28.06.2014 Views

ARTICULO ORIGINAL Displasia del desarrollo de la cadera, en un ...

ARTICULO ORIGINAL Displasia del desarrollo de la cadera, en un ...

ARTICULO ORIGINAL Displasia del desarrollo de la cadera, en un ...

SHOW MORE
SHOW LESS

¡Convierta sus PDFs en revista en línea y aumente sus ingresos!

Optimice sus revistas en línea para SEO, use backlinks potentes y contenido multimedia para aumentar su visibilidad y ventas.

<strong>ARTICULO</strong> <strong>ORIGINAL</strong><br />

<strong>Disp<strong>la</strong>sia</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong><strong>de</strong>sarrollo</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> ca<strong>de</strong>ra,<br />

<strong>en</strong> <strong>un</strong> c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria<br />

Developm<strong>en</strong>tal dysp<strong>la</strong>sia of the hip in a primary care c<strong>en</strong>ter<br />

Dr. Raúl Onostre Guerra*<br />

Resum<strong>en</strong><br />

Objetivos: i<strong>de</strong>nti car antece<strong>de</strong>ntes, cuadro clínico y<br />

radiológico <strong>de</strong> <strong>un</strong> grupo <strong>de</strong> niños y niñas con disp<strong>la</strong>sia<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> <strong><strong>de</strong>sarrollo</strong> <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>ra (DDC).<br />

Pob<strong>la</strong>ción: niños y niñas <strong>de</strong> 3 meses a 1 año <strong>de</strong> edad<br />

que acudieron a <strong>la</strong> consulta pediátrica <strong>de</strong> “control <strong>de</strong> niño<br />

sano” <strong>en</strong> el C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Salud San Antonio Alto, <strong>en</strong>tre j<strong>un</strong>io<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> 2007 y j<strong>un</strong>io <strong><strong>de</strong>l</strong> 2008.<br />

Material y Métodos: diseño <strong>de</strong>scriptivo, longitudinal<br />

y prospectivo. Método <strong>de</strong> muestreo no probabilístico.<br />

Ingresaron al estudio todos los niños y niñas con diagnóstico<br />

clínico y radiológico <strong>de</strong> DDC.<br />

Resultados: se analizaron 82 casos <strong>de</strong> niños(as) con<br />

DDC, el 75,5% <strong>de</strong> los afectados fueron <strong><strong>de</strong>l</strong> sexo fem<strong>en</strong>ino<br />

y 24,5% <strong><strong>de</strong>l</strong> sexo masculino. La ca<strong>de</strong>ra más afectada<br />

fue <strong>la</strong> izquierda <strong>en</strong> <strong>un</strong> 53%, <strong>la</strong> <strong>de</strong>recha <strong>en</strong> 24% y <strong>en</strong> forma<br />

bi<strong>la</strong>teral <strong>un</strong> 23% <strong>de</strong> los casos. La re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>contrada<br />

<strong>en</strong>tre DDC izquierda y <strong>de</strong>recha fue <strong>de</strong> 2.2: 1. El 84% sin<br />

<strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zami<strong>en</strong>to, 10% con subluxación y 6% con luxación<br />

total. Antece<strong>de</strong>ntes: pres<strong>en</strong>tación cefálica (73%) y podálica<br />

(19%). Parto vaginal <strong>en</strong> el 87% y 13% por cesárea.<br />

El 62,1% <strong>en</strong> madres primigestas, 29.2% seg<strong>un</strong>digestas y<br />

8,6% <strong>en</strong> el tercer embarazo. El signo más frecu<strong>en</strong>te <strong>en</strong>contrado<br />

fue <strong>la</strong> limitación a <strong>la</strong> abducción <strong>en</strong> el 100% <strong>de</strong><br />

los casos (82), seguido <strong>de</strong> <strong>la</strong> asimetría <strong>de</strong> pliegues glúteos<br />

y muslo <strong>en</strong> el 78% (64 casos). El signos <strong>de</strong> Orto<strong>la</strong>ni y<br />

