Ahorro de combustible en el tractor agrÃcola
Ahorro de combustible en el tractor agrÃcola
Ahorro de combustible en el tractor agrÃcola
¡Convierta sus PDFs en revista en línea y aumente sus ingresos!
Optimice sus revistas en línea para SEO, use backlinks potentes y contenido multimedia para aumentar su visibilidad y ventas.
E F I C I E N C I A Y A H O R R O E N E R G É T I C O<br />
Agricultura<br />
<strong>Ahorro</strong> y Efici<strong>en</strong>cia Energética <strong>en</strong> la Agricultura<br />
<strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong><br />
Combustible<br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor<br />
Agrícola
TÍTULO<br />
<strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> Combustible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor Agrícola<br />
Fotografías cedidas por la Asociación Nacional <strong>de</strong>l Sector <strong>de</strong> Maquinaria Agrícola y Tractores (ANSEMAT),<br />
proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> la empresas: Class, F<strong>en</strong>dt, John Deere, Kioti, Landini, Massey Ferguson, New Holland, Same<br />
Deutz Fahr y Valtra.<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
Esta publicación ha sido <strong>el</strong>aborada y editada por IDAE, y está incluida <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
fondo editorial <strong>de</strong> este Instituto, <strong>en</strong> la Serie “<strong>Ahorro</strong> y Efici<strong>en</strong>cia Energética<br />
<strong>en</strong> la Agricultura”.<br />
Cualquier reproducción, total o parcial, <strong>de</strong> la pres<strong>en</strong>te publicación<br />
<strong>de</strong>be contar con la aprobación <strong>de</strong>l IDAE.<br />
Depósito Legal: M19544-2005<br />
ISBN: 84-86850-93-2<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
IDAE<br />
Instituto para la Diversificación y <strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> la Energía<br />
c/Ma<strong>de</strong>ra, 8<br />
E- 28004 - Madrid<br />
comunicacion@idae.es<br />
www.idae.es<br />
Madrid, abril 2005
Índice<br />
Página<br />
Introducción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5<br />
1 Elección <strong>en</strong> la compra <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9<br />
1.1 Adaptado a la explotación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10<br />
1.2 Respuesta <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> a la <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> los trabajos . . . . . . . . . . . . . . . . . 11<br />
1.3 Utilización anual y coste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14<br />
2 Uso <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17<br />
2.1 Mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to y regulación <strong>de</strong>l motor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17<br />
2.2 Correcta conducción y utilización <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21<br />
2.3 Pérdidas ruedas - su<strong>el</strong>o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25<br />
2.4 A<strong>de</strong>cuación y mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los aperos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />
2.5 Organización, control y gestión <strong>de</strong>l trabajo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />
3 Formación <strong>de</strong>l usuario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />
Reglas clave para <strong>el</strong> ahorro <strong>de</strong> <strong>combustible</strong><br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> agrícola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />
Bibliografía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Introducción<br />
La <strong>de</strong>cisión que más condiciona <strong>el</strong> consumo <strong>de</strong> gasóleo<br />
<strong>en</strong> una explotación agrícola es la s<strong>el</strong>ección <strong>de</strong> los<br />
cultivos, así como <strong>el</strong> tipo y <strong>el</strong> número <strong>de</strong> operaciones<br />
agrícolas a <strong>de</strong>sarrollar <strong>en</strong> cada uno <strong>de</strong> <strong>el</strong>los.<br />
Pero una vez tomada esta <strong>de</strong>cisión, la s<strong>el</strong>ección y<br />
adaptación <strong>de</strong> la maquinaria utilizada a los trabajos<br />
previstos, y la ejecución <strong>de</strong> los mismos, pue<strong>de</strong> modificar<br />
notablem<strong>en</strong>te dichos consumos.<br />
Antigüedad parque <strong>de</strong> <strong>tractor</strong>es<br />
(año 2000)<br />
Lo primero que se ha <strong>de</strong> hacer es <strong>de</strong>terminar <strong>el</strong> número<br />
<strong>de</strong> <strong>tractor</strong>es necesarios, la pot<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> cada uno <strong>de</strong><br />
<strong>el</strong>los y <strong>el</strong> equipami<strong>en</strong>to básico que <strong>de</strong>b<strong>en</strong> t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> función<br />
<strong>de</strong> su <strong>de</strong>dicación, dim<strong>en</strong>sionando correctam<strong>en</strong>te<br />
<strong>el</strong> parque <strong>de</strong> maquinaria <strong>de</strong> cada explotación agrícola.<br />
A partir <strong>de</strong> la labor más exig<strong>en</strong>te, que g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te<br />
su<strong>el</strong>e ser <strong>el</strong> laboreo <strong>de</strong>l terr<strong>en</strong>o, se ha <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminar la<br />
pot<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l único <strong>tractor</strong> <strong>en</strong> explotaciones pequeñas o<br />
<strong>de</strong>l más pot<strong>en</strong>te <strong>en</strong> aqu<strong>el</strong>las que necesitan varios.<br />
> 20 años<br />
32%<br />
< 5 años<br />
12%<br />
5 a 10 años<br />
18%<br />
El 65% <strong>de</strong>l total <strong>de</strong>l gasóleo, <strong>de</strong> la explotación<br />
media española, es consumido por <strong>el</strong> <strong>tractor</strong>.<br />
900.000<br />
750.000<br />
600.000<br />
450.000<br />
300.000<br />
150.000<br />
0<br />
15 a 20 años<br />
22%<br />
10 a 15 años<br />
16%<br />
Nº Total <strong>de</strong> <strong>tractor</strong>es <strong>en</strong> España<br />
1985 1990 1995 2000 2003<br />
El gasóleo consumido <strong>en</strong> agricultura es variable,<br />
<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do <strong>de</strong> la actividad que se <strong>de</strong>sarrolla <strong>en</strong><br />
cada explotación. No obstante, la máquina automotriz<br />
que más <strong>combustible</strong> consume es <strong>el</strong> <strong>tractor</strong>.<br />
El parque <strong>de</strong> <strong>tractor</strong>es agrícolas <strong>en</strong> uso exist<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />
España es mayor <strong>de</strong> 800.000 unida<strong>de</strong>s, habi<strong>en</strong>do<br />
aum<strong>en</strong>tado <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> año 1985 <strong>en</strong> más <strong>de</strong>l 25%. A<strong>de</strong>más,<br />
y según los últimos estudios, más <strong>de</strong>l 30% <strong>de</strong><br />
estos <strong>tractor</strong>es ti<strong>en</strong><strong>en</strong> más <strong>de</strong> 20 años. En los gráficos<br />
adjuntos po<strong>de</strong>mos ver la evolución y antigüedad <strong>de</strong>l<br />
parque <strong>de</strong> <strong>tractor</strong>es <strong>en</strong> España.<br />
Es necesario ahorrar <strong>combustible</strong> para disminuir los costes<br />
<strong>de</strong> producción, pero también para controlar y disminuir las<br />
contaminaciones que se produc<strong>en</strong> con la actividad agraria.<br />
Controlar <strong>el</strong> consumo <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> <strong>en</strong> las distintas labores<br />
agrícolas y sus opciones posibles será <strong>el</strong> objetivo<br />
5
principal <strong>de</strong> una planificación <strong>de</strong> ahorro y uso efici<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong>l <strong>combustible</strong> <strong>en</strong> cada explotación agrícola.<br />
La estructura <strong>de</strong> la explotación (superficie cultivada,<br />
tamaño y conc<strong>en</strong>tración <strong>de</strong> las parc<strong>el</strong>as <strong>de</strong> cultivo), la<br />
sucesión <strong>de</strong> los cultivos, los trabajos a realizar <strong>en</strong> cada<br />
uno <strong>de</strong> <strong>el</strong>los y los tipos <strong>de</strong> su<strong>el</strong>os son factores que<br />
influy<strong>en</strong> mucho <strong>en</strong> <strong>el</strong> consumo <strong>de</strong> <strong>combustible</strong> utilizado.<br />
Así se <strong>de</strong>b<strong>en</strong> comparar opciones difer<strong>en</strong>tes para<br />
lograr unas medidas reales <strong>de</strong> ahorro <strong>de</strong> <strong>combustible</strong>.<br />
En estos mom<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> que la viabilidad <strong>de</strong> muchas<br />
explotaciones agrícolas es muy limitada es necesario<br />
plantear su redim<strong>en</strong>sionami<strong>en</strong>to como una alternativa<br />
<strong>de</strong> futuro que a<strong>de</strong>más trae consigo un ahorro y un<br />
uso más efici<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la <strong>en</strong>ergía <strong>en</strong> la agricultura.<br />
Des<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> vista <strong>en</strong>ergético es muy interesante<br />
la reci<strong>en</strong>te puesta <strong>en</strong> marcha <strong>de</strong>l Plan RENOVE <strong>de</strong><br />
Tractores (Real Decreto 178/2005, <strong>de</strong> 18 <strong>de</strong> Febrero).<br />
El <strong>tractor</strong> mo<strong>de</strong>rno, con nuevos mecanismos <strong>de</strong> control y<br />
m<strong>en</strong>or consumo específico, proporcionará una mayor efici<strong>en</strong>cia<br />
<strong>en</strong>ergética <strong>en</strong> las labores que realice, siempre y<br />
cuando <strong>el</strong> uso <strong>de</strong>l mismo sea correcto.<br />
Por todas las razones anteriorm<strong>en</strong>te citadas, y si<strong>en</strong>do<br />
consci<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> que <strong>el</strong> agricultor y <strong>el</strong> gana<strong>de</strong>ro son los<br />
principales protagonistas, <strong>el</strong> IDAE ha com<strong>en</strong>zado a<br />
realizar una serie <strong>de</strong> acciones <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> formación,<br />
información y difusión <strong>de</strong> técnicas y tecnologías <strong>de</strong><br />
efici<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>ergética <strong>en</strong> <strong>el</strong> sector <strong>de</strong> la agricultura.<br />
Una <strong>de</strong> estas acciones es <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> una línea<br />
editorial <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> efici<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>ergética <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
sector mediante la realización <strong>de</strong> diversos<br />
docum<strong>en</strong>tos técnicos, como <strong>el</strong> que se pres<strong>en</strong>ta, don<strong>de</strong><br />
se explican los métodos <strong>de</strong> reducción <strong>de</strong>l consumo <strong>de</strong><br />
<strong>en</strong>ergía <strong>en</strong> las difer<strong>en</strong>tes tareas agrícolas.<br />
D<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> la serie “<strong>Ahorro</strong> y Efici<strong>en</strong>cia Energética <strong>en</strong> la<br />
Agricultura” están previstos dos títulos más acerca <strong>de</strong><br />
este mismo tema sobre la utilización <strong>de</strong> maquinaria<br />
agrícola, <strong>en</strong> concreto sobre “Reducción <strong>de</strong>l consumo<br />
<strong>de</strong> <strong>combustible</strong> <strong>en</strong> las labores agrícolas” y “Medidas<br />
para la utilización <strong>de</strong> maquinaria agrícola <strong>en</strong> común”.<br />
Esta Publicación se <strong>en</strong>marca <strong>en</strong>tre las actuaciones<br />
previstas por la Estrategia <strong>de</strong> <strong>Ahorro</strong> y<br />
Efici<strong>en</strong>cia Energética <strong>en</strong> España (E4), cuyo<br />
principal objetivo es incluir los criterios <strong>de</strong><br />
ahorro y efici<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>ergética <strong>en</strong> todas las<br />
actuaciones sectoriales para conseguir reducir<br />
la int<strong>en</strong>sidad <strong>en</strong>ergética <strong>de</strong>l país.<br />
6 <strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> Combustible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor Agrícola
El consumo registrado <strong>en</strong> una operación agrícola<br />
pue<strong>de</strong> variar por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong> un 30% según se t<strong>en</strong>gan<br />
<strong>en</strong> consi<strong>de</strong>ración o no, una serie <strong>de</strong> aspectos que se<br />
expon<strong>en</strong> a continuación:<br />
Introducción<br />
7
1 Elección <strong>en</strong> la compra<br />
<strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
La <strong>el</strong>ección <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> a<strong>de</strong>cuado para <strong>el</strong> trabajo que<br />
<strong>de</strong>be realizar es <strong>el</strong> <strong>el</strong>em<strong>en</strong>to clave tanto para optimizar<br />
<strong>el</strong> ahorro <strong>de</strong> <strong>combustible</strong> como para conseguir la<br />
mayor efici<strong>en</strong>cia global <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>.<br />
El <strong>tractor</strong> con más CV<br />
NO ti<strong>en</strong>e porqué ser<br />
<strong>el</strong> más a<strong>de</strong>cuado.<br />
El consumo <strong>de</strong> <strong>combustible</strong> supone <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> 17 y <strong>el</strong><br />
40 % <strong>de</strong>l coste horario total <strong>de</strong> un <strong>tractor</strong>, lo que refleja<br />
la importancia <strong>de</strong> la efici<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>ergética <strong>de</strong>l mismo.<br />
Evoluciones históricas <strong>de</strong> pot<strong>en</strong>cia y consumo específico<br />
