Plantas de Bolivia con Potencial Medicinal
Muestra la megabiodiversidad de Bolivia, los dones de la Madre Tierra y el valor del conocimiento sobre el uso de especies.
Muestra la megabiodiversidad de Bolivia, los dones de la Madre Tierra y el valor del conocimiento sobre el uso de especies.
¡Convierta sus PDFs en revista en línea y aumente sus ingresos!
Optimice sus revistas en línea para SEO, use backlinks potentes y contenido multimedia para aumentar su visibilidad y ventas.
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!"#"$%&'"()*&)!&*"()+,-"&#%&).)+/01<br />
23+45+6)78)9:3;<br />
;4?:@!+=;A4)9;:3AB;=+)C)9;:DEF!;=+<br />
)2@;!8@+)2+@58
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!"#$!%&'!()*'#+'!(",-#.<br />
)+%+/0'!(&#()#&+*(!)1+#%0#(2(!34!<br />
5**'&+%!5+*%(3#%#'!"<br />
!"#$%$&'()*+$"#'+(,#-%<br />
&"(,.%-'$*%/(01$2%+/()3*41*5%$*%(6(7%$5%$%8<br />
/#34+)+#%0*(2(!-*2*(0#5%+5*(<br />
9%:%"8(;1#*88'(%<br />
5*)+06('#7+/*'(5+#%0+8+5*(!9(:;<<br />
;?$*=%(;'#%"+(9@(AB$*C"#+*&%&(;%6'#(&"(D%$(,$&#E+(<br />
D1+%$%(,##F-'8%AB$*C"#+*&%&(;%6'#(&"(D%$(D*.?$(<br />
,8G"#5'(
!"#$%&'(%)(*#+,-%./0#<br />
1*,-23,$4,%3,+%&-4#3(%15"*2$#62($#+%3,%7(+2'2#<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!"#$#%&'()*%<br />
Des<strong>de</strong> la Gestión 2009, el Estado Plurinacional <strong>de</strong> <strong>Bolivia</strong><br />
asume el reto y compromiso histórico <strong>con</strong> todas las<br />
bolivianas y los bolivianos <strong>de</strong> alcanzar un <strong>de</strong>sarrollo<br />
integral en Armonía y Equilibrio <strong>con</strong> la Madre Tierra a<br />
través <strong>de</strong> la compatibilidad y complementariedad <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>rechos, dirigidos a la <strong>con</strong>strucción <strong>de</strong> una sociedad<br />
justa, equitativa y solidaria sin pobreza, y sin que se<br />
vulneren los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> los pueblos indígenas originario<br />
campesinos.<br />
Los dones que nos da la Madre Tierra, ha posicionado<br />
a <strong>Bolivia</strong>, entre los países megadiveros <strong>de</strong>l planeta<br />
gracias a la gran variedad <strong>de</strong> regiones y ecorregiones,<br />
tan solo en plantas, se estima unas 20.000 especies y<br />
probablemente cerca <strong>de</strong>l 10% <strong>de</strong> estas son plantas<br />
medicinales, posicionándonos entre los 11 países <strong>de</strong>l<br />
mundo <strong>con</strong> mayor número <strong>de</strong> especies <strong>de</strong> plantas<br />
<strong>de</strong>spués <strong>de</strong> Brasil, Colombia, China, México, Venezuela,<br />
Estados Unidos, Indonesia, India, Ecuador y Perú.<br />
'+,-./01.2341,51.2647,8<br />
35/59:1.20,23,0542';
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!"#!$%&'('%)*+,<br />
La presente publicación es gracias al trabajo <strong>con</strong>junto y<br />
coordinado entre el equipo técnico <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> Medio<br />
Ambiente y Agua <strong>de</strong> las Unida<strong>de</strong>s Gestión y Conservación<br />
Ecoregional <strong>de</strong> Amazonia, ungas, Chiquitania y Pantanal y<br />
Gestión y Conservación Ecoregional <strong>de</strong> Altiplano, Valles y<br />
Chaco e investigadores nacionales e instituciones que pro<br />
porcionaron información sobre la Biología y Bioquímica <strong>de</strong><br />
especies <strong>de</strong> <strong>Plantas</strong> <strong>Medicinal</strong>es Universidad Mayor <strong>de</strong> an<br />
Andrés <strong>con</strong> la Carrera <strong>de</strong> uímica, Carrera <strong>de</strong> Bioquímica,<br />
Instituto <strong>de</strong> Ecología y el erbario acional <strong>de</strong> <strong>Bolivia</strong>; Uni<br />
versidad Autónoma Gabriel ené Moreno <strong>con</strong> el Museo oel<br />
emp Mercado y erbario <strong>de</strong>l riente <strong>Bolivia</strong>no; Universi<br />
dad Mayor <strong>de</strong> an imón, <strong>con</strong> el Centro <strong>de</strong> Biodiversidad y<br />
Genética y el erbario orestal Martin Cár<strong>de</strong>nas, Universidad<br />
Mayor eal y Pontificie an rancisco avier <strong>de</strong> Chuquisaca<br />
<strong>con</strong> el erbario <strong>de</strong>l ur <strong>de</strong> <strong>Bolivia</strong>, Universidad Amazonica <strong>de</strong><br />
Pando <strong>con</strong> la carrera <strong>de</strong> Biologia y erbario <strong>de</strong> eferencia.<br />
Así también, el arduo trabajo <strong>de</strong> recopilación <strong>de</strong> información<br />
fotográfica ha sido importante para la presente publicación<br />
y, ha <strong>con</strong>tado <strong>con</strong> la <strong>de</strong>sinteresada colaboración <strong>de</strong> numero<br />
sos autores <strong>de</strong> fotos, a los cuales expresamos efusivo reco<br />
nocimiento.
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!"#$%#&'"<br />
()*+,-.!!(/)' 0<br />
01*,-,2,345<br />
' 7<br />
12,%)2,+&'3'42+.)&+&'()'&)")..,5$'()')&4).,)&'6)(,.,$#")&<br />
' 7<br />
8)&.2,4.,5$'()'"#&')&4).,)&' ' 9<br />
:&+&'2)4+2%#(+&')$'"#'6)(,.,$#'%2#(,.,+$#"; ' 07<br />
#6,",#; '<br />
0D<br />
E)>)2)$.,#&'<br />
0F<br />
6(!7589*1!)(!589:,+918:1!(19813;)9<br />
18*.-(,89+152(
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
0+1(,#'$+(+&# !"#$%! &'(<br />
Celtis iguanaea )*#+,%-!.#/0%! &'1<br />
2$,&+.#33#1,&'&3).,+&#' rieb Corneo lti! &'2<br />
acaratia digitata!)34566%!7!89:;%-!.4;$< ! &&'<br />
Commelina erec%#!"%!<br />
&&=<br />
Tra<strong>de</strong>scantia anonia!)"%-!.>%! &&?<br />
0+&tus arabicus!"%!<br />
&&@<br />
0+&tus s.#4)1'ABCD!7!3#E% !<br />
&('<br />
5phedra ameri.#$#!FB$G%!7!H496;%!5I!JC;;:% !<br />
&((<br />
5uis)tum giga$%eum!"%!<br />
&(K<br />
516%71+lum .+.#'"#$%!<br />
&(2<br />
5uphorbia hir%#'"%!<br />
&='<br />
5uphorbia serpens!LB9MN!<br />
&==<br />
Hura crepi%#$&!"%!<br />
&=1<br />
Manihot escule$%#!O/#9MD!<br />
&=@<br />
Amburana .)#1)$&,&')P;;5$#4-P%O%.$% !<br />
&K'<br />
2$#()$#$%7)1#'.olubrina!)Q5;;%-H/59#9 !<br />
&K=<br />
Copaifera reticulata RB+S5!<br />
&K?<br />
nterolobium <strong>con</strong>tortisiliuum !T4/490 ! &KU<br />
516thrina poeppigiana )J#;6%-V%W%O44S !<br />
&1(<br />
eoroea <strong>de</strong>corticans )XC;;C5
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!,0)1'#(2$.23!"#! $$%<br />
!,0)1'.#""+&23'&'()!*!+,-# ! $$.<br />
!,0)1'0)"%#%23'"#! $$/<br />
4.+0#1,#'(2".,& !"#! $01<br />
alta triora!234(567#8!9:4#!;,6) ! $0%<br />
51,0"#1,&'#3)1,.#$#!"#! $0?<br />
!6")7+(,23'().23#$23!2@(AA:#8!B#!;C# ! $0D<br />
8)$,0#'#3)1,.#$#!"#!<br />
$%E<br />
!ogonopus tubulosus 29#&(=>#!6F!GH#8I#;=>'C# ! $%0<br />
9$.aria guianensis 29'7A#8!B#J#3C6A# !<br />
$%K<br />
ali humboldtiana!@(AA:#! $%.<br />
:+(+$#)#'-,&.+&#!2"#8!B,=L#! $%/<br />
4#0,$(2&'�+$#1,#'"#! $K0<br />
*2((");#'%2.23#$)$&,&!34(567#!<br />
$K?<br />
?.,#$%6)&'#,@+",# unt Bouc Bier ! $?1<br />
icotiana glauca!34,>,C! $?0<br />
4+"#$23'0#",$#.#$%623!G'
!"#$%&'((!)"<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
n nuetra etena y uerida atria, <strong>con</strong>uyen una dieridad <strong>de</strong> ecoreione don<strong>de</strong> ocurren una erie <strong>de</strong> ro!<br />
ceo ecolico y biolico bic, <strong>de</strong>ntro ete araio <strong>de</strong> ida, e tiene reitrado uince mil<br />
etecienta einte eecie <strong>de</strong> lanta aculare y, e etima ue eiten alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> eecie <strong>de</strong> lanta<br />
<strong>con</strong> otencial medicinal ue tradicionalmente an ido utiliada or la nacione y ueblo in<strong>de</strong>na <strong>de</strong> Boliia<br />
imne bic y <br />
o etudio obre el maneo <strong>de</strong> lanta medicinale y ealuacione armacolica e an centrado en ueblo<br />
in<strong>de</strong>na, or lo <strong>con</strong>ocimiento tradicionale ue e mantienen en eta cultura y e reroducen en lo terri!<br />
torio <strong>de</strong><strong>de</strong> el altilano ata la amaonia y caco Boom , oledo , inooa !"#$%& n Boliia,<br />
eiten aroimadamente millone <strong>de</strong> in<strong>de</strong>na, oriinario cameino, erteneciente a nacionalida<strong>de</strong><br />
to ueblo oeen un rico <strong>con</strong>ocimiento obre u biodieridad <strong>de</strong><strong>de</strong> el unto <strong>de</strong> ita medicinal,<br />
ue e baa en el uo <strong>de</strong> dierente eecie <strong>de</strong> lanta natia, ue on emleada ara tratar aria enerme!<br />
da<strong>de</strong>, incluyendo el mal <strong>de</strong> oo, ari ari y uto Bourdy !"#$% an<strong>de</strong>broe !"#$% a, b aca !"#<br />
$% ercero !"#$% orae <strong>de</strong>ma la lanta medicinale on imortante en la ciuda<strong>de</strong>,<br />
ueto ue on comercialiada y <strong>con</strong>umida or in<strong>de</strong>na y metio Por eemlo, en la ciudad <strong>de</strong> a Pa y l<br />
lto e comercialian entre a eecie <strong>de</strong> lanta <strong>con</strong> fine medicinale acia !"#$%& utoCiana<br />
orae Bumann !"#$%&#<br />
iten etudio ublicado ue an documentado lo uo tradicionale y lo <strong>con</strong>ocimiento in<strong>de</strong>na obre<br />
lanta medicinale abla te <strong>con</strong>ocimiento e arte <strong>de</strong>l aber ancetral, tradicional y ereione culturale<br />
y eirituale <strong>de</strong> cada nacin in<strong>de</strong>na ear <strong>de</strong> ue la lanta medicinale on utiliada tradicionalmente,<br />
eiten ucetibilida<strong>de</strong> ara documentar eto uo <strong>de</strong>bido a la bioroeccin y bioiratera or arte <strong>de</strong><br />
emrea internacionale ay<strong>de</strong>n, a bioroeccin, incluye el uo <strong>de</strong> la inetiacin cienfica ara<br />
bucar comercialmente comonente naturale alioo <strong>de</strong> oranimo io <strong>con</strong> otencial alicacin armacu!<br />
tica, indutrial y alimentaria ctualmente, la bioroeccin e centra en bucar molcula, ene,<br />
comueto actio y rotena intetiada or eecie iletre ue abitan una dieridad <strong>de</strong> ecoitema<br />
ite <strong>con</strong>troeria obre la bioroeccin <strong>de</strong>bido a la roiedad leal y <strong>con</strong>trol obre lo recuro naturale<br />
andon <br />
!<br />
a bioroeccin armacutica a ido amliamente criticada y cataloada como bioiratera cuando la cor!<br />
oracione armacutica utilian el <strong>con</strong>ocimiento tradicional in<strong>de</strong>na in re<strong>con</strong>ocer la roiedad intelectual <strong>de</strong><br />
lo mimo acey ian, n ete entido, uele uce<strong>de</strong>r ue la anancia on recibida ecluiamen!<br />
te or la comaa mientra ue lo ruo in<strong>de</strong>na no reciben o reciben muy oco en retorno obinon <br />
aen <br />
l tado Plurinacional <strong>de</strong> Boliia e adcribe a la eciin imen comn obre el acceo a lo recuro<br />
entico <strong>de</strong> la Comunidad ndina <strong>de</strong> acione C ta eciin re<strong>con</strong>oce la oberana <strong>de</strong> lo ae obre<br />
u recuro entico y ue ello on lo ue <strong>de</strong>terminan la <strong>con</strong>dicione ara el acceo <strong>de</strong> lo mimo Por lo<br />
tanto, el tado Plurinacional <strong>de</strong> Boliia oee un marco leal ara reular el acceo a lo recuro entico a<br />
ey arco <strong>de</strong> la adre ierra y earrollo nteral ara iir Bien ey , etablece <strong>de</strong>arrollar oltica,<br />
etrateia, lane, rorama y royecto <strong>de</strong> uo, aroecamiento, roteccin y <strong>con</strong>eracin <strong>de</strong> la biodier!<br />
idad <strong>de</strong> orma articiatia, <strong>de</strong> acuerdo a la caractertica <strong>de</strong> cada itema <strong>de</strong> ida el initerio <strong>de</strong> edio<br />
mbiente y ua, e la entidad etatal encarada <strong>de</strong> normar y romoer la <strong>con</strong>eracin y uo otenible <strong>de</strong> la<br />
biodieridad, incluyendo lo recuro entico<br />
l reente libro, e el reultado <strong>de</strong> la itematiacin <strong>de</strong> etudio, inetiacione y ublicacione botánica,<br />
etnobotánica, fitoumica y armacolica, lorando eleccionar eecie <strong>de</strong> lanta natia <strong>con</strong> otencial<br />
medicinal, <strong>con</strong> la finalidad <strong>de</strong> imular el maneo y <strong>con</strong>eracin '(#)'"* <strong>de</strong> lo done <strong>de</strong> la adre ierra y ai tam!<br />
bien, aortar al <strong>con</strong>ocimiento ara el <strong>de</strong>arrollo <strong>de</strong>l comleo armaceutico boliiano
"<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"
*+#%&%,%-./<br />
(01230145676804935456:3653;39913:191=?;35<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
a reente ublicacin incluye un total <strong>de</strong> lanta medicinale, la cuale ueron eleccionada <strong>de</strong> una bae<br />
<strong>de</strong> dato ue inclua reitro <strong>de</strong> uo <strong>de</strong> lanta medicinale y a eleccin e ba en la<br />
reiin y itematiacin <strong>de</strong> ublicacione er biblioraa, <strong>de</strong> la cuale ueron etudio etnobotáni!<br />
co abla iura don<strong>de</strong> rincialmente e <strong>con</strong>i<strong>de</strong>raron todo lo etudio <strong>con</strong> realdo cienfico, realia!<br />
do en dierente ueblo in<strong>de</strong>na y comunida<strong>de</strong> cameina <strong>de</strong>l a ymara, yoreo, Cacobo, Ciuitano,<br />
e a, uarayo, uaraue, uarani, acineri, oeten, Paioneo, uecua, acana, rinitario, imane,<br />
eenaye, aminaua, uraare a niel nacional <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> la iete acroreione ltilano, alle, <br />
Caco, una y Caare, maona lanura y abana y Ciuitana y Pantanal abla <br />
+$,%$#-&#.*!("!)#/!#'(0123$4'5(#)1,2!#!%#*)1#/!#%$)#6%$("$)#3!/'4'($%!)#)!78(#%$)#($4'1(!)#'(/97!($)#:#4$36!)'($)#/!#;1%'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
AL<br />
-H?0?=16!5493U46EJJA<br />
rau, Ciraye, nentario <strong>de</strong> lanta tile <strong>de</strong>l oo Publicacin nro <br />
Proyecto <strong>de</strong> netiacin CB, CB anta Cru<br />
Bourdy, Cáe <strong>de</strong> icel, , ocaCoultard, Parmacooeia in a amanitic<br />
ociety te oceouaran Boliian Caco ournal o tnoarmacoloy , <br />
e ucccaroler, allen, ana ya an<strong>de</strong>ret uiua Planta e!<br />
dicinale <strong>de</strong> uetro territorio omo nermeda<strong>de</strong> má imortante <strong>de</strong>l Caco ditorial<br />
alamadra, Boliia<br />
adu, omann, n etnoarmacoloical urey o te traditional medicine<br />
in te community Porenir, Bao Parauá ndian eeration, Boliia ournal o tnoar!<br />
macoloy , <br />
onend, iero, Biodieridad <strong>de</strong> la C uarayo norme inal Proyecto<br />
C uarayo ueo <strong>de</strong> itoria atural oel em ercado, i Claiborne and rt rten!<br />
ber oundation<br />
ara, ordan, C Princiale Planta tile dl Bao Parauá ua <strong>de</strong> camo<br />
undacin mio <strong>de</strong> la aturalea, anta Cru, Boliia<br />
uerrero, aue, l <strong>con</strong>ocimiento y uo tradicional <strong>de</strong> la ora y auna<br />
iletre or el ueblo acineri n documento <strong>de</strong> aoyo a la etion interal <strong>de</strong>l boue<br />
C, Pando, Boliia<br />
Pon, , Cario, , eo, a medicina tradicional <strong>de</strong> lo acana y acineri un!<br />
dacion PB <br />
araamire, tnobotánica <strong>de</strong> la lanta medicinale <strong>de</strong> lo oetene ue<br />
ien en la comunidad <strong>de</strong> ucane ei <strong>de</strong> licenciatura en bioloa nieridad ayor <strong>de</strong><br />
an ndr, a Pa<br />
oda, utaon, Planta edicinale Paionea Publicacione Proyecto<br />
<strong>de</strong> netiacin nro Proyecto <strong>de</strong> netiacin obre lo recuro naturale CB,<br />
anta Cru<br />
uiroa, enee, o y alicacione <strong>de</strong> la lanta medicinale en an Pablo<br />
<strong>de</strong> uacareta Cuuiaca, Boliia e Bol col Con mb , <br />
ernán<strong>de</strong>, C, andiy , ooa, tnobotanical nentory o edicinal Plant<br />
ued in te Butillo Proince o te Poto eartment, Boliia itoteraia , <br />
Carretero, errano, Planta imortante <strong>de</strong> lo imba n Ca!<br />
rretero, , errano, , Borceniu, Balle, ed Pueblo y Planta <strong>de</strong> Cuuiaca<br />
tado <strong>de</strong>l <strong>con</strong>ocimiento <strong>de</strong> lo ueblo, la ora, uo y <strong>con</strong>eracin ucre, Cuuiaca, Boli!<br />
ia B erbario <strong>de</strong>l ur <strong>de</strong> Boliia nieridad ayor eal y Pontificia <strong>de</strong> an rancico<br />
aier <strong>de</strong> Cuuiaca<br />