Barlow se evi<strong>de</strong>nció <strong>en</strong> 5 casos <strong>en</strong> niños <strong>de</strong> 3 meses <strong>de</strong><br />

edad (6%), 4 casos <strong>de</strong> acortami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> extremidad y <strong>un</strong><br />

solo caso <strong>de</strong> c<strong>la</strong>udicación.<br />

Conclusión: <strong>la</strong>s características <strong>de</strong> los casos <strong>de</strong> DDC<br />

<strong>en</strong>contradas <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te estudio muestras hal<strong>la</strong>zgos<br />

casi coinci<strong>de</strong>ntes con otros autores respecto al predominio<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> sexo fem<strong>en</strong>ino, <strong>la</strong> afectación <strong>un</strong>i<strong>la</strong>teral e izquierda,<br />

los hal<strong>la</strong>zgos clínicos y radiológicos. Se necesitan<br />

nuevos trabajos <strong>de</strong> nuestra realidad nacional, para lograr<br />

recom<strong>en</strong>daciones más concluy<strong>en</strong>tes sobre esta <strong>en</strong>tidad <strong>en</strong><br />

nuestro país.<br />

Pa<strong>la</strong>bras c<strong>la</strong>ves:<br />

Rev Soc Bol Ped 2009; 48 (1): 3-6: disp<strong>la</strong>sia congénita<br />

<strong>de</strong> ca<strong>de</strong>ra, signos clínicos y radiológicos <strong>de</strong> DDC,<br />

<strong>Disp<strong>la</strong>sia</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong>ctantes.<br />

Abstract<br />

Objective: to i<strong>de</strong>ntify antece<strong>de</strong>nts, clinical and radiological<br />

case of a group of childr<strong>en</strong> with <strong>de</strong>velopm<strong>en</strong>tal<br />

dysp<strong>la</strong>sia of the hip (DDC).<br />

Popu<strong>la</strong>tion: childr<strong>en</strong> from 3 months to 1 year of age<br />

who w<strong>en</strong>t to the pediatric consultation “of well child<br />

check-up” in the Health C<strong>en</strong>ter San Antonio Alto, betwe<strong>en</strong><br />

J<strong>un</strong>e 2007 and J<strong>un</strong>e 2008.<br />

Material and Methods: A <strong>de</strong>scriptive, longitudinal<br />

and prospective <strong>de</strong>sign. Non-probability sampling method.<br />

Entered the study all childr<strong>en</strong> with clinical and radiological<br />

diagnosis of DDC.<br />

Results: we analyzed 82 cases of childr<strong>en</strong> with DDC,<br />

75.5% of those affected were female and 24.5% male.<br />

The most affected hip was left at 53%, right at 24% and<br />

bi<strong>la</strong>terally in 23% of cases. The re<strong>la</strong>tionship fo<strong>un</strong>d betwe<strong>en</strong><br />

left and right DDC was 2.2: 1. 84% Non disp<strong>la</strong>ced<br />

10% with subluxation and 6% with total dislocation.<br />

Backgro<strong>un</strong>d: cephalic pres<strong>en</strong>tation (73%) and breech<br />

(19%). Vaginal <strong><strong>de</strong>l</strong>ivery in 87% and 13% by cesarean<br />

section. The primigravid mothers in 62.1%, 29.2% second<br />

pregnancy and 8.6% in the third pregnancy. The<br />

most frequ<strong>en</strong>tly nding was the limitation to abduction<br />

at 100% of cases (82), followed by the asymmetry of gluteal<br />

and thigh folds in 78% (64 cases). The Orto<strong>la</strong>ni and<br />

Barlow signs were evi<strong>de</strong>nt in 5 cases in childr<strong>en</strong> 3 months<br />

of age (6%), 4 cases of limb short<strong>en</strong>ing and a single<br />

case of c<strong>la</strong>udication.<br />

Conclusion: the characteristics of the DDC cases<br />

fo<strong>un</strong>d in the pres<strong>en</strong>t study show nearly coinci<strong>de</strong>nt with<br />

