13.07.2015 Views

manejo integral de la fitosanidad en arandano y zarzamora - Cofupro

manejo integral de la fitosanidad en arandano y zarzamora - Cofupro

manejo integral de la fitosanidad en arandano y zarzamora - Cofupro

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

26/11/2011MANEJO INTEGRAL DE LAFITOSANIDAD EN ARANDANO YZARZAMORAÁngel Rebol<strong>la</strong>r AlviterEN EL MANEJO INTEGRAL FITOSANITARIO ES BÁSICOENTENDER EL DESARROLLO DEL CULTIVO1


26/11/2011EL ENFOQUE PREVENTIVOEl bu<strong>en</strong> ManejoFitosanitarioinicia con elestablecimi<strong>en</strong>to<strong>de</strong> p<strong>la</strong>nta sana¿Qúe calidad <strong>de</strong> p<strong>la</strong>nta se está adquiri<strong>en</strong>do?¿Qué <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s se pres<strong>en</strong>taron <strong>en</strong> elVivero?¿Cuáles <strong>de</strong> estas se están movi<strong>en</strong>do <strong>en</strong> <strong>la</strong>sp<strong>la</strong>ntas al campo <strong>de</strong> cultivo?¿Qué <strong>manejo</strong> fitosanitario se le dio <strong>en</strong> vivero?¿Cuáles <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s meinteresan prev<strong>en</strong>ir?2


26/11/2011EL ENFOQUE POBLACIONAL EN EL MANEJODE PLAGAS Y ENFERMEDADESTratamos conpob<strong>la</strong>ciones <strong>de</strong>organismos y nosinteresa mant<strong>en</strong>erlos<strong>en</strong> niveles que nocausa<strong>en</strong> dañoseconómicosDisease10.80.60.40.200 2 4 6 8 10 12Time intervalsEL DIAGNÓSTICO¿Qué le suce<strong>de</strong> amis p<strong>la</strong>ntas?,¿Cuál es el orig<strong>en</strong><strong>de</strong>l problema?,¿Qué lo causa?,¿Cómo sedispersa?, ¿Exist<strong>en</strong>alternativas <strong>de</strong>Control?3


26/11/2011Enrol<strong>la</strong>dor <strong>de</strong> hojas, Argyrota<strong>en</strong>iasp. Lep. TortricidaeAngel Rebol<strong>la</strong>r- UAChDaños: <strong>en</strong> brotes tiernos,ramificación <strong>de</strong>l brote.Angel Rebol<strong>la</strong>r- UAChCiclo: aprox. 35 díasPulgonesEricaphis fimbriataIllinoa pepperiAphis gossypiiMizus persicaeOtras especies.Whitney CranshawDaños: alim<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> brotestiernos, <strong>de</strong>formación, reducción <strong>de</strong>crecimi<strong>en</strong>to, y transmisión <strong>de</strong> virus(BSSV y BlSV).Jerry Payne, USDA4


26/11/2011Trips <strong>de</strong> <strong>la</strong> flor, Frankliniel<strong>la</strong> spp.Jerry A. PaynePres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> flores <strong>de</strong> varioscultivos incluy<strong>en</strong>do frutil<strong>la</strong>sDaños: se alim<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> <strong>la</strong>spartes florales e interfier<strong>en</strong> con<strong>la</strong> polinización y amarre <strong>de</strong>lfruto.Trips <strong>de</strong> los cítricosScirtothrips citri.Daños: arrugami<strong>en</strong>to y <strong>de</strong>formación<strong>de</strong> hojas y brotes tiernos, crecimi<strong>en</strong>toanormal.Especie <strong>de</strong> importancia económica<strong>en</strong> blueberry <strong>en</strong> California, nuevohospe<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> S. citriJoseph Morse5


26/11/2011ACARO DE LA YEMA DEL BLUEBERRY,Acalitus vacciniiRufus Isaac, MSUJerry A. Payne, Bugwood.orgDaños: Ocasiona aborto <strong>de</strong> botones florales y un aspecto roñoso <strong>en</strong>los frutos que se forman. El botón no logra exp<strong>en</strong><strong>de</strong>rse. Vive <strong>en</strong> <strong>la</strong>sescamas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s yemas. Muy pequeño, difícil <strong>de</strong> observar a simplevista.Coccidae, Diaspididae yPseudococcidae.Escamas y piojos harinososIcerya purchasiCoccus hesperidum.DiaspidioutusJerry A. Payne, uSDADismicoccus vacciniiPseudococcus sppDaños: Defoliación, muerte <strong>de</strong> ramas, contaminación<strong>de</strong> frutos, caída <strong>de</strong> frutos, fumaginas, Poco <strong>de</strong>sarrollo<strong>de</strong> <strong>la</strong>s p<strong>la</strong>ntas.Rufus Isaacs MSU6