an<strong>de</strong>rbroe, , oma, C Planta medicinale ara la atencin ri!<br />
maria <strong>de</strong> la alud el <strong>con</strong>ocimiento <strong>de</strong> oco mdico tradicionale <strong>de</strong> illaama Boliia<br />
ndutria rafico, errano, Cocabamba<br />
Carretero, , utirre, , errano, imne, anuel Planta tile <strong>de</strong>l uban!<br />
dino <strong>de</strong> Cuuiaca n Carretero, , errano, , Borceniu, Balle, <br />
ed Pueblo y Planta <strong>de</strong> Cuuiaca tado <strong>de</strong>l <strong>con</strong>ocimiento <strong>de</strong> lo ueblo, la ora, uo<br />
y <strong>con</strong>eracin ucre, Cuuiaca, Boliia B erbario <strong>de</strong>l ur <strong>de</strong> Boliia nieridad<br />
ayor eal y Pontificia <strong>de</strong> an rancico aier <strong>de</strong> Cuuiaca<br />
mayaect, Planta medicinale uada en la comunidad <strong>de</strong> Puluina, uniciio<br />
<strong>de</strong> an uca dieridad <strong>de</strong> uo, <strong>con</strong>ocimiento tradicional e imortancia P n Ca!<br />
rretero, , errano, , Borceniu, Balle, ed Pueblo y lanta <strong>de</strong> Cuuiaca<br />
tado <strong>de</strong>l <strong>con</strong>ocimiento <strong>de</strong> lo ueblo, la ora, uo y <strong>con</strong>eracin B erbario <strong>de</strong>l ur<br />
<strong>de</strong> Boliia nieridad ayor eal y Pontificia <strong>de</strong> an rancico aier <strong>de</strong> Cuuiaca, ucre<br />
imne, , utierre, , Paucar, , ria Carretero, nermeda<strong>de</strong>, ale<br />
y Planta edicinale <strong>de</strong> Cuuiaca a no curamo en oocoya y l illar PCB<br />
ucre<br />
rráolaiero, , tauaci, , araia, e, ieridad lortica edici!<br />
nal y <strong>Potencial</strong> tnoarmacolico <strong>de</strong> la Planta <strong>de</strong> lo alle eco <strong>de</strong> CocabambaBoliia<br />
eita Boliiana <strong>de</strong> coloa y Coneracin mbiental , <br />
AN<br />
-H?0?=16!5493U46EJJN<br />
AK<br />
-H?0?=16!5454V6AMMO<br />
AO<br />
-H?0?5HVWX36EJAE<br />
AQ<br />
-H?0?746EJJL<br />
AS<br />
-H?5HVWX36EJJL<br />
AM<br />
*?9I1=3016EJAL<br />
EJ<br />
*?99I1=3016EJJK<br />
EA<br />
*45323=356AMMO<br />
$<br />
EE<br />
Y?1Z4=3Z?6EJJA<br />
EL<br />
GH39IH?6EJAEP<br />
EN<br />
GH39IH?6EJJLP<br />
EK<br />
-H?0?=16EJAA9<br />
EO<br />
GH39IH?6EJJL?<br />
EQ<br />
GH39IH?6EJAA?<br />
ES<br />
GH39IH?6EJAAP<br />
EM<br />
GH39IH?6EJAE?<br />
LJ<br />
GH39IH?6EJJE
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
LA<br />
GH39IH?6EJAN<br />
ernán<strong>de</strong>, ua tnobotánica <strong>de</strong> la Comunidad <strong>de</strong> Calloma Proyecto etin <strong>de</strong><br />
ieo rcola ComunaleC Cocabamba á<br />
rraola, ieridad tnobotánica y otencial etnoarmacoloico <strong>de</strong> lo alle eco<br />
<strong>de</strong> CocabambaBoliia ei <strong>de</strong> aetra ara la obtencin <strong>de</strong>l rado cadmico <strong>de</strong> ater<br />
en Ciencia mbientale á<br />
aaceta, ami aiunancii aan a medicina etá en nuetra mano<br />
Proyecto alud iraue Cocabamba á<br />
Bourdy, , e alt, , Cáe <strong>de</strong> icel, , oca, , earo, , uo, , Bal<strong>de</strong>rrama,<br />
, ueneo, C imene, edicinal lant ue o te acana, an maonian<br />
Boliian etnic rou ournal o tnoarmacoloy , <br />
Carayuri, , ain, Corte, netiacin obre la lanta medicinale en ona<br />
Cru Publicacione royecto <strong>de</strong> netiacin nro Proyecto <strong>de</strong> netiacin obre lo<br />
ecuro aturale CB, anta Cru<br />
oma, an<strong>de</strong>broe, ua <strong>de</strong> Planta edicinale <strong>de</strong> lo uracar y rinitario<br />
<strong>de</strong>l erritorio n<strong>de</strong>na Parue acional iborocure, Boliia anta Cru, Boliia mrenta<br />
irena<br />
ate, , ta, eye, Planta tile y u aroecamiento en la comunidad i!<br />
mae <strong>de</strong> aranda Publicacione Proyecto <strong>de</strong> netiacin nro Proyecto <strong>de</strong> netiacin<br />
obre lo ecuro naturale, CB<br />
Comunida<strong>de</strong> an ui Cico, Bial, redal y uncin <strong>de</strong>l uiuibey edicina tradi!<br />
cional <strong>de</strong> la comunida<strong>de</strong> in<strong>de</strong>na <strong>de</strong>l ro uiuibey, Boliia edinacelli, uirre, <br />
ecoiladore undacin P y Prorama eional <strong>de</strong> oyo a lo Pueblo n<strong>de</strong>na<br />
manico P<br />
initerio <strong>de</strong> edio mbiente y ua Conultora or roducto mlementacin<br />
<strong>de</strong> reitro iloto <strong>de</strong> <strong>con</strong>ocimiento tradicionale aociado a lo recuro entico a Pa<br />
uiroa, , rráola, orre, ieridad ortica medicinal y uo locale en el<br />
uebo eenaye <strong>de</strong> la roincia ran Caco, aria, Boliia eita Boliiana <strong>de</strong> coloa y<br />
Coneracin mbiental , <br />
uerrero, aue, l <strong>con</strong>ocimiento y uo tradicional <strong>de</strong> la ora y auna<br />
iletre or el ueblo aminaua n documento <strong>de</strong> aoyo a la etion interal <strong>de</strong> l boue<br />
C, Pando, Boliia<br />
entura, , aier, , Pon, tudio etnobotanico <strong>de</strong> lanta medicinale en etnia<br />
e a y aminaua <strong>de</strong>l <strong>de</strong>artamento Pando Centro <strong>de</strong> netiacion reeracion <strong>de</strong> la<br />
maonia CPP <br />
LE<br />
GH39IH?6AMMM<br />
LL<br />
GH39IH?6AMMO<br />
LN<br />
#?9?=?6EJJJ<br />
LK<br />
#01=12?0146EJJO<br />
LO<br />
#01=12?0146EJJO<br />
LQ<br />
#51>?=3W6EJJA<br />
LS<br />
#51>?=3[6*45323=6EJJM<br />
LM<br />
#51>?=3[6*45323=6EJAN<br />
%<br />
NJ<br />
\33=I?73Z6EJJM<br />
NA<br />
]?>1=?IH?6EJAL<br />
NE<br />
]?>1=?IH?6AMMM<br />
NL<br />
]H0?Z?036EJJO<br />
oma, an<strong>de</strong>broe, ua <strong>de</strong> Planta edicinale <strong>de</strong> lo uracar y rinitario<br />
<strong>de</strong>l erritorio n<strong>de</strong>na Parue acional iborocure, Boliia anta Cru mrenta irena
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
&<br />
.'7*2$#-&#=$6$#/!#*,'4$4'5(#/!#%$)#0*!("!)#/!#'(0123$4'5(#)1,2!#!%#*)1#/!#%$)#6%$("$)#3!/'4'><br />
($%!)#)!78(#%$)#($4'1(!)#'(/97!($)#:#413*('/$/!)#4$36!)'(1)#/!#;1%'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
ebido a ue lo dierente etudio reiado utiliaron ditinto innimo <strong>de</strong>l nombre <strong>de</strong> la eecie ara <strong>de</strong>!<br />
inar a la mima eecie, lo nombre cienfico ueron etandariado en bae a innimo oficiale en<br />
el catáloo <strong>de</strong> lanta aculare <strong>de</strong> Boliia orenen !"#$% <br />
a eecie eleccionada ara eta ublicacin ueron mencionada or un mnimo <strong>de</strong> cinco etudio y rin!<br />
cialmente ue ean natia <strong>de</strong>l a dicionalmente eecie, ue no cumlieron <strong>con</strong> la ublicacione<br />
mencionada, ueron incluida orue ertenecen a la amilia <strong>de</strong> la almera recaceae, roducen aceite<br />
eenciale, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> eecie ue abitan en una dieridad <strong>de</strong> macroreione ltilano, alle, una y Ca!<br />
are, lanura y abana a metodoloa roueta e reume en la iura <br />
'<br />
.'7*2$#?&#@)A*!3$#3!"1/1%57'41#/!#)!%!44'5(#/!#!)6!4'!)#3!/'4'($%!)&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
&35901891,%$(41 reddy enteno, oember urtado tronco<br />
F)6'/1)6!23$#2'7'/*3<br />
lredo uente tronco, ermaine Parada<br />
H$%%!)'$#7%$,2$<br />
oember urtado<br />
F421413'$#"1"$'<br />
lredo uente ore, leandro rauouraami abito<br />
Attalea phalerata<br />
car Plata<br />
Chamaedorea angustisecta<br />
lredo uente oa, leandro rauouraami ruto<br />
@*"!26!#62!4$"12'$<br />
lredo uente abito, leandro rauouraami oa<br />
F4$("D1)6!23*3#D')6'/*3<br />
ermaine Parada
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
F4D:214%'(!#)$"*2!'1'/!)<br />
car Plata<br />
;$44D$2')#/2$4*(4*%'01%'$<br />
an imenePere abito, oember urtado oa<br />
;$44D$2')#7!(')"!%%1'/!)<br />
lredo uente<br />
Baccharis latifolia<br />
lredo uente ore, aier uibet abito, car Plata oa<br />
;'/!()#6'%1)$<br />
ulia utierre<br />
Mutisia acuminata<br />
lredo uente<br />
Pluchea sagittalis<br />
car Plata<br />
I1216D:%%*3#2*/!2$%!<br />
ermaine Parada<br />
B4DJ*D2'$#6'(($"$<br />
ermaine Parada<br />
Tagetes filifolia<br />
lredo uente<br />
Tessaria fastigiata<br />
ermaine Parada, ulia utierre<br />
+!))$2'$#'("!72'01%'$<br />
tean Bec<br />
Dolichandra unguis-cati<br />
lredo uente<br />
Handroanthus impetiginosus leandro rauouraami, reddy enteno ore<br />
Martinella obovata<br />
entry roicoor<br />
+$,!,*'$#$*2!$<br />
leandro rauouraami<br />
+!413$#)"$() lredo uente<br />
;'K$#12!%%$($<br />
car Plata, leandro rauouraami abito<br />
E12/'$#(1/1)$<br />
car Plata<br />
Celtis iguanaea<br />
car Plata<br />
F(')14$66$2')#)6!4'1)$<br />
reddy enteno<br />
acaratia digitata<br />
car Plata<br />
E133!%'($#!2!4"$<br />
lredo uente<br />
Tra<strong>de</strong>scantia anonia<br />
lredo uente<br />
E1)"*)#$2$,'4*)<br />
aid tan roicoor<br />
E1)"*)#)4$,!2<br />
leandro rauouraami oa, lredo uente ore<br />
@6D!/2$#$3!2'4$($<br />
reddy enteno<br />
@A*')!"*3#7'7$("!*3<br />
car Plata<br />
@2:"D21K:%*3#414$<br />
oember urtado<br />
@*6D12,'$#D'2"$<br />
car Plata, tidieaecom<br />
@*6D12,'$#)!26!()<br />
car Plata, ermaine Parada<br />
L*2$#42!6'"$()<br />
car Plata, leandro rauouraami ruto<br />
=$('D1"#!)4*%!("$<br />
lredo uente<br />
F3,*2$($#4!$2!()')<br />
car Plata<br />
F($/!($("D!2$#41%*,2'($<br />
lredo uente<br />
Copaifera reticulata<br />
lredo uente<br />
nterolobium <strong>con</strong>tortisiliuum reddy enteno ruto, orabonaereneblootcom<br />
@2:"D2'($#61!66'7'$($<br />
car Plata, Barry ammel roicoor<br />
eoroea <strong>de</strong>corticans<br />
arioly uanca roicoor<br />
L:3!($!$#41*2,$2'%<br />
car Plata, lredo uente oa<br />
Machaerium acutifolium<br />
tean Bec<br />
)
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!*<br />
=:21K:%1(#6!2*'0!2*3<br />
I21)16')#$%,$<br />
I"!217:(!#('"!()<br />
B!(($#144'/!("$%')<br />
Tipuana tipu<br />
achellia albicorticata<br />
H$4D!%%'$#$213$<br />
E%'(161/'*3#,1%'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
icotiana glauca<br />
B1%$(*3#6$%'($4$("D*3<br />
B1%$(*3#6$%'"$()<br />
B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3<br />
B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3<br />
E!4216'$#61%:)"$4D:$<br />
Q2!2$#,$44'0!2$<br />
Q2!2$#%$4'('$"$<br />
M$("$($#4$3$2$<br />
lredo uente, oember urtado ore<br />
ermaine Parada<br />
ulia utierre<br />
car Plata, oember urtado ore<br />
car Plata<br />
lredo uente, ermaine Parada<br />
leandro rauouraami, car Plata ruto<br />
lredo uente<br />
lredo uente, car Plata or<br />
!!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"Mapa <strong>de</strong> distribución potencial: e incluye un maa <strong>de</strong> ditribucin otencial el cual ue enerado en bae<br />
a reitro eoreerenciado <strong>de</strong> colecta ara cada eecie l maa muetra la robabilidad <strong>de</strong> en<strong>con</strong>trar la<br />
eecie en un luar dado e trabao <strong>con</strong> ecala Por eemlo, en la iura e reenta<br />
un maa <strong>de</strong> ditribucin otencial <strong>de</strong> acellia albicorticata l maa reenta un radiente <strong>de</strong> colore <strong>de</strong><strong>de</strong><br />
narana ata er<strong>de</strong> ara motrar la robabilidad <strong>de</strong> reencia <strong>de</strong> la eecie, don<strong>de</strong> el narana inteno indica la<br />
mayor robabilidad <strong>de</strong> en<strong>con</strong>trar la eecie eitro <strong>de</strong> la colecta botánica e indican <strong>con</strong> unto nero<br />
y la localida<strong>de</strong> <strong>de</strong> etudio reiado <strong>con</strong> un triánulo aul<br />
!"<br />
.'7*2$#R&#@G!36%1#/!#3$6$#/!#/')"2',*4'5(#61"!(4'$%#/!#*($#!)6!4'!#/!%#4$"S%171T#!%$,12$/1#41(#*(#<br />
mo<strong>de</strong>lo ue crua variables meteorolgicas <strong>con</strong> la distribucin <strong>de</strong> las colectas
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
o uo reortado en la medicina tradicional e enocaron en la inormacin dionible ara lo iuiente<br />
ruo in<strong>de</strong>na yoreo , ymara , Cacobo C, Ciuitano C, e a , uaran ,<br />
uarayo , uaraue , aceneri C, oeten , Paioneo P, uecua , aca!<br />
na , imane , aminaua uraare y eenaye <br />
o etudio itematiado documentaron el uo <strong>de</strong> lanta medicinale en dierente orma, incluyendo la<br />
arte <strong>de</strong> la lanta utiliada, receta y enermeda<strong>de</strong> na ran arte <strong>de</strong> eto etudio reentaron una <strong>de</strong>!<br />
cricin <strong>de</strong>tallada <strong>de</strong> lo ntoma <strong>de</strong> la enermeda<strong>de</strong> <strong>con</strong> nombre locale y como la lanta e emlean ara<br />
u tratamiento, ero en otro etudio reentaron una <strong>de</strong>cricin ma eneral ada la alta ariacin <strong>de</strong> la<br />
inormacin dionible obre lo uo, arte y enermeda<strong>de</strong> tratada, utili el itema <strong>de</strong> cateora roue!<br />
to or rráola !"#$%& y uiroa !"#$% abla imortante mencionar ue la lanta ue<strong>de</strong>n<br />
er utiliada ara tratar ario ntoma y ue<strong>de</strong>n etar incluida <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> aria cateora Por eemlo, una<br />
lanta ue<strong>de</strong> utiliare <strong>con</strong>tra una fiebre ero el orien ue<strong>de</strong> <strong>de</strong>bere una ineccin bronuial, o tener ntoma<br />
átrico ue on actualmente roblema <strong>de</strong> coran ue la cateora emleada ara oraniar la inorma!<br />
cin <strong>de</strong> la ublicacione no on muy eacta y el reente documento <strong>de</strong> ninuna manera reten<strong>de</strong> er una<br />
ua ara el tratamiento <strong>de</strong> cualuier ntoma o enermedad<br />
o todo lo ruo in<strong>de</strong>na utilian la mima eecie ara la mima enermedad or lo ue e reenta un rá!<br />
fico ara cada lanta imortante <strong>con</strong>i<strong>de</strong>rar ue la inormacin reentada incluye muco ueblo in<strong>de</strong>na<br />
oriinario cameino orue la lanta e utiliada en muca armacoea locale, ero ay aluna dieren!<br />
cia entre lo ueblo obre la enermedad en la ue e emlea ara un aciente y la orma <strong>de</strong> uo<br />
!#<br />
Tabla egn Arola et al categoras palabras claves<br />
6$2$#2!)*3'2#%$#'(0123$4'5(#/!#!(0!23!/$/!)&<br />
"@ +2=1?6 Lista <strong>de</strong> participantes y <strong>con</strong>ocedores <strong>de</strong> diferentes comunida<strong>de</strong>s.<br />
A<br />
E<br />
L<br />
N<br />
Piel, <strong>de</strong>rmatitis, acné, quemaduras, he^<br />
>400?V1?5_6 ?>84;;?5_6 ?;30V1?5_6 >40:3^<br />
dura <strong>de</strong> víbora.<br />
Estómago, gastrointestinales, diarrea,<br />
hígado, gastritis, ulceras, vómitos, fla^<br />
tulencia.<br />
Urinario/reproductivo, riñones, proble^<br />
>?56 >3=520H?;35_6 0323=914=35_6V0183_6245_6?5>?_61=C39914=356<br />
garganta, pulmones, nariz.<br />
K Fiebres, malaria, <strong>de</strong>ngue. iebre, incluo la malaria<br />
O<br />
Corazón, sangre, dolor <strong>de</strong> pecho, ácido<br />
úrico, hemorroi<strong>de</strong>s, sangre.<br />
Q Diabetes. iabete<br />
ta cateora cubre toda la enermeda<strong>de</strong> ue aectan la iel o la membrana mu!<br />
coa nermeda<strong>de</strong> <strong>de</strong>rmatolica emlo ineccione bacteriale y irale,<br />
ecema, <strong>de</strong>rmatiti, oriai, acn, erida, abceo, <strong>de</strong>má ntoma como dolor,<br />
anrado, comen, inamacin, macucado y otro on lanta antitica, cicatri!<br />
ante, <strong>de</strong>inectante, antiitamnica, antiodico, antiinamatorio<br />
er<strong>de</strong>ne atrointetinale y aeccione eática to incluyen dientera, c!<br />
lico, eamo, nauea ntoma acomaando <strong>con</strong> dolor, atulencia, rdida <strong>de</strong><br />
aetito y atia<br />
e refiere al tratamiento <strong>de</strong> la enermeda<strong>de</strong> enitourinaria <strong>de</strong> la muer y el om!<br />
bre, la ineccione <strong>de</strong>l rin, roblema mentruale, retencin <strong>de</strong> orina, dolor <strong>de</strong><br />
rione, onorrea, ara ayudar en el arto ante y <strong>de</strong>u ambin inolucran la<br />
lanta ue <strong>con</strong>trolan la reroduccin aborto y anti<strong>con</strong>cetio<br />
olencia relacionada a la a reiratoria incluye aeccione <strong>de</strong> la aranta, to,<br />
aeccione ulmonare dolor, rero, ama, rie y toda la aeccione <strong>de</strong>l a<br />
reiratoria en eneral<br />
