This magazine is about relationships. How can you deal with a breakup, what do people mean by their body language and how do you keep the sparkle in your relationship? All things that people have to deal with. This and much more in this magazine.
Modelonan riba portada: Nicole Croes & Nilovelle Gijsbertha
Digital version
2
3
4 you-th magazine página
Angelo Engelhart
Arelies Knight
Shelomi mi yu muhé di dos aña ta pasa
henter wikènt ta papia di su amigu di krèsh
haña hopi sabiduria di su banda. Pa straño
ku por parse, tin hende ku no tin relashon
ku niun hende. I esaki ta hopi lamentabel.
> Un relashon ta algu di dos banda, kaminda tantu e
hòmber komo e muhé tin ku duna di nan banda pa e
relashon kana bon. Pero e kos ta sinta na kon ámbos
ta mira e relashon i kiko ta nan meta pa e relashon.
Pero kon ku bo mir’é, e balansa tei na momentu di
un relashon, basta ámbos kumpli ku e ròl ku nan tin
den e relashon.
4 you-th magazine | página
Diño. Ora e ta kome e ta bisa: “mama, Diño
Pues mi konseho: no traha riba bo rela-
Brianna-Gwenn Martis
Cheyenne Felizie
ta kome tambe” òf e ta bisa “mama, Diño a
bai kas”. Ora e ku Diño topa djaluna mainta,
shonnan di semper so. Bai pa relashonnan
nobo i ku ta di ganashi tantu pa bo komo
ta mashá brasamentu tin. Mi ta keda impres-
pa esun ku mester di bo. Anto kòrda ku pa
honá di mira kon for di chikitu ya un ser
bo manten’é un relashon stabil, mester traha
humano ta forma amistat. Shelomi tin dos
riba dje. Chèk e artíkulo ‘Manten’é e spark’.
aña pero aparentemente ya e sa kon pa sinti
I si bo relashon no a bai bon, no ta nada!
Shurayne Fenny
Ebony-Gwenn Martis
falta di un amiguitu di krèsh. Tin relashonnan
ku hendenan rondó di nos ta un nesesi-
Djis tene kuenta ku e ‘Breakup rules’ ku nos
hóbennan a trese pa bo den e edishon aki di
dat humano básiko. Nos mester di otro. Mi a
4 You-th Magazine. No keda sin hasi e kwes
nota ku manera mundu a bira aworakí hende
di e edishon aki. I chèk e artíkulo tokante
ta enfoká hopi riba relashon di famia, relas-
“first date”. Kiko abo ta hasi na bo promé
Trisha Passial
Janella Mook
hon di pareha i relashon ku amigunan. Pero
mi ta kere a yega tempu pa nos relashoná
“date”? Bo ta ‘keep it simple’ òf.... “Enjoy” e
4 You-th aki, di hóben pa hóben!
nos mes ku esnan ku tin mas mester di nos.
Ke hubo bira amigu ku e gai ku tur hende ta
Shurminia Martina
tenta na skol? Òf kisas sera un amistat ku un
hende di edat, dun’é kompaño i para kla pa
EStilista
Thalia Kirindongo
Dayrina Willems
Diana Leander
Kevin Begina
Amorette Martis
Zaerick Martha
Noëlgel Pinedo
Elmer Pieternella
Nnecka Tielman
RELASHON
E ta kuminsá ku un sonrisa,
un lágrima i kisas ku un saludo.
Tin diferente sorto, bon i malu.
Niun relashon no ta mesun kos.
Tin traishonero, tambe amikal i hopi amoroso.
Niun no ta perfekto, pero sí diferente.
Tin relashon komo amigu i amiga,
komo pareha, tambe familiar.
Tin hopi sorto mas, apesar di tur kos nan ta un relashon.
Straño, dushi, speshal, kada un ta un base pa forma nos bida.
Sea ku legria òf tristesa.
Nan ta lès di bida, den forma di hende.
Mayoria ta kuminsá ku un sonrisa i ta kaba ku tristesa.
Tin relashon ta kuminsá den un otro su final.
Algun ta tristesa di otro i legria di esun ku a lucha.
Tin ta hasi doló i tin ta fantástiko.
Kada relashon a kuminsá di amor.
Kada un ta speshal i tin un espasio speshal den nos kurason.
Kòrda,...
amor no tin un dia di komienso, ni tampoko un dia final.
E ta dura pa eternidat.
Dayrina Willems
> Publikadó
Fundashon Ban Komuniká
> Kordinashon i diseño gráfiko
Passaat Graphic & Web Design:
Monique Rosalina
Julia Paalman
T: 465 7266
E: 4you-th@passaatdesign.com
> Imprenta: Hi-Printing
> Kantidat: 6.000 ehemplar
> Portrèt riba portada
CW photography: Carlo Wallé
T: 5999 - 465 7465
> Hefe di redakshon
Shurminia Martina-Rafael
& Arjeanne de Aquino
T: 5999 - 521 0089
> Finansiadó
Ministerio di Enseñansa,
Siensia Kultura i Deporte
> Aviso
Monique Rosalina
T: 465 7266
E: 4youth@passaatdesign.com
4youthmagazine
Ilustrashon: Nnecka Tielman
54 you-th magazine | página
4
4 you-th magazine | página
> Dikon hende muhé ta kai pa
un ‘bad boy’? Simpel, pasó e
tipo di gai aki ta rebelde, brutu
i sèksi. No ta difísil pa bo kai pa
nan enkanto. Loke ta algu sigur,
nan tin un oura speshal. Nan ta
‘straal uit’ aventura, sensualidat i
dibershon.
Pero no ta tur loke ta bria ta oro. E defektonan
ta sintá na e otro banda di e medaya.
