolos de la Administración pública, o<br />

dirigi<strong>en</strong>do a la Autoridad correspondi<strong>en</strong>te un aviso previo si existier<strong>en</strong> preparados<br />

para tal objeto, salvo lo dispuesto especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el artículo 362.<br />

309<br />

Tem ari Oposicions


Ley Orgánica 19/1994, de 23 de diciembre, de protección a testigos y<br />

peritos <strong>en</strong> causas criminales<br />

(BOE 24 de diciembre de 1994)<br />

JUAN CARLOS I, REY DE ESPAÑA<br />

A todos los que la pres<strong>en</strong>te vier<strong>en</strong> y <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dier<strong>en</strong>.<br />

Sabed: Que las Cortes g<strong>en</strong>erales han aprobado y Yo v<strong>en</strong>go <strong>en</strong> sancionar la<br />

sigui<strong>en</strong>te Ley Orgánica<br />

EXPOSICIÓN DE MOTIVOS<br />

La experi<strong>en</strong>cia diaria pone de manifiesto <strong>en</strong> algunos casos las retic<strong>en</strong>cias de los<br />

ciudadanos a colaborar con la policía judicial y con la Administración de Justicia <strong>en</strong><br />

determinadas causas p<strong>en</strong>ales ante el temor a sufrir represalias.<br />

Ello conlleva, con frecu<strong>en</strong>cia, que no se pueda contar con testimonios y pruebas muy<br />

valiosos <strong>en</strong> estos procesos.<br />

Ante esta situación, el legislador debe proceder a dictar normas que result<strong>en</strong><br />

eficaces <strong>en</strong> la salvaguarda de qui<strong>en</strong>es, como testigos o peritos, deb<strong>en</strong> cumplir con el<br />

deber constitucional de colaboración con la justicia.<br />

De no hacerlo así, podrían <strong>en</strong>contrarse motivos que comportas<strong>en</strong> retraimi<strong>en</strong>tos e<br />

inhibiciones por parte de posibles testigos y peritos no deseables <strong>en</strong> un Estado de<br />

Derecho, con el añadido de verse perjudicada la recta aplicación del ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to<br />

jurídico-p<strong>en</strong>al y facilitada, <strong>en</strong> su caso, la impunidad de los presuntos culpables.<br />

Es obvio, sin embargo, que las garantías arbitradas <strong>en</strong> favor de los testigos y peritos no<br />

pued<strong>en</strong> gozar de un carácter absoluto e ilimitado, es decir, no pued<strong>en</strong> violar los<br />

principios del proceso p<strong>en</strong>al. De ahí que la pres<strong>en</strong>te Ley t<strong>en</strong>ga como norte hacer<br />

posible el necesario equilibrio <strong>en</strong>tre el derecho a un proceso con todas las<br />

garantías y la tutela de derechos fundam<strong>en</strong>tales inher<strong>en</strong>tes a los testigos y peritos y<br />

a sus familiares.<br />

El sistema implantado confiere al Juez o Tribunal la apreciación racional del grado de<br />

riesgo o peligro y la aplicación de todas o alguna de las medidas legales de<br />

protección que considere necesarias, previa ponderación, a la luz del proceso,<br />

de los distintos bi<strong>en</strong>es jurídicos constitucionalm<strong>en</strong>te protegidos; medidas que, <strong>en</strong><br />

el marco del derecho de def<strong>en</strong>sa, serán susceptibles de recurso <strong>en</strong> ambos efectos.<br />

El propósito protector al que responde la Ley no es, por lo demás, exclusivo de<br />

nuestro país. De acuerdo con directrices se aladas por el Derecho comparado,<br />

se ha <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dido ser imperiosa e indeclinable la promulgación de las normas<br />

precisas para hacer realidad aquel propósito de protección de testigos y peritos<br />

que, además, ha sido admitido por el Tribunal Europeo de Derechos Humanos,<br />

cuyo principio g<strong>en</strong>eral se hace también pat<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la Resolución 827/1993 de<br />

25 de mayo, del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas, concerni<strong>en</strong>te a la<br />

antigua Yugoslavia.<br />

310<br />

Tem ari Oposicions


El cont<strong>en</strong>ido de la Ley es breve. Junto a su ámbito de aplicación, regulado <strong>en</strong> el<br />

artículo 1, y las medidas protectoras y garantías del justiciable recogidos <strong>en</strong> los<br />

artículos 2 y 3, conti<strong>en</strong>e el artículo 4 y último una serie de medidas complem<strong>en</strong>tarias<br />

de protección que habrán de aplicar, cada uno <strong>en</strong> su esfera, los miembros de las<br />

Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado, el Ministerio Fiscal y la autoridad judicial.<br />

Artículo 1.<br />

1. Las medidas de protección previstas <strong>en</strong> esta Ley son aplicables a qui<strong>en</strong>es <strong>en</strong><br />

calidad de testigos o peritos interv<strong>en</strong>gan <strong>en</strong> procesos p<strong>en</strong>ales.<br />

2. Para que sean de aplicación las disposiciones de la pres<strong>en</strong>te Ley será<br />

necesario que la autoridad judicial aprecie racionalm<strong>en</strong>te un peligro grave para la<br />

persona, libertad o bi<strong>en</strong>es de qui<strong>en</strong> pret<strong>en</strong>da ampararse <strong>en</strong> ella, su cónyuge o<br />

persona a qui<strong>en</strong> se halle ligado por análoga relación de afectividad o sus<br />

asc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, desc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes o hermanos.<br />

Artículo 2.<br />

Apreciada la circunstancia prevista <strong>en</strong> el artículo anterior, el Juez instructor<br />

acordará motivadam<strong>en</strong>te, de oficio o a instancia de parte cuando lo estime<br />

necesario <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción al grado de riesgo o peligro, las medidas necesarias para<br />

preservar la id<strong>en</strong>tidad de los testigos y peritos, su domicilio, profesión y lugar de<br />

trabajo, sin perjuicio de la acción de contradicción que asiste a la def<strong>en</strong>sa del<br />

procesado, pudi<strong>en</strong>do adoptar las sigui<strong>en</strong>tes decisiones:<br />

a) Que no const<strong>en</strong> <strong>en</strong> las dilig<strong>en</strong>cias que se practiqu<strong>en</strong> su nombre, apellidos, domicilio<br />

lugar de trabajo y profesión, ni cualquier otro dato que pudiera servir para la<br />

id<strong>en</strong>tificación de los mismos, pudiéndose utilizar para ésta un número o cualquier otra<br />

clave.<br />

b) Que comparezcan para la práctica de cualquier dilig<strong>en</strong>cia utilizando cualquier<br />

procedimi<strong>en</strong>to que imposibilite su id<strong>en</strong>tificación visual normal.<br />

c) Que se fije como domicilio, a efectos de citación y notificaciones, la sede del<br />

órgano judicial intervini<strong>en</strong>te, el cual las hará llegar reservadam<strong>en</strong>te a su destinatario.<br />

Artículo 3.<br />

1. Los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, el Ministerio Fiscal y la<br />

autoridad judicial cuidarán de evitar que a los testigos o peritos se les hagan<br />

fotografías o se tome su imag<strong>en</strong> por cualquier otro procedimi<strong>en</strong>to, debiéndose<br />

proceder a retirar el material fotográfico, cinematográfico, videográfico o de cualquier<br />

otro tipo a qui<strong>en</strong> contraviniere esta prohibición. Dicho material será devuelto a su<br />

titular una vez comprobado que no exist<strong>en</strong> vestigios de tomas <strong>en</strong> las que aparezcan<br />

los testigos o peritos de forma tal que pudieran ser id<strong>en</strong>tificados.<br />

2. A instancia del Ministerio Fiscal y para todo el proceso, o si, una vez finalizado<br />

éste, se mantuviera la circunstancia de peligro grave prevista <strong>en</strong> el artículo 1.2 de esta<br />

Ley, se brindará a los testigos y peritos, <strong>en</strong> su caso, protección policial. En<br />

311<br />

Tem ari Oposicions


casos excepcionales podrán facilitárseles docum<strong>en</strong>tos de una nueva id<strong>en</strong>tidad y<br />

medios económicos para cambiar su resid<strong>en</strong>cia o lugar de trabajo. Los testigos y<br />

peritos podrán solicitar ser conducidos a las dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias judiciales, al lugar<br />

donde hubiere de practicarse alguna dilig<strong>en</strong>cia o a su domicilio <strong>en</strong> vehículos<br />

oficiales y durante el tiempo que permanezcan <strong>en</strong> dichas dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias se les<br />

facilitará un local reservado para su exclusivo uso, conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te custodiado.<br />

Artículo 4.<br />

1. Recibidas las actuaciones, el órgano judicial compet<strong>en</strong>te para el <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to<br />

de los hechos se pronunciará motivadam<strong>en</strong>te sobre la proced<strong>en</strong>cia de mant<strong>en</strong>er;<br />

modificar o suprimir todas o algunas de las medidas de protección de los testigos y<br />

peritos adoptadas por el Juez de Instrucción, así como si procede la adopción de<br />

otras nuevas, previa ponderación de los bi<strong>en</strong>es jurídicos constitucionalm<strong>en</strong>te<br />

protegidos, de los derechos fundam<strong>en</strong>tales <strong>en</strong> conflicto y de las circunstancias<br />

concurr<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> los testigos y peritos <strong>en</strong> relación con el proceso p<strong>en</strong>al de que se trate.<br />

2. Las medidas adoptadas podrán ser objeto de recurso de reforma o súplica.<br />

3. Sin perjuicio de lo anterior, si cualquiera de las partes solicitase motivadam<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />

su escrito de calificación provisional, acusación o def<strong>en</strong>sa, el conocimi<strong>en</strong>to de la<br />

id<strong>en</strong>tidad de los testigos o peritos propuestos, cuya declaración o informe sea<br />

estimado pertin<strong>en</strong>te, el Juez o Tribunal que haya de <strong>en</strong>t<strong>en</strong>der la causa, <strong>en</strong> el mismo<br />

auto <strong>en</strong> el que declare la pertin<strong>en</strong>cia de la prueba propuesta, deberá facilitar el<br />

nombre y los apellidos de los testigos y peritos, respetando las restantes garantías<br />

reconocidas a los mismos <strong>en</strong> esta Ley.<br />

En tal caso, el plazo para la recusación de peritos a que se refiere el artículo 662 de<br />

la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal se computará a partir del mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> que se<br />

notifique a las partes la id<strong>en</strong>tidad de los mismos.<br />

En los cinco días sigui<strong>en</strong>tes a la notificación a las partes de la id<strong>en</strong>tidad de los<br />

testigos, cualquiera de ellos podrá proponer nueva prueba t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te a acreditar alguna<br />

circunstancia que pueda influir <strong>en</strong> el valor probatorio de su testimonio.<br />

4. De igual forma, las partes podrán hacer uso del derecho previsto <strong>en</strong> el apartado<br />

anterior, a la vista de las pruebas solicitadas por las otras partes y admitidas por el<br />

órgano judicial, <strong>en</strong> el plazo previsto para la interposición de recurso de reforma y de<br />

apelación.<br />

5. Las declaraciones o informes de los testigos y peritos que hayan sido objeto de<br />

protección <strong>en</strong> aplicación de esta Ley durante la fase de instrucción, solam<strong>en</strong>te<br />

podrán t<strong>en</strong>er valor de prueba, a efectos de s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, si son ratificados <strong>en</strong> el acto del<br />

juicio oral <strong>en</strong> la forma prescrita <strong>en</strong> la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal por qui<strong>en</strong> los<br />

prestó. Si se consideraran de imposible reproducción, a efectos del artículo 730 de<br />

la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, habrán de ser ratificados mediante lectura literal a<br />

fin de que puedan ser sometidos a contradicción por las partes.<br />

Disposición adicional primera.<br />

El artículo 3.2 de esta Ley t<strong>en</strong>drá el carácter de Ley ordinaria.<br />

312<br />

Tem ari Oposicions


Disposición adicional segunda.<br />

El Gobierno, <strong>en</strong> el plazo de un año a partir de la publicación de la pres<strong>en</strong>te Ley,<br />

dictará las disposiciones reglam<strong>en</strong>tarias que result<strong>en</strong> necesarias para su ejecución.<br />

Disposición derogatoria única.<br />

Quedan derogados cuantos preceptos se opongan a lo dispuesto <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

Disposición final única.<br />

Esta Ley <strong>en</strong>trará <strong>en</strong> vigor al día sigui<strong>en</strong>te al de su publicación <strong>en</strong> el «Boletín<br />

Oficial del Estado». Por tanto,<br />

Mando a todos los españoles, particulares y autoridades que guard<strong>en</strong> y hagan<br />

guardar esta<br />

Ley Orgánica.<br />

Madrid, 23 de diciembre de 1994. JUAN CARLOS R.<br />

El Presid<strong>en</strong>te del Gobierno<br />

FELIPE GONZÁLEZ MARQUEZ<br />

313<br />

Tem ari Oposicions


3.9. LEY 4/1985, DE 21 DE MARZO, DE EXTRADICIÓN PASIVA<br />

Notas:<br />

Artículos 12 (apdo. 3), 13, 14 (apdo. 1), 17 (párr. 1) y 18 (apdo. 1):<br />

Redacción según Ley 13/2009, de 3 de noviembre, de reforma de la legislación procesal para la<br />

implantación de la nueva Oficina judicial.<br />

Juan Carlos I, Rey de España<br />

A todos los que la pres<strong>en</strong>te vier<strong>en</strong> y <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dier<strong>en</strong>, sabed:<br />

Que las Cortes G<strong>en</strong>erales han aprobado y Yo v<strong>en</strong>go <strong>en</strong> sancionar la sigui<strong>en</strong>te Ley:<br />

Preámbulo:<br />

El régim<strong>en</strong> de la Extradición Pasiva, especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> cuanto al procedimi<strong>en</strong>to que ha de<br />

seguirse para su concesión; ha v<strong>en</strong>ido regulado por Ley de 26 de diciembre de 1958.<br />

En el relativam<strong>en</strong>te escaso tiempo de su vig<strong>en</strong>cia, tal régim<strong>en</strong> ha evid<strong>en</strong>ciado su<br />

inadecuación, tanto <strong>en</strong> su aspecto interno como internacional.<br />

En el primero, la Constitución Española extrema las garantías y formalidades a seguir para el<br />

respeto de derecho tan fundam<strong>en</strong>tal como la libertad de las personas, que por su propia<br />

es<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> todo caso, queda bajo el control de la Autoridad judicial, y, lógicam<strong>en</strong>te, también<br />

cuando el reclamado de extradición ha de ser privado de aquélla como medida precautoria<br />

que garantice la <strong>en</strong>trega al país reclamante, si tal extradición fuera acordada.<br />

Por otra parte, la ratificación por España de varios Conv<strong>en</strong>ios Europeos sobre la materia ‐<br />

Represión del Terrorismo, <strong>en</strong> 9 de mayo de 1980; el de Asist<strong>en</strong>cia Judicial <strong>en</strong> Materia P<strong>en</strong>al,<br />

<strong>en</strong> 14 de julio de 1982, y, especialm<strong>en</strong>te, el de Extradición, de 21 de abril de 1982 ‐ hace<br />

indisp<strong>en</strong>sable una revisión a fondo de nuestra Ley interna para suprimir obsoletos criterios y<br />

recoger aquellos otros que la técnica internacional ha perfeccionado a través del tiempo<br />

hasta ser aceptados por la g<strong>en</strong>eralidad de los países.<br />

La pres<strong>en</strong>te Ley manti<strong>en</strong>e el mismo sistema y principio cardinal de la anterior, <strong>en</strong> cuanto que<br />

la extradición como acto de soberanía <strong>en</strong> relación con otros Estados, es función del Poder<br />

Ejecutivo, bajo el imperio de la Constitución y de la Ley, sin perjuicio de su aspecto técnico<br />

p<strong>en</strong>al y procesal que han de resolver los Tribunales <strong>en</strong> cada caso con la interv<strong>en</strong>ción del<br />

Ministerio Fiscal.<br />

Por lo demás, las novedades más substanciales que la Ley conti<strong>en</strong>e son las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

Primera.‐ En materia tan fundam<strong>en</strong>tal como la prisión prev<strong>en</strong>tiva se sigue íntegram<strong>en</strong>te el<br />

criterio constitucional de dar interv<strong>en</strong>ción al Juez desde un principio, suprimi<strong>en</strong>do, <strong>en</strong><br />

consecu<strong>en</strong>cia, el régim<strong>en</strong> antiguo que permitía la det<strong>en</strong>ción sin interv<strong>en</strong>ción judicial, hasta la<br />

314<br />

Tem ari Oposicions


esolución del expedi<strong>en</strong>te <strong>en</strong> vía gubernativa. Su duración se acomoda al criterio de los<br />

nuevos Conv<strong>en</strong>ios Europeos, no sólo por unificar criterios sobre la materia, sino porque, al<br />

propio tiempo, se suprim<strong>en</strong> plazos intermedios que podían inducir, y con frecu<strong>en</strong>cia han<br />

inducido, a confusión.<br />

El plazo de prisión prev<strong>en</strong>tiva para casos de urg<strong>en</strong>cia se fija <strong>en</strong> 40 días, tiempo ya consagrado<br />

<strong>en</strong> reci<strong>en</strong>te práctica judicial y que se estima sufici<strong>en</strong>te para que el Estado reclamante curse la<br />

demanda de extradición, habida cu<strong>en</strong>ta que ésta debe formularse <strong>en</strong> base a la misma<br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia cond<strong>en</strong>atoria o auto de prisión que justifica aquella medida provisional.<br />

A este plazo sigue otro de 40 días, a partir de la pres<strong>en</strong>tación formal de la demanda, lo que<br />

supone un total máximo de 80 días, que, unido al tiempo que exija la tramitación <strong>en</strong> fase<br />

puram<strong>en</strong>te judicial, no debe sobrepasar, <strong>en</strong> ningún caso, por respeto al principio de<br />

presunción de inoc<strong>en</strong>cia y al derecho fundam<strong>en</strong>tal a la libertad que a toda persona alcanza<br />

los límites máximos señalados <strong>en</strong> nuestro derecho para la prisión provisional.<br />

Tampoco conti<strong>en</strong>e esta Ley previsiones que puedan limitar el arbitrio judicial o contradecir el<br />

régim<strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral instaurado por Ley Orgánica 7/1983, de 23 de abril, sobre esta materia <strong>en</strong><br />

desarrollo de preceptos constitucionales.<br />

Segunda.‐ En cuanto a los hechos que puedan dar lugar a la extradición, se sigue el sistema<br />

de id<strong>en</strong>tidad normativa o doble incriminación junto al de apertura <strong>en</strong> los tipos. Basta, pues,<br />

que la infracción esté tipificada <strong>en</strong> la legislación de ambos países, sin que <strong>en</strong> consecu<strong>en</strong>cia,<br />

deba estar incluida <strong>en</strong> la lista cerrada; sistema éste olvidado <strong>en</strong> la actualidad, aunque<br />

continúe imperando <strong>en</strong> viejos Conv<strong>en</strong>ios bilaterales del pasado siglo.<br />

Novedad importante <strong>en</strong> esta materia es la fijación de un límite mínimo a la gravedad del<br />

hecho, determinada por la p<strong>en</strong>a aplicable ‐ un año ‐ o aplicada <strong>en</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia cond<strong>en</strong>atoria ‐<br />

cuatro meses ‐. Se sigue así la ori<strong>en</strong>tación marcada por el Conv<strong>en</strong>io Europeo; ya que éste<br />

compr<strong>en</strong>de, además de las p<strong>en</strong>as, las medidas de seguridad privativas de libertad de la<br />

misma duración.<br />

Tercera.‐ Como excepciones a la extradición se manti<strong>en</strong>e la de los nacionales y los supuestos<br />

que sean de la compet<strong>en</strong>cia de nuestros Tribunales, uno y otros por razón de soberanía, lo<br />

que no implica impunidad, ya que, <strong>en</strong> ambos supuestos, se invitará al país reclamante a que<br />

remita las actuaciones seguidas para que los presuntos culpables puedan ser juzgados <strong>en</strong><br />

España.<br />

Por lo demás, se manti<strong>en</strong><strong>en</strong> también otras excepciones, delitos militares, de pr<strong>en</strong>sa, privados<br />

con algunas limitaciones, etc. Pero se sil<strong>en</strong>cian otros casos como faltas o contrav<strong>en</strong>ciones<br />

administrativas, cuya cita era innecesaria.<br />

En todo caso y por la misma razón de no existir tratado vinculante, se declara siempre<br />

potestativa la concesión de la extradición, artículo segundo, con la que España, a la vista de<br />

las circunstancias concurr<strong>en</strong>tes, podrá decidir con libertad cada demanda de extradición.<br />

315<br />

Tem ari Oposicions


Cuarta.‐ Se establece la facultad del Gobierno de no proceder a la extradición, aun<br />

habiéndola considerado proced<strong>en</strong>te el Tribunal <strong>en</strong> base al Principio de Reciprocidad,<br />

Soberanía, Seguridad, Ord<strong>en</strong> Público y demás intereses de España.<br />

Con ello se sigu<strong>en</strong> los sistemas francés e italiano <strong>en</strong> los que la decisión favorable a la<br />

extradición no es obligatoria, si bi<strong>en</strong> se precisan los criterios de esta última decisión del<br />

Gobierno tal y como establece la Legislación Suiza.<br />

Ello es lógico, y <strong>en</strong> ningún caso implicará incumplimi<strong>en</strong>to de resoluciones judiciales, habida<br />

cu<strong>en</strong>ta del distinto campo y finalidad <strong>en</strong> que actúan y persigu<strong>en</strong> los Tribunales y el Gobierno;<br />

técnico y sobre todo tutelar del derecho a la libertad los primeros y políticos es<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te<br />

el segundo.<br />

Otra cosa sería que, d<strong>en</strong>egada la extradición por el Tribunal, pudiera el Gobierno decretar la<br />

<strong>en</strong>trega.<br />

Quinta.‐ Se manti<strong>en</strong><strong>en</strong> las dos fases del procedimi<strong>en</strong>to extradicional, incluso los trámites<br />

para casos de urg<strong>en</strong>cia, debidam<strong>en</strong>te acomodados a las facultades judiciales para acordar la<br />

prisión prev<strong>en</strong>tiva. No obstante, y <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción a preced<strong>en</strong>tes que así lo aconsejan se admite<br />

el recurso de súplica contra los autos del propio Tribunal, que, con el de reforma ya admitido<br />

<strong>en</strong> la Ley hasta ahora vig<strong>en</strong>te, permit<strong>en</strong> posibles correcciones, antes vedadas <strong>en</strong> esta<br />

segunda parte del procedimi<strong>en</strong>to judicial, que pudieran resultar aconsejables ante<br />

circunstancias concretas puestas de manifiesto por los propios interesados o el Ministerio<br />

Fiscal.<br />

Sexta.‐ Otras adaptaciones afectan especialm<strong>en</strong>te a la extradición <strong>en</strong> tránsito que, por<br />

circunstancias no muy compr<strong>en</strong>sibles, ha sido objeto de reserva por parte de España al<br />

ratificar el Conv<strong>en</strong>io Europeo de Extradición, y que, <strong>en</strong> consecu<strong>en</strong>cia, sólo se concederá a los<br />

países que lo han ratificado, <strong>en</strong> las mismas condiciones que la extradición ordinaria,<br />

marginando así el procedimi<strong>en</strong>to más racional, ágil y aconsejable que admite el propio<br />

Conv<strong>en</strong>io. No parece que deban concederse a los demás países b<strong>en</strong>eficios o v<strong>en</strong>tajas que por<br />

esta reserva se niegan a los que han ratificado el Conv<strong>en</strong>io Europeo y, <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> de<br />

reciprocidad, al propio Estado Español. Unicam<strong>en</strong>te se admite el supuesto excepcional.<br />

Séptima.‐ Quizá también, como novedad digna de m<strong>en</strong>ción, debe citarse el procedimi<strong>en</strong>to<br />

consignado para la ampliación de extradición como complem<strong>en</strong>to indisp<strong>en</strong>sable del principio<br />

de especialidad, que permitirá otorgar autorización para proceder por hechos anteriores y<br />

distintos a los que motivaron la <strong>en</strong>trega. Se recoge así el criterio del Conv<strong>en</strong>io Europeo, el<br />

seguido con otros países y, <strong>en</strong> definitiva, el que resulta aconsejable para evitar situaciones<br />

anteriores de impunidad por delitos, incluso más graves y rechazables <strong>en</strong> el concierto social,<br />

que el que motivó la extradición concedida.<br />

Octava.‐ Por lo demás, se ha suprimido la autorización que la anterior Ley concedía al<br />

Gobierno para conv<strong>en</strong>ir reciprocidad <strong>en</strong> materia de extradición, por estimar que tal<br />

autorización podría vulnerar el artículo 94 de la Constitución, que, para los supuestos que<br />

contempla <strong>en</strong> su apartado c), requiere previa autorización de las Cortes G<strong>en</strong>erales,<br />

autorización que debe <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derse para cada Conv<strong>en</strong>io, cuyo cont<strong>en</strong>ido ha de someterse<br />

previam<strong>en</strong>te al Parlam<strong>en</strong>to. Lo que no excluye la aplicación del principio de reciprocidad <strong>en</strong><br />

316<br />

Tem ari Oposicions


cada caso concreto, según el artículo 1., autorizado por el artículo 13, 3, de la misma<br />

Constitución, incluso existi<strong>en</strong>do tantos Tratados como Leyes de Extradición.<br />

Nov<strong>en</strong>a.‐ También se han suprimido las refer<strong>en</strong>cias al grado de participación (autores,<br />

cómplices y <strong>en</strong>cubridores) o al de ejecución del delito (int<strong>en</strong>tado, frustrado y consumado),<br />

por anticuadas e innecesarias. El Conv<strong>en</strong>io Europeo tampoco las recoge. Bastará, <strong>en</strong><br />

consecu<strong>en</strong>cia, que al reclamado le corresponda una de las p<strong>en</strong>as que pued<strong>en</strong> motivar la<br />

extradición para que, con o sin aquellas indicaciones, pueda acordarse su <strong>en</strong>trega.<br />

Por último, se trata de una Ley que, si bi<strong>en</strong> se inspira <strong>en</strong> el Conv<strong>en</strong>io Europeo, tal vez el más<br />

perfecto, no supone necesariam<strong>en</strong>te una ejecución, cumplimi<strong>en</strong>to o desarrollo del mismo ni<br />

de ningún otro. De no existir Conv<strong>en</strong>io o no habiéndolo ratificado España, la Ley seguiría<br />

si<strong>en</strong>do necesaria. Así, pues, no se considera preceptiva la consulta al Consejo de Estado que<br />

prevé el artículo 21.2, de su Ley Orgánica reguladora.<br />

Artículo 1.<br />

Las condiciones, los procedimi<strong>en</strong>tos y los efectos de la extradición pasiva se regirán por la<br />

pres<strong>en</strong>te Ley, excepto <strong>en</strong> lo expresam<strong>en</strong>te previsto <strong>en</strong> los Tratados <strong>en</strong> los que España sea<br />

parte.<br />

En todo caso, la extradición sólo se concederá at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do al principio de reciprocidad. El<br />

Gobierno podrá exigir una garantía de reciprocidad al Estado requeri<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 2.<br />

Se podrá conceder la extradición por aquellos hechos para los que las Leyes Españolas y las<br />

de la parte requeri<strong>en</strong>te señal<strong>en</strong> una p<strong>en</strong>a o medida de seguridad cuya duración no sea<br />

inferior a un año de privación de libertad <strong>en</strong> su grado máximo o a una p<strong>en</strong>a más grave; o<br />

cuando la reclamación tuviere por objeto el cumplimi<strong>en</strong>to de cond<strong>en</strong>a a una p<strong>en</strong>a o medida<br />

de seguridad no inferior a cuatro meses de privación de libertad por hechos también<br />

tipificados <strong>en</strong> la Legislación Española.<br />

Cuando la solicitud se refiera a varios hechos y sólo concurran <strong>en</strong> algunos de ellos los<br />

requisitos del párrafo anterior sobre duración de las p<strong>en</strong>as o medidas de seguridad, el<br />

acuerdo de extradición podrá ext<strong>en</strong>derse también a los que t<strong>en</strong>gan señalada p<strong>en</strong>alidad<br />

inferior.<br />

Si la solicitud de extradición se basa <strong>en</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada <strong>en</strong> rebeldía del reclamado, <strong>en</strong> la<br />

que éste haya sido cond<strong>en</strong>ado a p<strong>en</strong>a que, con arreglo a la Legislación Española, no puede<br />

ser impuesta a qui<strong>en</strong> no haya estado pres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el acto del juicio oral, se concederá la<br />

extradición condicionándola a que la Repres<strong>en</strong>tación Diplomática <strong>en</strong> España del país<br />

requeri<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> el plazo que se le exija, ofrezca garantías sufici<strong>en</strong>tes de que el reclamado<br />

será sometido a nuevo juicio <strong>en</strong> el que deberá estar pres<strong>en</strong>te y debidam<strong>en</strong>te def<strong>en</strong>dido.<br />

Artículo 3.<br />

317<br />

Tem ari Oposicions


1. No se concederá la extradición de españoles, ni de los extranjeros por delitos de que<br />

corresponda conocer a los Tribunales Españoles, según el Ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to Nacional. La<br />

cualidad de nacional será apreciada por el tribunal compet<strong>en</strong>te para conocer de la<br />

extradición <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to de la decisión sobre la misma, con arreglo a los preceptos<br />

correspondi<strong>en</strong>tes del Ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to Jurídico Español, y siempre que no fuera adquirida con<br />

el fraudul<strong>en</strong>to propósito de hacer imposible la extradición.<br />

2. Cuando proceda d<strong>en</strong>egar la extradición por el motivo previsto <strong>en</strong> el apartado anterior, si el<br />

Estado <strong>en</strong> que se hayan ejecutado los hechos así lo pidiere el Gobierno Español dará cu<strong>en</strong>ta<br />

del hecho que motivó la demanda al Ministerio Fiscal a fin de que se proceda judicialm<strong>en</strong>te,<br />

<strong>en</strong> su caso, contra el reclamado. Si así se acordare, solicitará del Estado requeri<strong>en</strong>te que<br />

remita las actuaciones practicadas o copia de las mismas para continuar el procedimi<strong>en</strong>to<br />

p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> España.<br />

3. Cuando el delito se hubiere cometido fuera del territorio del país que solicite la<br />

extradición, ésta podrá ser d<strong>en</strong>egada si la Legislación Española no autorizare la persecución<br />

de un delito del mismo género cometido fuera de España.<br />

Artículo 4.<br />

No se concederá la extradición <strong>en</strong> los casos sigui<strong>en</strong>tes:<br />

1. Cuando se trate de delitos de carácter político, no considerándose como tales los<br />

actos de terrorismo; los crím<strong>en</strong>es contra la Humanidad previstos por el Conv<strong>en</strong>io<br />

para la Prev<strong>en</strong>ción y P<strong>en</strong>alización del Crim<strong>en</strong> de G<strong>en</strong>ocidio adoptado por la<br />

Asamblea G<strong>en</strong>eral de las Naciones Unidas, ni el at<strong>en</strong>tado contra la vida de un Jefe<br />

de Estado o de un miembro de su familia.<br />

2. Cuando se trate de delitos militares tipificados por la Legislación Española y sin<br />

perjuicio de lo establecido al respecto <strong>en</strong> los Conv<strong>en</strong>ios Internacionales suscritos y<br />

ratificados por España; de los cometidos a través de los medios de comunicación<br />

social <strong>en</strong> el ejercicio de la libertad de expresión, y de los que sólo son perseguibles<br />

a instancia de parte, con excepción de los delitos de violación, estupro, rapto y<br />

abusos deshonestos.<br />

3. Cuando la persona reclamada deba ser juzgada por un Tribunal de Excepción.<br />

4. Cuando se haya extinguido la responsabilidad criminal conforme a la Legislación<br />

Española o la del estado requeri<strong>en</strong>te.<br />

5. Cuando la persona reclamada haya sido juzgada o lo esté si<strong>en</strong>do <strong>en</strong> España por los<br />

mismos hechos que sirvan de base a la solicitud de extradición. Podrá, no<br />

obstante, accederse a ésta cuando se hubiere decidido no <strong>en</strong>tablar persecución o<br />

poner fin al procedimi<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te por los referidos hechos y no haya t<strong>en</strong>ido<br />

lugar por sobreseimi<strong>en</strong>to libre o cualquier otra resolución que deba producir el<br />

efecto de cosa juzgada.<br />

6. Cuando el Estado requeri<strong>en</strong>te no diera la garantía de que la persona reclamada de<br />

extradición no será ejecutada o que no será sometida a p<strong>en</strong>as que at<strong>en</strong>t<strong>en</strong> a su<br />

integridad corporal o a tratos inhumanos o degradantes.<br />

7. Cuando el Estado requeri<strong>en</strong>te no hubiera dado las garantías exigidas <strong>en</strong> el párrafo<br />

3. del artículo segundo.<br />

318<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 5.<br />

8. Cuando a la persona reclamada le hubiere sido reconocida la condición de asilado.<br />

El no reconocimi<strong>en</strong>to de la condición de asilado, cualquiera que sea su causa, no<br />

impedirá la d<strong>en</strong>egación de la extradición por cualquiera de las causas previstas <strong>en</strong><br />

esta Ley.<br />

Asimismo podrá d<strong>en</strong>egarse la extradición:<br />

Artículo 6.<br />

1. Si se tuvieran razones fundadas para creer que la solicitud de extradición,<br />

motivada por un delito de naturaleza común, se ha pres<strong>en</strong>tado con el fin de<br />

perseguir o castigar a una persona por consideraciones de raza, religión,<br />

nacionalidad u opiniones políticas, o que la situación de dicha persona corre el<br />

riesgo de verse agravada por tales consideraciones.<br />

2. Cuando la persona reclamada sea m<strong>en</strong>or de dieciocho años <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to de la<br />

demanda de extradición y t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do resid<strong>en</strong>cia habitual <strong>en</strong> España, se considere<br />

que la extradición puede impedir su reinserción social, sin perjuicio de adoptar, de<br />

acuerdo con las autoridades del Estado requeri<strong>en</strong>te, las medidas más apropiadas.<br />

Si la resolución firme del Tribunal d<strong>en</strong>egare la extradición, dicha resolución será definitiva y<br />

no podrá concederse aquélla.<br />

La resolución del Tribunal declarando proced<strong>en</strong>te la extradición no será vinculante para el<br />

Gobierno, que podrá d<strong>en</strong>egarla <strong>en</strong> el ejercicio de la Soberanía Nacional, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do al<br />

principio de reciprocidad o a razones de seguridad, ord<strong>en</strong> público o demás intereses<br />

es<strong>en</strong>ciales para España.<br />

Contra lo acordado por el Gobierno no cabrá recurso alguno.<br />

Artículo 7.<br />

1. La solicitud de extradición se formulará por vía diplomática, o directam<strong>en</strong>te por escrito del<br />

Ministro de Justicia de la parte requeri<strong>en</strong>te al Ministro de Justicia español, debi<strong>en</strong>do<br />

acompañarse:<br />

a. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia cond<strong>en</strong>atoria o el auto de procesami<strong>en</strong>to y prisión o resolución<br />

análoga según la legislación del país requeri<strong>en</strong>te con expresión sumaria de los<br />

hechos y lugar y fecha <strong>en</strong> que fueron realizados.<br />

b. Cuantos datos sean conocidos sobre la id<strong>en</strong>tidad, nacionalidad y resid<strong>en</strong>cia del<br />

sujeto reclamado y, a ser posible, su fotografía y huellas dactilares.<br />

c. Copia de los textos legales con expresión de la p<strong>en</strong>a aplicable.<br />

d. Si el hecho estuviere castigado con alguna de las p<strong>en</strong>as a que se refiere el número<br />

6. del articulo 4, el Estado requeri<strong>en</strong>te dará seguridades, sufici<strong>en</strong>tes a juicio del<br />

Gobierno Español, de que tales p<strong>en</strong>as no serán ejecutadas.<br />

319<br />

Tem ari Oposicions


2. Los referidos docum<strong>en</strong>tos, originales o <strong>en</strong> copia auténtica, se acompañarán de una<br />

traducción oficial al español.<br />

Artículo 8.<br />

1. En caso de urg<strong>en</strong>cia podrá ser interesada la det<strong>en</strong>ción como medida prev<strong>en</strong>tiva, si bi<strong>en</strong><br />

deberá hacerse constar expresam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la solicitud que ésta responde a una s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia<br />

cond<strong>en</strong>atoria o mandami<strong>en</strong>to de det<strong>en</strong>ción firmes con expresión de la fecha y hechos que lo<br />

motiv<strong>en</strong>, tiempo y lugar de la comisión de éstos y filiación de la persona cuya det<strong>en</strong>ción se<br />

interesa, con ofrecimi<strong>en</strong>to de pres<strong>en</strong>tar seguidam<strong>en</strong>te demanda de extradición.<br />

2. La solicitud de det<strong>en</strong>ción prev<strong>en</strong>tiva se remitirá por vía postal, telegráfica o cualquier otro<br />

medio que deje constancia escrita, bi<strong>en</strong> por Vía Diplomática, bi<strong>en</strong> directam<strong>en</strong>te al Ministerio<br />

de Justicia, bi<strong>en</strong> por conducto de la Organización Internacional de Policía Criminal, y si <strong>en</strong> ella<br />

constar<strong>en</strong> todas las circunstancias necesarias, se procederá a la det<strong>en</strong>ción del reclamado,<br />

poniéndolo a disposición del Juzgado C<strong>en</strong>tral de Instrucción de guardia <strong>en</strong> plazo no superior<br />

a veinticuatro horas para que, si lo estima proced<strong>en</strong>te, decrete la prisión provisional, que<br />

dejará sin efecto si transcurridos cuar<strong>en</strong>ta días el país requeri<strong>en</strong>te no hubiere pres<strong>en</strong>tado <strong>en</strong><br />

forma la solicitud de extradición.<br />

3. El Juez podrá, <strong>en</strong> cualquier mom<strong>en</strong>to y <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción a las circunstancias del caso, acordar la<br />

libertad del det<strong>en</strong>ido, adoptando alguna o algunas de las medidas sigui<strong>en</strong>tes para evitar su<br />

fuga:<br />

• vigilancia a domicilio,<br />

• ord<strong>en</strong> de no aus<strong>en</strong>tarse de un lugar determinado sin la autorización del Juez,<br />

• ord<strong>en</strong> de pres<strong>en</strong>tarse periódicam<strong>en</strong>te ante la autoridad designada por el Juez,<br />

• retirada de pasaporte y prestación de una fianza.<br />

El incumplimi<strong>en</strong>to de estas medidas dará lugar a la prisión provisional d<strong>en</strong>tro del plazo<br />

establecido <strong>en</strong> el apartado anterior.<br />

La puesta <strong>en</strong> libertad, con o sin medidas alternativas de la prisión provisional, no será<br />

obstáculo para una nueva det<strong>en</strong>ción ni para la extradición, si la solicitud de ésta llegara<br />

después de la expiración del plazo m<strong>en</strong>cionado <strong>en</strong> el apartado anterior.<br />

4. En todo caso, se informará al país reclamante de las resoluciones adoptadas,<br />

especialm<strong>en</strong>te y con la urg<strong>en</strong>cia posible, de la det<strong>en</strong>ción y del plazo d<strong>en</strong>tro del cual deberá<br />

pres<strong>en</strong>tarse la demanda de extradición.<br />

Artículo 9.<br />

1. Cuando la solicitud se hubiera formulado por Vía Diplomática, el Ministerio de Asuntos<br />

Exteriores remitirá al de Justicia la solicitud de extradición con expresión de la fecha <strong>en</strong> que<br />

se hubiere recibido.<br />

2. El Ministerio de Justicia, at<strong>en</strong>didas las circunstancias de la solicitud y cuando el reclamado<br />

no estuviera ya det<strong>en</strong>ido prev<strong>en</strong>tivam<strong>en</strong>te, podrá interesar del Ministerio del Interior que<br />

320<br />

Tem ari Oposicions


proceda a la det<strong>en</strong>ción de la persona reclamada y la ponga a disposición del Juzgado C<strong>en</strong>tral<br />

de Instrucción de guardia, y remitirá a este Juez información bastante acerca de la demanda<br />

de extradición.<br />

Puesto a disposición judicial el reclamado y a la vista de la información recibida, el Juez podrá<br />

acordar la prisión provisional del det<strong>en</strong>ido.<br />

3. El Ministerio de Justicia, <strong>en</strong> un plazo máximo de ocho días, computados desde el sigui<strong>en</strong>te<br />

al de la recepción de la solicitud, o <strong>en</strong> su caso, de los justificantes, aclaraciones o<br />

traducciones por él reclamados, elevará al Gobierno propuesta motivada sobre si ha lugar o<br />

no a continuar <strong>en</strong> Vía Judicial del procedimi<strong>en</strong>to de extradición <strong>en</strong> base a los artículos 2 a 5<br />

de esta Ley.<br />

4. El Gobierno adoptará su decisión d<strong>en</strong>tro del plazo de quince días, contados desde la<br />

elevación de la propuesta por el Ministerio de Justicia.<br />

Transcurrido este plazo sin que el Gobierno haya adoptado resolución, el Ministerio de<br />

Justicia lo hará <strong>en</strong> su nombre, d<strong>en</strong>tro de los tres días sigui<strong>en</strong>tes a la expiración del mismo, sin<br />

perjuicio de lo establecido <strong>en</strong> el apartado 5 de este artículo.<br />

5. Cuando el acuerdo fuere d<strong>en</strong>egatorio se pondrá <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to del Estado requeri<strong>en</strong>te.<br />

Si el reclamado estuviere <strong>en</strong> prisión, se notificará al Juez que la hubiere decretado para que<br />

acuerde su libertad.<br />

Artículo 10.<br />

Cuando el procedimi<strong>en</strong>to se inicie, por petición urg<strong>en</strong>te de det<strong>en</strong>ción prev<strong>en</strong>tiva, conforme<br />

al artículo 8., uno y dos, la prisión prev<strong>en</strong>tiva se dejará sin efecto si transcurridos cuar<strong>en</strong>ta<br />

días el Estado requeri<strong>en</strong>te no hubiere pres<strong>en</strong>tado <strong>en</strong> forma la solicitud de extradición por vía<br />

diplomática ante el Ministerio de Asuntos Exteriores o directam<strong>en</strong>te ante el Ministerio de<br />

Justicia españoles. Si se hubiese pres<strong>en</strong>tado d<strong>en</strong>tro de dicho plazo de cuar<strong>en</strong>ta días, éste se<br />

ampliará a cuar<strong>en</strong>ta días más, para dar tiempo a que el Ministerio de Justicia y el Gobierno<br />

españoles puedan cumplir lo establecido <strong>en</strong> el artículo anterior, números tres y cuatro.<br />

Si el procedimi<strong>en</strong>to se inicia por la recepción de la solicitud de extradición por vía<br />

diplomática ante el Ministerio de Asuntos Exteriores o directam<strong>en</strong>te ante el Ministerio de<br />

Justicia españoles, el Juez C<strong>en</strong>tral de Instrucción compet<strong>en</strong>te dejará sin efecto la prisión<br />

provisional del reclamado que hubiese decretado, si no recibe d<strong>en</strong>tro del plazo de cuar<strong>en</strong>ta<br />

días el acuerdo gubernativo de continuación de la Vía Judicial del procedimi<strong>en</strong>to de<br />

extradición.<br />

El límite máximo de la prisión provisional del reclamado y los derechos que correspond<strong>en</strong> al<br />

det<strong>en</strong>ido por causa de extradición se regirán <strong>en</strong> lo no previsto por esta Ley, por los preceptos<br />

correspondi<strong>en</strong>tes de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal.<br />

Artículo 11.<br />

321<br />

Tem ari Oposicions


Si el Gobierno acordare la continuación del procedimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> vía judicial remitirá el<br />

expedi<strong>en</strong>te al Juzgado C<strong>en</strong>tral de Instrucción, y si el reclamado no estuviere <strong>en</strong> prisión, el<br />

Ministerio de Justicia oficiará también al Ministerio del Interior para que se practique la<br />

det<strong>en</strong>ción, se redacte el oportuno atestado y <strong>en</strong> el plazo de veinticuatro horas sigui<strong>en</strong>tes se<br />

ponga al det<strong>en</strong>ido, con los docum<strong>en</strong>tos, efectos o dinero que le hubier<strong>en</strong> sido ocupados, a<br />

disposición de la misma Autoridad Judicial.<br />

Artículo 12.<br />

1. Acordada la continuación del procedimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> Vía Judicial, el Juez, a cuya disposición<br />

estuviere el reclamado, ord<strong>en</strong>ará la inmediata comparec<strong>en</strong>cia de éste, qui<strong>en</strong> deberá hacerlo<br />

asistido de abogado y, <strong>en</strong> su caso, de intérprete. Se citará siempre al Ministerio Fiscal.<br />

2. Id<strong>en</strong>tificado el det<strong>en</strong>ido, el Juez le invitará a que manifieste, con expresión de sus razones,<br />

si consi<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la extradición o int<strong>en</strong>ta oponerse a ella; si consintiera y no se suscitaran<br />

obstáculos legales que a ello se opongan, el Juez podrá acceder, desde luego, a la demanda<br />

de extradición. En otro caso adoptará la resolución que proceda, bi<strong>en</strong> ord<strong>en</strong>ando la libertad<br />

del det<strong>en</strong>ido o bi<strong>en</strong> elevando su det<strong>en</strong>ción a prisión, si antes no hubiera decretado ésta, con<br />

o sin fianza u otras medidas previstas <strong>en</strong> el apartado 3 del artículo 8, a resultas del<br />

procedimi<strong>en</strong>to subsigui<strong>en</strong>te, a cuyo fin acordará elevar lo actuado a la Sala de lo P<strong>en</strong>al de la<br />

Audi<strong>en</strong>cia Nacional.<br />

3. Las resoluciones anteriores adoptarán la forma de auto, que se dictará d<strong>en</strong>tro de las<br />

veinticuatro horas sigui<strong>en</strong>tes a la comparec<strong>en</strong>cia y del que el Secretario judicial dará traslado<br />

inmediato al Ministerio de Justicia. Contra este auto sólo procederá el recurso de reforma<br />

por los trámites de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal.<br />

4. El Juez, de oficio, a instancia del Fiscal o del reclamado, podrá acordar que se complete la<br />

información aportada con los datos necesarios refer<strong>en</strong>tes a la id<strong>en</strong>tidad del reclamado y a<br />

los supuestos de hecho y de derecho justifi<strong>cat</strong>ivos de la solicitud de extradición, pudi<strong>en</strong>do<br />

señalar un plazo que <strong>en</strong> ningún caso excederá de treinta días. Las resoluciones del Juez, <strong>en</strong><br />

esta materia, serán recurribles conforme a lo establecido <strong>en</strong> el apartado anterior.<br />

Artículo 13.<br />

1. Recibido el expedi<strong>en</strong>te, el Secretario judicial lo pondrá de manifiesto <strong>en</strong> la Oficina judicial<br />

al Fiscal y al Abogado def<strong>en</strong>sor por plazo sucesivo de tres días, y el Tribunal podrá reclamar, a<br />

petición de cualquiera de ambos o de oficio, los anteced<strong>en</strong>tes que juzgue conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>en</strong><br />

relación con el artículo sigui<strong>en</strong>te, sin que contra la resolución del Tribunal sobre este<br />

extremo quepa recurso alguno.<br />

2. Si el reclamado de extradición no tuviera def<strong>en</strong>sor, el Secretario judicial interesará que se<br />

le nombre de oficio antes de ponerle de manifiesto el expedi<strong>en</strong>te.<br />

322<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 14.<br />

1. D<strong>en</strong>tro de los quince días sigui<strong>en</strong>tes al período de instrucción, el Secretario judicial<br />

señalará la vista que t<strong>en</strong>drá lugar con interv<strong>en</strong>ción del Fiscal, del reclamado de extradición<br />

asistido, si fuera necesario, de intérprete y del Abogado def<strong>en</strong>sor. En la vista podrá<br />

interv<strong>en</strong>ir, y a tal efecto será citado, el repres<strong>en</strong>tante del Estado requir<strong>en</strong>te cuando así lo<br />

hubiere solicitado y el Tribunal lo acuerde at<strong>en</strong>dido el principio de reciprocidad, a cuyo fin<br />

reclamará, <strong>en</strong> su caso, la garantía necesaria a través del Ministerio de Justicia.<br />

2. El reclamado prestará declaración durante la vista, pero solam<strong>en</strong>te se admitirá y practicará<br />

la prueba que verse sobre extremos relacionados con las condiciones exigidas por el Tratado<br />

aplicable o por esta Ley.<br />

Artículo 15.<br />

1. El Tribunal resolverá, por auto motivado, <strong>en</strong> el plazo improrrogable de los tres días<br />

sigui<strong>en</strong>tes a la vista, sobre la proced<strong>en</strong>cia de la extradición, y, al propio tiempo, sobre si ha<br />

lugar a la <strong>en</strong>trega al Estado requeri<strong>en</strong>te de los valores, objetos o dinero que hubies<strong>en</strong> sido<br />

ocupados al reclamado.<br />

2. Contra este auto sólo cabrá recurso de súplica, que deberá ser resuelto por el Pl<strong>en</strong>o de la<br />

Sala de lo P<strong>en</strong>al de la Audi<strong>en</strong>cia Nacional y sin que pueda ser designado pon<strong>en</strong>te ninguno de<br />

los Magistrados que dictar<strong>en</strong> el auto suplicado.<br />

Artículo 16.<br />

Si la extradición hubiere sido solicitada por varios Estados, bi<strong>en</strong> por el mismo hecho o por<br />

hechos difer<strong>en</strong>tes, se decidirá sobre aquélla por el Gobierno y <strong>en</strong> su caso la <strong>en</strong>trega del<br />

reclamado, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta todas las circunstancias concurr<strong>en</strong>tes y, especialm<strong>en</strong>te, la<br />

exist<strong>en</strong>cia o no de Tratado, la gravedad relativa y lugar de la comisión del delito, fechas de<br />

las respectivas solicitudes, nacionalidad de la persona reclamada y posibilidad de una ulterior<br />

extradición a otro Estado.<br />

Artículo 17.<br />

Cuando sea firme la resolución d<strong>en</strong>egatoria de la extradición, el Secretario judicial, sin<br />

dilación, librará testimonio de la misma al Ministerio de Justicia, que a su vez lo comunicará<br />

al de Asuntos Exteriores para su notificación a la repres<strong>en</strong>tación diplomática del país que<br />

formuló la demanda de extradición.<br />

Asimismo, el Tribunal ord<strong>en</strong>ará la inmediata puesta <strong>en</strong> libertad de la persona requerida de<br />

extradición.<br />

Artículo 18.<br />

1. Si el Tribunal dictare auto declarando proced<strong>en</strong>te la extradición, el Secretario judicial<br />

librará sin dilación testimonio del mismo al Ministerio de Justicia. El Gobierno decidirá la<br />

323<br />

Tem ari Oposicions


<strong>en</strong>trega de la persona reclamada o d<strong>en</strong>egará la extradición de conformidad con lo dispuesto<br />

<strong>en</strong> el párrafo segundo del artículo 6.<br />

Asimismo, el Secretario judicial notificará las indicaciones que el Tribunal, de oficio o a<br />

instancia del repres<strong>en</strong>tante diplomático, estime pertin<strong>en</strong>te formular para la <strong>en</strong>trega de la<br />

persona reclamada, así como del tiempo <strong>en</strong> que ésta fue privada de libertad a fines de<br />

extradición, que quedará condicionada a que se compute como período de cumplimi<strong>en</strong>to de<br />

cond<strong>en</strong>a.<br />

2. Acordada la <strong>en</strong>trega de la persona requerida de extradición, el Ministerio de Justicia lo<br />

comunicará al de Asuntos Exteriores para su notificación a la repres<strong>en</strong>tación diplomática del<br />

país que formuló la demanda de extradición. Dicho acuerdo será comunicado asimismo a la<br />

persona requerida de extradición.<br />

3. Si el Gobierno d<strong>en</strong>egare la extradición de conformidad con el párrafo segundo del artículo<br />

6, el Ministerio de Justicia lo comunicará al Tribunal para que acuerde la puesta <strong>en</strong> libertad<br />

de la persona reclamada, sin perjuicio de su posible expulsión de España, de conformidad<br />

con la legislación de extranjeros. Igualm<strong>en</strong>te, lo comunicará al de Asuntos Exteriores para su<br />

notificación a la Repres<strong>en</strong>tación Diplomática que formuló la demanda de extradición.<br />

Artículo 19.<br />

1. La <strong>en</strong>trega de la persona cuya extradición haya sido acordada se realizará por ag<strong>en</strong>te de la<br />

Autoridad Española, previa notificación del lugar y fecha fijados, observándose la Legislación<br />

Nacional vig<strong>en</strong>te <strong>en</strong> este ord<strong>en</strong>.<br />

Con aquélla, se <strong>en</strong>tregarán a las autoridades o ag<strong>en</strong>tes del Estado requeri<strong>en</strong>te acreditados a<br />

tal fin los docum<strong>en</strong>tos, efectos y dinero que deban ser igualm<strong>en</strong>te puestos a su disposición.<br />

Si la <strong>en</strong>trega del individuo reclamado no puede efectuarse, se procederá a la de dichos<br />

docum<strong>en</strong>tos, efectos y dinero, quedando a salvo, <strong>en</strong> todo caso, los derechos que pudieran<br />

corresponder sobre los mismos a otros interesados. El lugar y fecha fijados para la <strong>en</strong>trega<br />

serán comunicados asimismo al Tribunal que <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dió de la solicitud.<br />

2. Si la persona reclamada se <strong>en</strong>contrara sometida a procedimi<strong>en</strong>to o cond<strong>en</strong>a por los<br />

Tribunales españoles o sancionada por cualquier otra clase de organismos o autoridades<br />

nacionales, la <strong>en</strong>trega podrá aplazarse hasta que deje extinguidas sus responsabilidades <strong>en</strong><br />

España o efectuarse temporal o definitivam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> las condiciones que se fij<strong>en</strong> de acuerdo<br />

con el Estado requeri<strong>en</strong>te.<br />

3. Si la persona reclamada no hubiera sido recibida <strong>en</strong> la fecha y lugar fijados podrá ser<br />

puesta <strong>en</strong> libertad transcurridos quince días a contar de dicha fecha y necesariam<strong>en</strong>te a los<br />

treinta, y se podrá d<strong>en</strong>egar su extradición por el mismo hecho si de nuevo se solicitara.<br />

Artículo 20.<br />

1. La extradición <strong>en</strong> tránsito se otorgará previo el cumplimi<strong>en</strong>to de los requisitos y con las<br />

mismas condiciones que para la extradición exige la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

324<br />

Tem ari Oposicions


2. Excepcionalm<strong>en</strong>te, por razones de urg<strong>en</strong>cia, y cuando se utilizare la vía aérea y no<br />

estuviera previsto aterrizaje <strong>en</strong> territorio español, el Gobierno podrá autorizar el tránsito<br />

previa recepción de una solicitud con el cont<strong>en</strong>ido a que se refiere el número 1 del artículo 8<br />

y que producirá los efectos previstos <strong>en</strong> el citado artículo <strong>en</strong> caso de aterrizaje fortuito.<br />

Artículo 21.<br />

1. Para que la persona que haya sido <strong>en</strong>tregada pueda ser juzgada, s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciada o sometida a<br />

cualquier restricción de su libertad personal, por hechos anteriores y distintos a los que<br />

hubieran motivado su extradición será preciso autorización ampliatoria de la extradición<br />

concedida, a cuyo fin se pres<strong>en</strong>tará otra solicitud acompañada de los docum<strong>en</strong>tos previstos<br />

<strong>en</strong> el artículo séptimo y testimonio judicial de la declaración de la persona <strong>en</strong>tregada, que se<br />

tramitará como nueva demanda de extradición. Iguales requisitos será necesario cumplir<br />

para conceder la reextradición de la persona <strong>en</strong>tregada a un tercer Estado.<br />

2. No será necesaria esta autorización cuando la persona <strong>en</strong>tregada, habi<strong>en</strong>do t<strong>en</strong>ido la<br />

posibilidad de abandonar el territorio del Estado al que se <strong>en</strong>tregó, permanezca <strong>en</strong> él más de<br />

cuar<strong>en</strong>ta y cinco días o regrese al mismo después de abandonarlo.<br />

Artículo 22.<br />

Los gastos ocasionados por la extradición <strong>en</strong> territorio nacional serán, <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> de<br />

reciprocidad, a cargo del Gobierno español. Los causados por extradición <strong>en</strong> tránsito serán<br />

de cu<strong>en</strong>ta del Estado requeri<strong>en</strong>te.<br />

Disposición Derogatoria.<br />

Queda derogada la Ley de Extradición de 26 de diciembre de 1958.<br />

Disposición Transitoria.<br />

Las disposiciones de naturaleza procesal cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> esta Ley sólo serán aplicables a las<br />

extradiciones que se solicit<strong>en</strong> a partir de su <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor.<br />

Las de naturaleza sustantiva sólo t<strong>en</strong>drán efecto retroactivo <strong>en</strong> cuanto favorezcan al<br />

reclamado, el cual, <strong>en</strong> todo caso, será oído para que manifieste lo que le resulta más<br />

v<strong>en</strong>tajoso, at<strong>en</strong>didas sus personales circunstancias.<br />

Por tanto, mando a todos los españoles, particulares y autoridades, que guard<strong>en</strong> y hagan<br />

guardar esta Ley.<br />

Palacio de la Zarzuela, Madrid, a 21 de marzo de 1985.<br />

‐ Juan Carlos R. ‐<br />

El Presid<strong>en</strong>te del Gobierno,<br />

Felipe González Márquez.<br />

325<br />

Tem ari Oposicions


326<br />

Tem ari Oposicions


3.10. Llei 27/2003, reguladora de l’ordre de protecció de les<br />

víctimes de la violència domèstica<br />

EXPOSICIÓ DE MOTIUS<br />

I<br />

La violència exercida a l’<strong>en</strong>torn familiar i, <strong>en</strong> particular, la violència de gènere constitueix un<br />

problema greu de la nostra societat que exigeix una resposta global i coordinada per part de<br />

tots els poders públics. La situació que origin<strong>en</strong> aquestes formes de violència transc<strong>en</strong>deix<br />

l’àmbit meram<strong>en</strong>t domèstic per convertir-se <strong>en</strong> un flagell que afecta i involucra tots els<br />

ciutadans. Per aquest motiu, és imprescindible arbitrar instrum<strong>en</strong>ts jurídics nous i més<br />

eficaços, b<strong>en</strong> articulats tècnicam<strong>en</strong>t, que aturin des de l’inici qualsevol conducta que <strong>en</strong> el<br />

futur pugui deg<strong>en</strong>erar <strong>en</strong> fets <strong>en</strong>cara més greus. És necessària, <strong>en</strong> suma, una acció integral<br />

i coordinada que uneixi tant les mesures cautelars p<strong>en</strong>als sobre l’agressor, això és, les<br />

mesures ori<strong>en</strong>tades a impedir la realització de nous actes viol<strong>en</strong>ts, com les mesures<br />

protectores d’índole civil i social que evitin el desemparam<strong>en</strong>t de les víctimes de la violència<br />

domèstica i donin resposta a la seva situació d’especial vulnerabilitat.<br />

Amb aquest propòsit, el passat 22 d’octubre de 2002, el Ple del Congrés dels Diputats va<br />

acordar crear al si de la Comissió de Política Social i Ocupació una subcomissió a fi de «...<br />

formular mesures legislatives que donin una resposta integral davant la violència de gènere<br />

...». Entre les conclusions més rellevants d’aquesta subcomissió, destaca precisam<strong>en</strong>t la<br />

proposta, recolzada pel Ministeri de Justícia, de creació i regulació d’un nou instrum<strong>en</strong>t<br />

d<strong>en</strong>ominat ordre de protecció a les víctimes de la violència domèstica.<br />

Aquesta iniciativa respon a una inquietud que s’ha anat manifestant <strong>en</strong> diversos docum<strong>en</strong>ts i<br />

informes d’experts, tant nacionals (Consell G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial, Institut de la Dona,<br />

Fiscalia G<strong>en</strong>eral de l’Estat, etc.), com d’organismes supranacionals (ONU, Consell d’Europa,<br />

institucions de la UE). Aquesta inquietud va ser formulada per les Corts G<strong>en</strong>erals com «... la<br />

necessitat d’una resposta integral, la coordinació com a prioritat absoluta...» <strong>en</strong> l’informe<br />

rec<strong>en</strong>t de la ponència constituïda al si de la Comissió Mixta de Drets de la Dona, que han fet<br />

seu els pl<strong>en</strong>s del Congrés dels Diputats i del S<strong>en</strong>at. Amb aquesta Llei es dóna complim<strong>en</strong>t a<br />

aquest mandat unànime de les Corts G<strong>en</strong>erals.<br />

II<br />

L’ordre de protecció a les víctimes de la violència domèstica unifica els difer<strong>en</strong>ts instrum<strong>en</strong>ts<br />

d’emparam<strong>en</strong>t i tutela les víctimes d’aquests delictes i faltes. Pretén que mitjançant un<br />

procedim<strong>en</strong>t judicial ràpid i s<strong>en</strong>zill, substanciat davant el jutjat d’instrucció, la víctima pugui<br />

obt<strong>en</strong>ir un estatut integral de protecció que conc<strong>en</strong>tri de forma coordinada una acció cautelar<br />

de naturalesa civil i p<strong>en</strong>al. Això és, una mateixa resolució judicial que incorpori conjuntam<strong>en</strong>t<br />

327<br />

Tem ari Oposicions


tant les mesures restrictives de la llibertat de movim<strong>en</strong>ts de l’agressor per impedir una nova<br />

aproximació a la víctima, com les ori<strong>en</strong>tades a proporcionar seguretat, estabilitat i protecció<br />

jurídica a la persona agredida i a la seva família, s<strong>en</strong>se necessitat d’esperar la formalització<br />

del procés matrimonial civil correspon<strong>en</strong>t. L’ordre judicial de protecció suposa, al seu torn,<br />

que les difer<strong>en</strong>ts administracions públiques, estatal, autonòmica i local, activin<br />

immediatam<strong>en</strong>t els instrum<strong>en</strong>ts de protecció social que estableix<strong>en</strong> els sistemes jurídics<br />

respectius. En això consisteix, precisam<strong>en</strong>t, el seu elem<strong>en</strong>t més innovador.<br />

A fi de fer efectives les mesures incorporades a l’ordre de protecció, s’ha diss<strong>en</strong>yat un<br />

procedim<strong>en</strong>t especialm<strong>en</strong>t s<strong>en</strong>zill, accessible a totes les víctimes de la violència domèstica,<br />

de manera que tant aquestes com els seus repres<strong>en</strong>tants legals o les persones del seu<br />

<strong>en</strong>torn familiar més immediat puguin sol·licitar-la s<strong>en</strong>se formalismes tècnics o costos afegits.<br />

Així mateix, la nova ordre de protecció s’ha de poder obt<strong>en</strong>ir de forma ràpida, ja que no hi ha<br />

una protecció real a la víctima si aquella no s’activa amb la màxima celeritat. Per fer-ho,<br />

continuant <strong>en</strong> la línia inaugurada per la Llei 38/2002, de 24 d’octubre, per la qual es regula el<br />

procedim<strong>en</strong>t d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t ràpid de determinats delictes i faltes, aquesta regulació es<br />

decanta per atribuir la competència per adoptar l’ordre de protecció al jutge d’Instrucció <strong>en</strong><br />

funcions de guàrdia. La decisió judicial s’ha de substanciar de manera m<strong>en</strong>ys pertorbadora<br />

al si del procés p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> curs, sigui quina sigui la naturalesa i les característiques. A aquests<br />

efectes es possibilita que l’audiència judicial del presumpte agressor coincideixi amb la<br />

compareix<strong>en</strong>ça que preveu l’article 504 bis 2 de la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal, quan<br />

aquesta sigui proced<strong>en</strong>t per la gravetat dels fets o les circumstàncies concurr<strong>en</strong>ts, amb<br />

l’audiència que preveu l’article 798 si es tract<strong>en</strong> causes tramitades d’acord amb el<br />

procedim<strong>en</strong>t d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t ràpid, o amb l’acte del judici de faltes, si s’escau.<br />

Finalm<strong>en</strong>t, la nova Llei dóna carta de naturalesa al Registre C<strong>en</strong>tral per a la protecció de les<br />

víctimes de la violència domèstica, al qual t<strong>en</strong><strong>en</strong> accés immediat totes les ordres de<br />

protecció dictades per qualsevol jutjat o tribunal i <strong>en</strong> el qual s’anot<strong>en</strong>, a més, els fets<br />

rellevants a efectes de protecció a les víctimes d’aquests delictes i faltes.<br />

Article primer<br />

Es modifica l’article 13 de la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal, que queda redactat <strong>en</strong> els termes<br />

segü<strong>en</strong>ts:<br />

«Es consider<strong>en</strong> diligències primeres la de consignar les proves del delicte que puguin<br />

desaparèixer, la de recollir i posar <strong>en</strong> custòdia tot el que porti a la comprovació i a la<br />

id<strong>en</strong>tificació del delinqü<strong>en</strong>t, la de det<strong>en</strong>ir, si s’escau, els presumptes responsables del<br />

delicte, i la de protegir els ofesos o perjudi<strong>cat</strong>s per aquest, els familiars o altres persones; a<br />

aquest efecte es pod<strong>en</strong> acordar les mesures cautelars a què fa referència l’article 544 bis o<br />

l’ordre de protecció que preveu l’article 544 ter d’aquesta Llei.»<br />

Article segon<br />

S’afegeix un nou article 544 ter a la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal, redactat <strong>en</strong> els termes<br />

segü<strong>en</strong>ts:<br />

«1. El jutge d’instrucció ha de dictar ordre de protecció per a les víctimes de violència<br />

domèstica <strong>en</strong> els casos <strong>en</strong> què, hav<strong>en</strong>t-hi indicis fundats de la comissió d’un delicte o falta<br />

contra la vida, integritat física o moral, llibertat sexual, llibertat o seguretat d’alguna de les<br />

persones que esm<strong>en</strong>ta l’article 153 del Codi P<strong>en</strong>al, resulti una situació objectiva de risc per a<br />

la víctima que requereixi adoptar alguna de les mesures de protecció que regula aquest<br />

article.<br />

328<br />

Tem ari Oposicions


2. L’ordre de protecció l’ha de dictar el jutge d’ofici o a instància de la víctima o persona que<br />

tingui amb aquesta alguna de les relacions que indica l’apartat anterior, o del Ministeri Fiscal.<br />

S<strong>en</strong>se perjudici del deure g<strong>en</strong>eral de d<strong>en</strong>úncia que preveu l’article 262 d’aquesta Llei, les<br />

<strong>en</strong>titats o els organismes assist<strong>en</strong>cials, públics o privats, que tinguin coneixem<strong>en</strong>t d’algun<br />

dels fets esm<strong>en</strong>tats a l’apartat anterior han de posar-los immediatam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> coneixem<strong>en</strong>t del<br />

jutge de guàrdia o del Ministeri Fiscal a fi que es pugui incoar o instar el procedim<strong>en</strong>t per a<br />

l’adopció de l’ordre de protecció.<br />

3. L’ordre de protecció es pot sol·licitar directam<strong>en</strong>t davant l’autoritat judicial o el Ministeri<br />

Fiscal, o bé davant les forces i els cossos de seguretat, les oficines d’at<strong>en</strong>ció a la víctima o<br />

els serveis socials o institucions assist<strong>en</strong>cials dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts de les administracions públiques.<br />

Aquesta sol·licitud ha de ser remesa de forma immediata al jutge compet<strong>en</strong>t. En cas que se<br />

suscitin dubtes sobre la competència territorial del jutge, ha d’iniciar i resoldre el procedim<strong>en</strong>t<br />

per a l’adopció de l’ordre de protecció el jutge davant el qual aquesta s’hagi sol·licitat, s<strong>en</strong>se<br />

perjudici de remetre posteriorm<strong>en</strong>t les actuacions a qui sigui compet<strong>en</strong>t.<br />

Els serveis socials i les institucions abans esm<strong>en</strong>tats facilit<strong>en</strong> a les víctimes de la violència<br />

domèstica a les quals han de prestar assistència la sol·licitud de l’ordre de protecció, i amb<br />

aquesta finalitat pos<strong>en</strong> a la seva disposició informació, formularis i, si s’escau, canals de<br />

comunicació telemàtics amb l’Administració de justícia i el Ministeri Fiscal.<br />

4. Rebuda la sol·licitud d’ordre de protecció, el jutge de guàrdia, <strong>en</strong> els casos esm<strong>en</strong>tats a<br />

l’apartat 1 d’aquest article, ha de convocar a una audiència urg<strong>en</strong>t la víctima o el seu<br />

repres<strong>en</strong>tant legal, el sol·licitant i l’agressor, assistit, si s’escau, d’un advo<strong>cat</strong>. També es<br />

convoca el Ministeri Fiscal.<br />

Aquesta audiència es pot substanciar simultàniam<strong>en</strong>t amb la que preveu l’article 504 bis 2<br />

quan sigui proced<strong>en</strong>t convocar-la, amb l’audiència que regula l’article 798 <strong>en</strong> les causes que<br />

es tramitin de conformitat amb el que preveu el procedim<strong>en</strong>t que preveu el títol III del llibre IV<br />

d’aquesta Llei o, si s’escau, amb l’acte del judici de faltes. Quan excepcionalm<strong>en</strong>t no sigui<br />

possible fer l’audiència durant el servei de guàrdia, el jutge davant el qual ha estat formulada<br />

la sol·licitud l’ha de convocar <strong>en</strong> el termini més breu possible. En qualsevol cas, l’audiència<br />

s’ha de fer <strong>en</strong> un termini màxim de 72 hores des de la pres<strong>en</strong>tació de la sol·licitud.<br />

Durant l’audiència, el jutge de guàrdia ha d’adoptar les mesures oportunes per evitar la<br />

confrontació <strong>en</strong>tre l’agressor i la víctima, els seus fills i els membres de la família restants. A<br />

aquests efectes disposa que la seva declaració <strong>en</strong> aquesta audiència es faci separadam<strong>en</strong>t.<br />

Feta l’audiència, el jutge de guàrdia ha de resoldre mitjançant una interlocutòria el que sigui<br />

proced<strong>en</strong>t sobre la sol·licitud de l’ordre de protecció, així com sobre el contingut i la vigència<br />

de les mesures que incorpori. S<strong>en</strong>se perjudici d’això, el jutge d’instrucció pot adoptar <strong>en</strong><br />

qualsevol mom<strong>en</strong>t de la tramitació de la causa les mesures que preveu l’article 544 bis.<br />

5. L’ordre de protecció confereix a la víctima dels fets esm<strong>en</strong>tats a l’apartat 1 un estatut<br />

integral de protecció que comprèn les mesures cautelars d’ordre civil i p<strong>en</strong>al que preveu<br />

aquest article i les altres mesures d’assistència i protecció social que estableix l’ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t<br />

jurídic.<br />

L’ordre de protecció es pot fer valer davant qualsevol autoritat i administració pública.<br />

6. Les mesures cautelars de caràcter p<strong>en</strong>al pod<strong>en</strong> consistir <strong>en</strong> qualsevol de les que preveu<br />

la legislació processal criminal. Els seus requisits, el contingut i la vigència són els que<br />

estableix amb caràcter g<strong>en</strong>eral aquesta Llei. Les adopta el jutge d’Instrucció at<strong>en</strong><strong>en</strong>t la<br />

necessitat de protecció integral i immediata de la víctima.<br />

7. Les mesures de naturalesa civil les ha de sol·licitar la víctima o el seu repres<strong>en</strong>tant legal,<br />

o bé el Ministeri Fiscal quan existeixin fills m<strong>en</strong>ors o incapaços, sempre que no hagin estat<br />

prèviam<strong>en</strong>t acordades per un òrgan de l’ordre jurisdiccional civil, i s<strong>en</strong>se perjudici de les<br />

mesures que preveu l’article 158 del Codi Civil. Aquestes mesures pod<strong>en</strong> consistir <strong>en</strong><br />

l’atribució de l’ús i el gaudi de l’habitatge familiar, determinar el règim de custòdia, visites,<br />

comunicació i estada amb els fills, el règim de prestació d’alim<strong>en</strong>ts, així com qualsevol<br />

disposició que es consideri oportuna a fi d’apartar el m<strong>en</strong>or d’un perill o d’evitar-li perjudicis.<br />

329<br />

Tem ari Oposicions


Les mesures de caràcter civil que conté l’ordre de protecció t<strong>en</strong><strong>en</strong> una vigència temporal de<br />

30 dies. Si dins aquest termini s’incoa a instància de la víctima o del seu repres<strong>en</strong>tant legal<br />

un procés de família davant la jurisdicció civil, les mesures adoptades han de romandre <strong>en</strong><br />

vigor durant els tr<strong>en</strong>ta dies segü<strong>en</strong>ts a la pres<strong>en</strong>tació de la demanda. En aquest terme les<br />

mesures han de ser ratificades, modificades o deixades s<strong>en</strong>se efecte pel jutge de primera<br />

instància que sigui compet<strong>en</strong>t.<br />

8. L’ordre de protecció s’ha de notificar a les parts, i l’ha de comunicar el jutge<br />

immediatam<strong>en</strong>t, mitjançant un testimoni íntegre, a la víctima i a les administracions<br />

públiques compet<strong>en</strong>ts per a l’adopció de mesures de protecció, ja siguin de seguretat o<br />

d’assistència social, jurídica, sanitària, psicològica o de qualsevol altra índole. A aquests<br />

efectes s’estableix reglam<strong>en</strong>tàriam<strong>en</strong>t un sistema integrat de coordinació administrativa que<br />

garanteixi l’agilitat d’aquestes comunicacions.<br />

9. L’ordre de protecció implica el deure d’informar perman<strong>en</strong>tm<strong>en</strong>t la víctima sobre la<br />

situació processal de l’imputat així com sobre l’abast i la vigència de les mesures cautelars<br />

adoptades. En particular, la víctima és informada <strong>en</strong> tot mom<strong>en</strong>t de la situació p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciària<br />

de l’agressor. A aquests efectes es dóna compte de l’ordre de protecció a l’Administració<br />

p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciària.<br />

10. L’ordre de protecció s’inscriu <strong>en</strong> el Registre C<strong>en</strong>tral per a la protecció de les víctimes de<br />

la violència domèstica.<br />

11. En els casos <strong>en</strong> què durant la tramitació d’un procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> curs sorgeixi una<br />

situació de risc per a alguna de les persones vinculades amb l’imputat per alguna de les<br />

relacions que indica l’apartat 1 d’aquest article, el jutge o tribunal que conegui de la causa<br />

pot acordar l’ordre de protecció de la víctima d’acord amb el que estableix<strong>en</strong> els apartats<br />

anteriors.»<br />

DISPOSICIONS ADDICIONALS<br />

Primera<br />

El Govern, a proposta del Ministeri de Justícia, escoltats el Consell G<strong>en</strong>eral del Poder<br />

Judicial i l’Agència de Protecció de Dades, ha de dictar les disposicions reglam<strong>en</strong>tàries<br />

oportunes relatives a l’organització del Registre C<strong>en</strong>tral per a la protecció de les víctimes de<br />

la violència domèstica, així com al règim d’inscripció i cancel·lació dels seus ass<strong>en</strong>tam<strong>en</strong>ts i<br />

l’accés a la informació que aquest conté, assegurant-ne <strong>en</strong> tot cas la confid<strong>en</strong>cialitat.<br />

Segona<br />

El seguim<strong>en</strong>t de la implantació d’aquesta Llei la porta a terme una comissió integrada per<br />

repres<strong>en</strong>tants del Consell G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial, de la Fiscalia G<strong>en</strong>eral de l’Estat, de les<br />

professions jurídiques i dels ministeris de Justícia, Interior, i Treball i Afers Socials, així com<br />

per una repres<strong>en</strong>tació de les comunitats autònomes i de les <strong>en</strong>titats locals.<br />

Correspon a aquesta comissió l’elaboració de protocols d’abast g<strong>en</strong>eral per a la implantació<br />

de l’ordre de protecció que regula aquesta Llei, així com l’adopció d’instrum<strong>en</strong>ts adequats de<br />

coordinació que assegurin l’efectivitat de les mesures de protecció i de seguretat adoptades<br />

pels jutges i tribunals i les administracions públiques compet<strong>en</strong>ts.<br />

DISPOSICIÓ FINAL<br />

Única<br />

Aquesta Llei <strong>en</strong>tra <strong>en</strong> vigor l’<strong>en</strong>demà de la publicació <strong>en</strong> el Butlletí Oficial de l’Estat.<br />

330<br />

Tem ari Oposicions


3.11. LEY ORGÁNICA 1/2004, DE 28 DE DICIEMBRE, DE MEDIDAS DE PROTECCIÓN<br />

INTEGRAL CONTRA LA VIOLENCIA DE GÉNERO.<br />

TÍTULO III. TUTELA INSTITUCIONAL.<br />

Artículo 29. La Delegación Especial del Gobierno contra la Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer.<br />

1. La Delegación Especial del Gobierno contra la Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer, adscrito al<br />

Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales, formulará las políticas públicas <strong>en</strong> relación con la<br />

viol<strong>en</strong>cia de género a desarrollar por el Gobierno, y coordinará e impulsará cuantas acciones<br />

se realic<strong>en</strong> <strong>en</strong> dicha materia, trabajando <strong>en</strong> colaboración y coordinación con las<br />

Administraciones con compet<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> la materia.<br />

2. El titular de la Delegación Especial del Gobierno contra la Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer estará<br />

legitimado ante los órganos jurisdiccionales para interv<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> def<strong>en</strong>sa de los derechos y de<br />

los intereses tutelados <strong>en</strong> esta Ley <strong>en</strong> colaboración y coordinación con las Administraciones<br />

con compet<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> la materia.<br />

3. Reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te se determinará el rango y las funciones concretas del titular de la<br />

Delegación Especial del Gobierno contra la Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer.<br />

Artículo 30. Observatorio Estatal de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer.<br />

1. Se constituirá el Observatorio Estatal de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer, como órgano colegiado<br />

adscrito al Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales, al que corresponderá el asesorami<strong>en</strong>to,<br />

evaluación, colaboración institucional, elaboración de informes y estudios, y propuestas de<br />

actuación <strong>en</strong> materia de viol<strong>en</strong>cia de género. Estos informes, estudios y propuestas<br />

considerarán de forma especial la situación de las mujeres con mayor riesgo de sufrir<br />

viol<strong>en</strong>cia de género o con mayores dificultades para acceder a los servicios. En cualquier<br />

caso, los datos cont<strong>en</strong>idos <strong>en</strong> dichos informes, estudios y propuestas se consignarán<br />

desagregados por sexo.<br />

2. El Observatorio Estatal de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer remitirá al Gobierno y a las<br />

Comunidades Autónomas, con periodicidad anual, un informe sobre la evolución de la<br />

viol<strong>en</strong>cia ejercida sobre la mujer <strong>en</strong> los términos a que se refiere el artículo 1 de la pres<strong>en</strong>te<br />

Ley, con determinación de los tipos p<strong>en</strong>ales que se hayan aplicado, y de la efectividad de las<br />

medidas acordadas para la protección de las víctimas. El informe destacará asimismo las<br />

necesidades de reforma legal con objeto de garantizar que la aplicación de las medidas de<br />

protección adoptadas puedan asegurar el máximo nivel de tutela para las mujeres.<br />

3. Reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te se determinarán sus funciones, su régim<strong>en</strong> de funcionami<strong>en</strong>to y su<br />

composición, <strong>en</strong> la que se garantizará, <strong>en</strong> todo caso, la participación de las Comunidades<br />

Autónomas, las <strong>en</strong>tidades locales, los ag<strong>en</strong>tes sociales, las asociaciones de consumidores y<br />

usuarios, y las organizaciones de mujeres con implantación <strong>en</strong> todo el territorio del Estado<br />

así como de las organizaciones empresariales y sindicales más repres<strong>en</strong>tativas.<br />

331<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 31. Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

1. El Gobierno establecerá, <strong>en</strong> las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado, unidades<br />

especializadas <strong>en</strong> la prev<strong>en</strong>ción de la viol<strong>en</strong>cia de género y <strong>en</strong> el control de la ejecución de<br />

las medidas judiciales adoptadas.<br />

2. El Gobierno, con el fin de hacer más efectiva la protección de las víctimas, promoverá las<br />

actuaciones necesarias para que las Policías Locales, <strong>en</strong> el marco de su colaboración con las<br />

Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado, cooper<strong>en</strong> <strong>en</strong> asegurar el cumplimi<strong>en</strong>to de las<br />

medidas acordadas por los órganos judiciales cuando éstas sean algunas de las previstas <strong>en</strong><br />

la pres<strong>en</strong>te Ley o <strong>en</strong> el artículo 544 bis de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal o <strong>en</strong> el artículo<br />

57 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

3. La actuación de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad habrá de t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta el Protocolo<br />

de Actuación de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad y de Coordinación con los Órganos<br />

Judiciales para la protección de la viol<strong>en</strong>cia doméstica y de género.<br />

4. Lo dispuesto <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te artículo será de aplicación <strong>en</strong> las Comunidades Autónomas<br />

que cu<strong>en</strong>t<strong>en</strong> con cuerpos de policía que desarroll<strong>en</strong> las funciones de protección de las<br />

personas y bi<strong>en</strong>es y el mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to del ord<strong>en</strong> y la seguridad ciudadana d<strong>en</strong>tro del<br />

territorio autónomo, <strong>en</strong> los términos previstos <strong>en</strong> sus Estatutos, <strong>en</strong> la Ley Orgánica 2/1986,<br />

de 13 de marzo, de Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, y <strong>en</strong> sus leyes de policía, y todo ello con<br />

la finalidad de hacer más efectiva la protección de las víctimas.<br />

Artículo 32. Planes de colaboración.<br />

1. Los poderes públicos elaborarán planes de colaboración que garantic<strong>en</strong> la ord<strong>en</strong>ación de<br />

sus actuaciones <strong>en</strong> la prev<strong>en</strong>ción, asist<strong>en</strong>cia y persecución de los actos de viol<strong>en</strong>cia de<br />

género, que deberán implicar a las administraciones sanitarias, la Administración de Justicia,<br />

las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad y los servicios sociales y organismos de igualdad.<br />

2. En desarrollo de dichos planes, se articularán protocolos de actuación que determin<strong>en</strong> los<br />

procedimi<strong>en</strong>tos que asegur<strong>en</strong> una actuación global e integral de las distintas<br />

administraciones y servicios implicados, y que garantic<strong>en</strong> la actividad probatoria <strong>en</strong> los<br />

procesos que se sigan.<br />

3. Las administraciones con compet<strong>en</strong>cias sanitarias promoverán la aplicación, perman<strong>en</strong>te<br />

actualización y difusión de protocolos que cont<strong>en</strong>gan pautas uniformes de actuación<br />

sanitaria, tanto <strong>en</strong> el ámbito público como privado, y <strong>en</strong> especial, del Protocolo aprobado por<br />

el Consejo Interterritorial del Sistema Nacional de Salud.<br />

Tales protocolos impulsarán las actividades de prev<strong>en</strong>ción, detección precoz e interv<strong>en</strong>ción<br />

continuada con la mujer sometida a viol<strong>en</strong>cia de género o <strong>en</strong> riesgo de padecerla.<br />

Los protocolos, además de referirse a los procedimi<strong>en</strong>tos a seguir, harán refer<strong>en</strong>cia expresa a<br />

las relaciones con la Administración de Justicia, <strong>en</strong> aquellos casos <strong>en</strong> que exista constatación<br />

o sospecha fundada de daños físicos o psíquicos ocasionados por estas agresiones o abusos.<br />

332<br />

Tem ari Oposicions


4. En las actuaciones previstas <strong>en</strong> este artículo se considerará de forma especial la situación<br />

de las mujeres que, por sus circunstancias personales y sociales puedan t<strong>en</strong>er mayor riesgo<br />

de sufrir la viol<strong>en</strong>cia de género o mayores dificultades para acceder a los servicios previstos<br />

<strong>en</strong> esta Ley, tales como las pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes a minorías, las inmigrantes, las que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran<br />

<strong>en</strong> situación de exclusión social o las mujeres con discapacidad.<br />

TÍTULO IV. TUTELA PENAL.<br />

Artículo 33. Susp<strong>en</strong>sión de p<strong>en</strong>as.<br />

El párrafo segundo del apartado 1.6 del artículo 83 del Código P<strong>en</strong>al, <strong>en</strong> la redacción dada<br />

por la Ley Orgánica 15/2003, queda redactado de la forma sigui<strong>en</strong>te:<br />

Si se tratase de delitos relacionados con la viol<strong>en</strong>cia de género, el Juez o Tribunal<br />

condicionará <strong>en</strong> todo caso la susp<strong>en</strong>sión al cumplimi<strong>en</strong>to de las obligaciones o deberes<br />

previstos <strong>en</strong> las reglas 1, 2 y 5 de este apartado.<br />

Artículo 34. Comisión de delitos durante el período de susp<strong>en</strong>sión de la p<strong>en</strong>a.<br />

El apartado 3 del artículo 84 del Código P<strong>en</strong>al, <strong>en</strong> la redacción dada por la Ley Orgánica<br />

15/2003, queda redactado de la forma sigui<strong>en</strong>te:<br />

3. En el supuesto de que la p<strong>en</strong>a susp<strong>en</strong>dida fuera de prisión por la comisión de delitos<br />

relacionados con la viol<strong>en</strong>cia de género, el incumplimi<strong>en</strong>to por parte del reo de las<br />

obligaciones o deberes previstos <strong>en</strong> las reglas 1, 2 y 5 del apartado 1 del artículo 83<br />

determinará la revocación de la susp<strong>en</strong>sión de la ejecución de la p<strong>en</strong>a.<br />

Artículo 35. Sustitución de p<strong>en</strong>as.<br />

El párrafo tercero del apartado 1 del artículo 88 del Código P<strong>en</strong>al, <strong>en</strong> la redacción dada por la<br />

Ley Orgánica 15/2003, queda redactado de la forma sigui<strong>en</strong>te:<br />

En el caso de que el reo hubiera sido cond<strong>en</strong>ado por un delito relacionado con la viol<strong>en</strong>cia de<br />

género, la p<strong>en</strong>a de prisión sólo podrá ser sustituida por la de trabajos <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de la<br />

comunidad. En estos supuestos, el Juez o Tribunal impondrá adicionalm<strong>en</strong>te, además de la<br />

sujeción a programas específicos de reeducación y tratami<strong>en</strong>to psicológico, la observancia de<br />

las obligaciones o deberes previstos <strong>en</strong> las reglas 1 y 2, del apartado 1 del artículo 83 de este<br />

Código.<br />

Artículo 36. Protección contra las lesiones.<br />

Se modifica el artículo 148 del Código P<strong>en</strong>al que queda redactado de la sigui<strong>en</strong>te forma:<br />

Las lesiones previstas <strong>en</strong> el apartado 1 del artículo anterior podrán ser castigadas con la p<strong>en</strong>a<br />

de prisión de dos a cinco años, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do al resultado causado o riesgo producido:<br />

1. Si <strong>en</strong> la agresión se hubier<strong>en</strong> utilizado armas, instrum<strong>en</strong>tos, objetos, medios, métodos<br />

o formas concretam<strong>en</strong>te peligrosas para la vida o salud, física o psíquica, del<br />

lesionado.<br />

333<br />

Tem ari Oposicions


2. Si hubiere mediado <strong>en</strong>sañami<strong>en</strong>to o alevosía.<br />

3. Si la víctima fuere m<strong>en</strong>or de doce años o incapaz.<br />

4. Si la víctima fuere o hubiere sido esposa, o mujer que estuviere o hubiere estado<br />

ligada al autor por una análoga relación de afectividad, aun sin conviv<strong>en</strong>cia.<br />

5. Si la víctima fuera una persona especialm<strong>en</strong>te vulnerable que conviva con el autor.<br />

Artículo 37. Protección contra los malos tratos.<br />

El artículo 153 del Código P<strong>en</strong>al, queda redactado como sigue:<br />

1. El que por cualquier medio o procedimi<strong>en</strong>to causare a otro m<strong>en</strong>oscabo psíquico o una<br />

lesión no definidos como delito <strong>en</strong> este Código, o golpeare o maltratare de obra a otro sin<br />

causarle lesión, cuando la of<strong>en</strong>dida sea o haya sido esposa, o mujer que esté o haya estado<br />

ligada a él por una análoga relación de afectividad aun sin conviv<strong>en</strong>cia, o persona<br />

especialm<strong>en</strong>te vulnerable que conviva con el autor, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de<br />

seis meses a un año o de trabajos <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficios de la comunidad de treinta y uno a och<strong>en</strong>ta<br />

días y, <strong>en</strong> todo caso, privación del derecho a la t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia y porte de armas de un año y un día<br />

a tres años, así como, cuando el Juez o Tribunal lo estime adecuado al interés del m<strong>en</strong>or o<br />

incapaz, inhabilitación para el ejercicio de la patria potestad, tutela, curatela, guarda o<br />

acogimi<strong>en</strong>to hasta cinco años.<br />

2. Si la víctima del delito previsto <strong>en</strong> el apartado anterior fuere alguna de las personas a que<br />

se refiere el artículo 173.2, exceptuadas las personas contempladas <strong>en</strong> el apartado anterior<br />

de este artículo, el autor será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de tres meses a un año o de<br />

trabajos <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de la comunidad de treinta y uno a och<strong>en</strong>ta días y, <strong>en</strong> todo caso,<br />

privación del derecho a la t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia y porte de armas de un año y un día a tres años, así como,<br />

cuando el Juez o Tribunal lo estime adecuado al interés del m<strong>en</strong>or o incapaz, inhabilitación<br />

para el ejercicio de la patria potestad, tutela, curatela, guarda o acogimi<strong>en</strong>to de seis meses a<br />

tres años.<br />

3. Las p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> los apartados 1 y 2 se impondrán <strong>en</strong> su mitad superior cuando el<br />

delito se perpetre <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia de m<strong>en</strong>ores, o utilizando armas, o t<strong>en</strong>ga lugar <strong>en</strong> el domicilio<br />

común o <strong>en</strong> el domicilio de la víctima, o se realice quebrantando una p<strong>en</strong>a de las<br />

contempladas <strong>en</strong> el artículo 48 de este Código o una medida cautelar o de seguridad de la<br />

misma naturaleza.<br />

4. No obstante lo previsto <strong>en</strong> los apartados anteriores, el Juez o Tribunal, razonándolo <strong>en</strong><br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción a las circunstancias personales del autor y las concurr<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> la<br />

realización del hecho, podrá imponer la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> grado.<br />

Artículo 38. Protección contra las am<strong>en</strong>azas.<br />

Se añad<strong>en</strong> tres apartados, numerados como 4, 5 y 6, al artículo 171 del Código P<strong>en</strong>al, que<br />

t<strong>en</strong>drán la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

4. El que de modo leve am<strong>en</strong>ace a qui<strong>en</strong> sea o haya sido su esposa, o mujer que esté o haya<br />

estado ligada a él por una análoga relación de afectividad aun sin conviv<strong>en</strong>cia, será castigado<br />

con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un año o de trabajos <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de la comunidad de<br />

334<br />

Tem ari Oposicions


treinta y uno a och<strong>en</strong>ta días y, <strong>en</strong> todo caso, privación del derecho a la t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia y porte de<br />

armas de un año y un día a tres años, así como, cuando el Juez o Tribunal lo estime adecuado<br />

al interés del m<strong>en</strong>or o incapaz, inhabilitación especial para el ejercicio de la patria potestad,<br />

tutela, curatela, guarda o acogimi<strong>en</strong>to hasta cinco años.<br />

Igual p<strong>en</strong>a se impondrá al que de modo leve am<strong>en</strong>ace a una persona especialm<strong>en</strong>te<br />

vulnerable que conviva con el autor.<br />

5. El que de modo leve am<strong>en</strong>ace con armas u otros instrum<strong>en</strong>tos peligrosos a alguna de las<br />

personas a las que se refiere el artículo 173.2, exceptuadas las contempladas <strong>en</strong> el apartado<br />

anterior de este artículo, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de tres meses a un año o<br />

trabajos <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de la comunidad de treinta y uno a och<strong>en</strong>ta días y, <strong>en</strong> todo caso,<br />

privación del derecho a la t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia y porte de armas de uno a tres años, así como, cuando el<br />

Juez o Tribunal lo estime adecuado al interés del m<strong>en</strong>or o incapaz, inhabilitación especial<br />

para el ejercicio de la patria potestad, tutela, curatela, guarda o acogimi<strong>en</strong>to por tiempo de<br />

seis meses a tres años.<br />

Se impondrán las p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> los apartados 4 y 5, <strong>en</strong> su mitad superior cuando el<br />

delito se perpetre <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia de m<strong>en</strong>ores, o t<strong>en</strong>ga lugar <strong>en</strong> el domicilio común o <strong>en</strong> el<br />

domicilio de la víctima, o se realice quebrantando una p<strong>en</strong>a de las contempladas <strong>en</strong> el<br />

artículo 48 de este Código o una medida cautelar o de seguridad de la misma naturaleza.<br />

6. No obstante lo previsto <strong>en</strong> los apartados 4 y 5, el Juez o Tribunal, razonándolo <strong>en</strong><br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción a las circunstancias personales del autor y a las concurr<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> la<br />

realización del hecho, podrá imponer la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> grado.<br />

Artículo 39. Protección contra las coacciones.<br />

El cont<strong>en</strong>ido actual del artículo 172 del Código P<strong>en</strong>al queda numerado como apartado 1 y se<br />

añade un apartado 2 a dicho artículo con la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

2. El que de modo leve coaccione a qui<strong>en</strong> sea o haya sido su esposa, o mujer que esté o haya<br />

estado ligada a él por una análoga relación de afectividad, aun sin conviv<strong>en</strong>cia, será<br />

castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un año o de trabajos <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de la<br />

comunidad de treinta y uno a och<strong>en</strong>ta días y, <strong>en</strong> todo caso, privación del derecho a la<br />

t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia y porte de armas de un año y un día a tres años, así como, cuando el Juez o Tribunal<br />

lo estime adecuado al interés del m<strong>en</strong>or o incapaz, inhabilitación especial para el ejercicio de<br />

la patria potestad, tutela, curatela, guarda o acogimi<strong>en</strong>to hasta cinco años.<br />

Igual p<strong>en</strong>a se impondrá al que de modo leve coaccione a una persona especialm<strong>en</strong>te<br />

vulnerable que conviva con el autor.<br />

Se impondrá la p<strong>en</strong>a <strong>en</strong> su mitad superior cuando el delito se perpetre <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia de<br />

m<strong>en</strong>ores, o t<strong>en</strong>ga lugar <strong>en</strong> el domicilio común o <strong>en</strong> el domicilio de la víctima, oTÍTULO V.<br />

335<br />

Tem ari Oposicions


TUTELA JUDICIAL. CAPÍTULO I. DE LOS JUZGADOS DE VIOLENCIA SOBRE LA MUJER.<br />

Artículo 43. Organización territorial.<br />

Se adiciona un artículo 87 bis <strong>en</strong> la Ley Orgánica 6/1985, de 1 de julio, del Poder Judicial, con<br />

la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

1. En cada partido habrá uno o más Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer, con sede <strong>en</strong> la<br />

capital de aquél y jurisdicción <strong>en</strong> todo su ámbito territorial. Tomarán su designación del<br />

municipio de su sede.<br />

2. No obstante lo anterior, podrán establecerse, excepcionalm<strong>en</strong>te, Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia<br />

sobre la Mujer que exti<strong>en</strong>dan su jurisdicción a dos o más partidos d<strong>en</strong>tro de la misma<br />

provincia.<br />

3. El Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial podrá acordar, previo informe de las Salas de<br />

Gobierno, que, <strong>en</strong> aquellas circunscripciones donde sea conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te <strong>en</strong> función de la carga de<br />

trabajo exist<strong>en</strong>te, el conocimi<strong>en</strong>to de los asuntos referidos <strong>en</strong> el artículo 87 ter de la pres<strong>en</strong>te<br />

Ley Orgánica, corresponda a uno de los Juzgados de Primera Instancia e Instrucción, o de<br />

Instrucción <strong>en</strong> su caso, determinándose <strong>en</strong> esta situación que uno solo de estos Órganos<br />

conozca de todos estos asuntos d<strong>en</strong>tro del partido judicial, ya sea de forma exclusiva o<br />

conoci<strong>en</strong>do también de otras materias.<br />

4. En los partidos judiciales <strong>en</strong> que exista un solo Juzgado de Primera Instancia e Instrucción<br />

será éste el que asuma el conocimi<strong>en</strong>to de los asuntos a que se refiere el artículo 87 ter de<br />

esta Ley.<br />

Artículo 44. Compet<strong>en</strong>cia.<br />

Se adiciona un artículo 87 ter <strong>en</strong> la Ley Orgánica 6/1985, de 1 de julio, del Poder Judicial, con<br />

la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

1. Los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer conocerán, <strong>en</strong> el ord<strong>en</strong> p<strong>en</strong>al, de conformidad <strong>en</strong><br />

todo caso con los procedimi<strong>en</strong>tos y recursos previstos <strong>en</strong> la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, de<br />

los sigui<strong>en</strong>tes supuestos:<br />

a. De la instrucción de los procesos para exigir responsabilidad p<strong>en</strong>al por los delitos<br />

recogidos <strong>en</strong> los títulos del Código P<strong>en</strong>al relativos a homicidio, aborto, lesiones,<br />

lesiones al feto, delitos contra la libertad, delitos contra la integridad moral, contra la<br />

libertad e indemnidad sexuales o cualquier otro delito cometido con viol<strong>en</strong>cia o<br />

intimidación, siempre que se hubies<strong>en</strong> cometido contra qui<strong>en</strong> sea o haya sido su<br />

esposa, o mujer que esté o haya estado ligada al autor por análoga relación de<br />

afectividad, aun sin conviv<strong>en</strong>cia, así como de los cometidos sobre los desc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes,<br />

propios o de la esposa o convivi<strong>en</strong>te, o sobre los m<strong>en</strong>ores o incapaces que con él<br />

convivan o que se hall<strong>en</strong> sujetos a la potestad, tutela, curatela, acogimi<strong>en</strong>to o guarda<br />

de hecho de la esposa o convivi<strong>en</strong>te, cuando también se haya producido un acto de<br />

viol<strong>en</strong>cia de género.<br />

336<br />

Tem ari Oposicions


. De la instrucción de los procesos para exigir responsabilidad p<strong>en</strong>al por cualquier delito<br />

contra los derechos y deberes familiares, cuando la víctima sea alguna de las<br />

personas señaladas como tales <strong>en</strong> la letra anterior.<br />

c. De la adopción de las correspondi<strong>en</strong>tes órd<strong>en</strong>es de protección a las víctimas, sin<br />

perjuicio de las compet<strong>en</strong>cias atribuidas al Juez de Guardia.<br />

d. Del conocimi<strong>en</strong>to y fallo de las faltas cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> los títulos I y II del libro III del<br />

Código P<strong>en</strong>al, cuando la víctima sea alguna de las personas señaladas como tales <strong>en</strong><br />

la letra a de este apartado.<br />

2. Los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer podrán conocer <strong>en</strong> el ord<strong>en</strong> civil, <strong>en</strong> todo caso de<br />

conformidad con los procedimi<strong>en</strong>tos y recursos previstos <strong>en</strong> la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Civil, de<br />

los sigui<strong>en</strong>tes asuntos:<br />

a. Los de filiación, maternidad y paternidad.<br />

b. Los de nulidad del matrimonio, separación y divorcio.<br />

c. Los que vers<strong>en</strong> sobre relaciones paterno filiales.<br />

d. Los que t<strong>en</strong>gan por objeto la adopción o modificación de medidas de trasc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia<br />

familiar.<br />

e. Los que vers<strong>en</strong> exclusivam<strong>en</strong>te sobre guarda y custodia de hijos e hijas m<strong>en</strong>ores o<br />

sobre alim<strong>en</strong>tos reclamados por un prog<strong>en</strong>itor contra el otro <strong>en</strong> nombre de los hijos e<br />

hijas m<strong>en</strong>ores.<br />

f. Los que vers<strong>en</strong> sobre la necesidad de as<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> la adopción.<br />

g. Los que t<strong>en</strong>gan por objeto la oposición a las resoluciones administrativas <strong>en</strong> materia<br />

de protección de m<strong>en</strong>ores.<br />

3. Los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer t<strong>en</strong>drán de forma exclusiva y excluy<strong>en</strong>te<br />

compet<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> el ord<strong>en</strong> civil cuando concurran simultáneam<strong>en</strong>te los sigui<strong>en</strong>tes requisitos:<br />

a. Que se trate de un proceso civil que t<strong>en</strong>ga por objeto alguna de las materias indicadas<br />

<strong>en</strong> el número 2 del pres<strong>en</strong>te artículo.<br />

b. Que alguna de las partes del proceso civil sea víctima de los actos de viol<strong>en</strong>cia de<br />

género, <strong>en</strong> los términos a que hace refer<strong>en</strong>cia el apartado 1.a del pres<strong>en</strong>te artículo.<br />

c. Que alguna de las partes del proceso civil sea imputado como autor, inductor o<br />

cooperador necesario <strong>en</strong> la realización de actos de viol<strong>en</strong>cia de género.<br />

d. Que se hayan iniciado ante el Juez deViol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer actuaciones p<strong>en</strong>ales por<br />

delito o falta a consecu<strong>en</strong>cia de un acto de viol<strong>en</strong>cia sobre la mujer, o se haya<br />

adoptado una ord<strong>en</strong> de protección a una víctima de viol<strong>en</strong>cia de género.<br />

4. Cuando el Juez apreciara que los actos puestos <strong>en</strong> su conocimi<strong>en</strong>to, de forma notoria, no<br />

constituy<strong>en</strong> expresión de viol<strong>en</strong>cia de género, podrá inadmitir la pret<strong>en</strong>sión, remitiéndola al<br />

órgano judicial compet<strong>en</strong>te.<br />

5. En todos estos casos está vedada la mediación.<br />

Artículo 45. Recursos <strong>en</strong> materia p<strong>en</strong>al.<br />

Se adiciona un nuevo ordinal 4 al artículo 82.1 de la Ley Orgánica 6/1985, de 1 de julio, del<br />

Poder Judicial, con la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

337<br />

Tem ari Oposicions


De los recursos que establezca la ley contra las resoluciones <strong>en</strong> materia p<strong>en</strong>al dictadas por los<br />

Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer de la provincia. A fin de facilitar el conocimi<strong>en</strong>to de<br />

estos recursos, y at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do al número de asuntos exist<strong>en</strong>tes, deberán especializarse una o<br />

varias de sus secciones de conformidad con lo previsto <strong>en</strong> el artículo 98 de la citada Ley<br />

Orgánica. Esta especialización se ext<strong>en</strong>derá a aquellos supuestos <strong>en</strong> que corresponda a la<br />

Audi<strong>en</strong>cia Provincial el <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> primera instancia de asuntos instruidos por los<br />

Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer de la provincia.<br />

Artículo 46. Recursos <strong>en</strong> materia civil.<br />

Se adiciona un nuevo párrafo al artículo 82.4 <strong>en</strong> la Ley Orgánica 6/1985, de 1 de julio, del<br />

Poder Judicial, con la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

Las Audi<strong>en</strong>cias Provinciales conocerán, asimismo, de los recursos que establezca la ley contra<br />

las resoluciones dictadas <strong>en</strong> materia civil por los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer de la<br />

provincia. A fin de facilitar el conocimi<strong>en</strong>to de estos recursos, y at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do al número de<br />

asuntos exist<strong>en</strong>tes, podrán especializarse una o varias de sus secciones de conformidad con lo<br />

previsto <strong>en</strong> el artículo 98 de la citada Ley Orgánica.<br />

Artículo 47. Formación.<br />

El Gobierno, el Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial y las Comunidades Autónomas, <strong>en</strong> el<br />

ámbito de sus respectivas compet<strong>en</strong>cias, asegurarán una formación específica relativa a la<br />

igualdad y no discriminación por razón de sexo y sobre viol<strong>en</strong>cia de género <strong>en</strong> los cursos de<br />

formación de Jueces y Magistrados, Fiscales, Secretarios Judiciales, Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad y Médicos For<strong>en</strong>ses. En todo caso, <strong>en</strong> los cursos de formación anteriores se<br />

introducirá el <strong>en</strong>foque de la discapacidad de las víctimas.<br />

Artículo 48. Jurisdicción de los Juzgados.<br />

Se modifica el apartado 1 del artículo 4 de la Ley 38/1988, de 28 de diciembre, de<br />

Demarcación y Planta Judicial, que queda redactado de la sigui<strong>en</strong>te forma:<br />

1. Los Juzgados de Primera Instancia e Instrucción y los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer<br />

ti<strong>en</strong><strong>en</strong> jurisdicción <strong>en</strong> el ámbito territorial de su respectivo partido.<br />

No obstante lo anterior, y at<strong>en</strong>didas las circunstancias geográficas, de ubicación y población,<br />

podrán crearse Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer que ati<strong>en</strong>dan a más de un partido<br />

judicial.<br />

Artículo 49. Sede de los Juzgados.<br />

Se modifica el artículo 9 de la Ley 38/1988, de 28 de diciembre, de Demarcación y Planta<br />

Judicial, que queda redactado de la sigui<strong>en</strong>te forma:<br />

Los Juzgados de Primera Instancia e Instrucción y los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer<br />

ti<strong>en</strong><strong>en</strong> su sede <strong>en</strong> la capital del partido.<br />

338<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 50. Planta de los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer.<br />

Se adiciona un artículo 15 bis <strong>en</strong> la Ley 38/1988, de 28 de diciembre, de Demarcación y<br />

Planta Judicial, con la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

1. La planta inicial de los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer será la establecida <strong>en</strong> el anexo<br />

XIII de esta Ley.<br />

2. La concreción de la planta inicial y la que sea objeto de desarrollo posterior, será realizada<br />

mediante Real Decreto de conformidad con lo establecido <strong>en</strong> el artículo 20 de la pres<strong>en</strong>te Ley<br />

y se ajustará a los sigui<strong>en</strong>tes criterios:<br />

a. Podrán crearse Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer <strong>en</strong> aquellos partidos judiciales <strong>en</strong><br />

los que la carga de trabajo así lo aconseje.<br />

b. En aquellos partidos judiciales <strong>en</strong> los que, <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción al volum<strong>en</strong> de asuntos, no se<br />

considere necesario el desarrollo de la planta judicial, se podrán transformar algunos<br />

de los Juzgados de Instrucción y de Primera Instancia e Instrucción <strong>en</strong> funcionami<strong>en</strong>to<br />

<strong>en</strong> Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer.<br />

c. Asimismo cuando se considere, <strong>en</strong> función de la carga de trabajo, que no es precisa la<br />

creación de un órgano judicial específico, se determinará, de existir varios, qué<br />

Juzgados de Instrucción o de Primera Instancia e Instrucción, asumirán el<br />

conocimi<strong>en</strong>to de las materias de viol<strong>en</strong>cia sobre la mujer <strong>en</strong> los términos del artículo 1<br />

de la Ley Orgánica de Medidas de Protección Integral contra la Viol<strong>en</strong>cia de Género<br />

con carácter exclusivo junto con el resto de las correspondi<strong>en</strong>tes a la jurisdicción p<strong>en</strong>al<br />

o civil, según la naturaleza del órgano <strong>en</strong> cuestión.<br />

3. Serán servidos por Magistrados los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer que t<strong>en</strong>gan su<br />

sede <strong>en</strong> la capital de la provincia y los demás Juzgados que así se establec<strong>en</strong> <strong>en</strong> el anexo XIII<br />

de esta Ley.<br />

Artículo 51. Plazas servidas por Magistrados.<br />

El apartado 2 del artículo 21 de la Ley 38/1988, de 28 de diciembre, de Demarcación y Planta<br />

Judicial t<strong>en</strong>drá la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

2. El Ministro de Justicia podrá establecer que los Juzgados de Primera Instancia y de<br />

Instrucción o de Primera Instancia e Instrucción y los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer,<br />

sean servidos por Magistrados, siempre que estén radicados <strong>en</strong> un partido judicial superior a<br />

150.000 habitantes de derecho o experim<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aum<strong>en</strong>tos de población de hecho que super<strong>en</strong><br />

dicha cifra, y el volum<strong>en</strong> de cargas compet<strong>en</strong>ciales así lo exija.<br />

Artículo 52. Constitución de los Juzgados.<br />

Se incluye un nuevo artículo 46 ter <strong>en</strong> la Ley 38/1988, de 28 de diciembre, de Demarcación y<br />

Planta Judicial, con la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

1. El Gobierno, d<strong>en</strong>tro del marco de la Ley de Presupuestos G<strong>en</strong>erales del Estado, oído el<br />

Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial y, <strong>en</strong> su caso, la Comunidad Autónoma afectada,<br />

339<br />

Tem ari Oposicions


procederá de forma escalonada y mediante Real Decreto a la constitución, compatibilización<br />

y transformación de Juzgados de Instrucción y de Primera Instancia e Instrucción para la<br />

pl<strong>en</strong>a efectividad de la planta de los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer.<br />

2. En tanto las Comunidades Autónomas no fij<strong>en</strong> la sede de los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la<br />

Mujer, ésta se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derá situada <strong>en</strong> aquellas poblaciones que se establezcan <strong>en</strong> el anexo XIII<br />

de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

Artículo 53. Notificación de las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias dictadas por Tribunales.<br />

Se adiciona un nuevo párrafo <strong>en</strong> el artículo 160 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, con el<br />

cont<strong>en</strong>ido sigui<strong>en</strong>te:<br />

Cuando la instrucción de la causa hubiera correspondido a un Juzgado de Viol<strong>en</strong>cia sobre la<br />

Mujer la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia será remitida al mismo por testimonio de forma inmediata, con indicación<br />

de si la misma es o no firme.<br />

Artículo 54. Especialidades <strong>en</strong> el supuesto de juicios rápidos.<br />

Se adiciona un nuevo artículo 797 bis <strong>en</strong> la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal con el cont<strong>en</strong>ido<br />

sigui<strong>en</strong>te:<br />

1. En el supuesto de que la compet<strong>en</strong>cia corresponda al Juzgado de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer,<br />

las dilig<strong>en</strong>cias y resoluciones señaladas <strong>en</strong> los artículos anteriores deberán ser practicadas y<br />

adoptadas durante las horas de audi<strong>en</strong>cia.<br />

2. La Policía Judicial habrá de realizar las citaciones a que se refiere el artículo 796, ante el<br />

Juzgado de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer, <strong>en</strong> el día hábil más próximo, <strong>en</strong>tre aquéllos que se fij<strong>en</strong><br />

reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te.<br />

No obstante el det<strong>en</strong>ido, si lo hubiere, habrá de ser puesto a disposición del Juzgado de<br />

Instrucción de Guardia, a los solos efectos de regularizar su situación personal, cuando no sea<br />

posible la pres<strong>en</strong>tación ante el Juzgado de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer que resulte compet<strong>en</strong>te.<br />

3. Para la realización de las citaciones antes referidas, la Policía Judicial fijará el día y la hora<br />

de la comparec<strong>en</strong>cia coordinadam<strong>en</strong>te con el Juzgado de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer. A estos<br />

efectos el Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial, de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el artículo 110<br />

de la Ley Orgánica del Poder Judicial, dictará los Reglam<strong>en</strong>tos oportunos para asegurar esta<br />

coordinación.<br />

Artículo 55. Notificación de las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias dictadas por Juzgado de lo P<strong>en</strong>al.<br />

Se adiciona un apartado 5 <strong>en</strong> el artículo 789 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, con el<br />

cont<strong>en</strong>ido sigui<strong>en</strong>te:<br />

5. Cuando la instrucción de la causa hubiera correspondido a un Juzgado de Viol<strong>en</strong>cia sobre la<br />

Mujer la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia será remitida al mismo por testimonio de forma inmediata. Igualm<strong>en</strong>te se<br />

le remitirá la declaración de firmeza y la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia de segunda instancia cuando la misma<br />

fuera revo<strong>cat</strong>oria, <strong>en</strong> todo o <strong>en</strong> parte, de la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia previam<strong>en</strong>te dictada.<br />

340<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 56. Especialidades <strong>en</strong> el supuesto de juicios rápidos <strong>en</strong> materia de faltas.<br />

Se adiciona un nuevo apartado 5 al artículo 962 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, con el<br />

cont<strong>en</strong>ido sigui<strong>en</strong>te:<br />

5. En el supuesto de que la compet<strong>en</strong>cia para conocer corresponda al Juzgado de Viol<strong>en</strong>cia<br />

sobre la Mujer, la Policía Judicial habrá de realizar las citaciones a que se refiere este artículo<br />

ante dicho Juzgado <strong>en</strong> el día hábil más próximo. Para la realización de las citaciones antes<br />

referidas, la Policía Judicial fijará el día y la hora de la comparec<strong>en</strong>cia coordinadam<strong>en</strong>te con<br />

el Juzgado de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer.<br />

A estos efectos el Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial, de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el<br />

artículo 110 de la Ley Orgánica del Poder Judicial, dictará los Reglam<strong>en</strong>tos oportunos para<br />

asegurar esta coordinación.<br />

CAPÍTULO II. NORMAS PROCESALES CIVILES.<br />

Artículo 57. Pérdida de la compet<strong>en</strong>cia objetiva cuando se produzcan actos de viol<strong>en</strong>cia<br />

sobre la mujer.<br />

Se adiciona un nuevo artículo 49 bis <strong>en</strong> la Ley 1/2000, de 7 de <strong>en</strong>ero, de Enjuiciami<strong>en</strong>to Civil,<br />

cuya redacción es la sigui<strong>en</strong>te:<br />

Artículo 49 bis. Pérdida de la compet<strong>en</strong>cia cuando se produzcan actos de viol<strong>en</strong>cia sobre la<br />

mujer.<br />

1. Cuando un Juez, que esté conoci<strong>en</strong>do <strong>en</strong> primera instancia de un procedimi<strong>en</strong>to civil,<br />

tuviese noticia de la comisión de un acto de viol<strong>en</strong>cia de los definidos <strong>en</strong> el artículo 1 de la Ley<br />

Orgánica de Medidas de Protección Integral contra la Viol<strong>en</strong>cia de Género, que haya dado<br />

lugar a la iniciación de un proceso p<strong>en</strong>al o a una ord<strong>en</strong> de protección, tras verificar la<br />

concurr<strong>en</strong>cia de los requisitos previstos <strong>en</strong> el apartado 3 del artículo 87 ter de la Ley Orgánica<br />

del Poder Judicial, deberá inhibirse, remiti<strong>en</strong>do los autos <strong>en</strong> el estado <strong>en</strong> que se hall<strong>en</strong> al Juez<br />

de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer que resulte compet<strong>en</strong>te, salvo que se haya iniciado la fase del<br />

juicio oral.<br />

2. Cuando un Juez que esté conoci<strong>en</strong>do de un procedimi<strong>en</strong>to civil, tuviese noticia de la posible<br />

comisión de un acto de viol<strong>en</strong>cia de género, que no haya dado lugar a la iniciación de un<br />

proceso p<strong>en</strong>al, ni a dictar una ord<strong>en</strong> de protección, tras verificar que concurr<strong>en</strong> los requisitos<br />

del apartado 3 del artículo 87 ter de la Ley Orgánica del Poder Judicial, deberá<br />

inmediatam<strong>en</strong>te citar a las partes a una comparec<strong>en</strong>cia con el Ministerio Fiscal que se<br />

celebrará <strong>en</strong> las sigui<strong>en</strong>tes 24 horas a fin de que éste tome conocimi<strong>en</strong>to de cuantos datos<br />

sean relevantes sobre los hechos acaecidos. Tras ella, el Fiscal, de manera inmediata, habrá<br />

de decidir si procede, <strong>en</strong> las 24 horas sigui<strong>en</strong>tes, a d<strong>en</strong>unciar los actos de viol<strong>en</strong>cia de género<br />

o a solicitar ord<strong>en</strong> de protección ante el Juzgado de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer que resulte<br />

compet<strong>en</strong>te. En el supuesto de que se interponga d<strong>en</strong>uncia o se solicite la ord<strong>en</strong> de<br />

protección, el Fiscal habrá de <strong>en</strong>tregar copia de la d<strong>en</strong>uncia o solicitud <strong>en</strong> el Tribunal, el cual<br />

continuará conoci<strong>en</strong>do del asunto hasta que sea, <strong>en</strong> su caso, requerido de inhibición por el<br />

Juez de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer compet<strong>en</strong>te.<br />

341<br />

Tem ari Oposicions


3. Cuando un Juez de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer que esté conoci<strong>en</strong>do de una causa p<strong>en</strong>al por<br />

viol<strong>en</strong>cia de género t<strong>en</strong>ga conocimi<strong>en</strong>to de la exist<strong>en</strong>cia de un proceso civil, y verifique la<br />

concurr<strong>en</strong>cia de los requisitos del apartado 3 del artículo 87 ter de la Ley Orgánica del Poder<br />

Judicial, requerirá de inhibición al Tribunal Civil, el cual deberá acordar de inmediato su<br />

inhibición y la remisión de los autos al órgano requir<strong>en</strong>te.<br />

A los efectos del párrafo anterior, el requerimi<strong>en</strong>to de inhibición se acompañará de<br />

testimonio de la incoación de dilig<strong>en</strong>cias previas o de juicio de faltas, del auto de admisión de<br />

la querella, o de la ord<strong>en</strong> de protección adoptada.<br />

4. En los casos previstos <strong>en</strong> los apartados 1 y 2 de este artículo, el Tribunal Civil remitirá los<br />

autos al Juzgado de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer sin que sea de aplicación lo previsto <strong>en</strong> el<br />

artículo 48.3 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Civil, debi<strong>en</strong>do las partes desde ese mom<strong>en</strong>to<br />

comparecer ante dicho órgano.<br />

En estos supuestos no serán de aplicación las restantes normas de esta sección, ni se admitirá<br />

declinatoria, debi<strong>en</strong>do las partes que quieran hacer valer la compet<strong>en</strong>cia del Juzgado de<br />

Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer pres<strong>en</strong>tar testimonio de alguna de las resoluciones dictadas por<br />

dicho Juzgado a las que se refiere el párrafo final del número anterior.<br />

5. Los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer ejercerán sus compet<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> materia civil de<br />

forma exclusiva y excluy<strong>en</strong>te, y <strong>en</strong> todo caso de conformidad con los procedimi<strong>en</strong>tos y<br />

recursos previstos <strong>en</strong> la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Civil.<br />

CAPÍTULO III. NORMAS PROCESALES PENALES.<br />

Artículo 58. Compet<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> el ord<strong>en</strong> p<strong>en</strong>al.<br />

Se modifica el artículo 14 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, que queda redactado de la<br />

sigui<strong>en</strong>te forma:<br />

Fuera de los casos que expresa y limitadam<strong>en</strong>te atribuy<strong>en</strong> la Constitución y las leyes a Jueces<br />

y Tribunales determinados, serán compet<strong>en</strong>tes:<br />

1. Para el conocimi<strong>en</strong>to y fallo de los juicios de faltas, el Juez de Instrucción, salvo que la<br />

compet<strong>en</strong>cia corresponda al Juez de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer de conformidad con el<br />

número quinto de este artículo. Sin embargo, conocerá de los juicios por faltas<br />

tipificadas <strong>en</strong> los artículos 626, 630, 632 y 633 del Código P<strong>en</strong>al, el Juez de Paz del<br />

lugar <strong>en</strong> que se hubieran cometido. También conocerán los Jueces de Paz de los juicios<br />

por faltas tipificadas <strong>en</strong> el artículo 620.1 y 2, del Código P<strong>en</strong>al, excepto cuando el<br />

of<strong>en</strong>dido fuere alguna de las personas a que se refiere el artículo 173.2 del mismo<br />

Código.<br />

2. Para la instrucción de las causas, el Juez de Instrucción del partido <strong>en</strong> que el delito se<br />

hubiere cometido, o el Juez de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer, o el Juez C<strong>en</strong>tral de<br />

Instrucción respecto de los delitos que la Ley determine.<br />

3. Para el conocimi<strong>en</strong>to y fallo de las causas por delitos a los que la Ley señale p<strong>en</strong>a<br />

privativa de libertad de duración no superior a cinco años o p<strong>en</strong>a de multa cualquiera<br />

que sea su cuantía, o cualesquiera otras de distinta naturaleza, bi<strong>en</strong> sean únicas,<br />

342<br />

Tem ari Oposicions


conjuntas o alternativas, siempre que la duración de éstas no exceda de diez años, así<br />

como por faltas, sean o no incid<strong>en</strong>tales, imputables a los autores de estos delitos o a<br />

otras personas, cuando la comisión de la falta o su prueba estuvies<strong>en</strong> relacionadas<br />

con aquéllos, el Juez de lo P<strong>en</strong>al de la circunscripción donde el delito fue cometido, o<br />

el Juez de lo P<strong>en</strong>al correspondi<strong>en</strong>te a la circunscripción del Juzgado de Viol<strong>en</strong>cia sobre<br />

la Mujer <strong>en</strong> su caso, o el Juez C<strong>en</strong>tral de lo P<strong>en</strong>al <strong>en</strong> el ámbito que le es propio, sin<br />

perjuicio de la compet<strong>en</strong>cia del Juez de Instrucción de Guardia del lugar de comisión<br />

del delito para dictar s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia de conformidad, o del Juez de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer<br />

compet<strong>en</strong>te <strong>en</strong> su caso, <strong>en</strong> los términos establecidos <strong>en</strong> el artículo 801.<br />

No obstante, <strong>en</strong> los supuestos de compet<strong>en</strong>cia del Juez de lo P<strong>en</strong>al, si el delito fuere de<br />

los atribuidos al Tribunal del Jurado, el conocimi<strong>en</strong>to y fallo corresponderá a éste.<br />

4. Para el conocimi<strong>en</strong>to y fallo de las causas <strong>en</strong> los demás casos la Audi<strong>en</strong>cia Provincial<br />

de la circunscripción donde el delito se haya cometido, o la Audi<strong>en</strong>cia Provincial<br />

correspondi<strong>en</strong>te a la circunscripción del Juzgado de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer <strong>en</strong> su<br />

caso, o la Sala de lo P<strong>en</strong>al de la Audi<strong>en</strong>cia Nacional.<br />

No obstante, <strong>en</strong> los supuestos de compet<strong>en</strong>cia de la Audi<strong>en</strong>cia Provincial, si el delito<br />

fuere de los atribuidos al Tribunal de Jurado, el conocimi<strong>en</strong>to y fallo corresponderá a<br />

éste.<br />

5. Los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer serán compet<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> las sigui<strong>en</strong>tes<br />

materias, <strong>en</strong> todo caso de conformidad con los procedimi<strong>en</strong>tos y recursos previstos <strong>en</strong><br />

esta Ley:<br />

a. De la instrucción de los procesos para exigir responsabilidad p<strong>en</strong>al por los<br />

delitos recogidos <strong>en</strong> los títulos del Código P<strong>en</strong>al relativos a homicidio, aborto,<br />

lesiones, lesiones al feto, delitos contra la libertad, delitos contra la integridad<br />

moral, contra la libertad e indemnidad sexuales o cualquier otro delito<br />

cometido con viol<strong>en</strong>cia o intimidación, siempre que se hubies<strong>en</strong> cometido<br />

contra qui<strong>en</strong> sea o haya sido su esposa, o mujer que esté o haya estado ligada<br />

al autor por análoga relación de afectividad, aun sin conviv<strong>en</strong>cia, así como de<br />

los cometidos sobre los desc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, propios o de la esposa o convivi<strong>en</strong>te, o<br />

sobre los m<strong>en</strong>ores o incapaces que con él convivan o que se hall<strong>en</strong> sujetos a la<br />

potestad, tutela, curatela, acogimi<strong>en</strong>to o guarda de hecho de la esposa o<br />

convivi<strong>en</strong>te, cuando también se haya producido un acto de viol<strong>en</strong>cia de<br />

género.<br />

b. De la instrucción de los procesos para exigir responsabilidad p<strong>en</strong>al por<br />

cualquier delito contra los derechos y deberes familiares, cuando la víctima<br />

sea alguna de las personas señaladas como tales <strong>en</strong> la letra anterior.<br />

c. De la adopción de las correspondi<strong>en</strong>tes órd<strong>en</strong>es de protección a las víctimas,<br />

sin perjuicio de las compet<strong>en</strong>cias atribuidas al Juez de Guardia.<br />

d. Del conocimi<strong>en</strong>to y fallo de las faltas cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> los títulos I y II del libro III<br />

del Código P<strong>en</strong>al, cuando la víctima sea alguna de las personas señaladas<br />

como tales <strong>en</strong> la letra a de este apartado.<br />

343<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 59. Compet<strong>en</strong>cia territorial.<br />

Se adiciona un nuevo artículo 15 bis <strong>en</strong> la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, cuya redacción es<br />

la sigui<strong>en</strong>te:<br />

En el caso de que se trate de algunos de los delitos o faltas cuya instrucción o conocimi<strong>en</strong>to<br />

corresponda al Juez de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer, la compet<strong>en</strong>cia territorial v<strong>en</strong>drá<br />

determinada por el lugar del domicilio de la víctima, sin perjuicio de la adopción de la ord<strong>en</strong><br />

de protección, o de medidas urg<strong>en</strong>tes del artículo 13 de la pres<strong>en</strong>te Ley que pudiera adoptar<br />

el Juez del lugar de comisión de los hechos.<br />

Artículo 60. Compet<strong>en</strong>cia por conexión.<br />

Se adiciona un nuevo artículo 17 bis <strong>en</strong> la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, cuya redacción es<br />

la sigui<strong>en</strong>te:<br />

La compet<strong>en</strong>cia de los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer se ext<strong>en</strong>derá a la instrucción y<br />

conocimi<strong>en</strong>to de los delitos y faltas conexas siempre que la conexión t<strong>en</strong>ga su orig<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

alguno de los supuestos previstos <strong>en</strong> los números 3 y 4 del artículo 17 de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

CAPÍTULO IV. MEDIDAS JUDICIALES DE PROTECCIÓN Y DE SEGURIDAD DE LAS VÍCTIMAS.<br />

Artículo 61. Disposiciones g<strong>en</strong>erales.<br />

1. Las medidas de protección y seguridad previstas <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te capítulo serán compatibles<br />

con cualesquiera de las medidas cautelares y de asegurami<strong>en</strong>to que se pued<strong>en</strong> adoptar <strong>en</strong><br />

los procesos civiles y p<strong>en</strong>ales.<br />

2. En todos los procedimi<strong>en</strong>tos relacionados con la viol<strong>en</strong>cia de género, el Juez compet<strong>en</strong>te,<br />

de oficio o a instancia de las víctimas, de los hijos, de las personas que convivan con ellas o<br />

se hall<strong>en</strong> sujetas a su guarda o custodia, del Ministerio Fiscal o de la Administración de la que<br />

dep<strong>en</strong>dan los servicios de at<strong>en</strong>ción a las víctimas o su acogida, deberá pronunciarse <strong>en</strong> todo<br />

caso sobre la pertin<strong>en</strong>cia de la adopción de las medidas cautelares y de asegurami<strong>en</strong>to<br />

contempladas <strong>en</strong> este capítulo, determinando su plazo, si procediera su adopción.<br />

Artículo 62. De la ord<strong>en</strong> de protección.<br />

Recibida la solicitud de adopción de una ord<strong>en</strong> de protección, el Juez de Viol<strong>en</strong>cia sobre la<br />

Mujer y, <strong>en</strong> su caso, el Juez de Guardia, actuarán de conformidad con lo dispuesto <strong>en</strong> el<br />

artículo 544 ter de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal.<br />

Artículo 63. De la protección de datos y las limitaciones a la publicidad.<br />

1. En las actuaciones y procedimi<strong>en</strong>tos relacionados con la viol<strong>en</strong>cia de género se protegerá<br />

la intimidad de las víctimas; <strong>en</strong> especial, sus datos personales, los de sus desc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes y los<br />

de cualquier otra persona que esté bajo su guarda o custodia.<br />

2. Los Jueces compet<strong>en</strong>tes podrán acordar, de oficio o a instancia de parte, que las vistas se<br />

desarroll<strong>en</strong> a puerta cerrada y que las actuaciones sean reservadas.<br />

344<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 64. De las medidas de salida del domicilio, alejami<strong>en</strong>to o susp<strong>en</strong>sión de las<br />

comunicaciones.<br />

1. El Juez podrá ord<strong>en</strong>ar la salida obligatoria del inculpado por viol<strong>en</strong>cia de género del<br />

domicilio <strong>en</strong> el que hubiera estado convivi<strong>en</strong>do o t<strong>en</strong>ga su resid<strong>en</strong>cia la unidad familiar, así<br />

como la prohibición de volver al mismo.<br />

2. El Juez, con carácter excepcional, podrá autorizar que la persona protegida concierte, con<br />

una ag<strong>en</strong>cia o sociedad pública allí donde la hubiere y que incluya <strong>en</strong>tre sus actividades la del<br />

arr<strong>en</strong>dami<strong>en</strong>to de vivi<strong>en</strong>das, la permuta del uso atribuido de la vivi<strong>en</strong>da familiar de la que<br />

sean copropietarios, por el uso de otra vivi<strong>en</strong>da, durante el tiempo y <strong>en</strong> las condiciones que<br />

se determin<strong>en</strong>.<br />

3. El Juez podrá prohibir al inculpado que se aproxime a la persona protegida, lo que le<br />

impide acercarse a la misma <strong>en</strong> cualquier lugar donde se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre, así como acercarse a su<br />

domicilio, a su lugar de trabajo o a cualquier otro que sea frecu<strong>en</strong>tado por ella.<br />

Podrá acordarse la utilización de instrum<strong>en</strong>tos con la tecnología adecuada para verificar de<br />

inmediato su incumplimi<strong>en</strong>to.<br />

El Juez fijará una distancia mínima <strong>en</strong>tre el inculpado y la persona protegida que no se podrá<br />

rebasar, bajo apercibimi<strong>en</strong>to de incurrir <strong>en</strong> responsabilidad p<strong>en</strong>al.<br />

4. La medida de alejami<strong>en</strong>to podrá acordarse con indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia de que la persona afectada,<br />

o aquéllas a qui<strong>en</strong>es se pret<strong>en</strong>da proteger, hubieran abandonado previam<strong>en</strong>te el lugar.<br />

5. El Juez podrá prohibir al inculpado toda clase de comunicación con la persona o personas<br />

que se indique, bajo apercibimi<strong>en</strong>to de incurrir <strong>en</strong> responsabilidad p<strong>en</strong>al.<br />

6. Las medidas a que se refier<strong>en</strong> los apartados anteriores podrán acordarse acumulada o<br />

separadam<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 65. De las medidas de susp<strong>en</strong>sión de la patria potestad o la custodia de m<strong>en</strong>ores.<br />

El Juez podrá susp<strong>en</strong>der para el inculpado por viol<strong>en</strong>cia de género el ejercicio de la patria<br />

potestad o de la guarda y custodia, respecto de los m<strong>en</strong>ores a que se refiera.<br />

Artículo 66. De la medida de susp<strong>en</strong>sión del régim<strong>en</strong> de visitas.<br />

El Juez podrá ord<strong>en</strong>ar la susp<strong>en</strong>sión de visitas del inculpado por viol<strong>en</strong>cia de género a sus<br />

desc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes.<br />

Artículo 67. De la medida de susp<strong>en</strong>sión del derecho a la t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia, porte y uso de armas.<br />

El Juez podrá acordar, respecto de los inculpados <strong>en</strong> delitos relacionados con la viol<strong>en</strong>cia a<br />

que se refiere esta Ley, la susp<strong>en</strong>sión del derecho a la t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia, porte y uso de armas, con la<br />

obligación de depositarlas <strong>en</strong> los términos establecidos por la normativa vig<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 68. Garantías para la adopción de las medidas.<br />

345<br />

Tem ari Oposicions


Las medidas restrictivas de derechos cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> este capítulo deberán adoptarse<br />

mediante auto motivado <strong>en</strong> el que se aprecie su proporcionalidad y necesidad, y, <strong>en</strong> todo<br />

caso, con interv<strong>en</strong>ción del Ministerio Fiscal y respeto de los principios de contradicción,<br />

audi<strong>en</strong>cia y def<strong>en</strong>sa.<br />

Artículo 69. Mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to de las medidas de protección y seguridad.<br />

Las medidas de este capítulo podrán mant<strong>en</strong>erse tras la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia definitiva y durante la<br />

tramitación de los ev<strong>en</strong>tuales recursos que correspondies<strong>en</strong>. En este caso, deberá hacerse<br />

constar <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia el mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to de tales medidas.<br />

CAPÍTULO V. DEL FISCAL CONTRA LA VIOLENCIA SOBRE LA MUJER.<br />

Artículo 70. Funciones del Fiscal contra la Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer.<br />

Se añade un artículo 18 quáter <strong>en</strong> la Ley 50/1981, de 30 de diciembre, reguladora del<br />

Estatuto Orgánico del Ministerio Fiscal, con la sigui<strong>en</strong>te redacción:<br />

1. El Fiscal G<strong>en</strong>eral del Estado nombrará, oído el Consejo Fiscal, como delegado, un Fiscal<br />

contra la Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer, con <strong>cat</strong>egoría de Fiscal de Sala, que ejercerá las sigui<strong>en</strong>tes<br />

funciones:<br />

a. Practicar las dilig<strong>en</strong>cias a que se refiere el artículo 5 del Estatuto Orgánico del<br />

Ministerio Fiscal, e interv<strong>en</strong>ir directam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> aquellos procesos p<strong>en</strong>ales de especial<br />

trasc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia apreciada por el Fiscal G<strong>en</strong>eral del Estado, refer<strong>en</strong>tes a los delitos por<br />

actos de viol<strong>en</strong>cia de género compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> el artículo 87 ter.1 de la Ley Orgánica<br />

del Poder Judicial.<br />

b. Interv<strong>en</strong>ir, por delegación del Fiscal G<strong>en</strong>eral del Estado, <strong>en</strong> los procesos civiles<br />

compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> el artículo 87 ter.2 de la Ley Orgánica del Poder Judicial.<br />

c. Supervisar y coordinar la actuación de las Secciones contra la Viol<strong>en</strong>cia sobre la<br />

Mujer, y recabar informes de las mismas, dando conocimi<strong>en</strong>to al Fiscal Jefe de las<br />

Fiscalías <strong>en</strong> que se integr<strong>en</strong>.<br />

d. Coordinar los criterios de actuación de las diversas Fiscalías <strong>en</strong> materias de viol<strong>en</strong>cia<br />

de género, para lo cual podrá proponer al Fiscal G<strong>en</strong>eral del Estado la emisión de las<br />

correspondi<strong>en</strong>tes instrucciones.<br />

e. Elaborar semestralm<strong>en</strong>te, y pres<strong>en</strong>tar al Fiscal G<strong>en</strong>eral del Estado, para su remisión a<br />

la Junta de Fiscales de Sala del Tribunal Supremo, y al Consejo Fiscal, un informe sobre<br />

los procedimi<strong>en</strong>tos seguidos y actuaciones practicadas por el Ministerio Fiscal <strong>en</strong><br />

materia de viol<strong>en</strong>cia de género.<br />

2. Para su adecuada actuación se le adscribirán los profesionales y expertos que sean<br />

necesarios para auxiliarlo de manera perman<strong>en</strong>te u ocasional.<br />

Artículo 71. Secciones contra la viol<strong>en</strong>cia sobre la mujer.<br />

Se sustituy<strong>en</strong> los párrafos segundo y tercero del apartado 1 del artículo 18 de la Ley 50/1981,<br />

de 30 de diciembre, reguladora del Estatuto Orgánico del Ministerio Fiscal, por el sigui<strong>en</strong>te<br />

texto:<br />

346<br />

Tem ari Oposicions


En la Fiscalía de la Audi<strong>en</strong>cia Nacional y <strong>en</strong> cada Fiscalía de los Tribunales Superiores de<br />

Justicia y de las Audi<strong>en</strong>cias Provinciales, existirá una Sección de M<strong>en</strong>ores a la que se<br />

<strong>en</strong>com<strong>en</strong>darán las funciones y facultades que al Ministerio Fiscal atribuye la Ley Orgánica<br />

Reguladora de la Responsabilidad P<strong>en</strong>al de los M<strong>en</strong>ores y otra Sección Contra la Viol<strong>en</strong>cia<br />

sobre la Mujer <strong>en</strong> cada Fiscalía de los Tribunales Superiores de Justicia y de las Audi<strong>en</strong>cias<br />

Provinciales. A estas Secciones serán adscritos Fiscales que pert<strong>en</strong>ezcan a sus respectivas<br />

plantillas, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do prefer<strong>en</strong>cia aquellos que por razón de las anteriores funciones<br />

desempeñadas, cursos impartidos o superados o por cualquier otra circunstancia análoga, se<br />

hayan especializado <strong>en</strong> la materia. No obstante, cuando las necesidades del servicio así lo<br />

aconsej<strong>en</strong> podrán actuar también <strong>en</strong> otros ámbitos o materias.<br />

En las Fiscalías de los Tribunales Superiores de Justicia y <strong>en</strong> las Audi<strong>en</strong>cias Provinciales podrán<br />

existir las adscripciones perman<strong>en</strong>tes que se determin<strong>en</strong> reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te.<br />