Comleo cardioacular, enermeda<strong>de</strong> <strong>de</strong> la anre eccione <strong>de</strong>l coran y el i!<br />
tema circulatorio como dolencia cardioaculare, enermeda<strong>de</strong> <strong>de</strong> la anre, dolor<br />
<strong>de</strong> eco, dolor <strong>de</strong>l coran, ácido rico, emorroi<strong>de</strong>, mal <strong>de</strong>l coran
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
S<br />
M<br />
AJ<br />
AA<br />
Huesos, fracturas, reumatismo, articu^<br />
;?914=35_624093:H0?5_6:4;406:36>H59H;4_6<br />
artritis, hinchazones.<br />
Susto, espantar rayo, limpieza-ritual,<br />
arrebato.<br />
"30`145_6 8?0a;15156 C?91?;_6 >?;6 `13=24_6<br />
anorexia.<br />
b10H5_6 ?;C4>P01;;?_6 `300HV?5_6 2HP309H;4^<br />
sis, hidrofobia.<br />
AE Desnutrición, anemia. enutricin, anemia<br />
AL Dolor <strong>de</strong> cabeza. olor <strong>de</strong> cabea<br />
AN<br />
Otros, dolor <strong>de</strong> muela, fortificación <strong>de</strong>l<br />
83;4_64c:4_61=903>3=246:36;39I36>?230^<br />
na.<br />
nermeda<strong>de</strong> <strong>de</strong>l itema eueletomucular eta cateora incluye cualuier<br />
tratorno y trauma aociado <strong>con</strong> la articulacione, mculo o eueleto reuma,<br />
artriti, ractura, car<strong>de</strong>nale, euince, dolore muculare, ortificacin <strong>de</strong> ueo,<br />
dolor <strong>de</strong>l cuero, torcedura, incaone<br />
nermeda<strong>de</strong> aociada a rituale como la maldicin, eantar el rayo, uto, ri!<br />
toceremonia, arrebato<br />
eccione <strong>de</strong>l itema nerioo central arálii acial, anoreia nerioa<br />
nermeda<strong>de</strong> irale alombrilla, errua, tuberculoi, idroobia<br />
tro ta cateora incluye, aeccione como dolor <strong>de</strong> muela, ortificacin <strong>de</strong>l<br />
elo, dolor e inamacin <strong>de</strong> odo, dolor <strong>de</strong> diente, incremento <strong>de</strong> lece materna<br />
!$<br />
e lo trabao reiado, muy oco incluyen una receta eecfica, aluno etudio <strong>de</strong> ndole má oretal<br />
olo litan la lanta como medicinal ero no incluyen lo uo ni receta onend iero, ara or!<br />
dan, a receta má comleta etán en idioma local como la <strong>de</strong> lo imane y Paioneo ay una ran<br />
or la ue eto inetiadore <strong>de</strong>cidieron oner u receta en idioma natio, or la ucetibilidad y temor <strong>de</strong><br />
ue otro e aroien <strong>de</strong>l <strong>con</strong>ocimiento in re<strong>con</strong>ocer la uente oriinal<br />
<strong>de</strong>má e imortante <strong>con</strong>i<strong>de</strong>rar la imortancia <strong>de</strong> roteer el <strong>con</strong>ocimiento tradicional aociado <strong>con</strong> curacio!<br />
ne o <strong>de</strong>reco <strong>de</strong> roiedad intelectual en Boliia ertenecen a lo ueblo y comunida<strong>de</strong> <strong>de</strong> don<strong>de</strong> roie!<br />
ne <strong>de</strong>má cada curan<strong>de</strong>ro tiene u roio <strong>de</strong>reco obre u <strong>con</strong>ocimiento <strong>de</strong> cmo alicar la lanta ara<br />
curacione l obetio <strong>de</strong> eta ublicacin no e el <strong>de</strong> reentar receta ara ue eta uedan er emleada<br />
ara curar enermeda<strong>de</strong>, ino el <strong>de</strong> itematiar la inormacin obre el <strong>con</strong>ocimiento tradicional y local <strong>de</strong> lo<br />
ueblo in<strong>de</strong>na y comunida<strong>de</strong> Bao ete <strong>con</strong>teto, ete libro olo trata aecto enerale <strong>de</strong> la receta,<br />
<strong>de</strong>cribiendo nicamente la arte uada y el tio <strong>de</strong> alicacin<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia:<br />
a inormacin ue e reenta obre la comoicin y la actiida<strong>de</strong> armacolica, e obtuo <strong>de</strong> etudio<br />
cienfico y material biblioráfico libro, arculo cienfico y tei <strong>de</strong> re y ot rado recoilado en la biblio!<br />
teca <strong>de</strong> la carrera <strong>de</strong> umica y Bioumica <strong>de</strong> la nieridad ayor <strong>de</strong> an ndr en a Pa, <strong>de</strong>l ueo oel<br />
em ercado <strong>de</strong> la nieridad utnoma abriel en oreno en anta Cru y <strong>de</strong> dierente bae <strong>de</strong> dato<br />
acceible a tra <strong>de</strong> oole colar<br />
n lo cao en lo ue no e en<strong>con</strong>tr ninuna inormacin obre lo metabolito reente o la actiida<strong>de</strong><br />
armacolica, o bien e en<strong>con</strong>traran lo uno oco etudio ara una eecie <strong>de</strong>terminada, e <strong>de</strong>criben la<br />
caractertica fitoumica y armacolica <strong>de</strong> eecie <strong>de</strong>l mimo nero o <strong>de</strong> la mima amilia to da una<br />
i<strong>de</strong>a <strong>de</strong>l tio <strong>de</strong> comueto ue odran etar reente en la eecie en cuetin y <strong>de</strong> iual manera, el tio <strong>de</strong><br />
actiida<strong>de</strong> ue odra tener
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Referencias:<br />
oda la reerencia biblioráfica citada en el teto, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> la <strong>de</strong>cricione morolica or eecie en<br />
cada fica tcnica e relacionan unta al final <strong>de</strong>l reente documento <strong>de</strong> Planta edicinale imimo <strong>con</strong>i!<br />
<strong>de</strong>ramo imortante mencionar al inicio <strong>de</strong> eta ublicacin a lo <strong>con</strong>ocedore y articiante <strong>de</strong> la dierente<br />
comunida<strong>de</strong> in<strong>de</strong>na cameina ue aortaron en la ublicacione abla <br />
Tabla ista <strong>de</strong> participantes <strong>con</strong>ocedores <strong>de</strong> las diferentes comunida<strong>de</strong>s indgenas campesinas ue apor><br />
taron en las publicaciones sistematiados<br />
A /7>?0?6B5CD o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
E /7>?0?FGH39IH?6EJJK<br />
ra<strong>de</strong>cen a todo lo inormante, olo citan muere en<strong>de</strong>dora <strong>de</strong> a Pa y l lto in<br />
nombre<br />
L /7>?0?FGH39IH?6EJJM<br />
oefina oli Condori, Critina anriue a, abel arte i<strong>con</strong>a, leandro ri<strong>con</strong>a<br />
amani, Bárbara Bautita Con<strong>de</strong>, Benito Cialla alleo, eerino uie illca, eodoro<br />
alleo Bautita, Carmen Puna trada, Cirian uilar ita, ructuoo ueara caai,<br />
ndrea Coui ri, ara ueara anriue, Pedro uanca alaar, Celia Cucamani ar!<br />
ca, uan ueco carai, erce<strong>de</strong> onboada ina, Caiano Condori amani erafino Cayo<br />
illca, ictoria urco Pereira, Pacual lore uyo, abina uera Coue, lia caari illca,<br />
ionicio Coue Benai<strong>de</strong>, miliana Coue amani, ebatiana Puma Condori, erea<br />
Coue amani, icenta amani yaraci, ictoria i<strong>con</strong>a amani, a alaar, Cayo,<br />
uciano carai uanca, reoria me Cru, erafina ollo enaco, li aboada<br />
arcani, olert ri illaca, omina anriue olle, arcelina Condori Cayo, aria<br />
aime Condori, Cirilia arcani Canairi, Critina oera illca, uenia ara Paucara, ena!<br />
ro Cura amani, amerto Condori Calle, aria Coria Paucara, nacia uone Condori,<br />
elie ancacala Condori, Patricia en<strong>de</strong> uinranilla, abino amani Colue, taanua<br />
uarayu lae, enanacia lore alleo, ictoria uie imaci, emetrio uone Cu!<br />
ra, ulián oa raca, rancico cru alaera,eonardo uanca, erea illo arca, Beni!<br />
ta urita Condori, eteanu Coue amani, leandro Puma aneriue, amiana e,<br />
riana ofia áaro illarando, Bernardina ucra Condori<br />
N /7>?0?6EJAN o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
K /740346AMMO o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
O (I?94P46AMMO<br />
Pai Cáe, Caco oria, ari ara, ani Cáe, Caco ntelo, Pai r, ara oria, Caco<br />
r, Pai aalo y abi r<br />
Q (I1RH12?=46EJAL<br />
dalberta Paina y Caerirna amo <strong>de</strong> la Comunidad <strong>de</strong> an ernando, Celin ara uare<br />
<strong>de</strong> an uan <strong>de</strong> utumColonia arne, auto iero Porey <strong>de</strong> an Critobal, lourencio<br />
ae Paceco <strong>de</strong> Baa era, nacio urub oa <strong>de</strong> io a Cola en an ernando, ui<br />
omic aiona <strong>de</strong> an ernando, icolá edia, loia aca, Contantino oio eli Pin!<br />
to, ila ara, ario Balleo, ila ria, ddy ei oa y arcial oca <strong>de</strong> an uan <strong>de</strong>l<br />
utn<br />
S (I1RH12?=46AMMK unta Bailaba, rminda illarroel, oa ntelo, atil<strong>de</strong> Catro<br />
M (I1RH12?=46AMMO<br />
o ay una lita eneral <strong>de</strong> nombre, olo e menciona articiante en comuni!<br />
da<strong>de</strong><br />
AJ +5536+TT?56AMMM o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
AA -H?0?=c6AMMO iuel Cuellar, utauio aca, ore amon, Carmelo amo enobia e<br />
!%
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!&<br />
AE -H?0?=c6EJAN<br />
Comunidad otorenda la ontana <strong>de</strong>la ialia, urelia ialia lore, Beatri aldona!<br />
do, Carolina rre, Catulo Panoo e, Claudia ara Callea, Critina arán, Critina<br />
eoia, omina orre aricio, uebio alara, rielda ialia onte, uan n<strong>de</strong><br />
Cru, our<strong>de</strong> orre, uia Panoo e, ararita orre, ary e, atil<strong>de</strong> onte,<br />
erce<strong>de</strong> Panoo, icolá alleo omero, ora onale lore, Pablo odrue Pa!<br />
noo, ene ialia onte, alio lore omero, ulema omero onte, ina alleo<br />
oreta, oma ialia arne, ictoria eoia, irilio aricio dán, alter ialia, e!<br />
ero ialia Comunidad illa erana leandra iranda ecla, na ialia uintani!<br />
lla, nel uata afiera, nela afiera Cereo, Benita Coronado al<strong>de</strong>, Cayetano Barria<br />
lare, Celina oruco alcare, aniela Cru, ladi lare ara, ermelinda odrue<br />
, aime odrue oruco, ulián il eláue, utino Barrio arne, ucio lare,<br />
uia illalba, ur<strong>de</strong> al<strong>de</strong> lore, arcelina oruco andoal, arot odrue oru!<br />
co, atil<strong>de</strong> iera oruco, atil<strong>de</strong> ara antellana, áimo en odrue, erce<strong>de</strong><br />
iera oto, Paulina oruco andoal, Petrona orre Pre, uintina orre Coue, a!<br />
uel alara, oalia lba elendre, abina erida lare, ilia aicuari amo, ul!<br />
ma Cru Cea Comunidad ararenda <strong>de</strong>la oto utirre, dolo onte, urelia lae<br />
eláue, Carmen oa umán, Corina aua lae, lora onte alleo, ulio onte<br />
alleo, ulio ialia Barriento, elanio aua lae, icaela Cru oto, la Barriento<br />
alleo, Paulino onale , abina rti lae, eero uerrero oe Comunidad aa!<br />
uco ida oruco Peralta, ndrea uie eundo, ntonia ui, Cecilia edina alatie!<br />
rra, Critina oli eiaa, rmelinda ia uare<br />
AL -H?0?=c6!5493U46EJJA<br />
oaun, rancica uarey, Bailio Prea, aita ercado, ei<strong>de</strong>rio alaar, aby ar!<br />
ca, ladia n<strong>de</strong>, ntonia Barriento, ebert Picauti, oa andalio, ernando báe,<br />
Benita lano, eli Picauti, aureano, lmendari, utiro amn, Carlo rella, la Pica!<br />
uti, oaida uarey, eonardo amn ionicio arne, Pedro Cáe, oue ance,<br />
antiao Correa, oa Barriento, oedoia eundo, lorencia eundo ue edina,<br />
oelio yambae, oer arcia, erio lmendari, ramayo Caaco, urelio eundo o!<br />
reno ercado, ara Caaco, la ercado, alamn ria, oa ery, teana ieo,<br />
uia arne, Pedro ercera, Pura aca, oilo acienda<br />
AN -H?0?=c6!5493U46EJJN<br />
l Paye, ore omero, iuel Cuellar, utauio aca, y todo lo oceo ue articia!<br />
ron en la encueta<br />
AK -H?0?=c!5454V6AMMO o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
AO -H?0?5HVWX36EJAE o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
AQ -H?0?746EJJL o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
AS -H?5HVWX36EJJL<br />
Carlo alatierra , uan orbini, Carmen Pre , anuela arrnana , uan urubi,<br />
arta Camo , amona oa Poiabo, Pator ol Pre, irma oli Pere, ui Pena<br />
urubi, leandrina rti, nacio ol Pre, ndr urubi, o Cam armana, en!<br />
cio ruri , uan onte Cuyuti, Cándido orbini oa, enida obety P, Claudio ino,<br />
ui yala amo, dit aai Putare, ui orbini oa, loia obety ouere, anuel<br />
ria onte, rancico Camo, arciano orado aa, ualberto Pefia oli, ara abel<br />
oli, nacia Pefia oli, ara oa Poiabo, aidi Pefia oli, Pabla anaca orbini,<br />
odoo oli Pere, onald orado, anta imi, iriey armata rti, rinidad ruri ,<br />
icente oca lire, ictor uo alatierra, Pio irme ndre alenuela , erardo<br />
Ce<strong>de</strong>, ara Pinto, uia rey Cue, oue me eballo, amiro Combra, ilda<br />
me ardn, omino aal Pori, utin amata aca, milio oledo C, anuel ino,<br />
tra erona articiante ui me Pa, uan <strong>de</strong> la Cru alo, anuel Pereyra<br />
n<strong>de</strong>, niceto Pena iueroa, rancico Palacay, anuela oa eia, nacio e<br />
me, Carmen laraa Cacuela ebatian urubi , uan <strong>de</strong> io iera, Bella ita<br />
Benedicto uran , Benedicto uran me, Carla orena Pereyra rey, Carmelo rey<br />
laraa, Carmelo elaco, Cirilo uran me, oa onte, na rti ee, ariano<br />
urubi rti, lira rey ercado, rnetina Critina, ilda ercado Cie, oe rey, o!<br />
reno rey oreno, ui lberto rey , ebatián aal, ui Carlo oca rey, anuela<br />
rey oreno, ara arta , ario rey oreno, auro rey oreno, oa ara rey<br />
, ctor ucárela<br />
AM *?9I1=3016EJAL<br />
uileni Batita, dileua onale, lmir lore, elcy lore, rancico lore, rancico<br />
oreno, ailton a ila, auro lore, eomir lore, arco emarron acineri, aria<br />
oe acineri<br />
EJ *?99I1=3016EJJK o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
EA *45323=356AMMO<br />
utina oceito, Celia Cuata, emetria ila, Celina ayo, amerta arena, braam<br />
erena, idro oceito, lci<strong>de</strong> erena, eodoro Cunai, naciano erena, Pablo oceito,<br />
orio oceito, omino irolydia Cayuba<br />
EE Y?1Z4=3Z?6EJJA<br />
l Carmen nela e, Carmen aa, Cornelio aab, erardo rti, nacio aco,<br />
abel ouer, uia aco e, adalena e, Pedro aco a bra na lo!<br />
re utirre, Benicio lore, nacio lore, n ancilla lore, ulio lore ancilla, u!<br />
to rti, oreno lore odrue, ara erea lore, icolá lore, Pabla Palacai lo!<br />
re, Pacuala ancilla lore an aier arta Pa an o brero dalberto odrue,<br />
Calito iero oica, Carlo arrim, Concecin arena lore, Pablo oli, onalo<br />
ol, auel Cu lore an Pablo rancico odrue, acinto Poe, aier lore, a!<br />
ra oario ue, Pacua odriue, oa mara Po an amoncito ernando ouer,<br />
uan iero, oreno iero, ucio omica, anuel e, erea aia, olore Poiu<br />
ierra uea Pedro lore <br />
EL GH39IH?6EJAEP o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
EN GH39IH?6EJJLP e menciona erona entreitada, ero no ay lita <strong>con</strong> nombre<br />
EK -H?0?=16EJAA9<br />
Pueblo ueo artin Carayuri, abina Paranaba <strong>de</strong> maro oreno lare, Benito<br />
lcoba, uto anuel, Pacual iuel, ario nca, arco nca<br />
EO GH39IH?6EJJL?<br />
abino anca illca, oaun ora, un omero, efilo anca, Critina anca, rancico<br />
anca oroo, rancico anca illca, o Colue<br />
EQ GH39IH?6EJAA? o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
ES GH39IH?6EJAAP Comunario <strong>de</strong> Puluina, no ay lita <strong>con</strong> nombre<br />
EM GH39IH?6EJAE?<br />
utina Coue, nlica odrue lano, ntonia Cru lore, nlica oa, ndr<br />
amo, rmida uirre riel illea ernán<strong>de</strong>, unta rriaa, elia uirre, Carlota<br />
oda, leuteria Cabello, liodoro uirre, Celia ernán<strong>de</strong> , miliano uie, eran!<br />
a orre, Ciriano ardan, teana oue, rancico alleo, Cirilo Cacere, utauio<br />
i<strong>de</strong> Ceue, uillermina arn, Clemente lore, autino oue, acinto iuente,<br />
Concecin lore, elie Cardoo, e Pre, Corina arte, roilán Puco ucra, uan<br />
Cami, amiana ardan, reoria oue, uana edia, aniel amorano Cumacero, i!<br />
laria rriaa, utina Carbaal, omino rtea, idora Caballero aturana, eona ara,<br />
did errera, acinta errudo arate, eooldo edia, tani ernan<strong>de</strong>, uana rancibia,<br />
amerto andoal, anelito aureui, uana amani odrue, arciano edia, lora<br />
edia, uto oue, ariano Cumacero, oe ui uerra, iberata amo, ario uirre,<br />
eonarda arte, uciano amo, enelio edia, ucio ea, arcelo Puco, Pacuala<br />
oe, ararita alo, arciana errudo, Paulina uirre, arta alo, ario o!<br />
ue, Primitia edia, arcia aureui, artin amo, odrio Cumacero, Prima arte<br />
<strong>de</strong> ea, icaio ucra, oenda Cumacero, omulo edia, Paulina illca, ufino ara,<br />
oenda oaya, Primitio odriue, abino amorano, eerina arne, eraio o!<br />
ue, iletre Paniaua, acaria arte, eodora elaue lore, uana arn, oa<br />
ea, efila rriaa, enn andoal, ictoriano ernán<strong>de</strong>, iiana odrue, lono<br />
amani, lberta me, ndr amo, nataia amo, unta rriaa, ndr ardio,<br />