(Ensayos <strong>de</strong> homologación española)<br />
La efici<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>ergética <strong>de</strong> un <strong>tractor</strong> se mi<strong>de</strong> mediante<br />
su consumo específico (g/kWh) (1) : que es la<br />
cantidad <strong>de</strong> gasóleo consumido (g) para realizar una<br />
unidad <strong>de</strong> trabajo (kWh). Más completa es la medida<br />
<strong>de</strong> l/ha, que es <strong>el</strong> consumo <strong>de</strong> gasóleo, <strong>en</strong> litros, por<br />
cada ha <strong>de</strong> terr<strong>en</strong>o trabajado; pero como es función<br />
<strong>de</strong> un gran número <strong>de</strong> variables difíciles <strong>de</strong> normalizar<br />
(tipo <strong>de</strong> terr<strong>en</strong>o, <strong>de</strong> cultivo, condiciones meteorológicas,…)<br />
es m<strong>en</strong>os utilizada.<br />
Pot<strong>en</strong>cia (CV) y consumo específico (g/CV h)<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
Ninsc. = 45,7 + 1,3231 n<br />
Cesp. = 222 - 0,924 n<br />
0<br />
1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000<br />
Años<br />
Consumo<br />
Pot<strong>en</strong>cia<br />
El esfuerzo por mejorar esa efici<strong>en</strong>cia, fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong> las casas comerciales, ha sido importante <strong>en</strong><br />
los últimos años, como se refleja <strong>en</strong> <strong>el</strong> gráfico adjunto.<br />
En la actualidad hay <strong>en</strong> <strong>el</strong> mercado español más <strong>de</strong><br />
600 mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> <strong>tractor</strong>es con características difer<strong>en</strong>tes,<br />
ya que cada fabricante <strong>de</strong>sea t<strong>en</strong>er la oferta más<br />
amplia <strong>de</strong> <strong>tractor</strong>es, para que <strong>el</strong> usuario pueda s<strong>el</strong>eccionar<br />
<strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo más a<strong>de</strong>cuado a sus necesida<strong>de</strong>s.<br />
(1) O bi<strong>en</strong> g/CVh cuando la unidad <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia es CVh.<br />
9
El <strong>tractor</strong> está pres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la mayor parte <strong>de</strong> las explotaciones<br />
agrícolas, si<strong>en</strong>do una <strong>de</strong> las inversiones más<br />
importantes que realizan los agricultores, y posteriorm<strong>en</strong>te<br />
la máquina que g<strong>en</strong>erará más costes <strong>en</strong> la<br />
explotación. Para hacer una <strong>el</strong>ección correcta, es preciso<br />
razonar <strong>de</strong> forma global las necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la explotación,<br />
y qué tipo <strong>de</strong> trabajo es <strong>el</strong> que va a realizar.<br />
1.1 Adaptado a la explotación<br />
Se ha <strong>de</strong> t<strong>en</strong>er muy <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta la diversidad <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s<br />
y <strong>de</strong> máquinas que compon<strong>en</strong> una explotación.<br />
Así, se ha <strong>de</strong> consi<strong>de</strong>rar:<br />
• Actividad o activida<strong>de</strong>s que se <strong>de</strong>sarrollan (agrícola,<br />
gana<strong>de</strong>ra, forestal, mixta).<br />
• Tipo <strong>de</strong> cultivos que se realizan habitualm<strong>en</strong>te:<br />
ext<strong>en</strong>sivos (cereales, colza, girasol, leguminosas,<br />
maíz, remolacha), int<strong>en</strong>sivos (hortícolas, frutales,<br />
viña, inverna<strong>de</strong>ros), gana<strong>de</strong>ría ext<strong>en</strong>siva o int<strong>en</strong>siva.<br />
• Planificación <strong>de</strong>l trabajo, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta los<br />
días realm<strong>en</strong>te disponibles, las horas <strong>de</strong> trabajo<br />
efectivas, mano <strong>de</strong> obra, etc.<br />
• Objetivos y perspectivas marcados <strong>en</strong> la explotación:<br />
increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> superficies, cambios <strong>de</strong><br />
cultivos, sistemas <strong>de</strong> producción (ecológica, integrada,<br />
conv<strong>en</strong>cional), tipo <strong>de</strong> laboreo (no laboreo,<br />
laboreo superficial o profundo), realización <strong>de</strong> trabajos<br />
<strong>de</strong> maquinaria para terceros.<br />
El agricultor <strong>de</strong>be ser un comprador profesional y no<br />
un consumidor <strong>de</strong> máquinas, por tanto <strong>de</strong>berá analizar,<br />
razonar y pedir consejo a asesores especializados<br />
antes <strong>de</strong> realizar la compra.<br />
Se ha <strong>de</strong> consi<strong>de</strong>rar la r<strong>el</strong>ación peso/pot<strong>en</strong>cia, cilindrada,<br />
dim<strong>en</strong>siones, capacida<strong>de</strong>s, prestaciones <strong>de</strong> la toma<br />
<strong>de</strong> fuerza y <strong>de</strong>l sistema hidráulico, controles para <strong>de</strong>terminados<br />
trabajos, nuevos sistemas <strong>de</strong> gestión<br />
<strong>el</strong>ectrónica <strong>de</strong>l motor, ... A<strong>de</strong>más se han <strong>de</strong> valorar factores<br />
comerciales y económicos: precio, r<strong>el</strong>ación con <strong>el</strong><br />
concesionario, taller especializado <strong>de</strong> reparación <strong>de</strong> la<br />
marca, valoración <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> usado, etc.<br />
• Medios económicos y financieros que ti<strong>en</strong>e la<br />
explotación para hacer fr<strong>en</strong>te a la inversión y a las<br />
nuevas cargas económicas que <strong>de</strong>berá soportar.<br />
¡ATENCIÓN! Hacer la compra individual<br />
no es la única forma posible <strong>de</strong><br />
adquisición y utilización <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>.<br />
Exist<strong>en</strong> otras soluciones: CUMA (Cooperativa<br />
<strong>de</strong> Utilización <strong>de</strong> Maquinaria Agrícola),<br />
socieda<strong>de</strong>s, intercambio <strong>de</strong> trabajos con<br />
otros agricultores, empresas <strong>de</strong> trabajos<br />
agrícolas, alquiler,...<br />
Seguidam<strong>en</strong>te se <strong>de</strong>scribe <strong>de</strong> forma s<strong>en</strong>cilla, algunos<br />
aspectos que pue<strong>de</strong>n ayudar a los agricultores <strong>en</strong> la<br />
toma <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisión a la hora <strong>de</strong> comprar un <strong>tractor</strong>.<br />
10 <strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> Combustible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor Agrícola
1.2 Respuesta <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> a la <strong>de</strong>manda<br />
<strong>de</strong> los trabajos<br />
El <strong>tractor</strong> <strong>de</strong>berá po<strong>de</strong>r realizar los trabajos que se le<br />
pidan <strong>en</strong> la explotación. Normalm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> las explotaciones<br />
españolas, los trabajos agrícolas que<br />
<strong>de</strong>sarrolla <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> son <strong>de</strong> cuatro tipos:<br />
1.2.1 Trabajos <strong>de</strong> tracción pesados<br />
(subsolador, verte<strong>de</strong>ra, chis<strong>el</strong>,...)<br />
En un <strong>tractor</strong> polival<strong>en</strong>te:<br />
• La reserva <strong>de</strong> par <strong>de</strong>be ser al m<strong>en</strong>os <strong>de</strong>l 20%<br />
• La reserva <strong>de</strong> régim<strong>en</strong> <strong>de</strong>be ser superior a<br />
800 r/min.<br />
Un motor con un amplio intervalo <strong>de</strong> pot<strong>en</strong>cia constante<br />
(2) es <strong>el</strong> i<strong>de</strong>al, por su mejor aprovechami<strong>en</strong>to<br />
<strong>en</strong>ergético y r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>el</strong> trabajo.<br />
Para los trabajos <strong>de</strong> tracción es necesario un <strong>tractor</strong><br />
pesado o bi<strong>en</strong> lastrado, con <strong>el</strong> fin <strong>de</strong> aprovechar al<br />
máximo la pot<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l mismo. Como es habitual,<br />
este <strong>tractor</strong> no estará siempre realizando laboreos<br />
profundos, y <strong>de</strong>berá realizar otros tipos <strong>de</strong> labores<br />
por lo que se ha <strong>de</strong> estudiar la compra <strong>de</strong> un <strong>tractor</strong><br />
con un peso m<strong>en</strong>or, que se pueda lastrar con placas<br />
metálicas o introduci<strong>en</strong>do agua <strong>en</strong> las cubiertas.<br />
Para los trabajos <strong>de</strong> tracción es muy importante<br />
t<strong>en</strong>er una amplia gama <strong>de</strong> v<strong>el</strong>ocida<strong>de</strong>s y bi<strong>en</strong> equilibradas,<br />
sobre todo <strong>en</strong>tre 3 y 14 km/h, <strong>de</strong> forma que<br />
permita un aum<strong>en</strong>to progresivo <strong>de</strong> la v<strong>el</strong>ocidad,<br />
habi<strong>en</strong>do una difer<strong>en</strong>cia máxima <strong>en</strong>tre <strong>el</strong>las <strong>de</strong>l<br />
14%. Los cambios automáticos <strong>de</strong> v<strong>el</strong>ocida<strong>de</strong>s permit<strong>en</strong><br />
una mejor utilización <strong>de</strong> la pot<strong>en</strong>cia.<br />
Normalm<strong>en</strong>te, para este tipo <strong>de</strong> trabajos es necesaria<br />
la tracción a las cuatro ruedas. Es preciso fijarse<br />
también <strong>en</strong> <strong>el</strong> reparto <strong>de</strong>l peso <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> eje <strong>de</strong>lantero<br />
y trasero. En un <strong>tractor</strong> con tracción a las cuatro ruedas<br />
<strong>el</strong> reparto <strong>de</strong>l peso está <strong>en</strong>tre 30/70 ó 40/60,<br />
mi<strong>en</strong>tras que <strong>en</strong> uno con las cuatro ruedas iguales<br />
es <strong>de</strong> 50/50.<br />
El motor <strong>de</strong>berá t<strong>en</strong>er un par <strong>el</strong>evado a bajo régim<strong>en</strong>,<br />
con bu<strong>en</strong>a reserva <strong>de</strong> par (2) (<strong>de</strong>s<strong>de</strong> las 1.400 a las<br />
2.000-2.200 r/min), que permita superar esfuerzos<br />
complem<strong>en</strong>tarios.<br />
Es importante disponer <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> <strong>de</strong> funciones<br />
específicas <strong>de</strong> tracción, que combin<strong>en</strong> <strong>de</strong> forma<br />
automática la doble tracción, <strong>el</strong> bloqueo <strong>de</strong>l difer<strong>en</strong>cial<br />
o v<strong>el</strong>ocidad <strong>de</strong> avance, o que permitan fijar o<br />
limitar <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> patinami<strong>en</strong>to.<br />
Las transmisiones <strong>en</strong> los últimos años han evolucionado<br />
<strong>de</strong> forma consi<strong>de</strong>rable, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do una gran<br />
importancia <strong>en</strong> <strong>el</strong> mejor aprovechami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la<br />
pot<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l motor y <strong>en</strong> <strong>el</strong> manejo <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>. La<br />
transmisión <strong>de</strong> cambio bajo carga es la opción mecánica<br />
más recom<strong>en</strong>dable.<br />
(2) Definido posteriorm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> apartado 2.2<br />
Elección <strong>en</strong> la compra <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
11
COMBUSTIBLE<br />
dispuestos para su fácil accionami<strong>en</strong>to, con bu<strong>en</strong>a<br />
susp<strong>en</strong>sión y máxima visibilidad <strong>de</strong>lantera y trasera,<br />
así como asi<strong>en</strong>to neumático.<br />
Refrigeración<br />
Gases <strong>de</strong> escape<br />
Energía mecánica (1/3 correcta utilización)<br />
Pérdidas <strong>en</strong> la transmisión (7 al 15%)<br />
Pérdidas por rodadura (Rk)<br />
Pérdidas por patinami<strong>en</strong>to (δ)<br />
Energía mecánica utilizable <strong>en</strong> tracción<br />
La adher<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong>l tipo <strong>de</strong> su<strong>el</strong>o, <strong>de</strong>l peso y <strong>de</strong> los<br />
neumáticos. Para los <strong>tractor</strong>es mayores <strong>de</strong> 150 CV<br />
se recomi<strong>en</strong>da utilizar neumáticos <strong>de</strong> serie ancha.<br />
Estos aum<strong>en</strong>tan la adher<strong>en</strong>cia, limitan <strong>el</strong> patinami<strong>en</strong>to<br />
y reduc<strong>en</strong> la compactación <strong>de</strong>l su<strong>el</strong>o.<br />
La capacidad <strong>de</strong>l alzami<strong>en</strong>to es un <strong>el</strong>em<strong>en</strong>to a consi<strong>de</strong>rar,<br />
sobre todo cuando van al alza aperos pesados.<br />
A<strong>de</strong>más es interesante po<strong>de</strong>r contar con gestión automatizada<br />
<strong>de</strong>l pu<strong>en</strong>te <strong>de</strong>lantero y <strong>de</strong>l difer<strong>en</strong>cial. Si <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> ti<strong>en</strong>e<br />
<strong>en</strong>ganche <strong>de</strong>lantero, <strong>el</strong> capó <strong>de</strong>l motor será corto y bajo.<br />
1.2.2 Trabajos <strong>de</strong> tracción ligeros<br />
(rastra, rulo,...)<br />
Igual que para <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> los trabajos <strong>de</strong> tracción pesados,<br />
<strong>el</strong> motor <strong>de</strong>be ofrecer un par <strong>el</strong>evado a bajo régim<strong>en</strong><br />
<strong>de</strong> revoluciones por minuto. La caja <strong>de</strong> cambios <strong>de</strong>be<br />
t<strong>en</strong>er una a<strong>de</strong>cuada gama <strong>de</strong> v<strong>el</strong>ocida<strong>de</strong>s, aunque <strong>en</strong><br />
este caso a v<strong>el</strong>ocida<strong>de</strong>s superiores, <strong>en</strong>tre 10 y 25 km/h.<br />
En los trabajos ligeros con aperos o <strong>en</strong> aqu<strong>el</strong>los <strong>de</strong>stinados<br />