26/11/2011GALLINA CIEGA, Phyllophaga spp.ENFERMEDADES DEL ARÁNDANOTizón <strong>de</strong> puntasAngel Rebol<strong>la</strong>rAngel Rebol<strong>la</strong>r, UAchPhomopsis sp.Pestalotiopsis, spTruncatel<strong>la</strong>, sp.Neofusicoccum sp.7


26/11/2011Cáncer <strong>de</strong> tallosTizón <strong>de</strong>l tallo, BotryiosphaeriaThe American Phytopathological SocietyPudrición g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> un <strong>la</strong>do <strong>de</strong>l tallo <strong>en</strong> una o masramas <strong>de</strong> <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nta. También ocasiona cáncer <strong>en</strong> <strong>la</strong> base <strong>de</strong>ltallo.8


26/11/20119


26/11/2011Estructuras <strong>de</strong>l Hongo10


26/11/2011Pudrición por P.cinnammomiThe American Phytopathological SocietySíntomas: Amaril<strong>la</strong>mi<strong>en</strong>to,Falta <strong>de</strong> crecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> nuevos brotes.Reducción <strong>de</strong> crecimi<strong>en</strong>to.Coloración rojiza.Defoliación.The American Phytopathological Society¿QUÉ TIENE QUE VER EL TIPO DESUSTRATO EN EL INICIO DE LAENFERMEDAD?11


26/11/2011Algunas alternativas <strong>de</strong><strong>manejo</strong>Tricho<strong>de</strong>rma harzianum,T. viri<strong>de</strong>Bacillus subtilisTizón por Botrytis cinereaAngel Rebol<strong>la</strong>r-U. A. ChapingoAngel Rebol<strong>la</strong>r-U. A. ChapingoDaños: <strong>en</strong> hojas, brotes tiernos,frutos.Ag<strong>en</strong>te causal: Botrytis cinereaAngel Rebol<strong>la</strong>r-U. A. Chapingo12


26/11/2011Daños <strong>de</strong> B. cinerea <strong>en</strong>frutos y flores.APSAPSCond. Favorables. Hr>95%; Tem:15-20 C.ROYA DE LA HOJAEs una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>sfoliares másimportantes:causa<strong>de</strong>foliaciónsevera y estápres<strong>en</strong>te casitodo el año.Angel Rebol<strong>la</strong>r-U. A. ChapingoAngel Rebol<strong>la</strong>r-U. A. ChapingoEnfermedad no reportada <strong>en</strong> México. La I<strong>de</strong>ntificacióna especie es reci<strong>en</strong>te (2010). Se estudia suepi<strong>de</strong>miología, <strong>manejo</strong> y resist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> cultivarescomerciales.13


26/11/2011Sintomatología y signosABCDRamírez-M<strong>en</strong>doza, R., 2010Pudrición <strong>de</strong> raíz porArmil<strong>la</strong>ria mellea•Pobre crecimi<strong>en</strong>to•Hojas pequeñas y cloróticas•Ramas marchitas•RizomorfosThe American Phytopathological Society14


26/11/2011Principales P<strong>la</strong>gas yEnfermeda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>zarzamora</strong> <strong>de</strong><strong>en</strong> MéxicoPulgones, Mizus persicae ,Aphis sp.Angel Rebol<strong>la</strong>r-U. A. ChapingoDaños: ninfas y adultoscausan <strong>de</strong>formación <strong>de</strong>brotes, fumagina, y sontransmisores <strong>de</strong> virus.Ti<strong>en</strong><strong>en</strong> varios <strong>en</strong>emigosnaturales.15


26/11/2011Araña roja, Tetranychus urticae16


26/11/2011Búsqueda <strong>de</strong> los primeros focos <strong>de</strong>infestaciónDaños: clorosis,<strong>de</strong>foliación severaBiología: huevoadulto:7 -14 díasH: 3-4 dL: 2-5P: 1-2, D: 1-3, A: 22 dRevisar 60 foliolosÓptimo <strong>de</strong>sarrollo: 30-32CHibernación, gobernada por el fotoperiodo, Temp. ycalidad <strong>de</strong>l alim<strong>en</strong>toAPS17