leuteria Cabello, nlica alleo oda, miliano uie, uuto amo, teana o!<br />
ue, urelia Barrio, utauio i<strong>de</strong> Coue, Benedicto amo, autino oue, Conce!<br />
iona eláue, elie Cardoo Cornelio, amo uarina, roylan Puco ucra, ioniia<br />
Coronado, reoria oue, lena arn, ilaria rriaa, ianio Carrillo, idora Caballero<br />
aturana, elie eláue, acinta errudo arate, ilomena eláue, uana rancibia,<br />
reoria ucra, uana amani odrue, ctor eláue, uto oue rineo eredia,<br />
iberata amo, aier uarina, u lano amo, aier ambrana, arce Puco, oe ui<br />
ambrana, arciana errudo, oea Brito, ario oue, arla Brito, aria elaue,<br />
artin amo, icaio ucra, ario me, Paulina illca, icolá ara, Primitia odr!<br />
ue, abina omar oble, eraio oue, ito omar, eodora eláue lore, imo!<br />
teo amo n<strong>de</strong>, aleria ara, iiana odrue, ictoria me<br />
LJ GH39IH?6EJJE olo e mencionan como mdico tradicionale <strong>de</strong> iue, no ay un litado<br />
LA GH39IH?6EJAN o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
LE GH39IH?6AMMM o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
LL GH39IH?6AMMO o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
LN #?9?=?6EJJJ o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
!'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!(<br />
LK Guarani Urbano 2001.<br />
uturo Caiano ontenero, milio iani Betania Celia ranbar, elicia uilera, ela!<br />
nia aca Pueblo ueo arn Carayuri, abina Paranaba <strong>de</strong> maro oreno lare,<br />
Benito lcoba, uto anuel, Pacual iuel, ario nca, arco nca<br />
LO #01=12?0146EJJO<br />
omitila Cartaena, Pacual Cartaena, li Cayaduro, urelio Cayuba, oue ernán<strong>de</strong>,<br />
eonardo umaday, iee umaday, lono urtado e, ulián aauea, lean!<br />
dro orale, elcor orale, omá orale, braam oua, nacio oye, elania<br />
oye, ararita oa, accaria oa, umberto oa, ucio emo, ldo uare, lia ayo,<br />
ararita arrico, uana aya, ore illce, ralio orale, teban emo, o Carrillo<br />
LQ #51>?=3W6EJJA<br />
amián ta, oea Pace Partera, Can<strong>de</strong>laria Canci Partera, e Pace, i<strong>de</strong>l Canci,<br />
omino ayra, uca Pace Partera, uca ate, oea Canci, <strong>de</strong> otra comunida<strong>de</strong><br />
elie ayer, erardo ae, oe ayo, arn ayer, aldo Cunaay, ore Cari, orman!<br />
do ie, Pacual ace, acara omda, aier Pace, icardo Pace ambin trabaaron en<br />
el monitoreo lorencio Pace, tilia Cunay, uto Cancio, Ciriano Canci, anuel atia<br />
Cari y duardo Pace<br />
LS #51>?=3[6*45323=6EJJM ra<strong>de</strong>cimiento a lo articiante <strong>de</strong> la comunidad, no ay nombre<br />
LM #51>?=3[6*45323=6EJAN o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
NJ \33=I?73Z6EJJM<br />
ra<strong>de</strong>cimiento a la amilia <strong>de</strong> ilmetro , Pea Colorado, Palmar ran<strong>de</strong>, Cairendita,<br />
Cuea <strong>de</strong> en, ucán, uebracal, icaceral y Circulacin<br />
NA ]?>1=?IH?6EJAL<br />
lcy elendre, na ereli, ndre odriue, Batalla odriue, Carmen en<strong>de</strong>, rai<br />
Bautita, airo odriue, ulio anuel enaro aminaua, oel onale, unior odriue,<br />
ucia Bautita, ucia onale, uia odriue, anuel odriue, arcelo emaron, a!<br />
riana odriue, onica odriue, ailia ereli, car ima, Pedro enaro aminaua,<br />
oalina onale, oaanela Pereira, arela odriue, al<strong>de</strong>mar ereli<br />
NE ]?>1=?IH?6AMMM o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />
NL ]H0?Z?036EJJO<br />
omitila Cartaena, Pacual Cartaena, li Cayaduro, urelio Cayuba, oue ernán<strong>de</strong>,<br />
eonardo umaday, iee umaday, lono urtado e, ulián aauea, lean!<br />
dro orale, elcor orale, omá orale, braam oua, nacio oye, elania<br />
oye, ararita oa, accaria oa, umberto oa, ucio emo, ldo uare, lia ayo,<br />
ararita arrico, uana aya, ore illce, ralio orale, teban emo, o Carrillo
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
d!(e/f6#+("!(/f6Y%$6+fY+(!+6f+-g"6<br />
+f#'&!%f6$+/,!h/&%f6/6"!b+,6<br />
"/(!%"/,6+6!"#+$"/(!%"/,6<br />
!)
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!"#$%&%'()*+%,-"."#unt<br />
C<br />
Nombres vernaculares:<br />
ymara Pillu illu, ola<br />
Catellano ololo, abuuillo, auco<br />
uaran arara<br />
uecua ola<br />
# # # # #<br />
Descripción morfológica: atia y cultiada rbolito<br />
y arbuto n orma arbrea ue<strong>de</strong> alcanar una altura<br />
máima <strong>de</strong> m, <strong>con</strong> coa emiloboa oa com!<br />
ueta, oueta y erenne norecencia umbela,<br />
ore blanca ruto baya<br />
"*<br />
Parte utilizada: a oa, ore y ruto oeen ro!<br />
ieda<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: ltilano, alle, caco, yuna y ca!<br />
are<br />
Hábitat: m Boue tucumanoboliiano,<br />
una meda y yuna uelo roundo, nero, áci!<br />
do y aireado ero tolera uelo arcilloo<br />
Distribución nacional: C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
enutricin , etmao , , fiebre<br />
, ueo , , iel , uto , iru
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"!<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en la especie, género y/o familia<br />
B$3,*4*)#6!2*
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
/0')1".-"("#$+2'-2-3*'# oyain Clemant<br />
C<br />
Sinónimos:<br />
ED!(161/'*3#$3,21)'1'/!) <br />
Chenopodium suruticosum illd<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano aote, car, aio<br />
ymara Paio, aico maco<br />
uecua Payu<br />
Ciuitano iiar<br />
uaran ane<br />
uarani oo ane ane mi<br />
Paioneo iiar<br />
rinitario Pueo<br />
imane icoco<br />
imaneoetene ioo<br />
acana Paicu<br />
""<br />
Descripción morfológica: atia ierba y ubarbuto<br />
Planta anual o erenne, eruida o acen<strong>de</strong>nte, uerte!<br />
mente aromática, ata , m <strong>de</strong> altura allo imle<br />
o ramificado oa eciolada, oblona y lanceolada,<br />
cm <strong>de</strong> laro norecencia eia, numeroa o!<br />
re diueta en ancula iramidal, <strong>con</strong> o in oa in!<br />
terueta<br />
Parte utilizada: a oa, ruto, emilla y toda la lan!<br />
ta oeen roieda<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare, ciui!<br />
tania y antanal, caco, amaonia, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo, abana benia!<br />
na <strong>de</strong>l ur, yuna, alle eco, una meda, boue<br />
<strong>de</strong> Polylei<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
enutricin , dolor <strong>de</strong> cabea , , ,<br />
, etmao , , , , , fiebre<br />
, ,, ueo , , , nerio ,<br />
, , iel , , , , ulmone , ,<br />
, urinarioreroductio , , , ,<br />
, uto , , , otro , ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"#<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
C:)6D$('$#$3,21)'1'/!) l acaridol e el rincial comonente <strong>de</strong>l aceite eencial etrado <strong>de</strong> la arte area<br />
<strong>de</strong> la lanta, e a <strong>de</strong>motrado actiidad <strong>con</strong>tra F(4:%1)"13$#/*1/!($%!%#+2'4D*2')#"2'4D'*2$%#F)4$2')#%*3,2'41'/!)#<br />
$#Trpanosoma crui Pereira !"#$%& unto a otro montereno como limoneno, traninocareol, acari!<br />
dollicol, ineno, mirceno, elandreno, alcanor, caracrol y terineno adano !"#$%&# in embaro,<br />
otro etudio muetran ue lo etracto acuoo <strong>con</strong> menor <strong>con</strong>centracin o libre <strong>de</strong> acaridol tambin re!<br />
entan actiidad nematicida no tica a<strong>con</strong>ald !"#$%&# e la oa e an ailado aonoi<strong>de</strong>, aonina<br />
y terineno y u etracto metanlico reenta actiidad antiinamatoria, analica, antiruriinoa, antinoci!<br />
cetia y antimicrobiana birone iboye , ada !"#$%&# ambin e an oberado eecto inmu!<br />
noetimulante y antitumorale Pereira !"#$%& y actiidad antileimaniai roeniente <strong>de</strong>l aceite eencial<br />
onote !"#$%& <br />
Baandono en el nombre acetado como innimo <strong>de</strong>l nero ED!(161/'*3 eiten etudio<br />
ED!(161/'*3#$%,*3& l etracto etanlico <strong>de</strong> lo ruto reenta actiidad antiruriinoa y antinocicetia l<br />
etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta entera a dado ei<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> actiidad antielmntica y antimicrobiana, mientra<br />
ue el aceite eencial <strong>de</strong> la arte area e <strong>con</strong>oce como un ermuo ada !"#$%&#<br />
Chenopodium amaranticolor a oa tienen actiidad antiiral y emoalutinante, racia a la reencia <strong>de</strong> la<br />
rotena emalutinina ada !"#$%&#<br />
ED!(161/'*3#A*'(1$& a emilla oeen aonina, la cual tiene actiidad antinica e inmunomoduladora<br />
ada !"#$%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
ED!(161/'*3# ,1"2:)&# l aceite eencial <strong>de</strong> la arte area oee roieda<strong>de</strong> antibacteriana ada !"#$%&#<br />
<br />
Chenopodium anthelmenticum l aceite eencial oee actiidad citotica ada !"#$%& <br />
ED!(161/'*3#3*2$%!& a aemeritrina y la mecla <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong> totale <strong>de</strong>l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa y<br />
la arte area reentan actiidad citotica e iontenia ada !"#$%&#<br />
ED!(161/'*3#4D'%!()!& l etracto metanlico <strong>de</strong> la arte area reenta actiidad eamoltica ada !"#$%&#<br />
<br />
$38402356:3624i191:?:<br />
onote !"#$%&# reorta ue el aceite eencial <strong>de</strong> C:)6D$('$#$3,21)'1'/!) oee toicidad renal, eática<br />
e intetinal en umano y rata o comonente terenoi<strong>de</strong> biolicamente actio, tale como el acaridol y<br />
el caracrol, on lo reonable <strong>de</strong> eta toicidad unue lo etracto acuoo, ue uelen er utiliado en<br />
la medicina tradicional, tambin oeen <strong>con</strong>centracione <strong>de</strong> dico comonente, la doi inerida no uelen<br />
er tica Pereira !"#$%&# in embaro, e an reentado cao <strong>de</strong> intoicacin or obredoi al inerir<br />
la inuione, eecialmente en nio tá <strong>con</strong>traindicado en cao <strong>de</strong> enermedad eática, biliar y embarao<br />
barcaernán<strong>de</strong> onálelco <br />
"$
40+"&+23+%2.(%+%.3*%,"#llemo<br />
CC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
F)"21('*3#*2*(/!*
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
"&<br />
a oa <strong>de</strong> =:2$421/2*1(#*2*(/!*
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!)2.3-"'(#2#$-.(<br />
CC<br />
Sinónimos:<br />
B61(/'$)#%*"!$ <br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano caya, adrito, aucar, aucar <strong>de</strong>l<br />
monte, cedrillo, orococillo, ucá<br />
Ciuitano uá<br />
uarani bocaya<br />
rinitario tomi<br />
uraar utaa<br />
Descripción morfológica: atia rbol <strong>de</strong> <br />
m <strong>de</strong> alto ronco <strong>con</strong> cortea eterior ri o<br />
marrn, <strong>con</strong> creta corcoa dura y imilare a<br />
eina y cortea interior roa o roada oa im!<br />
ariinnada y alterna lore blanca, euea<br />
y aromática ruto drua loboa, cm <strong>de</strong><br />
laro, er<strong>de</strong>, tornándoe amarillo al madurar<br />
"'<br />
Parte utilizada: edicinal a cortea oee ro!<br />
ieda<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: una y caare, ciuitania y<br />
antanal, amaonia, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, boue e!<br />
mi<strong>de</strong>ciduo ciuitano<br />
&15201PH91
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"(<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
e an i<strong>de</strong>ntificado comueto en B61(/'$)#313,'( ariedad taerebá y en la ariedad caá uando mi!<br />
croetraccin en ae lida P y <strong>de</strong>tilacin y etraccin imultanea o comueto má abundan!<br />
te en taerebá on cariofileno, butirato <strong>de</strong> etilo y eanoato <strong>de</strong> etilo n la ariedad caá lo comueto ma<br />
abundante on mirceno y betaelandreno o comueto carofileno y limoneno on redominante en la<br />
ariedad taerebá y mirceno y cimeno redominan en la ariedad caá Ceantune !"#$%& l análii<br />
fitoumico a artir <strong>de</strong> etraccin en bae a metanol y etanol reorta la reencia <strong>de</strong> tanino, antrauinona,<br />
aonoi<strong>de</strong>, lucidoy aonina yoa !"#$%&# <strong>de</strong>má eite la reencia <strong>de</strong> reina, rotena y triter!<br />
eno oru !"#$%& a oa tambin oeen <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>, enole, ácido acrbico, niacina, riboaina,<br />
tiamina ou umeula y , , a, Cay P ou umeula <br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada e encuentran<br />
Ansiolítica. o etracto en metanol y etanol <strong>de</strong> oa no reentaron eecto tico en ratone, eliminaron el<br />
comortamiento areio en rata y redueron el tiemo <strong>de</strong> nado en ratone, <strong>con</strong>firmando a el eecto anioltico<br />
yoa !"#$%& <br />
Anti<strong>con</strong>ceptiva. o etracto <strong>de</strong> etanol a artir <strong>de</strong> oa oeen actiidad anti<strong>con</strong>cetia en rata, ero no a<br />
actiidad abortia cendu e a oa tambin <strong>de</strong>tienen el roceo <strong>de</strong> eermatonei y alteran<br />
la moroloa <strong>de</strong> lo tbulo eminero y <strong>de</strong>l eiddimo en rata, induciendo inertilidad l tratamiento <strong>con</strong><br />
etracto acuoo a artir <strong>de</strong> oa rooca una rerein en la clula <strong>de</strong> la lándula ituitaria en rata itar<br />
uuo !"#$%& b
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Anti<strong>con</strong>vulsiva. e an <strong>de</strong>crito eecto edatio en ratone y rata tro comueto enlico tambin re!<br />
ente en lo etracto motraron actiidad anti<strong>con</strong>uliaantidoaminerica o e reortaron eecto tico<br />
en rata ni ratone yoa !"#$%& <br />
Antiinflamatoria. tracto metanlico <strong>de</strong> comueto a artir <strong>de</strong> oa motraron reueta antiinamatoria<br />
en rata itar oru !"#$%& <br />
Antiviral. artir <strong>de</strong> etracto <strong>de</strong> oa y tallo e obtuieron do comueto ellaitanino, lo cuale motraron<br />
actiidad antiiral <strong>con</strong>tra Coacie y ere imle Cortout !"#$%& o comueto obtenido a artir<br />
<strong>de</strong> etracto <strong>de</strong> oa y tallo tere caeolo motraron actiidad antiiral <strong>con</strong>tra Coacie y ere imle<br />
Cortout !"#$%&#<br />
Leishmanicida. na raccin <strong>de</strong> BĹ,'(#caracteriada como ácido tánico motr el meor reultado <strong>con</strong>tra do<br />
orma <strong>de</strong> eimania ccioly !"#$%& <br />
dicionalmente a la roieda<strong>de</strong> mencionada, eite una amlia biblioraa <strong>con</strong> reerencia a actiida<strong>de</strong> an!<br />
tieiltica, antiictica, antibacteriana, antielmintica, antimalaria, antimicrobiana, antioidante, inibidora<br />
<strong>de</strong> la betalactamaa, uncin emotática, inoi, aumento <strong>de</strong> cailaridad, moluuicida, ntei reducida<br />
<strong>de</strong>l lutatin, edatia, ubtituto <strong>de</strong> itamina C y cicatriante a mayora <strong>de</strong> eta actiida<strong>de</strong> e atribuyen a la<br />
reencia <strong>de</strong> comueto tanino, aonoi<strong>de</strong>, enole y antrauinona yoa !"#$%& <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
tracto <strong>de</strong> metanol a artir <strong>de</strong> oa inducen aborto en ratone a artir <strong>de</strong>l tercer trimetre <strong>de</strong> embarao<br />
oru !"#$%& , a nyanu <br />
")
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
50&62')*+#%#(6*)72)1066%#6Per raue e Brion P<br />
&'()*+<br />
PC<br />
Sinónimos:<br />
F6'*3#%!6"16D:%%*3 Per uell e Bent<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano6Pereil iletre<br />
uecua ita ereil<br />
#*<br />
Descripción morfológica: atia ierba nual o e!<br />
renne allo ue<strong>de</strong> er muy ramificado, <strong>de</strong>licado, erec!<br />
to o reclinado obre el uelo ero <strong>con</strong> lo etremo<br />
acen<strong>de</strong>nte labra e cm <strong>de</strong> alto, raramente<br />
ata m oa <strong>con</strong> ecolo cm, bae anca en<br />
orma <strong>de</strong> aina norecencia umbela imle o com!<br />
ueta lore <strong>con</strong> talo oale, blanco ruto ma!<br />
duro, loboo a ooi<strong>de</strong>, mm <strong>de</strong> laro, olor a aio<br />
o anaoria al etruare<br />
Parte utilizada: ,-# .(-+/-# 0+/01-# .*)00# .1*.'02-20)#<br />
medicinale<br />
Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare, ca!<br />
co, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>!<br />
ciduo ciuitano, boue eco caueo, camo ce!<br />