Ounke bo lo no ripará na promé bista, pero
hopi bia e ‘bad boy’ ta egoista, inmadurá
i e tin mal karakter. Ademas di ‘bad boy’
nan tin otro nòmbernan ku ta mustra ki tipo
di hendenan ta. Hopi bia e ‘bad boy’ ei ta
‘pimp’ i ‘lover boys’. Pues ta un persona ku
bo mester ta alertá pa bo no kai pe. E kontesta
riba e pregunta, dikon hende muhé
ta kai pa e tipo di gainan aki ta simpel. E
‘bad boy’ ta bisa e palabranan korekto pa
konkistá un hende muhé. Palabranan ku e
‘good guy’ no ta uza.
E ‘good guy’ òf ‘sweet Boy’ ta e tipo ku ta
keda riba un mucha muhé. E ta dun’é
atenshon 24/7. Esei ta un relashon ku no ta
duna un hende muhé e espasio pa sinti ku
e por pèrdè su pareha. Paso tur kos e ‘sweet
boy’ ta di akuerdo kuné. I semper e hende
muhé ta haña loke e ke.
Pues ta importante pa e hende hòmber
komprondé ku e hende muhé ke un hòmber
ku sa di konkist’é pero ku no ta egoista òf
tin mal karakter.
E hende muhé ke pa e hende hòmber hala
su atenshon i lanta su kuriosidat.
“Palabra no ta di niun hende, sino di esun
ku mester di dje na e momentu perfekto”
Dayrina Willems
> Un ser humano ta
forma parti di diferente
tipo di relashon. Komo
hóben tur ora bo ta siña
konosé hende i ta forma
relashonnan nobo. Pero
kiko ta un relashon
presis? Kua ta tur e tipo
di relashonnan ku nos
konosé?
Relashon ta un konekshon entre
dos òf mas persona. Bo por tin
un relashon ku un òf mas persona
pero tambe por ehèmpel ku
bo religion, un animal òf opheto.
• Relashon amoroso ta un relas-
hon ku un frei òf kasá. Algun
karakterístika di un relashon
amoroso ta: sintimentu di
seguridat, kariño i amor. E
tipo di relashon aki tambe tin
su formanan manera: kasá,
bibá huntu sin ta kasá i un
relashon kaminda e pareha no
ta ta biba huntu (‘Living Apart
Together relatie’).
• Relashon ku amigu i amiga-
nan/sernan kerí. Semper bo
ke ta rondoná di bo amistatnan
pa bosnan sali huntu òf
kombersá. Algun karakterístika
di un relashon asin’akí
ta: konfiansa, rèspèt i ku bo
ta sinti bo kómodo semper.
• Relashon ku bo famia (mayor-
nan, ruman, tanchi, tio, prima,
primu, wela, etc). Relashon
ku famia ta algu ku hende
ta balorá hopi i pa mayoria
hende e ta na promé lugá. For
di bo famia, prinsipalmente
bo mayornan bo ta siña bo
norma i balornan; bo famia
tin hopi influensia riba bo.
Pues pa konkluí tin diferente
forma di relashon manera esunnan
ariba menshoná, pero kada
un tin su karakterístikanan i
kada hende ta balorá kada relashon
na su manera.
Arelies Knight
> Dushi, stropi, amor,
‘baby’ nos tur a yega di
skucha hende yama esun ku
nan ta stima ku nòmbernan
asina, pero tin hopi mas.
Asta un par ku nan nifikashon
ta kompletamente otro
for di loke bo ta pensa. Aki
nos a pone e ‘koosnaampjes’
òf ‘pet names’ di mas
popular i nan nifikashon.
• ‘BAE’: Kasi sigur bo a yega di uza
e palabra aki, pero kiko su
nifikashon ta? Hopi ta bisa
lèternan di e palabra ta para pa
Before Anyone Else. Pero tambe
BAE ta nifiká ‘poop’ den e idioma
danes.
• ‘Treasure’: ‘Treasure’ ta un palabra
merikano. Hulandes tambe ta
uz’é: ‘schat’.
• ‘Darling’: ‘Darling’ ta un palabra
ku no ta bai for di moda. E ta
hopi usá na Inglatera. Su nifikashon
ta: ‘beloved’(=stimá).
• ‘Sweetie’: E palabra aki tambe
hende ta uza mashá hopi mes.
• ‘Beau’: E palabra aki tambe ta
hopi komun pa yama bo dushi.
Su nifikashon mes ta ‘a rich fashionable
young man’, esta un
hòmber riku ku bon tipo.
Esaki tabata un par di ‘koosnaampjes’
i nan nifikashon. Tin mashá
hopi mes. Si bo tin un par ku bo ta
yama e hendenan ku bo ta stima,
buska nan nifikashon ‘online’ i pensa
si nan nifikashon ta adekuá ku loke
bo ke yama i bisa e hende. I kòrda
laga e rèspèt keda.
Cheyenne Felizie
74 you-th magazine | página
> Hopi hende ta
puntra: “Kon bo por ta
‘single’ i tòg ‘happy’?”.
Hopi hende despues di
un relashon por bira un
alkohóliko pa djis lubidá
e emoshonnan horibel
ku nan ta enfrentá kada
> Nos a drenta den un temporada na
Kòrsou ku ta hasi hopi kalor i esaki ta
pone ku nos ta soda mas ku nos ke. Bo
tin un holó desagradabel bou di bo
brasa i bo ke kore ku esaki? Ata algun
tep ku bo por uza pa e problema aki.
Tep 1. Baña dos bia pa
dia ku un habon sin holó,
dia. Pa hopi hende amor
a daña nan bida. I nan
ta drenta den un otro
relashon pa por lubidá e
doló i e tristesa ku nan
tin paden. Nan ta drenta
i sali for relashonnan,
pasó nan ta sinti nan
mes malu. Ora nan ta
soltero nan ta sinti nan
> Hopi hóben tin un persona ku
e ta gusta òf e ta den un relashon
kuné. Nos ta biba den un temporada
kaminda asta hóbennan kristian/religioso
ta den un relashon.