a la alim<strong>en</strong>tación <strong>de</strong>l ganado, se t<strong>en</strong>drá muy <strong>en</strong><br />
cu<strong>en</strong>ta la maniobrabilidad <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> <strong>en</strong> cuanto a distancia<br />
<strong>en</strong>tre ejes, radio <strong>de</strong> giro y pu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>lanteros.<br />
Se ha <strong>de</strong> buscar una bu<strong>en</strong>a visibilidad, ergonomía y<br />
asi<strong>en</strong>to a<strong>de</strong>cuado para evitar las vibraciones.<br />
Todas las marcas <strong>de</strong> <strong>tractor</strong>es hoy <strong>en</strong> día están<br />
promulgando <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> regulación <strong>el</strong>ectrónico,<br />
ya que es más preciso, controla mejor <strong>el</strong><br />
esfuerzo y <strong>el</strong> bloqueo <strong>en</strong> posición <strong>de</strong> transporte.<br />
El caudal <strong>de</strong> aceite para un funcionami<strong>en</strong>to a<strong>de</strong>cuado,<br />
será <strong>el</strong>evado.<br />
La cabina <strong>de</strong>be ser confortable, los mandos bi<strong>en</strong><br />
A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> que <strong>el</strong> embrague es un <strong>el</strong>em<strong>en</strong>to muy<br />
importante, recom<strong>en</strong>dándose <strong>el</strong> <strong>de</strong> tipo multidisco<br />
bañado <strong>en</strong> aceite, es conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te disponer <strong>de</strong> cajas<br />
<strong>de</strong> cambio con marchas <strong>en</strong> carga o <strong>de</strong> transmisión<br />
continua <strong>de</strong> tipo mixto (mecánicas e hidráulicas).<br />
Los neumáticos <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser controlados y respon<strong>de</strong>r<br />
a las características <strong>de</strong> carga según a la v<strong>el</strong>ocidad<br />
máxima <strong>de</strong> circulación <strong>en</strong> camino y carretera.<br />
12 <strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> Combustible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor Agrícola
La toma <strong>de</strong> fuerza <strong>de</strong>be<br />
ser <strong>de</strong> accionami<strong>en</strong>to<br />
hidráulico, con indicación<br />
clara <strong>de</strong> su activación<br />
y <strong>de</strong>l régim<strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
trabajo. Los ejes <strong>de</strong> la<br />
tdf <strong>de</strong>b<strong>en</strong> t<strong>en</strong>er a<strong>de</strong>cuados<br />
protectores <strong>de</strong><br />
seguridad.<br />
1.2.3 Trabajos con la toma <strong>de</strong> fuerza (tdf)<br />
(rotavator, grada, pulverizador, abonadora, sembradora,...)<br />
Los trabajos que normalm<strong>en</strong>te se realizan con la<br />
toma <strong>de</strong> fuerza, pue<strong>de</strong>n ser ligeros (pulverizador, atomizador,<br />
abonadora, sembradora) o fuertes<br />
(rotavator, grada rotativa, etc.), pero siempre se t<strong>en</strong>drá<br />
<strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que lo más a<strong>de</strong>cuado es que <strong>el</strong><br />
régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> par máximo se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre próximo al régim<strong>en</strong><br />
normalizado <strong>de</strong> la toma <strong>de</strong> fuerza. Esta<br />
característica nos dará calidad <strong>en</strong> <strong>el</strong> trabajo, <strong>de</strong>bido a<br />
que <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> soportará mejor los esfuerzos sin bajada<br />
s<strong>en</strong>sible <strong>de</strong> régim<strong>en</strong> (r/min).<br />
La mayoría <strong>de</strong> los <strong>tractor</strong>es mo<strong>de</strong>rnos dispon<strong>en</strong> <strong>de</strong> los<br />
dos regím<strong>en</strong>es normalizados <strong>en</strong> la toma <strong>de</strong> fuerza,<br />
540 y 1.000 revoluciones por minuto.<br />
La caja <strong>de</strong> cambios ti<strong>en</strong>e que t<strong>en</strong>er un bu<strong>en</strong> escalonami<strong>en</strong>to,<br />
con inversor <strong>de</strong> marcha, y ser fácilm<strong>en</strong>te<br />
utilizable. Para los trabajos <strong>en</strong> los que la v<strong>el</strong>ocidad sea<br />
inferior a 2 km/hora (siembras, plantaciones) <strong>de</strong>berá<br />
t<strong>en</strong>er v<strong>el</strong>ocida<strong>de</strong>s ultracortas o transmisión continua.<br />
Los neumáticos que mejor se adaptan para estos trabajos<br />
son los <strong>de</strong> “baja presión”, <strong>de</strong>jan m<strong>en</strong>os<br />
compactación <strong>de</strong>bido a su mayor superficie <strong>de</strong> contacto<br />
con <strong>el</strong> su<strong>el</strong>o y son más dura<strong>de</strong>ros, pero hemos <strong>de</strong><br />
saber que son más caros.<br />
En condiciones secas <strong>de</strong>l terr<strong>en</strong>o, es necesario <strong>de</strong>stacar<br />
la gran cantidad <strong>de</strong> polvo que produc<strong>en</strong> algunas<br />
máquinas trabajando con la toma <strong>de</strong> fuerza, por tanto<br />
<strong>el</strong> <strong>tractor</strong> <strong>de</strong>berá disponer <strong>de</strong> una bu<strong>en</strong>a capacidad <strong>de</strong><br />
filtración <strong>de</strong>l aire <strong>en</strong> la cabina y con los filtros más a<strong>de</strong>cuados.<br />
Por supuesto si es climatizada, mejor.<br />
Los <strong>tractor</strong>es dispon<strong>en</strong> <strong>de</strong> posiciones <strong>de</strong> marcha, llamadas<br />
“toma <strong>de</strong> fuerza económica”, que permit<strong>en</strong><br />
conseguir los regím<strong>en</strong>es normalizados al eje <strong>de</strong> la tdf<br />
(540 ó 1.000 r/min) a regím<strong>en</strong>es bajos <strong>de</strong>l motor <strong>de</strong>l<br />
<strong>tractor</strong>. Si la máquina que se ha <strong>de</strong> accionar con <strong>el</strong><br />
<strong>tractor</strong> <strong>de</strong>manda poca pot<strong>en</strong>cia, ya sea a 540 ó a<br />
1.000 r/min, se han <strong>de</strong> utilizar las posiciones <strong>de</strong> la<br />
toma <strong>de</strong> fuerza económica, consiguiéndose reducir<br />
los consumos <strong>de</strong> <strong>combustible</strong>.<br />
Elección <strong>en</strong> la compra <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
13
Para realizar m<strong>en</strong>or número <strong>de</strong> pasadas con <strong>tractor</strong>es<br />
<strong>de</strong> gran pot<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> la preparación <strong>de</strong>l terr<strong>en</strong>o o <strong>en</strong> la<br />
siembra, es aconsejable equiparlo con <strong>en</strong>ganche y<br />
toma <strong>de</strong> fuerza <strong>de</strong>lantera. Para un mejor <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l<br />
trabajo y <strong>de</strong> la seguridad <strong>el</strong> <strong>el</strong>evador hidráulico será<br />
pot<strong>en</strong>te y flexible, con un fiable control <strong>de</strong> posición.<br />
T<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta la variedad <strong>de</strong> trabajos que se hac<strong>en</strong><br />
se recomi<strong>en</strong>da, <strong>de</strong> manera g<strong>en</strong>eral, que la cabina sea<br />
segura, ergonómica, confortable y con bu<strong>en</strong>a visibilidad.<br />
1.2.4 Trabajos <strong>de</strong> transporte<br />
Para <strong>el</strong> transporte <strong>el</strong> motor <strong>de</strong>be ofrecer un par <strong>el</strong>evado<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> las 1.000 r/min. La caja <strong>de</strong> cambios t<strong>en</strong>drá<br />
una a<strong>de</strong>cuada gama <strong>de</strong> v<strong>el</strong>ocida<strong>de</strong>s compr<strong>en</strong>didas<br />
<strong>en</strong>tre 15 y 40 km/h (3) , a ser posible <strong>en</strong> una sola palanca<br />
y con una correcta r<strong>el</strong>ación <strong>de</strong> v<strong>el</strong>ocida<strong>de</strong>s.<br />
Los <strong>en</strong>ganches dispondrán <strong>de</strong> los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> seguridad<br />
a<strong>de</strong>cuados y los fr<strong>en</strong>os <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>rán <strong>de</strong>l tipo y<br />
carga <strong>de</strong>l remolque.<br />
En todos los trabajos y principalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> transporte,<br />
los neumáticos <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser controlados y respon<strong>de</strong>r<br />
a las características <strong>de</strong> carga según la v<strong>el</strong>ocidad máxima<br />
<strong>de</strong> circulación <strong>en</strong> camino y carretera. Es<br />
importante que las cubiertas, <strong>en</strong> su banda c<strong>en</strong>tral,<br />
t<strong>en</strong>gan continuidad <strong>de</strong> goma para reducir las vibraciones<br />
al <strong>de</strong>splazarse por carretera.<br />
1.3 Utilización anual y coste<br />
El coste horario <strong>de</strong> un <strong>tractor</strong> se compone <strong>de</strong> los costes<br />
fijos (amortización, intereses, alojami<strong>en</strong>to y seguros),<br />
más los costes variables (consumo <strong>de</strong> <strong>combustible</strong>,<br />
aceites, lubricantes, neumáticos, mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to y reparaciones)<br />
que se produc<strong>en</strong> cuando <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> funciona, y<br />
varían según <strong>el</strong> tipo <strong>de</strong> labor y <strong>el</strong> precio <strong>de</strong>l gasóleo. Los<br />
primeros se llaman fijos por que se produc<strong>en</strong> aún sin<br />
utilizar <strong>el</strong> <strong>tractor</strong>. Ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una gran importancia <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
coste total, principalm<strong>en</strong>te cuando <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> se utiliza<br />
pocas horas, <strong>de</strong>bido a que los costes fijos anuales se<br />
divi<strong>de</strong>n por <strong>el</strong> número <strong>de</strong> horas trabajadas anualm<strong>en</strong>te.<br />
El coste <strong>de</strong> amortización <strong>de</strong> un <strong>tractor</strong>, que recoge la<br />
pérdida <strong>de</strong> su valor, se produce por <strong>el</strong> uso y por quedar<br />
anticuado respecto a los nuevos mo<strong>de</strong>los que<br />
aparec<strong>en</strong>. La amortización <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>, o recuperación<br />
<strong>de</strong>l valor <strong>de</strong>preciado, requerirá <strong>de</strong> más años cuantas<br />
m<strong>en</strong>os horas trabaje al año.<br />
14 <strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> Combustible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor Agrícola
Ejemplo:<br />
• Tractor <strong>de</strong> 115 CV<br />
• Precio <strong>de</strong> compra <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>: 61.000 €<br />
Según las horas <strong>de</strong> utilización anual se pue<strong>de</strong> obt<strong>en</strong>er<br />
una media <strong>de</strong>l coste horario y <strong>de</strong> los años <strong>de</strong><br />
amortización (4) .<br />
Utilización Costes Costes Total Amorti-<br />
Fijos Variables Coste Horario zación<br />
(Horas) (Euros/h) (Euros/h) (Euros/h) (Años)<br />
300 23,12 6,58 29,70 13,3<br />
400 18,60 6,58 25,18 12,0<br />
500 15,90 6,58 22,48 11,0<br />
700 12,81 6,58 19,39 9,2<br />
1.000 10,49 6,58 17,07 7,5<br />
En la tabla expuesta se pue<strong>de</strong> comprobar como cuantas<br />
más horas anuales se utiliza <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> m<strong>en</strong>or será<br />
<strong>el</strong> número <strong>de</strong> años para amortizar la inversión <strong>de</strong> la<br />
compra <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>.<br />
Años<br />
14,0<br />
12,0<br />
10,0<br />
8,0<br />
6,0<br />
4,0<br />
2,0<br />
0,0<br />
Amortización<br />
300 400 500 700 1.000<br />
Horas <strong>de</strong> utilización<br />
En las labores normales<br />
para <strong>el</strong> cultivo <strong>de</strong><br />
cereales los costes<br />
medios variables son<br />
los reflejados <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
gráfico adjunto.<br />
Neumáticos<br />
20%<br />
Reparaciones<br />
24%<br />
Costes variables<br />
Lubricante<br />
3%<br />
Gasóleo<br />
53%<br />
El coste variable más importante es <strong>el</strong> <strong>de</strong>l carburante,<br />
y es <strong>el</strong> que más <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong>l usuario, ya que<br />
supone más <strong>de</strong> la mitad <strong>de</strong>l total. Por lo tanto, <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la <strong>el</strong>ección <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>, se t<strong>en</strong>drá muy <strong>en</strong><br />
cu<strong>en</strong>ta su efici<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>ergética (g/kWh), como primera<br />
pieza para <strong>el</strong> ahorro y uso efici<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l<br />
<strong>combustible</strong> <strong>en</strong> la explotación agrícola.<br />
Reflexionando sobre <strong>el</strong> consumo <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>tes trabajos<br />
po<strong>de</strong>mos <strong>de</strong>cir que estos oscilan <strong>de</strong>s<strong>de</strong> los 1,5 l/ha<br />
<strong>en</strong> los trabajos con una abonadora c<strong>en</strong>trífuga, hasta<br />
los 32 l/ha <strong>de</strong> un <strong>tractor</strong> que realiza una labor <strong>de</strong> <strong>de</strong>sfon<strong>de</strong>.<br />
Para un análisis concreto <strong>de</strong> los costes horarios<br />
<strong>de</strong> los diversos trabajos realizados <strong>en</strong> la explotación<br />
agrícola, se <strong>de</strong>berán poner <strong>en</strong> contacto con los Asesores<br />
Técnicos <strong>de</strong> su Comunidad Autónoma.<br />
Los costes fijos pue<strong>de</strong>n alcanzar <strong>el</strong> 78% <strong>de</strong>l coste<br />
horario cuando <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> se utiliza pocas horas.<br />
Un <strong>tractor</strong> que se usa poco supone un<br />