A la Sección Contra la Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer se atribuy<strong>en</strong> las sigui<strong>en</strong>tes funciones:<br />

a. Interv<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> los procedimi<strong>en</strong>tos p<strong>en</strong>ales por los hechos constitutivos de delitos o<br />

faltas cuya compet<strong>en</strong>cia esté atribuida a los Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer.<br />

b. Interv<strong>en</strong>ir directam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los procesos civiles cuya compet<strong>en</strong>cia esté atribuida a los<br />

Juzgados de Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer.<br />

En la Sección Contra la Viol<strong>en</strong>cia sobre la Mujer deberá llevarse un registro de los<br />

procedimi<strong>en</strong>tos que se sigan relacionados con estos hechos que permitirá la consulta de los<br />

Fiscales cuando conozcan de un procedimi<strong>en</strong>to de los que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> atribuida la compet<strong>en</strong>cia, al<br />

efecto <strong>en</strong> cada caso proced<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 72. Delegados de la Jefatura de la Fiscalía.<br />

Se da una nueva redacción al apartado 5 del artículo 22 de la Ley 50/1981, de 30 de<br />

diciembre, reguladora del Estatuto Orgánico del Ministerio Fiscal, que queda redactado de la<br />

sigui<strong>en</strong>te forma:<br />

5. En aquellas Fiscalías <strong>en</strong> las que el número de asuntos de que conociera así lo aconsejara y<br />

siempre que resultara conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te para la organización del servicio, previo informe del<br />

Consejo Fiscal, podrán designarse delegados de la Jefatura con el fin de asumir las funciones<br />

de dirección y coordinación que le fueran específicam<strong>en</strong>te <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dadas. La plantilla<br />

orgánica determinará el número máximo de delegados de la Jefatura que se puedan designar<br />

<strong>en</strong> cada Fiscalía. En todo caso, <strong>en</strong> cada Fiscalía habrá un delegado de Jefatura que asumirá<br />

las funciones de dirección y coordinación, <strong>en</strong> los términos previstos <strong>en</strong> este apartado, <strong>en</strong><br />

materia de infracciones relacionadas con la viol<strong>en</strong>cia de género, delitos contra el medio<br />

ambi<strong>en</strong>te, y vigilancia p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaria, con carácter exclusivo o compartido con otras materias.<br />

Tales delegados serán nombrados y, <strong>en</strong> su caso, relevados mediante resolución dictada por el<br />

Fiscal G<strong>en</strong>eral del Estado, a propuesta motivada del Fiscal Jefe respectivo, oída la Junta de<br />

Fiscalía. Cuando la resolución del Fiscal G<strong>en</strong>eral del Estado sea discrepante con la propuesta<br />

del Fiscal Jefe respectivo, deberá ser motivada.<br />

347<br />

Tem ari Oposicions


Para la cobertura de estas plazas será preciso, con carácter previo a la propuesta del Fiscal<br />

Jefe correspondi<strong>en</strong>te, realizar una convo<strong>cat</strong>oria <strong>en</strong>tre los Fiscales de la plantilla. A la<br />

propuesta se acompañará relación del resto de los Fiscales que hayan solicitado el puesto con<br />

aportación de los méritos alegados.<br />

se realice quebrantando una p<strong>en</strong>a de las contempladas <strong>en</strong> el artículo 48 de este Código o<br />

una medida cautelar o de seguridad de la misma naturaleza.<br />

No obstante lo previsto <strong>en</strong> los párrafos anteriores, el Juez oTribunal, razonándolo <strong>en</strong><br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción a las circunstancias personales del autor y a las concurr<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> la<br />

realización del hecho, podrá imponer la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> grado.<br />

Artículo 40. Quebrantami<strong>en</strong>to de cond<strong>en</strong>a.<br />

Se modifica el artículo 468 del Código P<strong>en</strong>al que queda redactado de la sigui<strong>en</strong>te forma:<br />

1. Los que quebrantar<strong>en</strong> su cond<strong>en</strong>a, medida de seguridad, prisión, medida cautelar,<br />

conducción o custodia serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un año si<br />

estuvieran privados de libertad, y con la p<strong>en</strong>a de multa de doce a veinticuatro meses <strong>en</strong> los<br />

demás casos.<br />

2. Se impondrá <strong>en</strong> todo caso la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un año a los que<br />

quebrantar<strong>en</strong> una p<strong>en</strong>a de las contempladas <strong>en</strong> el artículo 48 de este Código o una medida<br />

cautelar o de seguridad de la misma naturaleza impuestas <strong>en</strong> procesos criminales <strong>en</strong> los que<br />

el of<strong>en</strong>dido sea alguna de las personas a las que se refiere el artículo 173.2.<br />

Artículo 41. Protección contra las vejaciones leves.<br />

El artículo 620 del Código P<strong>en</strong>al queda redactado como sigue:<br />

Serán castigados con la p<strong>en</strong>a de multa de diez a veinte días:<br />

1. Los que de modo leve am<strong>en</strong>ac<strong>en</strong> a otro con armas u otros instrum<strong>en</strong>tos peligrosos, o<br />

los saqu<strong>en</strong> <strong>en</strong> riña, como no sea <strong>en</strong> justa def<strong>en</strong>sa, salvo que el hecho sea constitutivo<br />

de delito.<br />

2. Los que caus<strong>en</strong> a otro una am<strong>en</strong>aza, coacción, injuria o vejación injusta de carácter<br />

leve, salvo que el hecho sea constitutivo de delito.<br />

Los hechos descritos <strong>en</strong> los dos números anteriores sólo serán perseguibles mediante<br />

d<strong>en</strong>uncia de la persona agraviada o de su repres<strong>en</strong>tante legal.<br />

En los supuestos del número 2 de este artículo, cuando el of<strong>en</strong>dido fuere alguna de las<br />

personas a las que se refiere el artículo 173.2, la p<strong>en</strong>a será la de localización perman<strong>en</strong>te de<br />

cuatro a ocho días, siempre <strong>en</strong> domicilio difer<strong>en</strong>te y alejado del de la víctima, o trabajos <strong>en</strong><br />

b<strong>en</strong>eficio de la comunidad de cinco a diez días. En estos casos no será exigible la d<strong>en</strong>uncia a<br />

que se refiere el párrafo anterior de este artículo, excepto para la persecución de las injurias.<br />

348<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 42. Administración p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaria.<br />

1. La Administración p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaria realizará programas específicos para internos cond<strong>en</strong>ados<br />

por delitos relacionados con la viol<strong>en</strong>cia de género.<br />

2. Las Juntas de Tratami<strong>en</strong>to valorarán, <strong>en</strong> las progresiones de grado, concesión de permisos<br />

y concesión de la libertad condicional, el seguimi<strong>en</strong>to y aprovechami<strong>en</strong>to de dichos<br />

programas específicos por parte de los internos a que se refiere el apartado anterior.<br />

349<br />

Tem ari Oposicions


3.12. LEY ORGÁNICA 5/2000, DE 12 DE ENERO, REGULADORA DE LA<br />

RESPONSABILIDAD PENAL DE LOS MENORES.<br />

Notas:<br />

Disposición adicional quinta:<br />

Redacción según Ley Orgánica 7/2000, de 22 de diciembre, de modificación de la Ley Orgánica 10/1995, de<br />

23 de noviembre, del Código P<strong>en</strong>al, y de la Ley Orgánica 5/2000, de 12 de <strong>en</strong>ero, reguladora de la<br />

Responsabilidad P<strong>en</strong>al de los M<strong>en</strong>ores, <strong>en</strong> relación con los delitos de terrorismo.<br />

Artículo 41 (apdos. 1 y 3); Disposición transitoria única (apdos. 5 y 6):<br />

Redacción según Ley Orgánica 9/2000, de 22 de diciembre, sobre medidas urg<strong>en</strong>tes para la agilización de la<br />

Administración de Justicia, por la que se modifica la Ley Orgánica 6/1985, de 1 de julio, del Poder Judicial.<br />

Disposición final tercera (apdo. 5) :<br />

Derogado por Ley Orgánica 9/2000, de 22 de diciembre, sobre medidas urg<strong>en</strong>tes para la agilización de la<br />

Administración de Justicia, por la que se modifica la Ley Orgánica 6/1985, de 1 de julio, del Poder Judicial.<br />

Artículos 8 y 25:<br />

Redacción según Ley Orgánica 15/2003, de 25 de noviembre, por la que se modifica la Ley Orgánica<br />

10/1995, de 23 de noviembre, del Código P<strong>en</strong>al.<br />

Disposición adicional sexta:<br />

Añadida por Ley Orgánica 15/2003, de 25 de noviembre, por la que se modifica la Ley Orgánica 10/1995, de<br />

23 de noviembre, del Código P<strong>en</strong>al.<br />

Artículos 1, 2 (apdo. 1), 4, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 (apdos. 4 y 5), 17 (apdo. 2), 18, 19 (apdo. 2), 20,<br />

22 (apdo. 2), 23 (apdo. 2), 24, 26, 28 (apdos. 1, 2 y 3), 30 (apdos. 1 y 3), 31, 32, 33, 34, 35 (apdos. 1 y 3),<br />

36, 37 (apdos. 1 y 2), 38, 39 (apdos. 1 y 3), 40 (apdo. 1), 41 (rúbrica y apdo. 3), 42, 44 (apdos. 1 y 2.b), 46,<br />

47, 49 (apdo. 2), 50 (apdo. 3), 51, 52 (apdo. 2), 53 (apdo. 1), 54 (apdo. 1) y 64; Disposición final tercera:<br />

Redacción según Ley Orgánica 8/2006, de 4 de diciembre, por la que se modifica la Ley Orgánica 5/2000, de<br />

12 de <strong>en</strong>ero, reguladora de la responsabilidad p<strong>en</strong>al de los m<strong>en</strong>ores.<br />

Artículos 2 (apdo. 4), 41 (apdos. 4 y 5) y 44 (apdo. 3):<br />

Añadido por Ley Orgánica 8/2006, de 4 de diciembre, por la que se modifica la Ley Orgánica 5/2000, de 12<br />

de <strong>en</strong>ero, reguladora de la responsabilidad p<strong>en</strong>al de los m<strong>en</strong>ores.<br />

Disposiciones adicional primera y adicional cuarta:<br />

Derogada por Ley Orgánica 8/2006, de 4 de diciembre, por la que se modifica la Ley Orgánica 5/2000, de 12<br />

de <strong>en</strong>ero, reguladora de la responsabilidad p<strong>en</strong>al de los m<strong>en</strong>ores.<br />

Todas las refer<strong>en</strong>cias a las Salas de M<strong>en</strong>ores de los Tribunales Superiores de Justicia cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> esta Ley<br />

Orgánica, deb<strong>en</strong> <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derse realizadas a las Audi<strong>en</strong>cias Provinciales, según disposición adicional segunda<br />

de Ley Orgánica 9/2000, de 22 de diciembre, sobre medidas urg<strong>en</strong>tes para la agilización de la<br />

Administración de Justicia, por la que se modifica la Ley Orgánica 6/1985, de 1 de julio, del Poder Judicial.<br />

Se susp<strong>en</strong>de la aplicación de esta Ley Orgánica <strong>en</strong> lo refer<strong>en</strong>te a los infractores de edades compr<strong>en</strong>didas<br />

<strong>en</strong>tre los 18 y 21 años, hasta el 1 de <strong>en</strong>ero de 2007 según disposición transitoria única de Ley Orgánica<br />

9/2002, de 10 de diciembre, de modificación de la Ley Orgánica 10/1995, de 23 de noviembre, del Código<br />

P<strong>en</strong>al, y del Código Civil, sobre sustracción de m<strong>en</strong>ores.<br />

350<br />

Tem ari Oposicions


TÍTULO PRELIMINAR.<br />

Artículo 1. Declaración g<strong>en</strong>eral.<br />

1. Esta Ley se aplicará para exigir la responsabilidad de las personas mayores de <strong>cat</strong>orce años y<br />

m<strong>en</strong>ores de dieciocho por la comisión de hechos tipificados como delitos o faltas <strong>en</strong> el Código<br />

P<strong>en</strong>al o las leyes p<strong>en</strong>ales especiales.<br />

2. Las personas a las que se aplique la pres<strong>en</strong>te Ley gozarán de todos los derechos reconocidos <strong>en</strong><br />

la Constitución y <strong>en</strong> el ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to jurídico, particularm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la Ley Orgánica 1/1996, de 15 de<br />

<strong>en</strong>ero, de Protección Jurídica del M<strong>en</strong>or, así como <strong>en</strong> la Conv<strong>en</strong>ción sobre los Derechos del Niño de<br />

20 de noviembre de 1989 y <strong>en</strong> todas aquellas normas sobre protección de m<strong>en</strong>ores cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong><br />

los Tratados válidam<strong>en</strong>te celebrados por España.<br />

TÍTULO I. DEL ÁMBITO DE APLICACIÓN DE LA LEY<br />

Artículo 2. Compet<strong>en</strong>cia de los Jueces de M<strong>en</strong>ores.<br />

1. Los Jueces de M<strong>en</strong>ores serán compet<strong>en</strong>tes para conocer de los hechos cometidos por las<br />

personas m<strong>en</strong>cionadas <strong>en</strong> el artículo 1 de esta Ley, así como para hacer ejecutar las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias, sin<br />

perjuicio de las facultades atribuidas por esta Ley a las Comunidades Autónomas respecto a la<br />

protección y reforma de m<strong>en</strong>ores.<br />

2. Los Jueces de M<strong>en</strong>ores serán asimismo compet<strong>en</strong>tes para resolver sobre las responsabilidades<br />

civiles derivadas de los hechos cometidos por las personas a las que resulta aplicable la pres<strong>en</strong>te<br />

Ley.<br />

3. La compet<strong>en</strong>cia corresponde al Juez de M<strong>en</strong>ores del lugar donde se haya cometido el hecho<br />

delictivo, sin perjuicio de lo establecido <strong>en</strong> el artículo 20.3 de esta Ley.<br />

4. La compet<strong>en</strong>cia para conocer de los delitos previstos <strong>en</strong> los artículos 571 a 580 del Código P<strong>en</strong>al<br />

corresponderá al Juzgado C<strong>en</strong>tral de M<strong>en</strong>ores de la Audi<strong>en</strong>cia Nacional.<br />

La refer<strong>en</strong>cia del último inciso del apartado 4 del artículo 17 y cuantas otras se conti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> la<br />

pres<strong>en</strong>te Ley al Juez de M<strong>en</strong>ores se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derán hechas al Juez C<strong>en</strong>tral de M<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> lo que afecta<br />

a los m<strong>en</strong>ores imputados por cualquiera de los delitos a que se refier<strong>en</strong> los artículos 571 a 580 del<br />

Código P<strong>en</strong>al.<br />

Artículo 3. Régim<strong>en</strong> de los m<strong>en</strong>ores de <strong>cat</strong>orce años.<br />

Cuando el autor de los hechos m<strong>en</strong>cionados <strong>en</strong> los artículos anteriores sea m<strong>en</strong>or de <strong>cat</strong>orce años,<br />

no se le exigirá responsabilidad con arreglo a la pres<strong>en</strong>te Ley, sino que se le aplicará lo dispuesto <strong>en</strong><br />

las normas sobre protección de m<strong>en</strong>ores previstas <strong>en</strong> el Código Civil y demás disposiciones<br />

vig<strong>en</strong>tes. El Ministerio Fiscal deberá remitir a la <strong>en</strong>tidad pública de protección de m<strong>en</strong>ores<br />

testimonio de los particulares que considere precisos respecto al m<strong>en</strong>or, a fin de valorar su<br />

situación, y dicha <strong>en</strong>tidad habrá de promover las medidas de protección adecuadas a las<br />

circunstancias de aquel conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> la Ley Orgánica 1/1996, de 15 de <strong>en</strong>ero.<br />

351<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 4. Derechos de las víctimas y de los perjudicados.<br />

El Ministerio Fiscal y el Juez de M<strong>en</strong>ores velarán <strong>en</strong> todo mom<strong>en</strong>to por la protección de los<br />

derechos de las víctimas y de los perjudicados por las infracciones cometidas por los m<strong>en</strong>ores.<br />

De manera inmediata se les instruirá de las medidas de asist<strong>en</strong>cia a las víctimas que prevé la<br />

legislación vig<strong>en</strong>te.<br />

Las víctimas y los perjudicados t<strong>en</strong>drán derecho a personarse y ser parte <strong>en</strong> el expedi<strong>en</strong>te que se<br />

incoe al efecto, para lo cual el secretario judicial les informará <strong>en</strong> los términos previstos <strong>en</strong> los<br />

artículos 109 y 110 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, instruyéndoles de su derecho a nombrar<br />

abogado o instar el nombrami<strong>en</strong>to de abogado de oficio <strong>en</strong> caso de ser titulares del derecho a la<br />

asist<strong>en</strong>cia jurídica gratuita. Asimismo, les informará de que, de no personarse <strong>en</strong> el expedi<strong>en</strong>te y no<br />

hacer r<strong>en</strong>uncia ni reserva de acciones civiles, el Ministerio Fiscal las ejercitará si correspondiere.<br />

Los que se personar<strong>en</strong> podrán desde <strong>en</strong>tonces tomar conocimi<strong>en</strong>to de lo actuado e instar la<br />

práctica de dilig<strong>en</strong>cias y cuanto a su derecho conv<strong>en</strong>ga.<br />

Sin perjuicio de lo anterior, el secretario judicial deberá comunicar a las víctimas y perjudicados, se<br />

hayan o no personado, todas aquellas resoluciones que se adopt<strong>en</strong> tanto por el Ministerio Fiscal<br />

como por el Juez de M<strong>en</strong>ores, que puedan afectar a sus intereses.<br />

En especial, cuando el Ministerio Fiscal, <strong>en</strong> aplicación de lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 18 de esta Ley,<br />

desista de la incoación del expedi<strong>en</strong>te deberá inmediatam<strong>en</strong>te ponerlo <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to de las<br />

víctimas y perjudicados haciéndoles saber su derecho a ejercitar las acciones civiles que les asist<strong>en</strong><br />

ante la jurisdicción civil.<br />

Del mismo modo, el secretario judicial notificará por escrito la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia que se dicte a las víctimas<br />

y perjudicados por la infracción p<strong>en</strong>al, aunque no se hayan mostrado parte <strong>en</strong> el expedi<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 5. Bases de la responsabilidad de los m<strong>en</strong>ores.<br />

1. Los m<strong>en</strong>ores serán responsables con arreglo a esta Ley cuando hayan cometido los hechos a los<br />

que se refiere el artículo 1 y no concurra <strong>en</strong> ellos ninguna de las causas de ex<strong>en</strong>ción o extinción de<br />

la responsabilidad criminal previstas <strong>en</strong> el vig<strong>en</strong>te Código P<strong>en</strong>al.<br />

2. No obstante lo anterior, a los m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> qui<strong>en</strong>es concurran las circunstancias previstas <strong>en</strong> los<br />

números 1, 2 y 3 del artículo 20 del vig<strong>en</strong>te Código P<strong>en</strong>al les serán aplicables, <strong>en</strong> caso necesario, las<br />

medidas terapéuticas a las que se refiere el artículo 7.1, letras d) y e), de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

3. Las edades indicadas <strong>en</strong> el articulado de esta Ley se han de <strong>en</strong>t<strong>en</strong>der siempre referidas al<br />

mom<strong>en</strong>to de la comisión de los hechos, sin que el haberse rebasado las mismas antes del comi<strong>en</strong>zo<br />

del procedimi<strong>en</strong>to o durante la tramitación del mismo t<strong>en</strong>ga incid<strong>en</strong>cia alguna sobre la<br />

compet<strong>en</strong>cia atribuida por esta misma Ley a los Jueces y Fiscales de M<strong>en</strong>ores.<br />

Artículo 6. De la interv<strong>en</strong>ción del Ministerio Fiscal.<br />

Corresponde al Ministerio Fiscal la def<strong>en</strong>sa de los derechos que a los m<strong>en</strong>ores reconoc<strong>en</strong> las leyes,<br />

así como la vigilancia de las actuaciones que deban efectuarse <strong>en</strong> su interés y la observancia de las<br />

352<br />

Tem ari Oposicions


garantías del procedimi<strong>en</strong>to, para lo cual dirigirá personalm<strong>en</strong>te la investigación de los hechos y<br />

ord<strong>en</strong>ará que la policía judicial practique las actuaciones necesarias para la comprobación de<br />

aquéllos y de la participación del m<strong>en</strong>or <strong>en</strong> los mismos, impulsando el procedimi<strong>en</strong>to.<br />

TÍTULO II. DE LAS MEDIDAS<br />

Artículo 7. Definición de las medidas susceptibles de ser impuestas a los m<strong>en</strong>ores y reglas<br />

g<strong>en</strong>erales de determinación de las mismas.<br />

1. Las medidas que pued<strong>en</strong> imponer los Jueces de M<strong>en</strong>ores, ord<strong>en</strong>adas según la restricción de<br />

derechos que supon<strong>en</strong>, son las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. Internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado. Las personas sometidas a esta medida residirán <strong>en</strong> el<br />

c<strong>en</strong>tro y desarrollarán <strong>en</strong> el mismo las actividades formativas, edu<strong>cat</strong>ivas, laborales y de<br />

ocio.<br />

b. Internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> semiabierto. Las personas sometidas a esta medida residirán<br />

<strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro, pero podrán realizar fuera del mismo alguna o algunas de las actividades<br />

formativas, edu<strong>cat</strong>ivas, laborales y de ocio establecidas <strong>en</strong> el programa individualizado de<br />

ejecución de la medida. La realización de actividades fuera del c<strong>en</strong>tro quedará condicionada<br />

a la evolución de la persona y al cumplimi<strong>en</strong>to de los objetivos previstos <strong>en</strong> las mismas,<br />

pudi<strong>en</strong>do el Juez de M<strong>en</strong>ores susp<strong>en</strong>derlas por tiempo determinado, acordando que todas<br />

las actividades se llev<strong>en</strong> a cabo d<strong>en</strong>tro del c<strong>en</strong>tro.<br />

c. Internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> abierto. Las personas sometidas a esta medida llevarán a cabo<br />

todas las actividades del proyecto edu<strong>cat</strong>ivo <strong>en</strong> los servicios normalizados del <strong>en</strong>torno,<br />

residi<strong>en</strong>do <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro como domicilio habitual, con sujeción al programa y régim<strong>en</strong><br />

interno del mismo.<br />

d. Internami<strong>en</strong>to terapéutico <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado, semiabierto o abierto. En los c<strong>en</strong>tros de<br />

esta naturaleza se realizará una at<strong>en</strong>ción edu<strong>cat</strong>iva especializada o tratami<strong>en</strong>to específico<br />

dirigido a personas que padezcan anomalías o alteraciones psíquicas, un estado de<br />

dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia de bebidas alcohólicas, drogas tóxicas o sustancias psicotrópicas, o<br />

alteraciones <strong>en</strong> la percepción que determin<strong>en</strong> una alteración grave de la conci<strong>en</strong>cia de la<br />

realidad. Esta medida podrá aplicarse sola o como complem<strong>en</strong>to de otra medida prevista <strong>en</strong><br />

este artículo. Cuando el interesado rechace un tratami<strong>en</strong>to de deshabituación, el Juez habrá<br />

de aplicarle otra medida adecuada a sus circunstancias.<br />

e. Tratami<strong>en</strong>to ambulatorio. Las personas sometidas a esta medida habrán de asistir al<br />

c<strong>en</strong>tro designado con la periodicidad requerida por los facultativos que las ati<strong>en</strong>dan y seguir<br />

las pautas fijadas para el adecuado tratami<strong>en</strong>to de la anomalía o alteración psíquica,<br />

adicción al consumo de bebidas alcohólicas, drogas tóxicas o sustancias psicotrópicas, o<br />

alteraciones <strong>en</strong> la percepción que padezcan. Esta medida podrá aplicarse sola o como<br />

complem<strong>en</strong>to de otra medida prevista <strong>en</strong> este artículo. Cuando el interesado rechace un<br />

tratami<strong>en</strong>to de deshabituación, el Juez habrá de aplicarle otra medida adecuada a sus<br />

circunstancias.<br />

353<br />

Tem ari Oposicions


f. Asist<strong>en</strong>cia a un c<strong>en</strong>tro de día. Las personas sometidas a esta medida residirán <strong>en</strong> su<br />

domicilio habitual y acudirán a un c<strong>en</strong>tro, pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te integrado <strong>en</strong> la comunidad, a realizar<br />

actividades de apoyo, edu<strong>cat</strong>ivas, formativas, laborales o de ocio.<br />

g. Perman<strong>en</strong>cia de fin de semana. Las personas sometidas a esta medida permanecerán <strong>en</strong><br />

su domicilio o <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tro hasta un máximo de treinta y seis horas <strong>en</strong>tre la tarde o noche<br />

del viernes y la noche del domingo, a excepción, <strong>en</strong> su caso, del tiempo que deban dedicar a<br />

las tareas socio‐edu<strong>cat</strong>ivas asignadas por el Juez que deban llevarse a cabo fuera del lugar<br />

de perman<strong>en</strong>cia.<br />

h. Libertad vigilada. En esta medida se ha de hacer un seguimi<strong>en</strong>to de la actividad de la<br />

persona sometida a la misma y de su asist<strong>en</strong>cia a la escuela, al c<strong>en</strong>tro de formación<br />

profesional o al lugar de trabajo, según los casos, procurando ayudar a aquélla a superar los<br />

factores que determinaron la infracción cometida. Asimismo, esta medida obliga, <strong>en</strong> su<br />

caso, a seguir las pautas socio‐edu<strong>cat</strong>ivas que señale la <strong>en</strong>tidad pública o el profesional<br />

<strong>en</strong>cargado de su seguimi<strong>en</strong>to, de acuerdo con el programa de interv<strong>en</strong>ción elaborado al<br />

efecto y aprobado por el Juez de M<strong>en</strong>ores. La persona sometida a la medida también queda<br />

obligada a mant<strong>en</strong>er con dicho profesional las <strong>en</strong>trevistas establecidas <strong>en</strong> el programa y a<br />

cumplir, <strong>en</strong> su caso, las reglas de conducta impuestas por el Juez, que podrán ser alguna o<br />

algunas de las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

1. Obligación de asistir con regularidad al c<strong>en</strong>tro doc<strong>en</strong>te correspondi<strong>en</strong>te, si el m<strong>en</strong>or<br />

está <strong>en</strong> edad de escolarización obligatoria, y acreditar ante el Juez dicha asist<strong>en</strong>cia<br />

regular o justificar <strong>en</strong> su caso las aus<strong>en</strong>cias, cuantas veces fuere requerido para ello.<br />

2. Obligación de someterse a programas de tipo formativo, cultural, edu<strong>cat</strong>ivo,<br />

profesional, laboral, de educación sexual, de educación vial u otros similares.<br />

3. Prohibición de acudir a determinados lugares, establecimi<strong>en</strong>tos o espectáculos.<br />

4. Prohibición de aus<strong>en</strong>tarse del lugar de resid<strong>en</strong>cia sin autorización judicial previa.<br />

5. Obligación de residir <strong>en</strong> un lugar determinado.<br />

6. Obligación de comparecer personalm<strong>en</strong>te ante el Juzgado de M<strong>en</strong>ores o profesional<br />

que se designe, para informar de las actividades realizadas y justificarlas.<br />

7. Cualesquiera otras obligaciones que el Juez, de oficio o a instancia del Ministerio<br />

Fiscal, estime conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes para la reinserción social del s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciado, siempre que<br />

no at<strong>en</strong>t<strong>en</strong> contra su dignidad como persona. Si alguna de estas obligaciones<br />

implicase la imposibilidad del m<strong>en</strong>or de continuar convivi<strong>en</strong>do con sus padres,<br />

tutores o guardadores, el Ministerio Fiscal deberá remitir testimonio de los<br />

particulares a la <strong>en</strong>tidad pública de protección del m<strong>en</strong>or, y dicha <strong>en</strong>tidad deberá<br />

promover las medidas de protección adecuadas a las circunstancias de aquél,<br />

conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> la Ley Orgánica 1/1996.<br />

i. La prohibición de aproximarse o comunicarse con la víctima o con aquellos de sus<br />

familiares u otras personas que determine el Juez. Esta medida impedirá al m<strong>en</strong>or acercarse<br />

a ellos, <strong>en</strong> cualquier lugar donde se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong>, así como a su domicilio, a su c<strong>en</strong>tro<br />

doc<strong>en</strong>te, a sus lugares de trabajo y a cualquier otro que sea frecu<strong>en</strong>tado por ellos. La<br />

prohibición de comunicarse con la víctima, o con aquellos de sus familiares u otras personas<br />

que determine el Juez o Tribunal, impedirá al m<strong>en</strong>or establecer con ellas, por cualquier<br />

medio de comunicación o medio informático o telemático, contacto escrito, verbal o visual.<br />

Si esta medida implicase la imposibilidad del m<strong>en</strong>or de continuar vivi<strong>en</strong>do con sus padres,<br />

354<br />

Tem ari Oposicions


tutores o guardadores, el Ministerio Fiscal deberá remitir testimonio de los particulares a la<br />

<strong>en</strong>tidad pública de protección del m<strong>en</strong>or, y dicha <strong>en</strong>tidad deberá promover las medidas de<br />

protección adecuadas a las circunstancias de aquél, conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> la Ley<br />

Orgánica 1/1996.<br />

j. Conviv<strong>en</strong>cia con otra persona, familia o grupo edu<strong>cat</strong>ivo. La persona sometida a esta<br />

medida debe convivir, durante el período de tiempo establecido por el Juez, con otra<br />

persona, con una familia distinta a la suya o con un grupo edu<strong>cat</strong>ivo, adecuadam<strong>en</strong>te<br />

seleccionados para ori<strong>en</strong>tar a aquélla <strong>en</strong> su proceso de socialización.<br />

k. Prestaciones <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de la comunidad. La persona sometida a esta medida, que no<br />

podrá imponerse sin su cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to, ha de realizar las actividades no retribuidas que se<br />

le indiqu<strong>en</strong>, de interés social o <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de personas <strong>en</strong> situación de precariedad.<br />

l. Realización de tareas socio‐edu<strong>cat</strong>ivas. La persona sometida a esta medida ha de realizar,<br />

sin internami<strong>en</strong>to ni libertad vigilada, actividades específicas de cont<strong>en</strong>ido edu<strong>cat</strong>ivo<br />

<strong>en</strong>caminadas a facilitarle el desarrollo de su compet<strong>en</strong>cia social.<br />

m. Amonestación. Esta medida consiste <strong>en</strong> la repr<strong>en</strong>sión de la persona llevada a cabo por el<br />

Juez de M<strong>en</strong>ores y dirigida a hacerle compr<strong>en</strong>der la gravedad de los hechos cometidos y las<br />

consecu<strong>en</strong>cias que los mismos han t<strong>en</strong>ido o podrían haber t<strong>en</strong>ido, instándole a no volver a<br />

cometer tales hechos <strong>en</strong> el futuro.<br />

n. Privación del permiso de conducir ciclomotores y vehículos a motor, o del derecho a<br />

obt<strong>en</strong>erlo, o de las lic<strong>en</strong>cias administrativas para caza o para uso de cualquier tipo de<br />

armas. Esta medida podrá imponerse como accesoria cuando el delito o falta se hubiere<br />

cometido utilizando un ciclomotor o un vehículo a motor, o un arma, respectivam<strong>en</strong>te.<br />

ñ. Inhabilitación absoluta. La medida de inhabilitación absoluta produce la privación<br />

definitiva de todos los honores, empleos y cargos públicos sobre el que recayere, aunque<br />

sean electivos; así como la incapacidad para obt<strong>en</strong>er los mismos o cualesquiera otros<br />

honores, cargos o empleos públicos, y la de ser elegido para cargo público, durante el<br />

tiempo de la medida.<br />

2. Las medidas de internami<strong>en</strong>to constarán de dos períodos: el primero se llevará a cabo <strong>en</strong> el<br />

c<strong>en</strong>tro correspondi<strong>en</strong>te, conforme a la descripción efectuada <strong>en</strong> el apartado anterior de este<br />

artículo, el segundo se llevará a cabo <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> de libertad vigilada, <strong>en</strong> la modalidad elegida por el<br />

Juez. La duración total no excederá del tiempo que se expresa <strong>en</strong> los artículos 9 y 10. El equipo<br />

técnico deberá informar respecto del cont<strong>en</strong>ido de ambos períodos, y el Juez expresará la duración<br />

de cada uno <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia.<br />

3. Para la elección de la medida o medidas adecuadas se deberá at<strong>en</strong>der de modo flexible, no sólo<br />

a la prueba y valoración jurídica de los hechos, sino especialm<strong>en</strong>te a la edad, las circunstancias<br />

familiares y sociales, la personalidad y el interés del m<strong>en</strong>or, puestos de manifiesto los dos últimos<br />

<strong>en</strong> los informes de los equipos técnicos y de las <strong>en</strong>tidades públicas de protección y reforma de<br />

m<strong>en</strong>ores cuando éstas hubieran t<strong>en</strong>ido conocimi<strong>en</strong>to del m<strong>en</strong>or por haber ejecutado una medida<br />

cautelar o definitiva con anterioridad, conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 27 de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

El Juez deberá motivar <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia las razones por las que aplica una determinada medida, así<br />

355<br />

Tem ari Oposicions


como el plazo de duración de la misma, a los efectos de la valoración del m<strong>en</strong>cionado interés del<br />

m<strong>en</strong>or.<br />

4. El Juez podrá imponer al m<strong>en</strong>or una o varias medidas de las previstas <strong>en</strong> esta Ley con<br />

indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia de que se trate de uno o más hechos, sujetándose si procede a lo dispuesto <strong>en</strong> el<br />

artículo 11 para el <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to conjunto de varias infracciones; pero, <strong>en</strong> ningún caso, se<br />

impondrá a un m<strong>en</strong>or <strong>en</strong> una misma resolución más de una medida de la misma clase, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do<br />

por tal cada una de las que se <strong>en</strong>umeran <strong>en</strong> el apartado 1 de este artículo.<br />

Artículo 8. Principio acusatorio.<br />

El Juez de M<strong>en</strong>ores no podrá imponer una medida que suponga una mayor restricción de derechos<br />

ni por un tiempo superior a la medida solicitada por el Ministerio Fiscal o por el acusador particular.<br />

Tampoco podrá exceder la duración de las medidas privativas de libertad contempladas <strong>en</strong> el<br />

artículo 7.1.a, b, c, d y g, <strong>en</strong> ningún caso, del tiempo que hubiera durado la p<strong>en</strong>a privativa de<br />

libertad que se le hubiere impuesto por el mismo hecho, si el sujeto, de haber sido mayor de edad,<br />

hubiera sido declarado responsable, de acuerdo con el Código P<strong>en</strong>al.<br />

Artículo 9. Régim<strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral de aplicación y duración de las medidas.<br />

No obstante lo establecido <strong>en</strong> los apartados 3 y 4 del artículo 7, la aplicación de las medidas se<br />

at<strong>en</strong>drá a las sigui<strong>en</strong>tes reglas:<br />

1. Cuando los hechos cometidos sean calificados de falta, sólo se podrán imponer las medidas<br />

de libertad vigilada hasta un máximo de seis meses, amonestación, perman<strong>en</strong>cia de fin de<br />

semana hasta un máximo de cuatro fines de semana, prestaciones <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de la<br />

comunidad hasta cincu<strong>en</strong>ta horas, privación del permiso de conducir o de otras lic<strong>en</strong>cias<br />

administrativas hasta un año, la prohibición de aproximarse o comunicarse con la víctima o<br />

con aquellos de sus familiares u otras personas que determine el Juez hasta seis meses, y la<br />

realización de tareas socio‐edu<strong>cat</strong>ivas hasta seis meses.<br />

2. La medida de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado sólo podrá ser aplicable cuando:<br />

a. Los hechos estén tipificados como delito grave por el Código P<strong>en</strong>al o las leyes<br />

p<strong>en</strong>ales especiales.<br />

b. Tratándose de hechos tipificados como delito m<strong>en</strong>os grave, <strong>en</strong> su ejecución se haya<br />

empleado viol<strong>en</strong>cia o intimidación <strong>en</strong> las personas o se haya g<strong>en</strong>erado grave riesgo<br />

para la vida o la integridad física de las mismas.<br />

c. Los hechos tipificados como delito se cometan <strong>en</strong> grupo o el m<strong>en</strong>or pert<strong>en</strong>eciere o<br />

actuare al servicio de una banda, organización o asociación, incluso de carácter<br />

transitorio, que se dedicare a la realización de tales actividades.<br />

3. La duración de las medidas no podrá exceder de dos años, computándose, <strong>en</strong> su caso, a<br />

estos efectos el tiempo ya cumplido por el m<strong>en</strong>or <strong>en</strong> medida cautelar, conforme a lo<br />

dispuesto <strong>en</strong> el artículo 28.5 de la pres<strong>en</strong>te Ley. La medida de prestaciones <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de<br />

la comunidad no podrá superar las ci<strong>en</strong> horas. La medida de perman<strong>en</strong>cia de fin de semana<br />

no podrá superar los ocho fines de semana.<br />

4. Las acciones u omisiones imprud<strong>en</strong>tes no podrán ser sancionadas con medidas de<br />

internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado.<br />

356<br />

Tem ari Oposicions


5. Cuando <strong>en</strong> la postulación del Ministerio Fiscal o <strong>en</strong> la resolución dictada <strong>en</strong> el<br />

procedimi<strong>en</strong>to se apreci<strong>en</strong> algunas de las circunstancias a las que se refiere el artículo 5.2<br />

de esta Ley, sólo podrán aplicarse las medidas terapéuticas descritas <strong>en</strong> el artículo 7.1,<br />

letras d y e de la misma.<br />

Artículo 10. Reglas especiales de aplicación y duración de las medidas.<br />

1. Cuando se trate de los hechos previstos <strong>en</strong> el apartado 2 del artículo anterior, el Juez, oído el<br />

Ministerio Fiscal, las partes personadas y el equipo técnico, actuará conforme a las reglas<br />

sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. si al tiempo de cometer los hechos el m<strong>en</strong>or tuviere <strong>cat</strong>orce o quince años de edad, la<br />

medida podrá alcanzar tres años de duración. Si se trata de prestaciones <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de la<br />

comunidad, dicho máximo será de ci<strong>en</strong>to cincu<strong>en</strong>ta horas, y de doce fines de semana si la<br />

medida impuesta fuere la de perman<strong>en</strong>cia de fin de semana.<br />

b. si al tiempo de cometer los hechos el m<strong>en</strong>or tuviere dieciséis o diecisiete años de edad, la<br />

duración máxima de la medida será de seis años; o, <strong>en</strong> sus respectivos casos, de dosci<strong>en</strong>tas<br />

horas de prestaciones <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de la comunidad o perman<strong>en</strong>cia de dieciséis fines de<br />

semana.<br />

En este supuesto, cuando el hecho revista extrema gravedad, el Juez deberá imponer una medida<br />

de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado de uno a seis años, complem<strong>en</strong>tada sucesivam<strong>en</strong>te con otra<br />

medida de libertad vigilada con asist<strong>en</strong>cia edu<strong>cat</strong>iva hasta un máximo de cinco años. Sólo podrá<br />

hacerse uso de lo dispuesto <strong>en</strong> los artículos 13 y 51.1 de esta Ley Orgánica una vez transcurrido el<br />

primer año de cumplimi<strong>en</strong>to efectivo de la medida de internami<strong>en</strong>to.<br />

A los efectos previstos <strong>en</strong> el párrafo anterior, se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derán siempre supuestos de extrema<br />

gravedad aquellos <strong>en</strong> los que se apreciara reincid<strong>en</strong>cia.<br />

2. Cuando el hecho sea constitutivo de alguno de los delitos tipificados <strong>en</strong> los artículos 138, 139,<br />

179, 180 y 571 a 580 del Código P<strong>en</strong>al, o de cualquier otro delito que t<strong>en</strong>ga señalada <strong>en</strong> dicho<br />

Código o <strong>en</strong> las leyes p<strong>en</strong>ales especiales p<strong>en</strong>a de prisión igual o superior a quince años, el Juez<br />

deberá imponer las medidas sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. si al tiempo de cometer los hechos el m<strong>en</strong>or tuviere <strong>cat</strong>orce o quince años de edad, una<br />

medida de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado de uno a cinco años de duración,<br />

complem<strong>en</strong>tada <strong>en</strong> su caso por otra medida de libertad vigilada de hasta tres años.<br />

b. si al tiempo de cometer los hechos el m<strong>en</strong>or tuviere dieciséis o diecisiete años de edad, una<br />

medida de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado de uno a ocho años de duración,<br />

complem<strong>en</strong>tada <strong>en</strong> su caso por otra de libertad vigilada con asist<strong>en</strong>cia edu<strong>cat</strong>iva de hasta<br />

cinco años. En este supuesto sólo podrá hacerse uso de las facultades de modificación,<br />

susp<strong>en</strong>sión o sustitución de la medida impuesta a las que se refier<strong>en</strong> los artículos 13, 40 y<br />

51.1 de esta Ley Orgánica, cuando haya transcurrido al m<strong>en</strong>os, la mitad de la duración de la<br />

medida de internami<strong>en</strong>to impuesta.<br />

3. En el caso de que el delito cometido sea alguno de los compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> los artículos 571 a 580<br />

del Código P<strong>en</strong>al, el Juez, sin perjuicio de las demás medidas que correspondan con arreglo a esta<br />

Ley, también impondrá al m<strong>en</strong>or una medida de inhabilitación absoluta por un tiempo superior<br />

357<br />

Tem ari Oposicions


<strong>en</strong>tre cuatro y quince años al de la duración de la medida de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado<br />

impuesta, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do proporcionalm<strong>en</strong>te a la gravedad del delito, el número de los cometidos y a<br />

las circunstancias que concurran <strong>en</strong> el m<strong>en</strong>or.<br />

4. Las medidas de libertad vigilada previstas <strong>en</strong> este artículo deberán ser ratificadas mediante auto<br />

motivado, previa audi<strong>en</strong>cia del Ministerio Fiscal, del letrado del m<strong>en</strong>or y del repres<strong>en</strong>tante de la<br />

<strong>en</strong>tidad pública de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores al finalizar el internami<strong>en</strong>to, y se llevará a<br />

cabo por las instituciones públicas <strong>en</strong>cargadas del cumplimi<strong>en</strong>to de las p<strong>en</strong>as.<br />

Artículo 11. Pluralidad de infracciones.<br />

1. Los límites máximos establecidos <strong>en</strong> el artículo 9 y <strong>en</strong> el apartado 1 del artículo 10 serán<br />

aplicables, con arreglo a los criterios establecidos <strong>en</strong> el artículo 7, apartados 3 y 4, aunque el m<strong>en</strong>or<br />

fuere responsable de dos o más infracciones, <strong>en</strong> el caso de que éstas sean conexas o se trate de<br />

una infracción continuada, así como cuando un sólo hecho constituya dos o más infracciones. No<br />

obstante, <strong>en</strong> estos casos, el Juez, para determinar la medida o medidas a imponer, así como su<br />

duración, deberá t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta, además del interés del m<strong>en</strong>or, la naturaleza y el número de las<br />

infracciones, tomando como refer<strong>en</strong>cia la más grave de todas ellas. Si pese a lo dispuesto <strong>en</strong> el<br />

artículo 20.1 de esta Ley dichas infracciones hubies<strong>en</strong> sido objeto de difer<strong>en</strong>tes procedimi<strong>en</strong>tos, el<br />

último Juez s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciador señalará la medida o medidas que debe cumplir el m<strong>en</strong>or por el conjunto<br />

de los hechos, d<strong>en</strong>tro de los límites y con arreglo a los criterios expresados <strong>en</strong> el párrafo anterior.<br />

2. Cuando alguno o algunos de los hechos a los que se refiere el apartado anterior fuer<strong>en</strong> de los<br />

m<strong>en</strong>cionados <strong>en</strong> el artículo 10.2 de esta Ley, la medida de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado podrá<br />

alcanzar una duración máxima de diez años para los mayores de dieciséis años y de seis años para<br />

los m<strong>en</strong>ores de esa edad, sin perjuicio de la medida de libertad vigilada que, de forma<br />

complem<strong>en</strong>taria, corresponda imponer con arreglo a dicho artículo.<br />

3. Cuando el m<strong>en</strong>or hubiere cometido dos o más infracciones no compr<strong>en</strong>didas <strong>en</strong> el apartado 1 de<br />

este artículo será de aplicación lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 47 de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

Artículo 12. Procedimi<strong>en</strong>to de aplicación de medidas <strong>en</strong> supuestos de pluralidad de infracciones.<br />

1. A los fines previstos <strong>en</strong> el artículo anterior, <strong>en</strong> cuanto el Juez s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciador t<strong>en</strong>ga conocimi<strong>en</strong>to<br />

de la exist<strong>en</strong>cia de otras medidas firmes <strong>en</strong> ejecución, p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes de ejecución o susp<strong>en</strong>didas<br />

condicionalm<strong>en</strong>te, impuestas al mismo m<strong>en</strong>or por otros jueces de m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> anteriores<br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias, y una vez que la medida o medidas por él impuestas sean firmes, ord<strong>en</strong>ará al secretario<br />

judicial que dé traslado del testimonio de su s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, por el medio más rápido posible, al Juez<br />

que haya dictado la primera s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia firme, el cual será el compet<strong>en</strong>te para la ejecución de todas,<br />

asumi<strong>en</strong>do las funciones previstas <strong>en</strong> el apartado 2 de este artículo.<br />

2. El Juez compet<strong>en</strong>te para la ejecución procederá a la refundición y a ord<strong>en</strong>ar la ejecución de<br />

todas las medidas impuestas conforme establece el artículo 47 de esta Ley. Desde ese mom<strong>en</strong>to,<br />

pasará a ser compet<strong>en</strong>te a todos los efectos con exclusión de los órganos judiciales que hubieran<br />

dictado las posteriores resoluciones.<br />

358<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 13. Modificación de la medida impuesta.<br />

1. El Juez compet<strong>en</strong>te para la ejecución, de oficio o a instancia del Ministerio Fiscal o del letrado del<br />

m<strong>en</strong>or, previa audi<strong>en</strong>cia de éstos e informe del equipo técnico y, <strong>en</strong> su caso, de la <strong>en</strong>tidad pública<br />

de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores, podrá <strong>en</strong> cualquier mom<strong>en</strong>to dejar sin efecto la medida<br />

impuesta, reducir su duración o sustituirla por otra, siempre que la modificación redunde <strong>en</strong> el<br />

interés del m<strong>en</strong>or y se exprese sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te a éste el reproche merecido por su conducta.<br />

2. En los casos anteriores, el Juez resolverá por auto motivado, contra el cual se podrán interponer<br />

los recursos previstos <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

Artículo 14. Mayoría de edad del cond<strong>en</strong>ado.<br />

1. Cuando el m<strong>en</strong>or a qui<strong>en</strong> se le hubiere impuesto una medida de las establecidas <strong>en</strong> esta Ley<br />

alcanzase la mayoría de edad, continuará el cumplimi<strong>en</strong>to de la medida hasta alcanzar los objetivos<br />

propuestos <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> que se le impuso conforme a los criterios expresados <strong>en</strong> los artículos<br />

anteriores.<br />

2. Cuando se trate de la medida de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado y el m<strong>en</strong>or alcance la edad<br />

de dieciocho años sin haber finalizado su cumplimi<strong>en</strong>to, el Juez de M<strong>en</strong>ores, oído el Ministerio<br />

Fiscal, el letrado del m<strong>en</strong>or, el equipo técnico y la <strong>en</strong>tidad pública de protección o reforma de<br />

m<strong>en</strong>ores, podrá ord<strong>en</strong>ar <strong>en</strong> auto motivado que su cumplimi<strong>en</strong>to se lleve a cabo <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tro<br />

p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciario conforme al régim<strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral previsto <strong>en</strong> la Ley Orgánica G<strong>en</strong>eral P<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaria si la<br />

conducta de la persona internada no responde a los objetivos propuestos <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia.<br />

3. No obstante lo señalado <strong>en</strong> los apartados anteriores, cuando las medidas de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong><br />

régim<strong>en</strong> cerrado sean impuestas a qui<strong>en</strong> haya cumplido veintiún años de edad o, habi<strong>en</strong>do sido<br />

impuestas con anterioridad, no hayan finalizado su cumplimi<strong>en</strong>to al alcanzar la persona dicha edad,<br />

el Juez de M<strong>en</strong>ores, oídos el Ministerio Fiscal, el letrado del m<strong>en</strong>or, el equipo técnico y la <strong>en</strong>tidad<br />

pública de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores, ord<strong>en</strong>ará su cumplimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tro p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciario<br />

conforme al régim<strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral previsto <strong>en</strong> la Ley Orgánica G<strong>en</strong>eral P<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaria, salvo que,<br />

excepcionalm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong>ti<strong>en</strong>da <strong>en</strong> consideración a las circunstancias concurr<strong>en</strong>tes que procede la<br />

utilización de las medidas previstas <strong>en</strong> los artículos 13 y 51 de la pres<strong>en</strong>te Ley o su perman<strong>en</strong>cia <strong>en</strong><br />

el c<strong>en</strong>tro <strong>en</strong> cumplimi<strong>en</strong>to de tal medida cuando el m<strong>en</strong>or responda a los objetivos propuestos <strong>en</strong><br />

la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia.<br />

4. Cuando el m<strong>en</strong>or pase a cumplir la medida de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tro p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciario,<br />

quedarán sin efecto el resto de medidas impuestas por el Juez de M<strong>en</strong>ores que estuvier<strong>en</strong><br />

p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes de cumplimi<strong>en</strong>to sucesivo o que estuviera cumpli<strong>en</strong>do simultáneam<strong>en</strong>te con la de<br />

internami<strong>en</strong>to, si éstas no fuer<strong>en</strong> compatible con el régim<strong>en</strong> p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciario, todo ello sin perjuicio<br />

de que excepcionalm<strong>en</strong>te proceda la aplicación de los artículos 13 y 51 de esta Ley.<br />

5. La medida de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado que imponga el Juez de M<strong>en</strong>ores con arreglo a<br />

la pres<strong>en</strong>te Ley se cumplirá <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tro p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciario conforme al régim<strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral previsto <strong>en</strong> la<br />

Ley Orgánica G<strong>en</strong>eral P<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaria siempre que, con anterioridad al inicio de la ejecución de dicha<br />

medida, el responsable hubiera cumplido ya, total o parcialm<strong>en</strong>te, bi<strong>en</strong> una p<strong>en</strong>a de prisión<br />

impuesta con arreglo al Código P<strong>en</strong>al, o bi<strong>en</strong> una medida de internami<strong>en</strong>to ejecutada <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tro<br />

p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciario conforme a los apartados 2 y 3 de este artículo.<br />

359<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 15. De la prescripción.<br />

1. Los hechos delictivos cometidos por los m<strong>en</strong>ores prescrib<strong>en</strong>:<br />

1. Con arreglo a las normas cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> el Código P<strong>en</strong>al, cuando se trate de los hechos<br />

delictivos tipificados <strong>en</strong> los artículos 138, 139, 179, 180 y 571 a 580 del Código P<strong>en</strong>al o<br />

cualquier otro sancionado <strong>en</strong> el Código P<strong>en</strong>al o <strong>en</strong> las leyes p<strong>en</strong>ales especiales con p<strong>en</strong>a de<br />

prisión igual o superior a quince años.<br />

2. A los cinco años, cuando se trate de un delito grave sancionado <strong>en</strong> el Código P<strong>en</strong>al con p<strong>en</strong>a<br />

superior a diez años.<br />

3. A los tres años, cuando se trate de cualquier otro delito grave.<br />

4. Al año, cuando se trate de un delito m<strong>en</strong>os grave.<br />

5. A los tres meses, cuando se trate de una falta.<br />

2. Las medidas que t<strong>en</strong>gan una duración superior a los dos años prescribirán a los tres años. Las<br />

restantes medidas prescribirán a los dos años, excepto la amonestación, las prestaciones <strong>en</strong><br />

b<strong>en</strong>eficio de la comunidad y la perman<strong>en</strong>cia de fin de semana, que prescribirán al año.<br />

TÍTULO III. DE LA INSTRUCCIÓN DEL PROCEDIMIENTO<br />

CAPÍTULO I. REGLAS GENERALES<br />

Artículo 16. Incoación del expedi<strong>en</strong>te.<br />

1. Corresponde al Ministerio Fiscal la instrucción de los procedimi<strong>en</strong>tos por los hechos a los que se<br />

refiere el artículo 1 de esta Ley.<br />

2. Qui<strong>en</strong>es tuvier<strong>en</strong> noticia de algún hecho de los indicados <strong>en</strong> el apartado anterior, presuntam<strong>en</strong>te<br />

cometido por un m<strong>en</strong>or de dieciocho años, deberán ponerlo <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to del Ministerio Fiscal,<br />

el cual admitirá o no a trámite la d<strong>en</strong>uncia, según que los hechos sean o no indiciariam<strong>en</strong>te<br />

constitutivos de delito; custodiará las piezas, docum<strong>en</strong>tos y efectos que le hayan sido remitidos, y<br />

practicará, <strong>en</strong> su caso, las dilig<strong>en</strong>cias que estime pertin<strong>en</strong>tes para la comprobación del hecho y de<br />

la responsabilidad del m<strong>en</strong>or <strong>en</strong> su comisión, pudi<strong>en</strong>do resolver el archivo de las actuaciones<br />

cuando los hechos no constituyan delito o no t<strong>en</strong>gan autor conocido. La resolución recaída sobre la<br />

d<strong>en</strong>uncia deberá notificarse a qui<strong>en</strong>es hubieran formulado la misma.<br />

3. Una vez efectuadas las actuaciones indicadas <strong>en</strong> el apartado anterior, el Ministerio Fiscal dará<br />

cu<strong>en</strong>ta de la incoación del expedi<strong>en</strong>te al Juez de M<strong>en</strong>ores, qui<strong>en</strong> iniciará las dilig<strong>en</strong>cias de trámite<br />

correspondi<strong>en</strong>tes.<br />

4. El Juez de M<strong>en</strong>ores ord<strong>en</strong>ará al propio tiempo la apertura de la pieza separada de<br />

responsabilidad civil, que se tramitará conforme a lo establecido <strong>en</strong> las reglas del artículo 64 de<br />

esta Ley.<br />

5. Cuando los hechos m<strong>en</strong>cionados <strong>en</strong> el artículo 1 hubies<strong>en</strong> sido cometidos conjuntam<strong>en</strong>te por<br />

mayores de edad p<strong>en</strong>al y por personas de las edades indicadas <strong>en</strong> el mismo artículo 1, el Juez de<br />

Instrucción compet<strong>en</strong>te para el conocimi<strong>en</strong>to de la causa, tan pronto como compruebe la edad de<br />

los imputados, adoptará las medidas necesarias para asegurar el éxito de la actividad investigadora<br />

360<br />

Tem ari Oposicions


especto de los mayores de edad y ord<strong>en</strong>ará remitir testimonio de los particulares precisos al<br />

Ministerio Fiscal, a los efectos prev<strong>en</strong>idos <strong>en</strong> el apartado 2 de este artículo.<br />

Artículo 17. Det<strong>en</strong>ción de los m<strong>en</strong>ores.<br />

1. Las autoridades y funcionarios que interv<strong>en</strong>gan <strong>en</strong> la det<strong>en</strong>ción de un m<strong>en</strong>or deberán practicarla<br />

<strong>en</strong> la forma que m<strong>en</strong>os perjudique a éste y estarán obligados a informarle, <strong>en</strong> un l<strong>en</strong>guaje claro y<br />

compr<strong>en</strong>sible y de forma inmediata, de los hechos que se le imputan, de las razones de su<br />

det<strong>en</strong>ción y de los derechos que le asist<strong>en</strong>, especialm<strong>en</strong>te los reconocidos <strong>en</strong> el artículo 520 de la<br />

Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, así como a garantizar el respeto de los mismos. También deberán<br />

notificar inmediatam<strong>en</strong>te el hecho de la det<strong>en</strong>ción y el lugar de la custodia a los repres<strong>en</strong>tantes<br />

legales del m<strong>en</strong>or y al Ministerio Fiscal. Si el m<strong>en</strong>or det<strong>en</strong>ido fuera extranjero, el hecho de la<br />

det<strong>en</strong>ción se notificará a las correspondi<strong>en</strong>tes autoridades consulares cuando el m<strong>en</strong>or tuviera su<br />

resid<strong>en</strong>cia habitual fuera de España o cuando así lo solicitaran el propio m<strong>en</strong>or o sus<br />

repres<strong>en</strong>tantes legales.<br />

2. Toda declaración del det<strong>en</strong>ido, se llevará a cabo <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia de su letrado y de aquéllos que<br />

ejerzan la patria potestad, tutela o guarda del m<strong>en</strong>or ‐de hecho o de derecho‐, salvo que, <strong>en</strong> este<br />

último caso, las circunstancias aconsej<strong>en</strong> lo contrario. En defecto de estos últimos la declaración se<br />

llevará a cabo <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia del Ministerio Fiscal, repres<strong>en</strong>tado por persona distinta del instructor<br />

del expedi<strong>en</strong>te.<br />

El m<strong>en</strong>or det<strong>en</strong>ido t<strong>en</strong>drá derecho a la <strong>en</strong>trevista reservada con su abogado con anterioridad y al<br />

término de la práctica de la dilig<strong>en</strong>cia de toma de declaración.<br />

3. Mi<strong>en</strong>tras dure la det<strong>en</strong>ción, los m<strong>en</strong>ores deberán hallarse custodiados <strong>en</strong> dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias<br />

adecuadas y separadas de las que se utilic<strong>en</strong> para los mayores de edad, y recibirán los cuidados,<br />

protección y asist<strong>en</strong>cia social, psicológica, médica y física que requieran, habida cu<strong>en</strong>ta de su edad,<br />

sexo y características individuales.<br />

4. La det<strong>en</strong>ción de un m<strong>en</strong>or por funcionarios de policía no podrá durar más tiempo del<br />

estrictam<strong>en</strong>te necesario para la realización de las averiguaciones t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tes al esclarecimi<strong>en</strong>to de<br />

los hechos, y, <strong>en</strong> todo caso, d<strong>en</strong>tro del plazo máximo de veinticuatro horas, el m<strong>en</strong>or det<strong>en</strong>ido<br />

deberá ser puesto <strong>en</strong> libertad o a disposición del Ministerio Fiscal. Se aplicará, <strong>en</strong> su caso, lo<br />

dispuesto <strong>en</strong> el artículo 520 bis de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, atribuy<strong>en</strong>do la compet<strong>en</strong>cia<br />

para las resoluciones judiciales previstas <strong>en</strong> dicho precepto al Juez de M<strong>en</strong>ores.<br />

5. Cuando el det<strong>en</strong>ido sea puesto a disposición del Ministerio Fiscal, éste habrá de resolver, d<strong>en</strong>tro<br />

de las cuar<strong>en</strong>ta y ocho horas a partir de la det<strong>en</strong>ción, sobre la puesta <strong>en</strong> libertad del m<strong>en</strong>or, sobre<br />

el desistimi<strong>en</strong>to al que se refiere el artículo sigui<strong>en</strong>te, o sobre la incoación del expedi<strong>en</strong>te,<br />

poni<strong>en</strong>do a aquel a disposición del Juez de M<strong>en</strong>ores compet<strong>en</strong>te e instando del mismo las<br />

oportunas medidas cautelares, con arreglo a lo establecido <strong>en</strong> el artículo 28.<br />

6. El Juez compet<strong>en</strong>te para el procedimi<strong>en</strong>to de hábeas corpus <strong>en</strong> relación a un m<strong>en</strong>or será el Juez<br />

de Instrucción del lugar <strong>en</strong> el que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre el m<strong>en</strong>or privado de libertad; si no constare, el del<br />

lugar donde se produjo la det<strong>en</strong>ción, y, <strong>en</strong> defecto de los anteriores, el del lugar donde se hayan<br />

t<strong>en</strong>ido las últimas noticias sobre el paradero del m<strong>en</strong>or det<strong>en</strong>ido.<br />

361<br />

Tem ari Oposicions


Cuando el procedimi<strong>en</strong>to de hábeas corpus sea instado por el propio m<strong>en</strong>or, la fuerza pública<br />

responsable de la det<strong>en</strong>ción lo notificará inmediatam<strong>en</strong>te al Ministerio Fiscal, además de dar curso<br />

al procedimi<strong>en</strong>to conforme a la ley orgánica reguladora.<br />

Artículo 18. Desistimi<strong>en</strong>to de la incoación del expedi<strong>en</strong>te por corrección <strong>en</strong> el ámbito edu<strong>cat</strong>ivo y<br />

familiar.<br />

El Ministerio Fiscal podrá desistir de la incoación del expedi<strong>en</strong>te cuando los hechos d<strong>en</strong>unciados<br />

constituyan delitos m<strong>en</strong>os graves sin viol<strong>en</strong>cia o intimidación <strong>en</strong> las personas o faltas, tipificados <strong>en</strong><br />

el Código P<strong>en</strong>al o <strong>en</strong> las leyes p<strong>en</strong>ales especiales. En tal caso, el Ministerio Fiscal dará traslado de lo<br />

actuado a la <strong>en</strong>tidad pública de protección de m<strong>en</strong>ores para la aplicación de lo establecido <strong>en</strong> el<br />

artículo 3 de la pres<strong>en</strong>te Ley. Asimismo, el Ministerio Fiscal comunicará a los of<strong>en</strong>didos o<br />

perjudicados conocidos el desistimi<strong>en</strong>to acordado.<br />

No obstante, cuando conste que el m<strong>en</strong>or ha cometido con anterioridad otros hechos de la misma<br />

naturaleza, el Ministerio Fiscal deberá incoar el expedi<strong>en</strong>te y, <strong>en</strong> su caso, actuar conforme autoriza<br />

el artículo 27.4 de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

Artículo 19. Sobreseimi<strong>en</strong>to del expedi<strong>en</strong>te por conciliación o reparación <strong>en</strong>tre el m<strong>en</strong>or y la<br />

víctima.<br />

1. También podrá el Ministerio Fiscal desistir de la continuación del expedi<strong>en</strong>te, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do a la<br />

gravedad y circunstancias de los hechos y del m<strong>en</strong>or, de modo particular a la falta de viol<strong>en</strong>cia o<br />

intimidación graves <strong>en</strong> la comisión de los hechos, y a la circunstancia de que además el m<strong>en</strong>or se<br />

haya conciliado con la víctima o haya asumido el compromiso de reparar el daño causado a la<br />

víctima o al perjudicado por el delito, o se haya comprometido a cumplir la actividad edu<strong>cat</strong>iva<br />

propuesta por el equipo técnico <strong>en</strong> su informe.<br />

El desistimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> la continuación del expedi<strong>en</strong>te sólo será posible cuando el hecho imputado al<br />

m<strong>en</strong>or constituya delito m<strong>en</strong>os grave o falta.<br />

2. A efectos de lo dispuesto <strong>en</strong> el apartado anterior, se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derá producida la conciliación cuando<br />

el m<strong>en</strong>or reconozca el daño causado y se disculpe ante la víctima, y ésta acepte sus disculpas, y se<br />

<strong>en</strong>t<strong>en</strong>derá por reparación el compromiso asumido por el m<strong>en</strong>or con la víctima o perjudicado de<br />

realizar determinadas acciones <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de aquéllos o de la comunidad, seguido de su<br />

realización efectiva. Todo ello sin perjuicio del acuerdo al que hayan llegado las partes <strong>en</strong> relación<br />

con la responsabilidad civil.<br />

3. El correspondi<strong>en</strong>te equipo técnico realizará las funciones de mediación <strong>en</strong>tre el m<strong>en</strong>or y la<br />

víctima o perjudicado, a los efectos indicados <strong>en</strong> los apartados anteriores, e informará al Ministerio<br />

Fiscal de los compromisos adquiridos y de su grado de cumplimi<strong>en</strong>to.<br />

4. Una vez producida la conciliación o cumplidos los compromisos de reparación asumidos con la<br />

víctima o perjudicado por el delito o falta cometido, o cuando una u otros no pudieran llevarse a<br />

efecto por causas aj<strong>en</strong>as a la voluntad del m<strong>en</strong>or, el Ministerio Fiscal dará por concluida la<br />

instrucción y solicitará del Juez el sobreseimi<strong>en</strong>to y archivo de las actuaciones, con remisión de lo<br />

actuado.<br />

362<br />

Tem ari Oposicions


5. En el caso de que el m<strong>en</strong>or no cumpliera la reparación o la actividad edu<strong>cat</strong>iva acordada, el<br />

Ministerio Fiscal continuará la tramitación del expedi<strong>en</strong>te.<br />

6. En los casos <strong>en</strong> los que la víctima del delito o falta fuere m<strong>en</strong>or de edad o incapaz, el<br />

compromiso al que se refiere el pres<strong>en</strong>te artículo habrá de ser asumido por el repres<strong>en</strong>tante legal<br />

de la misma, con la aprobación del Juez de M<strong>en</strong>ores.<br />

Artículo 20. Unidad de expedi<strong>en</strong>te.<br />

1. El Ministerio Fiscal incoará un procedimi<strong>en</strong>to por cada hecho delictivo, salvo cuando se trate de<br />

hechos delictivos conexos.<br />

2. Todos los procedimi<strong>en</strong>tos tramitados a un mismo m<strong>en</strong>or se archivarán <strong>en</strong> el expedi<strong>en</strong>te personal<br />

que del mismo se haya abierto <strong>en</strong> la Fiscalía. De igual modo se archivarán las dilig<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> el<br />

Juzgado de M<strong>en</strong>ores respectivo.<br />

3. En los casos <strong>en</strong> los que los delitos atribuidos al m<strong>en</strong>or expedi<strong>en</strong>tado hubieran sido cometidos <strong>en</strong><br />

difer<strong>en</strong>tes territorios, la determinación del órgano judicial compet<strong>en</strong>te para el <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to de<br />

todos ellos <strong>en</strong> unidad de expedi<strong>en</strong>te, así como de las <strong>en</strong>tidades públicas compet<strong>en</strong>tes para la<br />

ejecución de las medidas que se apliqu<strong>en</strong>, se hará t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta el lugar del domicilio del<br />

m<strong>en</strong>or y, subsidiariam<strong>en</strong>te, los criterios expresados <strong>en</strong> el artículo 18 de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to<br />

Criminal.<br />

4. Los procedimi<strong>en</strong>tos de la compet<strong>en</strong>cia de la Audi<strong>en</strong>cia Nacional no podrán ser objeto de<br />

acumulación con otros procedimi<strong>en</strong>tos instruidos <strong>en</strong> el ámbito de la jurisdicción de m<strong>en</strong>ores, sean<br />

o no los mismos los sujetos imputados.<br />

Artículo 21. Remisión al órgano compet<strong>en</strong>te.<br />

Cuando el conocimi<strong>en</strong>to de los hechos no corresponda a la compet<strong>en</strong>cia de los Juzgados de<br />

M<strong>en</strong>ores, el Fiscal acordará la remisión de lo actuado al órgano legalm<strong>en</strong>te compet<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 22. De la incoación del expedi<strong>en</strong>te.<br />

1. Desde el mismo mom<strong>en</strong>to de la incoación del expedi<strong>en</strong>te, el m<strong>en</strong>or t<strong>en</strong>drá derecho a:<br />

a. Ser informado por el Juez, el Ministerio Fiscal, o ag<strong>en</strong>te de policía de los derechos que le<br />

asist<strong>en</strong>.<br />

b. Designar abogado que le defi<strong>en</strong>da, o a que le sea designado de oficio y a <strong>en</strong>trevistarse<br />

reservadam<strong>en</strong>te con él, incluso antes de prestar declaración.<br />

c. Interv<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> las dilig<strong>en</strong>cias que se practiqu<strong>en</strong> durante la investigación preliminar y <strong>en</strong> el<br />

proceso judicial, y a proponer y solicitar, respectivam<strong>en</strong>te, la práctica de dilig<strong>en</strong>cias<br />

d. Ser oído por el Juez o Tribunal antes de adoptar cualquier resolución que le concierna<br />

personalm<strong>en</strong>te.<br />

e. La asist<strong>en</strong>cia afectiva y psicológica <strong>en</strong> cualquier estado y grado del procedimi<strong>en</strong>to, con la<br />

pres<strong>en</strong>cia de los padres o de otra persona que indique el m<strong>en</strong>or, sí el Juez de M<strong>en</strong>ores<br />

autoriza su pres<strong>en</strong>cia.<br />

f. La asist<strong>en</strong>cia de los servicios del equipo técnico adscrito al Juzgado de M<strong>en</strong>ores.<br />

363<br />

Tem ari Oposicions


2. El expedi<strong>en</strong>te será notificado al m<strong>en</strong>or desde el mom<strong>en</strong>to mismo de su incoación, a salvo lo<br />

dispuesto <strong>en</strong> el artículo 24. A tal fin, el Fiscal requerirá al m<strong>en</strong>or y a sus repres<strong>en</strong>tantes legales para<br />

que design<strong>en</strong> letrado <strong>en</strong> el plazo de tres días, advirtiéndoles que, de no hacerlo, se le nombrará de<br />

oficio de <strong>en</strong>tre los integrantes del turno de especialistas del correspondi<strong>en</strong>te Colegio de Abogados.<br />

Una vez producida dicha designación, el Fiscal la comunicará al Juez de M<strong>en</strong>ores.<br />

3. Igualm<strong>en</strong>te, el Ministerio Fiscal notificará a qui<strong>en</strong> aparezca como perjudicado, desde el<br />

mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> que así conste <strong>en</strong> la instrucción del expedi<strong>en</strong>te, la posibilidad de ejercer las acciones<br />

civiles que le puedan corresponder, personándose ante el Juez de M<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> la pieza de<br />

responsabilidad civil que se tramitará por el mismo.<br />

Artículo 23. Actuación instructora del Ministerio Fiscal.<br />

1. La actuación instructora del Ministerio Fiscal t<strong>en</strong>drá como objeto, tanto valorar la participación<br />

del m<strong>en</strong>or <strong>en</strong> los hechos para expresarle el reproche que merece su conducta, como proponer las<br />

concretas medidas de cont<strong>en</strong>ido edu<strong>cat</strong>ivo y sancionador adecuadas a las circunstancias del hecho<br />

y de su autor y, sobre todo, al interés del propio m<strong>en</strong>or valorado <strong>en</strong> la causa.<br />

2. El Ministerio Fiscal deberá dar vista del expedi<strong>en</strong>te al letrado del m<strong>en</strong>or y, <strong>en</strong> su caso, a qui<strong>en</strong><br />

haya ejercitado la acción p<strong>en</strong>al, <strong>en</strong> un plazo no superior a veinticuatro horas, tantas veces como<br />

aquel lo solicite.<br />

3. El Ministerio Fiscal no podrá practicar por sí mismo dilig<strong>en</strong>cias restrictivas de derechos<br />

fundam<strong>en</strong>tales, sino que habrá de solicitar del Juzgado la práctica de las que sean precisas para el<br />

bu<strong>en</strong> fin de las investigaciones. El Juez de M<strong>en</strong>ores resolverá sobre esta petición por auto<br />

motivado. La práctica de tales dilig<strong>en</strong>cias se docum<strong>en</strong>tará <strong>en</strong> pieza separada.<br />

Artículo 24. Secreto del expedi<strong>en</strong>te.<br />

El Juez de M<strong>en</strong>ores, a solicitud del Ministerio Fiscal, del m<strong>en</strong>or o de su familia, o de qui<strong>en</strong> ejercite la<br />

acción p<strong>en</strong>al, podrá decretar mediante auto motivado el secreto del expedi<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> su totalidad o<br />

parcialm<strong>en</strong>te, durante toda la instrucción o durante un período limitado de ésta. No obstante, el<br />

letrado del m<strong>en</strong>or y qui<strong>en</strong> ejercite la acción p<strong>en</strong>al deberán, <strong>en</strong> todo caso, conocer <strong>en</strong> su integridad<br />

el expedi<strong>en</strong>te al evacuar el trámite de alegaciones. Este incid<strong>en</strong>te se tramitará por el Juzgado <strong>en</strong><br />

pieza separada.<br />

Artículo 25. De la acusación particular.<br />

Podrán personarse <strong>en</strong> el procedimi<strong>en</strong>to como acusadores particulares, a salvo de las acciones<br />

previstas por el artículo 61 de esta Ley, las personas directam<strong>en</strong>te of<strong>en</strong>didas por el delito, sus<br />

padres, sus herederos o sus repres<strong>en</strong>tantes legales si fueran m<strong>en</strong>ores de edad o incapaces, con las<br />

facultades y derechos que derivan de ser parte <strong>en</strong> el procedimi<strong>en</strong>to, <strong>en</strong>tre los que están, <strong>en</strong>tre<br />

otros, los sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. Ejercitar la acusación particular durante el procedimi<strong>en</strong>to.<br />

b. Instar la imposición de las medidas a las que se refiere esta Ley.<br />

c. T<strong>en</strong>er vista de lo actuado, si<strong>en</strong>do notificado de las dilig<strong>en</strong>cias que se solicit<strong>en</strong> y acuerd<strong>en</strong>.<br />

364<br />

Tem ari Oposicions


d. Proponer pruebas que vers<strong>en</strong> sobre el hecho delictivo y las circunstancias de su comisión,<br />

salvo <strong>en</strong> lo refer<strong>en</strong>te a la situación psicológica, edu<strong>cat</strong>iva, familiar y social del m<strong>en</strong>or.<br />

e. Participar <strong>en</strong> la práctica de las pruebas, ya sea <strong>en</strong> fase de instrucción ya sea <strong>en</strong> fase de<br />

audi<strong>en</strong>cia; a estos efectos, el órgano actuante podrá d<strong>en</strong>egar la práctica de la prueba de<br />

careo, si esta fuera solicitada, cuando no resulte fundam<strong>en</strong>tal para la averiguación de los<br />

hechos o la participación del m<strong>en</strong>or <strong>en</strong> los mismos.<br />

f. Ser oído <strong>en</strong> todos los incid<strong>en</strong>tes que se tramit<strong>en</strong> durante el procedimi<strong>en</strong>to.<br />

g. Ser oído <strong>en</strong> caso de modificación o de sustitución de medidas impuestas al m<strong>en</strong>or.<br />

h. Participar <strong>en</strong> las vistas o audi<strong>en</strong>cias que se celebr<strong>en</strong>.<br />

i. Formular los recursos proced<strong>en</strong>tes de acuerdo con esta Ley.<br />

Una vez admitida por el Juez de M<strong>en</strong>ores la personación del acusador particular, se le dará traslado<br />

de todas las actuaciones sustanciadas de conformidad con esta ley y se le permitirá interv<strong>en</strong>ir <strong>en</strong><br />

todos los trámites <strong>en</strong> def<strong>en</strong>sa de sus intereses.<br />

Artículo 26. Dilig<strong>en</strong>cias propuestas por las partes.<br />

1. Las partes podrán solicitar del Ministerio Fiscal la práctica de cuantas dilig<strong>en</strong>cias consider<strong>en</strong><br />

necesarias. El Ministerio Fiscal decidirá sobre su admisión, mediante resolución motivada que<br />

notificará al letrado del m<strong>en</strong>or y a qui<strong>en</strong> <strong>en</strong> su caso ejercite la acción p<strong>en</strong>al y que pondrá <strong>en</strong><br />

conocimi<strong>en</strong>to del Juez de M<strong>en</strong>ores. Las partes podrán, <strong>en</strong> cualquier mom<strong>en</strong>to, reproducir ante el<br />

Juzgado de M<strong>en</strong>ores la petición de las dilig<strong>en</strong>cias no practicadas.<br />

2. No obstante lo dispuesto <strong>en</strong> el apartado anterior, cuando alguna de las partes proponga que se<br />

lleve a efecto la declaración del m<strong>en</strong>or, el Ministerio Fiscal deberá recibirla <strong>en</strong> el expedi<strong>en</strong>te, salvo<br />

que ya hubiese concluido la instrucción y el expedi<strong>en</strong>te hubiese sido elevado al Juzgado de<br />

M<strong>en</strong>ores.<br />

3. Si las dilig<strong>en</strong>cias propuestas por alguna de las partes afectar<strong>en</strong> a derechos fundam<strong>en</strong>tales del<br />

m<strong>en</strong>or o de otras personas, el Ministerio Fiscal, de estimar pertin<strong>en</strong>te la solicitud, se dirigirá al Juez<br />

de M<strong>en</strong>ores conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 23.3, sin perjuicio de la facultad de qui<strong>en</strong> haya<br />

propuesto la dilig<strong>en</strong>cia de reproducir su solicitud ante el Juez de M<strong>en</strong>ores conforme a lo dispuesto<br />

<strong>en</strong> el apartado 1 de este artículo.<br />

Artículo 27. Informe del equipo técnico.<br />

1. Durante la instrucción del expedi<strong>en</strong>te, el Ministerio Fiscal requerirá del equipo técnico, que a<br />

estos efectos dep<strong>en</strong>derá funcionalm<strong>en</strong>te de aquel sea cual fuere su dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia orgánica, la<br />

elaboración de un informe o actualización de los anteriorm<strong>en</strong>te emitidos, que deberá serle<br />

<strong>en</strong>tregado <strong>en</strong> el plazo máximo de diez días, prorrogable por un período no superior a un mes <strong>en</strong><br />

casos de gran complejidad, sobre la situación psicológica, edu<strong>cat</strong>iva y familiar del m<strong>en</strong>or, así como<br />

sobre su <strong>en</strong>torno social, y <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral sobre cualquier otra circunstancia relevante a los efectos de la<br />

adopción de alguna de las medidas previstas <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

2. El equipo técnico podrá proponer, asimismo, una interv<strong>en</strong>ción socio‐edu<strong>cat</strong>iva sobre el m<strong>en</strong>or,<br />

poni<strong>en</strong>do de manifiesto <strong>en</strong> tal caso aquellos aspectos del mismo que considere relevantes <strong>en</strong> ord<strong>en</strong><br />

a dicha interv<strong>en</strong>ción.<br />

365<br />

Tem ari Oposicions


3. De igual modo, el equipo técnico informará, si lo considera conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te y <strong>en</strong> interés del m<strong>en</strong>or,<br />

sobre la posibilidad de que éste efectúe una actividad reparadora o de conciliación con la víctima,<br />

de acuerdo con lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 19 de esta Ley, con indicación expresa del cont<strong>en</strong>ido y la<br />

finalidad de la m<strong>en</strong>cionada actividad. En este caso, no será preciso elaborar un informe de las<br />

características y cont<strong>en</strong>idos del apartado 1 de este artículo.<br />

4. Asimismo podrá el equipo técnico proponer <strong>en</strong> su informe la conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia de no continuar la<br />

tramitación del expedi<strong>en</strong>te <strong>en</strong> interés del m<strong>en</strong>or, por haber sido expresado sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te el<br />

reproche al mismo a través de los trámites ya practicados, o por considerar inadecuada para el<br />

interés del m<strong>en</strong>or cualquier interv<strong>en</strong>ción, dado el tiempo transcurrido desde la comisión de los<br />

hechos. En estos casos, si se reunieran los requisitos previstos <strong>en</strong> el artículo 19.1 de esta Ley, el<br />

Ministerio Fiscal podrá remitir el expedi<strong>en</strong>te al Juez con propuesta de sobreseimi<strong>en</strong>to, remiti<strong>en</strong>do<br />

además, <strong>en</strong> su caso, testimonio de lo actuado a la <strong>en</strong>tidad pública de protección de m<strong>en</strong>ores que<br />

corresponda, a los efectos de que actúe <strong>en</strong> protección del m<strong>en</strong>or.<br />

5. En todo caso, una vez elaborado el informe del equipo técnico, el Ministerio Fiscal lo remitirá<br />

inmediatam<strong>en</strong>te al Juez de M<strong>en</strong>ores y dará copia del mismo al letrado del m<strong>en</strong>or.<br />

6. El informe al que se refiere el pres<strong>en</strong>te artículo podrá ser elaborado o complem<strong>en</strong>tado por<br />

aquellas <strong>en</strong>tidades públicas o privadas que trabaj<strong>en</strong> <strong>en</strong> el ámbito de la educación de m<strong>en</strong>ores y<br />

conozcan la situación del m<strong>en</strong>or expedi<strong>en</strong>tado.<br />

CAPÍTULO II. DE LAS MEDIDAS CAUTELARES<br />

Artículo 28. Reglas g<strong>en</strong>erales.<br />

1. El Ministerio Fiscal, de oficio o a instancia de qui<strong>en</strong> haya ejercitado la acción p<strong>en</strong>al, cuando<br />

existan indicios racionales de la comisión de un delito y el riesgo de eludir u obstruir la acción de la<br />

justicia por parte del m<strong>en</strong>or o de at<strong>en</strong>tar contra los bi<strong>en</strong>es jurídicos de la víctima, podrá solicitar del<br />

Juez de M<strong>en</strong>ores, <strong>en</strong> cualquier mom<strong>en</strong>to, la adopción de medidas cautelares para la custodia y<br />

def<strong>en</strong>sa del m<strong>en</strong>or expedi<strong>en</strong>tado o para la debida protección de la víctima.<br />

Dichas medidas podrán consistir <strong>en</strong> internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tro <strong>en</strong> el régim<strong>en</strong> adecuado, libertad<br />

vigilada, prohibición de aproximarse o comunicarse con la víctima o con aquellos de sus familiares<br />

u otras personas que determine el Juez, o conviv<strong>en</strong>cia con otra persona, familia o grupo edu<strong>cat</strong>ivo.<br />

El Juez, oído el letrado del m<strong>en</strong>or, así como el equipo técnico y la repres<strong>en</strong>tación de la <strong>en</strong>tidad<br />

pública de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores, que informarán especialm<strong>en</strong>te sobre la naturaleza de<br />

la medida cautelar, resolverá sobre lo propuesto tomando <strong>en</strong> especial consideración el interés del<br />

m<strong>en</strong>or. La medida cautelar adoptada podrá mant<strong>en</strong>erse hasta que recaiga s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia firme.<br />

2. Para la adopción de la medida cautelar de internami<strong>en</strong>to se at<strong>en</strong>derá a la gravedad de los<br />

hechos, valorando también las circunstancias personales y sociales del m<strong>en</strong>or, la exist<strong>en</strong>cia de un<br />

peligro cierto de fuga, y, especialm<strong>en</strong>te, el que el m<strong>en</strong>or hubiera cometido o no con anterioridad<br />

otros hechos graves de la misma naturaleza.<br />

El Juez de M<strong>en</strong>ores resolverá, a instancia del Ministerio Fiscal o de la acusación particular, <strong>en</strong> una<br />

comparec<strong>en</strong>cia a la que asistirán también el letrado del m<strong>en</strong>or, las demás partes personadas, el<br />

366<br />

Tem ari Oposicions


epres<strong>en</strong>tante del equipo técnico y el de la <strong>en</strong>tidad pública de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores,<br />

los cuales informarán al Juez sobre la conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia de la adopción de la medida solicitada <strong>en</strong><br />

función de los criterios consignados <strong>en</strong> este artículo. En dicha comparec<strong>en</strong>cia el Ministerio Fiscal y<br />

las partes personadas podrán proponer los medios de prueba que puedan practicarse <strong>en</strong> el acto o<br />

d<strong>en</strong>tro de las veinticuatro horas sigui<strong>en</strong>tes.<br />

3. El tiempo máximo de la medida cautelar de internami<strong>en</strong>to será de seis meses, y podrá<br />

prorrogarse, a instancia del Ministerio Fiscal, previa audi<strong>en</strong>cia del letrado del m<strong>en</strong>or y mediante<br />

auto motivado, por otros tres meses como máximo.<br />

4. Las medidas cautelares se docum<strong>en</strong>tarán <strong>en</strong> el Juzgado de M<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> pieza separada del<br />

expedi<strong>en</strong>te.<br />

5. El tiempo de cumplimi<strong>en</strong>to de las medidas cautelares se abonará <strong>en</strong> su integridad para el<br />

cumplimi<strong>en</strong>to de las medidas que se puedan imponer <strong>en</strong> la misma causa o, <strong>en</strong> su defecto, <strong>en</strong> otras<br />

causas que hayan t<strong>en</strong>ido por objeto hechos anteriores a la adopción de aquéllas. El Juez, a<br />

propuesta del Ministerio Fiscal y oídos el letrado del m<strong>en</strong>or y el equipo técnico que informó la<br />

medida cautelar, ord<strong>en</strong>ará que se t<strong>en</strong>ga por ejecutada la medida impuesta <strong>en</strong> aquella parte que<br />

estime razonablem<strong>en</strong>te comp<strong>en</strong>sada por la medida cautelar.<br />

Artículo 29. Medidas cautelares <strong>en</strong> los casos de ex<strong>en</strong>ción de la responsabilidad.<br />

Si <strong>en</strong> el transcurso de la instrucción que realice el Ministerio Fiscal quedara sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />

acreditado que el m<strong>en</strong>or se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> situación de <strong>en</strong>aj<strong>en</strong>ación m<strong>en</strong>tal o <strong>en</strong> cualquiera otra de<br />

las circunstancias previstas <strong>en</strong> los apartados 1, 2 ó 3 del artículo 20 del Código P<strong>en</strong>al vig<strong>en</strong>te, se<br />

adoptarán las medidas cautelares precisas para la protección y custodia del m<strong>en</strong>or conforme a los<br />

preceptos civiles aplicables, instando <strong>en</strong> su caso las actuaciones para la incapacitación del m<strong>en</strong>or y<br />

la constitución de los organismos tutelares conforme a derecho, sin perjuicio todo ello de concluir<br />

la instrucción y de efectuar las alegaciones previstas <strong>en</strong> esta Ley conforme a lo que establec<strong>en</strong> sus<br />

artículos 5.2 y 9, y de solicitar, por los trámites de la misma, <strong>en</strong> su caso, alguna medida terapéutica<br />

adecuada al interés del m<strong>en</strong>or de <strong>en</strong>tre las previstas <strong>en</strong> esta Ley.<br />

CAPÍTULO III. DE LA CONCLUSIÓN DE LA INSTRUCCIÓN<br />

Artículo 30. Remisión del expedi<strong>en</strong>te al Juez de M<strong>en</strong>ores.<br />

1. Acabada la instrucción, el Ministerio Fiscal resolverá la conclusión del expedi<strong>en</strong>te,<br />

notificándosela a las partes personadas, y remitirá al Juzgado de M<strong>en</strong>ores el expedi<strong>en</strong>te, junto con<br />

las piezas de convicción y demás efectos que pudieran existir, con un escrito de alegaciones <strong>en</strong> el<br />

que constará la descripción de los hechos, la valoración jurídica de los mismos, el grado de<br />

participación del m<strong>en</strong>or, una breve reseña de las circunstancias personales y sociales de éste, la<br />

proposición de alguna medida de las previstas <strong>en</strong> esta Ley con exposición razonada de los<br />

fundam<strong>en</strong>tos jurídicos y edu<strong>cat</strong>ivos que la aconsej<strong>en</strong>, y, <strong>en</strong> su caso, la exig<strong>en</strong>cia de responsabilidad<br />

civil.<br />

2. En el mismo acto propondrá el Ministerio Fiscal la prueba de que int<strong>en</strong>te valerse para la def<strong>en</strong>sa<br />

de su pret<strong>en</strong>sión procesal.<br />

367<br />

Tem ari Oposicions


3. Asimismo, podrá proponer el Ministerio Fiscal la participación <strong>en</strong> el acto de la audi<strong>en</strong>cia de<br />

aquellas personas o repres<strong>en</strong>tantes de instituciones públicas y privadas que puedan aportar al<br />

proceso elem<strong>en</strong>tos valorativos del interés del m<strong>en</strong>or y de la conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia o no de las medidas<br />

solicitadas. En todo caso serán llamadas al acto de audi<strong>en</strong>cia las personas o instituciones<br />

perjudicadas civilm<strong>en</strong>te por el delito, así como los responsables civiles.<br />

4. El Ministerio Fiscal podrá también solicitar del Juez de M<strong>en</strong>ores el sobreseimi<strong>en</strong>to de las<br />

actuaciones por alguno de los motivos previstos <strong>en</strong> la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, así como la<br />

remisión de los particulares necesarios a la <strong>en</strong>tidad pública de protección de m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> su caso.<br />

TÍTULO IV. DE LA FASE DE AUDIENCIA<br />

Artículo 31. Apertura de la fase de audi<strong>en</strong>cia.<br />

Recibido el escrito de alegaciones con el expedi<strong>en</strong>te, las piezas de convicción, los efectos y demás<br />

elem<strong>en</strong>tos relevantes para el proceso remitidos por el Ministerio Fiscal, el secretario del Juzgado de<br />

M<strong>en</strong>ores los incorporará a las dilig<strong>en</strong>cias, y el Juez de M<strong>en</strong>ores procederá a abrir el trámite de<br />

audi<strong>en</strong>cia, para lo cual el secretario judicial dará traslado simultáneam<strong>en</strong>te a qui<strong>en</strong>es ejercit<strong>en</strong> la<br />

acción p<strong>en</strong>al y la civil para que <strong>en</strong> un plazo común de cinco días hábiles formul<strong>en</strong> sus respectivos<br />

escritos de alegaciones y propongan las pruebas que consider<strong>en</strong> pertin<strong>en</strong>tes. Evacuado este<br />

trámite, el secretario judicial dará traslado de todo lo actuado al letrado del m<strong>en</strong>or y, <strong>en</strong> su caso, a<br />

los responsables civiles, para que <strong>en</strong> un plazo de cinco días hábiles formule a su vez escrito de<br />

alegaciones y proponga la prueba que considere pertin<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 32. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia de conformidad.<br />

Si el escrito de alegaciones de la acusación solicitara la imposición de alguna o algunas de las<br />

medidas previstas <strong>en</strong> las letras e a ñ del apartado 1 del artículo 7, y hubiere conformidad del m<strong>en</strong>or<br />

y de su letrado, así como de los responsables civiles, la cual se expresará <strong>en</strong> comparec<strong>en</strong>cia ante el<br />

Juez de M<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> los términos del artículo 36, éste dictará s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia sin más trámite.<br />

Cuando el m<strong>en</strong>or y su letrado disinties<strong>en</strong> únicam<strong>en</strong>te respecto de la responsabilidad civil, se<br />

limitará la audi<strong>en</strong>cia a la prueba y discusión de los puntos relativos a dicha responsabilidad.<br />

Cuando la persona o personas contra qui<strong>en</strong>es se dirija la acción civil no estuvier<strong>en</strong> conformes con la<br />

responsabilidad civil solicitada, se sustanciará el trámite de la audi<strong>en</strong>cia sólo <strong>en</strong> lo relativo a este<br />

último extremo, practicándose la prueba propuesta a fin de determinar el alcance de aquella.<br />

Artículo 33. Otras decisiones del Juez de M<strong>en</strong>ores.<br />

En los casos no previstos <strong>en</strong> el artículo anterior, a la vista de la petición del Ministerio Fiscal y de los<br />

escritos de alegaciones de las partes, el Juez adoptará alguna de las sigui<strong>en</strong>tes decisiones:<br />

a. La celebración de la audi<strong>en</strong>cia.<br />

b. El sobreseimi<strong>en</strong>to, mediante auto motivado, de las actuaciones.<br />

c. El archivo por sobreseimi<strong>en</strong>to de las actuaciones con remisión de particulares a la <strong>en</strong>tidad<br />

pública de protección de m<strong>en</strong>ores correspondi<strong>en</strong>te cuando así se haya solicitado por el<br />

Ministerio Fiscal.<br />

368<br />

Tem ari Oposicions


d. La remisión de las actuaciones al Juez compet<strong>en</strong>te, cuando el Juez de M<strong>en</strong>ores considere<br />

que no le corresponde el conocimi<strong>en</strong>to del asunto.<br />

e. Practicar por sí las pruebas propuestas por las partes y que hubieran sido d<strong>en</strong>egadas por el<br />

Fiscal durante la instrucción, conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 26.1 de la pres<strong>en</strong>te Ley,<br />

y que no puedan celebrarse <strong>en</strong> el transcurso de la audi<strong>en</strong>cia, siempre que considere que son<br />

relevantes a los efectos del proceso. Una vez practicadas, dará traslado de los resultados al<br />

Ministerio Fiscal y a las partes personadas, antes de iniciar las sesiones de la audi<strong>en</strong>cia.<br />

Contra las preced<strong>en</strong>tes resoluciones cabrán los recursos previstos <strong>en</strong> esta Ley.<br />

Artículo 34. Pertin<strong>en</strong>cia de pruebas y señalami<strong>en</strong>to de la audi<strong>en</strong>cia.<br />

El Juez de M<strong>en</strong>ores, d<strong>en</strong>tro del plazo de cinco días desde la pres<strong>en</strong>tación del escrito de alegaciones<br />

del letrado del m<strong>en</strong>or y, <strong>en</strong> su caso, de los responsables civiles, o una vez transcurrido el plazo para<br />

la pres<strong>en</strong>tación sin que ésta se hubiere efectuado, acordará, <strong>en</strong> su caso, lo proced<strong>en</strong>te sobre la<br />

pertin<strong>en</strong>cia de las pruebas propuestas, mediante auto de apertura de la audi<strong>en</strong>cia, y el secretario<br />

judicial señalará el día y hora <strong>en</strong> que deba com<strong>en</strong>zar ésta d<strong>en</strong>tro de los diez días sigui<strong>en</strong>tes.<br />

Artículo 35. Asist<strong>en</strong>tes y no publicidad de la audi<strong>en</strong>cia.<br />

1. La audi<strong>en</strong>cia se celebrará con asist<strong>en</strong>cia del Ministerio Fiscal, de las partes personadas, del<br />

letrado del m<strong>en</strong>or, de un repres<strong>en</strong>tante del equipo técnico que haya evacuado el informe previsto<br />

<strong>en</strong> el artículo 27 de esta Ley, y del propio m<strong>en</strong>or, el cual podrá estar acompañado de sus<br />

repres<strong>en</strong>tantes legales, salvo que el Juez, oídos los citados Ministerio Fiscal, letrado del m<strong>en</strong>or y<br />

repres<strong>en</strong>tante del equipo técnico, acuerde lo contrario. También podrá asistir el repres<strong>en</strong>tante de<br />

la <strong>en</strong>tidad pública de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores que haya interv<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> las actuaciones de<br />

la instrucción, cuando se hubies<strong>en</strong> ejecutado medidas cautelares o definitivas impuestas al m<strong>en</strong>or<br />

con anterioridad. Igualm<strong>en</strong>te, deberán comparecer la persona o personas a qui<strong>en</strong>es se exija<br />

responsabilidad civil; aunque su inasist<strong>en</strong>cia injustificada no será por sí misma causa de susp<strong>en</strong>sión<br />

de la audi<strong>en</strong>cia.<br />

2. El Juez podrá acordar, <strong>en</strong> interés de la persona imputada o de la víctima, que las sesiones no<br />

sean públicas y <strong>en</strong> ningún caso se permitirá que los medios de comunicación social obt<strong>en</strong>gan o<br />

difundan imág<strong>en</strong>es del m<strong>en</strong>or ni datos que permitan su id<strong>en</strong>tificación.<br />

3. Qui<strong>en</strong>es ejercit<strong>en</strong> la acción p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> el procedimi<strong>en</strong>to regulado <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley, habrán de<br />

respetar rigurosam<strong>en</strong>te el derecho del m<strong>en</strong>or a la confid<strong>en</strong>cialidad y a la no difusión de sus datos<br />

personales o de los datos que obr<strong>en</strong> <strong>en</strong> el expedi<strong>en</strong>te instruido, <strong>en</strong> los términos que establezca el<br />

Juez de M<strong>en</strong>ores. Qui<strong>en</strong> infrinja esta regla será acreedor de las responsabilidades civiles y p<strong>en</strong>ales a<br />

que haya lugar.<br />

Artículo 36. Conformidad del m<strong>en</strong>or.<br />

1. El secretario judicial informará al m<strong>en</strong>or expedi<strong>en</strong>tado, <strong>en</strong> un l<strong>en</strong>guaje compr<strong>en</strong>sible y adaptado<br />

a su edad, de las medidas y responsabilidad civil solicitadas por el Ministerio Fiscal y, <strong>en</strong> su caso, la<br />

acusación particular y el actor civil, <strong>en</strong> sus escritos de alegaciones, así como de los hechos y de la<br />

causa <strong>en</strong> que se fund<strong>en</strong>.<br />

369<br />

Tem ari Oposicions


2. El Juez seguidam<strong>en</strong>te preguntará al m<strong>en</strong>or si se declara autor de los hechos y si está de acuerdo<br />

con las medidas solicitadas y con la responsabilidad civil. Si mostrase su conformidad con dichos<br />

extremos, oídos el letrado del m<strong>en</strong>or y la persona o personas contra qui<strong>en</strong>es se dirija la acción civil,<br />

el Juez podrá dictar resolución de conformidad. Si el letrado no estuviese de acuerdo con la<br />

conformidad prestada por el propio m<strong>en</strong>or, el Juez resolverá sobre la continuación o no de la<br />

audi<strong>en</strong>cia, razonando esta decisión <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia.<br />

3. Si el m<strong>en</strong>or estuviere conforme con los hechos pero no con la medida solicitada, se sustanciará el<br />

trámite de la audi<strong>en</strong>cia sólo <strong>en</strong> lo relativo a este último extremo, practicándose la prueba<br />

propuesta a fin de determinar la aplicación de dicha medida o su sustitución por otra más<br />

adecuada al interés del m<strong>en</strong>or y que haya sido propuesta por alguna de las partes.<br />

4. Cuando el m<strong>en</strong>or o la persona o personas contra qui<strong>en</strong>es se dirija la acción civil no estuvier<strong>en</strong><br />

conformes con la responsabilidad civil solicitada, se sustanciará el trámite de la audi<strong>en</strong>cia sólo <strong>en</strong> lo<br />

relativo a este último extremo, practicándose la prueba propuesta a fin de determinar el alcance de<br />

aquélla.<br />

Artículo 37. Celebración de la audi<strong>en</strong>cia.<br />

1. Cuando proceda la celebración de la audi<strong>en</strong>cia, el Juez invitará al Ministerio Fiscal, a qui<strong>en</strong>es<br />

hayan ejercitado, <strong>en</strong> su caso, la acción p<strong>en</strong>al, al letrado del m<strong>en</strong>or, y ev<strong>en</strong>tualm<strong>en</strong>te y respecto de<br />

las cuestiones que estrictam<strong>en</strong>te t<strong>en</strong>gan que ver con la responsabilidad civil al actor civil y terceros<br />

responsables civilm<strong>en</strong>te, a que manifiest<strong>en</strong> lo que t<strong>en</strong>gan por conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te sobre la práctica de<br />

nuevas pruebas o sobre la vulneración de algún derecho fundam<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> la tramitación del<br />

procedimi<strong>en</strong>to, o, <strong>en</strong> su caso, les pondrá de manifiesto la posibilidad de aplicar una distinta<br />

calificación o una distinta medida de las que hubieran solicitado. Seguidam<strong>en</strong>te, el Juez acordará la<br />

continuación de la audi<strong>en</strong>cia o la subsanación del derecho vulnerado, si así procediere. Si acordara<br />

la continuación de la audi<strong>en</strong>cia, el Juez resolverá <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia sobre los extremos planteados.<br />

2. Seguidam<strong>en</strong>te se iniciará la práctica de la prueba propuesta y admitida y la que, previa<br />

declaración de pertin<strong>en</strong>cia, ofrezcan las partes para su práctica <strong>en</strong> el acto, oyéndose, asimismo, al<br />

equipo técnico sobre las circunstancias del m<strong>en</strong>or. A continuación, el Juez oirá al Ministerio Fiscal, a<br />

qui<strong>en</strong> haya ejercitado <strong>en</strong> su caso la acción p<strong>en</strong>al, al letrado del m<strong>en</strong>or y al actor civil y terceros<br />

responsables civilm<strong>en</strong>te respecto de los derechos que le asist<strong>en</strong>, sobre la valoración de la prueba,<br />

su calificación jurídica y la proced<strong>en</strong>cia de las medidas propuestas; sobre este último punto, se oirá<br />

también al equipo técnico y, <strong>en</strong> su caso, a la <strong>en</strong>tidad pública de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores.<br />

Por último, el Juez oirá al m<strong>en</strong>or, dejando el expedi<strong>en</strong>te visto para s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia.<br />

3. En su caso, <strong>en</strong> este procedimi<strong>en</strong>to se aplicará lo dispuesto <strong>en</strong> la legislación relativa a la<br />

protección de testigos y peritos <strong>en</strong> causas p<strong>en</strong>ales.<br />

4. Si <strong>en</strong> el transcurso de la audi<strong>en</strong>cia el Juez considerara, de oficio o a solicitud de las partes, que el<br />

interés del m<strong>en</strong>or aconseja que éste abandone la sala, podrá acordarlo así motivadam<strong>en</strong>te,<br />

ord<strong>en</strong>ando que continú<strong>en</strong> las actuaciones hasta que el m<strong>en</strong>or pueda retornar a aquélla.<br />

370<br />

Tem ari Oposicions


TÍTULO V. DE LA SENTENCIA<br />

Artículo 38. Plazo para dictar s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia.<br />

Finalizada la audi<strong>en</strong>cia, el Juez de M<strong>en</strong>ores dictará s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> un plazo máximo de cinco días.<br />

Artículo 39. Cont<strong>en</strong>ido y registro de la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia.<br />

1. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia cont<strong>en</strong>drá todos los requisitos previstos <strong>en</strong> la vig<strong>en</strong>te Ley Orgánica del Poder<br />

Judicial y <strong>en</strong> ella, valorando las pruebas practicadas, las razones expuestas por el Ministerio Fiscal,<br />

por las partes personadas y por el letrado del m<strong>en</strong>or, lo manifestado <strong>en</strong> su caso por éste, tomando<br />

<strong>en</strong> consideración las circunstancias y gravedad de los hechos, así como todos los datos debatidos<br />

sobre la personalidad, situación, necesidades y <strong>en</strong>torno familiar y social del m<strong>en</strong>or, la edad de éste<br />

<strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to de dictar la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, y la circunstancia de que el m<strong>en</strong>or hubiera cometido o no<br />

con anterioridad otros hechos de la misma naturaleza, resolverá sobre la medida o medidas<br />

propuestas, con indicación expresa de su cont<strong>en</strong>ido, duración y objetivos a alcanzar con las<br />

mismas. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia será motivada, consignando expresam<strong>en</strong>te los hechos que se declar<strong>en</strong><br />

probados y los medios probatorios de los que resulte la convicción judicial.<br />

En la misma s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia se resolverá sobre la responsabilidad civil derivada del delito o falta, con el<br />

cont<strong>en</strong>ido indicado <strong>en</strong> el artículo 115 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

También podrá ser anticipado oralm<strong>en</strong>te el fallo al término de las sesiones de la audi<strong>en</strong>cia, sin<br />

perjuicio de su docum<strong>en</strong>tación con arreglo al artículo 248.3 de la citada Ley Orgánica del Poder<br />

Judicial.<br />

2. El Juez, al redactar la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, procurará expresar sus razonami<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> un l<strong>en</strong>guaje claro y<br />

compr<strong>en</strong>sible para la edad del m<strong>en</strong>or.<br />

3. Cada Juzgado de M<strong>en</strong>ores llevará un registro de s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> el que se incluirán firmadas todas<br />

las definitivas. La llevanza y custodia de dicho registro es responsabilidad del secretario judicial.<br />

Artículo 40. Susp<strong>en</strong>sión de la ejecución del fallo.<br />

1. El Juez compet<strong>en</strong>te para la ejecución, de oficio o a instancia del Ministerio Fiscal o del letrado del<br />

m<strong>en</strong>or, y oídos <strong>en</strong> todo caso éstos, así como el repres<strong>en</strong>tante del equipo técnico y de la <strong>en</strong>tidad<br />

pública de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores, podrá acordar motivadam<strong>en</strong>te la susp<strong>en</strong>sión de la<br />

ejecución del fallo cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, cuando la medida impuesta no sea superior a dos<br />

años de duración, durante un tiempo determinado y hasta un máximo de dos años. Dicha<br />

susp<strong>en</strong>sión se acordará <strong>en</strong> la propia s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia o por auto motivado del Juez compet<strong>en</strong>te para la<br />

ejecución cuando aquélla sea firme, debi<strong>en</strong>do expresar, <strong>en</strong> todo caso, las condiciones de la misma.<br />

Se exceptúa de la susp<strong>en</strong>sión el pronunciami<strong>en</strong>to sobre la responsabilidad civil derivada del delito o<br />

falta.<br />

2. Las condiciones a las que estará sometida la susp<strong>en</strong>sión de la ejecución del fallo cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> la<br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por el Juez de M<strong>en</strong>ores serán las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

371<br />

Tem ari Oposicions


a. No ser cond<strong>en</strong>ado <strong>en</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia firme por delito cometido durante el tiempo que dure la<br />

susp<strong>en</strong>sión, si ha alcanzado la mayoría de edad, o no serle aplicada medida <strong>en</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia<br />

firme <strong>en</strong> procedimi<strong>en</strong>to regulado por esta Ley durante el tiempo que dure la susp<strong>en</strong>sión.<br />

b. Que el m<strong>en</strong>or asuma el compromiso de mostrar una actitud y disposición de reintegrarse a<br />

la sociedad, no incurri<strong>en</strong>do <strong>en</strong> nuevas infracciones.<br />

c. Además, el Juez puede establecer la aplicación de un régim<strong>en</strong> de libertad vigilada durante el<br />

plazo de susp<strong>en</strong>sión o la obligación de realizar una actividad socio‐edu<strong>cat</strong>iva, recom<strong>en</strong>dada<br />

por el equipo técnico o la <strong>en</strong>tidad pública de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> el<br />

preced<strong>en</strong>te trámite de audi<strong>en</strong>cia, incluso con compromiso de participación de los padres,<br />

tutores o guardadores del m<strong>en</strong>or, expresando la naturaleza y el plazo <strong>en</strong> que aquella<br />

actividad deberá llevarse a cabo.<br />

3. Si las condiciones expresadas <strong>en</strong> el apartado anterior no se cumplieran, el Juez alzará la<br />

susp<strong>en</strong>sión y se procederá a ejecutar la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> todos sus extremos. Contra la resolución que<br />

así lo acuerde se podrán interponer los recursos previstos <strong>en</strong> esta Ley.<br />

TÍTULO VI. DEL RÉGIMEN DE RECURSOS<br />

Artículo 41. Recursos proced<strong>en</strong>tes y tramitación.<br />

1. Contra la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por el Juez de M<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> el procedimi<strong>en</strong>to regulado <strong>en</strong> esta Ley<br />

cabe recurso de apelación ante la correspondi<strong>en</strong>te Audi<strong>en</strong>cia Provincial, que se interpondrá ante el<br />

Juez que dictó aquélla <strong>en</strong> el plazo de cinco días a contar desde su notificación, y se resolverá previa<br />

celebración de vista pública salvo que <strong>en</strong> interés de la persona imputada o de la víctima, el Juez<br />

acuerde que se celebre a puerta cerrada. A la vista deberán asistir las partes y, si el Tribunal lo<br />

considera oportuno, el repres<strong>en</strong>tante del equipo técnico y el repres<strong>en</strong>tante de la <strong>en</strong>tidad pública<br />

de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores que hayan interv<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> el caso concreto. El recurr<strong>en</strong>te<br />

podrá solicitar del Tribunal la práctica de la prueba que, propuesta y admitida <strong>en</strong> la instancia no se<br />

hubiera celebrado, conforme a las reglas de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal.<br />

2. Contra los autos y provid<strong>en</strong>cias de los Jueces de M<strong>en</strong>ores cabe recurso de reforma ante el propio<br />

órgano, que se interpondrá <strong>en</strong> el plazo de tres días a partir de la notificación. El auto que resuelva<br />

la impugnación de la provid<strong>en</strong>cia será susceptible de recurso de apelación.<br />

3. Contra los autos que pongan fin al procedimi<strong>en</strong>to o resuelvan el incid<strong>en</strong>te de los artículos 13, 28,<br />

29 y 40 de esta Ley cabe recurso de apelación ante la Audi<strong>en</strong>cia Provincial por los trámites que<br />

regula la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal para el procedimi<strong>en</strong>to abreviado.<br />

4. Contra los autos y s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias dictados por el Juzgado C<strong>en</strong>tral de M<strong>en</strong>ores de la Audi<strong>en</strong>cia<br />

Nacional cabe recurso de apelación ante la Sala de lo P<strong>en</strong>al de la Audi<strong>en</strong>cia Nacional.<br />

5. Contra las resoluciones dictadas por los secretarios judiciales cab<strong>en</strong> los mismos recursos que los<br />

expresados <strong>en</strong> la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, que se sustanciarán <strong>en</strong> la forma que <strong>en</strong> ella se<br />

determina.<br />

372<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 42. Recurso de casación para unificación de doctrina.<br />

1. Son recurribles <strong>en</strong> casación, ante la Sala Segunda del Tribunal Supremo, las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias dictadas<br />

<strong>en</strong> apelación por la Audi<strong>en</strong>cia Nacional y por las Audi<strong>en</strong>cias Provinciales cuando se hubiere<br />

impuesto una de las medidas a las que se refiere el artículo 10.<br />

2. El recurso t<strong>en</strong>drá por objeto la unificación de doctrina con ocasión de s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias dictadas <strong>en</strong><br />

apelación que fueran contradictorias <strong>en</strong>tre sí, o con s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias del Tribunal Supremo, respecto de<br />

hechos y valoraciones de las circunstancias del m<strong>en</strong>or que, si<strong>en</strong>do sustancialm<strong>en</strong>te iguales, hayan<br />

dado lugar, sin embargo, a pronunciami<strong>en</strong>tos distintos.<br />

3. El recurso podrá prepararlo el Ministerio Fiscal o cualquiera de las partes que pret<strong>en</strong>da la<br />

indicada unificación de doctrina d<strong>en</strong>tro de los diez días sigui<strong>en</strong>tes a la notificación de la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia<br />

de la Audi<strong>en</strong>cia Nacional o Provincial, <strong>en</strong> escrito dirigido a la misma.<br />

El escrito de preparación deberá cont<strong>en</strong>er una relación precisa y circunstanciada de la<br />

contradicción alegada, con designación de las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias aludidas y de los informes <strong>en</strong> que se<br />

funde el interés del m<strong>en</strong>or valorado <strong>en</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia.<br />

4. Si la Audi<strong>en</strong>cia Nacional o Provincial ante qui<strong>en</strong> se haya preparado el recurso estimara<br />

acreditados los requisitos a los que se refiere el apartado anterior, el secretario judicial requerirá<br />

testimonio de las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias citadas a los Tribunales que las dictaron, y <strong>en</strong> un plazo de diez días<br />

remitirá la docum<strong>en</strong>tación a la Sala Segunda del Tribunal Supremo, emplazando al recurr<strong>en</strong>te y al<br />

Ministerio Fiscal, si no lo fuera, ante dicha Sala.<br />

5. El recurso de casación se interpondrá ante la Sala Segunda del Tribunal Supremo, si<strong>en</strong>do de<br />

aplicación <strong>en</strong> la interposición, sustanciación y resolución del recurso lo dispuesto <strong>en</strong> la Ley de<br />

Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, <strong>en</strong> cuanto resulte aplicable.<br />

TÍTULO VII. DE LA EJECUCIÓN DE LAS MEDIDAS<br />

CAPÍTULO I. DISPOSICIONES GENERALES<br />

Artículo 43. Principio de legalidad.<br />

1. No podrá ejecutarse ninguna de las medidas establecidas <strong>en</strong> esta Ley sino <strong>en</strong> virtud de s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia<br />

firme dictada de acuerdo con el procedimi<strong>en</strong>to regulado <strong>en</strong> la misma.<br />

2. Tampoco podrán ejecutarse dichas medidas <strong>en</strong> otra forma que la prescrita <strong>en</strong> esta Ley y <strong>en</strong> los<br />

reglam<strong>en</strong>tos que la desarroll<strong>en</strong>.<br />

Artículo 44. Compet<strong>en</strong>cia judicial.<br />

1. La ejecución de las medidas previstas <strong>en</strong> esta Ley se realizará bajo el control del Juez de M<strong>en</strong>ores<br />

que haya dictado la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia correspondi<strong>en</strong>te, salvo cuando por aplicación de lo dispuesto <strong>en</strong> los<br />

artículos 12 y 47 de esta Ley sea compet<strong>en</strong>te otro, el cual resolverá por auto motivado, oídos el<br />

Ministerio Fiscal, el letrado del m<strong>en</strong>or y la repres<strong>en</strong>tación de la <strong>en</strong>tidad pública que ejecute<br />

aquélla, sobre las incid<strong>en</strong>cias que se puedan producir durante su transcurso.<br />

373<br />

Tem ari Oposicions


2. Para ejercer el control de la ejecución, correspond<strong>en</strong> especialm<strong>en</strong>te al Juez de M<strong>en</strong>ores, de<br />

oficio o a instancia del Ministerio Fiscal o del letrado del m<strong>en</strong>or, las funciones sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. Adoptar todas las decisiones que sean necesarias para proceder a la ejecución efectiva de<br />

las medidas impuestas.<br />

b. Resolver las propuestas de revisión de las medidas.<br />

c. Aprobar los programas de ejecución de las medidas.<br />

d. Conocer de la evolución de los m<strong>en</strong>ores durante el cumplimi<strong>en</strong>to de las medidas a través de<br />

los informes de seguimi<strong>en</strong>to de las mismas.<br />

e. Resolver los recursos que se interpongan contra las resoluciones dictadas para la ejecución<br />

de las medidas, conforme establece el artículo 52 de esta Ley.<br />

f. Acordar lo que proceda <strong>en</strong> relación a las peticiones o quejas que puedan plantear los<br />

m<strong>en</strong>ores sancionados sobre el régim<strong>en</strong>, el tratami<strong>en</strong>to o cualquier otra circunstancia que<br />

pueda afectar a sus derechos fundam<strong>en</strong>tales.<br />

g. Realizar regularm<strong>en</strong>te visitas a los c<strong>en</strong>tros y <strong>en</strong>trevistas con los m<strong>en</strong>ores.<br />

h. Formular a la <strong>en</strong>tidad pública de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores correspondi<strong>en</strong>te las<br />

propuestas y recom<strong>en</strong>daciones que considere oportunas <strong>en</strong> relación con la organización y el<br />

régim<strong>en</strong> de ejecución de las medidas.<br />

i. Adoptar las resoluciones que, <strong>en</strong> relación con el régim<strong>en</strong> disciplinario, les atribuye el<br />

artículo 60 de esta Ley.<br />

3. Cuando, por aplicación de lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 14 de esta Ley, la medida de internami<strong>en</strong>to<br />

se cumpla <strong>en</strong> un establecimi<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciario, el Juez de M<strong>en</strong>ores compet<strong>en</strong>te para la ejecución<br />

conservará la compet<strong>en</strong>cia para decidir sobre la perviv<strong>en</strong>cia, modificación o sustitución de la<br />

medida <strong>en</strong> los términos previstos <strong>en</strong> esta Ley, asumi<strong>en</strong>do el Juez de Vigilancia P<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaria el<br />

control de las incid<strong>en</strong>cias de la ejecución de la misma <strong>en</strong> todas las cuestiones y materias a que se<br />

refiere la legislación p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaria.<br />

Artículo 45. Compet<strong>en</strong>cia administrativa.<br />

1. La ejecución de las medidas adoptadas por los Jueces de M<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> sus s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias firmes es<br />

compet<strong>en</strong>cia de las Comunidades Autónomas y de las Ciudades de Ceuta y Melilla, con arreglo a la<br />

disposición final vigésima segunda de la Ley Orgánica 1/1996, de 15 de <strong>en</strong>ero, de Protección<br />

Jurídica del M<strong>en</strong>or. Dichas <strong>en</strong>tidades públicas llevarán a cabo, de acuerdo con sus respectivas<br />

normas de organización, la creación, dirección, organización y gestión de los servicios, instituciones<br />

y programas adecuados para garantizar la correcta ejecución de las medidas previstas <strong>en</strong> esta Ley.<br />

2. La ejecución de las medidas corresponderá a las Comunidades Autónomas y Ciudades de Ceuta y<br />

Melilla, donde se ubique el Juzgado de M<strong>en</strong>ores que haya dictado la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, sin perjuicio de lo<br />

dispuesto <strong>en</strong> el apartado 3 del artículo sigui<strong>en</strong>te.<br />

3. Las Comunidades Autónomas y las Ciudades de Ceuta y Melilla podrán establecer los conv<strong>en</strong>ios o<br />

acuerdos de colaboración necesarios con otras <strong>en</strong>tidades, bi<strong>en</strong> sean públicas, de la Administración<br />

del Estado, Local o de otras Comunidades Autónomas, o privadas sin ánimo de lucro, para la<br />

ejecución de las medidas de su compet<strong>en</strong>cia, bajo su directa supervisión, sin que ello suponga <strong>en</strong><br />

ningún caso la cesión de la titularidad y responsabilidad derivada de dicha ejecución<br />

374<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO II. REGLAS PARA LA EJECUCIÓN DE LAS MEDIDAS<br />

Artículo 46. Liquidación de la medida y traslado del m<strong>en</strong>or a un c<strong>en</strong>tro.<br />

1. Una vez firme la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia y aprobado el programa de ejecución de la medida impuesta, el<br />

secretario del Juzgado de M<strong>en</strong>ores compet<strong>en</strong>te para la ejecución de la medida practicará la<br />

liquidación de dicha medida, indicando las fechas de inicio y de terminación de la misma, con<br />

abono <strong>en</strong> su caso del tiempo cumplido por las medidas cautelares impuestas al interesado,<br />

t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 28.5. Al propio tiempo, abrirá un expedi<strong>en</strong>te de<br />

ejecución <strong>en</strong> el que se harán constar las incid<strong>en</strong>cias que se produzcan <strong>en</strong> el desarrollo de aquélla<br />

conforme a lo establecido <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

2. De la liquidación m<strong>en</strong>cionada <strong>en</strong> el apartado anterior y del testimonio de particulares que el Juez<br />

considere necesario y que deberá incluir los informes técnicos que obr<strong>en</strong> <strong>en</strong> la causa, el secretario<br />

judicial dará traslado a la <strong>en</strong>tidad pública de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores compet<strong>en</strong>te para el<br />

cumplimi<strong>en</strong>to de las medidas acordadas <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia firme. También notificará al Ministerio<br />

Fiscal el inicio de la ejecución, y al letrado del m<strong>en</strong>or si así lo solicitara del Juez de M<strong>en</strong>ores.<br />

3. Recibidos por la <strong>en</strong>tidad pública el testimonio y la liquidación de la medida indicados <strong>en</strong> el<br />

apartado anterior, aquélla designará de forma inmediata un profesional que se responsabilizará de<br />

la ejecución de la medida impuesta, y, si ésta fuera de internami<strong>en</strong>to, designará el c<strong>en</strong>tro más<br />

adecuado para su ejecución de <strong>en</strong>tre los más cercanos al domicilio del m<strong>en</strong>or <strong>en</strong> los que existan<br />

plazas disponibles para la ejecución por la <strong>en</strong>tidad pública compet<strong>en</strong>te <strong>en</strong> cada caso. El traslado a<br />

otro c<strong>en</strong>tro distinto de los anteriores sólo se podrá fundam<strong>en</strong>tar <strong>en</strong> el interés del m<strong>en</strong>or de ser<br />

alejado de su <strong>en</strong>torno familiar y social y requerirá <strong>en</strong> todo caso la aprobación del Juzgado de<br />

M<strong>en</strong>ores compet<strong>en</strong>te para la ejecución de la medida. En todo caso los m<strong>en</strong>ores pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes a<br />

una banda, organización o asociación no podrán cumplir la medida impuesta <strong>en</strong> el mismo c<strong>en</strong>tro,<br />

debi<strong>en</strong>do designárseles uno distinto aunque la elección del mismo suponga alejami<strong>en</strong>to del<br />

<strong>en</strong>torno familiar o social.<br />

Artículo 47. Refundición de medidas impuestas.<br />

1. Si se hubieran impuesto al m<strong>en</strong>or varias medidas <strong>en</strong> la misma resolución judicial, y no fuere<br />

posible su cumplimi<strong>en</strong>to simultáneo, el Juez compet<strong>en</strong>te para la ejecución ord<strong>en</strong>ará su<br />

cumplimi<strong>en</strong>to sucesivo conforme a las reglas establecidas <strong>en</strong> el apartado 5 de este artículo.<br />

La misma regla se aplicará a las medidas impuestas <strong>en</strong> distintas resoluciones judiciales, siempre y<br />

cuando dichas medidas sean de distinta naturaleza <strong>en</strong>tre sí. En este caso será el Juez compet<strong>en</strong>te<br />

para la ejecución qui<strong>en</strong> ord<strong>en</strong>e el cumplimi<strong>en</strong>to simultáneo o sucesivo con arreglo al apartado 5 de<br />

este artículo, según corresponda.<br />

2. Si se hubier<strong>en</strong> impuesto al m<strong>en</strong>or <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>tes resoluciones judiciales dos o más medidas de la<br />

misma naturaleza, el Juez compet<strong>en</strong>te para la ejecución, previa audi<strong>en</strong>cia del letrado del m<strong>en</strong>or,<br />

refundirá dichas medidas <strong>en</strong> una sola, sumando la duración de las mismas, hasta el límite del doble<br />

de la más grave de las refundidas.<br />

El Juez, previa audi<strong>en</strong>cia del letrado del m<strong>en</strong>or, deberá proceder de este modo respecto de cada<br />

grupo de medidas de la misma naturaleza que hayan sido impuestas al m<strong>en</strong>or, de modo que una<br />

375<br />

Tem ari Oposicions


vez practicada la refundición no quedará por ejecutar más de una medida de cada clase de las<br />

<strong>en</strong>umeradas <strong>en</strong> el artículo 7 de esta Ley.<br />

3. En caso de que, estando sujeto a la ejecución de una medida, el m<strong>en</strong>or volviera a cometer un<br />

hecho delictivo, el Juez compet<strong>en</strong>te para la ejecución, previa audi<strong>en</strong>cia del letrado del m<strong>en</strong>or,<br />

dictará la resolución que proceda <strong>en</strong> relación a la nueva medida que, <strong>en</strong> su caso se haya impuesto,<br />

conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> los dos apartados anteriores. En este caso podrá aplicar además las<br />

reglas establecidas <strong>en</strong> el artículo 50 para el supuesto de quebrantami<strong>en</strong>to de la ejecución.<br />

4. A los fines previstos <strong>en</strong> este artículo, <strong>en</strong> cuanto el Juez s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciador t<strong>en</strong>ga conocimi<strong>en</strong>to de la<br />

exist<strong>en</strong>cia de otras medidas firmes de ejecución, p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes de ejecución o susp<strong>en</strong>didas<br />

condicionalm<strong>en</strong>te, y una vez que la medida o medidas por él impuestas sean firmes, procederá<br />

conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 12 de esta Ley.<br />

5. Cuando las medidas de distinta naturaleza, impuestas directam<strong>en</strong>te o resultantes de la<br />

refundición prevista <strong>en</strong> los números anteriores, hubier<strong>en</strong> de ejecutarse de manera sucesiva, se<br />

at<strong>en</strong>derá a los sigui<strong>en</strong>tes criterios:<br />

a. La medida de internami<strong>en</strong>to terapéutico se ejecutará con prefer<strong>en</strong>cia a cualquier otra.<br />

b. La medida de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado se ejecutará con prefer<strong>en</strong>cia al resto de las<br />

medidas de internami<strong>en</strong>to.<br />

c. La medida de internami<strong>en</strong>to se cumplirá antes que las no privativas de libertad, y <strong>en</strong> su caso<br />

interrumpirá la ejecución de éstas.<br />

d. Las medidas de libertad vigilada contempladas <strong>en</strong> el artículo 10 se ejecutarán una vez<br />

finalizado el internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado que se prevé <strong>en</strong> el mismo artículo.<br />

e. En at<strong>en</strong>ción al interés del m<strong>en</strong>or, el Juez podrá, previo informe del Ministerio Fiscal, de las<br />

demás partes y de la <strong>en</strong>tidad pública de reforma o protección de m<strong>en</strong>ores, acordar<br />

motivadam<strong>en</strong>te la alteración <strong>en</strong> el ord<strong>en</strong> de cumplimi<strong>en</strong>to previsto <strong>en</strong> las reglas anteriores.<br />

6. Lo dispuesto <strong>en</strong> este artículo se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de sin perjuicio de las previsiones del artículo 14 para el<br />

caso de que el m<strong>en</strong>or pasare a cumplir una medida de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tro p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciario al<br />

alcanzar la mayoría de edad.<br />

7. Cuando una persona que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre cumpli<strong>en</strong>do una o varias medidas impuestas con arreglo a<br />

esta Ley sea cond<strong>en</strong>ada a una p<strong>en</strong>a o medida de seguridad prevista <strong>en</strong> el Código P<strong>en</strong>al o <strong>en</strong> leyes<br />

p<strong>en</strong>ales especiales, se ejecutarán simultáneam<strong>en</strong>te aquéllas y éstas si fuere materialm<strong>en</strong>te posible,<br />

at<strong>en</strong>dida la naturaleza de ambas, su forma de cumplimi<strong>en</strong>to o la ev<strong>en</strong>tual susp<strong>en</strong>sión de la p<strong>en</strong>a<br />

impuesta, cuando proceda.<br />

No si<strong>en</strong>do posible la ejecución simultánea, se cumplirá la sanción p<strong>en</strong>al, quedando sin efecto la<br />

medida o medidas impuestas <strong>en</strong> aplicación de la pres<strong>en</strong>te Ley, salvo que se trate de una medida de<br />

internami<strong>en</strong>to y la p<strong>en</strong>a impuesta sea de prisión y deba efectivam<strong>en</strong>te ejecutarse. En este último<br />

caso, a no ser que el Juez de M<strong>en</strong>ores adopte alguna de las resoluciones previstas <strong>en</strong> el artículo 13<br />

de esta Ley, la medida de internami<strong>en</strong>to terminará de cumplirse <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciario <strong>en</strong> los<br />

términos previstos <strong>en</strong> el artículo 14, y una vez cumplida se ejecutará la p<strong>en</strong>a.<br />

376<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 48. Expedi<strong>en</strong>te personal de la persona sometida a la ejecución de una medida.<br />

1. La <strong>en</strong>tidad pública abrirá un expedi<strong>en</strong>te personal único a cada m<strong>en</strong>or respecto del cual t<strong>en</strong>ga<br />

<strong>en</strong>com<strong>en</strong>dada la ejecución de una medida, <strong>en</strong> el que se recogerán los informes relativos a aquel,<br />

las resoluciones judiciales que le afect<strong>en</strong> y el resto de la docum<strong>en</strong>tación g<strong>en</strong>erada durante la<br />

ejecución.<br />

2. Dicho expedi<strong>en</strong>te t<strong>en</strong>drá carácter reservado y solam<strong>en</strong>te t<strong>en</strong>drán acceso al mismo el Def<strong>en</strong>sor<br />

del Pueblo o institución análoga de la correspondi<strong>en</strong>te Comunidad Autónoma, los Jueces de<br />

M<strong>en</strong>ores compet<strong>en</strong>tes, el Ministerio Fiscal y las personas que interv<strong>en</strong>gan <strong>en</strong> la ejecución y est<strong>en</strong><br />

autorizadas por la <strong>en</strong>tidad pública de acuerdo con sus normas de organización. El m<strong>en</strong>or, su letrado<br />

y, <strong>en</strong> su caso, su repres<strong>en</strong>tante legal, también t<strong>en</strong>drán acceso al expedi<strong>en</strong>te.<br />

3. La recogida, cesión y tratami<strong>en</strong>to automatizado de datos de carácter personal de las personas a<br />

las que se aplique la pres<strong>en</strong>te Ley, sólo podrá realizarse <strong>en</strong> ficheros informáticos de titularidad<br />

pública dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes de las <strong>en</strong>tidades públicas de protección de m<strong>en</strong>ores, Administraciones y<br />

Juzgados de M<strong>en</strong>ores compet<strong>en</strong>tes o del Ministerio Fiscal, y se regirá por lo dispuesto <strong>en</strong> la Ley<br />

Orgánica 15/1999, de 13 de diciembre, de Protección de Datos de Cáracter Personal, y sus normas<br />

de desarrollo.<br />

Artículo 49. Informes sobre la ejecución.<br />

1. La <strong>en</strong>tidad pública remitirá al Juez de M<strong>en</strong>ores y al Ministerio Fiscal, con la periodicidad que se<br />

establezca reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> cada caso y siempre que fuese requerida para ello o la misma<br />

<strong>en</strong>tidad lo considerase necesario, informes sobre la ejecución de la medida y sus incid<strong>en</strong>cias, y<br />

sobre la evolución personal de los m<strong>en</strong>ores sometidos a las mismas. Dichos informes se remitirán<br />

también al letrado del m<strong>en</strong>or si así lo solicitare a la <strong>en</strong>tidad pública compet<strong>en</strong>te.<br />

2. En los indicados informes la <strong>en</strong>tidad pública podrá solicitar del Ministerio Fiscal, cuando así lo<br />

estime proced<strong>en</strong>te, la revisión judicial de las medidas <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>tido propugnado por el artículo 13.1<br />

de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

Artículo 50. Quebrantami<strong>en</strong>to de la ejecución.<br />

1. Cuando el m<strong>en</strong>or quebrantare una medida privativa de libertad, se procederá a su reingreso <strong>en</strong><br />

el mismo c<strong>en</strong>tro del que se hubiera evadido o <strong>en</strong> otro adecuado a sus condiciones, o, <strong>en</strong> caso de<br />

perman<strong>en</strong>cia de fin de semana, <strong>en</strong> su domicilio, a fin de cumplir de manera ininterrumpida el<br />

tiempo p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te.<br />

2. Si la medida quebrantada no fuere privativa de libertad, el Ministerio Fiscal podrá instar del Juez<br />

de M<strong>en</strong>ores la sustitución de aquélla por otra de la misma naturaleza. Excepcionalm<strong>en</strong>te, y a<br />

propuesta del Ministerio Fiscal, oídos el letrado y el repres<strong>en</strong>tante legal del m<strong>en</strong>or, así como el<br />

equipo técnico, el Juez de M<strong>en</strong>ores podrá sustituir la medida por otra de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tro<br />

semiabierto, por el tiempo que reste para su cumplimi<strong>en</strong>to.<br />

3. Asimismo, el Juez de M<strong>en</strong>ores acordará que el secretario judicial remita testimonio de los<br />

particulares relativos al quebrantami<strong>en</strong>to de la medida al Ministerio Fiscal, por si el hecho fuese<br />

377<br />

Tem ari Oposicions


constitutivo de alguna de las infracciones a que se refiere el artículo 1 de la pres<strong>en</strong>te Ley Orgánica y<br />

merecedora de reproche sancionador.<br />

Artículo 51. Sustitución de las medidas.<br />

1. Durante la ejecución de las medidas el Juez de M<strong>en</strong>ores compet<strong>en</strong>te para la ejecución podrá, de<br />

oficio o a instancia del Ministerio Fiscal, del letrado del m<strong>en</strong>or o de la Administración compet<strong>en</strong>te,<br />

y oídas las partes, así como el equipo técnico y la repres<strong>en</strong>tación de la <strong>en</strong>tidad pública de<br />

protección o reforma de m<strong>en</strong>ores, dejar sin efecto aquellas o sustituirlas por otras que se estim<strong>en</strong><br />

más adecuadas de <strong>en</strong>tre las previstas <strong>en</strong> esta Ley, por tiempo igual o inferior al que reste para su<br />

cumplimi<strong>en</strong>to, siempre que la nueva medida pudiera haber sido impuesta inicialm<strong>en</strong>te at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do<br />

a la infracción cometida. Todo ello sin perjuicio de lo dispuesto <strong>en</strong> el apartado 2 del artículo<br />

anterior y de acuerdo con el artículo 13 de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

2. Cuando el Juez de M<strong>en</strong>ores haya sustituido la medida de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado por<br />

la de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> semiabierto o abierto, y el m<strong>en</strong>or evolucione desfavorablem<strong>en</strong>te,<br />

previa audi<strong>en</strong>cia del letrado del m<strong>en</strong>or, podrá dejar sin efecto la sustitución, volviéndose a aplicar<br />

la medida sustituida de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado. Igualm<strong>en</strong>te, si la medida impuesta es la<br />

de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> semiabierto y el m<strong>en</strong>or evoluciona desfavorablem<strong>en</strong>te, el Juez de<br />

M<strong>en</strong>ores podrá sustituirla por la de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> cerrado, cuando el hecho delictivo<br />

por la que se impuso sea alguno de los previstos <strong>en</strong> el artículo 9.2 de esta Ley.<br />

3. La conciliación del m<strong>en</strong>or con la víctima, <strong>en</strong> cualquier mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> que se produzca el acuerdo<br />

<strong>en</strong>tre ambos a que se refiere el artículo 19 de la pres<strong>en</strong>te Ley, podrá dejar sin efecto la medida<br />

impuesta cuando el Juez, a propuesta del Ministerio Fiscal o del letrado del m<strong>en</strong>or y oídos el equipo<br />

técnico y la repres<strong>en</strong>tación de la <strong>en</strong>tidad pública de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores, juzgue que<br />

dicho acto y el tiempo de duración de la medida ya cumplido expresan sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te el reproche<br />

que merec<strong>en</strong> los hechos cometidos por el m<strong>en</strong>or.<br />

4. En todos los casos anteriores, el Juez resolverá por auto motivado, contra el cual se podrán<br />

interponer los recursos previstos <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

Artículo 52. Pres<strong>en</strong>tación de recursos.<br />

1. Cuando el m<strong>en</strong>or pret<strong>en</strong>da interponer ante el Juez de M<strong>en</strong>ores recurso contra cualquier<br />

resolución adoptada durante la ejecución de las medidas que le hayan sido impuestas, lo<br />

pres<strong>en</strong>tará de forma escrita ante el Juez o Director del c<strong>en</strong>tro de internami<strong>en</strong>to, qui<strong>en</strong> lo pondrá <strong>en</strong><br />

conocimi<strong>en</strong>to de aquel d<strong>en</strong>tro del sigui<strong>en</strong>te día hábil.<br />

El m<strong>en</strong>or también podrá pres<strong>en</strong>tar un recurso ante el Juez de forma verbal, o manifestar de forma<br />

verbal su int<strong>en</strong>ción de recurrir al Director del c<strong>en</strong>tro, qui<strong>en</strong> dará traslado de esta manifestación al<br />

Juez de M<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> el plazo indicado. En este último caso, el Juez de M<strong>en</strong>ores adoptará las<br />

medidas que result<strong>en</strong> proced<strong>en</strong>tes a fin de oír la alegación del m<strong>en</strong>or.<br />

El letrado del m<strong>en</strong>or también podrá interponer los recursos, <strong>en</strong> forma escrita, ante las autoridades<br />

indicadas <strong>en</strong> el párrafo primero.<br />

378<br />

Tem ari Oposicions


2. Si el Juez de M<strong>en</strong>ores admitiese a trámite el recurso, el secretario judicial recabará informe del<br />

Ministerio Fiscal y, previa audi<strong>en</strong>cia del letrado del m<strong>en</strong>or, aquél resolverá el recurso <strong>en</strong> el plazo de<br />

dos días, mediante auto motivado. Contra este auto cabrá recurso de apelación ante la<br />

correspondi<strong>en</strong>te Audi<strong>en</strong>cia Provincial, conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 41 de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

Artículo 53. Cumplimi<strong>en</strong>to de la medida<br />

1. Una vez cumplida la medida, la <strong>en</strong>tidad pública remitirá a los destinatarios designados <strong>en</strong> el<br />

artículo 49.1 un informe final, y el Juez de M<strong>en</strong>ores dictará auto acordando lo que proceda<br />

respecto al archivo de la causa. Dicho auto será notificado por el secretario judicial al Ministerio<br />

Fiscal, al letrado del m<strong>en</strong>or, a la <strong>en</strong>tidad pública y a la víctima.<br />

2. El Juez, de oficio o a instancia del Ministerio Fiscal o del letrado del m<strong>en</strong>or, podrá instar de la<br />

correspondi<strong>en</strong>te <strong>en</strong>tidad pública de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores, una vez cumplida la medida<br />

impuesta, que se arbitr<strong>en</strong> los mecanismos de protección del m<strong>en</strong>or conforme a las normas del<br />

Código Civil, cuando el interés de aquel así lo requiera.<br />

CAPÍTULO III. REGLAS ESPECIALES PARA LA EJECUCIÓN DE LAS MEDIDAS<br />

PRIVATIVAS DE LIBERTAD<br />

Artículo 54. C<strong>en</strong>tros para la ejecución de las medidas privativas de libertad.<br />