26/11/2011Control biológicoNeoseilus californicusCiclo: 4 a 12 d <strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do d e <strong>la</strong>temperatura. 40-80% HR, 10-33 CG<strong>en</strong>eralista. Adulto vive 20 díasLyle BussPhytoseiulus persimilis:especialista, tetranychidos,RH> 80% , 50 d vidaCiclo: 5 (30 C)- 25 (15 C) díasMax Verkooyhttp://www.buglogical.com/Programas <strong>de</strong> Manejo <strong>de</strong> Pob<strong>la</strong>ciones <strong>de</strong> arañaroja <strong>en</strong> Huatarillo, 2010.18


26/11/2011Efecto <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>tosy costos <strong>de</strong> controlÁCARO DEL BERRY ROJOAcalitus sp.Resi<strong>de</strong> <strong>en</strong> yemas axi<strong>la</strong>res <strong>de</strong> <strong>la</strong>shojas <strong>en</strong> primocañas y floricañasy <strong>de</strong>spués se alim<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> <strong>la</strong> base<strong>de</strong> <strong>la</strong>s drupeo<strong>la</strong>s y cerca <strong>de</strong>lreceptáculo.Oviposita <strong>en</strong> <strong>la</strong>s drupeo<strong>la</strong>sver<strong>de</strong>s o <strong>en</strong> formación .También se pres<strong>en</strong>ta <strong>en</strong><strong>zarzamora</strong>s silvestres.Mark Bolda19


26/11/2011Ácaros asociados a <strong>la</strong>s yemas Florales(Acalitus sp.)Dinámica <strong>de</strong> Ácaros Acalitus sp. por yema <strong>en</strong>una parce<strong>la</strong> comercial <strong>de</strong> Zirimícuaro. 2010Media <strong>de</strong> ácaros por yema <strong>de</strong> acuerdo a susestado sanitario20181614121086420Fechas <strong>de</strong> muestreoYSYNAYSAYN20


26/11/2011TripsFrankliniel<strong>la</strong> occi<strong>de</strong>ntalisThrips sp.¿10 trips/flor ?)Mosca b<strong>la</strong>nca, Trialeuro<strong>de</strong>sProblema <strong>en</strong>p<strong>la</strong>ntaciones <strong>en</strong><strong>de</strong>sarrollo vegetativo.21


26/11/2011Amaril<strong>la</strong>mi<strong>en</strong>toprogresivo <strong>de</strong> v<strong>en</strong>as,frutos sin sabor,muerte regresiva <strong>de</strong>floricanas y<strong>de</strong>clinami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>p<strong>la</strong>nta.B<strong>la</strong>ckberry Yellow Vein associated Virus(BYAV). Transmitido por T. packardi y T.ruborum, transmisores pot<strong>en</strong>cialesSe ha <strong>de</strong>tectado <strong>en</strong> Arkarsas,Carolina <strong>de</strong>l Norte, C. <strong>de</strong>l SurChickasawAmaril<strong>la</strong>mi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>sv<strong>en</strong>as <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>zarzamora</strong>BYVaV + BVYNo síntomas cuando <strong>en</strong>infecciones simples.Zarzamora Chickasaw infectada con BYVaV y BVYSusaimuthu, et al., 200822


26/11/2011Alternativas <strong>de</strong> <strong>manejo</strong>QuímicasBiológicasBio-racionales•Thiametoxam•Esf<strong>en</strong>valerato•Acetamiprid•Bif<strong>en</strong>trinaBeauveria bassianaPaecylomyces sppLecanicillium lecaniiEncarsia sp.Eretmocereus sp .Jabones y ácidos grasoNeemAceitesExtractos <strong>de</strong> ajo.Complejo <strong>de</strong> ChinchesMurgantia histrionicaNezara viridu<strong>la</strong>Leptoglossus23


26/11/2011Chinche arlequín: Murgantia histrionicaHuevo: 4- 11 días<strong>en</strong> grupos <strong>de</strong> 12Ninfa: 42-50 días, 5 estadiosninfalesDesor<strong>de</strong>n fisiológicoEsca<strong>la</strong>dura por el solDaños por TripsDaños por chinchesBotrytis cinerea24