<strong>el</strong>evado coste.<br />
Así pues, <strong>el</strong> coste horario es difer<strong>en</strong>te para cada uno<br />
<strong>de</strong> los trabajos y cada uno <strong>de</strong> los <strong>tractor</strong>es. Por tanto<br />
cada agricultor, <strong>de</strong>bidam<strong>en</strong>te asesorado, pue<strong>de</strong><br />
hacer un análisis <strong>de</strong> sus costes horarios precisos.<br />
Los costes variables se produc<strong>en</strong> <strong>de</strong>s<strong>de</strong> que <strong>el</strong> <strong>tractor</strong><br />
sale <strong>de</strong>l almacén y <strong>en</strong> <strong>el</strong> ejemplo se han consi<strong>de</strong>rado<br />
constantes como promedio <strong>de</strong> las labores habituales<br />
<strong>en</strong> la vida útil <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>.<br />
(3) Para transporte con remolque la v<strong>el</strong>ocidad máxima autorizada<br />
es <strong>de</strong> 25 km/h.<br />
(4) No se han consi<strong>de</strong>rado <strong>en</strong> este ejemplo la mano <strong>de</strong> obra,<br />
los aperos y <strong>el</strong> IVA.<br />
Elección <strong>en</strong> la compra <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
15
2 Uso <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
2.1 Mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to y regulación <strong>de</strong>l motor<br />
El 70 % <strong>de</strong> los <strong>tractor</strong>es agrícolas consum<strong>en</strong> <strong>en</strong>tre<br />
un 10 y un 20% más <strong>de</strong> lo necesario, <strong>de</strong>bido a un<br />
mal mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>, según los resultados<br />
<strong>de</strong> los <strong>en</strong>sayos <strong>de</strong> <strong>tractor</strong>es realizados con <strong>el</strong> dinamómetro<br />
o fr<strong>en</strong>o <strong>el</strong>éctrico <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>tes países y<br />
comunida<strong>de</strong>s autónomas españolas. El mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> un <strong>tractor</strong> <strong>de</strong>be hacerse a lo largo <strong>de</strong> toda<br />
su vida útil, no solam<strong>en</strong>te cuando es nuevo o está<br />
<strong>en</strong> garantía.<br />
Este mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>be ajustarse<br />
al “Manual <strong>de</strong> Instrucciones”<br />
<strong>de</strong>l fabricante <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>, especialm<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> lo que al motor se<br />
refiere. En <strong>el</strong> Manual vi<strong>en</strong><strong>en</strong> especificadas<br />
todas las revisiones<br />
periódicas que <strong>de</strong>berán realizarse.<br />
Debe LEERSE <strong>en</strong> profundidad antes <strong>de</strong> poner <strong>en</strong><br />
marcha <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> y CONSULTARLO, cuando se realic<strong>en</strong><br />
reparaciones, regulaciones o quiera resolverse<br />
alguna duda.<br />
Con <strong>el</strong> uso <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>, se produce una acumulación <strong>de</strong><br />
sustancias <strong>en</strong> los filtros (polvo, hollín, etc.), <strong>de</strong>sgastes<br />
y <strong>de</strong>sajustes <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminados compon<strong>en</strong>tes que<br />
increm<strong>en</strong>tan <strong>el</strong> consumo <strong>de</strong> <strong>combustible</strong>.<br />
Según los datos pres<strong>en</strong>tados por J. Lecocq y <strong>de</strong> los<br />
<strong>en</strong>sayos realizados <strong>en</strong> varias comunida<strong>de</strong>s autónomas,<br />
los <strong>tractor</strong>es agrícolas consum<strong>en</strong> <strong>de</strong> un 10 a un<br />
25% más <strong>de</strong> gasóleo cuando no se ha realizado un<br />
correcto mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l motor, por la suciedad<br />
<strong>de</strong>l filtro <strong>de</strong>l aire e inyectores y la incorrecta regulación<br />
<strong>de</strong> la bomba <strong>de</strong> inyección.<br />
MUY IMPORTANTE:<br />
• Mant<strong>en</strong>er la limpieza <strong>de</strong>l filtro <strong>de</strong>l aire y<br />
<strong>de</strong>l gasóleo.<br />
• Controlar y regular <strong>el</strong> circuito <strong>de</strong> <strong>combustible</strong>.<br />
• Utilizar lubricantes apropiados.<br />
17
A continuación se profundiza <strong>en</strong> estos tres aspectos<br />
principales <strong>de</strong>l mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to:<br />
2.1.1 Limpieza <strong>de</strong>l filtro <strong>de</strong>l aire y <strong>de</strong>l gasóleo<br />
D<strong>el</strong> grado <strong>de</strong> limpieza <strong>de</strong>l filtro <strong>de</strong>l aire <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>en</strong><br />
gran medida que se realice una mezcla correcta <strong>en</strong>tre<br />
<strong>el</strong> aire y <strong>el</strong> <strong>combustible</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> cilindro. El volum<strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
aire que necesita un litro <strong>de</strong> gasóleo para quemarse<br />
<strong>en</strong> su totalidad es <strong>de</strong> 12.000 litros.<br />
En la actualidad los <strong>tractor</strong>es llevan filtros <strong>de</strong> aire <strong>en</strong><br />
seco y con difer<strong>en</strong>tes sistemas para la limpieza o<br />
autolimpieza e incluso con señales sobre <strong>el</strong> índice <strong>de</strong><br />
suciedad <strong>de</strong> tipo sonoro, luminoso o <strong>de</strong> otro tipo (inscritas<br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> filtro).<br />
Cuando <strong>el</strong> indicador señala que <strong>el</strong> filtro está sucio, se<br />
<strong>de</strong>smontará y se sacudirá o se limpiará con aire a presión,<br />
si lo t<strong>en</strong>emos. Antes <strong>de</strong> montarlo ver si ha<br />
quedado limpio y si ti<strong>en</strong>e zonas <strong>de</strong>sgastadas, roturas<br />
o grietas. Si ti<strong>en</strong>e cualquier <strong>de</strong>sperfecto <strong>el</strong> filtro se<br />
cambiará por uno nuevo.<br />
18<br />
Por tanto, <strong>de</strong>beremos facilitar al máximo <strong>el</strong> paso <strong>de</strong>l aire<br />
para t<strong>en</strong>er un óptimo aprovechami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l gasóleo,<br />
dotando al motor con un sistema <strong>de</strong> filtrado eficaz.<br />
El <strong>tractor</strong> <strong>de</strong>sarrolla <strong>el</strong> trabajo <strong>en</strong> ambi<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> alto<br />
cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> polvo (laboreos, recolección, caminos)<br />
con partículas pequeñas y que son perjudiciales para<br />
<strong>el</strong> motor y partículas mayores que quedan atrapadas<br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> filtro y <strong>en</strong> su acumulación perjudican la <strong>en</strong>trada<br />
<strong>de</strong> aire y la correcta combustión.<br />
El aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l consumo se produce por <strong>el</strong> mal quemado<br />
<strong>de</strong>l <strong>combustible</strong>. Cuando este es excesivo se pue<strong>de</strong>n<br />
apreciar humos negros <strong>en</strong> la salida <strong>de</strong>l escape.<br />
<strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> Combustible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor Agrícola<br />
La limpieza con aire a presión la realizan más <strong>de</strong>l 95%<br />
<strong>de</strong> los agricultores. El filtro se limpiará dirigi<strong>en</strong>do <strong>el</strong><br />
aire <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> interior hacia <strong>el</strong> exterior, o sea, <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido<br />
contrario <strong>de</strong> circulación <strong>de</strong>l aire cuando <strong>el</strong> filtro<br />
está montado. No se sobrepasará una presión <strong>de</strong> aire<br />
<strong>de</strong> 7 kg/cm 2 .<br />
Si <strong>el</strong> filtro ti<strong>en</strong>e un sistema <strong>de</strong> autolimpieza, <strong>de</strong>beremos<br />
comprobar cómo <strong>de</strong>ja <strong>el</strong> filtro y cada cuanto tiempo lo<br />
<strong>de</strong>beremos <strong>de</strong>smontar para limpiar.<br />
Por último, <strong>el</strong> filtro <strong>de</strong>berá limpiarse cuando esté<br />
sucio, si es necesario, y, <strong>en</strong> todo caso, antes <strong>de</strong> las<br />
horas <strong>de</strong> funcionami<strong>en</strong>to que diga <strong>el</strong> “Manual <strong>de</strong> Instrucciones”.<br />
Cuando tras una limpieza vu<strong>el</strong>ve a<br />
<strong>en</strong>suciarse muy rápido, o a las pocas horas, <strong>de</strong>beremos<br />
cambiar <strong>el</strong> filtro <strong>de</strong>bido a que los microporos se<br />
<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran obstruidos y reduc<strong>en</strong> <strong>el</strong> paso <strong>de</strong>l aire.<br />
El agricultor <strong>de</strong>berá controlar, a m<strong>en</strong>udo <strong>el</strong> estado <strong>de</strong><br />
limpieza <strong>de</strong>l filtro <strong>de</strong>l aire. Este control <strong>de</strong>berá hacerse<br />
según los trabajos que realiza <strong>el</strong> <strong>tractor</strong>. Cuando <strong>el</strong><br />
<strong>tractor</strong> trabaja o se <strong>de</strong>s<strong>en</strong>vu<strong>el</strong>ve <strong>en</strong> ambi<strong>en</strong>tes con<br />
mucho polvo, <strong>el</strong> filtro se limpiará <strong>en</strong> periodos muy cortos<br />
<strong>de</strong> tiempo.
Un filtro <strong>de</strong> aire sucio <strong>en</strong> un 10 ó 15%, limita la cantidad<br />
<strong>de</strong> aire que pasa al motor provocando un<br />
increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l consumo <strong>de</strong>l 5 al 10%. Si <strong>el</strong> filtro pasa<br />
<strong>de</strong> un niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> suciedad <strong>de</strong>l 20% los consumos<br />
aum<strong>en</strong>tan por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong>l 22%.<br />
Consumo gasóleo<br />
25%<br />
20%<br />
15%<br />
10%<br />
5%<br />
0%<br />
Aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l consumo <strong>de</strong> gasóleo<br />
-10%<br />
-20%<br />
Reducción aire aspirado<br />
La bomba introduce <strong>el</strong> gasóleo a presión <strong>en</strong> los<br />
inyectores y estos lo pulverizan <strong>en</strong> finas gotitas y lo<br />
repart<strong>en</strong> uniformem<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> cilindro, para que se<br />
mezcle con <strong>el</strong> aire y se queme <strong>en</strong> su totalidad.<br />
El filtro <strong>de</strong> gasóleo es <strong>el</strong> <strong>el</strong>em<strong>en</strong>to <strong>de</strong> filtrado y limpieza<br />
<strong>de</strong>l mismo. Su misión es evitar la <strong>en</strong>trada <strong>de</strong> restos<br />
sólidos <strong>en</strong> la bomba e inyectores.<br />
Cuando está sucio, <strong>el</strong> filtro no permite pasar <strong>el</strong> gasóleo<br />
que <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> <strong>de</strong>manda para realizar <strong>el</strong> trabajo;<br />
<strong>en</strong>tonces <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> fallará o se parará. A veces, <strong>el</strong> filtro<br />
llega a romperse por la presión <strong>de</strong> bombeo,<br />
cuando los microporos filtrantes están tapados.<br />
La avería que ocasiona <strong>el</strong> paso <strong>de</strong> gasóleo sin filtrar es<br />
muy perjudicial, por tanto hay que cambiar <strong>el</strong> filtro<br />
cuando indique <strong>el</strong> “Manual <strong>de</strong> Instrucciones”. Si <strong>el</strong><br />
gasóleo ti<strong>en</strong>e muchas impurezas <strong>el</strong> filtro se cambiará<br />
antes <strong>de</strong> lo recom<strong>en</strong>dado.<br />
La precisión <strong>de</strong> estos <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos es muy importante<br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> ahorro <strong>de</strong> <strong>combustible</strong>. Con <strong>el</strong> normal funcionami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong>l motor y con <strong>el</strong> tiempo aparec<strong>en</strong> <strong>de</strong>sgastes<br />
y <strong>de</strong>formaciones <strong>en</strong> inyectores, toberas o <strong>de</strong>sajustes<br />
<strong>en</strong> la bomba provocando una serie <strong>de</strong> disfunciones y<br />
un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l consumo <strong>de</strong> gasóleo.<br />
Las disfunciones más comunes son:<br />
• Inyección <strong>de</strong> poco o mucho gasóleo por mal<br />
estado <strong>de</strong> la bomba o <strong>de</strong> los orificios <strong>de</strong> los<br />
inyectores.<br />
• La mezcla no se realiza correctam<strong>en</strong>te por gotas<br />
muy gruesas <strong>de</strong> gasóleo.<br />
• Desajustes <strong>en</strong> la apertura o cierre <strong>de</strong> toberas que<br />
produc<strong>en</strong> pérdidas <strong>de</strong> <strong>en</strong>ergía.<br />
2.1.2 Control y regulación <strong>de</strong>l circuito <strong>de</strong>l <strong>combustible</strong>.<br />
(Bomba <strong>de</strong> inyección e inyectores)<br />
La regulación y dosificación <strong>de</strong>l <strong>combustible</strong> es realizada<br />
por la bomba <strong>de</strong> inyección y los inyectores, por<br />
tanto <strong>de</strong>berán estar a punto y controlados cuando sea<br />
necesario. No <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser regulados más que por personal<br />
<strong>de</strong>bidam<strong>en</strong>te preparado y equipado.<br />
El motor <strong>de</strong> un <strong>tractor</strong> <strong>de</strong> 110 CV, que quema<br />
mal <strong>el</strong> <strong>combustible</strong>, increm<strong>en</strong>ta su consumo<br />
<strong>en</strong>tre un 10 y un 15%.<br />
Uso <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
19
En los inyectores <strong>de</strong>berán hacerse revisiones periódicas<br />
(cada 1.000 horas), cambiarse y regular <strong>el</strong><br />
mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> inyección respecto a la apertura <strong>de</strong> válvulas<br />
(cada 5.000 horas).<br />
Cuando <strong>el</strong> consumo <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> aum<strong>en</strong>ta y <strong>el</strong> estado <strong>de</strong><br />
mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to es bu<strong>en</strong>o <strong>de</strong>beremos p<strong>en</strong>sar que es<br />
necesario realizar una prueba <strong>de</strong> esfuerzo o un control<br />
<strong>de</strong> consumo. De esta forma se evitarán averías graves<br />
y se conocerá a qué es <strong>de</strong>bido <strong>el</strong> mal funcionami<strong>en</strong>to y<br />
que provoca <strong>el</strong> exceso <strong>de</strong> consumo.<br />
Los motores que queman mal <strong>el</strong> <strong>combustible</strong> produc<strong>en</strong><br />
mayor cantidad <strong>de</strong> humo y <strong>de</strong>jan escapar mayor<br />
cantidad <strong>de</strong> gases contaminantes a la atmósfera.<br />
2.1.3 Utilización <strong>de</strong> lubricantes a<strong>de</strong>cuados<br />
La correcta utilización <strong>de</strong> los aceites y los lubricantes <strong>en</strong><br />
<strong>el</strong> <strong>tractor</strong> ti<strong>en</strong><strong>en</strong> gran corr<strong>el</strong>ación con <strong>el</strong> consumo <strong>de</strong><br />
<strong>combustible</strong> y sobre todo con la vida útil <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>.<br />
Siempre <strong>de</strong>berán utilizarse los lubricantes<br />
que t<strong>en</strong>gan las características específicas<br />
recom<strong>en</strong>dadas por <strong>el</strong> fabricante.<br />
Un consumo excesivo <strong>en</strong> aceite provoca un humo <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
tubo <strong>de</strong> escape <strong>de</strong> color azulado, si<strong>en</strong>do un dato significativo<br />
<strong>de</strong>l estado <strong>en</strong> que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>el</strong> motor. Todos<br />
los <strong>tractor</strong>es <strong>de</strong>b<strong>en</strong> consumir algo <strong>de</strong> aceite. Si un <strong>tractor</strong><br />
no consume nada <strong>de</strong> aceite es necesario ver qué<br />
ocurre rápidam<strong>en</strong>te, ya que pue<strong>de</strong> <strong>en</strong>trar al cárter<br />
gasóleo o agua proce<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la refrigeración.<br />
La incorrecta utilización <strong>de</strong> los aceites, por m<strong>en</strong>or viscosidad<br />
o por pasarse <strong>de</strong> las horas <strong>de</strong> cambio,<br />
produce pérdida <strong>de</strong> eficacia y rozami<strong>en</strong>tos. Un lubricante<br />
<strong>de</strong>masiado viscoso increm<strong>en</strong>ta inútilm<strong>en</strong>te <strong>el</strong><br />
consumo, al ofrecer más resist<strong>en</strong>cia interna.<br />
Actualm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los <strong>tractor</strong>es se<br />
pue<strong>de</strong>n utilizar, para disminuir la<br />
contaminación, aceites <strong>de</strong> tipo<br />
biológico. Estos bioaceites hidráulicos<br />
ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una base sintética <strong>de</strong><br />
aceite vegetal (colza, etc.), y resist<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> invierno hasta unos – 15º C.<br />
La v<strong>en</strong>taja <strong>de</strong> estos aceites es que se <strong>de</strong>scompon<strong>en</strong><br />
fácilm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> forma biológica.<br />
La misión <strong>de</strong>l aceite es mant<strong>en</strong>er una p<strong>el</strong>ícula <strong>en</strong>tre los<br />
<strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos para evitar <strong>el</strong> rozami<strong>en</strong>to, <strong>el</strong> cal<strong>en</strong>tami<strong>en</strong>to,<br />
los <strong>de</strong>sgastes y así reducir las pérdidas <strong>de</strong> <strong>en</strong>ergía.<br />
Para conocer la efici<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>ergética y evaluar <strong>el</strong> consumo<br />
<strong>de</strong> aceites y <strong>de</strong> lubricantes, es necesario<br />
controlar los consumos y analizar su evolución <strong>en</strong> los<br />
años <strong>de</strong> vida <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>.<br />
20<br />
<strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> Combustible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor Agrícola
2.2 Correcta conducción y utilización<br />
<strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
El consumo <strong>de</strong> un motor varía según su v<strong>el</strong>ocidad <strong>de</strong><br />
giro y la carga que <strong>de</strong>be v<strong>en</strong>cer. Actuando sobre <strong>el</strong><br />
ac<strong>el</strong>erador y la caja <strong>de</strong> cambios se pue<strong>de</strong> obt<strong>en</strong>er un<br />
bu<strong>en</strong> aprovechami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la pot<strong>en</strong>cia y la óptima<br />
transformación <strong>de</strong>l <strong>combustible</strong> <strong>en</strong> <strong>en</strong>ergía.<br />
motor <strong>de</strong> los <strong>tractor</strong>es agrícolas se proporciona mediante<br />
una <strong>de</strong>terminada norma <strong>de</strong> <strong>en</strong>sayo, (DIN, SAE, ISO,<br />
ECE R24, OCDE...), que <strong>de</strong>be ser siempre citada.<br />
Técnicam<strong>en</strong>te la pot<strong>en</strong>cia se expresa <strong>en</strong> kilovatios (kW)<br />
y normalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> caballos <strong>de</strong> vapor (CV), si<strong>en</strong>do la<br />
equival<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 1 kW igual a 1,36 CV.<br />
La noción <strong>de</strong> pot<strong>en</strong>cia es bastante compleja, y para<br />
explicarla y <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>rla correctam<strong>en</strong>te es preciso<br />
t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta conceptos que explicaremos a continuación:<br />
pot<strong>en</strong>cia nominal, pot<strong>en</strong>cia constante, par<br />
motor, par constante, par máximo, reserva <strong>de</strong> par,<br />
consumo horario, y consumo específico.<br />
Para po<strong>de</strong>r ver y señalar los indicadores más importantes<br />
<strong>de</strong> las características <strong>de</strong>l motor se pres<strong>en</strong>tan<br />
dos gráficos <strong>de</strong> un <strong>de</strong>terminado motor ejemplo.<br />
El dato más mirado y com<strong>en</strong>tado, aunque no <strong>el</strong> más<br />
importante, es la pot<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>. La pot<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l<br />
En <strong>el</strong> primer gráfico se han repres<strong>en</strong>tado las curvas<br />
características <strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> este <strong>de</strong>terminado<br />
motor con los principales parámetros <strong>de</strong> control <strong>de</strong> la<br />
pot<strong>en</strong>cia y <strong>de</strong>l consumo.<br />
Gráfico 1. Características <strong>de</strong>l motor. Curvas <strong>de</strong> pot<strong>en</strong>cia y consumo<br />
Pot<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> kW<br />
120<br />
110<br />
100<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
Pot<strong>en</strong>cia adicional<br />
Pot<strong>en</strong>cia máxima= 108 kW<br />
Pot<strong>en</strong>cia constante<br />
Pot<strong>en</strong>cia<br />
nominal<br />
163<br />
150<br />
136<br />
122<br />
109<br />
95<br />
82<br />
68<br />
54<br />
Pot<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> CV<br />
Pot<strong>en</strong>cia (kW o CV): Es la capacidad que posee <strong>el</strong> motor para realizar trabajo<br />
<strong>en</strong> la unidad <strong>de</strong> tiempo.<br />
Pot<strong>en</strong>cia Nominal: es la que <strong>el</strong> motor pue<strong>de</strong> suministrar <strong>en</strong> <strong>el</strong> trabajo continuo<br />
al régim<strong>en</strong> nominal o <strong>de</strong> funcionami<strong>en</strong>to máximo recom<strong>en</strong>dado por<br />
<strong>el</strong> fabricante.<br />
Ejemplo: 95 kW ó 129 CV, con régim<strong>en</strong> nominal a 2.200 r/min.<br />
Pot<strong>en</strong>cia Máxima: es la mayor pot<strong>en</strong>cia que <strong>el</strong> motor pue<strong>de</strong> alcanzar. Para<br />
<strong>el</strong> agricultor no <strong>de</strong>be ser la que mayor consi<strong>de</strong>ración obt<strong>en</strong>ga ya que su utilización<br />
es muy escasa <strong>en</strong> los trabajos realizados habitualm<strong>en</strong>te.<br />
Ejemplo: 108 kW, a 1.900 r/min.<br />
Consumo horario (ch) <strong>en</strong> litros/h<br />
32<br />
ch<br />
28<br />
24<br />
20<br />
16<br />
12<br />
8<br />
cs<br />
4<br />
Consumo específico óptimo<br />
1000 1200 1400 1600 1800 2000 2200 2400 2600<br />
V<strong>el</strong>ocidad <strong>de</strong> giro <strong>de</strong>l motor (revoluciones por minuto)<br />
550<br />
500<br />
450<br />
400<br />
350<br />
300<br />
250<br />
200<br />
150<br />
Consumo específico (cs) <strong>en</strong> g/kWh<br />
Increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Pot<strong>en</strong>cia, Pot<strong>en</strong>cia adicional o Pot<strong>en</strong>cia Extra: es la difer<strong>en</strong>cia<br />
resultante <strong>en</strong>tre la pot<strong>en</strong>cia máxima y la nominal.<br />
Ejemplo: [108 kW – 95 kW] = 13 kW<br />
Pot<strong>en</strong>cia Constante es cuando la pot<strong>en</strong>cia máxima se manti<strong>en</strong>e durante un<br />
intervalo amplio <strong>de</strong>l régim<strong>en</strong> <strong>de</strong>l motor. Se expresa <strong>en</strong> porc<strong>en</strong>taje según <strong>el</strong><br />
régim<strong>en</strong> correspondi<strong>en</strong>te a la pot<strong>en</strong>cia nominal y al régim<strong>en</strong> más bajo al que<br />
se vu<strong>el</strong>ve a obt<strong>en</strong>er esa misma pot<strong>en</strong>cia. Una pot<strong>en</strong>cia constante, igual o<br />
superior al 20 % <strong>de</strong>l total <strong>de</strong>l régim<strong>en</strong>, está bi<strong>en</strong> consi<strong>de</strong>rada para un motor.<br />
Ejemplo: [(2.200-1.600) / 2.200 x 100] = 27,3%<br />
Uso <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
21
En los motores <strong>de</strong> pot<strong>en</strong>cia constante, se sacrifica parte<br />
<strong>de</strong> pot<strong>en</strong>cia, con <strong>el</strong> fin <strong>de</strong> obt<strong>en</strong>er la máxima pot<strong>en</strong>cia<br />
durante un amplio intervalo <strong>de</strong> las revoluciones <strong>de</strong>l<br />
motor, reduci<strong>en</strong>do las interv<strong>en</strong>ciones <strong>en</strong> <strong>el</strong> embrague,<br />
así como <strong>en</strong> <strong>el</strong> cambio <strong>de</strong> marchas, favoreci<strong>en</strong>do <strong>el</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to<br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> trabajo y <strong>en</strong> la conducción.<br />
El consumo <strong>de</strong> <strong>combustible</strong> se repres<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> la parte inferior<br />
<strong>de</strong>l gráfico, dato es<strong>en</strong>cial <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> <strong>de</strong>bido a su<br />
coste, a la efici<strong>en</strong>cia y a la contaminación que se produce<br />
si <strong>el</strong> aprovechami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l <strong>combustible</strong> no es <strong>el</strong> correcto.<br />
Para establecer comparaciones <strong>de</strong> consumo <strong>de</strong> <strong>combustible</strong><br />
<strong>en</strong>tre <strong>tractor</strong>es, es necesario recurrir a la<br />
El punto más bajo <strong>de</strong> esa curva, es <strong>el</strong> <strong>de</strong> m<strong>en</strong>or consumo<br />
y se llama consumo específico óptimo. A modo<br />
ori<strong>en</strong>tativo, este consumo se consi<strong>de</strong>ra bajo si la cantidad<br />
<strong>de</strong> <strong>combustible</strong> es inferior a 200 g/kWh, medio <strong>de</strong><br />
200 a 230 g/kWh y <strong>el</strong>evado por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong> 230 g/kWh.<br />
Por consigui<strong>en</strong>te se recomi<strong>en</strong>da, que <strong>en</strong> la realización<br />
<strong>de</strong> las labores, <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> <strong>de</strong>berá <strong>de</strong>sarrollar la pot<strong>en</strong>cia<br />
necesaria utilizando <strong>el</strong> régim<strong>en</strong> <strong>de</strong>l motor y la<br />
marcha más a<strong>de</strong>cuados, int<strong>en</strong>tando conseguir <strong>el</strong> mínimo<br />
consumo <strong>de</strong> <strong>combustible</strong>.<br />
Régim<strong>en</strong> motor y r<strong>el</strong>ación <strong>de</strong> cambio<br />
<strong>de</strong>finición <strong>de</strong> Consumo Específico (Cs), que indica la<br />
10-20% <strong>de</strong> <strong>Ahorro</strong><br />
Aqu<strong>el</strong>las labores que se realic<strong>en</strong> con aperos conectados<br />
a la toma <strong>de</strong> fuerza, se harán consi<strong>de</strong>rando <strong>el</strong> régim<strong>en</strong><br />
<strong>de</strong> motor señalado por <strong>el</strong> fabricante <strong>de</strong>l apero.<br />
efici<strong>en</strong>cia que ti<strong>en</strong>e un motor para transformar carburante<br />
<strong>en</strong> <strong>en</strong>ergía mecánica, y se expresa como la<br />
cantidad <strong>de</strong> carburante que hay que consumir (<strong>en</strong> gramos),<br />
para obt<strong>en</strong>er una <strong>de</strong>terminada pot<strong>en</strong>cia <strong>en</strong><br />
kilovatios (kW), durante una hora (g/kWh). Estos<br />
datos se pue<strong>de</strong>n t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> g/CVh, dividi<strong>en</strong>do las cantida<strong>de</strong>s<br />
anteriores por 1,36.<br />
Pot<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> kW<br />
Gráfico 2. Características <strong>de</strong>l motor. Curva <strong>de</strong>l par motor<br />
120<br />
110<br />
100<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
