Bizkaiko Golkoko itsas biodibertsitatearen Gida - Aviso sobre ...

KONTSERBAZIORAKO INTERESEKO ESPEZIEAK
Dortokek gure inguruan duten arrisku nagusia da arrantza-aparailuez ustekabean harrapatzea
(sareak eta tretza); bai eta plastikoak irenstea ere, atsegin dituzten marmokekin nahasten
baitituzte. Gogorrak direnez, ondo dauden banakoak itsasora itzultzea komeni da,
eta zauritutakoak edo ahul daudenak berreskuratze-zentro egoki batera eramatea (Donostiako
Aquarium-era).
Larruzko dortoka Arrisku Larriko espezie gisa dago sailkatuta NKNBren Zerrenda Gorrian,
eta besteak —berdea eta egiazko kareta— arriskupeko espezietzat. Espezie guztiak
Interes Bereziko espezie gisa daude sailkaturik Arriskuan dauden Espezieen Katalogo Nazionalean.
Frantzian ere babestuta daude, eta Habitat arteztarauan sailkatuta. Halaber,
CITES, Berna eta Bonneko Hitzarmenetan ere badaude.
2.4. ITSAS UGAZTUNAK
Euskal balea (Eubalaena glacialis)
Orain dela mende bat desagertu zen gure kostetatik —azken balea Orion harrapatu zuten
1901eko maiatzaren 14an—. Atlantikoaz bestaldean (Kanadako eta Ameriketako Estatu
Batuetako ekialdeko kostan) oraindik bada gainbeheran dagoen 300 aleko populazio
bat. Atlantikoko hegoaldean (Argentina), ugaritzen ari den beste populazio edo
espezie bat dago: balea australa. Ozeano Barean ere joera berbera dago —gainbeheran
dagoen iparraldeko populazio bat eta, garatzen ari den hegoaldeko beste populazio
bat—; eta Hegoafrikako ekialdeko kostan (Indiako ozeanoa) garatze-bidean den balea
australen beste populazio bat dago.
Espezie honek 14 eta 16 metro bitarteko luzera izaten du, eta 50 eta 60 tona bitarteko
pisua. Gorputz sendoa dute, iluna edo gris iluna eta sabel argia. Ez du bizkar-hegatsik,
eta bere espirakulu bikoitzetik putz egiten duenean, 6 metro inguruko luzera duen
V-formako putza jaurtitzen du. Buru itzela du, eta kailu asko ditu ahoaren, begien eta
aurpegiaren inguruan, krustazeoz eta zizare itsaskorrez beteta.Ahoa okertua du, eta bizar
iragazle handiak ditu. Kokotsa luzea eta beltza da eta, zereek ez bezala, ez du tolesturarik
aho azpian. Murgiltzen denean, erdian hozka bat duen isats-hegala urgainera ateratzen
du. Bular-hegatsak luzeak eta zabalak dira. Igerilari geldoa da eta akrobaziak
egiten ditu.
Balea-ale bakartiek edo talde txikiek lasai egiten dute igerian itsas azalean, kostatik eta
itsasontzietatik gertu —hortik datorkio gaztelaniazko “franca” (otzan) izena—; horregatik,
balea harrapatzeak eta itsasontzi handiekin talka egiteak kalte handia egiten die. Hori
dela eta, nahiz eta 1936. urtearen geroztik arrantzatzea debekatuta dagoen, uste da espezie
honen gainbehera itzulezina dela. Arriskuan dauden Espezieen Katalogo Nazionalean,
desagertzeko Arriskuan dagoen espezie gisa dago sailkatuta; NKNBren zerrendan,
Arriskuan dagoen espezie gisa; eta Habitat Arteztarauan eta CITES, Berna eta Bonneko
Hitzarmenetan, babestutako espezie gisa.
155