other authors regarding the predominance of females,<br />

and left-si<strong>de</strong>d involvem<strong>en</strong>t, clinical and radiological n-<br />

dings. Further work is required of our national reality,<br />

to achieve more conclusive recomm<strong>en</strong>dations about this<br />

disease in our co<strong>un</strong>try.<br />

Key words:<br />

Rev Soc Bol Ped 2009; 48 (1): 3-6: cong<strong>en</strong>ital hip<br />

dysp<strong>la</strong>sia, clinical and radiological DDC, dysp<strong>la</strong>sia in<br />

infants<br />

* Médico-Pediatra CSSAA(SEDES - LaPaz). E-mail: raulonostre@hotmail.com<br />

Artículo recibido 7/8/02 y fue aceptado para publicar 10/11/08<br />

Rev Soc Bol Ped 2009; 48 (1): 3 - 6<br />

3


Introducción<br />

El término disp<strong>la</strong>sia <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong><strong>de</strong>sarrollo</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> ca<strong>de</strong>ra<br />

(DDC), incluye <strong>un</strong> amplio espectro <strong>de</strong> <strong>de</strong>sór<strong>de</strong>nes<br />

patológicos, clínicos y radiológicos, que incluy<strong>en</strong><br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> ca<strong>de</strong>ra inestable a <strong>la</strong> franca e irreductible<br />

luxación, pasando por <strong>la</strong> disp<strong>la</strong>sia con subluxación,<br />

lo que permite el <strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> cabeza femoral<br />

fuera <strong><strong>de</strong>l</strong> acetábulo 1 . El término <strong>de</strong> luxación<br />

congénita <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>ra fue sustituido por el <strong>de</strong> DDC,<br />

<strong>de</strong>bido a que <strong>en</strong> muchas ocasiones <strong>la</strong> ca<strong>de</strong>ra es normal<br />

<strong>en</strong> el nacimi<strong>en</strong>to y pres<strong>en</strong>ta anormalida<strong>de</strong>s más<br />

tar<strong>de</strong> y <strong>la</strong> DDC es <strong>un</strong>a patología que pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>rse<br />

<strong>en</strong> el periodo pr<strong>en</strong>atal o postnatal 2 .<br />

Diversos estudios a rman que exist<strong>en</strong> muchos factores:<br />

g<strong>en</strong>éticos, siológicos, mecánicos y teratogénicos<br />

implicados <strong>en</strong> <strong>la</strong> producción <strong>de</strong> <strong>la</strong> DDC, <strong>en</strong>tre<br />

ellos han sido citados: el sexo fem<strong>en</strong>ino, hijos <strong>de</strong><br />

primíparas, el oligoamnios, <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>tación pelviana,<br />

el metatarso abductus, <strong>la</strong> tortícolis congénita y<br />

el uso <strong>de</strong> fórceps 3-4 . El exam<strong>en</strong> radiológico permite<br />

estudiar <strong>la</strong>s estructuras óseas y <strong>la</strong>s alteraciones <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> DDC; ti<strong>en</strong>e <strong>la</strong> v<strong>en</strong>taja <strong>de</strong> ser <strong>un</strong> exam<strong>en</strong> s<strong>en</strong>cillo,<br />

barato, inocuo (dosis <strong>de</strong> radiación mínima), fácil <strong>de</strong><br />

obt<strong>en</strong>er <strong>en</strong> <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los hospitales o c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong><br />

salud, no requiere <strong>de</strong> equipos so sticados y prácticam<strong>en</strong>te<br />

pue<strong>de</strong> ser interpretado por todo médico<br />

<strong>en</strong>tr<strong>en</strong>ado o experim<strong>en</strong>tado 5 .<br />

El pres<strong>en</strong>te estudio ti<strong>en</strong>e el objetivo <strong>de</strong> comprobar<br />

<strong>la</strong> frecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> casos <strong>de</strong> DDC <strong>en</strong> niños que acu<strong>de</strong>n<br />

al C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Salud San Antonio Alto.<br />