Par máximo= 680 Nm<br />
Par Motor (Nm): es la capacidad que ti<strong>en</strong>e <strong>el</strong> motor <strong>de</strong> soportar y v<strong>en</strong>cer<br />
un esfuerzo que se le opone. Varía <strong>en</strong> función <strong>de</strong>l régim<strong>en</strong> <strong>de</strong>l motor.<br />
Par Nominal: es <strong>el</strong> par motor que se obti<strong>en</strong>e al régim<strong>en</strong> nominal <strong>de</strong>l motor.<br />
Ejemplo: PN=500 Nm.<br />
Par Máximo: es <strong>el</strong> máximo que se obti<strong>en</strong>e cuando <strong>el</strong> ll<strong>en</strong>ado <strong>de</strong> aire <strong>de</strong> los<br />
cilindros permite quemar correctam<strong>en</strong>te <strong>el</strong> máximo <strong>de</strong> carburante.<br />
Ejemplo: PM=680 Nm.<br />
Par <strong>de</strong> arranque<br />
Reserva <strong>de</strong> Par<br />
Par Nominal<br />
= 500 Nm<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Par motor <strong>en</strong> Nm<br />
Para los trabajos <strong>de</strong> tracción, como laboreo profundo y transporte <strong>de</strong> gran<br />
ton<strong>el</strong>aje, es preciso que <strong>el</strong> motor pres<strong>en</strong>te un Par <strong>de</strong> Arranque importante<br />
a 1.000 r/min.<br />
Reserva <strong>de</strong> Par o Increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Par (% <strong>de</strong>l par nominal): es la característica<br />
<strong>de</strong>l motor a superar esfuerzos cuando varía <strong>el</strong> número <strong>de</strong><br />
revoluciones. Permite al <strong>tractor</strong> soportar una sobrecarga pasajera. Se cal-<br />
cs<br />
1000 1200 1400 1600 1800 2000 2200 2400<br />
V<strong>el</strong>ocidad <strong>de</strong> giro <strong>de</strong>l motor (revoluciones por minuto)<br />
350<br />
300<br />
250<br />
200<br />
150<br />
g/kWh<br />
cula como porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> la difer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>tre par máximo y nominal,<br />
referido al par nominal.<br />
Ejemplo: (680-500) / 500 x 100 = 36%<br />
El concepto <strong>de</strong> Reserva <strong>de</strong> Par está íntimam<strong>en</strong>te ligado al rango <strong>de</strong> revoluciones<br />
<strong>en</strong> que se produce; Reserva <strong>de</strong> Régim<strong>en</strong>.<br />
22<br />
<strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> Combustible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor Agrícola
La reserva <strong>de</strong> par da la <strong>el</strong>asticidad que ti<strong>en</strong>e <strong>el</strong> motor<br />
<strong>en</strong> sobrecarga, sin utilizar <strong>el</strong> cambio <strong>de</strong> marchas. En un<br />
<strong>tractor</strong> con una reserva <strong>de</strong> par baja <strong>el</strong> número <strong>de</strong> v<strong>el</strong>ocida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong>berá ser mayor.<br />
Una reserva <strong>de</strong> par es bu<strong>en</strong>a a partir <strong>de</strong>l 25% y muy<br />
bu<strong>en</strong>a por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong>l 40%, y cuanto mayor sea mejor se<br />
adapta <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> a un esfuerzo suplem<strong>en</strong>tario <strong>de</strong> tracción.<br />
Trabajando a cargas <strong>el</strong>evadas, los consumos<br />
específicos más bajos <strong>de</strong> un motor dies<strong>el</strong> se<br />
registran cuando trabaja a un régim<strong>en</strong> próximo<br />
al <strong>de</strong> par máximo.<br />
El consumo <strong>de</strong>l motor a igual pot<strong>en</strong>cia es mayor cuando<br />
<strong>el</strong> régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> giro es <strong>el</strong>evado y <strong>el</strong> esfuerzo pequeño.<br />
El escalonami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la caja <strong>de</strong> cambios es muy importante<br />
para po<strong>de</strong>r conseguir difer<strong>en</strong>tes v<strong>el</strong>ocida<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
avance a un mismo régim<strong>en</strong> <strong>de</strong>l motor.<br />
Ejemplo:<br />
Compararemos dos <strong>tractor</strong>es <strong>de</strong> la misma pot<strong>en</strong>cia <strong>en</strong><br />
trabajos <strong>de</strong> arrastre o tiro, que se realizan con <strong>el</strong><br />
arado <strong>de</strong> verte<strong>de</strong>ra o <strong>de</strong> discos, gradas, chis<strong>el</strong>, <strong>de</strong>sfondador,<br />
etc.<br />
Primer <strong>tractor</strong><br />
Consumo <strong>el</strong>evado, sólo una marcha para baja carga <strong>de</strong> motor<br />
3ª v<strong>el</strong>ocidad<br />
2ª v<strong>el</strong>ocidad<br />
1ª v<strong>el</strong>ocidad<br />
Sólo una v<strong>el</strong>ocidad posible a alto régim<strong>en</strong><br />
La 1ª es corta y <strong>en</strong> 3ª va a muy pocas r/min.<br />
Muy poco régim<strong>en</strong>, es p<strong>el</strong>igroso<br />
2.000 r/min y 9,2 l/h<br />
Imposible<br />
Pot<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> kW<br />
120<br />
110<br />
100<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
Pot<strong>en</strong>cia adicional<br />
Pot<strong>en</strong>cia máxima= 108 kW<br />
Pot<strong>en</strong>cia constante<br />
Pot<strong>en</strong>cia<br />
nominal<br />
163<br />
150<br />
136<br />
122<br />
109<br />
95<br />
82<br />
68<br />
54<br />
Pot<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> CV<br />
Segundo <strong>tractor</strong><br />
Posibilidad económica <strong>de</strong> conducir<br />
3ª v<strong>el</strong>ocidad<br />
2ª v<strong>el</strong>ocidad<br />
1ª v<strong>el</strong>ocidad<br />
1.600 r/min y 8,5 l/h<br />
2.000 r/min y 9,2 l/h<br />
2.200 r/min y 10 l/h<br />
Hay 3 v<strong>el</strong>ocida<strong>de</strong>s posibles que permit<strong>en</strong> adaptar la carga <strong>de</strong>l<br />
motor a la v<strong>el</strong>ocidad <strong>de</strong>seada, haci<strong>en</strong>do posible <strong>el</strong> ahorro.<br />
Consumo horario (ch) <strong>en</strong> litros/h<br />
32<br />
ch<br />
28<br />
24<br />
20<br />
16<br />
12<br />
8<br />
cs<br />
4<br />
Consumo específico óptimo<br />
1000 1200 1400 1600 1800 2000 2200 2400 2600<br />
V<strong>el</strong>ocidad <strong>de</strong> giro <strong>de</strong>l motor (revoluciones por minuto)<br />
550<br />
500<br />
450<br />
400<br />
350<br />
300<br />
250<br />
200<br />
150<br />
Consumo específico (cs) <strong>en</strong> g/kWh<br />
En <strong>el</strong> segundo caso se pue<strong>de</strong>n realizar los trabajos<br />
aprovechando las difer<strong>en</strong>tes v<strong>el</strong>ocida<strong>de</strong>s y disminuir<br />
<strong>el</strong> consumo, por que la caja <strong>de</strong> cambios está mejor<br />
escalonada que <strong>en</strong> <strong>el</strong> ejemplo <strong>de</strong>l primer <strong>tractor</strong>.<br />
Conducir a la pot<strong>en</strong>cia más económica consiste <strong>en</strong><br />
<strong>el</strong>egir <strong>el</strong> régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> motor y la v<strong>el</strong>ocidad <strong>de</strong> avance<br />
que permita al motor trabajar, <strong>en</strong> la zona <strong>de</strong> utilización<br />
más económica, realizando <strong>el</strong> mejor trabajo.<br />
En <strong>el</strong> gráfico1 anterior se pue<strong>de</strong> observar:<br />
• utilizado <strong>el</strong> motor <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> al 50% <strong>de</strong> su pot<strong>en</strong>cia a<br />
un régim<strong>en</strong> máximo se obti<strong>en</strong>e un consumo específico<br />
<strong>de</strong> 310 g/kWh. (flecha <strong>en</strong> color negro)<br />
Si conocemos las curvas <strong>de</strong>l motor es fácil conducir <strong>de</strong><br />
forma económica, pero si no es así, se pue<strong>de</strong> aplicar,<br />
según los trabajos, las sigui<strong>en</strong>tes normas g<strong>en</strong>erales.<br />
• utilizando ese mismo motor al 50% <strong>de</strong> su pot<strong>en</strong>cia,<br />
pero a un régim<strong>en</strong> m<strong>en</strong>or <strong>el</strong> consumo específico<br />
<strong>de</strong>sci<strong>en</strong><strong>de</strong> a 230 g/kWh. (flecha <strong>en</strong> color naranja)<br />
Se ha conseguido un ahorro superior al 25%.<br />
Uso <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
23
Reglas prácticas para una conducción<br />
económica:<br />
A. Para trabajos pesados (subsolador, verte<strong>de</strong>ra)<br />
1. Colocar la palanca <strong>de</strong>l ac<strong>el</strong>erador para que <strong>el</strong> motor<br />
gire <strong>en</strong> vacío <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> 80 y 85% <strong>de</strong>l régim<strong>en</strong> nominal.<br />
2. Buscar <strong>en</strong>tre las distintas v<strong>el</strong>ocida<strong>de</strong>s la que con <strong>el</strong><br />
equipo trabajando y sin tocar <strong>el</strong> ac<strong>el</strong>erador, produzca<br />
una caída <strong>de</strong> vu<strong>el</strong>tas <strong>de</strong> unas 200-300<br />
revoluciones por minuto. Si la caída fuese mayor la<br />
marcha <strong>el</strong>egida sería <strong>de</strong>masiado larga, si fuese<br />
m<strong>en</strong>or estaríamos utilizando una marcha <strong>de</strong>masiado<br />
corta.<br />
10<br />
15<br />
5<br />
0<br />
20<br />
B<br />
A<br />
25<br />
0<br />
2<br />
4<br />
5,4<br />
6<br />
8<br />
10<br />
12<br />
B. Para trabajos ligeros (cultivador, rastra o grada no<br />
accionadas)<br />
1. Colocar la palanca <strong>de</strong>l ac<strong>el</strong>erador para que <strong>el</strong><br />
motor <strong>en</strong> vacío gire <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> 60 y <strong>el</strong> 65% <strong>de</strong>l régim<strong>en</strong><br />
nominal.<br />
2. S<strong>el</strong>eccionar la v<strong>el</strong>ocidad <strong>de</strong>l cambio como <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso<br />
anterior.<br />
Si la v<strong>el</strong>ocidad <strong>de</strong> avance es excesiva, se<br />
pue<strong>de</strong> aum<strong>en</strong>tar la anchura <strong>de</strong>l apero y<br />
llevarlo a la v<strong>el</strong>ocidad a<strong>de</strong>cuada.<br />
C. Para trabajos con la toma <strong>de</strong> fuerza (tdf)<br />
Se colocará la palanca <strong>de</strong>l ac<strong>el</strong>erador para conseguir<br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> motor <strong>el</strong> régim<strong>en</strong> requerido <strong>en</strong> <strong>el</strong> eje <strong>de</strong> la toma<br />
<strong>de</strong> fuerza (alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> 540 ó 1.000 r/min.). En trabajos<br />
ligeros (siembra, pulverización, fertilización) se<br />
han <strong>de</strong> utilizar las posiciones <strong>de</strong> toma <strong>de</strong> fuerza económica;<br />
consiguiéndose reducir los consumos <strong>de</strong><br />
<strong>combustible</strong>, porque suministraremos la pot<strong>en</strong>cia<br />
requerida por la máquina con m<strong>en</strong>or régim<strong>en</strong> <strong>de</strong>l<br />
motor <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>.<br />
24 <strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> Combustible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor Agrícola
2.3 Pérdidas ruedas - su<strong>el</strong>o<br />
En la transmisión <strong>de</strong> la pot<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> la rueda al su<strong>el</strong>o es<br />
don<strong>de</strong> se produc<strong>en</strong> las mayores pérdidas <strong>de</strong> <strong>en</strong>ergía.<br />
Se llama rodadura a la fuerza necesaria para v<strong>en</strong>cer la<br />
resist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l su<strong>el</strong>o y <strong>de</strong>splazarse. Dep<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong>l peso<br />
<strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>, incluido <strong>el</strong> lastre que pueda llevar, y <strong>de</strong>l<br />
tipo <strong>de</strong> su<strong>el</strong>o por <strong>el</strong> que se <strong>de</strong>splaza.<br />
Los neumáticos son los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos que soportan al<br />
<strong>tractor</strong> sobre <strong>el</strong> su<strong>el</strong>o y a<strong>de</strong>más se <strong>en</strong>cargan <strong>de</strong><br />
impulsarlo sobre él. La superficie <strong>de</strong> contacto <strong>de</strong> los<br />
neumáticos con <strong>el</strong> su<strong>el</strong>o es muy importante y su perfecto<br />
estado asegura una mejor adher<strong>en</strong>cia.<br />
COMBUSTIBLE<br />
Refrigeración<br />
Energía mecánica (1/3 correcta utilización)<br />
Gases <strong>de</strong> escape<br />
Pérdidas <strong>en</strong> la transmisión (7 al 15%)<br />
Pérdidas por rodadura (Rk)<br />
Pérdidas por patinami<strong>en</strong>to (δ)<br />
Energía mecánica utilizable <strong>en</strong> tracción<br />
Para calcular la pot<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> tracción <strong>de</strong> un <strong>tractor</strong><br />
agrícola se pue<strong>de</strong>n utilizar los sigui<strong>en</strong>tes factores, a<br />
partir <strong>de</strong> la pot<strong>en</strong>cia medida <strong>en</strong> la toma <strong>de</strong> fuerza:<br />
Pot<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> tracción<br />
(A partir <strong>de</strong> la Pot<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> la tdf)<br />
El patinami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong> la fuerza que <strong>de</strong>sarroll<strong>en</strong><br />
las ruedas y <strong>de</strong>l tipo <strong>de</strong> su<strong>el</strong>o don<strong>de</strong> se trabaja. A<strong>de</strong>más,<br />
<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong>l peso que soportan las ruedas y <strong>de</strong><br />
la superficie <strong>de</strong> contacto (con sus formaciones) <strong>en</strong>tre<br />
las ruedas y <strong>el</strong> su<strong>el</strong>o. La fuerza que <strong>de</strong>sarrollan las<br />
ruedas <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong> la pot<strong>en</strong>cia suministrada por <strong>el</strong><br />
motor (régim<strong>en</strong> y par), la marcha <strong>el</strong>egida y <strong>el</strong> diámetro<br />