Por ehèmpel:
• Bo no tin mag di tene relashon seksual
promé ku matrimonio i si esaki ta e kaso,
bo a kometé un piká. Hebreonan 13: 4
• Bo no tin mag di biba huntu promé ku
Malakías 2: 16), pero den Mateo 5:32, e Palabra
di Dios ta bisa ku un persona por divorsiá
si tabatin inmoralidat seksual durante
matrimonio.
esaki ta mata e bakterianan
ku ta trese e holó
desagradabel.
Tep 2. No bisti e pañanan
ku bo a soda dos dia tras di
otro, esaki ta pone ku e holó no ta bai laga bo
i bo problema ta bira mas grandi.
mes mas malu i ta pensa
ku nan bida ta bruá. Nan
no ta buska un pareha
pa amor òf pa romanse
sino pa skapa for di e
realidat, pasó nan no
por manehá nan bida
bon mas.
Pero kiko realmente ta e reglanan
ku bo mester tene bo mes na dje
segun Beibel i kiko ta e diferensia
entre un relashon entre dos hóben
ku no ta pone mashá atenshon
na Beibel i religion i un relashon
entre dos hóben ku un bida spiritual
aktivo i ku ta religioso?
kasamentu, komo ku ta difísil pa dominá
bo mes pa keda sin tene relashon seksual
bibando ku e persona den kas- promé ku
matrimonio. 1 Korintionan 7: 1-40
Bo tabata sa ku tin un organisashon rònt
mundu, ku ta sostené, guia i duna informashon
na hóbennan pa asina konsientisá nan
tokante apstené te na matrimonio? Un orga-
Beibel ta pèrmití aborto?
Nò, den Beibel tin para ku bo no tin mag
di kita bida di un otro persona. Pues, si bo
ta na estado bo no tin mag di kometé un
aborto, pasó esaki ta un piká. Éksodo 20: 13
Asin’aki tin hopi punto mas ku bo por para
ketu na dje i bo ta mira ku riba sierto punto
Tep 3. Purba di uza ménos alkohòl i kafeina
Ora bo ta ‘single’ bo no tin hopi problema. I bo por pasa tempu ku bo mes
nisashon similar aki na Kòrsou yama Funda-
e relashon Kristian ta diferente for di e relas-
den bo kuminda i bebida diario. Alkohòl i
i hasi loke bo ta gusta hasi, manera sali ku bo amigunan i pasa tempu ku
shon ATM i e ta asta riba Facebook!
hon sin un base kristian. Hopi hende no
kafeina ta pone ku bo kurason ta bai bati
mas duru ku normal i bo
bo famia. Bo hubentut ta kòrtiku, djis disfrutá di dje lo máksimo.
Den e bida mundano mayoria bia hóbennan
no ta para ketu na reglanan bíbliko. Pero
Pero despues di matrimonio awor?
ta konsiente di esaki, pero naturalmente 4
You-th tei pa konsientisá i siña nos hóben-
kurpa ta kuminsá soda
Pensa promé ku bo hasi algu serio ku un persona, pasó un simpel desishon
den e kaminda kristian basá riba e Beibel tin
Tin e posibilidat pa un pareha divorsiá des-
nan kosnan nobo ku den futuro nan por
mesora.
por kambia bo bida pa semper. Si bo no por dil ku e situashon di e
algun regla ku tur hende mester tene su mes
pues ku nan kaba di kasa? Si nos mir’é bíblika-
reflekshoná riba dje.
Tep 4. Purba di keda
relashon mihó bo ta ‘SINGLE & HAPPY’!
Elmer Pieternella
na dje ora e ta den un relashon.
mente, Dios ta odia divorsio (Génesis 2:24-25,
Ebony-Gwenn Martis
trankil ora bo ta den
un situashon difísil, pasó
strès ta pone ku bo ta kuminsá soda.
Pero kon ta lesa ‘bodylanguage’?
kisas e ta interesá den hiba un kombersa-
konfiansa siendo porta bo tin hopi miedu òf
Pa bo por lesa un persona su ‘bodylanguage’
shon ku bo òf ke konosé bo mihó. Asina
bo ta hopi nèrvioso. Ku bon ‘bodylanguage’
Tep 5. Si bo ta soda tur ora, asta ora ta friu,
bo mester por sa e ‘houding’ nan konosí i e
tin mas manera ku un hende su kurpa
bo por pensa: kana ku bo lomba
kisas bo tin e malesa ku yama Hyperhidrósis.
Si bo ta kere ku ta di e
malesa aki bo ta sufri,
nos ta rekomendá bo bishitá
bo dòkter di kas pa
asina bo por haña e tratamentu
nesesario.
> Ora ku un persona gusta bo, tin diferente manera ku bo
por rekonosé esei. Un di e maneranan ei ta dor di sigui su
‘bodylanguage’. ‘Bodylanguage’ ta komunikashon no-verbal
ku ta hasi uso di bo ekspreshonnan di kara, bo mannan i e
moveshon ku bo ta hasi ku bo kurpa (‘houding’). Tambe for di
bo ‘bodylanguage’ un persona por forma un impreshon di bo.
estado emoshonal ku por ta pertenesé na
e ‘houding’ ei i konektá nan ku otro. Por
ehèmpel si un persona ta blo kita kara i no
ke wak bo den bo wowonan, e por tin algu
di skonde òf e ta tímido. Kisas un hende ku
ta konstantemente ku su man krusá ora e ta
kombersá ku bo, no ke habri su mes pa ta
por revelá kiko e hende mes ta pensa
òf sinti.
