XIII - Blog Acuícola de misPeces.com

Foro Rec. Mar. Ac. Rías Gal. (2011) 13: 19-29
Os camiños do mar. Matinacións sobre o mar na
historia de Galicia
Ramón Villares Paz
Catedrático de Historia Contemporánea da USC, presidente do Consello da Cultura Galega.
villares@consellodacultura.org
Para o galego, o mar fala, dáse, faise neno, dórmese no colo do horizonte.
(Otero Pedrayo, Por os vieiros da saudade, 1952)
Agradezo o convite para participar neste Foro de Recursos Mariños e celebro a
oportunidade que se me concede para comparecer perante un auditorio tan selecto e
especializado. Non poderei facer unha intervención concordante co estilo dos relatorios e
paneis deste encontro, pero permitiranme que lles ocupe algúns minutos cunhas reflexións
arredor do papel que ocupou o mar na historia de Galicia e das razóns que explican as olladas
cambiantes que os seus moradores antigos e contemporáneos tiveron sobre a mar océana. E
comezarei cunha cita de Otero Pedrayo para ilustrar esta ollada, cando define o mar, para o
galego, “como se fose un neno que dorme no colo do horizonte”.
Ramón Otero Pedrayo non era home de mar. Naceu en terra dentro, onde morou case
toda a súa vida, e mesmo fixo os seus estudos basicamente en Madrid. Non tivera máis
contactos co mar que algunhas sesións estivais das que adoito gozaban as familias benestantes
das cidades do interior, alén dalgunha viaxe en barco que de rapaz fixo ata a zona de Flandres.
Esta viaxe deixou pegadas imborrabeis na súa memoria, pois cando Adrián Solovio retorna
desde Antuérpia ao porto da Coruña para entregar a súa alma e o seu traballo á redención de
Galicia, relembra con precisión aquela viaxe de mocidade. Logo faría outras viaxes por mar,
pero ningunha tan memorable como a que o levou á cidade de Bos Aires, nos meses de xullo
e agosto de 1947, convidado polo Centro Galego da capital porteña para celebrar as primeiras
Xornadas Patrióticas que, desde aquela data, tiveron lugar os 25 de xullo de cada ano.
Daquela viaxe deixou Otero un relato amiudado en varios rexistros. As impresións máis
punxentes que cada lugar lle causaban están recollidas nas cartas que lle escribe á súa nai,
dona Eladia. As máis extensas, no fermoso libro Por os vieiros da saudade, publicado uns
19