1. Las medidas privativas de libertad, la det<strong>en</strong>ción y las medidas cautelares de internami<strong>en</strong>to que<br />

se impongan de conformidad con esta Ley se ejecutarán <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros específicos para m<strong>en</strong>ores<br />

infractores, difer<strong>en</strong>tes de los previstos <strong>en</strong> la legislación p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaria para la ejecución de las<br />

cond<strong>en</strong>as p<strong>en</strong>ales y medidas cautelares privativas de libertad impuestas a los mayores de edad<br />

p<strong>en</strong>al.<br />

La ejecución de la det<strong>en</strong>ción prev<strong>en</strong>tiva, de las medidas cautelares de internami<strong>en</strong>to o de las<br />

medidas impuestas <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, acordadas por el Juez C<strong>en</strong>tral de M<strong>en</strong>ores o por la Sala<br />

correspondi<strong>en</strong>te de la Audi<strong>en</strong>cia Nacional, se llevará a cabo <strong>en</strong> los establecimi<strong>en</strong>tos y con el control<br />

del personal especializado que el Gobierno ponga a disposición de la Audi<strong>en</strong>cia Nacional, <strong>en</strong> su<br />

caso, mediante conv<strong>en</strong>io con las Comunidades Autónomas.<br />

La ejecución de las medidas impuestas por el Juez C<strong>en</strong>tral de M<strong>en</strong>ores o por la Sala<br />

correspondi<strong>en</strong>te de la Audi<strong>en</strong>cia Nacional será prefer<strong>en</strong>te sobre las impuestas, <strong>en</strong> su caso, por<br />

otros Jueces o Salas de M<strong>en</strong>ores.<br />

2. No obstante lo dispuesto <strong>en</strong> el apartado anterior, las medidas de internami<strong>en</strong>to también podrán<br />

ejecutarse <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros socio‐sanitarios cuando la medida impuesta así lo requiera. En todo caso se<br />

requerirá la previa autorización del Juez de M<strong>en</strong>ores.<br />

3. Los c<strong>en</strong>tros estarán divididos <strong>en</strong> módulos adecuados a la edad, madurez, necesidades y<br />

habilidades sociales de los m<strong>en</strong>ores internados y se regirán por una normativa de funcionami<strong>en</strong>to<br />

interno cuyo cumplimi<strong>en</strong>to t<strong>en</strong>drá como finalidad la consecución de una conviv<strong>en</strong>cia ord<strong>en</strong>ada,<br />

que permita la ejecución de los difer<strong>en</strong>tes programas de interv<strong>en</strong>ción edu<strong>cat</strong>iva y las funciones de<br />

custodia de los m<strong>en</strong>ores internados.<br />

379<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 55. Principio de resocialización.<br />

1. Toda la actividad de los c<strong>en</strong>tros <strong>en</strong> los que se ejecut<strong>en</strong> medidas de internami<strong>en</strong>to estará<br />

inspirada por el principio de que el m<strong>en</strong>or internado es sujeto de derecho y continúa formando<br />

parte de la sociedad.<br />

2. En consecu<strong>en</strong>cia, la vida <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro debe tomar como refer<strong>en</strong>cia la vida <strong>en</strong> libertad, reduci<strong>en</strong>do<br />

al máximo los efectos negativos que el internami<strong>en</strong>to pueda repres<strong>en</strong>tar para el m<strong>en</strong>or o para su<br />

familia, favoreci<strong>en</strong>do los vínculos sociales, el contacto con los familiares y allegados, y la<br />

colaboración y participación de las <strong>en</strong>tidades públicas y privadas <strong>en</strong> el proceso de integración<br />

social, especialm<strong>en</strong>te de las más próximas geográfica y culturalm<strong>en</strong>te.<br />

3. A tal fin se fijarán reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te los permisos ordinarios y extraordinarios de los que podrá<br />

disfrutar el m<strong>en</strong>or internado, a fin de mant<strong>en</strong>er contactos positivos con el exterior y preparar su<br />

futura vida <strong>en</strong> libertad.<br />

Artículo 56. Derechos de los m<strong>en</strong>ores internados.<br />

1. Todos los m<strong>en</strong>ores internados ti<strong>en</strong><strong>en</strong> derecho a que se respete su propia personalidad, su<br />

libertad ideológica y religiosa y los derechos e intereses legítimos no afectados por el cont<strong>en</strong>ido de<br />

la cond<strong>en</strong>a, especialm<strong>en</strong>te los inher<strong>en</strong>tes a la minoría de edad civil cuando sea el caso.<br />

2. En consecu<strong>en</strong>cia, se reconoc<strong>en</strong> a los m<strong>en</strong>ores internados los sigui<strong>en</strong>tes derechos:<br />

a. Derecho a que la <strong>en</strong>tidad pública de la que dep<strong>en</strong>de el c<strong>en</strong>tro vele por su vida, su integridad<br />

física y su salud, sin que puedan, <strong>en</strong> ningún caso, ser sometidos a tratos degradantes o a<br />

malos tratos de palabra o de obra, ni ser objeto de un rigor arbitrario o innecesario <strong>en</strong> la<br />

aplicación de las normas.<br />

b. Derecho del m<strong>en</strong>or de edad civil a recibir una educación y formación integral <strong>en</strong> todos los<br />

ámbitos y a la protección específica que por su condición le disp<strong>en</strong>san las leyes.<br />

c. Derecho a que se preserve su dignidad y su intimidad, a ser designados por su propio<br />

nombre y a que su condición de internados sea estrictam<strong>en</strong>te reservada fr<strong>en</strong>te a terceros.<br />

d. Derecho al ejercicio de los derechos civiles, políticos, sociales, religiosos, económicos y<br />

culturales que les correspondan, salvo cuando sean incompatibles con el objeto de la<br />

det<strong>en</strong>ción o el cumplimi<strong>en</strong>to de la cond<strong>en</strong>a.<br />

e. Derecho a estar <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro más cercano a su domicilio, de acuerdo a su régim<strong>en</strong> de<br />

internami<strong>en</strong>to, y a no ser trasladados fuera de su Comunidad Autónoma excepto <strong>en</strong> los<br />

casos y con los requisitos previstos <strong>en</strong> esta Ley y sus normas de desarrollo.<br />

f. Derecho a la asist<strong>en</strong>cia sanitaria gratuita, a recibir la <strong>en</strong>señanza básica obligatoria que<br />

corresponda a su edad, cualquiera que sea su situación <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro, y a recibir una<br />

formación edu<strong>cat</strong>iva o profesional adecuada a sus circunstancias.<br />

g. Derecho de los s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciados a un programa de tratami<strong>en</strong>to individualizado y de todos los<br />

internados a participar <strong>en</strong> las actividades del c<strong>en</strong>tro.<br />

h. Derecho a comunicarse librem<strong>en</strong>te con sus padres, repres<strong>en</strong>tantes legales, familiares u<br />

otras personas, y a disfrutar de salidas y permisos, con arreglo a lo dispuesto <strong>en</strong> esta Ley y<br />

sus normas de desarrollo.<br />

380<br />

Tem ari Oposicions


i. Derecho a comunicarse reservadam<strong>en</strong>te con sus letrados, con el Juez de M<strong>en</strong>ores<br />

compet<strong>en</strong>te, con el Ministerio Fiscal y con los servicios de Inspección de c<strong>en</strong>tros de<br />

internami<strong>en</strong>to.<br />

j. Derecho a una formación laboral adecuada, a un trabajo remunerado, d<strong>en</strong>tro de las<br />

disponibilidades de la <strong>en</strong>tidad pública, y a las prestaciones sociales que pudieran<br />

corresponderles, cuando alcanc<strong>en</strong> la edad legalm<strong>en</strong>te establecida.<br />

k. Derecho a formular peticiones y quejas a la Dirección del c<strong>en</strong>tro, a la <strong>en</strong>tidad pública, a las<br />

autoridades judiciales, al Ministerio Fiscal, al Def<strong>en</strong>sor del Pueblo o institución análoga de<br />

su Comunidad Autónoma y a pres<strong>en</strong>tar todos los recursos legales que prevé esta Ley ante el<br />

Juez de M<strong>en</strong>ores compet<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> def<strong>en</strong>sa de sus derechos e intereses legítimos.<br />

l. Derecho a recibir información personal y actualizada de sus derechos y obligaciones, de su<br />

situación personal y judicial, de las normas de funcionami<strong>en</strong>to interno de los c<strong>en</strong>tros que<br />

los acojan, así como de los procedimi<strong>en</strong>tos concretos para hacer efectivos tales derechos,<br />

<strong>en</strong> especial para formular peticiones, quejas o recursos.<br />

m. Derecho a que sus repres<strong>en</strong>tantes legales sean informados sobre su situación y evolución y<br />

sobre los derechos que a ellos les correspond<strong>en</strong>, con los únicos límites previstos <strong>en</strong> esta Ley.<br />

n. Derecho de las m<strong>en</strong>ores internadas a t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> su compañía a sus hijos m<strong>en</strong>ores de tres<br />

años, <strong>en</strong> las condiciones y con los requisitos que se establezcan reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 57. Deberes de los m<strong>en</strong>ores internados.<br />

Los m<strong>en</strong>ores internados estarán obligados a:<br />

a. Permanecer <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro a disposición de la autoridad judicial compet<strong>en</strong>te hasta el<br />

mom<strong>en</strong>to de su puesta <strong>en</strong> libertad, sin perjuicio de las salidas y actividades autorizadas que<br />

puedan realizar <strong>en</strong> el exterior.<br />

b. Recibir la <strong>en</strong>señanza básica obligatoria que legalm<strong>en</strong>te les corresponda.<br />

c. Respetar y cumplir las normas de funcionami<strong>en</strong>to interno del c<strong>en</strong>tro y las directrices o<br />

instrucciones que reciban del personal de aquel <strong>en</strong> el ejercicio legítimo de sus funciones.<br />

d. Colaborar <strong>en</strong> la consecución de una actividad ord<strong>en</strong>ada <strong>en</strong> el interior del c<strong>en</strong>tro y mant<strong>en</strong>er<br />

una actitud de respeto y consideración hacia todos, d<strong>en</strong>tro y fuera del c<strong>en</strong>tro, <strong>en</strong> especial<br />

hacia las autoridades, los trabajadores del c<strong>en</strong>tro y los demás m<strong>en</strong>ores internados.<br />

e. Utilizar adecuadam<strong>en</strong>te las instalaciones del c<strong>en</strong>tro y los medios materiales que se pongan<br />

a su disposición.<br />

f. Observar las normas higiénicas y sanitarias, y sobre vestuario y aseo personal establecidas<br />

<strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro.<br />

g. Realizar las prestaciones personales obligatorias previstas <strong>en</strong> las normas de funcionami<strong>en</strong>to<br />

interno del c<strong>en</strong>tro para mant<strong>en</strong>er el bu<strong>en</strong> ord<strong>en</strong> y la limpieza del mismo.<br />

h. Participar <strong>en</strong> las actividades formativas, edu<strong>cat</strong>ivas y laborales establecidas <strong>en</strong> función de su<br />

situación personal a fin de preparar su vida <strong>en</strong> libertad.<br />

Artículo 58. Información y reclamaciones.<br />

1. Los m<strong>en</strong>ores recibirán, a su ingreso <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro, información escrita sobre sus derechos y<br />

obligaciones, el régim<strong>en</strong> de internami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran, las cuestiones de organización<br />

g<strong>en</strong>eral, las normas de funcionami<strong>en</strong>to del c<strong>en</strong>tro, las normas disciplinarias y los medios para<br />

formular peticiones, quejas o recursos. La información se les facilitará <strong>en</strong> un idioma que <strong>en</strong>ti<strong>en</strong>dan.<br />

381<br />

Tem ari Oposicions


A los que t<strong>en</strong>gan cualquier género de dificultad para compr<strong>en</strong>der el cont<strong>en</strong>ido de esta información<br />

se les explicará por otro medio adecuado.<br />

2. Todos los internados podrán formular, verbalm<strong>en</strong>te o por escrito, <strong>en</strong> sobre abierto o cerrado,<br />

peticiones y quejas a la <strong>en</strong>tidad pública sobre cuestiones refer<strong>en</strong>tes a su situación de<br />

internami<strong>en</strong>to. Dichas peticiones o quejas también podrán ser pres<strong>en</strong>tadas al Director del c<strong>en</strong>tro,<br />

el cual las at<strong>en</strong>derá si son de su compet<strong>en</strong>cia o las pondrá <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to de la <strong>en</strong>tidad pública o<br />

autoridades compet<strong>en</strong>tes, <strong>en</strong> caso contrario.<br />

Artículo 59. Medidas de vigilancia y seguridad.<br />

1. Las actuaciones de vigilancia y seguridad interior <strong>en</strong> los c<strong>en</strong>tros podrán suponer, <strong>en</strong> la forma y<br />

con la periodicidad que se establezca reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te, inspecciones de los locales y<br />

dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias, así como registros de personas, ropas y <strong>en</strong>seres de los m<strong>en</strong>ores internados.<br />

2. De igual modo se podrán utilizar exclusivam<strong>en</strong>te los medios de cont<strong>en</strong>ción que se establezcan<br />

reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te para evitar actos de viol<strong>en</strong>cia o lesiones de los m<strong>en</strong>ores, para impedir actos de<br />

fuga y daños <strong>en</strong> las instalaciones del c<strong>en</strong>tro o ante la resist<strong>en</strong>cia activa o pasiva a las instrucciones<br />

del personal del mismo <strong>en</strong> el ejercicio legítimo de su cargo.<br />

Artículo 60. Régim<strong>en</strong> disciplinario.<br />

1. Los m<strong>en</strong>ores internados podrán ser corregidos disciplinariam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los casos y de acuerdo con<br />

el procedimi<strong>en</strong>to que se establezca reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te, de acuerdo con los principios de la<br />

Constitución, de esta Ley y del Título IX de la Ley 30/1992, de 26 de noviembre, de Régim<strong>en</strong><br />

Jurídico de las Administraciones Públicas y del Procedimi<strong>en</strong>to Administrativo Común, respetando<br />

<strong>en</strong> todo mom<strong>en</strong>to la dignidad de aquéllos y sin que <strong>en</strong> ningún caso se les pueda privar de sus<br />

derechos de alim<strong>en</strong>tación, <strong>en</strong>señanza obligatoria y comunicaciones y visitas, previstos <strong>en</strong> esta Ley y<br />

disposiciones que la desarroll<strong>en</strong>.<br />

2. Las faltas disciplinarias se clasificarán <strong>en</strong> muy graves, graves y leves, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do a la viol<strong>en</strong>cia<br />

desarrollada por el sujeto, su int<strong>en</strong>cionalidad, la importancia del resultado y el número de personas<br />

of<strong>en</strong>didas.<br />

3. Las únicas sanciones que se podrán imponer por la comisión de faltas muy graves serán las<br />

sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. La separación del grupo por un periodo de tres a siete días <strong>en</strong> casos de evid<strong>en</strong>te<br />

agresividad, viol<strong>en</strong>cia y alteración grave de la conviv<strong>en</strong>cia.<br />

b. La separación del grupo durante tres a cinco fines de semana.<br />

c. La privación de salidas de fin de semana de quince días a un mes.<br />

d. La privación de salidas de carácter recreativo por un periodo de uno a dos meses.<br />

4. Las únicas sanciones que se podrán imponer por la comisión de faltas graves serán las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. Las mismas que <strong>en</strong> los cuatro supuestos del apartado anterior, con la sigui<strong>en</strong>te duración:<br />

dos días, uno o dos fines de semana, uno a quince días, y un mes respectivam<strong>en</strong>te.<br />

382<br />

Tem ari Oposicions


. La privación de participar <strong>en</strong> las actividades recreativas del c<strong>en</strong>tro durante un periodo de<br />

siete a quince días.<br />

5. Las únicas sanciones que se podrán imponer por la comisión de faltas leves serán las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. La privación de participar <strong>en</strong> todas o algunas de las actividades recreativas del c<strong>en</strong>tro<br />

durante un período de uno a seis días.<br />

b. La amonestación.<br />

6. La sanción de separación supondrá que el m<strong>en</strong>or permanecerá <strong>en</strong> su habitación o <strong>en</strong> otra de<br />

análogas características a la suya, durante el horario de actividades del c<strong>en</strong>tro, excepto para asistir,<br />

<strong>en</strong> su caso, a la <strong>en</strong>señanza obligatoria, recibir visitas y disponer de dos horas de tiempo al día al aire<br />

libre.<br />

7. Las resoluciones sancionadoras podrán ser recurridas, antes del inicio de su cumplimi<strong>en</strong>to, ante<br />

el Juez de M<strong>en</strong>ores. A tal fin, el m<strong>en</strong>or sancionado podrá pres<strong>en</strong>tar el recurso por escrito o<br />

verbalm<strong>en</strong>te ante el Director del establecimi<strong>en</strong>to, qui<strong>en</strong>, <strong>en</strong> el plazo de veinticuatro horas, remitirá<br />

dicho escrito o testimonio de la queja verbal, con sus propias alegaciones, al Juez de M<strong>en</strong>ores y<br />

éste, <strong>en</strong> el término de una audi<strong>en</strong>cia y oído el Ministerio Fiscal, dictará auto, confirmando,<br />

modificando o anulando la sanción impuesta, sin que contra dicho auto quepa recurso alguno. El<br />

auto, una vez notificado al establecimi<strong>en</strong>to, será de ejecución inmediata. En tanto se sustancia el<br />

recurso, <strong>en</strong> el plazo de dos días, la <strong>en</strong>tidad pública ejecutora de la medida podrá adoptar las<br />

decisiones precisas para restablecer el ord<strong>en</strong> alterado, aplicando al sancionado lo dispuesto <strong>en</strong> el<br />

apartado 6 de este artículo.<br />

El letrado del m<strong>en</strong>or también podrá interponer los recursos a que se refiere el párrafo anterior.<br />

TÍTULO VIII. DE LA RESPONSABILIDAD CIVIL<br />

Artículo 61. Reglas g<strong>en</strong>erales.<br />

1. La acción para exigir la responsabilidad civil <strong>en</strong> el procedimi<strong>en</strong>to regulado <strong>en</strong> esta Ley se<br />

ejercitará por el Ministerio Fiscal, salvo que el perjudicado r<strong>en</strong>uncie a ella, la ejercite por si mismo<br />

<strong>en</strong> el plazo de un mes desde que se le notifique la apertura de la pieza separada de responsabilidad<br />

civil o se la reserve para ejercitarla ante el ord<strong>en</strong> jurisdiccional civil conforme a los preceptos del<br />

Código Civil y de la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Civil.<br />

2. Se tramitará una pieza separada de responsabilidad civil por cada uno de los hechos imputados.<br />

3. Cuando el responsable de los hechos cometidos sea un m<strong>en</strong>or de dieciocho años, responderán<br />

solidariam<strong>en</strong>te con él de los daños y perjuicios causados sus padres, tutores, acogedores y<br />

guardadores legales o de hecho, por este ord<strong>en</strong>. Cuando éstos no hubier<strong>en</strong> favorecido la conducta<br />

del m<strong>en</strong>or con dolo o neglig<strong>en</strong>cia grave, su responsabilidad podrá ser moderada por el Juez según<br />

los casos.<br />

4. En su caso, se aplicará también lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 145 de la Ley 30/1992, de 26 de<br />

noviembre, de Régim<strong>en</strong> Jurídico de las Administraciones Públicas y del Procedimi<strong>en</strong>to<br />

383<br />

Tem ari Oposicions


Administrativo Común, y <strong>en</strong> la Ley 35/1995, de 11 de diciembre, de ayudas y asist<strong>en</strong>cia a las<br />

víctimas de delitos viol<strong>en</strong>tos y contra la libertad sexual, y sus disposiciones complem<strong>en</strong>tarias.<br />

Artículo 62. Ext<strong>en</strong>sión de la responsabilidad civil.<br />

La responsabilidad civil a la que se refiere el artículo anterior se regulará, <strong>en</strong> cuanto a su ext<strong>en</strong>sión,<br />

por lo dispuesto <strong>en</strong> el capítulo I del Título V del Libro I del Código P<strong>en</strong>al vig<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 63. Responsabilidad civil de los aseguradores.<br />

Los aseguradores que hubies<strong>en</strong> asumido el riesgo de las responsabilidades pecuniarias derivadas<br />

de los actos de los m<strong>en</strong>ores a los que se refiere la pres<strong>en</strong>te Ley serán responsables civiles directos<br />

hasta el límite de la indemnización legalm<strong>en</strong>te establecida o conv<strong>en</strong>cionalm<strong>en</strong>te pactada, sin<br />

perjuicio de su derecho de repetición contra qui<strong>en</strong> corresponda.<br />

Artículo 64. Reglas de procedimi<strong>en</strong>to.<br />

Los trámites para la exig<strong>en</strong>cia de la responsabilidad civil aludida <strong>en</strong> los artículos anteriores se<br />

acomodarán a las sigui<strong>en</strong>tes reglas:<br />

1. Tan pronto como el Juez de M<strong>en</strong>ores reciba el parte de la incoación del expedi<strong>en</strong>te por el<br />

Ministerio Fiscal, ord<strong>en</strong>ará abrir de forma simultánea con el proceso principal una pieza<br />

separada de responsabilidad civil, notificando el secretario judicial a qui<strong>en</strong>es aparezcan<br />

como perjudicados su derecho a ser parte <strong>en</strong> la misma, y estableci<strong>en</strong>do el plazo límite para<br />

el ejercicio de la acción.<br />

2. En la pieza de refer<strong>en</strong>cia, que se tramitará de forma simultánea con el proceso principal,<br />

podrán personarse los perjudicados que hayan recibido notificación al efecto del Juez de<br />

M<strong>en</strong>ores o del Ministerio Fiscal, conforme establece el artículo 22 de la pres<strong>en</strong>te Ley, y<br />

también espontáneam<strong>en</strong>te qui<strong>en</strong>es se consider<strong>en</strong> como tales. Asimismo, podrán<br />

personarse las compañías aseguradoras que se t<strong>en</strong>gan por partes interesadas, d<strong>en</strong>tro del<br />

plazo para el ejercicio de la acción de responsabilidad civil. En el escrito de personación,<br />

indicarán las personas que consider<strong>en</strong> responsables de los hechos cometidos y contra las<br />

cuales pret<strong>en</strong>dan reclamar, bastando con la indicación g<strong>en</strong>érica de su id<strong>en</strong>tidad.<br />

3. El secretario judicial notificará al m<strong>en</strong>or y a sus repres<strong>en</strong>tantes legales, <strong>en</strong> su caso, su<br />

condición de posibles responsables civiles.<br />

4. Una vez personados los presuntos perjudicados y responsables civiles, el Juez de M<strong>en</strong>ores<br />

resolverá sobre su condición de partes, continuándose el procedimi<strong>en</strong>to por las reglas<br />

g<strong>en</strong>erales.<br />

5. La interv<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> el proceso a los efectos de exig<strong>en</strong>cia de responsabilidad civil se realizará<br />

<strong>en</strong> las condiciones que el Juez de M<strong>en</strong>ores señale con el fin de preservar la intimidad del<br />

m<strong>en</strong>or y que el conocimi<strong>en</strong>to de los docum<strong>en</strong>tos obrantes <strong>en</strong> los autos se refiera<br />

exclusivam<strong>en</strong>te a aquellos que t<strong>en</strong>gan una conexión directa con la acción ejercitada por los<br />

mismos.<br />

384<br />

Tem ari Oposicions


DISPOSICIÓN ADICIONAL PRIMERA. Aplicación <strong>en</strong> la Jurisdicción Militar.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL SEGUNDA. Aplicación de medidas <strong>en</strong> casos de riesgo para la salud.<br />

Cuando los Jueces de M<strong>en</strong>ores aplicarán alguna de las medidas terapéuticas a las que se refier<strong>en</strong><br />

los artículos 5.2, 7.1 y 29 de esta Ley, <strong>en</strong> caso de <strong>en</strong>fermedades transmisibles u otros riesgos para la<br />

salud de los m<strong>en</strong>ores o de qui<strong>en</strong>es con ellos convivan, podrán <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dar a las autoridades o<br />

Servicios de Salud correspondi<strong>en</strong>tes su control y seguimi<strong>en</strong>to, de conformidad con lo dispuesto <strong>en</strong><br />

la Ley Orgánica 3/1986, de 14 de abril, de medidas especiales <strong>en</strong> materia de salud pública.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL TERCERA. Registro de s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias firmes dictadas <strong>en</strong> aplicación de lo<br />

dispuesto <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

En el Ministerio de Justicia se llevará un Registro de s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias firmes dictadas <strong>en</strong> aplicación de lo<br />

dispuesto <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley, cuyos datos sólo podrán ser utilizados por los Jueces de M<strong>en</strong>ores y<br />

por el Ministerio Fiscal a efectos de lo establecido <strong>en</strong> los artículos 6, 30 y 47 de esta Ley, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do<br />

<strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta lo dispuesto <strong>en</strong> la Ley Orgánica 15/1999, de 13 de diciembre, de Protección de Datos de<br />

Carácter Personal, y sus disposiciones complem<strong>en</strong>tarias.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL CUARTA. Aplicación a los delitos previstos <strong>en</strong> los artículos 138, 139, 179,<br />

180, 571 a 580 y aquellos otros sancionados <strong>en</strong> el Código P<strong>en</strong>al con p<strong>en</strong>a de prisión igual o superior<br />

a quince años.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL QUINTA.<br />

El Gobierno d<strong>en</strong>tro del plazo de cinco años desde la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de esta Ley Orgánica remitirá<br />

al Congreso de los Diputados un informe <strong>en</strong> el que se analizarán y evaluarán los efectos y las<br />

consecu<strong>en</strong>cias de la aplicación de la disposición adicional cuarta.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL SEXTA.<br />

Evaluada la aplicación de esta Ley Orgánica, oídos el Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial, el<br />

Ministerio Fiscal, las comunidades autónomas y los grupos parlam<strong>en</strong>tarios, el Gobierno procederá<br />

a impulsar las medidas ori<strong>en</strong>tadas a sancionar con más firmeza y eficacia los hechos delictivos<br />

cometidos por personas que, aun si<strong>en</strong>do m<strong>en</strong>ores, revistan especial gravedad, tales como los<br />

previstos <strong>en</strong> los artículos 138, 139, 179 y 180 del Código P<strong>en</strong>al.<br />

A tal fin, se establecerá la posibilidad de prolongar el tiempo de internami<strong>en</strong>to, su cumplimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong><br />

c<strong>en</strong>tros <strong>en</strong> los que se refuerc<strong>en</strong> las medidas de seguridad impuestas y la posibilidad de su<br />

cumplimi<strong>en</strong>to a partir de la mayoría de edad <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciarios.<br />

DISPOSICIÓN TRANSITORIA ÚNICA. Régim<strong>en</strong> transitorio.<br />

1. A los hechos cometidos con anterioridad a la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de la pres<strong>en</strong>te Ley por los<br />

m<strong>en</strong>ores sujetos a la Ley Orgánica 4/1992, de 5 de junio, sobre Reforma de la Ley Reguladora de la<br />

Compet<strong>en</strong>cia y el Procedimi<strong>en</strong>to de los Juzgados de M<strong>en</strong>ores, que se deroga, les será de aplicación<br />

la legislación vig<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to de su comisión. Qui<strong>en</strong>es estuvier<strong>en</strong> cumpli<strong>en</strong>do una medida<br />

385<br />

Tem ari Oposicions


de las previstas <strong>en</strong> la citada Ley Orgánica 4/1992 continuarán dicho cumplimi<strong>en</strong>to hasta la extinción<br />

de la responsabilidad <strong>en</strong> las condiciones previstas <strong>en</strong> dicha Ley.<br />

2. A la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de la pres<strong>en</strong>te Ley, cesará inmediatam<strong>en</strong>te el cumplimi<strong>en</strong>to de todas las<br />

medidas previstas <strong>en</strong> la Ley Orgánica 4/1992 que estuvier<strong>en</strong> cumpli<strong>en</strong>do personas m<strong>en</strong>ores de<br />

<strong>cat</strong>orce años, extinguiéndose las correspondi<strong>en</strong>tes responsabilidades.<br />

3. A los m<strong>en</strong>ores de dieciocho años, juzgados con arreglo a lo dispuesto <strong>en</strong> el Código P<strong>en</strong>al de 1973,<br />

<strong>en</strong> las leyes p<strong>en</strong>ales especiales derogadas o <strong>en</strong> la disposición derogatoria del Código P<strong>en</strong>al vig<strong>en</strong>te,<br />

a qui<strong>en</strong>es se hubiere impuesto una p<strong>en</strong>a de dos años de prisión m<strong>en</strong>or o una p<strong>en</strong>a de prisión<br />

superior a dos años, que estuvier<strong>en</strong> p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes de cumplimi<strong>en</strong>to a la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de la<br />

pres<strong>en</strong>te Ley, dichas p<strong>en</strong>as les serán sustituidas por alguna de las medidas previstas <strong>en</strong> esta Ley, a<br />

instancia del Ministerio Fiscal, previo informe del equipo técnico o de la correspondi<strong>en</strong>te <strong>en</strong>tidad<br />

pública de protección o reforma de m<strong>en</strong>ores. A tal efecto, se habrá de dar traslado al Ministerio<br />

Fiscal de la ejecutoria y de la liquidación provisional de las p<strong>en</strong>as impuestas a los m<strong>en</strong>ores<br />

compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> los supuestos previstos <strong>en</strong> este apartado.<br />

4. Si, <strong>en</strong> los supuestos a los que se refiere el apartado anterior, la p<strong>en</strong>a impuesta o p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te de<br />

cumplimi<strong>en</strong>to fuera de prisión inferior a dos años o de cualquiera otra naturaleza, se podrá<br />

imponer al cond<strong>en</strong>ado una medida de libertad vigilada simple por el tiempo que restara de<br />

cumplimi<strong>en</strong>to de la cond<strong>en</strong>a, si el Juez de M<strong>en</strong>ores, a petición del Ministerio Fiscal y oídos el<br />

letrado del m<strong>en</strong>or, su repres<strong>en</strong>tante legal, la correspondi<strong>en</strong>te <strong>en</strong>tidad pública de protección o<br />

reforma de m<strong>en</strong>ores y el propio s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciado, lo considerara acorde con la finalidad edu<strong>cat</strong>iva que<br />

persigue la pres<strong>en</strong>te Ley. En otro caso, el Juez de M<strong>en</strong>ores podrá t<strong>en</strong>er por cumplida la p<strong>en</strong>a y<br />

extinguida la responsabilidad del s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciado.<br />

5. Las decisiones del Juez de M<strong>en</strong>ores a que se refier<strong>en</strong> los apartados anteriores se adoptarán<br />

mediante auto recurrible directam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> apelación <strong>en</strong> el plazo de cinco días hábiles ante la<br />

Audi<strong>en</strong>cia Provincial. Los Jueces de M<strong>en</strong>ores deberán adoptar estas decisiones <strong>en</strong> el plazo de dos<br />

meses desde la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de esta Ley. Durante este plazo la situación del m<strong>en</strong>or no se verá<br />

afectada.<br />

6. En los procedimi<strong>en</strong>tos p<strong>en</strong>ales <strong>en</strong> curso a la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de la pres<strong>en</strong>te Ley, <strong>en</strong> los que haya<br />

imputadas personas por la comisión de hechos delictivos cuando aun no hayan cumplido los<br />

dieciocho años, el Juez o Tribunal compet<strong>en</strong>te remitirá las actuaciones practicadas al Ministerio<br />

Fiscal para que instruya el procedimi<strong>en</strong>to regulado <strong>en</strong> la misma.<br />

Los que se hallar<strong>en</strong> sujetos a prisión prev<strong>en</strong>tiva a la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de la Ley serán excarcelados y<br />

conducidos a un c<strong>en</strong>tro de reforma a disposición del Ministerio Fiscal. Si el Ministerio Fiscal estima<br />

proced<strong>en</strong>te el mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to del internami<strong>en</strong>to, deberá solicitarlo <strong>en</strong> el plazo de cuar<strong>en</strong>ta y ocho<br />

horas del Juez de M<strong>en</strong>ores, qui<strong>en</strong> convocará la comparec<strong>en</strong>cia prevista <strong>en</strong> el artículo 28.2.<br />

Si el imputado lo fuere por hechos cometidos cuando era mayor de dieciocho años y m<strong>en</strong>or de<br />

veintiuno, el Juez instructor acordará lo que proceda, según lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 4 de esta<br />

Ley.<br />

386<br />

Tem ari Oposicions


DISPOSICIÓN FINAL PRIMERA. Derecho supletorio.<br />

T<strong>en</strong>drán el carácter de normas supletorias, para lo no previsto expresam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> esta Ley Orgánica,<br />

<strong>en</strong> el ámbito sustantivo, el Código P<strong>en</strong>al y las leyes p<strong>en</strong>ales especiales, y, <strong>en</strong> el ámbito del<br />

procedimi<strong>en</strong>to, la Ley de Enjuiciami<strong>en</strong>to Criminal, <strong>en</strong> particular lo dispuesto para los trámites del<br />

procedimi<strong>en</strong>to abreviado regulado <strong>en</strong> el Título III del Libro IV de la misma.<br />

DISPOSICIÓN FINAL SEGUNDA. Modificación de la Ley Orgánica del Poder Judicial y del Estatuto<br />

Orgánico del Ministerio Fiscal.<br />

1. El Gobierno, <strong>en</strong> el plazo de seis meses a partir de la publicación de la pres<strong>en</strong>te Ley <strong>en</strong> el Boletín<br />

Oficial del Estado, elevará al Parlam<strong>en</strong>to un proyecto de Ley Orgánica de reforma de la Ley<br />

Orgánica 6/1985, de 1 de julio, del Poder Judicial, para la creación de las Audi<strong>en</strong>cias Provinciales y<br />

para la adecuación de la regulación y compet<strong>en</strong>cia de los Juzgados de M<strong>en</strong>ores y de la composición<br />

de la Sala Segunda del Tribunal Supremo a lo establecido <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

2. El Gobierno, <strong>en</strong> el plazo de seis meses a partir de la publicación de la pres<strong>en</strong>te Ley <strong>en</strong> el Boletín<br />

Oficial del Estado, elevará al Parlam<strong>en</strong>to un proyecto de Ley de reforma de la Ley 50/1981, de 30<br />

de diciembre, por la que se regula el Estatuto Orgánico del Ministerio Fiscal, a fin de adecuar la<br />

organización del Ministerio Fiscal a lo establecido <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

DISPOSICIÓN FINAL TERCERA. Reformas <strong>en</strong> materia de personal.<br />

1. El Gobierno, a través del Ministerio de Justicia, oído el Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial, la<br />

Fiscalía G<strong>en</strong>eral del Estado y las Comunidades Autónomas afectadas, <strong>en</strong> el plazo de seis meses<br />

desde la publicación de la pres<strong>en</strong>te Ley <strong>en</strong> el Boletín Oficial del Estado adoptará las disposiciones<br />

oportunas para adecuar la planta de los Juzgados de M<strong>en</strong>ores y las plantillas de las Carreras Judicial<br />

y Fiscal a las necesidades orgánicas que result<strong>en</strong> de la aplicación de lo dispuesto <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

2. Las plazas de Jueces de M<strong>en</strong>ores deberán ser servidas necesariam<strong>en</strong>te por Magistrados<br />

pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes a la Carrera Judicial. A la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de esta Ley los titulares de un Juzgado de<br />

M<strong>en</strong>ores que ost<strong>en</strong>t<strong>en</strong> la <strong>cat</strong>egoría de Juez deberán cesar <strong>en</strong> dicho cargo, quedando, <strong>en</strong> su caso, <strong>en</strong><br />

la situación que prevé el artículo 118.2 y concordantes de la vig<strong>en</strong>te Ley Orgánica del Poder<br />

Judicial, procediéndose a cubrir tales plazas por concurso ordinario <strong>en</strong>tre Magistrados.<br />

3. El Gobierno, a través del Ministerio de Justicia, y las Comunidades Autónomas con compet<strong>en</strong>cia<br />

<strong>en</strong> la materia, a través de las correspondi<strong>en</strong>tes Consejerías, adecuarán las plantillas de funcionarios<br />

de la Administración de Justicia a las necesidades que pres<strong>en</strong>t<strong>en</strong> los Juzgados y las Fiscalías de<br />

M<strong>en</strong>ores para la aplicación de la pres<strong>en</strong>te Ley. Asimismo, determinarán el número y plantilla de los<br />

Equipos Técnicos compuestos por personal funcionario o laboral al servicio de las Administraciones<br />

Públicas, que actuarán bajo los principios de indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia, imparcialidad y profesionalidad.<br />

4. Asimismo, el Gobierno, a través del Ministerio del Interior, y sin perjuicio de las compet<strong>en</strong>cias de<br />

las Comunidades Autónomas, adecuará las plantillas de los Grupos de M<strong>en</strong>ores de las Brigadas de<br />

Policía Judicial, con objeto de establecer la adscripción a las Secciones de M<strong>en</strong>ores de las Fiscalías<br />

de los funcionarios necesarios a los fines propuestos por esta Ley.<br />

387<br />

Tem ari Oposicions


DISPOSICIÓN FINAL CUARTA. Especialización de Jueces, Fiscales y abogados.<br />

1. El Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial y el Ministerio de Justicia, <strong>en</strong> el ámbito de sus<br />

compet<strong>en</strong>cias respectivas, procederán a la formación de miembros de la Carrera Judicial y Fiscal<br />

especialistas <strong>en</strong> materia de M<strong>en</strong>ores con arreglo a lo que se establezca reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te.<br />

Dichos especialistas t<strong>en</strong>drán prefer<strong>en</strong>cia para desempeñar los correspondi<strong>en</strong>tes cargos <strong>en</strong> las<br />

Audi<strong>en</strong>cias Provinciales y <strong>en</strong> los Juzgados y Fiscalías de M<strong>en</strong>ores, conforme a lo que establezcan las<br />

leyes y reglam<strong>en</strong>tos.<br />

2. En todas las Fiscalías existirá una Sección de M<strong>en</strong>ores compuesta por miembros de la Carrera<br />

Fiscal, especialistas, con las dotaciones de funcionarios administrativos que sean necesarios, según<br />

se determine reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te.<br />

3. El Consejo G<strong>en</strong>eral de la Abogacía deberá adoptar las disposiciones oportunas para que <strong>en</strong> los<br />

Colegios <strong>en</strong> los que resulte necesario se impartan cursos homologados para la formación de<br />

aquellos letrados que dese<strong>en</strong> adquirir la especialización <strong>en</strong> materia de m<strong>en</strong>ores a fin de interv<strong>en</strong>ir<br />

ante los órganos de esta Jurisdicción.<br />

DISPOSICIÓN FINAL QUINTA. Cláusula derogatoria.<br />

1. Se derogan: la Ley Orgánica reguladora de la compet<strong>en</strong>cia y el procedimi<strong>en</strong>to de los Juzgados de<br />

M<strong>en</strong>ores, texto refundido aprobado por Decreto de 11 de junio de 1948, modificada por la Ley<br />

Orgánica 4/1992, de 5 de junio; los preceptos subsist<strong>en</strong>tes del Reglam<strong>en</strong>to para la ejecución de la<br />

Ley Orgánica reguladora de la compet<strong>en</strong>cia y el procedimi<strong>en</strong>to de los Juzgados de M<strong>en</strong>ores,<br />

aprobado por Decreto de 11 de junio de 1948; la disposición transitoria duodécima de la Ley<br />

Orgánica 10/1995, de 23 de noviembre, del Código P<strong>en</strong>al; y los artículos 8.2, 9.3, la regla 1 del<br />

artículo 20, <strong>en</strong> lo que se refiere al número 2 del artículo 8, el segundo párrafo del artículo 22 y el<br />

artículo 65 del texto refundido del Código P<strong>en</strong>al, publicado por el Decreto 3096/1973, de 14 de<br />

septiembre, conforme a la Ley 44/1971, de 15 de noviembre.<br />

2. Quedan asimismo derogadas cuantas otras normas, de igual o inferior rango, se opongan a lo<br />

establecido <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

DISPOSICIÓN FINAL SEXTA. Naturaleza de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

Los artículos 16, 20, 21, 23 a 27, 30 a 35, 37 a 39, 41, 42 y 61 a 64, la disposición adicional tercera y<br />

la disposición final tercera de la pres<strong>en</strong>te Ley Orgánica ti<strong>en</strong><strong>en</strong> naturaleza de Ley ordinaria.<br />

DISPOSICIÓN FINAL SÉPTIMA. Entrada <strong>en</strong> vigor y desarrollo reglam<strong>en</strong>tario.<br />

1. La pres<strong>en</strong>te Ley Orgánica <strong>en</strong>trará <strong>en</strong> vigor al año de su publicación <strong>en</strong> el Boletín Oficial del<br />

Estado. En dicha fecha <strong>en</strong>trarán también <strong>en</strong> vigor los artículos 19 y 69 de la Ley Orgánica 10/1995,<br />

de 23 de noviembre, del Código P<strong>en</strong>al.<br />

2. Durante el plazo m<strong>en</strong>cionado <strong>en</strong> el apartado anterior, las Comunidades Autónomas con<br />

compet<strong>en</strong>cia respecto a la protección y reforma de m<strong>en</strong>ores adaptarán su normativa para la<br />

adecuada ejecución de las funciones que les otorga la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

388<br />

Tem ari Oposicions


3.13. LLEI 27 /2001, DE 31 DE DESEMBRE, DE JUSTÍCIA JUVENIL<br />

El Presid<strong>en</strong>t<br />

de la G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya<br />

Sia notori a tots els ciutadans que el Parlam<strong>en</strong>t de Catalunya ha aprovat i jo, <strong>en</strong> nom del Rei i<br />

d’acord amb el que estableix l’article 33.2 de l’Estatut d’autonomia de Catalunya, promulgo<br />

la segü<strong>en</strong>t<br />

LLEI<br />

Preàmbul<br />

I<br />

Aquesta Llei és una fita més <strong>en</strong> la important tasca legislativa del Parlam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> aquests<br />

darrers anys per a millorar, <strong>en</strong> l’àmbit de les seves competències estatutàries, el marc legal<br />

de l’at<strong>en</strong>ció dels m<strong>en</strong>ors d’edat, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral, i dels m<strong>en</strong>ors i els joves <strong>en</strong> conflicte amb la llei,<br />

<strong>en</strong> particular.<br />

L’article 9.28 de l’Estatut d’autonomia estableix la competència exclusiva de la G<strong>en</strong>eralitat <strong>en</strong><br />

matèria d’institucions públiques de protecció i tutela de m<strong>en</strong>ors, tot respectant, <strong>en</strong> tot cas, la<br />

legislació civil, p<strong>en</strong>al i p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciària.<br />

Catalunya va ésser, l’any 1981, la primera comunitat autònoma que va rebre de<br />

l’Administració de l’Estat els traspassos <strong>en</strong> matèria de protecció de m<strong>en</strong>ors, <strong>en</strong> complim<strong>en</strong>t<br />

de la previsió estatutària abans esm<strong>en</strong>tada.<br />

La legislació estatal que regulava la protecció dels m<strong>en</strong>ors <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t dels traspassos de<br />

serveis era el Decret de l’11 de juny de 1948, que va aprovar el text refós de la legislació<br />

sobre els tribunals tutelars de m<strong>en</strong>ors. El dit Decret atribuïa a aquests òrgans jurisdiccionals<br />

especials una doble funció: la funció protectora dels m<strong>en</strong>ors d’edat abandonats o <strong>en</strong> situació<br />

de desprotecció i la funció reformadora dels m<strong>en</strong>ors de setze anys autors de fets delictius.<br />

L’execució de les mesures de protecció i de reforma que adoptav<strong>en</strong> aquests tribunals<br />

tutelars corresponia a les antigues juntes provincials de protecció de m<strong>en</strong>ors i, a partir del<br />

mom<strong>en</strong>t dels traspassos de serveis, <strong>en</strong> l’àmbit territorial de Catalunya, a la G<strong>en</strong>eralitat.<br />

A partir de l’any 1981, el Govern assumeix una nova política, no exempta de riscos, pel que fa<br />

al tractam<strong>en</strong>t i la interv<strong>en</strong>ció <strong>en</strong> l’àmbit dels m<strong>en</strong>ors i els joves infractors, i així tr<strong>en</strong>ca amb<br />

un passat dominat pel paternalisme com a base o fonam<strong>en</strong>t de les respostes, la manca<br />

g<strong>en</strong>eralitzada de garanties i la no‐resposta com a resposta més habitual als conflictes i els<br />

problemes que podi<strong>en</strong> haver causat la conducta infractora dels m<strong>en</strong>ors.<br />

389<br />

Tem ari Oposicions


L’abús <strong>en</strong> l’aplicació de la mesura d’internam<strong>en</strong>t, que era la més imposada pels tribunals<br />

tutelars dels m<strong>en</strong>ors, i una certa confusió <strong>en</strong>tre la d<strong>en</strong>ominada facultat protectora i la<br />

facultat reformadora, constituï<strong>en</strong> també elem<strong>en</strong>ts configuradors d’una realitat g<strong>en</strong>s<br />

<strong>en</strong>coratjadora.<br />

La nova política que, des del mom<strong>en</strong>t de l’assumpció de les competències <strong>en</strong> matèria de<br />

protecció de m<strong>en</strong>ors, es va com<strong>en</strong>çar a aplicar a Catalunya es va fonam<strong>en</strong>tar <strong>en</strong> la necessitat<br />

de separar les funcions protectora i reformadora, <strong>en</strong> la promoció d’un procedim<strong>en</strong>t amb les<br />

degudes garanties, <strong>en</strong> la diversificació de les respostes, i, dins d’aquestes, <strong>en</strong> una aposta<br />

clara i decidida per les mesures <strong>en</strong> medi obert, i, finalm<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> la consideració que l’opció de<br />

l’internam<strong>en</strong>t hauria d’esdev<strong>en</strong>ir sempre la darrera opció.<br />

Aquesta nova política va comportar el diss<strong>en</strong>y i la creació de nous recursos, <strong>en</strong>tre els quals<br />

cal destacar la figura professional dels delegats d’assistència als m<strong>en</strong>ors que, implantada <strong>en</strong><br />

tot el territori, va possibilitar l’aplicació, per primer cop <strong>en</strong> el nostre país, de mesures com la<br />

llibertat vigilada.<br />

Consci<strong>en</strong>ts de la importància de conèixer la situació dels m<strong>en</strong>ors <strong>en</strong> relació amb la família,<br />

l’<strong>en</strong>torn social, l’<strong>en</strong>s<strong>en</strong>yam<strong>en</strong>t i l’ocupació laboral, com a elem<strong>en</strong>ts definidors de llurs<br />

necessitats edu<strong>cat</strong>ives, es planteja, a partir de l’any 1982, la necessitat de crear un espai<br />

d’observació dels m<strong>en</strong>ors. Aquesta informació obtinguda sobre els m<strong>en</strong>ors i llur <strong>en</strong>torn ha<br />

d’ésser facilitada als fiscals i als jutges de m<strong>en</strong>ors, per tal que puguin ori<strong>en</strong>tar la resposta més<br />

adequada a cada cas. L’any 1982 s’inaugurà a Barcelona el primer c<strong>en</strong>tre d’observació de tot<br />

l’Estat espanyol, i el mateix any van iniciar llurs activitats els equips d’observació <strong>en</strong> medi<br />

obert i els equips tècnics, els quals er<strong>en</strong> posats a disposició de les autoritats judicials<br />

responsables aleshores de la jurisdicció de m<strong>en</strong>ors.<br />

En l’àrea dels c<strong>en</strong>tres es va fer una remodelació important dels equipam<strong>en</strong>ts exist<strong>en</strong>ts abans<br />

dels traspassos, amb la supressió dels antics i grans c<strong>en</strong>tres d’internam<strong>en</strong>t, els c<strong>en</strong>tres<br />

Ramon Albó, L’Esperança, El Castell, <strong>en</strong>tre altres, i la creació de noves unitats més reduïdes i<br />

especialitzades, a fi d’oferir respostes difer<strong>en</strong>ts, que impliquessin la separació temporal dels<br />

m<strong>en</strong>ors de llur <strong>en</strong>torn familiar i social.<br />

Aquestes actuacions van rebre confirmació i impuls amb l’aprovació de la Llei 11/1985, del<br />

13 de juny, de protecció de m<strong>en</strong>ors, que permetia superar definitivam<strong>en</strong>t una normativa<br />

administrativa desfasada i amb poques garanties. El Parlam<strong>en</strong>t de Catalunya va ésser el<br />

primer de l’Estat a aprovar una llei específica de protecció de m<strong>en</strong>ors, la Llei 11/1985, que<br />

regulava tres àmbits difer<strong>en</strong>ts d’actuació: la prev<strong>en</strong>ció de la delinqüència infantil i juv<strong>en</strong>il, el<br />

tractam<strong>en</strong>t de la delinqüència infantil i juv<strong>en</strong>il, i la tutela dels m<strong>en</strong>ors si manca la potestat<br />

del pare i de la mare o per un exercici inadequat d’aquesta o del dret de guarda i educació.<br />

390<br />

Tem ari Oposicions


Aquesta Llei va constituir un primer i pioner marc legal modern per a poder aplicar les<br />

mesures de protecció i de reforma adoptades pels tribunals tutelars de m<strong>en</strong>ors, des del<br />

respecte dels drets individuals dels m<strong>en</strong>ors.<br />

L’any 1986 es va inaugurar a Palau de Plegamans, actualm<strong>en</strong>t Palau‐solità i Plegamans, el<br />

primer c<strong>en</strong>tre tan<strong>cat</strong> amb l’objectiu de donar resposta a les necessitats dels m<strong>en</strong>ors i els<br />

joves que requereix<strong>en</strong> una actuació edu<strong>cat</strong>iva més int<strong>en</strong>sa. Es tracta del C<strong>en</strong>tre Edu<strong>cat</strong>iu<br />

l’Alzina.<br />

Aquest model de recurs especialitzat no només ha cobert les necessitats plantejades pels<br />

m<strong>en</strong>ors sotmesos a mesures judicials d’internam<strong>en</strong>t, sinó que també ha estat un refer<strong>en</strong>t per<br />

a la resta de comunitats autònomes, que sovint hi han confiat els m<strong>en</strong>ors més conflictius. La<br />

implantació d’aquest model, <strong>en</strong> què Catalunya també ha estat pionera, permet que la<br />

mesura d’empresonam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tre p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciari dels nois i noies que t<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong>tre setze i<br />

divuit anys es pugui complir <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tre de m<strong>en</strong>ors.<br />

Des d’una perspectiva històrica, i malgrat la ingrata i alhora important funció social de les<br />

institucions tancades, és difícil que aquest tipus de recursos rebin cap tipus de<br />

reconeixem<strong>en</strong>t. Per tot això cal valorar l’atorgam<strong>en</strong>t al C<strong>en</strong>tre Edu<strong>cat</strong>iu l’Alzina del premi<br />

Solidaritat, <strong>en</strong> la seva des<strong>en</strong>a edició (1996), que és atorgat per l’Institut de Drets Humans de<br />

Catalunya.<br />

L’any 1990, continuant la política de diversificació de les respostes que es pos<strong>en</strong> a disposició<br />

dels jutges de m<strong>en</strong>ors i at<strong>en</strong><strong>en</strong>t el nou perfil de la població que arribava a la jurisdicció de<br />

m<strong>en</strong>ors, es va diss<strong>en</strong>yar i posar <strong>en</strong> funcionam<strong>en</strong>t el programa de mediació i reparació a la<br />

víctima. Aquesta experiència, també pionera <strong>en</strong> l’àmbit estatal, ha estat i és molt aplicada<br />

pels jutges i els fiscals de la jurisdicció de m<strong>en</strong>ors.<br />

Aquestes experiències pioneres, valorades positivam<strong>en</strong>t pel conjunt d’institucions i de<br />

professionals que interv<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> l’àmbit de la justícia juv<strong>en</strong>il, han estat incorporades a la Llei<br />

orgànica 4/1992, del 5 de juny, reguladora de la competència i el procedim<strong>en</strong>t dels jutjats de<br />

m<strong>en</strong>ors.<br />

La política aplicada a Catalunya <strong>en</strong> l’àmbit de la justícia juv<strong>en</strong>il ha comportat, segons les<br />

estadístiques dels darrers anys, que només una des<strong>en</strong>a part de les resolucions judicials sobre<br />

els m<strong>en</strong>ors infractors n’impliquin l’ingrés <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tre d’internam<strong>en</strong>t. Això significa que la<br />

gran majoria de respostes que reb<strong>en</strong> els m<strong>en</strong>ors infractors es port<strong>en</strong> a terme <strong>en</strong> llur propi<br />

medi familiar i social. Tot això ha estat possible per la creació i l’aplicació de recursos i de<br />

programes alternatius, <strong>en</strong>tre els quals cal destacar la llibertat vigilada, els serveis <strong>en</strong> b<strong>en</strong>efici<br />

de la comunitat i la mediació i la reparació a la víctima.<br />

Aquests perc<strong>en</strong>tatges fan palesa, <strong>en</strong> el context europeu actual, la constatació que es tracta<br />

d’una de les polítiques <strong>en</strong> matèria de justícia juv<strong>en</strong>il més avançades d’Europa.<br />

391<br />

Tem ari Oposicions


Els serveis de justícia juv<strong>en</strong>il a Catalunya són avui motiu de reconeixem<strong>en</strong>t i constitueix<strong>en</strong>,<br />

s<strong>en</strong>s dubte, el model a seguir per la resta de les comunitats autònomes que t<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong>cara <strong>en</strong><br />

fase de desplegam<strong>en</strong>t els respectius models i serveis de justícia juv<strong>en</strong>il per a l’aplicació de la<br />

Llei 5/2000, que ha incorporat el model creat a Catalunya.<br />

Podem afirmar amb orgull que Catalunya ha estat, els darrers vint anys, el laboratori <strong>en</strong> el<br />

qual s’han diss<strong>en</strong>yat i posat <strong>en</strong> funcionam<strong>en</strong>t les noves polítiques que <strong>en</strong> matèria de justícia<br />

juv<strong>en</strong>il han inspirat i han constituït l’eix vertebrador de la legislació estatal.<br />

II<br />

S’ha arribat al marc legislatiu vig<strong>en</strong>t després d’un procés de modificacions legislatives, d’una<br />

banda, <strong>en</strong> l’àmbit estatal, pel que fa a la competència dels tribunals i als procedim<strong>en</strong>ts, i, de<br />

l’altra, pel que fa a les modificacions de la Llei 11/1985, quant a les mesures d’execució.<br />

La Llei de l’Estat 21/1987, de l’11 de novembre, per la qual es modifiqu<strong>en</strong> determinats<br />

articles del Codi civil i de la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t civil <strong>en</strong> matèria d’adopció, va comportar la<br />

supressió de l’anom<strong>en</strong>ada «facultat protectora dels tribunals tutelars de m<strong>en</strong>ors» i<br />

l’atribució de les funcions de tutela, guarda, acollim<strong>en</strong>t i adopció dels m<strong>en</strong>ors desemparats a<br />

les <strong>en</strong>titats públiques de protecció de m<strong>en</strong>ors de les comunitats autònomes, s<strong>en</strong>s perjudici<br />

de les funcions jurisdiccionals reservades, <strong>en</strong> aquesta matèria, als jutjats de primera<br />

instància.<br />

La nova situació compet<strong>en</strong>cial creada arran de la Llei de l’Estat 21/1987 i el<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t del dret civil de Catalunya han fet que la protecció de m<strong>en</strong>ors hagi estat<br />

objecte, aquests darrers anys, d’un tractam<strong>en</strong>t legislatiu int<strong>en</strong>s, mitjançant les lleis<br />

successives que el Parlam<strong>en</strong>t ha anat aprovant: Llei 12/1988, del 21 de novembre, de<br />

modificació de la Llei 11/1985, de protecció de m<strong>en</strong>ors; Llei 37/1991, del 30 de desembre,<br />

sobre mesures de protecció de m<strong>en</strong>ors desemparats i de l’adopció; Llei 39/1991, del 30 de<br />

desembre, de la tutela i institucions tutelars, i Llei 8/1995, del 27 de juliol, d’at<strong>en</strong>ció i<br />

protecció dels infants i els adolesc<strong>en</strong>ts i de modificació de la Llei 37/1991.<br />

El capítol II de la Llei 37/1991, relatiu a l’adopció, i la Llei 39/1991, han estat refosos <strong>en</strong> el<br />

Codi de família, d’acord amb el text aprovat per la Llei 9/1998, del 15 de juliol.<br />

L’adaptació de la legislació a la Constitució espanyola ha anat més l<strong>en</strong>tam<strong>en</strong>t. La Llei orgànica<br />

6/1985, de l’1 de juliol, del poder judicial, va substituir els antics tribunals tutelars de m<strong>en</strong>ors<br />

pels nous jutjats de m<strong>en</strong>ors, però no va aconseguir la reforma de la legislació tutelar de<br />

m<strong>en</strong>ors <strong>en</strong> el termini d’un any, tal com establia <strong>en</strong> la disposició addicional primera, perquè el<br />

projecte no es va arribar a pres<strong>en</strong>tar.<br />

Només com a conseqüència de la S<strong>en</strong>tència del Tribunal Constitucional 36/1991, del 14 de<br />

febrer, que va declarar la inconstitucionalitat de l’article 15 de la Llei de tribunals tutelars de<br />

m<strong>en</strong>ors, regulador del procedim<strong>en</strong>t, es va efectuar la modificació, urg<strong>en</strong>t i provisional,<br />

392<br />

Tem ari Oposicions


d’aquest text legal, mitjançant la Llei orgànica 4/92, del 5 de juny, amb la finalitat d’introduir<br />

les garanties processals mínimes, però s<strong>en</strong>se abordar cap reforma <strong>en</strong> profunditat dels<br />

aspectes substantius o de l’execució.<br />

El pas definitiu per a la r<strong>en</strong>ovació de la legislació <strong>en</strong> aquesta matèria va ésser l’aprovació de<br />

la Llei orgànica 10/1995, del 23 de novembre, del Codi p<strong>en</strong>al. El Codi estableix, <strong>en</strong> l’article 19,<br />

que la majoria d’edat p<strong>en</strong>al és als divuit anys i que els m<strong>en</strong>ors d’aquesta edat autors de fets<br />

tipifi<strong>cat</strong>s com a delicte o falta pod<strong>en</strong> respondre’n de conformitat amb la Llei que reguli la<br />

responsabilitat p<strong>en</strong>al dels m<strong>en</strong>ors d’edat. L’article 69 del Codi p<strong>en</strong>al també disposa que la<br />

dita Llei pot ésser aplicada, <strong>en</strong> els casos i amb els requisits que estableixi, als joves més grans<br />

de divuit anys i m<strong>en</strong>ors de vint‐i‐un. L’<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor d’aquests dos articles va quedar<br />

condicionada, no obstant això, a l’<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de la Llei anunciada, que s’ha<br />

materialitzat amb la Llei orgànica 5/2000, del 12 de g<strong>en</strong>er, reguladora de la responsabilitat<br />

p<strong>en</strong>al dels m<strong>en</strong>ors, que deroga la legislació tutelar de m<strong>en</strong>ors del 1948, <strong>en</strong> la part que <strong>en</strong>cara<br />

restava vig<strong>en</strong>t, i la Llei orgànica 4/1992, del 5 de juny, modificadora de l’anterior.<br />

Aquesta Llei orgànica fa necessari acomodar la legislació <strong>cat</strong>alana a la nova situació i<br />

substituir l’actual Llei 11/85, del 13 de juny, de protecció de m<strong>en</strong>ors, <strong>en</strong> la part que <strong>en</strong>cara<br />

resta vig<strong>en</strong>t, per un instrum<strong>en</strong>t legal adequat que permeti executar correctam<strong>en</strong>t les<br />

funcions i les competències de l’Administració de la G<strong>en</strong>eralitat <strong>en</strong> aquest àmbit.<br />

III<br />

La Llei regula l’actuació de l’Administració de la G<strong>en</strong>eralitat o d’altres <strong>en</strong>titats públiques o<br />

privades que interv<strong>en</strong><strong>en</strong> respecte dels m<strong>en</strong>ors de divuit anys i dels joves més grans de divuit<br />

anys als quals l’autoritat judicial o el ministeri fiscal hagi imposat una actuació dels equips<br />

tècnics o una mesura, <strong>en</strong> aplicació de la Llei orgànica reguladora de la responsabilitat p<strong>en</strong>al<br />

dels m<strong>en</strong>ors, que requereixi, per a ésser executada, les interv<strong>en</strong>cions esm<strong>en</strong>tades.<br />

La Llei estableix una sèrie de principis d’actuació que procedeix<strong>en</strong> directam<strong>en</strong>t de les<br />

normes, les declaracions i les recomanacions internacionals <strong>en</strong> matèria de justícia juv<strong>en</strong>il<br />

aprovades els darrers anys, <strong>en</strong>tre les quals destaqu<strong>en</strong> les Regles mínimes de les Nacions<br />

Unides per a l’administració de la justícia de m<strong>en</strong>ors (Regles de Beijing), del 29 de novembre<br />

de 1985; les Recomanacions del Consell d’Europa R (87) 20, del 1987, sobre reaccions socials<br />

davant la delinqüència juv<strong>en</strong>il; les Regles de les Nacions Unides per a la protecció dels<br />

m<strong>en</strong>ors privats de llibertat, del 14 de desembre de 1990; les Directrius de les Nacions Unides<br />

per a la prev<strong>en</strong>ció de la delinqüència juv<strong>en</strong>il (Directrius de Riad), del 14 de desembre de<br />

1990, i la Conv<strong>en</strong>ció de les Nacions Unides sobre els drets de l’infant, del 20 de novembre de<br />

1989.<br />

393<br />

Tem ari Oposicions


També s’han incorporat a la norma els principis declarats <strong>en</strong> diverses resolucions adoptades<br />

pel Parlam<strong>en</strong>t, especialm<strong>en</strong>t, la Resolució 37/I, del 10 de desembre de 1981, i la Resolució<br />

194/III, del 3 de març de 1991, sobre els drets de la infància.<br />

La finalitat bàsica d’aquesta Llei és promoure i regular les eines per a aconseguir la integració<br />

i la reinserció social dels m<strong>en</strong>ors i els joves als quals s’aplica, mitjançant l’articulació de<br />

programes i d’actuacions que han de t<strong>en</strong>ir un caràcter fonam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>t edu<strong>cat</strong>iu i han de<br />

respectar pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t llurs drets.<br />

L’acció edu<strong>cat</strong>iva promoguda <strong>en</strong> aquest àmbit té unes característiques determinades. Els<br />

programes d’interv<strong>en</strong>ció edu<strong>cat</strong>iva <strong>en</strong> l’àmbit dels m<strong>en</strong>ors i els joves infractors es du<strong>en</strong> a<br />

terme <strong>en</strong> un context d’execució p<strong>en</strong>al i, per tant, de control. La resposta a la infracció p<strong>en</strong>al<br />

ha d’ajudar els m<strong>en</strong>ors i els joves a s<strong>en</strong>tir‐se responsables dels propis actes i a compr<strong>en</strong>dre<br />

l’efecte que aquests t<strong>en</strong><strong>en</strong> sobre els altres, com a estímul del procés de canvi de llur<br />

conducta. El reconeixem<strong>en</strong>t de la capacitat d’assumir les conseqüències de les pròpies<br />

accions dóna una nova dim<strong>en</strong>sió a l’acció edu<strong>cat</strong>iva dels m<strong>en</strong>ors i els joves infractors.<br />

La individualització de les interv<strong>en</strong>cions, <strong>en</strong> funció de les circumstàncies de cada cas, la<br />

formació especialitzada dels professionals i dels equips que interv<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cada fase, i el<br />

fom<strong>en</strong>t de la participació i la col∙laboració d’altres instàncies, públiques i privades, <strong>en</strong> els<br />

processos d’interv<strong>en</strong>ció són altres trets característics de l’acció edu<strong>cat</strong>iva regulada per la Llei.<br />

IV<br />

Aquesta Llei té seixanta‐quatre articles, una disposició addicional, una disposició derogatòria<br />

i dues disposicions finals.<br />

El text consta de cinc títols; alguns dels quals són dividits <strong>en</strong> capítols.<br />

El títol I recull les disposicions g<strong>en</strong>erals refer<strong>en</strong>ts a l’objecte, la finalitat, l’àmbit d’aplicació,<br />

els principis rectors de la Llei i els drets dels m<strong>en</strong>ors i els joves. També s’hi aborda la<br />

distribució compet<strong>en</strong>cial i s’atribueix a l’Administració de la G<strong>en</strong>eralitat, mitjançant l’òrgan<br />

administratiu que es designi com a compet<strong>en</strong>t, l’exercici de les funcions bàsiques de la Llei.<br />

No obstant això, la Llei preveu la possibilitat que les <strong>en</strong>titats locals puguin assumir funcions<br />

de l’Administració de la G<strong>en</strong>eralitat, per la via de la delegació de competències i la via dels<br />

acords o conv<strong>en</strong>is de col∙laboració amb <strong>en</strong>titats públiques i privades s<strong>en</strong>se ànim de lucre.<br />

Entre les funcions que destaqu<strong>en</strong> hi ha la d’establir la composició i les atribucions dels equips<br />

tècnics, als quals s’atribueix<strong>en</strong> importants tasques d’informes tècnics i de mediació, tant <strong>en</strong><br />

la fase d’instrucció com <strong>en</strong> la fase d’execució.<br />

El títol II regula l’execució de les difer<strong>en</strong>ts mesures <strong>en</strong> medi obert establertes per la Llei<br />

orgànica 5/2000, del 12 de g<strong>en</strong>er, reguladora de la responsabilitat p<strong>en</strong>al dels m<strong>en</strong>ors.<br />

394<br />

Tem ari Oposicions


L’execució de les mesures <strong>en</strong> medi obert té per finalitat incidir <strong>en</strong> el procés de socialització<br />

dels m<strong>en</strong>ors i els joves, mitjançant una interv<strong>en</strong>ció individualitzada <strong>en</strong> el propi <strong>en</strong>torn, <strong>en</strong><br />

coordinació estreta amb les diverses institucions i <strong>en</strong>titats i amb els professionals de la<br />

comunitat que, d’alguna manera, hi puguin incidir positivam<strong>en</strong>t, promov<strong>en</strong>t la col∙laboració i<br />

la participació de la família i f<strong>en</strong>t ús, prefer<strong>en</strong>tm<strong>en</strong>t, dels serveis i els recursos comunitaris de<br />

l’<strong>en</strong>torn social.<br />

El títol III, sobre l’execució dels internam<strong>en</strong>ts, regula l’activitat dels c<strong>en</strong>tres de m<strong>en</strong>ors i joves<br />

internats, cautelarm<strong>en</strong>t o definitivam<strong>en</strong>t, per resolució de l’autoritat judicial.<br />

La redacció d’aquest títol III s’ha inspirat, fonam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> les Regles de les Nacions<br />

Unides per a la protecció de m<strong>en</strong>ors privats de llibertat, del 14 de desembre de 1990. La Llei<br />

regula, <strong>en</strong> el marc de les competències de la G<strong>en</strong>eralitat, les múltiples matèries que<br />

l’execució dels internam<strong>en</strong>ts suscita.<br />

El títol IV regula el suport als processos individuals de reinserció dels m<strong>en</strong>ors i els joves<br />

atesos <strong>en</strong> l’àmbit d’aquesta Llei, i estableix les actuacions que han de dur a terme els<br />

professionals, abans de la finalització de les mesures que t<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong>comanades, per a facilitar<br />

la incorporació dels m<strong>en</strong>ors i els joves al propi medi social i familiar, que s’han d’establir per<br />

reglam<strong>en</strong>t.<br />

El títol V regula dues matèries específiques: les funcions d’inspecció, que ha de dur a terme<br />

l’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t, les quals t<strong>en</strong><strong>en</strong> com a finalitat vetllar perquè l’actuació dels<br />

c<strong>en</strong>tres propis i col∙laboradors i dels professionals que interv<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> l’àmbit d’aquesta Llei<br />

es dugui a terme segons els seus principis rectors i amb total respecte dels drets i les<br />

garanties dels m<strong>en</strong>ors i els joves, i el tractam<strong>en</strong>t i la gestió de la informació, per a garantir la<br />

confid<strong>en</strong>cialitat i la reserva necessàries <strong>en</strong> relació amb les dades dels m<strong>en</strong>ors i els joves<br />

obtingudes pels professionals <strong>en</strong> l’exercici de les funcions que els correspon<strong>en</strong>.<br />

Finalm<strong>en</strong>t, es disposa el des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t per reglam<strong>en</strong>t de la Llei i se’n determina l’<strong>en</strong>trada<br />

<strong>en</strong> vigor.<br />

Títol I<br />

Disposicions g<strong>en</strong>erals<br />

Article 1<br />

Objecte de la Llei<br />

Aquesta Llei té per objecte regular les funcions que ha de complir l’Administració de la<br />

G<strong>en</strong>eralitat <strong>en</strong> execució de les mesures adoptades pels jutges i els tribunals <strong>en</strong> el marc de la<br />

Llei orgànica 5/2000, del 12 de g<strong>en</strong>er, reguladora de la responsabilitat p<strong>en</strong>al dels m<strong>en</strong>ors, i<br />

395<br />

Tem ari Oposicions


<strong>en</strong> el desplegam<strong>en</strong>t dels programes destinats a donar suport als processos de reinserció de<br />

les persones que es trob<strong>en</strong> dins l’àmbit d’aplicació d’aquesta Llei, mitjançant l’organisme que<br />

<strong>en</strong> tingui atribuïda la competència, i també establir el règim de participació i col∙laboració<br />

d’<strong>en</strong>titats públiques <strong>en</strong> l’exercici d’aquestes funcions. Així mateix estableix la participació i la<br />

col∙laboració d’<strong>en</strong>titats privades, d’acord amb els principis de tutela pública i coordinació.<br />

Article 2<br />

Finalitat de la Llei<br />

La finalitat d’aquesta Llei és promoure la integració i la reinserció social dels m<strong>en</strong>ors i els<br />

joves als quals s’aplica, mitjançant les actuacions i els programes que es du<strong>en</strong> a terme <strong>en</strong><br />

interès d’ells, els quals programes han de t<strong>en</strong>ir un caràcter fonam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>t edu<strong>cat</strong>iu i<br />

responsabilitzador.<br />

Article 3<br />

Àmbit d’aplicació de la Llei<br />

1. Aquesta Llei és aplicable als m<strong>en</strong>ors i els joves destinataris d’alguna resolució adoptada<br />

per l’autoritat judicial o pel ministeri fiscal, d’acord amb la Llei orgànica 5/2000, que, per a<br />

ésser executada, requereixi la interv<strong>en</strong>ció de les <strong>en</strong>titats públiques o privades a què fa<br />

referència la Llei pres<strong>en</strong>t.<br />

2. Als efectes d’aquesta Llei són m<strong>en</strong>ors les persones que t<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong>tre <strong>cat</strong>orze i disset anys i<br />

són joves les persones que t<strong>en</strong><strong>en</strong> divuit anys o més.<br />

Article 4<br />

Principis rectors<br />

L’actuació de les administracions públiques <strong>en</strong> l’àmbit dels m<strong>en</strong>ors i els joves, <strong>en</strong> exercici de<br />

les competències que els atribueix aquesta Llei, s’ha d’ajustar als principis segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) El respecte al lliure des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de la personalitat, i també dels s<strong>en</strong>yals d’id<strong>en</strong>titat<br />

propis i de les característiques individuals i col∙lectives.<br />

b) La informació sobre llurs drets i l’assistència necessària per a poder exercir‐los.<br />

c) La preval<strong>en</strong>ça de l’interès superior dels m<strong>en</strong>ors d’edat sobre qualsevol altre interès<br />

concurr<strong>en</strong>t.<br />

d) L’adequació de les actuacions a l’edat, la psicologia, la personalitat i les circumstàncies<br />

personals i socials dels m<strong>en</strong>ors i dels joves.<br />

e) L’aplicació de programes fonam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>t edu<strong>cat</strong>ius, promotors i no repressius, que<br />

fom<strong>en</strong>tin el s<strong>en</strong>tit de la responsabilitat, el respecte dels drets i la llibertat dels altres i una<br />

actitud constructiva <strong>en</strong>vers la societat.<br />

396<br />

Tem ari Oposicions


f) La prioritat dels programes d’actuació <strong>en</strong> l’<strong>en</strong>torn familiar i social propi, sempre que no<br />

sigui perjudicial per als interessos dels m<strong>en</strong>ors i els joves.<br />

g) El fom<strong>en</strong>t de la col∙laboració i la responsabilització dels pares, els tutors o els<br />

repres<strong>en</strong>tants legals <strong>en</strong> les actuacions administratives, i la subsidiarietat d’aquestes<br />

actuacions respecte a les funcions del pare i de la mare, quan s’intervingui <strong>en</strong> relació amb<br />

persones m<strong>en</strong>ors d’edat.<br />

h) El caràcter prefer<strong>en</strong>tm<strong>en</strong>t col∙legiat i interdisciplinari <strong>en</strong> la presa de decisions que afect<strong>en</strong><br />

o pod<strong>en</strong> afectar l’esfera personal, familiar o social dels m<strong>en</strong>ors i els joves.<br />

i) La confid<strong>en</strong>cialitat, la reserva oportuna i l’absència d’ingerències innecessàries <strong>en</strong> la vida<br />

privada dels m<strong>en</strong>ors i els joves o de les famílies respectives, <strong>en</strong> les actuacions professionals<br />

que es duguin a terme.<br />

j) La coordinació i la col∙laboració de les actuacions amb altres òrgans de la mateixa<br />

administració o d’una altra administració que intervinguin <strong>en</strong> l’àmbit dels m<strong>en</strong>ors i els joves.<br />

k) La promoció de la solidaritat i la s<strong>en</strong>sibilitat social vers els m<strong>en</strong>ors i els joves amb<br />

problemàtiques de delinqüència o que viu<strong>en</strong> situacions d’inadaptació o conflicte social, i el<br />

fom<strong>en</strong>t de la participació de la iniciativa social <strong>en</strong> els programes impulsats per les<br />

administracions públiques per a at<strong>en</strong>dre aquestes problemàtiques.<br />

Article 5<br />

Drets g<strong>en</strong>erals dels m<strong>en</strong>ors i els joves<br />

Tots els m<strong>en</strong>ors i els joves als quals s’apliqui aquesta Llei gaudeix<strong>en</strong> dels drets i les llibertats<br />

que reconeix<strong>en</strong> a tothom la Constitució, els tractats internacionals ratifi<strong>cat</strong>s per l’Estat<br />

espanyol i la resta de l’ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t jurídic vig<strong>en</strong>t, sempre que no estiguin expressam<strong>en</strong>t<br />

suspesos o restringits per l’autoritat judicial.<br />

Article 6<br />

Drets específics dels m<strong>en</strong>ors d’edat<br />

Els m<strong>en</strong>ors d’edat als quals s’apliqui aquesta Llei gaudeix<strong>en</strong>, a més dels drets reconeguts per<br />

l’article 5, de tots els drets, no suspesos judicialm<strong>en</strong>t, que els reconeix l’ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t jurídic<br />

vig<strong>en</strong>t <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ció a llur minoritat, especialm<strong>en</strong>t els recollits per la Conv<strong>en</strong>ció de les Nacions<br />

Unides sobre els drets de l’infant, del 20 de novembre de 1989; per la Llei orgànica 1/1996,<br />

del 15 de g<strong>en</strong>er, de protecció jurídica del m<strong>en</strong>or, i per la legislació específica de protecció de<br />

m<strong>en</strong>ors aplicable <strong>en</strong> l’àmbit territorial de Catalunya.<br />

Article 7<br />

Competències de l’Administració de la G<strong>en</strong>eralitat<br />

397<br />

Tem ari Oposicions


Correspon a l’Administració de la G<strong>en</strong>eralitat, dins el seu àmbit territorial, mitjançant el<br />

departam<strong>en</strong>t que <strong>en</strong> tingui la competència:<br />

a) Dirigir, organitzar i gestionar els equips tècnics que han d’at<strong>en</strong>dre les funcions<br />

d’assessoram<strong>en</strong>t tècnic i de mediació que els atribueix la Llei orgànica 5/2000, d’acord amb<br />

les necessitats de les fiscalies i els jutjats de m<strong>en</strong>ors, dels quals dep<strong>en</strong><strong>en</strong> funcionalm<strong>en</strong>t per a<br />

les comeses d’assessoram<strong>en</strong>t tècnic i de mediació, i establir‐ne la composició i les dotacions.<br />

b) Dirigir, organitzar i gestionar els serveis i els programes que calguin per a executar<br />

correctam<strong>en</strong>t les mesures dictades pels jutjats de m<strong>en</strong>ors.<br />

c) Elaborar i aplicar programes destinats a donar suport als processos individuals de<br />

reinserció <strong>en</strong> què pod<strong>en</strong> trobar‐se els m<strong>en</strong>ors i els joves que hagin complert les mesures<br />

acordades pels jutjats de m<strong>en</strong>ors.<br />

d) Assumir les funcions de supervisió i coordinació g<strong>en</strong>eral de totes les institucions públiques<br />

o privades, quan actuïn dins l’àmbit d’aquesta Llei, d’acord amb els principis establerts per<br />

l’article 1.<br />

e) Investigar sobre la delinqüència i la inadaptació social juv<strong>en</strong>ils i divulgar‐ne els estudis.<br />

Article 8<br />

Participació d’<strong>en</strong>titats públiques<br />

1. Les <strong>en</strong>titats locals, <strong>en</strong> el marc de la legislació vig<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria d’assistència i serveis<br />

socials, i <strong>en</strong> exercici de les competències que els són pròpies, particip<strong>en</strong> <strong>en</strong> les funcions de<br />

prev<strong>en</strong>ció i inserció social dels m<strong>en</strong>ors i els joves, per mitjà dels serveis d’at<strong>en</strong>ció primària o<br />

especialitzada que t<strong>en</strong><strong>en</strong> assignats.<br />

2. El Govern, després d’haver‐ho acordat amb les <strong>en</strong>titats locals, pot delegar‐los l’exercici de<br />

funcions que té atribuïdes <strong>en</strong> l’àmbit d’aquesta Llei. L’acord de delegació de funcions<br />

comporta també el de traspàs dels recursos necessaris. Amb aquesta finalitat, s’han de<br />

signar conv<strong>en</strong>is de col∙laboració per a l’exercici de funcions <strong>en</strong> l’àmbit d’aquesta Llei i, si<br />

escau, per a l’atorgam<strong>en</strong>t de subv<strong>en</strong>cions.<br />

3. L’Administració de la G<strong>en</strong>eralitat i les <strong>en</strong>titats locals pod<strong>en</strong> establir acords i conv<strong>en</strong>is de<br />

col∙laboració per a l’exercici de funcions <strong>en</strong> l’àmbit d’aquesta Llei.<br />

Article 9<br />

Col∙laboració de persones i <strong>en</strong>titats privades<br />

Les administracions públiques compet<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> la matèria han de promoure la participació,<br />

s<strong>en</strong>se ànim de lucre, d’acord amb els principis establerts per l’article 1, de persones físiques i<br />

d’institucions, associacions i fundacions privades, <strong>en</strong> l’exercici de les funcions regulades per<br />

aquesta Llei. Amb aquesta finalitat pod<strong>en</strong> signar conv<strong>en</strong>is de col∙laboració o atorgar<br />

398<br />

Tem ari Oposicions


subv<strong>en</strong>cions. En l’execució d’algunes mesures també es preveu la col∙laboració de persones<br />

físiques que excloguin l’ànim de lucre <strong>en</strong> aquesta actuació. En tot cas, les administracions<br />

públiques han de vetllar perquè totes les actuacions i les activitats de les <strong>en</strong>titats privades<br />

compleixin les finalitats d’aquesta Llei.<br />

Títol II<br />

L’execució de les mesures <strong>en</strong> medi obert<br />

Article 10<br />

Finalitat de la interv<strong>en</strong>ció <strong>en</strong> medi obert<br />

1. Les mesures <strong>en</strong> medi obert acordades pels jutges de m<strong>en</strong>ors t<strong>en</strong><strong>en</strong> per finalitat incidir <strong>en</strong><br />

el procés de socialització dels m<strong>en</strong>ors i els joves, mitjançant una interv<strong>en</strong>ció individualitzada<br />

<strong>en</strong> l’<strong>en</strong>torn propi que combina l’acció edu<strong>cat</strong>iva i, si escau, el tractam<strong>en</strong>t terapèutic, amb el<br />

control derivat de l’execució d’aquesta interv<strong>en</strong>ció. Entre les dites mesures s'hi han<br />

d’incloure, com a mínim, el tractam<strong>en</strong>t ambulatori, l’assistència a un c<strong>en</strong>tre de dia, la<br />

permanència de cap de setmana i la llibertat vigilada.<br />

2. En l’execució de les mesures <strong>en</strong> medi obert s’ha d’establir una coordinació estreta amb les<br />

institucions i <strong>en</strong>titats i amb els professionals de la comunitat que puguin incidir positivam<strong>en</strong>t<br />

<strong>en</strong> els m<strong>en</strong>ors i els joves, i s’ha de promoure la col∙laboració i la participació de les famílies<br />

respectives.<br />

Article 11<br />

Professionals per a l’execució de les mesures<br />

Les mesures <strong>en</strong> medi obert s’han d’executar per mitjà de professionals que, com a mínim,<br />

tinguin una diplomatura universitària dels estudis que s’estableixin per reglam<strong>en</strong>t,<br />

organitzats <strong>en</strong> equips distribuïts territorialm<strong>en</strong>t. Aquests professionals han de des<strong>en</strong>volupar<br />

les tasques respectives <strong>en</strong> coordinació amb les administracions públiques.<br />

Article 12<br />

Actuacions per a l’execució de mesures <strong>en</strong> medi obert<br />

Les actuacions que ha de dur a terme l’òrgan <strong>en</strong>carregat de l’execució de les mesures <strong>en</strong><br />

medi obert destinades als m<strong>en</strong>ors i els joves, per mitjà del professional o la professional que<br />

es designi, d’acord amb la naturalesa de cada mesura, són:<br />

a) L’elaboració d’un programa individualitzat d’execució de la mesura, dins el termini màxim<br />

de deu dies, amb la definició dels objectius que es pret<strong>en</strong><strong>en</strong> assolir i les actuacions que els<br />

han de fer possibles.<br />

399<br />

Tem ari Oposicions


) La realització de les actuacions que li correspon<strong>en</strong>, d’acord amb el programa<br />

individualitzat aprovat, per al seguim<strong>en</strong>t o l’execució efectiva de la mesura.<br />

c) L’elaboració dels informes de seguim<strong>en</strong>t sobre l’execució de la mesura, les incidències i<br />

l’evolució personal, trimestralm<strong>en</strong>t com a mínim, s<strong>en</strong>s perjudici que s’estableixi per<br />

reglam<strong>en</strong>t un termini més breu <strong>en</strong> determinats supòsits, i sempre que sigui requerit pel<br />

ministeri fiscal o per l’òrgan judicial compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la matèria, o es consideri necessari.<br />

Aquests informes i l’informe final a què fa referència la lletra f s’han de lliurar sempre a<br />

l’advo<strong>cat</strong> o advocada que acrediti portar la def<strong>en</strong>sa del m<strong>en</strong>or o la m<strong>en</strong>or o del jove o la jove,<br />

quan ho hagi sol∙licitat a l’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t.<br />

d) La proposta al jutge o jutgessa de m<strong>en</strong>ors, quan es consideri proced<strong>en</strong>t, de la revisió<br />

judicial de les mesures.<br />

e) L’assistència als actes i les diligències processals a què sigui convo<strong>cat</strong> pel ministeri fiscal o<br />

l’òrgan judicial correspon<strong>en</strong>t.<br />

f) L’elaboració d’un informe final, una vegada complerta la mesura imposada, valoratiu del<br />

procés d’execució i de la situació actual del m<strong>en</strong>or o la m<strong>en</strong>or o del jove o la jove.<br />

g) L’actuació coordinada amb els altres professionals, <strong>en</strong>titats o serveis que participin <strong>en</strong><br />

l’execució de la mesura.<br />

h) Qualsevol altra actuació establerta per la normativa g<strong>en</strong>eral o per la que es dicti <strong>en</strong><br />

desplegam<strong>en</strong>t d’aquesta Llei.<br />

Article 13<br />

Recursos per a l’execució de les mesures<br />

1. Els professionals designats <strong>en</strong> les mesures <strong>en</strong> medi obert particip<strong>en</strong> <strong>en</strong> la relació <strong>en</strong>tre<br />

l’autoritat judicial i el medi social. En el treball edu<strong>cat</strong>iu han d’emprar, d’una manera<br />

prefer<strong>en</strong>t, tots els serveis de què disposa la comunitat <strong>en</strong> què s’insereix el m<strong>en</strong>or. Aquests<br />

treballadors han de t<strong>en</strong>ir assignada una zona geogràfica determinada <strong>en</strong> la qual han de<br />

treballar coordinadam<strong>en</strong>t amb la resta de serveis comunitaris d’at<strong>en</strong>ció a la infància i a la<br />

jov<strong>en</strong>tut. Periòdicam<strong>en</strong>t, i sempre que l’autoritat judicial ho demani, han d’emetre un<br />

informe que reflecteixi l’evolució del m<strong>en</strong>or o la m<strong>en</strong>or per avaluar la mesura adoptada.<br />

2. En el cas que els serveis i els recursos comunitaris disponibles siguin insufici<strong>en</strong>ts o<br />

inadequats per a executar les mesures <strong>en</strong> medi obert <strong>en</strong> una zona determinada,<br />

l’Administració de la G<strong>en</strong>eralitat, per mitjà dels departam<strong>en</strong>ts compet<strong>en</strong>ts, ha de crear els<br />

que siguin necessaris o establir conv<strong>en</strong>is o acords de col∙laboració amb altres <strong>en</strong>titats<br />

públiques o privades amb aquesta finalitat, amb la deguda contraprestació.<br />

400<br />

Tem ari Oposicions


3. Malgrat que <strong>en</strong> l’execució de les mesures <strong>en</strong> medi obert intervinguin professionals o es<br />

faci ús de recursos que no dep<strong>en</strong>guin de l’òrgan administratiu que tingui atribuïda la<br />

competència, és responsabilitat d’aquest òrgan fer‐ne la supervisió, el control i el seguim<strong>en</strong>t,<br />

i relacionar‐se directam<strong>en</strong>t amb el ministeri fiscal i el jutge o jutgessa correspon<strong>en</strong>t.<br />

Article 14<br />

Programes g<strong>en</strong>erals d’interv<strong>en</strong>ció<br />

Les mesures s’han d’executar amb la metodologia i els criteris d’actuació definits pels<br />

programes g<strong>en</strong>erals respectius: mediació, reparació a la víctima, inserció laboral, treball <strong>en</strong><br />

b<strong>en</strong>efici de la comunitat i altres que es considerin adequats, elaborats i aprovats per l’òrgan<br />

administratiu compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la matèria, i han de respectar els principis rectors establerts per<br />

l’article 4.<br />

Títol III<br />

L’execució dels internam<strong>en</strong>ts<br />

Capítol I<br />

Disposicions g<strong>en</strong>erals<br />

Article 15<br />

Finalitat de l’activitat dels c<strong>en</strong>tres<br />

L’activitat dels c<strong>en</strong>tres, <strong>en</strong> l’exercici de les funcions regulades per aquesta Llei, té com a<br />

objectius fonam<strong>en</strong>tals la integració i la reinserció social dels m<strong>en</strong>ors i els joves s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciats a<br />

mesures d’internam<strong>en</strong>t, mitjançant l’aplicació de programes emin<strong>en</strong>tm<strong>en</strong>t edu<strong>cat</strong>ius, i<br />

també la custòdia de tots els m<strong>en</strong>ors i els joves internats amb mesures cautelars o<br />

definitives.<br />

Article 16<br />

Principis de l’activitat dels c<strong>en</strong>tres<br />

L’activitat dels c<strong>en</strong>tres propis i dels c<strong>en</strong>tres col∙laboradors, <strong>en</strong> l’àmbit d’aquesta Llei, s’ha<br />

d’ajustar als principis rectors que, amb caràcter g<strong>en</strong>eral, estableix l’article 4, i als criteris<br />

d’actuació segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) La vida <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tre ha de pr<strong>en</strong>dre com a referència la vida <strong>en</strong> llibertat, i ha de reduir al<br />

màxim els efectes negatius que l’internam<strong>en</strong>t pot comportar per als m<strong>en</strong>ors o els joves o per<br />

a les famílies respectives.<br />

401<br />

Tem ari Oposicions


) L’afavorim<strong>en</strong>t d’una relació adequada dels m<strong>en</strong>ors i els joves amb llurs familiars i<br />

coneguts, sempre que no sigui <strong>en</strong> detrim<strong>en</strong>t dels interessos propis, per a evitar el<br />

tr<strong>en</strong>cam<strong>en</strong>t dels vincles familiars i socials i facilitar‐los la integració posterior.<br />

c) La promoció de la col∙laboració i la participació de les institucions comunitàries, públiques i<br />

privades, especialm<strong>en</strong>t de les més properes geogràficam<strong>en</strong>t i culturalm<strong>en</strong>t, d’acord amb els<br />

principis establerts per l’article 1, <strong>en</strong> el procés d’integració social dels m<strong>en</strong>ors i els joves<br />

internats.<br />

Article 17<br />

C<strong>en</strong>tres específics per a m<strong>en</strong>ors i joves infractors<br />

1. Les mesures privatives de llibertat i les mesures cautelars d’internam<strong>en</strong>t que s’imposin als<br />

m<strong>en</strong>ors i els joves s’han d’executar <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tres específics per a m<strong>en</strong>ors i joves infractors.<br />

2. Als efectes del que disposa aquesta Llei, s’<strong>en</strong>tén per «c<strong>en</strong>tre per a m<strong>en</strong>ors i joves<br />

infractors» l’<strong>en</strong>titat, administrativa i funcional, amb organització pròpia, destinada a l’at<strong>en</strong>ció<br />

socioedu<strong>cat</strong>iva individualitzada i a la custòdia de m<strong>en</strong>ors i joves.<br />

3. No obstant el que estableix<strong>en</strong> els apartats 1 i 2, quan sigui necessari, l’òrgan administratiu<br />

compet<strong>en</strong>t pot sol∙licitar al jutge o jutgessa de m<strong>en</strong>ors que la mesura cautelar o definitiva<br />

d’internam<strong>en</strong>t s’executi <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tre assist<strong>en</strong>cial adequat a la necessitat de la persona que<br />

requereixi un tractam<strong>en</strong>t terapèutic especialitzat de l’anomalia o alteració psíquica, la<br />

drogodep<strong>en</strong>dència o l’alteració de la percepció que pateixi.<br />

4. Els c<strong>en</strong>tres a què fan referència els apartats 1, 2 i 3 pod<strong>en</strong> ésser propis, quan n’és titular la<br />

G<strong>en</strong>eralitat, o col∙laboradors, quan n’és titular una institució, pública o privada, que, d’acord<br />

amb els principis establerts per l’article 1, manté acords amb el departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong><br />

la matèria.<br />

5. En les <strong>en</strong>titats privades col∙laboradores, només es pod<strong>en</strong> executar mesures de règim obert<br />

i d’internam<strong>en</strong>t terapèutic.<br />

Article 18<br />

Personal dels c<strong>en</strong>tres<br />

1. El personal dels c<strong>en</strong>tres ha de t<strong>en</strong>ir els requisits professionals i de titulació adequats per a<br />

les activitats, les tasques i les funcions específiques que hagin de dur a terme.<br />

2. En els sistemes de selecció de personal i els procedim<strong>en</strong>ts per a proveir els llocs de treball<br />

dels c<strong>en</strong>tres públics s’han d’incloure les proves que garanteixin la capacitat i l’actitud<br />

adequades de la persona que els hagi d’ocupar, <strong>en</strong> el marc establert per la legislació<br />

reguladora del personal al servei de les administracions públiques. El personal dels c<strong>en</strong>tres<br />

402<br />

Tem ari Oposicions


col∙laboradors, públics o privats, amb els quals treballi la G<strong>en</strong>eralitat <strong>en</strong> l’àmbit d’aquesta Llei<br />

ha de complir els requisits professionals i de titulació adequats.<br />

3. El personal del c<strong>en</strong>tre ha de disposar del suport tècnic necessari per al complim<strong>en</strong>t de les<br />

seves funcions.<br />

Capítol II<br />

Estatut dels m<strong>en</strong>ors i els joves internats<br />

Article 19<br />

Drets<br />

A més dels drets que els articles 5 i 6 reconeix<strong>en</strong> als m<strong>en</strong>ors i els joves internats, aquests<br />

t<strong>en</strong><strong>en</strong> els drets segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Dret que l’activitat dels c<strong>en</strong>tres els respecti la personalitat, la llibertat ideològica i religiosa<br />

i els drets i els interessos legítims no afectats pel contingut de la resolució judicial,<br />

especialm<strong>en</strong>t els inher<strong>en</strong>ts a la minoria d’edat civil quan sigui el cas.<br />

b) Dret dels detinguts i internats cautelarm<strong>en</strong>t a la presumpció d’innocència i a ésser tractats<br />

<strong>en</strong> conseqüència, s<strong>en</strong>s perjudici del dret a participar <strong>en</strong> les activitats edu<strong>cat</strong>ives, formatives,<br />

esportives i culturals del c<strong>en</strong>tre, <strong>en</strong> les mateixes condicions que els s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciats.<br />

c) Dret que el departam<strong>en</strong>t del qual dep<strong>en</strong><strong>en</strong> els c<strong>en</strong>tres propis o amb el qual col∙labor<strong>en</strong> els<br />

c<strong>en</strong>tres concertats vetlli per la vida, la integritat física i la salut dels internats, i que aquests<br />

no siguin sotmesos, <strong>en</strong> cap cas, a un tracte degradant o a maltractam<strong>en</strong>ts de paraula o<br />

d’obra, ni siguin objecte d’un rigor arbitrari o innecessari <strong>en</strong> l’aplicació de les normes.<br />

d) Dret a rebre una educació i una formació integrals <strong>en</strong> tots els àmbits i a la protecció<br />

específica que per llur condició la llei estableix que se’ls ha de prestar.<br />

e) Dret a rebre un tracte respectuós amb la pròpia dignitat, a la preservació de la intimitat, a<br />

ésser designats pel propi nom i al mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t de l’estricta reserva davant terceres<br />

persones de llur condició d’internats.<br />

f) Dret a l’exercici dels drets civils, polítics, socials, religiosos, econòmics i culturals que els<br />

corresponguin, llevat que siguin estrictam<strong>en</strong>t incompatibles amb la resolució judicial de què<br />

han estat objecte.<br />

g) Dret a ésser internats <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tre més adequat <strong>en</strong>tre els més pròxims a llur domicili <strong>en</strong><br />

què hi hagi plaça disponible per al tipus de mesura o règim d’internam<strong>en</strong>t imposat, i a no<br />

ésser traslladats a un c<strong>en</strong>tre d’una altra comunitat autònoma s<strong>en</strong>se autorització judicial<br />

prèvia, la qual es pot instar pels motius a què fa referència l’article 23.2.a.<br />

403<br />

Tem ari Oposicions


h) Dret a l’assistència sanitària gratuïta, a rebre l’<strong>en</strong>s<strong>en</strong>yam<strong>en</strong>t bàsic obligatori que els<br />

correspongui per edat, sigui quina sigui llur situació <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tre, i a una formació edu<strong>cat</strong>iva o<br />

professional adequada.<br />

i) Dret dels m<strong>en</strong>ors o els joves que estan sotmesos a una mesura a seguir un programa<br />

individualitzat <strong>en</strong> execució d’aquesta mesura, i dret de tots els internats a participar <strong>en</strong> les<br />

activitats del c<strong>en</strong>tre.<br />

j) Dret a comunicar‐se lliurem<strong>en</strong>t amb els pares o els repres<strong>en</strong>tants legals, amb els familiars i<br />

amb altres persones, i a gaudir de sortides i permisos, <strong>en</strong> les condicions que s’han d’establir<br />

per reglam<strong>en</strong>t.<br />

k) Dret a comunicar‐se reservadam<strong>en</strong>t amb llurs advo<strong>cat</strong>s, amb el jutge o jutgessa de m<strong>en</strong>ors<br />

compet<strong>en</strong>t, amb els repres<strong>en</strong>tants del ministeri fiscal i amb els responsables de la inspecció<br />

de c<strong>en</strong>tres.<br />

l) Dret a una formació laboral apropiada, a un treball remunerat, d’acord amb el marc de la<br />

normativa laboral, adequat a l’edat i a la situació personal i contractual respectives, dels que,<br />

d’acord amb les disponibilitats del departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la matèria i amb les aptituds<br />

personals, es puguin organitzar, i a rebre les prestacions socials que els corresponguin, una<br />

vegada hagin assolit l’edat requerida per la normativa laboral.<br />

m) Dret a formular peticions i queixes al director o directora del c<strong>en</strong>tre, al departam<strong>en</strong>t del<br />

qual dep<strong>en</strong><strong>en</strong> els c<strong>en</strong>tres propis o amb el qual col∙labor<strong>en</strong> els c<strong>en</strong>tres concertats, a les<br />

autoritats judicials, al ministeri fiscal, al Síndic de Greuges o a tota altra autoritat o institució,<br />

i també a pres<strong>en</strong>tar davant el jutge o jutgessa de m<strong>en</strong>ors compet<strong>en</strong>t tots els recursos legals<br />

establerts per les lleis <strong>en</strong> def<strong>en</strong>sa dels drets i els interessos legítims respectius.<br />

n) Dret a rebre informació personal i actualitzada de llurs drets i obligacions, de la situació<br />

personal i judicial <strong>en</strong> què es trob<strong>en</strong>, de les normes de funcionam<strong>en</strong>t intern dels c<strong>en</strong>tres que<br />

els acull<strong>en</strong>, i dels procedim<strong>en</strong>ts concrets per a fer efectius aquests drets, <strong>en</strong> especial per a<br />

formular peticions, queixes i recursos.<br />

o) Dret a t<strong>en</strong>ir llurs repres<strong>en</strong>tants legals informats sobre la situació i l’evolució dels m<strong>en</strong>ors i<br />

sobre els drets que els correspon<strong>en</strong> pel fet d’ésser titulars d’aquesta repres<strong>en</strong>tació, llevat<br />

dels casos <strong>en</strong> què la llei disposi el contrari o hi hagi prohibició judicial expressa.<br />

p) Dret de les m<strong>en</strong>ors i les joves internades a t<strong>en</strong>ir amb elles els fills m<strong>en</strong>ors de tres anys, <strong>en</strong><br />

les condicions i amb els requisits que s’estableixin per reglam<strong>en</strong>t.<br />

Article 20<br />

Obligacions<br />

Els m<strong>en</strong>ors i els joves internats t<strong>en</strong><strong>en</strong> les obligacions segü<strong>en</strong>ts:<br />

404<br />

Tem ari Oposicions


a) Romandre <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tre a disposició de l’autoritat judicial compet<strong>en</strong>t fins al mom<strong>en</strong>t de<br />

l’alliberam<strong>en</strong>t, s<strong>en</strong>s perjudici de les sortides i les activitats autoritzades que puguin fer a<br />

l’exterior.<br />

b) Rebre l’<strong>en</strong>s<strong>en</strong>yam<strong>en</strong>t bàsic obligatori que els correspon legalm<strong>en</strong>t.<br />

c) Respectar i complir les normes de funcionam<strong>en</strong>t intern del c<strong>en</strong>tre i les directrius o<br />

instruccions del personal d’aquest <strong>en</strong> l’exercici legítim de les funcions que li correspon<strong>en</strong>.<br />

d) Col∙laborar <strong>en</strong> la consecució d’una activitat ord<strong>en</strong>ada <strong>en</strong> l’interior del c<strong>en</strong>tre i mant<strong>en</strong>ir<br />

una actitud de respecte i consideració amb tothom.<br />

e) Fer un ús adequat de les instal∙lacions del c<strong>en</strong>tre i dels mitjans materials que tinguin a<br />

l’abast.<br />

f) Complir les normes establertes refer<strong>en</strong>ts a la higi<strong>en</strong>e, la sanitat, el vestuari i l’<strong>en</strong>dreça<br />

personal.<br />

g) Complir les prestacions personals obligatòries que const<strong>en</strong> <strong>en</strong> les normes de funcionam<strong>en</strong>t<br />

intern per al bon ordre, la neteja i la higi<strong>en</strong>e del c<strong>en</strong>tre.<br />

h) Participar <strong>en</strong> les activitats formatives, edu<strong>cat</strong>ives i laborals establertes <strong>en</strong> funció de cada<br />

situació personal a fi de preparar‐se per a la vida <strong>en</strong> llibertat.<br />

Capítol III<br />

Règims d'internam<strong>en</strong>t, ingressos i trasllats<br />

Article 21<br />

Tipus de règims d’internam<strong>en</strong>t<br />

1. Els m<strong>en</strong>ors i els joves han de complir la mesura d’internam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> el règim acordat pel<br />

jutge o jutgessa de m<strong>en</strong>ors.<br />

2. El règim d’internam<strong>en</strong>t pot ésser obert, semiobert i tan<strong>cat</strong>.<br />

3. Els c<strong>en</strong>tres pod<strong>en</strong> acollir m<strong>en</strong>ors i joves sotmesos a un mateix règim o a règims difer<strong>en</strong>ts.<br />

Article 22<br />

L’ingrés <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tre<br />

1. L’ingrés d’una persona m<strong>en</strong>or o jove <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tre només es pot fer <strong>en</strong> complim<strong>en</strong>t d’una<br />

ordre de det<strong>en</strong>ció judicial o del ministeri fiscal, d’un manam<strong>en</strong>t d’internam<strong>en</strong>t cautelar o<br />

d’una s<strong>en</strong>tència ferma.<br />

405<br />

Tem ari Oposicions


2. No obstant el que estableix l’apartat 1, els m<strong>en</strong>ors o els joves que s’hagin evadit del<br />

c<strong>en</strong>tre, o no hi hagin retornat després d’una sortida autoritzada, també pod<strong>en</strong> ingressar <strong>en</strong> el<br />

c<strong>en</strong>tre per pres<strong>en</strong>tació voluntària.<br />

3. Els ingressos dels m<strong>en</strong>ors i els joves <strong>en</strong> els c<strong>en</strong>tres s’han de comunicar al jutge o jutgessa<br />

de m<strong>en</strong>ors compet<strong>en</strong>t.<br />

Article 23<br />

Designació del c<strong>en</strong>tre<br />

1. Correspon a l’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la matèria designar el c<strong>en</strong>tre on s’han<br />

d’executar els internam<strong>en</strong>ts cautelars i definitius. Aquesta designació s’ha de fer t<strong>en</strong>int <strong>en</strong><br />

compte el c<strong>en</strong>tre més adequat d’<strong>en</strong>tre els que siguin més propers al domicili de la persona<br />

que hi ha d’ingressar que tingui plaça disponible per al tipus de mesura o el règim<br />

d’internam<strong>en</strong>t acordat.<br />

2. No obstant el que estableix l’apartat 1, es requereix l’autorització prèvia del jutge o<br />

jutgessa de m<strong>en</strong>ors compet<strong>en</strong>t per a internar o traslladar una persona m<strong>en</strong>or o jove:<br />

a) A un c<strong>en</strong>tre d’una altra comunitat autònoma, quan s’acrediti que hi té el seu domicili o el<br />

de la seva família o quan ho faci aconsellable el seu procés edu<strong>cat</strong>iu.<br />

b) A un c<strong>en</strong>tre assist<strong>en</strong>cial adequat, pels motius establerts per l’article 17.3.<br />

Article 24<br />

Trasllats<br />

1. Els trasllats dels m<strong>en</strong>ors i els joves d’un c<strong>en</strong>tre a un altre o a institucions hospitalàries<br />

acordats per l’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t i les sortides destinades a la pràctica de<br />

diligències processals acordades pel ministeri fiscal o l’autoritat judicial compet<strong>en</strong>t s’han de<br />

dur a terme per membres del Cos de la Policia de la G<strong>en</strong>eralitat ‐ Mossos d’Esquadra, que<br />

han de respectar la dignitat, la seguretat, la privadesa i els drets dels m<strong>en</strong>ors i els joves. Si<br />

l’edat i les circumstàncies d’aquests ho aconsell<strong>en</strong>, <strong>en</strong> els trasllats han d’ésser acompanyats<br />

pel personal del c<strong>en</strong>tre que es designi.<br />

2. L’òrgan administratiu responsable de l’execució de la mesura pot ord<strong>en</strong>ar que <strong>en</strong> el trasllat<br />

intervingui la policia, quan consideri que hi ha risc de fuga o perill per a la integritat física<br />

dels m<strong>en</strong>ors o els joves o d’altres persones.<br />

3. Els trasllats de m<strong>en</strong>ors i joves que no requereixin l’autorització judicial prèvia s’han de<br />

comunicar, no obstant això, a l’autoritat judicial compet<strong>en</strong>t.<br />

Article 25<br />

Actuacions després de l’ingrés<br />

406<br />

Tem ari Oposicions


1. Tots els c<strong>en</strong>tres d’internam<strong>en</strong>t han de portar un registre autoritzat per l’òrgan<br />

administratiu compet<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> el qual han de constar les dades d’id<strong>en</strong>titat dels m<strong>en</strong>ors i els<br />

joves internats, la data i l’hora dels ingressos, els trasllats i els desinternam<strong>en</strong>ts, els òrgans<br />

que els han ord<strong>en</strong>at i els motius d’aquestes actuacions.<br />

2. La direcció del c<strong>en</strong>tre ha d’assab<strong>en</strong>tar immediatam<strong>en</strong>t els repres<strong>en</strong>tants legals dels<br />

m<strong>en</strong>ors o la persona que designin els joves del fet i el lloc de l’internam<strong>en</strong>t, dels trasllats a<br />

altres c<strong>en</strong>tres o a institucions hospitalàries i del desinternam<strong>en</strong>t, llevat que n’hi hagi una<br />

prohibició judicial expressa.<br />

3. En el cas d’ingrés <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tre d’una persona m<strong>en</strong>or o jove estrangera, se n’ha<br />

d’assab<strong>en</strong>tar les autoritats diplomàtiques o consulars del seu país.<br />

4. Tots els m<strong>en</strong>ors i els joves internats han d’ésser examinats per un metge o metgessa <strong>en</strong> el<br />

termini més breu possible, amb un màxim de vint‐i‐quatre hores a partir que s’hagi produït<br />

l’ingrés. Amb el resultat de l’exam<strong>en</strong> se’ls ha d’obrir la història clínica individual, a la qual<br />

només té accés el personal autoritzat.<br />

5. Tots els m<strong>en</strong>ors i els joves han de rebre, <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t d’ingressar <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tre,<br />

informació escrita, <strong>en</strong> una ll<strong>en</strong>gua que puguin compr<strong>en</strong>dre, sobre llurs drets i obligacions, el<br />

règim d’internam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> què es trob<strong>en</strong>, les qüestions d’organització g<strong>en</strong>eral, les normes de<br />

funcionam<strong>en</strong>t del c<strong>en</strong>tre, les normes disciplinàries i els mitjans per a formular peticions,<br />

queixes o recursos. En el cas que tinguin alguna dificultat per a compr<strong>en</strong>dre el contingut de<br />

la informació, aquesta se’ls ha de facilitar per un altre mitjà que sigui més adequat.<br />

Article 26<br />

Grups de separació interior<br />

En un mateix c<strong>en</strong>tre s’ha de mant<strong>en</strong>ir una total separació <strong>en</strong>tre:<br />

a) Els m<strong>en</strong>ors i els joves, llevat dels casos <strong>en</strong> què pertanyin a una mateixa família i que el<br />

contacte es consideri b<strong>en</strong>eficiós per a uns i altres, o quan es tracti d’aplicar conjuntam<strong>en</strong>t un<br />

programa o una activitat concreta i el contacte sigui útil per als m<strong>en</strong>ors.<br />

b) Els m<strong>en</strong>ors i els joves detinguts o internats cautelarm<strong>en</strong>t i els m<strong>en</strong>ors i els joves<br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciats.<br />

c) Els m<strong>en</strong>ors i els joves d’un i altre sexe, excepte per a dur a terme activitats formatives,<br />

edu<strong>cat</strong>ives, recreatives o laborals.<br />

d) Els m<strong>en</strong>ors i els joves que per qualsevol circumstància personal requereix<strong>en</strong> una protecció<br />

especial, d’aquells que els puguin posar <strong>en</strong> situació de risc o de perill.<br />

Capítol IV<br />

Organització i funcionam<strong>en</strong>t dels c<strong>en</strong>tres<br />

407<br />

Tem ari Oposicions


Article 27<br />

Organització i normativa de funcionam<strong>en</strong>t<br />

S’ha d’establir per reglam<strong>en</strong>t l’organització i la normativa de funcionam<strong>en</strong>t dels c<strong>en</strong>tres, el<br />

contingut del qual ha d’abastar, com a mínim, les matèries segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) La determinació dels òrgans unipersonals i col∙legiats que es considerin necessaris per a<br />

dirigir‐los i fer‐los funcionar.<br />

b) Les característiques bàsiques de les instal∙lacions, els serveis i els locals amb què han de<br />

comptar per a poder complir correctam<strong>en</strong>t les funcions que t<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong>comanades.<br />

c) La definició de les funcions i les activitats dels professionals.<br />

d) Les normes de convivència comunes.<br />

e) Les normes de des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t del règim de visites, sortides i contactes amb l’exterior<br />

dels m<strong>en</strong>ors i els joves internats.<br />

f) Els procedim<strong>en</strong>ts per a formular les peticions, les queixes i els recursos.<br />

g) Les prestacions dels c<strong>en</strong>tres.<br />

h) Les normes de des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t del règim disciplinari dels c<strong>en</strong>tres.<br />

Article 28<br />

Normes de funcionam<strong>en</strong>t intern<br />

S<strong>en</strong>s perjudici del que estableix l’article 27, cada c<strong>en</strong>tre, propi o col∙laborador, pot establir<br />

normes específiques que regulin, <strong>en</strong> el marc de la normativa de funcionam<strong>en</strong>t dels c<strong>en</strong>tres,<br />

l’activitat diària i la convivència.<br />

Article 29<br />

Participació<br />

Els m<strong>en</strong>ors i els joves internats pod<strong>en</strong> participar, <strong>en</strong> la forma que s’ha d’establir per<br />

reglam<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> l’organització d’activitats edu<strong>cat</strong>ives, recreatives, esportives i culturals.<br />

Article 30<br />

Peticions i queixes<br />

Tots els m<strong>en</strong>ors i els joves internats pod<strong>en</strong> formular per escrit, <strong>en</strong> sobre obert o tan<strong>cat</strong>, o<br />

verbalm<strong>en</strong>t, peticions i queixes al director o directora del c<strong>en</strong>tre, que les ha d’at<strong>en</strong>dre si són<br />

de la seva competència o, <strong>en</strong> cas contrari, n’ha d’assab<strong>en</strong>tar l’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t<br />

<strong>en</strong> la matèria o les autoritats a les quals pertoqui, <strong>en</strong> un termini màxim de quinze dies. Cada<br />

408<br />

Tem ari Oposicions


c<strong>en</strong>tre ha de t<strong>en</strong>ir un registre d’<strong>en</strong>trada de les peticions i les queixes escrites pres<strong>en</strong>tades<br />

pels m<strong>en</strong>ors i els joves internats, de les quals ha de guardar còpia. També ha de deixar<br />

constància, mitjançant una anotació, de les queixes formulades verbalm<strong>en</strong>t. La tramitació<br />

que s’hagi donat a la petició o la queixa formulada o, si escau, la resolució adoptada <strong>en</strong><br />

relació amb aquesta, s’ha de comunicar a la persona interessada per escrit <strong>en</strong> un termini<br />

màxim de tr<strong>en</strong>ta dies naturals.<br />

Article 31<br />

Recursos<br />

1. Els m<strong>en</strong>ors i els joves internats i els advo<strong>cat</strong>s respectius, els quals, a voluntat dels m<strong>en</strong>ors<br />

afectats, pod<strong>en</strong> ésser d’ofici, d’acord amb els requisits d’aquest torn, pod<strong>en</strong> interposar<br />

recurs contra les resolucions adoptades durant l’execució de les mesures que tinguin<br />

imposades.<br />

2. Els recursos es pod<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tar per escrit, directam<strong>en</strong>t al jutge o jutgessa de m<strong>en</strong>ors, o al<br />

director o directora del c<strong>en</strong>tre. En aquest darrer cas, el director o directora del c<strong>en</strong>tre n’ha<br />

d’assab<strong>en</strong>tar el jutge o jutgessa de m<strong>en</strong>ors dins el dia hàbil segü<strong>en</strong>t.<br />

3. Els m<strong>en</strong>ors i els joves també pod<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tar recurs verbalm<strong>en</strong>t davant el jutge o jutgessa<br />

de m<strong>en</strong>ors, o manifestar verbalm<strong>en</strong>t al director o directora del c<strong>en</strong>tre la int<strong>en</strong>ció de fer‐ho.<br />

En aquest darrer cas, el director o directora del c<strong>en</strong>tre ho ha de comunicar al jutge o jutgessa<br />

dins el dia hàbil segü<strong>en</strong>t.<br />

Article 32<br />

Assistència per a efectuar peticions, queixes i recursos<br />

Per a fer efectius els drets regulats pels articles 30 i 31, els m<strong>en</strong>ors i els joves han de rebre<br />

del c<strong>en</strong>tre o de l’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la matèria, la informació, l’assistència i el<br />

suport que calgui. En qualsevol cas, i <strong>en</strong> el marc dels conv<strong>en</strong>is establerts amb els col∙legis<br />

d’advo<strong>cat</strong>s, se’ls ha de facilitar el pertin<strong>en</strong>t servei d’ori<strong>en</strong>tació jurídica gratuïta.<br />

Article 33<br />

Informacions als repres<strong>en</strong>tants legals<br />

1. En cas de malaltia, accid<strong>en</strong>t o qualsevol altra circumstància greu, la direcció del c<strong>en</strong>tre<br />

n’ha d’informar immediatam<strong>en</strong>t els repres<strong>en</strong>tants legals dels m<strong>en</strong>ors o la persona designada<br />

pels joves. Si els m<strong>en</strong>ors o els joves són estrangers s’han de comunicar aquestes<br />

circumstàncies a les autoritats consulars o diplomàtiques de llur país.<br />

2. Els m<strong>en</strong>ors i els joves han d’ésser informats s<strong>en</strong>se dilació de la defunció, l’accid<strong>en</strong>t o la<br />

malaltia greu d’una persona amb qui tinguin un par<strong>en</strong>tiu proper o amb la qual estiguin<br />

íntimam<strong>en</strong>t vinculats, i se’ls ha de garantir, si cal, l’assistència psicològica. També han de<br />

409<br />

Tem ari Oposicions


conèixer immediatam<strong>en</strong>t tota altra notícia important comunicada per les famílies<br />

respectives.<br />

Article 34<br />

Vigilància i seguretat<br />

1. Les funcions de vigilància i de seguretat interior dels c<strong>en</strong>tres correspon<strong>en</strong> a les persones<br />

que hi treball<strong>en</strong>, dins l’àmbit funcional propi de cadascuna.<br />

2. S<strong>en</strong>s perjudici del que estableix l’apartat anterior, els c<strong>en</strong>tres pod<strong>en</strong> t<strong>en</strong>ir, quan calgui, el<br />

suport de personal especialitzat <strong>en</strong> les funcions de vigilància i seguretat interior dels c<strong>en</strong>tres,<br />

<strong>en</strong> les condicions que s’estableixin per reglam<strong>en</strong>t. Aquest personal ha d’ésser prefer<strong>en</strong>tm<strong>en</strong>t,<br />

propi de l’Administració i, <strong>en</strong> tot cas, ha de dep<strong>en</strong>dre funcionalm<strong>en</strong>t del director o directora<br />

del c<strong>en</strong>tre.<br />

3. Les actuacions de vigilància i de seguretat interior <strong>en</strong> els c<strong>en</strong>tres pod<strong>en</strong> comportar<br />

inspeccions dels locals i les instal∙lacions, i també escorcolls de les persones, la roba i les<br />

pertin<strong>en</strong>ces dels m<strong>en</strong>ors i els joves internats. Aquestes actuacions s’han de dur a terme amb<br />

ple respecte de la dignitat de les persones i han d’anar ori<strong>en</strong>tades a garantir la vida i la<br />

integritat física de les persones i la conservació de coses.<br />

Article 35<br />

Mitjans de cont<strong>en</strong>ció<br />

1. Solam<strong>en</strong>t es pot fer ús dels mitjans de cont<strong>en</strong>ció establerts per reglam<strong>en</strong>t amb<br />

l’autorització de la persona titular de la direcció del c<strong>en</strong>tre o de qui la substitueixi, i d’acord<br />

amb el respecte, la dignitat i la seguretat dels m<strong>en</strong>ors i els joves, <strong>en</strong> les circumstàncies<br />

segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Per a evitar actes de violència o lesions a si mateixos o a altres persones.<br />

b) Per a evitar danys <strong>en</strong> les instal∙lacions del c<strong>en</strong>tre.<br />

c) Per a impedir actes d’evasió del c<strong>en</strong>tre.<br />

d) Per a vèncer la resistència activa o passiva a les instruccions donades pel personal del<br />

c<strong>en</strong>tre <strong>en</strong> l’exercici legítim del seu càrrec.<br />

2. Per raons d’urgència es pot fer ús dels mitjans de cont<strong>en</strong>ció s<strong>en</strong>se l’autorització prèvia,<br />

però aquest fet s’ha de comunicar immediatam<strong>en</strong>t a la persona titular de la direcció del<br />

c<strong>en</strong>tre o a qui la substitueixi.<br />

3. En el cas que s’hagi fet ús de mitjans de cont<strong>en</strong>ció, se n’ha d’assab<strong>en</strong>tar el jutge o jutgessa<br />

de m<strong>en</strong>ors dins les vint‐i‐quatre hores segü<strong>en</strong>ts.<br />

410<br />

Tem ari Oposicions


4. L’ús dels mitjans de cont<strong>en</strong>ció sempre ha d’ésser proporcional a la resistència<br />

manifestada, i únicam<strong>en</strong>t s’hi pot recórrer si no hi ha cap altra manera d’impedir els actes a<br />

què fa referència l’apartat 1, i durant el temps que sigui estrictam<strong>en</strong>t necessari per al<br />

restablim<strong>en</strong>t de la normalitat.<br />

5. En els casos d’alteracions greus de l’ordre amb perill immin<strong>en</strong>t per a la vida, per a la<br />

integritat física de les persones o les instal∙lacions del c<strong>en</strong>tre, la persona titular de la direcció<br />

del c<strong>en</strong>tre o qui la substitueixi pot demanar l’auxili de la Policia de la G<strong>en</strong>eralitat ‐ Mossos<br />

d’Esquadra amb l’autorització judicial.<br />

6. Els mitjans de cont<strong>en</strong>ció que s’han d’establir per reglam<strong>en</strong>t no pod<strong>en</strong> comportar, per ells<br />

mateixos, perill per a la vida, la integritat física o la salut, ni pod<strong>en</strong> atemptar contra la<br />

dignitat humana.<br />

Capítol V<br />

Règim disciplinari dels c<strong>en</strong>tres<br />

Article 36<br />

Finalitat i àmbit del règim disciplinari<br />

1. El règim disciplinari té com a finalitat contribuir a la seguretat i a la convivència ord<strong>en</strong>ada<br />

<strong>en</strong> els c<strong>en</strong>tres, i estimular el s<strong>en</strong>tit de la responsabilitat i la capacitat d’autocontrol dels<br />

m<strong>en</strong>ors i els joves internats.<br />

2. El règim disciplinari regulat per aquesta Llei no és aplicable als m<strong>en</strong>ors i els joves als quals<br />

s’hagi imposat la mesura d’internam<strong>en</strong>t terapèutic com a conseqüència d’una anomalia o<br />

alteració psíquica, o d’una alteració de la percepció, que els impedeixi compr<strong>en</strong>dre la<br />

il∙licitud dels fets o actuar conforme a aquella compr<strong>en</strong>sió.<br />

3. S<strong>en</strong>s perjudici del sistema de recursos establert, la direcció g<strong>en</strong>eral compet<strong>en</strong>t, mitjançant<br />

la seva inspecció, ha de vetllar pel complim<strong>en</strong>t de les garanties establertes <strong>en</strong> aquest capítol.<br />

Article 37<br />

Principis de la potestat disciplinària<br />

1. La potestat disciplinària s’ha d’exercir respectant sempre la dignitat dels m<strong>en</strong>ors i els<br />

joves.<br />

2. Cap sanció no pot implicar mai, d’una manera directa o indirecta, càstigs corporals, ni<br />

privació dels drets d’alim<strong>en</strong>tació, d’<strong>en</strong>s<strong>en</strong>yam<strong>en</strong>t obligatori i de comunicacions i visites<br />

establerts per la Llei.<br />

Article 38<br />

Faltes disciplinàries<br />

411<br />

Tem ari Oposicions


1. Les faltes disciplinàries tipificades per aquesta Llei es classifiqu<strong>en</strong> <strong>en</strong> molt greus, greus i<br />

lleus.<br />

2. Són faltes molt greus:<br />

a) Agredir, am<strong>en</strong>açar o coaccionar qualsevol persona dins del c<strong>en</strong>tre.<br />

b) Agredir, am<strong>en</strong>açar o coaccionar, fora del c<strong>en</strong>tre, hav<strong>en</strong>t‐ne sortit durant l’internam<strong>en</strong>t,<br />

una altra persona internada, treballadora del c<strong>en</strong>tre o una autoritat <strong>en</strong> l’exercici legítim de<br />

les seves funcions.<br />

c) Participar <strong>en</strong> motins, insubordinacions o desordres col∙lectius, o instigar‐los.<br />

d) Consumar la fuga del c<strong>en</strong>tre.<br />

e) Resistir‐se d’una manera activa i greu al complim<strong>en</strong>t de les directrius o les instruccions del<br />

personal treballador del c<strong>en</strong>tre <strong>en</strong> l’exercici legítim de les seves funcions.<br />

f) Inutilitzar deliberadam<strong>en</strong>t les instal∙lacions, els materials o els efectes del c<strong>en</strong>tre o les<br />

pertin<strong>en</strong>ces d’altres persones, causant‐hi danys de quantia elevada.<br />

g) Sostreure materials o efectes del c<strong>en</strong>tre, o pertin<strong>en</strong>ces d’altres persones.<br />

h) Introduir, posseir o consumir <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tre drogues tòxiques, substàncies psicotròpiques o<br />

estupefa<strong>en</strong>ts.<br />

i) Introduir o posseir <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tre armes o objectes prohibits pel fet que comport<strong>en</strong> perill per<br />

a les persones.<br />

j) Haver estat sancionat per la comissió de tres faltes greus durant els darrers sis mesos<br />

d’internam<strong>en</strong>t.<br />

3. Són faltes greus:<br />

a) Insultar qualsevol persona o faltar‐li greum<strong>en</strong>t al respecte dins del c<strong>en</strong>tre.<br />

b) Insultar, fora del c<strong>en</strong>tre, hav<strong>en</strong>t‐ne sortit durant l’internam<strong>en</strong>t, una altra persona<br />

internada o treballadora del c<strong>en</strong>tre o una autoritat <strong>en</strong> l’exercici legítim de les seves funcions,<br />

o faltar‐los greum<strong>en</strong>t al respecte.<br />

c) Instigar altres m<strong>en</strong>ors o joves internats a participar <strong>en</strong> motins, insubordinacions o<br />

desordres col∙lectius, s<strong>en</strong>se aconseguir que aquests els secundin.<br />

d) Int<strong>en</strong>tar d’una manera manifesta la fuga del c<strong>en</strong>tre o facilitar la fuga d’altres persones.<br />

e) No retornar al c<strong>en</strong>tre, s<strong>en</strong>se causa justificada, el dia i l’hora establerts, després d’una<br />

sortida temporal autoritzada.<br />

412<br />

Tem ari Oposicions


f) Desobeir les directrius i les instruccions rebudes del personal treballador del c<strong>en</strong>tre <strong>en</strong><br />

l’exercici legítim de les seves funcions, o resistir‐se passivam<strong>en</strong>t a complir‐les.<br />

g) Inutilitzar deliberadam<strong>en</strong>t els materials, les instal∙lacions o els efectes del c<strong>en</strong>tre, o les<br />

pertin<strong>en</strong>ces d’altres persones, causant‐hi danys de poca quantia.<br />

h) Causar danys de quantia elevada per temeritat <strong>en</strong> l’ús dels materials, les instal∙lacions, els<br />

efectes del c<strong>en</strong>tre o les pertin<strong>en</strong>ces d’altres persones.<br />

i) Introduir o posseir <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tre objectes o substàncies que siguin prohibits per les normes<br />

de funcionam<strong>en</strong>t intern.<br />

j) Consumir <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tre substàncies que siguin prohibides per les normes de funcionam<strong>en</strong>t<br />

intern.<br />

k) Haver estat sancionat o sancionada per la comissió de cinc faltes lleus durant el darrer any<br />

d’internam<strong>en</strong>t.<br />

4. Són faltes lleus:<br />

a) Faltar lleum<strong>en</strong>t al respecte a qualsevol persona dins el c<strong>en</strong>tre.<br />

b) Faltar lleum<strong>en</strong>t al respecte, fora del c<strong>en</strong>tre, hav<strong>en</strong>t‐ne sortit durant l’internam<strong>en</strong>t, a una<br />

altra persona internada o treballadora del c<strong>en</strong>tre o a una autoritat <strong>en</strong> l’exercici legítim de les<br />

seves funcions.<br />

c) Fer un ús impropi i perjudicial <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tre d’objectes i substàncies no prohibides per les<br />

normes de funcionam<strong>en</strong>t intern.<br />

d) Causar danys de quantia elevada a les instal∙lacions, els materials o els efectes del c<strong>en</strong>tre,<br />

o a les pertin<strong>en</strong>ces d’altres persones, per manca de cura o de diligència.<br />

Article 39<br />

Sancions disciplinàries<br />

1. Les úniques sancions que es pod<strong>en</strong> imposar als m<strong>en</strong>ors i els joves són alguna de les<br />

segü<strong>en</strong>ts:<br />

A. Per la comissió de faltes molt greus:<br />

a) La separació del grup per un temps de tres a set dies.<br />

b) La separació del grup per un temps de tres a cinc caps de setmana.<br />

c) La privació de sortides de cap de setmana de quinze dies a un mes.<br />

d) La privació de sortides de caràcter recreatiu per un temps d’un a dos mesos.<br />

B. Per la comissió de faltes greus:<br />

413<br />

Tem ari Oposicions


a) La separació del grup fins a dos dies com a màxim.<br />

b) La separació del grup per un temps d’un a dos caps de setmana.<br />

c) La privació de sortides de cap de setmana d’un a quinze dies.<br />

d) La privació de sortides de caràcter recreatiu per un temps màxim d’un mes.<br />

e) La privació de participar <strong>en</strong> les activitats recreatives del c<strong>en</strong>tre per un temps de set a<br />

quinze dies.<br />

C. Per la comissió de faltes lleus:<br />

a) La privació de participar <strong>en</strong> totes o <strong>en</strong> algunes de les activitats recreatives del c<strong>en</strong>tre per<br />

un temps d’un a sis dies.<br />

b) L’amonestació.<br />

2. La sanció de separació del grup solam<strong>en</strong>t s’ha d’aplicar <strong>en</strong> els casos <strong>en</strong> què <strong>en</strong> la comissió<br />

de la falta es manifesti una evid<strong>en</strong>t agressivitat, violència i alteració greu de la convivència.<br />

La sanció s’ha de complir a la pròpia habitació o <strong>en</strong> una altra habitació de característiques<br />

anàlogues, <strong>en</strong> la qual ha de romandre durant l’horari d’activitats del c<strong>en</strong>tre, i de la qual pot<br />

sortir per assistir a les classes d’<strong>en</strong>s<strong>en</strong>yam<strong>en</strong>t bàsic obligatori, rebre visites i disposar de dues<br />

hores diàries a l’aire lliure.<br />

3. No obstant el que estableix l’apartat 2, la sanció de separació del grup no s’aplica als<br />

m<strong>en</strong>ors i els joves malalts, ni a les m<strong>en</strong>ors o les joves embarassades, ni a les m<strong>en</strong>ors o les<br />

joves durant els sis mesos després de la terminació de l’embaràs, ni a les mares lactants, ni a<br />

les que tinguin fills amb elles.<br />

4. La sanció de separació del grup s’ha de deixar s<strong>en</strong>se efecte <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t que s’apreciï que<br />

afecta la salut física o m<strong>en</strong>tal de la persona sancionada.<br />

Article 40<br />

Prescripció de les faltes i les sancions<br />

1. Les faltes disciplinàries molt greus prescriu<strong>en</strong> al cap d’un any; les greus, al cap de sis<br />

mesos, i les lleus, al cap de dos mesos de la data de la infracció.<br />

2. La prescripció de les faltes s’interromp a partir del mom<strong>en</strong>t <strong>en</strong> què, amb coneixem<strong>en</strong>t del<br />

m<strong>en</strong>or o la m<strong>en</strong>or o del jove o la jove, s’inicia el procedim<strong>en</strong>t disciplinari, i torna a comptar el<br />

termini de prescripció quan el procedim<strong>en</strong>t roman paralitzat durant un mes per causa no<br />

imputable al presumpte infractor o infractora.<br />

3. Les sancions imposades per faltes molt greus, greus i lleus prescriu<strong>en</strong>, respectivam<strong>en</strong>t, <strong>en</strong><br />

els mateixos terminis ass<strong>en</strong>yalats per l’apartat 1. El termini de prescripció com<strong>en</strong>ça a<br />

414<br />

Tem ari Oposicions


comptar el dia segü<strong>en</strong>t de la data <strong>en</strong> què ha adquirit fermesa l’acord sancionador o el dia <strong>en</strong><br />

què s’interromp el complim<strong>en</strong>t de la sanció iniciada.<br />

Article 41<br />

Procedim<strong>en</strong>t disciplinari i òrgans compet<strong>en</strong>ts<br />

1. S’han d’establir per reglam<strong>en</strong>t el procedim<strong>en</strong>t per a l’exercici de la potestat disciplinària<br />

<strong>en</strong> els c<strong>en</strong>tres, els òrgans compet<strong>en</strong>ts per a iniciar‐lo, instruir‐lo i donar‐hi resolució, i els<br />

criteris per a la graduació de les sancions aplicables.<br />

2. En tot cas, l’òrgan <strong>en</strong>carregat de la instrucció del procedim<strong>en</strong>t disciplinari no ha d’ésser el<br />

mateix òrgan que ha de resoldre la sanció. La instrucció ha d’incloure, <strong>en</strong> tot cas, l’audiència<br />

a la persona interessada.<br />

3. La conciliació amb la persona ofesa, la restitució dels béns, la reparació dels danys o la<br />

realització d’activitats voluntàries <strong>en</strong> b<strong>en</strong>efici de la col∙lectivitat del c<strong>en</strong>tre pod<strong>en</strong> ésser<br />

valorades per l’òrgan compet<strong>en</strong>t per a deixar <strong>en</strong> susp<strong>en</strong>s el procedim<strong>en</strong>t disciplinari o les<br />

sancions imposades.<br />

4. Els joves i els m<strong>en</strong>ors, o els advo<strong>cat</strong>s respectius, pod<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tar recurs contra les<br />

resolucions sancionadores davant el jutge o jutgessa de m<strong>en</strong>ors, abans que se n’hagi d’iniciar<br />

el complim<strong>en</strong>t. Si pres<strong>en</strong>t<strong>en</strong> el recurs per escrit o verbalm<strong>en</strong>t al director o directora del<br />

c<strong>en</strong>tre, aquest ha de trametre l’escrit o el testimoni de la queixa verbal al jutge o jutgessa de<br />

m<strong>en</strong>ors, amb les seves pròpies al∙legacions, <strong>en</strong> un termini màxim de vint‐i‐quatre hores.<br />

5. La interlocutòria que resol un recurs pres<strong>en</strong>tat és d’execució immediata, un cop notificada<br />

al c<strong>en</strong>tre pel jutge o jutgessa de m<strong>en</strong>ors.<br />

6. Durant la tramitació del recurs contra la sanció disciplinària, l’òrgan del c<strong>en</strong>tre que l’hagi<br />

imposada pot adoptar, <strong>en</strong> relació amb la persona sancionada, les mesures cautelars<br />

adequades per a restablir l’ordre, pel temps màxim imposat <strong>en</strong> la sanció, inclosa la separació<br />

cautelar del grup quan la sanció objecte de recurs sigui d’aquesta naturalesa. En aquest<br />

darrer cas, s’ha de comunicar al jutge o jutgessa de m<strong>en</strong>ors dins les vint‐i‐quatre hores<br />

segü<strong>en</strong>ts a l’adopció de la mesura.<br />

Article 42<br />

Inc<strong>en</strong>tius<br />

S’ha d’establir per reglam<strong>en</strong>t un sistema d’inc<strong>en</strong>tius adequat per a premiar els actes de bona<br />

conducta i s<strong>en</strong>tit de la responsabilitat <strong>en</strong> el comportam<strong>en</strong>t.<br />

Capítol VI<br />

Relacions amb l’exterior<br />

415<br />

Tem ari Oposicions


Article 43<br />

Comunicacions i visites de familiars i altres persones<br />

1. Els m<strong>en</strong>ors i els joves internats t<strong>en</strong><strong>en</strong> dret a rebre les visites dels pares i altres familiars,<br />

dels guardadors o els repres<strong>en</strong>tants legals, i a comunicar‐s’hi lliurem<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> la pròpia ll<strong>en</strong>gua,<br />

amb la màxima intimitat i reserva, <strong>en</strong> els horaris establerts pel c<strong>en</strong>tre. En tot cas hi ha<br />

d’haver un mínim de tres dies de visita per setmana. Les condicions de les visites d’altres<br />

persones s’han d’establir per reglam<strong>en</strong>t. La susp<strong>en</strong>sió del dret de visita només es pot fer per<br />

decisió expressa de l’òrgan jurisdiccional.<br />

2. Els joves i, si escau, els m<strong>en</strong>ors que no gaudeix<strong>en</strong> de permisos de sortida t<strong>en</strong><strong>en</strong> dret, <strong>en</strong> les<br />

condicions que s’estableixin per reglam<strong>en</strong>t, a comunicacions íntimes amb el cònjuge o la<br />

parella respectius.<br />

Article 44<br />

Comunicacions amb els advo<strong>cat</strong>s i altres professionals i autoritats<br />

1. Els m<strong>en</strong>ors i els joves internats t<strong>en</strong><strong>en</strong> dret a comunicar‐se reservadam<strong>en</strong>t amb els<br />

advo<strong>cat</strong>s i procuradors que acreditin ésser‐ne els def<strong>en</strong>sors o repres<strong>en</strong>tants, amb el jutge o<br />

jutgessa de m<strong>en</strong>ors i amb el ministeri fiscal. La sol∙licitud de comunicació es pot formular<br />

directam<strong>en</strong>t als professionals o a l’autoritat correspon<strong>en</strong>t, o al director o directora del<br />

c<strong>en</strong>tre, que l’ha de cursar immediatam<strong>en</strong>t, i, <strong>en</strong> tot cas, dins les vint‐i‐quatre hores segü<strong>en</strong>ts.<br />

2. Els m<strong>en</strong>ors i els joves t<strong>en</strong><strong>en</strong> dret a comunicar‐se reservadam<strong>en</strong>t amb professionals<br />

acreditats altres que llurs advo<strong>cat</strong>s i amb ministres de la religió que professin, quan ho hagin<br />

sol∙licitat a la direcció del c<strong>en</strong>tre, amb la finalitat que puguin complir les funcions pròpies de<br />

llur professió, d’acord amb les normes que s’estableixin per reglam<strong>en</strong>t.<br />

Article 45<br />

Comunicacions telefòniques<br />

Els m<strong>en</strong>ors i els joves internats pod<strong>en</strong> rebre i efectuar comunicacions telefòniques amb la<br />

màxima intimitat i reserva, <strong>en</strong> la forma i les condicions que es determinin per reglam<strong>en</strong>t.<br />

Article 46<br />

Comunicacions per escrit<br />

1. Els m<strong>en</strong>ors i els joves pod<strong>en</strong> <strong>en</strong>viar i rebre correspondència lliurem<strong>en</strong>t. A aquest efecte el<br />

c<strong>en</strong>tre els ha de facilitar l’ús del correu electrònic.<br />

2. S<strong>en</strong>s perjudici del que estableix l’apartat 1, si hi ha raons fonam<strong>en</strong>tades per a considerar<br />

que les cartes rebudes cont<strong>en</strong><strong>en</strong> algun tipus de substància o objecte prohibits per les normes<br />

416<br />

Tem ari Oposicions


de funcionam<strong>en</strong>t intern del c<strong>en</strong>tre, la persona receptora l’ha d’obrir davant el personal del<br />

c<strong>en</strong>tre, amb l’única finalitat de confirmar o descartar aquesta possibilitat.<br />

Article 47<br />

Permisos de sortida ordinaris i extraordinaris<br />

Els m<strong>en</strong>ors i els joves internats pod<strong>en</strong> gaudir de sortides programades i de permisos de<br />

sortida, ordinaris i extraordinaris, <strong>en</strong> la forma que es determini per reglam<strong>en</strong>t, si així consta<br />