rrado, abana beniana <strong>de</strong>l norte, abana beniana<br />
<strong>de</strong>l ur, yuna, boue tucumanoboliiano, boue<br />
errano caueo, áramo yunueo, una meda,<br />
una eca y boue <strong>de</strong> I1%:%!6')<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, , P, P, C,<br />
<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao , fiebre , , ulmone ,<br />
uto , , urinarioreorductio , ,<br />
otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
#!<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> E:4%1)6!23*3#%!6"16D:%%*3T tambin llamado F6'*3#<br />
%!6"16D:%%*3T reel la reencia <strong>de</strong> ácido rao, ruo amino, cumarina, eteroi<strong>de</strong> yo tritereno, luc!<br />
ido anico y tanino <strong>con</strong><strong>de</strong>nado e oua !"#$%& o ruto <strong>con</strong>tienen rotena, carboidrato,<br />
aceite olátile, cumarina, cumarina y lo cumarinlucoido letoylloido, mannita, idrocarburo ter!<br />
nico, enole, alcaloi<strong>de</strong> y aonoi<strong>de</strong> aienina, uercetina aoo !"#$%& , aaeta o aceite<br />
eenciale <strong>de</strong> la oa, ruto y race on rico en timoidrouinona mel ter, iotimol metil ter, timol metil<br />
ter, cimeno y terineno o aceite <strong>de</strong> ruto y race, a<strong>de</strong>má, <strong>con</strong>tienen comueto olátile al<strong>de</strong>dico,<br />
como el cuminal<strong>de</strong>do y el terinenal elal !"#$%& ambin e a <strong>de</strong>tectado ,dimetoicimeno y<br />
caracrol metil ter erma !"#$%&#<br />
luna <strong>de</strong> la actiida<strong>de</strong> armacolica ue e reortan en la literatura cienfica ara E:4%1)6!23*3#%!6"1><br />
6D:%%*3 on<br />
Antibacteriana. l aceite eencial <strong>de</strong> la lanta motr actiidad mo<strong>de</strong>rada <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#B"2!6"1><br />
4144*)#3*"$()T#@2O'('$#D!2,'41%$#:#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$ in !"#$%& , erma !"#$%& <br />
Antioxidante. l etracto metanlico <strong>de</strong> lo ruto, rico en comueto enlico y aonoi<strong>de</strong>, motr una caa!<br />
cidad antioidante mayor a la <strong>de</strong>l ácido acrbico '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antimutagénica. o aonoi<strong>de</strong> aienina y uercetina, ailado <strong>de</strong> lo ruto, combatieron la anomala en!<br />
tica inducida or la ciclooamida en ratone aoo !"#$%& <br />
Quimiopreventiva y antitumoral. tudio ei<strong>de</strong>miolico y eerimentale indican ue lo comueto re!<br />
ente en Cycloermum letoyllum oeen roieda<strong>de</strong> antioidante y antiinamatoria, mima ue ue!<br />
<strong>de</strong>n inibir la ormacin, romocin y rorein tumoral n eecto, la raccin rica en aonoi<strong>de</strong>, ailada <strong>de</strong> lo<br />
ruto, motr un otencial uimioreentio rente a la carcinonei cutánea inducida or B en ratone,<br />
modulando la eroidacin lidica cutánea y etimulando la caacidad antioidante aoo !"#$%&#<br />
Hipoglucemiante. o aceite eenciale <strong>de</strong> la oa y ruto motraron una actiidad inibitoria <strong>de</strong> la enima<br />
amilaa inificatiamente mayor a la <strong>de</strong> la acarboa ármaco ue e utilia actualmente ara <strong>con</strong>trolar lo<br />
niele <strong>de</strong> lucoa en aciente diabtico elal !"#$%& <br />
#"
Sinónimos:<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
8+"%9-"(232+"7"6oo rn ontella oy<strong>de</strong>r<br />
PCC<br />
=122!('$#1/12$"$#oo rn indl<br />
Nombres Vernaculares:#<br />
Catellano Carui mura, uruma<br />
uaran uuaroi<br />
Descripción botánica y geografica atia nreda<strong>de</strong>ra<br />
treadora, alo ubecente oa dimora, ineriore<br />
oadolanceolada, ueriore trianulare atada <strong>con</strong><br />
tre lbulo lore blanco erdoa ruto ooi<strong>de</strong>, <br />
cm <strong>de</strong> laro emilla ruoa, color ocuro<br />
Parte utilizada: l láte y oa oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
Macroregion: alle, yuna y caare, caco, ciuita!<br />
nia y antanal<br />
##<br />
Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />
boue eco caueo, boue tucumanoboliiano, a!<br />
lle eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, C, <br />
Usos reportados en medicina tradicional:<br />
Corananre etmao iel
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
#$<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
F2$*G'$#1/12$"$ e caracteria eecialmente or u <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> enima roteoltica <strong>con</strong>centrada en el láte<br />
<strong>de</strong>l tallo y lo ecolo <strong>de</strong> la lanta rribre !"#$%& e ete láte e a ailado a enima roteaa morrena!<br />
na bren tra roteaa ailada <strong>de</strong> la ubamilia cleiaceae, erteneciente a la amilia ocyna!<br />
ceae, on acleana, acleana , acleana B, acleana , calotroina , , y , rocerana, arauana <br />
, y , acleana , morrenana b , unatrana c y acleana C eueiro !"#$%&#<br />
a enima roteaa ocuan el rimer luar en el mercado mundial <strong>de</strong> enima <strong>de</strong>bido a ue la rotelii cam!<br />
bia la roieda<strong>de</strong> umica, ica, biolica e inmunolica <strong>de</strong> rotena inolucrada <strong>con</strong> muco roceo<br />
biotecnolico a roiedad <strong>de</strong> mantenere actia en amlio rano <strong>de</strong> y temeratura, la ace muy in!<br />
tereante ara alicacione alimentaria y armacutica Priolo !"#$%&# <strong>de</strong>má, e abe ue la roteaa<br />
no lo e encuentran en lanta, ino tambin en microoranimo y aráito, don<strong>de</strong> cumlen role indien!<br />
able ara la irulencia y el ataue acia itema inmune <strong>de</strong>l ued , etán inolucrada en el <strong>de</strong>arrollo<br />
<strong>de</strong> muca enermeda<strong>de</strong> <strong>de</strong>eneratia e inaia cáncer, , Caa, malaria, euitoomiai, leimer,<br />
oteooroi, artriti, ama y muca otra, or lo ue u caracteriacin y etudio como enima diana e clae<br />
ara el <strong>de</strong>arrollo <strong>de</strong> ármaco inibidore <strong>de</strong> u actiidad bren <br />
Por otra arte, el etracto eánico <strong>de</strong> lo ruto <strong>de</strong> una eecie <strong>de</strong>l mimo nero, F2$*G'$#)!2'4'0!2$, <strong>de</strong>motr<br />
actiidad analica y antiinamatoria, mientra ue lo etracto diclorometánico <strong>de</strong> lo ruto y emilla di!<br />
minuyeron la rein arterial '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
8')-32')*+#"(:%*$+"&12;$6".&2 cltdl<br />
PCC<br />
Sinónimos:<br />
F)6'/1)6!23$#A*!,2$4D1>,%$(41#01$%3!$($ arr<br />
Nombres Vernaculares:<br />
yoreo bedu<br />
Catellano Cacacaca, uebracoblanco,<br />
ymara aca aca<br />
uaran iraro uau<br />
eenaye liteni<br />
Descripción morfológica: atia rbolito y árbol, iem!<br />
reer<strong>de</strong>, in láte, ue<strong>de</strong> alcanar m <strong>de</strong> altura ronco<br />
ebelto y recto, cortea ruoa, ruea y alo arietada<br />
en laca cuadrada euea oa eritente im!<br />
le, lámina anotamente eltica lanceolada, uerte!<br />
mente coriácea, rida, einecente y unante en<br />
el áice, diueta en erticilo <strong>de</strong> a tre o a ece do<br />
oueta norecencia multiora lore amarillenta,<br />
erumada, laterale <strong>de</strong> menor lonitud ue la oa<br />
ruto olculo, coriáceo a emileoo, er<strong>de</strong> riáceo<br />
emilla numeroa y alada<br />
#%<br />
Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: alle, ciuitania y antanal, caco, lla!<br />
nura y abana<br />
Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />
boue eco caueo, abana beniana <strong>de</strong>l ur, bo!<br />
ue errano caueo y alle eco<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , dolor <strong>de</strong> cabea , , e!<br />
tmao , , C, fiebre , iel , ,<br />
ueo , C, ulmone C, otro , C
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
#&<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
o metabolito ecundario <strong>de</strong>tectado incluyen eteroi<strong>de</strong>, tanino, alcaloi<strong>de</strong> y aonina, aunue la mayor<br />
arte <strong>de</strong> la actiidad biolica <strong>de</strong> la eecie etá centrada en u <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> oi !"#$%& e<br />
an i<strong>de</strong>ntificado alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>, como la aidoermina, iombina <strong>de</strong> lieira !"#$%& , uebra!<br />
cidina, iriolidina, rainilam alcaloi<strong>de</strong> lactámico, no indlico yon !"#$%& a y acetilauamidina yon !"#<br />
$%& b<br />
nayo biolico realiado muetran la iuiente roieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> la eecie<br />
Antiinflamatoria y analgésica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la cortea motr eecto antiinamatorio '(#
8')-32')*+#"(+-
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
#(<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a eecie e caracteria or u <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> indlico e ailaron lo alcaloi<strong>de</strong> caboina , caboina<br />
B, iocaboina B, caraanaubina e iocaracaanaubina e la oa y tallo ambin e ail alocidina <strong>de</strong> lo<br />
tallo eina !"#$%&# e la cortea tambin e ailaron lo alcaloi<strong>de</strong> aricina, ioreerilina y reerilina<br />
ieira !"#$%& <br />
nayo biolico realiado muetran la iuiente roieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> la eecie<br />
Antiprotozoaria. Caboina motr actiidad antiaraitaria <strong>con</strong>tra M!')D3$('$#'(0$("*3 y rpanosoma crui $#<br />
Caboina B motr actia <strong>con</strong>tra Trpanosoma crui inuno <strong>de</strong> eto comueto reent citotoicidad obre<br />
clula C <strong>de</strong> mamero eina !"#$%&# Por otra arte, el etracto diclorometánico <strong>de</strong>l tallo motr una<br />
intena actiidad inibitoria <strong>de</strong> I%$)31/'*3#0$%4'6$2'*3#e lieira eneue !"#$%&#<br />
dicionalmente, enayo biolico realiado en alcaloi<strong>de</strong> indlico, ailado <strong>de</strong> aria eecie <strong>de</strong>l nero<br />
F)6'/1)6!23$, <strong>de</strong>motraron eecto antiadrenrico, inibidore <strong>de</strong> la <strong>con</strong>traccione muculare, ioten!<br />
ore, analico, araiticida, antibacteriano, citotico y antitumorale Pereira !"#$%& <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
uco alcaloi<strong>de</strong> indlico ailado <strong>de</strong>l nero F)6'/1)6!23$#oeen eecto mutanico en clula <strong>de</strong> B$%31><br />
(!%%$#":6D'3*2'*3, en cultio <strong>de</strong> clula mamaria y ulmonare, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> eecto inibitorio <strong>de</strong> la monoa!<br />
minooidaa en teido animal, crecimiento <strong>de</strong> mitoi y <strong>de</strong> fibroblato cardaco Pereira !"#$%&
="66*'-"(
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
$*<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l análii fitoumico reliminar reel la reencia <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>, olienole, tereno, tanino y eterole o!<br />
ranPalacio !"#$%&#a ambin e <strong>de</strong>termin un <strong>con</strong>tenido roteico <strong>de</strong>l y la reencia <strong>de</strong> aminoácido<br />
libre ácido aártico, ácido lutámico, erina, itidina, licina, treonina, arinina, alanina, tiroina, metionina,<br />
alina, enilalanina, ioleucina, leucina y liina oranPalacio !"#$%& b tro comueto ailado on lo<br />
alcaloi<strong>de</strong> indlico alletina, aidoermina, metoidicotina, aaricina, tubotaiina, incadiormina, <strong>con</strong>!<br />
dilocarina, rainilam, aidoermatina, alocidina, ooalocidina ce !"#$%&# y alleiacotami!<br />
na o anto Pao !"#$%&#<br />
l alcaloi<strong>de</strong> alleiacotamina e a caracteriado como multiuncional, ue a <strong>de</strong>motrado actiidad inibitoria<br />
<strong>de</strong> enima <strong>con</strong> actiidad neuro<strong>de</strong>eneratia, como la monoaminooidaa , irtuna y , butirilcolineteraa<br />
y catecolmetiltraneraa o anto Pao !"#$%& <br />
Por otra arte, el etracto <strong>de</strong> H$%%!)'$#7%$,2$#motr actiidad antinica <strong>con</strong>tra ='421)612*3#7:6)!*3T#+2'><br />
chophton rubrum Trichophton mentagrophtes pi<strong>de</strong>rmophton occosum eta#!"#$%
Sinónimos:#<br />
8&+2&2#-"(727"-(art<br />
CC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
;$4"2')#6$
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
$"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
el meocario <strong>de</strong> lo ruto <strong>de</strong> F421413'$#$4*%!$"$#e ail el comueto alactolucomannan , olia!<br />
cárido <strong>con</strong> otencial adyuante Pereira da ila !"#$%& a ula <strong>de</strong> F421413'$#$4*%!$"$ bocaiua <strong>con</strong>tiene<br />
aroimadamente umedad, lido, , rotena, <strong>de</strong> carboidrato, , cenia y , fibra<br />
l otaio e el mineral <strong>con</strong> mayor <strong>con</strong>centracin m, euido or calcio m y cobre m a<br />
ula <strong>con</strong>tituye una rica uente <strong>de</strong> cobre, inc y otaio ara nio e la <strong>con</strong>i<strong>de</strong>ra tambin rica en caroteno<br />
m <strong>de</strong> ula interal, <strong>con</strong>tribuyendo al enrriuecimiento <strong>de</strong> la dieta reional como uente <strong>de</strong> nutriente,<br />
itamina , cobre, otaio y inc amo !"#$%& <br />
n rata ue uren <strong>de</strong> <strong>de</strong>lecin <strong>de</strong> itamina , la biodionibilidad <strong>de</strong> caroteno aimilable a artir <strong>de</strong> la<br />
ula la eecie e mayor ue el caroteno uro amo !"#$%& a emilla oeen <strong>con</strong>tenido eleado<br />
<strong>de</strong> aceite , rotena y fibra a rinciale rotena oluble ailada on lobulina<br />
y lutelina a raccione roteica on rica en lo aminoácido eenciale metionina, citena,<br />
alina y leucina o aminoácido eenciale má limitante, en eecial ara nio <strong>de</strong> a ao <strong>de</strong> edad, on<br />
treonina y liina Comarada <strong>con</strong> el coco y el anacardo, eta eecie e rica en calcio, oro y mananeo ero<br />
no e uficiente ara abatecer la <strong>con</strong>centracione recomendada ara la dieta adulta iane !"#$%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
n la ula redominan ácido rao monoinaturado, eecialmente ácido oleico te aceite en u<br />
orma natural tiene actiidad diurtica y otencial antiinamatorio, inibiendo notablemente en rata el e<strong>de</strong>ma<br />
roducido or el ala carraeenan a la ora a adminitracin oral <strong>de</strong>l aceite inibe la miracin<br />
leucocitaria inducida or carraeenan en la caidad leural <strong>de</strong> la rata l aceite microencaulado oee adi!<br />
cionalmente actiidad antie<strong>de</strong>matonica y diurtica ecano !"#$%&#<br />
$38402356:3624i191:?:<br />
en raeel !"#$%& realiaron un etudio ara ealuar la toicidad <strong>de</strong>l aceite etrado <strong>de</strong> la ula <strong>de</strong> F421><br />
413'$#$4*%!$"$ PC en rata maco y embra itar a rata ueron ometida a do tratamiento toici!<br />
dad auda, don<strong>de</strong> lo animale inirieron m <strong>de</strong>l aceite y toicidad ubauda don<strong>de</strong> inirieron <br />
m o reultado muetran ue la rata ometida a toicidad aua urieron mortalidad o alteracione <strong>de</strong><br />
<strong>con</strong>ducta ientra ue auella ue recibieron la doi <strong>de</strong> toicidad ubauda, no motraron cambio inifi!<br />
catio en arámetro ematolico, bioumico o itoatolico o reultado muetra una auencia <strong>de</strong><br />
toicidad aua y ubauda, la eoicin oral al aceite <strong>de</strong> F&#$4*%!$"$#en rata raeel !"#$%& <br />
Con idntica doificacin <strong>de</strong> PC, raeel !"#$%&# ealuaron lo eecto citotico, enotico y muta!<br />
nico mediante enayo cometa mtodo baado en electroorei <strong>de</strong> el ue mi<strong>de</strong> el dao <strong>de</strong>l celular y la<br />
rueba <strong>de</strong>l microncleo enayo !(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:#<br />
Attalea princeps art<br />
Attalea ecelsa art e ren<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano cere, caci, motac<br />
Cacobo ebini<br />
Ciuitano rucuri<br />
acineri ami<br />
Paioneo otai<br />
acana umi<br />
rinitario ocno<br />
imane anai<br />
imaneoeten anai<br />
uraare ie<br />
Attalea phalerata art e ren<br />
CC<br />
$$<br />
Descripción morfológica:<br />
atia Palmera olitaria <strong>de</strong> m <strong>de</strong> alto y cm<br />
<strong>de</strong> diámetro ronco <strong>de</strong>namente cubierto <strong>con</strong> la ba!<br />
