fNDICE 1 2 6 8 10 15 - Corte Interamericana de Derechos Humanos
fNDICE 1 2 6 8 10 15 - Corte Interamericana de Derechos Humanos
fNDICE 1 2 6 8 10 15 - Corte Interamericana de Derechos Humanos
¡Convierta sus PDFs en revista en línea y aumente sus ingresos!
Optimice sus revistas en línea para SEO, use backlinks potentes y contenido multimedia para aumentar su visibilidad y ventas.
<strong>fNDICE</strong><br />
•<br />
PAGINA<br />
Pr61ogo ............................................................. XVII<br />
Lecci6nl<br />
LA FILOSOFfA<br />
1. Introducci6n .................................................. 1<br />
2. La filosoffa en sus origenes ....... .. ..... . ........... ...... 2<br />
3. Descripci6n <strong>de</strong> 1a filosoffa .. .. ... ........ ... .. ...... ........ 6<br />
4. La fllosoffa como sabiduria .. .. ....... .. ... .......... ... .. . 8<br />
5 . La filosoffa como ciencia ......... .. .. .. .. .. .. .. .. . .. ....... <strong>10</strong><br />
6. Filosoffa y experiencia ...................................... 13<br />
7. Filosoffa especulativa y filosoffa pnictica ................. <strong>15</strong><br />
Bibliograffa ........... ........ .......... ... ... ... .................. 16<br />
Lecci6nii<br />
LA FILOSOFfA DEL DERECHO<br />
1. Introducci6n .................................................. 17<br />
2. La <strong>de</strong>scripci6n <strong>de</strong> la fllosoffa <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho en los autores. 18<br />
3. Descripci6n <strong>de</strong> la disciplina ........................ .. ... . .. 26<br />
4. El origen <strong>de</strong>l nombre y la formaci6n <strong>de</strong> la disciplina . . . . 28<br />
5 . Filosoffa <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho y ciencia <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho natural . . . .. . 41<br />
6. La perspectiva formal <strong>de</strong> la filosoffa <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho .. .... .. 45<br />
7 . Dimensi6n especulativa y dimensi6n pnictica <strong>de</strong> la<br />
filosofia <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho ..... .... ..... ........ ......... ........ .. 50<br />
8. Funci6n y sentido <strong>de</strong> la filosoffa <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho . ... .. ...... 52<br />
9. Filosofia <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho y experiencia juridica ...... ... .. . .. 55<br />
Bibliograffa ....................................".:................... 56
vm<br />
iN DICE<br />
Leccionlll<br />
CUESTIONES PRELIMINARES •<br />
1. Introduccion .. ........ ........ ................................ 57<br />
2. La medida <strong>de</strong>l conocimiento ................................ 57<br />
3 . El ser y el <strong>de</strong>ber-ser ......................................... 62<br />
4. Bien y valor .. ...................................... ...... .... 66<br />
Bibliograffa ........................................................ 69<br />
LeccionN<br />
EL OFICIO DE JURIST A<br />
1. Introduccion .................................................. 71 ·<br />
2. El oficio <strong>de</strong> jurista .. .. .. ..................................... 73<br />
3. Una aclaracion preliminar ................. ... ........... ... 76<br />
4. Necesidad social a la que subviene el oficio <strong>de</strong> jurista . . 79<br />
5. El oficio <strong>de</strong> jurista como un saber pru<strong>de</strong>nte .............. 81<br />
6. Consecuencias ............................................... 83<br />
7 . Funcion social <strong>de</strong>l jurista ................................... 84<br />
8. Supuestos sociales <strong>de</strong>l oficio <strong>de</strong> jurista ................... 85<br />
Bibliografia ........................................................ 87<br />
Leccion V<br />
LAJUSTICIA<br />
1. In troduccion ....... ~.......................................... 89<br />
2. El or<strong>de</strong>n justo . . . ... . ... . .. . . .... . . . . . ....... ... . ... . .... . .. . . 91<br />
3 . La virtud <strong>de</strong> la justicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />
4. La <strong>de</strong>finicion comun <strong>de</strong> la justicia . . . .. . . . .. .. .. .. .. .. .. .. . 93<br />
5 . Crfticas a la <strong>de</strong>finicion comun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />
6. La justicia en el pensamiento jurfdico mo<strong>de</strong>rno . . . . . . . . . . 123<br />