Duna un bon impreshon
‘Bodylanguage’ no tei solamente
pa komprondé un
hende su estado emosho-
règt, kara ku un smail, dal pasonan
firme, duna un hende un man firme
i wak un hende den su kara ora e
ta papia. Asina tambe si bo paga tinu
riba bo ‘bodylanguage’ ora ku bo ta
den kompania di e persona ku
bo gusta bo por aktua un
sinsero ku bo. Tin hende ta smail ora nan ta
nal pero tambe pa laga
sierto manera ku e lo bai
Ebony-Gwenn Martis
Ta hopi importante pa den kualke situashon ku bo ta, sea ta den un
relashon òf ora bo ta bai hasi negoshi, pa bo lesa e persona su ‘bodylan-
skucha bo òf e ta sakudí kabes ora abo ta
konta algu, esei ta nifiká ku e ta komprondé
un impreshon atras. Por
ehèmpel si bo usa un
‘fall in love’ ku bo.
guage’. Esaki pasobra ora ku bo lesa un persona su ‘bodylanguage’ bo
por komprond’é mas mihó i esaki ta yuda bo interpretá hopi di e señalnan
inkonsiente ku e otro persona ta manda.
e loke abo ta kont’é òf e ta di akuerdo ku bo.
Si un hende ta blo buska kontakto di wowo
ku bo, siendo ku boso no ta kombersando,
bon ‘bodylanguage’
bo por mustra manera
un hende ku hopi
Brianna-Gwenn
Martis
8
9
4 you-th magazine | página
E relashonnan den bida di un ser humano ta mashá importante. Ta esaki ta
forma e hende i dun’é su balor propio. Kon importante nos hóbennan ta haña
e relashonnan den nan bida. Kiko ta e ingredientenan pa un relashon por bai
bon? 4 You-th a puntra algun hóben kiko pa nan un bon relashon ta enserá:
‘Un bon relashon pa ami ta kon bo ta
atendé ku bo mama, tata, tanchi, tio, bo
pareha, bo amigu/amistatnan, ets. E sistema
ku bo ta papia i aktua ku nan. Tambe
di tur banda mester tin e konfiansa di bisa
òf konta algu sin mester konta esaki na
tersera. Den un bon relashon nos mester
por komprondé otro i tambe sostené otro.’
‘Un relashon pa mi entre pareha ta konsistí di komunikashon. Pasó sin komunikashon
pa ami un relashon no tin base. I no ta relashon mas, sino di abo komo persona i pa ku
otro hende (‘open relatie’). Pasó un relashon ta algu entre dos persona, pues kaminda
tumamentu di desishonnan tambe ta un faktor den e relashon. I bo no por bai pensa riba
bo so mas. Bo mester ta dispuesto pa por tum’é desishon den boso dos komo pareha.’
4 you-th magazine | página
‘Un bon relashon ta ora tin komprondementu, konfiansa, union,
stimashon i sintimentunan di bèrdat manera: amor, kariño,
pasenshi i dedikashon.’
‘Na mi opinion un bon relashon ta ora
dos persona ta sinti nan asina konfortabel
ku otro ku nan por bisa otro tur kos,
sin bèrgwensa òf sin pensa dos biaha,
sin duda i ku konfiansa. E ta tambe ora
e persona ta sinti ku e relashon ta bal
asina tantu ku e lo ke sakrifiká tur kos
pa su partner.’
‘Un bon relashon ta konsistí di amor,
rèspèt, komprenshon, toleransia i e parti
hopi importante ku ta komunikashon. E
ingredientenan aki ta forma un gran parti
di nos bida i ta nan ta yuda pa por tin un
bon konekshon entre hende ku hende.’
*
‘Un bon relashon pa ami ta ora abo ku bo pareha por forma un
tim huntu. Ora bosnan tin problema, boso por yega na un solushon
i sigui tei pa otro ora esun mester di otro. Keda mustr’é ku
bo stim’é i lag’é sintié úniko i spesial p’abo so. Esei pa ami ta
un bon relashon.’
‘Na mi opinion un bon relashon ta basá riba rèspèt, konfiansa i
hopi komunikashon. Ta amigu di otro i tei semper pa otro den
bon i den malu. Purba di nunka laga anochi sera i boso ta rabia
ku otro i semper trata di yega na un akuerdo. Tambe trata di
semper pone Dios na promé lugá.’
‘Pa ami un bon relashon ta ora tin konfiansa
sin niun sekreto. Bo mester stima
bo pareha i demostrá esei tur dia di
nobo. Ora un problema presentá bo
mester solushoná esaki i sigui pa dilanti
i nunka entregá.’
‘Bo por papia di relashon ora tin konfiansa
di tur dos persona den e relashon.
I si mi ke hasi algu sin mi pareha, e por
tin e konfiansa di laga mi bai. Ademas
den un relashon nos mester tin e stimashon
i atenshon pa otro.’
‘Un bon relashon ta kuminsá ku bon komunikashon, konfiansa mutuo i un kurason ku
ta pordoná. Tambe ta importante pa pasa sufisiente tempu huntu pa konosé otro bon.
Kòrda bon ku e berdadero bunitesa ta di paden.’
‘Dos persona ku ta stima otro, tin kariño
i konfiansa pa ku otro. Nan tei pa otro
‘no matter what’. Na ta komprondé otro i
nan tin komprenshon pa otro. Tambe nan
mester por lucha, bringa bati kabes i bai
dilanti huntu. Tur esakinan den nòmber
di Dios.’
‘Pa ami ta esensial pa un bon relashon kuminsá ku rèspèt. Bo mester respetá bo mes i
bo pareha. Demostr’é ku e ta esun, e úniko den bo bida. Ora tin problema, mal komprondementu
ta bon pa papia kun’é personal. No bai grit’é, zundr’é, huzg’é òf kere loke bo a
tende di dje. Papia kun’é i te na ora ta algu ku bo a mira pidi’é un splikashon. Regla tur kos
den boso dos. Kualke kos buska konseho, pero no pèrmití hende di afó mete den boso
relashon. Duna otro atenshon i hasi un detaye. E no mester ta algu karu. Un ‘bondia’, un
‘kon a bai awe’, un ‘bonochi’, un poëma òf flor ta detayenan simpel pero ku ta konkistá.