Material y métodos<br />

El diseño fue <strong>de</strong>scriptivo, longitudinal y prospectivo<br />

cuyo <strong>un</strong>iverso estuvo repres<strong>en</strong>tado por el total<br />

<strong>de</strong> niños y niñas <strong>de</strong> 3 meses a 1 año <strong>de</strong> edad que<br />

acudieron a <strong>la</strong> consulta pediátrica <strong>de</strong> “control <strong>de</strong><br />

niño sano” <strong>en</strong> el C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Salud San Antonio Alto<br />

( Distrito 4- SEDES -La Paz), <strong>en</strong>tre j<strong>un</strong>io <strong><strong>de</strong>l</strong> 2007<br />

y j<strong>un</strong>io <strong><strong>de</strong>l</strong> 2008. La pob<strong>la</strong>ción estudiada fue <strong>de</strong> extracción<br />

social media y baja.<br />

La muestra se conformó con todos los casos <strong>de</strong> niños<br />

y niñas con diagnóstico clínico y radiológico<br />

<strong>de</strong> DDC. Se excluyeron a los niños m<strong>en</strong>ores <strong>de</strong> tres<br />

meses con signos positivos <strong>de</strong> Orto<strong>la</strong>ni o Barlow,<br />

por aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>un</strong> c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia para el estudio<br />

ecográ co <strong>de</strong> estos casos. También fueron excluidos<br />

los niños mayores <strong>de</strong> <strong>un</strong> año y paci<strong>en</strong>tes con<br />

malformaciones congénitas.<br />

Se <strong>de</strong> nió como “caso” a todos los niños y niñas <strong>en</strong>tre<br />

tres meses a <strong>un</strong> año <strong>de</strong> edad con signos clínicos<br />

positivos para DDC, con rmada por <strong>un</strong>a p<strong>la</strong>ca radiográ<br />

ca con los repartos <strong>de</strong> Hilg<strong>en</strong>reiner positivo antes<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> aparición <strong>de</strong> los núcleos <strong>de</strong> osi cación (30º<br />

antes <strong><strong>de</strong>l</strong> año <strong>de</strong> edad) o repartos <strong>de</strong> D’Ombredanne<br />

positivo cuando ya habían aparecido los núcleos <strong>de</strong><br />

osi cación, así como <strong>la</strong> continuidad <strong><strong>de</strong>l</strong> arco cérvico-obturatriz<br />

o <strong>de</strong> Sh<strong>en</strong>tón.<br />

A todos los niños que cumplieron con los criterios<br />

<strong>de</strong> inclusión se les realizó <strong>un</strong>a historia clínica completa,<br />

haci<strong>en</strong>do énfasis durante <strong>la</strong> anamnesis <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

edad <strong>de</strong> <strong>la</strong> madre, antece<strong>de</strong>ntes personales y familiares<br />

<strong>de</strong> DDC, antece<strong>de</strong>ntes obstétricos (gestas previas;<br />

pres<strong>en</strong>tación: cefálica, pelviana, transversa),<br />

antece<strong>de</strong>ntes <strong><strong>de</strong>l</strong> niño estudiado. En todos los casos<br />

se realizó <strong>un</strong> a<strong>de</strong>cuado exam<strong>en</strong> físico y se solicitó<br />

<strong>un</strong>a radiografía anteroposterior <strong>de</strong> pelvis para con-<br />

rmar el diagnóstico.<br />

La exploración médica se realizó con el paci<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong>scansando <strong>en</strong> <strong>un</strong>a super cie rme (mesa <strong>de</strong> exam<strong>en</strong>),<br />

<strong>en</strong> <strong>un</strong> ambi<strong>en</strong>te cálido, con el niño re<strong>la</strong>jado<br />

(distraído por juguetes) y <strong>la</strong>s manos <strong><strong>de</strong>l</strong> explorador<br />

cali<strong>en</strong>tes. Los criterios clínicos <strong>de</strong> diagnóstico fueron<br />

los <strong>un</strong>iversalm<strong>en</strong>te establecidos: signo <strong>de</strong> Orto<strong>la</strong>ni,<br />