<strong>en</strong> el programa d’execució.<br />

Article 48<br />

Relacions perjudicials per als m<strong>en</strong>ors o joves<br />

En el cas que es consideri que els permisos de sortida o les comunicacions dels m<strong>en</strong>ors i els<br />

joves amb els pares, els repres<strong>en</strong>tants legals, els familiars respectius o altres persones, els<br />

perjudiqu<strong>en</strong> o els pod<strong>en</strong> perjudicar greum<strong>en</strong>t per tal com afect<strong>en</strong> negativam<strong>en</strong>t llur dret<br />

fonam<strong>en</strong>tal a l’educació i al des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t integral de la personalitat, el director o<br />

directora del c<strong>en</strong>tre n’ha d’assab<strong>en</strong>tar el jutge o jutgessa de m<strong>en</strong>ors perquè adopti les<br />

mesures que consideri necessàries.<br />

Capítol VII<br />

L’actuació edu<strong>cat</strong>iva institucional<br />

Article 49<br />

Contingut i principis<br />

1. L’actuació edu<strong>cat</strong>iva institucional consisteix <strong>en</strong> el conjunt d’activitats formatives, laborals,<br />

socioculturals, esportives i de tractam<strong>en</strong>t de problemàtiques personals destinades a la<br />

integració social dels m<strong>en</strong>ors i els joves internats.<br />

2. L’actuació edu<strong>cat</strong>iva institucional s’ha de dur a terme segons els principis i els criteris<br />

establerts pels articles 4 i 16, i d’acord amb unes línies socioedu<strong>cat</strong>ives g<strong>en</strong>erals, elaborades i<br />

aprovades d’una manera unificada per l’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t perquè puguin ésser<br />

aplicades <strong>en</strong> tots els c<strong>en</strong>tres.<br />

3. L’actuació edu<strong>cat</strong>iva institucional s’ha d’articular per mitjà del projecte edu<strong>cat</strong>iu de cada<br />

c<strong>en</strong>tre i del projecte edu<strong>cat</strong>iu individualitzat.<br />

Article 50<br />

Projecte edu<strong>cat</strong>iu del c<strong>en</strong>tre<br />

Tots els c<strong>en</strong>tres han de t<strong>en</strong>ir un projecte edu<strong>cat</strong>iu <strong>en</strong> què constin, com a mínim, els<br />

continguts segü<strong>en</strong>ts:<br />

417<br />

Tem ari Oposicions


a) La programació de les activitats que constitueix<strong>en</strong> l’actuació edu<strong>cat</strong>iva del c<strong>en</strong>tre.<br />

b) La metodologia de l’actuació edu<strong>cat</strong>iva, els criteris d’interv<strong>en</strong>ció i d’observació, i el<br />

procedim<strong>en</strong>t de seguim<strong>en</strong>t i avaluació de les interv<strong>en</strong>cions.<br />

c) El sistema d’elaboració, seguim<strong>en</strong>t i avaluació del projecte edu<strong>cat</strong>iu individualitzat.<br />

d) Les activitats i les tasques específiques del personal del c<strong>en</strong>tre, i també la distribució<br />

d’horaris dels professionals, de manera que quedi garantida l’at<strong>en</strong>ció continuada i<br />

perman<strong>en</strong>t de cada m<strong>en</strong>or i jove internat.<br />

Article 51<br />

Programes de tractam<strong>en</strong>t i models d’interv<strong>en</strong>ció individualitzada<br />

1. L’equip multidisciplinari del c<strong>en</strong>tre designat <strong>en</strong> cada cas ha d’elaborar el programa de<br />

tractam<strong>en</strong>t individualitzat de les persones m<strong>en</strong>ors o joves s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciades a mesures<br />

d’internam<strong>en</strong>t, amb la definició dels objectius que cal assolir.<br />

2. Per a cada m<strong>en</strong>or i jove <strong>en</strong> situació d’internam<strong>en</strong>t cautelar s’ha d’elaborar, respectant el<br />

principi de presumpció d’innocència, un model individualitzat d’interv<strong>en</strong>ció, amb una<br />

planificació d’activitats.<br />

3. En diss<strong>en</strong>yar el programa de tractam<strong>en</strong>t individualitzat o el model individualitzat<br />

d’interv<strong>en</strong>ció, s’ha d’establir un projecte edu<strong>cat</strong>iu d’acord amb les característiques personals<br />

de cada m<strong>en</strong>or o jove internat.<br />

4. El projecte edu<strong>cat</strong>iu ha d’ésser objecte de seguim<strong>en</strong>t i d’avaluació periòdica i <strong>en</strong> la seva<br />

aplicació han de participar tots els professionals que at<strong>en</strong><strong>en</strong> cada m<strong>en</strong>or o jove.<br />

5. A cada persona m<strong>en</strong>or o jove internada <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tre se li ha d’assignar un professional o<br />

una professional perquè faci les funcions de tutoria i perquè, d’una manera especial, <strong>en</strong> faci<br />

el seguim<strong>en</strong>t i vetlli per la seva evolució edu<strong>cat</strong>iva.<br />

Article 52<br />

Participació dels m<strong>en</strong>ors i els joves<br />

S’ha d’estimular la participació dels m<strong>en</strong>ors i els joves <strong>en</strong> la planificació i <strong>en</strong> l’aplicació del<br />

programa de tractam<strong>en</strong>t o model individualitzat d’interv<strong>en</strong>ció. Amb aquesta finalitat, se’ls ha<br />

d’informar dels objectius a assolir durant l’internam<strong>en</strong>t i de l’evolució personal observada.<br />

Aquesta informació també s’ha de donar als repres<strong>en</strong>tants legals dels m<strong>en</strong>ors, sempre que<br />

no hi hagi una prohibició judicial expressa.<br />

Article 53<br />

Programes d’actuació especialitzada<br />

418<br />

Tem ari Oposicions


1. L’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t ha de garantir que els m<strong>en</strong>ors i els joves amb<br />

dep<strong>en</strong>dència de begudes alcohòliques, drogues tòxiques o substàncies psicotròpiques puguin<br />

seguir programes de tractam<strong>en</strong>t i deshabituació, <strong>en</strong> les condicions que s’hi estableix<strong>en</strong>, si ho<br />

sol∙licit<strong>en</strong> voluntàriam<strong>en</strong>t.<br />

2. Les persones m<strong>en</strong>ors i joves condemnades per delictes contra la llibertat sexual pod<strong>en</strong><br />

participar, voluntàriam<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> programes específics de tractam<strong>en</strong>t.<br />

3. Les persones m<strong>en</strong>ors i joves a les quals s’hagi diagnosti<strong>cat</strong> algun tipus d’anomalia o<br />

alteració psíquica que no requereixi traslladar‐los a un c<strong>en</strong>tre sociosanitari han de poder<br />

seguir programes adequats per al tractam<strong>en</strong>t de l’anomalia detectada.<br />

4. Les m<strong>en</strong>ors i les joves embarassades o amb fills han de poder seguir programes específics<br />

que els facilitin el complim<strong>en</strong>t de la sanció <strong>en</strong> medi obert, si això és compatible amb la<br />

resolució judicial.<br />

Article 54<br />

Sistema d’informes<br />

L’equip multidisciplinari del c<strong>en</strong>tre o el professional o la professional que s’hagi designat, <strong>en</strong><br />

cada cas, han de dur a terme, amb la supervisió de l’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t, les<br />

actuacions segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) L’elaboració dels programes de tractam<strong>en</strong>t individualitzat o dels models individualitzats<br />

d’interv<strong>en</strong>ció, amb la definició dels objectius que es pret<strong>en</strong><strong>en</strong> assolir i les actuacions que<br />

s’han de dur a terme amb aquesta finalitat.<br />

b) L’elaboració dels informes de seguim<strong>en</strong>t sobre l’execució de la mesura, les seves<br />

incidències i l’evolució personal dels m<strong>en</strong>ors i els joves, amb la periodicitat que s’estableixi<br />

per reglam<strong>en</strong>t, i sempre que sigui requerit pel ministeri fiscal o l’òrgan judicial compet<strong>en</strong>t, o<br />

es consideri necessari. Aquests informes i l’informe final que estableix la lletra e també s’han<br />

de lliurar a l’advo<strong>cat</strong> o advocada que acrediti portar la def<strong>en</strong>sa de cada m<strong>en</strong>or o jove, quan<br />

ho hagi sol∙licitat a l’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t.<br />

c) La proposta al jutge o jutgessa de m<strong>en</strong>ors de la revisió judicial de les mesures <strong>en</strong> el<br />

mom<strong>en</strong>t que es consideri proced<strong>en</strong>t.<br />

d) L’assistència dels professionals del c<strong>en</strong>tre als actes i les diligències processals a què siguin<br />

convo<strong>cat</strong>s pel ministeri fiscal o l’òrgan judicial correspon<strong>en</strong>t, per informar sobre l’aplicació<br />

de les mesures adoptades.<br />

e) L’elaboració d’un informe final, una vegada complerta la mesura imposada, valoratiu del<br />

procés d’execució i de la situació actualitzada de cada m<strong>en</strong>or o jove.<br />

419<br />

Tem ari Oposicions


f) Qualsevol altra actuació establerta per la normativa g<strong>en</strong>eral o que es dicti <strong>en</strong><br />

desplegam<strong>en</strong>t d’aquesta Llei.<br />

Capítol VIII<br />

Prestacions dels c<strong>en</strong>tres<br />

Article 55<br />

Formació acadèmica i professional<br />

1. El departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria d’<strong>en</strong>s<strong>en</strong>yam<strong>en</strong>t ha d’adoptar les mesures que<br />

siguin proced<strong>en</strong>ts per a garantir el dret a l’educació de tots els m<strong>en</strong>ors i els joves internats<br />

2. El departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria d’universitats ha d’adoptar les mesures que<br />

permetin als joves internats accedir a aquests estudis.<br />

3. El departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria de formació professional ocupacional ha de facilitar<br />

l’accés dels m<strong>en</strong>ors i els joves internats a aquesta formació.<br />

4. El departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria d’esports ha de facilitar que <strong>en</strong> puguin practicar els<br />

m<strong>en</strong>ors i els joves internats.<br />

5. En el cas dels m<strong>en</strong>ors i els joves que no puguin assistir als c<strong>en</strong>tres d’<strong>en</strong>s<strong>en</strong>yam<strong>en</strong>t de la<br />

zona, a causa del règim o del tipus d’internam<strong>en</strong>t imposat, el departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la<br />

matèria els ha de facilitar l’activitat edu<strong>cat</strong>iva o formativa <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tre mateix.<br />

6. Per a facilitar l’efectivitat dels <strong>en</strong>s<strong>en</strong>yam<strong>en</strong>ts a què fan referència els apartats 1, 2 i 3, s’ha<br />

d’establir la coordinació i la col∙laboració conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>ts <strong>en</strong>tre els departam<strong>en</strong>ts de la<br />

G<strong>en</strong>eralitat que <strong>en</strong> tinguin la competència i el departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t per a l’execució de<br />

les mesures.<br />

7. Els certifi<strong>cat</strong>s i els diplomes d’estudi, els expedi<strong>en</strong>ts acadèmics i els llibres d’escolaritat que<br />

es lliurin <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tre per a m<strong>en</strong>ors o joves infractors no n’han d’indicar la procedència.<br />

Article 56<br />

Accés a llibres, publicacions i informació exterior<br />

1. Els m<strong>en</strong>ors i els joves pod<strong>en</strong> t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tre llibres, diaris i publicacions de lliure<br />

circulació a l’exterior, i t<strong>en</strong><strong>en</strong> dret a estar informats per altres mitjans de comunicació,<br />

incloses les noves tecnologies, s<strong>en</strong>se cap altra limitació que les establertes per les lleis i les<br />

que, <strong>en</strong> casos concrets i amb autorització judicial prèvia, aconsellin les exigències de<br />

l’actuació edu<strong>cat</strong>iva individualitzada.<br />

2. Els c<strong>en</strong>tres han de disposar de llibres i publicacions adequats, la utilització dels quals han<br />

de fom<strong>en</strong>tar <strong>en</strong>tre els m<strong>en</strong>ors i els joves internats.<br />

420<br />

Tem ari Oposicions


Article 57<br />

Assistència sanitària<br />

1. El departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria de sanitat ha de garantir, per mitjà dels c<strong>en</strong>tres, els<br />

serveis i els establim<strong>en</strong>ts que integr<strong>en</strong> el sistema sanitari de cobertura pública, el dret de tots<br />

els m<strong>en</strong>ors i els joves internats a l’assistència sanitària integral, ori<strong>en</strong>tada a la prev<strong>en</strong>ció, el<br />

guarim<strong>en</strong>t i la rehabilitació, amb el mateix nivell d’at<strong>en</strong>ció mèdica i sanitària que el disp<strong>en</strong>sat<br />

al conjunt de la població.<br />

2. En cas de malaltia m<strong>en</strong>tal sobrevinguda que requereixi el trasllat de la persona internada a<br />

un c<strong>en</strong>tre de salut m<strong>en</strong>tal, s’ha de sol∙licitar l’autorització prèvia del jutge o jutgessa de<br />

m<strong>en</strong>ors compet<strong>en</strong>t.<br />

3. El tractam<strong>en</strong>t medicosanitari s’ha de dur a terme sempre amb el cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t informat<br />

de la persona m<strong>en</strong>or o jove internada o del seu repres<strong>en</strong>tant legal, si aquesta és m<strong>en</strong>or<br />

d’edat. Només quan hi hagi perill immin<strong>en</strong>t per a la seva vida es pot imposar un tractam<strong>en</strong>t<br />

contra la voluntat d’aquesta persona, i la interv<strong>en</strong>ció mèdica ha d’ésser l’estrictam<strong>en</strong>t<br />

necessària per a int<strong>en</strong>tar salvar‐li la vida, s<strong>en</strong>s perjudici de sol∙licitar l’autorització judicial<br />

correspon<strong>en</strong>t quan calgui. D’aquestes actuacions, se n’ha d’informar l’autoritat judicial.<br />

4. La interv<strong>en</strong>ció medicosanitària també es pot dur a terme s<strong>en</strong>se el cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t de la<br />

persona m<strong>en</strong>or o jove internada quan no fer‐ho comporti un perill evid<strong>en</strong>t per a la salut o la<br />

vida de terceres persones. D’aquestes actuacions, se n’ha d’informar l’autoritat judicial.<br />

5. Si, per criteri facultatiu, cal ingressar la persona m<strong>en</strong>or o jove internada <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tre<br />

hospitalari i no es té l’autorització d’aquesta, o del seu repres<strong>en</strong>tant legal si és m<strong>en</strong>or d’edat,<br />

l’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t ha de sol∙licitar a l’autoritat judicial l’autorització de l’ingrés,<br />

excepte <strong>en</strong> cas d’urgència. En aquest darrer cas, la comunicació a l’autoritat esm<strong>en</strong>tada s’ha<br />

de fer posteriorm<strong>en</strong>t d’una manera immediata.<br />

6. No hi ha d’haver cap medicam<strong>en</strong>t a l’abast dels m<strong>en</strong>ors i els joves internats. Per a<br />

consumir qualsevol tipus de medicam<strong>en</strong>t se’n requereix la prescripció mèdica prèvia i s’ha de<br />

pr<strong>en</strong>dre amb els controls pertin<strong>en</strong>ts del personal del c<strong>en</strong>tre.<br />

7. En el procés assist<strong>en</strong>cial, els m<strong>en</strong>ors i els joves t<strong>en</strong><strong>en</strong> dret a ésser informats de llur estat de<br />

salut. En el cas dels m<strong>en</strong>ors, aquesta informació s’ha d’adequar al grau de compressió de<br />

cadascú, s<strong>en</strong>s perjudici d’haver‐ne d’informar també la persona que <strong>en</strong> tingui la<br />

repres<strong>en</strong>tació legal.<br />

Article 58<br />

Assistència psicològica i social<br />

421<br />

Tem ari Oposicions


1. Els m<strong>en</strong>ors i els joves internats han de rebre assistència psicològica individualitzada<br />

sempre que els diagnòstics dels professionals així ho aconsellin.<br />

2. Sempre que sigui possible, s’han d’aplicar estratègies de reforç <strong>en</strong> l’<strong>en</strong>torn familiar extern<br />

dels m<strong>en</strong>ors i els joves. Aquestes estratègies han de comptar amb l’informe dels psicòlegs,<br />

els treballadors socials i els educadors del c<strong>en</strong>tre.<br />

Article 59<br />

Alim<strong>en</strong>tació<br />

Els m<strong>en</strong>ors i els joves internats han de rebre, <strong>en</strong> els horaris establerts, una alim<strong>en</strong>tació<br />

equilibrada i preparada conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tm<strong>en</strong>t, que respongui <strong>en</strong> quantitat i qualitat a les normes<br />

dietètiques, a l’edat i a les necessitats de salut respectives i que <strong>en</strong> respecti les conviccions<br />

religioses.<br />

Article 60<br />

Assistència religiosa<br />

L’activitat del c<strong>en</strong>tre ha de respectar la llibertat religiosa dels m<strong>en</strong>ors i els joves internats.<br />

Amb aquesta finalitat, tots els m<strong>en</strong>ors i els joves t<strong>en</strong><strong>en</strong> dret a adreçar‐se a una confessió<br />

religiosa registrada per sol∙licitar‐ne l’assistència, sempre que sigui prestada amb respecte<br />

dels drets de les altres persones.<br />

Títol IV<br />

El suport als processos individuals de reinserció<br />

Article 61<br />

Actuacions de suport<br />

1. L’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la matèria ha d’elaborar i aplicar programes d’ajut per<br />

a afavorir els processos de reinserció dels m<strong>en</strong>ors i els joves atesos <strong>en</strong> l’àmbit d’aquesta Llei.<br />

2. Amb la finalitat de facilitar la integració social dels m<strong>en</strong>ors i els joves que han complert les<br />

mesures d’internam<strong>en</strong>t o de medi obert, els professionals correspon<strong>en</strong>ts han de dur a terme,<br />

abans de la finalització de les mesures, les actuacions de suport segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Els tràmits necessaris perquè els m<strong>en</strong>ors <strong>en</strong> edat de rebre l’<strong>en</strong>s<strong>en</strong>yam<strong>en</strong>t bàsic obligatori<br />

es puguin incorporar immediatam<strong>en</strong>t al c<strong>en</strong>tre doc<strong>en</strong>t de la zona de residència que els<br />

correspongui, un cop desinternats.<br />

b) La coordinació amb els serveis comunitaris i les <strong>en</strong>titats i les institucions correspon<strong>en</strong>ts,<br />

perquè els m<strong>en</strong>ors i els joves puguin continuar, si ho desitg<strong>en</strong>, els programes de tractam<strong>en</strong>t<br />

422<br />

Tem ari Oposicions


de drogodep<strong>en</strong>dències o d’altres problemàtiques personals, iniciats durant l’execució de les<br />

mesures, i també l’ajut per a fer els tràmits necessaris per a l’obt<strong>en</strong>ció de les prestacions<br />

socials, sanitàries i assist<strong>en</strong>cials a què t<strong>en</strong><strong>en</strong> dret.<br />

c) La preparació i la tramitació de la docum<strong>en</strong>tació necessària perquè els m<strong>en</strong>ors i els joves<br />

puguin accedir a cursos o activitats socioculturals, edu<strong>cat</strong>ives, formatives o laborals, o puguin<br />

finalitzar els cursos de formació professional o ocupacional iniciats.<br />

d) La comunicació de les situacions de desemparam<strong>en</strong>t o d’alt risc social detectades, <strong>en</strong> el<br />

cas de m<strong>en</strong>ors d’edat, a l’organisme compet<strong>en</strong>t.<br />

e) L’acció concertada amb els serveis comunitaris i amb les <strong>en</strong>titats públiques o privades<br />

correspon<strong>en</strong>ts, <strong>en</strong> el cas de joves que necessitin un allotjam<strong>en</strong>t temporal o un ajut econòmic<br />

per a les necessitats bàsiques.<br />

f) En g<strong>en</strong>eral, qualsevol altra actuació que afavoreixi la integració social dels m<strong>en</strong>ors i els<br />

joves.<br />

Títol V<br />

Les funcions d’inspecció i el tractam<strong>en</strong>t i la gestió de la informació<br />

Capítol I<br />

Inspecció<br />

Article 62<br />

Funcions d’inspecció<br />

1. Les funcions d’inspecció <strong>en</strong> els c<strong>en</strong>tres s’han de fer sempre que calgui i, com a mínim, un<br />

cop l’any. Els informes correspon<strong>en</strong>ts s’han de registrar <strong>en</strong> un llibre d’actes, i se n’ha de<br />

trametre còpia immediatam<strong>en</strong>t a l’òrgan administratiu correspon<strong>en</strong>t.<br />

2. Les funcions d’inspecció a què fa referència l’apartat 1 s’han de dur a terme s<strong>en</strong>s perjudici<br />

de les que pertoquin al ministeri fiscal, als jutges de m<strong>en</strong>ors i a altres institucions<br />

compet<strong>en</strong>ts.<br />

3. Els m<strong>en</strong>ors, o llurs repres<strong>en</strong>tants legals, i els joves als quals s’apliqui aquesta Llei pod<strong>en</strong><br />

pres<strong>en</strong>tar les peticions i les queixes que considerin pertin<strong>en</strong>ts a l’òrgan d’inspecció.<br />

4. L’òrgan d’inspecció, per a dur a terme les seves funcions, ha de t<strong>en</strong>ir accés als expedi<strong>en</strong>ts<br />

personals de cada m<strong>en</strong>or o jove, i al registre de peticions i queixes dels c<strong>en</strong>tres, i, sempre<br />

que ho consideri conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>t s’hi pot <strong>en</strong>trevistar reservadam<strong>en</strong>t, i també amb els<br />

professionals que els at<strong>en</strong><strong>en</strong>, i ha d’aixecar acta de les recomanacions que cregui<br />

conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>ts.<br />

423<br />

Tem ari Oposicions


5. Els fets descoberts <strong>en</strong> l’exercici de les funcions d’inspecció que comportin una vulneració<br />

dels drets dels m<strong>en</strong>ors i els joves s’han de fer conèixer a l’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t, al<br />

jutge o jutgessa de m<strong>en</strong>ors i al ministeri fiscal.<br />

Capítol II<br />

Tractam<strong>en</strong>t i gestió de la informació<br />

Article 63<br />

Expedi<strong>en</strong>ts personals dels m<strong>en</strong>ors i els joves<br />

1. L’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t ha d’obrir un expedi<strong>en</strong>t personal als m<strong>en</strong>ors o els joves<br />

sobre els quals intervingui <strong>en</strong> aplicació d’aquesta Llei, el qual expedi<strong>en</strong>t ha de cont<strong>en</strong>ir les<br />

resolucions judicials que els afectin, els informes elaborats i la resta de docum<strong>en</strong>tació<br />

g<strong>en</strong>erada durant la interv<strong>en</strong>ció.<br />

2. L’expedi<strong>en</strong>t personal dels m<strong>en</strong>ors i els joves té caràcter reservat i només hi pod<strong>en</strong> accedir<br />

els professionals que intervinguin <strong>en</strong> funcions tècniques o administratives i estiguin<br />

autoritzats per l’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t, i les autoritats a les quals la llei reconegui<br />

l’accés.<br />

3. Cada m<strong>en</strong>or, i la persona que <strong>en</strong> té la repres<strong>en</strong>tació legal, i cada jove, i els advo<strong>cat</strong>s<br />

respectius, t<strong>en</strong><strong>en</strong> accés a l’expedi<strong>en</strong>t personal.<br />

4. L’òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la matèria pot tractar les dades dels m<strong>en</strong>ors i els joves<br />

sobre els quals intervé <strong>en</strong> fitxers informàtics, dels quals ha de t<strong>en</strong>ir la titularitat.<br />

5. En tot cas s’han d’aplicar les lleis i l’altra normativa específica de protecció de dades de<br />

caràcter personal a les dades personals contingudes <strong>en</strong> els expedi<strong>en</strong>ts i al tractam<strong>en</strong>t<br />

automatitzat d’aquestes.<br />

Article 64<br />

Deure de confid<strong>en</strong>cialitat i reserva<br />

Tots els professionals que intervinguin <strong>en</strong> l’àmbit d’aquesta Llei, dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts de l’òrgan<br />

administratiu compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la matèria o d’altres <strong>en</strong>titats públiques o privades amb les quals<br />

aquest òrgan hagi establert conv<strong>en</strong>is o acords de col∙laboració, t<strong>en</strong><strong>en</strong> el deure de mant<strong>en</strong>ir la<br />

reserva oportuna de la informació que obtinguin <strong>en</strong> relació amb els m<strong>en</strong>ors i els joves <strong>en</strong><br />

l’exercici de llurs funcions, i de no facilitar‐la a persones ali<strong>en</strong>es a la interv<strong>en</strong>ció.<br />

Disposició addicional única<br />

Els professionals que quan <strong>en</strong>tri <strong>en</strong> vigor aquesta Llei mantinguin una relació laboral amb<br />

l’Administració de la G<strong>en</strong>eralitat i prestin serveis <strong>en</strong> els c<strong>en</strong>tres de m<strong>en</strong>ors, als equips<br />

d’aplicació de mesures <strong>en</strong> medi obert i als equips d’assessoram<strong>en</strong>t tècnic i de mediació,<br />

424<br />

Tem ari Oposicions


pod<strong>en</strong> continuar prestant‐los <strong>en</strong> els c<strong>en</strong>tres i <strong>en</strong> els equips respectius <strong>en</strong>cara que no tinguin<br />

la titulació requerida pels articles 11 i 18.1, s<strong>en</strong>s perjudici de la mobilitat funcional que es<br />

pugui produir com a conseqüència de les necessitats del servei amb aplicació de la legislació<br />

vig<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la matèria.<br />

Disposició derogatòria única<br />

En la data d’<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor d’aquesta Llei qued<strong>en</strong> derogades totes les disposicions que s’hi<br />

oposin o la contradiguin, i expressam<strong>en</strong>t la Llei 11/85, del 13 de juny, de protecció de<br />

m<strong>en</strong>ors, modificada per la Llei 12/1988, del 21 de novembre, llevat del títol V, dedi<strong>cat</strong> a la<br />

prev<strong>en</strong>ció de la delinqüència infantil i juv<strong>en</strong>il.<br />

Disposicions finals<br />

Primera<br />

Habilitació<br />

Qued<strong>en</strong> habilitats el Govern i el conseller compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la matèria perquè dictin les<br />

disposicions reglam<strong>en</strong>tàries per al desplegam<strong>en</strong>t, l’execució i l’aplicació d’aquesta Llei.<br />

Segona<br />

Entrada <strong>en</strong> vigor<br />

Aquesta Llei <strong>en</strong>tra <strong>en</strong> vigor l’<strong>en</strong>demà d’haver estat publicada <strong>en</strong> el Diari Oficial de la<br />

G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya.<br />

Per tant, ord<strong>en</strong>o que tots els ciutadans als quals sigui d’aplicació aquesta Llei cooperin al seu<br />

complim<strong>en</strong>t i que els tribunals i les autoritats als quals pertoqui la facin complir.<br />

Palau de la G<strong>en</strong>eralitat, 31 de desembre de 2001<br />

Jordi Pujol<br />

Presid<strong>en</strong>t de la G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya<br />

Josep‐D. Guàrdia i Canela<br />

Conseller de Justícia<br />

425<br />

Tem ari Oposicions


3.14. LEY ORGÁNICA 2/2009, DE 11 DE DICIEMBRE, DE REFORMA DE LA LEY<br />

ORGÁNICA 4/2000, DE 11 DE ENERO, SOBRE DERECHOS Y LIBERTADES DE LOS<br />

EXTRANJEROS EN ESPAÑA Y SU INTEGRACIÓN SOCIAL.<br />

Artículo 31 bis. Resid<strong>en</strong>cia temporal y trabajo de mujeres extranjeras víctimas de viol<strong>en</strong>cia<br />

de género.<br />

1. Las mujeres extranjeras víctimas de viol<strong>en</strong>cia de género, cualquiera que sea su situación<br />

administrativa, ti<strong>en</strong><strong>en</strong> garantizados los derechos reconocidos <strong>en</strong> la Ley Orgánica 1/2004, de<br />

28 de diciembre, de Medidas de Protección Integral contra la Viol<strong>en</strong>cia de Género, así como<br />

las medidas de protección y seguridad establecidas <strong>en</strong> la legislación vig<strong>en</strong>te.<br />

2. Si al d<strong>en</strong>unciarse una situación de viol<strong>en</strong>cia de género contra una mujer extranjera se<br />

pusiera de manifiesto su situación irregular, el expedi<strong>en</strong>te administrativo sancionador<br />

incoado por infracción del artículo 53.1.a de esta Ley será susp<strong>en</strong>dido por el instructor hasta<br />

la resolución del procedimi<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al.<br />

3. La mujer extranjera que se halle <strong>en</strong> la situación descrita <strong>en</strong> el apartado anterior, podrá<br />

solicitar una autorización de resid<strong>en</strong>cia y trabajo por circunstancias excepcionales a partir del<br />

mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> que se hubiera dictado una ord<strong>en</strong> de protección a su favor o, <strong>en</strong> su defecto,<br />

Informe del Ministerio Fiscal que indique la exist<strong>en</strong>cia de indicios de viol<strong>en</strong>cia de género.<br />

Dicha autorización no se resolverá hasta que concluya el procedimi<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al.<br />

Sin perjuicio de lo anterior, la autoridad compet<strong>en</strong>te para otorgar la autorización por<br />

circunstancias excepcionales podrá conceder una autorización provisional de resid<strong>en</strong>cia y<br />

trabajo a favor de la mujer extranjera. La autorización provisional ev<strong>en</strong>tualm<strong>en</strong>te concedida<br />

concluirá <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> que se conceda o d<strong>en</strong>iegue definitivam<strong>en</strong>te la autorización por<br />

circunstancias excepcionales.<br />

4. Cuando el procedimi<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al concluyera con una s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia cond<strong>en</strong>atoria, se notificará a<br />

la interesada la concesión de la resid<strong>en</strong>cia temporal y de trabajo solicitada. En el supuesto de<br />

que no se hubiera solicitado, se le informará de la posibilidad de conceder a su favor una<br />

autorización de resid<strong>en</strong>cia y trabajo por circunstancias excepcionales otorgándole un plazo<br />

para su solicitud.<br />

Cuando del procedimi<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al concluido no pudiera deducirse la situación de viol<strong>en</strong>cia de<br />

género, continuará el expedi<strong>en</strong>te administrativo sancionador inicialm<strong>en</strong>te susp<strong>en</strong>dido.<br />

Artículo 59. Colaboración contra redes organizadas.<br />

1. El extranjero que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre irregularm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> España y sea víctima, perjudicado o<br />

testigo de un acto de tráfico ilícito de seres humanos, inmigración ilegal, explotación laboral<br />

o de tráfico ilícito de mano de obra o de explotación <strong>en</strong> la prostitución abusando de su<br />

situación de necesidad, podrá quedar ex<strong>en</strong>to de responsabilidad administrativa y no será<br />

426<br />

Tem ari Oposicions


expulsado si d<strong>en</strong>uncia a los autores o cooperadores de dicho tráfico, o coopera y colabora<br />

con las autoridades compet<strong>en</strong>tes, proporcionando datos es<strong>en</strong>ciales o testificando, <strong>en</strong> su<br />

caso, <strong>en</strong> el proceso correspondi<strong>en</strong>te contra aquellos autores.<br />

2. Los órganos administrativos compet<strong>en</strong>tes <strong>en</strong>cargados de la instrucción del expedi<strong>en</strong>te<br />

sancionador informarán a la persona interesada sobre las previsiones del pres<strong>en</strong>te artículo a<br />

fin de que decida si desea acogerse a esta vía, y harán la propuesta oportuna a la autoridad<br />

que deba resolver, que podrá conceder una autorización provisional de resid<strong>en</strong>cia y trabajo a<br />

favor del extranjero, según el procedimi<strong>en</strong>to previsto reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te.<br />

El instructor del expedi<strong>en</strong>te sancionador informará de las actuaciones <strong>en</strong> relación con este<br />

apartado a la autoridad <strong>en</strong>cargada de la instrucción del procedimi<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al.<br />

3. A los extranjeros que hayan quedado ex<strong>en</strong>tos de responsabilidad administrativa se les<br />

podrá facilitar, a su elección, el retorno asistido a su país de proced<strong>en</strong>cia o la autorización de<br />

resid<strong>en</strong>cia y trabajo por circunstancias excepcionales, y facilidades para su integración social,<br />

de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley velando, <strong>en</strong> su caso, por su seguridad y<br />

protección.<br />

4. Cuando el Ministerio Fiscal t<strong>en</strong>ga conocimi<strong>en</strong>to de que un extranjero, contra el que se ha<br />

dictado una resolución de expulsión, aparezca <strong>en</strong> un procedimi<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al como víctima,<br />

perjudicado o testigo y considere imprescindible su pres<strong>en</strong>cia para la práctica de dilig<strong>en</strong>cias<br />

judiciales, lo pondrá de manifiesto a la autoridad gubernativa compet<strong>en</strong>te para que valore la<br />

inejecución de su expulsión y, <strong>en</strong> el supuesto de que se hubiese ejecutado esta última, se<br />

procederá de igual forma a los efectos de que autorice su regreso a España durante el<br />

tiempo necesario para poder practicar las dilig<strong>en</strong>cias precisas, sin perjuicio de que se puedan<br />

adoptar algunas de las medidas previstas <strong>en</strong> la Ley Orgánica 19/1994, de 23 de diciembre, de<br />

protección a testigos y peritos <strong>en</strong> causas criminales.<br />

5. Las previsiones del pres<strong>en</strong>te artículo serán igualm<strong>en</strong>te de aplicación a extranjeros<br />

m<strong>en</strong>ores de edad, debi<strong>en</strong>do t<strong>en</strong>erse <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> el procedimi<strong>en</strong>to la edad y madurez de<br />

éstos y, <strong>en</strong> todo caso, la preval<strong>en</strong>cia del principio del interés superior del m<strong>en</strong>or.<br />

6. Reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te se desarrollarán las condiciones de colaboración de las<br />

organizaciones no gubernam<strong>en</strong>tales sin ánimo de lucro que t<strong>en</strong>gan por objeto la acogida y<br />

protección de las víctimas de los delitos señalados <strong>en</strong> el apartado primero.<br />

Artículo 59 bis (nuevo). Víctimas de la trata de seres humanos.<br />

1. Las autoridades compet<strong>en</strong>tes adoptarán las medidas necesarias para la id<strong>en</strong>tificación de<br />

las víctimas de la trata de personas conforme a lo previsto <strong>en</strong> el artículo 10 del Conv<strong>en</strong>io del<br />

Consejo de Europa sobre la lucha contra la trata de seres humanos, de 16 de mayo de 2005.<br />

2. Los órganos administrativos compet<strong>en</strong>tes para la instrucción del expedi<strong>en</strong>te sancionador,<br />

cuando estim<strong>en</strong> que exist<strong>en</strong> motivos razonables para creer que una persona extranjera <strong>en</strong><br />

situación irregular ha sido víctima de trata de seres humanos, informarán a la persona<br />

interesada sobre las previsiones del pres<strong>en</strong>te artículo y elevarán a la autoridad compet<strong>en</strong>te<br />

427<br />

Tem ari Oposicions


para su resolución la oportuna propuesta sobre la concesión de un período de<br />

restablecimi<strong>en</strong>to y reflexión, de acuerdo con el procedimi<strong>en</strong>to previsto reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te.<br />

Dicho período de restablecimi<strong>en</strong>to y reflexión t<strong>en</strong>drá una duración de, al m<strong>en</strong>os, treinta días,<br />

y deberá ser sufici<strong>en</strong>te para que la víctima pueda decidir si desea cooperar con las<br />

autoridades <strong>en</strong> la investigación del delito y, <strong>en</strong> su caso, <strong>en</strong> el procedimi<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al. Durante<br />

este período, se le autorizará la estancia temporal y se susp<strong>en</strong>derá el expedi<strong>en</strong>te<br />

administrativo sancionador que se le hubiera incoado o, <strong>en</strong> su caso, la ejecución de la<br />

expulsión o devolución ev<strong>en</strong>tualm<strong>en</strong>te acordadas. Asimismo, durante el citado período las<br />

Administraciones compet<strong>en</strong>tes velarán por la subsist<strong>en</strong>cia y, de resultar necesario, la<br />

seguridad y protección de la persona interesada.<br />

3. El período de restablecimi<strong>en</strong>to y reflexión podrá d<strong>en</strong>egarse o ser revocado por motivos de<br />

ord<strong>en</strong> público o cuando se t<strong>en</strong>ga conocimi<strong>en</strong>to de que la condición de víctima se ha invocado<br />

de forma indebida.<br />

4. La autoridad compet<strong>en</strong>te podrá declarar a la víctima ex<strong>en</strong>ta de responsabilidad<br />

administrativa y podrá facilitarle, a su elección, el retorno asistido a su país de proced<strong>en</strong>cia o<br />

la autorización de resid<strong>en</strong>cia y trabajo por circunstancias excepcionales cuando lo considere<br />

necesario a causa de su cooperación para los fines de investigación o de las acciones p<strong>en</strong>ales,<br />

o <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción a su situación personal, y facilidades para su integración social, de acuerdo con<br />

lo establecido <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley. Asimismo, <strong>en</strong> tanto se resuelva el procedimi<strong>en</strong>to de<br />

autorización de resid<strong>en</strong>cia y trabajo por circunstancias excepcionales, se le podrá facilitar<br />

una autorización provisional de resid<strong>en</strong>cia y trabajo <strong>en</strong> los términos que se determin<strong>en</strong><br />

reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te.<br />

En la tramitación de las autorizaciones referidas <strong>en</strong> el párrafo anterior se podrá eximir de la<br />

aportación de aquellos docum<strong>en</strong>tos cuya obt<strong>en</strong>ción suponga un riesgo para la víctima.<br />

5. Las previsiones del pres<strong>en</strong>te artículo serán igualm<strong>en</strong>te de aplicación a personas<br />

extranjeras m<strong>en</strong>ores de edad, debi<strong>en</strong>do t<strong>en</strong>erse <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta la edad y madurez de éstas y, <strong>en</strong><br />

todo caso, la preval<strong>en</strong>cia del interés superior del m<strong>en</strong>or.<br />

6. Reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te se desarrollarán las condiciones de colaboración de las<br />

organizaciones no gubernam<strong>en</strong>tales sin ánimo de lucro que t<strong>en</strong>gan por objeto la acogida y<br />

protección de las víctimas de la trata de seres humanos.<br />

428<br />

Tem ari Oposicions


Punt 4 :<br />

El Codi P<strong>en</strong>al


LO 10/1995, DE 23 NOVIEMBRE, DEL CÓDIGO PENAL<br />

LIBRO II. DELITOS Y SUS PENAS<br />

TÍTULO PRIMERO. DEL HOMICIDIO Y SUS FORMAS<br />

Artículo 138<br />

El que matare a otro será castigado, como reo de homicidio, con la p<strong>en</strong>a de prisión de diez a<br />

quince años.<br />

Artículo 139<br />

Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de quince a veinte años, como reo de asesinato, el que<br />

matare a otro concurri<strong>en</strong>do alguna de las circunstancias sigui<strong>en</strong>tes:<br />

1ª) Con alevosía.<br />

2ª) Por precio, recomp<strong>en</strong>sa o promesa.<br />

3ª) Con <strong>en</strong>sañami<strong>en</strong>to, aum<strong>en</strong>tando deliberada e inhumanam<strong>en</strong>te el dolor del of<strong>en</strong>dido.<br />

Artículo 140<br />

Cuando <strong>en</strong> un asesinato concurran más de una de las circunstancias previstas <strong>en</strong> el artículo<br />

anterior, se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de veinte a veinticinco años.<br />

Artículo 141<br />

La provocación, la conspiración y la proposición para cometer los delitos previstos <strong>en</strong> los tres<br />

artículos preced<strong>en</strong>tes, será castigada con la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> uno o dos grados a la señalada <strong>en</strong><br />

su caso <strong>en</strong> los artículos anteriores.<br />

Artículo 142<br />

1. El que por imprud<strong>en</strong>cia grave causare la muerte de otro, será castigado, como reo de<br />

homicidio imprud<strong>en</strong>te, con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a cuatro años.<br />

2. Cuando el homicidio imprud<strong>en</strong>te sea cometido utilizando un vehículo a motor, un ciclomotor<br />

o un arma de fuego, se impondrá asimismo, y respectivam<strong>en</strong>te, la p<strong>en</strong>a de privación del<br />

derecho a conducir vehículos a motor y ciclomotores o la privación del derecho a la t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia y<br />

porte de armas, de uno a seis años.<br />

3. Cuando el homicidio fuere cometido por imprud<strong>en</strong>cia profesional se impondrá además la<br />

p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para el ejercicio de la profesión, oficio o cargo por un período de<br />

tres a seis años.<br />

Artículo 143<br />

1. El que induzca al suicidio de otro será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de cuatro a ocho años.<br />

2. Se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de dos a cinco años al que coopere con actos necesarios al<br />

suicidio de una persona.<br />

3. Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis a diez años si la cooperación llegara hasta el<br />

punto de ejecutar la muerte.<br />

4. El que causare o cooperare activam<strong>en</strong>te con actos necesarios y directos a la muerte de otro,<br />

429<br />

Tem ari Oposicions


por la petición expresa, seria e inequívoca de éste, <strong>en</strong> el caso de que la víctima sufriera una<br />

<strong>en</strong>fermedad grave que conduciría necesariam<strong>en</strong>te a su muerte, o que produjera graves<br />

padecimi<strong>en</strong>tos perman<strong>en</strong>tes y difíciles de soportar, será castigado con la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> uno o<br />

dos grados a las señaladas <strong>en</strong> los núms. 2 y 3 de este artículo.<br />

TÍTULO III. DE LAS LESIONES<br />

Artículo 147<br />

1. El que, por cualquier medio o procedimi<strong>en</strong>to, causare a otro una lesión que m<strong>en</strong>oscabe su<br />

integridad corporal o su salud física o m<strong>en</strong>tal, será castigado como reo del delito de lesiones<br />

con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a tres años, siempre que la lesión requiera objetivam<strong>en</strong>te<br />

para su sanidad, además de una primera asist<strong>en</strong>cia facultativa, tratami<strong>en</strong>to médico o<br />

quirúrgico. La simple vigilancia o seguimi<strong>en</strong>to facultativo del curso de la lesión no se<br />

considerará tratami<strong>en</strong>to médico.<br />

Con la misma p<strong>en</strong>a será castigado el que, <strong>en</strong> el plazo de un año, haya realizado cuatro veces la<br />

acción descrita <strong>en</strong> el art. 617 de este Código.<br />

2. No obstante, el hecho descrito <strong>en</strong> el apartado anterior será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión<br />

de tres a seis meses o multa de seis a 12 meses, cuando sea de m<strong>en</strong>or gravedad, at<strong>en</strong>didos el<br />

medio empleado o el resultado producido.<br />

Artículo 148<br />

Las lesiones previstas <strong>en</strong> el apartado 1 del artículo anterior podrán ser castigadas con la p<strong>en</strong>a<br />

de prisión de dos a cinco años, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do al resultado causado o riesgo producido:<br />

1º) Si <strong>en</strong> la agresión se hubier<strong>en</strong> utilizado armas, instrum<strong>en</strong>tos, objetos, medios, métodos o<br />

formas concretam<strong>en</strong>te peligrosas para la vida o salud, física o psíquica, del lesionado.<br />

2º) Si hubiere mediado <strong>en</strong>sañami<strong>en</strong>to o alevosía.<br />

3º) Si la víctima fuere m<strong>en</strong>or de doce años o incapaz.<br />

4º) Si la víctima fuere o hubiere sido esposa, o mujer que estuviere o hubiere estado ligada al<br />

autor por una análoga relación de afectividad, aun sin conviv<strong>en</strong>cia.<br />

5º) Si la víctima fuera una persona especialm<strong>en</strong>te vulnerable que conviva con el autor.<br />

Artículo 149<br />

1. El que causara a otro, por cualquier medio o procedimi<strong>en</strong>to, la pérdida o la inutilidad de un<br />

órgano o miembro principal, o de un s<strong>en</strong>tido, la impot<strong>en</strong>cia, la esterilidad, una grave<br />

deformidad, o una grave <strong>en</strong>fermedad somática o psíquica, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión<br />

de seis a 12 años.<br />

2. El que causara a otro una mutilación g<strong>en</strong>ital <strong>en</strong> cualquiera de sus manifestaciones será<br />

castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis a 12 años. Si la víctima fuera m<strong>en</strong>or o incapaz, será<br />

aplicable la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para el ejercicio de la patria potestad, tutela,<br />

curatela, guarda o acogimi<strong>en</strong>to por tiempo de cuatro a 10 años, si el juez lo estima adecuado al<br />

interés del m<strong>en</strong>or o incapaz.<br />

430<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 150<br />

El que causare a otro la pérdida o la inutilidad de un órgano o miembro no principal, o la<br />

deformidad, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de tres a seis años.<br />

Artículo 151<br />

La provocación, la conspiración y la proposición para cometer los delitos previstos <strong>en</strong> los<br />

artículos preced<strong>en</strong>tes de este Título, será castigada con la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> uno o dos grados a la<br />

del delito correspondi<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 152<br />

1. El que por imprud<strong>en</strong>cia grave causare alguna de las lesiones previstas <strong>en</strong> los artículos<br />

anteriores será castigado:<br />

1º) Con la p<strong>en</strong>a de prisión de tres a seis meses, si se tratare de las lesiones del art. 147.1.<br />

2º) Con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a tres años, si se tratare de las lesiones del art. 149.<br />

3º) Con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a dos años, si se tratare de las lesiones del art. 150.<br />

2. Cuando los hechos referidos <strong>en</strong> este artículo se hayan cometido utilizando un vehículo a<br />

motor, un ciclomotor o un arma de fuego, se impondrá asimismo, y respectivam<strong>en</strong>te, la p<strong>en</strong>a<br />

de privación del derecho a conducir vehículos a motor y ciclomotores o del derecho a la<br />

t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia y porte de armas por término de uno a cuatro años.<br />

3. Cuando las lesiones fuer<strong>en</strong> cometidas por imprud<strong>en</strong>cia profesional se impondrá asimismo la<br />

p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para el ejercicio de la profesión, oficio o cargo por un período de<br />

uno a cuatro años.<br />

Artículo 153<br />

1. El que por cualquier medio o procedimi<strong>en</strong>to causare a otro m<strong>en</strong>oscabo psíquico o una lesión<br />

no definidos como delito <strong>en</strong> este Código, o golpeare o maltratare de obra a otro sin causarle<br />

lesión, cuando la of<strong>en</strong>dida sea o haya sido esposa, o mujer que esté o haya estado ligada a él<br />

por una análoga relación de afectividad aun sin conviv<strong>en</strong>cia, o persona especialm<strong>en</strong>te<br />

vulnerable que conviva con el autor, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un<br />

año o de trabajos <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficios de la comunidad de treinta y uno a och<strong>en</strong>ta días y, <strong>en</strong> todo<br />

caso, privación del derecho a la t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia y porte de armas de un año y un día a tres años, así<br />

como, cuando el Juez o Tribunal lo estime adecuado al interés del m<strong>en</strong>or o incapaz,<br />

inhabilitación para el ejercicio de la patria potestad, tutela, curatela, guarda o acogimi<strong>en</strong>to<br />

hasta cinco años.<br />

2. Si la víctima del delito previsto <strong>en</strong> el apartado anterior fuere alguna de las personas a que se<br />

refiere el art. 173.2, exceptuadas las personas contempladas <strong>en</strong> el apartado anterior de este<br />

artículo, el autor será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de tres meses a un año o de trabajos <strong>en</strong><br />

b<strong>en</strong>eficio de la comunidad de treinta y uno a och<strong>en</strong>ta días y, <strong>en</strong> todo caso, privación del<br />

derecho a la t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia y porte de armas de un año y un día a tres años, así como, cuando el Juez<br />

o Tribunal lo estime adecuado al interés del m<strong>en</strong>or o incapaz, inhabilitación para el ejercicio de<br />

la patria potestad, tutela, curatela, guarda o acogimi<strong>en</strong>to de seis meses a tres años.<br />

3. Las p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> los apartados 1 y 2 se impondrán <strong>en</strong> su mitad superior cuando el<br />

delito se perpetre <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia de m<strong>en</strong>ores, o utilizando armas, o t<strong>en</strong>ga lugar <strong>en</strong> el domicilio<br />

común o <strong>en</strong> el domicilio de la víctima, o se realice quebrantando una p<strong>en</strong>a de las contempladas<br />

<strong>en</strong> el art. 48 de este Código o una medida cautelar o de seguridad de la misma naturaleza.<br />

431<br />

Tem ari Oposicions


4. No obstante lo previsto <strong>en</strong> los apartados anteriores, el Juez o Tribunal, razonándolo <strong>en</strong><br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción a las circunstancias personales del autor y las concurr<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> la<br />

realización del hecho, podrá imponer la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> grado.<br />

Artículo 154<br />

Qui<strong>en</strong>es riñer<strong>en</strong> <strong>en</strong>tre sí, acometiéndose tumultuariam<strong>en</strong>te, y utilizando medios o instrum<strong>en</strong>tos<br />

que pongan <strong>en</strong> peligro la vida o integridad de las personas, serán castigados por su<br />

participación <strong>en</strong> la riña con la p<strong>en</strong>a de prisión de tres meses a un año o multa de seis a 24<br />

meses.<br />

Artículo 155<br />

En los delitos de lesiones, si ha mediado el cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to válida, libre, espontánea y<br />

expresam<strong>en</strong>te emitido del of<strong>en</strong>dido, se impondrá la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> uno o dos grados.<br />

No será válido el cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to otorgado por un m<strong>en</strong>or de edad o un incapaz.<br />

Artículo 156<br />

No obstante lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo anterior, el cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to válida, libre, consci<strong>en</strong>te y<br />

expresam<strong>en</strong>te emitido exime de responsabilidad p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> los supuestos de trasplante de<br />

órganos efectuados con arreglo a lo dispuesto <strong>en</strong> la ley, esterilizaciones y cirugía transexual<br />

realizadas por facultativo, salvo que el cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>tos se haya obt<strong>en</strong>ido viciadam<strong>en</strong>te, o<br />

mediante precio, recomp<strong>en</strong>sa, o el otorgante sea m<strong>en</strong>or de edad o incapaz <strong>en</strong> cuyo caso no<br />

será válido el prestado por éstos ni por sus repres<strong>en</strong>tantes legales.<br />

Sin embargo, no será punible la esterilización de persona incapacitada que adolezca de grave<br />

defici<strong>en</strong>cia psíquica cuando aquélla, tomándose como criterio recto el del mayor interés del<br />

incapaz, haya sido autorizada por el Juez, bi<strong>en</strong> <strong>en</strong> el mismo procedimi<strong>en</strong>to de incapacitación,<br />

bi<strong>en</strong> <strong>en</strong> un expedi<strong>en</strong>te de jurisdicción voluntaria, tramitado con posterioridad al mismo, a<br />

petición del repres<strong>en</strong>tante legal del incapaz, oído el dictam<strong>en</strong> de dos especialistas, el Ministerio<br />

Fiscal y previa exploración del incapaz.<br />

Artículo 156 bis<br />

1. Los que promuevan, favorezcan, facilit<strong>en</strong> o publicit<strong>en</strong> la obt<strong>en</strong>ción o el tráfico ilegal de<br />

órganos humanos aj<strong>en</strong>os o el trasplante de los mismos serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión<br />

de seis a doce años si se tratara de un órgano principal, y de prisión de tres a seis años si el<br />

órgano fuera no principal.<br />

2. Si el receptor del órgano consintiera la realización del trasplante conoci<strong>en</strong>do su orig<strong>en</strong> ilícito<br />

será castigado con las mismas p<strong>en</strong>as que <strong>en</strong> el apartado anterior, que podrán ser rebajadas <strong>en</strong><br />

uno o dos grados at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do a las circunstancias del hecho y del culpable.<br />

3. Cuando de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el art. 31 bis una persona jurídica sea responsable<br />

de los delitos compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> este artículo, se le impondrá la p<strong>en</strong>a de multa del triple al<br />

quíntuple del b<strong>en</strong>eficio obt<strong>en</strong>ido.<br />

At<strong>en</strong>didas las reglas establecidas <strong>en</strong> el art. 66 bis, los jueces y tribunales podrán asimismo<br />

imponer las p<strong>en</strong>as recogidas <strong>en</strong> las letras b) a g) del apartado 7 del art. 33.<br />

432<br />

Tem ari Oposicions


TÍTULO VI. DELITOS CONTRA LA LIBERTAD<br />

CAPÍTULO PRIMERO. DE LAS DETENCIONES ILEGALES Y SECUESTROS<br />

Artículo 163<br />

1. El particular que <strong>en</strong>cerrare o detuviere a otro, privándole de su libertad, será castigado con la<br />

p<strong>en</strong>a de prisión de cuatro a seis años.<br />

2. Si el culpable diera libertad al <strong>en</strong>cerrado o det<strong>en</strong>ido d<strong>en</strong>tro de los tres primeros días de su<br />

det<strong>en</strong>ción, sin haber logrado el objeto que se había propuesto, se impondrá la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong><br />

grado.<br />

3. Se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de cinco a ocho años si el <strong>en</strong>cierro o det<strong>en</strong>ción ha durado<br />

mas de quince días.<br />

4. El particular que, fuera de los casos permitidos por las leyes, apreh<strong>en</strong>diere a una persona<br />

para pres<strong>en</strong>tarla inmediatam<strong>en</strong>te a la autoridad, será castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de tres a<br />

seis meses.<br />

Artículo 164<br />

El secuestro de una persona exigi<strong>en</strong>do alguna condición para ponerla <strong>en</strong> libertad, será<br />

castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis a diez años. Si <strong>en</strong> el secuestro se hubiera dado la<br />

circunstancia del art. 163,3, se impondrá la p<strong>en</strong>a superior <strong>en</strong> grado, y la inferior <strong>en</strong> grado si se<br />

dier<strong>en</strong> las condiciones del art. 163,2.<br />

Artículo 165<br />

Las p<strong>en</strong>as de los artículos anteriores se impondrán <strong>en</strong> su mitad superior, <strong>en</strong> los respectivos<br />

casos, si la det<strong>en</strong>ción ilegal o secuestro se ha ejecutado con simulación de autoridad o función<br />

pública, o la víctima fuere m<strong>en</strong>or de edad o incapaz o funcionario público <strong>en</strong> el ejercicio de sus<br />

funciones.<br />

Artículo 166<br />

El reo de det<strong>en</strong>ción ilegal o secuestro que no dé razón del paradero de la persona det<strong>en</strong>ida será<br />

castigado, según los casos, con las p<strong>en</strong>as superiores <strong>en</strong> grado a las señaladas <strong>en</strong> los arts.<br />

anteriores de este capítulo, salvo que la haya dejado <strong>en</strong> libertad.<br />

Artículo 167<br />

La autoridad o funcionario público que, fuera de los casos permitidos por la ley, y sin mediar<br />

causa por delito, cometiere alguno de los hechos descritos <strong>en</strong> los arts. anteriores será castigado<br />

con las p<strong>en</strong>as respectivam<strong>en</strong>te previstas <strong>en</strong> éstos, <strong>en</strong> su mitad superior y, además, con la de<br />

inhabilitación absoluta por tiempo de ocho a doce años.<br />

Artículo 168<br />

La provocación, la conspiración y la proposición para cometer los delitos previstos <strong>en</strong> este<br />

Capítulo se castigarán con la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> uno o dos grados a la señalada al delito de que se<br />

trate.<br />

433<br />

Tem ari Oposicions


TÍTULO VII. DE LAS TORTURAS Y OTROS DELITOS CONTRA LA INTEGRIDAD MORAL<br />

Artículo 173<br />

1. El que infligiera a otra persona un trato degradante, m<strong>en</strong>oscabando gravem<strong>en</strong>te su<br />

integridad moral, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a dos años.<br />

Con la misma p<strong>en</strong>a serán castigados los que, <strong>en</strong> el ámbito de cualquier relación laboral o<br />

funcionarial y prevaliéndose de su relación de superioridad, realic<strong>en</strong> contra otro de forma<br />

reiterada actos hostiles o humillantes que, sin llegar a constituir trato degradante, supongan<br />

grave acoso contra la víctima.<br />

Se impondrá también la misma p<strong>en</strong>a al que de forma reiterada lleve a cabo actos hostiles o<br />

humillantes que, sin llegar a constituir trato degradante, t<strong>en</strong>gan por objeto impedir el legítimo<br />

disfrute de la vivi<strong>en</strong>da.<br />

2. El que habitualm<strong>en</strong>te ejerza viol<strong>en</strong>cia física o psíquica sobre qui<strong>en</strong> sea o haya sido su<br />

cónyuge o sobre persona que esté o haya estado ligada a él por una análoga relación de<br />

afectividad aun sin conviv<strong>en</strong>cia, o sobre los desc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, asc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes o hermanos por<br />

naturaleza, adopción o afinidad, propios o del cónyuge o convivi<strong>en</strong>te, o sobre los m<strong>en</strong>ores o<br />

incapaces que con él convivan o que se hall<strong>en</strong> sujetos a la potestad, tutela, curatela,<br />

acogimi<strong>en</strong>to o guarda de hecho del cónyuge o convivi<strong>en</strong>te, o sobre persona amparada <strong>en</strong><br />

cualquier otra relación por la que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre integrada <strong>en</strong> el núcleo de su conviv<strong>en</strong>cia<br />

familiar, así como sobre las personas que por su especial vulnerabilidad se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran<br />

sometidas a custodia o guarda <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros públicos o privados, será castigado con la p<strong>en</strong>a de<br />

prisión de seis meses a tres años, privación del derecho a la t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia y porte de armas de dos a<br />

cinco años y, <strong>en</strong> su caso, cuando el juez o tribunal lo estime adecuado al interés del m<strong>en</strong>or o<br />

incapaz, inhabilitación especial para el ejercicio de la patria potestad, tutela, curatela, guarda o<br />

acogimi<strong>en</strong>to por tiempo de uno a cinco años, sin perjuicio de las p<strong>en</strong>as que pudieran<br />

corresponder a los delitos o faltas <strong>en</strong> que se hubieran concretado los actos de viol<strong>en</strong>cia física o<br />

psíquica.<br />

Se impondrán las p<strong>en</strong>as <strong>en</strong> su mitad superior cuando alguno o algunos de los actos de viol<strong>en</strong>cia<br />

se perpetr<strong>en</strong> <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia de m<strong>en</strong>ores, o utilizando armas, o t<strong>en</strong>gan lugar <strong>en</strong> el domicilio<br />

común o <strong>en</strong> el domicilio de la víctima, o se realic<strong>en</strong> quebrantando una p<strong>en</strong>a de las<br />

contempladas <strong>en</strong> el art. 48 de este Código o una medida cautelar o de seguridad o prohibición<br />

de la misma naturaleza.<br />

3. Para apreciar la habitualidad a que se refiere el apartado anterior, se at<strong>en</strong>derá al número de<br />

actos de viol<strong>en</strong>cia que result<strong>en</strong> acreditados, así como a la proximidad temporal de los mismos,<br />

con indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia de que dicha viol<strong>en</strong>cia se haya ejercido sobre la misma o difer<strong>en</strong>tes víctimas<br />

de las compr<strong>en</strong>didas <strong>en</strong> este artículo, y de que los actos viol<strong>en</strong>tos hayan sido o no objeto de<br />

<strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> procesos anteriores.<br />

Artículo 174<br />

1. Comete tortura la autoridad o funcionario público que, abusando de su cargo, y con el fin de<br />

obt<strong>en</strong>er una confesión o información de cualquier persona o de castigarla por cualquier hecho<br />

que haya cometido o se sospeche que ha cometido, o por cualquier razón basada <strong>en</strong> algún tipo<br />

de discriminación, la sometiere a condiciones o procedimi<strong>en</strong>tos que por su naturaleza, duración<br />

u otras circunstancias, le supongan sufrimi<strong>en</strong>tos físicos o m<strong>en</strong>tales, la supresión o disminución<br />

de sus facultades de conocimi<strong>en</strong>to, discernimi<strong>en</strong>to o decisión o que, de cualquier otro modo,<br />

at<strong>en</strong>t<strong>en</strong> contra su integridad moral. El culpable de tortura será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión<br />

434<br />

Tem ari Oposicions


de dos a seis años si el at<strong>en</strong>tado fuera grave, y de prisión de uno a tres años si no lo es. Además<br />

de las p<strong>en</strong>as señaladas se impondrá, <strong>en</strong> todo caso, la p<strong>en</strong>a de inhabilitación absoluta de ocho a<br />

12 años.<br />

2. En las mismas p<strong>en</strong>as incurrirán, respectivam<strong>en</strong>te, la autoridad o funcionario de instituciones<br />

p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciarias o de c<strong>en</strong>tros de protección o corrección de m<strong>en</strong>ores que cometiere, respecto de<br />

det<strong>en</strong>idos, internos o presos, los actos a que se refiere el apartado anterior.<br />

Artículo 175<br />

La autoridad o funcionario público que, abusando de su cargo y fuera de los casos<br />

compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> el artículo anterior, at<strong>en</strong>tare contra la integridad moral de una persona será<br />

castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de dos a cuatro años si el at<strong>en</strong>tado fuera grave, y de prisión de<br />

seis meses a dos años si no lo es. Se impondrá, <strong>en</strong> todo caso, al autor, además de las p<strong>en</strong>as<br />

señaladas, la de inhabilitación especial para empleo o cargo público de dos a cuatro años.<br />

Artículo 176<br />

Se impondrán las p<strong>en</strong>as respectivam<strong>en</strong>te establecidas <strong>en</strong> los artículos preced<strong>en</strong>tes a la<br />

autoridad o funcionario que, faltando a los deberes de su cargo, permitiere que otras personas<br />

ejecut<strong>en</strong> los hechos previstos <strong>en</strong> ellos.<br />

Artículo 177<br />

Si <strong>en</strong> los delitos descritos <strong>en</strong> los artículos preced<strong>en</strong>tes, además del at<strong>en</strong>tado a la integridad<br />

moral, se produjere lesión o daño a la vida, integridad física, salud, libertad sexual o bi<strong>en</strong>es de<br />

la víctima o de un tercero, se castigarán los hechos separadam<strong>en</strong>te con la p<strong>en</strong>a que les<br />

corresponda por los delitos o faltas cometidos, excepto cuando aquél ya se halle especialm<strong>en</strong>te<br />

castigado por la ley.<br />

TÍTULO VII BIS. DE LA TRATA DE SERES HUMANOS<br />

Artículo 177 bis<br />

1. Será castigado con la p<strong>en</strong>a de cinco a ocho años de prisión como reo de trata de seres<br />

humanos el que, sea <strong>en</strong> territorio español, sea desde España, <strong>en</strong> tránsito o con destino a ella,<br />

empleando viol<strong>en</strong>cia, intimidación o <strong>en</strong>gaño, o abusando de una situación de superioridad o de<br />

necesidad o de vulnerabilidad de la víctima nacional o extranjera, la captare, transportare,<br />

trasladare, acogiere, recibiere o la alojare con cualquiera de las finalidades sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a) La imposición de trabajo o servicios forzados, la esclavitud o prácticas similares a la<br />

esclavitud o a la servidumbre o a la m<strong>en</strong>dicidad.<br />

b) La explotación sexual, incluida la pornografía.<br />

c) La extracción de sus órganos corporales.<br />

2. Aun cuando no se recurra a ninguno de los medios <strong>en</strong>unciados <strong>en</strong> el apartado anterior, se<br />

considerará trata de seres humanos cualquiera de las acciones indicadas <strong>en</strong> el apartado<br />

anterior cuando se llevare a cabo respecto de m<strong>en</strong>ores de edad con fines de explotación.<br />

3. El cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to de una víctima de trata de seres humanos será irrelevante cuando se haya<br />

recurrido a alguno de los medios indicados <strong>en</strong> el apartado primero de este artículo.<br />

4. Se impondrá la p<strong>en</strong>a superior <strong>en</strong> grado a la prevista <strong>en</strong> el apartado primero de este artículo<br />

cuando:<br />

435<br />

Tem ari Oposicions


a) Con ocasión de la trata se ponga <strong>en</strong> grave peligro a la víctima;<br />

b) la víctima sea m<strong>en</strong>or de edad;<br />

c) la víctima sea especialm<strong>en</strong>te vulnerable por razón de <strong>en</strong>fermedad, discapacidad o situación.<br />

Si concurriere más de una circunstancia se impondrá la p<strong>en</strong>a <strong>en</strong> su mitad superior.<br />

5. Se impondrá la p<strong>en</strong>a superior <strong>en</strong> grado a la prevista <strong>en</strong> el apartado 1 de este artículo e<br />

inhabilitación absoluta de seis a doce años a los que realic<strong>en</strong> los hechos prevaliéndose de su<br />

condición de autoridad, ag<strong>en</strong>te de ésta o funcionario público. Si concurriere además alguna de<br />

las circunstancias previstas <strong>en</strong> el apartado 4 de este artículo se impondrán las p<strong>en</strong>as <strong>en</strong> su<br />

mitad superior.<br />

6. Se impondrá la p<strong>en</strong>a superior <strong>en</strong> grado a la prevista <strong>en</strong> el apartado 1 de este artículo e<br />

inhabilitación especial para profesión, oficio, industria o comercio por el tiempo de la cond<strong>en</strong>a,<br />

cuando el culpable pert<strong>en</strong>eciera a una organización o asociación de más de dos personas,<br />

incluso de carácter transitorio, que se dedicase a la realización de tales actividades. Si<br />

concurriere alguna de las circunstancias previstas <strong>en</strong> el apartado 4 de este artículo se<br />

impondrán las p<strong>en</strong>as <strong>en</strong> la mitad superior. Si concurriere la circunstancia prevista <strong>en</strong> el<br />

apartado 5 de este artículo se impondrán las p<strong>en</strong>as señaladas <strong>en</strong> este <strong>en</strong> su mitad superior.<br />

Cuando se trate de los jefes, administradores o <strong>en</strong>cargados de dichas organizaciones o<br />

asociaciones, se les aplicará la p<strong>en</strong>a <strong>en</strong> su mitad superior, que podrá elevarse a la<br />

inmediatam<strong>en</strong>te superior <strong>en</strong> grado. En todo caso se elevará la p<strong>en</strong>a a la inmediatam<strong>en</strong>te<br />

superior <strong>en</strong> grado si concurriera alguna de las circunstancias previstas <strong>en</strong> el apartado 4 o la<br />

circunstancia prevista <strong>en</strong> el apartado 5 de este artículo.<br />

7. Cuando de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el art. 31 bis una persona jurídica sea responsable<br />

de los delitos compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> este artículo, se le impondrá la p<strong>en</strong>a de multa del triple al<br />

quíntuple del b<strong>en</strong>eficio obt<strong>en</strong>ido. At<strong>en</strong>didas las reglas establecidas <strong>en</strong> el art. 66 bis, los jueces y<br />

tribunales podrán asimismo imponer las p<strong>en</strong>as recogidas <strong>en</strong> las letras b) a g) del apartado 7 del<br />

art. 33.<br />

8. La provocación, la conspiración y la proposición para cometer el delito de trata de seres<br />

humanos serán castigadas con la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> uno o dos grados a la del delito<br />

correspondi<strong>en</strong>te.<br />

9. En todo caso, las p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> este artículo se impondrán sin perjuicio de las que<br />

correspondan, <strong>en</strong> su caso, por el delito del art. 318 bis de este Código y demás delitos<br />

efectivam<strong>en</strong>te cometidos, incluidos los constitutivos de la correspondi<strong>en</strong>te explotación.<br />

10. Las cond<strong>en</strong>as de jueces o tribunales extranjeros por delitos de la misma naturaleza que los<br />

previstos <strong>en</strong> este artículo producirán los efectos de reincid<strong>en</strong>cia, salvo que el anteced<strong>en</strong>te<br />

p<strong>en</strong>al haya sido cancelado o pueda serlo con arreglo al Derecho español.<br />

11. Sin perjuicio de la aplicación de las reglas g<strong>en</strong>erales de este Código, la víctima de trata de<br />

seres humanos quedará ex<strong>en</strong>ta de p<strong>en</strong>a por las infracciones p<strong>en</strong>ales que haya cometido <strong>en</strong> la<br />

situación de explotación sufrida, siempre que su participación <strong>en</strong> ellas haya sido consecu<strong>en</strong>cia<br />

directa de la situación de viol<strong>en</strong>cia, intimidación, <strong>en</strong>gaño o abuso a que haya sido sometida y<br />

que exista una adecuada proporcionalidad <strong>en</strong>tre dicha situación y el hecho criminal realizado.<br />

436<br />

Tem ari Oposicions


TÍTULO VIII. DELITOS CONTRA LA LIBERTAD E INDEMNIDAD SEXUALES<br />

CAPÍTULO PRIMERO. DE LAS AGRESIONES SEXUALES<br />

Artículo 178<br />

El que at<strong>en</strong>tare contra la libertad sexual de otra persona, utilizando viol<strong>en</strong>cia o intimidación,<br />

será castigado como responsable de agresión sexual con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a cinco años.<br />

Artículo 179<br />

Cuando la agresión sexual consista <strong>en</strong> acceso carnal por vía vaginal, anal o bucal, o introducción<br />

de miembros corporales u objetos por alguna de las dos primeras vías, el responsable será<br />

castigado como reo de violación con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis a 12 años.<br />

Artículo 180<br />

1. Las anteriores conductas serán castigadas con las p<strong>en</strong>as de prisión de cinco a diez años para<br />

las agresiones del art. 178, y de doce a quince años para las del art. 179, cuando concurra<br />

alguna de las sigui<strong>en</strong>tes circunstancias:<br />

1ª) Cuando la viol<strong>en</strong>cia o intimidación ejercidas revistan un carácter particularm<strong>en</strong>te<br />

degradante o vejatorio.<br />

2ª) Cuando los hechos se cometan por la actuación conjunta de dos o más personas.<br />

3ª) Cuando la víctima sea especialm<strong>en</strong>te vulnerable, por razón de su edad, <strong>en</strong>fermedad,<br />

discapacidad o situación, salvo lo dispuesto <strong>en</strong> el art. 183.<br />

4ª) Cuando, para la ejecución del delito, el responsable se haya prevalido de una relación de<br />

superioridad o par<strong>en</strong>tesco, por ser asc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te, desc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te o hermano, por naturaleza o<br />

adopción, o afines, con la víctima.<br />

5ª) Cuando el autor haga uso de armas u otros medios igualm<strong>en</strong>te peligrosos, susceptibles de<br />

producir la muerte o alguna de las lesiones previstas <strong>en</strong> los arts. 149 y 150 de este Código, sin<br />

perjuicio de la p<strong>en</strong>a que pudiera corresponder por la muerte o lesiones causadas.<br />

2. Si concurrier<strong>en</strong> dos o más de las anteriores circunstancias, las p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> este artículo<br />

se impondrán <strong>en</strong> su mitad superior.<br />

CAPÍTULO II. DE LOS ABUSOS SEXUALES<br />

Artículo 181<br />

1. El que, sin viol<strong>en</strong>cia o intimidación y sin que medie cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to, realizare actos que<br />

at<strong>en</strong>t<strong>en</strong> contra la libertad o indemnidad sexual de otra persona, será castigado, como<br />

responsable de abuso sexual, con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a tres años o multa de dieciocho a<br />

veinticuatro meses.<br />

2. A los efectos del apartado anterior, se consideran abusos sexuales no cons<strong>en</strong>tidos los que se<br />

ejecut<strong>en</strong> sobre personas que se hall<strong>en</strong> privadas de s<strong>en</strong>tido o de cuyo trastorno m<strong>en</strong>tal se<br />

abusare, así como los que se cometan anulando la voluntad de la víctima mediante el uso de<br />

fármacos, drogas o cualquier otra sustancia natural o química idónea a tal efecto.<br />

3. La misma p<strong>en</strong>a se impondrá cuando el cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to se obt<strong>en</strong>ga prevaliéndose el<br />

437<br />

Tem ari Oposicions


esponsable de una situación de superioridad manifiesta que coarte la libertad de la víctima.<br />

4. En todos los casos anteriores, cuando el abuso sexual consista <strong>en</strong> acceso carnal por vía<br />

vaginal, anal o bucal, o introducción de miembros corporales u objetos por alguna de las dos<br />

primeras vías, el responsable será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de cuatro a diez años.<br />

5. Las p<strong>en</strong>as señaladas <strong>en</strong> este artículo se impondrán <strong>en</strong> su mitad superior si concurriere la<br />

circunstancia 3ª o la 4ª, de las previstas <strong>en</strong> el apartado 1 del art. 180 de este Código.<br />

Artículo 182<br />

1. El que, intervini<strong>en</strong>do <strong>en</strong>gaño, realice actos de carácter sexual con persona mayor de trece<br />

años y m<strong>en</strong>or de dieciséis, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a dos años, o multa de<br />

doce a veinticuatro meses.<br />

2. Cuando los actos consistan <strong>en</strong> acceso carnal por vía vaginal, anal o bucal, o introducción de<br />

miembros corporales u objetos por alguna de las dos primeras vías, la p<strong>en</strong>a será de prisión de<br />

dos a seis años. La p<strong>en</strong>a se impondrá <strong>en</strong> su mitad superior si concurriera la circunstancia 3ª, o la<br />

4ª, de las previstas <strong>en</strong> el art. 180.1 de este Código.<br />

CAPÍTULO II BIS. DE LOS ABUSOS Y AGRESIONES SEXUALES A MENORES DE TRECE AÑOS<br />

Artículo 183<br />

1. El que realizare actos que at<strong>en</strong>t<strong>en</strong> contra la indemnidad sexual de un m<strong>en</strong>or de trece años<br />

será castigado como responsable de abuso sexual a un m<strong>en</strong>or con la p<strong>en</strong>a de prisión de dos a<br />

seis años.<br />

2. Cuando el ataque se produzca con viol<strong>en</strong>cia o intimidación el responsable será castigado por<br />

el delito de agresión sexual a un m<strong>en</strong>or con la p<strong>en</strong>a de cinco a diez años de prisión.<br />

3. Cuando el ataque consista <strong>en</strong> acceso carnal por vía vaginal, anal o bucal, o introducción de<br />

miembros corporales u objetos por alguna de las dos primeras vías, el responsable será<br />

castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de ocho a doce años, <strong>en</strong> el caso del apartado 1 y con la p<strong>en</strong>a de<br />

doce a quince años, <strong>en</strong> el caso del apartado 2.<br />

4. Las conductas previstas <strong>en</strong> los tres números anteriores serán castigadas con la p<strong>en</strong>a de<br />

prisión correspondi<strong>en</strong>te <strong>en</strong> su mitad superior cuando concurra alguna de las sigui<strong>en</strong>tes<br />

circunstancias:<br />

a) Cuando el escaso desarrollo intelectual o físico de la víctima la hubiera colocado <strong>en</strong> una<br />

situación de total indef<strong>en</strong>sión y, <strong>en</strong> todo caso, cuando sea m<strong>en</strong>or de cuatro años.<br />

b) Cuando los hechos se cometan por la actuación conjunta de dos o más personas.<br />

c) Cuando la viol<strong>en</strong>cia o intimidación ejercidas revistan un carácter particularm<strong>en</strong>te degradante<br />

o vejatorio.<br />

d) Cuando, para la ejecución del delito, el responsable se haya prevalido de una relación de<br />

superioridad o par<strong>en</strong>tesco, por ser asc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te, o hermano, por naturaleza o adopción, o<br />

afines, con la víctima.<br />

e) Cuando el autor haya puesto <strong>en</strong> peligro la vida del m<strong>en</strong>or.<br />

f) Cuando la infracción se haya cometido <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>o de una organización o de un grupo<br />

criminales que se dedicar<strong>en</strong> a la realización de tales actividades.<br />

438<br />

Tem ari Oposicions


5. En todos los casos previstos <strong>en</strong> este artículo, cuando el culpable se hubiera prevalido de su<br />

condición de autoridad, ag<strong>en</strong>te de ésta o funcionario público, se aplicará, además, la p<strong>en</strong>a de<br />

inhabilitación absoluta de seis a doce años.<br />

Artículo 183 bis<br />

El que a través de Internet, del teléfono o de cualquier otra tecnología de la información y la<br />

comunicación contacte con un m<strong>en</strong>or de trece años y proponga concertar un <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tro con el<br />

mismo a fin de cometer cualquiera de los delitos descritos <strong>en</strong> los arts. 178 a 183 y 189, siempre<br />

que tal propuesta se acompañe de actos materiales <strong>en</strong>caminados al acercami<strong>en</strong>to, será<br />

castigado con la p<strong>en</strong>a de uno a tres años de prisión o multa de doce a veinticuatro meses, sin<br />

perjuicio de las p<strong>en</strong>as correspondi<strong>en</strong>tes a los delitos <strong>en</strong> su caso cometidos. Las p<strong>en</strong>as se<br />

impondrán <strong>en</strong> su mitad superior cuando el acercami<strong>en</strong>to se obt<strong>en</strong>ga mediante coacción,<br />

intimidación o <strong>en</strong>gaño.<br />

CAPÍTULO III. DEL ACOSO SEXUAL<br />

Artículo 184<br />

1. El que solicitare favores de naturaleza sexual, para sí o para un tercero, <strong>en</strong> el ámbito de una<br />

relación laboral, doc<strong>en</strong>te o de prestación de servicios, continuada o habitual, y con tal<br />

comportami<strong>en</strong>to provocare a la víctima una situación objetiva y gravem<strong>en</strong>te intimidatoria,<br />

hostil o humillante, será castigado, como autor de acoso sexual, con la p<strong>en</strong>a de prisión de tres a<br />

cinco meses o multa de seis a 10 meses.<br />

2. Si el culpable de acoso sexual hubiera cometido el hecho prevaliéndose de una situación de<br />

superioridad laboral, doc<strong>en</strong>te o jerárquica, o con el anuncio expreso o tácito de causar a la<br />

víctima un mal relacionado con las legítimas expectativas que aquélla pueda t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> el ámbito<br />

de la indicada relación, la p<strong>en</strong>a será de prisión de cinco a siete meses o multa de 10 a 14 meses.<br />

3. Cuando la víctima sea especialm<strong>en</strong>te vulnerable, por razón de su edad, <strong>en</strong>fermedad o<br />

situación, la p<strong>en</strong>a será de prisión de cinco a siete meses o multa de 10 a 14 meses <strong>en</strong> los<br />

supuestos previstos <strong>en</strong> el apartado 1, y de prisión de seis meses a un año <strong>en</strong> los supuestos<br />

previstos <strong>en</strong> el apartado 2 de este artículo.<br />

CAPÍTULO IV. DE LOS DELITOS DE EXHIBICIONISMO Y PROVOCACIÓN SEXUAL<br />

Artículo 185<br />

El que ejecutare o hiciere ejecutar a otra persona actos de exhibición obsc<strong>en</strong>a ante m<strong>en</strong>ores de<br />

edad o incapaces, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un año o multa de 12 a<br />

24 meses.<br />

Artículo 186<br />

El que, por cualquier medio directo, v<strong>en</strong>diere, difundiere o exhibiere material pornográfico<br />

<strong>en</strong>tre m<strong>en</strong>ores de edad o incapaces, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un<br />

año o multa de 12 a 24 meses.<br />

439<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO V. DE LOS DELITOS RELATIVOS A LA PROSTITUCIÓN Y CORRUPCIÓN DE MENORES<br />

Artículo 187<br />

1. El que induzca, promueva, favorezca o facilite la prostitución de una persona m<strong>en</strong>or de edad<br />

o incapaz será castigado con las p<strong>en</strong>as de uno a cinco años y multa de doce a veinticuatro<br />

meses. La misma p<strong>en</strong>a se impondrá al que solicite, acepte u obt<strong>en</strong>ga a cambio de una<br />

remuneración o promesa, una relación sexual con persona m<strong>en</strong>or de edad o incapaz.<br />

2. El que realice las conductas descritas <strong>en</strong> el apartado 1 de este artículo si<strong>en</strong>do la víctima<br />

m<strong>en</strong>or de trece años será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de cuatro a seis años.<br />

3. Incurrirán <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de prisión indicada, <strong>en</strong> su mitad superior, y además <strong>en</strong> la de<br />

inhabilitación absoluta de seis a doce años, los que realic<strong>en</strong> los hechos prevaliéndose de su<br />

condición de autoridad, ag<strong>en</strong>te de ésta o funcionario público.<br />

4. Se impondrán las p<strong>en</strong>as superiores <strong>en</strong> grado a las previstas <strong>en</strong> los apartados anteriores, <strong>en</strong><br />

sus respectivos casos, cuando el culpable pert<strong>en</strong>eciere a una organización o asociación, incluso<br />

de carácter transitorio, que se dedicare a la realización de tales actividades.<br />

5. Las p<strong>en</strong>as señaladas se impondrán <strong>en</strong> sus respectivos casos sin perjuicio de las que<br />

correspondan por las infracciones contra la libertad o indemnidad sexual cometidas sobre los<br />

m<strong>en</strong>ores e incapaces.<br />

Artículo 188<br />

1. El que determine, empleando viol<strong>en</strong>cia, intimidación o <strong>en</strong>gaño, o abusando de una situación<br />

de superioridad o de necesidad o vulnerabilidad de la víctima, a persona mayor de edad a<br />

ejercer la prostitución o a mant<strong>en</strong>erse <strong>en</strong> ella, será castigado con las p<strong>en</strong>as de prisión de dos a<br />

cuatro años y multa de 12 a 24 meses. En la misma p<strong>en</strong>a incurrirá el que se lucre explotando la<br />

prostitución de otra persona, aun con el cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to de la misma.<br />

2. Si las m<strong>en</strong>cionadas conductas se realizaran sobre persona m<strong>en</strong>or de edad o incapaz, para<br />

iniciarla o mant<strong>en</strong>erla <strong>en</strong> una situación de prostitución, se impondrá al responsable la p<strong>en</strong>a de<br />

prisión de cuatro a seis años.<br />

3. El que lleve a cabo la conducta prevista <strong>en</strong> el apartado anterior, si<strong>en</strong>do la víctima m<strong>en</strong>or de<br />

trece años será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de cinco a diez años.<br />

4. Se impondrán las p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> los apartados anteriores <strong>en</strong> su mitad superior, <strong>en</strong> sus<br />

respectivos casos, cuando concurra alguna de las sigui<strong>en</strong>tes circunstancias:<br />

a) Cuando el culpable se hubiera prevalido de su condición de autoridad, ag<strong>en</strong>te de ésta o<br />

funcionario público. En este caso se aplicará, además, la p<strong>en</strong>a de inhabilitación absoluta de seis<br />

a doce años.<br />

b) Cuando el culpable pert<strong>en</strong>eciere a una organización o grupo criminales que se dedicar<strong>en</strong> a la<br />

realización de tales actividades.<br />

c) Cuando el culpable hubiere puesto <strong>en</strong> peligro, de forma dolosa o por imprud<strong>en</strong>cia grave, la<br />

vida o salud de la víctima.<br />

5. Las p<strong>en</strong>as señaladas se impondrán <strong>en</strong> sus respectivos casos sin perjuicio de las que<br />

correspondan por las agresiones o abusos sexuales cometidos sobre la persona prostituida.<br />

440<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 189<br />

1. Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a cinco años:<br />

a) El que captare o utilizare a m<strong>en</strong>ores de edad o a incapaces con fines o <strong>en</strong> espectáculos<br />

exhibicionistas o pornográficos, tanto públicos como privados, o para elaborar cualquier clase<br />

de material pornográfico, cualquiera que sea su soporte, o financiare cualquiera de estas<br />

actividades o se lucrare con ellas.<br />

b) El que produjere, v<strong>en</strong>diere, distribuyere, exhibiere, ofreciere o facilitare la producción, v<strong>en</strong>ta,<br />

difusión o exhibición por cualquier medio de material pornográfico <strong>en</strong> cuya elaboración hayan<br />

sido utilizados m<strong>en</strong>ores de edad o incapaces, o lo poseyere para estos fines, aunque el material<br />

tuviere su orig<strong>en</strong> <strong>en</strong> el extranjero o fuere desconocido.<br />

2. El que para su propio uso posea material pornográfico <strong>en</strong> cuya elaboración se hubieran<br />

utilizado m<strong>en</strong>ores de edad o incapaces, será castigado con la p<strong>en</strong>a de tres meses a un año de<br />

prisión o con multa de seis meses a dos años.<br />

3. Serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de cinco a nueve años los que realic<strong>en</strong> los actos<br />

previstos <strong>en</strong> el apartado 1 de este artículo cuando concurra alguna de las circunstancias<br />

sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a) Cuando se utilic<strong>en</strong> a niños m<strong>en</strong>ores de 13 años.<br />

b) Cuando los hechos revistan un carácter particularm<strong>en</strong>te degradante o vejatorio.<br />

c) Cuando los hechos revistan especial gravedad at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do al valor económico del material<br />

pornográfico.<br />

d) Cuando el material pornográfico repres<strong>en</strong>te a niños o a incapaces que son víctimas de<br />

viol<strong>en</strong>cia física o sexual.<br />

e) Cuando el culpable pert<strong>en</strong>eciere a una organización o asociación, incluso de carácter<br />

transitorio, que se dedicare a la realización de tales actividades.<br />

f) Cuando el responsable sea asc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te, tutor, curador, guardador, maestro o cualquier otra<br />

persona <strong>en</strong>cargada, de hecho o de derecho, del m<strong>en</strong>or o incapaz.<br />

4. El que haga participar a un m<strong>en</strong>or o incapaz <strong>en</strong> un comportami<strong>en</strong>to de naturaleza sexual que<br />

perjudique la evolución o desarrollo de la personalidad de éste, será castigado con la p<strong>en</strong>a de<br />

prisión de seis meses a un año.<br />

5. El que tuviere bajo su potestad, tutela, guarda o acogimi<strong>en</strong>to a un m<strong>en</strong>or de edad o incapaz y<br />

que, con conocimi<strong>en</strong>to de su estado de prostitución o corrupción, no haga lo posible para<br />

impedir su continuación <strong>en</strong> tal estado, o no acuda a la autoridad compet<strong>en</strong>te para el mismo fin<br />

si carece de medios para la custodia del m<strong>en</strong>or o incapaz, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión<br />

de tres a seis meses o multa de seis a 12 meses.<br />

6. El ministerio fiscal promoverá las acciones pertin<strong>en</strong>tes con objeto de privar de la patria<br />

potestad, tutela, guarda o acogimi<strong>en</strong>to familiar, <strong>en</strong> su caso, a la persona que incurra <strong>en</strong> alguna<br />

de las conductas descritas <strong>en</strong> el apartado anterior.<br />

7. Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de tres meses a un año o multa de seis meses a dos<br />

años el que produjere, v<strong>en</strong>diere, distribuyere, exhibiere o facilitare por cualquier medio<br />

material pornográfico <strong>en</strong> el que no habi<strong>en</strong>do sido utilizados directam<strong>en</strong>te m<strong>en</strong>ores o incapaces,<br />

se emplee su voz o imag<strong>en</strong> alterada o modificada.<br />

441<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 189 bis<br />

Cuando de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el art. 31 bis una persona jurídica sea responsable de<br />

los delitos compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> este Capítulo, se le impondrán las sigui<strong>en</strong>tes p<strong>en</strong>as:<br />

a) Multa del triple al quíntuple del b<strong>en</strong>eficio obt<strong>en</strong>ido, si el delito cometido por la persona física<br />

ti<strong>en</strong>e prevista una p<strong>en</strong>a de prisión de más de cinco años.<br />

b) Multa del doble al cuádruple del b<strong>en</strong>eficio obt<strong>en</strong>ido, si el delito cometido por la persona<br />

física ti<strong>en</strong>e prevista una p<strong>en</strong>a de prisión de más de dos años no incluida <strong>en</strong> el anterior inciso.<br />

c) Multa del doble al triple del b<strong>en</strong>eficio obt<strong>en</strong>ido, <strong>en</strong> el resto de los casos.<br />

At<strong>en</strong>didas las reglas establecidas <strong>en</strong> el art. 66 bis, los jueces y tribunales podrán asimismo<br />

imponer las p<strong>en</strong>as recogidas <strong>en</strong> las letras b) a g) del apartado 7 del art. 33.<br />

Artículo 190<br />

La cond<strong>en</strong>a de un Juez o Tribunal extranjero, impuesta por delitos compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> este<br />

capítulo, será equiparada a las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias de los Jueces o Tribunales españoles a los efectos de<br />

la aplicación de la circunstancia agravante de reincid<strong>en</strong>cia.<br />

CAPÍTULO VI. DISPOSICIONES COMUNES A LOS CAPÍTULOS ANTERIORES<br />

Artículo 191<br />

1. Para proceder por los delitos de agresiones, acoso o abusos sexuales, será precisa d<strong>en</strong>uncia<br />

de la persona agraviada, de su repres<strong>en</strong>tante legal o querella del Ministerio Fiscal, que actuará<br />

ponderando los legítimos intereses <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia. Cuando la víctima sea m<strong>en</strong>or de edad, incapaz<br />

o una persona desvalida, bastará la d<strong>en</strong>uncia del Ministerio Fiscal.<br />

2. En estos delitos el perdón del of<strong>en</strong>dido o del repres<strong>en</strong>tante legal no extingue la acción p<strong>en</strong>al<br />

ni la responsabilidad de esa clase.<br />

Artículo 192<br />

1. A los cond<strong>en</strong>ados a p<strong>en</strong>a de prisión por uno o más delitos compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> este Título se les<br />

impondrá además la medida de libertad vigilada, que se ejecutará con posterioridad a la p<strong>en</strong>a<br />

privativa de libertad. La duración de dicha medida será de cinco a diez años, si alguno de los<br />

delitos fuera grave, y de uno a cinco años, si se trata de uno o más delitos m<strong>en</strong>os graves. En<br />

este último caso, cuando se trate de un solo delito cometido por un delincu<strong>en</strong>te primario, el<br />

Tribunal podrá imponer o no la medida de libertad vigilada <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción a la m<strong>en</strong>or peligrosidad<br />

del autor.<br />

2. Los asc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, tutores, curadores, guardadores, maestros o cualquier otra persona<br />

<strong>en</strong>cargada de hecho o de derecho del m<strong>en</strong>or o incapaz, que interv<strong>en</strong>gan como autores o<br />

cómplices <strong>en</strong> la perpetración de los delitos compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> este Título, serán castigados con la<br />

p<strong>en</strong>a que les corresponda, <strong>en</strong> su mitad superior.<br />

No se aplicará esta regla cuando la circunstancia <strong>en</strong> ella cont<strong>en</strong>ida esté específicam<strong>en</strong>te<br />

contemplada <strong>en</strong> el tipo p<strong>en</strong>al de que se trate.<br />

3. El Juez o Tribunal podrá imponer razonadam<strong>en</strong>te, además, la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial<br />

para el ejercicio de los derechos de la patria potestad, tutela, curatela, guarda, empleo o cargo<br />

público o ejercicio de la profesión u oficio, por el tiempo de seis meses a seis años, o bi<strong>en</strong> la<br />

privación de la patria potestad.<br />

442<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 193<br />

En las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias cond<strong>en</strong>atorias por delitos contra la libertad sexual, además del<br />

pronunciami<strong>en</strong>to correspondi<strong>en</strong>te a la responsabilidad civil, se harán, <strong>en</strong> su caso, los que<br />

procedan <strong>en</strong> ord<strong>en</strong> a la filiación y fijación de alim<strong>en</strong>tos.<br />

Artículo 194<br />

En los supuestos tipificados <strong>en</strong> los capítulos IV y V de este Título, cuando <strong>en</strong> la realización de los<br />

actos se utilizar<strong>en</strong> establecimi<strong>en</strong>tos o locales, abiertos o no al público, podrá decretarse <strong>en</strong> la<br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia cond<strong>en</strong>atoria su clausura temporal o definitiva. La clausura temporal, que no podrá<br />

exceder de cinco años, podrá adoptarse también con carácter cautelar.<br />

TÍTULO XI. DELITOS CONTRA EL HONOR<br />

CAPÍTULO PRIMERO. DE LA CALUMNIA<br />

Artículo 205<br />

Es calumnia la imputación de un delito hecha con conocimi<strong>en</strong>to de su falsedad o temerario<br />

desprecio hacia la verdad.<br />

Artículo 206<br />

Las calumnias serán castigadas con las p<strong>en</strong>as de prisión de seis meses a dos años o multa de<br />

doce a 24 meses, si se propagaran con publicidad y, <strong>en</strong> otro caso, con multa de seis a 12 meses.<br />

Artículo 207<br />

El acusado por delito de calumnia quedará ex<strong>en</strong>to de toda p<strong>en</strong>a probando el hecho criminal<br />

que hubiere imputado.<br />

CAPÍTULO II. DE LA INJURIA<br />

Artículo 208<br />

Es injuria la acción o expresión que lesionan la dignidad de otra persona, m<strong>en</strong>oscabando su<br />

fama o at<strong>en</strong>tando contra su propia estimación.<br />

Solam<strong>en</strong>te serán constitutivas de delito las injurias que, por su naturaleza, efectos y<br />

circunstancias, sean t<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> el concepto público por graves.<br />

Las injurias que consistan <strong>en</strong> la imputación de hechos no se considerarán graves, salvo cuando<br />

se hayan llevado a cabo con conocimi<strong>en</strong>to de su falsedad o temerario desprecio hacia la<br />

verdad.<br />

Artículo 209<br />

Las injurias graves hechas con publicidad se castigarán con la p<strong>en</strong>a de multa de seis a <strong>cat</strong>orce<br />

meses y, <strong>en</strong> otro caso, con la de tres a siete meses.<br />

Artículo 210<br />

El acusado de injuria quedará ex<strong>en</strong>to de responsabilidad probando la verdad de las<br />

443<br />

Tem ari Oposicions


imputaciones cuando éstas se dirijan contra funcionarios públicos sobre hechos concerni<strong>en</strong>tes<br />

al ejercicio de sus cargos o referidos a la comisión de faltas p<strong>en</strong>ales o de infracciones<br />

administrativas.<br />

CAPÍTULO III. DISPOSICIONES GENERALES<br />

Artículo 211<br />

La calumnia y la injuria se reputarán hechas con publicidad cuando se propagu<strong>en</strong> por medio de<br />

la impr<strong>en</strong>ta, la radiodifusión o por cualquier otro medio de eficacia semejante.<br />

Artículo 212<br />

En los casos a los que se refiere el artículo anterior, será responsable civil solidaria la persona<br />

física o jurídica propietaria del medio informativo a través del cual se haya propagado la<br />

calumnia o injuria.<br />

Artículo 213<br />

Si la calumnia o injuria fuer<strong>en</strong> cometidas mediante precio, recomp<strong>en</strong>sa o promesa, los<br />

Tribunales impondrán, ademas de las p<strong>en</strong>as señaladas para los delitos de que se trate, la de<br />

inhabilitación especial prevista <strong>en</strong> los arts. 42 ó 45 del pres<strong>en</strong>te Código, por tiempo de seis<br />

meses a dos años.<br />

Artículo 214<br />

Si el acusado de calumnia o injuria reconociere ante la autoridad judicial la falsedad o falta de<br />

certeza de las imputaciones y se retractare de ellas, el Juez o Tribunal impondrá la p<strong>en</strong>a<br />

inmediatam<strong>en</strong>te inferior <strong>en</strong> grado y podrá dejar de imponer la p<strong>en</strong>a de inhabilitación que<br />

establece el artículo anterior.<br />

El Juez o Tribunal ante qui<strong>en</strong> se produjera el reconocimi<strong>en</strong>to ord<strong>en</strong>ará que se <strong>en</strong>tregue<br />

testimonio de retractación al of<strong>en</strong>dido y, si éste lo solicita, ord<strong>en</strong>ará su publicación <strong>en</strong> el mismo<br />

medio <strong>en</strong> que se vertió la calumnia o injuria, <strong>en</strong> espacio idéntico o similar a aquél <strong>en</strong> que se<br />

produjo su difusión y d<strong>en</strong>tro del plazo que señale el Juez o Tribunal s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciador.<br />

Artículo 215<br />

1. Nadie será p<strong>en</strong>ado por calumnia o injuria sino <strong>en</strong> virtud de querella de la persona of<strong>en</strong>dida<br />

por el delito o de su repres<strong>en</strong>tante legal. Se procederá de oficio cuando la of<strong>en</strong>sa se dirija<br />

contra funcionario público, autoridad o ag<strong>en</strong>te de la misma sobre hechos concerni<strong>en</strong>tes al<br />

ejercicio de sus cargos.<br />

2. Nadie podrá deducir acción de calumnia o injuria vertidas <strong>en</strong> juicio sin previa lic<strong>en</strong>cia del Juez<br />

o Tribunal que de él conociere o hubiere conocido.<br />

3. El perdón del of<strong>en</strong>dido o de su repres<strong>en</strong>tante legal, <strong>en</strong> su caso, extingue la acción p<strong>en</strong>al sin<br />

perjuicio de lo dispuesto <strong>en</strong> el segundo párrafo del número 5º del apartado 1 del art. 130 de<br />

este Código.<br />

Artículo 216<br />

En los delitos de calumnia o injuria se considera que la reparación del daño compr<strong>en</strong>de también<br />

la publicación o divulgación de la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia cond<strong>en</strong>atoria, a costa del cond<strong>en</strong>ado por tales<br />

444<br />

Tem ari Oposicions


delitos, <strong>en</strong> el tiempo y forma que el Juez o Tribunal consider<strong>en</strong> más adecuado a tal fin, oídas las<br />

dos partes.<br />

TÍTULO XII. DELITOS CONTRA LAS RELACIONES FAMILIARES<br />

CAPÍTULO III. DE LOS DELITOS CONTRA LOS DERECHOS Y DEBERES FAMILIARES<br />

SECCIÓN TERCERA. Del abandono de familia, m<strong>en</strong>ores o incapaces<br />

Artículo 226<br />

1. El que dejare de cumplir los deberes legales de asist<strong>en</strong>cia inher<strong>en</strong>tes a la patria potestad,<br />

tutela, guarda o acogimi<strong>en</strong>to familiar o de prestar la asist<strong>en</strong>cia necesaria legalm<strong>en</strong>te<br />

establecida para el sust<strong>en</strong>to de sus desc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, asc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes o cónyuge, que se hall<strong>en</strong><br />

necesitados, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de tres a seis meses o multa de seis a 12<br />

meses.<br />

2. El Juez o Tribunal podrá imponer, motivadam<strong>en</strong>te, al reo la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial<br />

para el ejercicio del derecho de patria potestad, tutela, guarda o acogimi<strong>en</strong>to familiar por<br />

tiempo de cuatro a diez años.<br />

Artículo 227<br />

1. El que dejare de pagar durante dos meses consecutivos o cuatro meses no consecutivos<br />

cualquier tipo de prestación económica <strong>en</strong> favor de su cónyuge o sus hijos, establecida <strong>en</strong><br />

conv<strong>en</strong>io judicialm<strong>en</strong>te aprobado o resolución judicial <strong>en</strong> los supuestos de separación legal,<br />

divorcio, declaración de nulidad del matrimonio, proceso de filiación, o proceso de alim<strong>en</strong>tos a<br />

favor de sus hijos, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de tres meses a un año o multa de seis<br />

a 24 meses.<br />

2. Con la misma p<strong>en</strong>a será castigado el que dejare de pagar cualquier otra prestación<br />

económica establecida de forma conjunta o única <strong>en</strong> los supuestos previstos <strong>en</strong> el apartado<br />

anterior.<br />

3. La reparación del daño proced<strong>en</strong>te del delito comportará siempre el pago de las cuantías<br />

adeudadas.<br />

Artículo 228<br />

Los delitos previstos <strong>en</strong> los dos artículos anteriores, sólo se perseguirán previa d<strong>en</strong>uncia de la<br />

persona agraviada o de su repres<strong>en</strong>tante legal. Cuando aquélla sea m<strong>en</strong>or de edad, incapaz o<br />

una persona desvalida, también podrá d<strong>en</strong>unciar el Ministerio Fiscal.<br />

Artículo 229<br />

1. El abandono de un m<strong>en</strong>or de edad o un incapaz por parte de la persona <strong>en</strong>cargada de su<br />

guarda, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a dos años.<br />

2. Si el abandono fuere realizado por los padres, tutores o guardadores legales, se impondrá la<br />

p<strong>en</strong>a de prisión de dieciocho meses a tres años.<br />

3. Se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de dos a cuatro años cuando por las circunstancias del<br />

445<br />

Tem ari Oposicions


abandono se haya puesto <strong>en</strong> concreto peligro la vida, salud, integridad física o libertad sexual<br />

del m<strong>en</strong>or de edad o del incapaz, sin perjuicio de castigar el hecho como corresponda si<br />

constituyera otro delito más grave.<br />

Artículo 230<br />

El abandono temporal de un m<strong>en</strong>or de edad o de un incapaz será castigado, <strong>en</strong> sus respectivos<br />

casos, con las p<strong>en</strong>as inferiores <strong>en</strong> grado a las previstas <strong>en</strong> el artículo anterior.<br />

Artículo 231<br />

1. El que t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do a su cargo la crianza o educación de un m<strong>en</strong>or de edad o de un incapaz, lo<br />

<strong>en</strong>tregare a un tercero o a un establecimi<strong>en</strong>to público sin la anu<strong>en</strong>cia de qui<strong>en</strong> se lo hubiere<br />

confiado, o de la autoridad <strong>en</strong> su defecto, será castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de seis a doce<br />

meses.<br />

2. Si con la <strong>en</strong>trega se hubiere puesto <strong>en</strong> concreto peligro la vida, salud, integridad física o<br />

libertad sexual del m<strong>en</strong>or de edad o del incapaz se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a<br />

dos años.<br />

Artículo 232<br />

1. Los que utilizar<strong>en</strong> o prestar<strong>en</strong> a m<strong>en</strong>ores de edad o incapaces para la práctica de la<br />

m<strong>en</strong>dicidad, incluso si ésta es <strong>en</strong>cubierta, serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses<br />

a un año.<br />

2. Si para los fines del apartado anterior se traficare con m<strong>en</strong>ores de edad o incapaces, se<br />

empleare con ellos viol<strong>en</strong>cia o intimidación, o se les suministrare sustancias perjudiciales para<br />

su salud, se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a cuatro años.<br />

Artículo 233<br />

1. El Juez o Tribunal, si lo estima oportuno <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción a las circunstancias del m<strong>en</strong>or, podrá<br />

imponer a los responsables de los delitos previstos <strong>en</strong> los arts. 229 al 232 la p<strong>en</strong>a de<br />

inhabilitación especial para el ejercicio de la patria potestad o de los derechos de guarda,<br />

tutela, curatela o acogimi<strong>en</strong>to familiar por tiempo de cuatro a diez años.<br />

2. Si el culpable ost<strong>en</strong>tare la guarda del m<strong>en</strong>or por su condición de funcionario público, se le<br />

impondrá además la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para empleo o cargo público por tiempo de<br />

dos a seis años.<br />

3. En todo caso, el Ministerio Fiscal instará de la autoridad compet<strong>en</strong>te las medidas pertin<strong>en</strong>tes<br />

para la debida custodia y protección del m<strong>en</strong>or.<br />

TÍTULO XIII. DELITOS CONTRA EL PATRIMONIO Y CONTRA EL ORDEN SOCIOECONÓMICO<br />

CAPÍTULO PRIMERO. DE LOS HURTOS<br />

Artículo 234<br />

El que, con ánimo de lucro, tomare las cosas muebles aj<strong>en</strong>as sin la voluntad de su dueño será<br />

castigado, como reo de hurto, con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis a dieciocho meses si la cuantía de<br />

lo sustraído excede de 400 euros.<br />

Con la misma p<strong>en</strong>a se castigará al que <strong>en</strong> el plazo de un año realice tres veces la acción descrita<br />

446<br />

Tem ari Oposicions


<strong>en</strong> el apartado 1 del art. 623 de este Código, siempre que el montante acumulado de las<br />

infracciones sea superior al mínimo de la referida figura del delito.<br />

Artículo 235<br />

El hurto será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a tres años:<br />

1º Cuando se sustraigan cosas de valor artístico, histórico, cultural o ci<strong>en</strong>tífico.<br />

2º Cuando se trate de cosas de primera necesidad o destinadas a un servicio público, siempre<br />

que la sustracción ocasionare un grave quebranto a éste o una situación de desabastecimi<strong>en</strong>to.<br />

3º Cuando revista especial gravedad, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do al valor de los efectos sustraídos, o se<br />

produjer<strong>en</strong> perjuicios de especial consideración.<br />

4º Cuando ponga a la víctima o a su familia <strong>en</strong> grave situación económica o se haya realizado<br />

abusando de las circunstancias personales de la víctima.<br />

5º Cuando se utilice a m<strong>en</strong>ores de <strong>cat</strong>orce años para la comisión del delito.<br />

Artículo 236<br />

Será castigado con multa de tres a 12 meses el que, si<strong>en</strong>do dueño de una cosa mueble o<br />

actuando con el cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to de éste, la sustrajere de qui<strong>en</strong> la t<strong>en</strong>ga legítimam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> su<br />

poder, con perjuicio del mismo o de un tercero, siempre que el valor de aquélla excediere de<br />

400 euros.<br />

CAPÍTULO II. DE LOS ROBOS<br />

Artículo 237<br />

Son reos del delito de robo los que, con ánimo de lucro, se apoderar<strong>en</strong> de las cosas muebles<br />

aj<strong>en</strong>as empleando fuerza <strong>en</strong> las cosas para acceder al lugar donde éstas se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran o<br />

viol<strong>en</strong>cia o intimidación <strong>en</strong> las personas.<br />

Artículo 238<br />

Son reos del delito de robo con fuerza <strong>en</strong> las cosas los que ejecut<strong>en</strong> el hecho cuando concurra<br />

alguna de las circunstancias sigui<strong>en</strong>tes:<br />

1º) Escalami<strong>en</strong>to.<br />

2º) Rompimi<strong>en</strong>to de pared, techo o suelo, o fractura de puerta o v<strong>en</strong>tana.<br />

3º) Fractura de armarios, arcas u otra clase de muebles u objetos cerrados o sellados, o<br />

forzami<strong>en</strong>to de sus cerraduras o descubrimi<strong>en</strong>to de sus claves para sustraer su cont<strong>en</strong>ido, sea<br />

<strong>en</strong> el lugar del robo o fuera del mismo.<br />

4º) Uso de llaves falsas.<br />

5º) Inutilización de sistemas específicos de alarma o guarda.<br />

Artículo 239<br />

Se considerarán llaves falsas:<br />

1. Las ganzúas u otros instrum<strong>en</strong>tos análogos.<br />

2. Las llaves legítimas perdidas por el propietario u obt<strong>en</strong>idas por un medio que constituya<br />

infracción p<strong>en</strong>al.<br />

447<br />

Tem ari Oposicions


3. Cualesquiera otras que no sean las destinadas por el propietario para abrir la cerradura<br />

viol<strong>en</strong>tada por el reo.<br />

A los efectos del pres<strong>en</strong>te artículo, se consideran llaves las tarjetas, magnéticas o perforadas,<br />

los mandos o instrum<strong>en</strong>tos de apertura a distancia y cualquier otro instrum<strong>en</strong>to tecnológico de<br />

eficacia similar.<br />

Artículo 240<br />

El culpable de robo con fuerza <strong>en</strong> las cosas será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a tres<br />

años.<br />

Artículo 241<br />

1. Se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de dos a cinco anos cuando concurra alguna de las<br />

circunstancias previstas <strong>en</strong> el art. 235, o el robo se cometa <strong>en</strong> casa habitada, edificio o local<br />

abiertos al público o <strong>en</strong> cualquiera de sus dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias.<br />

2. Se considera casa habitada todo albergue que constituya morada de una o más personas,<br />

aunque accid<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> aus<strong>en</strong>tes de ella cuando el robo t<strong>en</strong>ga lugar.<br />

3. Se consideran dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias de casa habitada o de edificio o local abiertos al público, sus<br />

patios, garajes y demás departam<strong>en</strong>tos o sitios cercados y contiguos al edificio y <strong>en</strong><br />

comunicación interior con él, y con el cual form<strong>en</strong> una unidad física.<br />

Artículo 242<br />

1. El culpable de robo con viol<strong>en</strong>cia o intimidación <strong>en</strong> las personas será castigado con la p<strong>en</strong>a de<br />

prisión de dos a cinco años, sin perjuicio de la que pudiera corresponder a los actos de viol<strong>en</strong>cia<br />

física que realizase.<br />

2. Cuando el robo se cometa <strong>en</strong> casa habitada o <strong>en</strong> cualquiera de sus dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias, se<br />

impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de tres años y seis meses a cinco años.<br />

3. Las p<strong>en</strong>as señaladas <strong>en</strong> los apartados anteriores se impondrán <strong>en</strong> su mitad superior cuando<br />

el delincu<strong>en</strong>te hiciere uso de armas u otros medios igualm<strong>en</strong>te peligrosos, sea al cometer el<br />

delito o para proteger la huida, y cuando atacare a los que acudies<strong>en</strong> <strong>en</strong> auxilio de la víctima o a<br />

los que le persiguier<strong>en</strong>.<br />

4. En at<strong>en</strong>ción a la m<strong>en</strong>or <strong>en</strong>tidad de la viol<strong>en</strong>cia o intimidación ejercidas y valorando además<br />

las restantes circunstancias del hecho, podrá imponerse la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> grado a la prevista<br />

<strong>en</strong> los apartados anteriores.<br />

CAPÍTULO IV. DEL ROBO Y HURTO DE USO DE VEHÍCULOS<br />

Artículo 244<br />

1. El que sustrajere o utilizare sin la debida autorización un vehículo a motor o ciclomotor<br />

aj<strong>en</strong>os, cuyo valor excediere de 400 euros, sin ánimo de apropiárselo, será castigado con la<br />

p<strong>en</strong>a de trabajos <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de la comunidad de 31 a 90 días o multa de seis a 12 meses si lo<br />

restituyera, directa o indirectam<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> un plazo no superior a 48 horas, sin que, <strong>en</strong> ningún<br />

caso, la p<strong>en</strong>a impuesta pueda ser igual o superior a la que correspondería si se apropiare<br />

definitivam<strong>en</strong>te del vehículo.<br />

Con la misma p<strong>en</strong>a se castigará al que <strong>en</strong> el plazo de un año realice cuatro veces la acción<br />

448<br />

Tem ari Oposicions


descrita <strong>en</strong> el art. 623.3 de este Código, siempre que el montante acumulado de las infracciones<br />

sea superior al mínimo de la referida figura del delito.<br />

2. Si el hecho se ejecutare empleando fuerza <strong>en</strong> las cosas, la p<strong>en</strong>a se aplicará <strong>en</strong> su mitad<br />

superior.<br />

3. De no efectuarse la restitución <strong>en</strong> el plazo señalado, se castigará el hecho como hurto o robo<br />

<strong>en</strong> sus respectivos casos.<br />

4. Si el hecho se cometiere con viol<strong>en</strong>cia o intimidación <strong>en</strong> las personas, se impondrán, <strong>en</strong> todo<br />

caso, las p<strong>en</strong>as del art. 242.<br />

CAPÍTULO VI. DE LAS DEFRAUDACIONES<br />

SECCIÓN PRIMERA. De las estafas<br />

Artículo 248<br />

1. Comet<strong>en</strong> estafa los que, con ánimo de lucro, utilizar<strong>en</strong> <strong>en</strong>gaño bastante para producir error<br />

<strong>en</strong> otro, induciéndolo a realizar un acto de disposición <strong>en</strong> perjuicio propio o aj<strong>en</strong>o.<br />

2. También se consideran reos de estafa:<br />

a) Los que, con ánimo de lucro y valiéndose de alguna manipulación informática o artificio<br />

semejante, consigan una transfer<strong>en</strong>cia no cons<strong>en</strong>tida de cualquier activo patrimonial <strong>en</strong><br />

perjuicio de otro.<br />

b) Los que fabricar<strong>en</strong>, introdujer<strong>en</strong>, poseyer<strong>en</strong> o facilitar<strong>en</strong> programas informáticos<br />

específicam<strong>en</strong>te destinados a la comisión de las estafas previstas <strong>en</strong> este artículo.<br />

c) Los que utilizando tarjetas de crédito o débito, o cheques de viaje, o los datos obrantes <strong>en</strong><br />

cualquiera de ellos, realic<strong>en</strong> operaciones de cualquier clase <strong>en</strong> perjuicio de su titular o de un<br />

tercero.<br />

Artículo 249<br />

Los reos de estafa serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a tres años, si la<br />

cuantía de lo defraudado excediere de 400 euros. Para la fijación de la p<strong>en</strong>a se t<strong>en</strong>drá <strong>en</strong><br />

cu<strong>en</strong>ta el importe de lo defraudado, el quebranto económico causado al perjudicado, las<br />

relaciones <strong>en</strong>tre éste y el defraudador, los medios empleados por éste y cuantas otras<br />

circunstancias sirvan para valorar la gravedad de la infracción.<br />

Artículo 250<br />

1. El delito de estafa será castigado con las p<strong>en</strong>as de prisión de un año a seis años y multa de<br />

seis a doce meses, cuando:<br />

1º Recaiga sobre cosas de primera necesidad, vivi<strong>en</strong>das u otros bi<strong>en</strong>es de reconocida utilidad<br />

social.<br />

2º Se perpetre abusando de firma de otro, o sustray<strong>en</strong>do, ocultando o inutilizando, <strong>en</strong> todo o<br />

<strong>en</strong> parte, algún proceso, expedi<strong>en</strong>te, protocolo o docum<strong>en</strong>to público u oficial de cualquier<br />

clase.<br />

3º Recaiga sobre bi<strong>en</strong>es que integr<strong>en</strong> el patrimonio artístico, histórico, cultural o ci<strong>en</strong>tífico.<br />

449<br />

Tem ari Oposicions


4º Revista especial gravedad, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do a la <strong>en</strong>tidad del perjuicio y a la situación económica<br />

<strong>en</strong> que deje a la víctima o a su familia.<br />

5º Cuando el valor de la defraudación supere los 50.000 euros.<br />

6º Se cometa abuso de las relaciones personales exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong>tre víctima y defraudador, o<br />

aproveche éste su credibilidad empresarial o profesional.<br />

7º Se cometa estafa procesal. Incurr<strong>en</strong> <strong>en</strong> la misma los que, <strong>en</strong> un procedimi<strong>en</strong>to judicial de<br />

cualquier clase, manipular<strong>en</strong> las pruebas <strong>en</strong> que pret<strong>en</strong>dieran fundar sus alegaciones o<br />

emplear<strong>en</strong> otro fraude procesal análogo, provocando error <strong>en</strong> el Juez o Tribunal y llevándole a<br />

dictar una resolución que perjudique los intereses económicos de la otra parte o de un tercero.<br />

2. Si concurrieran las circunstancias 4ª, 5ª o 6ª con la 1ª del número anterior, se impondrán las<br />

p<strong>en</strong>as de prisión de cuatro a ocho años y multa de doce a veinticuatro meses.<br />

Artículo 251<br />

Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a cuatro años:<br />

1º) Qui<strong>en</strong>, atribuyéndose falsam<strong>en</strong>te sobre una cosa mueble o inmueble facultad de disposición<br />

de la que carece, bi<strong>en</strong> por no haberla t<strong>en</strong>ido nunca, bi<strong>en</strong> por haberla ya ejercitado, la<br />

<strong>en</strong>aj<strong>en</strong>are, gravare o arr<strong>en</strong>dare a otro, <strong>en</strong> perjuicio de éste o de tercero.<br />

2º) El que dispusiere de una cosa mueble o inmueble ocultando la exist<strong>en</strong>cia de cualquier carga<br />

sobre la misma, o el que, habiéndola <strong>en</strong>aj<strong>en</strong>ado como libre, la gravare o <strong>en</strong>aj<strong>en</strong>are nuevam<strong>en</strong>te<br />

antes de la definitiva transmisión al adquir<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> perjuicio de éste, o de un tercero.<br />

3º) El que otorgare <strong>en</strong> perjuicio de otro un contrato simulado.<br />

Artículo 251 bis<br />

Cuando de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el art. 31 bis una persona jurídica sea responsable de<br />

los delitos compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> esta Sección, se le impondrán las sigui<strong>en</strong>tes p<strong>en</strong>as:<br />

a) Multa del triple al quíntuple de la cantidad defraudada, si el delito cometido por la persona<br />

física ti<strong>en</strong>e prevista una p<strong>en</strong>a de prisión de más de cinco años.<br />

b) Multa del doble al cuádruple de la cantidad defraudada, <strong>en</strong> el resto de los casos.<br />

At<strong>en</strong>didas las reglas establecidas <strong>en</strong> el art. 66 bis, los jueces y tribunales podrán asimismo<br />

imponer las p<strong>en</strong>as recogidas <strong>en</strong> las letras b) a g) del apartado 7 del art. 33.<br />

SECCIÓN SEGUNDA. De la apropiación indebida<br />

Artículo 252<br />

Serán castigados con las p<strong>en</strong>as del art. 249 ó 250, <strong>en</strong> su caso, los que <strong>en</strong> perjuicio de otro se<br />

apropiar<strong>en</strong> o distrajer<strong>en</strong> dinero, efectos, valores o cualquier otra cosa mueble o activo<br />

patrimonial que hayan recibido <strong>en</strong> depósito, comisión o administración, o por otro título que<br />

produzca obligación de <strong>en</strong>tregarlos o devolverlos, o negar<strong>en</strong> haberlos recibido, cuando la<br />

cuantía de lo apropiado exceda de cuatroci<strong>en</strong>tos euros. Dicha p<strong>en</strong>a se impondrá <strong>en</strong> su mitad<br />

superior <strong>en</strong> el caso de depósito necesario o miserable.<br />

Artículo 253<br />

Serán castigados con la p<strong>en</strong>a de multa de tres a seis meses los que, con ánimo de lucro, se<br />

apropiar<strong>en</strong> de cosa perdida o de dueño desconocido, siempre que <strong>en</strong> ambos casos el valor de lo<br />

450<br />

Tem ari Oposicions


apropiado exceda de 400 euros. Si se tratara de cosas de valor artístico, histórico, cultural o<br />

ci<strong>en</strong>tífico, la p<strong>en</strong>a será de prisión de seis meses a dos años.<br />

Artículo 254<br />

Será castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de tres a seis meses el que, habi<strong>en</strong>do recibido<br />

indebidam<strong>en</strong>te, por error del transmit<strong>en</strong>te, dinero o alguna otra cosa mueble, niegue haberla<br />

recibido o, comprobado el error, no proceda a su devolución, siempre que la cuantía de lo<br />

recibido exceda de 400 euros.<br />

CAPÍTULO IX. DE LOS DAÑOS<br />

Artículo 263<br />

1. El que causare daños <strong>en</strong> propiedad aj<strong>en</strong>a no compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> otros títulos de este Código,<br />

será castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de seis a 24 meses, at<strong>en</strong>didas la condición económica de la<br />

víctima y la cuantía del daño, si éste excediera de 400 euros.<br />

2. Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a tres años y multa de doce a veinticuatro<br />

meses el que causare daños expresados <strong>en</strong> el apartado anterior, si concurriere alguno de los<br />

supuestos sigui<strong>en</strong>tes:<br />

1º Que se realic<strong>en</strong> para impedir el libre ejercicio de la autoridad o como consecu<strong>en</strong>cia de<br />

acciones ejecutadas <strong>en</strong> el ejercicio de sus funciones, bi<strong>en</strong> se cometiere el delito contra<br />

funcionarios públicos, bi<strong>en</strong> contra particulares que, como testigos o de cualquier otra manera,<br />

hayan contribuido o puedan contribuir a la ejecución o aplicación de las Leyes o disposiciones<br />

g<strong>en</strong>erales.<br />

2º Que se cause por cualquier medio, infección o contagio de ganado.<br />

3º Que se emple<strong>en</strong> sustancias v<strong>en</strong><strong>en</strong>osas o corrosivas.<br />

4º Que afect<strong>en</strong> a bi<strong>en</strong>es de dominio o uso público o comunal.<br />

5º Que arruin<strong>en</strong> al perjudicado o se le coloque <strong>en</strong> grave situación económica.<br />

Artículo 264<br />

1. El que por cualquier medio, sin autorización y de manera grave borrase, dañase, deteriorase,<br />

alterase, suprimiese, o hiciese inaccesibles datos, programas informáticos o docum<strong>en</strong>tos<br />

electrónicos aj<strong>en</strong>os, cuando el resultado producido fuera grave, será castigado con la p<strong>en</strong>a de<br />

prisión de seis meses a dos años.<br />

2. El que por cualquier medio, sin estar autorizado y de manera grave obstaculizara o<br />

interrumpiera el funcionami<strong>en</strong>to de un sistema informático aj<strong>en</strong>o, introduci<strong>en</strong>do,<br />

transmiti<strong>en</strong>do, dañando, borrando, deteriorando, alterando, suprimi<strong>en</strong>do o haci<strong>en</strong>do<br />

inaccesibles datos informáticos, cuando el resultado producido fuera grave, será castigado, con<br />

la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a tres años.<br />

3. Se impondrán las p<strong>en</strong>as superiores <strong>en</strong> grado a las respectivam<strong>en</strong>te señaladas <strong>en</strong> los dos<br />

apartados anteriores y, <strong>en</strong> todo caso, la p<strong>en</strong>a de multa del tanto al décuplo del perjuicio<br />

ocasionado, cuando <strong>en</strong> las conductas descritas concurra alguna de las sigui<strong>en</strong>tes circunstancias:<br />

1º Se hubiese cometido <strong>en</strong> el marco de una organización criminal.<br />

2º Haya ocasionado daños de especial gravedad o afectado a los intereses g<strong>en</strong>erales.<br />

451<br />

Tem ari Oposicions


4. Cuando de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el art. 31 bis una persona jurídica sea responsable<br />

de los delitos compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> este artículo, se le impondrán las sigui<strong>en</strong>tes p<strong>en</strong>as:<br />

a) Multa del doble al cuádruple del perjuicio causado, si el delito cometido por la persona física<br />

ti<strong>en</strong>e prevista una p<strong>en</strong>a de prisión de más de dos años.<br />

b) Multa del doble al triple del perjuicio causado, <strong>en</strong> el resto de los casos.<br />

At<strong>en</strong>didas las reglas establecidas <strong>en</strong> el art. 66 bis, los jueces y tribunales podrán asimismo<br />

imponer las p<strong>en</strong>as recogidas <strong>en</strong> las letras b) a g) del apartado 7 del art. 33.<br />

Artículo 265<br />

El que destruyere, dañare de modo grave, o inutilizare para el servicio, aun de forma temporal,<br />

obras, establecimi<strong>en</strong>tos o instalaciones militares, buques de guerra, aeronaves militares,<br />

medios de transporte o transmisión militar, material de guerra, aprovisionami<strong>en</strong>to u otros<br />

medios o recursos afectados al servicio de las Fuerzas Armadas o de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de dos a cuatro años si el daño causado<br />

excediere de cincu<strong>en</strong>ta mil pesetas.<br />

Artículo 266<br />

1. Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a tres años el que cometiere los daños previstos<br />

<strong>en</strong> el art. 263 mediante inc<strong>en</strong>dio, o provocando explosiones o utilizando cualquier otro medio<br />

de similar pot<strong>en</strong>cia destructiva, o poni<strong>en</strong>do <strong>en</strong> peligro la vida o la integridad de las personas.<br />

2. Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de tres a cinco años y multa de doce a veinticuatro<br />

meses el que cometiere los daños previstos <strong>en</strong> el art. 264, <strong>en</strong> cualquiera de las circunstancias<br />

m<strong>en</strong>cionadas <strong>en</strong> el apartado anterior.<br />

3. Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de cuatro a ocho años el que cometiere los daños<br />

previstos <strong>en</strong> los arts. 265, 323 y 560, <strong>en</strong> cualquiera de las circunstancias m<strong>en</strong>cionadas <strong>en</strong> el<br />

apartado 1 del pres<strong>en</strong>te artículo.<br />

4. En cualquiera de los supuestos previstos <strong>en</strong> los apartados anteriores, cuando se cometier<strong>en</strong><br />

los daños concurri<strong>en</strong>do la provocación de explosiones o la utilización de otros medios de similar<br />

pot<strong>en</strong>cia destructiva y, además, se pusiera <strong>en</strong> peligro la vida o integridad de las personas, la<br />

p<strong>en</strong>a se impondrá <strong>en</strong> su mitad superior.<br />

En caso de inc<strong>en</strong>dio será de aplicación lo dispuesto <strong>en</strong> el art. 351.<br />

Artículo 267<br />

Los daños causados por imprud<strong>en</strong>cia grave <strong>en</strong> cuantía superior a 80.000 euros, serán castigados<br />

con la p<strong>en</strong>a de multa de tres a nueve meses, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do a la importancia de los mismos.<br />

Las infracciones a que se refiere este artículo sólo serán perseguibles previa d<strong>en</strong>uncia de la<br />

persona agraviada o de su repres<strong>en</strong>tante legal. El Ministerio Fiscal también podrá d<strong>en</strong>unciar<br />

cuando aquélla sea m<strong>en</strong>or de edad, incapaz o una persona desvalida.<br />

En estos casos, el perdón del of<strong>en</strong>dido o de su repres<strong>en</strong>tante legal, <strong>en</strong> su caso, extingue la<br />

acción p<strong>en</strong>al sin perjuicio de lo dispuesto <strong>en</strong> el segundo párrafo del número 5º del apartado 1<br />

del art. 130 de este Código.<br />

452<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO XI. DE LOS DELITOS RELATIVOS A LA PROPIEDAD INTELECTUAL E INDUSTRIAL, AL<br />

MERCADO Y A LOS CONSUMIDORES<br />

SECCIÓN PRIMERA. De los delitos relativos a la propiedad intelectual<br />

Artículo 270<br />

1. Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a dos años y multa de 12 a 24 meses<br />

qui<strong>en</strong>, con ánimo de lucro y <strong>en</strong> perjuicio de tercero, reproduzca, plagie, distribuya o comunique<br />

públicam<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> todo o <strong>en</strong> parte, una obra literaria, artística o ci<strong>en</strong>tífica, o su transformación,<br />

interpretación o ejecución artística fijada <strong>en</strong> cualquier tipo de soporte o comunicada a través de<br />

cualquier medio, sin la autorización de los titulares de los correspondi<strong>en</strong>tes derechos de<br />

propiedad intelectual o de sus cesionarios.<br />

No obstante, <strong>en</strong> los casos de distribución al por m<strong>en</strong>or, at<strong>en</strong>didas las características del<br />

culpable y la reducida cuantía del b<strong>en</strong>eficio económico, siempre que no concurra ninguna de las<br />

circunstancias del artículo sigui<strong>en</strong>te, el Juez podrá imponer la p<strong>en</strong>a de multa de tres a seis<br />

meses o trabajos <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de la comunidad de treinta y uno a ses<strong>en</strong>ta días. En los mismos<br />

supuestos, cuando el b<strong>en</strong>eficio no exceda de 400 euros, se castigará el hecho como falta del art.<br />

623.5.<br />

2. Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a dos años y multa de 12 a 24 meses<br />

qui<strong>en</strong> int<strong>en</strong>cionadam<strong>en</strong>te exporte o almac<strong>en</strong>e ejemplares de las obras, producciones o<br />

ejecuciones a que se refiere el apartado anterior sin la referida autorización. Igualm<strong>en</strong>te<br />

incurrirán <strong>en</strong> la misma p<strong>en</strong>a los que import<strong>en</strong> int<strong>en</strong>cionadam<strong>en</strong>te estos productos sin dicha<br />

autorización, tanto si éstos ti<strong>en</strong><strong>en</strong> un orig<strong>en</strong> lícito como ilícito <strong>en</strong> su país de proced<strong>en</strong>cia; no<br />

obstante, la importación de los referidos productos de un Estado pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>te a la Unión<br />

Europea no será punible cuando aquellos se hayan adquirido directam<strong>en</strong>te del titular de los<br />

derechos <strong>en</strong> dicho Estado, o con su cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to.<br />

3. Será castigado también con la misma p<strong>en</strong>a qui<strong>en</strong> fabrique, importe, ponga <strong>en</strong> circulación o<br />

t<strong>en</strong>ga cualquier medio específicam<strong>en</strong>te destinado a facilitar la supresión no autorizada o la<br />

neutralización de cualquier dispositivo técnico que se haya utilizado para proteger programas<br />

de ord<strong>en</strong>ador o cualquiera de las otras obras, interpretaciones o ejecuciones <strong>en</strong> los términos<br />

previstos <strong>en</strong> el apartado 1 de este artículo.<br />

Artículo 271<br />

Se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a cuatro años, multa de 12 a 24 meses e inhabilitación<br />

especial para el ejercicio de la profesión relacionada con el delito cometido, por un período de<br />

dos a cinco años, cuando concurra alguna de las sigui<strong>en</strong>tes circunstancias:<br />

a) Que el b<strong>en</strong>eficio obt<strong>en</strong>ido posea especial trasc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia económica.<br />

b) Que los hechos revistan especial gravedad, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do el valor de los objetos producidos<br />

ilícitam<strong>en</strong>te o a la especial importancia de los perjuicios ocasionados.<br />

c) Que el culpable pert<strong>en</strong>eciere a una organización o asociación, incluso de carácter transitorio,<br />

que tuviese como finalidad la realización de actividades infractoras de derechos de propiedad<br />

intelectual.<br />

d) Que se utilice a m<strong>en</strong>ores de 18 años para cometer estos delitos.<br />

Artículo 272<br />

1. La ext<strong>en</strong>sión de la responsabilidad civil derivada de los delitos tipificados <strong>en</strong> los dos artículos<br />

453<br />

Tem ari Oposicions


anteriores se regirá por las disposiciones de la ley de Propiedad Intelectual relativas al cese de<br />

la actividad ilícita y a la indemnización de daños y perjuicios.<br />

2. En el supuesto de s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia cond<strong>en</strong>atoria, el Juez o Tribunal podrá decretar la publicación de<br />

ésta, a costa del infractor, <strong>en</strong> un periódico official<br />

SECCIÓN SEGUNDA. De los delitos relativos a la propiedad industrial<br />

Artículo 273<br />

1. Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a dos años y multa de 12 a 24 meses el<br />

que, con fines industriales o comerciales, sin cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to del titular de una pat<strong>en</strong>te o<br />

modelo de utilidad y con conocimi<strong>en</strong>to de su registro, fabrique, importe, posea, utilice, ofrezca<br />

o introduzca <strong>en</strong> el comercio objetos amparados por tales derechos.<br />

2. Las mismas p<strong>en</strong>as se impondrán al que, de igual manera, y para los citados fines, utilice u<br />

ofrezca la utilización de un procedimi<strong>en</strong>to objeto de una pat<strong>en</strong>te, o posea, ofrezca, introduzca<br />

<strong>en</strong> el comercio, o utilice el producto directam<strong>en</strong>te obt<strong>en</strong>ido por el procedimi<strong>en</strong>to pat<strong>en</strong>tado.<br />

3. Será castigado con las mismas p<strong>en</strong>as el que realice cualquiera de los actos tipificados <strong>en</strong> el<br />

párrafo primero de este artículo concurri<strong>en</strong>do iguales circunstancias <strong>en</strong> relación con objetos<br />

amparados <strong>en</strong> favor de tercero por un modelo o dibujo industrial o artístico o topografía de un<br />

producto semiconductor.<br />

Artículo 274<br />

1. Será castigado con las p<strong>en</strong>as de seis meses a dos años de prisión y multa de doce a<br />

veinticuatro meses el que, con fines industriales o comerciales, sin cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to del titular de<br />

un derecho de propiedad industrial registrado conforme a la legislación de marcas y con<br />

conocimi<strong>en</strong>to del registro, reproduzca, imite, modifique o de cualquier otro modo usurpe un<br />

signo distintivo idéntico o confundible con aquel, para distinguir los mismos o similares<br />

productos, servicios, actividades o establecimi<strong>en</strong>tos para los que el derecho de propiedad<br />

industrial se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre registrado. Igualm<strong>en</strong>te, incurrirán <strong>en</strong> la misma p<strong>en</strong>a los que import<strong>en</strong><br />

estos productos.<br />

2. Las mismas p<strong>en</strong>as se impondrán al que, a sabi<strong>en</strong>das, posea para su comercialización o ponga<br />

<strong>en</strong> el comercio, productos o servicios con signos distintivos que, de acuerdo con el apartado 1<br />

de este artículo, supon<strong>en</strong> una infracción de los derechos exclusivos del titular de los mismos,<br />

aun cuando se trate de productos importados.<br />

No obstante, <strong>en</strong> los casos de distribución al por m<strong>en</strong>or, at<strong>en</strong>didas las características del<br />

culpable y la reducida cuantía del b<strong>en</strong>eficio económico, siempre que no concurra ninguna de las<br />

circunstancias del art. 276, el Juez podrá imponer la p<strong>en</strong>a de multa de tres a seis meses o<br />

trabajos <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de la comunidad de treinta y uno a ses<strong>en</strong>ta días. En los mismos supuestos,<br />

cuando el b<strong>en</strong>eficio no exceda de 400 euros, se castigará el hecho como falta del art. 623.5.<br />

3. Será castigado con la misma p<strong>en</strong>a qui<strong>en</strong>, con fines agrarios o comerciales, sin cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to<br />

del titular de un título de obt<strong>en</strong>ción vegetal y con conocimi<strong>en</strong>to de su registro, produzca o<br />

reproduzca, acondicione con vistas a la producción o reproducción, ofrezca <strong>en</strong> v<strong>en</strong>ta, v<strong>en</strong>da o<br />

comercialice de otra forma, exporte o importe, o posea para cualquiera de los fines<br />

m<strong>en</strong>cionados, material vegetal de reproducción o multiplicación de una variedad vegetal<br />

protegida conforme a la legislación sobre protección de obt<strong>en</strong>ciones vegetales.<br />

454<br />

Tem ari Oposicions


4. Será castigado con la misma p<strong>en</strong>a qui<strong>en</strong> realice cualesquiera de los actos descritos <strong>en</strong> el<br />

apartado anterior utilizando, bajo la d<strong>en</strong>ominación de una variedad vegetal protegida, material<br />

vegetal de reproducción o multiplicación que no pert<strong>en</strong>ezca a tal variedad.<br />

Artículo 275<br />

Las mismas p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> el artículo anterior se impondrán a qui<strong>en</strong> int<strong>en</strong>cionadam<strong>en</strong>te y<br />

sin estar autorizado para ello, utilice <strong>en</strong> el tráfico económico una d<strong>en</strong>ominación de orig<strong>en</strong> o una<br />

indicación geográfica repres<strong>en</strong>tativa de una calidad determinada legalm<strong>en</strong>te protegidas para<br />

distinguir los productos amparados por ellas, con conocimi<strong>en</strong>to de esta protección.<br />

Artículo 276<br />

Se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a cuatro años, multa de 12 a 24 meses e inhabilitación<br />

especial para el ejercicio de la profesión relacionada con el delito cometido, por un período de<br />

dos a cinco años, cuando concurra alguna de las sigui<strong>en</strong>tes circunstancias:<br />

a) Que el b<strong>en</strong>eficio obt<strong>en</strong>ido posea especial trasc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia económica.<br />

b) Que los hechos revistan especial gravedad, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do al valor de los objetos producidos<br />

ilícitam<strong>en</strong>te o a la especial importancia de los perjuicios ocasionados.<br />

c) Que el culpable pert<strong>en</strong>eciere a una organización o asociación, incluso de carácter transitorio,<br />

que tuviese como finalidad la realización de actividades infractoras de derechos de propiedad<br />

industrial.<br />

d) Que se utilice a m<strong>en</strong>ores de 18 años para cometer estos delitos.<br />

Artículo 277<br />

Será castigado con las p<strong>en</strong>as de prisión de seis meses a dos años y multa de seis a veinticuatro<br />

meses, el que int<strong>en</strong>cionadam<strong>en</strong>te haya divulgado la inv<strong>en</strong>ción objeto de una solicitud de<br />

pat<strong>en</strong>te secreta <strong>en</strong> contrav<strong>en</strong>ción con lo dispuesto <strong>en</strong> la legislación de pat<strong>en</strong>tes, siempre que<br />

ello sea <strong>en</strong> perjuicio de la def<strong>en</strong>sa nacional.<br />

TÍTULO XVI. DE LOS DELITOS RELATIVOS A LA ORDENACIÓN DEL TERRITORIO Y EL<br />

URBANISMO, LA PROTECCIÓN DEL PATRIMONIO HISTÓRICO Y EL MEDIO AMBIENTE<br />

CAPÍTULO II. DE LOS DELITOS SOBRE EL PATRIMONIO HISTÓRICO<br />

Artículo 321<br />

Los que derrib<strong>en</strong> o alter<strong>en</strong> gravem<strong>en</strong>te edificios singularm<strong>en</strong>te protegidos por su interés<br />

histórico, artístico, cultural o monum<strong>en</strong>tal serán castigados con las p<strong>en</strong>as de prisión de seis<br />

meses a tres años, multa de doce a veinticuatro meses y, <strong>en</strong> todo caso, inhabilitación especial<br />

para profesión u oficio por tiempo de uno a cinco años.<br />

En cualquier caso, los Jueces o Tribunales, motivadam<strong>en</strong>te, podrán ord<strong>en</strong>ar, a cargo del autor<br />

del hecho, la reconstrucción o restauración de la obra, sin perjuicio de las indemnizaciones<br />

debidas a terceros de bu<strong>en</strong>a fe.<br />

455<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 322<br />

1. La autoridad o funcionario público que, a sabi<strong>en</strong>das de su injusticia, haya informado<br />

favorablem<strong>en</strong>te proyectos de derribo o alteración de edificios singularm<strong>en</strong>te protegidos será<br />

castigado además de con la p<strong>en</strong>a establecida <strong>en</strong> el art. 404 de este Código con la de prisión de<br />

seis meses a dos años o la de multa de doce a veinticuatro meses.<br />

2. Con las mismas p<strong>en</strong>as se castigará a la autoridad o funcionario público que por sí mismo o<br />

como miembro de un organismo colegiado haya resuelto o votado a favor de su concesión a<br />

sabi<strong>en</strong>das de su injusticia.<br />

Artículo 323<br />

Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a tres años y multa de doce a veinticuatro meses<br />

el que cause daños <strong>en</strong> un archivo, registro, museo, biblioteca, c<strong>en</strong>tro doc<strong>en</strong>te, gabinete<br />

ci<strong>en</strong>tífico, institución análoga o <strong>en</strong> bi<strong>en</strong>es de valor histórico, artístico, ci<strong>en</strong>tífico, cultural o<br />

monum<strong>en</strong>tal, así como <strong>en</strong> yacimi<strong>en</strong>tos arqueológicos.<br />