26/11/2011Mayate <strong>de</strong> <strong>la</strong> ca<strong>la</strong>baza, Euphoria bassalisHuevoNoviembreLarvaDic.- Agosto9 mesesPupa44-47 díasAdultoJuliooctubreJulio-NoviembreSup.1 mesLas Larvas se alim<strong>en</strong>tan <strong>de</strong>materia orgánicaAlternativas <strong>de</strong> <strong>manejo</strong>Atray<strong>en</strong>tes, feromonas, <strong>en</strong>tomopatog<strong>en</strong>os,Insecticidas, cultivos trampa.25


26/11/2011Gusano falso medidor (Fam: noctuidae: catocalinae)Máximo <strong>de</strong>sarrollo alcanza los 5.5 cm26


26/11/2011Enrol<strong>la</strong>dores <strong>de</strong> HojasABArgyrota<strong>en</strong>ia sp.27


26/11/2011Trampa con feromona<strong>de</strong> A. citrana28


26/11/201150Dinámica <strong>de</strong>l <strong>en</strong>rol<strong>la</strong>dor <strong>de</strong> <strong>la</strong>hojas45Mean of captured moth/trap4035302520151050Date of moth counting29


26/11/2011Insectos parasitoi<strong>de</strong>s <strong>de</strong><strong>en</strong>rol<strong>la</strong>dores <strong>de</strong> hojasEnemigos Naturales30


26/11/2011Barr<strong>en</strong>ador <strong>de</strong> <strong>la</strong> coronaENFERMEDADES DE MAYORIMPORTANCIA31


26/11/2011C<strong>en</strong>icil<strong>la</strong>, Podosphaera aphanisT:15-25 CRH: 70%32


26/11/201133


26/11/2011Botrytis esporu<strong>la</strong>ndo sobre frutos<strong>de</strong> canias viejasDesarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>en</strong>fermedad•Causada por Botrytis cinerea•El Periodo critico para <strong>la</strong>infección es <strong>la</strong> floración•Condiciones húmedas y frescas:HR>80%, pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> rocío <strong>en</strong><strong>la</strong> superficie, temperaturasóptimas para germinación einfección son <strong>de</strong> 9 a 21º C, peropue<strong>de</strong>n ocurrir a 2 o C y >25 o C• Síntomas g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te sepres<strong>en</strong>tan hasta o cerca <strong>de</strong> <strong>la</strong>cosecha.34


26/11/2011Alternativas químicas y biológicas parael <strong>manejo</strong> <strong>de</strong>l moho grisFungicidas autorizados con bu<strong>en</strong>a a excel<strong>en</strong>te actividad:IprodionaCyprodinil+fludioxonilpyraclostrobin+boscalid.F<strong>en</strong>examidaTricho<strong>de</strong>rma, B. subtilis, Glioc<strong>la</strong>dium, captan35


26/11/2011Productos usados <strong>en</strong> <strong>la</strong> temporada2009 y 2010.Programas <strong>de</strong> Manejo, Etapa <strong>de</strong> Plicación yDosis36


26/11/20112010Inci<strong>de</strong>ncia (%)2018161412108642BBABABBC BCBBBBAABABInci<strong>de</strong>ncia (Proporción)1.00.80.60.4ABBAAAAB ABABB B BABBBA01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 140.2BCCBCTratami<strong>en</strong>tos0.01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18Tratami<strong>en</strong>tos2009La importancia <strong>de</strong> los estudios <strong>de</strong> resist<strong>en</strong>ciaMaravatíoZamora Rango <strong>en</strong>tre 0.82 a > 3400µg/ml con una mediana <strong>de</strong>2000 µg/ml Dispersión <strong>de</strong> datos Si ajuste. DE 50 varío <strong>en</strong>tre 0.11 a >2000µg/ml con una mediana <strong>de</strong> 3.11µg/ml. Datos muy dispersos No ajustó a una distribuciónnorma, aun con <strong>la</strong>transformación.37


26/11/2011Antracnosis y tizón <strong>de</strong> brotesMildiu <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>zarzamora</strong>:Peronospora sparsa38


26/11/2011SECAMIENTO (NECROSIS)DE YEMASDr. Prometeo Sánchez G.Dr. Guillermo Cal<strong>de</strong>rón Z.Dr. Angel Rebol<strong>la</strong>r A.Dr. Samuel Pineda G.Dr. Gabriel Otero Colina39