Barlow, asimetría <strong>de</strong> pliegues, limitación <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> abducción, acortami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> extremidad. Todos<br />

los casos con diagnósticos clínicos fueron con r-<br />

mados por estudios radiológicos y remitidos a los<br />

médicos traumatólogos <strong><strong>de</strong>l</strong> Hospital <strong><strong>de</strong>l</strong> Niño “Dr.<br />

Ovidio Aliaga Uría” y Hospital Materno Infantil <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> ciudad <strong>de</strong> La Paz.<br />

DISPLASIA DEL DESARROLLO DE LA CADERA, EN UN CENTRO DE ATENCIÓN PRIMARIA / Onostre R.<br />

4


Resultados<br />

El 75,5% <strong>de</strong> los afectados fueron <strong><strong>de</strong>l</strong> sexo fem<strong>en</strong>ino<br />

y 24,5% <strong><strong>de</strong>l</strong> sexo masculino. La ca<strong>de</strong>ra más afectada<br />

fue <strong>la</strong> izquierda <strong>en</strong> <strong>un</strong> 53%, <strong>la</strong> <strong>de</strong>recha <strong>en</strong> 24% y<br />

<strong>en</strong> forma bi<strong>la</strong>teral <strong>un</strong> 23% <strong>de</strong> los casos. La re<strong>la</strong>ción<br />

<strong>en</strong>contrada <strong>en</strong>tre DDC izquierda y <strong>de</strong>recha fue <strong>de</strong><br />

2.2: 1 (2,2 casos <strong>de</strong> DDC izquierda por <strong>un</strong>a <strong>de</strong>recha).<br />

La re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre el sexo y <strong>la</strong> localización se<br />

muestra <strong>en</strong> el cuadro #1.<br />

Figura # 1. Re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre paridad y DDC<br />

29,20%<br />

Seg<strong>un</strong>do<br />

parto<br />

8,60%<br />

Tercer<br />

parto<br />

62,10%<br />

Primigesta<br />

Cuadro # 1. Re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre sexo<br />

y localización <strong>de</strong> DDC<br />

SEXO<br />

LOCALIZACIÓN DDC<br />

Izquierda Derecha Bi<strong>la</strong>teral<br />

TOTAL %<br />

Masculino 8 7 5 20 24,5%<br />

Fem<strong>en</strong>ino 35 13 14 62 75,5%<br />

TOTAL 43 20 19 82 100%<br />

Porc<strong>en</strong>taje 53% 24% 23% 100%<br />

La distribución por el grado <strong>de</strong> <strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zami<strong>en</strong>to <strong>en</strong>contrada<br />

fue <strong>de</strong> 64 casos sin <strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zami<strong>en</strong>to (84%),<br />

8 casos con subluxación <strong>de</strong> <strong>la</strong> cabeza femoral (10%)<br />

y 5 casos con luxación total <strong>de</strong> <strong>la</strong> cabeza femoral<br />

(6%).<br />

La pres<strong>en</strong>tación más frecu<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

nacimi<strong>en</strong>to fue <strong>la</strong> cefálica con 60 casos (73%), podálica<br />

12 casos (19%), no existieron antece<strong>de</strong>ntes<br />

c<strong>la</strong>ros <strong>en</strong> 10 casos (13%).<br />

En el 87% (71 casos) el parto fue por vía vaginal y<br />

<strong>un</strong> 13% (11 casos) por cesárea. El mayor número<br />

<strong>de</strong> caso <strong>de</strong> DDC se observó <strong>en</strong> niños <strong>de</strong> madres primigestas<br />

51 casos (62,1%), seg<strong>un</strong>digestas 24 casos<br />

(29,2%) y solo 7 casos (8,6 %) <strong>en</strong> el tercer embarazo.<br />

Ver gura # 1.<br />

El signo más frecu<strong>en</strong>te <strong>en</strong>contrado <strong>en</strong> los niños y<br />

niñas con DDC fue <strong>la</strong> limitación a <strong>la</strong> abducción <strong>en</strong><br />

el 100% <strong>de</strong> los casos (82), seguido <strong>de</strong> <strong>la</strong> asimetría<br />