7. Caracterizacion <strong>de</strong> la justicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137<br />
8. El centro <strong>de</strong> in teres: la accion justa .. . . . . . .. . .. . . .. .. . . . . . . 145<br />
9. La formula <strong>de</strong> la accion justa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
a) Sentido <strong>de</strong>l verbo dar ............... .................... 146<br />
b) La expresi6n: a cada uno ............................... <strong>15</strong>0<br />
c) Significado <strong>de</strong> lo suyo ..................... ,.............. <strong>15</strong>3<br />
<strong>10</strong>. La accion justa como acto segundo........................ <strong>15</strong>7
LECCIONES DE FIWSOF/A DEL DERECHO<br />
IX<br />
11. La justicia general y Ia justicia particular en relacion al<br />
arte <strong>de</strong>l jurista .............................. ~................. <strong>15</strong>9<br />
Bibliografia . ............... ............... ......... ...... ..... ..... 163<br />
Lecci6n VI<br />
ELDERECHO<br />
1 . El concepto <strong>de</strong> <strong>de</strong>recho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />
2. Etimologia y <strong>de</strong>finicion nominal <strong>de</strong> <strong>de</strong>recho . . . . . . . . . . . . . 168<br />
a) Introducci6n .................•........................... 168<br />
b) Etimologfa <strong>de</strong> "ius" ..................................... 170<br />
c) Etimologfa <strong>de</strong> la palabra <strong>de</strong>recho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 4<br />
d) Orfgenes indoeuropeos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />
e) Definicion nominal <strong>de</strong> <strong>de</strong>recho ........................ 178<br />
3 . Las varias acepciones <strong>de</strong> Ia palabra <strong>de</strong>recho . . . ..... .. .. .. 179<br />
4. El <strong>de</strong>recho en sentido propio y primario . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191<br />
5 . La <strong>de</strong>finicion <strong>de</strong> <strong>de</strong>recho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />
6. El <strong>de</strong>recho objeto <strong>de</strong> la justicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199<br />
7. El <strong>de</strong>recho como <strong>de</strong>bido. La obligatoriedad . . . . . . . . . . . . . . 201<br />
8 . El titulo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204<br />
9. La medida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206<br />
<strong>10</strong>. El <strong>de</strong>recho como lo justo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207<br />
11. El <strong>de</strong>recho como lo igual . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />
a) La igualdad en general . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />
b) La igualdad fundante .................................... 2<strong>10</strong><br />
c) La igualdad en lo justo legal ........................... 212<br />
d) La igualdad en lo jus to correctivo-conmutativo . .. .. . 214<br />
e) La igualdad en lo justo distributivo . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 218<br />
12. Extemidad .................................................... 224<br />
13. Alteridad o intersubjetividad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228<br />
14. El <strong>de</strong>recho como relacion ................................... 230<br />
<strong>15</strong>. El fundamento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho ................................. 232<br />
16. Obligacion necesaria y coactividad ........................ 234<br />
17. Derecho y <strong>de</strong>recho subjetivo ............................... 237<br />
18. La relaci6n juridica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244<br />
19. El sistema juridico como sistema <strong>de</strong> <strong>de</strong>beres . . . . . . . . . . . . . 246<br />
20. Lo equitativo y la equidad .................................. 248<br />
Bibliografia .................................... ·-·.................. 250<br />
..,
X<br />
iNDICE<br />
Leccion VII<br />
LA LESI6N DEL DERECHO: LA INJUSTICIA "¥ LO INJUSTO<br />
1. Introduccion ...... .... ...... .... .. .......... ....... ..... ...... 252<br />
2. La injusticia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253<br />
3 . Equfvocos sobre la injusticia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />
4. El objeto <strong>de</strong> la injusticia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />
5. El acto injusto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258<br />
6. La formula <strong>de</strong>l acto injusto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261<br />
a) Lesionar . . .. . . .. . . . . . . .. . ... . . . . .. .. . . ... . . . . . .. .. .. . . . . .. 261<br />
b) El <strong>de</strong>recho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263<br />
c) De una persona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264<br />
7. Lo injusto o lesion <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. 265<br />
8. Reglas <strong>de</strong> discernimiento <strong>de</strong> la lesion <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho . . . . . . . 266<br />
9. Lo injusto como lo <strong>de</strong>sigual . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />
a) /...o, <strong>de</strong>sproporci6n fundamental . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />
b) Clases <strong>de</strong> lo injusto .. . . . .. . . . . . . . .. . . . . . .. . .. .. . . . ... . .. 270<br />
c) Lo injusto legal .. . . . . . . . . .. . . . .. . . . . .. . . . . . . . . .. . .. . . .. . . 270<br />
d) Lo injusto distributivo .................................. 271<br />
e) Lo injusto conmutativo .. . . . . . . . . .. . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . 273<br />
<strong>10</strong>. Los requisitos <strong>de</strong>l acto injusto ....... ... .. ..... .... . .. ..... 273<br />
11. Los autores <strong>de</strong>l acto injusto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />
12. La cooperacion al acto injusto .. .. ... . ... .. .... . . .. .. .. .. .. . 283<br />
13. Situaciones y estructuras injustas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286<br />
14. La reparacion <strong>de</strong> la lesion <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . 291<br />
a) De Ia reparaci6n en general............................. 291<br />
b) /...o, reparaciOn <strong>de</strong> Ia justicia legal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />
c) w reparaci6n <strong>de</strong> Ia justicia conmutativa . . . . . . . . . . . . . . 295<br />
d) w reparaci6n <strong>de</strong> la justicia distributiva . . . . . . . . . . . . . . . 297<br />
<strong>15</strong>. Reparacion y responsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298<br />
16. El <strong>de</strong>recho injusto .. . . . .. .. .. . . . . . . .. ... .. .. . . . . . . . . . . . . . ... . 300<br />
Bibliograffa . .. .. . . . . .. . . .. . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . .. . . .. . . .. . . .. . . 302<br />
LeccionVill<br />
LA NORMA JURIDICA<br />
1 . Cuestion terminologica previa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304<br />
2. La perspectiva especffica <strong>de</strong>l tratado <strong>de</strong> la norma . . . . . . . . 311<br />
3 . La norma y el <strong>de</strong>recho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
LECC/ONES DE FIWSOFfA DEL DERECHO<br />
XI<br />
4. Funciones <strong>de</strong> la norma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316<br />
5 . Una consecuencia metodol6gica . . . . . . . . . . . . .• . . . . . . . . . . . . . 317<br />
6. La <strong>de</strong>finicion <strong>de</strong> la norma jurfdica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319<br />
7. Naturaleza <strong>de</strong> la normajurfdica ..................... .... ... 321<br />
8 . La indole jurfdica <strong>de</strong> la norma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />
9. Doctrinas sobre la funci6n <strong>de</strong> la raz6n y <strong>de</strong> la voluntad<br />
en la constituci6n <strong>de</strong> la norma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330<br />
a) Planteamiento ........................................ .... 330<br />
b) Posiciones doctrinales ........................... ....... 331<br />
<strong>10</strong>. Raz6n y voluntad en la genesis <strong>de</strong> la norma.............. 343<br />
a) La racionalidad como regia <strong>de</strong>l obrar . . . . . . . . . . . . . . . . . 343<br />
b) La funci6n <strong>de</strong> or<strong>de</strong>nar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />
c) El acto <strong>de</strong> imperio ....................................... 348<br />
d) El caracter vinculante <strong>de</strong> Ia norma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />
e) La causa <strong>de</strong> Ia norma como acto jurfdico . . . . . . . . . . . . . 353<br />