No keda riba bo pareha 24/7, ami no ta haña e kos ei sano. Bo tin ku duna bo mes e chèns
di bisa dushi m’a sinti bo falta. Esei pa ami ta un bon relashon.’
‘Relashon ta simbolisá union entre abo i
un persona. Sea ta un union karnal òf spiritual.
Un relashon por ta ku diferente tipo
di hende: entre abo i bo famia, abo i bo
pareha òf amistatnan ets. Na momentu ku
bo tin un relashon ku un persona boso
ta komprondé otro un tiki mas. Sea bo ta
konfi’é òf stim’é ets. Pues den un simpel
palabra: relashon ta e momentu ku bo ta
surpasá bo mes nesesidat i konektá ku un
otro persona.’
‘Pa mi relashon ta un amistat será entre abo ku un persona. Boso
ta stima otro i ta dediká hopi rèspèt, amor i konfiansa na otro.
Mayoria biaha tin un atrakshon físiko i bo por komprometé bo
mes ku otro.’
‘Pa ami un bon relashon ta kumisá
promé na e konfiansa di e dos personanan
envolví. E relashon ta basá riba
e forma ku nan ta komuniká ku otro
i trata otro. E momentu ku bo ta bisa
un hende ku bo stim’é komo amigu òf
pareha ei un relashon ta kuminsá. Na
momentu ku bo ta bis’é di bèrdat i no
pa djis pa bisa. E momentu ku bo ta wak
un hende den su kara i ku bo bis’é ku
bo por konfia den mi, anto ku bo bis’é e
esaki di bèrdat i no pa interes.’
‘Tin diferente tipo di relashon. Pa ami
un relashon ta un kontrato entre dos
persona di kual e punto mas importante
riba dje ta konfiansa. Dimes tin hopi
mas faktor ku ta importante, pero esun
mas importante pa ami ta konfiansa. Si
bo no tin konfiansa e kos nunka lo kana
bon entre e dos personanan aki. Tambe
bo mester tin bon komunikashon i amor.
Pero si bo no ta konfia den e hende e
kos no ta kana dushi.’
‘Pa un bon relashon bo mester tin un pareha ku ta hasi hopi pa bo. Ademas
bo tambe lo mester hasi e mesun kosnan bèk p’é. Pues den un relashon e
esfuerso mester bini di tur dos banda. Tambe bo mester duna bo pareha
su libertat i mustr’é konfiansa. Ora momentunan difísil yega, e relashon
mester wanta duru i boso mester keda huntu. Un di boso no por kore bai
kada un ko’í kèns ku pasa. Aworaki mi no ta den niun relashon mas. Mi
tabata den un di dos aña si, pero lamentablemente el a kibra. No tin moda
di hasi. Loke ta esensial pa un bon relashon ta: atenshon konfiansa, libertat
i komprondementu. Tambe ta bon pa siña tende ora e pareha bisa bo
algu i pensa promé bo hasi algu òf faya.’
‘Pa ami un bon relashon ta: Ora
e konfiansa i e fleksibilidat tei
di tur 2 persona den e relashon.
Kaminda nos kada un por konta
ku otro, hari i yora, un ruman,
tata òf mama pa otro i sostené
otro den bon i tambe malu.
Naturalmente por bin diskushon,
pero al final nos tur dos ta komprondé
i keda bon ku otro.’
Night at the Museum:
Secret of the Tomb 18 desèmber '14
The Hobbit:
The Battle of Five 18 desèmber '14
Exodus Gods and Kings 11 desèmber '14
Top Five 12 desèmber '14
It’s a hard knock life: Annie 18 desèmber '14
Unbroken 25 desèmber '14
Big eyes 25 desèmber '14
Fashion shoot
Fashion shoot
Modelo: nicole croes & nilovelle gijsbertha
Fotógrafo: Carlo Walle
EStilista: amorette martis
make-up: inglot, punda
asesorio: Thick N Fab
paña Nicole: milan, otrabanda
paña Nilovelle: angelo, punda
Ku koperashon di: rosso, trupial inn
12
13
4 you-th magazine | página
> Bo ta kere bo kurason lo keda
kibrá te dia e persona ei bolbe
bèk? Òf bo tin intenshon di ward’é
kumpli ku tur e promesanan ku
el a hasi bo? Ta hopi frustrante pa
atendé ku un separashon.
Mas ainda si un siman pasá, e persona aki
tabata nifiká tur kos pa bo i di un dia pa otro
bo ta haña bo ta sera e kapítulo i yama ayó.
Pero no preokupá bo, meskos ku e dia felis
tin 24 ora, esun tristu tambe!
Algun persona ta tuma e frase “mi no por
biba sin bo” muchu na serio i na momentu
ku nan tin ku enfrentá un separashon nan
bida ta para. Na un dado momentu, esei ta
nifiká ku e persona heridá ta keda warda e
persona ku e ta kere ku el a stima bolbe bèk,
sin para ketu i pensa kiko lo sosodé si e persona
aki no bolbe mas. P’esei den e rúbrika
aki nos 4 You-th ta bai mustra bo kiko ta
mihó pa hasi den un kaso asin’aki.
Ta di komprondé ku den komienso nada no
ta mustra fásil. Anto kisas asta bo ta sinti
manera niun hende lo no por komprondé
bo. Pero tempu lo ta e mihó remedi. Kòrda
DO'S
• Aseptá e situashon
• Deshogá bo mes ku un persona di konfiansa
• Pasa mas tempu ku bo amiga(u)nan
• Hasi ehersisio pa kita strès
• Purba wak e parti bon for di tur kos
• Tuma tempu pa konosé bo mes mas mihó
DONT'S
• Pega bo mes mas na e persona
• Keda biba den bo doló i desepshon
• Drenta den un relashon nobo muchu lihé
• Sera bo mes konstantemente den kamber
• Keda kuestioná e situashon
• Keda buska informashon di e persona
semper, si tin malu mester tin bon. I pa bo
yega kaminda bo ke bo mester dal e promé
paso pa kita for di unda bo ta.