efectivo <strong>de</strong> las ruedas.<br />
En los trabajos <strong>de</strong> tracción se produce un increm<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong>l consumo <strong>de</strong> <strong>combustible</strong> <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n <strong>de</strong>l 15%,<br />
<strong>de</strong>bido a las pérdidas por rodadura y por patinami<strong>en</strong>to<br />
o <strong>de</strong>slizami<strong>en</strong>to.<br />
Tipo <strong>de</strong> Pavi- Su<strong>el</strong>o Su<strong>el</strong>o Su<strong>el</strong>o<br />
<strong>tractor</strong> m<strong>en</strong>to firme labrado blando<br />
Simple 0,87 0,72 0,67 0,55<br />
Tracción (2RM)<br />
Doble Tracción,<br />
con Ruedas 0,87 0,77 0,73 0,65<br />
<strong>de</strong>siguales<br />
Doble Tracción,<br />
con Ruedas 0,87 0,78 0,75 0,70<br />
iguales(4RM)<br />
Ca<strong>de</strong>nas (o 0,97 0,82 0,80 0,78<br />
bandas <strong>de</strong> goma)<br />
NOTA: En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> disponer <strong>de</strong> la pot<strong>en</strong>cia medida <strong>en</strong> <strong>el</strong> motor, se calcula<br />
la pot<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> la toma <strong>de</strong> fuerza multiplicándola por un factor<br />
complem<strong>en</strong>tario que varía <strong>en</strong>tre 0,95 y 0,88 según <strong>el</strong> tipo <strong>de</strong> transmisión.<br />
En ambos casos, las pérdidas <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>n <strong>en</strong> gran<br />
medida <strong>de</strong>l peso <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>; pero <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación inversa:<br />
al aum<strong>en</strong>tar <strong>el</strong> peso <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> la rodadura es<br />
mayor, por <strong>el</strong> contrario, disminuye <strong>el</strong> patinami<strong>en</strong>to.<br />
Uso <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
25
Para reducir al máximo estas pérdidas, que produc<strong>en</strong><br />
un increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l consumo estimado <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
15%, hay que buscar un equilibrio <strong>en</strong>tre rodadura y<br />
patinami<strong>en</strong>to mediante las sigui<strong>en</strong>tes prácticas:<br />
2.3.1 Lastrado<br />
El patinami<strong>en</strong>to no repres<strong>en</strong>ta solo una pérdida <strong>de</strong> <strong>combustible</strong>,<br />
sino que a<strong>de</strong>más, <strong>el</strong> trabajo es <strong>de</strong> peor calidad<br />
y ac<strong>el</strong>era <strong>el</strong> <strong>de</strong>sgaste <strong>de</strong> los neumáticos. Se consi<strong>de</strong>ra<br />
que como norma g<strong>en</strong>eral, trabajando <strong>en</strong> campo, un <strong>tractor</strong><br />
<strong>de</strong> simple tracción <strong>de</strong>be mant<strong>en</strong>er un patinami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong>l 10 al 20% y uno <strong>de</strong> doble tracción <strong>de</strong>l 5 al 15%.<br />
Pasar <strong>de</strong>l 10 al 25% <strong>de</strong> patinami<strong>en</strong>to significa<br />
per<strong>de</strong>r <strong>el</strong> 17% <strong>de</strong> la capacidad <strong>de</strong> trabajo<br />
y consumir más <strong>combustible</strong>.<br />
ll<strong>en</strong>ando las ruedas <strong>de</strong> agua (si estas llevan cámara).<br />
Patinami<strong>en</strong>to recom<strong>en</strong>dado<br />
(Con Simple Tracción y según Tipo <strong>de</strong> Su<strong>el</strong>o)<br />
Tipo <strong>de</strong> su<strong>el</strong>o Patinami<strong>en</strong>to Efici<strong>en</strong>cia <strong>en</strong><br />
óptimo (%)<br />
tracción<br />
Firme 4 - 8 0,93<br />
8 - 10 0,78<br />
11 - 13 0,64<br />
Blando 14 - 16 0,52<br />
NOTA: En <strong>tractor</strong>es <strong>de</strong> Doble Tracción, los patinami<strong>en</strong>tos recom<strong>en</strong>dados<br />
son algo m<strong>en</strong>ores y medidos <strong>en</strong> las ruedas traseras.<br />
Para trabajos ligeros que exig<strong>en</strong> poco esfuerzo, se utilizarán<br />
<strong>tractor</strong>es <strong>de</strong> poca pot<strong>en</strong>cia, y se suprimirán<br />
todos los lastres adicionales.<br />
El niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> patinami<strong>en</strong>to se pue<strong>de</strong> comprobar directam<strong>en</strong>te<br />
con un dispositivo <strong>de</strong> medición <strong>de</strong>l mismo<br />
incorporado <strong>en</strong> las funciones específicas <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> (si<br />
dispone <strong>de</strong>l mismo), con la medición <strong>en</strong> campo (*), o se<br />
pue<strong>de</strong> intuir por la hu<strong>el</strong>la <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> sobre <strong>el</strong> terr<strong>en</strong>o.<br />
El lastrado <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> se utiliza para evitar <strong>en</strong> parte <strong>el</strong><br />
patinami<strong>en</strong>to y po<strong>de</strong>r realizar labores difer<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> tracción.<br />
Consiste <strong>en</strong> añadir peso al <strong>tractor</strong> para equilibrarlo<br />
y evitar <strong>el</strong> patinami<strong>en</strong>to y pue<strong>de</strong> hacerse con contrapesos<br />
<strong>de</strong>lanteros, traseros, <strong>en</strong> los discos <strong>de</strong> la rueda o<br />
A B C<br />
Lastre Excesivo Lastre Insufici<strong>en</strong>te Lastre Correcto<br />
Lastrado INSUFICIENTE:<br />
• Patinami<strong>en</strong>to excesivo y pérdida <strong>de</strong> la<br />
capacidad <strong>de</strong> arrastre.<br />
• Mayor <strong>de</strong>sgaste <strong>de</strong> los neumáticos.<br />
• Consumo excesivo <strong>de</strong> <strong>combustible</strong>.<br />
Lastrado EXCESIVO:<br />
• Alta resist<strong>en</strong>cia a la rodadura, lo que reduce la<br />
pot<strong>en</strong>cia disponible.<br />
• Sobrecarga <strong>de</strong> los neumáticos y <strong>de</strong>l cambio.<br />
• Compactación <strong>de</strong>l su<strong>el</strong>o.<br />
• Consumo excesivo <strong>de</strong> <strong>combustible</strong>.<br />
26<br />
<strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> Combustible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor Agrícola
(*) Medición <strong>de</strong>l patinami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> las ruedas traseras<br />
1. Marcar la rueda <strong>en</strong> <strong>el</strong> punto más bajo (A).<br />
2. Hacer una marca <strong>en</strong> <strong>el</strong> su<strong>el</strong>o, <strong>en</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> salida (B).<br />
3. Avanzar con <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> con <strong>el</strong> equipo trabajando, contando 10 vu<strong>el</strong>tas<br />
completas <strong>de</strong> la rueda trasera (C).<br />
4. Volver a hacer una marca <strong>en</strong> <strong>el</strong> su<strong>el</strong>o (D).<br />
5. Elevar ahora <strong>el</strong> equipo y volver a colocar <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> <strong>en</strong> la primera<br />
marca <strong>de</strong>l su<strong>el</strong>o (B). Avanzar con <strong>el</strong> equipo susp<strong>en</strong>dido (E). Registrar<br />
la cantidad <strong>de</strong> vu<strong>el</strong>tas que ha dado la rueda trasera hasta la sigui<strong>en</strong>te<br />
marca (D).<br />
D<strong>el</strong> número <strong>de</strong> las vu<strong>el</strong>tas que ha dado la rueda resultan los porc<strong>en</strong>tajes<br />
<strong>de</strong> patinami<strong>en</strong>to r<strong>el</strong>acionados a continuación:<br />
* 10,0 vu<strong>el</strong>tas = 0% <strong>de</strong> patinami<strong>en</strong>to<br />
* 9,3 vu<strong>el</strong>tas = 5% <strong>de</strong> patinami<strong>en</strong>to<br />
* 9,0 vu<strong>el</strong>tas = 10% <strong>de</strong> patinami<strong>en</strong>to<br />
* 8,5 vu<strong>el</strong>tas = 15% <strong>de</strong> patinami<strong>en</strong>to<br />
* 8,0 vu<strong>el</strong>tas = 20% <strong>de</strong> patinami<strong>en</strong>to<br />
* 7,5 vu<strong>el</strong>tas = 25% <strong>de</strong> patinami<strong>en</strong>to<br />
* 7,0 vu<strong>el</strong>tas = 30% <strong>de</strong> patinami<strong>en</strong>to<br />
2.3.2 S<strong>el</strong>ección <strong>de</strong> los neumáticos, doble tracción y<br />
bloqueo difer<strong>en</strong>cial<br />
Para mant<strong>en</strong>er <strong>el</strong> patinami<strong>en</strong>to controlado y ahorrar<br />
<strong>combustible</strong>, se harán los sigui<strong>en</strong>tes cuidados:<br />
• Mant<strong>en</strong>er los neumáticos recom<strong>en</strong>dados por<br />
<strong>el</strong> fabricante.<br />
• Controlar y ajustar la presión <strong>de</strong> inflado al trabajo<br />
que se va a realizar y al estado <strong>de</strong>l terr<strong>en</strong>o.<br />
• Bu<strong>en</strong>a adaptación <strong>de</strong> los aperos al <strong>tractor</strong>.<br />
• Cambiar sin tardanza los neumáticos <strong>de</strong>sgastados.<br />
• Limpiarlos <strong>de</strong> sustancias extrañas.<br />
• Utilizar <strong>el</strong> ac<strong>el</strong>erador <strong>de</strong> mano.<br />
Masas máximas <strong>en</strong> cada eje<br />
(% Masa Refer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l Tractor)<br />
Tipo <strong>de</strong> <strong>tractor</strong> Ruedas Ruedas<br />
<strong>de</strong>lanteras Traseras<br />
Simple Tracción (2RM) 30% 100%<br />
Doble Tracción, con ruedas 50% 80%<br />
<strong>de</strong>siguales (2RM+TDA)<br />
Doble Tracción, con 70% 60%<br />
ruedas iguales (4RM)<br />
Uso <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
27
El peso <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> produce compactación <strong>de</strong>l<br />
su<strong>el</strong>o y hace aum<strong>en</strong>tar <strong>el</strong> consumo <strong>de</strong> <strong>combustible</strong>.<br />
Para evitarlo:<br />
• Utilice neumáticos apropiados.<br />
• Reduzca <strong>el</strong> lastre cuando no sea necesario.<br />
• Es importante ajustar la presión <strong>de</strong> inflado<br />
al estado <strong>de</strong>l su<strong>el</strong>o.<br />
Un <strong>de</strong>sequilibrio <strong>en</strong> la presión acarrea un mayor consumo<br />
<strong>de</strong> <strong>combustible</strong> y produce un <strong>de</strong>sgaste más<br />
Ejemplo:<br />
• Tractor <strong>de</strong> doble tracción y ruedas <strong>de</strong>siguales <strong>de</strong><br />
100 CV.<br />
• Masa total <strong>de</strong> 6.750 kg<br />
Carga MÁXIMA aconsejada:<br />
- Neumáticos <strong>de</strong>lanteros:<br />
6.750 * 50% = 3.375 kg →<br />
3.375 / 2 = 1.688 kg/rueda<br />
- Neumáticos traseros:<br />
6.750 * 80% = 5.400 kg →<br />
5.400 / 2 = 2.700 kg/rueda<br />
rápido <strong>de</strong>l neumático.<br />
En g<strong>en</strong>eral, y salvo <strong>en</strong> su<strong>el</strong>os muy secos, los neumáticos<br />
anchos, <strong>de</strong> baja presión y las ruedas gem<strong>el</strong>as<br />
reduc<strong>en</strong> <strong>el</strong> consumo, prolongan la vida <strong>de</strong> los neumáticos<br />
y respetan la estructura <strong>de</strong>l su<strong>el</strong>o. El neumático<br />
<strong>de</strong> tipo radial favorece la superficie <strong>de</strong> apoyo y <strong>el</strong> agarre<br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> su<strong>el</strong>o.<br />
En función <strong>de</strong> la presión <strong>de</strong> inflado se obti<strong>en</strong>e la capacidad<br />
<strong>de</strong> carga:<br />
Cpi = Cmáx * (pi + 1) / (pmáx + 1)<br />
Don<strong>de</strong>:<br />
Cpi = Capacidad <strong>de</strong> Carga.<br />
Cmáx = Capacidad <strong>de</strong> Carga Máxima.<br />
pi = Presión <strong>de</strong> Inflado.<br />
pmáx = Presión <strong>de</strong> Inflado Máxima. (Indicada <strong>en</strong> la<br />
propia cubierta).<br />
Para transporte y trabajos sobre su<strong>el</strong>o duro la presión<br />
será más alta (1,8 bares) que cuando se trabaje sobre<br />
su<strong>el</strong>o húmedo o su<strong>el</strong>o cultivado (1,3 bares o la mínima<br />
propuesta por <strong>el</strong> fabricante). La presión <strong>de</strong>l aire <strong>en</strong> las<br />
ruedas es equival<strong>en</strong>te a la presión que <strong>el</strong> neumático<br />
traslada al su<strong>el</strong>o.<br />
Para lograr un ahorro consi<strong>de</strong>rable <strong>de</strong> <strong>combustible</strong> <strong>en</strong><br />
los trabajos pesados, se utilizará siempre la tracción a<br />
las cuatro ruedas. El ahorro <strong>de</strong> utilizar tracción a las<br />
cuatro ruedas comparado con la tracción a las dos<br />
ruedas es superior al 20%.<br />
28<br />
<strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> Combustible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor Agrícola
Por lo tanto, <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> patinami<strong>en</strong>to se pue<strong>de</strong> reducir:<br />
• Conectando la doble tracción (si <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> la ti<strong>en</strong>e).<br />
• Increm<strong>en</strong>tando <strong>el</strong> peso sobre los ejes motores<br />
(lastrando).<br />
• Conectando <strong>el</strong> bloqueo <strong>de</strong>l difer<strong>en</strong>cial (si ti<strong>en</strong>e un sistema<br />
para la <strong>de</strong>sconexión automática para los giros).<br />
Se <strong>de</strong>b<strong>en</strong> utilizar las funciones automáticas<br />
<strong>de</strong> tracción.<br />
2.4 A<strong>de</strong>cuación y mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />
los aperos<br />
El esfuerzo que supone para <strong>el</strong> agricultor la compra <strong>de</strong><br />
un <strong>tractor</strong>, que normalm<strong>en</strong>te es <strong>de</strong> mayor pot<strong>en</strong>cia<br />
que <strong>el</strong> sustituido, no <strong>de</strong>be <strong>de</strong>sperdiciarse con la conservación<br />
o compra <strong>de</strong> aperos ina<strong>de</strong>cuados.<br />
No <strong>de</strong>sperdicie con un mal apero toda la<br />
pot<strong>en</strong>cia disponible <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>tractor</strong>.<br />
Por lo tanto <strong>el</strong> usuario <strong>de</strong>be informarse consultando a<br />