e <strong>de</strong> la oa oa <strong>con</strong> inna irreularmente<br />
diueta e inerta en tre lano norecencia raci!<br />
mo interoliar, <strong>con</strong> ednculo laro, crece al niel <strong>de</strong> la<br />
oa, interoliar lore blancuca a amarillenta ruto<br />
elioi<strong>de</strong>, cácara dura, amarillento cuando madura,<br />
ula interna aceitoa, uae, cremoa <strong>de</strong> color amarillo<br />
a anaranado inteno, dulce emilla or ruto<br />
Parte utilizada: a ra oee roieda<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />
antanal, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, abana beniana<br />
<strong>de</strong>l norte, abana beniana <strong>de</strong>l ur, camo amani!<br />
co<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
enutricin , , , dolor <strong>de</strong> cabea C,<br />
, etmao C, , , , , , fie!<br />
bre C, , , ueo C iel C, , , ,<br />
, ulmone , , urinarioreroductio ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
$%<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
Attalea phalerata motr una <strong>con</strong>i<strong>de</strong>rable citotoicidad rente a tre linae celulare C carcinoma <strong>de</strong> colon<br />
umano, lioblatoma y B melanoma y <strong>con</strong> doorrubicina como <strong>con</strong>trol oitio a!<br />
moud !"#$%& <br />
iten muco má etudio realiado en otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero,#F&#)6!4'1)$T tambin <strong>con</strong>ocida como<br />
N2,'7(:$#)6!4'1)$#$#N2,'7(:$#6D$%!2$"$& ntre lo comueto i<strong>de</strong>ntificado ara eta eecie e encuentran<br />
tanino, acare, aonina, eteroi<strong>de</strong> y tritereno ei <strong>de</strong> oua !"#$%& el meocario <strong>de</strong> ruto e<br />
ail un oliacárido <strong>con</strong> etructura <strong>de</strong> tio lucano, ue incrementa la aocitoi '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
enn y colaboradore robaron un etracto <strong>de</strong> etanol <strong>con</strong> eicariomeocario obre la iabilidad,<br />
moroloa y metabolimo <strong>de</strong> aria lnea celulare leucemia, cáncer <strong>de</strong> mama umano, fibroblato <strong>de</strong> ratn<br />
y linocito umano reco l etracto diminuy la iabilidad <strong>de</strong> toda la clula doi<strong>de</strong>endiente, eecto<br />
muco má ronunciado en la lnea celulare tumorale ue en la no tumorale ta diminucin ue euida<br />
or <strong>con</strong>traccin celular, alteracione morolica y notoria <strong>con</strong><strong>de</strong>nacin <strong>de</strong> lo ncleo o reultado uieren<br />
-#Attalea speciosa como uente romioria <strong>de</strong> nueo aente antineoláico<br />
$38402356:3624i191:?:<br />
l meocario tambin e rico en comueto tico como tanino y aonina Para ealuar eta otencial<br />
toicidad auda e adminitr a ratone un etracto <strong>de</strong> meocario en doi nica <strong>de</strong> , y <br />
alimentacin orada, ruo a ue mayor a lo o e <strong>de</strong>tectaron alteracione <strong>de</strong>l comor!<br />
tamiento o eo cororal ni eecto en el aecto macrocico o microcico <strong>de</strong> lo rano eaminado e<br />
ober un incremento en la oataa alcalina y diminucin <strong>de</strong> la <strong>con</strong>centracin <strong>de</strong> urea en todo lo ruo y<br />
e roduo un aumento inificatio <strong>de</strong> triacillicrido en uno <strong>de</strong> ello n <strong>con</strong>cluin, el tratamiento audo <strong>con</strong><br />
doi alta <strong>de</strong>l etracto ue<strong>de</strong> aectar aluno arámetro bioumico en orma dura<strong>de</strong>ra, aunue in eecto a<br />
niel tiular o en el eo cororal o <strong>de</strong> rano ailado Barroueiro !"#$%& <br />
$&<br />
ambin e ealu la toicidad, citotoicidad y enotoicidad <strong>de</strong> la arina <strong>de</strong>l meocario na <strong>con</strong>centracin<br />
<strong>de</strong> mm tuo eecto tico y citotico inificatio en el meritema <strong>de</strong> la cea F%%'*3 Por el mtodo<br />
<strong>de</strong> recuencia <strong>de</strong> aberracin cromomica, la <strong>con</strong>centracin <strong>de</strong> mml tuo eecto enotico inificatio<br />
ero ninuna <strong>de</strong> la <strong>con</strong>centracione ue enotica or el mtodo <strong>de</strong> recuencia <strong>de</strong> microncleo a toicidad<br />
auda <strong>de</strong>l etracto acuoo <strong>de</strong>l olo no tuo eecto <strong>de</strong> rieo en la mayora <strong>de</strong> arámetro ematolico y bio!<br />
umico <strong>de</strong> ratone adulto amoco roduo alteracione en la actiidad locomotora y coordinacin motora <strong>de</strong><br />
lo ratone o anto e ila
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Chamaedorea angustisecta6Burret<br />
CC<br />
Sinónimos:<br />
ED$3$!/12!$#%!1(') oore<br />
Nombres Vernaculares:<br />
Catellano Palmita, iyaya, eyeye, iyeyi<br />
acana uaua<br />
imaneoten taai<br />
Descripción morfológica: atia Palmera, inerme e!<br />
uea, <strong>de</strong><strong>de</strong> uno cenmetro ata m <strong>de</strong> altura<br />
oa madura on la má euea <strong>de</strong> toda la al!<br />
ma, innada norecencia interoliar ero a ece in!<br />
traoliar, ramificada en un or<strong>de</strong>n, la etiminada or<br />
nudo, la iltilada olitaria or nudo lor dioica, er!<br />
<strong>de</strong>, in aroma ruto drua, narana o roa ata nero<br />
Parte utilizada: o tallo, ra y ore oeen roieda!<br />
<strong>de</strong> medicinale<br />
$'<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, llanura y<br />
abana<br />
Hábitat: m Boue medo, abana beniana<br />
<strong>de</strong>l norte, abana beniana <strong>de</strong>l ur, camo amani!<br />
co, yuna<br />
Distribución nacional: B, P, P<br />
Usos reportados en medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , etmao , iel , <br />
, urinarioreroductio
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
$(<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
e ealu el eecto antituio en ratone <strong>de</strong> etracto <strong>de</strong>#ED$3$!/12!$#"!6!G'%1"!, adminitrado or a oral l<br />
etracto acuoo no tuo eecto antituio o etracto <strong>de</strong> metanol y cloroormo muetran actiidad doi<strong>de</strong>!<br />
endiente en el rano m la doi <strong>de</strong> m, inibieron la to en un y reectia!<br />
mente, comarable al eecto roducido or el aente antituio teobromina Pre !"#$%& <br />
e ealu en ratone el eecto iolicemiante <strong>de</strong> dierente doi <strong>de</strong>l etracto <strong>de</strong> acaya ED$3$!/12!$#"!6!><br />
G'%1"! adminitrado or a intraeritoneal a dierente doi a adminitracin <strong>de</strong> m en ratone nor!<br />
molucmico reduo la lucoa anunea en , <strong>con</strong>firmándoe la actiidad iolicemiante <strong>de</strong> la eecie<br />
oble Carrana
Nombres vernaculares:<br />
Catellano a, aai, alma <strong>de</strong> roario<br />
Cacobo Panabi<br />
acineri ai<br />
rinitario utno<br />
imaneoten aere<br />
uraare urii<br />
acana uida<br />
>%7*+)*()+*&"72+-"6art<br />
CC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Descripción botánica: atia Palmera olitaria, <strong>de</strong> <br />
m <strong>de</strong> alto y cm <strong>de</strong> diámetro ronco olitario, lio<br />
ace a<strong>de</strong>nticia lia y roa, ormando una <strong>de</strong>na e!<br />
tructura en la bae oa, <strong>de</strong> aro m <strong>de</strong> laro,<br />
incluyendo el eciolo Pinna oueta or lado,<br />
nerio central rominente, <strong>de</strong>cen<strong>de</strong>nte norecen!<br />
cia racimo inraoliar ruto drua loboa, cm <strong>de</strong><br />
diámetro, rura o nero<br />
Parte utilizada: a ra oee roieda<strong>de</strong> medicinale<br />
$)<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />
antanal, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo yuna<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , fiebre C, <strong>de</strong>nutricin<br />
y , diabete , dolor <strong>de</strong> cabea ,<br />
etmao , ueo , , iel , , ul!<br />
mone C, , urinarioreroductio , ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
%*<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a eecie <strong>con</strong>tiene ácido rao, incluyendo el ácido almtico <strong>de</strong> raa, ácido eteárico y<br />
a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> ácido oleico l ácido oleico tiene calidad comarable a alta, aceite <strong>de</strong> olia y canola, lo ue uiere<br />
eecto cardiorotectore y anticancereno Catillo !"#$%&#<br />
a eecie a recibido muca atencin como una uerruta or u alto otencial antioidante, la ula <strong>de</strong>l<br />
ruto reult er uerior en todo lo enayo umico realiado an !"#$%& Como arte <strong>de</strong> un etudio<br />
<strong>de</strong> nueo roducto naturale antialdico, e ailaron do comueto <strong>de</strong> la race <strong>de</strong> la alma el <strong>de</strong>idrodi!<br />
<strong>con</strong>ierildibenoato liado a linano y el ácido idroibenoico l ltimo oee una mo<strong>de</strong>rada actiidad anti!<br />
aldica enen !"#$%& <br />
o etracto oeen ario comueto olienlico <strong>con</strong> roieda<strong>de</strong> antioidante o reente en mayor<br />
cantidad on la orientina, ioorientina y el ácido anlico dicionalmente la antocianina cianidinalucido<br />
y cianidinarutinido, on utancia relacionada a roieda<strong>de</strong> antioidante, antiinamatoria, antirolie!<br />
ratia y cardiorotectora amauci !"#$%&#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
a antocianina on lo olienole redominante en la ruta in emilla tanto en @%!2$4!$#$#@>!4$"12'$%#<br />
reonable <strong>de</strong>l <strong>de</strong> la caacidad antioidante total n amba eecie tambin e encuentran aria ao!<br />
na cateuina, eicateuina, dmero y trmero <strong>de</strong> rocianidina y ácido enlico rotocatecuico, idroi!<br />
benoico, anllico, irnico y erlico urante lo roceo trmico C or minuto e areciaron r!<br />
dida <strong>de</strong>l <strong>de</strong> antocianina en @%!2$4!$ y en @>!4$"12'$ lo cambio lee en comueto enlico<br />
no antociannico e ober diminucin roorcional en la caacidad antioidante to reultado<br />
muetran en amba eecie oeen un imilar erfil olienlico, comarable roieda<strong>de</strong> antioidante, ero<br />
lo mo<strong>de</strong>rada etabilidad fitoumica durante el calentamiento PacecoPalencia !"#$%&#<br />
e ailaron lo iuiente comueto <strong>de</strong> la race y tallo <strong>de</strong> oa <strong>de</strong> @>!4$"12'$ aonoi<strong>de</strong> uercetina,<br />
cateuina, eicateuina, rutina y atilbina, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> itoterollucoiranido odo lo etracto y<br />
aonoi<strong>de</strong> en<strong>con</strong>trado motraron actiidad antioidante uerior a B, iendo la atilbina la meno actia <strong>de</strong><br />
lo aonoi<strong>de</strong> la nica <strong>con</strong> actiidad comarable odo lo etracto tuieron actiidad citotica entre<br />
m ara y m ara , aunue menor ue el <strong>con</strong>trol laacol m l ito!<br />
terollucoiranido roorcion el <strong>de</strong> roteccin en una rueba <strong>de</strong> ealuacin antiletal obre el<br />
eneno <strong>de</strong> Botro araracá en ratone albino aloa !"#$%&#<br />
a inetiacin fitoumica <strong>de</strong> etracto <strong>de</strong> race y eciolo <strong>de</strong> oa en eano, acetato <strong>de</strong> etilo y metanol<br />
roorcion etimatenolona ácido idroibenoico lucoiranoilitoterol almitato <strong>de</strong><br />
itoterol mecla <strong>de</strong> itoterol y etimaterol, amirina y lueol, rie<strong>de</strong>linaona y idroirie<strong>de</strong>li!<br />
naona y lucoa a etimatenolona y el lucoiranoilitoterol dieron bueno reul!<br />
tado en el bioenayo <strong>de</strong> renacuao <strong>de</strong> almuera, ue <strong>de</strong>tecta comueto <strong>con</strong> uo otenciale como aente<br />
antitumorale, eticida y otro aloa Boaentura ace y eciolo <strong>de</strong>ecado reentaron a<strong>de</strong>má<br />
ario <strong>con</strong>tituyente olare etillucoiranido, metillucoiranido, y ramnoa, y <br />
lucoa, y arabinoa Boaentura aloa <br />
%!<br />
$38402356:3624i191:?:<br />
l <strong>con</strong>umo <strong>de</strong> la baya crece en el mercado internacional <strong>de</strong>bido a u eleado alor nutricional y enertico n<br />
ete etudio e ealu la reueta inmunolica <strong>de</strong> ratone inmuniado or a oral <strong>con</strong> <strong>de</strong> ula liofi!<br />
liada <strong>de</strong> aa, <strong>de</strong>tectándoe anticuero eecfico e en el uero mediante y or la tcnica <strong>de</strong> in!<br />
munoblo <strong>con</strong> inmunoreciitacin to reultado indican ue la baya ue<strong>de</strong> <strong>con</strong>i<strong>de</strong>rare como un alreno<br />
alimenticio lieira !"#$%&#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
8&".712')*+#%#(1-')-3%##C<br />
C<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Pea ea, torotoro<br />
Ciuitano aauioca<br />
Paioneo au<br />
Descripción morfológica: atia ierba <strong>de</strong> cm lo!<br />
re blanca muy euea uto er<strong>de</strong> einoo <strong>con</strong> o!<br />
10)#<br />
Parte utilizada: oda la lanta oee roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
Macroregion: alle, yuna y caare, ciuitania y<br />
antanal, llanura y abana<br />
%"<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo y alle eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, C, <br />
'5456038402?:4563=6;?6>3:191=?620?:1914=?;<br />
iebre P, iel C
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
%#<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
e la arte area <strong>de</strong> la lanta e ailaron euiterenlactona uaianolido como iidunlido , ci,<br />
ciermacranolido y lo melamolido acantoermal y B ta euiterenlactona oeen, en u e!<br />
tructura, un itema metilenlactona, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> carbonilo , inaturado y eoi, lo ue le <strong>con</strong>fiere<br />
una amlia ama <strong>de</strong> actiida<strong>de</strong> biolica, incluyendo la antimicrobiana y antitumoral e la oa e ailaron<br />
terenoi<strong>de</strong>, carboidrato, alcaloi<strong>de</strong>, lucido, aonoi<strong>de</strong>, aona, tanino álico, aonina, muclao e<br />
idrocarburo aliático tria<strong>con</strong>tano, butil eicoano y etacoanol Caraborty !"#$%&# ounbeme,<br />
!"#$%& l aceite eencial <strong>de</strong> la oa e rico en euitereno olátile ue incluyen cariofileno, u!<br />
muleno, coaeno, ido <strong>de</strong> cariofileno, biabolol y eatulenol, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> otro <strong>con</strong>tituyente olátile como<br />
caracrol, metil caracrol y al<strong>de</strong>do aliático iio !"#$%& enut !"#$%& n la race e <strong>de</strong>tectaron<br />
idrocarburo, alcoole, ácido aliático <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>na lara iio !"#$%&# y fitoeterole rao !"#$%&#<br />
ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica reortada y realdada or etudio cienfico ara F4$("D1)6!23*3#<br />
D')6'/*3#e encuentran<br />
Antibacteriana.6cantoermal B, la euiterenlactona mayoritaria <strong>de</strong> F4$("D1)6!23*3#D')6'/*3, motr<br />
actiidad electia <strong>con</strong>tra @("!214144*)#0$!4$%')#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*), a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> ue inibi el crecimiento<br />
20#B"$6D:%14144*)#$*2!*) reitente a la meticilina,#'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antiprotozoaria. tracto <strong>de</strong> la lanta on rico en alcaloi<strong>de</strong>, e motraron actio <strong>con</strong>tra clone <strong>de</strong> reerencia<br />
20#I%$)31/'*3#0$%4'6$2'*3 y tambin <strong>con</strong>tra cea <strong>de</strong> I%$)31/'*3#0$%4'6$2'*3 ailada <strong>de</strong> nio <strong>de</strong> entre y <br />
ao, iendo eta ltima alo má enible al etracto ue lo clone <strong>de</strong>má, el etracto motr baa citotoi!<br />
cidad en tre lnea celulare umana P, melanocito normale y B anon !"#$%& l etracto<br />
acuoo acdico <strong>de</strong> la arte area y la euiterenlactona ailada <strong>de</strong>l mimo, motraron actiidad antila!<br />
mdica '(#
8&10+2&6-.*('"7%+*-2-3*' am C<br />
C<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
f1=456<br />
F4D:214%'(!#4$(/'4$()#unt C<br />
P($6D$%'*3#)$"*2!'1'/!) am<br />
Nombres Vernaculares:<br />
Catellano ian tian maco, ira ira blanca<br />
uaran ateia<br />