<strong>de</strong> pliegues glúteos y muslo <strong>en</strong> el 78% (64 casos).<br />

El signos <strong>de</strong> Orto<strong>la</strong>ni y Barlow se evi<strong>de</strong>nció <strong>en</strong> 5<br />

casos <strong>en</strong> niños <strong>de</strong> 3 meses <strong>de</strong> edad (6%), 4 casos <strong>de</strong><br />

acortami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> extremidad y <strong>un</strong> solo caso con<br />

c<strong>la</strong>udicación.<br />

Discusión<br />

La DDC es <strong>un</strong>a <strong>en</strong>tidad médica frecu<strong>en</strong>te; exist<strong>en</strong><br />

difer<strong>en</strong>tes factores étnicos, siológicos, mecánicos<br />

y teratogénicos implicados <strong>en</strong> <strong>la</strong> producción <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

disp<strong>la</strong>sia congénita <strong>de</strong> <strong>la</strong> ca<strong>de</strong>ra 4 .<br />

Las características <strong>de</strong> los casos <strong>de</strong> DDC <strong>en</strong>contrada<br />

<strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te estudio muestran hal<strong>la</strong>zgos casi<br />

coinci<strong>de</strong>ntes con otros autores respecto al predominio<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> sexo fem<strong>en</strong>ino, <strong>la</strong> afectación <strong>un</strong>i<strong>la</strong>teral y<br />

mayor frecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> casos <strong>en</strong> <strong>la</strong> ca<strong>de</strong>ra izquierda.<br />

La mayor frecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> casos <strong>de</strong> DDC <strong>en</strong> <strong>la</strong> ca<strong>de</strong>ra<br />

izquierda para muchos autores está condicionada a<br />

<strong>la</strong> predisposición que ti<strong>en</strong>e el feto durante el embarazo,<br />

que ti<strong>en</strong><strong>de</strong> a colocarse con el muslo izquierdo<br />

<strong>en</strong> aducción apoyado <strong>en</strong> el sacro materno 6 .<br />

Factores hormonales explicarían <strong>la</strong> mayor inci<strong>de</strong>ncia<br />

<strong>en</strong> niñas <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong> re<strong>la</strong>ción exist<strong>en</strong>te con los<br />

estróg<strong>en</strong>os, progesterona y <strong>la</strong> re<strong>la</strong>xina que inducirían<br />

a <strong>la</strong> re<strong>la</strong>jación <strong>de</strong> <strong>la</strong> pelvis, condicionando <strong>un</strong>a<br />

<strong>la</strong>xitud transitoria <strong>de</strong> <strong>la</strong> articu<strong>la</strong>ción y <strong>de</strong> <strong>la</strong> cápsu<strong>la</strong><br />

7 .<br />

El mayor número <strong>de</strong> caso <strong>de</strong> DDC se observó <strong>en</strong> niños<br />

<strong>de</strong> madres primigestas, 51 <strong>de</strong> 82 casos (62,1%)<br />

que coinci<strong>de</strong> con hal<strong>la</strong>zgos <strong>de</strong> otros autores que a r-<br />

man que exist<strong>en</strong> factores mecánicos que actúan <strong>de</strong>ntro<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> útero durante el último trimestre <strong>de</strong> gestación,<br />

provocando restricción <strong><strong>de</strong>l</strong> espacio intrauterino y<br />

explicarían el por qué seis <strong>de</strong> cada diez niños con<br />

DDC aproximadam<strong>en</strong>te son primogénitos. P<strong>la</strong>ntean<br />

muchos autores que el útero <strong>de</strong> <strong>la</strong>s primíparas ti<strong>en</strong>e<br />

DISPLASIA DEL DESARROLLO DE LA CADERA, EN UN CENTRO DE ATENCIÓN PRIMARIA / Onostre R.<br />

5


mayor tono muscu<strong>la</strong>r y existiría <strong>un</strong>a mayor frecu<strong>en</strong>cia<br />