fabricantes, catálogos, libros, etc., y pedir consejo a<br />
asesores especializados antes <strong>de</strong> realizar la compra.<br />
2.5 Organización, control y gestión<br />
<strong>de</strong>l trabajo<br />
La utilización correcta <strong>de</strong> la maquinaria agrícola <strong>de</strong> forma<br />
organizada y controlada produce un ahorro consi<strong>de</strong>rable<br />
<strong>de</strong> <strong>combustible</strong> y <strong>de</strong>l tiempo <strong>de</strong> trabajo superior al 15%.<br />
La organización <strong>en</strong> los recorridos, <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> realizar<br />
las labores, <strong>el</strong> marcado <strong>de</strong> pasadas, la estructura <strong>de</strong><br />
las parc<strong>el</strong>as y la forma <strong>de</strong> hacer las cabeceras, favorec<strong>en</strong><br />
<strong>el</strong> ahorro <strong>de</strong> <strong>combustible</strong>. Según la distancia y número<br />
<strong>de</strong> recorridos <strong>el</strong> ahorro pue<strong>de</strong> variar <strong>de</strong>l 10 al 15%.<br />
Los sistemas <strong>de</strong> control<br />
<strong>el</strong>ectrónicos que actualm<strong>en</strong>te<br />
se equipan <strong>en</strong> los<br />
<strong>tractor</strong>es permit<strong>en</strong>:<br />
• Obt<strong>en</strong>er un mejor<br />
r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los<br />
trabajos.<br />
• Controlar mejor <strong>el</strong> trabajo<br />
que realiza <strong>el</strong> <strong>tractor</strong>.<br />
• Gestionar <strong>el</strong> trabajo realizado por <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> y <strong>el</strong> apero.<br />
La indicación <strong>en</strong> pantalla<br />
<strong>de</strong>l consumo instantáneo<br />
muestra al conductor <strong>en</strong><br />
tiempo real su manera <strong>de</strong><br />
conducir o la <strong>de</strong>manda <strong>en</strong>ergética <strong>de</strong>l trabajo que está<br />
efectuando. Con estos sistemas a<strong>de</strong>más se pue<strong>de</strong>n comparar<br />
difer<strong>en</strong>tes r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>tos con sus costes y <strong>el</strong> tiempo<br />
<strong>de</strong> ejecución.<br />
La instalación <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> información<br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> ayudan a reducir <strong>el</strong> consumo<br />
total <strong>de</strong> carburante alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong>l 10%.<br />
También se pue<strong>de</strong> controlar <strong>el</strong> carburante que gasta <strong>el</strong><br />
<strong>tractor</strong> apuntando por horas, días o parc<strong>el</strong>as con <strong>el</strong> fin<br />
<strong>de</strong> po<strong>de</strong>r comparar posteriorm<strong>en</strong>te con los resultados<br />
que se obtuvieron otros años o <strong>en</strong> otras parc<strong>el</strong>as y<br />
conocer <strong>el</strong> comportami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>.<br />
Uso <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
29
Como ya se ha com<strong>en</strong>tado anteriorm<strong>en</strong>te, la compra y<br />
utilización individual <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> no es la única forma<br />
posible <strong>de</strong> trabajar. Exist<strong>en</strong> otras soluciones como son:<br />
CUMA’s (Cooperativas <strong>de</strong> Utilización <strong>de</strong> Maquinaria<br />
Agrícola), socieda<strong>de</strong>s, intercambio <strong>de</strong> trabajos con otros<br />
agricultores, empresas <strong>de</strong> trabajos agrícolas, alquiler,…<br />
Aunque se tratará <strong>en</strong> mayor profundidad <strong>en</strong> una próxima<br />
publicación sobre las “Medidas para la<br />
Utilización <strong>de</strong> Maquinaria Agrícola <strong>en</strong> Común”, quisiéramos<br />
resumir aquí un ejemplo real <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong><br />
utilización <strong>en</strong> común <strong>de</strong> la maquinaria que tan bu<strong>en</strong>os<br />
resultados está dando.<br />
¿QUÉ ES UNA CUMA?<br />
• Una Cooperativa <strong>de</strong> Utilización <strong>de</strong> Maquinaria Agrícola <strong>en</strong> común.<br />
• El objetivo único consiste <strong>en</strong> la utilización <strong>en</strong> común <strong>de</strong> maquinaria<br />
y equipos agrícolas <strong>en</strong> las explotaciones agropecuarias,<br />
con <strong>el</strong> fin <strong>de</strong> reducir sus costes <strong>de</strong> producción.<br />
• El número mínimo <strong>de</strong> socios <strong>de</strong>be ser cinco y para recibir ayudas es<br />
necesario que los dos tercios <strong>de</strong> los socios sean Agricultores a<br />
Título Principal (A.T.P.).<br />
• Las ayudas pue<strong>de</strong>n llegar hasta un máximo <strong>de</strong>l 35% <strong>de</strong>l total <strong>de</strong> la<br />
inversión, sin IVA.<br />
CONCLUSIONES OBTENIDAS EN LAS CUMAS<br />
• Mejor efici<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>ergética, con un consumo m<strong>en</strong>or <strong>de</strong> gasóleo<br />
por hectárea, realizándose los mismos trabajos <strong>en</strong> la misma<br />
superficie y cultivos (ahorro superior al 46% respecto al utilizado<br />
<strong>en</strong> las explotaciones individuales antes <strong>de</strong> agruparse <strong>en</strong><br />
la CUMA, y un ahorro <strong>de</strong>l 16,8 % al cambiar <strong>de</strong> <strong>tractor</strong>es).<br />
• Correcta planificación y optimización <strong>de</strong> la utilización <strong>de</strong>l parque<br />
<strong>de</strong> <strong>tractor</strong>es.<br />
• Mo<strong>de</strong>rnización <strong>de</strong> la flota <strong>de</strong> <strong>tractor</strong>es, ya que al trabajar más<br />
horas por año, se amortizan y r<strong>en</strong>uevan <strong>en</strong> m<strong>en</strong>or número <strong>de</strong><br />
años, aportando las últimas innovaciones.<br />
• Respeto por <strong>el</strong> medio ambi<strong>en</strong>te. Gracias a la disminución <strong>de</strong>l<br />
consumo <strong>de</strong> gasóleo también se reduc<strong>en</strong> las emisiones <strong>de</strong> CO2<br />
y <strong>de</strong> otros <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos no <strong>de</strong>seados a la atmósfera.<br />
• Mayor confort, seguridad y m<strong>en</strong>ores riesgos laborales para <strong>el</strong><br />
<strong>tractor</strong>ista, al cambiarse <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> <strong>en</strong> la mitad <strong>de</strong> años que <strong>en</strong><br />
las antiguas explotaciones.<br />
En resum<strong>en</strong>, <strong>el</strong> objetivo <strong>de</strong> las CUMAs se cumple, utilizando correctam<strong>en</strong>te las máquinas <strong>en</strong> común, con una disminución<br />
<strong>de</strong> los costes <strong>de</strong> producción y con un mayor respeto por <strong>el</strong> medio ambi<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> que vivimos.<br />
30<br />
<strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> Combustible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor Agrícola
3 Formación <strong>de</strong>l usuario<br />
La s<strong>en</strong>sibilización sobre <strong>el</strong> ahorro <strong>de</strong> <strong>combustible</strong> es<br />
muy importante que se transmita y sea <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dida por<br />
<strong>el</strong> conductor ya que este es <strong>el</strong> principal artífice para<br />
po<strong>de</strong>r conseguirlo.<br />
Los agricultores <strong>de</strong>berán <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>r los conceptos<br />
que inci<strong>de</strong>n <strong>en</strong> <strong>el</strong> ahorro <strong>de</strong>l consumo, <strong>en</strong> la efici<strong>en</strong>cia<br />
<strong>en</strong>ergética y <strong>en</strong> la mejora medioambi<strong>en</strong>tal,<br />
aum<strong>en</strong>tando los b<strong>en</strong>eficios <strong>de</strong> la explotación y la<br />
mejora <strong>de</strong>l <strong>en</strong>torno.<br />
La formación <strong>de</strong> los usuarios permitirá un apr<strong>en</strong>dizaje<br />
que llevará a una conducción <strong>de</strong> forma económica,<br />
aum<strong>en</strong>tando <strong>el</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> trabajo, controlando <strong>el</strong><br />
consumo y alargando la vida útil <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>.<br />
Aunque, hoy por hoy, son difíciles <strong>de</strong> conseguir, <strong>el</strong> agricultor<br />
<strong>de</strong>bería saber analizar las curvas <strong>de</strong> <strong>en</strong>sayos <strong>de</strong><br />
pot<strong>en</strong>cia realizadas por los fabricantes o solicitadas por<br />
él. De esta forma <strong>el</strong> agricultor conocería las curvas <strong>de</strong><br />
consumo, la pot<strong>en</strong>cia obt<strong>en</strong>ida y otros parámetros <strong>de</strong><br />
interés que lo formarían particularm<strong>en</strong>te.<br />
Los usuarios <strong>de</strong>berán LEER y CONSULTAR a m<strong>en</strong>udo<br />
<strong>el</strong> “Manual <strong>de</strong> Instrucciones” <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong> y también<br />
recabar información <strong>de</strong> los asesores <strong>de</strong> maquinaria<br />
<strong>de</strong> su Comunidad Autónoma y <strong>de</strong> los técnicos <strong>de</strong> las<br />
casas <strong>de</strong> maquinaria.<br />
31
REGLAS CLAVE<br />
<strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> <strong>combustible</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> agrícola<br />
S<strong>el</strong>eccionar <strong>el</strong> tipo y <strong>el</strong> número <strong>de</strong> trabajos agrícolas a <strong>de</strong>sarrollar <strong>en</strong> los cultivos;<br />
simplificando <strong>en</strong> lo posible las operaciones <strong>de</strong> cultivo asociando labores.<br />
Elegir <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> a<strong>de</strong>cuado para <strong>el</strong> trabajo que <strong>de</strong>be realizar.<br />
Utilizar máquinas y aperos apropiados y <strong>en</strong> bu<strong>en</strong> estado, correctam<strong>en</strong>te regulados<br />
con <strong>el</strong> <strong>tractor</strong>.<br />
Elegir los neumáticos, con a<strong>de</strong>cuadas presiones <strong>de</strong> inflado, y lastrar <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> <strong>en</strong><br />
función <strong>de</strong> las operaciones previstas.<br />
S<strong>el</strong>eccionar <strong>el</strong> régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> funcionami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l motor para que trabaje <strong>en</strong> zonas <strong>de</strong><br />
bajo consumo.<br />
Utilizar a<strong>de</strong>cuadam<strong>en</strong>te los dispositivos <strong>de</strong> control <strong>de</strong> que dispone <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> para<br />
los difer<strong>en</strong>tes tipos <strong>de</strong> trabajo. Por ejemplo:<br />
• Utilizar <strong>el</strong> bloqueo <strong>de</strong>l difer<strong>en</strong>cial, sobre todo para trabajos <strong>de</strong> campo pesados<br />
y con su<strong>el</strong>os blandos.<br />
• Utilizar la doble tracción.<br />
Utilizar las posiciones <strong>de</strong> la toma <strong>de</strong> fuerza económica para trabajos ligeros; cuando<br />
la máquina que se ha <strong>de</strong> accionar con <strong>el</strong> <strong>tractor</strong> <strong>de</strong>manda poca pot<strong>en</strong>cia.<br />
Realizar un a<strong>de</strong>cuado mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong>.<br />
Evitar realizar las operaciones agrícolas <strong>en</strong> condiciones <strong>de</strong>sfavorables <strong>de</strong>l su<strong>el</strong>o,<br />
<strong>el</strong> producto, <strong>el</strong> cultivo o la meteorología. (Ejemplo: <strong>el</strong> su<strong>el</strong>o húmedo <strong>de</strong>manda<br />
mayor pot<strong>en</strong>cia).<br />
33
Bibliografía<br />
• BOTO FIDALGO, Juan Antonio. “La mecanización<br />
agraria”. Universidad <strong>de</strong> León, 2000 (agotado).<br />
• Manuales <strong>de</strong> instrucción y material divulgativo <strong>de</strong><br />
F<strong>en</strong>dt, John Deere, New Holland, R<strong>en</strong>ault.<br />
• MÁRQUEZ DELGADO, Luis. “Ahorrar <strong>combustible</strong><br />
con la utilización racional <strong>de</strong> los <strong>tractor</strong>es”. Samatec.<br />
Diciembre 2004.<br />
• MÁRQUEZ DELGADO, Luis. “El lastrado <strong>de</strong> un <strong>tractor</strong><br />
y su v<strong>el</strong>ocidad crítica”. Agrotécnica. Mayo 1999.<br />
• MÁRQUEZ DELGADO, Luis. “Pot<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> tracción”.<br />
Agrotécnica. Febrero 1999.<br />
• MÁRQUEZ DELGADO, Luis. “El <strong>en</strong>sayo <strong>de</strong> los <strong>tractor</strong>es<br />
agrícolas según los códigos <strong>de</strong> la OCDE”.<br />
Agrotécnica. Diciembre 1998, nº 10.<br />
• MÁRQUEZ DELGADO, Luis. “Las pot<strong>en</strong>cias: Caballos<br />
gran<strong>de</strong>s y pequeños”. Agrotécnica. Abril 1998.<br />
• PÉREZ DE CIRIZA, José Jesús. “Elección <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
1ª parte”. Navarra Agraria. Julio - Agosto 2002.<br />
• PÉREZ DE CIRIZA, José Jesús. “Elección <strong>de</strong>l <strong>tractor</strong><br />
2ª parte”. Navarra Agraria. Noviembre - Diciembre<br />
2002.<br />
• PÉREZ MINGUIJÓN, Mariano [et al]. “Consumos Energéticos<br />
<strong>en</strong> las Operaciones Agrícolas <strong>en</strong> España”.<br />
Madrid: IDAE, MAPA 2005.<br />
35
Títulos publicados <strong>de</strong> la serie<br />
<strong>Ahorro</strong> y Efici<strong>en</strong>cia Energética<br />
<strong>en</strong> la Agricultura:<br />
Nº Especial: Consumos Energéticos <strong>en</strong> las Operaciones<br />
Agrícolas <strong>en</strong> España. 2005<br />
Tríptico promocional: Medidas <strong>de</strong> <strong>Ahorro</strong> y Efici<strong>en</strong>cia<br />
Energética <strong>en</strong> la Agricultura. 2005<br />
Nº 1: <strong>Ahorro</strong> <strong>de</strong> Combustible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Tractor Agrícola. 2005<br />
36