Descripción morfológica: atia ierba <strong>de</strong> cm<br />
<strong>de</strong> alto oa imle, alterna, <strong>con</strong> en ubecente<br />
norecencia catulo lore blanca lorece entre u!<br />
lio y aoto<br />
Parte utilizada: a oa y ore oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare, caco,<br />
ciuitania y antanal<br />
%%<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>!<br />
ciduo ciuitano, camo cerrado, boue tucuma!<br />
noboliiano, boue errano caueo, una meda,<br />
una eca<br />
Distribución nacional: C, C, P, , C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , P, etmao C, , <br />
, P, , fiebre , ueo C, ulmone<br />
C, , , , uto C, urinariorero!<br />
ductio C
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
%&<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
F4D:214%'(!#)$"*2!'1'/!) e caracteria or u alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> olienole y aonoi<strong>de</strong> ntre lo aonoi<strong>de</strong><br />
ailado <strong>de</strong> eta eecie, lo mayoritario on luteolina y uercetina, aunue tambin e a i<strong>de</strong>ntificado me!<br />
tiluercetina, tere <strong>de</strong> alaninametil ter iera, !"#$%&#, alanina metil ter, alanina erraro !"#<br />
$%&# y otro <strong>de</strong>riado ambin e an i<strong>de</strong>ntificado cal<strong>con</strong>a acyrobical<strong>con</strong>a olcu !"#$%&#,<br />
ácido enlico ácido caeico, ácido cloronico y ácido iocloronico Polyodoro !"#$%& , dibenourano<br />
renilado acyrobenourano Carney !"#$%& , metil<strong>de</strong>metilauriceirona oray !"#$%& , na!<br />
alina , orolucinol irona renilada Caero !"#$%&#, tere <strong>de</strong> calleryanina erraro !"#$%& ,<br />
oliacárido uelado a un in metálico Pulmann !"#$%&#, ácido rao, eterole antin !"#$%& y<br />
aceite eenciale o Carmo !"#$%& <br />
a actiida<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara F4D:214%'(!#)$"*2!'1'/!) incluyen<br />
Antimicrobiana. a <strong>de</strong>coccin <strong>de</strong> la lanta motr actiidad inibitoria <strong>de</strong> aria cea <strong>de</strong> B"$6D:%14144*)#$*2!*)%#<br />
ailada <strong>de</strong> aciente <strong>con</strong> acn y otra ineccione Calo et al o etracto clorrmico y eánico <strong>de</strong> la<br />
inorecencia, tambin motraron actiidad <strong>con</strong>tra cea <strong>de</strong> B"$6D:%14144*)#$*2!*) ailada <strong>de</strong> lece <strong>de</strong> aca<br />
inectada <strong>con</strong> matiti emo !"#$%& na mecla <strong>de</strong> uercetina, metiluercetina y metil<strong>de</strong>!<br />
metilauriceirona, ailado <strong>de</strong> la lanta, e motr actia <strong>con</strong>tra @)4D!2'4D'$#41%'#oray !"#$%& l tratamiento<br />
<strong>de</strong> rata inectada <strong>con</strong> +2:6$(1)13$#!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antioxidante. o etracto acuoo y metanlico <strong>de</strong> la lanta motraron una inificatia caacidad antioidante<br />
'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
?"&&1"+-'(3+"&%.&%6-@26-"#C<br />
C<br />
Sinónimos:<br />
;$44D$2')#6*%
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
%)<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
;$44D$2')#/2$4*(4*%'01%'$#e el rincial inrediente <strong>de</strong>l llamado roleo er<strong>de</strong> <strong>de</strong>l ur <strong>de</strong> Brail, un roducto<br />
natural roceado or la abea a artir <strong>de</strong> reina y bálamo eetale, muy aamado or u mltile ali!<br />
cacione medicinale a mayor arte <strong>de</strong> lo comueto ue e an i<strong>de</strong>ntificado en el roleo e encuentran<br />
tambin en lo coollo <strong>de</strong> ;$44D$2')#/2$4*(4*%'01%'$, aunue tambin lo aortan la oa, ore y tallo i!<br />
doriaa !"#$%&# o rinciale <strong>con</strong>tituyente <strong>de</strong> la lanta on lo aonoi<strong>de</strong> ioauranetina, aroma!<br />
<strong>de</strong>ndrinametil ter, lo tereno baccarina y lo ácido enlico arteilina C o ácido ,direnili!<br />
droicinámico, ácido caeico, ácido erlico, ácido cumárico y <strong>de</strong>riado renilado emo !"#$%& anto<br />
en el roleo, como en lo etracto <strong>de</strong> coollo y oa, el comonente mayoritario e la arteilina C Par !"#<br />
$%& a arte area <strong>de</strong> la lanta, rincialmente lo coollo, on rica en ácido cloronico y <strong>de</strong>riado<br />
<strong>de</strong>l ácido caeoilunico, aunue tambin <strong>con</strong>tienen ditereno <strong>de</strong> tio labdano, comueto renilado, ao!<br />
noi<strong>de</strong> y otro enole imle idoriaa !"#$%&# n la oa e <strong>de</strong>tectaron tritereno ácido urlico,<br />
ácido idroiurlico, ido <strong>de</strong> baccari, rie<strong>de</strong>lanol, aonoi<strong>de</strong> ioauranetina, aroma<strong>de</strong>ndrinametil<br />
ter, aemer<strong>de</strong>o, inobanina, <strong>de</strong>riado benourano icidona, ácido cumárico, ácido diidrocumárico<br />
y <strong>de</strong>riado renilado baccarina, druanina lactona <strong>de</strong>l ácido autriaco, acetato <strong>de</strong> autriaiuilo y un<br />
ditereno clerodano a ilailo#!"#$%&# iima !"#$%&# Par !"#$% e la race e ailaron<br />
75'2*#20#;$44D$2'), rie<strong>de</strong>lanol, icidona, idroi,diidroeuarina y idroitremetona iima !"#<br />
$%&# <strong>de</strong>má, ;$44D$2')#/2$4*(4*%'01%'$ tambin roduce un aceite eencial cuyo rincial comonente e<br />
el euitereno nerolidol loell !"#$%& <br />
ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica reortada y realdada or etudio cienfico ara ;$44D$2')#/2$4*(4*><br />
%'01%'$ e encuentran<br />
Antimicrobiana. l etracto diclorometánico <strong>de</strong> la oa motr actiidad antinica <strong>con</strong>tra E$(/'/$#J2*)!'#$#<br />
E2:6"14144*)#(!10123$() o ácido urlico y idroiurlico e motraron actio <strong>con</strong>tra una cea meti!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
3'('+*!10)')/0+/0#20#B"$6D:%14144*)#$*2!*) l aonoi<strong>de</strong> ioaaurenetina e actio <strong>con</strong>tra E$(/'/$#(!10123$()#<br />
a ilailo !"#$%& l aceite eencial <strong>de</strong> ;$44D$2')#/2$4*(4*01%'$#motr roieda<strong>de</strong> reductora <strong>de</strong> la<br />
laca bacteriana <strong>de</strong>ntal iual <strong>de</strong> eficiente ue la <strong>de</strong> ormulacione comerciale como Pla o iterine Pedrai<br />
!"#$%&#<br />
Antioxidante y hepatoprotectora. l etracto <strong>de</strong> la lanta, obtenido mediante ercolacin <strong>con</strong> roilenlicol,<br />
motr una otente actiidad antioidante en mito<strong>con</strong>dria ailada <strong>de</strong> ado <strong>de</strong> ratn, roteindola <strong>de</strong> da!<br />
o oidatio mediante catacin <strong>de</strong> radicale libre ica actiidad e atribuy al alto <strong>con</strong>tenido enlico <strong>de</strong>l<br />
etracto, ue <strong>con</strong>tena ácido caeico, ácido cumárico, ácido cinámico, arteilina C e ioauranetina uimare<br />
!"#$%&# l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la lanta, <strong>con</strong> un <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> ácido enlico muy imilar, tambin<br />
motr eto eecto een<strong>de</strong> !"#$%&#<br />
Antiinflamatoria y antinociceptiva. l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la oa diminuy inificatiamente la re!<br />
ueta nocicetia e inamatoria en dierente mo<strong>de</strong>lo '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
?"&&1"+-'(
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
&"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
;$44D$2')#7!(')"!%%1'/!), tambin <strong>con</strong>ocida como ;$44D$2')#"2'3!2$#*#;$44D$2')#42')6$T <strong>con</strong>tiene aceite een!<br />
ciale comueto rincialmente or ineno, acetato <strong>de</strong> carueilo y carueol enni !"#$%&#, a<strong>de</strong>má<br />
<strong>de</strong> otro comonente minoritario como ledol, eu<strong>de</strong>mol, ido <strong>de</strong> umuleno, limoneno, imePire !"#$%&#<br />
, cariofileno, nerolidol, elemeno, uaieno, cadieno, aroma<strong>de</strong>ndreno ui !"#$%& y otro ambin e<br />
an ailado aona, como euatrina, cirimaritina, ciriliol, iidulina, enanina y aienina, ue e <strong>con</strong>i<strong>de</strong>!<br />
ran lo rinciale comueto actio <strong>de</strong> la lanta, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> otro aonoi<strong>de</strong> como la uercetina, luteolina,<br />
neetina, rutina y euatorina e la arte area e ailaron <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l iuerol, olialacina y un ter<br />
icoilo <strong>de</strong>l ácido erlico enni !"#$%& tro comueto i<strong>de</strong>ntificado en ;$44D$2')#7!(')"!%%1'/!)#)*+#(*)#<br />
diterenoi<strong>de</strong> neoclerodano, como el idroi,clerodadieno,,diolido anuario, !"#$%&#,<br />
ácido unico imePire !"#$%&#, euiterenlactona ui !"#$%&#, aonina e oua !"#$%&#<br />
y un ter aromático uroyanai !"#$%&#<br />
ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica realdada or etudio cienfico ara ;$44D$2')#7!(')"!%%1'/!), etán<br />
Antimicrobiana. a euiterenlactona reente en la lanta motraron actiidad <strong>con</strong>tra B4D')"1))13$#3$(><br />
)1(''#$#Tripanosoma cruii l aonoi<strong>de</strong> enaanina reent actiidad antibacteriana <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#<br />
aureus Bacillus subtilis $#='4214144*)#%*"!*) l etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta motr eecto antiirale <strong>con</strong>tra lo<br />
iru <strong>de</strong> ere imle tio y <strong>de</strong> etomatiti eicular ui !"#$%&# aonoi<strong>de</strong> euatorina<br />
y una <strong>de</strong> la diterenlactona ailada motraron actiidad antimicrobiana enni !"#$%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antioxidante. l etracto acuoo <strong>de</strong> la arte area motr caacidad antioidante '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Baccharis latifolia ui Pa Per<br />
C<br />
Sinónimos:<br />
Baccharis oribunda unt<br />
;$44D$2')#2'6$2'$ unt<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Cilca, uma cilca<br />
ymara Cillca, aca clla<br />
uecua Cillco<br />
&$<br />
Descripción morfológica: atia rbuto erecto oco<br />
ramificado <strong>de</strong> ata m, labro oa alterna, reino!<br />
a, erbácea, <strong>con</strong> eciolo <strong>de</strong> cm, oadalanceola!<br />
da, bor<strong>de</strong> uniormemente aerrado, a y en la!<br />
bro bae auda, áice audo, cm <strong>de</strong> laro, <br />
cm <strong>de</strong> anco Caitulecencia en ancula terminale,<br />
edicelo <strong>de</strong> ,, cm, inolucro acamanado, filaria<br />
eriada lore numeroa, cremoa<br />
Parte utilizada: a arte area oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare<br />
Hábitat: m una, boue tucumanoboli!<br />
iano, alle eco, una meda<br />
Distribución nacional: C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao , ueo ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
&%<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> Baccharis latifolia reel la reencia <strong>de</strong> tritereno yo eteroi<strong>de</strong>, com!<br />
ueto enlico, acare reductore y aonoi<strong>de</strong> e la arte area <strong>de</strong> la lanta e ail un <strong>de</strong>riado re!<br />
nilado <strong>de</strong>l ácido cumárico, ditereno <strong>de</strong>l tio entlabdano y euitereno n el aceite eencial tambin e<br />
i<strong>de</strong>ntificaron monotereno como el limoneno comueto mayoritario, tueno, ineno y euitereno<br />
como el ermacreno , cadineno, ledol, cubenol y erbocci<strong>de</strong>ntaurano ntre lo aonoi<strong>de</strong> ailado <strong>de</strong> eta<br />
eecie e encuentran el ,dimetoiaemerol, ,dimetoiaienina, ramnaina, metoiramnaina,<br />
,dimetoiaienina, acacetina, metoiuercetina, luteolina y ,,trimetoiluteolina lore !"#$%& <br />
o comueto mayoritario <strong>de</strong>l etracto <strong>de</strong> Baccharis latifolia on lo aonoi<strong>de</strong> luteolina y acacetina a lu!<br />
teolina e un aonoi<strong>de</strong> amliamente ditribuido en eecie eetale y e an comrobado u roieda<strong>de</strong><br />
antiinamatoria, antioidante, antimicrobiana y anticanceroa Por u arte, la acacetina a motrado actii!<br />
dad antiinamatoria y antirolieratia obre aria lnea celulare <strong>de</strong> cáncer, como la e ado y la <br />
ulmn tro aonoi<strong>de</strong> reente tambin an <strong>de</strong>motrado actiidad antioidante a ramina, a<strong>de</strong>má,<br />
reent actiidad antibacteriana <strong>con</strong>tra H',2'1#4D1%!2$!#$#@("!214144*)#0$!4$%')#lore !"#$%& <br />
Activida<strong>de</strong>s antiinflamatoria y analgésica<br />
e realiaron rueba reclnica ara ealuar la caacidad antiinamatoria tica '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
<strong>con</strong>tuione muculare ecundaria ico etudio <strong>de</strong>motraron la eficacia <strong>de</strong> la crema <strong>con</strong>tra la inamacin<br />
y el dolor, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> no reentar eecto colaterale ni aleria ta crema, ue reent mayor eficacia ue<br />
el roducto icloel, e comercialia actualmente en el mercado armacutico boliiano, bao el nombre <strong>de</strong><br />
Cillcaam alcedorti alinaánce <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
o etudio <strong>de</strong> toicidad <strong>con</strong>cluyeron ue lo etracto diclorometánico y metanlico <strong>de</strong> Baccharis latifolia#+*#<br />
on enotico ara mutáeno directo o indirecto en lo tet en ala y <strong>de</strong> en o!<br />
drio oria Por otra arte, lo etudio <strong>de</strong> toicidad reclnica <strong>de</strong>l etracto etanlico no <strong>de</strong>motraron<br />
eecto tico inificatio ni mortalidad a una doi <strong>de</strong> m <strong>de</strong> eo cororal, a oral, en ratone al!<br />
bino uio in embaro, a eta doi e oberaron aluno cambio inificatio en el eo <strong>de</strong> lo rano<br />
or inetin oral en ratone, e irritacin cutánea lee or alicacin tica en <strong>con</strong>eo onále !"#$%&#<br />
&&
?-3*.'()-62'"#<br />
C<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
;'/!()#)4$(/'4'($#unt<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano mor eco, cadillo rocero, crea morada,<br />
ea ea, anana<br />
ymara Cilluiua, muni muni<br />
uecua atun muni<br />
uarani oeo atiuna mi<br />
rinitario itai<br />
uraare Pererte<br />
Descripción morfológica: atia ierba anual, erecta,<br />
labra o oco ubecente, <strong>de</strong> , a , m <strong>de</strong> altu!<br />
ra romática <strong>con</strong> tallo y rama cuadranulare oa<br />
oueta, oliolo laciniado, bor<strong>de</strong> aerrado nore!<br />
cencia catulo terminal, laramente edicelado lore<br />
liulada emenina y color amarillo, tubuloa erma!<br />
rodita ruto auenio, eco, lineal <strong>con</strong> el áice roi!<br />
to <strong>de</strong> anco ue e adieren uertemente a la roa a<br />
lanta crece en el monte, en el caco y en el atio<br />
&'<br />
Parte utilizada: a oa y arte area oeen roie!<br />
da<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: ltilano, alle, caco, yuna y caare,<br />
ciuitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />
yuna, boue tucumanoboliiano, alle eco<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , , fiebre , , , etma!<br />
o , , otro , , , , iel , ,<br />
ulmone , y uto , , urinariore!<br />
roductio , , iru
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
&(<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
;'/!()#6'%1)$#e una eecie amliamente etudiada, en la ue e an i<strong>de</strong>ntificado má <strong>de</strong> comueto,<br />
iendo lo má caractertico lo aonoi<strong>de</strong> y lo olino ambin <strong>con</strong>tiene otro idrocarburo aliático y<br />
alcoole <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>na lara ácido rao ácido oleico, eladico, linoleico y u tere monotereno y eui!<br />
tereno bicicloermacreno, cariofileno, ermacreno , biaboleno, ureneno, umuleno ditereno<br />
muuroleno, elina,dieno, fitol tritereno cameterol, etimaterol, itoterol, lueol, amiri!<br />
na, ecualeno, rie<strong>de</strong>lina tetratereno caroteno enilroanoi<strong>de</strong> ácido cumárico, euenol, ácido eri!<br />
lico, ácido caeico y <strong>de</strong>riado, ácido cloronico, ácido caeoilunico y <strong>de</strong>riado, eculetina enole aro!<br />
mático irocateuina, irocatecol, iniluaiacol, eniletanol, metilalicila<strong>de</strong>do, ainillina, ioainilina,<br />
ácido ainllico, ácido idroibenoico, ácido aliclico, ácido rotocatecico y ácido álico orfirina bi<strong>de</strong>n!<br />