f) Voluntad y raz6n en Ia norma jurfdica . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />
11. La racionalidad <strong>de</strong> la norma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355<br />
12. La racionalidad pnictica ......................... ~ . . . . . . . . . . . 360<br />
13. La caracterizaci6n filos6fica <strong>de</strong> la norma . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />
14. La norma irracional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363<br />
<strong>15</strong>. La norma injusta .............. .............. ...... ........... 369<br />
16. El autor <strong>de</strong> la norma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372<br />
17. Los momentos <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 4<br />
18. La ley ...... ....................... ........ ...... .......... .... 375<br />
a) Noci6n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />
b) Estructura <strong>de</strong> Ia sociedad ..... ......... ...... ...... ..... 375<br />
c) Funciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376<br />
d) f ndole social . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />
e) Finalidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />
f) Sujeto capaz <strong>de</strong> recibir I eyes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381<br />
g) Ellegislador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382<br />
h) La nota <strong>de</strong> generalidad .............. ...... ...... ..... ... 383<br />
i) Promulgaci6n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384<br />
J) Ellenguaje <strong>de</strong> Ia ley . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385<br />
k) La obligatoriedad <strong>de</strong> Ia ley ........ ... ..... ........ ..... 387<br />
I) Ley y coacci6n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389<br />
m) Vali<strong>de</strong>z y eficacia <strong>de</strong> Ia ley . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391<br />
19. La norma singular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393<br />
20. La costumbre ......................... ······~·. ....... ... ...... 396<br />
a) Introducci6n ....................... .. :;. .. . ... . . ... . . .. . . 396
xn<br />
IN DICE<br />
b) Nocion .................................................... , 397<br />
c) Fuerza obligatoria .......................... 7.. ... . . . .. . . 398<br />
d) I ntencionalidad jurfdica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399<br />
e) Comunidad capaz <strong>de</strong> introducir costumbres . . . . . . . . . 400<br />
f) Formalizacion ............................................ 400<br />
g) Relacion con Ia ley .. . .. . . . ... . .. . . .. . . . .. .. . .. . . .. . . . . . . . 401<br />
h) Racionalidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . 402<br />
l) Costumbre y <strong>de</strong>mocracia ............................... 403<br />
21. El pacto o ley acordada . . .. . .. .. . . .. .. .. . . . .. .. .. . . . .. . .. .. . 403<br />
a) Tratados internacionales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403<br />
b) El convenio social . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404<br />
c) El pacto y Ia ley .......................................... 405<br />
22. La sentencia judicial .. . . . . .. .. . . . . .. .. . .. . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . 405<br />
23. Los actos jurfdicos <strong>de</strong> la iniciativa privada . . . . . . . . . . . . . . . 407<br />
24. El or<strong>de</strong>namiento jurfdico o sistema <strong>de</strong> <strong>de</strong>recho ..... .. ... 409<br />
25. Moral y <strong>de</strong>recho (breves anotaciones) .. . . .. . . . . . . . .. . . .. . 411<br />
a) Introduccion . . . .. . . .. ..... . .. . . . .. .. .. . . .. . . .. . . .. .. . ... . 411<br />
b) Naturaleza <strong>de</strong> las cosas y naturaleza <strong>de</strong> las ciencias . 412<br />
c) L,a realidad moral . . . . . . .. .. .. . .. . . . . .. .. .. .. . . . . .. . . . . .. . 413<br />
d) Las ciencias <strong>de</strong> Ia realidad moral . .. . . . . . . . .. .. . . . . . .. . 4<strong>15</strong><br />
e) Ley y comportamiento moral .......................... 419<br />
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />
Lecci6n IX<br />
LA PERSONA<br />
1 . Premisas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423<br />
2. La palabra persona en sus orfgenes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425<br />
3. La persona en sentido primario: el ser que es persona . . 430<br />