<strong>de</strong> compresiones, ma<strong>la</strong>s posiciones y <strong>un</strong>a m<strong>en</strong>or<br />

cantidad <strong>de</strong> líquido amniótico, que ejerc<strong>en</strong> <strong>un</strong>a acción<br />

más directa sobre el feto, lo que condicionaría<br />

esta <strong>en</strong>tidad 6 .<br />

T<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta el tipo <strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tación durante<br />

el nacimi<strong>en</strong>to, <strong>en</strong> nuestro estudio existe <strong>un</strong> número<br />

signi cativo <strong>de</strong> paci<strong>en</strong>tes con pres<strong>en</strong>tación pelviana:<br />

12 <strong>de</strong> 82 casos (15%). La pres<strong>en</strong>tación pelviana<br />

o <strong>de</strong> nalgas predispone a <strong>la</strong> aparición <strong>de</strong> <strong>la</strong> disp<strong>la</strong>sia<br />

congénita <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>ra <strong>de</strong>bido a que <strong>en</strong> <strong>la</strong> misma, <strong>la</strong>s<br />

ca<strong>de</strong>ras adoptan <strong>un</strong>a posición <strong>de</strong> extrema exión, se<br />

disti<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>la</strong> cápsu<strong>la</strong> y al estar limitado el feto <strong>en</strong> los<br />

cambios <strong>de</strong> posición, <strong>la</strong>s fuerzas <strong>de</strong>formantes actuarían<br />

constantem<strong>en</strong>te sobre el ro<strong>de</strong>te acetabu<strong>la</strong>r 7-8 .<br />

El signo clínico más frecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te observado fue<br />

<strong>la</strong> limitación a <strong>la</strong> abducción que es corroborado por<br />

Bialik y B<strong>en</strong><strong>de</strong>rly que re er<strong>en</strong> <strong>en</strong> diversos estudios<br />

que “<strong>la</strong> limitación <strong>de</strong> <strong>la</strong> abducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> ca<strong>de</strong>ra es <strong>un</strong><br />

hal<strong>la</strong>zgo clínico frecu<strong>en</strong>te y que merece ser analizado<br />

in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te” 6 .<br />

Exist<strong>en</strong> signos físicos tardíos <strong>de</strong> luxación, los cuales<br />

son sec<strong>un</strong>darios y pue<strong>de</strong>n que no estén <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> nacimi<strong>en</strong>to dado que g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>n<br />

hacia el nal <strong>de</strong> <strong>la</strong> sexta semana <strong>de</strong> vida;<br />

<strong>de</strong> estos los más importantes son: pliegues asimétricos<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> luxación <strong>un</strong>i<strong>la</strong>teral; signo <strong>de</strong> Galeazzi:<br />

<strong>de</strong>sigualdad <strong>de</strong> <strong>la</strong> altura <strong>de</strong> <strong>la</strong>s rodil<strong>la</strong>s al mant<strong>en</strong>er<br />

exionadas <strong>la</strong>s mismas, por <strong>la</strong> discrepancia apar<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> longitud <strong>de</strong> <strong>la</strong>s piernas causada por <strong>la</strong> oblicuidad<br />

pelviana y <strong>un</strong>a cabeza femoral <strong>de</strong> ubicación<br />

alta; abducción limitada. Estos signos <strong>de</strong>b<strong>en</strong> alertar<br />

a los pediatras porque sugier<strong>en</strong> <strong>un</strong>a subluxación o<br />

<strong>un</strong>a dislocación, pero no son patognomónicos 8 .<br />

La radiografía <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>ra es útil para diagnósticos<br />

más allá <strong>de</strong> los tres meses <strong>de</strong> edad y para el seguimi<strong>en</strong>to.<br />