En este caso, los Jueces o Tribunales podrán ord<strong>en</strong>ar, a cargo del autor del daño, la adopción de<br />

medidas <strong>en</strong>caminadas a restaurar, <strong>en</strong> lo posible, el bi<strong>en</strong> dañado.<br />

Artículo 324<br />

El que por imprud<strong>en</strong>cia grave cause daños, <strong>en</strong> cuantía superior a 400 euros, <strong>en</strong> un archivo,<br />

registro, museo, biblioteca, c<strong>en</strong>tro doc<strong>en</strong>te, gabinete ci<strong>en</strong>tífico, institución análoga o <strong>en</strong> bi<strong>en</strong>es<br />

de valor artístico, histórico, cultural, ci<strong>en</strong>tífico o monum<strong>en</strong>tal, así como <strong>en</strong> yacimi<strong>en</strong>tos<br />

arqueológicos, será castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de tres a 18 meses, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do a la<br />

importancia de los mismos.<br />

CAPÍTULO III. DE LOS DELITOS CONTRA LOS RECURSOS NATURALES Y EL MEDIO AMBIENTE<br />

Artículo 325<br />

Será castigado con las p<strong>en</strong>as de prisión de dos a cinco años, multa de ocho a veinticuatro meses<br />

e inhabilitación especial para profesión u oficio por tiempo de uno a tres años el que,<br />

contravini<strong>en</strong>do las leyes u otras disposiciones de carácter g<strong>en</strong>eral protectoras del medio<br />

ambi<strong>en</strong>te, provoque o realice directa o indirectam<strong>en</strong>te emisiones, vertidos, radiaciones,<br />

extracciones o excavaciones, aterrami<strong>en</strong>tos, ruidos, vibraciones, inyecciones o depósitos, <strong>en</strong> la<br />

atmósfera, el suelo, el subsuelo o las aguas terrestres, subterráneas o marítimas, incluido el alta<br />

mar, con incid<strong>en</strong>cia incluso <strong>en</strong> los espacios transfronterizos, así como las captaciones de aguas<br />

que puedan perjudicar gravem<strong>en</strong>te el equilibrio de los sistemas naturales. Si el riesgo de grave<br />

perjuicio fuese para la salud de las personas, la p<strong>en</strong>a de prisión se impondrá <strong>en</strong> su mitad<br />

superior.<br />

Artículo 326<br />

Se impondrá la p<strong>en</strong>a superior <strong>en</strong> grado, sin perjuicio de las que puedan corresponder con<br />

arreglo a otros preceptos de este Código, cuando <strong>en</strong> la comisión de cualquiera de los hechos<br />

descritos <strong>en</strong> el artículo anterior concurra alguna de las circunstancias sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a) Que la industria o actividad funcione clandestinam<strong>en</strong>te, sin haber obt<strong>en</strong>ido la preceptiva<br />

autorización o aprobación administrativa de sus instalaciones.<br />

b) Que se hayan desobedecido las órd<strong>en</strong>es expresas de la autoridad administrativa de<br />

corrección o susp<strong>en</strong>sión de las actividades tipificadas <strong>en</strong> el artículo anterior.<br />

456<br />

Tem ari Oposicions


c) Que se haya falseado u ocultado información sobre los aspectos ambi<strong>en</strong>tales de la misma.<br />

d) Que se haya obstaculizado la actividad inspectora de la Administración.<br />

e) Que se haya producido un riesgo de deterioro irreversible o <strong>cat</strong>astrófico.<br />

f) Que se produzca una extracción ilegal de aguas <strong>en</strong> período de restricciones.<br />

Artículo 327<br />

Cuando de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el art. 31 bis una persona jurídica sea responsable de<br />

los delitos recogidos <strong>en</strong> los dos artículos anteriores, se le impondrán las sigui<strong>en</strong>tes p<strong>en</strong>as:<br />

a) Multa de dos a cinco años, si el delito cometido por la persona física ti<strong>en</strong>e prevista una p<strong>en</strong>a<br />

de prisión superior a cinco años.<br />

b) Multa de uno a tres años, <strong>en</strong> el resto de los casos.<br />

At<strong>en</strong>didas las reglas establecidas <strong>en</strong> el art. 66 bis, los jueces y tribunales podrán asimismo<br />

imponer las p<strong>en</strong>as recogidas <strong>en</strong> las letras b) a g) del apartado 7 del art. 33.<br />

Artículo 328<br />

1. Serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a dos años, multa de diez a <strong>cat</strong>orce<br />

meses e inhabilitación especial para profesión u oficio por tiempo de uno a dos años qui<strong>en</strong>es<br />

establezcan depósitos o vertederos de desechos o residuos sólidos o líquidos que sean tóxicos o<br />

peligrosos y puedan perjudicar gravem<strong>en</strong>te el equilibrio de los sistemas naturales o la salud de<br />

las personas.<br />

2. Con las mismas p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> el apartado anterior serán castigados qui<strong>en</strong>es,<br />

contravini<strong>en</strong>do las leyes u otras disposiciones de carácter g<strong>en</strong>eral, llev<strong>en</strong> a cabo la explotación<br />

de instalaciones <strong>en</strong> las que se realice una actividad peligrosa o <strong>en</strong> las que se almac<strong>en</strong><strong>en</strong> o<br />

utilic<strong>en</strong> sustancias o preparados peligrosos y que caus<strong>en</strong> o puedan causar la muerte o lesiones<br />

graves a personas, o daños sustanciales a la calidad del aire, la calidad del suelo o la calidad de<br />

las aguas, o a animales o plantas.<br />

3. Serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a dos años los que <strong>en</strong> la recogida, el<br />

transporte, la valorización, la eliminación o el aprovechami<strong>en</strong>to de residuos, incluida la omisión<br />

de los deberes de vigilancia sobre tales procedimi<strong>en</strong>tos, pongan <strong>en</strong> grave peligro la vida,<br />

integridad o la salud de las personas, o la calidad del aire, del suelo o de las aguas, o a animales<br />

o plantas.<br />

4. El que contravini<strong>en</strong>do las leyes u otras disposiciones de carácter g<strong>en</strong>eral traslade una<br />

cantidad importante de residuos, tanto <strong>en</strong> el caso de uno como <strong>en</strong> el de varios traslados que<br />

aparezcan vinculados, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a dos años.<br />

5. Cuando con ocasión de las conductas previstas <strong>en</strong> los apartados anteriores se produjera,<br />

además del riesgo prev<strong>en</strong>ido, un resultado lesivo constitutivo de delito, cualquiera que sea su<br />

gravedad, los jueces o tribunales apreciarán tan solo la infracción más gravem<strong>en</strong>te p<strong>en</strong>ada,<br />

aplicando la p<strong>en</strong>a <strong>en</strong> su mitad superior.<br />

6. Cuando de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el art. 31 bis una persona jurídica sea responsable<br />

de los delitos recogidos <strong>en</strong> este artículo, se le impondrán las sigui<strong>en</strong>tes p<strong>en</strong>as:<br />

a) Multa de uno a tres años, o del doble al cuádruple del perjuicio causado cuando la cantidad<br />

resultante fuese más elevada, si el delito cometido por la persona física ti<strong>en</strong>e prevista una p<strong>en</strong>a<br />

de más de dos años de privación de libertad.<br />

457<br />

Tem ari Oposicions


) Multa de seis meses a dos años, o del doble al triple del perjuicio causado si la cantidad<br />

resultante fuese más elevada, <strong>en</strong> el resto de los casos.<br />

At<strong>en</strong>didas las reglas establecidas <strong>en</strong> el art. 66 bis, los jueces y tribunales podrán asimismo<br />

imponer las p<strong>en</strong>as recogidas <strong>en</strong> las letras b) a g) del apartado 7 del art. 33.<br />

7. Cuando <strong>en</strong> la comisión de cualquiera de los hechos previstos <strong>en</strong> los apartados anteriores de<br />

este artículo concurra alguna de las circunstancias recogidas <strong>en</strong> los apartados a), b), c) o d) del<br />

art. 326 se impondrán las p<strong>en</strong>as superiores <strong>en</strong> grado a las respectivam<strong>en</strong>te previstas, sin<br />

perjuicio de las que puedan corresponder con arreglo a otros preceptos de este Código.<br />

Artículo 329<br />

1. La autoridad o funcionario público que, a sabi<strong>en</strong>das, hubiere informado favorablem<strong>en</strong>te la<br />

concesión de lic<strong>en</strong>cias manifiestam<strong>en</strong>te ilegales que autoric<strong>en</strong> el funcionami<strong>en</strong>to de las<br />

industrias o actividades contaminantes a que se refier<strong>en</strong> los artículos anteriores, o que con<br />

motivo de sus inspecciones hubiere sil<strong>en</strong>ciado la infracción de leyes o disposiciones normativas<br />

de carácter g<strong>en</strong>eral que las regul<strong>en</strong>, o que hubiere omitido la realización de inspecciones de<br />

carácter obligatorio, será castigado con la p<strong>en</strong>a establecida <strong>en</strong> el art. 404 de este Código y,<br />

además, con la de prisión de seis meses a tres años y la de multa de ocho a veinticuatro meses.<br />

2. Con las mismas p<strong>en</strong>as se castigará a la autoridad o funcionario publico que por sí mismo o<br />

como miembro de un organismo colegiado hubiese resuelto o votado a favor de su concesión a<br />

sabi<strong>en</strong>das de su injusticia.<br />

Artículo 330<br />

Qui<strong>en</strong>, <strong>en</strong> un espacio natural protegido, dañare gravem<strong>en</strong>te alguno de los elem<strong>en</strong>tos que hayan<br />

servido para calificarlo, incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a cuatro años y multa de doce a<br />

veinticuatro meses.<br />

Artículo 331<br />

Los hechos previstos <strong>en</strong> este capítulo serán sancionados, <strong>en</strong> su caso, con la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong><br />

grado, <strong>en</strong> sus respectivos supuestos, cuando se hayan cometido por imprud<strong>en</strong>cia grave.<br />

CAPÍTULO IV. DE LOS DELITOS RELATIVOS A LA PROTECCIÓN DE LA FLORA, FAUNA Y<br />

ANIMALES DOMÉSTICOS<br />

Artículo 332<br />

El que con grave perjuicio para el medio ambi<strong>en</strong>te corte, tale, queme, arranque, recolecte o<br />

efectúe tráfico ilegal de alguna especie o subespecie de flora am<strong>en</strong>azada o de sus propágulos, o<br />

destruya o altere gravem<strong>en</strong>te su hábitat, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de cuatro meses<br />

a dos años o multa de ocho a 24 meses.<br />

Artículo 333<br />

El que introdujera o liberara especies de flora o fauna no autóctona, de modo que perjudique el<br />

equilibrio biológico, contravini<strong>en</strong>do las leyes o disposiciones de carácter g<strong>en</strong>eral protectoras de<br />

las especies de flora o fauna, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de cuatro meses a dos años<br />

o multa de ocho a veinticuatro meses y, <strong>en</strong> todo caso, inhabilitación especial para profesión u<br />

oficio por tiempo de uno a tres años.<br />

458<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 334<br />

1. El que cace o pesque especies am<strong>en</strong>azadas, realice actividades que impidan o dificult<strong>en</strong> su<br />

reproducción o migración, o destruya o altere gravem<strong>en</strong>te su hábitat, contravini<strong>en</strong>do las leyes o<br />

disposiciones de carácter g<strong>en</strong>eral protectoras de las especies de fauna silvestre, o comercie o<br />

trafique con ellas o con sus restos, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de cuatro meses a dos<br />

años o multa de ocho a veinticuatro meses y, <strong>en</strong> cualquier caso, la de inhabilitación especial<br />

para profesión u oficio e inhabilitación especial para el ejercicio del derecho de cazar o pescar<br />

por tiempo de dos a cuatro años.<br />

2. La p<strong>en</strong>a se impondrá <strong>en</strong> su mitad superior si se trata de especies o subespecies <strong>cat</strong>alogadas<br />

<strong>en</strong> peligro de extinción.<br />

Artículo 335<br />

1. El que cace o pesque especies distintas de las indicadas <strong>en</strong> el artículo anterior, cuando esté<br />

expresam<strong>en</strong>te prohibido por las normas específicas sobre su caza o pesca, será castigado con la<br />

p<strong>en</strong>a de multa de ocho a 12 meses e inhabilitación especial para el ejercicio del derecho de<br />

cazar o pescar por tiempo de dos a cinco años.<br />

2. El que cace o pesque especies a las que se refiere el apartado anterior <strong>en</strong> terr<strong>en</strong>os públicos o<br />

privados aj<strong>en</strong>os, sometidos a régim<strong>en</strong> cinegético especial, sin el debido permiso de su titular,<br />

será castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de cuatro a ocho meses e inhabilitación especial para el<br />

ejercicio del derecho de cazar o pescar por tiempo de uno a tres años, además de las p<strong>en</strong>as que<br />

pudieran corresponderle, <strong>en</strong> su caso, por la comisión del delito previsto <strong>en</strong> el apartado 1 de<br />

este artículo.<br />

3. Si las conductas anteriores produjeran graves daños al patrimonio cinegético de un terr<strong>en</strong>o<br />

sometido a régim<strong>en</strong> cinegético especial, se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a dos<br />

años e inhabilitación especial para el ejercicio de los derechos de cazar y pescar por tiempo de<br />

dos a cinco años.<br />

4. Se impondrá la p<strong>en</strong>a <strong>en</strong> su mitad superior cuando las conductas tipificadas <strong>en</strong> este artículo se<br />

realic<strong>en</strong> <strong>en</strong> grupo de tres o más personas o utilizando artes o medios prohibidos legal o<br />

reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 336<br />

El que, sin estar legalm<strong>en</strong>te autorizado, emplee para la caza o pesca v<strong>en</strong><strong>en</strong>o, medios explosivos<br />

u otros instrum<strong>en</strong>tos o artes de similar eficacia destructiva o no selectiva para la fauna, será<br />

castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de cuatro meses a dos años o multa de ocho a veinticuatro<br />

meses y, <strong>en</strong> cualquier caso, la de inhabilitación especial para profesión u oficio e inhabilitación<br />

especial para el ejercicio del derecho a cazar o pescar por tiempo de uno a tres años. Si el daño<br />

causado fuera de notoria importancia, se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión antes m<strong>en</strong>cionada <strong>en</strong> su<br />

mitad superior.<br />

Artículo 337<br />

El que por cualquier medio o procedimi<strong>en</strong>to maltrate injustificadam<strong>en</strong>te a un animal doméstico<br />

o amansado, causándole la muerte o lesiones que m<strong>en</strong>oscab<strong>en</strong> gravem<strong>en</strong>te su salud, será<br />

castigado con la p<strong>en</strong>a de tres meses a un año de prisión e inhabilitación especial de uno a tres<br />

años para el ejercicio de profesión, oficio o comercio que t<strong>en</strong>ga relación con los animales.<br />

459<br />

Tem ari Oposicions


TÍTULO XVII. DE LOS DELITOS CONTRA LA SEGURIDAD COLECTIVA<br />

CAPÍTULO II. DE LOS INCENDIOS<br />

SECCIÓN SEGUNDA. De los inc<strong>en</strong>dios forestales<br />

Artículo 352<br />

Los que inc<strong>en</strong>diar<strong>en</strong> montes o masas forestales, serán castigados con las p<strong>en</strong>as de prisión de<br />

uno a cinco años y multa de doce a dieciocho meses. Si ha existido peligro para la vida o<br />

integridad física de las personas, se castigará el hecho conforme a lo dispuesto <strong>en</strong> el art. 351,<br />

imponiéndose, <strong>en</strong> todo caso, la p<strong>en</strong>a de multa de doce a veinticuatro meses.<br />

Artículo 353<br />

1. Las p<strong>en</strong>as señaladas <strong>en</strong> el artículo anterior se impondrán <strong>en</strong> su mitad superior cuando el<br />

inc<strong>en</strong>dio alcance especial gravedad, at<strong>en</strong>dida la concurr<strong>en</strong>cia de alguna de las circunstancias<br />

sigui<strong>en</strong>tes:<br />

1º) Que afecte a una superficie de considerable importancia.<br />

2º) Que se deriv<strong>en</strong> grandes o graves efectos erosivos <strong>en</strong> los suelos.<br />

3º) Que altere signifi<strong>cat</strong>ivam<strong>en</strong>te las condiciones de vida animal o vegetal o afecte a algún<br />

espacio natural protegido.<br />

4º) En todo caso, cuando se ocasione grave deterioro o destrucción de los recursos afectados.<br />

2 También se impondrán dichas p<strong>en</strong>as <strong>en</strong> su mitad superior cuando el autor actúe para obt<strong>en</strong>er<br />

un b<strong>en</strong>eficio económico con los efectos derivados del inc<strong>en</strong>dio.<br />

Artículo 354<br />

1. El que pr<strong>en</strong>diere fuego a montes o masas forestales sin que llegue a propagarse el inc<strong>en</strong>dio<br />

de los mismos, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un año y multa de seis a<br />

doce meses.<br />

2. La conducta prevista <strong>en</strong> el apartado anterior quedará ex<strong>en</strong>ta de p<strong>en</strong>a si el inc<strong>en</strong>dio no se<br />

propaga por la acción voluntaria y positiva de su autor.<br />

Artículo 355<br />

En todos los casos previstos <strong>en</strong> esta sección, los Jueces o Tribunales podrán acordar que la<br />

calificación del suelo <strong>en</strong> las zonas afectadas por un inc<strong>en</strong>dio forestal no pueda modificarse <strong>en</strong><br />

un plazo de hasta treinta años. Igualm<strong>en</strong>te podrán acordar que se limit<strong>en</strong> o supriman los usos<br />

que se vinieran llevando a cabo <strong>en</strong> las zonas afectadas por el inc<strong>en</strong>dio, así como la interv<strong>en</strong>ción<br />

administrativa de la madera quemada proced<strong>en</strong>te del inc<strong>en</strong>dio.<br />

460<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO III. DE LOS DELITOS CONTRA LA SALUD PÚBLICA<br />

Artículo 359<br />

El que, sin hallarse debidam<strong>en</strong>te autorizado, elabore sustancias nocivas para la salud o<br />

productos químicos que puedan causar estragos, o los despache o suministre, o comercie con<br />

ellos, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a tres años y multa de seis a doce<br />

meses, e inhabilitación especial para profesión o industria por tiempo de seis meses a dos años.<br />

Artículo 360<br />

El que, hallándose autorizado para el tráfico de las sustancias o productos a que se refiere el<br />

artículo anterior, los despache o suministre sin cumplir con las formalidades previstas <strong>en</strong> las<br />

leyes y Reglam<strong>en</strong>tos respectivos, será castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de seis a doce meses e<br />

inhabilitación para la profesión u oficio de seis meses a dos años.<br />

Artículo 361<br />

Los que exp<strong>en</strong>dan o despach<strong>en</strong> medicam<strong>en</strong>tos deteriorados o caducados, o que incumplan las<br />

exig<strong>en</strong>cias técnicas relativas a su composición, estabilidad y eficacia, o sustituyan unos por<br />

otros, y con ello pongan <strong>en</strong> peligro la vida o la salud de las personas serán castigados con las<br />

p<strong>en</strong>as de prisión de seis meses a dos años, multa de seis a dieciocho meses e inhabilitación<br />

especial para profesión u oficio de seis meses a dos años.<br />

Artículo 361 bis<br />

1. Los que, sin justificación terapéutica, prescriban, proporcion<strong>en</strong>, disp<strong>en</strong>s<strong>en</strong>, suministr<strong>en</strong>,<br />

administr<strong>en</strong>, ofrezcan o facilit<strong>en</strong> a deportistas federados no competitivos, deportistas no<br />

federados que practiqu<strong>en</strong> el deporte por recreo, o deportistas que particip<strong>en</strong> <strong>en</strong> competiciones<br />

organizadas <strong>en</strong> España por <strong>en</strong>tidades deportivas, sustancias o grupos farmacológicos<br />

prohibidos, así como métodos no reglam<strong>en</strong>tarios, destinados a aum<strong>en</strong>tar sus capacidades<br />

físicas o a modificar los resultados de las competiciones, que por su cont<strong>en</strong>ido, reiteración de la<br />

ingesta u otras circunstancias concurr<strong>en</strong>tes, pongan <strong>en</strong> peligro la vida o la salud de los mismos,<br />

serán castigados con las p<strong>en</strong>as de prisión de seis meses a dos años, multa de seis a dieciocho<br />

meses e inhabilitación especial para empleo o cargo público, profesión u oficio, de dos a cinco<br />

años.<br />

2. Se impondrán las p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> el apartado anterior <strong>en</strong> su mitad superior cuando el<br />

delito se perpetre concurri<strong>en</strong>do alguna de las circunstancias sigui<strong>en</strong>tes:<br />

1ª Que la víctima sea m<strong>en</strong>or de edad.<br />

2ª Que se haya empleado <strong>en</strong>gaño o intimidación.<br />

3ª Que el responsable se haya prevalido de una relación de superioridad laboral o profesional.<br />

Artículo 362<br />

1. Serán castigados con las p<strong>en</strong>as de prisión de seis meses a tres años, multa de seis a dieciocho<br />

meses e inhabilitación especial para profesión u oficio de uno a tres años:<br />

1º) El que altere, al fabricarlo o elaborarlo o <strong>en</strong> un mom<strong>en</strong>to posterior, la cantidad, la dosis o la<br />

composición g<strong>en</strong>uina, según lo autorizado o declarado, de un medicam<strong>en</strong>to, privándole total o<br />

parcialm<strong>en</strong>te de su eficacia terapéutica, y con ello ponga <strong>en</strong> peligro la vida o la salud de las<br />

personas.<br />

2º) El que, con ánimo de exp<strong>en</strong>derlos o utilizarlos de cualquier manera, imite o simule<br />

461<br />

Tem ari Oposicions


medicam<strong>en</strong>tos o sustancias productoras de efectos b<strong>en</strong>eficiosos para la salud, dándoles<br />

apari<strong>en</strong>cia de verdaderos, y con ello ponga <strong>en</strong> peligro la vida o la salud de las personas.<br />

3º) El que, conoci<strong>en</strong>do su alteración y con propósito de exp<strong>en</strong>derlos o destinarlos al uso por<br />

otras personas, t<strong>en</strong>ga <strong>en</strong> depósito, anuncie o haga publicidad, ofrezca, exhiba, v<strong>en</strong>da, facilite o<br />

utilice <strong>en</strong> cualquier forma los medicam<strong>en</strong>tos referidos y con ello ponga <strong>en</strong> peligro la vida o la<br />

salud de las personas.<br />

2. Las p<strong>en</strong>as de inhabilitación previstas <strong>en</strong> este art. y <strong>en</strong> los anteriores serán de tres a seis años<br />

cuando los hechos sean cometidos por farmacéuticos, o por los directores técnicos de<br />

laboratorios legalm<strong>en</strong>te autorizados, <strong>en</strong> cuyo nombre o repres<strong>en</strong>tación actú<strong>en</strong>.<br />

3. En casos de suma gravedad, los Jueces o Tribunales, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta las circunstancias<br />

personales del autor y las del hecho, podrán imponer las p<strong>en</strong>as superiores <strong>en</strong> grado a las antes<br />

señaladas.<br />

Artículo 363<br />

Serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a cuatro años, multa de seis a doce meses e<br />

inhabilitación especial para profesión, oficio, industria o comercio por tiempo de tres a seis<br />

años los productores, distribuidores o comerciantes que pongan <strong>en</strong> peligro la salud de los<br />

consumidores:<br />

1. Ofreci<strong>en</strong>do <strong>en</strong> el mercado productos alim<strong>en</strong>tarios con omisión o alteración de los requisitos<br />

establecidos <strong>en</strong> las leyes o reglam<strong>en</strong>tos sobre caducidad o composición.<br />

2. Fabricando o v<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do bebidas o comestibles destinados al consumo público y nocivos para<br />

la salud.<br />

3. Traficando con géneros corrompidos.<br />

4. Elaborando productos cuyo uso no se halle autorizado y sea perjudicial para la salud, o<br />

comerciando con ellos.<br />

5. Ocultando o sustray<strong>en</strong>do efectos destinados a ser inutilizados o desinfectados, para<br />

comerciar con ellos.<br />

Artículo 364<br />

1. El que adulterare con aditivos u otros ag<strong>en</strong>tes no autorizados susceptibles de causar daños a<br />

la salud de las personas los alim<strong>en</strong>tos, sustancias o bebidas destinadas al comercio alim<strong>en</strong>tario,<br />

será castigado con las p<strong>en</strong>as del artículo anterior. Si el reo fuera el propietario o el responsable<br />

de producción de una fábrica de productos alim<strong>en</strong>ticios, se le impondrá, además, la p<strong>en</strong>a de<br />

inhabilitación especial para profesión, oficio, industria o comercio de seis a diez años.<br />

2. Se impondrá la misma p<strong>en</strong>a al que realice cualquiera de las sigui<strong>en</strong>tes conductas:<br />

1º) Administrar a los animales cuyas carnes o productos se destin<strong>en</strong> al consumo humano<br />

sustancias no permitidas que g<strong>en</strong>er<strong>en</strong> riesgo para la salud de las personas, o <strong>en</strong> dosis superiores<br />

o para fines distintos a los autorizados.<br />

2º) Sacrificar animales de abasto o destinar sus productos al consumo humano, sabi<strong>en</strong>do que<br />

se les ha administrado las sustancias m<strong>en</strong>cionadas <strong>en</strong> el número anterior.<br />

3º) Sacrificar animales de abasto a los que se hayan aplicado tratami<strong>en</strong>tos terapéuticos<br />

mediante sustancias de las referidas <strong>en</strong> el apartado 1.<br />

4º) Despachar al consumo público las carnes o productos de los animales de abasto sin respetar<br />

462<br />

Tem ari Oposicions


los períodos de espera <strong>en</strong> su caso reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te previstos.<br />

Artículo 365<br />

Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de dos a seis años el que <strong>en</strong>v<strong>en</strong><strong>en</strong>are o adulterare con<br />

sustancias infecciosas, u otras que puedan ser gravem<strong>en</strong>te nocivas para la salud, las aguas<br />

potables o las sustancias alim<strong>en</strong>ticias destinadas al uso público o al consumo de una<br />

colectividad de personas.<br />

Artículo 366<br />

En el caso de los artículos anteriores, se podrá imponer la medida de clausura del<br />

establecimi<strong>en</strong>to, fábrica, laboratorio o local por tiempo de hasta cinco años, y <strong>en</strong> los supuestos<br />

de extrema gravedad podrá decretarse el cierre definitivo conforme a lo previsto <strong>en</strong> el art. 129.<br />

Artículo 367<br />

Si los hechos previstos <strong>en</strong> todos los artículos anteriores fueran realizados por imprud<strong>en</strong>cia<br />

grave, se impondrán, respectivam<strong>en</strong>te, las p<strong>en</strong>as inferiores <strong>en</strong> grado.<br />

Artículo 368<br />

Los que ejecut<strong>en</strong> actos de cultivo, elaboración o tráfico, o de otro modo promuevan, favorezcan<br />

o facilit<strong>en</strong> el consumo ilegal de drogas tóxicas, estupefaci<strong>en</strong>tes o sustancias psicotrópicas, o las<br />

posean con aquellos fines, serán castigados con las p<strong>en</strong>as de prisión de tres a seis años y multa<br />

del tanto al triplo del valor de la droga objeto del delito si se tratare de sustancias o productos<br />

que caus<strong>en</strong> grave daño a la salud, y de prisión de uno a tres años y multa del tanto al duplo <strong>en</strong><br />

los demás casos.<br />

No obstante lo dispuesto <strong>en</strong> el párrafo anterior, los tribunales podrán imponer la p<strong>en</strong>a inferior<br />

<strong>en</strong> grado a las señaladas <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción a la escasa <strong>en</strong>tidad del hecho y a las circunstancias<br />

personales del culpable. No se podrá hacer uso de esta facultad si concurriere alguna de las<br />

circunstancias a que se hace refer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> los arts. 369 bis y 370.<br />

Artículo 369<br />

1. Se impondrán las p<strong>en</strong>as superiores <strong>en</strong> grado a las señaladas <strong>en</strong> el artículo anterior y multa<br />

del tanto al cuádruplo cuando concurran alguna de las sigui<strong>en</strong>tes circunstancias:<br />

1ª) El culpable fuere autoridad, funcionario público, facultativo, trabajador social, doc<strong>en</strong>te o<br />

educador y obrase <strong>en</strong> el ejercicio de su cargo, profesión u oficio.<br />

2ª) El culpable participare <strong>en</strong> otras actividades organizadas o cuya ejecución se vea facilitada<br />

por la comisión del delito.<br />

3ª) Los hechos fuer<strong>en</strong> realizados <strong>en</strong> establecimi<strong>en</strong>tos abiertos al público por los responsables o<br />

empleados de los mismos.<br />

4ª) Las sustancias a que se refiere el artículo anterior se facilit<strong>en</strong> a m<strong>en</strong>ores de 18 años, a<br />

disminuidos psíquicos o a personas sometidas a tratami<strong>en</strong>to de deshabituación o rehabilitación.<br />

5ª) Fuere de notoria importancia la cantidad de las citadas sustancias objeto de las conductas a<br />

que se refiere el artículo anterior.<br />

6ª) Las referidas sustancias se adulter<strong>en</strong>, manipul<strong>en</strong> o mezcl<strong>en</strong> <strong>en</strong>tre sí o con otras,<br />

increm<strong>en</strong>tando el posible daño a la salud.<br />

7ª) Las conductas descritas <strong>en</strong> el artículo anterior t<strong>en</strong>gan lugar <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros doc<strong>en</strong>tes, <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros,<br />

463<br />

Tem ari Oposicions


establecimi<strong>en</strong>tos o unidades militares, <strong>en</strong> establecimi<strong>en</strong>tos p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciarios o <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros de<br />

deshabituación o rehabilitación, o <strong>en</strong> sus proximidades.<br />

8ª) El culpable empleare viol<strong>en</strong>cia o exhibiere o hiciese uso de armas para cometer el hecho.<br />

Artículo 369 bis<br />

Cuando los hechos descritos <strong>en</strong> el art. 368 se hayan realizado por qui<strong>en</strong>es pert<strong>en</strong>ecier<strong>en</strong> a una<br />

organización delictiva, se impondrán las p<strong>en</strong>as de prisión de nueve a doce años y multa del<br />

tanto al cuádruplo del valor de la droga si se tratara de sustancias y productos que caus<strong>en</strong> grave<br />

daño a la salud y de prisión de cuatro años y seis meses a diez años y la misma multa <strong>en</strong> los<br />

demás casos.<br />

A los jefes, <strong>en</strong>cargados o administradores de la organización se les impondrán las p<strong>en</strong>as<br />

superiores <strong>en</strong> grado a las señaladas <strong>en</strong> el párrafo primero.<br />

Cuando de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el art. 31 bis una persona jurídica sea responsable de<br />

los delitos recogidos <strong>en</strong> los dos artículos anteriores, se le impondrán las sigui<strong>en</strong>tes p<strong>en</strong>as:<br />

a) Multa de dos a cinco años, o del triple al quíntuple del valor de la droga cuando la cantidad<br />

resultante fuese más elevada, si el delito cometido por la persona física ti<strong>en</strong>e prevista una p<strong>en</strong>a<br />

de prisión de más de cinco años.<br />

b) Multa de uno a tres años, o del doble al cuádruple del valor de la droga cuando la cantidad<br />

resultante fuese más elevada, si el delito cometido por la persona física ti<strong>en</strong>e prevista una p<strong>en</strong>a<br />

de prisión de más de dos años no incluida <strong>en</strong> el anterior inciso.<br />

At<strong>en</strong>didas las reglas establecidas <strong>en</strong> el art. 66 bis, los jueces y tribunales podrán asimismo<br />

imponer las p<strong>en</strong>as recogidas <strong>en</strong> las letras b) a g) del apartado 7 del art. 33.<br />

Artículo 370<br />

Se impondrá la p<strong>en</strong>a superior <strong>en</strong> uno o dos grados a la señalada <strong>en</strong> el art. 368 cuando:<br />

1º) Se utilice a m<strong>en</strong>ores de 18 años o a disminuidos psíquicos para cometer estos delitos.<br />

2º) Se trate de los jefes, administradores o <strong>en</strong>cargados de las organizaciones a que se refiere la<br />

circunstancia 2ª del apartado 1 del art. 369.<br />

3º) Las conductas descritas <strong>en</strong> el art. 368 fues<strong>en</strong> de extrema gravedad.<br />

Se consideran de extrema gravedad los casos <strong>en</strong> que la cantidad de las sustancias a que se<br />

refiere el art. 368 excediere notablem<strong>en</strong>te de la considerada como de notoria importancia, o se<br />

hayan utilizado buques, embarcaciones o aeronaves como medio de transporte específico, o se<br />

hayan llevado a cabo las conductas indicadas simulando operaciones de comercio internacional<br />

<strong>en</strong>tre empresas, o se trate de redes internacionales dedicadas a este tipo de actividades, o<br />

cuando concurrier<strong>en</strong> tres o más de las circunstancias previstas <strong>en</strong> el art. 369.1.<br />

En los supuestos de los anteriores números 2º y 3º se impondrá a los culpables, además, una<br />

multa del tanto al triplo del valor de la droga objeto del delito.<br />

Artículo 371<br />

1. El que fabrique, transporte, distribuya, comercie o t<strong>en</strong>ga <strong>en</strong> su poder equipos, materiales o<br />

sustancias <strong>en</strong>umeradas <strong>en</strong> el cuadro I y cuadro II de la Conv<strong>en</strong>ción de Naciones Unidas, hecha<br />

<strong>en</strong> Vi<strong>en</strong>a el 20 de diciembre de 1988, sobre el tráfico ilícito de estupefaci<strong>en</strong>tes y sustancias<br />

psicotrópicas, y cualesquiera otros productos adicionados al mismo Conv<strong>en</strong>io o que se incluyan<br />

<strong>en</strong> otros futuros Conv<strong>en</strong>ios de la misma naturaleza, ratificados por España, a sabi<strong>en</strong>das de que<br />

464<br />

Tem ari Oposicions


van a utilizarse <strong>en</strong> el cultivo, la producción o la fabricación ilícitas de drogas tóxicas,<br />

estupefaci<strong>en</strong>tes o sustancias psicotrópicas, o para estos fines, será castigado con la p<strong>en</strong>a de<br />

prisión de tres a seis años y multa del tanto al triplo del valor de los géneros o efectos.<br />

2. Se impondrá la p<strong>en</strong>a señalada <strong>en</strong> su mitad superior cuando las personas que realic<strong>en</strong> los<br />

hechos descritos <strong>en</strong> el apartado anterior pert<strong>en</strong>ezcan a una organización dedicada a los fines <strong>en</strong><br />

él señalados, y la p<strong>en</strong>a superior <strong>en</strong> grado cuando se trate de los jefes, administradores o<br />

<strong>en</strong>cargados de las referidas organizaciones o asociaciones.<br />

En tales casos, los jueces o tribunales impondrán, además de las p<strong>en</strong>as correspondi<strong>en</strong>tes, la de<br />

inhabilitación especial del reo para el ejercicio de su profesión o industria por tiempo de tres a<br />

seis años, y las demás medidas previstas <strong>en</strong> el art. 369.2.<br />

Artículo 372<br />

Si los hechos previstos <strong>en</strong> este capítulo fueran realizados por empresario, intermediario <strong>en</strong> el<br />

sector financiero, facultativo, funcionario público, trabajador social, doc<strong>en</strong>te o educador, <strong>en</strong> el<br />

ejercicio de su cargo, profesión u oficio, se le impondrá, además de la p<strong>en</strong>a correspondi<strong>en</strong>te, la<br />

de inhabilitación especial para empleo o cargo público, profesión u oficio, industria o comercio,<br />

de tres a diez años. Se impondrá la p<strong>en</strong>a de inhabilitación absoluta de diez a veinte años<br />

cuando los referidos hechos fuer<strong>en</strong> realizados por autoridad o ag<strong>en</strong>te de la misma, <strong>en</strong> el<br />

ejercicio de su cargo.<br />

A tal efecto, se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de que son facultativos los médicos psicólogos, las personas <strong>en</strong> posesión<br />

de título sanitario, los veterinarios, los farmacéuticos y sus dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes.<br />

Artículo 373<br />

La provocación, la conspiración y la proposición para cometer los delitos previstos <strong>en</strong> los arts.<br />

368 al 372, se castigarán con la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> uno a dos grados a la que corresponde,<br />

respectivam<strong>en</strong>te, a los hechos previstos <strong>en</strong> los preceptos anteriores.<br />

Artículo 374<br />

1. En los delitos previstos <strong>en</strong> los arts. 301.1, párrafo segundo, y 368 a 372, además de las p<strong>en</strong>as<br />

que corresponda imponer por el delito cometido, serán objeto de decomiso las drogas tóxicas,<br />

estupefaci<strong>en</strong>tes o sustancias psicotrópicas, los equipos, materiales y sustancias a que se refiere<br />

el art. 371, así como los bi<strong>en</strong>es, medios, instrum<strong>en</strong>tos y ganancias con sujeción a lo dispuesto<br />

<strong>en</strong> el art. 127 de este Código y a las sigui<strong>en</strong>tes normas especiales:<br />

1ª) Las drogas, estupefaci<strong>en</strong>tes y sustancias psicotrópicas serán destruidas por la autoridad<br />

administrativa bajo cuya custodia se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong>, una vez realizados los informes analíticos<br />

pertin<strong>en</strong>tes y guardadas muestras bastantes de las mismas, salvo que la autoridad judicial<br />

compet<strong>en</strong>te haya ord<strong>en</strong>ado su conservación íntegra. Una vez que la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia sea firme, se<br />

procederá a la destrucción de las muestras que se hubieran apartado, o a la destrucción de la<br />

totalidad de lo incautado, <strong>en</strong> el caso de que el órgano judicial compet<strong>en</strong>te hubiera ord<strong>en</strong>ado su<br />

conservación.<br />

2ª) A fin de garantizar la efectividad del decomiso, los bi<strong>en</strong>es, medios, instrum<strong>en</strong>tos y ganancias<br />

podrán ser apreh<strong>en</strong>didos o embargados y puestos <strong>en</strong> depósito por la autoridad judicial desde el<br />

mom<strong>en</strong>to de las primeras dilig<strong>en</strong>cias.<br />

3ª) La autoridad judicial podrá acordar que, con las debidas garantías para su conservación y<br />

mi<strong>en</strong>tras se sustancia el procedimi<strong>en</strong>to, el objeto del decomiso, si fuese de lícito comercio,<br />

pueda ser utilizado provisionalm<strong>en</strong>te por la Policía Judicial <strong>en</strong>cargada de la represión del tráfico<br />

465<br />

Tem ari Oposicions


ilegal de drogas.<br />

4ª) Si, por cualquier circunstancia, no fuera posible el decomiso de los bi<strong>en</strong>es y efectos<br />

señalados <strong>en</strong> el párrafo anterior, podrá acordarse el de otros por un valor equival<strong>en</strong>te.<br />

5ª) Cuando los bi<strong>en</strong>es, medios, instrum<strong>en</strong>tos y ganancias del delito hayan desaparecido del<br />

patrimonio de los presuntos responsables, podrá acordarse el decomiso de su valor sobre otros<br />

bi<strong>en</strong>es distintos incluso de orig<strong>en</strong> lícito, que pert<strong>en</strong>ezcan a los responsables.<br />

2. Los bi<strong>en</strong>es decomisados podrán ser <strong>en</strong>aj<strong>en</strong>ados, sin esperar el pronunciami<strong>en</strong>to de firmeza<br />

de la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes casos:<br />

a) Cuando el propietario haga expreso abandono de ellos.<br />

b) Cuando su conservación pueda resultar peligrosa para la salud o seguridad públicas, o dar<br />

lugar a una disminución importante de su valor, o afectar gravem<strong>en</strong>te a su uso y<br />

funcionami<strong>en</strong>to habituales. Se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derán incluidos los que sin sufrir deterioro material se<br />

depreci<strong>en</strong> por el transcurso del tiempo.<br />

Cuando concurran estos supuestos, la autoridad judicial ord<strong>en</strong>ará la <strong>en</strong>aj<strong>en</strong>ación, bi<strong>en</strong> de oficio<br />

o a instancia del Ministerio Fiscal, el Abogado del Estado o la repres<strong>en</strong>tación procesal de las<br />

comunidades autónomas, <strong>en</strong>tidades locales u otras <strong>en</strong>tidades públicas, y previa audi<strong>en</strong>cia del<br />

interesado.<br />

El importe de la <strong>en</strong>aj<strong>en</strong>ación, que se realizará por cualquiera de las formas legalm<strong>en</strong>te<br />

previstas, quedará depositado a resultas del correspondi<strong>en</strong>te proceso legal, una vez deducidos<br />

los gastos de cualquier naturaleza que se hayan producido.<br />

3. En los delitos a que se refier<strong>en</strong> los apartados preced<strong>en</strong>tes, los jueces y tribunales que<br />

conozcan de la causa podrán declarar la nulidad de los actos o negocios jurídicos <strong>en</strong> virtud de<br />

los cuales se hayan transmitido, gravado o modificado la titularidad real o derechos relativos a<br />

los bi<strong>en</strong>es y efectos señalados <strong>en</strong> los apartados anteriores.<br />

4. Los bi<strong>en</strong>es, medios, instrum<strong>en</strong>tos y ganancias definitivam<strong>en</strong>te decomisados por s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia,<br />

que no podrán ser aplicados a la satisfacción de las responsabilidades civiles derivadas del<br />

delito ni de las costas procesales, serán adjudicados íntegram<strong>en</strong>te al Estado.<br />

Artículo 375<br />

Las cond<strong>en</strong>as de Jueces o Tribunales extranjeros por delitos de la misma naturaleza que los<br />

previstos <strong>en</strong> los arts. 368 al 372 de este capítulo producirán los efectos de reincid<strong>en</strong>cia, salvo<br />

que el anteced<strong>en</strong>te p<strong>en</strong>al haya sido cancelado o pueda serlo con arreglo al Derecho español.<br />

Artículo 376<br />

En los casos previstos <strong>en</strong> los arts. 368 a 372, los jueces o tribunales, razonándolo <strong>en</strong> la<br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia, podrán imponer la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> uno o dos grados a la señalada por la ley para el<br />

delito de que se trate, siempre que el sujeto haya abandonado voluntariam<strong>en</strong>te sus actividades<br />

delictivas y haya colaborado activam<strong>en</strong>te con las autoridades o sus ag<strong>en</strong>tes bi<strong>en</strong> para impedir la<br />

producción del delito, bi<strong>en</strong> para obt<strong>en</strong>er pruebas decisivas para la id<strong>en</strong>tificación o captura de<br />

otros responsables o para impedir la actuación o el desarrollo de las organizaciones o<br />

asociaciones a las que haya pert<strong>en</strong>ecido o con las que haya colaborado.<br />

Igualm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> los casos previstos <strong>en</strong> los arts. 368 a 372, los jueces o tribunales podrán<br />

imponer la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> uno o dos grados al reo que, si<strong>en</strong>do drogodep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el<br />

mom<strong>en</strong>to de comisión de los hechos, acredite sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te que ha finalizado con éxito un<br />

tratami<strong>en</strong>to de deshabituación, siempre que la cantidad de drogas tóxicas, estupefaci<strong>en</strong>tes o<br />

466<br />

Tem ari Oposicions


sustancias psicotrópicas no fuese de notoria importancia o de extrema gravedad.<br />

Artículo 377<br />

Para la determinación de la cuantía de las multas que se impongan <strong>en</strong> aplicación de los arts.<br />

368 al 372, el valor de la droga objeto del delito o de los géneros o efectos interv<strong>en</strong>idos será el<br />

precio final del producto o, <strong>en</strong> su caso, la recomp<strong>en</strong>sa o ganancia obt<strong>en</strong>ida por el reo, o que<br />

hubiera podido obt<strong>en</strong>er.<br />

Artículo 378<br />

Los pagos que se efectú<strong>en</strong> por el p<strong>en</strong>ado por uno o varios de los delitos a que se refier<strong>en</strong> los<br />

arts. 368 a 372 se imputarán por el ord<strong>en</strong> sigui<strong>en</strong>te:<br />

1º) A la reparación del daño causado e indemnización de perjuicios.<br />

2º) A la indemnización del Estado por el importe de los gastos que se hayan hecho por su<br />

cu<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> la causa.<br />

3º) A la multa.<br />

4º) A las costas del acusador particular o privado cuando se imponga <strong>en</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia su pago.<br />

5º) A las demás costas procesales, incluso las de la def<strong>en</strong>sa del procesado, sin prefer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>tre<br />

los interesados.<br />

TÍTULO XIX. DELITOS CONTRA LA ADMINISTRACIÓN PÚBLICA<br />

CAPÍTULO PRIMERO. DE LA PREVARICACIÓN DE LOS FUNCIONARIOS PÚBLICOS Y OTROS<br />

COMPORTAMIENTOS INJUSTOS<br />

Artículo 404<br />

A la autoridad o funcionario público que, a sabi<strong>en</strong>das de su injusticia, dictare una resolución<br />

arbitraria <strong>en</strong> un asunto administrativo se le castigará con la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para<br />

empleo o cargo público por tiempo de siete a diez años.<br />

Artículo 405<br />

A la autoridad o funcionario público que <strong>en</strong> el ejercicio de su compet<strong>en</strong>cia y a sabi<strong>en</strong>das de su<br />

ilegalidad, propusiere, nombrare o diere posesión para el ejercicio de un determinado cargo<br />

público a cualquier persona sin que concurran los requisitos legalm<strong>en</strong>te establecidos para ello,<br />

se le castigará con las p<strong>en</strong>as de multa de tres a ocho meses y susp<strong>en</strong>sión de empleo o cargo<br />

público por tiempo de seis meses a dos años.<br />

Artículo 406<br />

La misma p<strong>en</strong>a de multa se impondrá a la persona que acepte la propuesta, nombrami<strong>en</strong>to o<br />

toma de posesión m<strong>en</strong>cionada <strong>en</strong> el artículo anterior, sabi<strong>en</strong>do que carece de los requisitos<br />

legalm<strong>en</strong>te exigibles.<br />

467<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO II. DEL ABANDONO DE DESTINO Y DE LA OMISIÓN DEL DEBER DE PERSEGUIR<br />

DELITOS<br />

Artículo 407<br />

1. A la autoridad o funcionario público que abandonare su destino con el propósito de no<br />

impedir o no perseguir cualquiera de los delitos compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> los títs. XXI, XXII, XXIII y XXIV<br />

se le castigará con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a cuatro años e inhabilitación absoluta para<br />

empleo o cargo público por tiempo de seis a diez años. Si hubiera realizado el abandono para<br />

no impedir o no perseguir cualquier otro delito, se le impondrá la p<strong>en</strong>a de inhabilitación<br />

especial para empleo o cargo público por tiempo de uno a tres años.<br />

2. Las mismas p<strong>en</strong>as se impondrán, respectivam<strong>en</strong>te, cuando el abandono t<strong>en</strong>ga por objeto no<br />

ejecutar las p<strong>en</strong>as correspondi<strong>en</strong>tes a estos delitos impuestas por la autoridad judicial<br />

compet<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 408<br />

La autoridad o funcionario que, faltando a la obligación de su cargo, dejare int<strong>en</strong>cionadam<strong>en</strong>te<br />

de promover la persecución de los delitos de que t<strong>en</strong>ga noticia o de sus responsables, incurrirá<br />

<strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para empleo o cargo público por tiempo de seis meses a<br />

dos años.<br />

Artículo 409<br />

A las autoridades o funcionarios públicos que promovier<strong>en</strong>, dirigier<strong>en</strong> u organizar<strong>en</strong> el<br />

abandono colectivo y manifiestam<strong>en</strong>te ilegal de un servicio público, se les castigará con la p<strong>en</strong>a<br />

de multa de ocho a doce meses y susp<strong>en</strong>sión de empleo o cargo público por tiempo de seis<br />

meses a dos años.<br />

Las autoridades o funcionarios públicos que meram<strong>en</strong>te tomar<strong>en</strong> parte <strong>en</strong> el abandono<br />

colectivo o manifiestam<strong>en</strong>te ilegal de un servicio público es<strong>en</strong>cial y con grave perjuicio de éste<br />

o de la comunidad, serán castigados con la p<strong>en</strong>a de multa de ocho a doce meses.<br />

CAPÍTULO III. DE LA DESOBEDIENCIA Y DENEGACIÓN DE AUXILIO<br />

Artículo 410<br />

1. Las autoridades o funcionarios públicos que se negar<strong>en</strong> abiertam<strong>en</strong>te a dar el debido<br />

cumplimi<strong>en</strong>to a resoluciones judiciales, decisiones u órd<strong>en</strong>es de la autoridad superior, dictadas<br />

d<strong>en</strong>tro del ámbito de su respectiva compet<strong>en</strong>cia y revestidas de las formalidades legales,<br />

incurrirán <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de multa de tres a doce meses e inhabilitación especial para empleo o<br />

cargo público por tiempo de seis meses a dos años.<br />

2. No obstante lo dispuesto <strong>en</strong> el apartado anterior, no incurrirán <strong>en</strong> responsabilidad criminal<br />

las autoridades o funcionarios por no dar cumplimi<strong>en</strong>to a un mandato que constituya una<br />

infracción manifiesta, clara y terminante de un precepto de ley o de cualquier otra disposición<br />

g<strong>en</strong>eral.<br />

Artículo 411<br />

La autoridad o funcionario público que, habi<strong>en</strong>do susp<strong>en</strong>dido por cualquier motivo que no sea<br />

el expresado <strong>en</strong> el apartado 2 del artículo anterior, la ejecución de las órd<strong>en</strong>es de sus<br />

superiores, las desobedeciere después de que aquéllos hubier<strong>en</strong> desaprobado la susp<strong>en</strong>sión,<br />

468<br />

Tem ari Oposicions


incurrirá <strong>en</strong> las p<strong>en</strong>as de multa de doce a veinticuatro meses, e inhabilitación especial para<br />

empleo o cargo público por tiempo de uno a tres años.<br />

Artículo 412<br />

1. El funcionario público que, requerido por autoridad compet<strong>en</strong>te, no prestare el auxilio<br />

debido para la Administración de justicia u otro servicio público, incurrirá <strong>en</strong> las p<strong>en</strong>as de multa<br />

de tres a doce meses, y susp<strong>en</strong>sión de empleo o cargo público por tiempo de seis meses a dos<br />

años.<br />

2. Si el requerido fuera autoridad, jefe o responsable de una fuerza pública o un ag<strong>en</strong>te de la<br />

autoridad, se impondrán las p<strong>en</strong>as de multa de doce a dieciocho meses y susp<strong>en</strong>sión de empleo<br />

o cargo público por tiempo de dos a tres años.<br />

3. La autoridad o funcionario público que, requerido por un particular a prestar algún auxilio a<br />

que v<strong>en</strong>ga obligado por razón de su cargo para evitar un delito contra la vida de las personas, se<br />

abstuviera de prestarlo, será castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de dieciocho a veinticuatro meses<br />

e inhabilitación especial para empleo o cargo público por tiempo de tres a seis años.<br />

Si se tratase de un delito contra la integridad, libertad sexual, salud o libertad de las personas,<br />

será castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de doce a dieciocho meses y susp<strong>en</strong>sión de empleo o cargo<br />

público de uno a tres años.<br />

En el caso de que tal requerimi<strong>en</strong>to lo fuera para evitar cualquier otro delito u otro mal, se<br />

castigará con la p<strong>en</strong>a de multa de tres a doce meses y susp<strong>en</strong>sión de empleo o cargo público<br />

por tiempo de seis meses a dos años.<br />

CAPÍTULO IV. DE LA INFIDELIDAD EN LA CUSTODIA DE DOCUMENTOS Y DE LA VIOLACIÓN DE<br />

SECRETOS<br />

Artículo 413<br />

La autoridad o funcionario público que, a sabi<strong>en</strong>das, sustrajere, destruyere, inutilizare u<br />

ocultare, total o parcialm<strong>en</strong>te, docum<strong>en</strong>tos cuya custodia le esté <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dada por razón de su<br />

cargo, incurrirá <strong>en</strong> las p<strong>en</strong>as de prisión de uno a cuatro años, multa de siete a veinticuatro<br />

meses e inhabilitación especial para empleo o cargo publico por tiempo de tres a seis años.<br />

Artículo 414<br />

1. A la autoridad o funcionario público que, por razón de su cargo, t<strong>en</strong>ga <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dada la<br />

custodia de docum<strong>en</strong>tos respecto de los que la autoridad compet<strong>en</strong>te haya restringido el<br />

acceso, y que a sabi<strong>en</strong>das destruya o inutilice los medios puestos para impedir ese acceso o<br />

consi<strong>en</strong>ta su destrucción o inutilización, incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un año o<br />

multa de seis a veinticuatro meses y, <strong>en</strong> cualquier caso, inhabilitación especial para empleo o<br />

cargo público por tiempo de uno a tres años.<br />

2. El particular que destruyere o inutilizare los medios a que se refiere el apartado anterior, será<br />

castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de seis a dieciocho meses.<br />

Artículo 415<br />

La autoridad o funcionario público no compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong> el artículo anterior que, a sabi<strong>en</strong>das y sin<br />

la debida autorización, accediere o permitiere acceder a docum<strong>en</strong>tos secretos cuya custodia le<br />

esté confiada por razón de su cargo, incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de multa de seis a doce meses, e<br />

469<br />

Tem ari Oposicions


inhabilitación especial para empleo o cargo público por tiempo de uno a tres años.<br />

Artículo 416<br />

Serán castigados con las p<strong>en</strong>as de prisión o multa inmediatam<strong>en</strong>te inferiores a las<br />

respectivam<strong>en</strong>te señaladas <strong>en</strong> los tres artículos anteriores los particulares <strong>en</strong>cargados<br />

accid<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te del despacho o custodia de docum<strong>en</strong>tos, por comisión del Gobierno o de las<br />

autoridades o funcionarios públicos a qui<strong>en</strong>es hayan sido confiados por razón de su cargo, que<br />

incurran <strong>en</strong> las conductas descritas <strong>en</strong> los mismos.<br />

Artículo 417<br />

1. La autoridad o funcionario público que revelare secretos o informaciones de los que t<strong>en</strong>ga<br />

conocimi<strong>en</strong>to por razón de su oficio o cargo y que no deban ser divulgados, incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a<br />

de multa de doce a dieciocho meses e inhabilitación especial para empleo o cargo público por<br />

tiempo de uno a tres años.<br />

Si de la revelación a que se refiere el párrafo anterior resultara grave daño para la causa pública<br />

o para tercero, la p<strong>en</strong>a será de prisión de uno a tres años, e inhabilitación especial para empleo<br />

o cargo público por tiempo de tres a cinco años.<br />

2. Si se tratara de secretos de un particular, las p<strong>en</strong>as serán las de prisión de dos a cuatro años,<br />

multa de doce a dieciocho meses, y susp<strong>en</strong>sión de empleo o cargo público por tiempo de uno a<br />

tres años.<br />

Artículo 418<br />

El particular que aprovechare para sí o para un tercero el secreto o la información privilegiada<br />

que obtuviere de un funcionario público o autoridad, será castigado con multa del tanto al<br />

triplo del b<strong>en</strong>eficio obt<strong>en</strong>ido o facilitado. Si resultara grave daño para la causa pública o para<br />

tercero, la p<strong>en</strong>a será de prisión de uno a seis años.<br />

CAPÍTULO V. DEL COHECHO<br />

Artículo 419<br />

La autoridad o funcionario público que, <strong>en</strong> provecho propio o de un tercero, recibiere o<br />

solicitare, por sí o por persona interpuesta, dádiva, favor o retribución de cualquier clase o<br />

aceptare ofrecimi<strong>en</strong>to o promesa para realizar <strong>en</strong> el ejercicio de su cargo un acto contrario a los<br />

deberes inher<strong>en</strong>tes al mismo o para no realizar o retrasar injustificadam<strong>en</strong>te el que debiera<br />

practicar, incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de prisión de tres a seis años, multa de doce a veinticuatro meses<br />

e inhabilitación especial para empleo o cargo público por tiempo de siete a doce años, sin<br />

perjuicio de la p<strong>en</strong>a correspondi<strong>en</strong>te al acto realizado, omitido o retrasado <strong>en</strong> razón de la<br />

retribución o promesa, si fuera constitutivo de delito.<br />

Artículo 420<br />

La autoridad o funcionario público que, <strong>en</strong> provecho propio o de un tercero, recibiere o<br />

solicitare, por sí o por persona interpuesta, dádiva, favor o retribución de cualquier clase o<br />

aceptare ofrecimi<strong>en</strong>to o promesa para realizar un acto propio de su cargo, incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a<br />

de prisión de dos a cuatro años, multa de doce a veinticuatro meses e inhabilitación especial<br />

para empleo o cargo público por tiempo de tres a siete años.<br />

470<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 421<br />

Las p<strong>en</strong>as señaladas <strong>en</strong> los artículos preced<strong>en</strong>tes se impondrán también cuando la dádiva, favor<br />

o retribución se recibiere o solicitare por la autoridad o funcionario público, <strong>en</strong> sus respectivos<br />

casos, como recomp<strong>en</strong>sa por la conducta descrita <strong>en</strong> dichos artículos.<br />

Artículo 422<br />

La autoridad o funcionario público que, <strong>en</strong> provecho propio o de un tercero, admitiera, por sí o<br />

por persona interpuesta, dádiva o regalo que le fuer<strong>en</strong> ofrecidos <strong>en</strong> consideración a su cargo o<br />

función, incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un año y susp<strong>en</strong>sión de empleo y cargo<br />

público de uno a tres años.<br />

Artículo 423<br />

Lo dispuesto <strong>en</strong> los artículos preced<strong>en</strong>tes será igualm<strong>en</strong>te aplicable a los jurados, árbitros,<br />

peritos, administradores o interv<strong>en</strong>tores designados judicialm<strong>en</strong>te, o a cualesquiera personas<br />

que particip<strong>en</strong> <strong>en</strong> el ejercicio de la función pública.<br />

Artículo 424<br />

1. El particular que ofreciere o <strong>en</strong>tregare dádiva o retribución de cualquier otra clase a una<br />

autoridad, funcionario público o persona que participe <strong>en</strong> el ejercicio de la función pública para<br />

que realice un acto contrario a los deberes inher<strong>en</strong>tes a su cargo o un acto propio de su cargo,<br />

para que no realice o retrase el que debiera practicar, o <strong>en</strong> consideración a su cargo o función,<br />

será castigado <strong>en</strong> sus respectivos casos, con las mismas p<strong>en</strong>as de prisión y multa que la<br />

autoridad, funcionario o persona corrompida.<br />

2. Cuando un particular <strong>en</strong>tregare la dádiva o retribución at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do la solicitud de la<br />

autoridad, funcionario público o persona que participe <strong>en</strong> el ejercicio de la función pública, se le<br />

impondrán las mismas p<strong>en</strong>as de prisión y multa que a ellos les correspondan.<br />

3. Si la actuación conseguida o pret<strong>en</strong>dida de la autoridad o funcionario tuviere relación con un<br />

procedimi<strong>en</strong>to de contratación, de subv<strong>en</strong>ciones o de subastas convocados por las<br />

Administraciones o <strong>en</strong>tes públicos, se impondrá al particular y, <strong>en</strong> su caso, a la sociedad,<br />

asociación u organización a que repres<strong>en</strong>tare la p<strong>en</strong>a de inhabilitación para obt<strong>en</strong>er<br />

subv<strong>en</strong>ciones y ayudas públicas, para contratar con <strong>en</strong>tes, organismos o <strong>en</strong>tidades que form<strong>en</strong><br />

parte del sector público y para gozar de b<strong>en</strong>eficios o inc<strong>en</strong>tivos fiscales y de la Seguridad Social<br />

por un tiempo de tres a siete años.<br />

Artículo 425<br />

Cuando el soborno mediare <strong>en</strong> causa criminal a favor del reo por parte de su cónyuge u otra<br />

persona a la que se halle ligado de forma estable por análoga relación de afectividad, o de<br />

algún asc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te, desc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te o hermano por naturaleza, por adopción o afines <strong>en</strong> los<br />

mismos grados, se impondrá al sobornador la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un año.<br />

Artículo 426<br />

Quedará ex<strong>en</strong>to de p<strong>en</strong>a por el delito de cohecho el particular que, habi<strong>en</strong>do accedido<br />

ocasionalm<strong>en</strong>te a la solicitud de dádiva u otra retribución realizada por autoridad o funcionario<br />

público, d<strong>en</strong>unciare el hecho a la autoridad que t<strong>en</strong>ga el deber de proceder a su averiguación<br />

antes de la apertura del procedimi<strong>en</strong>to, siempre que no haya transcurrido más de dos meses<br />

desde la fecha de los hechos.<br />

471<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 427<br />

1. Lo dispuesto <strong>en</strong> los artículos preced<strong>en</strong>tes será también aplicable cuando los hechos sean<br />

imputados o afect<strong>en</strong> a los funcionarios de la Unión Europea o a los funcionarios nacionales de<br />

otro Estado miembro de la Unión.<br />

A estos efectos se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derá que es funcionario de la Unión Europea:<br />

1º toda persona que t<strong>en</strong>ga la condición de funcionario o de ag<strong>en</strong>te contratado <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>tido del<br />

Estatuto de los funcionarios de las Comunidades Europeas o del Régim<strong>en</strong> aplicable a otros<br />

ag<strong>en</strong>tes de la Unión Europea;<br />

2º toda persona puesta a disposición de la Unión Europea por los Estados miembros o por<br />

cualquier organismo público o privado que ejerza <strong>en</strong> ellas funciones equival<strong>en</strong>tes a las que<br />

ejerc<strong>en</strong> los funcionarios u otros ag<strong>en</strong>tes de la Unión Europea;<br />

3º los miembros de organismos creados de conformidad con los Tratados constitutivos de las<br />

Comunidades Europeas, así como el personal de dichos organismos, <strong>en</strong> la medida <strong>en</strong> que el<br />

Estatuto de los funcionarios de las Comunidades Europeas o el Régim<strong>en</strong> aplicable a otros<br />

ag<strong>en</strong>tes de la Unión Europea no les sea aplicable.<br />

Asimismo, se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derá por funcionario nacional de otro Estado miembro de la Unión el que<br />

t<strong>en</strong>ga esta condición a los fines de la aplicación del Derecho p<strong>en</strong>al de dicho Estado miembro.<br />

2. Cuando de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el art. 31 bis una persona jurídica sea responsable<br />

de los delitos recogidos <strong>en</strong> este Capítulo, se le impondrán las sigui<strong>en</strong>tes p<strong>en</strong>as:<br />

a) Multa de dos a cinco años, o del triple al quíntuple del b<strong>en</strong>eficio obt<strong>en</strong>ido cuando la cantidad<br />

resultante fuese más elevada, si el delito cometido por la persona física ti<strong>en</strong>e prevista una p<strong>en</strong>a<br />

de prisión de más de cinco años.<br />

b) Multa de uno a tres años, o del doble al cuádruple del b<strong>en</strong>eficio obt<strong>en</strong>ido cuando la cantidad<br />

resultante fuese más elevada, si el delito cometido por la persona física ti<strong>en</strong>e prevista una p<strong>en</strong>a<br />

de más de dos años de privación de libertad no incluida <strong>en</strong> el anterior inciso.<br />

c) Multa de seis meses a dos años, o del doble al triple del b<strong>en</strong>eficio obt<strong>en</strong>ido si la cantidad<br />

resultante fuese más elevada, <strong>en</strong> el resto de los casos.<br />

At<strong>en</strong>didas las reglas establecidas <strong>en</strong> el art. 66 bis, los jueces y tribunales podrán asimismo<br />

imponer las p<strong>en</strong>as recogidas <strong>en</strong> las letras b) a g) del apartado 7 del art. 33.<br />

CAPÍTULO VI. DEL TRÁFICO DE INFLUENCIAS<br />

Artículo 428<br />

El funcionario público o autoridad que influyere <strong>en</strong> otro funcionario público o autoridad<br />

prevaliéndose del ejercicio de las facultades de su cargo o de cualquier otra situación derivada<br />

de su relación personal o jerárquica con éste o con otro funcionario o autoridad para conseguir<br />

una resolución que le pueda g<strong>en</strong>erar directa o indirectam<strong>en</strong>te un b<strong>en</strong>eficio económico para sí o<br />

para un tercero, incurrirá <strong>en</strong> las p<strong>en</strong>as de prisión de seis meses a dos años, multa del tanto al<br />

duplo del b<strong>en</strong>eficio perseguido u obt<strong>en</strong>ido e inhabilitación especial para empleo o cargo público<br />

por tiempo de tres a seis años. Si obtuviere el b<strong>en</strong>eficio perseguido, estas p<strong>en</strong>as se impondrán<br />

<strong>en</strong> su mitad superior.<br />

Artículo 429<br />

El particular que influyere <strong>en</strong> un funcionario público o autoridad prevaliéndose de cualquier<br />

472<br />

Tem ari Oposicions


situación derivada de su relación personal con éste o con otro funcionario público o autoridad<br />

para conseguir una resolución que le pueda g<strong>en</strong>erar directa o indirectam<strong>en</strong>te un b<strong>en</strong>eficio<br />

económico para sí o para un tercero, será castigado con las p<strong>en</strong>as de prisión de seis meses a<br />

dos años y multa del tanto al duplo del b<strong>en</strong>eficio perseguido u obt<strong>en</strong>ido. Si obtuviere el<br />

b<strong>en</strong>eficio perseguido, estas p<strong>en</strong>as se impondrán <strong>en</strong> su mitad superior.<br />

Artículo 430<br />

Los que, ofreciéndose a realizar las conductas descritas <strong>en</strong> los artículos anteriores, solicitar<strong>en</strong><br />

de terceros dádivas, pres<strong>en</strong>tes o cualquier otra remuneración, o aceptar<strong>en</strong> ofrecimi<strong>en</strong>to o<br />

promesa, serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un año.<br />

Cuando de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el art. 31 bis de este Código una persona jurídica sea<br />

responsable de los delitos recogidos <strong>en</strong> este Capítulo, se le impondrá la p<strong>en</strong>a de multa de seis<br />

meses a dos años.<br />

At<strong>en</strong>didas las reglas establecidas <strong>en</strong> el art. 66 bis, los jueces y tribunales podrán asimismo<br />

imponer las p<strong>en</strong>as recogidas <strong>en</strong> las letras b) a g) del apartado 7 del art. 33.<br />

Artículo 431<br />

En todos los casos previstos <strong>en</strong> este capítulo y <strong>en</strong> el anterior, las dádivas, pres<strong>en</strong>tes o regalos<br />

caerán <strong>en</strong> decomiso.<br />

CAPÍTULO VII. DE LA MALVERSACIÓN<br />

Artículo 432<br />

1. La autoridad o funcionario público que, con ánimo de lucro, sustrajere o consintiera que un<br />

tercero, con igual ánimo, sustraiga los caudales o efectos públicos que t<strong>en</strong>ga a su cargo por<br />

razón de sus funciones, incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de prisión de tres a seis años e inhabilitación<br />

absoluta por tiempo de seis a diez años.<br />

2. Se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de cuatro a ocho años y la de inhabilitación absoluta por<br />

tiempo de diez a veinte años si la malversación revistiera especial gravedad at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do al valor<br />

de las cantidades sustraídas y al daño o <strong>en</strong>torpecimi<strong>en</strong>to producido al servicio público. Las<br />

mismas p<strong>en</strong>as se aplicarán si las cosas malversadas hubieran sido declaradas de valor histórico<br />

o artístico, o si se tratara de efectos destinados a aliviar alguna calamidad pública.<br />

3. Cuando la sustracción no alcance la cantidad de 4.000 euros, se impondrán las p<strong>en</strong>as de<br />

multa superior a dos y hasta cuatro meses, prisión de seis meses a tres años y susp<strong>en</strong>sión de<br />

empleo o cargo público por tiempo de hasta tres años.<br />

Artículo 433<br />

La autoridad o funcionario público que destinare a usos aj<strong>en</strong>os a la función pública los caudales<br />

o efectos puestos a su cargo por razón de sus funciones, incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de multa de seis a<br />

doce meses, y susp<strong>en</strong>sión de empleo o cargo público por tiempo de seis meses a tres años.<br />

Si el culpable no reintegrara el importe de lo distraído d<strong>en</strong>tro de los diez días sigui<strong>en</strong>tes al de la<br />

incoación del proceso, se le impondrán las p<strong>en</strong>as del artículo anterior.<br />

Artículo 434<br />

La autoridad o funcionario público que, con ánimo de lucro propio o aj<strong>en</strong>o y con grave perjuicio<br />

473<br />

Tem ari Oposicions


para la causa pública, diere una aplicación privada a bi<strong>en</strong>es muebles o inmuebles<br />

pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes a cualquier Administración o Entidad estatal, autonómica o local u Organismos<br />

dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes de alguna de ellas, incurrirá <strong>en</strong> las p<strong>en</strong>as de prisión de uno a tres años e<br />

inhabilitación especial para empleo o cargo público por tiempo de tres a seis años.<br />

Artículo 435<br />

Las disposiciones de este capítulo son ext<strong>en</strong>sivas:<br />

1º) A los que se hall<strong>en</strong> <strong>en</strong>cargados por cualquier concepto de fondos, r<strong>en</strong>tas o efectos de las<br />

Administraciones públicas.<br />

2º) A los particulares legalm<strong>en</strong>te designados como depositarios de caudales o efectos públicos.<br />

3º) A los administradores o depositarios de dinero o bi<strong>en</strong>es embargados, secuestrados o<br />

depositados por autoridad pública, aunque pert<strong>en</strong>ezcan a particulares.<br />

CAPÍTULO VIII. DE LOS FRAUDES Y EXACCIONES ILEGALES<br />

Artículo 436<br />

La autoridad o funcionario público que, intervini<strong>en</strong>do por razón de su cargo <strong>en</strong> cualesquiera de<br />

los actos de las modalidades de contratación pública o <strong>en</strong> liquidaciones de efectos o haberes<br />

públicos, se concertara con los interesados o usase de cualquier otro artificio para defraudar a<br />

cualquier <strong>en</strong>te público, incurrirá <strong>en</strong> las p<strong>en</strong>as de prisión de uno a tres años e inhabilitación<br />

especial para empleo o cargo público por tiempo de seis a diez años. Al particular que se haya<br />

concertado con la autoridad o funcionario público se le impondrá la misma p<strong>en</strong>a de prisión que<br />

a éstos, así como la de inhabilitación para obt<strong>en</strong>er subv<strong>en</strong>ciones y ayudas públicas, para<br />

contratar con <strong>en</strong>tes, organismos o <strong>en</strong>tidades que form<strong>en</strong> parte del sector público y para gozar<br />

de b<strong>en</strong>eficios o inc<strong>en</strong>tivos fiscales y de la Seguridad Social por un tiempo de dos a cinco años.<br />

Artículo 437<br />

La autoridad o funcionario público que exigiere, directa o indirectam<strong>en</strong>te, derechos, tarifas por<br />

aranceles o minutas que no sean debidos o <strong>en</strong> cuantía mayor a la legalm<strong>en</strong>te señalada, será<br />

castigado, sin perjuicio de los reintegros a que viniere obligado, con las p<strong>en</strong>as de multa de seis a<br />

veinticuatro meses y de susp<strong>en</strong>sión de empleo o cargo público por tiempo de seis meses a<br />

cuatro años.<br />

Artículo 438<br />

La autoridad o funcionario público que, abusando de su cargo, cometiere algún delito de estafa<br />

o apropiación indebida, incurrirá <strong>en</strong> las p<strong>en</strong>as respectivam<strong>en</strong>te señaladas a éstos, <strong>en</strong> su mitad<br />

superior, e inhabilitación especial para empleo o cargo público por tiempo de dos a seis años.<br />

CAPÍTULO IX. DE LAS NEGOCIACIONES Y ACTIVIDADES PROHÍBIDAS A LOS FUNCIONARIOS<br />

PÚBLICOS Y DE LOS ABUSOS EN EL EJERCICIO DE SU FUNCIÓN<br />

Artículo 439<br />

La autoridad o funcionario público que, debi<strong>en</strong>do interv<strong>en</strong>ir por razón de su cargo <strong>en</strong> cualquier<br />

clase de contrato, asunto, operación o actividad, se aproveche de tal circunstancia para forzar o<br />

facilitarse cualquier forma de participación, directa o por persona interpuesta, <strong>en</strong> tales<br />

negocios o actuaciones, incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a dos años, multa de doce<br />

474<br />

Tem ari Oposicions


a veinticuatro meses e inhabilitación especial para empleo o cargo público por tiempo de uno a<br />

cuatro años.<br />

Artículo 440<br />

Los peritos, árbitros y contadores partidores que se condujer<strong>en</strong> del modo previsto <strong>en</strong> el artículo<br />

anterior, respecto de los bi<strong>en</strong>es o cosas <strong>en</strong> cuya tasación, partición o adjudicación hubieran<br />

interv<strong>en</strong>ido, y los tutores, curadores o albaceas respecto de los pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes a sus pupilos o<br />

testam<strong>en</strong>tarías, serán castigados con la p<strong>en</strong>a de multa de doce a veinticuatro meses e<br />

inhabilitación especial para empleo o cargo público, profesión u oficio, guarda, tutela o<br />

curatela, según los casos, por tiempo de tres a seis años.<br />

Artículo 441<br />

La autoridad o funcionario público que, fuera de los casos admitidos <strong>en</strong> las leyes o<br />

Reglam<strong>en</strong>tos, realizare, por sí o por persona interpuesta, una actividad profesional o de<br />

asesorami<strong>en</strong>to perman<strong>en</strong>te o accid<strong>en</strong>tal, bajo la dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia o al servicio de <strong>en</strong>tidades<br />

privadas o de particulares, <strong>en</strong> asunto <strong>en</strong> que deba interv<strong>en</strong>ir o haya interv<strong>en</strong>ido por razón de su<br />

cargo, o <strong>en</strong> los que se tramit<strong>en</strong>, inform<strong>en</strong> o resuelvan <strong>en</strong> la oficina o c<strong>en</strong>tro directivo <strong>en</strong> que<br />

estuviere destinado o del que dep<strong>en</strong>da, incurrirá <strong>en</strong> las p<strong>en</strong>as de multa de seis a doce meses, y<br />

susp<strong>en</strong>sión de empleo o cargo público por tiempo de uno a tres años.<br />

Artículo 442<br />

La autoridad o funcionario público que haga uso de un secreto del que t<strong>en</strong>ga conocimi<strong>en</strong>to por<br />

razón de su oficio o cargo, o de una información privilegiada, con ánimo de obt<strong>en</strong>er un<br />

b<strong>en</strong>eficio económico para sí o para un tercero, incurrirá <strong>en</strong> las p<strong>en</strong>as de multa del tanto al triplo<br />

del b<strong>en</strong>eficio perseguido, obt<strong>en</strong>ido o facilitado e inhabilitación especial para empleo o cargo<br />

público por tiempo de dos a cuatro años. Si obtuviere el b<strong>en</strong>eficio perseguido se impondrán las<br />

p<strong>en</strong>as <strong>en</strong> su mitad superior.<br />

Si resultara grave daño para la causa pública o para tercero, la p<strong>en</strong>a será de prisión de uno a<br />

seis años, e inhabilitación especial para empleo o cargo público por tiempo de siete a diez años.<br />

A los efectos de este artículo se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de por información privilegiada toda información de<br />

carácter concreto que se t<strong>en</strong>ga exclusivam<strong>en</strong>te por razón del oficio o cargo público y que no<br />

haya sido notificada, publicada o divulgada.<br />

Artículo 443<br />

1. Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a dos años e inhabilitación absoluta por tiempo<br />

de seis a 12 años, la autoridad o funcionario público que solicitare sexualm<strong>en</strong>te a una persona<br />

que, para sí misma o para su cónyuge u otra persona con la que se halle ligado de forma estable<br />

por análoga relación de afectividad, asc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te, desc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te, hermano, por naturaleza, por<br />

adopción, o afín <strong>en</strong> los mismos grados, t<strong>en</strong>ga pret<strong>en</strong>siones p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes de la resolución de aquel<br />

o acerca de las cuales deba evacuar informe o elevar consulta a su superior.<br />

2. El funcionario de Instituciones P<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciarias o de c<strong>en</strong>tros de protección o corrección de<br />

m<strong>en</strong>ores que solicitara sexualm<strong>en</strong>te a una persona sujeta a su guarda será castigado con la<br />

p<strong>en</strong>a de prisión de uno a cuatro años e inhabilitación absoluta por tiempo de seis a 12 años.<br />

3. En las mismas p<strong>en</strong>as incurrirán cuando la persona solicitada fuera asc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te, desc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te,<br />

hermano, por naturaleza, por adopción, o afines <strong>en</strong> los mismos grados de persona que tuviere<br />

bajo su guarda. Incurrirá, asimismo, <strong>en</strong> estas p<strong>en</strong>as cuando la persona solicitada sea cónyuge de<br />

persona que t<strong>en</strong>ga bajo su guarda o se halle ligada a ésta de forma estable por análoga relación<br />

475<br />

Tem ari Oposicions


de afectividad.<br />

Artículo 444<br />

Las p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> el artículo anterior se impondrán sin perjuicio de las que correspondan<br />

por los delitos contra la libertad sexual efectivam<strong>en</strong>te cometidos.<br />

CAPÍTULO X. DE LOS DELITOS DE CORRUPCIÓN EN LAS TRANSACCIONES COMERCIALES<br />

INTERNACIONALES<br />

Artículo 445<br />

1. Los que mediante el ofrecimi<strong>en</strong>to, promesa o concesión de cualquier b<strong>en</strong>eficio indebido,<br />

pecuniario o de otra clase, corrompier<strong>en</strong> o int<strong>en</strong>tar<strong>en</strong> corromper, por sí o por persona<br />

interpuesta, a los funcionarios públicos extranjeros o de organizaciones internacionales, <strong>en</strong><br />

b<strong>en</strong>eficio de estos o de un tercero, o at<strong>en</strong>dieran sus solicitudes al respecto, con el fin de que<br />

actú<strong>en</strong> o se abst<strong>en</strong>gan de actuar <strong>en</strong> relación con el ejercicio de funciones públicas para<br />

conseguir o conservar un contrato u otro b<strong>en</strong>eficio irregular <strong>en</strong> la realización de actividades<br />

económicas internacionales, serán castigados con las p<strong>en</strong>as de prisión de dos a seis años y<br />

multa de doce a veinticuatro meses, salvo que el b<strong>en</strong>eficio obt<strong>en</strong>ido fuese superior a la<br />

cantidad resultante, <strong>en</strong> cuyo caso la multa será del tanto al duplo del montante de dicho<br />

b<strong>en</strong>eficio.<br />

Además de las p<strong>en</strong>as señaladas, se impondrá al responsable la p<strong>en</strong>a de prohibición de contratar<br />

con el sector público, así como la pérdida de la posibilidad de obt<strong>en</strong>er subv<strong>en</strong>ciones o ayudas<br />

públicas y del derecho a gozar de b<strong>en</strong>eficios o inc<strong>en</strong>tivos fiscales y de la Seguridad Social, y la<br />

prohibición de interv<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> transacciones comerciales de trasc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia pública por un periodo<br />

de siete a doce años.<br />

Las p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> los párrafos anteriores se impondrán <strong>en</strong> su mitad superior si el objeto<br />

del negocio versara sobre bi<strong>en</strong>es o servicios humanitarios o cualesquiera otros de primera<br />

necesidad.<br />

2. Cuando de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el art. 31 bis de este Código una persona jurídica<br />

sea responsable de este delito, se le impondrá la p<strong>en</strong>a de multa de dos a cinco años, o la del<br />

triple al quíntuple del b<strong>en</strong>eficio obt<strong>en</strong>ido si la cantidad resultante fuese más elevada.<br />

At<strong>en</strong>didas las reglas establecidas <strong>en</strong> el art. 66 bis, los jueces y tribunales podrán asimismo<br />

imponer las p<strong>en</strong>as recogidas <strong>en</strong> las letras b) a g) del apartado 7 del art. 33.<br />

3. A los efectos de este artículo se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de por funcionario público extranjero:<br />

a) Cualquier persona que ost<strong>en</strong>te un cargo legislativo, administrativo o judicial de un país<br />

extranjero, tanto por nombrami<strong>en</strong>to como por elección.<br />

b) Cualquier persona que ejerza una función pública para un país extranjero, incluido un<br />

organismo público o una empresa pública.<br />

c) Cualquier funcionario o ag<strong>en</strong>te de una organización internacional pública.<br />

476<br />

Tem ari Oposicions


TÍTULO XIX BIS. DE LOS DELITOS DE CORRUPCIÓN EN LAS TRANSACCIONES COMERCIALES<br />

INTERNACIONALES<br />

Artículo 445 bis<br />

Los que, con dádivas, pres<strong>en</strong>tes, ofrecimi<strong>en</strong>tos o promesas, corrompier<strong>en</strong> o int<strong>en</strong>tar<strong>en</strong><br />

corromper, por sí o por persona interpuesta, a las autoridades o funcionarios públicos<br />

extranjeros o de organizaciones internacionales <strong>en</strong> el ejercicio de su cargo <strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficio de éstos<br />

o de un tercero, o at<strong>en</strong>dier<strong>en</strong> a sus solicitudes al respecto, con el fin de que actú<strong>en</strong> o se<br />

abst<strong>en</strong>gan de actuar <strong>en</strong> relación con el ejercicio de funciones públicas para conseguir o<br />

conservar un contrato u otro b<strong>en</strong>eficio irregular <strong>en</strong> la realización de actividades económicas<br />

internacionales, serán castigados con las p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> el art. 423, <strong>en</strong> sus respectivos<br />

casos.<br />

TÍTULO XX. DELITOS CONTRA LA ADMINISTRACIÓN DE JUSTICIA<br />

CAPÍTULO PRIMERO. DE LA PREVARICACIÓN<br />

Artículo 446<br />

El Juez o Magistrado que, a sabi<strong>en</strong>das, dictare s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia o resolución injusta será castigado:<br />

1º) Con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a cuatro años si se trata de s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia injusta contra el reo <strong>en</strong><br />

causa criminal por delito y la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia no hubiera llegado a ejecutarse, y con la misma p<strong>en</strong>a <strong>en</strong><br />

su mitad superior y multa de doce a veinticuatro meses si se ha ejecutado. En ambos casos se<br />

impondrá, además, la p<strong>en</strong>a de inhabilitación absoluta por tiempo de diez a veinte años.<br />

2º) Con la p<strong>en</strong>a de multa de seis a doce meses e inhabilitación especial para empleo o cargo<br />

público por tiempo de seis a diez años, si se tratara de una s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia injusta contra el reo<br />

dictada <strong>en</strong> proceso por falta.<br />

3º) Con la p<strong>en</strong>a de multa de doce a veinticuatro meses e inhabilitación especial para empleo o<br />

cargo público por tiempo de diez a veinte años, cuando dictara cualquier otra s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia o<br />

resolución injustas.<br />

Artículo 447<br />

El Juez o Magistrado que por imprud<strong>en</strong>cia grave o ignorancia inexcusable dictara s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia o<br />

resolución manifiestam<strong>en</strong>te injusta incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para empleo<br />

o cargo público por tiempo de dos a seis años.<br />

Artículo 448<br />

El Juez o Magistrado que se negase a juzgar, sin alegar causa legal, o so pretexto de oscuridad,<br />

insufici<strong>en</strong>cia o sil<strong>en</strong>cio de la ley, será castigado con la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para<br />

empleo o cargo público por tiempo de seis meses a cuatro años.<br />

Artículo 449<br />

1. En la misma p<strong>en</strong>a señalada <strong>en</strong> el artículo anterior incurrirá el Juez, Magistrado o Secretario<br />

Judicial culpable de retardo malicioso <strong>en</strong> la Administración de Justicia. Se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derá por<br />

malicioso el retardo provocado para conseguir cualquier finalidad ilegítima.<br />

2. Cuando el retardo sea imputable a funcionario distinto de los m<strong>en</strong>cionados <strong>en</strong> el apartado<br />

anterior, se le impondrá la p<strong>en</strong>a indicada, <strong>en</strong> su mitad inferior.<br />

477<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO II. DE LA OMISIÓN DE LOS DEBERES DE IMPEDIR DELITOS O DE PROMOVER SU<br />

PERSECUCIÓN<br />

Artículo 450<br />

1. El que, pudi<strong>en</strong>do hacerlo con su interv<strong>en</strong>ción inmediata y sin riesgo propio o aj<strong>en</strong>o, no<br />

impidiere la comisión de un delito que afecte a las personas <strong>en</strong> su vida, integridad o salud,<br />

libertad o libertad sexual, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a dos años si el<br />

delito fuera contra la vida, y la de multa de seis a veinticuatro meses <strong>en</strong> los demás casos, salvo<br />

que al delito no impedido le correspondiera igual o m<strong>en</strong>or p<strong>en</strong>a, <strong>en</strong> cuyo caso se impondrá la<br />

p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> grado a la de aquél.<br />

2. En las mismas p<strong>en</strong>as incurrirá qui<strong>en</strong>, pudi<strong>en</strong>do hacerlo, no acuda a la autoridad o a sus<br />

ag<strong>en</strong>tes para que impidan un delito de los previstos <strong>en</strong> el apartado anterior y de cuya próxima o<br />

actual comisión t<strong>en</strong>ga noticia.<br />

CAPÍTULO III. DEL ENCUBRIMIENTO<br />

Artículo 451<br />

Será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a tres años el que, con conocimi<strong>en</strong>to de la<br />

comisión de un delito y sin haber interv<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> el mismo como autor o cómplice, interviniera<br />

con posterioridad a su ejecución, de alguno de los modos sigui<strong>en</strong>tes:<br />

1º) Auxiliando a los autores o cómplices para que se b<strong>en</strong>efici<strong>en</strong> del provecho, producto o precio<br />

del delito, sin ánimo de lucro propio.<br />

2º) Ocultando, alterando o inutilizando el cuerpo, los efectos o los instrum<strong>en</strong>tos de un delito,<br />

para impedir su descubrimi<strong>en</strong>to.<br />

3º) Ayudando a los presuntos responsables de un delito a eludir la investigación de la autoridad<br />

o de sus ag<strong>en</strong>tes, o a sustraerse a su busca o captura, siempre que concurra alguna de las<br />

circunstancias sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a) Que el hecho <strong>en</strong>cubierto sea constitutivo de traición, homicidio del Rey, de cualquiera de sus<br />

asc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes o desc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, de la Reina consorte o del consorte de la Reina, del Reg<strong>en</strong>te o de<br />

algún miembro de la Reg<strong>en</strong>cia, o del Príncipe heredero de la Corona, g<strong>en</strong>ocidio, delito de lesa<br />

humanidad, delito contra las personas y bi<strong>en</strong>es protegidos <strong>en</strong> caso de conflicto armado,<br />

rebelión, terrorismo, homicidio, piratería, trata de seres humanos o tráfico ilegal de órganos.<br />

b) Que el favorecedor haya obrado con abuso de funciones públicas. En este caso se impondrá,<br />

además de la p<strong>en</strong>a de privación de libertad, la de inhabilitación especial para empleo o cargo<br />

público por tiempo de dos a cuatro años si el delito <strong>en</strong>cubierto fuere m<strong>en</strong>os grave, y la de<br />

inhabilitación absoluta por tiempo de seis a doce años si aquél fuera grave.<br />

Artículo 452<br />

En ningún caso podrá imponerse p<strong>en</strong>a privativa de libertad que exceda de la señalada al delito<br />

<strong>en</strong>cubierto. Si éste estuviera castigado con p<strong>en</strong>a de otra naturaleza, la p<strong>en</strong>a privativa de<br />

libertad será sustituida por la de multa de seis a veinticuatro meses, salvo que el delito<br />

<strong>en</strong>cubierto t<strong>en</strong>ga asignada p<strong>en</strong>a igual o inferior a ésta, <strong>en</strong> cuyo caso se impondrá al culpable la<br />

p<strong>en</strong>a de aquel delito <strong>en</strong> su mitad inferior.<br />

478<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 453<br />

Las disposiciones de este capítulo se aplicarán aun cuando el autor del hecho <strong>en</strong>cubierto sea<br />

irresponsable o esté personalm<strong>en</strong>te ex<strong>en</strong>to de p<strong>en</strong>a.<br />

Artículo 454<br />

Están ex<strong>en</strong>tos de las p<strong>en</strong>as impuestas a los <strong>en</strong>cubridores los que lo sean de su cónyuge o de<br />

persona a qui<strong>en</strong> se hall<strong>en</strong> ligados de forma estable por análoga relación de afectividad, de sus<br />

asc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, desc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, hermanos, por naturaleza, por adopción, o afines <strong>en</strong> los mismos<br />

grados, con la sola excepción de los <strong>en</strong>cubridores que se hall<strong>en</strong> compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> el supuesto<br />

del número 1º del art. 451.<br />

CAPÍTULO IV. DE LA REALIZACIÓN ARBITRARIA DEL PROPIO DERECHO<br />

Artículo 455<br />

1. El que, para realizar un derecho propio, actuando fuera de las vías legales, empleare<br />

viol<strong>en</strong>cia, intimidación o fuerza <strong>en</strong> las cosas, será castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de seis a doce<br />

meses.<br />

2. Se impondrá la p<strong>en</strong>a superior <strong>en</strong> grado si para la intimidación o viol<strong>en</strong>cia se hiciera uso de<br />

armas u objetos peligrosos.<br />

CAPÍTULO V. DE LA ACUSACIÓN Y DENUNCIA FALSAS Y DE LA SIMULACIÓN DE DELITOS<br />

Artículo 456<br />

1. Los que, con conocimi<strong>en</strong>to de su falsedad o temerario desprecio hacia la verdad, imputar<strong>en</strong> a<br />

alguna persona hechos que, de ser ciertos, constituirían infracción p<strong>en</strong>al, si esta imputación se<br />

hiciera ante funcionario judicial o administrativo que t<strong>en</strong>ga el deber de proceder a su<br />

averiguación, serán sancionados:<br />

1º) Con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a dos años y multa de doce a veinticuatro meses, si se<br />

imputara un delito grave.<br />

2º) Con la p<strong>en</strong>a de multa de doce a veinticuatro meses, si se imputara un delito m<strong>en</strong>os grave.<br />

3º) Con la p<strong>en</strong>a de multa de tres a seis meses, si se imputara una falta.<br />

2. No podrá procederse contra el d<strong>en</strong>unciante o acusador sino tras s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia firme o auto<br />

también firme de sobreseimi<strong>en</strong>to o archivo del Juez o Tribunal que haya conocido de la<br />

infracción imputada. Estos mandarán proceder de oficio contra el d<strong>en</strong>unciante o acusador<br />

siempre que de la causa principal result<strong>en</strong> indicios bastantes de la falsedad de la imputación,<br />

sin perjuicio de que el hecho pueda también perseguirse previa d<strong>en</strong>uncia del of<strong>en</strong>dido.<br />

Artículo 457<br />

El que, ante alguno de los funcionarios señalados <strong>en</strong> el artículo anterior, simulare ser<br />

responsable o víctima de una infracción p<strong>en</strong>al o d<strong>en</strong>unciare una inexist<strong>en</strong>te provocando<br />

actuaciones procesales, será castigado con la multa de seis a doce meses.<br />

479<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO VI. DEL FALSO TESTIMONIO<br />

Artículo 458<br />

1. El testigo que faltare a la verdad <strong>en</strong> su testimonio <strong>en</strong> causa judicial, será castigado con las<br />

p<strong>en</strong>as de prisión de seis meses a dos años y multa de tres a seis meses.<br />

2. Si el falso testimonio se diera <strong>en</strong> contra del reo <strong>en</strong> causa criminal por delito, las p<strong>en</strong>as serán<br />

de prisión de uno a tres años y multa de seis a doce meses. Si a consecu<strong>en</strong>cia del testimonio<br />

hubiera recaído s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia cond<strong>en</strong>atoria, se impondrán las p<strong>en</strong>as superiores <strong>en</strong> grado.<br />

3. Las mismas p<strong>en</strong>as se impondrán si el falso testimonio tuviera lugar ante Tribunales<br />

Internacionales que, <strong>en</strong> virtud de Tratados debidam<strong>en</strong>te ratificados conforme a la Constitución<br />

Española, ejerzan compet<strong>en</strong>cias derivadas de ella, o se realizara <strong>en</strong> España al declarar <strong>en</strong> virtud<br />

de comisión rogatoria remitida por un Tribunal extranjero.<br />

Artículo 459<br />

Las p<strong>en</strong>as de los artículos preced<strong>en</strong>tes se impondrán <strong>en</strong> su mitad superior a los peritos o<br />

interpretes que faltar<strong>en</strong> a la verdad maliciosam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> su dictam<strong>en</strong> o traducción, los cuales<br />

serán, además, castigados con la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para profesión u oficio, empleo<br />

o cargo público, por tiempo de seis a doce años.<br />

Artículo 460<br />

Cuando el testigo, perito o intérprete, sin faltar sustancialm<strong>en</strong>te a la verdad, la alterare con<br />

retic<strong>en</strong>cias, inexactitudes o sil<strong>en</strong>ciando hechos o datos relevante que le fueran conocidos, será<br />

castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de seis a doce meses y, <strong>en</strong> su caso, de susp<strong>en</strong>sión de empleo o<br />

cargo público, profesión u oficio, de seis meses a tres años.<br />

Artículo 461<br />

1. El que pres<strong>en</strong>tare a sabi<strong>en</strong>das testigos falsos o peritos o intérpretes m<strong>en</strong>daces, será<br />

castigado con las mismas p<strong>en</strong>as que para ellos se establec<strong>en</strong> <strong>en</strong> los artículos anteriores.<br />

2. Si el responsable de este delito fuese abogado, procurador, graduado social o repres<strong>en</strong>tante<br />

del Ministerio Fiscal, <strong>en</strong> actuación profesional o ejercicio de su función, se impondrá <strong>en</strong> cada<br />

caso la p<strong>en</strong>a <strong>en</strong> su mitad superior y la de inhabilitación especial para empleo o cargo público,<br />

profesión u oficio, por tiempo de dos a cuatro años.<br />

Artículo 462<br />

Quedará ex<strong>en</strong>to de p<strong>en</strong>a el que, habi<strong>en</strong>do prestado un falso testimonio <strong>en</strong> causa criminal, se<br />

retracte <strong>en</strong> tiempo y forma, manifestando la verdad para que surta efecto antes de que se dicte<br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> el proceso de que se trate. Si a consecu<strong>en</strong>cia del falso testimonio se hubiese<br />

producido la privación de libertad, se impondrán las p<strong>en</strong>as correspondi<strong>en</strong>tes inferiores <strong>en</strong><br />

grado.<br />

CAPÍTULO VII. DE LA OBSTRUCCIÓN A LA JUSTICIA Y LA DESLEALTAD PROFESIONAL<br />

Artículo 463<br />

1. El que, citado <strong>en</strong> legal forma, dejare voluntariam<strong>en</strong>te de comparecer, sin justa causa, ante un<br />

juzgado o tribunal <strong>en</strong> proceso criminal con reo <strong>en</strong> prisión provisional, provocando la susp<strong>en</strong>sión<br />

del juicio oral, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de tres a seis meses o multa de seis a 24<br />

480<br />

Tem ari Oposicions


meses. En la p<strong>en</strong>a de multa de seis a 10 meses incurrirá el que, habi<strong>en</strong>do sido advertido, lo<br />

hiciera por segunda vez <strong>en</strong> causa criminal sin reo <strong>en</strong> prisión, haya provocado o no la<br />

susp<strong>en</strong>sión.<br />

2. Si el responsable de este delito fuese abogado, procurador o repres<strong>en</strong>tante del Ministerio<br />

Fiscal, <strong>en</strong> actuación profesional o ejercicio de su función, se le impondrá la p<strong>en</strong>a <strong>en</strong> su mitad<br />

superior y la de inhabilitación especial para empleo o cargo público, profesión u oficio, por<br />

tiempo de dos a cuatro años.<br />

3. Si la susp<strong>en</strong>sión tuviera lugar, <strong>en</strong> el caso del apartado 1 de este artículo, como consecu<strong>en</strong>cia<br />

de la incomparec<strong>en</strong>cia del juez o miembro del tribunal o de qui<strong>en</strong> ejerza las funciones de<br />

secretario judicial, se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de tres a seis meses o multa de seis a 24<br />

meses y, <strong>en</strong> cualquier caso, inhabilitación especial por tiempo de dos a cuatro años.<br />

Artículo 464<br />

1. El que con viol<strong>en</strong>cia o intimidación int<strong>en</strong>tare influir directa o indirectam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> qui<strong>en</strong> sea<br />

d<strong>en</strong>unciante, parte o imputado, abogado, procurador, perito, intérprete o testigo <strong>en</strong> un<br />

procedimi<strong>en</strong>to para que modifique su actuación procesal, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión<br />

de uno a cuatro años y multa de seis a veinticuatro meses. Si el autor del hecho alcanzara su<br />

objetivo se impondrá la p<strong>en</strong>a <strong>en</strong> su mitad superior.<br />

2. Iguales p<strong>en</strong>as se impondrán a qui<strong>en</strong> realizare cualquier acto at<strong>en</strong>tatorio contra la vida,<br />

integridad, libertad, libertad sexual o bi<strong>en</strong>es, como represalia contra las personas citadas <strong>en</strong> el<br />

apartado anterior, por su actuación <strong>en</strong> procedimi<strong>en</strong>to judicial, sin perjuicio de la p<strong>en</strong>a<br />

correspondi<strong>en</strong>te a la infracción de que tales hechos sean constitutivos<br />

Artículo 465<br />

1. El que intervini<strong>en</strong>do <strong>en</strong> un proceso como abogado o procurador, con abuso de su función,<br />

destruyere, inutilizare u ocultare docum<strong>en</strong>tos o actuaciones de los que haya recibido traslado<br />

<strong>en</strong> aquella calidad, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a dos años, multa de<br />

siete a doce meses e inhabilitación especial para su profesión, empleo o cargo público de tres a<br />

seis años.<br />

2. Si los hechos descritos <strong>en</strong> el apartado primero de este artículo fueran realizados por un<br />

particular, la p<strong>en</strong>a será de multa de tres a seis meses.<br />

Artículo 466<br />

1. El abogado o procurador que revelare actuaciones procesales declaradas secretas por la<br />

autoridad judicial, será castigado con las p<strong>en</strong>as de multa de doce a veinticuatro meses e<br />

inhabilitación especial para empleo, cargo público, profesión u oficio de uno a cuatro años.<br />

2. Si la revelación de las actuaciones declaradas secretas fuese realizada por el Juez o miembro<br />

del Tribunal, repres<strong>en</strong>tante del Ministerio Fiscal, Secretario Judicial o cualquier funcionario al<br />

servicio de la Administración de Justicia se le impondrán las p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> el art. 417 <strong>en</strong> su<br />

mitad superior.<br />

3. Si la conducta descrita <strong>en</strong> el apartado primero fuere realizada por cualquier otro particular<br />

que interv<strong>en</strong>ga <strong>en</strong> el proceso, la p<strong>en</strong>a se impondrá <strong>en</strong> su mitad inferior.<br />

Artículo 467<br />

1. El abogado o procurador que, habi<strong>en</strong>do asesorado o tomado la def<strong>en</strong>sa o repres<strong>en</strong>tación de<br />

alguna persona, sin el cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to de ésta defi<strong>en</strong>da o repres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el mismo asunto a<br />

481<br />

Tem ari Oposicions


qui<strong>en</strong> t<strong>en</strong>ga intereses contrarios, será castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de seis a doce meses e<br />

inhabilitación especial para su profesión de dos a cuatro años.<br />

2. El abogado o procurador que, por acción u omisión, perjudique de forma manifiesta los<br />

intereses que le fuer<strong>en</strong> <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dados será castigado con las p<strong>en</strong>as de multa de doce a<br />

veinticuatro meses e inhabilitación especial para empleo, cargo público, profesión u oficio de<br />

uno a cuatro años.<br />

Si los hechos fueran realizados por imprud<strong>en</strong>cia grave se impondrán las p<strong>en</strong>as de multa de seis<br />

a doce meses e inhabilitación especial para su profesión de seis meses a dos años.<br />

CAPÍTULO VIII. DEL QUEBRANTAMIENTO DE CONDENA<br />

Artículo 468<br />

1. Los que quebrantar<strong>en</strong> su cond<strong>en</strong>a, medida de seguridad, prisión, medida cautelar,<br />

conducción o custodia serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un año si<br />

estuvieran privados de libertad, y con la p<strong>en</strong>a de multa de doce a veinticuatro meses <strong>en</strong> los<br />

demás casos.<br />

2. Se impondrá <strong>en</strong> todo caso la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a un año a los que quebrantar<strong>en</strong><br />

una p<strong>en</strong>a de las contempladas <strong>en</strong> el art. 48 de este Código o una medida cautelar o de<br />

seguridad de la misma naturaleza impuesta <strong>en</strong> procesos criminales <strong>en</strong> los que el of<strong>en</strong>dido sea<br />

alguna de las personas a las que se refiere el art. 173.2, así como a aquellos que quebrantar<strong>en</strong><br />

la medida de libertad vigilada.<br />

Artículo 469<br />

Los s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciados o presos que se fugar<strong>en</strong> del lugar <strong>en</strong> que estén recluidos, haci<strong>en</strong>do uso de<br />

viol<strong>en</strong>cia o intimidación <strong>en</strong> las personas o fuerza <strong>en</strong> las cosas o tomando parte <strong>en</strong> motín, serán<br />

castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a cuatro años.<br />

Artículo 470<br />

1. El particular que proporcionare la evasión a un cond<strong>en</strong>ado, preso o det<strong>en</strong>ido, bi<strong>en</strong> del lugar<br />

<strong>en</strong> que esté recluido, bi<strong>en</strong> durante su conducción, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis<br />

meses a un año y multa de doce a veinticuatro meses.<br />

2. Si se empleara al efecto viol<strong>en</strong>cia o intimidación <strong>en</strong> las personas, fuerza <strong>en</strong> las cosas o<br />

soborno, la p<strong>en</strong>a será de prisión de seis meses a cuatro años.<br />

3. Si se tratara de alguna de las personas citada <strong>en</strong> el art. 454, se les castigará con la p<strong>en</strong>a de<br />

multa de tres a seis meses, pudi<strong>en</strong>do <strong>en</strong> este caso el Juez o Tribunal imponer tan sólo las p<strong>en</strong>as<br />

correspondi<strong>en</strong>te a los daños causados o a las am<strong>en</strong>azas o viol<strong>en</strong>cia ejercidas.<br />

Artículo 471<br />

Se impondrá la p<strong>en</strong>a superior <strong>en</strong> grado, <strong>en</strong> sus respectivos casos, si el culpable fuera un<br />

funcionario público <strong>en</strong>cargado de la conducción o custodia de un cond<strong>en</strong>ado, preso o det<strong>en</strong>ido.<br />

El funcionario será castigada además, con la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para empleo o<br />

cargo público de seis a diez años si el fugitivos estuviera cond<strong>en</strong>ado por s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia ejecutoria, y<br />

con la inhabilitación especial para empleo o cargo público de tres a seis años <strong>en</strong> los demás<br />

casos.<br />

482<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO IX. DE LOS DELITOS DE LA ADMINISTRACIÓN DE JUSTICIA DE LA CORTE PENAL<br />

INTERNACIONAL<br />

Artículo 471 bis<br />

1. El testigo que, int<strong>en</strong>cionadam<strong>en</strong>te, faltare a la verdad <strong>en</strong> su testimonio ante la Corte P<strong>en</strong>al<br />

Internacional, estando obligado a decir verdad conforme a las normas estatutarias y reglas de<br />

procedimi<strong>en</strong>to y prueba de dicha Corte, será castigado con prisión de seis meses a dos años. Si<br />

el falso testimonio se diera <strong>en</strong> contra del acusado, la p<strong>en</strong>a será de prisión de dos a cuatro años.<br />

Si a consecu<strong>en</strong>cia del testimonio se dictara un fallo cond<strong>en</strong>atorio, se impondrá p<strong>en</strong>a de prisión<br />

de cuatro a cinco años.<br />

2. El que pres<strong>en</strong>tare pruebas ante la Corte P<strong>en</strong>al Internacional a sabi<strong>en</strong>das de que son falsas o<br />

han sido falsificadas será castigado con las p<strong>en</strong>as señaladas <strong>en</strong> el apartado anterior de este<br />

artículo.<br />

3. El que int<strong>en</strong>cionadam<strong>en</strong>te destruya o altere pruebas, o interfiera <strong>en</strong> las dilig<strong>en</strong>cias de prueba<br />

ante la Corte P<strong>en</strong>al Internacional será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a dos años<br />

y multa de siete a 12 meses.<br />

4. El que corrompiera a un testigo, obstruyera su comparec<strong>en</strong>cia o testimonio ante la Corte<br />

P<strong>en</strong>al Internacional o interfiriera <strong>en</strong> ellos será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a cuatro<br />

años y multa de seis a 24 meses.<br />

5. Será castigado con prisión de uno a cuatro años y multa de seis a 24 meses qui<strong>en</strong> pusiera<br />

trabas a un funcionario de la Corte, lo corrompiera o intimidara, para obligarlo o inducirlo a que<br />

no cumpla sus funciones o a que lo haga de manera indebida.<br />

6. El que tomara represalias contra un funcionario de la Corte P<strong>en</strong>al Internacional <strong>en</strong> razón de<br />

funciones que haya desempeñado él u otro funcionario será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de<br />

uno a cuatro años y multa de seis a 24 meses. En la misma p<strong>en</strong>a incurrirá qui<strong>en</strong> tome<br />

represalias contra un testigo por su declaración ante la Corte.<br />

7. El que solicitara o aceptara un soborno <strong>en</strong> calidad de funcionario de la Corte y <strong>en</strong> relación<br />

con sus funciones oficiales incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de prisión de dos a cinco años y multa del tanto<br />

al triplo del valor de la dádiva solicitada o aceptada.<br />

TÍTULO XXI. DELITOS CONTRA LA CONSTITUCIÓN<br />

CAPÍTULO IV. DE LOS DELITOS RELATIVOS AL EJERCICIO DE LOS DERECHOS FUNDAMENTALES<br />

Y LIBERTADES PÚBLICAS<br />

SECCIÓN PRIMERA. De los delitos cometidos con ocasión del ejercicio de los derechos<br />

fundam<strong>en</strong>tales y de las libertades públicas garantizados por la Constitución<br />

Artículo 510<br />

1. Los que provocar<strong>en</strong> a la discriminación, al odio o a la viol<strong>en</strong>cia contra grupos o asociaciones,<br />

por motivos racistas, antisemitas u otros refer<strong>en</strong>tes a la ideología, religión o cre<strong>en</strong>cias, situación<br />

familiar, la pert<strong>en</strong><strong>en</strong>cia de sus miembros a una etnia o raza, su orig<strong>en</strong> nacional, su sexo,<br />

ori<strong>en</strong>tación sexual, <strong>en</strong>fermedad o minusvalía, serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a<br />

483<br />

Tem ari Oposicions


tres años y multa de seis a doce meses.<br />

2. Serán castigados con la misma p<strong>en</strong>a los que, con conocimi<strong>en</strong>to de su falsedad o temerario<br />

desprecio hacia la verdad, difundier<strong>en</strong> informaciones injuriosas sobre grupos o asociaciones <strong>en</strong><br />

relación a su ideología, religión o cre<strong>en</strong>cias, la pert<strong>en</strong><strong>en</strong>cia de sus miembros a una etnia o raza,<br />

su orig<strong>en</strong> nacional, su sexo, ori<strong>en</strong>tación sexual, <strong>en</strong>fermedad o minusvalía.<br />

Artículo 511<br />

1. Incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a dos años y multa de doce a veinticuatro meses<br />

e inhabilitación especial para empleo o cargo público por tiempo de uno a tres años el<br />

particular <strong>en</strong>cargado de un servicio público que d<strong>en</strong>iegue a una persona una prestación a la que<br />

t<strong>en</strong>ga derecho por razón de su ideología, religión o cre<strong>en</strong>cias, su pert<strong>en</strong><strong>en</strong>cia a una etnia o raza,<br />

su orig<strong>en</strong> nacional, su sexo, ori<strong>en</strong>tación sexual, situación familiar, <strong>en</strong>fermedad o minusvalía.<br />

2. Las mismas p<strong>en</strong>as serán aplicables cuando los hechos se cometan contra una asociación,<br />

fundación, sociedad o corporación o contra sus miembros por razón de su ideología, religión o<br />

cre<strong>en</strong>cias, la pert<strong>en</strong><strong>en</strong>cia de sus miembros o de alguno de ellos a una etnia o raza, su orig<strong>en</strong><br />

nacional, su sexo, ori<strong>en</strong>tación sexual, situación familiar, <strong>en</strong>fermedad o minusvalía.<br />

3. Los funcionarios públicos que cometan alguno de los hechos previstos <strong>en</strong> este artículo,<br />

incurrirán <strong>en</strong> las mismas p<strong>en</strong>as <strong>en</strong> su mitad superior y <strong>en</strong> la de inhabilitación especial para<br />

empleo o cargo público por tiempo de dos a cuatro años.<br />

Artículo 512<br />

Los que <strong>en</strong> el ejercicio de sus actividades profesionales o empresariales d<strong>en</strong>egar<strong>en</strong> a una<br />

persona una prestación a la que t<strong>en</strong>ga derecho por razón de su ideología, religión o cre<strong>en</strong>cias,<br />

su pert<strong>en</strong><strong>en</strong>cia a una etnia, raza o nación, su sexo, ori<strong>en</strong>tación sexual, situación familiar,<br />

<strong>en</strong>fermedad o minusvalía, incurrirán <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para el ejercicio de<br />

profesión, oficio, industria o comercio, por un período de uno a cuatro años.<br />

Artículo 513<br />

Son punibles las reuniones o manifestaciones ilícitas, y ti<strong>en</strong><strong>en</strong> tal consideración:<br />

1º) Las que se celebr<strong>en</strong> con el fin de cometer algún delito.<br />

2º) Aquéllas a las que concurran personas con armas, artefactos explosivos u objetos<br />

contund<strong>en</strong>tes o de cualquier otro modo peligroso.<br />

Artículo 514<br />

1. Los promotores o directores de cualquier reunión o manifestación compr<strong>en</strong>dida <strong>en</strong> el núm.<br />

1º artículo anterior y los que, <strong>en</strong> relación con el núm. 2º del mismo, no hayan tratado de<br />

impedir por todos los medios a su alcance las circunstancias <strong>en</strong> ellos m<strong>en</strong>cionadas, incurrirán <strong>en</strong><br />

las p<strong>en</strong>as de prisión de uno a tres años y multa de doce a veinticuatro meses. A estos efectos,<br />

se reputarán directores o promotores de la reunión o manifestación los que las convoqu<strong>en</strong> o<br />

presidan.<br />

2. Los asist<strong>en</strong>tes a una reunión o manifestación que port<strong>en</strong> armas u otros medios igualm<strong>en</strong>te<br />

peligrosos serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a dos años y multa de seis a doce<br />

meses. Los Jueces o Tribunales, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do a los anteced<strong>en</strong>tes del sujeto, circunstancias del<br />

caso y características del arma o instrum<strong>en</strong>to portado, podrán rebajar <strong>en</strong> un grado la p<strong>en</strong>a<br />

señalada.<br />

3. Las personas que, con ocasión de la celebración de una reunión o manifestación, realic<strong>en</strong><br />

484<br />

Tem ari Oposicions


actos de viol<strong>en</strong>cia contra la autoridad, sus ag<strong>en</strong>tes, personas o propiedades públicas o privadas,<br />

serán castigadas con la p<strong>en</strong>a que a su delito corresponda, <strong>en</strong> su mitad superior.<br />

4. Los que impidier<strong>en</strong> el legítimo ejercicio de las libertades de reunión o manifestación, o<br />

perturbar<strong>en</strong> gravem<strong>en</strong>te el desarrollo de una reunión o manifestación lícita serán castigados<br />

con la p<strong>en</strong>a de prisión de dos a tres años si los hechos se realizaran con viol<strong>en</strong>cia, y con la p<strong>en</strong>a<br />

de prisión de tres a seis meses o multa de seis a 12 meses si se cometier<strong>en</strong> mediante vías de<br />

hecho o cualquier otro procedimi<strong>en</strong>to ilegítimo.<br />

5. Los promotores o directores de cualquier reunión o manifestación que convocar<strong>en</strong>,<br />

celebrar<strong>en</strong> o int<strong>en</strong>tar<strong>en</strong> celebrar de nuevo una reunión o manifestación que hubiese sido<br />

previam<strong>en</strong>te susp<strong>en</strong>dida o prohibida, y siempre que con ello pret<strong>en</strong>dieran subvertir el ord<strong>en</strong><br />

constitucional o alterar gravem<strong>en</strong>te la paz pública, serán castigados con las p<strong>en</strong>as de prisión de<br />

seis meses a un año y multa de seis a doce meses, sin perjuicio de la p<strong>en</strong>a que pudiera<br />

corresponder, <strong>en</strong> su caso, conforme a los apartados preced<strong>en</strong>tes.<br />

Artículo 515<br />

Son punibles las asociaciones ilícitas, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do tal consideración:<br />

1º Las que t<strong>en</strong>gan por objeto cometer algún delito o, después de constituidas, promuevan su<br />

comisión, así como las que t<strong>en</strong>gan por objeto cometer o promover la comisión de faltas de<br />

forma organizada, coordinada y reiterada.<br />

3º Las que, aun t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do por objeto un fin lícito, emple<strong>en</strong> medios viol<strong>en</strong>tos o de alteración o<br />

control de la personalidad para su consecución.<br />

4º Las organizaciones de carácter paramilitar.<br />

5º Las que promuevan la discriminación, el odio o la viol<strong>en</strong>cia contra personas, grupos o<br />

asociaciones por razón de su ideología, religión o cre<strong>en</strong>cias, la pert<strong>en</strong><strong>en</strong>cia de sus miembros o<br />

de alguno de ellos a una etnia, raza o nación, su sexo, ori<strong>en</strong>tación sexual, situación familiar,<br />

<strong>en</strong>fermedad o minusvalía, o incit<strong>en</strong> a ello.<br />

Artículo 517<br />

En los casos previstos <strong>en</strong> los números 1º y 3º al 6º del art. 515 se impondrán las sigui<strong>en</strong>tes<br />

p<strong>en</strong>as:<br />

1º) A los fundadores, directores y presid<strong>en</strong>tes de las asociaciones, las de prisión de dos a cuatro<br />

años, multa de doce a veinticuatro meses e inhabilitación especial para empleo o cargo público<br />

por tiempo de seis a doce años.<br />

2º) A los miembros activos, las de prisión de uno a tres años y multa de doce a veinticuatro<br />

meses.<br />

Artículo 518<br />

Los que con su cooperación económica o de cualquier otra clase, <strong>en</strong> todo caso relevante,<br />

favorezcan la fundación, organización o actividad de las asociaciones compr<strong>en</strong>didas <strong>en</strong> los<br />

números 1º y 3º al 6º del art. 515, incurrirán <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de prisión de uno a tres años, multa de<br />

doce a veinticuatro meses, e inhabilitación para empleo o cargo público por tiempo de uno a<br />

cuatro años.<br />

Artículo 519<br />

La provocación, la conspiración y la proposición para cometer el delito de asociación ilícita se<br />

485<br />

Tem ari Oposicions


castigarán con la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> uno o dos grados a la que corresponda, respectivam<strong>en</strong>te, a<br />

los hechos previstos <strong>en</strong> los artículos anteriores.<br />

Artículo 520<br />

Los Jueces o Tribunales, <strong>en</strong> los supuestos previstos <strong>en</strong> el art. 515, acordarán la disolución de la<br />

asociación ilícita y, <strong>en</strong> su caso, cualquier otra de las consecu<strong>en</strong>cias accesorias del art. 129 de<br />

este Código.<br />

Artículo 521<br />

En el delito de asociación ilícita, si el reo fuera autoridad, ag<strong>en</strong>te de ésta o funcionario público,<br />

se le impondrá, además de las p<strong>en</strong>as señaladas, la de inhabilitación absoluta de diez a quince<br />

años.<br />

CAPÍTULO V. DE LOS DELITOS COMETIDOS POR LOS FUNCIONARIOS PÚBLICOS CONTRA LAS<br />

GARANTÍAS CONSTITUCIONALES<br />

SECCIÓN PRIMERA. De los delitos cometidos por los funcionarios públicos contra la libertad<br />

individual<br />

Artículo 529<br />

1. El Juez o Magistrado que <strong>en</strong>tregare una causa criminal a otra autoridad o funcionario, militar<br />

o administrativo, que ilegalm<strong>en</strong>te se la reclame, será castigado con la p<strong>en</strong>a de inhabilitación<br />

especial para empleo o cargo público por tiempo de seis meses a dos años.<br />

2. Si además <strong>en</strong>tregara la persona de un det<strong>en</strong>ido, se le impondrá la p<strong>en</strong>a superior <strong>en</strong> grado.<br />

Artículo 530<br />

La autoridad o funcionario público que, mediando causa por delito, acordare, practicare o<br />

prolongare cualquier privación de libertad de un det<strong>en</strong>ido, preso o s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciado, con violación<br />

de los plazos o demás garantías constitucionales o legales, será castigado con la p<strong>en</strong>a de<br />

inhabilitación especial para empleo o cargo público por tiempo de cuatro a ocho años.<br />

Artículo 531<br />

La autoridad o funcionario público que, mediando causa por delito, decretare, practicare o<br />

prolongare la incomunicación de un det<strong>en</strong>ido, preso o s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciado, con violación de los plazos<br />

o demás garantías constitucionales o legales, será castigado con la p<strong>en</strong>a de inhabilitación<br />

especial para empleo o cargo público por tiempo de dos a seis años.<br />

Artículo 532<br />

Si los hechos descritos <strong>en</strong> los dos artículos anteriores fueran cometidos por imprud<strong>en</strong>cia grave,<br />

se castigarán con la p<strong>en</strong>a de susp<strong>en</strong>sión de empleo o cargo público por tiempo de seis meses a<br />

dos años.<br />

Artículo 533<br />

El funcionario p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciario o de c<strong>en</strong>tros de protección o corrección de m<strong>en</strong>ores que impusiere<br />

a los reclusos o internos sanciones o privaciones indebidas, o usare con ellos de un rigor<br />

innecesario, será castigado con la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para empleo o cargo público<br />

486<br />

Tem ari Oposicions


por tiempo de dos a seis años.<br />

SECCIÓN SEGUNDA. De los delitos cometidos por los funcionarios públicos contra la<br />

inviolabilidad domiciliaria y demás garantías de la intimidad<br />

Artículo 534<br />

1. Será castigado con las p<strong>en</strong>as de multa de seis a doce meses e inhabilitación especial para<br />

empleo o cargo público de dos a seis años la autoridad o funcionario público que, mediando<br />

causa por delito, y sin respetar las garantías constitucionales o legales:<br />

1º) Entre <strong>en</strong> un domicilio sin el cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to del morador.<br />

2º) Registre los papeles o docum<strong>en</strong>tos de una persona o los efectos que se hall<strong>en</strong> <strong>en</strong> su<br />

domicilio, a no ser que el dueño haya prestado librem<strong>en</strong>te su cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to.<br />

Si no devolviera al dueño, inmediatam<strong>en</strong>te después del registro, los papeles, docum<strong>en</strong>tos y<br />

efectos registrados, las p<strong>en</strong>as serán las de inhabilitación especial para empleo o cargo público<br />

de seis a doce años y multa de doce a veinticuatro meses, sin perjuicio de la p<strong>en</strong>a que pudiera<br />

corresponderle por la apropiación.<br />

2. La autoridad o funcionario público que, con ocasión de lícito registro de papeles, docum<strong>en</strong>tos<br />

o efectos de una persona, cometa cualquier vejación injusta o daño innecesario <strong>en</strong> sus bi<strong>en</strong>es,<br />

será castigado con las p<strong>en</strong>as previstas para estos hechos, impuestas <strong>en</strong> su mitad superior, y,<br />

además, con la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para empleo o cargo público por tiempo de dos a<br />

seis años.<br />

Artículo 535<br />

La autoridad o funcionario público que mediando causa por delito, interceptare cualquier clase<br />

de correspond<strong>en</strong>cia privada, postal o telegráfica, con violación de las garantías constitucionales<br />

o legales, incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para empleo o cargo público de dos a<br />

seis años.<br />

Si divulgara o revelara la información obt<strong>en</strong>ida, se impondrá la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial,<br />

<strong>en</strong> su mitad superior, y, además, la de multa de seis a dieciocho meses.<br />

Artículo 536<br />

La autoridad, funcionario público o ag<strong>en</strong>te de éstos que, mediando causa por delito,<br />

interceptare las telecomunicaciones o utilizare artificios técnicos de escuchas, transmisión,<br />

grabación o reproducción del sonido, de la imag<strong>en</strong> o de cualquier otra señal de comunicación<br />

con violación de las garantías constitucionales o legales, incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de inhabilitación<br />

especial para empleo o cargo público de dos a seis años.<br />

Si divulgare o revelare la información obt<strong>en</strong>ida, se impondrán las p<strong>en</strong>as de inhabilitación<br />

especial, <strong>en</strong> su mitad superior y, además, la de multa de seis a dieciocho meses.<br />

SECCIÓN TERCERA. De los delitos cometidos por los funcionarios públicos contra otros<br />

derechos individuales<br />

Artículo 537<br />

La autoridad o funcionario público que impida u obstaculice el derecho a la asist<strong>en</strong>cia de<br />

487<br />

Tem ari Oposicions


abogado al det<strong>en</strong>ido o preso, procure o favorezca la r<strong>en</strong>uncia del mismo a dicha asist<strong>en</strong>cia o no<br />

le informe de forma inmediata y de modo que le sea compr<strong>en</strong>sible de sus derechos y de las<br />

razones de su det<strong>en</strong>ción, será castigado con la p<strong>en</strong>a de multa de cuatro a diez meses e<br />

inhabilitación especial para empleo o cargo público de dos a cuatro años.<br />

Artículo 538<br />

La autoridad o funcionario público que establezca la c<strong>en</strong>sura previa o, fuera de los casos<br />

permitidos por la Constitución y las leyes, recoja ediciones de libros o periódicos o susp<strong>en</strong>da su<br />

publicación o la difusión de cualquier emisión radiotelevisiva, incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de<br />

inhabilitación absoluta de seis a diez años.<br />

Artículo 539<br />

La autoridad o funcionario público que disuelva o susp<strong>en</strong>da <strong>en</strong> sus actividades a una asociación<br />

legalm<strong>en</strong>te constituida, sin previa resolución judicial, o sin causa legítima le impida la<br />

celebración de sus sesiones, será castigado con la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para empleo o<br />

cargo público de ocho a doce años y multa de seis a doce meses.<br />

Artículo 540<br />

La autoridad o funcionario público que prohiba una reunión pacífica o la disuelva fuera de los<br />

casos expresam<strong>en</strong>te permitidos por las leyes, será castigado con la p<strong>en</strong>a de inhabilitación<br />

especial para empleo o cargo público de cuatro a ocho años y multa de seis a nueve meses.<br />

Artículo 541<br />

La autoridad o funcionario público que expropie a una persona de sus bi<strong>en</strong>es fuera de los casos<br />

permitidos y sin cumplir los requisitos legales, incurrirá <strong>en</strong> las p<strong>en</strong>as de inhabilitación especial<br />

para empleo o cargo público de uno a cuatro años y multa de seis a doce meses.<br />

Artículo 542<br />

Incurrirá <strong>en</strong> la p<strong>en</strong>a de inhabilitación especial para empleo o cargo público por tiempo de uno a<br />

cuatro años la autoridad o el funcionario público que, a sabi<strong>en</strong>das, impida a una persona el<br />

ejercicio de otros derechos cívicos reconocidos por la Constitución y las leyes.<br />

CAPÍTULO VI. DE LOS ULTRAJES A ESPAÑA<br />

Artículo 543<br />

Las of<strong>en</strong>sas o ultrajes de palabra, por escrito o de hecho a España, a sus Comunidades<br />

Autónomas o a sus símbolos o emblemas, efectuados con publicidad, se castigarán con la p<strong>en</strong>a<br />

de multa de siete a doce meses.<br />

TÍTULO XXII. DELITOS CONTRA EL ORDEN PÚBLICO<br />

CAPÍTULO II. DE LOS ATENTADOS CONTRA LA AUTORIDAD, SUS AGENTES, LOS<br />

FUNCIONARIOS PÚBLICOS, Y DE LA RESISTENCIA Y DESOBEDIENCIA<br />

488<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 550<br />

Son reos de at<strong>en</strong>tado los que acometan a la autoridad, a sus ag<strong>en</strong>tes o funcionarios públicos, o<br />

emple<strong>en</strong> fuerza contra ellos, los intimid<strong>en</strong> gravem<strong>en</strong>te o les hagan resist<strong>en</strong>cia activa también<br />

grave, cuando se hall<strong>en</strong> ejecutando las funciones de sus cargos o con ocasión de ellas.<br />

Artículo 551<br />

1. Los at<strong>en</strong>tados compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> el artículo anterior serán castigados con las p<strong>en</strong>as de prisión<br />

de dos a cuatro años y multa de tres a seis meses si el at<strong>en</strong>tado fuera contra autoridad y de<br />

prisión de uno a tres años <strong>en</strong> los demás casos.<br />

2. No obstante lo previsto <strong>en</strong> el apartado anterior, si la autoridad contra la que se at<strong>en</strong>tare<br />

fuera miembro del Gobierno, de los Consejos de Gobierno de las Comunidades Autónomas, del<br />

Congreso de los Diputados, del S<strong>en</strong>ado o de las Asambleas Legislativas de las Comunidades<br />

Autónomas, de las Corporaciones locales, del Consejo G<strong>en</strong>eral del Poder Judicial o Magistrado<br />

del Tribunal Constitucional, se impondrá la p<strong>en</strong>a de prisión de cuatro a seis años y multa de seis<br />

a doce meses.<br />

Artículo 552<br />

Se impondrán las p<strong>en</strong>as superiores <strong>en</strong> grado a las respectivam<strong>en</strong>te previstas <strong>en</strong> el artículo<br />

anterior siempre que <strong>en</strong> el at<strong>en</strong>tado concurra alguna de las circunstancias sigui<strong>en</strong>tes:<br />

1ª) Si la agresión se verificara con armas u otro medio peligroso.<br />

2ª) Si el autor del hecho se prevaliera de su condición de autoridad, ag<strong>en</strong>te de ésta o<br />

funcionario público.<br />

Artículo 553<br />

La provocación, la conspiración y la proposición para cualquiera de los delitos previstos <strong>en</strong> los<br />

artículos anteriores, será castigada con la p<strong>en</strong>a inferior <strong>en</strong> uno o dos grados a la del delito<br />

correspondi<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 554<br />

1. El que maltratare de obra o hiciere resist<strong>en</strong>cia activa grave a fuerza armada <strong>en</strong> el ejercicio de<br />

sus funciones o con ocasión de ellas, será castigado con las p<strong>en</strong>as establecidas <strong>en</strong> los arts. 551 y<br />

552, <strong>en</strong> sus respectivos casos.<br />

2. A estos efectos, se <strong>en</strong>t<strong>en</strong>derán por fuerza armada los militares que, visti<strong>en</strong>do uniforme,<br />

prest<strong>en</strong> un servicio que legalm<strong>en</strong>te esté <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dado a las Fuerzas Armadas y les haya sido<br />

reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te ord<strong>en</strong>ado.<br />

Artículo 555<br />

Las p<strong>en</strong>as previstas <strong>en</strong> los arts. 551 y 552 se impondrán <strong>en</strong> un grado inferior, <strong>en</strong> sus respectivos<br />

casos, a los que acometan o intimid<strong>en</strong> a las personas que acudan <strong>en</strong> auxilio de la autoridad, sus<br />

ag<strong>en</strong>tes o funcionarios.<br />

Artículo 556<br />

Los que, sin estar compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> el art. 550 resistier<strong>en</strong> a la autoridad o sus ag<strong>en</strong>tes, o los<br />

desobedecier<strong>en</strong> gravem<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> el ejercicio de sus funciones, serán castigados con la p<strong>en</strong>a de<br />

prisión de seis meses a un año.<br />

489<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO III. DE LOS DESÓRDENES PÚBLICOS<br />

Artículo 557<br />

1. Serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a tres años los que, actuando <strong>en</strong> grupo,<br />

y con el fin de at<strong>en</strong>tar contra la paz pública, alter<strong>en</strong> el ord<strong>en</strong> público causando lesiones a las<br />

personas, produci<strong>en</strong>do daños <strong>en</strong> las propiedades, obstaculizando las vías públicas o los accesos<br />

a las mismas de manera peligrosa para los que por ellas circul<strong>en</strong>, o invadi<strong>en</strong>do instalaciones o<br />

edificios, sin perjuicio de las p<strong>en</strong>as que les puedan corresponder conforme a otros preceptos de<br />

este Código.<br />

2. Se impondrá la p<strong>en</strong>a superior <strong>en</strong> grado a las previstas <strong>en</strong> el apartado preced<strong>en</strong>te a los<br />

autores de los actos allí citados cuando éstos se produjer<strong>en</strong> con ocasión de la celebración de<br />

ev<strong>en</strong>tos o espectáculos que congregu<strong>en</strong> a gran número de personas. Con idéntica p<strong>en</strong>a serán<br />

castigados qui<strong>en</strong>es <strong>en</strong> el interior de los recintos donde se celebr<strong>en</strong> estos ev<strong>en</strong>tos alter<strong>en</strong> el<br />

ord<strong>en</strong> público mediante comportami<strong>en</strong>tos que provoqu<strong>en</strong> o sean susceptibles de provocar<br />

avalanchas u otras reacciones <strong>en</strong> el público que pusier<strong>en</strong> <strong>en</strong> situación de peligro a parte o a la<br />

totalidad de los asist<strong>en</strong>tes. En estos casos se podrá imponer también la p<strong>en</strong>a de privación de<br />

acudir a ev<strong>en</strong>tos o espectáculos de la misma naturaleza por un tiempo superior hasta tres años<br />

a la p<strong>en</strong>a de prisión impuesta.<br />

Artículo 558<br />

Serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de tres a seis meses o multa de seis a 12 meses, los que<br />

perturb<strong>en</strong> gravem<strong>en</strong>te el ord<strong>en</strong> <strong>en</strong> la audi<strong>en</strong>cia de un tribunal o juzgado, <strong>en</strong> los actos públicos<br />

propios de cualquier autoridad o corporación, <strong>en</strong> colegio electoral, oficina o establecimi<strong>en</strong>to<br />

público, c<strong>en</strong>tro doc<strong>en</strong>te o con motivo de la celebración de espectáculos deportivos o culturales.<br />

En estos casos se podrá imponer también la p<strong>en</strong>a de privación de acudir a los lugares, ev<strong>en</strong>tos o<br />

espectáculos de la misma naturaleza por un tiempo superior hasta tres años a la p<strong>en</strong>a de<br />

prisión impuesta.<br />

Artículo 559<br />

Los que perturb<strong>en</strong> gravem<strong>en</strong>te el ord<strong>en</strong> público con objeto de impedir a alguna persona el<br />

ejercicio de sus derechos cívicos, serán castigados con las p<strong>en</strong>as de multa de tres a doce meses<br />

y de inhabilitación especial para el derecho de sufragio pasivo por tiempo de dos a seis años.<br />

Artículo 560<br />

1. Los que causar<strong>en</strong> daños que interrumpan, obstaculic<strong>en</strong> o destruyan líneas o instalaciones de<br />

telecomunicaciones o la correspond<strong>en</strong>cia postal, serán castigados con la p<strong>en</strong>a de prisión de uno<br />

a cinco años.<br />

2. En la misma p<strong>en</strong>a incurrirán los que caus<strong>en</strong> daños <strong>en</strong> vías férreas u origin<strong>en</strong> un grave daño<br />

para la circulación ferroviaria de alguna de las formas previstas <strong>en</strong> el art. 382.<br />

3. Igual p<strong>en</strong>a se impondrá a los que dañ<strong>en</strong> las conducciones o transmisiones de agua, gas o<br />

electricidad para las poblaciones, interrumpi<strong>en</strong>do o alterando gravem<strong>en</strong>te el suministro o<br />

servicio.<br />

Artículo 561<br />

El que, con ánimo de at<strong>en</strong>tar contra la paz pública, afirme falsam<strong>en</strong>te la exist<strong>en</strong>cia de aparatos<br />

explosivos u otros que puedan causar el mismo efecto, o de sustancias químicas, biológicas o<br />

tóxicas que puedan causar daño a la salud, será castigado con la p<strong>en</strong>a de prisión de seis meses a<br />

490<br />

Tem ari Oposicions


un año o multa de 12 a 24 meses, at<strong>en</strong>dida la alarma o alteración del ord<strong>en</strong> efectivam<strong>en</strong>te<br />

producida.<br />

491<br />

Tem ari Oposicions


Punt 5 :<br />

Les Diligències<br />

d’Investigació Criminal


5.1. LES DILIGÈNCIES D’INVESTIGACIÓ CRIMINAL<br />

Es te que t<strong>en</strong>ir sempre pres<strong>en</strong>t que la normativa processal de l’Estat espanyol que<br />

recull la pràctica, la forma i el temps de les actuacions i diligències d’investigació<br />

criminal dintre d’un procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al, està de fet adreçada als Òrgans Judicials<br />

instructors, per la qual cosa és te que fer una adequació analògica per la seva aplicació<br />

a la Policia Judicial, de conformitat amb les resolucions dels Tribunals Constitucional i<br />

Suprem que v<strong>en</strong><strong>en</strong> marcant els criteris que ha de seguir la Policia Judicial <strong>en</strong> la pràctica<br />

de les diligències d’investigació que du a terme.<br />

També t<strong>en</strong>im que t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> compte els difer<strong>en</strong>ts tractats internacionals signats i<br />

ratifi<strong>cat</strong>s per l’Estat espanyol i que per tant form<strong>en</strong> part del nostre Ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t Jurídic<br />

ique de forma directa o indirecta regul<strong>en</strong> certes actuacions de la Policia Judicial per la<br />

pràctica de les seves actuacions.<br />

La Declaració Universal dels Drets Humans, article 15.<br />

El Pacte Internacional de New York dels Drets Civils i Polítics, <strong>en</strong> els seus articles 17.1 i<br />

17.2.<br />

El Conv<strong>en</strong>i Europeu de Roma per la Protecció dels Drets Humans i les Llibertats<br />

Fonam<strong>en</strong>tals, <strong>en</strong> els seus articles 8.1 i 8.2.<br />

La Conv<strong>en</strong>ció de Vi<strong>en</strong>a de l’ONU de 20 de desembre de 1988 contra el tràfic<br />

d’estupefa<strong>en</strong>ts i substàncies psicotròpiques.<br />

El Conv<strong>en</strong>i de Sch<strong>en</strong>g<strong>en</strong> de la Unió Europea de 14 de juny de 1985 , <strong>en</strong> el seu article 73.<br />

La Llei Orgànica 6/1985 de 1 de juliol del Poder Judicial <strong>en</strong> els seus difer<strong>en</strong>ts Llibres i<br />

Títols recull els Òrgans Judicials compet<strong>en</strong>ts per <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dre i instruir les causes, qui pot<br />

practicar les diligències i qui pot estar pres<strong>en</strong>t, quina forma t<strong>en</strong><strong>en</strong> que t<strong>en</strong>ir les<br />

peticions i les resolucions per dur a terme les diligències, <strong>en</strong> quin temps i lloc es t<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

que practicar i quin valor processal t<strong>en</strong><strong>en</strong> les proves obtingudes.<br />

La Llei d’Enjudiciam<strong>en</strong>t Criminal <strong>en</strong> el seus diversos Llibres i Títols recull les diligències<br />

de comprovació del delicte i d’esbrinam<strong>en</strong>t del delinqü<strong>en</strong>t, les diligències de det<strong>en</strong>ció<br />

dels presumptes autors i les actuacions i diligències d’investigació i la forma de<br />

practicar‐les<br />

La Llei Orgànica 4/1981 de Regulació dels Estats d’ Alarma, Excepció i Setge <strong>en</strong> els seus<br />

articles 17 i 18 regula les <strong>en</strong>trades i escorcolls i les intercepcions de les comunicacions<br />