R’bel Gyal
> Mayoria hende ku ta interesá den un relashon
serio lo buska un manera pa mantené e ‘spark’. E
simpel bèrdat ta ku mayoria di nos ta mará na límitenan
finansiero i otro rekisitonan ku ta hasi difísil pa
pone ‘quality time’ ku nos pareha na promé lugá.
Si un pareha lucha pa duna sufisiente
sosten i apoyo na otro,
esaki lo mehorá e relashon.
Gratitut ta asosiá ku satisfakshon
i felisidat. Semper ta gradesido
pa lokual bo pareha ta
hasi, pasobra e kosnan di mas
chikitu ta nifiká mas tantu. Reta
bo mes dor di ekspresá gratitut
asta ora bo ta den un pleitu ku
bo pareha. Mas bo konsientisá
bo mes riba e aktonan chikitu di
amor ku ta pasa entre boso, mas
lo bo flama e ‘spark’ den bosnan
relashon.
Rutinanan diario den mayoria
kaso den un relashon ta trese
flohera, frustrashon i tambe
ripitishon. Esaki ta pone ku parehanan
no ta mustra otro amor
mas. ‘Be spontaneous, overcome
your routine’. Bai kome na
un restorant nobo, bisti un koló
di paña diferente òf kambia bo
‘look’ dor di peña na diferente
stail. Tur ta yabinan pa ta ‘spontaneous’
i pa purba algu nobo.
Bisa ‘mi stima bo’ kontinuamente
ku bo boka so i sin akshon lo no
yega na nada. Demostrá bo ser
kerí ku di bèrdat bo ker e, lag’é
sa ku bo ta di dje i e ta di bo.
Robert de Jong
4 you-th magazine | página
Nada no ta keda skondí pa
semper. Bèrdat semper ta sali na
kla! Pues sòru pa bo kumpli ku
loke boso dos huntu a palabrá
For di un investigashon a sali na kla
ku e kalidat di relashon entre un
atleta i su ‘coach’ tin un efekto krusial
riba e atleta su satisfakshon, motivashon
i desaroyo. P’esei un atleta
mester purba di mantené un relashon
fuerte i positivo ku su treiner.
Buska un bon ‘coach’
E promé stap i esun di mas imporante
ta buska un bon ‘coach’. Pa
tuma e desishon aki e atleta tin di
buska informashon di e treiner su
abilidatnan, su eksperensia i tambe
di su logronan. E treiner ku e skohe
por tin tur e abilidatnan i eksperensia,
pero si e no tin e personalidat e
no por yuda e atleta yega na su máksimo
potenshal. Pa forma un relashon
entre ‘coach’ i atleta ta importante:
konfiansa, rèspèt i un komunikashon
habrí i honesto. E elementonan aki
no nesesariamente ta garantisá ku
lo bai tin un éksito pero e relashon
entre e atleta ku su ‘coach’ lo ta mas
fuerte.
Konfiansa
Ora un atleta yega e nivel mas haltu
di kompetensia den un deporte, e
konfiansa entre un atleta i un treiner
ta tuma un ròl importante. Hopi
metanan por logra si tin konfiansa
entre ‘coach’ i atleta. Un ehèmpel: si
bo primintí bo mes i bo ‘coach’ un
orario pa trein, keda sigui esei.
Rèspèt
Pa e relashon entre ‘coach’ i atleta
ta un éksito, mester tin un rèspèt
mutuo entre treiner i atleta. Demostrá
rèspèt por ta simpelmente yega
trempan pa treinen.
Komunikashon habrí i honesto
Esaki ta enserá ku e atleta lo duna
‘feedback’ tokante e treinennan.
Semper ta importante pa stipulá un
dia pa e atleta sinta ku e ‘coach’. Den
e enkuentro aki e ta duna su trainer
tur detaye kon e siman a bai, kiko su
plannan ta i kiko tur su akvidatnan
diario ta.
Tur loke abo komo atleta ke logra ta
posibel semper si tin un bon komunikashon
ku bo ‘coach’ i si bo tin un
mente determiná.
Angelo Engelhart
> Awendia no t'asina difísil pa mantené un relashon
riba distansha largu. Danki na medionan sosial
tin maneranan fásil pa por keda den kontakto ku bo
sernan kerí den eksterior. Aki ta sigui algun tep kon
pa mantené relashon riba distansha largu:
1. Sea honesto ku otro. Tur loke
un hende papia òf hasi tin un
konsekuensha mará na dje. Sea
bon òf malu. Skohe pa semper
papia bèrdat i hasi loke bo ta
bisa. Al final: “what goes around
comes around”. Hasi loke ta bon i
korekto, pa esaki bini bèk pa bo!
2. Tene kuenta ku ‘time zone’ di
e persona ku bo ta papia kuné.
Por ehèmpel 12or’ di mèrdia na
Kòrsou ta 12or’ mainta na Bejing.
3. Yega na akuerdonan kom
prendibel i mantené bo mes na
esaki. Maske tin distansha bida
ta sigui normal pa kada persona.
Tin e dicho ku ta bisa: “Ojos que
no ven, corazón que no siente”.
E hende ku bo ta papia kuné
mes no tei pa mira kiko ta pasa.
Semper tin otro hende rondó di
bo ku si por mira i tuma e inisiativa
pa informá otronan loke nan
ta mira di bo.
4. No manda vidio, potrèt sunú
òf bulgar òf hasi esakinan den
‘life chat’. Maske abo ‘delete’
esakinan, e persona ku ta risibi’é
di bo por warda esaki. E peliger
ta ku bo a duna e persona
aki kòntròl pa mustra informashon
personal i íntimo di bo. Ku
konsekuensha ku e por mustra
esaki na ken ku e ke i ki ora ku
e ke. Sea hopi konsiente! No hasi
kosnan ku por afektá bo imágen
i ku despues bo no por drei bèk.