4. La persona, ser racional .. . . . .. . . .. . . .. .. . . .. . .. .. .. . .. . .. .. 437<br />
5 . La incomunicabilidad <strong>de</strong> la persona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440<br />
6 . La comunicaci6n personal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />
7 . La dignidad <strong>de</strong> la persona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 7<br />
8. La libertad .. . .. . .. .. . . .. . . .. .. . .. . .. .. .. . . . . . .. . . . .. .. .. . . .. .. 453<br />
9. El <strong>de</strong>ber-ser .. .. . .. .. .. . . . . . . . .. .. . . .. . .. . .. .. .. . . . . . .. .. .. .. . 457<br />
<strong>10</strong>. La socialidad <strong>de</strong> la persona humana . .. . .. . . . .. .. .. .. . .. .. . 460<br />
11. La juridicidad . .. .. .. . .. . .. . .. . . . .. .. .. . . .. . . .. . . . . . .. .. . . .. . . 462<br />
12. La persona en sentido jurfdico ........... "'........ ......... 463<br />
Bibliografia . .. . . .. . . .. . . . . .. .. . .. . .. .. .. .. . . .. .. . . . .. . . .. .. .. .. .. . . 470
LECCIONES DE FIWSOFfA DEL DERECHO<br />
Lecci6nX<br />
EL DERECHO NATURAL<br />
•<br />
§ 1. OBJETIVIDAD, IDSTORICIDAD Y RELATIVIDAD<br />
DE LA REALIDAD JURIDICA ................•.•.......<br />
1 . Premisas .....:................................................<br />
2. Lajuridicidad inherente ala persona ......................<br />
3. Naturaleza e historia .........................................<br />
4. Naturaleza y persona ........................................<br />
5 . Relaci6n entre naturaleza e historia ........................<br />
6. Lo objetivo y lo relativo en la realidad jurfdica ...........<br />
7. Conclusi6n ...................................................<br />
§ 2. LA DOCTRINA CLASICA .•.•.....•........•.....•.....<br />
1. In troducci6n ..................................................<br />
2. Arist6teles ....................................................<br />
3. Los juristas romanos ........................................<br />
4. El tninsito a la Edad Media .................................<br />
5 . El , t cnmno "- · "d erec h o post ·u· vo " ..............................<br />
6. Tomas <strong>de</strong> Aquino ............................................<br />
a) I ntroducci6n .............................................<br />
b) La a<strong>de</strong>cuada division <strong>de</strong>l <strong>de</strong>reclw .....................<br />
c) El <strong>de</strong>reclw natural .......................................<br />
d) La ley natural ............................................<br />
7. Conclusi6n .....................................................<br />
§ 3. ELNUCLEONATURALDELDERECHO ........... ..<br />
1. Introducci6n ................................................. .<br />
2. El <strong>de</strong>recho natural, i,Sistema 0 nucleo? ................... .<br />
3. Persona y <strong>de</strong>recho natural ................................. .<br />
4. Componentes <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho natural ........................ .<br />
5. Los <strong>de</strong>rechos naturales ..................................... .<br />
6. Los <strong>de</strong>beres naturales ...................................... .<br />
7 . Las relaciones jurfdicas naturales ......................... .<br />
8 . Las normas naturales ....................................... .<br />
9. El <strong>de</strong>recho natural como <strong>de</strong>recho comun o universal .. ..<br />
1 0. Raz6n natural y <strong>de</strong>recho natural .......................... .<br />
11. Conclusi6n .................................................. .<br />
Bibliograffa ....................................................... .<br />
xm<br />
471<br />
471<br />
472<br />
475<br />
479<br />
482<br />
485<br />
487<br />
487<br />
488<br />
488<br />
490<br />
497<br />
499<br />
500<br />
500<br />
501<br />
502<br />
504<br />
506<br />
507<br />
507<br />
511<br />
5<strong>15</strong><br />
518<br />
522<br />
527<br />
530<br />
531<br />
535<br />
537<br />
541<br />
542
XN<br />
iN DICE<br />
Lecci6nXI<br />
INMANENCIA Y TRASCENDENCIA EN El!. DERECHO<br />
1. Introducci6n . . . . . .. .. . ..... ... . . . ....... .................. .... 543<br />
2. El pensamiento rnitico . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545<br />
3. El pensarniento filos6fico anti guo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 546<br />
4. La enseiianza biblica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549<br />