<strong>en</strong>s dits supòsits.<br />

La Llei Orgànica 2/1989 Processal Militar <strong>en</strong> els seus articles 185 i 186 regula les<br />

<strong>en</strong>trades i escorcolls i les intercepcions de les comunicacions de la policia judicial <strong>en</strong><br />

l'àmbit militar.<br />

492<br />

Tem ari Oposicions


La Llei Orgànica 1/ 1992 de Protecció de la Seguretat Ciutadana <strong>en</strong> els seus articles<br />

21.1, 21.3 i 21.4 regula l’<strong>en</strong>trada i es corcoll <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>ts supòsits.<br />

Llei Orgànica 3/1981 de 6 d’abril del Def<strong>en</strong>sor del Pueblo, <strong>en</strong> el seu article 16, regula<br />

la intercepció de les comunicacions adreçades a dita Institució.<br />

El Decret 113/1960 de 19 de maig de Ord<strong>en</strong>ació Postal, <strong>en</strong> el seus articles 14 i 15<br />

regula certs aspectes de les interv<strong>en</strong>cions postals i telegràfiques.<br />

El Decret 1653/1964 de 14 de maig del Reglam<strong>en</strong>t dels serveis de Correus, <strong>en</strong> el seus<br />

articles 26, 28 i 30 regula també certs aspectes de les interv<strong>en</strong>cions postals i<br />

telegràfiques<br />

Els Acords de la Comissió Nacional de Coordinació de la Policia Judicial de l’any 1999,<br />

que estableix<strong>en</strong> els criteris bàsics per la practica de diligències d’investigació per la<br />

policia Judicial.<br />

Els difer<strong>en</strong>ts Procedim<strong>en</strong>ts Normalitzats de Treball del Cos de Mossos d’Esquadra, que<br />

d’acord amb la normativa vig<strong>en</strong>t, estableix<strong>en</strong> els criteris concrets i les pautes a seguir<br />

per la pràctica de les difer<strong>en</strong>ts actuacions policials.<br />

493<br />

Tem ari Oposicions


5.2. LA INVESTIGACIÓ CRIMINAL: CONCEPTE I CARACTERÍSTIQUES<br />

CONCEPTE<br />

Es defineix de forma g<strong>en</strong>èrica a la investigació criminal com totes aquelles actuacions i<br />

diligències que du<strong>en</strong> a terme els Jutges d’Instrucció, el Ministeri Fiscal i la Policia<br />

Judicial, <strong>en</strong>caminades a l’esclarim<strong>en</strong>t de fets delictius i a la determinació de la<br />

participació <strong>en</strong> els mateixos dels presumptes responsables.<br />

Aquestes actuacions es pod<strong>en</strong> dur a terme durant dos mom<strong>en</strong>ts dintre del procés<br />

p<strong>en</strong>al:<br />

En un primer mom<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> la d<strong>en</strong>ominada fase pre processal, es a dir abans de la<br />

interv<strong>en</strong>ció de l'Òrgan Jurisdiccional, i les pod<strong>en</strong> iniciar d’ofici o per d<strong>en</strong>uncia, el<br />

Ministeri Fiscal i la Policia Judicial.<br />

En un segons mom<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la fase d’instrucció del procés p<strong>en</strong>al, quan l'Òrgan Judicial ja<br />

te obertes diligències i son realitzades per el propi Jutge d’Instrucció, auxiliat per la<br />

Policia Judicial, o bé per la mateixa Policia Judicial com a delegada del Jutge Instructor.<br />

La finalitat d’aquestes actuacions es la preparació del judici oral aportant les proves<br />

per determinar si s’ha comès o no un delicte, qui son els responsables, quina es la seva<br />

culpabilitat i per últim assegurar i prev<strong>en</strong>ir les conseqüències p<strong>en</strong>als i civils que es<br />

pod<strong>en</strong> derivar del fet delictiu.<br />

Segons la legislació vig<strong>en</strong>t, dintre de la policia, la funció investigadora correspon a la<br />

Policia Judicial i es obligació de tots el funcionaris que la compos<strong>en</strong> l’esbrinam<strong>en</strong>t dels<br />

delictes que es cometin <strong>en</strong> el seu territori, la practica de les diligències necessàries per<br />

la seva comprovació, el descobrim<strong>en</strong>t i det<strong>en</strong>ció dels seus autors, així com la recollida<br />

dels efectes, instrum<strong>en</strong>ts o proves dels delicte i la seva posta a disposició de l’Autoritat<br />

Judicial. Es també obligació dels compon<strong>en</strong>ts de la Policia Judicial la instrucció dels<br />

atestats de les diligències practicades, <strong>en</strong> els quals es faran constar tots els fets que<br />

han esbrinat, totes les declaracions i informes que han rebut i totes les altres<br />

circumstancies que pugessin ser prova o indici del fet delictiu.<br />

En quant a aquestes actuacions i diligències d’investigació, podem distingir <strong>en</strong>tre les<br />

que estan expressam<strong>en</strong>t regulades a la legislació processal i aquelles altres que si bé<br />

no estan regulades <strong>en</strong> dita legislació, la jurisprudència ha vingut perfilant com a valides<br />

i a establert les garanties necessàries <strong>en</strong> la seva pràctica per poder constituir prova<br />

valida <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t del judici oral.<br />

a) Diligències regulades a la Llei d’Enjudiciam<strong>en</strong>t Criminal: La inspecció ocular; la<br />

reconstrucció dels fets; el cos del delicte; la id<strong>en</strong>tificació del delinqü<strong>en</strong>t; les<br />

declaracions de detinguts, imputats i testimonis; les <strong>en</strong>trades i escorcolls; les<br />

interv<strong>en</strong>cions telefòniques, postals i telegràfiques; el reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda; els<br />

494<br />

Tem ari Oposicions


lliuram<strong>en</strong>ts controlats; els ag<strong>en</strong>ts infiltrats; els informes policials i els informes<br />

pericials.<br />

b) Diligències no regulades a la legislació processal: El reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic; el<br />

reconeixem<strong>en</strong>t casual; el reconeixem<strong>en</strong>t o id<strong>en</strong>tificació de veu; l’escorcoll corporal; les<br />

filmacions videogràfiques; les inspeccions radiològiques i ecogràfiques; la id<strong>en</strong>tificació<br />

dactiloscòpica la id<strong>en</strong>tificació g<strong>en</strong>ètica i els mètodes alcoholimètrics;<br />

Podem concloure per tant, que l’actuació concreta de la Policia judicial <strong>en</strong> la seva<br />

funció investigadora com<strong>en</strong>ça quan el fet delictiu ja s’ha produït i consisteix <strong>en</strong> la<br />

pràctica de totes les diligències d’investigació necessàries per l’esbrinam<strong>en</strong>t i<br />

reconstrucció del que ha succeït sempre d’acord amb la legalitat processal, es a dir<br />

amb els elem<strong>en</strong>ts d’investigació i acreditació previstos <strong>en</strong> les lleis, les interpretacions<br />

que eman<strong>en</strong> dels Tribunals Constitucionals i Suprem i les Circulars i les Resolucions<br />

dictades per els responsables dels Cossos Policials amb competències <strong>en</strong> la investigació<br />

de fets delictius.<br />

CARACTERÍSTIQUES<br />

Les principals característiques de la investigació criminal <strong>en</strong> l'àmbit policial son:<br />

‐Es una funció policial reactiva, es a dir que es du a terme quan ja s’ha produït un fet<br />

delictiu.<br />

‐Es una funció d’auxili als Òrgans Judicials i al Ministeri Fiscal.<br />

‐Es una funció que està emmarcada dintre del procedim<strong>en</strong>t p<strong>en</strong>al<br />

‐Es una funció que la realitza la Policia Judicial <strong>en</strong> estreta col∙ laboració amb la Policia<br />

Ci<strong>en</strong>tífica, que form<strong>en</strong> la Policia d’Investigació Criminaldeductiu,lògic, analític i<br />

ci<strong>en</strong>tífic.<br />

‐Es una tasca que necessita el recolzam<strong>en</strong>t d’equipam<strong>en</strong>t tècnic i de suport a<br />

lainvestigació.<br />

‐Es una tasca policial complexa i multi disciplinària que requereix una especialització<br />

dels funcionaris policials i una actualització i formació continuada.<br />

495<br />

Tem ari Oposicions


5.3. L’INTERROGATORI POLICIAL<br />

És la tècnica policial consist<strong>en</strong>t <strong>en</strong> obt<strong>en</strong>ir informació de totes aquelles persones que<br />

per la raó que sigui, pod<strong>en</strong> t<strong>en</strong>ir coneixem<strong>en</strong>t de dades sobre un fet o una persona que<br />

es d'interès per la investigació. En aquesta tècnica cal t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> compte que el policia<br />

rep informació i no fa un intercanvi i t<strong>en</strong>ir sempre pres<strong>en</strong>t quina es la motivació que<br />

pot t<strong>en</strong>ir la persona per facilitar la informació.<br />

Cal t<strong>en</strong>ir pres<strong>en</strong>t sempre la capacitat d'expressió de l’interlocutor, la percepció que te<br />

dels fets, la memòria, el grau de sinceritat i els possibles errors d’estimació de<br />

quantitats, de confusió d’objectes i/o persones i la possible inv<strong>en</strong>ció total o parcial del<br />

relat que efectua. L’interrogador ha de t<strong>en</strong>ir uns certs coneixem<strong>en</strong>ts jurídics,<br />

psicològics i del camp delictiu <strong>en</strong> el qual es des<strong>en</strong>volupa l’interrogatori.<br />

496<br />

Tem ari Oposicions


5.4. L’ATESTAT POLICIAL: DIFERENTS FORMES D’INICIAR‐LO.<br />

ESTRUCTURA. ACABAMENT<br />

Formes d’inici de l’atestat<br />

A/ La compareix<strong>en</strong>ça<br />

S’adopta aquesta forma d’inici d’unes diligències quan la “notitia criminis” (informació<br />

sobre la comissió d’una presumpta infracció p<strong>en</strong>al) la facilita una persona, ja sigui un<br />

ciutadà o bé un funcionari de policia, la qual es pres<strong>en</strong>ta per a declarar <strong>en</strong><br />

dep<strong>en</strong>dències policials.<br />

Dins del cos de l’atestat, una vegada iniciat aquest, també pot haver‐hi<br />

compareix<strong>en</strong>ces, però <strong>en</strong> aquest cas només pod<strong>en</strong> ser fetes per part de funcionaris de<br />

policia, quan han d’aportar dades o proves <strong>en</strong> relació als fets, o bé pres<strong>en</strong>tar algun<br />

detingut o persones relacionades, o lliurar objectes o docum<strong>en</strong>ts.<br />

Als ciutadans que es pres<strong>en</strong>tin a les dep<strong>en</strong>dències policials per a efectuar alguna m<strong>en</strong>a<br />

de declaració al respecte d’unes diligències ja iniciades, se’ls ha de recollir una<br />

“declaració <strong>en</strong> qualitat de d<strong>en</strong>unciant, testimoni, d<strong>en</strong>unciat, ...”, segons pertoqui, <strong>en</strong><br />

format d’acta indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>t del cos de l’atestat la qual s’ha d’adjuntar a l’annex<br />

d’aquest.<br />

Mai es pot fer una compareix<strong>en</strong>ça d’un ciutadà <strong>en</strong>mig de l’atestat.<br />

No es pod<strong>en</strong> utilitzar les fórmules: “actes de compareix<strong>en</strong>ça”, ni “diligències de<br />

compareix<strong>en</strong>ça”.<br />

B/ Diligència d’inici<br />

S’adopta aquesta forma d’inici de l’atestat quan la “notitia criminis” és coneguda per<br />

qualsevol altre mitjà difer<strong>en</strong>t de la compareix<strong>en</strong>ça (manam<strong>en</strong>ts o ordres judicials,<br />

telefonemes, anònims, etc.) o quan l’atestat és ampliatori d’altres diligències anteriors.<br />

En aquesta diligència, a part de les dades fixes id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ives de l’<strong>en</strong>capçalam<strong>en</strong>t de<br />

l’atestat:<br />

‐ Número de registre de les diligències,<br />

‐ Localitat d’instrucció,<br />

‐ Números de TIP de l’instructor i secretari,<br />

‐ Hora i data,<br />

Cal fer constar detalladam<strong>en</strong>t el motiu que ha originat l’inici de les diligències, així com<br />

les persones <strong>en</strong>cartades i <strong>en</strong> quina qualitat, els anteced<strong>en</strong>ts del cas, etc.<br />

497<br />

Tem ari Oposicions


B.1./ Diligències ampliatòries<br />

Quan es realitz<strong>en</strong> diligències ampliatòries a altres ja tancades i trameses a l’òrgan que<br />

correspongui, aquestes han de com<strong>en</strong>çar sempre amb una Diligència d’Inici.<br />

Per tant, si es persona a les dep<strong>en</strong>dències un ciutadà per ampliar dades d’algun atestat<br />

ja tan<strong>cat</strong>, no s’inici<strong>en</strong> les ampliatòries mitjançant una compareix<strong>en</strong>ça, sinó que se li ha<br />

de pr<strong>en</strong>dre declaració <strong>en</strong> una acta indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>t, com a d<strong>en</strong>unciant, testimoni, ... i<br />

s’inicia l’atestat amb una Diligència d’Inici.<br />

També adopt<strong>en</strong> aquesta fórmula, g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>t, els atestats iniciats d’ofici per les<br />

unitats d’investigació.<br />

En aquesta diligència, a part de les dades fixes ja esm<strong>en</strong>tades, s’ha de fer constar:<br />

‐ El número de les diligències de les quals són ampliatòries,<br />

‐ A quin òrgan van ser trameses les primeres diligències,<br />

‐ En quina data es va fer el registre d’<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> l’òrgan esm<strong>en</strong>tat,<br />

‐ El motiu de la instrucció de les diligències inicials,<br />

‐ Les persones <strong>en</strong>cartades i <strong>en</strong> quina qualitat, i els vehicles <strong>en</strong>cartats amb el seu destí.<br />

Seguidam<strong>en</strong>t, s’ha de fer una breu exposició del motiu per fer les diligències<br />

ampliatòries.<br />

Unes diligències són ampliatòries a unes altres quan el que es vol fer constar té una<br />

continuació directa de les primeres diligències i s’han originat pel mateix fet, si<br />

aquelles ja han estat tancades i trameses a l’òrgan compet<strong>en</strong>t. Així doncs, s’han de fer<br />

diligències ampliatòries per a fer constar gestions que hagin quedat p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts sobre el<br />

fet que va originar les primeres diligències, declaracions posteriors, resultats<br />

d’investigacions posteriors, etc.<br />

Amb el programa informàtic “Tramitació”, les diligències inicials i les ampliatòries<br />

posteriors, qued<strong>en</strong> automàticam<strong>en</strong>t relacionades a la base de dades per a la consulta<br />

d’atestats.<br />

Estructura<br />

La Llei d’Enjudiciam<strong>en</strong>t Judicial no determina el contingut de l’atestat, per la qual cosa<br />

es fa necessari l’existència d’aquest PNT que estableix l’estructura bàsica de l’atestat i<br />

dóna instruccions homogènies sobre la forma de complim<strong>en</strong>tar determinades<br />

diligències, amb els requisits bàsics pertin<strong>en</strong>ts.<br />

498<br />

Tem ari Oposicions


L’estructura de l’atestat consta de:<br />

Caràtula<br />

Cos de l’atestat, així mateix integrat bàsicam<strong>en</strong>t per:<br />

‐ Inici (per compareix<strong>en</strong>ça o diligència d’inici)<br />

‐ Diligències de l’atestat (diligències de tràmit i diligències ess<strong>en</strong>cials).<br />

‐ Diligència de Tramesa<br />

Annex: amb les actes i altres docum<strong>en</strong>ts indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts que s’hi adjunt<strong>en</strong>.<br />

La caràtula<br />

A la caràtula dels atestats consta la informació principal sobre el propi atestat, els fets<br />

motivadors del mateix, les persones relacionades i la tramitació que se li dóna.<br />

Hi figur<strong>en</strong> les dades bàsiques segü<strong>en</strong>ts:<br />

‐ Comissaria on s’ha instruït l’atestat<br />

‐ Número de diligències<br />

‐ Número d’ampliatòries (si és el cas)<br />

‐ Data d’instrucció<br />

‐ Si hi ha m<strong>en</strong>ors impli<strong>cat</strong>s<br />

‐ Motiu de la instrucció<br />

‐ Lloc i data dels fets<br />

‐ Nom i cognoms de totes les persones <strong>en</strong>cartades <strong>en</strong> les diligències concretant si<br />

const<strong>en</strong> com a perjudi<strong>cat</strong>s, víctimes, d<strong>en</strong>unciants, testimonis o detinguts (afegint si<br />

han declarat o no, i si pass<strong>en</strong> a disposició o no)<br />

‐ Òrgan al qual es remet l’original, i<br />

‐ Òrgans als quals se’ls facilita una còpia.<br />

Els camps de dades que no hagin de ser empl<strong>en</strong>ats, s’han d’esborrar <strong>en</strong> la seva totalitat<br />

abans de realitzar la impressió <strong>en</strong> paper de la caràtula.<br />

El cos de l’atestat<br />

Conté, <strong>en</strong> ordre cronològic, totes les dades o circumstàncies conegudes durant la<br />

instrucció de les diligències policials, des del coneixem<strong>en</strong>t dels fets que motiv<strong>en</strong> el seu<br />

inici, fins a les investigacions realitzades a posteriori per a l’esclarim<strong>en</strong>t d’aquests fets.<br />

Principalm<strong>en</strong>t, està format per les segü<strong>en</strong>ts parts:<br />

‐ Compareix<strong>en</strong>ça inicial o Diligència d’inici<br />

‐ Diligències de tràmit opcionals<br />

‐ Diligències de tràmit obligatòries<br />

‐ Diligència de Tramesa<br />

‐ Un altressí (cas que sigui imprescindible)<br />

Quan es complim<strong>en</strong>ta una ordre judicial (recerca i det<strong>en</strong>ció, esbrinam<strong>en</strong>t de domicili,<br />

etc.) no és necessari instruir un atestat amb el format que es detalla al pres<strong>en</strong>t apartat.<br />

L’acomplim<strong>en</strong>t de l’ordre, s’ha de fer mitjançant un ofici signat per l’ag<strong>en</strong>t instructor<br />

499<br />

Tem ari Oposicions


de l’OAC o de la unitat d’Investigació que se n’hagi fet càrrec. Cas d’haver alguna<br />

persona detinguda, <strong>en</strong> aquest ofici s’han de fer constar les circumstàncies, ag<strong>en</strong>ts que<br />

han realitzat la det<strong>en</strong>ció i motiu de la mateixa, així com la seva posada a disposició<br />

judicial, adjuntant a l’ofici l’acta d’informació de drets al detingut.<br />

Els oficis per comunicar que s’ha fet efectiva una ordre judicial p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>t, no es pod<strong>en</strong><br />

realitzar amb el programa “Tramitació” i cal fer ús del programa específic per a aquests<br />

casos, de nom “Requerim<strong>en</strong>ts”.<br />

Annex de l’atestat: actes i docum<strong>en</strong>ts que s’adjunt<strong>en</strong><br />

L’annex de l’atestat incorpora les actes indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts i altres docum<strong>en</strong>ts que són el<br />

resultat de les gestions ord<strong>en</strong>ades per l’instructor <strong>en</strong> el cos de l’atestat, o que li han<br />

estat lliurats <strong>en</strong> relació al mateix.<br />

T<strong>en</strong><strong>en</strong> consideració de docum<strong>en</strong>ts, els segü<strong>en</strong>ts:<br />

‐ Les actes (de declaració, de lectura de drets, d’oferim<strong>en</strong>t d’accions, d’inspecció<br />

ocular, etc. …),<br />

‐ Les proves docum<strong>en</strong>tals, sigui quin sigui el seu suport físic: fotografies, cinta de vídeo<br />

o de cassette, disquet d’ordinador,...<br />

‐ Els docum<strong>en</strong>ts lliurats per les persones que efectu<strong>en</strong> compareix<strong>en</strong>ces o declaracions<br />

(contractes privats, notes manuscrites, ...),<br />

‐ Els informes mèdics,<br />

‐ Els oficis i les citacions adreçades a persones ali<strong>en</strong>es a l’organització policial quan, <strong>en</strong><br />

el mom<strong>en</strong>t de tancar l’atestat, no hagin obtingut resposta (no s’hagin pres<strong>en</strong>tat a les<br />

dep<strong>en</strong>dències on hagi estat citat, ...),<br />

‐ Els dictàm<strong>en</strong>s emesos pel laboratori analític de la Direcció G<strong>en</strong>eral de Seguretat<br />

Ciutadana i les unitats de policia ci<strong>en</strong>tífica del Cos, cas de disposar d’aquests,<br />

‐ Altres docum<strong>en</strong>ts rellevants que a judici de l’instructor s’hagin de passar a disposició<br />

judicial.<br />

Tot i no t<strong>en</strong>ir consideració de docum<strong>en</strong>t, també s’han d’adjuntar a l’atestat els<br />

objectes <strong>en</strong>cartats <strong>en</strong> diligències que puguin t<strong>en</strong>ir interès per a l’òrgan destinatari del<br />

mateix.<br />

G<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>t, i pel que fa als atestats per presumptes infraccions p<strong>en</strong>als, s’adjunt<strong>en</strong> els<br />

objectes materials del delicte (si no han estat retornats al seu propietari, <strong>en</strong> els casos<br />

de delictes contra el patrimoni) i els instrum<strong>en</strong>ts emprats per a cometre els fets.<br />

No obstant això, cal t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> compte les instruccions rebudes de cada partit judicial<br />

respecte a la gestió dels objectes <strong>en</strong>cartats <strong>en</strong> diligències, quant a adjuntar‐los sempre<br />

a l’atestat o només fer‐ho <strong>en</strong> alguns casos concrets.<br />

500<br />

Tem ari Oposicions


5.5. LA INSPECCIÓ OCULAR TECNICOPOLICIAL: LES ACTES. LES PRIMERES<br />

ACTUACIONS AL LLOC DELS FETS.<br />

La Inspecció Ocular Tècnic Policial (IOTP), que es el conjunt d’observacions,<br />

comprovacions i operacions tècniques que es fan <strong>en</strong> el lloc dels fets i que t<strong>en</strong><strong>en</strong> com a<br />

finalitat la recerca i recollida de proves o indicis; la localització d’objectes, armes o<br />

instrum<strong>en</strong>ts del delicte; la determinació dels actes efectuats per las víctimes i/o<br />

delinqü<strong>en</strong>ts i/o el seu itinerari ...etc. Com actuacions complem<strong>en</strong>taries cal realitzar<br />

fotografies i filmacions de vídeo <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>ts plànols i la realització de dibuixos i<br />

croquis del lloc.<br />

La inspecció ocular tècnic‐policial. De caràcter pericial permet observar, determinar i<br />

tractar aquells indicis que són consonants amb la informació que hem rebut. També<br />

però, pod<strong>en</strong> servir per desvirtuar la primera noticia, apareix<strong>en</strong>t la simulació de delicte,<br />

<strong>en</strong> el seu cas.<br />

La inspecció ocular és un aspecte imprescindible per a la resolució de la majoria de<br />

delictes esdevinguts. Està regulada per la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal <strong>en</strong> els articles<br />

del 326 al 333, que descriu<strong>en</strong> les actuacions que ha de dur a terme el jutge d’instrucció<br />

<strong>en</strong> el lloc dels fets. Actualm<strong>en</strong>t aquesta funció està delegada als membres<br />

especialitzats dels diversos cossos policials.<br />

La inspecció ocular que es realitza <strong>en</strong> el lloc on suposadam<strong>en</strong>t hi ha hagut un fet<br />

delictiu ha de quedar palesa <strong>en</strong> un docum<strong>en</strong>t anom<strong>en</strong>at acta d’inspecció ocular, on<br />

s’ha de reflectir detalladam<strong>en</strong>t la inspecció ocular que ha fet el funcionari <strong>en</strong>carregat<br />

del cas.<br />

Tanmateix, <strong>en</strong>cara que l’acta sigui molt detallada i exacta, mai no podrà aportar més<br />

informació que un bon reportatge fotogràfic, que és més objectiu, exacte i precís que<br />

una descripció escrita amb paraules.<br />

Una fotografia congela un mom<strong>en</strong>t, una esc<strong>en</strong>a, una acció o una situació determinada i<br />

reflecteix amb tot rigor les imatges captades per la càmera; per contra, <strong>en</strong> una relació<br />

escrita es pod<strong>en</strong> oblidar detalls ‐ de vegades, detalls als quals no s’ha donat<br />

importància pod<strong>en</strong> convertir‐se <strong>en</strong> proves fonam<strong>en</strong>tals <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t del judici oral. Si<br />

es fan fotografies, hi ha constància d’aquests detalls, <strong>en</strong>cara que no estiguin reflectits<br />

<strong>en</strong> l’acta.<br />

És fonam<strong>en</strong>tal fer les primeres fotografies de seguida que s’ arriba al lloc dels fets,<br />

abans de moure cap objecte o víctima. En aquest s<strong>en</strong>tit, és important m<strong>en</strong>talitzar els<br />

ag<strong>en</strong>ts que arrib<strong>en</strong> <strong>en</strong> primer lloc que m<strong>en</strong>tre esper<strong>en</strong> l’ arribada dels ag<strong>en</strong>ts<br />

especialitzats han de restringir l’accés a la zona de persones ali<strong>en</strong>es; també cal<br />

id<strong>en</strong>tificar les persones que es trob<strong>en</strong> al lloc dels fets i els testimonis visuals. Cal<br />

impedir que ningú toqui o mogui cap objecte a fi d’evitar que es creïn indicis falsos o<br />

que se’n destrueixin.<br />

En alguns casos, l’autoritat judicial i el metge for<strong>en</strong>se compareix<strong>en</strong> al lloc dels fets;<br />

aleshores, cal fer les fotografies que se sol∙licitin s<strong>en</strong>s perjudici de fer, també, les que<br />

501<br />

Tem ari Oposicions


l’ag<strong>en</strong>t consideri conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>ts per a la investigació. En els delictes amb víctimes<br />

mortals, el reportatge fotogràfic realitzat al lloc dels fets s’ha de completar amb les<br />

fotografies que es facin a l’institut medicofor<strong>en</strong>se o al dipòsit de cadàvers durant<br />

l’autòpsia, ja que aquestes darreres pod<strong>en</strong> reflectir si el cos de la víctima ha patit<br />

alguna agressió.<br />

Una vegada feta la inspecció ocular amb la recerca d’indicis i el reportatge fotogràfic<br />

respectius, s’ha de transcriure una acta <strong>en</strong> el mateix lloc, i han de signar‐la l’ag<strong>en</strong>t<br />

instructor, el secretari i dos testimonis que han de donar fe que totes les actuacions<br />

executades han estat ajustades al dret.<br />

Quan s’ha de fer un reportatge fotogràfic no es disposa de fórmules matemàtiques que<br />

puguin ajudar‐hi, per tant ha de ser l’ag<strong>en</strong>t especialitzat qui ha d’<strong>en</strong>focar la inspecció<br />

per tal d’int<strong>en</strong>tar reflectir els indicis que seran la base d’informes posteriors.<br />

És recomanable que els ag<strong>en</strong>ts que particip<strong>en</strong> <strong>en</strong> una inspecció ocular tinguin<br />

coneixem<strong>en</strong>ts comuns sobre fotografia i revelatge d’empremtes, ja que això els<br />

permet realitzar la tasca correspon<strong>en</strong>t d’una manera més efectiva.<br />

Si bé cada inspecció ocular és difer<strong>en</strong>t, es pod<strong>en</strong> agrupar segons el tipus ‐ robatoris,<br />

empremtes, localització de cadàvers. . .‐, i escollir les tècniques fotogràfiques més<br />

adi<strong>en</strong>ts per a cada cas.<br />

Per considerar‐se útils, s’han de realitzar les fotografies de detall, que s’han de fer al<br />

laboratori fotogràfic. S’han de fer sempre amb el testimoni mètric correspon<strong>en</strong>t i amb<br />

dos focus que il∙luminin l’arma oposadam<strong>en</strong>t amb una inclinació de 450 per evitar<br />

ombres i reflexos.<br />

En les fotografies d’armes, tant si són <strong>en</strong> color com <strong>en</strong> blanc negre, es fa molt difícil<br />

distingir la marca, el model i el número de sèrie, perquè aquestes inscripcions són<br />

<strong>en</strong>cunyades i no t<strong>en</strong><strong>en</strong> prou contrast; tanmateix, hi ha una tècnica s<strong>en</strong>zilla que permet<br />

fer visibles totes les inscripcions. Si l’arma que s’ha de fotografiar és pavonada de color<br />

negre, es passa un guix per damunt de les inscripcions; així, la pols del guix queda<br />

dintre les ranures dels nombres i les lletres. Tot seguit, s’hi passa un pinzell per netejar<br />

la pols sobrera; de seguida, les inscripcions, que hauran quedat de color blanc, seran<br />

perfectam<strong>en</strong>t distingibles i se’ls podrà fer una fotografia. Per contra, si l’arma que s’ha<br />

de fotografiar és niquelada o cromada, s’ha de seguir el mateix procedim<strong>en</strong>t però amb<br />

pols negra – com per exemple, el negre de fum, que és un revelador mecànic per a<br />

empremtes.<br />

En una arma pavonada també costa distingir les taques de sang; <strong>en</strong> aquests casos cal<br />

adaptar un filtre vermell a la càmera fotogràfica que permet obt<strong>en</strong>ir una imatge <strong>en</strong><br />

que’ l’arma apareix de color fosc i la taca més clara i, per tant, més visible a causa del<br />

contrast.<br />

Quan es té una arma amb la numeració esborrada, per id<strong>en</strong>tificar‐la es pot utilitzar un<br />

reactiu anom<strong>en</strong>at de fry’s, que provoca una reacció molecular a la zona que es va<br />

comprimir per <strong>en</strong>cunyar‐hi la numeració.<br />

502<br />

Tem ari Oposicions


Com que la visió és molt feble i breu, cal t<strong>en</strong>ir preparada la càmera, ja que una vegada<br />

hagi aparegut la numeració es tornarà a esborrar per sempre. Cal no oblidar que abans<br />

d’aplicar aquest reactiu s’ha de netejar la zona on hi ha les inscripcions.<br />

Les fotografies de conjunt parcial i de detall, com hem dit més amunt, s’han de fer<br />

sempre amb el testimoni mètric i, <strong>en</strong> el paper que <strong>en</strong>quadri la fotografia, hi ha de<br />

constar el lloc, la data i l’hora <strong>en</strong> que’ es realitza el reportatge.<br />

Les fotografies que pertanyin a investigacions de balística for<strong>en</strong>se s’han d’efectuar <strong>en</strong><br />

el laboratori correspon<strong>en</strong>t.<br />

El material fotogràfic adi<strong>en</strong>t per a aquest tipus de fotografies és: una càmera<br />

fotogràfica rèflex de 35 mm, amb objectius gran angular, normal i macro, filtre vermell,<br />

trespeus, cable disparador, flaix ori<strong>en</strong>table i pel∙lícula pancromàtica amb una<br />

s<strong>en</strong>sibilitat aconsellada de 100/21 IS0.<br />

La diligència d’inspecció ocular tècnic‐policial.<br />

Artículo 326<br />

Cuando el delito que se persiga haya dejado vestigios o pruebas materiales de su<br />

perpetración, el Juez instructor o el que haga sus veces los recogerá y conservarà para<br />

el juicio oral si fuere posible, procedi<strong>en</strong>do al efecto a la inspección ocular y a la<br />

descripción de todo aquello que pueda t<strong>en</strong>er relación con la exist<strong>en</strong>cia y naturaleza del<br />

hecho.<br />

[...] Cuando se pusiera de manifiesto la exist<strong>en</strong>cia de huellas o vestigios cuyo anàlisis<br />

biológico pudiera contribuir al esclarecimi<strong>en</strong>to del hecho investigado, el Juez de<br />

Instrucción adoptará u ord<strong>en</strong>ará a la Policía Judicial o al médico for<strong>en</strong>se que adopte<br />

lasmedidas necesarias para que la recogida, custodia y exam<strong>en</strong> de aquellas muestras<br />

se verifique <strong>en</strong> condiciones que garantic<strong>en</strong> su aut<strong>en</strong>ticidad, sin perjuicio de lo<br />

establecido <strong>en</strong> el artículo 282.<br />

Artículo 770<br />

La Policía Judicial acudirá de inmediato al lugar de los hechos y realizará las sigui<strong>en</strong>tes<br />

dilig<strong>en</strong>cias:<br />

1ª. Requerirá la pres<strong>en</strong>cia de cualquier facultativo o personal sanitario que fuere<br />

habido para prestar, si fuere necesario, los oportunos auxilios al of<strong>en</strong>dido. El<br />

requerido, aunque sólo lo fuera verbalm<strong>en</strong>te, que no ati<strong>en</strong>da sin justa causa el<br />

requerimi<strong>en</strong>to será sancionado con una multa de 500 a 5.000 euros, sin perjuicio de la<br />

responsabilidad criminal <strong>en</strong> que hubiera podido incurrir.<br />

503<br />

Tem ari Oposicions


2ª. Acompañará al acta de constancia fotografías o cualquier otro soporte magnético o<br />

de reproducción de la imag<strong>en</strong>, cuando sea pertin<strong>en</strong>te para el esclarecimi<strong>en</strong>to del<br />

hecho punible y exista riesgo de desaparición de sus fu<strong>en</strong>tes de prueba.<br />

3ª. Recogerá y custodiará <strong>en</strong> todo caso los efectos, instrum<strong>en</strong>tos o pruebas del delito<br />

de cuya desaparición hubiere peligro, para ponerlos a disposición de la autoridad<br />

judicial. [...]<br />

5ª. Tomará los datos personales y dirección de las personas que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> <strong>en</strong> el<br />

lugar <strong>en</strong> que se cometió el hecho, así como cualquier otro dato que ayude a su<br />

id<strong>en</strong>tificación y localización, tales como lugar habitual de trabajo, números de teléfono<br />

fijo o móvil, número de fax o dirección de correo electrónico.<br />

6ª. Interv<strong>en</strong>drá, de resultar proced<strong>en</strong>te, el vehículo y ret<strong>en</strong>drá el permiso de<br />

circulación del mismo y el permiso de conducir de la persona a la que se impute el<br />

hecho.<br />

4.‐Llibre d’Actes d’Inspeccions Oculars Tècnico‐Policials<br />

S’hi anotaran les segü<strong>en</strong>ts dades:<br />

Número d’acta d’IOTP, Data de l’acta, Número dels ag<strong>en</strong>ts que la realitz<strong>en</strong>, Número<br />

diligències policials, Referència de policia ci<strong>en</strong>tífica, Motiu i Lloc del fet.<br />

INSPECCIÓ OCULAR TÈCNICO POLICIAL (IOTP)<br />

FUNCIÓ POLICIAL<br />

Investigació del delicte.<br />

Prova judicial (s<strong>en</strong>se manam<strong>en</strong>t judicial).<br />

Suport a l’hora de fer l’informe pericial<br />

MATERIAL<br />

Una càmara domèstica<br />

Bateries<br />

Carregador i alim<strong>en</strong>tador corr<strong>en</strong>t<br />

Cintes<br />

Recanvi piles i fusibles<br />

Micròfon de corbata<br />

Opcional:<br />

angular<br />

torxa<br />

tres peus<br />

504<br />

Tem ari Oposicions


ENREGISTRAMENT:<br />

Marcarem un ordre a seguir:<br />

1.‐Plans de situació (població, polígon industrial, ciutat, un planell)<br />

2.‐Plans d’aproximació (carrer de la població, bloc, fàbrica)<br />

3.‐Plans del lloc deIs fets (casa, edifici, <strong>en</strong>trada, finestra forçada, etc, evitant continus<br />

movim<strong>en</strong>ts de càmara i zoom i mant<strong>en</strong>int la durada del pla el temps sufici<strong>en</strong>t.)<br />

4.A.‐Entrada per la porta de la casa i seguim<strong>en</strong>t d’aquesta<br />

4.B.‐Lloc d’accés dels pressumptes autors<br />

5.‐Lloc d’accés des de dins<br />

6.‐Habitació lloc dels fets<br />

7.‐lndicis<br />

8.‐Resta de la casa<br />

IL∙LUMINACIÓ: Utilitzar més GAINS o torxa <strong>en</strong> cas de poca llum. (En un inc<strong>en</strong>di, utilitzar<br />

torxa)..<br />

DESPLAÇAMENT: Caminar amb els dos ulls oberts.<br />

MOVIMENTS DE CÀMARA: Càmara <strong>en</strong> ma.<br />

ZOOM: suau, zoom in i zoom out.<br />

ENFOCAMENT: manual.<br />

AUDIO: narració.<br />

BALANÇ DE BLANCS: automàtic o manual.<br />

ANOTACIONS: marcar la ma.<br />

CÒPIA: fer una còpia de la cinta original i treballar amb la còpia.<br />

ORIGINAL: arxivar per a disposició judicial.<br />

VISIONAT: sí. Apuntar seqüències.<br />

EDICIÓ MÀSTER: no.<br />

La inspecció ocular és un aspecte imprescindible per a la resolució de la majoria de<br />

delictes esdevinguts. Està regulada per la Llei d’<strong>en</strong>judiciam<strong>en</strong>t criminal <strong>en</strong> els articles<br />

del 326 al 333, que descriu<strong>en</strong> les actuacions que ha de dur a terme el jutge d’instrucció<br />

505<br />

Tem ari Oposicions


<strong>en</strong> el lloc dels fets. Actualm<strong>en</strong>t aquesta funció està delegada als membres<br />

especialitzats dels diversos cossos policials.<br />

La inspecció ocular que es realitza <strong>en</strong> el lloc on suposadam<strong>en</strong>t hi ha hagut un fet<br />

delictiu ha de quedar palesa <strong>en</strong> un docum<strong>en</strong>t anom<strong>en</strong>at acta d’inspecció ocular, on<br />

s’ha de reflectir detalladam<strong>en</strong>t la inspecció ocular que ha fet el funcionari <strong>en</strong>carregat<br />

del cas.<br />

Tanmateix, <strong>en</strong>cara que l’acta sigui molt detallada i exacta, mai no podrà aportar més<br />

informació que un bon reportatge fotogràfic, que és més objectiu, exacte i precís que<br />

una descripció escrita amb paraules.<br />

Una fotografia congela un mom<strong>en</strong>t, una esc<strong>en</strong>a, una acció o una situació determinada i<br />

reflecteix amb tot rigor les imatges captades per la càmera; per contra, <strong>en</strong> una relació<br />

escrita es pod<strong>en</strong> oblidar detalls ‐ de vegades, detalls als quals no s’ha donat<br />

importància pod<strong>en</strong> convertir‐se <strong>en</strong> proves fonam<strong>en</strong>tals <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t del judici oral. Si<br />

es fan fotografies, hi ha constància d’aquests detalls, <strong>en</strong>cara que no estiguin reflectits<br />

<strong>en</strong> l’acta.<br />

És fonam<strong>en</strong>tal fer les primeres fotografies de seguida que s’ arriba al lloc dels fets,<br />

abans de moure cap objecte o víctima. En aquest s<strong>en</strong>tit, és important m<strong>en</strong>talitzar els<br />

ag<strong>en</strong>ts que arrib<strong>en</strong> <strong>en</strong> primer lloc que m<strong>en</strong>tre esper<strong>en</strong> l’ arribada dels ag<strong>en</strong>ts<br />

especialitzats han de restringir l’accés a la zona de persones ali<strong>en</strong>es; també cal<br />

id<strong>en</strong>tificar les persones que es trob<strong>en</strong> al lloc dels fets i els testimonis visuals. Cal<br />

impedir que ningú toqui o mogui cap objecte a fi d’evitar que es creïn indicis falsos o<br />

que se’n destrueixin.<br />

En alguns casos, l’autoritat judicial i el metge for<strong>en</strong>se compareix<strong>en</strong> al lloc dels fets;<br />

aleshores, cal fer les fotografies que se sol∙licitin s<strong>en</strong>s perjudici de fer, també, les que<br />

l’ag<strong>en</strong>t consideri conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>ts per a la investigació. En els delictes amb víctimes<br />

mortals, el reportatge fotogràfic realitzat al lloc dels fets s’ha de completar amb les<br />

fotografies que es facin a l’institut medicofor<strong>en</strong>se o al dipòsit de cadàvers durant<br />

l’autòpsia, ja que aquestes darreres pod<strong>en</strong> reflectir si el cos de la víctima ha patit<br />

alguna agressió.<br />

Una vegada feta la inspecció ocular amb la recerca d’indicis i el reportatge fotogràfic<br />

respectius, s’ha de transcriure una acta <strong>en</strong> el mateix lloc, i han de signar‐la l’ag<strong>en</strong>t<br />

instructor, el secretari i dos testimonis que han de donar fe que totes les actuacions<br />

executades han estat ajustades al dret.<br />

Quan s’ha de fer un reportatge fotogràfic no es disposa de fórmules matemàtiques que<br />

puguin ajudar‐hi, per tant ha de ser l’ag<strong>en</strong>t especialitzat qui ha d’<strong>en</strong>focar la inspecció<br />

per tal d’int<strong>en</strong>tar reflectir els indicis que seran la base d’informes posteriors.<br />

És recomanable que els ag<strong>en</strong>ts que particip<strong>en</strong> <strong>en</strong> una inspecció ocular tinguin<br />

coneixem<strong>en</strong>ts comuns sobre fotografia i revelatge d’empremtes, ja que això els<br />

permet realitzar la tasca correspon<strong>en</strong>t d’una manera més efectiva.<br />

506<br />

Tem ari Oposicions


Si bé cada inspecció ocular és difer<strong>en</strong>t, es pod<strong>en</strong> agrupar segons el tipus ‐ robatoris,<br />

empremtes, localització de cadàvers. . .‐, i escollir les tècniques fotogràfiques més<br />

adi<strong>en</strong>ts per a cada cas.<br />

Per considerar‐se útils, s’han de realitzar les fotografies de detall, que s’han de fer al<br />

laboratori fotogràfic. S’han de fer sempre amb el testimoni mètric correspon<strong>en</strong>t i amb<br />

dos focus que il∙luminin l’arma oposadam<strong>en</strong>t amb una inclinació de 450 per evitar<br />

ombres i reflexos.<br />

En les fotografies d’armes, tant si són <strong>en</strong> color com <strong>en</strong> blanc negre, es fa molt difícil<br />

distingir la marca, el model i el número de sèrie, perquè aquestes inscripcions són<br />

<strong>en</strong>cunyades i no t<strong>en</strong><strong>en</strong> prou contrast; tanmateix, hi ha una tècnica s<strong>en</strong>zilla que permet<br />

fer visibles totes les inscripcions. Si l’arma que s’ha de fotografiar és pavonada de color<br />

negre, es passa un guix per damunt de les inscripcions; així, la pols del guix queda<br />

dintre les ranures dels nombres i les lletres. Tot seguit, s’hi passa un pinzell per netejar<br />

la pols sobrera; de seguida, les inscripcions, que hauran quedat de color blanc, seran<br />

perfectam<strong>en</strong>t distingibles i se’ls podrà fer una fotografia. Per contra, si l’arma que s’ha<br />

de fotografiar és niquelada o cromada, s’ha de seguir el mateix procedim<strong>en</strong>t però amb<br />

pols negra – com per exemple, el negre de fum, que és un revelador mecànic per a<br />

empremtes.<br />

En una arma pavonada també costa distingir les taques de sang; <strong>en</strong> aquests casos cal<br />

adaptar un filtre vermell a la càmera fotogràfica que permet obt<strong>en</strong>ir una imatge <strong>en</strong><br />

que’ l’arma apareix de color fosc i la taca més clara i, per tant, més visible a causa del<br />

contrast.<br />

Quan es té una arma amb la numeració esborrada, per id<strong>en</strong>tificar‐la es pot utilitzar un<br />

reactiu anom<strong>en</strong>at de fry’s, que provoca una reacció molecular a la zona que es va<br />

comprimir per <strong>en</strong>cunyar‐hi la numeració.<br />

Com que la visió és molt feble i breu, cal t<strong>en</strong>ir preparada la càmera, ja que una vegada<br />

hagi aparegut la numeració es tornarà a esborrar per sempre. Cal no oblidar que abans<br />

d’aplicar aquest reactiu s’ha de netejar la zona on hi ha les inscripcions.<br />

Les fotografies de conjunt parcial i de detall, com hem dit més amunt, s’han de fer<br />

sempre amb el testimoni mètric i, <strong>en</strong> el paper que <strong>en</strong>quadri la fotografia, hi ha de<br />

constar el lloc, la data i l’hora <strong>en</strong> que’ es realitza el reportatge.<br />

Les fotografies que pertanyin a investigacions de balística for<strong>en</strong>se s’han d’efectuar <strong>en</strong><br />

el laboratori correspon<strong>en</strong>t.<br />

El material fotogràfic adi<strong>en</strong>t per a aquest tipus de fotografies és: una càmera<br />

fotogràfica rèflex de 35 mm, amb objectius gran angular, normal i macro, filtre vermell,<br />

trespeus, cable disparador, flaix ori<strong>en</strong>table i pel∙lícula pancromàtica amb una<br />

s<strong>en</strong>sibilitat aconsellada de 100/21 IS0.<br />

Fotografies de taques<br />

507<br />

Tem ari Oposicions


En les inspeccions oculars es pod<strong>en</strong> trobar taques diverses, que pod<strong>en</strong> ser d’orig<strong>en</strong><br />

biològic ‐ sang, sem<strong>en</strong>, orina. .‐ o químic. Quan es trob<strong>en</strong> taques de sang, és<br />

conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>t fer el reportatge fotogràfic <strong>en</strong> color, per reflectir els fets d’ una manera<br />

més real. En aquest tipus de reportatge cal seguir l’ordre esm<strong>en</strong>tat anteriorm<strong>en</strong>t, és a<br />

dir: fotografies de conjunt, de conjunt parcial i de detall. Abans de fer qualsevol<br />

fotografia cal efectuar una inspecció visual per acotar i marcar totes les taques de sang<br />

i d’altres, per determinar l’ordre que haurà de seguir el reportatge. Es conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>t que<br />

<strong>en</strong> aquestes inspeccions es porti una llum ultraviolada perquè les taques de sang i<br />

sem<strong>en</strong>, quan es trob<strong>en</strong> <strong>en</strong> superfícies molt fosques, pres<strong>en</strong>t<strong>en</strong> una difer<strong>en</strong>ciació que<br />

les fa visibles si són sotmeses a aquesta radiació.<br />

Cal t<strong>en</strong>ir molta cura amb la il∙luminació. S’ha d’utilitzar una llum rasant o amb una<br />

inclinació adequada respecte a l’eix òptic de la càmera fotogràfica. S’han de traslladar<br />

tots els objectes que es pugui al laboratori per fer la tasca amb més tranquil∙litat i per<br />

poder servir‐nos de tots els mitjans al nostre abast.<br />

Cal fotografiar totes les taques detectades al lloc dels fets t<strong>en</strong>int <strong>en</strong> compte l’<strong>en</strong>torn,<br />

és a dir, int<strong>en</strong>tant reflectir‐ne la posició i el lloc. I cal fotografiar‐les totes, tant si<br />

sembl<strong>en</strong> de sang com si no; posteriorm<strong>en</strong>t, el laboratori confirmarà de quina<br />

substància es tracta.<br />

Si es trob<strong>en</strong> armes de foc, objectes contund<strong>en</strong>ts, armes blanques o qualsevol altre<br />

objecte ta<strong>cat</strong> de sang cal seguir el procedim<strong>en</strong>t segü<strong>en</strong>t: abans d’extreure‐la de<br />

l’objecte on es troba per poder‐la analitzar cal fer‐ne la fotografia; després se separ<strong>en</strong><br />

les restes de sang de l’objecte i se’l torna a fotografiar amb les taques raspades al<br />

costat. Se segueix aquest procedim<strong>en</strong>t amb la int<strong>en</strong>ció de demostrar que es tracta de<br />

la mateixa sang i del mateix objecte o arma; si no es treballés d’aquesta manera, el dia<br />

del judici, quan es pres<strong>en</strong>tés l’arma o l’objecte totalm<strong>en</strong>t net, el def<strong>en</strong>sor podria no<br />

admetre’l com a prova.En totes les fotografies ha de constar el correspon<strong>en</strong>t testimoni<br />

mètric al costat de la taca de sang, perquè el diàmetre i el dibuix pod<strong>en</strong> indicar l’alçada<br />

de la caiguda, la inclinació i la direcció.<br />

508<br />

Tem ari Oposicions


5.6. L’ENTRADA I L’ESCORCOLL EN LLOCA TANCAT: REQUISIT, FORMALITATS I<br />

SUPÒSITS EXCEPCIONALS.<br />

Entrada i escorcoll <strong>en</strong> domicili<br />

En aquests dispositiu analitzem els requisits i l’operatiu policial <strong>en</strong> l’<strong>en</strong>trada i escorcoll <strong>en</strong> un<br />

domicili <strong>en</strong> els dos casos més freqü<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> que el realitza la Policia Judicial: amb resolució judicial i<br />

amb cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t del titular.<br />

Amb resolució judicial<br />

‐La Petició<br />

Els funcionaris de policia judicial demanaran mitjançant ofici motivat la resolució judicial que<br />

autoritzi la practica de la diligència.<br />

Si hi han diligències judicials obertes, l’ofici s'adreçarà al Jutge o Tribunal que conegui de la causa.<br />

Si la diligència es té que practicar fora de l'àmbit territorial de l'òrgan judicial que coneix de la<br />

causa, l’ofici de petició també s'adreçarà a ell, el qual comissionarà la diligència al Jutge de la<br />

demarcació territorial correspon<strong>en</strong>t o l’efectuarà personalm<strong>en</strong>t.<br />

Si no hi han diligències judicials obertes, l’ofici s'adreçarà al Jutge d’Instrucció <strong>en</strong> funcions de<br />

guàrdia del lloc on es tingui que efectuar, el qual obrirà les diligències judicials correspon<strong>en</strong>ts i<br />

posteriorm<strong>en</strong>t, si no li correspon conèixer de la causa, s’inhibirà <strong>en</strong> favor de l'òrgan judicial<br />

compet<strong>en</strong>t per conèixer‐laEn l’ofici constarà sempre:<br />

‐El número de diligències policials i el de les diligències judicials si aquestes ja estan<br />

obertes.<br />

‐Els motius, les comprovacions, les constatacions, els indicis i la necessitat d’efectuar la<br />

diligència. Aquesta motivació té que ser el més amplia, ext<strong>en</strong>sa i complerta possible, ja que<br />

com a norma g<strong>en</strong>eral constituirà la base de la motivació de la resolució judicial i per tant la<br />

causa de la seva acceptació o d<strong>en</strong>egació per l'òrgan judicial. En cap cas es demanarà la<br />

pràctica de aquestes diligències s<strong>en</strong>se motivació.<br />

‐El fet delictiu que s’investiga o que motiva la diligència, les persones que es vol<strong>en</strong> det<strong>en</strong>ir<br />

i/o els objectes o efectes que de forma directa o indirecta estiguin relacionats i que es vol<strong>en</strong><br />

recercar.<br />

‐El lloc o domicili on es vol efectuat la diligència, amb totes les dades concretes i exactes de<br />

la seva ubicació que permetin la seva inconfusible id<strong>en</strong>tificació.<br />

‐El titular del mateix i/o persona que hi viu, si es coneix<strong>en</strong>.<br />

‐La data complerta, dia, mes i any, <strong>en</strong> que es durà a terme i si s’efectuarà durant el dia,<br />

durant la nit o ambdós. Aquesta dada es molt important, perquè si la resolució judicial no<br />

ho recull de forma expressa, no es pod<strong>en</strong> efectuar <strong>en</strong>trades i escorcolls durant la nit.<br />

‐Els funcionaris de policia judicial que practicaran <strong>en</strong> la diligència i la Unitat o Grup al que<br />

pertany<strong>en</strong>. Així mateix es farà constar si <strong>en</strong> la diligència intervindran altres grups o unitats<br />

especialitzades dels Cos ( Policia Ci<strong>en</strong>tífica, GEI, TEDAX, CANINA, MTO, INFORMATICA, etc.)<br />

509<br />

Tem ari Oposicions


‐És farà constar que es realitzarà un reportatge fotogràfic i/o videogràfic que restarà <strong>en</strong> seu<br />

policial a disposició de l ’autoritat judicial.<br />

‐En el cas de que el detingut o imputat hagi demanat la presència del seu advo<strong>cat</strong> <strong>en</strong> la<br />

diligència, es farà constar també <strong>en</strong> l’ofici. L’ofici el signarà el Cap del Grup o de la Unitat<br />

d’Investigació.<br />

‐ L’Operatiu policial<br />

El Cap de la Unitat o Grup d’investigació o el funcionari que ell designi serà el responsable de<br />

l’operatiu policial per la pràctica de la diligència.<br />

Des de el mateix mom<strong>en</strong>t <strong>en</strong> que es pr<strong>en</strong>gui la decisió de sol∙ licitar la resolució judicial, el<br />

responsable de l’operatiu adoptarà les mesures de vigilància que siguin necessàries per evitar la<br />

fugida de la persona que es vol det<strong>en</strong>ir o la sostracció dels objectes, efectes o instrum<strong>en</strong>ts del<br />

delicte, llibres, papers o qualsevol altre cosa que hagi de ser objecte de l’escorcoll.<br />

El responsable de l’operatiu designarà el nombre d’efectius necessaris, t<strong>en</strong>int <strong>en</strong> compte les<br />

característiques físiques de lloc, les dificultat per accedir‐hi, el nombre de persones que pod<strong>en</strong><br />

trobar‐se a l’interior i la seva perillositat o qualsevol altre dificultat que es pugui preveure.<br />

El responsable de l’operatiu demanarà per el conducte establert, i amb la justificació correspon<strong>en</strong>t,<br />

el recolzam<strong>en</strong>t de les patrulles de seguretat ciutadana o d’unitats especialitzades que cregui<br />

necessari per la pràctica de la diligència.<br />

Així mateix supervisarà que es disposi de tot el material que consideri adi<strong>en</strong>t i necessari per<br />

efectuar la diligència (etiquetes, bosses, precintes, pota de cabra, poquets, vehicles, cameres<br />

armilles, armes llargues etc.......)<br />

Abans de com<strong>en</strong>çar l’operatiu policial, el responsable farà una reunió amb tots els efectius que<br />

intervindran explicant com es durà terme i assignarà les tasques concretes que te que realitzar<br />

cadascun d’ells, t<strong>en</strong>int pres<strong>en</strong>t que dintre del domicili només t<strong>en</strong><strong>en</strong> que ser‐hi els funcionaris<br />

policials imprescindibles. Dintre de les tasques es important designar qui assegurarà les habitacions<br />

o dep<strong>en</strong>dències del domicili, qui efectuarà l’escorcoll, qui custodiarà al detingut, qui vigilarà<br />

l’exterior etc.<br />

El responsable de l’operatiu comunicarà a la Sala de Coordinació que correspongui, la sortida de les<br />

dep<strong>en</strong>dències policials, l’arribada al lloc, l’inici de la diligència, les novetats que és produeixin i la<br />

finalització.<br />

Una vegada <strong>en</strong> el lloc, el responsable policial agafarà les mesures necessàries per la seguretat de la<br />

comissió judicial i demés persones que intervinguin <strong>en</strong> la diligència, així com dels ag<strong>en</strong>ts actuants.<br />

El responsable de l’operatiu estarà sempre al costat del Secretari judicial, dirigint la diligència i<br />

comunicant‐li totes aquelles circumstàncies que cregui conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>ts per l’investigació policial o<br />

judicial per que les reflecteix‐hi a l’acta.<br />

M<strong>en</strong>tres el Secretari judicial procedeix a la notificació de la resolució judicial, els ag<strong>en</strong>ts designats<br />

<strong>en</strong>traran ràpidam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> el domicili i comprovaran totes les seves dep<strong>en</strong>dències per tal de evitar la<br />

destrucció de proves o la fugida de alguna persona, però <strong>en</strong> cap cas realitzaran cap escorcoll.<br />

510<br />

Tem ari Oposicions


Una vegada fet aquest asseguram<strong>en</strong>t, reuniran a totes les persones que es trobin dintre del<br />

domicili <strong>en</strong> una mateixa dep<strong>en</strong>dència i procediran a la seva id<strong>en</strong>tificació. Si es t<strong>en</strong><strong>en</strong> indicis o<br />

sospites raonables de que pod<strong>en</strong> t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> el seu poder algun objecte dels que s’estan recercant,<br />

donaran avis al responsable el qual si ho creu conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>t ord<strong>en</strong>arà que es procedeixi al seu<br />

escorcoll <strong>en</strong> presència del Secretari Judicial el qual reflectirà el fet i el seu resultat a l’acta. Si es<br />

trobes algun objecte dels recer<strong>cat</strong>s, o d’altre delicte <strong>en</strong> poder d’algun dels pres<strong>en</strong>ts, el responsable<br />

ord<strong>en</strong>arà, si cal, la seva det<strong>en</strong>ció i trasllat a les dep<strong>en</strong>dències policials. Aquest fet quedarà<br />

reflectit pel Secretari Judicial a l’acta.<br />

Una vegada finalitzat això i quan el Secretari hagi finalitzat les formalitats de l’acta com<strong>en</strong>çarà<br />

l’escorcoll del domicili. Sortiran del mateix tots els ag<strong>en</strong>ts que no tinguin que realitzar l’escorcoll.<br />

L’escorcoll es farà sempre de forma ord<strong>en</strong>ada i sistemàtica, habitació per habitació per els ag<strong>en</strong>ts<br />

designats per fer‐ho.<br />

El responsable ord<strong>en</strong>arà com<strong>en</strong>çar l’escorcoll per la dep<strong>en</strong>dència més propera a<br />

l’<strong>en</strong>trada del domicili que s’id<strong>en</strong>tificarà a l’acta a més de la seva descripció i ubicació<br />

dintre del domicili amb la lletra “A”. Una vegada finalitzat l’escorcoll de la habitació,<br />

es continuarà <strong>en</strong> direcció a l'interior de l’habitatge i de dreta a esquerra els successius<br />

escorcolls de les demés habitacions o dep<strong>en</strong>dències una a una, que<br />

s’id<strong>en</strong>tificaran successivam<strong>en</strong>t amb les lletres “B”, “C”, “D”,,,,,,,,,,<br />

No es farà mai l’escorcoll de dues habitacions o dep<strong>en</strong>dències al mateix temps.<br />

L’escorcoll de les habitacions es farà sempre <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia del Secretari Judicial, del Titular si està<br />

pres<strong>en</strong>t i del responsable de l’operatiu.<br />

Els ag<strong>en</strong>ts que realitzin l’escorcoll mostraran al Secretari judicial i al responsable de l’operatiu, d’un<br />

<strong>en</strong> un i <strong>en</strong> l’ordre que els han trobat, els objectes que es tinguin que recollir els id<strong>en</strong>tificaran amb<br />

etiquetes, <strong>en</strong> las quals constarà el numero de diligències policials, la lletra correspon<strong>en</strong>t a<br />

l'habitació i un numero que com<strong>en</strong>çarà per l’1 (A‐1, A‐2, A‐3, ....B‐1, B‐2, B‐3 i així successiva i<br />

correlativam<strong>en</strong>t, com<strong>en</strong>çant a cada habitació per l’1.<br />

Tots els objectes que es recullin <strong>en</strong> una mateixa habitació es dipositaran amb una o varies bosses o<br />

caixes, que una vegada pl<strong>en</strong>es o finalitzat l’escorcoll de l’habitació, es tancaran i precintaran i<br />

s’id<strong>en</strong>tificaran amb el numero de diligències policials i la lletra de la habitació .<br />

No es t<strong>en</strong><strong>en</strong> que fer mai id<strong>en</strong>tificacions o descripcions g<strong>en</strong>èriques (papers, docum<strong>en</strong>ts, cintes, joies,<br />

etc.) sinó individualitzades i amb el major número de dades possibles (descripció física, color,<br />

tamany, pes aproximat, marques, models, inscripcions, números de sèrie o referència, tipus de<br />

docum<strong>en</strong>t, membret, data i contingut.... etc.)<br />

Si és t<strong>en</strong><strong>en</strong> que recollir llibres i/o papers de comptabilitat, aquests seran foliats, segellats i<br />

rubri<strong>cat</strong>s, un a un <strong>en</strong> totes les seves fulles per ambdós cares, pel secretari judicial, el titular o<br />

repres<strong>en</strong>tat, el responsable policial i les demés persones pres<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> la diligència. Posteriorm<strong>en</strong>t<br />

s’introduiran <strong>en</strong> bosses transpar<strong>en</strong>ts que s’id<strong>en</strong>tificaran amb la lletra i número que li correspongui<br />

511<br />

Tem ari Oposicions


segons la dep<strong>en</strong>dència on es trobin, i aquestes s’introduiran <strong>en</strong> les bosses o caixes de la dita<br />

dep<strong>en</strong>dència<br />

El responsable policial tindrà cura de que a l’acta quedin reflectits i descrits correctam<strong>en</strong>t l’objecte,<br />

la dep<strong>en</strong>dència, el lloc concret on s’ha trobat i la seva id<strong>en</strong>tificació.<br />

Si ho creu necessari, indicarà al Secretari Judicial que dibuixi <strong>en</strong> l’acta un croquis de l’habitatge.<br />

Durant la pràctica de la diligència es procurarà, dintre del possible, que totes les coses quedin <strong>en</strong> el<br />

mateix estat i ordre <strong>en</strong> que es trobav<strong>en</strong>, evitant sempre que sigui possible que es produeixin<br />

desperfectes o tr<strong>en</strong>cadisses.<br />

Si es t<strong>en</strong><strong>en</strong> que ocupar telèfons mòbils, s’agafaran també si es trob<strong>en</strong>, el carregador, els docum<strong>en</strong>ts<br />

o papers on constin els codis d'accés i seguretat (PIN; PUK) i altre docum<strong>en</strong>tació de l’aparell. Si està<br />

connectat es procurarà que no es desconnecti i si està baix de càrrega, es procurarà carregar. Els<br />

aparells es trametran posteriorm<strong>en</strong>t i s<strong>en</strong>se manipular‐los a la unitat MTO de l’ACPJ.<br />

Si es t<strong>en</strong><strong>en</strong> que recollir ordinadors i/o equips informàtics, es contactarà amb la Unitat d'informàtica<br />

de l’ACPJ, que donarà instruccions al respecte. En tot cas s'impedirà que cap dels pres<strong>en</strong>ts toqui els<br />

equips i es procedirà a precintar les <strong>en</strong>trades de corr<strong>en</strong>t, les disqueteres i <strong>en</strong>trades de CD i<br />

s’id<strong>en</strong>tificaran els equips conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tm<strong>en</strong>t.<br />

Aquest fet quedarà recollit <strong>en</strong> l’acta. Els equips informàtics només es podran desprecintar per<br />

funcionaris de la Unitat d'Informàtica de l’ACPJ <strong>en</strong> presència del Jutge <strong>en</strong> seu Judicial per procedir<br />

al buidat de la informació<br />

Si l’escorcoll s’efectua <strong>en</strong> llibres o docum<strong>en</strong>ts dels Registres Civil, Mercantil o de la Propietat,<br />

s’efectuarà sempre <strong>en</strong> presència del Registrador i com norma g<strong>en</strong>eral no es pod<strong>en</strong> treure de<br />

l’edifici els llibres o docum<strong>en</strong>ts, realitzant l’exam<strong>en</strong> dels mateixos <strong>en</strong> les pròpies dep<strong>en</strong>dències dels<br />

Registres i f<strong>en</strong>t constar <strong>en</strong> l’acta tot allò que el responsable policial consideri necessari.<br />

Una cop finalitzada la diligència i sinó queda cap persona <strong>en</strong> el domicili, és tindrà cura de que<br />

quedin tan<strong>cat</strong>s tots els llums, les conduccions d’aigua i gas, les finestres i tots els accessos possibles<br />

al domicili.<br />

Pràctica de la diligència<br />

L'òrgan judicial, mitjançant resolució judicial amb forma d’interlocutòria motivada, decretarà la<br />

diligència d’<strong>en</strong>trada i escorcoll, <strong>en</strong> la qual ha de constar el domicili o lloc on s’efectuarà, el seu<br />

titular, el dia mes i any i si s'efectuarà durant el dia, la nit o ambdós.<br />

A la resolució constarà també qui efectuarà la diligència: El propi Jutge, el Ministeri Fiscal o per<br />

delegació la Policia Judicial (que és el més habitual). En aquest cas constaran els funcionaris<br />

policials que l’efectuaran. Com que es tracta d’una delegació del Jutge, aquesta no es pot tornar a<br />

delegar i per tant t<strong>en</strong><strong>en</strong> que practicar la diligència els funcionaris policials que constin a la<br />

interlocutòria i no pod<strong>en</strong> ser substituïts per altres.<br />

512<br />

Tem ari Oposicions


En aquest cas, juntam<strong>en</strong>t amb la interlocutòria, l'òrgan judicial emetrà una ordre adreçada a la<br />

Policia Judicial, que es coneix com Manam<strong>en</strong>t d’<strong>en</strong>trada i escorcoll, per que efectuï la diligència. Els<br />

funcionaris policials rebran copia de ambdós docum<strong>en</strong>ts, que s’adjuntaran a l’atestat.<br />

Es preceptiva i obligatòria per la practica de la diligència la presència del Secretari Judicial, que <strong>en</strong><br />

cap cas pot ser substituït per la Policia Judicial.<br />

El Secretari judicial notificarà la resolució judicial al titular o amb la seva absència a les persones<br />

que recull la normativa vig<strong>en</strong>t, i aixecarà acta de la diligència f<strong>en</strong>t constar totes les actuacions,<br />

incidències i manifestacions que es duguin a terme. Finalitzada la diligència el Secretari Judicial<br />

signarà l’acta juntam<strong>en</strong>t amb totes les persones que han intervingut i lliurarà copia als ag<strong>en</strong>ts de<br />

Policia Judicial que la inclouran <strong>en</strong> l’atestat.<br />

Amb la presència del Secretari judicial no fan falta testimonis <strong>en</strong> cap cas, inclòs si el titular no està<br />

pres<strong>en</strong>t o el domicili està buit.<br />

El Secretari Judicial recull i dona fe de tot el que succeeix, però no dirigeix la pràctica de la<br />

diligència, sinó que ho farà el Jutge o Ministeri Fiscal si estan pres<strong>en</strong>ts o el funcionari de la Policia<br />

judicial responsable de l’operatiu com a delegat del Jutge.<br />

Si la resolució judicial recull que la diligència es practicarà <strong>en</strong> hores diürnes o durant el dia i arriba<br />

la nit i aquesta no ha finalitzat, el responsable policial demanarà permís al titular per continuar, si<br />

aquest es nega, s’aturarà la diligència, es precintarà i assegurarà el lloc i és continuarà al dia<br />

segü<strong>en</strong>t amb una nova resolució judicial. Per això es importat que si és preveu que la diligència que<br />

s'efectuï de dia es pot allargar, es demani practicar‐la durant el dia i la nit i que així ho reflecteix la<br />

resolució judicial.<br />

Si durant la pràctica de la diligència es descobreix<strong>en</strong> objectes, efectes o instrum<strong>en</strong>ts d’un fet<br />

delictiu difer<strong>en</strong>t al que motiva la practica de la diligència, no cal aturar‐la, sinó que es recolliran i el<br />

Secretari Judicial farà constar a l’acta el fet del seu descobrim<strong>en</strong>t i la descripció del lloc i al finalitzar<br />

la diligència s’informarà a l'òrgan judicial, el qual decidirà si es un delicte connex o si obre<br />

diligències per un altre delicte.<br />

Per la pràctica de la diligència es podrà fer servir la força necessària per dur‐la a terme i si qualsevol<br />

dels pres<strong>en</strong>ts posa impedim<strong>en</strong>ts o es negar a seguir les ordes o instruccions dels ag<strong>en</strong>ts de policia<br />

judicial que interv<strong>en</strong><strong>en</strong> incorreran <strong>en</strong> un delicte de desobediència greu a l’Autoritat judicial<br />

(recordem que la Policia Judicial està actuant per delegació del Jutge) de l’article 556 CP. i es<br />

procedirà a la seva det<strong>en</strong>ció i trasllat a les dep<strong>en</strong>dències policials, quedant aquests fets reflectits a<br />

l’acta per el Secretari Judicial.<br />

Si el titular del domicili està detingut, estarà sempre pres<strong>en</strong>t a la pràctica de la diligència<br />

2 Amb el cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t del titular<br />

El cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t del titular per efectuar una diligència d’<strong>en</strong>trada i escorcoll, té que constar sempre<br />

de forma expressa i inequívoca i no es pot presumir mai.<br />

513<br />

Tem ari Oposicions


El cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t es reflectirà sempre de forma escrita, <strong>en</strong> un acta policial <strong>en</strong> la que constaran<br />

l’instructor i secretari, les diligències policials, les dades del titular, les dades del domicili, el lloc, la<br />

data i l’hora on es dona el cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t ,la data i hores <strong>en</strong> que s’efectuarà la diligència , les dades<br />

del advo<strong>cat</strong> o testimonis <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia dels quals es dona el cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t i <strong>en</strong> la qual ha de quedar<br />

reflectit de forma indubtable que la persona dona la lliure i voluntària autorització perquè els<br />

funcionaris policials actuants efectuïn l’<strong>en</strong>trada i l’escorcoll de totes les dep<strong>en</strong>dències que tingui el<br />

domicili.<br />

L’acta està signada per la persona que dona el cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t, pel advo<strong>cat</strong> o testimonis i pels<br />

funcionaris policials que actu<strong>en</strong> d’instructor i secretari.<br />

Si el titular està detingut o imputat, el cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t el donarà sempre <strong>en</strong> presència del seu<br />

advo<strong>cat</strong>, el qual signarà l’acta. En aquests casos no es vàlid el cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t que es pugui donar<br />

s<strong>en</strong>se la presència i signatura de l’advo<strong>cat</strong> i per tant es tindrà que demanar la resolució judicial.<br />

En els demés casos el cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t es donarà davant de dos testimonis, que signaran l’acta de<br />

cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t.<br />

El titular, pot delegar la seva presència <strong>en</strong> un familiar o <strong>en</strong> el seu repres<strong>en</strong>tat legal, la qual cosa té<br />

que quedar reflectida a l’acta de cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t.<br />

Un domicili pot t<strong>en</strong>ir més d’un titular, però el cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t d’un d’ells es sufici<strong>en</strong>t per practicar la<br />

diligència, si els demés estan abs<strong>en</strong>ts o no es negu<strong>en</strong> expressam<strong>en</strong>t a la practica de la diligència. La<br />

negativa d’un sol titular prevaleix sobre la conformitat de tots els altres i per tant serà necessària la<br />

resolució judicial per practicar la diligència.<br />

Aquesta negativa d’un dels titulars pot ser per tot el domicili o només per les cambres o<br />

habitacions que ell ocupi i <strong>en</strong> aquest cas es podrà efectuar la diligència <strong>en</strong> la resta del domicili,<br />

exceptuant els llocs on s’hagi negat pels quals serà necessària la resolució judicial.<br />

Davant de qualsevol dubte, és te que demanar la correspon<strong>en</strong>t resolució judicial i no optar mai per<br />

l’<strong>en</strong>trada amb cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t.<br />

514<br />

Tem ari Oposicions


5.7. EL RECONEIXEMENT. LES DILIGÈNCIES DE RECONEIXEMENT.<br />

Els reconeixem<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> roda, es la tècnica consist<strong>en</strong>t <strong>en</strong> que una persona pugui reconèixer al<br />

presumpte autor, impli<strong>cat</strong> o participant <strong>en</strong> un fet delictiu mitjançant una observació directa d’un<br />

grup de persones de les mateixes característiques externes (raça, sexe, edat, complexió, estatura i<br />

vestim<strong>en</strong>ta) situades <strong>en</strong> una sala o dep<strong>en</strong>dència condicionada per tal de que no puguin t<strong>en</strong>ir<br />

contacte ni visual ni d’altre tipus amb la persona que fa el reconeixem<strong>en</strong>t. Aquesta tècnica es te du<br />

a terme amb tots el requisits i garanties establertes per la legislació processal i si es fa <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia<br />

judicial, té el valor processal de prova pre‐constituïda.<br />

Els robatoris amb violència i/o intimidació t<strong>en</strong><strong>en</strong> com a característica fonam<strong>en</strong>tal, la possibilitat que<br />

l’autor pot ser reconegut per la víctima o testimoni, ja sigui mitjançant un reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic<br />

o videogràfic, reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda, o mitjançant la id<strong>en</strong>tificació de la veu de l’autor.<br />

A continuació s’indiqu<strong>en</strong>, com a norma g<strong>en</strong>eral, els segü<strong>en</strong>ts mitjans d’id<strong>en</strong>tificació de l’autor:<br />

a. Coneixem<strong>en</strong>t previ de l’autor: és el supòsit <strong>en</strong> què la víctima o testimoni ja coneixia a l autor del<br />

delicte per relacions personals o circumstàncies anteriors. En aquest cas, la víctima o testimoni<br />

aporta dades de la filiació o dades concretes que ajud<strong>en</strong> a id<strong>en</strong>tificar de manera inequívoca l’autor.<br />

b. Id<strong>en</strong>tificació casual i directa: és el supòsit que es dóna quan la víctima o el testimoni, de manera<br />

casual o fortuïta id<strong>en</strong>tifica a l’autor a la via pública o <strong>en</strong> altres dep<strong>en</strong>dències ja sigui poc després del<br />

delicte o amb posterioritat <strong>en</strong> el temps.<br />

c. Id<strong>en</strong>tificació a l’acte del judici oral: la víctima o el testimoni id<strong>en</strong>tifica a l’autor <strong>en</strong> l’acte del judici<br />

oral a preguntes de les parts.<br />

d. Id<strong>en</strong>tificació mitjançant reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic o videogràfic.<br />

e. Id<strong>en</strong>tificació mitjançant la diligència de reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda.<br />

f. Id<strong>en</strong>tificació de l’autor per altres mitjans com l’informe pericial dactiloscòpic.<br />

La diligència de reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda.<br />

La diligència de reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda no és un mitjà d’id<strong>en</strong>tificació obligatori, només s’ha de<br />

practicar quan hi hagi dubtes sobre la id<strong>en</strong>tificació de l’autor. Si la id<strong>en</strong>tificació s’ha produït<br />

mitjançant un altre mitjà de prova, i no hi ha dubtes de la id<strong>en</strong>tificació, la jurisprudència considera<br />

aquesta diligència innecessària.<br />

515<br />

Tem ari Oposicions


El reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda judicial.<br />

És aquella diligència que està sotmesa al control judicial on el jutge d’instrucció és qui porta a<br />

terme la direcció, amb la presència del secretari judicial, el qual donarà fe pública judicial del<br />

resultat i d’allò succeït <strong>en</strong> el transcurs de la diligència.<br />

Requisits del reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda.<br />

a. Composició de la Roda.<br />

En la composició de la roda hi ha d’haver la col∙locació d’un grup de persones de característiques<br />

semblants. És aconsellable que no siguin m<strong>en</strong>ys de cinc, de característiques físiques similars a la<br />

persona que és objecte del reconeixem<strong>en</strong>t (edat, alçada, aspecte físic, vestim<strong>en</strong>ta, etc).<br />

Quant al nombre de persones que ha de formar la roda (imputat més figurants), la llei i la<br />

jurisprudència no determin<strong>en</strong> quin ha de ser el nombre concret de persones, això no obstant<br />

malgrat que alguna S<strong>en</strong>tència estableix un nombre “no inferior a tres”, el nombre habitual de<br />

compon<strong>en</strong>ts de la roda és de cinc persones inclòs l’imputat.<br />

Pel que fa a l’exigència legal que les persones que form<strong>en</strong> la roda siguin de característiques<br />

exteriors semblants, la jurisprudència no exigeix que aquestes siguin totes iguals “com a gotes<br />

d’aigua”, el que es demana es que no hi hagi diferències respecte a la seva apar<strong>en</strong>ça física, raça,<br />

sexe, color del cabell, etc,.<br />

b. Id<strong>en</strong>tificació dels compon<strong>en</strong>ts de la roda .<br />

Els compon<strong>en</strong>ts de la roda s’han de col∙locar <strong>en</strong> posició de línia frontal davant del testimoni; i s’han<br />

de numerar, d’esquerra a dreta com<strong>en</strong>çant pel número 1, f<strong>en</strong>t constar a l’acta que <strong>en</strong> la diligència<br />

s’est<strong>en</strong><strong>en</strong> la filiació i el número de cada compon<strong>en</strong>t de la roda.<br />

A petició del testimoni, o d’ofici per part de l’instructor, els membres de la roda pod<strong>en</strong> ser<br />

requerits que diguin alguna frase, es moguin per la sala de reconeixem<strong>en</strong>t, o fins i tot que estiguin<br />

asseguts <strong>en</strong> cadires, amb l’objectiu de facilitar al testimoni alguna actitud que sigui fonam<strong>en</strong>tal per<br />

a la id<strong>en</strong>tificació.<br />

No obstant, s’ha de t<strong>en</strong>ir pres<strong>en</strong>t que <strong>en</strong> cas de demanar que l’imputat parli o faci qualsevol<br />

movim<strong>en</strong>t, també s’haurà de demanar a la resta de compon<strong>en</strong>ts de la “roda”.<br />

La diligència, s’ha de practicar <strong>en</strong> una sala condicionada a aquesta finalitat, amb l’objectiu de que el<br />

testimoni no pugui ser vist ni s<strong>en</strong>tit per cap dels compon<strong>en</strong>ts de la roda, i així garantir la pl<strong>en</strong>a<br />

llibertat del testimoni.<br />

c. Pluralitat de testimonis o víctimes.<br />

En el supòsit que hi hagi més d’un testimoni o víctima efectuaran el reconeixem<strong>en</strong>t per separat, i es<br />

garantirà la incomunicació <strong>en</strong>tre ells fins a la finalització de la roda.<br />

516<br />

Tem ari Oposicions


d. Pluralitat d ‘imputats.<br />

En el supòsit que hi hagi més d’un imputat per a ser reconegut <strong>en</strong> una mateixa causa, la llei preveu<br />

la possibilitat d’efectuar‐la conjuntam<strong>en</strong>t, amb tot, s’ha de garantir que hi hagi el doble de<br />

figurants que d’imputats.<br />

Assistència lletrada al detingut o imputat; article 520 Lecrim.<br />

L’assistència lletrada al detingut o imputat és imprescindible <strong>en</strong> la diligència de reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong><br />

roda, ja que si no fos pres<strong>en</strong>t l’advo<strong>cat</strong> no es garantiria el dret a la def<strong>en</strong>sa reconegut per la<br />

Constitució (art.17.3 CE).<br />

Docum<strong>en</strong>tada mitjançant acta.<br />

Una vegada finalitzada la diligència, el secretari (policial o judicial segons el cas), est<strong>en</strong>drà acta f<strong>en</strong>t<br />

constar lloc, data, hora, nom i cognoms, número de DNI i número d’ordre delscompon<strong>en</strong>ts de la<br />

roda, les dades del lletrat i del testimoni, així com el resultat de la diligència.<br />

S’ha de fer constar que els compon<strong>en</strong>ts de la “roda”, són de característiques exteriors semblants,<br />

tal i com ho demana la llei.<br />

Respecte al resultat de la diligència, s’hi ha de fer constar allò que manifesta el testimoni (si<br />

reconeix o no a l’imputat amb aquelles expressions que manifesti <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t del<br />

reconeixem<strong>en</strong>t).<br />

També es farà constar les al∙legacions que pugui manifestar l’advo<strong>cat</strong> def<strong>en</strong>sor.<br />

L’acta serà signada per tots els partícips <strong>en</strong> la diligència.<br />

Es recomana que es realitzi reportatge fotogràfic o videogràfic de la composició de la roda, el qual<br />

s’adjuntarà a l’acta de reconeixem<strong>en</strong>t.<br />

Els participants <strong>en</strong> la diligència.<br />

Destaquem a continuació els participants, amb els aspectes rellevants que s’han de t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong><br />

compte <strong>en</strong> la diligència de reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda.<br />

• El detingut o imputat.<br />

L’imputat o detingut està <strong>en</strong> el seu dret de negar‐se a participar <strong>en</strong> la “roda”, o a fer qualsevol<br />

movim<strong>en</strong>t a petició de l’instructor, i <strong>en</strong> tot cas no podrà ser coaccionat a participar‐hi. La negativa<br />

de l’imputat s’ha de fer constar <strong>en</strong> diligències (policials o judicials segons el cas).<br />

També dins dels drets reconeguts a l’article 520 de la LECrim, el detingut o imputat té dret a que<br />

sigui pres<strong>en</strong>t el seu advo<strong>cat</strong> i a <strong>en</strong>trevistar‐se amb ell <strong>en</strong> finalitzar la diligència.<br />

517<br />

Tem ari Oposicions


Tal com s’ha vist <strong>en</strong> la diligència d’<strong>en</strong>trada i perquisició , sempre s’ha de valorar la necessitat<br />

d’efectuar una diligència <strong>en</strong> la qual el detingut té dret a l’<strong>en</strong>trevista amb l’advo<strong>cat</strong> si <strong>en</strong>cara rest<strong>en</strong><br />

p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts altres diligències a realitzar. En aquest cas, cap la possibilitat que el detingut <strong>en</strong>cara no<br />

hagi declarat i per tant si es pot escollir per part de la policia, potser és més efectiu realitzar primer<br />

la declaració i després la “roda”, ja que <strong>en</strong> ambdues diligències el detingut té dret a <strong>en</strong>trevistar‐se<br />

amb el seu advo<strong>cat</strong>, tal com estableix l’article 520 Lecrim.<br />

• Els figurants.<br />

Els figurants són citats per la policia a fi que compareguin de manera voluntària a la “roda”; <strong>en</strong> cap<br />

cas, no es pod<strong>en</strong> coaccionar perquè ho facin. Una vegada finalitzada la diligència, se’ls lliurarà un<br />

justificant de la seva participació.<br />

Encara que el nombre habitual de compon<strong>en</strong>ts de la roda és de cinc persones inclòs l’imputat<br />

davant la possibilitat que algun figurant no comparegui a la roda, s’aconsella sempre citar‐ne un<br />

més, i per tant se’n citaran cinc.<br />

El fet de citar un figurant més també té un altre avantatge, ja que si el jutge considera que algun<br />

dels figurants no té semblança física sufici<strong>en</strong>t amb l’imputat, sempre hi ha una possibilitat de<br />

substitució amb el “figurant de reserva”.<br />

Hi ha la possibilitat que el figurants siguin altres persones que es trob<strong>en</strong> detingudes a comissaria, o<br />

altres presos si la roda es fa a la presó, sempre i quan aquests tinguin característiques externes<br />

semblants a l’imputat, i hi participin de forma voluntària.<br />

• El testimoni o la víctima.<br />

El testimoni o víctima ha de t<strong>en</strong>ir pl<strong>en</strong>a llibertat per poder efectuar la id<strong>en</strong>tificació; s’ha de trobar<br />

“segur”, és a dir, les condicions per a poder efectuar el reconeixem<strong>en</strong>t han de ser les idònies<br />

perquè el testimoni tingui la seguretat que els compon<strong>en</strong>ts de la roda no l’hagin pogut veure, ni<br />

escoltar <strong>en</strong> cap mom<strong>en</strong>t de la diligència.<br />

En cas que el testimoni sigui m<strong>en</strong>or d’edat, ha de comparèixer acompanyat pel seu tutor legal.<br />

En cas que el testimoni estigui privat de llibertat l’ha d’assistir el seu lletrat <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t<br />

d’efectuar la diligència.<br />

• L’advo<strong>cat</strong>.<br />

La interv<strong>en</strong>ció de l’advo<strong>cat</strong> <strong>en</strong> la diligència de reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda pot definir‐se com a passiva;<br />

<strong>en</strong> gran mesura, s’assembla molt a la seva assistència <strong>en</strong> una declaració.<br />

‐ El lletrat té dret a demanar que s’informi el seu cli<strong>en</strong>t dels drets que li són inher<strong>en</strong>ts.<br />

‐ Pot pres<strong>en</strong>tar qualsevol al∙legació <strong>en</strong> finalitzar la diligència i demanar que es faci constar a l’acta<br />

(p.ex. composició defectuosa de la roda o qualsevol incidència que s’hagi produït…)<br />

518<br />

Tem ari Oposicions


‐ Pot demanar a l’instructor que faci alguna pregunta al testimoni; però <strong>en</strong> cap cas no les hi<br />

pot fer directam<strong>en</strong>t.<br />

‐ Pot <strong>en</strong>trevistar‐se amb el seu cli<strong>en</strong>t quan finalitzi la diligència, ja que és un dels drets de què<br />

gaudeix el detingut d’acord amb l’art. 520.2. de la LECrim.<br />

Normalm<strong>en</strong>t el jutge instructor dóna l’opció a l’advo<strong>cat</strong> def<strong>en</strong>sor de supervisar la composició de la<br />

roda abans de com<strong>en</strong>çar la diligència a fi que <strong>en</strong> doni o no la conformitat. Si l’advo<strong>cat</strong> no està<br />

d’acord amb algun dels figurants, perquè no el considera prou adi<strong>en</strong>t, llavors el jutge <strong>en</strong> demana la<br />

substitució. Aquesta manera de procedir és potestat del jutge que, <strong>en</strong> aplicar‐la s’estalvia qualsevol<br />

al∙legació de l’advo<strong>cat</strong> <strong>en</strong> finalitzar la diligència.<br />

• La policia judicial<br />

En la diligència de reconeixem<strong>en</strong>t de roda policial dos ag<strong>en</strong>ts de la policia judicial fan les funcions<br />

d’instructor i de secretari; <strong>en</strong> la roda judicial aquestes funcions les fan el jutge i el secretari judicial.<br />

Però tant <strong>en</strong> l’una com <strong>en</strong> l’altra, la policia judicial té diverses responsabilitats <strong>en</strong> la pràctica de la<br />

diligència de reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda que s’analitz<strong>en</strong> a continuació:<br />

o Respecte els testimonis:<br />

Han de vetllar perquè no puguin veure els compon<strong>en</strong>ts de la roda abans de la realització d’aquesta.<br />

En cas que hi hagi més d’un testimoni, han de vetllar per a garantir la incomunicació <strong>en</strong>tre ells fins a<br />

la finalització de la diligència.<br />

S’han d’abst<strong>en</strong>ir de fer qualsevol com<strong>en</strong>tari o indicació als testimonis pel que fa a la id<strong>en</strong>titat de<br />

l’imputat o qualsevol altre compon<strong>en</strong>t de la roda.<br />

S’han d’abst<strong>en</strong>ir també de com<strong>en</strong>tar al testimonis que s’ha detingut el presumpte autor, ja que pot<br />

condicionar aquests alhora de realitzar el reconeixem<strong>en</strong>t.<br />

o Respecte a l’imputat :<br />

Hauran de pr<strong>en</strong>dre totes les mesures adi<strong>en</strong>ts per a garantir que el detingut no alteri la seva imatge<br />

(<strong>en</strong> la roba o <strong>en</strong> l’aspecte físic) abans de la pràctica de la diligència 1<br />

A més a més, han de garantir que la roba que duia el detingut <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t dels fets (si portava<br />

una peça de roba molt característica) sigui preservada per si cal fer la “roda “ amb dates posteriors.<br />

Han de vetllar que l’apar<strong>en</strong>ça exterior de l’imputat no sigui difer<strong>en</strong>t a la de la resta de compon<strong>en</strong>ts<br />

de la roda, com per exemple, les manilles posades, les sabates s<strong>en</strong>se cordons, etc., es a dir s’ha de<br />

garantir també <strong>en</strong> aquests detalls el complim<strong>en</strong>t d’un dels principals requisits de la diligència que<br />

és que tots els compon<strong>en</strong>ts de la roda siguin de característiques exteriors semblants.<br />

519<br />

Tem ari Oposicions


• El secretari judicial.<br />

La seva presència és imprescindible quan la diligència de reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda, és judicial.<br />

Com a federatari públic, est<strong>en</strong>drà l’acta correspon<strong>en</strong>t i donarà fe pública judicial de tot allò que<br />

succeeixi <strong>en</strong> la diligència.<br />

• El fiscal.<br />

Només participa <strong>en</strong> la diligència de reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda que ell dirigeix, d’acord amb les<br />

facultats investigadores que té atribuïdes per l ‘ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t jurídic.<br />

• El jutge instructor.<br />

Porta a terme la direcció de la “roda “ quan aquesta esdevé judicial .<br />

És l’únic que pot preguntar al testimoni per a fer qualsevol aclarim<strong>en</strong>t respecte al resultat del<br />

reconeixem<strong>en</strong>t, tant de mutu propi com a requerim<strong>en</strong>t d’altra part.<br />

520<br />

Tem ari Oposicions


5.8. EL RECONEIXEMENT FOTOGRÀFIC.<br />

Els reconeixem<strong>en</strong>ts fotogràfics, es una tècnica consist<strong>en</strong>t <strong>en</strong> mostrar fotos d’arxius policials o<br />

d’altres, amb la finalitat de que una persona pugui reconèixer a la del presumpte autor, impli<strong>cat</strong> ,<br />

participant o també d’un testimoni <strong>en</strong> un fet delictiu.<br />

El reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic és una diligència d’investigació realitzada per la policia i utilitzada <strong>en</strong> la<br />

investigació quan l’autor és desconegut o hi ha dubtes de la seva id<strong>en</strong>titat i aquest ha estat vist per<br />

la víctima o un testimoni. Del reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic, no existeix<strong>en</strong> <strong>en</strong> la legislació processal<br />

p<strong>en</strong>al procedim<strong>en</strong>ts reguladors de com i quan s’han de practicar.<br />

Doctrina i jurisprudència valor<strong>en</strong> el reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic com un “mitjà legítim d’investigació “,<br />

i és a partir de les s<strong>en</strong>tències del Tribunal Suprem i de la doctrina de difer<strong>en</strong>ts autors que sorgeix<br />

un marc d’actuació que “regula” aquesta diligència.<br />

Requisits de la diligència de reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic.<br />

a. És necessari que el reconeixem<strong>en</strong>t es faci amb una pluralitat de fotografies.<br />

Això no obstant, el fet que hagi d’haver “pluralitat“, no vol dir que la víctima o el testimoni hagin de<br />

fer un reconeixem<strong>en</strong>t amb un nombre extraordinari de fotografies.<br />

L’experiència <strong>en</strong>s diu que és possible que el reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic amb un nombre il∙limitat de<br />

fotografies sigui “negatiu”, ja que la víctima després d’observar un gran nombre d’imatges<br />

com<strong>en</strong>ça a dubtar i sol manifestar que li “sembl<strong>en</strong> tots iguals”, amb la possibilitat que la víctima no<br />

reconegui l’autor del delicte, o reconegui a una persona que no és després d’observar tantes<br />

fotografies.<br />

El reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic requereix un estudi previ de les possibilitats d’id<strong>en</strong>tificació per part de<br />

la víctima, dels “sospitosos” pel tipus de delicte, de la descripció física donada per la víctima o<br />

testimoni, de la zona on s’ha produït el delicte, etc,. Amb aquest estudi previ, cal fer un recull de<br />

fotografies amb els “candidats” més idonis, <strong>en</strong> un nombre <strong>en</strong>tre dotze i vint‐iquatre fotografies.<br />

El requisit de “pluralitat de fotografies“ està definit per la jurisprudència, malgrat això, aquesta no<br />

estableix el nombre mínim o màxim de fotografies que s’han de mostrar <strong>en</strong> el reconeixem<strong>en</strong>t.<br />

“haurà d’haver una quantitat sufici<strong>en</strong>t per a desterrar raonablem<strong>en</strong>t els dubtes <strong>en</strong> la id<strong>en</strong>tificació”.<br />

La segü<strong>en</strong>t jurisprudència defineix el concepte de pluralitat de fotografies:<br />

STS 01/12/1995: [...] Para la validez de esta posibilidad excepcional (que el reconecimi<strong>en</strong>to<br />

inicialm<strong>en</strong>te practicado como medio de investigación pueda ser fu<strong>en</strong>te de prueba válidam<strong>en</strong>te<br />

utilizable para desvirtuar la presunción constitucional de inoc<strong>en</strong>cia al incorporarse al proceso a<br />

través de otros medios de prueba), constituye una condición inexcusable la absoluta neutralidad<br />

del investigador (STC 36/95 de 6 de febrero), neutralidad que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra aus<strong>en</strong>te cuando,<br />

521<br />

Tem ari Oposicions


como sucede <strong>en</strong> el caso actual, consta que a los co‐imputados det<strong>en</strong>idos no les fue mostrado un<br />

álbum o colección de fotografías para efectuar el reconocimi<strong>en</strong>to sino una sola que fue<br />

precisam<strong>en</strong>te la de la acusada. Esta circunstancia pudo t<strong>en</strong>er una ev<strong>en</strong>tual influ<strong>en</strong>cia sobre la<br />

id<strong>en</strong>tificación, e impide que reúna los requisitos de fiabilidad necesarios para su valoración <strong>en</strong><br />

estas condiciones como prueba de cargo. El motivo, por todo ello, debe ser estimado, casando la<br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia impugnada y dictando otra <strong>en</strong> que se declare la inoc<strong>en</strong>cia de la acusada, no<br />

desvirtuada <strong>en</strong> forma constitucionalm<strong>en</strong>te válida [...].<br />

STS 03/12/1993: [...] En el supuesto que nos ocupa, la fotografía del procesado fue divulgada <strong>en</strong><br />

los medios de comunicación, apareci<strong>en</strong>do <strong>en</strong> la pr<strong>en</strong>sa, si<strong>en</strong>do mostrada a las ev<strong>en</strong>tuales<br />

víctimas que hicieron acto de pres<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> la Comisaría. La s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia de instancia advierte <strong>en</strong> su<br />

fundam<strong>en</strong>tación jurídica que el valor probatorio de las dilig<strong>en</strong>cias de id<strong>en</strong>tificación del<br />

procesado no queda afectado por el hecho de que algunas víctimas vieran pocos dias antes la<br />

fotografía del acusado <strong>en</strong> un periódico o <strong>en</strong> la televisión. La publicación de la fotografía se<br />

justifica <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te caso por la evid<strong>en</strong>te gravedad y alarma social que provocan hechos<br />

delictivos como los <strong>en</strong>juiciados , realizados repetidam<strong>en</strong>te sobre m<strong>en</strong>ores por la misma persona.<br />

En frecu<strong>en</strong>tes ocasiones –se com<strong>en</strong>ta‐ las fuerzas del ord<strong>en</strong> público deb<strong>en</strong> recurrir a la<br />

publicación de fotografías de delincu<strong>en</strong>tes buscados, para obt<strong>en</strong>er la colaboración ciudadana<br />

que les facilite su captura. Aún cuando el delincu<strong>en</strong>te se halle det<strong>en</strong>ido, la publicación “a<br />

posteriori“ puede ser operativa, <strong>en</strong> casos como el pres<strong>en</strong>te para que ev<strong>en</strong>tuales víctimas<br />

reconozcan a través de la foto a su atacante sexual. Nos hallamos ante una cuestión de interés<br />

público, múltiples y graves delitos de violación y agresiones sexuales, g<strong>en</strong>eradores de<br />

intranquilidad social y ext<strong>en</strong>dida alarma ciudadana, demandante de soluciones eficaces para<br />

atajar la multiplicación de los hechos y acelerar e int<strong>en</strong>sificar cuantas pruebas conduzcan a su<br />

definición y a la id<strong>en</strong>tificación del culpable [...].<br />

D’altra banda s’<strong>en</strong>tén que a més del supòsit de la STS 03/12/1993, hi pot haver un altre supòsit <strong>en</strong><br />

el qual l’exhibició d’una única fotografia de l’imputat tindria validesa; seria <strong>en</strong> el cas de les gestions<br />

efectuades <strong>en</strong> una prova indiciària.<br />

Anem a suposar que <strong>en</strong> una investigació s’hagi aconseguit acumular indicis sufici<strong>en</strong>ts per a poder<br />

construir una prova indiciària, i imputar el delicte a una persona, i una vegada detingut, l’imputat<br />

manifesti que el dia dels fets es trobava <strong>en</strong> una altra població i <strong>en</strong> un determinat establim<strong>en</strong>t, és a<br />

dir, l’imputat pres<strong>en</strong>ta una “contraprova”.<br />

Ent<strong>en</strong>em que per tal de desvirtuar aquesta “contraprova” la policia podria mostrar la fotografia<br />

sola de l’imputat al personal de l’establim<strong>en</strong>t esm<strong>en</strong>tat, a fi que declarin si el dia dels fets el van<br />

veure allà on l’imputat manifesta que era.<br />

No veiem problema <strong>en</strong> exhibir una única fotografia <strong>en</strong> aquest supòsit, ja que no s’exhibeix als<br />

testimonis o víctimes del delicte, sino s’exhibeix a unes persones determinades que hauran de<br />

declarar si confirm<strong>en</strong> o no allò manifestat per l’imputat, <strong>en</strong> resum, no estem parlant d’un<br />

reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic per a imputar un delicte a una persona determinada, sinó per a<br />

desvirtuar una contraprova que ha posat de manifest el propi imputat.<br />

522<br />

Tem ari Oposicions


. Les fotografies han de ser de subjectes de característiques físiques similars.<br />

És necessari que les fotografies siguin de persones de característiques físiques semblants (aspecte<br />

físic, edat, com vesteix<strong>en</strong>, etc...) i que les fotografies siguin de data rec<strong>en</strong>t al delicte que s’està<br />

investigant.<br />

c. El format de les fotografies ha de ser semblant.<br />

No és necessari que les fotografies procedeixin d’un mateix arxiu (policial, DNI, passaport, carnet<br />

de conduir, etc,...), el que és imprescindible és que el format de les fotografies sigui semblant, i la<br />

procedència de les fotografies que form<strong>en</strong> la diligència sigui lícita. Una pràctica habitual és l’ús de<br />

les fotografies del DNI <strong>en</strong> supòsits concrets, ús que facilita la tasca investigadora i que també ha<br />

estat sotmesa a qüestió, de la qual ha sorgit un informe del ple de la Fiscalia:<br />

d. Pluralitat de testimonis o víctimes.<br />

En aquest supòsit, si els testimonis o víctimes (<strong>en</strong> <strong>en</strong>davant “testimonis”), compareix<strong>en</strong> a<br />

comissaria <strong>en</strong> el mateix espai de temps, el reconeixem<strong>en</strong>t s’ha de fer de manera individual i que<br />

estiguin incomuni<strong>cat</strong>s <strong>en</strong>tre ells, aixecant l’acta correspon<strong>en</strong>t de manera individual.<br />

e. Pluralitat d’autors del delicte.<br />

En cas que el delicte hagi estat comès per més d’un individu, cap la possibilitat d’efectuar el<br />

reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic <strong>en</strong> un mateix acte, sempre que es respecti el requisit primer, i per tant<br />

s’augm<strong>en</strong>ti el nombre de fotografies per tal d’esvair qualsevol dubte sobre la legalitat de la<br />

id<strong>en</strong>tificació.<br />

f. Formalització de la diligència.<br />

A l’acta de reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic, ha de constar el nombre de fotografies <strong>en</strong>s<strong>en</strong>yades, se n’ha<br />

d’adjuntar la còpia de totes, numerades correlativam<strong>en</strong>t i el testimoni ha de signar sobre la<br />

fotografia reconeguda.<br />

També ha de constar <strong>en</strong> l’acta el resultat del reconeixem<strong>en</strong>t, si ha estat s<strong>en</strong>se cap m<strong>en</strong>a de dubte,<br />

o ha estat amb dubtes, <strong>en</strong> aquest últim supòsit, s’ha d’especificar quins dubtes són (per ex.<br />

“portava el cabell més llarg, més curt, estava més gras, etc,.), signant a peu d’acta el testimoni,<br />

l’instructor i el secretari.<br />

L’instructor i el secretari s’han d’abst<strong>en</strong>ir de fer qualsevol indicació o suggerim<strong>en</strong>t al testimoni, ja<br />

que si no fos així el resultat del reconeixem<strong>en</strong>t estaria sota sospita . En cas que el testimoni estigui<br />

privat de llibertat (detingut, pres), la diligència de reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic s’ha de realitzar <strong>en</strong><br />

presència del seu advo<strong>cat</strong>.<br />

La diligència de reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic realitzada per la policia i que s’inclou com a norma<br />

g<strong>en</strong>eral <strong>en</strong> l’atestat policial, té el valor d’aquest, és a dir “valor de d<strong>en</strong>uncia”, i per tant la<br />

jurisprudència el considera un mitjà legítim d’investigació, però que no serveix per a desvirtuar la<br />

presumpció d’innocència.<br />

523<br />

Tem ari Oposicions


La jurisprudència i la doctrina requereix<strong>en</strong> sempre la ratificació mitjançant una diligència judicial de<br />

reconeixem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> roda, perquè a partir d’aquesta es pugui constituir una veritable prova de càrrec.<br />

Caldria acomplir uns requisits mínims:<br />

a) Exhibició de la fotografia del sospitós amb les d’altres persones amb característiques físiques<br />

similars, amb l’expressió o docum<strong>en</strong>tació de les dades id<strong>en</strong>tifi<strong>cat</strong>ives d’aquestes.<br />

b) Redacció d’una acta que expressi els termes anteriors i <strong>en</strong> la qual s’ha d’indicar la id<strong>en</strong>titat de les<br />

persones que intervinguin <strong>en</strong> la diligència i que han de firmar totes les parts que hi intervinguin.<br />

c) S’ha d’exposar claram<strong>en</strong>t si <strong>en</strong>tre les fotografies que s’exhibeix<strong>en</strong> es reconeix o no la persona<br />

que ha de ser objecte de reconeixem<strong>en</strong>t.<br />

d) Si el reconeixem<strong>en</strong>t el fa una persona detinguda, és conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>t que el lletrat que l’assisteix sigui<br />

pres<strong>en</strong>t durant la pràctica de la diligència esm<strong>en</strong>tada.<br />

La ress<strong>en</strong>ya fotogràfica dels m<strong>en</strong>ors d’edat.<br />

Pel que fa a la ress<strong>en</strong>ya fotogràfica dels m<strong>en</strong>ors d’edat p<strong>en</strong>al s’estarà al que dispos<strong>en</strong> les fiscalies<br />

del les Audiències Provincials correspon<strong>en</strong>ts. La directriu g<strong>en</strong>eral és que la policia pot obt<strong>en</strong>ir la<br />

fotografia de motu propi <strong>en</strong> aquesta ress<strong>en</strong>ya i el cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t de la Fiscalia es sol∙licitarà quan<br />

s’hagi d’utilitzar per fer els reconeixem<strong>en</strong>ts fotogràfics. En aquest supòsit la policia ha d’indicar<br />

amb filiació complerta quina serà la persona (víctima, testimoni, perjudi<strong>cat</strong> o coautor) que<br />

realitzarà el reconeixem<strong>en</strong>t fotogràfic amb fotografies de m<strong>en</strong>ors.<br />

La Fiscalia remetrà la correspon<strong>en</strong>t autorització a la unitat instructora que ho sol∙licita.<br />

524<br />

Tem ari Oposicions


5.9. ELS RECONEIXEMENTS VIDEOGRÀFICS<br />

La prova videogràfica.<br />

La filmació videogràfica és un dels mitjans d’investigació més utilitzats per la policia a l’hora<br />

d’investigar determinats delictes com ara el tràfic de drogues i tots aquells relacionats amb la<br />

delinqüència organitzada.<br />

La filmació videogràfica, és un mitjà d’investigació que consisteix <strong>en</strong> captar les imatges i sons de les<br />

persones sospitoses que estan sotmeses a una investigació criminal. Aquest mitjà d’investigació<br />

pres<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> l’actualitat diverses modalitats des del punt de vista de la seva recollida: des de les<br />

filmacions que es fan de caràcter prev<strong>en</strong>tiu <strong>en</strong> la via pública, passant per les investigacions<br />

pròpiam<strong>en</strong>t dites tant <strong>en</strong> llocs públics com privats, com els <strong>en</strong>registram<strong>en</strong>ts d’imatges de les<br />

<strong>en</strong>titats bancàries i altres considerades de risc.<br />

El tractam<strong>en</strong>t normatiu que requereix cada una d’elles, totes i t<strong>en</strong>int quasi la mateixa finalitat són<br />

b<strong>en</strong> difer<strong>en</strong>ts.<br />

El que cal t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> compte és, que <strong>en</strong> aquest supòsit de pràctica de diligència el suport original<br />

sempre ha d’anar a mans de l’autoritat judicial per que realitzi el correspon<strong>en</strong>t control judicial de la<br />

font de prova.<br />

525<br />

Tem ari Oposicions


5.10. LA INTERVENCIÓ DE LES COMUNICACIONS<br />

CONSTITUCIÓN ESPAÑOLA<br />

Artículo 18.<br />

3. Se garantiza el secreto de las comunicaciones y, <strong>en</strong> especial, de las postales, telegráficas y<br />

telefónicas, salvo resolución judicial.<br />

LLEI D’ENJUDICIAMENT CRIMINAL<br />

Artículo 579.<br />

1. Podrá el Juez acordar la det<strong>en</strong>ción de la correspond<strong>en</strong>cia privada, postal y telegráfica que el<br />

procesado remitiere o recibiere y su apertura y exam<strong>en</strong>, si hubiere indicios de obt<strong>en</strong>er por estos<br />

medios el descubrimi<strong>en</strong>to o la comprobación de algún hecho o circunstancia importante de la<br />

causa.<br />

2. Asimismo, el Juez podrá acordar, <strong>en</strong> resolución motivada, la interv<strong>en</strong>ción de las comunicaciones<br />

telefónicas del procesado, si hubiere indicios de obt<strong>en</strong>er por estos medios el descubrimi<strong>en</strong>to o la<br />

comprobación de algún hecho o circunstancia importante de la causa.<br />

3. De igual forma, el Juez podrá acordar, <strong>en</strong> resolución motivada, por un plazo de hasta tres meses,<br />

prorrogable por iguales períodos, la observación de las comunicaciones postales, telegráficas o<br />

telefónicas de las personas sobre las que existan indicios de responsabilidad criminal, así como de<br />

las comunicaciones de las que se sirvan para la realización de sus fines delictivos.<br />

4. En caso de urg<strong>en</strong>cia, cuando las investigaciones se realic<strong>en</strong> para la averiguación de delitos<br />

relacionados con la actuación de bandas armadas elem<strong>en</strong>tos terroristas o rebeldes, la medida<br />

prevista <strong>en</strong> el número 3 de este artículo podrá ord<strong>en</strong>arla el Ministro del Interior o, <strong>en</strong> su defecto, el<br />

Director de la Seguridad del Estado, comunicándolo inmediatam<strong>en</strong>te por escrito motivado al Juez<br />

compet<strong>en</strong>te, qui<strong>en</strong>, también de forma motivada, revocará o confirmará tal resolución <strong>en</strong> un plazo<br />

máximo de set<strong>en</strong>ta y dos horas desde que fue ord<strong>en</strong>ada la observación.<br />

Artículo 580.<br />

Es aplicable a la det<strong>en</strong>ción de la correspond<strong>en</strong>cia lo dispuesto <strong>en</strong> los artículos 563 y 564.<br />

Podrá también <strong>en</strong>com<strong>en</strong>darse la práctica de esta operación al Administrador de Correos y<br />

Telégrafos o Jefe de la Oficina <strong>en</strong> que la correspond<strong>en</strong>cia deba hallarse.<br />

526<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 581.<br />

El empleado que haga la det<strong>en</strong>ción remitirá inmediatam<strong>en</strong>te la correspond<strong>en</strong>cia det<strong>en</strong>ida al Juez<br />

instructor de la causa.<br />

Artículo 582.<br />

Podrá asimismo el Juez ord<strong>en</strong>ar que por cualquiera Administración de Telégrafos se le facilit<strong>en</strong><br />

copias de los telegramas por ella transmitidos, si pudieran contribuir al esclarecimi<strong>en</strong>to de los<br />

hechos de la causa.<br />

Artículo 583.<br />

El auto motivado acordando la det<strong>en</strong>ción y registro de la correspond<strong>en</strong>cia o la <strong>en</strong>trega de copias de<br />

telegramas transmitidos determinará correspond<strong>en</strong>cia que haya de ser det<strong>en</strong>ida o registrada, o los<br />

telegramas cuyas copias hayan de ser <strong>en</strong>tregadas, por medio de la designación de las personas a<br />

cuyo nombre se hubier<strong>en</strong> expedido, o por otras circunstancias igualm<strong>en</strong>te concretas.<br />

Artículo 584.<br />

Para la apertura y registro de la correspond<strong>en</strong>cia postal será citado el interesado.<br />

Este o la persona que designe podrá pres<strong>en</strong>ciar la operación.<br />

Artículo 585.<br />

Si el procesado estuviere <strong>en</strong> rebeldía, o si citado para la apertura no quisiese pres<strong>en</strong>ciarla ni<br />

nombrar persona para que lo haga <strong>en</strong> su nombre, el Juez instructor procederá, sin embargo, a la<br />

apertura de dicha correspond<strong>en</strong>cia.<br />

Artículo 586.<br />

La operación se practicará abri<strong>en</strong>do el Juez por si mismo la correspond<strong>en</strong>cia y después de leerla<br />

para si apartará la que haga refer<strong>en</strong>cia los hechos de la causa y cuya conservación considere<br />

necesaria.<br />

Los sobres y hojas de esta correspond<strong>en</strong>cia, después de haber tomado el mismo Juez las notas<br />

necesarias para la práctica de otras dilig<strong>en</strong>cias de investigación a que la correspond<strong>en</strong>cia diere<br />

motivo, se rubricarán por el Secretario judicial y se sellarán con el sello del Juzgado, <strong>en</strong>cerrándolo<br />

todo después <strong>en</strong> otro sobre, al que se pondrá el rótulo necesario, conservándose durante el<br />

sumario, también bajo responsabilidad del Secretario judicial.<br />

Este pliego podrá abrirse cuantas veces el Juez lo considere preciso, citando previam<strong>en</strong>te al<br />

interesado.<br />

527<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 587.<br />

La correspond<strong>en</strong>cia que no se relacione con la causa será <strong>en</strong>tregada <strong>en</strong> el acto al procesado o a su<br />

repres<strong>en</strong>tante.<br />

Si aquél estuviere <strong>en</strong> rebeldía, se <strong>en</strong>tregará cerrada a un individuo de su familia, mayor de edad.<br />

Si no fuere conocido ningún pari<strong>en</strong>te del procesado, se conservará dicho pliego cerrado bajo la<br />

responsabilidad del Secretario judicial hasta que haya persona a qui<strong>en</strong> <strong>en</strong>tregarlo, según lo<br />

dispuesto <strong>en</strong> este artículo.<br />

Artículo 588.<br />

La apertura de la correspond<strong>en</strong>cia se hará constar por dilig<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> la que se referirá cuanto <strong>en</strong><br />

aquélla hubiese ocurrido.<br />

Esta dilig<strong>en</strong>cia será firmada por el Juez instructor, el Secretario demás asist<strong>en</strong>tes.<br />

LEY ORGÁNICA 4/1981, DE 1 DE JUNIO, DE LOS ESTADOS DE ALARMA, EXCEPCIÓN Y SITIO.<br />

Artículo 18.<br />

Uno. Cuando la autorización del Congreso compr<strong>en</strong>da la susp<strong>en</strong>sión del artículo 18.3, de la<br />

Constitución, la Autoridad Gubernativa podrá interv<strong>en</strong>ir toda clase de comunicaciones, incluidas las<br />

postales, telegráficas y telefónicas. Dicha interv<strong>en</strong>ción solo podrá ser realizada si ello resulta<br />

necesario para el esclarecimi<strong>en</strong>to de los hechos presuntam<strong>en</strong>te delictivos o el mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to del<br />

ord<strong>en</strong> público.<br />

Dos. La interv<strong>en</strong>ción decretada será comunicada inmediatam<strong>en</strong>te por escrito motivado al juez<br />

compet<strong>en</strong>te.<br />

528<br />

Tem ari Oposicions


Punt 6 :<br />

Policia de Seguretat i<br />

Administrativa


6.1. LLEI 23/1992, DE 30 DE JULIOL, DE SEGURETAT PRIVADA, I MODIFICACIONS<br />

POSTERIORS, I AMPLIADA PER LA LLEI 14/2000, DE 29 DE DESEMBRE, DE MESURES<br />

FISCALS I ADMINISTRATIVES I DE L’ORDRE SOCIAL.<br />

Notas:<br />

Artículos 7, 8 y 10:<br />

Redacción según Real Decreto‐ley 2/1999, de 29 de <strong>en</strong>ero, por el que se modifica la Ley 23/1992,<br />

de 30 de julio, de Seguridad Privada.<br />

Disposición adicional quinta:<br />

Redacción según Ley 14/2000, de 29 de diciembre, de Medidas fiscales, administrativas y del<br />

ord<strong>en</strong> social.<br />

Artículos 1, 7, 9 y 10:<br />

Redacción según Real Decreto‐ley 8/2007, de 14 de septiembre, por el que se modifican<br />

determinados artículos de la Ley 23/199, de 30 de julio, de Seguridad Privada.<br />

Artículos 26, 27 y 28:<br />

Redacción según Resolución de 22 de octubre de 2001, de la Subsecretaría, por la que se<br />

red<strong>en</strong>ominan a euros las sanciones pecuniarias que compete imponer a Delegados y Subdelegados<br />

del Gobierno y los precios privados del Ministerio y del Instituto Nacional de Administración<br />

Pública.<br />

Artículo 5 (apado. 1.e):<br />

Redacción según Ley 25/2009, de 22 de diciembre, de modificación de diversas Leyes para su<br />

adaptación a la Ley sobre el libre acceso a las actividades de servicios y su ejercicio.<br />

Disposición adicional sexta:<br />

Añadido por Ley 25/2009, de 22 de diciembre, de modificación de diversas Leyes para su<br />

adaptación a la Ley sobre el libre acceso a las actividades de servicios y su ejercicio.<br />

Artículos 33, 37 y 39:<br />

Véase la Ley 30/1992, de 26 de noviembre, de Régim<strong>en</strong> Jurídico de las Administraciones Publicas y<br />

del Procedimi<strong>en</strong>to Administrativo Común.<br />

CAPÍTULO I. DISPOSICIONES GENERALES.<br />

Artículo 1.<br />

1. Esta Ley ti<strong>en</strong>e por objeto regular la prestación por personas, físicas o jurídicas privadas, de<br />

servicios de vigilancia y seguridad de personas o bi<strong>en</strong>es, que t<strong>en</strong>drán la consideración de<br />

actividades complem<strong>en</strong>tarias y subordinadas respecto a las de seguridad pública.<br />

2. A los efectos de esta Ley, únicam<strong>en</strong>te pued<strong>en</strong> realizar actividades de seguridad privada y prestar<br />

servicios de esta naturaleza las empresas de seguridad y el personal de seguridad privada, que<br />

estará integrado por los vigilantes de seguridad, los vigilantes de explosivos, los jefes de seguridad,<br />

los directores de seguridad, los escoltas privados, los guardas particulares del campo, los guardas<br />

de caza, los guardapescas marítimos y los detectives privados.<br />

3. Las actividades y servicios de seguridad privada se prestarán con absoluto respeto a la<br />

Constitución y con sujeción a lo dispuesto <strong>en</strong> esta Ley y <strong>en</strong> el resto del ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to jurídico. El<br />

529<br />

Tem ari Oposicions


personal de seguridad privada se at<strong>en</strong>drá <strong>en</strong> sus actuaciones a los principios de integridad y<br />

dignidad; protección y trato correcto a las personas, evitando abusos, arbitrariedades y viol<strong>en</strong>cias y<br />

actuando con congru<strong>en</strong>cia y proporcionalidad <strong>en</strong> la utilización de sus facultades y de los medios<br />

disponibles.<br />

4. Las empresas y el personal de seguridad privada t<strong>en</strong>drán obligación especial de auxiliar a las<br />

Fuerzas y Cuerpos de Seguridad <strong>en</strong> el ejercicio de sus funciones, de prestarles su colaboración y de<br />

seguir sus instrucciones <strong>en</strong> relación con las personas, los bi<strong>en</strong>es, establecimi<strong>en</strong>tos o vehículos de<br />

cuya protección, vigilancia o custodia estuvier<strong>en</strong> <strong>en</strong>cargados.<br />

Artículo 2.<br />

1. Corresponde el ejercicio de las compet<strong>en</strong>cias administrativas necesarias para el cumplimi<strong>en</strong>to de<br />

lo dispuesto <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley al Ministerio del Interior y a los Delegados y Subdelegados del<br />

Gobierno.<br />

2. De conformidad con lo dispuesto <strong>en</strong> la Ley Orgánica de Fuerzas y Cuerpos de Seguridad,<br />

corresponde al Cuerpo Nacional de Policía el control de las <strong>en</strong>tidades, servicios o actuaciones y del<br />

personal y medios <strong>en</strong> materia de seguridad privada, vigilancia e investigación.<br />

3. A los efectos indicados <strong>en</strong> el apartado anterior, habrá de facilitarse a los miembros del Cuerpo<br />

Nacional de Policía, que <strong>en</strong> cada caso sean compet<strong>en</strong>tes, la información cont<strong>en</strong>ida <strong>en</strong> los Libros‐<br />

Registros prev<strong>en</strong>idos <strong>en</strong> los supuestos y <strong>en</strong> la forma que reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te se determin<strong>en</strong>.<br />

4. Asimismo, las empresas de seguridad y los detectives privados pres<strong>en</strong>tarán cada año un informe<br />

sobre sus actividades al Ministerio del Interior, que dará cu<strong>en</strong>ta a las Cortes G<strong>en</strong>erales del<br />

funcionami<strong>en</strong>to del sector. Dicho informe habrá de cont<strong>en</strong>er relación de los contratos de<br />

prestación de los servicios de seguridad celebrados con terceros, con indicación de la persona con<br />

qui<strong>en</strong> se contrató y de la naturaleza del servicio contratado, incluyéndose igualm<strong>en</strong>te los demás<br />

aspectos relacionados con la seguridad pública, <strong>en</strong> el tiempo y <strong>en</strong> la forma que<br />

reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te se determin<strong>en</strong>.<br />

Artículo 3.<br />

1. Las empresas y el personal de seguridad privada no podrán interv<strong>en</strong>ir, mi<strong>en</strong>tras estén ejerci<strong>en</strong>do<br />

las funciones que les son propias, <strong>en</strong> la celebración de reuniones y manifestaciones ni <strong>en</strong> el<br />

desarrollo de conflictos políticos o laborales, sin perjuicio de mant<strong>en</strong>er la seguridad que tuvier<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong>com<strong>en</strong>dada de las personas y de los bi<strong>en</strong>es.<br />

2. Tampoco podrán ejercer ningún tipo de controles sobre opiniones políticas, sindicales o<br />

religiosas, o sobre la expresión de tales opiniones, ni crear o mant<strong>en</strong>er bancos de datos con tal<br />

objeto.<br />

3. T<strong>en</strong>drán prohibido comunicar a terceros cualquier información que conozcan <strong>en</strong> el ejercicio de<br />

sus funciones sobre sus cli<strong>en</strong>tes, personas relacionadas con éstos, así como los bi<strong>en</strong>es y efectos que<br />

custodi<strong>en</strong>.<br />

530<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 4.<br />

1. Para garantizar la seguridad, solam<strong>en</strong>te se podrán utilizar las medidas reglam<strong>en</strong>tadas y los<br />

medios materiales y técnicos homologados, de manera que se garantice su eficacia y se evite que<br />

produzcan daños o molestias a terceros.<br />

2. El Ministerio del Interior determinará las características y finalidades de dichos medios<br />

materiales y técnicos, que podrán ser modificadas o anuladas cuando varí<strong>en</strong> las condiciones o<br />

circunstancias que determinaron su aprobación.<br />

CAPÍTULO II. EMPRESAS DE SEGURIDAD.<br />

Artículo 5.<br />

1. Con sujeción a lo dispuesto <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley y <strong>en</strong> las normas reglam<strong>en</strong>tarias que la desarroll<strong>en</strong>,<br />

las empresas de seguridad únicam<strong>en</strong>te podrán prestar o desarrollar los sigui<strong>en</strong>te servicios y<br />

actividades:<br />

a. Vigilancia y protección de bi<strong>en</strong>es, establecimi<strong>en</strong>tos, espectáculos, certám<strong>en</strong>es o<br />

conv<strong>en</strong>ciones.<br />

b. Protección de personas determinadas, previa la autorización correspondi<strong>en</strong>te.<br />

c. Depósito, custodia, recu<strong>en</strong>to y clasificación de monedas y billetes, títulos‐valores y demás<br />

objetos que, por su valor económico y expectativas que g<strong>en</strong>er<strong>en</strong>, o por su peligrosidad,<br />

puedan requerir protección especial, sin perjuicio de las actividades propias de las<br />

<strong>en</strong>tidades financieras.<br />

d. Transporte y distribución de los objetos a que se refiere el apartado anterior a través de<br />

los distintos medios, realizándolos, <strong>en</strong> su caso, mediante vehículos cuyas características<br />

serán determinadas por el Ministerio del Interior, de forma que no puedan confundirse<br />

con los de las Fuerzas Armadas ni con los de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

e.Instalación y mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to de aparatos, dispositivos y sistemas de seguridad, de<br />

conformidad con lo dispuesto <strong>en</strong> la Disposición adicional sexta.<br />

f. Explotación de c<strong>en</strong>trales para la recepción, verificación y transmisión de las señales de<br />

alarmas y su comunicación a las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, así como prestación de<br />

servicios de respuesta cuya realización no sea de la compet<strong>en</strong>cia de dichas Fuerzas y<br />

Cuerpos.<br />

g. Planificación y asesorami<strong>en</strong>to de las actividades de seguridad contempladas <strong>en</strong> esta Ley.<br />

2. Las empresas de seguridad deberán garantizar la formación y actualización profesional de su<br />

personal de seguridad. Podrán crear c<strong>en</strong>tros de formación y actualización para el personal de<br />

empresas de seguridad, de acuerdo con lo previsto <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

3. En ningún caso las empresas de seguridad podrán realizar las funciones de información e<br />

investigación propias de los detectives privados.<br />

531<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 6.<br />

1. Los contratos de prestación de los distintos servicios de seguridad deberán <strong>en</strong> todo caso<br />

consignarse por escrito, con arreglo a modelo oficial, y comunicarse al Ministerio del Interior, con<br />

una antelación mínima de tres días a la iniciación de tales servicios.<br />

2. No obstante, la prestación del servicio de escoltas personales sólo podrá realizarse previa<br />

autorización expresa del Ministerio del Interior, que se concederá individualizada y<br />

excepcionalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los casos <strong>en</strong> que concurran especiales circunstancias y condicionada a la<br />

forma de prestación del servicio.<br />

3. El Ministro del Interior prohibirá la prestación de los servicios de seguridad privada o la<br />

utilización de determinados medios materiales o técnicos cuando pudieran causar daños o<br />

perjuicios a terceros o poner <strong>en</strong> peligro la seguridad ciudadana.<br />

Artículo 7.<br />

1. La prestación de servicios de seguridad privada a que se refiere el artículo 5 de esta Ley se llevará<br />

a cabo por empresas de seguridad, que podrán revestir la forma de persona física o de persona<br />

jurídica.<br />

2. Para la prestación de los servicios y actividades de seguridad privada contemplados <strong>en</strong> esta Ley,<br />

las empresas de seguridad deberán obt<strong>en</strong>er la oportuna autorización administrativa por el<br />

procedimi<strong>en</strong>to que se determine reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te, a cuyo efecto deberán reunir los sigui<strong>en</strong>tes<br />

requisitos:<br />

a. T<strong>en</strong>er por objeto social exclusivo todos o alguno de los servicios o actividades contemplados<br />

<strong>en</strong> el artículo 5.<br />

b. T<strong>en</strong>er la nacionalidad de un Estado miembro de la Unión Europea o de un Estado parte <strong>en</strong><br />

el Acuerdo sobre el Espacio Económico Europeo.<br />

c. Contar con los medios humanos, de formación, financieros, materiales y técnicos que se<br />

determin<strong>en</strong> reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te. En particular, cuando se prest<strong>en</strong> servicios para los que<br />

se precise el uso de armas, habrán de adoptarse las medidas que garantic<strong>en</strong> su adecuada<br />

custodia, utilización y funcionami<strong>en</strong>to, <strong>en</strong> la forma que se determine.<br />

d. Suscribir un contrato de seguro de responsabilidad civil o constituir otras garantías<br />

financieras <strong>en</strong> la cuantía y con las condiciones que se determin<strong>en</strong> reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te.<br />

e.Constituir la fianza que se determine reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te a disposición de las autoridades<br />

españolas para at<strong>en</strong>der a las responsabilidades que se deriv<strong>en</strong> del funcionami<strong>en</strong>to de la<br />

empresa por infracciones a la normativa de seguridad privada.<br />

3. A los efectos previstos <strong>en</strong> las letras d y e del apartado 2, se t<strong>en</strong>drán <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta los requisitos ya<br />

exigidos <strong>en</strong> el Estado miembro de orig<strong>en</strong> <strong>en</strong> lo refer<strong>en</strong>te a la suscripción del contrato de seguro de<br />

responsabilidad civil u otras garantías financieras, así como <strong>en</strong> lo relativo a la constitución de<br />

fianzas.<br />

4. Las empresas de seguridad, tanto si son personas físicas como jurídicas, autorizadas para la<br />

prestación de servicios de seguridad privada con arreglo a la normativa de cualquiera de los<br />

Estados miembros de la Unión Europea o de los Estados parte <strong>en</strong> el Acuerdo sobre el Espacio<br />

532<br />

Tem ari Oposicions


Económico Europeo, habrán de inscribirse <strong>en</strong> el Registro de Empresas de Seguridad que se lleva <strong>en</strong><br />

el Ministerio del Interior, a cuyo efecto deberán acreditar su condición de empresas de seguridad y<br />

el cumplimi<strong>en</strong>to de los requisitos establecidos <strong>en</strong> esta Ley, <strong>en</strong> la forma que se determine<br />

reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te.<br />

5. La pérdida de alguno de los requisitos indicados producirá la cancelación de la inscripción, que<br />

será acordada por el Ministro del Interior, <strong>en</strong> resolución motivada dictada con audi<strong>en</strong>cia del<br />

interesado.<br />

6. Sin perjuicio de lo dispuesto <strong>en</strong> los apartados anteriores, a las empresas de seguridad que t<strong>en</strong>gan<br />

por objeto exclusivo la instalación o mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to de aparatos, dispositivos y sistemas de<br />

seguridad, así como el asesorami<strong>en</strong>to y planificación de actividades de seguridad, se las podrá<br />

eximir del cumplimi<strong>en</strong>to de alguno de los requisitos incluidos <strong>en</strong> este artículo, cuando así se<br />

determine reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 8.<br />

Los administradores y directores de las empresas de seguridad, que figurarán <strong>en</strong> el Registro a que<br />

se refiere el apartado 1 del artículo anterior, deberán:<br />

a. Ser personas físicas resid<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> el territorio de alguno de los Estados miembros de la<br />

Unión Europea o de un Estado parte <strong>en</strong> el Acuerdo sobre el Espacio Económico Europeo.<br />

b. Carecer de anteced<strong>en</strong>tes p<strong>en</strong>ales.<br />

c. No haber sido sancionados <strong>en</strong> los dos o cuatro años anteriores por infracción grave o muy<br />

grave, respectivam<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> materia de seguridad.<br />

d. No haber sido separados del servicio <strong>en</strong> las Fuerzas Armadas, Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad, ni haber ejercido funciones de control de las <strong>en</strong>tidades, servicios o actuaciones<br />

de seguridad, vigilancia o investigación privadas, ni de su personal o medios, como<br />

miembros de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, <strong>en</strong> los dos años anteriores.<br />

Artículo 9.<br />

1. Cuando las empresas de seguridad revistan la forma de persona jurídica, deberán reunir los<br />

requisitos establecidos <strong>en</strong> la legislación mercantil.<br />

2. Las empresas a las que se refiere el apartado anterior estarán obligadas a comunicar al<br />

Ministerio del Interior todo cambio que se produzca <strong>en</strong> la titularidad de las acciones o<br />

participaciones y los que afectan a su capital social, d<strong>en</strong>tro de los quince días sigui<strong>en</strong>tes a su<br />

modificación.<br />

3. Asimismo, <strong>en</strong> igual plazo, deberán comunicar cualquier modificación de sus Estatutos y toda<br />

variación que sobrev<strong>en</strong>ga <strong>en</strong> la composición personal de los órganos de administración y dirección<br />

de las empresas.<br />

533<br />

Tem ari Oposicions


CAPÍTULO III. PERSONAL DE SEGURIDAD.<br />

SECCIÓN I. DISPOSICIONES COMUNES.<br />

Artículo 10.<br />

1. Para el ejercicio de las funciones de seguridad privada, el personal al que se refiere el artículo 1,<br />

apartado 2, de esta Ley, habrá de obt<strong>en</strong>er previam<strong>en</strong>te la correspondi<strong>en</strong>te habilitación del<br />

Ministerio del Interior, con el carácter de autorización administrativa, <strong>en</strong> expedi<strong>en</strong>te que se<br />

instruirá a instancia del propio interesado.<br />

2. Para la obt<strong>en</strong>ción de la habilitación indicada <strong>en</strong> el apartado anterior, los aspirantes habrán de<br />

reunir los sigui<strong>en</strong>tes requisitos:<br />

a. T<strong>en</strong>er la nacionalidad de alguno de los Estados miembros de la Unión Europea o de un<br />

Estado parte <strong>en</strong> el Acuerdo sobre el Espacio Económico Europeo.<br />

b. Ser mayor de edad y no haber alcanzado, <strong>en</strong> su caso, la edad que se determine<br />

reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te.<br />

c. Poseer la aptitud física y la capacidad psíquica necesarias para el ejercicio de las funciones.<br />

d. Superar las pruebas oportunas que acredit<strong>en</strong> los conocimi<strong>en</strong>tos y la capacidad necesarios<br />

para el ejercicio de sus funciones.<br />

e.Carecer de anteced<strong>en</strong>tes p<strong>en</strong>ales.<br />

f. No haber sido sancionado <strong>en</strong> los dos o cuatro años anteriores por infracción grave o muy<br />

grave, respectivam<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> materia de seguridad privada.<br />

g. No haber sido separado del servicio <strong>en</strong> las Fuerzas Armadas, Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad, ni haber ejercido funciones de control <strong>en</strong> las <strong>en</strong>tidades, servicios o actuaciones<br />

de seguridad, vigilancia o investigación privadas, ni de su personal o medios, como<br />

miembros de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, <strong>en</strong> los dos años anteriores.<br />

h. No haber sido cond<strong>en</strong>ado por intromisión ilegítima <strong>en</strong> el ámbito de protección del<br />

derecho al honor, a la intimidad personal y familiar y a la propia imag<strong>en</strong>, del secreto de las<br />

comunicaciones o de otros derechos fundam<strong>en</strong>tales, <strong>en</strong> los cinco años anteriores a la<br />

solicitud.<br />

3. Los nacionales de Estados miembros de la Unión Europea o de Estados parte <strong>en</strong> el Acuerdo sobre<br />

el Espacio Económico Europeo, cuya habilitación o cualificación profesional haya sido obt<strong>en</strong>ida <strong>en</strong><br />

alguno de dichos Estados para el desempeño de las funciones de seguridad privada <strong>en</strong> el mismo,<br />

podrán desempeñar actividades o prestar servicios de seguridad privada <strong>en</strong> España, siempre que,<br />

previa comprobación del Ministerio del Interior, se acredite que cumpl<strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes requisitos:<br />

a. Poseer alguna titulación, habilitación o certificación expedida por las autoridades<br />

compet<strong>en</strong>tes de cualquier Estado miembro o de Estado parte <strong>en</strong> el Acuerdo sobre el<br />

Espacio Económico Europeo, que les autorice para el ejercicio de funciones de seguridad<br />

privada <strong>en</strong> el mismo.<br />

b. Acreditar los conocimi<strong>en</strong>tos, formación y aptitudes equival<strong>en</strong>tes a los exigidos <strong>en</strong> España<br />

para el ejercicio de las profesiones relacionadas con la seguridad privada.<br />

c. T<strong>en</strong>er conocimi<strong>en</strong>tos de l<strong>en</strong>gua castellana sufici<strong>en</strong>tes para el normal desempeño de las<br />

funciones de seguridad privada.<br />

d. Los previstos <strong>en</strong> las letras b, e, f, g y h, del apartado 2 de este artículo.<br />

534<br />

Tem ari Oposicions


4. La car<strong>en</strong>cia o insufici<strong>en</strong>cia de conocimi<strong>en</strong>tos o aptitudes necesarios para el ejercicio de las<br />

actividades de seguridad privada <strong>en</strong> España de los nacionales de Estados miembros de la Unión<br />

Europea o de Estados parte <strong>en</strong> el Acuerdo sobre el Espacio Económico Europeo, podrá suplirse por<br />

aplicación de las medidas comp<strong>en</strong>satorias previstas <strong>en</strong> la normativa vig<strong>en</strong>te sobre reconocimi<strong>en</strong>to<br />

de cualificaciones profesionales.<br />

5. La pérdida de alguno de los requisitos indicados producirá la cancelación de la habilitación, que<br />

será acordada por el Ministro del Interior, <strong>en</strong> resolución motivada dictada con audi<strong>en</strong>cia del<br />

interesado.<br />

6. La inactividad del personal de seguridad por tiempo superior a dos años exigirá su sometimi<strong>en</strong>to<br />

a nuevas pruebas para poder desempeñar las funciones que le son propias.<br />

SECCIÓN II. VIGILANTES DE SEGURIDAD.<br />

Artículo 11.<br />

1. Los vigilantes de seguridad sólo podrán desempeñar las sigui<strong>en</strong>tes funciones:<br />

a. Ejercer la vigilancia y protección de bi<strong>en</strong>es muebles e inmuebles, así como la protección de<br />

las personas que puedan <strong>en</strong>contrarse <strong>en</strong> los mismos.<br />

b. Efectuar controles de id<strong>en</strong>tidad <strong>en</strong> el acceso o <strong>en</strong> el interior de inmuebles determinados,<br />

sin que <strong>en</strong> ningún caso puedan ret<strong>en</strong>er la docum<strong>en</strong>tación personal.<br />

c. Evitar la comisión de actos delictivos o infracciones <strong>en</strong> relación con el objeto de su<br />

protección.<br />

d. Poner inmediatam<strong>en</strong>te a disposición de los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad a los delincu<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> relación con el objeto de su protección, así como los<br />

instrum<strong>en</strong>tos, efectos y pruebas de los delitos, no pudi<strong>en</strong>do proceder al interrogatorio de<br />

aquéllos.<br />

e.Efectuar la protección del almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to, recu<strong>en</strong>to, clasificación y transporte de dinero,<br />

valores y objetos valiosos.<br />

f. Llevar a cabo, <strong>en</strong> relación con el funcionami<strong>en</strong>to de c<strong>en</strong>trales de alarma, la prestación de<br />

servicios de respuesta de las alarmas que se produzcan, cuya realización no corresponda a<br />

las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

2. Para la función de protección del almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to, manipulación y transporte de explosivos u<br />

otros objetos o sustancias que reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te de determin<strong>en</strong>, será preciso haber obt<strong>en</strong>ido<br />

una habilitación especial.<br />

Artículo 12.<br />

1. Tales funciones únicam<strong>en</strong>te podrán ser desarrolladas por los vigilantes integrados <strong>en</strong> empresas<br />

de seguridad, visti<strong>en</strong>do el uniforme y ost<strong>en</strong>tando el distintivo del cargo que sean preceptivos, que<br />

serán aprobados por el Ministerio del Interior y que no podrán confundirse con los de las Fuerzas<br />

Armadas ni con los de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

535<br />

Tem ari Oposicions


2. Los vigilantes, d<strong>en</strong>tro de la <strong>en</strong>tidad o empresa donde prest<strong>en</strong> sus servicios, se dedicarán<br />

exclusivam<strong>en</strong>te a la función de seguridad propia de su cargo, no pudi<strong>en</strong>do simultanear la misma<br />

con otras misiones.<br />

Artículo 13.<br />

Salvo la función de protección del transporte de dinero, valores, bi<strong>en</strong>es u objetos, los vigilantes de<br />

seguridad ejercerán sus funciones exclusivam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el interior de los edificios o de las<br />

propiedades de cuya vigilancia estuvieran <strong>en</strong>cargados, sin que tales funciones se puedan<br />

desarrollar <strong>en</strong> las vías públicas ni <strong>en</strong> aquellas que, no t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do tal condición, sean de uso común.<br />

No obstante, cuando se trate de polígonos industriales o urbanizaciones aisladas, podrán<br />

implantarse servicios de vigilancia y protección <strong>en</strong> la forma que expresam<strong>en</strong>te se autorice.<br />