Janella Mook
* prikbord
15
> ‘Mi tabata super ilushoná ku mi amigu di Facebook.
Nos sa ‘chat’ oranan largu ku otro tur dia, mi ke
asta konfia bo i bisa ku mi tabata konsiderá nos relashon
komo unu di pareha. E ta e úniko persona ku mi ta
haña un sosten serka dje ora e dia no bai bon. Si mi no
papia kuné mi no ta sinti mi bon! Pero mi a haña sa di
un hende serkano ku mi no ta e úniko persona ku e tin
e tipo di seshon di ‘chat’ aki kuné. Kiko mi hasi?’
> Hopi hóben di nos generashon tin den kabes ku asina
nan kuminsá ‘date’ ku un pèrsona ya nan ta kla kaba pa tene
relashon ku otro. Na lugá di tene relashon, pakiko no usa e
tempu pa konosé otro su karakter i personalidat mihó? Aki
algun tep di preguntanan ku bo por hasi otro na e promé
‘date’.
4 you-th magazine página
> For di e momentu ku dos hende kuminsá kombersá ku otro, ya nan a kuminsá traha riba e relashon ku nan
tin. Esei kemen ku bo tin ku traha riba e relashon ku bo tin ku e amigu òf amiga, mama òf tata òf ruman, bo
pastor, bo yu, bo kasá òf bo frei. Den e relashon ku boso tin por tin pleitamentu. Por tin desakuerdo komo ku
ta dos hende diferente boso ta. Tin biaha bo ta haña mama ta kansa bo i tata ta pensa bo ta hasi fèrfelu. Bo
ruman ta tenta bo i kansa bo, mare e por bai for di kas pa kaba. Òf bo amiga a hasi kos di falsu kontra bo i bo
ta kuminsá ignor’é. Pero tin biaha no ta nan ta faya. Bo mes tambe mester atmití ora abo tin un fayo. P’esei
aki algun idea kiko ta bon pa hasi ora bo ta atendé ku e hende ku bo tin un relashon kuné i kiko ta e kosnan
ménos bon.
Honestidat
Ta bon pa bo ta kompletamente honesto
ku otro i pa komuniká ku otro mas tantu
ku ta posibel. Si un kos a duel bo, bisa e
hende. I ora e puntra bo si el a hasi algu,
kontestá honestamente. Asina bo konsenshi
ta keda limpi i e otro hende por konfia bo.
Asina boso relashon ta bira fuerte i ta bira
difísil pa otro hende daña boso relashon ku
redu, pasó boso ta bisa otro tur kos kaba.
Esaki ta konta pa e relashon entre mayor ku
yu, ruman ku ruman, amiga òf amigu, abo i
bo pastornan òf lidernan i tambe ora bo tin
kasá òf frei.
Pordoná
No keda bai bèk den pasado. Kosnan ku bo
ta kòrda di 12 aña pasá ta un ‘no, no’. Pordoná
i lubidá i laga bai. Nos niun no ta perfekto.
No mester mustra dede riba niun otro
hende. Kòrda ku keda sin pordoná ta manera
bebe venenu i warda pa e otro hende muri.
Duna komplimènt
Duna otro komplimènt. Un kòmpliment por
drecha un hende su dia. Tur hende gusta
risibí un komplimènt. No laga nos gaña nos
mes. Bo tambe hasi esaki ku un otro. Bis’é
ku su kabeinan a keda bon. No gañ’é si nò.
Buska algu ku e tin ku di bèrdat bo ta haña
‘leuk’. Pasó nos tur ta bunita kreashon di
Dios. Dios no ta faya. Bo ta perfektamente
kreá den su imahen i semehansa. Si abo ku
ta lesando. Bo ta Bunita! I b’a keda nèchi!
Respetá
Ora bo ta den desakuerdo no yama otro
nòmbernan sushi i ofendè otro. Keda ku e
rèspèt i papia trankil. Bisa kon bo ta sinti i
duna otro chèns di splika. Skucha otro i bisa
kosnan manera: ‘ami ta haña ku e manera ku
bo a anda ku e kosnan no ta bon i e ta duel
mi’. No bisa e persona bo ta sinberguensa,
egoista i abusadó!
Mustra otro apresio i duna un brasa òf un
sunchi (den famia òf ora bo ta kasá). No
dal otro òf kinipi’é i bis’é despues bo stim’é
p’esei ba dal e. E kos ei ta trese konfushon.
Sea lif i amabel ku otro. No ta difisil. Palabra
di Dios ta bisa den Marko 12:31: ‘Stima bo
próhimo manera bo mes’.
Manera bo ta mira hende mester traha duru
riba su relashonnan. Abo mester sa si bo ta
haña e relashon ku bo tin ta importante sufisiente
pa traha riba dje. No legumai sí. Trata
si di hasi tur loke bo por pa bo relashon i
disfrutá di e amor ku boso tin pa otro. Hasi
algu ‘leuk’ pa esnan ku bo ta stima. Pasó di
bèrdat ora esnan ku bo ta stima ta ‘happy’
bo tambe ta sinti bo mes bon.
Cheyenne Felizie
Ilustrashon: Nnecka Tielman
Danki pa a skirbi nos. Den e edishon
aki lo bo por haña algun tep super
‘great’ ku lo por yuda abo i mas hóben!
Relashonnan ku ta kuminsá riba retnan
sosial mayoria biaha ta bira un problema
komo ku bo no ta mira e persona
frekuentemente i bo no konosé
e persona di aserka. Esei lo por buta ku un di boso lo por
‘cheat’. Purba hiba un kombersashon sinsero ku e persona
aki kaminda boso tur dos lo por ekspresá loke boso ta sinti i
loke boso ta spera di e relashon ku otro. Kisas loke abo ta sinti
p’é òf ta spera di boso relashon ta otro for di loke e ta pensa.