5. San Agustin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552<br />
6. Los juristas medievales y la Escohistica... ... . . . ... . ... . . .. 556<br />
7. Tomas <strong>de</strong> Aquino . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558<br />
a) Explicaci6n previa . . . . . .. .. . .. . .. . . .. . .. .. . . . .. .. . . . .. .. . 558<br />
b) Existencia <strong>de</strong> la ley eterna .. .. . . .. .. .. . .. .. .. . . .. . .. .. . . 566<br />
c) Naturaleza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567<br />
d) Universalidad <strong>de</strong> Ia ley eterna .......................... 570<br />
e) La ley eterna y las !eyes humanas ..... ............. ... 571<br />
8. El objetivismo extremado ................... ................ 573<br />
9. La Escuela espanola <strong>de</strong>l Derecho Natural................. 574<br />
<strong>10</strong>. El inmanentismo <strong>de</strong> Hugo Grocio ......................... 577<br />
11. El inmanentismo en la Escuela mo<strong>de</strong>rna <strong>de</strong> Derecho<br />
Natural .. . . . .. .. .. . . . . . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . . .. . .. . . . . .. . . .. .. 578<br />
12. El inmanentismo contemporaneo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581<br />
13. El fundamento ultimo <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho .... ..................... 583<br />
a) Premisas . . . . . . .. .. .. .. .. . .. . .. .. .. .. . . . . .. .. . . . .. . .. . .. . .. 583<br />
b) La ley natural . . . .. . .. . . .. .. .. . .. .. . . .. . . . . .. .. . . .. . . . .. . . 584<br />
c) Los <strong>de</strong>rechos naturales .. .. ................. ..... ....... 586<br />
d) La ley positiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587<br />
Bibliograffa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589<br />
Lecci6nXII<br />
EL CONOCIMIENTO JURfDICO<br />
1 . Prelirninares . . .. . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . .. . .. . . . 591<br />
2. La realidad juridic a y su conocirniento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592<br />
3. El aspecto formal <strong>de</strong>l conocimiento jurfdico . .. . .. .. ... ... 594<br />
4. Los niveles <strong>de</strong>l conocimiento jurfdico ..................... 596<br />
5. La autonomfa y la conexi6n <strong>de</strong> los niveles <strong>de</strong>l conocimiento<br />
jurfdico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599
LECCIONES DE FILOSOFfA DELDERECHO<br />
XV<br />
6. La cienciajurfdica ............................................ 601<br />
a) En general ..................................... ~.......... 601<br />
b) Caracterfsticas .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . .. . .. . . . . 603<br />
7 • El nivel pru<strong>de</strong>ncial . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . 606<br />
Bibliografla.......................................................... 609<br />
Lecci6nXlll<br />
~ASGENffiUUESDELMrnTODO<br />
DE LA CIENCIA JURiDICA<br />
1. Planteamiento . . . . . . . .. . . . .. .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611<br />
2. Exegesis y construcci6n <strong>de</strong>l sistema ... ....... ... ....... .. 614<br />
3 . El pensamiento cientffico .. .. . .. . . .. . .. .. . . . . .. . .. . . . . . .. . . . 616<br />
4. La abstracci6n en la tecnica legislativa y en la ciencia<br />
jur:ldica . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . .. . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . 618<br />
5 . Los conceptos jurfdicos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620<br />
6. Hip6tesis y teorias . . .. . .. .. . .. .. . . .. . .. .. . . .. . .. .. . .. . .. . .. . . 623<br />
7. Los tipos jurfdicos . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . .. . .. . . .. . . . . 624<br />
8 . La reducci6n simplificadora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628<br />
9. Equiparaciones formales y ficciones jurfdicas . . . . . . . . . . . 628<br />
<strong>10</strong>. Formalismo y publicidad ..................... ..... ......... 629<br />
11. Ellenguaje juridico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631<br />
12. Principios basicos para 1a interpretaci6n <strong>de</strong> la norma . . . 633<br />
Bibliografla . . . . . . . . . .. . . . .. . .. . .. . . . . . . . . . .. . . . .. . . .. . . . . . . .. . . . . . . 636<br />
lNDICE DE AUTORES. . .. . . .. . . .. • . . • . • .. • . . . . . . . • . .. . . • . . . . . .. . . . . . 639