Artículo 14.<br />

1. Los vigilantes de seguridad, previo el otorgami<strong>en</strong>to de las correspondi<strong>en</strong>tes lic<strong>en</strong>cias, sólo<br />

desarrollarán con armas de fuego las funciones indicadas <strong>en</strong> el artículo 11, <strong>en</strong> los supuestos que<br />

reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te se determin<strong>en</strong>, <strong>en</strong>tre los que se compr<strong>en</strong>derán, además del de protección del<br />

almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to, recu<strong>en</strong>to, clasificación y transporte de dinero, valores y objetos valiosos, los de<br />

vigilancia y protección de fábricas y depósitos o transporte de armas y explosivos, de industrias o<br />

establecimi<strong>en</strong>tos peligrosos que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> <strong>en</strong> despoblado y aquellos otros de análoga<br />

significación.<br />

2. Las armas adecuadas para realizar los servicios de seguridad, cuya <strong>cat</strong>egoría se determinará<br />

reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te, sólo se podrán portar estando de servicio.<br />

Artículo 15.<br />

Los vigilantes que desempeñ<strong>en</strong> sus funciones <strong>en</strong> establecimi<strong>en</strong>tos o instalaciones <strong>en</strong> los que el<br />

servicio de seguridad se haya impuesto obligatoriam<strong>en</strong>te, habrán de at<strong>en</strong>erse, <strong>en</strong> el ejercicio de sus<br />

legítimos derechos laborales y sindicales, a lo que respecto de las empresas <strong>en</strong>cargadas de servicios<br />

públicos disponga la legislación vig<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 16.<br />

SECCIÓN III. JEFES DE SEGURIDAD.<br />

Cuando el número de vigilantes de seguridad, la complejidad organizativa o técnica, u otras<br />

circunstancias que se determinarán reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te, lo hagan necesario, las funciones de<br />

aquéllos se desempeñarán a las órd<strong>en</strong>es directas de un jefe de seguridad, que será responsable del<br />

funcionami<strong>en</strong>to de los vigilantes y de los sistemas de seguridad, así como de la organización y<br />

ejecución de los servicios y de la observancia de la normativa aplicable.<br />

536<br />

Tem ari Oposicions


SECCIÓN IV. ESCOLTAS PRIVADOS.<br />

Artículo 17.<br />

1. Son funciones de los escoltas privados, con carácter exclusivo y excluy<strong>en</strong>te, el acompañami<strong>en</strong>to,<br />

def<strong>en</strong>sa y protección de personas determinadas, que no t<strong>en</strong>gan la condición de autoridades<br />

públicas, impidi<strong>en</strong>do que sean objeto de agresiones o actos delictivos.<br />

2. Para el cumplimi<strong>en</strong>to de las indicadas funciones serán aplicables a los escoltas privados los<br />

preceptos de la Sección II de este Capítulo y las demás normas concordantes de la pres<strong>en</strong>te Ley,<br />

relativas a vigilantes de seguridad, salvo la refer<strong>en</strong>te a la uniformidad.<br />

3. Asimismo, les será de aplicación para el ejercicio de sus funciones lo dispuesto sobre t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia de<br />

armas <strong>en</strong> el artículo 14 de esta Ley.<br />

SECCIÓN V. GUARDAS PARTICULARES DEL CAMPO.<br />

Artículo 18.<br />

Los guardas particulares del campo, que ejercerán funciones de vigilancia y protección de la<br />

propiedad rural, se at<strong>en</strong>drán al régim<strong>en</strong> establecido <strong>en</strong> esta Ley para los vigilantes de seguridad,<br />

con las especialidades sigui<strong>en</strong>tes:<br />

a. No podrán desempeñar la función de protección del almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to, manipulación y<br />

transporte de dinero, valores y objetos valiosos.<br />

b. Podrán desarrollar las restantes funciones, sin estar integrados <strong>en</strong> empresas de seguridad.<br />

c. La instrucción y tramitación de los expedi<strong>en</strong>tes relativos a su habilitación corresponderá<br />

efectuarlas a las unidades compet<strong>en</strong>tes de la Guardia Civil.<br />

d. El Ministro del Interior determinará, <strong>en</strong> su caso, el arma adecuada para la prestación de<br />

cada clase de servicio.<br />

SECCIÓN VI. DETECTIVES PRIVADOS.<br />

Artículo 19.<br />

1. Los detectives privados, a solicitud de personas físicas o jurídicas, se <strong>en</strong>cargarán:<br />

a. De obt<strong>en</strong>er y aportar información y pruebas sobre conductas o hechos privados.<br />

b. De la investigación de delitos perseguibles sólo a instancia de parte por <strong>en</strong>cargo de los<br />

legitimados <strong>en</strong> el proceso p<strong>en</strong>al.<br />

c. De la vigilancia <strong>en</strong> ferias, hoteles, exposiciones o ámbitos análogos.<br />

2. Salvo lo dispuesto <strong>en</strong> el párrafo c) del apartado anterior, no podrán prestar servicios propios de<br />

las empresas de seguridad ni ejercer funciones atribuidas al personal a que se refier<strong>en</strong> las<br />

Secciones anteriores del pres<strong>en</strong>te Capítulo.<br />

537<br />

Tem ari Oposicions


3. Tampoco podrán realizar investigaciones sobre delitos perseguibles de oficio, debi<strong>en</strong>do<br />

d<strong>en</strong>unciar inmediatam<strong>en</strong>te ante la autoridad compet<strong>en</strong>te cualquier hecho de esta naturaleza que<br />

llegará a su conocimi<strong>en</strong>to y poni<strong>en</strong>do a su disposición toda la información y los instrum<strong>en</strong>tos que<br />

pudieran haber obt<strong>en</strong>ido.<br />

4. En ningún caso podrán utilizar para sus investigaciones medios materiales o técnicos que at<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

contra el derecho al honor, a la intimidad personal o familiar o a la propia imag<strong>en</strong> o al secreto de<br />

las comunicaciones.<br />

Artículo 20.<br />

Además de lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 10 de esta Ley, no podrán obt<strong>en</strong>er la habilitación necesaria<br />

para el ejercicio de las funciones de detective privado los funcionarios de cualquiera de las<br />

Administraciones Públicas <strong>en</strong> activo <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to de la solicitud o durante los dos años<br />

anteriores a la misma.<br />

CAPÍTULO IV. RÉGIMEN SANCIONADOR.<br />

SECCIÓN I. INFRACCIONES.<br />

Artículo 21.<br />

1. Las infracciones de las normas cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley podrán ser leves, graves y muy<br />

graves.<br />

2. Las infracciones leves prescribirán a los dos meses; las graves, al año, y las muy graves, a los dos<br />

años.<br />

El plazo de prescripción se contará desde la fecha <strong>en</strong> que la infracción hubiera sido cometida. En las<br />

infracciones derivadas de una actividad continuada la fecha inicial del cómputo será la de la<br />

finalización de la actividad o la del último acto <strong>en</strong> que la infracción se consume.<br />

La prescripción se interrumpirá por la iniciación, con conocimi<strong>en</strong>to del interesado, del<br />

procedimi<strong>en</strong>to sancionador, volvi<strong>en</strong>do a correr el plazo si el expedi<strong>en</strong>te permaneciera paralizado<br />

durante seis meses por causa no imputable a aquéllos contra qui<strong>en</strong>es se dirija.<br />

Artículo 22.<br />

Las empresas de seguridad podrán incurrir <strong>en</strong> las sigui<strong>en</strong>tes infracciones:<br />

1. Infracciones muy graves:<br />

a. La prestación de servicios de seguridad a terceros, careci<strong>en</strong>do de la habilitación<br />

necesaria.<br />

b. La realización de actividades prohibidas <strong>en</strong> el artículo 3 de la pres<strong>en</strong>te Ley sobre<br />

conflictos políticos o laborales, control de opiniones, recogida de datos personales<br />

o información a terceras personas sobre cli<strong>en</strong>tes o su personal, <strong>en</strong> el caso de que<br />

no sean constitutivas de delito.<br />

538<br />

Tem ari Oposicions


c. La instalación de medios materiales o técnicos no homologados que sean<br />

susceptibles de causar grave daño a las personas o a los intereses g<strong>en</strong>erales.<br />

d. La negativa a facilitar, cuando proceda, la información cont<strong>en</strong>ida <strong>en</strong> los Libros‐<br />

Registros reglam<strong>en</strong>tarios.<br />

e.El incumplimi<strong>en</strong>to de las previsiones normativas sobre adquisición y uso de armas,<br />

así como sobre disponibilidad de armeros y custodia de aquéllas, particularm<strong>en</strong>te<br />

la t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia de armas por el personal a su servicio fuera de los casos permitidos por<br />

esta Ley.<br />

f. La realización de servicios de seguridad con armas fuera de lo dispuesto <strong>en</strong> la<br />

pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

g. La negativa a prestar auxilio o colaboración con las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad<br />

<strong>en</strong> la investigación y persecución de actos delictivos, <strong>en</strong> el descubrimi<strong>en</strong>to y<br />

det<strong>en</strong>ción de los delincu<strong>en</strong>tes o <strong>en</strong> la realización de las funciones inspectoras o de<br />

control que les correspondan.<br />

h. La comisión de una tercera infracción grave <strong>en</strong> el período de un año.<br />

2. Infracciones graves:<br />

a. La instalación de medios materiales o técnicos no homologados, cuando la<br />

homologación sea preceptiva.<br />

b. La realización de servicios de transportes con vehículos que no reúnan las<br />

características reglam<strong>en</strong>tarias.<br />

c. La realización de funciones que excedan de la habilitación obt<strong>en</strong>ida por la empresa<br />

de seguridad o por el personal a su servicio, o fuera del lugar o del ámbito<br />

territorial correspondi<strong>en</strong>te, así como la ret<strong>en</strong>ción de la docum<strong>en</strong>tación personal.<br />

d. La realización de los servicios de seguridad sin formalizar o sin comunicar al<br />

Ministerio del Interior la celebración de los correspondi<strong>en</strong>tes contratos.<br />

e.La utilización <strong>en</strong> el ejercicio de funciones de seguridad de personas que carezcan de<br />

cualesquiera de los requisitos necesarios.<br />

f. El abandono o la omisión injustificados del servicio por parte de los vigilantes de<br />

seguridad d<strong>en</strong>tro de la jornada laboral establecida.<br />

g. La falta de pres<strong>en</strong>tación al Ministerio del Interior del informe de actividades <strong>en</strong> la<br />

forma y plazo prev<strong>en</strong>idos.<br />

h. No transmitir a las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado las señales de<br />

alarma que se registr<strong>en</strong> <strong>en</strong> las c<strong>en</strong>trales privadas, transmitir las señales con retraso<br />

injustificado o comunicar falsas incid<strong>en</strong>cias, por neglig<strong>en</strong>cia, defici<strong>en</strong>te<br />

funcionami<strong>en</strong>to o falta de verificación previa.<br />

i. La comisión de una tercera infracción leve <strong>en</strong> el período de un año.<br />

3. Infracciones leves:<br />

a. La actuación del personal de seguridad sin la debida uniformidad o los medios que<br />

reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te sean exigibles.<br />

b. En g<strong>en</strong>eral, el incumplimi<strong>en</strong>to de los trámites, condiciones o formalidades<br />

establecidos por la pres<strong>en</strong>te Ley o por las normas que la desarroll<strong>en</strong>, siempre que<br />

no constituya infracción grave o muy grave.<br />

Artículo 23.<br />

El personal que desempeñe funciones de seguridad privada podrá incurrir <strong>en</strong> las sigui<strong>en</strong>tes<br />

infracciones:<br />

539<br />

Tem ari Oposicions


1. Infracciones muy graves:<br />

a. La prestación de servicios de seguridad a terceros por parte del personal no<br />

integrado <strong>en</strong> empresas de seguridad, careci<strong>en</strong>do de la habilitación necesaria.<br />

b. El incumplimi<strong>en</strong>to de las previsiones cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> esta Ley sobre t<strong>en</strong><strong>en</strong>cia de<br />

armas fuera del servicio y sobre su utilización.<br />

c. La falta de reserva debida sobre las investigaciones que realic<strong>en</strong> los detectives<br />

privados o la utilización de medios materiales o técnicos que at<strong>en</strong>t<strong>en</strong> contra el<br />

derecho al honor, a la intimidad personal o familiar, a la propia imag<strong>en</strong> o al secreto<br />

de las comunicaciones.<br />

d. La cond<strong>en</strong>a mediante s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia firme por un delito doloso cometido <strong>en</strong> el ejercicio<br />

de sus funciones.<br />

e.La negativa a prestar auxilio o colaboración con las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad,<br />

cuando sea proced<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> la investigación y persecución de actos delictivos, <strong>en</strong> el<br />

descubrimi<strong>en</strong>to y det<strong>en</strong>ción de los delincu<strong>en</strong>tes o <strong>en</strong> la realización de las funciones<br />

inspectoras o de control que les correspondan.<br />

f. La comisión de una tercera infracción grave <strong>en</strong> el período de un año.<br />

2. Infracciones graves:<br />

a. La realización de funciones o servicios que excedan de la habilitación obt<strong>en</strong>ida.<br />

b. El ejercicio abusivo de sus funciones <strong>en</strong> relación con los ciudadanos.<br />

c. No impedir, <strong>en</strong> el ejercicio de su actuación profesional, prácticas abusivas, arbitrarias<br />

o discriminatorias que <strong>en</strong>trañ<strong>en</strong> viol<strong>en</strong>cia física o moral.<br />

d. La falta de respeto al honor o a la dignidad de las personas.<br />

e.La realización de actividades prohibidas <strong>en</strong> el artículo 3 de la pres<strong>en</strong>te Ley sobre<br />

conflictos políticos y laborales, control de opiniones o comunicación de<br />

información a terceros sobre sus cli<strong>en</strong>tes, personas relacionadas con ellos, o sobre<br />

los bi<strong>en</strong>es y efectos que custodi<strong>en</strong>.<br />

f. El ejercicio de los derechos sindicales o laborales al marg<strong>en</strong> de lo dispuesto al<br />

respecto para los servicios públicos, <strong>en</strong> los supuestos a que se refiere el artículo 15<br />

de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

g. La falta de pres<strong>en</strong>tación al Ministerio del Interior del informe de actividades de los<br />

detectives privados <strong>en</strong> la forma y plazo prev<strong>en</strong>idos.<br />

h. La realización de investigaciones sobre delitos perseguibles de oficio o la falta de<br />

d<strong>en</strong>uncia a la autoridad compet<strong>en</strong>te de los delitos que conozcan los detectives<br />

privados <strong>en</strong> el ejercicio de sus funciones.<br />

i. La comisión de una tercera infracción leve <strong>en</strong> el período de un año.<br />

3. Infracciones leves:<br />

a. La actuación sin la debida uniformidad o medios, que reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te sean<br />

exigibles, por parte del personal no integrado <strong>en</strong> empresas de seguridad.<br />

b. El trato incorrecto o desconsiderado con los ciudadanos.<br />

c. En g<strong>en</strong>eral, el incumplimi<strong>en</strong>to de los trámites, condiciones o formalidades<br />

establecidos por la pres<strong>en</strong>te Ley o por las normas que la desarroll<strong>en</strong>, siempre que<br />

no constituya infracción grave o muy grave.<br />

Artículo 24.<br />

1. Será considerada infracción grave, a los efectos de esta Ley, la utilización de aparatos de alarmas<br />

u otros dispositivos de seguridad no homologados. Sin embargo, se reputará infracción muy grave<br />

540<br />

Tem ari Oposicions


la utilización de tales dispositivos cuando fueran susceptibles de causar grave daño a las personas o<br />

a los intereses g<strong>en</strong>erales.<br />

2. La utilización de aparatos o dispositivos de seguridad sin ajustarse a las normas que los regul<strong>en</strong>,<br />

o su funcionami<strong>en</strong>to con daños o molestias para terceros, será considerada infracción leve.<br />

3. T<strong>en</strong>drá la consideración de infracción grave la contratación o utilización de empresas car<strong>en</strong>tes de<br />

la habilitación específica necesaria para el desarrollo de los servicios de seguridad privada, a<br />

sabi<strong>en</strong>das de que no reún<strong>en</strong> los requisitos legales al efecto. T<strong>en</strong>drá la consideración de infracción<br />

leve la contratación o utilización de personal de seguridad, <strong>en</strong> las mismas circunstancias.<br />

Artículo 25.<br />

Las reglam<strong>en</strong>taciones de las materias compr<strong>en</strong>didas <strong>en</strong> el ámbito de la pres<strong>en</strong>te Ley podrán<br />

determinar los cuadros específicos de infracciones leves, graves y muy graves <strong>en</strong> que se concret<strong>en</strong><br />

los tipos que se conti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> los artículos anteriores.<br />

SECCIÓN II. SANCIONES.<br />

Artículo 26.<br />

Las autoridades compet<strong>en</strong>tes para el cumplimi<strong>en</strong>to de lo dispuesto <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley podrán<br />

imponer, por la comisión de las infracciones tipificadas <strong>en</strong> el artículo 22 y de acuerdo con lo<br />

establecido, <strong>en</strong> su caso, <strong>en</strong> las reglam<strong>en</strong>taciones específicas, las sigui<strong>en</strong>tes sanciones:<br />

1. Por la comisión de infracciones muy graves:<br />

a. Multas de 30.050,62 hasta 601.012,1 euros.<br />

b. Cancelación de la inscripción.<br />

2. Por la comisión de infracciones graves:<br />

a. Multa de 300,52 hasta 30.050,61 euros.<br />

b. Susp<strong>en</strong>sión temporal de la autorización, por un plazo no superior a un año.<br />

3. Por la comisión de infracciones leves:<br />

a. Apercibimi<strong>en</strong>to.<br />

b. Multas de hasta 300,51 euros.<br />

Artículo 27.<br />

Las autoridades compet<strong>en</strong>tes para el cumplimi<strong>en</strong>to de lo dispuesto <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley podrán<br />

imponer, por la comisión de las infracciones tipificadas <strong>en</strong> el artículo 23 y de acuerdo con lo<br />

establecido, <strong>en</strong> su caso, <strong>en</strong> las reglam<strong>en</strong>taciones específicas, las sigui<strong>en</strong>tes sanciones:<br />

1. Por la comisión de infracciones muy graves:<br />

a. Multas de 3.005,07 hasta 30.050,61 euros.<br />

b. Retirada definitiva de la habilitación, permiso o lic<strong>en</strong>cia.<br />

2. Por la comisión de infracciones graves:<br />

a. Multas de 300,51 hasta 3.005,06 euros.<br />

541<br />

Tem ari Oposicions


. Susp<strong>en</strong>sión temporal de la habilitación, permiso o lic<strong>en</strong>cia, por un plazo no<br />

superior a un año.<br />

3. Por la comisión de infracciones leves:<br />

a. Apercibimi<strong>en</strong>to.<br />

b. Multas de hasta 300,51 euros.<br />

Artículo 28.<br />

Las autoridades compet<strong>en</strong>tes para el cumplimi<strong>en</strong>to de lo dispuesto <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley podrán<br />

imponer, por la comisión de las infracciones tipificadas <strong>en</strong> el artículo 24 y de acuerdo con lo<br />

establecido, <strong>en</strong> su caso, <strong>en</strong> las reglam<strong>en</strong>taciones específicas, las sigui<strong>en</strong>tes sanciones:<br />

a. Por infracciones muy graves, multas de 3.005,07 hasta 150.253,03 euros.<br />

b. Por infracciones graves, multas de 300,52 hasta 3.005,06 euros.<br />

c. Por infracciones leves, multas de hasta 300,51 euros.<br />

Artículo 29.<br />

El material prohibido, no homologado o indebidam<strong>en</strong>te utilizado <strong>en</strong> servicios de seguridad privada<br />

será decomisado y se procederá a su destrucción si no fuera de lícito comercio, o a su <strong>en</strong>aj<strong>en</strong>ación<br />

<strong>en</strong> otro caso, quedando <strong>en</strong> depósito la cantidad que se obtuviera para hacer fr<strong>en</strong>te a las<br />

responsabilidades administrativas o de otro ord<strong>en</strong> <strong>en</strong> que se haya podido incurrir.<br />

Artículo 30.<br />

1. En el ámbito de la Administración del Estado, la potestad sancionadora prevista <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te<br />

Ley corresponderá:<br />

a. Al Ministro del Interior, para imponer las sanciones de cancelación de la inscripción y<br />

retirada definitiva de la habilitación, permiso o lic<strong>en</strong>cia.<br />

b. Al Director de la Seguridad del Estado, para imponer las restantes sanciones por<br />

infracciones muy graves.<br />

c. Al Director G<strong>en</strong>eral de la Policía, para imponer las sanciones por infracciones graves.<br />

d. A los Delegados y Subdelegados del Gobierno para imponer las sanciones por infracciones<br />

leves.<br />

2. Contra las resoluciones sancionadoras se podrán interponer los recursos previstos <strong>en</strong> la Ley de<br />

Procedimi<strong>en</strong>to Administrativo.<br />

Artículo 31.<br />

1. Para la graduación de las sanciones, cuando no estén señaladas individualizadam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los<br />

Reglam<strong>en</strong>tos, las autoridades compet<strong>en</strong>tes t<strong>en</strong>drán <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta la gravedad y transc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia del<br />

hecho, el posible perjuicio para el interés público, la situación de riesgo creada o mant<strong>en</strong>ida, para<br />

personas o bi<strong>en</strong>es, la reincid<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> su caso, y el volum<strong>en</strong> de actividad de la empresa de<br />

seguridad contra qui<strong>en</strong> se dicte la resolución sancionadora o la capacidad económica del infractor.<br />

542<br />

Tem ari Oposicions


2. Cuando la comisión de las infracciones graves o muy graves hubier<strong>en</strong> g<strong>en</strong>erado b<strong>en</strong>eficios<br />

económicos para los autores de las mismas, las multas podrán increm<strong>en</strong>tarse hasta el duplo de<br />

dichas ganancias.<br />

Artículo 32.<br />

1. Las sanciones impuestas <strong>en</strong> aplicación de la pres<strong>en</strong>te Ley por infracciones leves, graves o muy<br />

graves prescribirán respectivam<strong>en</strong>te al año, dos años y cuatro años.<br />

2. El plazo de prescripción com<strong>en</strong>zará a contarse desde el día sigui<strong>en</strong>te a aquel <strong>en</strong> que sea firme la<br />

resolución por la que se impone la sanción, si ésta no se hubiese com<strong>en</strong>zado a ejecutar, o desde<br />

que se quebrantase el cumplimi<strong>en</strong>to de la misma, si hubiese com<strong>en</strong>zado, y se interrumpirá desde<br />

que se comi<strong>en</strong>ce o se reanude la ejecución o cumplimi<strong>en</strong>to.<br />

SECCIÓN III. PROCEDIMIENTO.<br />

Artículo 33.<br />

No podrá imponerse ninguna sanción, por las infracciones tipificadas <strong>en</strong> esta Ley, sino <strong>en</strong> virtud de<br />

procedimi<strong>en</strong>to instruido por las Unidades orgánicas correspondi<strong>en</strong>tes, conforme a las normas<br />

cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> los artículos 133, 134, 136 y 137 de la Ley de Procedimi<strong>en</strong>to Administrativo . La<br />

sanción de infracciones leves podrá acordarse <strong>en</strong> procedimi<strong>en</strong>to abreviado, con audi<strong>en</strong>cia del<br />

interesado.<br />

Artículo 34.<br />

Toda persona que tuviere conocimi<strong>en</strong>to de irregularidades cometidas por empresas o personal de<br />

seguridad privada <strong>en</strong> el desarrollo de sus actividades, podrá d<strong>en</strong>unciar aquéllas ante el Ministerio<br />

del Interior o los Delegados o Subdelegados del Gobierno, a efectos de posible ejercicio de las<br />

compet<strong>en</strong>cias sancionadoras que les atribuye la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

Artículo 35.<br />

1. Iniciado el expedi<strong>en</strong>te, el órgano que haya ord<strong>en</strong>ado su incoación podrá adoptar las medidas<br />

cautelares necesarias, para garantizar la adecuada instrucción del procedimi<strong>en</strong>to, así como para<br />

evitar la continuación de la infracción o asegurar el pago de la sanción, <strong>en</strong> el caso de que ésta fuese<br />

pecuniaria, y el cumplimi<strong>en</strong>to de la misma <strong>en</strong> los demás supuestos.<br />

2. Dichas medidas, que deberán ser congru<strong>en</strong>tes con la naturaleza de la presunta infracción y<br />

proporcionadas a la gravedad de la misma, podrán consistir <strong>en</strong>:<br />

a. La ocupación o precinto de vehículos, armas, material o equipo prohibido, no homologado o<br />

que resulte peligroso o perjudicial, así como de los instrum<strong>en</strong>tos y efectos de la infracción.<br />

b. La retirada prev<strong>en</strong>tiva de las habilitaciones, permisos o lic<strong>en</strong>cias.<br />

c. La susp<strong>en</strong>sión administrativa de la habilitación del personal de seguridad privada y, <strong>en</strong> su<br />

caso, de la tramitación necesaria para el otorgami<strong>en</strong>to de aquélla, mi<strong>en</strong>tras dure la<br />

instrucción de expedi<strong>en</strong>tes por infracciones graves o muy graves <strong>en</strong> materia de seguridad.<br />

543<br />

Tem ari Oposicions


También podrán ser susp<strong>en</strong>didas las indicadas habilitación y tramitación, hasta tanto<br />

finalice el proceso por delitos contra dicho personal.<br />

3. Excepcionalm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> supuestos de grave riesgo o peligro inmin<strong>en</strong>te para personas o bi<strong>en</strong>es, las<br />

medidas previstas <strong>en</strong> el apartado a) del número anterior, podrán ser adoptadas inmediatam<strong>en</strong>te<br />

por los ag<strong>en</strong>tes de la autoridad; si bi<strong>en</strong>, para su mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to, habrán de ser ratificadas por la<br />

autoridad compet<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> el plazo máximo de set<strong>en</strong>ta y dos horas.<br />

4. Cuando los Delegados o Subdelegados del Gobierno acordaran la medida cautelar de retirada<br />

prev<strong>en</strong>tiva de las habilitaciones, permisos o lic<strong>en</strong>cias, o de susp<strong>en</strong>sión administrativa de la<br />

habilitación o de la tramitación para otorgarla al personal de seguridad, deberán elevar los<br />

particulares pertin<strong>en</strong>tes a la autoridad comp<strong>en</strong>t<strong>en</strong>te, para su ratificación, debi<strong>en</strong>do éste resolver<br />

<strong>en</strong> el plazo de siete días.<br />

5. Las medidas cautelares previstas <strong>en</strong> los apartados 2.b) y 2.c) del pres<strong>en</strong>te artículo no podrán<br />

t<strong>en</strong>er una duración superior a un año.<br />

CAPÍTULO V. EJECUCIÓN.<br />

Artículo 36.<br />

1. Las sanciones impuestas <strong>en</strong> las materias objeto de la pres<strong>en</strong>te Ley serán ejecutivas desde que la<br />

resolución adquiera firmeza <strong>en</strong> la vía administrativa.<br />

2. Cuando la sanción sea de naturaleza pecuniaria y no se halle previsto plazo para satisfacerla, la<br />

autoridad que la impuso lo señalará, sin que pueda ser inferior a quince ni superior a treinta días<br />

hábiles; pudi<strong>en</strong>do acordarse el fraccionami<strong>en</strong>to del pago.<br />

3. En los casos de susp<strong>en</strong>sión temporal, cancelación de inscripciones, retirada de docum<strong>en</strong>tación y<br />

clausura o cierre de establecimi<strong>en</strong>tos o empresas, la autoridad sancionadora señalará un plazo de<br />

ejecución sufici<strong>en</strong>te, que no podrá ser inferior a quince días ni superior a los dos meses, oy<strong>en</strong>do al<br />

sancionado y a los terceros que pudieran resultar directam<strong>en</strong>te afectados.<br />

Artículo 37.<br />

1. Para la ejecución forzosa de las sanciones, se seguirá el procedimi<strong>en</strong>to previsto <strong>en</strong> el Capítulo V<br />

del Título IV de la Ley de Procedimi<strong>en</strong>to Administrativo.<br />

2. En el caso de las multas, si éstas no fuer<strong>en</strong> satisfechas <strong>en</strong> el plazo fijado <strong>en</strong> la resolución, una vez<br />

firme ésta, se seguirá el procedimi<strong>en</strong>to ejecutivo previsto <strong>en</strong> el Reglam<strong>en</strong>to G<strong>en</strong>eral de<br />

Recaudación.<br />

Artículo 38.<br />

La resolución de los expedi<strong>en</strong>tes sancionadores por infracciones graves y muy graves podrá ser<br />

hecha pública, <strong>en</strong> virtud de acuerdo de las autoridades compet<strong>en</strong>tes, <strong>en</strong> los términos que<br />

reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te se determin<strong>en</strong>.<br />

544<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 39.<br />

Para lograr el cumplimi<strong>en</strong>to de las resoluciones adoptadas <strong>en</strong> ejecución de lo dispuesto <strong>en</strong> la<br />

pres<strong>en</strong>te Ley, las autoridades compet<strong>en</strong>tes, relacionadas <strong>en</strong> el artículo 30, podrán imponer multas<br />

coercitivas, de acuerdo con lo establecido <strong>en</strong> el artículo 107 de la Ley de Procedimi<strong>en</strong>to<br />

Administrativo.<br />

La cuantía de estas multas no excederá de 50.000 pesetas, pero podrá aum<strong>en</strong>tarse sucesivam<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> el 50 % de la cantidad anterior <strong>en</strong> casos de reiteración del incumplimi<strong>en</strong>to.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL PRIMERA.<br />

1. Las empresas de seguridad reguladas <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley, t<strong>en</strong>drán la consideración de sector con<br />

regulación específica <strong>en</strong> materia de derecho de establecimi<strong>en</strong>to.<br />

2. La autorización de inversiones de capital extranjero <strong>en</strong> empresas de seguridad exigirá <strong>en</strong> todo<br />

caso informe previo del Ministerio del Interior.<br />

3. Las limitaciones establecidas <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te disposición no serán de aplicación a las personas<br />

físicas nacionales de los Estados miembros de la Comunidad Económica Europea ni a las sociedades<br />

constituidas de conformidad con la legislación de un Estado miembro y cuya sede social,<br />

administración c<strong>en</strong>tral o c<strong>en</strong>tro de actividad principal se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre d<strong>en</strong>tro de la Comunidad.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL SEGUNDA.<br />

1. Con sujeción a las normas que determine el Gobierno, la formación, actualización y<br />

adiestrami<strong>en</strong>to del personal de seguridad privada se llevarán a cabo por profesores acreditados y<br />

<strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros de formación, que deberán reunir requisitos de ubicación y acondicionami<strong>en</strong>to,<br />

especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> cuanto se refiere a los espacios para el apr<strong>en</strong>dizaje, práctica y perfeccionami<strong>en</strong>to<br />

<strong>en</strong> la utilización de armas de fuego y sistemas de seguridad.<br />

2. Sin perjuicio de las lic<strong>en</strong>cias o autorizaciones, autonómicas o municipales, que puedan ser<br />

exigibles para <strong>en</strong>trar <strong>en</strong> funcionami<strong>en</strong>to, los c<strong>en</strong>tros de formación requerirán autorización de<br />

apertura del Ministerio del Interior, que realizará activades inspectoras de la organización y<br />

funcionami<strong>en</strong>to de los c<strong>en</strong>tros.<br />

3. No podrán ser titulares ni desempeñar funciones de dirección ni de administración de c<strong>en</strong>tros de<br />

formación del personal de seguridad privada los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad<br />

que hayan ejercido <strong>en</strong> los mismos funciones de control de las <strong>en</strong>tidades, servicios o actuaciones, o<br />

del personal o medios <strong>en</strong> materia de seguridad, vigilancia o investigación privadas <strong>en</strong> los dos años<br />

anteriores.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL TERCERA.<br />

Quedan fuera del ámbito de aplicación de la pres<strong>en</strong>te Ley las actividades de custodia del Estado de<br />

instalaciones y bi<strong>en</strong>es o de control de accesos realizadas <strong>en</strong> el interior de inmuebles por personal<br />

distinto del de seguridad privada y directam<strong>en</strong>te contratado por los titulares de los mismos.<br />

545<br />

Tem ari Oposicions


Este personal <strong>en</strong> ningún caso podrá portar ni usar armas, ni utilizar distintivos o uniformes que<br />

puedan confundirse con los previstos <strong>en</strong> esta Ley para el personal de seguridad privada.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL CUARTA.<br />

1. Las Comunidades Autónomas con compet<strong>en</strong>cias para la protección de personas y bi<strong>en</strong>es y para<br />

el mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to del ord<strong>en</strong> público, con arreglo a lo dispuesto <strong>en</strong> los correspondi<strong>en</strong>tes Estatutos y,<br />

<strong>en</strong> su caso, con lo previsto <strong>en</strong> la Ley de Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, podrán desarrollar las<br />

facultades de autorización, inspección y sanción de las empresas de seguridad que t<strong>en</strong>gan su<br />

domicilio social <strong>en</strong> la propia Comunidad Autónoma y el ámbito de actuación limitado a la misma.<br />

2. A efectos de información, el ejercicio de tales atribuciones será comunicado a la Junta de<br />

Seguridad.<br />

3. También les corresponderá la d<strong>en</strong>uncia, y puesta <strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to de las autoridades<br />

compet<strong>en</strong>tes, de las infracciones cometidas por las empresas de seguridad que no se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong><br />

incluidas <strong>en</strong> el párrafo primero de esta disposición.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL QUINTA.<br />

La Secretaría de Estado para la Seguridad del Ministerio del Interior podrá autorizar la prestación<br />

de funciones de acompañami<strong>en</strong>to, def<strong>en</strong>sa y protección, por parte de los escoltas privados, de<br />

personas que t<strong>en</strong>gan la condición de autoridades públicas, cuando las circunstancias así lo<br />

recomi<strong>en</strong>d<strong>en</strong>.<br />

DISPOSICIÓN ADICIONAL SEXTA. Exclusión de las empresas relacionadas con equipos técnicos de<br />

seguridad.<br />

Los prestadores de servicios o las filiales de las empresas de seguridad privada que v<strong>en</strong>dan,<br />

<strong>en</strong>tregu<strong>en</strong>, instal<strong>en</strong> o mant<strong>en</strong>gan equipos técnicos de seguridad, siempre que no incluyan la<br />

prestación de servicios de conexión con c<strong>en</strong>trales de alarma, quedan excluidos de la legislación de<br />

seguridad privada siempre y cuando no se dediqu<strong>en</strong> a ninguno de los otros fines definidos <strong>en</strong> el<br />

artículo 5, sin perjuicio de otras legislaciones específicas que pudieran resultarles de aplicación.<br />

DISPOSICIÓN TRANSITORIA PRIMERA.<br />

Las empresas de seguridad inscritas, las medidas de seguridad adoptadas y el material o equipo <strong>en</strong><br />

uso con anterioridad a la promulgación de la pres<strong>en</strong>te Ley, de acuerdo con la normativa anterior,<br />

pero que no cumplan, total o parcialm<strong>en</strong>te, los requisitos o exig<strong>en</strong>cias establecidos <strong>en</strong> esta Ley y <strong>en</strong><br />

las normas que la desarroll<strong>en</strong>, deberán adaptarse a tales requisitos y exig<strong>en</strong>cias, d<strong>en</strong>tro de un plazo<br />

de un año, que se contará:<br />

a. Respecto a los requisitos nuevos de las empresas que requieran concreción reglam<strong>en</strong>taria,<br />

desde la fecha de promulgación de las correspondi<strong>en</strong>tes disposiciones de desarrollo.<br />

b. En cuanto a las medidas adoptadas, desde la promulgación de las normas que las<br />

reglam<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />

c. En cuanto al material o equipo que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre <strong>en</strong> uso, desde que recaigan y se<br />

comuniqu<strong>en</strong> las correspondi<strong>en</strong>tes resoluciones de homologación, cuando sea necesarias.<br />

546<br />

Tem ari Oposicions


d. Respecto a las materias no compr<strong>en</strong>didas <strong>en</strong> los apartados anteriores, desde la<br />

promulgación de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

DISPOSICIÓN TRANSITORIA SEGUNDA.<br />

1. Los vigilantes jurados de seguridad, los guardas jurados de explosivos y los guardas particulares<br />

jurados del campo que, <strong>en</strong> la fecha de <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de la pres<strong>en</strong>te Ley, reúnan las condiciones<br />

exigibles para la prestación de los correspondi<strong>en</strong>tes servicios con arreglo a la normativa anterior,<br />

podrán seguir desempeñando las funciones para las que estuvies<strong>en</strong> docum<strong>en</strong>tados, sin necesidad<br />

de obt<strong>en</strong>er la habilitación regulada <strong>en</strong> el artículo 10 de esta Ley.<br />

2. Los vigilantes jurados de seguridad y los guardas jurados de explosivos que, <strong>en</strong> la fecha de<br />

promulgación de la pres<strong>en</strong>te Ley, se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> contratados directam<strong>en</strong>te por las empresas o<br />

<strong>en</strong>tidades <strong>en</strong> que realic<strong>en</strong> sus funciones de vigilancia, podrán continuar desempeñando dichas<br />

funciones sin estar integrados <strong>en</strong> empresas de seguridad durante un plazo de dos años desde dicha<br />

fecha, a partir del cual habrán de at<strong>en</strong>erse necesariam<strong>en</strong>te a lo dispuesto al respecto <strong>en</strong> el artículo<br />

12 de esta Ley.<br />

DISPOSICIÓN TRANSITORIA TERCERA.<br />

Una vez transcurrido el plazo de dos años a partir de la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de las disposiciones de<br />

desarrollo reglam<strong>en</strong>tario relativas a la habilitación para el ejercicio de la profesión de vigilante de<br />

seguridad, el personal que, bajo las d<strong>en</strong>ominaciones de guardas de seguridad, controladores u<br />

otras de análoga significación, hubiera v<strong>en</strong>ido desempañando con anterioridad a dicha<br />

promulgación funciones de vigilancia y controles <strong>en</strong> el interior de inmuebles no podrá realizar<br />

ninguna de las funciones <strong>en</strong>umeradas <strong>en</strong> el artículo 11 sin haber obt<strong>en</strong>ido previam<strong>en</strong>te la<br />

habilitación regulada <strong>en</strong> el artículo 10 de la pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

DISPOSICIÓN TRANSITORIA CUARTA.<br />

Los detectives privados y los auxiliares de los mismos que, <strong>en</strong> la fecha de promulgación de la<br />

pres<strong>en</strong>te Ley, se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> acreditados como tales con arreglo a la legislación anterior y los<br />

investigadores o informadores que acredit<strong>en</strong> oficialm<strong>en</strong>te el ejercicio profesional durante dos años<br />

con anterioridad a dicha fecha, podrán seguir desarrollando las mismas actividades hasta que<br />

transcurra un año desde la promulgación de las disposiciones de desarrollo reglam<strong>en</strong>tario relativas<br />

a la habilitación para el ejercicio de la profesión de detective privado. A partir de dicho plazo, para<br />

poder ejercer las actividades previstas <strong>en</strong> el artículo 19.1 de la pres<strong>en</strong>te Ley, habrán de convalidar u<br />

obt<strong>en</strong>er la habilitación necesaria con arreglo a lo dispuesto <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley y <strong>en</strong> las indicadas<br />

disposiciones de desarrollo reglam<strong>en</strong>tario.<br />

DISPOSICIÓN DEROGATORIA ÚNICA.<br />

Quedan derogadas cuantas normas de igual o inferior rango se opongan a lo dispuesto <strong>en</strong> el<br />

pres<strong>en</strong>te Ley.<br />

547<br />

Tem ari Oposicions


DISPOSICIÓN FINAL PRIMERA.<br />

El Gobierno dictará las normas reglam<strong>en</strong>tarias que sean precisas para el desarrollo y ejecución de<br />

lo dispuesto <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te Ley, y concretam<strong>en</strong>te para determinar:<br />

a. Los requisitos y características que han de reunir las empresas y <strong>en</strong>tidades objeto de<br />

regulación.<br />

b. Las condiciones que deb<strong>en</strong> cumplirse <strong>en</strong> la prestación de servicios y realización de<br />

actividades de seguridad privada.<br />

c. Las características que han de reunir los medios técnicos y materiales utilizados a tal fin.<br />

d. Las funciones, deberes y responsabilidades del personal de seguridad privada, así como la<br />

cualificación y funciones del jefe de seguridad.<br />

e.El régim<strong>en</strong> de habilitación de dicho personal.<br />

f. Los órganos del Ministerio del Interior compet<strong>en</strong>tes, <strong>en</strong> cada caso, para el desempeño de<br />

las distintas funciones.<br />

DISPOSICIÓN FINAL SEGUNDA.<br />

Se faculta, asimismo, al Gobierno para actualizar la cuantía de las multas, de acuerdo con las<br />

variaciones del indice de precios al consumo.<br />

Por tanto, mando a todos los españoles, particulares y autoridades que guard<strong>en</strong> y hagan guardar<br />

esta Ley.<br />

‐ Juan Carlos R. ‐<br />

El Presid<strong>en</strong>te del Gobierno,<br />

Felipe González Márquez.<br />

548<br />

Tem ari Oposicions


6.2. DECRET 272/1995, DE 28 DE SETEMBRE, DE REGULACIÓ DE L'EXERCICI DE<br />

COMPETÈNCIES EN MATÈRIA DE SEGURETAT PRIVADA<br />

Capítol 4. Altres atribucions sobre l'exercici de competències <strong>en</strong> matèria de seguretat<br />

privada<br />

Article 10. Coordinació i cooperació<br />

Correspon a la Direcció G<strong>en</strong>eral de Seguretat Ciutadana la coordinació i la cooperació <strong>en</strong><br />

l'exercici de les competències <strong>en</strong> matèria de seguretat privada amb les autoritats estatals<br />

compet<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> aquesta matèria, d'acord amb allò que disposa el Reial decret 2364/1994, i<br />

concretam<strong>en</strong>t:<br />

a) Trametre al Registre g<strong>en</strong>eral d'empreses de seguretat còpia de les inscripcions i anotacions<br />

de les mpreses que s'autoritzin i es registrin a Catalunya.<br />

b) Donar compte a la Direcció G<strong>en</strong>eral de la Policia de les autoritzacions concedides sobre<br />

serveis de protecció d'escortes privats i de les comunicacions rebudes, d'acord amb allò que<br />

dispos<strong>en</strong> els articles 27, 28, 29 i 30 del Reglam<strong>en</strong>t de seguretat privada, aprovat pel Reial<br />

decret 2364/1994.<br />

c) Poder disposar de la informació i docum<strong>en</strong>tació incorporada al Registre g<strong>en</strong>eral<br />

d'empreses de seguretat, d'acord amb allò previst a l'article 10.3 del Reglam<strong>en</strong>t de seguretat<br />

privada esm<strong>en</strong>tat.<br />

d) Rebre la informació i les comunicacions a què es refereix<strong>en</strong> els articles 26.3, 104.1 i 7,<br />

105, 107, 138 i 141 del Reglam<strong>en</strong>t de seguretat privada esm<strong>en</strong>tat.<br />

Article 11. Atribucions de la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra<br />

Les referències a les forces i cossos de seguretat contingudes <strong>en</strong> la Llei 23/1992, de 30 de<br />

juliol, la Llei orgànica 1/1992, de 21 de febrer, i el Reial decret 2364/1994, de 9 de<br />

desembre, s'<strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>en</strong> també atribuïdes a la policia de la G<strong>en</strong>eralitat‐mossos d'esquadra, i<br />

especialm<strong>en</strong>t les que s'especifiqu<strong>en</strong> a continuació:<br />

a) Les empreses de seguretat, el seu personal de seguretat, els guardes particulars de camp i els<br />

detectius privats són obligats a prestar l'especial auxili i col∙laboració amb el cos de mossos<br />

d'esquadra, d'acord amb allò que dispos<strong>en</strong> els articles 14.1, 19.3 i 4, 66.1 i 2, 71.2, 91, 94, 95, 97 i<br />

109 del Reglam<strong>en</strong>t de seguretat privada, aprovat pel Reial decret 2364/1994.<br />

b) Les obligacions del personal de seguretat integrat <strong>en</strong> empreses de seguretat i els guardes<br />

particulars quant a la seva docum<strong>en</strong>tació professional i la conservació de les seves armes, i<br />

també, pel que fa a les seves actuacions <strong>en</strong> casos de delicte, d'acord amb allò que dispos<strong>en</strong><br />

els articles 68, 69, 71.1.d), 76.2, 83.3, 89, 91 i 94 del Reglam<strong>en</strong>t de seguretat privada abans<br />

549<br />

Tem ari Oposicions


esm<strong>en</strong>tat, i, pel que fa a les seves armes, d'acord amb la correspon<strong>en</strong>t normativa estatal sobre<br />

tin<strong>en</strong>ça i ús d'aquestes.<br />

c) La comunicació de les alarmes per part de les c<strong>en</strong>trals d'alarmes i l'accés a l'immoble d'on<br />

rocedeixin, a l'efecte del que preveu<strong>en</strong> els articles 48.2 i 49.2 del Reglam<strong>en</strong>t de seguretat<br />

privada, aprovat pel Reial decret 2364/1994.<br />

d) La coordinació dels serveis de vigilància i protecció de mitjans de transport que tinguin vies<br />

specífiques i exclusives de circulació, als efectes d'allò previst a l'article 79 del Reglam<strong>en</strong>t de<br />

seguretat privada esm<strong>en</strong>tat.<br />

e) El lliuram<strong>en</strong>t del full de servei on consti la id<strong>en</strong>tificació de persones pels vigilants de<br />

polígons o<br />

urbanitzacions, d'acord amb l'establert a l'article 80.4 del Reglam<strong>en</strong>t de seguretat privada<br />

esm<strong>en</strong>tat.<br />

f) L'obligació dels bancs, caixes d'estalvis i altres <strong>en</strong>titats de crèdit de mostrar els plànols de<br />

planta dels<br />

seus edificis, a que fa referència l'article 123 del Reglam<strong>en</strong>t de seguretat privada.<br />

Article 12. Funcions de control<br />

12.1 Correspon l'exercici de la competència de control per al complim<strong>en</strong>t de la Llei 23/1992,<br />

de 30 de juliol, de seguretat privada, al conseller de Governació, al director g<strong>en</strong>eral de<br />

Seguretat Ciutadana i als delegats territorials del Govern de la G<strong>en</strong>eralitat.<br />

12.2 Correspon al cos de mossos d'esquadra el complim<strong>en</strong>t de les ordres i instruccions que<br />

imparteixin els òrgans compet<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> l'exercici de la funció de control de les <strong>en</strong>titats, serveis o<br />

actuacions i del personal i mitjans <strong>en</strong> matèria de seguretat privada, vigilància i investigació, i així<br />

mateix, <strong>en</strong> l'exercici de les funcions de control de les actuacions dels guardes particulars de<br />

camp, <strong>en</strong> les seves difer<strong>en</strong>ts modalitats.<br />

12.3 Per al complim<strong>en</strong>t de les seves funcions, el cos de mossos d'esquadra pot realitzar les<br />

inspeccions que corresponguin, d'acord amb allò que dispos<strong>en</strong> els articles 143 i 144 del<br />

Reglam<strong>en</strong>t de seguretat privada, aprovat pel Reial decret 2364/1994, de 9 de desembre.<br />

Capítol 5. Règim sancionador<br />

Article 13. Mesures cautelars<br />

13.1 L'adopció de les mesures cautelars previstes a l'article 145 del Reglam<strong>en</strong>t de seguretat<br />

privada, aprovat pel Reial decret 2364/1994, de 9 de desembre, correspon als membres del cos<br />

de mossos d'esquadra, i la ratificació del seu mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t correspon al conseller de Governació,<br />

<strong>en</strong> supòsits constitutius de faltes molt greus, i al director g<strong>en</strong>eral de Seguretat Ciutadana, <strong>en</strong><br />

supòsits constitutius de<br />

550<br />

Tem ari Oposicions


faltes greus i lleus.<br />

13.2 També correspon als membres del cos de mossos d'esquadra, l'adopció de la mesura<br />

cautelar de retirada d'armes, d'acord amb allò previst <strong>en</strong> l'article 146 del Reglam<strong>en</strong>t de<br />

seguretat privada esm<strong>en</strong>at i l'article 148.2 del Reial decret 137/1993, de 29 de g<strong>en</strong>er, pel<br />

qual s'aprova el Reglam<strong>en</strong>t d'armes.<br />

13.3 L'adopció de la susp<strong>en</strong>sió de prestació de serveis de seguretat privada o utilització de<br />

mitjans materials o tècnics prevista a l'article 147 del Reglam<strong>en</strong>t de seguretat privada abans<br />

esm<strong>en</strong>tat correspon als membres del cos de mossos d'esquadra, i la ratificació del seu<br />

mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> el termini de 72 hores, correspon al director g<strong>en</strong>eral de Seguretat Ciutadana.<br />

Article 14. Incoació de procedim<strong>en</strong>ts sancionadors<br />

14.1 T<strong>en</strong><strong>en</strong> competència per ord<strong>en</strong>ar la incoació del procedim<strong>en</strong>t sancionador <strong>en</strong> relació<br />

a les infraccions comeses per empreses de seguretat, i per adoptar, si escau, les mesures<br />

cautelars que determina l'article 35.2.a) de la Llei de seguretat privada, el conseller de<br />

Governació pel que fa a faltes molts greus, i el director g<strong>en</strong>eral de Seguretat Ciutadana quant<br />

a faltes greus i lleus.<br />

14.2 T<strong>en</strong><strong>en</strong> competència per ord<strong>en</strong>ar la incoació del procedim<strong>en</strong>t sancionador <strong>en</strong><br />

matèries relacionades amb empreses industrials, comercials o de serveis que han d'adoptar<br />

mesures de seguretat el director g<strong>en</strong>eral de Seguretat Ciutadana i els delegats territorials del<br />

Govern de la G<strong>en</strong>eralitat.<br />

Article 15. Instrucció de procedim<strong>en</strong>ts sancionadors<br />

15.1 La instrucció dels procedim<strong>en</strong>ts sancionadors per infraccions comeses per empreses de<br />

seguretat correspon a la Direcció G<strong>en</strong>eral de Seguretat Ciutadana, a través dels seus serveis<br />

c<strong>en</strong>trals o dels membres del cos de mossos d'esquadra.<br />

15.2 La instrucció dels procedim<strong>en</strong>ts sancionadors <strong>en</strong> matèries relacionades amb les<br />

empreses industrials, comercials o de serveis que han d'adoptar mesures de seguretat<br />

correspon a la Direcció G<strong>en</strong>eral de Seguretat Ciutadana o a les delegacions territorials del<br />

Govern de la G<strong>en</strong>eralitat.<br />

15.3 En els procedim<strong>en</strong>ts sancionadors esm<strong>en</strong>tats <strong>en</strong> els apartats anteriors d'aquest article,<br />

per faltes molt greus o greus, abans de formular la proposta de resolució caldrà un informe dels<br />

membres del cos de mossos d'esquadra, els quals l'hauran d'emetre <strong>en</strong> un termini de 15 dies.<br />

551<br />

Tem ari Oposicions


Article 16. Facultats sancionadores<br />

16.1 Correspon<strong>en</strong> les facultats sancionadores determinades per la Llei 23/1992, de 30 de juliol,<br />

de seguretat privada, d'acord amb allò que preveu la disposició addicional segona punt 2.b) de la<br />

Llei 10/1994, d'11 de juliol:<br />

a) Al conseller de Governació, pel que fa a les faltes molt greus.<br />

b) Al director g<strong>en</strong>eral de Seguretat Ciutadana, pel qua fa a les faltes greus i lleus.<br />

16.2 Correspon<strong>en</strong> les facultats sancionadores determinades per la Llei orgànica 1/1992, de 21<br />

de febrer, de protecció de la seguretat ciutadana quant a les infraccions comeses per empreses<br />

industrials, comercials o de serveis que han d'adoptar mesures de seguretat, d'acord amb allò<br />

que preveu la disposició addicional segona, punt 2.a), de la Llei 10/1994, d'11 de juliol:<br />

a) Al Govern de la G<strong>en</strong>eralitat, per imposar multes de fins a c<strong>en</strong>t milions de pessetes i<br />

qualsevol de les restants sancions per infraccions molt greus, greus o lleus.<br />

b) Al conseller de Governació, per imposar multes fins a cinquanta milions de pessetes i<br />

qualsevol de les restants sancions per infraccions molt greus, greus o lleus.<br />

c) Al director g<strong>en</strong>eral de Seguretat Ciutadana, per imposar multes fins a deu milions de<br />

pessetes i qualsevol de les restants sancions per infraccions molt greus, greus o lleus.<br />

d) Als delegats territorials del Govern de la G<strong>en</strong>eralitat, per imposar multes fins a un milió de<br />

pessetes, com també la susp<strong>en</strong>sió temporal de les llicències o autoritzacions de fins a sis mesos<br />

de durada per infraccions greus o lleus.<br />

16.3 Quan l'especial transc<strong>en</strong>dència o gravetat dels fets, el nombre de persones afectades o<br />

la conv<strong>en</strong>iència del coneixem<strong>en</strong>t pels ciutadans ho facin aconsellable, les autoritats<br />

compet<strong>en</strong>ts podran acordar que es faci pública la resolució adoptada <strong>en</strong> els procedim<strong>en</strong>ts<br />

sancionadors per infraccions greus o molt greus, a què fan referència els apartats anteriors<br />

d'aquest article.<br />

Disposició addicional<br />

Als òrgans del Departam<strong>en</strong>t de Governació a què fa referència aquest Decret també els<br />

correspon la d<strong>en</strong>úncia i la posada <strong>en</strong> coneixem<strong>en</strong>t de les autoritats compet<strong>en</strong>ts de les<br />

infraccions comeses per les empreses de seguretat que no tinguin el seu domicili social <strong>en</strong> el<br />

territori de Catalunya o el seu àmbit d'actuació limitat a aquest territori.<br />

Disposició final<br />

Aquest Decret <strong>en</strong>trarà <strong>en</strong> vigor l'<strong>en</strong>demà de la seva publicació <strong>en</strong> el Diari Oficial de la<br />

G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya.<br />

Barcelona, 28 de setembre de 1995<br />

Jordi Pujol<br />

Presid<strong>en</strong>t de la G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya<br />

552<br />

Tem ari Oposicions


6.3. REIAL DECRET 2364/1994, DE 9 DE DESEMBRE, D’APROVACIÓ DEL REGLAMENT<br />

DE SEGURETAT PRIVADA: TÍTOL II. PERSONAL DE SEGURETAT<br />

TÍTULO II. PERSONAL DE SEGURIDAD.<br />

CAPÍTULO I. HABILITACIÓN Y FORMACIÓN.<br />

SECCIÓN I. REQUISITOS.<br />

Artículo 52. Disposiciones comunes.<br />

1. El personal de seguridad privada estará integrado por: los vigilantes de seguridad, los vigilantes<br />

de explosivos, los jefes de seguridad, los directores de seguridad, los escoltas privados, los guardas<br />

particulares del campo, los guardas de caza, los guardapescas marítimos y los detectives privados.<br />

2. A los efectos de habilitación y formación, se considerarán:<br />

a. Los escoltas privados y los vigilantes de explosivos y sustancias peligrosas como<br />

especialidades de los vigilantes de seguridad.<br />

b. Los guardas de caza y los guardapescas marítimos como especialidades de los guardas<br />

particulares del campo.<br />

3. Para el desarrollo de sus respectivas funciones, el personal de seguridad privada habrá de<br />

obt<strong>en</strong>er previam<strong>en</strong>te la correspondi<strong>en</strong>te habilitación o reconocimi<strong>en</strong>to del Ministerio del Interior,<br />

con el carácter de autorización administrativa, <strong>en</strong> expedi<strong>en</strong>te que se instruirá a instancia de los<br />

propios interesados.<br />

4. La habilitación o reconocimi<strong>en</strong>to se docum<strong>en</strong>tará mediante la correspondi<strong>en</strong>te tarjeta de<br />

id<strong>en</strong>tidad profesional, cuyas características serán determinadas por el Ministerio del Interior.<br />

5. Los vigilantes de seguridad y los guardas particulares del campo <strong>en</strong> sus distintas modalidades<br />

habrán de disponer, además, de una cartilla profesional y de una cartilla de tiro con las<br />

características y anotaciones que se determin<strong>en</strong> por el Ministerio del Interior. La cartilla profesional<br />

y la cartilla de tiro de los vigilantes de seguridad y de los guardas particulares del campo que estén<br />

integrados <strong>en</strong> empresas de seguridad deberán permanecer depositadas <strong>en</strong> la sede de la empresa<br />

de seguridad <strong>en</strong> la que prest<strong>en</strong> sus servicios.<br />

6. De la obligación de disponer de cartilla de tiro estarán exonerados los guardapescas marítimos<br />

que habitualm<strong>en</strong>te prest<strong>en</strong> su servicio sin armas.<br />

7. La habilitación o el reconocimi<strong>en</strong>to para el ejercicio de la profesión de detective privado<br />

requerirá la inscripción <strong>en</strong> el registro específico regulado <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te reglam<strong>en</strong>to.<br />

Artículo 53. Requisitos g<strong>en</strong>erales.<br />

Para la habilitación del personal y <strong>en</strong> todo mom<strong>en</strong>to para la prestación de servicios de seguridad<br />

privada, el personal habrá de reunir los sigui<strong>en</strong>tes requisitos g<strong>en</strong>erales:<br />

553<br />

Tem ari Oposicions


a. Ser mayor de edad.<br />

b. T<strong>en</strong>er la nacionalidad de alguno de los Estados miembros de la Unión Europea o de un<br />

Estado parte <strong>en</strong> el Acuerdo sobre el Espacio Económico Europeo.<br />

c. Poseer la aptitud física y la capacidad psíquica necesarias para el ejercicio de las<br />

respectivas funciones sin padecer <strong>en</strong>fermedad que impida el ejercicio de las mismas.<br />

d. Carecer de anteced<strong>en</strong>tes p<strong>en</strong>ales.<br />

e. No haber sido cond<strong>en</strong>ado por intromisión ilegítima <strong>en</strong> el ámbito de protección del<br />

derecho al honor, a la intimidad personal y familiar y a la propia imag<strong>en</strong>, del secreto de<br />

las comunicaciones o de otros derechos fundam<strong>en</strong>tales <strong>en</strong> los cinco años anteriores a la<br />

solicitud.<br />

f. No haber sido sancionado <strong>en</strong> los dos o cuatro años anteriores, respectivam<strong>en</strong>te, por<br />

infracción grave o muy grave <strong>en</strong> materia de seguridad.<br />

g. No haber sido separado del servicio <strong>en</strong> las Fuerzas Armadas o <strong>en</strong> las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad.<br />

h. No haber ejercido funciones de control de las <strong>en</strong>tidades, servicios o actuaciones de<br />

seguridad, vigilancia o investigación privadas, ni de su personal o medios, como miembro<br />

de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad <strong>en</strong> los dos años anteriores a la solicitud.<br />

i. Superar las pruebas que acredit<strong>en</strong> los conocimi<strong>en</strong>tos y la capacitación necesarios para el<br />

ejercicio de las respectivas funciones.<br />

Artículo 54. Requisitos específicos.<br />

1. Además de los requisitos g<strong>en</strong>erales establecidos <strong>en</strong> el artículo anterior, el personal de seguridad<br />

privada habrá de reunir, para su habilitación, los determinados <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te artículo, <strong>en</strong> función<br />

de su especialidad.<br />

2. Vigilantes de seguridad y guardas particulares del campo <strong>en</strong> cualquiera de sus especialidades:<br />

a. No haber cumplido los cincu<strong>en</strong>ta y cinco años de edad.<br />

b. Estar <strong>en</strong> posesión del título de Graduado <strong>en</strong> Educación Secundaria Obligatoria, de<br />

Técnico, u otros equival<strong>en</strong>tes a efectos profesionales, o superiores.<br />

c. Los requisitos necesarios para poder portar y utilizar armas de fuego, a t<strong>en</strong>or de lo<br />

dispuesto al efecto <strong>en</strong> el vig<strong>en</strong>te Reglam<strong>en</strong>to de Armas.<br />

3. Escoltas privados: además de los requisitos específicos de los vigilantes de seguridad, habrán de<br />

t<strong>en</strong>er una estatura mínima de 1.70 metros los hombres, y de 1.65 metros las mujeres.<br />

4. Jefes de seguridad y directores de seguridad: estar <strong>en</strong> posesión del título de Bachiller, de Técnico<br />

Superior, de Técnico <strong>en</strong> las profesiones que se determin<strong>en</strong>, u otros equival<strong>en</strong>tes a efectos<br />

profesionales, o superiores.<br />

5. Detectives privados:<br />

a. Estar <strong>en</strong> posesión del título de Bachiller, de Técnico Superior, de Técnico <strong>en</strong> las<br />

profesiones que se determin<strong>en</strong>, u otros equival<strong>en</strong>tes a efectos profesionales, o<br />

superiores.<br />

b. Estar <strong>en</strong> posesión de diploma de detective privado, reconocido a estos efectos <strong>en</strong> la<br />

forma que se determine por Ord<strong>en</strong> del Ministerio del Interior y obt<strong>en</strong>ido después de<br />

cursar las <strong>en</strong>señanzas programadas y de superar las correspondi<strong>en</strong>tes pruebas.<br />

554<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 55. Fecha y acreditación.<br />

Los requisitos establecidos <strong>en</strong> los dos artículos anteriores deberán reunirse <strong>en</strong> la fecha de<br />

terminación del plazo de pres<strong>en</strong>tación de la solicitud para la participación <strong>en</strong> las pruebas a que se<br />

refiere el artículo 58 de este Reglam<strong>en</strong>to ante la Secretaría de Estado de Interior, y se acreditarán<br />

<strong>en</strong> la forma que se determine <strong>en</strong> las correspondi<strong>en</strong>tes convo<strong>cat</strong>orias.<br />

Artículo 55 bis. Requisitos y procedimi<strong>en</strong>to para el reconocimi<strong>en</strong>to.<br />

1. Los nacionales de Estados miembros de la Unión Europea o de Estados parte <strong>en</strong> el Acuerdo sobre<br />

el Espacio Económico Europeo, cuya habilitación o cualificación profesional haya sido obt<strong>en</strong>ida <strong>en</strong><br />

alguno de dichos Estados para el desempeño de las funciones de seguridad privada <strong>en</strong> el mismo,<br />

podrán desempeñar actividades o prestar servicios de seguridad privada <strong>en</strong> España, siempre que,<br />

previa comprobación del Ministerio del Interior, se acredite que cumpl<strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes requisitos:<br />

a. Poseer alguna titulación, habilitación o certificación expedida por las autoridades<br />

compet<strong>en</strong>tes de cualquiera de dichos Estados, que les autorice para el ejercicio de<br />

funciones de seguridad privada <strong>en</strong> el mismo.<br />

b. Acreditar los conocimi<strong>en</strong>tos, formación y aptitudes equival<strong>en</strong>tes a los exigidos <strong>en</strong> España<br />

para el ejercicio de las profesiones relacionadas con la seguridad privada.<br />

c. T<strong>en</strong>er conocimi<strong>en</strong>tos de l<strong>en</strong>gua castellana sufici<strong>en</strong>tes para el normal desempeño de las<br />

funciones de seguridad privada.<br />

d. Los previstos <strong>en</strong> las letras a, d, e, f, g y h del artículo 53.<br />

2. A efectos del reconocimi<strong>en</strong>to que corresponde efectuar al Ministerio del Interior, se t<strong>en</strong>drá <strong>en</strong><br />

cu<strong>en</strong>ta lo previsto <strong>en</strong> la normativa sobre reconocimi<strong>en</strong>to de cualificaciones profesionales.<br />

3. La car<strong>en</strong>cia o insufici<strong>en</strong>cia de conocimi<strong>en</strong>tos o aptitudes necesarios para el ejercicio de las<br />

actividades de seguridad privada <strong>en</strong> España de los nacionales de Estados miembros de la Unión<br />

Europea o de Estados parte <strong>en</strong> el Acuerdo sobre el Espacio Económico Europeo, podrá suplirse por<br />

aplicación de las medidas comp<strong>en</strong>satorias previstas <strong>en</strong> la normativa reseñada <strong>en</strong> el párrafo<br />

anterior.<br />

4. Una vez efectuado el citado reconocimi<strong>en</strong>to, el ejercicio de las funciones de seguridad privada se<br />

regirá por lo dispuesto <strong>en</strong> este reglam<strong>en</strong>to y <strong>en</strong> la normativa que lo desarrolla.<br />

SECCIÓN II. FORMACIÓN.<br />

Artículo 56. Formación previa.<br />

1. Los vigilantes de seguridad y los guardas particulares del campo <strong>en</strong> sus distintas modalidades<br />

habrán de superar los módulos profesionales de formación teórico‐práctica asociados al dominio<br />

de las compet<strong>en</strong>cias que la Ley les atribuye.<br />

Los conocimi<strong>en</strong>tos, habilidades, destrezas y actitudes a alcanzar <strong>en</strong> dichos módulos, así como su<br />

duración, serán determinados por el Ministerio del Interior, previo informe favorable de los<br />

Ministerios de Educación y Ci<strong>en</strong>cia, y de Trabajo y Seguridad Social, así como del Ministerio de<br />

Agricultura, Pesca y Alim<strong>en</strong>tación, respecto a los guardas particulares del campo, y del Ministerio<br />

555<br />

Tem ari Oposicions


de Industria y Energía, respecto de los vigilantes de seguridad, especialidad de explosivos y<br />

sustancias peligrosas.<br />

2. Dichos módulos formativos los impartirán los c<strong>en</strong>tros de formación autorizados por la Secretaría<br />

de Estado de Seguridad, los cuales habrán de disponer de un cuadro de profesores debidam<strong>en</strong>te<br />

acreditados para todas las materias compr<strong>en</strong>didas <strong>en</strong> el plan de estudios, y podrán impartir, <strong>en</strong> la<br />

modalidad de formación a distancia, las <strong>en</strong>señanzas que se determin<strong>en</strong>, exceptuando <strong>en</strong> cualquier<br />

caso las de naturaleza técnico‐profesional, instrum<strong>en</strong>tal, de cont<strong>en</strong>ido técnico‐operativo y las<br />

prácticas de laboratorio y de tiro, que deberán impartirse necesariam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la modalidad de<br />

pres<strong>en</strong>cia durante el tiempo que como mínimo determine el Ministerio del Interior.<br />

Artículo 57. Formación perman<strong>en</strong>te.<br />

1. Al objeto de mant<strong>en</strong>er al día el nivel de aptitud y conocimi<strong>en</strong>tos necesarios para el ejercicio de<br />

las funciones atribuidas al personal de seguridad privada, las empresas de seguridad, a través de los<br />

c<strong>en</strong>tros de formación autorizados, garantizarán la organización y asist<strong>en</strong>cia de su personal de<br />

seguridad privada a cursos, adaptados a las distintas modalidades de personal, de actualización <strong>en</strong><br />

las materias que hayan experim<strong>en</strong>tado modificación o evolución sustancial, o <strong>en</strong> aquellas que<br />

resulte conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te una mayor especialización.<br />

2. Para los vigilantes de seguridad, los cursos de actualización o especialización t<strong>en</strong>drán una<br />

duración, como mínimo, de veinte horas lectivas; cada vigilante deberá cursar al m<strong>en</strong>os uno por<br />

año, y se desarrollarán <strong>en</strong> la forma que determine el Ministerio del Interior.<br />

SECCIÓN III. PROCEDIMIENTO DE HABILITACIÓN.<br />

Artículo 58. Pruebas. Cont<strong>en</strong>ido.<br />

Los aspirantes que hayan superado el curso o cursos a que se refiere el artículo 56 solicitarán, por sí<br />

mismos o a través de un c<strong>en</strong>tro de formación autorizado, su participación <strong>en</strong> las pruebas oficiales<br />

de conocimi<strong>en</strong>tos y capacidad que para cada especialidad establezca el Ministerio del Interior, y<br />

que versarán sobre materias sociales, jurídicas y técnicas relacionadas con las respectivas<br />

funciones, así como, <strong>en</strong> su caso, sobre destreza <strong>en</strong> el manejo de armas de fuego.<br />

Una vez superadas las pruebas, los órganos policiales correspondi<strong>en</strong>tes expedirán las oportunas<br />

habilitaciones.<br />

Artículo 59. Docum<strong>en</strong>tación.<br />

Con la solicitud, se pres<strong>en</strong>tarán los docum<strong>en</strong>tos que acredit<strong>en</strong> el cumplimi<strong>en</strong>to de los requisitos<br />

g<strong>en</strong>erales y específicos determinados <strong>en</strong> los artículos 53 y 54.<br />

Artículo 60. Órgano compet<strong>en</strong>te.<br />

Las tarjetas de id<strong>en</strong>tidad profesional, una vez superadas las pruebas, serán expedidas por el<br />

Director g<strong>en</strong>eral de la Policía, salvo las de los guardas particulares del campo <strong>en</strong> sus distintas<br />

modalidades, que serán expedidas por el Director g<strong>en</strong>eral de la Guardia Civil.<br />

556<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 61. Lic<strong>en</strong>cias de armas.<br />

1. Para poder prestar servicios con armas, los vigilantes de seguridad y escoltas privados, así como<br />

los guardas particulares del campo habrán de obt<strong>en</strong>er lic<strong>en</strong>cia C <strong>en</strong> la forma prev<strong>en</strong>ida <strong>en</strong> el<br />

Reglam<strong>en</strong>to de Armas.<br />

2. Dicha lic<strong>en</strong>cia t<strong>en</strong>drá validez exclusivam<strong>en</strong>te para la prestación del servicio de seguridad, <strong>en</strong> los<br />

supuestos determinados <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te Reglam<strong>en</strong>to; carecerá de validez cuando su titular no se<br />

<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre realizando servicios; podrá ser susp<strong>en</strong>dida temporalm<strong>en</strong>te por falta de realización o por<br />

resultado negativo de los ejercicios de tiro regulados <strong>en</strong> el artículo 84 de este Reglam<strong>en</strong>to; y<br />

quedará sin efecto al cesar aquél <strong>en</strong> el desempeño del puesto <strong>en</strong> razón del cual le hubiera sido<br />

concedida, cualquiera que fuere la causa del cese.<br />

Artículo 62. Habilitación múltiple.<br />

Sin perjuicio de las incompatibilidades prev<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> la Ley y <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te Reglam<strong>en</strong>to, el<br />

personal de seguridad privada podrá obt<strong>en</strong>er habilitación para más de una función o especialidad y<br />

poseer <strong>en</strong> consecu<strong>en</strong>cia las correspondi<strong>en</strong>tes tarjetas de id<strong>en</strong>tidad profesional.<br />

El personal de seguridad privada que ya se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre diplomado o habilitado como vigilante de<br />

seguridad o como guarda particular del campo, para la obt<strong>en</strong>ción de diplomas o de habilitaciones<br />

complem<strong>en</strong>tarias, únicam<strong>en</strong>te necesitará recibir la formación y/o, <strong>en</strong> su caso, superar las pruebas<br />

correspondi<strong>en</strong>tes a los módulos de formación profesional que sean propios del nuevo diploma o<br />

habilitación que dese<strong>en</strong> obt<strong>en</strong>er, excluyéndose <strong>en</strong> consecu<strong>en</strong>cia los relativos a la formación o a la<br />

habilitación que anteriorm<strong>en</strong>te hubieran adquirido.<br />

Asimismo, a efectos de las habilitaciones complem<strong>en</strong>tarias a que se refiere el párrafo anterior, al<br />

personal que ya se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre habilitado como vigilante de seguridad o como guarda particular del<br />

campo, no le será aplicable el requisito de no haber cumplido cuar<strong>en</strong>ta, o, <strong>en</strong> su caso, cuar<strong>en</strong>ta y<br />

cinco años de edad.<br />

Artículo 63. Habilitación de jefes de seguridad y de directores de seguridad.<br />

1. Para poder ser nombrados jefes de seguridad, los solicitantes deberán haber desempeñado<br />

puestos o funciones de seguridad, pública o privada, al m<strong>en</strong>os durante cinco años, y necesitarán<br />

obt<strong>en</strong>er la pertin<strong>en</strong>te tarjeta de id<strong>en</strong>tidad profesional, para lo cual habrán de acreditar, a través de<br />

las correspondi<strong>en</strong>tes pruebas, conocimi<strong>en</strong>tos sufici<strong>en</strong>tes sobre la normativa reguladora de la<br />

seguridad privada, la organización de servicios de seguridad y las modalidades de prestación de los<br />

mismos, no siéndoles aplicable lo dispuesto <strong>en</strong> este reglam<strong>en</strong>to sobre formación de personal.<br />

2. La habilitación de los directores de seguridad requerirá que los solicitantes cumplan uno de los<br />

sigui<strong>en</strong>tes requisitos:<br />

a. Estar <strong>en</strong> posesión de la titulación de seguridad reconocida a estos efectos por el<br />

Ministerio del Interior.<br />

b. Acreditar el desempeño durante cinco años, como mínimo, de puestos de dirección o<br />

gestión de seguridad pública o privada, y superar las correspondi<strong>en</strong>tes pruebas sobre las<br />

materias que determine dicho Ministerio.<br />

557<br />

Tem ari Oposicions


SECCIÓN IV. PÉRDIDA DE LA HABILITACIÓN.<br />

Artículo 64. Causas.<br />

1. El personal de seguridad privada perderá tal condición por alguna de las sigui<strong>en</strong>tes causas:<br />

a. A petición propia.<br />

b. Por pérdida de alguno de los requisitos g<strong>en</strong>erales o específicos exigidos <strong>en</strong> este<br />

reglam<strong>en</strong>to para el otorgami<strong>en</strong>to de la habilitación o reconocimi<strong>en</strong>to.<br />

c. Por jubilación.<br />

d. Por ejecución de la sanción de retirada definitiva de la habilitación o reconocimi<strong>en</strong>to.<br />

2. La inactividad del personal de seguridad privada por tiempo superior a dos años exigirá la<br />

acreditación de los requisitos a que se refiere el apartado 3 del artículo 10 de la Ley de Seguridad<br />

Privada, así como la superación de las pruebas específicas que para este supuesto se determin<strong>en</strong><br />

por el Ministerio del Interior.<br />

Artículo 65. Devolución de la tarjeta de id<strong>en</strong>tidad.<br />

1. En los casos a que se refiere el apartado 1 del artículo anterior, el personal de seguridad privada<br />

deberá hacer <strong>en</strong>trega, <strong>en</strong> el plazo de diez días, de su tarjeta de id<strong>en</strong>tidad profesional y, <strong>en</strong> su caso,<br />

de la lic<strong>en</strong>cia y la guía de pert<strong>en</strong><strong>en</strong>cia del arma, al jefe de seguridad o al jefe de personal de la<br />

empresa <strong>en</strong> la que prest<strong>en</strong> servicios, que, a su vez, las <strong>en</strong>tregará <strong>en</strong> las dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias de la<br />

Dirección G<strong>en</strong>eral de la Policía o de la Guardia Civil, según corresponda.<br />

2. Los jefes de seguridad y los guardas particulares del campo no integrados <strong>en</strong> empresas de<br />

seguridad harán la referida <strong>en</strong>trega personalm<strong>en</strong>te.<br />

3. Cuando sea un detective privado con despacho propio el que pierda su condición, deberá<br />

<strong>en</strong>tregar <strong>en</strong> el mismo plazo, además, salvo <strong>en</strong> el supuesto de que la actividad del despacho sea<br />

continuada por otro despacho de detective privado, el libro‐registro necesario con arreglo a lo<br />

dispuesto <strong>en</strong> el artículo 108 del pres<strong>en</strong>te Reglam<strong>en</strong>to, y depositar <strong>en</strong> la Dirección G<strong>en</strong>eral de la<br />

Policía la docum<strong>en</strong>tación concerni<strong>en</strong>te a las investigaciones realizadas. Dicha docum<strong>en</strong>tación<br />

permanecerá <strong>en</strong> el nuevo despacho de detective privado o <strong>en</strong> la Dirección G<strong>en</strong>eral de la Policía,<br />

durante un plazo de cinco años, a disposición de las personas que hubieran <strong>en</strong>cargado la<br />

investigación y tuvieran derecho a ella; y, transcurrido dicho plazo, se procederá a la destrucción de<br />

la misma.<br />

CAPÍTULO II. FUNCIONES, DEBERES Y RESPONSABILIDADES.<br />

SECCIÓN I. DISPOSICIONES COMUNES.<br />

Artículo 66. Colaboración con las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

1. El personal de seguridad privada t<strong>en</strong>drá obligación especial de auxiliar a las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad <strong>en</strong> el ejercicio de sus funciones, de prestarles su colaboración y de seguir sus<br />

instrucciones <strong>en</strong> relación con las personas, los bi<strong>en</strong>es, establecimi<strong>en</strong>tos o vehículos de cuya<br />

558<br />

Tem ari Oposicions


protección, vigilancia o custodia estuvier<strong>en</strong> <strong>en</strong>cargados (artículo 1.4 de la Ley de Seguridad<br />

Privada).<br />

2. En cumplimi<strong>en</strong>to de dicha obligación y de lo dispuesto <strong>en</strong> la Ley Orgánica de Protección de la<br />

Seguridad Ciudadana, deberán comunicar a las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, tan pronto como<br />

sea posible, cualesquiera circunstancias o informaciones relevantes para la prev<strong>en</strong>ción, el<br />

mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to o restablecimi<strong>en</strong>to de la seguridad ciudadana, así como todo hecho delictivo de<br />

que tuvies<strong>en</strong> conocimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el ejercicio de sus funciones.<br />

3. El personal de seguridad privada que sobresalga <strong>en</strong> el cumplimi<strong>en</strong>to de sus funciones y<br />

especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la colaboración con las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, podrá ser distinguido<br />

con m<strong>en</strong>ciones honoríficas cuyas características y procedimi<strong>en</strong>to de concesión serán regulados por<br />

el Ministerio del Interior.<br />

Artículo 67. Principios de actuación.<br />

El personal de seguridad privada se at<strong>en</strong>drá <strong>en</strong> sus actuaciones a los principios de integridad y<br />

dignidad; protección y trato correcto a las personas, evitando abusos, arbitrariedades y viol<strong>en</strong>cias y<br />

actuando con congru<strong>en</strong>cia y proporcionalidad <strong>en</strong> la utilización de sus facultades y de los medios<br />

disponibles (artículo 1.3 de la Ley de Seguridad Privada).<br />

Artículo 68. Id<strong>en</strong>tificación.<br />

1. El personal de seguridad privada habrá de portar su tarjeta de id<strong>en</strong>tidad profesional y, <strong>en</strong> su<br />

caso, la lic<strong>en</strong>cia de armas y la correspondi<strong>en</strong>te guía de pert<strong>en</strong><strong>en</strong>cia siempre que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre <strong>en</strong> el<br />

ejercicio de sus funciones, debi<strong>en</strong>do mostrarlas a los miembros del Cuerpo Nacional de Policía, de<br />

la Guardia Civil, y de la Policía de la correspondi<strong>en</strong>te Comunidad Autónoma o Corporación Local,<br />

cuando fuer<strong>en</strong> requeridos para ello.<br />

2. Asimismo deberá id<strong>en</strong>tificarse con su tarjeta de id<strong>en</strong>tidad profesional cuando, por razones del<br />

servicio, así lo solicit<strong>en</strong> los ciudadanos afectados, sin que se puedan utilizar a tal efecto otras<br />

tarjetas o placas.<br />

Artículo 69. Custodia de las armas y de sus docum<strong>en</strong>taciones.<br />

Durante la prestación del servicio, el personal de seguridad será responsable de la custodia de sus<br />

acreditaciones, de las armas que integr<strong>en</strong> su dotación, y de las docum<strong>en</strong>taciones de éstas con<br />

objeto de evitar el deterioro, extravío, robo o sustracción de las mismas. Cuando tales hechos se<br />

produjeran, deberán dar conocimi<strong>en</strong>to de ellos al jefe de seguridad y a las unidades orgánicas<br />

compet<strong>en</strong>tes de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, a efectos de instrucción de los<br />

correspondi<strong>en</strong>tes expedi<strong>en</strong>tes.<br />

Artículo 70. Incompatibilidades.<br />

1. Los vigilantes, d<strong>en</strong>tro de la <strong>en</strong>tidad o empresa donde prest<strong>en</strong> sus servicios, se dedicarán<br />

exclusivam<strong>en</strong>te a la función de seguridad propia de su cargo, no pudi<strong>en</strong>do simultanear la misma<br />

con otras misiones (artículo 12.2 de la LSP).<br />

559<br />

Tem ari Oposicions


No se considerará excluida de la función de seguridad, propia de los vigilantes, la realización de<br />

actividades complem<strong>en</strong>tarias, directam<strong>en</strong>te relacionadas con aquélla e imprescindibles para su<br />

efectividad.<br />

2. Las funciones de escolta privado, vigilante de explosivos y detective privado son incompatibles<br />

<strong>en</strong>tre sí y con las demás funciones de personal de seguridad privada, aun <strong>en</strong> los supuestos de<br />

habilitación múltiple. Tampoco podrá compatibilizar sus funciones el personal de seguridad<br />

privada, salvo los jefes de seguridad, con el ejercicio de cualquier otra actividad d<strong>en</strong>tro de la<br />

empresa <strong>en</strong> que realic<strong>en</strong> sus servicios.<br />

SECCIÓN II. VIGILANTES DE SEGURIDAD.<br />

Artículo 71. Funciones y ejercicio de las mismas.<br />

1. Los vigilantes de seguridad sólo podrán desempeñar las sigui<strong>en</strong>tes funciones:<br />

a. Ejercer la vigilancia y protección de bi<strong>en</strong>es muebles e inmuebles, así como la protección<br />

de las personas que puedan <strong>en</strong>contrarse <strong>en</strong> los mismos.<br />

b. Efectuar controles de id<strong>en</strong>tidad <strong>en</strong> el acceso o <strong>en</strong> el interior de inmuebles determinados,<br />

sin que <strong>en</strong> ningún caso puedan ret<strong>en</strong>er la docum<strong>en</strong>tación personal.<br />

c. Evitar la comisión de actos delictivos o infracciones <strong>en</strong> relación con el objeto de su<br />

protección.<br />

d. Poner inmediatam<strong>en</strong>te a disposición de los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad a los delincu<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> relación con el objeto de su protección, así como los<br />

instrum<strong>en</strong>tos, efectos y pruebas de los delitos, no pudi<strong>en</strong>do proceder al interrogatorio de<br />

aquéllos.<br />

e. Efectuar la protección del almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to, recu<strong>en</strong>to, clasificación y transporte de<br />

dinero, valores y objetos valiosos.<br />

f. Llevar a cabo, <strong>en</strong> relación con el funcionami<strong>en</strong>to de c<strong>en</strong>trales de alarma, la prestación de<br />

servicios de respuesta de las alarmas que se produzcan, cuya realización no corresponda<br />

a las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad (artículo 11.1 de la Ley de Seguridad Privada).<br />

2. Deberán seguir las instrucciones que, <strong>en</strong> el ejercicio de sus compet<strong>en</strong>cias impartan los<br />

responsables de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, siempre que se refieran a las personas y<br />

bi<strong>en</strong>es de cuya protección y vigilancia estuvies<strong>en</strong> <strong>en</strong>cargados los vigilantes; colaborando con<br />

aquéllas <strong>en</strong> casos de susp<strong>en</strong>sión de espectáculos, desalojo o cierre provisional de locales y, <strong>en</strong><br />

g<strong>en</strong>eral, d<strong>en</strong>tro de los locales o establecimi<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> que prest<strong>en</strong> su servicio, <strong>en</strong> cualquier situación<br />

<strong>en</strong> que sea preciso para el mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to y restablecimi<strong>en</strong>to de la seguridad ciudadana.<br />

3. En la organización de los servicios y <strong>en</strong> el desempeño de sus funciones, los vigilantes dep<strong>en</strong>derán<br />

del jefe de seguridad de la empresa de seguridad <strong>en</strong> la que estuvies<strong>en</strong> <strong>en</strong>cuadrados. No obstante,<br />

dep<strong>en</strong>derán funcionalm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> su caso, del jefe del departam<strong>en</strong>to de seguridad de la empresa o<br />

<strong>en</strong>tidad <strong>en</strong> que prest<strong>en</strong> sus servicios.<br />

4. En aus<strong>en</strong>cia del jefe de seguridad, cuando concurran dos o más vigilantes y no estuviese previsto<br />

un ord<strong>en</strong> de prelación <strong>en</strong>tre ellos, asumirá la iniciativa <strong>en</strong> la prestación de los servicios el vigilante<br />

más antiguo <strong>en</strong> el establecimi<strong>en</strong>to o inmueble <strong>en</strong> el que se desempeñ<strong>en</strong> las funciones.<br />

560<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 72. Comprobaciones previas.<br />

Al hacerse cargo del servicio, y si no existiese responsable de seguridad de la <strong>en</strong>tidad o<br />

establecimi<strong>en</strong>to, los vigilantes comprobarán el estado de funcionami<strong>en</strong>to de los sistemas de<br />

seguridad y de comunicación, si los hubiere.<br />

Deberán transmitir a los responsables de la <strong>en</strong>tidad o establecimi<strong>en</strong>to y a los de la empresa de<br />

seguridad las anomalías observadas, que se anotarán <strong>en</strong> el libro<strong>cat</strong>álogo de medidas de seguridad.<br />

Asimismo advertirán de cualquier otra circunstancia del establecimi<strong>en</strong>to o inmueble que pudiera<br />

g<strong>en</strong>erar inseguridad.<br />

Artículo 73. Dilig<strong>en</strong>cia.<br />

Los vigilantes habrán de actuar con la iniciativa y resolución que las circunstancias requieran,<br />

evitando la inhibición o pasividad <strong>en</strong> el servicio y no pudi<strong>en</strong>do negarse, sin causa que lo justifique, a<br />

prestar aquellos que se ajust<strong>en</strong> a las funciones propias del cargo, de acuerdo con las disposiciones<br />

reguladoras de la seguridad privada.<br />

Artículo 74. Sustituciones.<br />

1. Los vigilantes deberán comunicar a la empresa <strong>en</strong> la que estén <strong>en</strong>cuadrados, con la máxima<br />

antelación posible, la imposibilidad de acudir al servicio y sus causas, a fin de que aquélla pueda<br />

adoptar las medidas pertin<strong>en</strong>tes para su sustitución.<br />

2. Cuando, por <strong>en</strong>fermedad u otra causa justificada, un vigilante que se <strong>en</strong>contrará prestando<br />

servicio hubiese de ser relevado por otro, lo comunicará a los responsables de seguridad del<br />

establecimi<strong>en</strong>to o inmueble y a los de la empresa <strong>en</strong> que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre <strong>en</strong>cuadrado, con objeto de<br />

que puedan asegurar la continuidad del servicio.<br />

Artículo 75. Equipos caninos.<br />

1. Para el cumplimi<strong>en</strong>to de sus funciones, los vigilantes de seguridad podrán contar con el apoyo de<br />

perros, adecuadam<strong>en</strong>te amaestrados e id<strong>en</strong>tificados y debidam<strong>en</strong>te controlados, que habrán de<br />

cumplir la regulación sanitaria correspondi<strong>en</strong>te. A tal efecto, los vigilantes de seguridad deberán<br />

ser expertos <strong>en</strong> el tratami<strong>en</strong>to y utilización de los perros y portar la docum<strong>en</strong>tación de éstos.<br />

2. En tales casos se habrán de constituir equipos caninos, de forma que se evit<strong>en</strong> los riesgos que los<br />

perros puedan suponer para las personas, al tiempo que se garantiza su eficacia para el servicio.<br />

Artículo 76. Prev<strong>en</strong>ciones y actuaciones <strong>en</strong> casos de delito.<br />

1. En el ejercicio de su función de protección de bi<strong>en</strong>es inmuebles así como de las personas que se<br />

<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> <strong>en</strong> ellos, los vigilantes de seguridad deberán realizar las comprobaciones, registros y<br />

prev<strong>en</strong>ciones necesarias para el cumplimi<strong>en</strong>to de su misión.<br />

2. No obstante, cuando observar<strong>en</strong> la comisión de delitos <strong>en</strong> relación con la seguridad de las<br />

personas o bi<strong>en</strong>es objeto de protección, o cuando concurran indicios racionales de tal comisión,<br />

deberán poner inmediatam<strong>en</strong>te a disposición de los miembros de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

561<br />

Tem ari Oposicions


Seguridad a los presuntos delincu<strong>en</strong>tes, así como los instrum<strong>en</strong>tos, efectos y pruebas de los<br />

supuestos delitos.<br />

Artículo 77. Controles <strong>en</strong> el acceso a inmuebles.<br />

En los controles de accesos o <strong>en</strong> el interior de los inmuebles de cuya vigilancia y seguridad<br />

estuvieran <strong>en</strong>cargados, los vigilantes de seguridad podrán realizar controles de id<strong>en</strong>tidad de las<br />

personas y, si procede, impedir su <strong>en</strong>trada, sin ret<strong>en</strong>er la docum<strong>en</strong>tación personal y, <strong>en</strong> su caso,<br />

tomarán nota del nombre, apellidos y número del docum<strong>en</strong>to nacional de id<strong>en</strong>tidad o docum<strong>en</strong>to<br />

equival<strong>en</strong>te de la persona id<strong>en</strong>tificada, objeto de la visita y lugar del inmueble a que se dirig<strong>en</strong>,<br />

dotándola, cuando así se determine <strong>en</strong> las instrucciones de seguridad propias del inmueble, de una<br />

cred<strong>en</strong>cial que le permita el acceso y circulación interior, debi<strong>en</strong>do retirarla al finalizar la visita.<br />

Artículo 78. Represión del tráfico de estupefaci<strong>en</strong>tes.<br />

Los vigilantes de seguridad deberán impedir el consumo ilegal de drogas tóxicas, estupefaci<strong>en</strong>tes o<br />

sustancias psicotrópicas <strong>en</strong> el interior de los locales o establecimi<strong>en</strong>tos o instalaciones objeto de su<br />

vigilancia y protección.<br />

Artículo 79. Actuación <strong>en</strong> el exterior de inmuebles.<br />

1. Los vigilantes sólo podrán desempeñar sus funciones <strong>en</strong> el Interior de los edificios o de los<br />

inmuebles de cuya vigilancia y seguridad estuvieran <strong>en</strong>cargados, salvo <strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes casos:<br />

a. El transporte y distribución de monedas y billetes, títulos‐valores y demás objetos que,<br />

por su valor económico y expectativas que g<strong>en</strong>er<strong>en</strong> o por su peligrosidad, puedan<br />

requerir protección especial.<br />

b. La manipulación o utilización de bi<strong>en</strong>es, maquinaria o equipos valiosos que hayan de<br />

t<strong>en</strong>er lugar <strong>en</strong> las vías públicas o de uso común, cuando tales operaciones, bi<strong>en</strong>es o<br />

equipos hayan de ser protegidos por vigilantes de seguridad, desde el espacio exterior,<br />

inmediatam<strong>en</strong>te circundante.<br />

c. Los servicios de verificación de alarmas y de respuesta a las mismas a que se refiere el<br />

artículo 49 de este Reglam<strong>en</strong>to.<br />

d. Los supuestos de persecución a delincu<strong>en</strong>tes sorpr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong> flagrante delito, como<br />

consecu<strong>en</strong>cia del cumplimi<strong>en</strong>to de sus funciones <strong>en</strong> relación con las personas o bi<strong>en</strong>es<br />

objeto de su vigilancia y protección.<br />

e. Las situaciones <strong>en</strong> que ello viniera exigido por razones humanitarias relacionadas con<br />

dichas personas o bi<strong>en</strong>es.<br />

f. La retirada y reposición de fondos <strong>en</strong> cajeros automáticos, así como la prestación de<br />

servicios de vigilancia y protección de los cajeros durante las citadas operaciones, o <strong>en</strong> las<br />

de reparación de averías, fuera de las horas habituales de horario al público <strong>en</strong> las<br />

respectivas oficinas.<br />

g. Los desplazami<strong>en</strong>tos excepcionales al exterior de los inmuebles objeto de protección<br />

para la realización de actividades directam<strong>en</strong>te relacionadas con las funciones de<br />

vigilancia y seguridad, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta, <strong>en</strong> su caso, las instrucciones de los órganos<br />

compet<strong>en</strong>tes de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

2. Las limitaciones previstas <strong>en</strong> el apartado preced<strong>en</strong>te no serán aplicables a los servicios de<br />

vigilancia y protección de seguridad privada de los medios de transporte y de sus infraestructuras<br />

562<br />

Tem ari Oposicions


que t<strong>en</strong>gan vías específicas y exclusivas de circulación, coordinados cuando proceda con los<br />

servicios de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

Artículo 80. Servicio <strong>en</strong> polígonos industriales o urbanizaciones.<br />

1. El servicio de seguridad <strong>en</strong> vías de uso común pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes a polígonos industriales o<br />

urbanizaciones aisladas será prestado por una sola empresa de seguridad y habrá de realizarse,<br />

durante el horario nocturno, por medio de dos vigilantes, al m<strong>en</strong>os, debi<strong>en</strong>do estar conectados<br />

<strong>en</strong>tre sí y con la empresa de seguridad por radiocomunicación y disponer de medios de<br />

desplazami<strong>en</strong>to adecuados a la ext<strong>en</strong>sión del polígono o urbanización.<br />

2. La prestación del servicio <strong>en</strong> los polígonos industriales o urbanizaciones habrá de estar<br />

autorizada por el Gobernador civil de la provincia, previa comprobación, mediante informe de las<br />

unidades compet<strong>en</strong>tes de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, de que concurr<strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes<br />

requisitos:<br />

a. Que los polígonos o urbanizaciones estén netam<strong>en</strong>te delimitados y separados de los<br />

núcleos poblados.<br />

b. Que no se produzca solución de continuidad, <strong>en</strong>tre distintas partes del polígono o<br />

urbanización, por vías de comunicación aj<strong>en</strong>as a los mismos, o por otros factores. En caso<br />

de que exista o se produzca solución de continuidad, cada parte deberá ser considerada<br />

un polígono o urbanización autónomo a efectos de aplicación del pres<strong>en</strong>te artículo.<br />

c. Que no se efectúe un uso público de las calles del polígono o urbanización por tráfico o<br />

circulación frecu<strong>en</strong>te de vehículos aj<strong>en</strong>os a los mismos.<br />

d. Que la administración municipal no se haya hecho cargo de la gestión de los elem<strong>en</strong>tos<br />

comunes y de la prestación de los servicios municipales.<br />

e. Que el polígono o urbanización cu<strong>en</strong>te con administración específica y global que<br />

permita la adopción de decisiones comunes.<br />

3. Con indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia de lo dispuesto <strong>en</strong> el apartado 1, los titulares de los bi<strong>en</strong>es que integr<strong>en</strong> el<br />

polígono o urbanización podrán concertar con distintas empresas de seguridad la protección de sus<br />

respectivos locales, edificios o instalaciones, pero <strong>en</strong> este caso los vigilantes de seguridad<br />

desempeñarán sus funciones <strong>en</strong> el Interior de los indicados locales, edificios o instalaciones.<br />

4. Cuando <strong>en</strong> el cumplimi<strong>en</strong>to de su misión <strong>en</strong> polígonos industriales o urbanizaciones, y con<br />

indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia del ejercicio de la función que les corresponda <strong>en</strong> el control de accesos, fuese<br />

precisa la id<strong>en</strong>tificación de alguna persona, los vigilantes la reflejarán <strong>en</strong> un parte de servicio, que<br />

se <strong>en</strong>tregará seguidam<strong>en</strong>te a las dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

Artículo 81. Prestación de servicios con armas.<br />

1. Los vigilantes sólo desempeñarán con armas de fuego los sigui<strong>en</strong>tes servicios:<br />

a. Los de protección del almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to, recu<strong>en</strong>to, clasificación, transporte y distribución<br />

de dinero, valores y objetos valiosos o peligrosos.<br />

b. Los de vigilancia y protección de:<br />

1. C<strong>en</strong>tros y establecimi<strong>en</strong>tos militares y aquellos otros dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes del Ministerio<br />

de Def<strong>en</strong>sa, <strong>en</strong> los que prest<strong>en</strong> servicio miembros de las Fuerzas Armadas o estén<br />

destinados al uso por el citado personal.<br />

563<br />

Tem ari Oposicions


2. Fábricas, depósitos y transporte de armas, explosivos y sustancias peligrosas.<br />

3. Industrias o establecimi<strong>en</strong>tos calificados como peligrosos, con arreglo a la<br />

legislación de actividades clasificadas, por manipulación, utilización o producción<br />

de materias inflamables o explosivas que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> <strong>en</strong> despoblado.<br />

c. En los sigui<strong>en</strong>tes establecimi<strong>en</strong>tos, <strong>en</strong>tidades, organismos, inmuebles y buques, cuando<br />

así se disponga por la Dirección G<strong>en</strong>eral de la Policía y de la Guardia Civil <strong>en</strong> los supuestos<br />

no circunscritos al ámbito provincial, o por las Delegaciones o Subdelegaciones del<br />

Gobierno, valoradas circunstancias tales como la localización, el valor de los objetos a<br />

proteger, la conc<strong>en</strong>tración del riesgo o peligrosidad, la nocturnidad u otras de análoga<br />

significación:<br />

1. Dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias de Bancos, Cajas de Ahorro y <strong>en</strong>tidades de crédito.<br />

2. C<strong>en</strong>tros de producción, transformación y distribución de <strong>en</strong>ergía.<br />

3. C<strong>en</strong>tros y sedes de repetidores de comunicación.<br />

4. Polígonos industriales y lugares donde se conc<strong>en</strong>tre almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to de materias<br />

primas o mercancías.<br />

5. Urbanizaciones aisladas.<br />

6. Joyerías, platerías o lugares donde se fabriqu<strong>en</strong>, almac<strong>en</strong><strong>en</strong> o exhiban objetos<br />

preciosos.<br />

7. Museos, salas de exposiciones o similares.<br />

8. Los lugares de caja o donde se conc<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> fondos, de grandes superficies<br />

comerciales o de casinos de juego.<br />

9. Buques mercantes y buques pesqueros que navegu<strong>en</strong> bajo bandera española <strong>en</strong><br />

aguas <strong>en</strong> las que exista grave riesgo para la seguridad de las personas o de los<br />

bi<strong>en</strong>es, o para ambos.<br />

2. Cuando las empresas, organismos o <strong>en</strong>tidades titulares de los establecimi<strong>en</strong>tos o inmuebles<br />

<strong>en</strong>t<strong>en</strong>dies<strong>en</strong> que <strong>en</strong> supuestos no incluidos <strong>en</strong> el apartado anterior el servicio debiera ser prestado<br />

con armas de fuego, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta las circunstancias que <strong>en</strong> el mismo se m<strong>en</strong>cionan,<br />

solicitarán la correspondi<strong>en</strong>te autorización a la Dirección G<strong>en</strong>eral de la Policía y de la Guardia Civil,<br />

respecto a supuestos no circunscritos al ámbito provincial o a las Delegaciones o Subdelegaciones<br />

del Gobierno, que resolverán lo proced<strong>en</strong>te, pudi<strong>en</strong>do autorizar la formalización del<br />

correspondi<strong>en</strong>te contrato.<br />

Artículo 82. Depósito de las armas.<br />

1. Los vigilantes no podrán portar las armas fuera de las horas y de los lugares de prestación del<br />

servicio, debi<strong>en</strong>do el tiempo restante estar depositadas <strong>en</strong> los armeros de los lugares de trabajo o,<br />

si no existieran, <strong>en</strong> los de la empresa de seguridad.<br />

2. Excepcionalm<strong>en</strong>te, a la iniciación y terminación del contrato de servicio o, cuando se trate de<br />

realizar servicios especiales, supl<strong>en</strong>cias, o los ejercicios obligatorios de tiro, podrán portar las armas<br />

<strong>en</strong> los desplazami<strong>en</strong>tos anteriores y posteriores, previa autorización del jefe de seguridad o, <strong>en</strong> su<br />

defecto, del responsable de la empresa de seguridad, que habrá de ajustarse a las formalidades<br />

que determine el Ministerio del Interior, debi<strong>en</strong>do <strong>en</strong>tregarlas para su depósito <strong>en</strong> el<br />

correspondi<strong>en</strong>te armero.<br />

A los efectos previstos <strong>en</strong> el párrafo anterior, se considerarán servicios especiales aquéllos cuya<br />

duración no exceda de un mes.<br />

564<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 83. Responsabilidad por la custodia de las armas.<br />

1. Las empresas de seguridad serán responsables de la conservación, mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to y bu<strong>en</strong><br />

funcionami<strong>en</strong>to de las armas, y los vigilantes, de la seguridad, cuidado y uso correcto de las que<br />

tuvieran asignadas, durante la prestación del servicio.<br />

2. De la obligación de depositar el arma <strong>en</strong> el armero del lugar de trabajo serán responsables el<br />

vigilante y el jefe de seguridad, y de la relativa a depósito <strong>en</strong> el armero de la empresa de seguridad,<br />

el vigilante y el jefe de seguridad o director de la empresa de seguridad.<br />

3. Del extravío, robo o sustracción de las armas, así como, <strong>en</strong> todo caso, de su aus<strong>en</strong>cia del armero<br />

cuando deban estar depositadas <strong>en</strong> el mismo se deberá dar cu<strong>en</strong>ta inmediata a las dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias<br />

de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

Artículo 84. Ejercicios de tiro.<br />

1. Los vigilantes de seguridad que prest<strong>en</strong> servicios con armas deberán realizar un ejercicio de tiro<br />

obligatorio al semestre, y los demás que puedan prestar dichos servicios, por estar <strong>en</strong> posesión de<br />

las correspondi<strong>en</strong>tes lic<strong>en</strong>cias de armas, aunque las mismas se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> depositadas <strong>en</strong> las<br />

Interv<strong>en</strong>ciones de Armas de la Guardia Civil, un ejercicio de tiro obligatorio al año. En ambos casos,<br />

se efectuará el número de disparos que se determine por el Ministerio del Interior. No deberán<br />

transcurrir más de ocho meses <strong>en</strong>tre dos ejercicios sucesivos de los primeros, ni más de <strong>cat</strong>orce<br />

meses <strong>en</strong>tre dos ejercicios sucesivos de los segundos.<br />

La falta de realización o el resultado negativo de un ejercicio de tiro podrá dar lugar a la susp<strong>en</strong>sión<br />

temporal de la correspondi<strong>en</strong>te lic<strong>en</strong>cia de armas hasta que el ejercicio se realice con resultado<br />

positivo.<br />

2. Si fuere necesario, para los ejercicios obligatorios de tiro de los vigilantes que no tuvies<strong>en</strong><br />

asignadas armas, se trasladarán por el jefe o responsable de seguridad de la empresa las que ésta<br />

posea con tal objeto, efectuándose el traslado con la protección de un vigilante armado, y<strong>en</strong>do las<br />

armas descargadas y separadas de la cartuchería, de acuerdo con lo dispuesto <strong>en</strong> el Reglam<strong>en</strong>to de<br />

Armas.<br />

Artículo 85. Pruebas psicotécnicas periódicas.<br />

Los vigilantes que prest<strong>en</strong> o puedan prestar servicio con armas deberán superar, con una<br />

periodicidad de cinco años, las pruebas psicotécnicas que determine el Ministerio del Interior,<br />

periodicidad que será bi<strong>en</strong>al a partir de los cincu<strong>en</strong>ta y cinco años de edad, cuyo resultado se<br />

comunicará a la Interv<strong>en</strong>ción de Armas. En caso de no realización o superación de las pruebas, los<br />

interesados no podrán desempeñar servicios con armas, debi<strong>en</strong>do hacer <strong>en</strong>trega de la<br />

correspondi<strong>en</strong>te lic<strong>en</strong>cia, para su anulación, a la Interv<strong>en</strong>ción de Armas.<br />

Artículo 86. Arma de fuego y medios de def<strong>en</strong>sa.<br />

1. El arma reglam<strong>en</strong>taria de los vigilantes de seguridad <strong>en</strong> los servicios que hayan de prestarse con<br />

armas será la que determine el Ministerio del Interior.<br />

565<br />

Tem ari Oposicions


2. Los vigilantes de seguridad portarán la def<strong>en</strong>sa que se determine por el Ministerio del Interior,<br />

<strong>en</strong> los supuestos que asimismo se determin<strong>en</strong> por dicho Ministerio.<br />

3. Cuando los vigilantes <strong>en</strong> el ejercicio de sus funciones hayan de proceder a la det<strong>en</strong>ción e<br />

inmovilización de personas para su puesta a disposición de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad, el<br />

jefe de seguridad podrá disponer el uso de grilletes.<br />

4. En los supuestos previstos <strong>en</strong> el nº 9 de la letra c del apartado 1 del artículo 81 anterior, los<br />

vigilantes de seguridad privada podrán portar y usar armas de guerra para la prestación de servicios<br />

de protección de personas y bi<strong>en</strong>es, previni<strong>en</strong>do y repeli<strong>en</strong>do ataques, con las características, <strong>en</strong><br />

las condiciones y con los requisitos que se determin<strong>en</strong>, de manera conjunta, por los Ministerios de<br />

Def<strong>en</strong>sa y de Interior.<br />

Artículo 87. Uniforme y distintivos.<br />

1. Las funciones de los vigilantes de seguridad únicam<strong>en</strong>te podrán ser desarrolladas visti<strong>en</strong>do el<br />

uniforme y ost<strong>en</strong>tando el distintivo del cargo que sean preceptivos, que serán aprobados por el<br />

Ministerio del Interior, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta las características de las funciones respectivas de las<br />

distintas especialidades de vigilantes y que no podrán confundirse con los de las Fuerzas Armadas<br />

ni con los de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad (artículo 12.1 de la Ley de Seguridad Privada).<br />

2. Los vigilantes no podrán vestir el uniforme ni hacer uso de sus distintivos fuera de las horas y<br />

lugares del servicio y de los ejercicios de tiro.<br />

SECCIÓN III. ESCOLTAS PRIVADOS.<br />

Artículo 88. Funciones.<br />

1. Son funciones de los escoltas privados, con carácter exclusivo y excluy<strong>en</strong>te, el acompañami<strong>en</strong>to,<br />

def<strong>en</strong>sa y protección de personas determinadas, que no t<strong>en</strong>gan la condición de autoridades<br />

públicas, impidi<strong>en</strong>do que sean objeto de agresiones o actos delictivos (artículo 17.1 de la Ley de<br />

Seguridad Privada).<br />

2. La def<strong>en</strong>sa y protección a prestar ha de estar referida únicam<strong>en</strong>te a la vida e integridad física y a<br />

la libertad de las personas objeto de protección.<br />

Artículo 89. Forma de prestación del servicio.<br />

En el desempeño de sus funciones, los escoltas no podrán realizar id<strong>en</strong>tificaciones o det<strong>en</strong>ciones,<br />

ni impedir o restringir la libre circulación, salvo que resultase imprescindible como consecu<strong>en</strong>cia de<br />

una agresión o de un int<strong>en</strong>to manifiesto de agresión a la persona protegida o a los propios escoltas,<br />

debi<strong>en</strong>do <strong>en</strong> tal caso poner inmediatam<strong>en</strong>te al det<strong>en</strong>ido o det<strong>en</strong>idos a disposición de las Fuerzas y<br />

Cuerpos de Seguridad, sin proceder a ninguna suerte de interrogatorio.<br />

Artículo 90. Uso de armas y ejercicios de tiro.<br />

1. El arma reglam<strong>en</strong>taria de los escoltas privados será la que determine el Ministerio del Interior.<br />

566<br />

Tem ari Oposicions


2. Portarán las armas con discreción y sin hacer ost<strong>en</strong>tación de ellas, pudi<strong>en</strong>do usarlas solam<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> caso de agresión a la vida, integridad física o libertad, y at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do a criterios de<br />

proporcionalidad con el medio utilizado para el ataque.<br />

3. Los escoltas privados podrán portar sus armas solam<strong>en</strong>te cuando se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> <strong>en</strong> el ejercicio<br />

de sus funciones, debi<strong>en</strong>do depositarlas, a la finalización de cada servicio, <strong>en</strong> el armero de la<br />

empresa a la que pert<strong>en</strong>ezcan, o <strong>en</strong> el del lugar de trabajo o resid<strong>en</strong>cia de la persona protegida.<br />

4. Cuando por razones de trabajo se hallas<strong>en</strong>, al finalizar el servicio, <strong>en</strong> localidad distinta de aquélla<br />

<strong>en</strong> la que radique la sede de su empresa, el arma se depositará <strong>en</strong> el armero de la delegación de la<br />

empresa, si la hubiese. En caso contrario, el arma quedará bajo la custodia del escolta, con la<br />

autorización, con arreglo al artículo 82, del jefe de seguridad de la empresa.<br />

5. Los escoltas privados deberán realizar ejercicios obligatorios de tiro, una vez cada trimestre, y les<br />

será de aplicación lo dispuesto <strong>en</strong> este Reglam<strong>en</strong>to para los vigilantes de seguridad, sobre número<br />

de disparos, conservación y mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to de las armas que tuvier<strong>en</strong> asignadas, así como lo<br />

establecido respecto a la autorización para su traslado con ocasión de los ejercicios obligatorios de<br />

tiro.<br />

Artículo 91. Régim<strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral.<br />

A los escoltas privados les será de aplicación lo establecido para los vigilantes de seguridad sobre:<br />

a. Colaboración con las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

b. Dilig<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> la prestación del servicio.<br />

c. Sustituciones.<br />

d. Conservación de las armas.<br />

e. Pruebas psicotécnicas periódicas.<br />

SECCIÓN IV. GUARDAS PARTICULARES DEL CAMPO.<br />

Artículo 92. Funciones.<br />

Los guardas particulares del campo, <strong>en</strong> sus distintas modalidades, ejercerán las funciones de<br />

vigilancia y protección de la propiedad:<br />

a. En las fincas rústicas.<br />

b. En las fincas de caza, <strong>en</strong> cuanto a los distintos aspectos del régim<strong>en</strong> cinegético.<br />

c. En los establecimi<strong>en</strong>tos de acuicultura y zonas marítimas protegidas con fines pesqueros.<br />

Artículo 93. Arma reglam<strong>en</strong>taria.<br />

1. El arma reglam<strong>en</strong>taria de los guardas particulares del campo será el arma de fuego larga para<br />

vigilancia y guardería, determinada con arreglo a lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 3 del Reglam<strong>en</strong>to de<br />

Armas.<br />

2. Cuando el guarda esté <strong>en</strong>cuadrado <strong>en</strong> una empresa de seguridad, al finalizar el servicio<br />

depositará el arma <strong>en</strong> el armero de aquélla, si tuviese su sede o delegación <strong>en</strong> la localidad de<br />

prestación del servicio; y, <strong>en</strong> caso contrario, el arma quedará bajo la custodia del guarda.<br />

567<br />

Tem ari Oposicions


3. Solam<strong>en</strong>te se podrán prestar con armas los servicios de vigilancia de terr<strong>en</strong>os cinegéticos y<br />

aquellos otros que autorice el Delegado o Subdelegado del Gobierno, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta los<br />

supuestos y circunstancias <strong>en</strong>umerados <strong>en</strong> el artículo 81 de este Reglam<strong>en</strong>to.<br />

Artículo 94. Régim<strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral.<br />

A los guardas particulares del campo les será de aplicación lo establecido para los vigilantes de<br />

seguridad sobre:<br />

a. Colaboración con las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

b. Disposición de cartilla de tiro.<br />

c. Dilig<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> la prestación del servicio.<br />

d. Sustituciones.<br />

e. Utilización de perros.<br />

f. Controles y actuaciones <strong>en</strong> casos de delito.<br />

g. Ejercicios de tiro, cuya periodicidad será anual.<br />

h. Conservación de armas.<br />

i. Pruebas psicotécnicas periódicas.<br />

j. Utilización de uniformes y distintivos.<br />

k. Comprobaciones previas a la iniciación de los servicios.<br />

SECCIÓN V. JEFES Y DIRECTORES DE SEGURIDAD.<br />

Artículo 95. Funciones.<br />

1. A los jefes de seguridad les corresponde, bajo la dirección de las empresas de que dep<strong>en</strong>dan, el<br />

ejercicio de las sigui<strong>en</strong>tes funciones:<br />

a. El análisis de situaciones de riesgo y la planificación y programación de las actuaciones<br />

precisas para la implantación y realización de los servicios de seguridad.<br />

b. La organización, dirección e inspección del personal y servicios de seguridad privada.<br />

c. La propuesta de los sistemas de seguridad que result<strong>en</strong> pertin<strong>en</strong>tes, así como la<br />

supervisión de su utilización, funcionami<strong>en</strong>to y conservación.<br />

d. El control de la formación perman<strong>en</strong>te del personal de seguridad que de ellos dep<strong>en</strong>da,<br />

proponi<strong>en</strong>do a la dirección de la empresa la adopción de las medidas o iniciativas<br />

adecuadas para el cumplimi<strong>en</strong>to de dicha finalidad.<br />

e. La coordinación de los distintos servicios de seguridad que de ellos dep<strong>en</strong>dan, con<br />

actuaciones propias de protección civil, <strong>en</strong> situaciones de emerg<strong>en</strong>cia, <strong>cat</strong>ástrofe o<br />

calamidad pública.<br />

f. Asegurar la colaboración de los servicios de seguridad con los de las correspondi<strong>en</strong>tes<br />

dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

g. En g<strong>en</strong>eral, velar por la observancia de la regulación de seguridad aplicable.<br />

h. La dirección de los ejercicios de tiro del personal de seguridad a sus órd<strong>en</strong>es, si<br />

poseyeran la cualificación necesaria como instructores de tiro.<br />

2. A los directores de seguridad les corresponde el ejercicio de las funciones <strong>en</strong>umeradas <strong>en</strong> los<br />

apartados a, b, c, e, f y g del artículo anterior.<br />

568<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 96. Supuestos de exist<strong>en</strong>cia obligatoria.<br />

1. Los servicios de seguridad se prestarán obligatoriam<strong>en</strong>te bajo la dirección de un jefe de<br />

seguridad, <strong>en</strong> las empresas de seguridad inscritas para todas o alguna de las actividades previstas<br />

<strong>en</strong> el artículo 1.1, párrafos a, b, c y d, del pres<strong>en</strong>te Reglam<strong>en</strong>to, y <strong>en</strong> las delegaciones o sucursales<br />

abiertas de acuerdo con lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo 17, apartados 2 y 3 de este Reglam<strong>en</strong>to.<br />

2. El mando de los servicios de seguridad se ejercerá por un director de seguridad designado por la<br />

<strong>en</strong>tidad, empresa o grupo empresarial:<br />

a. En las empresas o <strong>en</strong>tidades que constituyan, <strong>en</strong> virtud de disposición g<strong>en</strong>eral o decisión<br />

gubernativa, departam<strong>en</strong>to de seguridad.<br />

b. En los c<strong>en</strong>tros, establecimi<strong>en</strong>tos o inmuebles que cu<strong>en</strong>t<strong>en</strong> con un servicio de seguridad<br />

integrado por veinticuatro o más vigilantes de seguridad o guardas particulares del<br />

campo, y cuya duración prevista supere un año.<br />

c. Cuando así lo disponga la Dirección G<strong>en</strong>eral de la Policía y de la Guardia Civil para los<br />

supuestos supraprovinciales, o el Subdelegado del Gobierno de la provincia, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do<br />

el volum<strong>en</strong> de medios personales y materiales, tanto físicos como electrónicos, el sistema<br />

de seguridad de la <strong>en</strong>tidad o establecimi<strong>en</strong>to, así como la complejidad de su<br />

funcionami<strong>en</strong>to y el grado de conc<strong>en</strong>tración de riesgo.<br />

Artículo 97. Comunicación con las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad.<br />

Los jefes de seguridad, así como los directores de seguridad, canalizarán hacia las dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias de<br />

las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad las comunicaciones a que se refiere el artículo 66 de este<br />

Reglam<strong>en</strong>to, y deberán comparecer a las reuniones informativas o de coordinación a que fuer<strong>en</strong><br />

citados por las autoridades policiales compet<strong>en</strong>tes.<br />

Artículo 98. Subsanación de defici<strong>en</strong>cias o anomalías.<br />

Los jefes y los directores de seguridad deberán proponer o adoptar las medidas oportunas para la<br />

subsanación de las defici<strong>en</strong>cias o anomalías que observ<strong>en</strong> o les comuniqu<strong>en</strong> los vigilantes o los<br />

guardas particulares del campo <strong>en</strong> relación con los servicios o los sistemas de seguridad,<br />

asegurándose de la anotación, <strong>en</strong> este último caso, de la fecha y hora de la subsanación <strong>en</strong> el<br />

correspondi<strong>en</strong>te libro‐<strong>cat</strong>álogo y comprobando su funcionami<strong>en</strong>to.<br />

Artículo 99. Delegación de funciones.<br />

Los jefes de seguridad podrán delegar únicam<strong>en</strong>te el ejercicio de las facultades para autorizar el<br />

traslado de armas o la obligación de efectuar personalm<strong>en</strong>te el traslado, y las relativas a<br />

comunicación con las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad y a subsanación de defici<strong>en</strong>cias o anomalías,<br />

así como las de dirección e inspección del personal y servicios de seguridad privada, lo que<br />

requerirá la aprobación de las empresas, y habrá de recaer, donde no hubiera jefe de seguridad<br />

delegado, <strong>en</strong> persona del Servicio o Departam<strong>en</strong>to de Seguridad que reúna análogas condiciones<br />

de experi<strong>en</strong>cia y capacidad que ellos; comunicando a las dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias de las Fuerzas y Cuerpos de<br />

Seguridad el alcance de la delegación y la persona o personas de la empresa <strong>en</strong> qui<strong>en</strong>es recae, con<br />

expresión del puesto que ocupa <strong>en</strong> la propia empresa. Asimismo deberán comunicar a dichas<br />

dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias cualquier variación que se produzca al respecto, y <strong>en</strong> su caso la revocación de la<br />

delegación.<br />

569<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 100. Comunicación de altas y bajas.<br />

Las empresas de seguridad y las <strong>en</strong>tidades con departam<strong>en</strong>to de seguridad comunicarán a la<br />

Dirección G<strong>en</strong>eral de la Policía las altas y bajas de los jefes de seguridad y de los directores de<br />

seguridad, respectivam<strong>en</strong>te, d<strong>en</strong>tro de los cinco días sigui<strong>en</strong>tes a la fecha <strong>en</strong> que se produzcan.<br />

SECCIÓN VI. DETECTIVES PRIVADOS.<br />

Artículo 101. Funciones.<br />

1. Los detectives privados, a solicitud de personas físicas o jurídicas, se <strong>en</strong>cargarán:<br />

a. De obt<strong>en</strong>er y aportar información y pruebas sobre conductas o hechos privados.<br />

b. De la investigación de delitos perseguibles sólo a instancia de parte por <strong>en</strong>cargo de los<br />

legitimados <strong>en</strong> el proceso p<strong>en</strong>al.<br />

c. De la vigilancia <strong>en</strong> ferias, hoteles, exposiciones o ámbitos análogos (artículo 19.1 de la<br />

Ley de Seguridad Privada).<br />

2. A los efectos del pres<strong>en</strong>te artículo, se considerarán conductas o hechos privados los que afect<strong>en</strong><br />

al ámbito económico, laboral, mercantil, financiero y, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral, a la vida personal, familiar o<br />

social, exceptuada la que se desarrolle <strong>en</strong> los domicilios o lugares reservados.<br />

3. En el ámbito del apartado 1.c) se consideran compr<strong>en</strong>didas las grandes superficies comerciales y<br />

los locales públicos de gran concurr<strong>en</strong>cia.<br />

Artículo 102. Prohibiciones.<br />

1. Los detectives no podrán realizar investigaciones sobre delitos perseguibles de oficio, debi<strong>en</strong>do<br />

d<strong>en</strong>unciar inmediatam<strong>en</strong>te ante la autoridad compet<strong>en</strong>te cualquier hecho de esta naturaleza que<br />

llegará a su conocimi<strong>en</strong>to y poni<strong>en</strong>do a su disposición toda la información y los instrum<strong>en</strong>tos que<br />

pudieran haber obt<strong>en</strong>ido, relacionados con dichos delitos.<br />

2. En ningún caso podrán utilizar para sus investigaciones medios personales o técnicos que<br />

at<strong>en</strong>t<strong>en</strong> contra el derecho al honor, a la intimidad personal o familiar, a la propia imag<strong>en</strong> o al<br />

secreto de las comunicaciones (artículo 19.3 y 4 de la Ley de Seguridad Privada.)<br />

Artículo 103. Carácter reservado de las investigaciones.<br />

Los detectives privados están obligados a guardar riguroso secreto de las investigaciones que<br />

realic<strong>en</strong> y no podrán facilitar datos sobre éstas más que a las personas que se las <strong>en</strong>comi<strong>en</strong>d<strong>en</strong> y a<br />

los órganos judiciales y policíales compet<strong>en</strong>tes para el ejercicio de sus funciones.<br />

Artículo 104. Registro especial.<br />

1. Por la Dirección G<strong>en</strong>eral de la Policía se llevará un Registro de detectives privados con despacho<br />

abierto, <strong>en</strong> el que, con el número de ord<strong>en</strong> de inscripción, figurará su nombre y apellidos, domicilio<br />

social y, <strong>en</strong> su caso, detectives asociados o dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, habilitados de acuerdo con lo dispuesto<br />

<strong>en</strong> los preceptos aplicables de los artículos 52 a 65 de este Reglam<strong>en</strong>to, y delegaciones o sucursales<br />

que de aquéllos dep<strong>en</strong>dan, así como el nombre comercial que utilic<strong>en</strong>. La Dirección G<strong>en</strong>eral de la<br />

570<br />

Tem ari Oposicions


Policía comunicará oportunam<strong>en</strong>te estos datos al órgano correspondi<strong>en</strong>te de la Comunidad<br />

Autónoma compet<strong>en</strong>te.<br />

2. Para el comi<strong>en</strong>zo del desarrollo de las funciones del detective privado y de sus detectives<br />

asociados, la apertura del despacho deberá estar reseñada <strong>en</strong> el Registro a que se refiere el<br />

apartado anterior, y hallarse <strong>en</strong> posesión el titular y los asociados de las correspondi<strong>en</strong>tes tarjetas<br />

de id<strong>en</strong>tidad profesional. No se podrá hacer publicidad de las actividades propias de los detectives<br />

privados sin estar inscrito <strong>en</strong> el Registro.<br />

3. La inscripción del despacho <strong>en</strong> dicho Registro se practicará previa instrucción de procedimi<strong>en</strong>to,<br />

iniciado a solicitud de persona interesada, <strong>en</strong> el que habrá de acreditarse, si ya no lo estuviere <strong>en</strong> el<br />

órgano <strong>en</strong>cargado del Registro, el cumplimi<strong>en</strong>to de los requisitos g<strong>en</strong>erales que se determinan <strong>en</strong><br />

el artículo 53 de este Reglam<strong>en</strong>to, y de los específicos señalados <strong>en</strong> el artículo 54.5 del mismo, así<br />

como el de haber causado alta <strong>en</strong> el Impuesto de Actividades Económicas.<br />

4. La inscripción de detectives dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes o asociados se acordará previa solicitud del detective<br />

titular del despacho de que dep<strong>en</strong>dan, adjuntando, <strong>en</strong> caso de vinculación laboral, docum<strong>en</strong>to<br />

acreditativo del alta de aquéllos <strong>en</strong> la Seguridad Social.<br />

5. A los procedimi<strong>en</strong>tos de inscripción de despachos de detectives privados les será de aplicación lo<br />

dispuesto <strong>en</strong> los artículos 8 y 9 de este Reglam<strong>en</strong>to, sobre subsanación de defectos, resoluciones,<br />

notificaciones y recursos.<br />

6. El número de ord<strong>en</strong> de inscripción y la fecha <strong>en</strong> que se hubiere acordado se comunicará al<br />

interesado, que deberá hacer constar dicho número <strong>en</strong> su publicidad, docum<strong>en</strong>tos e informes.<br />

7. Cualquier variación de los datos registrales, así como de los relativos a detectives dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes o<br />

asociados y a delegaciones o sucursales, se comunicará, <strong>en</strong> el plazo de los quince días sigui<strong>en</strong>tes a<br />

la fecha <strong>en</strong> que se produzca, a efectos de su posible incorporación al Registro especial, a la<br />

Dirección G<strong>en</strong>eral de la Policía, que la transmitirá oportunam<strong>en</strong>te al órgano correspondi<strong>en</strong>te de la<br />

Comunidad Autónoma compet<strong>en</strong>te.<br />

Artículo 105. Sociedades de detectives.<br />

1. Las sociedades mercantiles, laborales o cooperativas de detectives habrán de estar constituidas<br />

únicam<strong>en</strong>te por personas físicas reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te habilitadas como tales, debi<strong>en</strong>do remitir a la<br />

Dirección G<strong>en</strong>eral de la Policía, a efectos de inscripción <strong>en</strong> el Registro, copia autorizada de la<br />

escritura de constitución de la sociedad y certificado o nota de inscripción de la misma <strong>en</strong> el<br />

Registro correspondi<strong>en</strong>te, así como de cualquier modificación que se produzca <strong>en</strong> la composición<br />

de los órganos de administración de la sociedad o <strong>en</strong> la titularidad de las acciones o participaciones<br />

repres<strong>en</strong>tativas de su capital y <strong>en</strong> los aum<strong>en</strong>tos o disminuciones de éste. La comunicación deberá<br />

remitirse a la Dirección G<strong>en</strong>eral de la Policía <strong>en</strong> los quince días sigui<strong>en</strong>tes a la fecha <strong>en</strong> que se<br />

otorgue la correspondi<strong>en</strong>te escritura o se produzca la modificación <strong>en</strong> cuestión, correspondi<strong>en</strong>do al<br />

citado c<strong>en</strong>tro directivo dar traslado de la comunicación a la Comunidad Autónoma compet<strong>en</strong>te.<br />

2. Los miembros de estas sociedades únicam<strong>en</strong>te podrán dedicarse a la realización de las<br />

actividades propias de los detectives, no pudi<strong>en</strong>do desarrollar ninguna de las atribuidas con<br />

carácter exclusivo a las empresas de seguridad.<br />

571<br />

Tem ari Oposicions


Artículo 106. Establecimi<strong>en</strong>to de sucursales.<br />

Los detectives privados podrán establecer departam<strong>en</strong>tos delegados o sucursales <strong>en</strong> la misma<br />

localidad donde t<strong>en</strong>gan establecido su despacho profesional o <strong>en</strong> otras distintas, debi<strong>en</strong>do, <strong>en</strong> todo<br />

caso, estar dirigido cada uno de ellos por un detective habilitado o reconocido con arreglo a lo<br />

dispuesto <strong>en</strong> este Reglam<strong>en</strong>to, distinto del titular de la oficina principal.<br />

Artículo 107. Apertura de sucursales.<br />

Para la efectividad de lo dispuesto <strong>en</strong> el artículo anterior, deberán comunicar previam<strong>en</strong>te a la<br />

Dirección G<strong>en</strong>eral de la Policía, que dará traslado a la Comunidad Autónoma compet<strong>en</strong>te, la<br />

apertura de la delegación o sucursal, con la determinación de su localización, y acompañando los<br />

docum<strong>en</strong>tos relativos a los detectives que vayan a trabajar <strong>en</strong> la misma.<br />

Artículo 108. Libro‐registro.<br />

1. En cada despacho y sucursal, los detectives llevarán un libro‐registro, según el modelo que se<br />

apruebe por el Ministerio del Interior, concebido de forma que su tratami<strong>en</strong>to y archivo pueda ser<br />

mecanizado e informatizado.<br />

2. La obligación de llevanza del libro‐registro del apartado anterior también corresponderá a los<br />

nacionales de Estados miembros de la Unión Europea o de Estados parte <strong>en</strong> el Acuerdo sobre el<br />

Espacio Económico Europeo habilitados como detectives privados <strong>en</strong> cualquiera de dichos Estados<br />

y que pret<strong>en</strong>dan ejercer su profesión <strong>en</strong> España sin disponer de despacho o sucursal <strong>en</strong> nuestro<br />

país.<br />

Artículo 109. Comunicación de informaciones.<br />

Los detectives titulares y los asociados o dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, cuando sean requeridos para ello por los<br />

órganos compet<strong>en</strong>tes de la Administración de Justicia, y de las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad,<br />

deberán facilitar las informaciones de que tuvieran conocimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> relación con las<br />

investigaciones que tales organismos se <strong>en</strong>contraran llevando a cabo.<br />

Artículo 110. Responsabilidad.<br />

Los detectives privados y las sociedades de detectives responderán civilm<strong>en</strong>te de las acciones u<br />

omisiones <strong>en</strong> que, durante la ejecución de sus servicios, incurran los detectives dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes o<br />

asociados que con ellos estén vinculados.<br />

572<br />

Tem ari Oposicions


6.4. LLEI 11/2009, DEL 6 DE JULIOL, DE REGULACIÓ ADMINISTRATIVA DELS<br />

ESPECTACLES PÚBLICS I LES ACTIVITATS RECREATIVES.<br />

El Presid<strong>en</strong>t<br />

de la G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya<br />

Sia notori a tots els ciutadans que el Parlam<strong>en</strong>t de Catalunya ha aprovat i jo, <strong>en</strong> nom del Rei i<br />

d'acord amb el que estableix l'article 65 de l'Estatut d'autonomia de Catalunya, promulgo la<br />

segü<strong>en</strong>t<br />

LLEI<br />

TÍTOL PRELIMINAR<br />

Article 1<br />

Objecte<br />

L'objecte d'aquesta llei és establir el règim jurídic dels espectacles públics, les activitats recreatives,<br />

i també els establim<strong>en</strong>ts i els espais oberts al públic on es du<strong>en</strong> a terme aquestes activitats, i<br />

regular‐ne la interv<strong>en</strong>ció administrativa.<br />

Article 2<br />

Finalitats i principis g<strong>en</strong>erals<br />

1. L'Administració de la G<strong>en</strong>eralitat i els ajuntam<strong>en</strong>ts, <strong>en</strong> l'àmbit de llurs respectives competències,<br />

han de facilitar que els espectacles públics i les activitats recreatives es duguin a terme<br />

adequadam<strong>en</strong>t. Amb aquesta finalitat, han d'exercir les potestats que els atribueix aquesta llei,<br />

amb ple respecte als principis, els drets i les obligacions establerts per la Constitució i l'Estatut<br />

d'autonomia.<br />

2. Els principis g<strong>en</strong>erals i les finalitats últimes que inspir<strong>en</strong> aquesta llei, i que n'han de regir el<br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t i l'aplicació, són la convivència <strong>en</strong>tre els ciutadans, la seguretat i la qualitat dels<br />

establim<strong>en</strong>ts.<br />

3. D'acord amb l'apartat 2, les autoritats, les administracions compet<strong>en</strong>ts i les persones<br />

responsables dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, dels espectacles públics i de les activitats<br />

recreatives han de garantir:<br />

a) La convivència pacífica i ord<strong>en</strong>ada <strong>en</strong>tre els espectadors, els participants i els usuaris dels<br />

establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, els espectacles públics i les activitats recreatives i la resta de<br />

ciutadans, especialm<strong>en</strong>t els que viu<strong>en</strong> a prop dels llocs on es du<strong>en</strong> a terme aquestes activitats, amb<br />

ple respecte als drets d'aquestes persones.<br />

b) La seguretat i la salut dels espectadors, els usuaris i el personal al servei dels establim<strong>en</strong>ts oberts<br />

al públic, dels espectacles públics o de les activitats recreatives, la prev<strong>en</strong>ció dels riscos i la<br />

573<br />

Tem ari Oposicions


integritat dels béns públics i privats afectats, s<strong>en</strong>s perjudici del que disposa la normativa de riscos<br />

laborals vig<strong>en</strong>t.<br />

c) La qualitat, la comoditat i la sost<strong>en</strong>ibilitat ambi<strong>en</strong>tal dels equipam<strong>en</strong>ts, els espectacles públics i<br />

les activitats recreatives.<br />

4. La gestió dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic i dels espais públics de titularitat de les<br />

administracions públiques, i també l'organització per part de les administracions públiques<br />

d'espectacles públics i activitats recreatives, han d'ésser coher<strong>en</strong>ts amb el respecte al pluralisme.<br />

5. El Govern ha de fom<strong>en</strong>tar i difondre els espectacles i les activitats recreatives, tant públics com<br />

privats, que posin de relleu la creació i la producció del patrimoni cultural immaterial de Catalunya,<br />

i que pot<strong>en</strong>ciïn les activitats de cultura popular i d'arrel tradicional <strong>cat</strong>alana.<br />

Article 3<br />

Definicions<br />

1. Als efectes d'aquesta llei, s'<strong>en</strong>tén per:<br />

a) Espectacles públics: les repres<strong>en</strong>tacions, les actuacions, les exhibicions, les projeccions, les<br />

competicions o altres activitats similars ori<strong>en</strong>tades a l'<strong>en</strong>tret<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t o al lleure, que es du<strong>en</strong> a<br />

terme davant de públic <strong>en</strong> establim<strong>en</strong>ts o espais oberts al públic.<br />

b) Activitats recreatives: les activitats que ofereix<strong>en</strong> al públic la utilització de jocs, màquines o<br />

aparells o el consum de productes o de serveis d'oci, <strong>en</strong>tret<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t o diversió, i també les activitats<br />

que congregu<strong>en</strong> persones amb l'objecte principal d'implicar‐les a participar‐hi o d'oferir‐los serveis<br />

amb finalitat d'oci, <strong>en</strong>tret<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t o diversió.<br />

c) Establim<strong>en</strong>ts oberts al públic: els locals, les instal∙lacions o els recintes dedi<strong>cat</strong>s a dur‐hi a terme<br />

espectacles públics o activitats recreatives. Pod<strong>en</strong> ésser dels tipus segü<strong>en</strong>ts:<br />

Primer. Locals tan<strong>cat</strong>s, perman<strong>en</strong>ts no desmuntables, coberts totalm<strong>en</strong>t o parcialm<strong>en</strong>t.<br />

Segon. Locals no perman<strong>en</strong>ts desmuntables, coberts totalm<strong>en</strong>t o parcialm<strong>en</strong>t, o bé instal∙lacions<br />

fixes portàtils o desmuntables tancades.<br />

Tercer. Recintes que uneix<strong>en</strong> diversos locals o instal∙lacions, constituïts <strong>en</strong> complexos o<br />

infraestructures d'oci. Pod<strong>en</strong> ésser de gran magnitud o no, i llurs locals o instal∙lacions pod<strong>en</strong> ésser<br />

perman<strong>en</strong>ts no desmuntables o no perman<strong>en</strong>ts desmuntables.<br />

d) Espais oberts al públic: els llocs de domini públic, inclosa la via pública, o de propietat privada on<br />

ocasionalm<strong>en</strong>t es du<strong>en</strong> a terme espectacles públics o activitats recreatives, i que no dispos<strong>en</strong><br />

d'infraestructures ni instal∙lacions fixes per a fer‐ho.<br />

e) Artistes, intèrprets o executants: les persones que interv<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> els espectacles públics o <strong>en</strong><br />

determinades activitats recreatives davant el públic, amb indep<strong>en</strong>dència que ho facin amb<br />

retribució o s<strong>en</strong>se.<br />

574<br />

Tem ari Oposicions


f) Personal al servei dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, dels espectacles públics o de les activitats<br />

recreatives: els artistes, intèrprets o executants, els tècnics, els porters i la resta d'empleats o<br />

professionals que fan possible el funcionam<strong>en</strong>t de l'establim<strong>en</strong>t obert al públic o que l'espectacle o<br />

l'activitat es dugui a terme.<br />

g) Titulars: les persones, físiques o jurídiques, públiques o privades, que t<strong>en</strong><strong>en</strong>, ja sigui <strong>en</strong> qualitat<br />

de propietaris, d'arr<strong>en</strong>dataris o de qualsevol altre títol jurídic, la titularitat dels establim<strong>en</strong>ts oberts<br />

al públic regulats per aquesta llei. Els titulars són els organitzadors dels espectacles i de les<br />

activitats recreatives que es du<strong>en</strong> a terme <strong>en</strong> llur establim<strong>en</strong>t obert al públic, tret que d'una<br />

manera expressa s'hagi disposat altram<strong>en</strong>t.<br />

h) Organitzadors: les persones, físiques o jurídiques, públiques o privades, responsables de<br />

promoure i organitzar els espectacles i les activitats regulats per aquesta llei.<br />

2. Un <strong>cat</strong>àleg, que el Govern ha d'aprovar per decret, ha de definir els diversos tipus d'espectacles,<br />

activitats, establim<strong>en</strong>ts oberts al públic i espais regulats per aquesta llei, t<strong>en</strong>int <strong>en</strong> compte les<br />

característiques que han de t<strong>en</strong>ir, l'aforam<strong>en</strong>t, el caràcter obert o tan<strong>cat</strong>, fix o desmuntable, la<br />

titularitat pública o privada dels espais utilitzats i altres factors que, si escau, es decideixi aplicar.<br />

Article 4<br />

Àmbit d'aplicació<br />

1. Rest<strong>en</strong> sotmesos a aquesta llei tota m<strong>en</strong>a d'espectacles públics, activitats recreatives i<br />

establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, amb indep<strong>en</strong>dència del caràcter públic o privat dels organitzadors, de<br />

la titularitat pública o privada de l'establim<strong>en</strong>t o l'espai obert al públic <strong>en</strong> què es des<strong>en</strong>volup<strong>en</strong>, de<br />

llur finalitat lucrativa o no lucrativa i de llur caràcter esporàdic o habitual.<br />