Dushi, masha danki pa bo karta. Úniko
kos, mira‘ki, no bai tras di loke hende
ta komentá. Aserká e persona mes
asina lo bo por sali for di tur bo dudanan.
Anto tene kuidou ku muchu amistat
riba Internèt. Awendia, yu, bo no sa
ken ta ken ni kua ta kua!
Konosé hende nobo ta importante,
pero alabes pa algun importante sí pa sera konosí
Pa tur dos tipo di hende ta
hende e ta difísil. Tin hende ta ku hende nobo. Bo por siña
haña masha duru pa lanta bai hopi kos di e hendenan ku ta
serka un hende deskonosí i biba na e pais pa basta tempu
introdusí su mes. Pa otro hende kaba. Nan por yuda bo hasi bo
esaki ta bai di mes.
bida mas fásil na e pais i siña
Bo mes
por sigui
inventá
algun pregunta
mas
pa puntra
bo pareha.
Hóben sea konsiente ku den e mundu eifó tin hopi kos ta pasa anto
abo no sa. Tin hóben ta pensa ku si bo no a yega di hasi sèks nunka,
bo no ta konta. No laga hende gaña bo òf brua bo kabes. Sèks ta
un parti importante den bida di un pèrsona i por kambia su bida
kompletamente. Pues promé ku bo hasi sèks pens’é bon. Si bo disidí
tòg di hasié, hasi uso di kòndòn pa protehá abo i bo pareha. Evitá
embaraso no deseá i malesanan venériko!
Kevin Begina
Preguntanan pa hende hòmber puntra:
1. Ki tipo di persona bo ta?
2. Ki tipo di wega bo gusta?
3. Kiko bo ta pensa tokante sèks?
4. Kiko ta bo plannan pa futuro?
5. Kiko pa abo ta un bon muhé?
bo kon e kultura ta hinká den
otro. Tambe bo por siña hopi
di e hendenan ku a bin di afó
meskos ku abo. Di nan bo por
siña kon nan ta dil ku sierto
situashonnan ku bo por dal den
dje komo hende djafó (p.e diskriminashon
i ‘heimwee’). Purba
sera konosí ku mas tantu hende
diferente ku ta posibel. Pues,
no keda den e sírkulo di yu di
Kòrsou so.
Lo bo konosé hende nobo na
bo skol i e kas di studiante ku
bo lo biba aden. Pero tambe
Preguntanan pa hende muhé puntra:
1. Bo ta gusta bai mas ekstremo?
2. Kiko ta e kos ku bo a yega di hasi di mas straño
den bo bida?
3. Bo ta un pèrsona habrí pa aseptá krítika bon i malu?
4. Kiko pa bo ta un bon hòmber?
5. Ki tipo di wega bo ta gusta?
bo por konosé hende dor di
praktiká bo hòbi na un klup òf
tim. Komo bo ta topa ku hende
ku mesun interes ku bo, lo bo
sera amistatnan mas fásil.
Pues, ku mente habrí pa konosé
hende nobo! Lo bo topa hende
ku no ta interesá den konosé
hende òf un kultura nobo, pero
no laga esei stroba bo. Tin sufisiente
hende ku si ta interesá
den konosé un hende manera
ABO.
16
4 you-th magazine | página
> Shenyo ta un hóben di 22 aña lantá den bario di Rozendaal den kas di
su mayornan. E ta studiando aki na Kòrsou, kabando su lastu aña di Sociaal
Pedagogische Werker nivel 4. E ta un hóben ku amor pa Dios i su famia, un
hóben desisivo ku talento: 10 aña riba tereno musikal i 8 aña riba tereno
teatral. Un hóben semper alegre i kla pa yuda grandi i chiki pasó esei ta su
mishon riba e mundu aki.
Menshoná 4 karakterístika di bo mes
‘Determiná, detayista, stima mi mes i analista.’
Deskribí bo mes den 3 palabra
‘Determiná, alegre,
talentoso.’
Kiko t'e kos ku mas bo gusta di bo mes?
‘Mi manera di pensa kon mi ta mira e kosnan den
bida.’
Nos tema pa e edishon aki ta ‘Relashon’. Kiko
pa abo ta un relashon i kiko ta bo definishon di
e palabra ‘relashon’?
‘P'ami relashon ta e konfiansa i e amor demostrá na e
persona ku bo ta stima i balorá. Mester tin sinseridat i
kompashon pa ku e situashon di ámbos banda.
No nesesariamente e mester ta un relashon amoroso
entre un pareha pero e ta konta pa e mesun relashon
entre bo amigunan, famia, mayornan i tur otro ser
kerínan. Relashon p'ami nunka no tin un final. Un relashon
en general ta pa eternidat.’
Bo tin pashon pa algu den bida?
‘Si mi pashon ta trata di tur loke ta enserá arte prinsipalmete
teater i músika.’
Kiko bo ta hasi ku e pashon pa arte i músika, i
kon bo ta manifest'é?
‘Den mi ora liber mi ta invertí mi tempu den nan dor di
trein i presentá riba esenario pa públiko i demostrá, e
pueblo di Kòrsou. Mi pashon, loke mi ta sinti mi bon
pa ekspresá mi mes kune.’
Kon bo ta mira ku e hóbennan ta "have fun"
awendia?
‘Kada hóben ta skohe pa “have fun” na nan manera.
Tin ta kana den kaya bai movies, bai eventonan Kristian,
sinta den Saliña, bai fiesta, bai wak un obra. I
asta sosialisá riba media, manera app, ping, twitter i
Facebook. Tambe un manera ku e hóbenan ta have
“fun” awendia “chill” na kas.’
Ki mensahe bo tin pa tur e hóbennan di
Kòrsou?
‘Mi mensahe pa e hóbennan ta semper kere den bo
mes i sa ku bo por. Nunka entregá, purba skucha bo
kurason i bai pa bo soñonan. No laga niun hende kibrabo.
Sa ku bo ta viktorioso semper.’