Ti<strong>en</strong>e <strong>la</strong> v<strong>en</strong>taja <strong>de</strong> ser <strong>un</strong> exam<strong>en</strong> s<strong>en</strong>cillo,<br />

seguro, económico y accesible <strong>en</strong> cualquier c<strong>en</strong>tro<br />

hospita<strong>la</strong>rio para el paci<strong>en</strong>te. La radiografía simple<br />

ti<strong>en</strong>e <strong>un</strong> valor limitado <strong>en</strong> los primeros meses<br />

<strong>de</strong> vida <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong> naturaleza principalm<strong>en</strong>te carti<strong>la</strong>ginosa<br />

<strong>de</strong> los huesos y si es importante para el<br />

diagnóstico <strong>en</strong> esta etapa <strong>de</strong> <strong>la</strong> vida, <strong>la</strong> ecografía.<br />

Alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> los 3-6 meses <strong>de</strong> edad <strong>la</strong>s radiografías<br />

se vuelv<strong>en</strong> más con ables, particu<strong>la</strong>rm<strong>en</strong>te cuando<br />

se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong> el c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> osi cación <strong>de</strong> <strong>la</strong> cabeza<br />

femoral.<br />

Se necesitan nuevos trabajos <strong>de</strong> nuestra realidad<br />

nacional, para lograr recom<strong>en</strong>daciones más concluy<strong>en</strong>tes<br />

sobre esta dol<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> nuestro país.<br />

Refer<strong>en</strong>cias<br />

1. Coleman SS. Developm<strong>en</strong>tal dislocation of the hip.<br />

Evolutionary changes in diagnosis and treatm<strong>en</strong>t. J<br />

Pediatr Orthop 1994;14:1-2.<br />

2. Aronsson DD, Goldberg MJ, Kiling TF Jr, Roy<br />

DR. Developm<strong>en</strong>tal dysp<strong>la</strong>sia of the hip. Pediatrics<br />

1994;94:201-6<br />

3. Lehmann HP, Hinton R, Morello P, Santoli J. Quality<br />

improvem<strong>en</strong>t, and subcommittee on <strong>de</strong>velopm<strong>en</strong>tal<br />

dysp<strong>la</strong>sia of the hip: <strong>de</strong>velopm<strong>en</strong>tal dysp<strong>la</strong>sia of the<br />

hip practice gui<strong><strong>de</strong>l</strong>ine: technical report. Pediatrics<br />

2000; 105:57-9<br />

4. Arce VJ, García BC. <strong>Disp<strong>la</strong>sia</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong><strong>de</strong>sarrollo</strong> <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>ra.<br />

¿Radiografía o ultrasonografía? ¿A quiénes y<br />

cuándo? Rev Chil Pediatr 2000;71: 354-66.<br />

5. Bialik V. <strong>Disp<strong>la</strong>sia</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong><strong>de</strong>sarrollo</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> ca<strong>de</strong>ra: <strong>un</strong> nuevo<br />

<strong>en</strong>foque <strong>de</strong> <strong>la</strong> inci<strong>de</strong>ncia. Pediatrics 1999;40:15-<br />

9.<br />

6. Hernán<strong>de</strong>z AE, Ahued AJ, García CR. Factores <strong>de</strong><br />

riesgo <strong>en</strong> <strong>la</strong> etapa intrauterina que predispon<strong>en</strong> a <strong>la</strong><br />

luxación congénita <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>ra. Ginec Mex 1997; 65:<br />

358-61.<br />

7. American Aca<strong>de</strong>my of Pediatrics. Clinical Practice<br />

Gu<strong><strong>de</strong>l</strong>ine: early <strong>de</strong>tection of <strong>de</strong>velopm<strong>en</strong>tal: dysp<strong>la</strong>sia<br />

of the hip 2000; 10: 896-905.<br />

8. Delgadillo JM, Macias HA, Hernan<strong>de</strong>z R. Desarrollo<br />

displásico <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>ra. Rev Mex Ped 2006;73:26-32.<br />

DISPLASIA DEL DESARROLLO DE LA CADERA, EN UN CENTRO DE ATENCIÓN PRIMARIA / Onostre R.<br />

6

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!