26/11/2011Drosophi<strong>la</strong> <strong>de</strong> a<strong>la</strong>s Manchadas oMosquita <strong>de</strong>l vinagreA. Rebol<strong>la</strong>rA. Rebol<strong>la</strong>r40


26/11/2011QUIEN ES D. suzukii• Primero <strong>de</strong>tectada <strong>en</strong> Japón <strong>en</strong> 1916• Para 1930 <strong>la</strong> infestación <strong>en</strong> Cherriesera grave• En Hawaii 1980• E California se <strong>de</strong>tectó <strong>en</strong> el 2008 <strong>en</strong>Fresa y berries <strong>de</strong> caña.• En 2009 <strong>en</strong> Oregon, Washington,Florida y Columbia Británica.• En el 2010 <strong>en</strong> Utah, NC, SC,Michigan and Lousiana• En 2011 <strong>en</strong> Virginia, Montana,Wisconsin, P<strong>en</strong>nsilvania, NuevaJersey.• México <strong>en</strong> el 2011• 2009 <strong>en</strong>España,Italia• 2010 <strong>en</strong>Francia¿IMPORTANCIA Y DAÑOS?33 Mill <strong>de</strong> Dls <strong>en</strong> Fresa <strong>en</strong> US <strong>en</strong> 2008; 56.7 M dls <strong>en</strong> blueberry; 156.7<strong>en</strong> Berries <strong>de</strong> Caña; 174.8 <strong>en</strong> Cherries <strong>en</strong> California, Oregon yWashington41


26/11/2011¿QUE CULTIVOSATACA?Ciruelo,ChabacanoDuraznoManzana,Pera¿CUAL ES SU CICLO?8 días a 10 días a15 C o 21 a 21 a 15C.Hembras <strong>de</strong>positanhasta 161 huevos <strong>en</strong>su vida. Ovipositan<strong>en</strong>tre 10 a 32 C.La actividad sereduce arriba <strong>de</strong>l 30C.La superviv<strong>en</strong>cia esbaja a 7 C42


26/11/2011A. lu<strong>de</strong>ns;mexicana <strong>de</strong> <strong>la</strong>fruta1. Trampeo(<strong>de</strong>tección):Vinagre <strong>de</strong> Manzana:¿CUAL ES EL PLAN PARADISMINUIR EL IMPACTO?200 ml <strong>de</strong> vinagreHacer Agujeros <strong>de</strong> 5 a 7 mmDejar espacio libre para vaciar elvinagre.Revisar cada 3 días <strong>en</strong> <strong>la</strong>sprimeras 2 semanas; ysemanalm<strong>en</strong>te. Cambiosemanalm<strong>en</strong>te. Desechar y tapar.43


26/11/2011Trampear: 2 trampas/ 5 has1 Trampa/ 10 hasDon<strong>de</strong>:En <strong>la</strong> periferia <strong>de</strong>l cultivo, perotambién <strong>en</strong> el interior: ZIG-ZAGTrampeo <strong>en</strong>empaquesRECOMENDACIONES PARAREDUCIR EL INCREMENTO DELAS POBLACIONES44


26/11/2011¿APLICACIONES DEINSECTICIDAS?Esf<strong>en</strong>valerato (Asana, Dupont)(Pyr)Spinetoram (Exalt, Delegate)(spinosinas)Spinosad (Tracer, DowAgroci<strong>en</strong>ces) (Spinosinas)Z- Cipermetrina ( Mustang Max)(Pyr)Ma<strong>la</strong>tion (OF)NO muchasopciones para <strong>la</strong>agriculturaorgánica todavíaETAPAS DE DESARROLLO MASCRÍTICASA MAYOR DULZURA MAYORRIESGOControl cultural: ma<strong>la</strong>s <strong>de</strong> 0.98 mm,100% control <strong>en</strong> Japón. Trampeomasivo: 24 a 40 trampas/ ha45


26/11/2011Prueba <strong>de</strong>flotaciónTambién funciona agregando 2 partes <strong>de</strong> Agua y una <strong>de</strong>Cloralex (Lizbeth Pascoe)rebol<strong>la</strong>ralviter@gmail.comTel. 4433161489Cel. 443155172346


26/11/2011Muchas gracias!47

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!