2. Són responsables dels espectacles públics, de les activitats recreatives i dels establim<strong>en</strong>ts oberts<br />

al públic les persones físiques o jurídiques, de caràcter públic o privat, amb ànim de lucre o s<strong>en</strong>se,<br />

que t<strong>en</strong><strong>en</strong> la condició d'organitzadors o de titulars.<br />

3. Les activitats esportives, les activitats relacionades amb el joc i les apostes, les activitats de<br />

restauració i els espectacles amb ús d'animals són regulats per llur normativa específica i,<br />

supletòriam<strong>en</strong>t, els és aplicable aquesta llei.<br />

4. Les cercaviles i les activitats dels grups de foc, com ara els correfocs i altres espectacles i festes<br />

amb foc i pirotècnia de caràcter popular i d'àmplia repres<strong>en</strong>tació i tradició <strong>en</strong> les activitats de la<br />

cultura tradicional <strong>cat</strong>alana, que form<strong>en</strong> part del patrimoni social i cultural immaterial de<br />

Catalunya, es regeix<strong>en</strong> per aquesta llei i per la normativa sectorial <strong>en</strong> la matèria.<br />

5. Rest<strong>en</strong> exclosos de l'àmbit d'aplicació d'aquesta llei:<br />

a) Els actes i les celebracions privats o de caràcter familiar que no es du<strong>en</strong> a terme <strong>en</strong> establim<strong>en</strong>ts<br />

oberts al públic i que, per llurs característiques, no comport<strong>en</strong> cap risc per a la integritat dels espais<br />

públics, per a la convivència <strong>en</strong>tre els ciutadans o per als drets de tercers.<br />

b) Les activitats dutes a terme <strong>en</strong> exercici dels drets fonam<strong>en</strong>tals de reunió i de manifestació.<br />

575<br />

Tem ari Oposicions


6. El que estableix aquesta llei s'<strong>en</strong>tén s<strong>en</strong>s perjudici del que dispos<strong>en</strong> les normatives sectorials<br />

aplicables. En cas de conflicte <strong>en</strong>tre aquesta llei i les lleis sectorials, preval<strong>en</strong> les sectorials.<br />

TÍTOL I<br />

Dels drets i les obligacions dels espectadors i els usuaris<br />

Article 5<br />

Drets i obligacions dels espectadors i els usuaris<br />

1. Els espectadors, els participants i els usuaris dels espectacles públics i de les activitats recreatives<br />

t<strong>en</strong><strong>en</strong> els drets segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Contemplar l'espectacle o participar <strong>en</strong> l'activitat recreativa, i que aquests es duguin a terme<br />

íntegram<strong>en</strong>t, i de la manera i amb les condicions que hagin estat anunciades.<br />

b) Rebre la devolució total o parcial de l'import abonat, <strong>en</strong> el cas de susp<strong>en</strong>sió o modificació<br />

ess<strong>en</strong>cial de l'espectacle o l'activitat recreativa, tret dels supòsits establerts per l'article 6.2.c, s<strong>en</strong>s<br />

perjudici de les reclamacions proced<strong>en</strong>ts d'acord amb la legislació aplicable.<br />

c) Ésser admesos a l'establim<strong>en</strong>t o a l'espai obert al públic <strong>en</strong> les mateixes condicions objectives per<br />

a tots els assist<strong>en</strong>ts, sempre que la capacitat d'aforam<strong>en</strong>t ho permeti i que no es doni cap de les<br />

causes d'exclusió, que han d'ésser establertes per reglam<strong>en</strong>t, per raons de seguretat, per a evitar<br />

l'alteració de l'ordre públic o <strong>en</strong> aplicació del dret d'admissió.<br />

d) Rebre un tracte respectuós i no discriminatori dels titulars, dels organitzadors i del personal al<br />

servei dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, dels espectacles públics o de les activitats recreatives.<br />

e) T<strong>en</strong>ir a llur disposició, <strong>en</strong> tots els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, els fulls de reclamacions i de<br />

d<strong>en</strong>úncies pertin<strong>en</strong>ts, d'acord amb el que s'estableixi per reglam<strong>en</strong>t.<br />

f) Que la publicitat dels espectacles i les activitats recreatives s'ajusti als principis de veracitat i<br />

suficiència i no contingui informacions que els puguin induir a error ni que puguin g<strong>en</strong>erar frau.<br />

2. Els espectadors, els participants i els usuaris dels espectacles públics i de les activitats recreatives<br />

t<strong>en</strong><strong>en</strong> les obligacions segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Ocupar llurs localitats o romandre a les zones ass<strong>en</strong>yalades per al públic, s<strong>en</strong>se <strong>en</strong>vair l'espai<br />

destinat a altres finalitats, llevat que estigui previst <strong>en</strong> el des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de l'espectacle o que<br />

sigui inher<strong>en</strong>t a la naturalesa de l'activitat.<br />

b) Complir els requisits i les condicions de seguretat que estableixin els titulars o els organitzadors<br />

per tal que l'espectacle o l'activitat es dugui a terme amb normalitat, i seguir les instruccions dels<br />

empleats i del personal de vigilància i de seguretat, tant a l'interior com a l'<strong>en</strong>trada i a la sortida de<br />

l'establim<strong>en</strong>t o l'espai obert al públic.<br />

576<br />

Tem ari Oposicions


c) Comportar‐se cívicam<strong>en</strong>t i evitar accions que puguin crear situacions de perill o incomoditat per<br />

a la resta d'espectadors o usuaris o per al personal al servei de l'establim<strong>en</strong>t obert al públic o de<br />

l'espectacle, o que puguin impedir o dificultar que l'espectacle o l'activitat es dugui a terme.<br />

d) Ésser respectuosos amb els artistes, intèrprets o executants i amb la resta de personal al servei<br />

dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, dels espectacles públics o de les activitats recreatives.<br />

e) No dur armes de cap naturalesa ni altres objectes que puguin ésser utilitzats amb finalitats<br />

viol<strong>en</strong>tes.<br />

f) Complir els requisits i les normes d'accés i d'admissió establerts amb caràcter g<strong>en</strong>eral pels titulars<br />

dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic o pels organitzadors de les activitats. Els criteris d'accés i<br />

admissió s'han de donar a conèixer per mitjà de rètols visibles col∙lo<strong>cat</strong>s <strong>en</strong> els llocs d'accés i pels<br />

altres mitjans que es determinin per reglam<strong>en</strong>t.<br />

g) Respectar l'horari d'inici i d'acabam<strong>en</strong>t de l'espectacle o l'activitat.<br />

h) Adoptar una conducta, a l'<strong>en</strong>trada i a la sortida de l'establim<strong>en</strong>t, que garanteixi la convivència<br />

<strong>en</strong>tre els ciutadans i no destorbi el descans dels veïns, i no malmetre el mobiliari urbà que hi hagi a<br />

l'<strong>en</strong>torn d'on es duu a terme l'espectacle o l'activitat.<br />

i) Respectar les normes reguladores del subministram<strong>en</strong>t i el consum de tabac i de begudes<br />

alcohòliques, i les normes que estableix<strong>en</strong> l'edat mínima per a poder accedir als establim<strong>en</strong>ts i als<br />

espais oberts al públic.<br />

j) Abst<strong>en</strong>ir‐se de dur i exhibir públicam<strong>en</strong>t símbols, indum<strong>en</strong>tària o objectes i d'adoptar conductes<br />

que incitin a la violència, puguin ésser constitutius d'algun dels delictes d'apologia establerts pel<br />

Codi p<strong>en</strong>al, o siguin contraris als drets fonam<strong>en</strong>tals i les llibertats públiques reconeguts per la<br />

Constitució, especialm<strong>en</strong>t si incit<strong>en</strong> a la discriminació per raó de sexe, al racisme, a l'homofòbia o a<br />

la x<strong>en</strong>ofòbia.<br />

Article 6<br />

Drets i obligacions dels organitzadors i dels titulars<br />

1. Els organitzadors i els titulars, <strong>en</strong> el marc del dret a la llibertat d'empresa, t<strong>en</strong><strong>en</strong> els drets<br />

segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Dur a terme l'espectacle públic o l'activitat recreativa, d'acord amb l'autorització o la llicència<br />

correspon<strong>en</strong>t.<br />

b) Fixar els preus que considerin pertin<strong>en</strong>ts.<br />

c) Adoptar les mesures que considerin pertin<strong>en</strong>ts per a garantir el funcionam<strong>en</strong>t de l'establim<strong>en</strong>t<br />

obert al públic, l'espectacle o l'activitat <strong>en</strong> condicions de seguretat i de qualitat.<br />

d) Rebre el suport de les forces i els cossos de seguretat per a garantir l'ordre a l'exterior de<br />

l'establim<strong>en</strong>t o l'espai obert al públic i, <strong>en</strong> el cas que es produeixin incid<strong>en</strong>ts que puguin posar <strong>en</strong><br />

perill la seguretat de les persones, també a l'interior de l'establim<strong>en</strong>t o l'espai.<br />

577<br />

Tem ari Oposicions


2. Els organitzadors i els titulars t<strong>en</strong><strong>en</strong> les obligacions segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Dur a terme efectivam<strong>en</strong>t l'espectacle públic o l'activitat recreativa d'acord amb el que estigui<br />

anunciat i <strong>en</strong> les condicions amb què s'hagin ofert al públic, tret que hi hagi causes de força major<br />

que ho impedeixin.<br />

b) En el cas que hi hagi variacions de l'ordre, la data o el contingut de l'espectacle o l'activitat,<br />

informar‐ne amb l'antelació sufici<strong>en</strong>t <strong>en</strong> els llocs on habitualm<strong>en</strong>t es fixa la propaganda i <strong>en</strong> els<br />

espais de v<strong>en</strong>da de localitats.<br />

c) Retornar als usuaris o espectadors l'import que hagin abonat <strong>en</strong> el cas que l'espectacle o<br />

l'activitat se susp<strong>en</strong>gui o es modifiqui de manera ess<strong>en</strong>cial, i at<strong>en</strong>dre les reclamacions per aquest<br />

motiu que siguin proced<strong>en</strong>ts, d'acord amb la legislació aplicable, tret dels casos <strong>en</strong> què s'hagi<br />

anunciat a cadascun dels usuaris o espectadors, d'una manera expressa i clara, que els<br />

organitzadors o titulars es reserv<strong>en</strong> el dret de modificar la programació, o dels casos <strong>en</strong> què la<br />

susp<strong>en</strong>sió o la modificació es produeixin un cop com<strong>en</strong>çat l'espectacle o l'activitat i siguin degudes<br />

a causes fortuïtes o de força major.<br />

d) Permetre l'<strong>en</strong>trada al públic, tret dels casos establerts per llei o per reglam<strong>en</strong>t, <strong>en</strong>tre els quals el<br />

dret d'admissió.<br />

e) T<strong>en</strong>ir a disposició del públic els fulls de reclamacions i oferir <strong>en</strong> un lloc visible i perfectam<strong>en</strong>t<br />

llegible la informació que s'estableixi per reglam<strong>en</strong>t.<br />

f) No cobrar, per les <strong>en</strong>trades o els abonam<strong>en</strong>ts, un preu superior al que s'hagi anunciat <strong>en</strong> la<br />

publicitat correspon<strong>en</strong>t i comunicar‐ne o d<strong>en</strong>unciar‐ne la rev<strong>en</strong>da i la v<strong>en</strong>da ambulant.<br />

g) Respectar l'aforam<strong>en</strong>t màxim permès per als establim<strong>en</strong>ts oberts al públic i abst<strong>en</strong>ir‐se de<br />

v<strong>en</strong>dre <strong>en</strong>trades i abonam<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> un nombre que l'excedeixi. Els sistemes de verificació i control de<br />

l'aforam<strong>en</strong>t dels locals o les instal∙lacions i els establim<strong>en</strong>ts que n'han de disposar s'han d'establir<br />

per reglam<strong>en</strong>t.<br />

h) Complir els horaris d'obertura i tancam<strong>en</strong>t dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic i els d'inici i<br />

acabam<strong>en</strong>t dels espectacles públics i les activitats recreatives.<br />

i) Disposar d'un servei de vigilància atès per personal amb la formació que s'estableixi per<br />

reglam<strong>en</strong>t, el qual ha d'estar capacitat, com a mínim, per a practicar primers auxilis i evacuacions<br />

<strong>en</strong> casos d'emergència.<br />

j) Vetllar perquè els espais urbans, rurals o agraris que es pod<strong>en</strong> veure afectats pels espectacles<br />

públics o les activitats recreatives es conservin adequadam<strong>en</strong>t i complir la normativa <strong>en</strong> matèria de<br />

protecció del medi ambi<strong>en</strong>t.<br />

k) Respondre dels danys i perjudicis que es puguin produir com a conseqüència de les<br />

característiques de l'establim<strong>en</strong>t obert al públic o de l'organització i el des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de<br />

l'espectacle o l'activitat recreativa, i també constituir les garanties i concertar i mant<strong>en</strong>ir vig<strong>en</strong>ts els<br />

contractes d'assegurança correspon<strong>en</strong>ts, determinats per reglam<strong>en</strong>t.<br />

578<br />

Tem ari Oposicions


l) Comunicar a les administracions compet<strong>en</strong>ts la id<strong>en</strong>titat i el domicili dels titulars, dels<br />

organitzadors, de llurs repres<strong>en</strong>tants legals i dels responsables de dirigir els establim<strong>en</strong>ts oberts al<br />

públic, els espectacles i les activitats, i les modificacions i els canvis que es produeixin, i facilitar que<br />

les notificacions i les comunicacions es facin amb mitjans informàtics i telemàtics, de la manera que<br />

s'estableixi per reglam<strong>en</strong>t.<br />

m) Facilitar l'accés a les forces i els cossos de seguretat, als serveis de protecció civil, als serveis de<br />

sanitat, als ag<strong>en</strong>ts de l'autoritat, als funcionaris i a les <strong>en</strong>titats col∙laboradores de l'Administració<br />

que exerceixin funcions de control, de vigilància, d'observació o d'inspecció, <strong>en</strong> els termes<br />

establerts per aquesta llei.<br />

n) Fer els controls tècnics periòdics que siguin obligatoris d'acord amb la normativa vig<strong>en</strong>t i adoptar<br />

les mesures de seguretat, higi<strong>en</strong>e i salubritat establertes amb caràcter g<strong>en</strong>eral, o especificades per<br />

la llicència o l'autorització, de manera que els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic i les instal∙lacions es<br />

mantinguin <strong>en</strong> tot mom<strong>en</strong>t <strong>en</strong> un estat de funcionam<strong>en</strong>t adequat.<br />

o) T<strong>en</strong>ir a disposició dels ag<strong>en</strong>ts de l'autoritat i dels serveis d'inspecció, <strong>en</strong> els establim<strong>en</strong>ts oberts<br />

al públic, tota la docum<strong>en</strong>tació que s'estableixi per reglam<strong>en</strong>t.<br />

p) Informar el personal de control d'accés i el de serveis de vigilància sobre les funcions i les<br />

obligacions que els atribueix la normativa específica, i també sobre les responsabilitats personals<br />

que es pod<strong>en</strong> derivar de l'incomplim<strong>en</strong>t de les dites funcions i obligacions.<br />

q) Disposar d'un pla d'autoprotecció o d'un pla d'emergència, si ho exigeix la normativa específica<br />

sobre protecció civil i prev<strong>en</strong>ció i extinció d'inc<strong>en</strong>dis, <strong>en</strong> els termes que aquesta normativa<br />

estableixi.<br />

r) Complir la normativa vig<strong>en</strong>t sobre accessibilitat i supressió de barreres arquitectòniques, sobre<br />

seguretat i prev<strong>en</strong>ció de riscos laborals i sobre règim g<strong>en</strong>eral dels artistes, intèrprets o executants, i<br />

la resta de normativa que sigui aplicable.<br />

Article 7<br />

Drets i obligacions dels artistes, intèrprets o executants i de la resta de personal al servei dels<br />

establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, dels espectacles públics i de les activitats recreatives<br />

1. Els artistes, intèrprets o executants i la resta de personal al servei dels establim<strong>en</strong>ts oberts al<br />

públic, dels espectacles públics i de les activitats recreatives t<strong>en</strong><strong>en</strong> els drets segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Dur a terme l'actuació o l'activitat contractada, d'acord amb les normes que la regul<strong>en</strong> <strong>en</strong> cada<br />

cas i amb el programa o el guió pactat amb els artistes o els organitzadors. Els artistes, intèrprets o<br />

executants es pod<strong>en</strong> negar a actuar o pod<strong>en</strong> alterar llur actuació tan sols per una causa legítima o<br />

per raons de força major. A aquest efecte, s'<strong>en</strong>tén que és una causa legítima la carència o la<br />

insuficiència de les mesures de seguretat i d'higi<strong>en</strong>e requerides, l'estat de les quals els artistes,<br />

intèrprets o executants pod<strong>en</strong> comprovar abans de l'inici de l'espectacle o l'activitat.<br />

b) Ésser tractats amb respecte pels titulars, els organitzadors, el públic i els usuaris.<br />

579<br />

Tem ari Oposicions


c) Rebre la protecció necessària per a executar l'espectacle o l'activitat recreativa, i també per a<br />

accedir a l'establim<strong>en</strong>t o l'espai obert al públic i per a abandonar‐lo.<br />

d) Els drets reconeguts per la legislació d'ordre social i, <strong>en</strong> particular, per la legislació de riscos<br />

laborals i per la normativa g<strong>en</strong>eral <strong>en</strong> matèria d'artistes, intèrprets o executants.<br />

2. Els artistes, intèrprets o executants i la resta de personal al servei dels establim<strong>en</strong>ts oberts al<br />

públic, dels espectacles públics i de les activitats recreatives t<strong>en</strong><strong>en</strong> les obligacions segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Ésser respectuosos amb el públic.<br />

b) Dur a terme l'actuació o l'activitat contractada, d'acord amb les condicions establertes per<br />

l'apartat 1.a.<br />

3. La interv<strong>en</strong>ció dels artistes, intèrprets o executants m<strong>en</strong>ors d'edat resta sotmesa al que estableix<br />

la normativa de protecció de m<strong>en</strong>ors. Cal t<strong>en</strong>ir una cura especial per a fer possible que participin,<br />

amb les condicions de seguretat adi<strong>en</strong>ts, <strong>en</strong> les activitats de cultura popular, tradicional i de fom<strong>en</strong>t<br />

de les arts.<br />

Article 8<br />

Drets de les persones interessades<br />

1. T<strong>en</strong><strong>en</strong> la condició d'interessades, amb relació als procedim<strong>en</strong>ts administratius regulats per<br />

aquesta llei, llevat dels procedim<strong>en</strong>ts sancionadors, totes les persones, i també les associacions i les<br />

organitzacions repres<strong>en</strong>tatives d'interessos veïnals, econòmics i socials, amb algun dret o interès<br />

legítim que pugui resultar afectat per la realització d'espectacles públics i d'activitats recreatives o<br />

pel funcionam<strong>en</strong>t d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, <strong>en</strong> els termes que estableix la legislació sobre<br />

règim jurídic de les administracions públiques i del procedim<strong>en</strong>t administratiu comú.<br />

2. Les persones i <strong>en</strong>titats interessades t<strong>en</strong><strong>en</strong> els drets segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Ésser escoltades <strong>en</strong> els procedim<strong>en</strong>ts d'atorgam<strong>en</strong>t de les llicències i les autoritzacions<br />

establertes per aquesta llei.<br />

b) Instar l'actuació de les institucions públiques per a garantir el complim<strong>en</strong>t d'aquesta llei.<br />

c) Rebre, <strong>en</strong> els termes establerts per les lleis i <strong>en</strong> els que es determinin per reglam<strong>en</strong>t, la<br />

informació de què disposi l'Administració amb relació a les sol∙licituds de llicències i autoritzacions i<br />

el grau de complim<strong>en</strong>t de les mesures correctores i de les obligacions exigibles als establim<strong>en</strong>ts<br />

oberts al públic, els espectacles públics i les activitats recreatives que ja funcion<strong>en</strong>.<br />

3. Les administracions a les quals aquesta llei atribueix competències han d'informar les persones i<br />

<strong>en</strong>titats interessades i at<strong>en</strong>dre llurs queixes i reclamacions sobre les molèsties ocasionades pels<br />

establim<strong>en</strong>ts oberts al públic i sobre ev<strong>en</strong>tuals actuacions o inactivitats administratives amb relació<br />

a aquests establim<strong>en</strong>ts.<br />

4. Les administracions a les quals aquesta llei atribueix competències, s<strong>en</strong>s perjudici de les accions<br />

sancionadores que corresponguin, han d'oferir actuacions i serveis de mediació <strong>en</strong>tre consumidors<br />

580<br />

Tem ari Oposicions


d'oci i titulars d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic i les persones que hi viu<strong>en</strong> a prop, a fi de resoldre per<br />

aquesta via situacions de conflicte veïnal i d'evitar riscos per a la convivència.<br />

5. Les persones interessades que d<strong>en</strong>unciïn molèsties que afectin la convivència i el descans dels<br />

veïns provocades pels establim<strong>en</strong>ts o els espais oberts al públic t<strong>en</strong><strong>en</strong> dret que l'Administració<br />

efectuï proves, amb els mitjans tècnics pertin<strong>en</strong>ts, a fi d'acreditar l'existència efectiva de les<br />

molèsties d<strong>en</strong>unciades, i que les autoritats compet<strong>en</strong>ts actuïn d'acord amb els resultats obtinguts,<br />

per tal d'impedir‐les.<br />

6. Si les d<strong>en</strong>úncies a què fa referència l'apartat 5 són relatives a molèsties per soroll a l'interior del<br />

domicili, els d<strong>en</strong>unciants han de permetre que els inspectors i els tècnics de l'Administració<br />

accedeixin al domicili <strong>en</strong> el cas que sigui necessari per a obrir l'expedi<strong>en</strong>t. En el cas que no se'ls<br />

permeti l'accés, s'han d'arxivar les actuacions.<br />

Article 9<br />

Protecció dels m<strong>en</strong>ors<br />

1. L'accés dels m<strong>en</strong>ors a determinats establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, espectacles públics i activitats<br />

recreatives, i també les condicions per a poder‐hi participar, s'han de regular per reglam<strong>en</strong>t,<br />

d'acord amb el que estableix<strong>en</strong> aquesta llei i la resta de legislació aplicable.<br />

2. Els establim<strong>en</strong>ts i els espais oberts al públic <strong>en</strong> els quals es permet l'<strong>en</strong>trada de m<strong>en</strong>ors han de<br />

complir les condicions g<strong>en</strong>erals a què estiguin sotmesos i la normativa sobre protecció de m<strong>en</strong>ors,<br />

especialm<strong>en</strong>t la relativa a la prohibició de v<strong>en</strong>da i subministram<strong>en</strong>t de begudes alcohòliques; a la<br />

prohibició de v<strong>en</strong>da, subministram<strong>en</strong>t i consum de tabac i de tota m<strong>en</strong>a de drogues o substàncies<br />

estupefa<strong>en</strong>ts; a la prohibició de jugar amb màquines recreatives amb premi o d'atzar o que incitin a<br />

la violència; a la protecció de la integritat física, psíquica i moral dels m<strong>en</strong>ors, i a la limitació<br />

d'horaris.<br />

3. En el supòsit d'espectacles públics o d'activitats recreatives de caràcter extraordinari s<strong>en</strong>se<br />

reglam<strong>en</strong>tació específica, l'òrgan compet<strong>en</strong>t per a autoritzar‐los pot prohibir‐hi l'assistència als<br />

m<strong>en</strong>ors.<br />

Article 10<br />

Dret d'admissió<br />

L'exercici del dret d'admissió no pot comportar, <strong>en</strong> cap cas, discriminació per raó de naixem<strong>en</strong>t,<br />

raça, sexe, religió, opinió, discapacitat, ori<strong>en</strong>tació sexual, id<strong>en</strong>titat de gènere o qualsevol altra<br />

condició o circumstància personal o social dels usuaris dels establim<strong>en</strong>ts i els espais oberts al<br />

públic, tant pel que fa a les condicions d'accés com a la permanència <strong>en</strong> els establim<strong>en</strong>ts i a l'ús i<br />

gaudi dels serveis que s'hi prest<strong>en</strong>.<br />

581<br />

Tem ari Oposicions


TÍTOL II<br />

De l'organització administrativa<br />

Capítol I<br />

Competències<br />

Article 11. Competències de la G<strong>en</strong>eralitat<br />

1. La G<strong>en</strong>eralitat té atribuïdes les competències administratives segü<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> matèria d'establim<strong>en</strong>ts<br />

oberts al públic, d'espectacles públics i d'activitats recreatives:<br />

a) Dictar les normes que siguin necessàries per al des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t reglam<strong>en</strong>tari d'aquesta llei.<br />

b) Planificar territorialm<strong>en</strong>t els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, <strong>en</strong> els termes establerts per aquesta<br />

llei i per la legislació urbanística i la de política territorial.<br />

c) Autoritzar els establim<strong>en</strong>ts de règim especial i els espectacles i les activitats recreatives de<br />

caràcter extraordinari que no siguin de competència municipal.<br />

d) Inspeccionar i sancionar els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, els espectacles públics i les activitats<br />

recreatives que hagi autoritzat.<br />

e) Inspeccionar i sancionar els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, els espectacles públics i les activitats<br />

recreatives autoritzats pels ajuntam<strong>en</strong>ts quan aquests no hagin acordat assumir l'exercici d'aquesta<br />

competència, d'acord amb el que estableix l'article 13.1.d.<br />

2. Les competències establertes per l'apartat 1.c, d i e han d'ésser exercides pels òrgans c<strong>en</strong>trals i<br />

pels serveis territorials del departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria d'espectacles públics i activitats<br />

recreatives, <strong>en</strong> els termes que s'estableixin per reglam<strong>en</strong>t.<br />

3. S'ha de constituir i regular, per reglam<strong>en</strong>t, una comissió interdepartam<strong>en</strong>tal per a integrar els<br />

departam<strong>en</strong>ts amb competències que incideixin <strong>en</strong> les matèries objecte d'aquesta llei.<br />

Article 12<br />

Delegació de competències de la G<strong>en</strong>eralitat als ajuntam<strong>en</strong>ts<br />

1. La G<strong>en</strong>eralitat pot delegar als ajuntam<strong>en</strong>ts que ho sol∙licitin les competències d'autoritzar els<br />

establim<strong>en</strong>ts oberts al públic de règim especial i les sancionadores, que li són atribuïdes,<br />

respectivam<strong>en</strong>t, per les lletres c i d de l'article 11.1.<br />

2. Pod<strong>en</strong> sol∙licitar la delegació de les competències de la G<strong>en</strong>eralitat establertes per l'apartat 1 els<br />

ajuntam<strong>en</strong>ts que compleix<strong>en</strong> els requisits segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Acreditar, <strong>en</strong> els termes que la G<strong>en</strong>eralitat ha d'establir per reglam<strong>en</strong>t, que t<strong>en</strong><strong>en</strong> capacitat de<br />

gestió tècnica sufici<strong>en</strong>t per a exercir les competències que sol∙licit<strong>en</strong> que se'ls delegui.<br />

582<br />

Tem ari Oposicions


) Haver assumit l'exercici de les competències que els atribueix l'article 13.1.d, d'acord amb el<br />

procedim<strong>en</strong>t establert pel mateix precepte, i acreditar que les exerceix<strong>en</strong> efectivam<strong>en</strong>t.<br />

3. El règim i el procedim<strong>en</strong>t aplicables a la delegació de competències a què fa referència aquest<br />

article són els establerts pel text refós de la Llei municipal i de règim local de Catalunya, aprovat pel<br />

Decret legislatiu 2/2003, del 28 d'abril.<br />

Article 13<br />

Competències municipals<br />

1. Els ajuntam<strong>en</strong>ts t<strong>en</strong><strong>en</strong> atribuïdes les competències segü<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> matèria d'establim<strong>en</strong>ts oberts al<br />

públic, d'espectacles públics i d'activitats recreatives:<br />

a) Aprovar ord<strong>en</strong>ances, <strong>en</strong> el marc establert per aquesta llei.<br />

b) Adoptar mesures de planificació urbanística, que, si ho estableix<strong>en</strong> els instrum<strong>en</strong>ts de<br />

planejam<strong>en</strong>t correspon<strong>en</strong>ts, han d'ésser vinculants per a la ubicació dels establim<strong>en</strong>ts oberts al<br />

públic regulats per aquesta llei.<br />

c) Atorgar les llicències d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic d'espectacles públics i d'activitats<br />

recreatives de caràcter perman<strong>en</strong>t, les llicències d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic d'espectacles<br />

públics i d'activitats recreatives no perman<strong>en</strong>ts desmuntables, les llicències d'espectacles públics i<br />

activitats recreatives extraordinàries, <strong>en</strong> els termes establerts per l'article 42.2 i, <strong>en</strong> qualsevol cas,<br />

amb motiu de revetlles i festes populars o locals i les llicències d'espectacles públics i d'activitats<br />

recreatives <strong>en</strong> espais oberts al públic.<br />

d) Inspeccionar i sancionar els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, els espectacles públics i les activitats<br />

recreatives sotmesos a llicència municipal, <strong>en</strong> els supòsits que, per mitjà d'un acord del ple<br />

municipal, s'hagi acordat d'assumir conjuntam<strong>en</strong>t l'exercici d'aquestes competències, la qual cosa<br />

s'ha de comunicar als òrgans correspon<strong>en</strong>ts del departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria d'espectacles<br />

públics i d'activitats recreatives.<br />

e) Ésser titulars d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic o organitzadors d'espectacles públics o d'activitats<br />

recreatives.<br />

f) Exercir, <strong>en</strong> llur àmbit territorial, totes les potestats i facultats de naturalesa administrativa<br />

relatives als establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, als espectacles públics i a les activitats recreatives que<br />

aquesta llei o altres no atribueix<strong>en</strong> expressam<strong>en</strong>t a altres administracions públiques.<br />

2. Els ajuntam<strong>en</strong>ts pod<strong>en</strong> delegar <strong>en</strong> la G<strong>en</strong>eralitat l'exercici de les competències que els atribueix<br />

aquesta llei, o <strong>en</strong>carregar‐li'n la gestió. Aquestes delegacions i aquests <strong>en</strong>càrrecs de gestió s'han de<br />

basar <strong>en</strong> l'acord mutu de les administracions implicades i s'han de formalitzar per mitjà d'un<br />

conv<strong>en</strong>i, d'acord amb el que estableix la legislació administrativa i la de règim local.<br />

583<br />

Tem ari Oposicions


Capítol II.<br />

Relacions interadministratives<br />

Article 14<br />

Relacions de col∙laboració i cooperació<br />

1. L'Administració de la G<strong>en</strong>eralitat i els ajuntam<strong>en</strong>ts han d'exercir les competències que els<br />

atribueix aquesta llei, d'acord amb el principi de lleialtat institucional, <strong>en</strong> els termes establerts per<br />

la legislació administrativa i la de règim local.<br />

2. Les administracions que exerceix<strong>en</strong> les competències que els atribueix aquesta llei s'han de<br />

facilitar recíprocam<strong>en</strong>t informació, col∙laboració, cooperació i suport, per a garantir l'exercici eficaç<br />

de les competències respectives. Amb aquesta finalitat, les administracions interessades pod<strong>en</strong><br />

formalitzar conv<strong>en</strong>is o altres acords de col∙laboració i cooperació basats <strong>en</strong> l'acord mutu.<br />

Article 15<br />

Subrogació <strong>en</strong> l'exercici de competències municipals<br />

L'exercici de les competències assumides d'acord amb l'article 13.1.d té caràcter obligatori. En el<br />

cas que un ajuntam<strong>en</strong>t que les ha assumides no les exerceixi, i com a conseqüència d'aquest fet es<br />

posin <strong>en</strong> risc la convivència, la seguretat o la salut dels ciutadans, l'Administració de la G<strong>en</strong>eralitat<br />

pot exercir‐les subsidiàriam<strong>en</strong>t d'acord amb el procedim<strong>en</strong>t i els requisits establerts pel text refós<br />

de la Llei municipal i de règim local de Catalunya, aprovat pel Decret legislatiu 2/2003.<br />

Article 16<br />

La Comissió d'Espectacles Públics i d'Activitats Recreatives<br />

1. Es crea la Comissió d'Espectacles Públics i d'Activitats Recreatives, que té la naturalesa d'òrgan<br />

de col∙laboració <strong>en</strong>tre l'Administració de la G<strong>en</strong>eralitat i els ajuntam<strong>en</strong>ts.<br />

2. L'objecte de la Comissió d'Espectacles Públics i d'Activitats Recreatives és coordinar l'exercici de<br />

les competències de la G<strong>en</strong>eralitat i les dels ajuntam<strong>en</strong>ts sobre les matèries objecte d'aquesta llei,<br />

d'acord amb el principi de lleialtat institucional, a fi d'assegurar el complim<strong>en</strong>t efectiu dels principis<br />

d'eficàcia i eficiència <strong>en</strong> l'exercici de les dites competències.<br />

3. S'ha d'establir, per reglam<strong>en</strong>t, l'organització, el règim de funcionam<strong>en</strong>t i la ubicació orgànica de<br />

la Comissió d'Espectacles Públics i d'Activitats Recreatives dins l'estructura de la G<strong>en</strong>eralitat.<br />

4. La Comissió d'Espectacles Públics i d'Activitats Recreatives ha de t<strong>en</strong>ir atribuïdes funcions de<br />

debat, deliberació i proposta amb l'objecte d'assolir la coordinació <strong>en</strong>tre els serveis de la<br />

G<strong>en</strong>eralitat i els ajuntam<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> l'exercici de les competències que els atribueix aquesta llei,<br />

especialm<strong>en</strong>t les inspectores i les sancionadores.<br />

5. Els membres i les funcions de la Comissió d'Espectacles Públics i d'Activitats Recreatives s'han<br />

d'establir per reglam<strong>en</strong>t, d'acord amb els criteris segü<strong>en</strong>ts:<br />

584<br />

Tem ari Oposicions


a) La Comissió ha d'ésser presidida pel conseller o consellera del departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong><br />

matèria d'espectacles públics i d'activitats recreatives o per un alt càrrec d'aquest departam<strong>en</strong>t, i<br />

ha de t<strong>en</strong>ir el mateix nombre de vocals <strong>en</strong> repres<strong>en</strong>tació de la G<strong>en</strong>eralitat que <strong>en</strong> repres<strong>en</strong>tació<br />

dels ajuntam<strong>en</strong>ts.<br />

b) Els vocals <strong>en</strong> repres<strong>en</strong>tació dels ajuntam<strong>en</strong>ts han d'ésser designats una vegada escoltades llurs<br />

<strong>en</strong>titats repres<strong>en</strong>tatives.<br />

Capítol III<br />

Altres mesures d'organització<br />

Article 17<br />

El Consell Assessor d'Espectacles Públics i d'Activitats Recreatives<br />

1. El Consell Assessor d'Espectacles Públics i d'Activitats Recreatives és un òrgan de l'Administració<br />

de la G<strong>en</strong>eralitat amb funcions de deliberació, consulta i assessoram<strong>en</strong>t per tal de facilitar la<br />

participació dels ciutadans i dels sectors directam<strong>en</strong>t interessats <strong>en</strong> les matèries objecte d'aquesta<br />

llei.<br />

2. La composició, l'organització, el règim de funcionam<strong>en</strong>t i la ubicació orgànica del Consell<br />

Assessor d'Espectacles Públics i d'Activitats Recreatives dins l'estructura de la G<strong>en</strong>eralitat s'han<br />

d'establir per reglam<strong>en</strong>t.<br />

3. El Consell Assessor d'Espectacles Públics i d'Activitats Recreatives ha d'informar, amb caràcter<br />

preceptiu, sobre els projectes de reglam<strong>en</strong>t que ha de promulgar la G<strong>en</strong>eralitat <strong>en</strong><br />

des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t i aplicació d'aquesta llei, i també sobre els projectes d'ord<strong>en</strong>ança municipal<br />

sobre matèries regulades per aquesta llei que els ajuntam<strong>en</strong>ts acordin de sotmetre a la seva<br />

consideració.<br />

4. Els ajuntam<strong>en</strong>ts pod<strong>en</strong> constituir consells assessors, per a llur àmbit territorial respectiu, amb<br />

una composició i unes funcions similars a les del Consell Assessor d'Espectacles Públics i d'Activitats<br />

Recreatives.<br />

Article 18<br />

Entitats col∙laboradores de l'Administració<br />

1. La G<strong>en</strong>eralitat pot acreditar i habilitar <strong>en</strong>titats col∙laboradores de l'Administració perquè emetin<br />

informes tècnics, certificacions i actes de verificació o control, <strong>en</strong> el marc dels procedim<strong>en</strong>ts<br />

d'atorgam<strong>en</strong>t de llicències i d'autoritzacions, de control, d'inspecció i de sanció regulats per<br />

aquesta llei, d'acord amb el que estableix<strong>en</strong> aquesta llei i el seu des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t reglam<strong>en</strong>tari.<br />

2. Les acreditacions i les habilitacions a què fa referència l'apartat 1 s'han d'atorgar després de<br />

comprovar que els sol∙licitants compleix<strong>en</strong> els requisits de capacitat tècnica i la solvència<br />

empresarial establerts per reglam<strong>en</strong>t, han de t<strong>en</strong>ir caràcter temporal i pod<strong>en</strong> ésser revocades <strong>en</strong> el<br />

cas que els sol∙licitants exerceixin llurs funcions d'una manera defici<strong>en</strong>t.<br />

585<br />

Tem ari Oposicions


Article 19<br />

Registres d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic i d'organitzadors<br />

1. Els ajuntam<strong>en</strong>ts que exerceix<strong>en</strong> competències que els atribueix aquesta llei han de constituir un<br />

registre municipal d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic i d'organitzadors d'espectacles públics i<br />

d'activitats recreatives, <strong>en</strong> el qual han de constar les dades que es determinin per reglam<strong>en</strong>t sobre<br />

els dits establim<strong>en</strong>ts oberts al públic i organitzadors radi<strong>cat</strong>s <strong>en</strong> el terme municipal respectiu o que<br />

hi operin.<br />

2. L'Administració de la G<strong>en</strong>eralitat, amb la informació provin<strong>en</strong>t dels ajuntam<strong>en</strong>ts, dels<br />

departam<strong>en</strong>ts de la G<strong>en</strong>eralitat i dels sectors interessats, ha de constituir i gestionar els seus propis<br />

registres d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic i d'organitzadors d'espectacles públics i d'activitats<br />

recreatives, <strong>en</strong> els quals han de constar tots els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic i organitzadors<br />

radi<strong>cat</strong>s <strong>en</strong> el territori de Catalunya o que hi operin.<br />

3. El funcionam<strong>en</strong>t dels registres s'ha d'establir per reglam<strong>en</strong>t i amb ple respecte a la potestat<br />

municipal d'autoorganització, i garantint que es comparteixin i es transfereixin les dades <strong>en</strong>tre els<br />

registres i que les diverses administracions compet<strong>en</strong>ts tinguin accés als registres de les altres.<br />

També s'ha de regular l'accés públic a les dades d'aquests registres, s<strong>en</strong>s perjudici del respecte a la<br />

legislació sobre protecció de dades de caràcter personal.<br />

TÍTOL III<br />

De la interv<strong>en</strong>ció administrativa<br />

Capítol I<br />

Condicions g<strong>en</strong>erals<br />

Article 20<br />

Horaris<br />

1. Per ordre del conseller o consellera del departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> la matèria, un cop escoltat el<br />

Consell Assessor d'Espectacles Públics i d'Activitats Recreatives, s'ha de determinar l'horari g<strong>en</strong>eral<br />

dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, dels espectacles públics i de les activitats recreatives.<br />

2. Les ordres a què fa referència l'apartat 1 han d'establir els criteris, els supòsits i les<br />

circumstàncies <strong>en</strong> què els òrgans compet<strong>en</strong>ts de la G<strong>en</strong>eralitat o dels municipis pod<strong>en</strong> acordar,<br />

sempre de manera motivada, ampliacions o reduccions de l'horari g<strong>en</strong>eral.<br />

Article 21<br />

V<strong>en</strong>da d'abonam<strong>en</strong>ts i <strong>en</strong>trades<br />

Es prohibeix la rev<strong>en</strong>da d'abonam<strong>en</strong>ts i <strong>en</strong>trades a establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, a espectacles<br />

públics i a activitats recreatives; la v<strong>en</strong>da d'abonam<strong>en</strong>ts i <strong>en</strong>trades per persones que no hi estan<br />

586<br />

Tem ari Oposicions


autoritzades, ali<strong>en</strong>es als titulars i als organitzadors; la v<strong>en</strong>da d'abonam<strong>en</strong>ts i <strong>en</strong>trades al carrer o <strong>en</strong><br />

llocs no autoritzats, i el cobram<strong>en</strong>t de preus superiors als anunciats.<br />

Article 22<br />

Publicitat<br />

1. La publicitat dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, dels espectacles públics i de les activitats<br />

recreatives s'ha d'ajustar als principis de veracitat i suficiència i no cont<strong>en</strong>ir informacions que:<br />

a) Indueixin a l'equívoc o puguin distorsionar la capacitat electiva dels espectadors.<br />

b) Puguin produir problemes de seguretat o convivència rellevants com a conseqüència de la<br />

manca de correspondència <strong>en</strong>tre l'expectativa g<strong>en</strong>erada pels anuncis i la realitat de l'oferta.<br />

2. Es prohibeix qualsevol forma de promoció o de publicitat que:<br />

a) Inciti a la violència, al sexisme, al racisme, a l'homofòbia o a la x<strong>en</strong>ofòbia, o faci apologia<br />

d'activitats contràries als drets fonam<strong>en</strong>tals reconeguts per la Constitució.<br />

b) Inciti, directam<strong>en</strong>t o indirectam<strong>en</strong>t, al consum de begudes alcohòliques, especialm<strong>en</strong>t si són<br />

disp<strong>en</strong>sades d'una manera il∙limitada o incontrolada, o al consum de tabac o de qualsevol altra<br />

droga o substància estupefa<strong>en</strong>t.<br />

c) Sigui sexista o vexatòria per als homes o les dones.<br />

Article 23<br />

Prev<strong>en</strong>ció de riscos i assegurances<br />

1. Els titulars i els organitzadors han d'elaborar, d'acord amb el que s'estableixi per reglam<strong>en</strong>t, un<br />

pla d'emergència, que ha d'ésser autoritzat per l'administració compet<strong>en</strong>t, amb l'objecte de<br />

determinar el protocol d'actuació que cal seguir per a resoldre les situacions de risc que es puguin<br />

produir com a conseqüència del funcionam<strong>en</strong>t dels espectacles públics o les activitats recreatives.<br />

2. Els titulars i els organitzadors han de subscriure un contracte d'assegurança que cobreixi la<br />

responsabilitat civil <strong>en</strong> què puguin incórrer, amb l'abast i <strong>en</strong> els termes que es determinin per<br />

reglam<strong>en</strong>t.<br />

3. L'atorgam<strong>en</strong>t de les llicències i les autoritzacions establertes per aquesta llei es condiciona al fet<br />

que els sol∙licitants subscriguin els contractes d'assegurança a què fa referència aquest article. La<br />

vigència d'aquestes assegurances s'ha de mant<strong>en</strong>ir m<strong>en</strong>tre romangui actiu l'establim<strong>en</strong>t obert al<br />

públic o es dugui a terme l'espectacle públic o l'activitat recreativa. La manca d'assegurança<br />

comporta la clausura de l'establim<strong>en</strong>t obert al públic o la susp<strong>en</strong>sió immediata de l'espectacle<br />

públic o l'activitat recreativa.<br />

587<br />

Tem ari Oposicions


Article 24<br />

Control d'accés i d'aforam<strong>en</strong>ts<br />

1. S'ha de determinar, per reglam<strong>en</strong>t, els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, els espectacles públics i les<br />

activitats recreatives que, <strong>en</strong> funció de l'aforam<strong>en</strong>t, han de t<strong>en</strong>ir sistemes de control d'accés i de<br />

verificació i control d'aforam<strong>en</strong>ts, i també els requisits i les característiques que han de complir<br />

aquestes instal∙lacions.<br />

2. El personal responsable del control d'accés i d'aforam<strong>en</strong>ts dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic ha<br />

de complir els requisits professionals i d'idoneïtat necessaris.<br />

Article 25<br />

Personal i instal∙lacions de vigilància<br />

1. S'ha de determinar, per reglam<strong>en</strong>t, els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, els espectacles públics i les<br />

activitats recreatives <strong>en</strong> què hi ha d'haver personal i instal∙lacions de vigilància, i també les<br />

característiques, les funcions i les obligacions que han de t<strong>en</strong>ir, d'acord amb el principi segons el<br />

qual els titulars i els organitzadors han d'adoptar llurs pròpies mesures prev<strong>en</strong>tives per tal<br />

d'assegurar‐se que els espectacles públics i les activitats recreatives es du<strong>en</strong> a terme amb<br />

normalitat.<br />

2. El personal de vigilància ha de complir les condicions de capacitació necessàries per a l'exercici<br />

de les seves funcions. El complim<strong>en</strong>t d'aquest requisit és una de les condicions a què s'han de<br />

sotmetre les llicències i les autoritzacions.<br />

3. Les institucions, d'acord amb les competències que t<strong>en</strong><strong>en</strong> atribuïdes, s'han de coordinar per a<br />

garantir la seguretat de les persones <strong>en</strong> els espectacles públics i les activitats recreatives que hagin<br />

estat autoritzats i s'hagin dut a terme <strong>en</strong> espais oberts al públic.<br />

4. Si el comportam<strong>en</strong>t dels espectadors o dels usuaris pot provocar problemes greus de seguretat i<br />

d'ordre públic i el personal de vigilància no pot afrontar la situació d'una manera adequada, ha de<br />

sol∙licitar l'auxili dels cossos i forces de seguretat perquè adoptin les mesures pertin<strong>en</strong>ts.<br />

Capítol II<br />

Regulació i planificació<br />

Article 26<br />

Des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t normatiu<br />

1. El Govern ha de dictar les normes reglam<strong>en</strong>tàries necessàries per a des<strong>en</strong>volupar aquesta llei i<br />

per a establir l'organització i les atribucions internes de competències per a aplicar‐la.<br />

2. Els ajuntam<strong>en</strong>ts, per mitjà d'ord<strong>en</strong>ances o de reglam<strong>en</strong>ts, pod<strong>en</strong> sotmetre els espectacles<br />

públics, les activitats recreatives i els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic a requisits i condicions<br />

addicionals als establerts amb caràcter g<strong>en</strong>eral.<br />

588<br />

Tem ari Oposicions


3. Les ord<strong>en</strong>ances i els reglam<strong>en</strong>ts municipals pod<strong>en</strong> establir:<br />

a) Prohibicions, limitacions o restriccions per a evitar la conc<strong>en</strong>tració excessiva d'establim<strong>en</strong>ts<br />

oberts al públic i d'activitats recreatives o per a garantir‐ne la coexistència amb altres activitats<br />

humanes o socials.<br />

b) Requisits constructius especials per a assegurar les millors condicions possibles de seguretat,<br />

accessibilitat, salubritat, respecte pel medi ambi<strong>en</strong>t i comoditat per a afavorir el des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t<br />

de la creativitat artística.<br />

c) L'exigència de serveis de seguretat, d'emergències o sanitaris per a assegurar la protecció de la<br />

integritat i la salut de les persones que particip<strong>en</strong> <strong>en</strong> els espectacles públics i les activitats<br />

recreatives.<br />

d) Els requisits i les condicions especials que exigeix<strong>en</strong> per a atorgar les llicències.<br />

4. En el mom<strong>en</strong>t de l'aprovació inicial d'una ord<strong>en</strong>ança o un reglam<strong>en</strong>t o, si escau, <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t<br />

d'iniciar el tràmit d'informació pública i audiència, l'administració autora de l'ord<strong>en</strong>ança o el<br />

reglam<strong>en</strong>t pot acordar que se susp<strong>en</strong>gui la tramitació de llicències o autoritzacions a què fa<br />

referència aquesta llei. Aquesta susp<strong>en</strong>sió es pot mant<strong>en</strong>ir fins a la promulgació de l'ord<strong>en</strong>ança o el<br />

reglam<strong>en</strong>t, però <strong>en</strong> cap cas no pot excedir el termini d'un any.<br />

Article 27<br />

Planificació urbanística<br />

1. Els plans d'ord<strong>en</strong>ació urbanística municipal i la resta de planejam<strong>en</strong>t urbanístic local, inclosos els<br />

plans especials i els altres instrum<strong>en</strong>ts de planificació urbanística, han d'establir previsions i<br />

prescripcions amb l'objecte que els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic tinguin la localització més<br />

adequada possible dins el territori.<br />

2. La planificació urbanística, amb relació a la localització dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic dins el<br />

territori, té les finalitats o les determinacions específiques segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Impulsar una oferta d'oci de qualitat, s<strong>en</strong>se excloure'n la pràctica a la ciutat consolidada, facilitar<br />

la difusió de l'espectacle com a manifestació cultural i promoure l'equilibri <strong>en</strong>tre les sales amb un<br />

aforam<strong>en</strong>t petit, mitjà i gran.<br />

b) Avaluar la distribució i la localització de l'oci dins el territori t<strong>en</strong>int <strong>en</strong> compte l'adequació al<br />

medi, els costos econòmics, la seguretat, la salut, els riscos per a les persones i els béns i la<br />

convivència <strong>en</strong>tre els ciutadans.<br />

c) Adoptar mesures per a prohibir, limitar o promoure, si escau, determinats tipus d'establim<strong>en</strong>ts<br />

oberts al públic, d'espectacles públics o d'activitats recreatives <strong>en</strong> zones o àmbits territorials<br />

determinats.<br />

d) Establir directrius, criteris o prescripcions per a la localització dins el territori de determinats<br />

tipus d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic.<br />

589<br />

Tem ari Oposicions


e) Adoptar mesures perquè la mobilitat per a accedir als establim<strong>en</strong>ts i als espais oberts al públic<br />

sigui sost<strong>en</strong>ible i segura.<br />

f) Fixar requisits constructius, de dim<strong>en</strong>sions i d'equipam<strong>en</strong>t tècnic per a garantir condicions<br />

mínimes de seguretat i d'adequació al medi dels establim<strong>en</strong>ts i els espais oberts al públic, dels<br />

espectacles públics i de les activitats recreatives.<br />

g) Delimitar les àrees que requereix<strong>en</strong> actuacions especials.<br />

Article 28<br />

Qualificacions i altres mesures de fom<strong>en</strong>t<br />

1. Es pod<strong>en</strong> establir, per reglam<strong>en</strong>t, mesures per a aplicar qualificacions als establim<strong>en</strong>ts oberts al<br />

públic, als espectacles públics i a les activitats recreatives. Aquestes qualificacions han d'ésser<br />

meram<strong>en</strong>t informatives, amb finalitats de promoure la qualitat <strong>en</strong> aquest sector. S'han de<br />

respectar, com a mínim, les recomanacions derivades de les qualificacions establertes per les<br />

autoritats i els serveis de cultura.<br />

2. La G<strong>en</strong>eralitat i els ajuntam<strong>en</strong>ts pod<strong>en</strong> adoptar altres mesures de fom<strong>en</strong>t per a promoure una<br />

oferta d'oci de qualitat i coher<strong>en</strong>t amb els objectius i els principis establerts per aquesta llei, s<strong>en</strong>s<br />

perjudici del que estableix<strong>en</strong> les normes reguladores de la competència.<br />

Capítol III<br />

Règim g<strong>en</strong>eral de les llicències i les autoritzacions<br />

Article 29<br />

Activitats sotmeses a llicència o a autorització<br />

1. L'obertura d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic per a dur‐hi a terme espectacles públics i activitats<br />

recreatives, i també l'organització d'aquests espectacles i activitats, requereix<strong>en</strong> l'obt<strong>en</strong>ció prèvia<br />

de les llicències o les autoritzacions establertes per aquesta llei.<br />

2. Les llicències i les autoritzacions a què fa referència l'apartat 1 només són efectives <strong>en</strong> les<br />

condicions i per a les activitats que estableix<strong>en</strong>.<br />

3. Els espectacles públics i les activitats recreatives que es du<strong>en</strong> a terme de manera habitual <strong>en</strong><br />

establim<strong>en</strong>ts oberts al públic degudam<strong>en</strong>t autoritzats no necessit<strong>en</strong> cap altra llicència ni<br />

autorització, sempre que les característiques de l'espectacle o l'activitat i les condicions de<br />

l'establim<strong>en</strong>t siguin les idònies per a garantir els principis de seguretat, convivència i qualitat.<br />

4. Cada establim<strong>en</strong>t obert al públic ha de t<strong>en</strong>ir una única llicència o autorització d'<strong>en</strong>tre les<br />

regulades per aquesta llei, que pot donar cobertura a diversos espectacles públics o activitats<br />

recreatives, <strong>en</strong> els termes que es fixin per reglam<strong>en</strong>t.<br />

5. Qualsevol modificació de l'establim<strong>en</strong>t obert al públic, ja sigui per motius de transformació,<br />

adaptació, reforma, canvi d'emplaçam<strong>en</strong>t, ampliació o reducció, està sotmesa a llicència o<br />

590<br />

Tem ari Oposicions


autorització. A aquest efecte, no s'<strong>en</strong>tén com a modificació el canvi de distribució o de mobiliari de<br />

l'establim<strong>en</strong>t, sempre que es faci <strong>en</strong> les condicions tècniques adequades per a garantir la seguretat<br />

del públic, la convivència <strong>en</strong>tre els ciutadans i la qualitat dels establim<strong>en</strong>ts.<br />

6. En els casos <strong>en</strong> què la legislació sobre el control ambi<strong>en</strong>tal prev<strong>en</strong>tiu no requereix autorització ni<br />

llicència, els reglam<strong>en</strong>ts de la G<strong>en</strong>eralitat o les ord<strong>en</strong>ances municipals pod<strong>en</strong> substituir el règim<br />

d'autorització pel de comunicació prèvia a l'Administració, si consider<strong>en</strong> que no hi ha una raó<br />

imperiosa d'interès g<strong>en</strong>eral, a què fa referència l'article 9.1.b de la Directiva 2006/123 (CE) del<br />

Parlam<strong>en</strong>t Europeu i del Consell, del 12 de desembre de 2006, relativa als serveis <strong>en</strong> el mer<strong>cat</strong><br />

interior. Els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, els espectacles públics i les activitats recreatives<br />

sotmesos a comunicació prèvia han de complir les mateixes condicions g<strong>en</strong>erals establertes per a<br />

les llicències i les autoritzacions.<br />

7. Rest<strong>en</strong> exempts de la necessitat de llicència municipal, llevat que les ord<strong>en</strong>ances o els<br />

reglam<strong>en</strong>ts municipals, <strong>en</strong> supòsits expressam<strong>en</strong>t justifi<strong>cat</strong>s i de caràcter excepcional, estableixin el<br />

contrari:<br />

a) Els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic que són de titularitat del mateix ajuntam<strong>en</strong>t.<br />

b) Els espectacles públics i les activitats recreatives de caràcter extraordinari organitzats pels<br />

municipis amb motiu de festes i revetlles populars, amb indep<strong>en</strong>dència de la titularitat de<br />

l'establim<strong>en</strong>t o de l'espai obert al públic on es du<strong>en</strong> a terme.<br />

c) Els espectacles públics i les activitats recreatives d'interès artístic o cultural amb un aforam<strong>en</strong>t<br />

reduït, <strong>en</strong> el cas que es duguin a terme ocasionalm<strong>en</strong>t <strong>en</strong> espais oberts al públic o <strong>en</strong> qualsevol<br />

tipus d'establim<strong>en</strong>ts de concurrència pública. En aquest cas, es pot establir l'obligatorietat d'una<br />

comunicació prèvia.<br />

d) Els espectacles i les activitats esportives de caràcter esporàdic.<br />

8. La G<strong>en</strong>eralitat pot eximir de l'obligatorietat d'obt<strong>en</strong>ir llicència municipal els espectacles públics i<br />

les activitats recreatives d'interès artístic o cultural que es du<strong>en</strong> a terme ocasionalm<strong>en</strong>t <strong>en</strong> edificis<br />

inclosos dins l'Inv<strong>en</strong>tari del patrimoni arquitectònic de la G<strong>en</strong>eralitat.<br />

Article 30<br />

Contingut i condicions tècniques<br />

1. Les llicències i les autoritzacions han de fer constar amb exactitud el nom, la raó social, els<br />

titulars, llur domicili, la data d'atorgam<strong>en</strong>t, el tipus d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, d'activitats<br />

recreatives o d'espectacles públics autoritzats, l'aforam<strong>en</strong>t màxim permès, la resta de dades que<br />

s'estableixin per reglam<strong>en</strong>t i, si escau, les condicions singulars a què rest<strong>en</strong> sotmeses.<br />

2. Només es pod<strong>en</strong> autoritzar els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, els espectacles públics i les<br />

activitats recreatives que compleix<strong>en</strong> les condicions de seguretat, qualitat, comoditat, salubritat i<br />

higi<strong>en</strong>e adequades per tal de garantir els drets del públic assist<strong>en</strong>t i de tercers afectats, la<br />

convivència veïnal i la integritat dels espais públics, d'acord amb aquesta llei i la resta de normativa<br />

aplicable.<br />

591<br />

Tem ari Oposicions


3. Si concorr<strong>en</strong> motius d'interès públic acreditats a l'expedi<strong>en</strong>t, es pod<strong>en</strong> atorgar llicències o<br />

autoritzacions d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic <strong>en</strong> immobles <strong>cat</strong>alogats o declarats d'interès cultural<br />

<strong>en</strong> què tradicionalm<strong>en</strong>t s'han des<strong>en</strong>volupat espectacles públics o activitats recreatives, malgrat que<br />

llurs característiques arquitectòniques no compleixin pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t les condicions tècniques<br />

establertes amb caràcter g<strong>en</strong>eral. En aquests casos, cal complir els requisits específics segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Obt<strong>en</strong>ir l'informe favorable de l'òrgan de la G<strong>en</strong>eralitat compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria de patrimoni<br />

cultural.<br />

b) Acreditar que rest<strong>en</strong> garantides la seguretat, la salubritat i la higi<strong>en</strong>e de l'edifici, la qualitat dels<br />

establim<strong>en</strong>ts, la comoditat i la protecció de les persones i la insonorització o altres mesures per a<br />

evitar molèsties a terceres persones.<br />

Article 31<br />

Controls i revisions<br />

1. L'obertura al públic dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic requereix que s'est<strong>en</strong>gui una acta de<br />

control inicial que acrediti que les instal∙lacions compleix<strong>en</strong> els requisits establerts per aquesta llei i<br />

per la resta de legislació aplicable.<br />

2. El contingut de l'acta de control inicial i el procedim<strong>en</strong>t amb què s'ha d'est<strong>en</strong>dre s'han d'establir<br />

per reglam<strong>en</strong>t, i garantint que s'hi facin constar els controls inicials que requereix<strong>en</strong> la legislació<br />

sobre control ambi<strong>en</strong>tal prev<strong>en</strong>tiu, la legislació sobre prev<strong>en</strong>ció d'inc<strong>en</strong>dis i la resta de normativa<br />

aplicable. L'acta de control inicial s'ha d'incorporar a la docum<strong>en</strong>tació de la llicència o l'autorització.<br />

3. Es pod<strong>en</strong> atorgar llicències o autoritzacions provisionals d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic,<br />

d'espectacles públics i d'activitats recreatives <strong>en</strong> els casos <strong>en</strong> què l'acta de control inicial, tot i que<br />

sigui desfavorable, indiqui expressam<strong>en</strong>t que les deficiències detectades no comport<strong>en</strong> cap risc per<br />

a la seguretat de les persones ni dels béns, i així s'acrediti a l'expedi<strong>en</strong>t.<br />

4. Les llicències o autoritzacions provisionals t<strong>en</strong><strong>en</strong> una vigència màxima d'un any. Els reglam<strong>en</strong>ts<br />

de la G<strong>en</strong>eralitat i les ord<strong>en</strong>ances municipals pod<strong>en</strong> sotmetre a fiança l'atorgam<strong>en</strong>t de llicències o<br />

autoritzacions provisionals.<br />

5. Els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic han d'ésser objecte de controls de funcionam<strong>en</strong>t i de revisions,<br />

amb la periodicitat, el procedim<strong>en</strong>t i el contingut que s'estableixin per reglam<strong>en</strong>t, d'acord amb els<br />

criteris i les finalitats establerts per l'article 30 i <strong>en</strong> coherència amb el que estableix la legislació de<br />

control ambi<strong>en</strong>tal prev<strong>en</strong>tiu.<br />

6. Si les actes de verificació o control de funcionam<strong>en</strong>t i de revisió ho propos<strong>en</strong>, l'òrgan compet<strong>en</strong>t<br />

per a atorgar‐les pot modificar‐ne les condicions específiques o afegir‐ne de noves. Aquestes<br />

modificacions no g<strong>en</strong>er<strong>en</strong> dret a indemnització per als titulars si les noves condicions t<strong>en</strong><strong>en</strong> per<br />

objecte el complim<strong>en</strong>t de l'article 35.3, o bé si són necessàries per raó de l'impacte que l'activitat<br />

pugui t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> el medi ambi<strong>en</strong>t, la seguretat dels béns i les persones o la convivència <strong>en</strong>tre els<br />

ciutadans. Les actes de control de funcionam<strong>en</strong>t s'han d'incorporar a la docum<strong>en</strong>tació de la<br />

llicència o l'autorització.<br />

592<br />

Tem ari Oposicions


Article 32<br />

Emissió d'informes tècnics i de certificacions<br />

1. Els reglam<strong>en</strong>ts i les ord<strong>en</strong>ances que regul<strong>en</strong> la tramitació de llicències i autoritzacions pod<strong>en</strong><br />

requerir l'emissió d'informes, certificacions i verificacions, amb la finalitat d'acreditar la veracitat i<br />

la idoneïtat tècnica de les sol∙licituds, dels projectes i de les construccions i els equipam<strong>en</strong>ts.<br />

2. Els informes, les certificacions i les verificacions a què fa referència l'apartat 1 i les actes de<br />

verificació o control de funcionam<strong>en</strong>t i de revisió establertes per l'article 31 pod<strong>en</strong> ésser elaborats<br />

pels mateixos serveis administratius o, si així ho ha establert l'Administració actuant, per <strong>en</strong>titats<br />

col∙laboradores de l'Administració que hagin estat degudam<strong>en</strong>t acreditades, d'acord amb l'article<br />

18.<br />

3. Els informes, les certificacions i les verificacions requerits per la normativa de prev<strong>en</strong>ció<br />

d'inc<strong>en</strong>dis han d'ésser emesos pels serveis compet<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> la matèria o per <strong>en</strong>titats col∙laboradores<br />

de l'Administració acreditades pels dits serveis.<br />

4. El cost dels informes, les certificacions i les actes de verificació o control de funcionam<strong>en</strong>t i de<br />

revisió va a càrrec dels sol∙licitants o inspeccionats.<br />

Article 33<br />

Termini per a resoldre i efectes de la inactivitat administrativa<br />

1. Els terminis per a resoldre, s<strong>en</strong>s perjudici dels terminis específics fixats per aquesta llei per a<br />

determinats tràmits i procedim<strong>en</strong>ts, han d'ésser establerts per reglam<strong>en</strong>t i s'han de fer coincidir,<br />

sempre que sigui possible, amb els establerts per les altres normes que incideixin <strong>en</strong> els mateixos<br />

establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, espectacles públics o activitats recreatives.<br />

2. La manca de resolució expressa dins els terminis establerts té efectes d<strong>en</strong>egatoris de la sol∙licitud<br />

pres<strong>en</strong>tada, s<strong>en</strong>s perjudici de l'aplicació prefer<strong>en</strong>t de les altres conseqüències que aquesta llei<br />

estableix per a determinats casos.<br />

Article 34<br />

Informació<br />

1. Els ciutadans t<strong>en</strong><strong>en</strong> dret a obt<strong>en</strong>ir de les administracions compet<strong>en</strong>ts informació g<strong>en</strong>eral sobre la<br />

viabilitat i els requisits de les llicències i les autoritzacions regulades per aquesta llei, i també de les<br />

llicències i les autoritzacions atorgades o <strong>en</strong> tramitació <strong>en</strong> un municipi determinat. Per mitjà d'un<br />

reglam<strong>en</strong>t s'ha d'establir quines han d'ésser les dades objecte d'informació, s<strong>en</strong>s perjudici del<br />

respecte a la legislació sobre protecció de dades de caràcter personal.<br />

2. A l'exterior dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, <strong>en</strong> un lloc visible, s'ha d'exhibir una placa<br />

normalitzada, perfectam<strong>en</strong>t llegible, amb les dades que s'estableixin per reglam<strong>en</strong>t.<br />

593<br />

Tem ari Oposicions


Article 35<br />

Vigència<br />

1. Les llicències i les autoritzacions dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic t<strong>en</strong><strong>en</strong> una vigència indefinida,<br />

tret que un reglam<strong>en</strong>t o les mateixes llicències i autoritzacions estableixin expressam<strong>en</strong>t el contrari,<br />

s<strong>en</strong>s perjudici dels efectes dels controls i de les revisions periòdiques a què siguin sotmeses.<br />

2. Les llicències i les autoritzacions d'espectacles públics i d'activitats recreatives t<strong>en</strong><strong>en</strong> la mateixa<br />

vigència que la dels espectacles i les activitats autoritzats.<br />

3. Els titulars de les llicències o autoritzacions estan obligats a garantir que llur establim<strong>en</strong>t<br />

mantindrà sempre les condicions s<strong>en</strong>se les quals no li hauri<strong>en</strong> estat concedides i a adaptar les<br />

instal∙lacions, els espectacles i les activitats a les noves condicions que estableixin les disposicions<br />

normatives posteriors a l'atorgam<strong>en</strong>t de les llicències o les autoritzacions.<br />

4. Els titulars de les llicències o les autoritzacions estan obligats a informar l'òrgan compet<strong>en</strong>t de<br />

qualsevol canvi relatiu a les condicions autoritzades o a les característiques o al funcionam<strong>en</strong>t dels<br />

establim<strong>en</strong>ts, a demanar‐ne la revisió quan correspongui <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ció als terminis establerts i a<br />

sol∙licitar l'ampliació o la modificació de les llicències o les autoritzacions si els canvis previstos ho<br />

justifiqu<strong>en</strong>.<br />

Article 36<br />

Transmissió<br />

1. Les llicències i les autoritzacions regulades per aquesta llei són transmissibles, llevat que el<br />

nombre de les que es pod<strong>en</strong> atorgar sigui limitat o que s'hagin concedit t<strong>en</strong>int <strong>en</strong> compte les<br />

característiques particulars dels subjectes autoritzats.<br />

2. No es pod<strong>en</strong> transmetre les llicències ni les autoritzacions que són objecte d'un procedim<strong>en</strong>t<br />

d'inspecció, d'un expedi<strong>en</strong>t sancionador o de qualsevol altre procedim<strong>en</strong>t d'exigència de<br />

responsabilitats administratives <strong>en</strong> els termes establerts per l'article 61.3, m<strong>en</strong>tre no s'hagi<br />

complert la sanció imposada o no s'hagi resolt l'arxiu de l'expedi<strong>en</strong>t per manca de responsabilitats.<br />

Tampoc no es pod<strong>en</strong> transmetre les llicències ni les autoritzacions subjectes a un expedi<strong>en</strong>t de<br />

revocació o caducitat fins que no hi hagi una resolució ferma que confirmi la llicència.<br />

3. Els canvis de titularitat dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic no necessit<strong>en</strong> cap autorització ni<br />

llicència noves, però sí una comunicació per escrit a l'òrgan compet<strong>en</strong>t per a atorgar‐la, que<br />

acrediti la subrogació dels nous titulars <strong>en</strong> els drets i les obligacions derivats de la llicència o<br />

l'autorització i, si escau, el complim<strong>en</strong>t de la resta de requisits que les ord<strong>en</strong>ances municipals<br />

exigeixin per a la transmissió de les llicències.<br />

4. La comunicació a què fa referència l'apartat 3 ha d'ésser efectuada conjuntam<strong>en</strong>t pels<br />

transmet<strong>en</strong>ts o titulars de l'establim<strong>en</strong>t i els adquir<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> el termini d'un mes des de la<br />

formalització del canvi de titularitat. Un cop transcorregut el termini de dos mesos des de la<br />

comunicació, si no s'ha notifi<strong>cat</strong> que la transmissió no és proced<strong>en</strong>t, es considera pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>t eficaç.<br />

594<br />

Tem ari Oposicions


5. Una vegada produïda la transmissió, les responsabilitats i les obligacions dels antics titulars<br />

derivades de les llicències o les autoritzacions són assumides pels nous titulars. En defecte de<br />

comunicació, els subjectes que interv<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> la transmissió són responsables solidaris de la<br />

responsabilitat que es pugui derivar dels establim<strong>en</strong>ts o les activitats autoritzades.<br />

Article 37<br />

Extinció de les llicències i les autoritzacions<br />

1. Les llicències i les autoritzacions s'extingeix<strong>en</strong> pels motius segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Perquè l'espectacle públic o l'activitat recreativa s'ha dut a terme o perquè s'ha complert el<br />

termini a què estan sotmeses, si escau.<br />

b) Per r<strong>en</strong>úncia de llurs titulars.<br />

c) Per revocació.<br />

d) Per caducitat.<br />

2. Les llicències i les autoritzacions pod<strong>en</strong> ésser revocades <strong>en</strong> els supòsits segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Si els titulars de les llicències o les autoritzacions incompleix<strong>en</strong> els requisits o les condicions <strong>en</strong><br />

virtut de les quals els van ésser atorgades.<br />

b) Si canvi<strong>en</strong> o desapareix<strong>en</strong> les circumstàncies que van determinar l'atorgam<strong>en</strong>t de les llicències o<br />

autoritzacions, o si <strong>en</strong> sobrev<strong>en</strong><strong>en</strong> altres de noves que, <strong>en</strong> el cas d'haver existit, n'hauri<strong>en</strong><br />

comportat la d<strong>en</strong>egació.<br />

c) Si els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic no s'han adaptat a les noves normes que els afectin, dins el<br />

termini que s'hagi atorgat amb aquesta finalitat.<br />

d) Si són imposades com a sanció, d'acord amb el que estableix l'article 50.d.<br />

3. L'Administració pot declarar la caducitat de les llicències i de les autoritzacions <strong>en</strong> el cas que, al<br />

cap d'un any d'haver‐les atorgat, l'establim<strong>en</strong>t obert al públic, s<strong>en</strong>se causa justificada, no hagi<br />

iniciat les activitats o <strong>en</strong> el cas que, <strong>en</strong> qualsevol mom<strong>en</strong>t de llur vigència, aturi l'activitat durant<br />

més de dos anys ininterromputs.<br />

4. La revocació i la declaració de caducitat s'han de tramitar d'ofici, donant audiència als interessats<br />

i, si s'acord<strong>en</strong>, s'ha de fer dins el termini de sis mesos d'haver‐los notifi<strong>cat</strong> l'obertura de l'expedi<strong>en</strong>t.<br />

La revocació i la declaració de caducitat no g<strong>en</strong>er<strong>en</strong> dret a indemnització.<br />

Article 38<br />

Concurrència de llicències i autoritzacions<br />

1. L'atorgam<strong>en</strong>t de les llicències i les autoritzacions regulades per aquesta llei és sempre s<strong>en</strong>s<br />

perjudici que els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, els espectacles públics i les activitats recreatives<br />

595<br />

Tem ari Oposicions


hagin d'obt<strong>en</strong>ir, a més, la resta de llicències o autoritzacions que, <strong>en</strong> funció de llurs<br />

característiques, els siguin exigibles <strong>en</strong> aplicació de la legislació vig<strong>en</strong>t, <strong>en</strong>tre les quals les llicències<br />

urbanístiques, quan siguin proced<strong>en</strong>ts.<br />

2. Les llicències o autoritzacions i la resta de tràmits de control prev<strong>en</strong>tiu que concorrin <strong>en</strong> un<br />

mateix establim<strong>en</strong>t, espectacle o activitat s'han de sol∙licitar simultàniam<strong>en</strong>t i, <strong>en</strong> la mesura que<br />

sigui possible, s'han de tramitar conjuntam<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> els termes que s'estableixin per reglam<strong>en</strong>t.<br />

3. Els procedim<strong>en</strong>ts de tramitació conjunta o simultània han de:<br />

a) Simplificar i integrar tant com sigui possible els diversos tràmits i actuacions. Amb aquesta<br />

finalitat, aquests procedim<strong>en</strong>ts pod<strong>en</strong> aplicar a totes les tramitacions de llicències i autoritzacions<br />

els terminis de la que tingui més durada, i pod<strong>en</strong> establir que l'ev<strong>en</strong>tual susp<strong>en</strong>sió de tramitació<br />

d'una de les llicències o autoritzacions afecti també la tramitació de la resta.<br />

b) Garantir la salvaguarda de la capacitat decisòria de cada administració i de cada òrgan <strong>en</strong><br />

l'adopció de les resolucions de la seva competència.<br />

c) Integrar <strong>en</strong> el procedim<strong>en</strong>t d'atorgam<strong>en</strong>t de les llicències o les autoritzacions d'establim<strong>en</strong>ts<br />

oberts al públic, espectacles públics o activitats recreatives la interv<strong>en</strong>ció administrativa de control<br />

prev<strong>en</strong>tiu correspon<strong>en</strong>t a la llicència ambi<strong>en</strong>tal, de manera que aquesta llicència sigui substituïda<br />

per l'informe integrat de les matèries ambi<strong>en</strong>tals per part de l'òrgan ambi<strong>en</strong>tal compet<strong>en</strong>t, i si<br />

escau, per la declaració d'impacte ambi<strong>en</strong>tal que, si aquest informe o aquesta declaració és<br />

desfavorable o si determin<strong>en</strong> limitacions pel que fa a emissions, prescripcions tècniques i controls<br />

periòdics, són vinculants per a l'atorgam<strong>en</strong>t de la llicència o l'autorització.<br />

Capítol IV<br />

Règim específic de les diverses llicències i autoritzacions<br />

Article 39<br />

Llicència municipal o autorització de la G<strong>en</strong>eralitat per als establim<strong>en</strong>ts oberts al públic de règim<br />

especial<br />

1. Els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic de règim especial són els que pod<strong>en</strong> afectar més int<strong>en</strong>sam<strong>en</strong>t la<br />

convivència <strong>en</strong>tre els ciutadans, la seguretat o la salut, a causa de llur horari especial i d'altres<br />

condicions singulars, que s'han d'establir per reglam<strong>en</strong>t.<br />

2. L'obertura dels establim<strong>en</strong>ts de règim especial resta sotmesa a:<br />

a) Llicència municipal, amb l'informe vinculant previ de la G<strong>en</strong>eralitat, per als municipis amb una<br />

població superior als 50.000 habitants.<br />

b) Autorització de la G<strong>en</strong>eralitat, amb la conformitat prèvia de l'ajuntam<strong>en</strong>t afectat, per als<br />

municipis amb una població igual o inferior als 50.000 habitants. La G<strong>en</strong>eralitat pot delegar aquesta<br />

competència als municipis interessats, d'acord amb el que estableix l'article 12.1.<br />

596<br />

Tem ari Oposicions


3. Per reglam<strong>en</strong>t o per mitjà dels instrum<strong>en</strong>ts de planificació de la G<strong>en</strong>eralitat, es pod<strong>en</strong> establir les<br />

condicions o els requisits de caràcter especial, com ara criteris de localització, distàncies mínimes,<br />

serveis de mobilitat o mesures especials de prev<strong>en</strong>ció de la seguretat o de la salut, que han de<br />

complir els establim<strong>en</strong>ts oberts al públic de règim especial, amb la finalitat de minimitzar l'impacte<br />

que pod<strong>en</strong> t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> les zones resid<strong>en</strong>cials i <strong>en</strong> les activitats socials i culturals i de prev<strong>en</strong>ir la<br />

seguretat i la salut de les persones afectades.<br />

Article 40<br />

Llicència municipal per als establim<strong>en</strong>ts oberts al públic de caràcter perman<strong>en</strong>t no desmuntable<br />

1. Per a obrir establim<strong>en</strong>ts oberts al públic de caràcter perman<strong>en</strong>t no desmuntable per a dur‐hi a<br />

terme espectacles públics o activitats recreatives, cal haver sol∙licitat i obtingut prèviam<strong>en</strong>t la<br />

llicència municipal correspon<strong>en</strong>t.<br />

2. L'ajuntam<strong>en</strong>t ha de comunicar als serveis territorials del departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria<br />

d'espectacles públics i d'activitats recreatives l'atorgam<strong>en</strong>t de llicències municipals d'establim<strong>en</strong>ts<br />

oberts al públic de caràcter perman<strong>en</strong>t no desmuntable i qualsevol modificació, susp<strong>en</strong>sió,<br />

revocació, canvi de titularitat o canvi de domicili a efectes de notificacions.<br />

Article 41<br />

Llicència municipal per als espectacles de circ i altres activitats dutes a terme <strong>en</strong> establim<strong>en</strong>ts<br />

oberts al públic de caràcter no perman<strong>en</strong>t desmuntable<br />

1. Els espectacles de circ, <strong>en</strong>tre els quals els de vela i els que es fan amb animals, i altres<br />

espectacles públics o activitats recreatives que es du<strong>en</strong> a terme <strong>en</strong> establim<strong>en</strong>ts oberts al públic de<br />

caràcter no perman<strong>en</strong>t desmuntable requereix<strong>en</strong>, a més de la conformitat dels titulars del sòl<br />

afectats, l'obt<strong>en</strong>ció prèvia de la llicència municipal correspon<strong>en</strong>t.<br />

2. S'han d'establir per reglam<strong>en</strong>t les condicions tècniques que han de complir les estructures no<br />

perman<strong>en</strong>ts desmuntables. En absència de normativa específica, se'ls ha d'aplicar, per analogia, la<br />

normativa que regula les instal∙lacions perman<strong>en</strong>ts no desmuntables.<br />

3. A les autoritzacions regulades per aquest article els és aplicable el règim jurídic establert per a<br />

les llicències d'establim<strong>en</strong>ts públics perman<strong>en</strong>ts no desmuntables, <strong>en</strong> tot allò que sigui proced<strong>en</strong>t,<br />

llevat del caràcter indefinit.<br />

Article 42<br />

Autoritzacions per als espectacles públics i les activitats recreatives de caràcter extraordinari<br />

1. Els espectacles públics i les activitats recreatives de caràcter extraordinari són els que es du<strong>en</strong> a<br />

terme esporàdicam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> establim<strong>en</strong>ts oberts al públic que t<strong>en</strong><strong>en</strong> llicència o autorització per a una<br />

activitat difer<strong>en</strong>t de la que es pretén fer, o <strong>en</strong> espais oberts al públic o altres locals que, tot i no<br />

t<strong>en</strong>ir la condició d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic amb llicència o autorització, compleix<strong>en</strong> les<br />

condicions exigibles per a dur‐hi a terme els espectacles o les activitats.<br />

597<br />

Tem ari Oposicions


2. Els espectacles públics i les activitats recreatives de caràcter extraordinari estan sotmesos a<br />

autorització de la G<strong>en</strong>eralitat, llevat que es duguin a terme <strong>en</strong> municipis de més de 50.000<br />

habitants o que es duguin a terme amb motiu de festes i revetlles populars. En aquests casos, estan<br />

sotmesos a llicència municipal.<br />

3. Els espectacles públics i les activitats recreatives que es du<strong>en</strong> a terme <strong>en</strong> un espai obert, de<br />

caràcter públic o privat, requereix<strong>en</strong>, a més de la conformitat dels titulars de l'espai, l'obt<strong>en</strong>ció<br />

prèvia de l'autorització municipal correspon<strong>en</strong>t o, <strong>en</strong> el cas de les proves esportives que es fan <strong>en</strong><br />

més d'un terme municipal, de l'autorització de l'òrgan compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria de trànsit de la<br />

G<strong>en</strong>eralitat.<br />

4. Els reglam<strong>en</strong>ts de la G<strong>en</strong>eralitat i les ord<strong>en</strong>ances municipals han de regular el procedim<strong>en</strong>t, els<br />

requisits i les condicions g<strong>en</strong>erals que s'exigeix<strong>en</strong> per a atorgar les autoritzacions per als<br />

espectacles públics i les activitats recreatives de caràcter extraordinari.<br />

Article 43<br />

Títol habilitant per a l'ús dels espais oberts al públic<br />

Les autoritzacions regulades pels articles 41 i 42 són indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts del títol habilitant per a la<br />

utilització dels espais oberts al públic afectats, que ha d'ésser atorgat pels titulars respectius. Si els<br />

espais són béns de titularitat pública, s'han d'aplicar els criteris segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) El procedim<strong>en</strong>t per a obt<strong>en</strong>ir el títol habilitant per a la utilització dels espais oberts al públic s'ha<br />

de tramitar simultàniam<strong>en</strong>t al procedim<strong>en</strong>t per a obt<strong>en</strong>ir l'autorització d'espectacles públics o<br />

d'activitats recreatives, <strong>en</strong> els termes que s'estableixin per reglam<strong>en</strong>t.<br />

b) Els titulars de les autoritzacions estan obligats a retornar els espais ocupats a l'estat originari i, si<br />

les autoritzacions ho estableix<strong>en</strong> expressam<strong>en</strong>t, a millorar les condicions <strong>en</strong> què estav<strong>en</strong> abans del<br />

muntatge. En el cas d'espais naturals, els titulars han de complir específicam<strong>en</strong>t el que estableix el<br />

règim d'usos permesos per a cada figura de protecció i de restauració.<br />

c) Les autoritzacions per a dur a terme espectacles públics o activitats recreatives <strong>en</strong> espais oberts<br />

al públic es pod<strong>en</strong> condicionar al dipòsit d'una fiança sufici<strong>en</strong>t per a respondre dels perjudicis que<br />

les activitats autoritzades puguin ocasionar <strong>en</strong> els espais afectats i <strong>en</strong> llur <strong>en</strong>torn, s<strong>en</strong>s perjudici del<br />

pagam<strong>en</strong>t de les taxes correspon<strong>en</strong>ts.<br />

d) Per a garantir el complim<strong>en</strong>t de la responsabilitat establerta per la lletra c, els titulars de les<br />

llicències o les autoritzacions estan obligats a reintegrar el cost total dels perjudicis ocasionats <strong>en</strong><br />

tot allò que no cobreixi la fiança dipositada.<br />

598<br />

Tem ari Oposicions


TÍTOL IV<br />

Del règim d'inspeccions i sancions<br />

Capítol I<br />

Inspeccions<br />

Article 44<br />

Inspeccions<br />

1. Els titulars i els organitzadors han de permetre i facilitar les inspeccions que acordi l'autoritat<br />

compet<strong>en</strong>t. El personal d'inspecció pot accedir a qualsevol lloc, instal∙lació o dep<strong>en</strong>dència, de<br />

titularitat pública o privada, amb el límit constitucional de l'<strong>en</strong>trada domiciliària.<br />

2. Pod<strong>en</strong> fer inspeccions els membres de cossos i forces de seguretat o altres serveis d'inspecció,<br />

els quals, <strong>en</strong> l'exercici de llurs funcions, t<strong>en</strong><strong>en</strong> el caràcter d'ag<strong>en</strong>ts de l'autoritat, <strong>en</strong> els termes i<br />

amb les conseqüències que estableix la legislació g<strong>en</strong>eral de procedim<strong>en</strong>t administratiu. També<br />

pod<strong>en</strong> col∙laborar <strong>en</strong> la inspecció persones o empreses amb l'especialització tècnica requerida i<br />

l'habilitació sufici<strong>en</strong>t.<br />

3. Com a resultat de la inspecció, els ag<strong>en</strong>ts actuants han d'est<strong>en</strong>dre una acta, <strong>en</strong> la qual els<br />

interessats pod<strong>en</strong> fer constar llur disconformitat i llurs observacions. L'acta s'ha de notificar als<br />

interessats i a l'òrgan administratiu compet<strong>en</strong>t.<br />

4. Si el resultat de la inspecció constata irregularitats, l'òrgan compet<strong>en</strong>t, després de valorar la<br />

incidència que t<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> la seguretat de les persones o els béns o <strong>en</strong> la convivència <strong>en</strong>tre els<br />

ciutadans, pot optar <strong>en</strong>tre:<br />

a) Requerir les modificacions o millores necessàries per a reparar les irregularitats, fixar un termini<br />

per a efectuar‐les i obrir un expedi<strong>en</strong>t sancionador si no són fetes dins el termini establert.<br />

b) Acordar directam<strong>en</strong>t l'obertura de l'expedi<strong>en</strong>t sancionador correspon<strong>en</strong>t, amb l'adopció, si<br />

escau, de les mesures provisionals establertes per aquesta llei, s<strong>en</strong>s perjudici de les mesures que<br />

estableix l'article 62.<br />

Article 45<br />

Criteris i coordinació de les inspeccions<br />

1. La G<strong>en</strong>eralitat, a proposta de la Comissió d'Espectacles Públics i d'Activitats Recreatives, ha<br />

d'aprovar els objectius i les prioritats de les inspeccions <strong>en</strong> matèria d'establim<strong>en</strong>ts públics,<br />

d'espectacles públics i d'activitats recreatives que han d'efectuar els seus serveis d'inspecció i els<br />

serveis d'inspecció municipals <strong>en</strong> tot el territori, i ha de promoure l'existència de plans i programes<br />

d'inspecció compartits <strong>en</strong>tre la G<strong>en</strong>eralitat i els ajuntam<strong>en</strong>ts, amb la finalitat de coordinar les<br />

actuacions respectives i d'aplicar criteris i metodologies d'inspecció similars.<br />

599<br />

Tem ari Oposicions


2. L'elaboració de la programació a què fa referència l'apartat 1 ha d'at<strong>en</strong>dre al des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t i<br />

l'evolució del sector de l'oci, a la dim<strong>en</strong>sió social, la importància, el tipus o la situació de les<br />

activitats i a l'efecte dissuasiu que es pret<strong>en</strong>gui obt<strong>en</strong>ir amb l'actuació inspectora.<br />

Capítol II<br />

Règim sancionador<br />

Article 46<br />

Infraccions i sancions<br />

1. Les infraccions <strong>en</strong> matèria d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, d'espectacles públics i d'activitats<br />

recreatives es classifiqu<strong>en</strong> <strong>en</strong> faltes molt greus, faltes greus i faltes lleus. Aquestes infraccions han<br />

d'ésser objecte de les sancions establertes per aquesta llei.<br />

2. En tot allò que no estableix expressam<strong>en</strong>t aquest capítol, s'han d'aplicar les normes de<br />

procedim<strong>en</strong>t sancionador aplicables per l'Administració de la G<strong>en</strong>eralitat.<br />

3. A les infraccions per contaminació acústica els és aplicable la normativa específica correspon<strong>en</strong>t.<br />

Article 47<br />

Faltes molt greus<br />

Als efectes del que estableix aquesta llei, són faltes molt greus:<br />

a) Obrir un establim<strong>en</strong>t i dur‐hi a terme espectacles públics o activitats recreatives, o fer‐hi<br />

modificacions, s<strong>en</strong>se t<strong>en</strong>ir les llicències o les autoritzacions pertin<strong>en</strong>ts, o incomplir‐ne les<br />

condicions, si comporta un risc greu per a les persones o els béns.<br />

b) Tolerar, els titulars o els organitzadors, activitats il∙lícites o il∙legals, <strong>en</strong>tre les quals el consum de<br />

drogues o de substàncies tòxiques i el tràfic d'estupefa<strong>en</strong>ts, o no posar la diligència necessària a<br />

l'hora d'impedir‐les, s<strong>en</strong>s perjudici de les responsabilitats que es derivin d'aquestes activitats.<br />

c) Excedir l'aforam<strong>en</strong>t permès, si comporta un risc per a la seguretat de les persones.<br />

d) No at<strong>en</strong>dre persones que necessit<strong>en</strong> assistència mèdica immediata, amb relació a les<br />

prescripcions establertes per reglam<strong>en</strong>t sobre equipam<strong>en</strong>t sanitari, d'acord amb el tipus<br />

d'espectacle públic o d'activitat recreativa.<br />

e) Incomplir de manera greu i reiterada, com a mínim tres vegades <strong>en</strong> un període de sis mesos, els<br />

horaris d'inici o acabam<strong>en</strong>t d'un espectacle públic o una activitat recreativa, i també incomplir<br />

reiteradam<strong>en</strong>t el règim d'horaris dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic.<br />

f) No permetre l'accés als ag<strong>en</strong>ts de l'autoritat <strong>en</strong> l'exercici de llurs funcions, o al personal de les<br />

<strong>en</strong>titats col∙laboradores de l'Administració <strong>en</strong> l'exercici de llurs funcions de verificació i control de<br />

l'aforam<strong>en</strong>t, i també impedir aquest exercici.<br />

600<br />

Tem ari Oposicions


g) Admetre m<strong>en</strong>ors, de manera reiterada, <strong>en</strong> establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, espectacles públics o<br />

activitats recreatives on aquests tinguin prohibida l'<strong>en</strong>trada.<br />

h) Tr<strong>en</strong>car els precintes o incomplir les prohibicions fixades per una mesura provisional, m<strong>en</strong>tre <strong>en</strong><br />

duri la vigència, o per les resolucions sancionadores.<br />

i) Incomplir la prohibició de discriminació establerta per l'article 10.<br />

Article 48<br />

Faltes greus<br />

Als efectes del que estableix aquesta llei, són faltes greus:<br />

a) Obrir un establim<strong>en</strong>t i dur‐hi a terme espectacles públics o activitats recreatives, o fer‐hi<br />

modificacions, s<strong>en</strong>se t<strong>en</strong>ir les llicències o les autoritzacions pertin<strong>en</strong>ts, o incomplir‐ne les<br />

condicions, si no comporta un risc greu per a les persones o els béns.<br />

b) Incomplir els requerim<strong>en</strong>ts i les resolucions de les autoritats compet<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> matèria<br />

d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, d'espectacles públics o d'activitats recreatives.<br />

c) Dur a terme un espectacle públic o una activitat recreativa difer<strong>en</strong>t dels autoritzats per la<br />

llicència o susp<strong>en</strong>dre'l s<strong>en</strong>se una causa justificada.<br />

d) Pres<strong>en</strong>tar docum<strong>en</strong>ts o dades que no s'ajustin a la realitat <strong>en</strong> els procedim<strong>en</strong>ts relatius als<br />

espectacles públics i les activitats recreatives.<br />

e) No fer els controls de funcionam<strong>en</strong>t establerts per aquesta llei i no col∙laborar <strong>en</strong> l'exercici de les<br />

funcions d'inspecció.<br />

f) Excedir l'aforam<strong>en</strong>t permès, si no comporta un risc per a la seguretat de les persones.<br />

g) T<strong>en</strong>ir els locals, les instal∙lacions o els serveis <strong>en</strong> mal estat, si això produeix una incomoditat greu<br />

als usuaris o al personal al servei dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, dels espectacles públics o de les<br />

activitats recreatives, o no t<strong>en</strong>ir‐los <strong>en</strong> les condicions d'higi<strong>en</strong>e adequades.<br />

h) Modificar, s<strong>en</strong>se una causa justificada, programes als quals s'ha donat publicitat o fer publicitat<br />

<strong>en</strong>ganyosa que pugui g<strong>en</strong>erar alteracions de l'ordre amb risc per a les persones i els béns.<br />

i) Permetre l'accés a establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, espectacles públics o activitats recreatives de<br />

persones que exhibeixin símbols, indum<strong>en</strong>tària o objectes que incitin a la violència, al racisme o a la<br />

x<strong>en</strong>ofòbia.<br />

j) Incomplir els horaris d'inici o acabam<strong>en</strong>t d'un espectacle públic o d'una activitat recreativa, o bé<br />

els horaris d'obertura o tancam<strong>en</strong>t dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic.<br />

k) Incomplir les normes específiques sobre serveis de vigilància.<br />

601<br />

Tem ari Oposicions


l) Incomplir la normativa sobre el personal i els sistemes de control d'accés i de control<br />

d'aforam<strong>en</strong>ts.<br />

m) Admetre m<strong>en</strong>ors <strong>en</strong> establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, espectacles públics o activitats recreatives on<br />

aquests tinguin prohibida l'<strong>en</strong>trada.<br />

n) Incomplir la normativa sobre els contractes d'assegurances de responsabilitat civil o altres<br />

exigibles, si no constitueix una infracció p<strong>en</strong>al.<br />

o) Adoptar comportam<strong>en</strong>ts, els espectadors o els usuaris, que puguin crear situacions de perill o<br />

alteracions de l'ordre, ja sigui <strong>en</strong>vers els altres espectadors o usuaris, <strong>en</strong>vers el personal al servei<br />

dels establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, dels espectacles públics o de les activitats recreatives, <strong>en</strong>vers els<br />

titulars o els organitzadors, o <strong>en</strong>vers les forces i els cossos de seguretat o els bombers, s<strong>en</strong>s<br />

perjudici de llur responsabilitat p<strong>en</strong>al.<br />

p) Assistir a espectacles públics o activitats recreatives amb objectes que puguin ésser utilitzats<br />

com a armes.<br />

q) No t<strong>en</strong>ir el pla d'autoprotecció correspon<strong>en</strong>t o no aplicar‐lo correctam<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> el cas dels<br />

establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, els espectacles públics o les activitats recreatives que l'hagin de t<strong>en</strong>ir<br />

d'acord amb la normativa de protecció civil.<br />

Article 49<br />

Faltes lleus<br />

1. Als efectes del que estableix aquesta llei, són faltes lleus:<br />

a) No col∙locar els rètols establerts per la normativa vig<strong>en</strong>t.<br />

b) No t<strong>en</strong>ir a disposició dels consumidors o usuaris els fulls de reclamació o de d<strong>en</strong>úncia preceptius<br />

o negar‐se a lliurar‐los‐els.<br />

c) Incomplir la normativa reglam<strong>en</strong>tària sobre v<strong>en</strong>da d'<strong>en</strong>trades o abonam<strong>en</strong>ts, o practicar la<br />

rev<strong>en</strong>da.<br />

d) Exercir el dret d'admissió s<strong>en</strong>se haver‐ho comuni<strong>cat</strong> a l'autoritat compet<strong>en</strong>t.<br />

2. És una falta lleu qualsevol acció o omissió que comporti l'incomplim<strong>en</strong>t de les obligacions o<br />

l'impedim<strong>en</strong>t de l'exercici efectiu dels drets dels espectadors i els usuaris, dels organitzadors i els<br />

titulars o de les persones interessades, d'acord amb els articles 5, 6 i 8, sempre que l'acció o<br />

l'omissió no estigui tipificada com a falta o delicte, o com a infracció administrativa molt greu o<br />

greu per aquesta llei o una altra norma legal, o bé que no pugui ésser qualificada de greu pel grau<br />

d'afectació que hagi tingut <strong>en</strong> la seguretat de les persones o els béns, la qualitat dels establim<strong>en</strong>ts<br />

o la convivència <strong>en</strong>tre els ciutadans.<br />

3. És una falta lleu qualsevol incomplim<strong>en</strong>t de les condicions i els requisits establerts per aquesta<br />

llei, sempre que no estigui tipifi<strong>cat</strong> com a falta molt greu o greu.<br />

602<br />

Tem ari Oposicions


Article 50<br />

Sancions per la comissió de faltes molt greus<br />

Les faltes molt greus pod<strong>en</strong> ésser sancionades, acumulativam<strong>en</strong>t o alternativam<strong>en</strong>t, amb:<br />

a) Una multa de 15.001 a 150.000 euros i, <strong>en</strong> cas de reincidència <strong>en</strong> la comissió de faltes molt<br />

greus, de fins a 300.000 euros.<br />

b) La prohibició d'utilitzar l'establim<strong>en</strong>t obert al públic afectat, per mitjà del tancam<strong>en</strong>t i el precinte<br />

de l'establim<strong>en</strong>t, per a cap activitat relacionada amb els espectacles públics o les activitats<br />

recreatives, per un període d'<strong>en</strong>tre sis i divuit mesos.<br />

c) La susp<strong>en</strong>sió de l'autorització o la llicència per un període d'<strong>en</strong>tre sis i dotze mesos.<br />

d) La revocació de l'autorització o la llicència.<br />

e) La inhabilitació per a ésser titulars o organitzadors per un període d'<strong>en</strong>tre sis i dotze mesos.<br />

f) El comís durant un període d'<strong>en</strong>tre sis i dotze mesos o la destrucció, si escau, dels béns<br />

relacionats amb l'activitat. En cas d'espectacles públics o d'activitats recreatives duts a terme s<strong>en</strong>se<br />

llicència o autorització <strong>en</strong> què no sigui possible aplicar les sancions establertes per les lletres b, c, d<br />

i h, el comís pot t<strong>en</strong>ir caràcter indefinit, especialm<strong>en</strong>t si no s'id<strong>en</strong>tifiqu<strong>en</strong> els organitzadors o si<br />

aquests no es fan càrrec de la sanció pecuniària establerta.<br />

g) La publicitat de la conducta constitutiva d'infracció, <strong>en</strong> els termes establerts per l'article 53.<br />

h) L'avançam<strong>en</strong>t de l'hora de tancam<strong>en</strong>t per un període d'<strong>en</strong>tre sis i dotze mesos.<br />

Article 51<br />

Sancions per la comissió de faltes greus<br />

Les faltes greus pod<strong>en</strong> ésser sancionades, acumulativam<strong>en</strong>t o alternativam<strong>en</strong>t, amb:<br />

a) Una multa de 1.501 a 15.000 euros i, <strong>en</strong> cas de reincidència <strong>en</strong> la comissió de faltes greus, de fins<br />

a 30.000 euros.<br />

b) La prohibició d'utilitzar l'establim<strong>en</strong>t obert al públic afectat, mitjançant el tancam<strong>en</strong>t i el<br />

precinte, per a cap activitat relacionada amb els espectacles públics o les activitats recreatives per<br />

un període màxim de sis mesos.<br />

c) La susp<strong>en</strong>sió de l'autorització o la llicència per un període màxim de sis mesos.<br />

d) La inhabilitació per a ésser titulars o organitzadors per un període màxim de sis mesos.<br />

e) El comís durant un període màxim de sis mesos. El comís pot t<strong>en</strong>ir caràcter indefinit si es don<strong>en</strong><br />

les mateixes circumstàncies que les establertes per l'article 50.f.<br />

603<br />

Tem ari Oposicions


f) La publicitat de la conducta constitutiva d'infracció, <strong>en</strong> els termes establerts per l'article 53.<br />

g) L'avançam<strong>en</strong>t de l'hora de tancam<strong>en</strong>t dels establim<strong>en</strong>ts durant un període màxim de sis mesos.<br />

h) La susp<strong>en</strong>sió de fins a sis mesos o la revocació de l'habilitació del personal de control d'accés.<br />

i) La susp<strong>en</strong>sió de fins a sis mesos o la revocació de l'habilitació dels c<strong>en</strong>tres de formació del<br />

personal de control d'accés.<br />

j) Si els infractors són espectadors o usuaris, una multa de 151 a 1.000 euros i, <strong>en</strong> cas de<br />

reincidència <strong>en</strong> la comissió d'infraccions greus, de fins a 2.000 euros.<br />

Article 52<br />

Sancions per la comissió de faltes lleus<br />

Les faltes lleus pod<strong>en</strong> ésser sancionades amb:<br />

a) Una multa de 300 a 1.500 euros i, <strong>en</strong> cas de reincidència <strong>en</strong> la comissió de faltes lleus, de fins a<br />

3.000 euros.<br />

b) Si els infractors són espectadors o usuaris, una multa de 50 a 150 euros i, <strong>en</strong> cas de reincidència<br />

<strong>en</strong> la comissió de faltes lleus, de fins a 300 euros.<br />

Article 53<br />

Publicitat de la conducta infractora<br />

1. L'òrgan sancionador pot acordar, per raons d'exemplaritat, fer publicitat de la conducta<br />

infractora, especialm<strong>en</strong>t <strong>en</strong> els casos de reincidència <strong>en</strong> la comissió de faltes molt greus o greus, <strong>en</strong><br />

el supòsit de resolucions sancionadores fermes o, si escau, quan les s<strong>en</strong>tències siguin fermes.<br />

2. La publicitat de la conducta infractora s'ha de fer per mitjà de la publicació, <strong>en</strong> el Diari Oficial de<br />

la G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya o <strong>en</strong> el butlletí oficial de la província correspon<strong>en</strong>t i <strong>en</strong> els mitjans de<br />

comunicació que es considerin adequats, d'un text que ha d'indicar la classe d'infracció comesa, la<br />

sanció acordada i el nom de la persona o de les persones responsables.<br />

3. Les despeses de la publicació van a càrrec dels autors de la infracció correspon<strong>en</strong>t.<br />

Article 54<br />

Mesures s<strong>en</strong>se caràcter sancionador<br />

1. No t<strong>en</strong><strong>en</strong> caràcter sancionador:<br />

a) El tancam<strong>en</strong>t d'un establim<strong>en</strong>t obert al públic o la prohibició o susp<strong>en</strong>sió d'una activitat<br />

recreativa o d'un espectacle públic que no t<strong>en</strong><strong>en</strong> la llicència o l'autorització correspon<strong>en</strong>ts, fins que<br />

no es restableixi la legalitat. Aquestes mesures pod<strong>en</strong> ésser adoptades per l'administració<br />

604<br />

Tem ari Oposicions


compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria d'inspeccions i sancions, després d'haver donat audiència a les persones<br />

interessades.<br />

b) La revocació i la declaració de caducitat de les llicències o autoritzacions, d'acord amb l'article<br />

37.<br />

2. En els casos d'infraccions lleus, es pod<strong>en</strong> dur a terme actuacions d'advertim<strong>en</strong>t, s<strong>en</strong>se necessitat<br />

d'obrir un procedim<strong>en</strong>t sancionador. L'autoritat compet<strong>en</strong>t ha de motivar la mesura de<br />

l'advertim<strong>en</strong>t.<br />

3. En el cas que les conductes sancionades hagin causat danys o perjudicis a béns públics o a<br />

l'Administració, la resolució sancionadora pot establir que la situació alterada per la infracció sigui<br />

retornada a l'estat originari i fixar la indemnització correspon<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> els termes establerts per la<br />

legislació de procedim<strong>en</strong>t administratiu.<br />

4. En els casos que l'espectacle públic o l'activitat recreativa se susp<strong>en</strong>gui o es modifiqui de manera<br />

injustificada, els espectadors o usuaris i, si escau, l'Administració pod<strong>en</strong> exigir als titulars o als<br />

organitzadors la devolució de l'import de les <strong>en</strong>trades o dels abonam<strong>en</strong>ts.<br />

Article 55<br />

Graduació de les sancions<br />

1. Per reglam<strong>en</strong>t s'han de precisar les conductes que constitueix<strong>en</strong> cada tipus de falta i fixar la<br />

mesura sancionadora que cal aplicar <strong>en</strong> cada cas.<br />

2. La sanció imposada ha d'ésser sempre proporcionada a la gravetat dels fets i a les circumstàncies<br />

concretes de cada cas. Amb aquesta finalitat, l'òrgan sancionador ha de graduar l'aplicació de les<br />

sancions establertes per aquesta llei, motivant‐ho expressam<strong>en</strong>t d'acord amb un o més d'un dels<br />

criteris segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) La gravetat i la transc<strong>en</strong>dència social de la infracció.<br />

b) El risc que la infracció hagi causat per a la seguretat de les persones.<br />

c) Els perjudicis, qualitatius i quantitatius, que s'hagin ocasionat a les persones i als béns.<br />

d) La reincidència, <strong>en</strong> el termini d'un any, <strong>en</strong> la comissió de faltes tipificades per aquesta llei, si així<br />

ho estableix una resolució ferma.<br />

e) La negligència o la int<strong>en</strong>cionalitat <strong>en</strong> la comissió de la infracció.<br />

f) La bona disposició manifestada per a complir les disposicions legals, acreditada amb l'adopció de<br />

mesures de reparació abans de finalitzar l'expedi<strong>en</strong>t sancionador.<br />

3. Els criteris establerts per l'apartat 2 no es pod<strong>en</strong> utilitzar per a graduar la sanció imposada si<br />

s'integr<strong>en</strong> <strong>en</strong> la descripció de la conducta tipificada com a infracció.<br />

605<br />

Tem ari Oposicions


4. Amb la finalitat d'evitar l'<strong>en</strong>riquim<strong>en</strong>t dels infractors com a conseqüència dels fets sancionats,<br />

l'òrgan sancionador els pot increm<strong>en</strong>tar la sanció pecuniària amb la quantia que hagin obtingut<br />

amb la comissió de la infracció. Aquesta mesura s'ha d'adoptar <strong>en</strong> els casos, establerts per<br />

reglam<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> què no sigui pertin<strong>en</strong>t imposar com a sanció el tancam<strong>en</strong>t de l'establim<strong>en</strong>t obert al<br />

públic.<br />

5. S'han d'establir per reglam<strong>en</strong>t els casos de faltes molt greus i de faltes greus <strong>en</strong> què, <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ció<br />

als danys ocasionats i als b<strong>en</strong>eficis obtinguts, es pot imposar una sanció de les establertes per a les<br />

faltes de la gravetat immediatam<strong>en</strong>t inferior, sempre que no hi hagi reincidència ni s'hagi afectat la<br />

seguretat de les persones. En els casos de faltes molt greus, la sanció mai no pot ésser inferior a<br />

1.501 euros.<br />

Article 56<br />

Persones responsables<br />

1. Són responsables de les infraccions establertes per aquesta llei les persones físiques o jurídiques<br />

que incorr<strong>en</strong> <strong>en</strong> les faltes que aquesta tipifica, ja siguin els organitzadors dels espectacles o les<br />

activitats recreatives, o els titulars de la llicència o l'autorització correspon<strong>en</strong>t.<br />

2. En el cas que la infracció sigui imputada a una persona jurídica, <strong>en</strong> són responsables solidàries les<br />

persones físiques que n'ocup<strong>en</strong> càrrecs d'administració o direcció que hagin comès la infracció o<br />

que hi hagin col∙laborat activam<strong>en</strong>t, que no acreditin haver fet tot el possible, <strong>en</strong> el marc de llurs<br />

competències, per a evitar‐la, que l'hagin cons<strong>en</strong>tit o que hagin adoptat acords que la possibilitin,<br />

tant si han cessat <strong>en</strong> llur activitat com si no.<br />

3. Els responsables, <strong>en</strong>cara que no tinguin la titularitat patrimonial dels immobles on hi ha els<br />

establim<strong>en</strong>ts oberts al públic als quals s'imposa el tancam<strong>en</strong>t, han de respondre, d'acord amb la<br />

legislació civil, dels danys i els perjudicis que puguin patir els propietaris i els titulars dels drets<br />

sobre els immobles afectats com a conseqüència del tancam<strong>en</strong>t.<br />

Article 57<br />

Prescripció i caducitat<br />

1. Les faltes molt greus prescriu<strong>en</strong> al cap de tres anys; les faltes greus, al cap de dos anys, i les faltes<br />

lleus, al cap de sis mesos.<br />

2. El termini de prescripció de les faltes es com<strong>en</strong>ça a comptar des que es comet<strong>en</strong> o des que<br />

l'Administració <strong>en</strong> té coneixem<strong>en</strong>t. En el cas d'infraccions derivades d'una activitat continuada, la<br />

data inicial del còmput és la del finim<strong>en</strong>t de l'activitat o l'últim acte amb què la infracció es<br />

consuma.<br />

3. Les sancions per la comissió de faltes molt greus prescriu<strong>en</strong> al cap de tres anys; per la comissió<br />

de faltes greus, al cap de dos anys, i per la comissió de faltes lleus, al cap d'un any.<br />

4. Qualsevol actuació de l'Administració, coneguda pels interessats, amb la finalitat d'iniciar o<br />

impulsar el procedim<strong>en</strong>t sancionador o d'executar les sancions interromp el termini de prescripció i<br />

se n'ha d'iniciar novam<strong>en</strong>t el còmput. El termini de prescripció torna a transcórrer si el<br />

606<br />

Tem ari Oposicions


procedim<strong>en</strong>t sancionador o d'execució resta aturat durant més d'un mes per una causa no<br />

imputable als presumptes responsables o infractors.<br />

5. El procedim<strong>en</strong>t sancionador s'ha d'haver resolt i se n'ha d'haver notifi<strong>cat</strong> la resolució <strong>en</strong> el<br />

termini màxim de nou mesos des que es va obrir, llevat que es doni alguna de les circumstàncies<br />

establertes per la legislació de règim jurídic de les administracions públiques i de procedim<strong>en</strong>t<br />

administratiu comú que comporti la interrupció del còmput. Un cop v<strong>en</strong>çut aquest termini, es<br />

produeix la caducitat de les actuacions, d'acord amb el que estableix la dita legislació.<br />

Article 58<br />

Registre d'infraccions i sancions<br />

1. La G<strong>en</strong>eralitat ha de crear un registre administratiu de sancions i d'infraccions <strong>en</strong> matèria<br />

d'espectacles públics i d'activitats recreatives, on s'han d'inscriure totes les infraccions i les<br />

sancions imposades per resolució ferma. L'organització d'aquest registre i les condicions<br />

d'inscripció s'han d'establir per reglam<strong>en</strong>t, s<strong>en</strong>s perjudici del respecte a la legislació sobre protecció<br />

de dades de caràcter personal.<br />

2. La finalitat del registre a què fa referència l'apartat 1 és poder apreciar els casos de reincidència i<br />

garantir el complim<strong>en</strong>t efectiu de les sancions que es pod<strong>en</strong> imposar a l'empara d'aquesta llei, s<strong>en</strong>s<br />

perjudici del respecte a la legislació sobre protecció de dades de caràcter personal. Pod<strong>en</strong> accedir a<br />

aquest registre els òrgans i les autoritats que instrueix<strong>en</strong> els procedim<strong>en</strong>ts sancionadors i els <strong>en</strong>s<br />

municipals interessats.<br />

3. Les sancions inscrites <strong>en</strong> el registre han d'ésser cancel∙lades, d'ofici o a instància dels interessats,<br />

<strong>en</strong> el cas que concorrin les circumstàncies segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) No haver imposat a la mateixa persona una altra sanció per una infracció tipificada per aquesta<br />

llei, durant el termini de tres anys per a les faltes molt greus, de dos anys per a les faltes greus i<br />

d'un any per a les faltes lleus, a comptar des del mom<strong>en</strong>t que la resolució sancionadora esdevé<br />

ferma <strong>en</strong> via administrativa.<br />

b) Haver complert totalm<strong>en</strong>t les sancions imposades.<br />

c) Haver‐se produït l'anul∙lació administrativa o judicial de la sanció imposada.<br />

Capítol III<br />

Disposicions específiques de procedim<strong>en</strong>t sancionador<br />

Article 59<br />

Òrgans sancionadors<br />

1. Els òrgans de l'Administració de la G<strong>en</strong>eralitat compet<strong>en</strong>ts per a exercir les potestats<br />

sancionadores que li atribueix aquesta llei són els òrgans c<strong>en</strong>trals i els serveis territorials del<br />

departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria d'espectacles públics i d'activitats recreatives.<br />

607<br />

Tem ari Oposicions


2. L'òrgan municipal compet<strong>en</strong>t per a exercir les potestats sancionadores que aquesta llei atribueix<br />

als ajuntam<strong>en</strong>ts és l'alcalde o alcaldessa, que pot delegar la competència d'acord amb el règim<br />

establert per la legislació de règim local.<br />

3. Els ajuntam<strong>en</strong>ts i l'Administració de la G<strong>en</strong>eralitat s'han d'informar recíprocam<strong>en</strong>t de l'obertura i<br />

de la resolució dels expedi<strong>en</strong>ts sancionadors per a evitar‐ne la duplicitat i per tal d'incorporar les<br />

dades al registre a què fa referència l'article 58.<br />

Article 60<br />

Obertura del procedim<strong>en</strong>t sancionador<br />

1. L'òrgan compet<strong>en</strong>t per a sancionar pot acordar l'obertura del procedim<strong>en</strong>t sancionador si de les<br />

actes esteses per la policia o pels serveis d'inspecció se'n pot derivar raonablem<strong>en</strong>t l'existència<br />

d'una conducta infractora i a qui és imputable.<br />

2. En el cas que el procedim<strong>en</strong>t hagi estat iniciat per mitjà d'una d<strong>en</strong>úncia prèvia, s'ha de comunicar<br />

als d<strong>en</strong>unciants si s'ha decidit obrir el procedim<strong>en</strong>t sancionador o no. El plantejam<strong>en</strong>t d'una<br />

d<strong>en</strong>úncia no atorga als d<strong>en</strong>unciants, per si mateix, la condició d'interessats, als efectes de poder‐se<br />

pronunciar sobre l'admissió o no d'ev<strong>en</strong>tuals recursos contra la comunicació de l'arxiu de les<br />

actuacions.<br />

Article 61<br />

Mesures provisionals<br />

1. Un cop obert un expedi<strong>en</strong>t sancionador per la presumpta comissió de faltes molt greus, greus o<br />

lleus, l'òrgan compet<strong>en</strong>t pot acordar, per mitjà d'una resolució motivada, les mesures provisionals<br />

pertin<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> cada cas per a evitar el mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t dels efectes de la infracció i la comissió de<br />

noves infraccions, i també per a assegurar que el procedim<strong>en</strong>t es des<strong>en</strong>volupi correctam<strong>en</strong>t i que la<br />

resolució final sigui eficaç.<br />

2. Les mesures provisionals pod<strong>en</strong> consistir a adoptar o, si escau, confirmar qualsevol de les<br />

mesures provisionals prèvies a l'obertura de l'expedi<strong>en</strong>t establertes per l'article 63.<br />

3. En el cas d'expedi<strong>en</strong>ts sancionadors per la presumpta comissió de faltes molt greus o greus que<br />

puguin comportar la imposició de sancions no pecuniàries, amb la finalitat de garantir l'eficàcia de<br />

la resolució final, l'òrgan sancionador ha d'adoptar la mesura provisional de prohibir la transmissió<br />

de la llicència, <strong>en</strong> els termes que estableix l'article 36.<br />

4. Les mesures provisionals pod<strong>en</strong> ésser revocades o modificades, d'ofici o a instància de part,<br />

durant el procedim<strong>en</strong>t sancionador, i s'extingeix<strong>en</strong> <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t que se n'adopta la resolució final,<br />

llevat que siguin imposades <strong>en</strong> qualitat de sanció. En aquest cas, la durada de la mesura provisional<br />

computa, si escau, als efectes del complim<strong>en</strong>t de la sanció.<br />

608<br />

Tem ari Oposicions


Capítol IV<br />

Mesures provisionals prèvies<br />

Article 62<br />

Mesures provisionals prèvies a l'obertura de l'expedi<strong>en</strong>t<br />

Els òrgans compet<strong>en</strong>ts per a sancionar les infraccions tipificades per aquesta llei, <strong>en</strong> exercici de llurs<br />

competències, abans d'obrir el procedim<strong>en</strong>t sancionador que correspongui pod<strong>en</strong> adoptar les<br />

mesures provisionals prèvies pertin<strong>en</strong>ts per a impedir o per a susp<strong>en</strong>dre els espectacles públics o<br />

les activitats recreatives <strong>en</strong> algun dels supòsits segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) Si hi ha indicis clars que pod<strong>en</strong> ésser constitutius de delicte. En aquest cas, l'òrgan que acorda la<br />

mesura provisional ho ha de comunicar a l'autoritat judicial dins les quaranta‐vuit hores segü<strong>en</strong>ts.<br />

b) Si <strong>en</strong> el transcurs dels espectacles o de les activitats es produeix<strong>en</strong> alteracions de l'ordre públic,<br />

amb perill per a persones i béns, o es pot preveure d'una manera fonam<strong>en</strong>tada que es produiran.<br />

c) Si s'incompleix<strong>en</strong> greum<strong>en</strong>t les condicions sanitàries, de salubritat i d'higi<strong>en</strong>e o hi ha un risc greu<br />

o un perill immin<strong>en</strong>t per a la seguretat de les persones o els béns.<br />

d) Si els titulars o els organitzadors toler<strong>en</strong>, per negligència, el consum d'estupefa<strong>en</strong>ts. S'<strong>en</strong>tén que<br />

t<strong>en</strong><strong>en</strong> aquesta actitud neglig<strong>en</strong>t si no fan advertim<strong>en</strong>ts als consumidors o, <strong>en</strong> el cas que <strong>en</strong> facin i<br />

que els consumidors no els at<strong>en</strong>guin, si no comuniqu<strong>en</strong> el consum d'estupefa<strong>en</strong>ts a les autoritats<br />

compet<strong>en</strong>ts o no col∙labor<strong>en</strong> per a evitar que es torni a produir.<br />

e) Si no es t<strong>en</strong><strong>en</strong> les llicències o les autoritzacions establertes per aquesta llei o si se n'alter<strong>en</strong><br />

substancialm<strong>en</strong>t els requisits.<br />

f) Si s'incompleix<strong>en</strong> d'una manera reiterada els horaris establerts.<br />

g) Si s'incompleix d'una manera reiterada la prohibició d'admetre m<strong>en</strong>ors <strong>en</strong> establim<strong>en</strong>ts oberts al<br />

públic, espectacles públics o activitats recreatives on aquests tinguin prohibida l'<strong>en</strong>trada.<br />

Article 63<br />

Tipus de mesures provisionals prèvies<br />

Si es dóna algun dels supòsits establerts per l'article 62, es pot adoptar una de les mesures<br />

segü<strong>en</strong>ts o, si escau, més d'una:<br />

a) La susp<strong>en</strong>sió de la llicència o l'autorització correspon<strong>en</strong>t.<br />

b) La susp<strong>en</strong>sió o la prohibició de l'activitat.<br />

c) El tancam<strong>en</strong>t provisional de l'establim<strong>en</strong>t obert al públic per mitjà de precinte.<br />

609<br />

Tem ari Oposicions


d) El comís o el precinte dels béns utilitzats per a dur a terme l'espectacle públic o l'activitat<br />

recreativa.<br />

e) El comís de les <strong>en</strong>trades i dels diners de la rev<strong>en</strong>da o de la v<strong>en</strong>da al carrer o <strong>en</strong> llocs no<br />

autoritzats.<br />

f) La prestació de fiances.<br />

g) Altres mesures que es considerin necessàries, adequades i proporcionades per a cada situació<br />

per a la seguretat de les persones i dels establim<strong>en</strong>ts o els espais oberts al públic.<br />

Article 64<br />

Procedim<strong>en</strong>t i resolució<br />

S'ha de regular, per reglam<strong>en</strong>t, el procedim<strong>en</strong>t, de caràcter sumari, que cal seguir per a adoptar les<br />

mesures provisionals prèvies establertes per aquesta llei, d'acord amb les prescripcions segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) La resolució que adopti les mesures provisionals prèvies ha d'aplicar criteris de congruència i de<br />

proporcionalitat, i acreditar‐ho <strong>en</strong> la motivació correspon<strong>en</strong>t, que també ha de ponderar la<br />

concurrència d'urgència, especial gravetat del risc per a la seguretat i per a la convivència <strong>en</strong>tre els<br />

ciutadans i el caràcter ev<strong>en</strong>tualm<strong>en</strong>t reiterat de l'incomplim<strong>en</strong>t.<br />

b) Les mesures provisionals s'han d'acordar amb resolució motivada, que ha d'expressar<br />

l'adequació <strong>en</strong>tre la situació plantejada i la mesura o les mesures adoptades. En la resolució s'ha<br />

d'advertir els interessats que pod<strong>en</strong> consultar l'expedi<strong>en</strong>t i formular les al∙legacions i pres<strong>en</strong>tar els<br />

docum<strong>en</strong>ts que considerin pertin<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> el marc de l'expedi<strong>en</strong>t sancionador correspon<strong>en</strong>t, que s'ha<br />

d'obrir abans que transcorri el termini de quinze dies.<br />

c) Les mesures provisionals prèvies han d'ésser confirmades, modificades o revocades <strong>en</strong> l'acord<br />

d'iniciació del procedim<strong>en</strong>t sancionador correspon<strong>en</strong>t, que s'ha d'efectuar <strong>en</strong> el termini màxim de<br />

quinze dies des de l'adopció de les mesures provisionals. Aquest acord d'iniciació pot ésser objecte<br />

del recurs que sigui proced<strong>en</strong>t. Les mesures provisionals prèvies rest<strong>en</strong> s<strong>en</strong>se efecte si no s'obre<br />

l'expedi<strong>en</strong>t sancionador dins el dit termini, o si l'acord d'iniciació no conté cap pronunciam<strong>en</strong>t<br />

exprés respecte de les mesures esm<strong>en</strong>tades.<br />

d) Les mesures provisionals prèvies pod<strong>en</strong> ésser efectives m<strong>en</strong>tre subsisteixin les raons que <strong>en</strong> van<br />

motivar l'adopció.<br />

e) En el cas que un ajuntam<strong>en</strong>t hagi assumit la competència atribuïda per l'article 11.1.e, l'òrgan de<br />

la G<strong>en</strong>eralitat titular originari de la competència pot adoptar una mesura provisional prèvia si,<br />

donant‐se alguna de les circumstàncies establertes per l'article 62, l'ajuntam<strong>en</strong>t que exerceix la<br />

competència no dóna garanties immediates de l'adopció de la mesura provisional que<br />

correspongui. En aquests casos, l'òrgan de la G<strong>en</strong>eralitat titular originari de la competència ha de<br />

tramitar el procedim<strong>en</strong>t sancionador subsegü<strong>en</strong>t.<br />

610<br />

Tem ari Oposicions


Article 65<br />

Mesures provisionals immediates<br />

1. Els ag<strong>en</strong>ts dels cossos i forces de seguretat pod<strong>en</strong> adoptar les mesures provisionals immediates<br />

establertes per aquest article, <strong>en</strong> casos d'urgència absoluta, davant d'espectacles públics i<br />

d'activitats recreatives que comportin un risc immediat d'afectar greum<strong>en</strong>t la seguretat de les<br />

persones i dels béns o la convivència <strong>en</strong>tre els ciutadans. Per a valorar la gravetat i la urgència de<br />

les circumstàncies que permet<strong>en</strong> adoptar aquestes mesures, els ag<strong>en</strong>ts pod<strong>en</strong> disposar de suport<br />

tècnic especialitzat immediat.<br />

2. Si adopt<strong>en</strong> mesures provisionals immediates, els ag<strong>en</strong>ts de policia ho han de comunicar, dins les<br />

quaranta‐vuit hores segü<strong>en</strong>ts, a l'òrgan compet<strong>en</strong>t per a adoptar les mesures provisionals prèvies<br />

pertin<strong>en</strong>ts, el qual ha de confirmar‐les, modificar‐les o revocar‐les <strong>en</strong> el termini de cinc dies, a<br />

comptar des del primer dia hàbil segü<strong>en</strong>t al de la comunicació. L'incomplim<strong>en</strong>t d'aquests terminis<br />

comporta automàticam<strong>en</strong>t l'aixecam<strong>en</strong>t de les mesures provisionals immediates adoptades.<br />

3. Si es don<strong>en</strong> les circumstàncies establertes per l'apartat 1, els ag<strong>en</strong>ts de policia pod<strong>en</strong> adoptar les<br />

mesures provisionals immediates segü<strong>en</strong>ts:<br />

a) La susp<strong>en</strong>sió immediata de les activitats i el precinte dels establim<strong>en</strong>ts, de les instal∙lacions o<br />

dels instrum<strong>en</strong>ts, <strong>en</strong> el cas que es puguin produir problemes greus de seguretat.<br />

b) El desallotjam<strong>en</strong>t dels establim<strong>en</strong>ts i els espais oberts al públic <strong>en</strong> el cas que, pel nombre<br />

d'assist<strong>en</strong>ts o per altres circumstàncies, es posi <strong>en</strong> perill greu, i d'una manera concreta i manifesta,<br />

la seguretat de les persones, o <strong>en</strong> el cas que s'afecti greum<strong>en</strong>t la convivència <strong>en</strong>tre els ciutadans.<br />

Aquesta mesura, si afecta establim<strong>en</strong>ts oberts al públic, o espectacles públics o activitats<br />

recreatives <strong>en</strong> espais oberts autoritzats, comporta la prohibició que el públic hi <strong>en</strong>tri fins a l'hora<br />

d'obertura del dia o de la sessió segü<strong>en</strong>t.<br />

c) Altres mesures concretes m<strong>en</strong>ys restrictives que les establertes per aquest article, que siguin<br />

proporcionades i adequades a les circumstàncies i que es considerin necessàries <strong>en</strong> cada situació<br />

per tal de garantir la seguretat de les persones i dels béns i la convivència <strong>en</strong>tre els ciutadans.<br />

4. Si l'òrgan compet<strong>en</strong>t per a sancionar ratifica les mesures provisionals immediates establertes per<br />

aquest article, el règim de confirmació, modificació o revocació posterior es regeix pel que disposa<br />

l'article 64.c, llevat que l'acord de ratificació es dicti <strong>en</strong> l'acord d'iniciació del procedim<strong>en</strong>t<br />

sancionador correspon<strong>en</strong>t.<br />

5. Els ag<strong>en</strong>ts de l'autoritat pod<strong>en</strong> adoptar la mesura de comissar o precintar els béns relacionats<br />

amb l'activitat o les <strong>en</strong>trades de la rev<strong>en</strong>da o <strong>en</strong> v<strong>en</strong>da ambulant, amb la finalitat de garantir<br />

l'efectivitat de les prohibicions i de les susp<strong>en</strong>sions, d'evitar la continuïtat d'activitats il∙legals i la<br />

instrucció adequada d'ev<strong>en</strong>tuals procedim<strong>en</strong>ts sancionadors. En aquests casos també s'aplica el<br />

que estableix l'apartat 2, pel que fa al mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t o no de la mesura.<br />

611<br />

Tem ari Oposicions


Disposicions addicionals<br />

Primera<br />

Delegacions de competències vig<strong>en</strong>ts<br />

Les delegacions de les competències sancionadores de la G<strong>en</strong>eralitat als ajuntam<strong>en</strong>ts emparades<br />

per la legislació aplicable fins a l'<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor d'aquesta llei continu<strong>en</strong> vig<strong>en</strong>ts fins que<br />

l'ajuntam<strong>en</strong>t adopti l'acord correspon<strong>en</strong>t a què fa referència l'article 11.1.e, que s'ha d'adoptar <strong>en</strong><br />

el termini màxim de sis mesos a partir de l'<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor de la Llei. Si, un cop v<strong>en</strong>çut aquest<br />

termini, no s'ha pres el dit acord, les delegacions efectuades a l'empara de la legislació aplicable<br />

fins a l'<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor d'aquesta llei rest<strong>en</strong> automàticam<strong>en</strong>t s<strong>en</strong>se efecte.<br />

Segona<br />

Règim especial del municipi de Barcelona<br />

1. Correspon a l'Ajuntam<strong>en</strong>t de Barcelona la competència per a autoritzar els espectacles públics i<br />

les activitats recreatives <strong>en</strong> el municipi de Barcelona, d'acord amb l'article 71 de la Llei 22/1998, del<br />

30 de desembre, de la Carta municipal de Barcelona, que atribueix a l'Ajuntam<strong>en</strong>t la competència<br />

per a autoritzar la instal∙lació o l'obertura de tota m<strong>en</strong>a d'establim<strong>en</strong>ts oberts al públic i d'activitats<br />

<strong>en</strong> aquesta ciutat.<br />

2. S<strong>en</strong>s perjudici de les disposicions establertes per aquesta llei, continu<strong>en</strong> <strong>en</strong> vigor, íntegram<strong>en</strong>t, la<br />

Llei 22/1998 i la Llei de l'Estat 1/2006, del 13 de març, per la qual es regula el règim especial del<br />

municipi de Barcelona.<br />

Tercera<br />

Establim<strong>en</strong>ts de règim especial<br />

No es pod<strong>en</strong> sol∙licitar ni atorgar les llicències ni les autoritzacions establertes per l'article 39 per a<br />

establim<strong>en</strong>ts oberts al públic de règim especial fins que no hagin <strong>en</strong>trat <strong>en</strong> vigor les disposicions<br />

reglam<strong>en</strong>tàries o de planificació que estableix el mateix article.<br />

Disposicions transitòries<br />

Primera<br />

Règim transitori dels expedi<strong>en</strong>ts sancionadors<br />

Els expedi<strong>en</strong>ts sancionadors oberts abans de l'<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor d'aquesta llei es regeix<strong>en</strong> per la<br />

normativa vig<strong>en</strong>t <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t de l'obertura, llevat dels supòsits <strong>en</strong> què els preceptes d'aquesta<br />

llei siguin més favorables per als expedi<strong>en</strong>tats.<br />

612<br />

Tem ari Oposicions


Segona<br />

Règim transitori de les normes reglam<strong>en</strong>tàries<br />

Fins que aquesta llei no es des<strong>en</strong>volupi per mitjà dels reglam<strong>en</strong>ts correspon<strong>en</strong>ts, són aplicables les<br />

normes vig<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t que la Llei s'aprovi, sempre que no hi contravinguin.<br />

Tercera<br />

Estructures desmuntables<br />

M<strong>en</strong>tre no es regulin les estructures desmuntables, d'acord amb el que estableix aquesta llei, per a<br />

posar‐les <strong>en</strong> funcionam<strong>en</strong>t cal pres<strong>en</strong>tar, davant l'ajuntam<strong>en</strong>t correspon<strong>en</strong>t, les certificacions<br />

tècniques específiques correspon<strong>en</strong>ts als muntatges i a les instal∙lacions, que els tècnics dels<br />

propietaris han d'efectuar <strong>en</strong> el lloc d'emplaçam<strong>en</strong>t. En aquestes certificacions s'ha de fer constar<br />

que el conjunt de les instal∙lacions funcion<strong>en</strong> correctam<strong>en</strong>t, i els tècnics municipals n'han de<br />

verificar la seguretat exterior i global.<br />

Quarta<br />

Règim transitori de les llicències i les autoritzacions<br />

Totes les sol∙licituds de llicències i d'autoritzacions pres<strong>en</strong>tades abans de l'<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor<br />

d'aquesta llei es regeix<strong>en</strong> per la normativa aplicable <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>t <strong>en</strong> què es van sol∙licitar, s<strong>en</strong>s<br />

perjudici del complim<strong>en</strong>t de les condicions tècniques que puguin afectar la seguretat de les<br />

persones i dels béns o la convivència <strong>en</strong>tre els ciutadans.<br />

Disposició derogatòria<br />

Resta derogada la Llei 10/1990, del 15 de juny, sobre policia de l'espectacle, les activitats<br />

recreatives i els establim<strong>en</strong>ts públics.<br />

Disposicions finals<br />

Primera<br />

Des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t reglam<strong>en</strong>tari<br />

S'autoritza el Govern i el conseller o consellera del departam<strong>en</strong>t compet<strong>en</strong>t <strong>en</strong> matèria<br />

d'espectacles públics i d'activitats recreatives per a dictar els reglam<strong>en</strong>ts que calguin per a<br />

des<strong>en</strong>volupar i aplicar aquesta llei.<br />

Segona<br />

Actualització de sancions<br />

Les quanties de les multes fixades per aquesta llei pod<strong>en</strong> ésser revisades i actualitzades per<br />

disposició del Govern.<br />

613<br />

Tem ari Oposicions


Tercera<br />

Des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t reglam<strong>en</strong>tari<br />

S'ha d'aprovar, per decret, un reglam<strong>en</strong>t de des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t d'aquesta llei <strong>en</strong> el termini d'un any<br />

a comptar del dia que aquesta s'aprovi.<br />

Per tant, ord<strong>en</strong>o que tots els ciutadans als quals sigui d'aplicació aquesta Llei cooperin al seu<br />

complim<strong>en</strong>t i que els tribunals i les autoritats als quals pertoqui la facin complir.<br />

Palau de la G<strong>en</strong>eralitat, 6 de juliol de 2009<br />

José Montilla i Aguilera<br />

Presid<strong>en</strong>t de la G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya<br />

Joan Saura i Laporta<br />

Conseller d'Interior, Relacions Institucionals i Participació<br />

614<br />

Tem ari Oposicions


- BARCELONA<br />

Horari: de 9 a 14 i de 16 a 18h.<br />

Dies feiners<br />

C/ Rambla del Raval, 29-35 local 5<br />

(baixos), CP 08001<br />

Tel.: 93 342 68 10 Fax: 93 342 68 11<br />

e-mail:<br />

e-mail formació :<br />

- DISTRICTES BARCELONA<br />

C/Via Laietana, 44 Entl.1 Barcelona<br />

Dlls de 10 a 12 i de 16 a 18 hores<br />

Fax : 93 269 12 72<br />

- SABADELL<br />

Visites concertades.<br />

C/ la Rambla, núm. 73 (seu <strong>UGT</strong>)<br />

Tel.: 93 727 08 71 Fax: 93 725 75 22<br />

Us at<strong>en</strong>drà Salvador Triviño<br />

Tel.: 650 127 590<br />

e-mail: s.trivino@sap-ugt.<strong>cat</strong><br />

- CORNELLÀ<br />

Visites concertades<br />

C/ Revolt Negre,12<br />

Tel.: 93 261 90 09<br />

Us at<strong>en</strong>drà Joan Velez,<br />

Tel.: 629 475 361<br />

e-mail: j.velez@sap-ugt.<strong>cat</strong><br />

- GIRONA<br />

Horari: de 9 a 14 hores els dilluns i<br />

<strong>en</strong> visites concertades.<br />

Av. Jaume I, 60, 6è 3a. Girona<br />

Tel./Fa x: 972 20 92 11<br />

Us at<strong>en</strong>drà Adan Cárd<strong>en</strong>as<br />

Tel.:626 780 370<br />

e-mail: a.card<strong>en</strong>as@sap-ugt.<strong>cat</strong><br />

- MATARÓ<br />

Visites concertades<br />

Plaça de les Tereses s/n (seu FSP-<br />

<strong>UGT</strong> de Catalunya)<br />

Tel.: 93 755 12 40<br />

Us at<strong>en</strong>drà Moisès Muñoz<br />

Tel.: 609 121 788<br />

e-mail: m.munoz<br />

@sap-ugt.<strong>cat</strong><br />

- MANRESA (RP CENTRAL)<br />

Visites concertades.<br />

Passeig Pere III, 62, 1r pis (seu FSP-<br />

<strong>UGT</strong> de Manresa)<br />

Tel.: 93 874 44 11,<br />

Fax: 93 874 62 61<br />

Us at<strong>en</strong>drà Josep Montero,<br />

Tel.: 629 475 391<br />

e-mail: j.montero@sap-ugt.<strong>cat</strong><br />

- FIGUERES<br />

Visites concertades<br />

C/ Poeta Marquina, 1 (seu FSP-<strong>UGT</strong><br />

de Figueres)<br />

Tel.: 972 50 91 15<br />

Us at<strong>en</strong>drà <strong>en</strong> Robert Caler,<br />

Tel.: 630 055 488<br />

e-mail: r.caler@sap-ugt.<strong>cat</strong><br />

- LLEIDA<br />

Horari: de 9 a 12 h dlls i dvs.<br />

Us at<strong>en</strong>drà l’Anna Alm<strong>en</strong>dros<br />

Tel.: 687 748 828<br />

e-mail: a.alm<strong>en</strong>dros@sap-ugt.<strong>cat</strong><br />

Av. Catalunya, 2, -4a<br />

(Edifici sindi<br />

<strong>cat</strong>s)<br />

Tel.: 973 26 30 34<br />

Fax: 973 28 13 09<br />

- VIELHA<br />

Horari: de 11 a 14 h els dlls i dv.<br />

Av. Castiero, 15, 1r pis (seu <strong>UGT</strong>)<br />

Tel. i Fax: 973 64 25 49<br />

Us at<strong>en</strong>drà Xavier March<br />

Tel.: 699 700 153<br />

- LA SEU D'URGELL<br />

Horari d'at<strong>en</strong>ció amb -visites<br />

con<br />

certades <strong>en</strong> Xavier March<br />

C/ St. Erm<strong>en</strong>gol, 47 baixos (Seu<br />

<strong>UGT</strong>)<br />

Tel. : 699 700 153<br />

e-mail: x.march@sap-ugt.<strong>cat</strong><br />

- TARRAGONA<br />

Visites concertades<br />

C/ Eïvissa, num. 4 (seu de la FSP-<br />

<strong>UGT</strong>)<br />

Tel.: 977 24 43 34<br />

Fax: 977 23 21 10<br />

Us at<strong>en</strong>drà el company Juan A.<br />

Chaves,<br />

Tel.: 669 135 288<br />

e-mail: j.chaves@sap-ugt.<strong>cat</strong><br />

- TORTOSA<br />

Horari d'at<strong>en</strong>ció amb -visites<br />

con<br />

certades<br />

C/ Ciutadella, 13, 1r pis (seu <strong>UGT</strong>)<br />

Tel.: 977 44 44 56<br />

Fax: 977 44 33 81<br />

Us at<strong>en</strong>drà <strong>en</strong> Joan Seana,<br />

Tel.: 690 838 885<br />

e-mail: j.seana@sap-ugt.<strong>cat</strong>

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!