fitina, idroieofitina, eofitina alcaloi<strong>de</strong> caena, timidina y otro comueto como el actiltioeno y to!<br />
coeriluinona on má <strong>de</strong> lo olino ailado <strong>de</strong> oa, arte area y race, entre lo ue e encuentran<br />
enileta, , trino, ilool , enileta,dinoeno, lucoiranoilidroitri<strong>de</strong>ca, , , ,<br />
entano, afinol y otro lr<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong> ailado incluyen la uluretina, <strong>de</strong>riado lucoilado<br />
<strong>de</strong> la aurona, cal<strong>con</strong>a, butena, oanina y <strong>de</strong>riado lucoilado, aienina, luteolina, atraalina, ailarido,<br />
centaureidina, centaurena, euatorina, luteido, uercetina, iouercetina y ario <strong>de</strong>riado lucoilado Bar!<br />
tolome#!"#$%& <br />
a dieridad fitoumica <strong>de</strong> ;'/!()#6'%1)$ etá directamente relacionada <strong>con</strong> u amlia ama <strong>de</strong> alicacione<br />
medicinale e eco, u actiida<strong>de</strong> biolica etán eecialmente centrada en lo aonoi<strong>de</strong> antibacte!<br />
riana, citotica, antiiral, antialrica, antileimania, antioidante, enilroanoi<strong>de</strong> antiiral, antioidante,<br />
antiinamatoria y olino antianionica, antimicrobiana, antirolieratia, antialdica, citotica, antiina!<br />
matoria, antidiabtica Bartolome !"#$%& <br />
luna actiida<strong>de</strong> biolica reortada en etudio cienfico on
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antibacteriana. o aceite eenciale <strong>de</strong> la oa y ore, a como u etracto, motraron actiidad <strong>con</strong>tra<br />
Micrococcus avus Bacillus subtilus Bacillus cerus Bacillus pumilus scherichia coli#$#I)!*/131($)#1
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
<strong>de</strong>motr ue lo aonoi<strong>de</strong> centaurena y centaureidina reulan la trancricin <strong>de</strong> la citouina , a tra<br />
<strong>de</strong> lo actore nucleare y B en la clula Cian !"#$%&# l lucido oliacetilnico citoilona<br />
<strong>de</strong>motr actiidad moduladora <strong>de</strong> la clula , ue odra incidir directamente en la reencin <strong>de</strong> diabete<br />
Cian !"#$%& Por otra arte, el etracto idroalcolico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> la lanta diminuy lo<br />
niele <strong>de</strong> lucoa en ratone <strong>con</strong> diabete tio , racia a la reencia <strong>de</strong> aluno olino ue roocaron ina!<br />
etencia y anoreia en ratone an <br />
Antihipertensiva y vasodilatadora. o etracto diclorometánico, metanlico y acuoo <strong>de</strong> la oa diminuye!<br />
ron la rein itlica en rata iertena, a tra <strong>de</strong> aodilatacin Bartolome !"#$%& <br />
Antiulcerogénica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la arte area inibi <strong>de</strong> manera eectia la leione emorráica<br />
átrica, inducida or etanol en rata y tambin motr actiidad antiecretora <strong>de</strong> ácido átrico lare !"#$%&#<br />
<br />
Hepatoprotectora. a raccin <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong>l etracto idroalcolico <strong>de</strong> ;'/!()#6'%1)$T motr una ac!<br />
cin rotectora <strong>de</strong>l ado <strong>con</strong>tra la eroidacin lidica inducida or CCl, inibiendo tambin la ramentacin<br />
<strong>de</strong> y la carbonilacin roteica, en ratone iecini !"#$%& <br />
Cicatrizante. 4(#05/1-3/*#0/-+7('3*#20#;'/!()#6'%1)$ motr un otencial cicatriante en rata, comarable al <strong>de</strong>l<br />
ulato <strong>de</strong> neomicina un antibitico tico etándar aan !"#$%& <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
'*<br />
tudio <strong>de</strong> toicidad auda y ubcrnica oral <strong>de</strong>l etracto acuoo <strong>de</strong> ;'/!()#6'%1)$T#en rata y ratone, no mo!<br />
tr ino <strong>de</strong> intoicacin o letalidad, a una doi <strong>de</strong> <strong>de</strong> eo cororal or da a ara lo etracto<br />
acuoo y etanlico en rata on <strong>de</strong> , <strong>de</strong> eo cororal y , <strong>de</strong> eo cororal, reectiamente<br />
Bartolome#!"#$% <br />
e <strong>de</strong>be tener recaucin en el uo <strong>de</strong> ;'/!()#6'%1)$ como antidiabticoya ea ola o en combinacin <strong>con</strong> otro<br />
medicamento, <strong>de</strong>bido a ue una obredoi odra <strong>con</strong>ducir a una crii iolicmica an ambin e<br />
recomienda cuidado al utiliarla en cao <strong>de</strong> iotenin, emorraia y aleria Bartolome !"#$%&
Mutisia acuminata6ui Pa<br />
C<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:#<br />
Mutisia viciifolia Ca<br />
Mutisia candolleana ardner<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Cincercoma<br />
uecua Cinciruma<br />
ymara Cacacomani<br />
Descripción morfológica:#<br />
atia rbuto <strong>de</strong> metro <strong>de</strong> altura muy ramificado,<br />
acaarrado, a ece emitreador oa comueta<br />
or ario oliolo, terminando en un arcillo Cabeue!<br />
la olitaria comueta or muca ore marinale<br />
<strong>de</strong> color roo inteno o roo anaranado emilla cilndri!<br />
ca, cenmetro <strong>de</strong> laro, <strong>con</strong> etructura lumoa<br />
'!<br />
Parte utilizada: lore y arte area oeen roieda!<br />
<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare<br />
Hábitat: m una y boue tucumanobo!<br />
liiano<br />
Distribución nacional: C, C, P, , P, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , corananre , etmao ,<br />
, ulmone , nerio , uto , urina!<br />
rioreroductio ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
'"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a eecie <strong>de</strong>l nero Mutisia an reortado la reencia <strong>de</strong> cumarina, aonoi<strong>de</strong>, cromona y euitere!<br />
no <strong>con</strong>tinuacin e reumen lo etudio reiado reecto a la comoicin y actiidad armacolica <strong>de</strong><br />
aluna <strong>de</strong> ella, incluyendo Mutisia acuminata<br />
Mutisia acuminata n la arte area e <strong>de</strong>tectaron lo tritereno amirina, eudotaraaterol y lueol lo<br />
aonoi<strong>de</strong> arbutina, uercetina, uercetinalucurnido Catalano !"#$%&#, ioramnetinalucurnido<br />
y la antocianina elaronidina dilucoilada uáre endiondo n eta lanta tambin e <strong>de</strong>tectaron<br />
cumarina y <strong>de</strong>riado cumetano Bacoe terner o etracto metanlico y acuoo <strong>de</strong> Mutisia acu><br />
3'($"$ motraron actiidad antimicrobiana Catalano !"#$%&# l aonoi<strong>de</strong> arbutina <strong>de</strong>motr roieda<strong>de</strong><br />
inibitoria <strong>de</strong> la ntei <strong>de</strong> melanina, lo ue lo <strong>con</strong>ierte en un otencial blanueador <strong>de</strong> la iel uimoto !"#<br />
$%&#<br />
Mutisia orbignana!n la arte area e a <strong>de</strong>tectado un <strong>de</strong>riado cumetano mutiiurocumarina y una<br />
metilcumarina metilcumarinalucoilada l etracto etanlico <strong>de</strong> la arte area, <strong>de</strong> don<strong>de</strong> e ailaron<br />
eto comueto, reent actiidad antioidante y antirolieratia obre clula <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> colon CaC<br />
ica actiida<strong>de</strong> e atribuyeron, rincialmente, a la mutiiurocumarina lore !"#$%& <br />
Mutisia friesiana e la arte area e an ailado metilcumaranona y mutiicumaranona, toda <strong>con</strong> acti!<br />
idad antinica <strong>con</strong>tra E%$/1)612'*3#4*4*3!2'(*3 y antibacteriana <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)#iturro !"#<br />
al
Pluchea sagittalis#am Cabrera<br />
C<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:##<br />
Cona sagittalis am<br />
I%*4D!$#A*'"14#C<br />
I%*4D!$#)*$
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
'$<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
Pluchea sagittalis oee un alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> ácido caeoilunico, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> aceite eenciale, euitereno,<br />
aonoi<strong>de</strong> metilado, ácido iocloronico, ácido dicaeoilunico Burer !"#$%&# y acetato <strong>de</strong> taraate!<br />
rilo tritereno iueredo !"#$%& o aceite eenciale <strong>de</strong> Pluchea sagittalis incluyen ineno, caneno,<br />
cineol, cimeno, linalool, alcanor, terineol, borneol, cariofileno y umuleno Burer !"#$%& <br />
ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara Pluchea sagittalis, e encuentran<br />
Antiinflamatoria. l etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta motr un marcado eecto antiinamatorio, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> ran<br />
caacidad antioidante en leucocito '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antidiarreica. o etracto <strong>de</strong> la oa y tallo redueron la aborcin <strong>de</strong> aua en el yeyuno y el colon <strong>de</strong> rata<br />
ue inirieron dico etracto, robablemente <strong>de</strong>bido a la reencia <strong>de</strong> tanino ue reciitan la rotena <strong>de</strong><br />
lo enterocito, reduciendo a la ecrecione intetinale Burer !"#$%&#<br />
tudio realiado en otra eecie <strong>de</strong> I%*4D!$ an reelado ue lo rinciale <strong>con</strong>tituyente umico <strong>de</strong>l<br />
nero on lo euiterenoi<strong>de</strong> y lo aonoi<strong>de</strong> uain !"#$%&#, aunue tambin e an <strong>de</strong>tectado triter!<br />
eno, eterole, lucido, euiterenlactona oyal aral , tanino, alcaloi<strong>de</strong>, monotereno<br />
y linano emd amel , <strong>con</strong> diera actiida<strong>de</strong> biolica anticáncer, antileimania, inmunoure!<br />
ora, antioidante, antiacetilcolineteraa, antimicrobiana, trianocida, eatorotecora, citotica, laricida,<br />
antiulceronica, antiinamatoria y antinocicetia uain !"#$%&#<br />
$38402356:3624i191:?:<br />
n etudio <strong>de</strong> toicidad oral auda no motr ninn rieo inificatio <strong>de</strong> intoiacin yo muerte or la in!<br />
etin <strong>de</strong> etracto <strong>de</strong> oa, tallo y ore <strong>de</strong> Pluchea sagittalis in embaro, e rodueron cambio en lo<br />
mecanimo atrointetinale <strong>de</strong> aborcin <strong>de</strong> aua y electrolito, mimo ue <strong>de</strong>beran etudiare <strong>con</strong> mayor<br />
roundidad Burer !"#$%& <br />
'%
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
A2+2)1066%#(+%3*+"6*#ac Ca<br />
C<br />
Sinónimos:<br />
U%!'('$#2*/!2$%')#ac<br />
Porophllum ellipticum Ca<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano ilia, uiruina, uiluina<br />
Cacobo roroto<br />
'&<br />
Descripción morfológica: atia ierba, ubarbuto y<br />
arbuto anual, ata m <strong>de</strong> alto oa aromática alter!<br />
na y oueta, imle, elticalanceolada, <strong>de</strong> bor<strong>de</strong><br />
ondulado, er<strong>de</strong> riáceo en el a y morado en el en!<br />
, <strong>con</strong> aluna bola oleera ran<strong>de</strong> en lo bor<strong>de</strong><br />
<strong>de</strong> la oa norecencia catulo cilndrico lore <strong>con</strong><br />
filaria oblona <strong>con</strong> bola oleera lineale, amari!<br />
lla ruto auenio filiorme <strong>con</strong> au iloo<br />
Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: alle, amaonia, yuna y caare, ci!<br />
uitania y antanal, caco, llanura y abana<br />
Hábitat: m ierba comun en caco Boue<br />
medo, boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano, camo ce!<br />
rrado, yuna y alle eco<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , tmao , iel C, ulmo!<br />
ne , uto
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
''<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a oa y ore <strong>de</strong> I1216D:%%*3#2*/!2$%! <strong>con</strong>tienen aceite eenciale <strong>de</strong> intena raancia, rincialmente<br />
comueto or limoneno, , do<strong>de</strong>cadienal eto et al , elandreno, ocimeno, ineno, ine!<br />
no, terinenol oneca !"#$%&#, abineno, eatulenol uliani !"#$%& , mirceno onter !"#$%& <br />
y otro monotereno y euitereno <strong>de</strong>má, en la arte area e i<strong>de</strong>ntificaron aonoi<strong>de</strong>, tanino, alca!<br />
loi<strong>de</strong>, aonina, comueto enlico, comueto lidico Pedroo !"#$%& y comueto <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l<br />
tioeno aaai !"#$%& l tamiae fitoumico reliminar <strong>de</strong> la oa reel la reencia <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong><br />
rutina y uercetina, tanino ácido álico, cumarina, eteroi<strong>de</strong> y tereno terinol ambin e ober la<br />
reencia <strong>de</strong> comueto enlico en el tallo arueoneca ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica<br />
reortada en la literatura cienfica ara I1216D:%%*3#2*/!2$%!T etán<br />
Antifúngica. l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa inibi el crecimiento <strong>de</strong> lo ono <strong>de</strong>rmatofito ricoyton<br />
rubrum y ricoyton mentaroyte arueoneca <br />
Insecticida. l aceite eencial <strong>de</strong> la arte area reent actiidad <strong>con</strong>tra la lara <strong>de</strong>l mouito e<strong>de</strong> aeyti<br />
onter !"#$%&#<br />
Anti-leishmaniasis. l etracto diclorometánico <strong>de</strong> la arte area y comueto <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l tioeno, ailado<br />
<strong>de</strong> dico etracto, motraron actiidad antileimania a actiidad <strong>de</strong> lo <strong>de</strong>riado tioeno ue mayor y má<br />
electia ue la <strong>de</strong>l etracto crudo aaai !"#$%&#<br />
Antiinflamatoria y antinociceptiva l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la oa motr un otencial antiinamatorio<br />
al reducir lo ranulocito durante el roceo <strong>de</strong> rearacin <strong>de</strong> uemadura <strong>de</strong> eundo rado en rata ácomo<br />
!"#$%&# l etracto acuoo <strong>de</strong> la arte area tambin motr eecto antinocicetio y antiinamatorio<br />
en ratone ima !"#$%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!&1B%1+-"()-.."7" am unte e ell<br />
teraceae<br />
Sinónimos:#<br />
B4DJ*D2'$#$,21"$(1'/!) ot<br />
B4DJ*D2'$#14"1$2')"$"$ C<br />
Nombres vernaculares:<br />
uecua aya icana, iuiicana<br />
Descripción morfológica: atia ierba, anual, acen!<br />
<strong>de</strong>nte, cm <strong>de</strong> altura allo <strong>de</strong>lado, muy rami!<br />
ficado y <strong>con</strong> muca ore amarilla oa <strong>de</strong> cm<br />
<strong>de</strong> laro lore amarilla lor <strong>de</strong>aradable Crece or<br />
lo terreno <strong>de</strong> cultio<br />
'(<br />
Parte utilizada: oa, tallo y arte area oeen ro!<br />
ieda<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: alle, caco<br />
Hábitat: m Crece en cultio Boue tucu!<br />
manoboliiano, boue errano caueo, alle eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
iabete , dolor <strong>de</strong> cabea , etmao ,<br />
fiebre , ueo , iel , ulmone ,<br />
otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
o comueto má caractertico <strong>de</strong> B4DJ*D2'$#6'(($"$# on la euiterenlactona e lo tallo e ail<br />
eucannabinolido, mientra ue <strong>de</strong> la arte area e ailaron ermacranolido, malamolido, uaianolido y<br />
elianolido eucannabinolido, elianolido diacetato y curiinnatolido , B y C, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> otra eui!<br />
terenlactona como curina , cromalaenolido, antemoidina uliman y ,<strong>de</strong>idroeriolina e<br />
la arte area tambin e ailaron aonoi<strong>de</strong> ectolarienina, iidulina y acilenilroanoi<strong>de</strong> en !"#<br />
$%&#<br />
')<br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara B4DJ*D2'$#6'(($"$, e encuentran<br />
Antibacteriana. l etracto <strong>de</strong> la oa motr actiidad <strong>con</strong>tra E2:6"14144*)#(!10123$()%#;$4'%%*)#4!2!*)#$#B"$><br />
6D:%14144*)#$*2!*)#uliman <br />
Antipalúdica. o etracto acuoo, metanlico y etanlico <strong>de</strong> la lanta motraron actiidad <strong>con</strong>tra I%$)31/'*3#<br />
0$%4'6$2'*3#$#Plasmodium petteri uliman <br />
Antioxidante. a mecla <strong>de</strong> acilenilroanoi<strong>de</strong>, reente en la arte area, <strong>de</strong>motr actiidad antioidan!<br />
te en !"#$%& <br />
Por otra arte, e a reortado ue la euiterenlactona on metabolito ecundario <strong>con</strong> otencial antiina!<br />
matorio y anticancereno, abindoe ailado <strong>de</strong> muca eecie eetale incluyendo F3,21)'$#$2,12!)4!()T#<br />
tambin <strong>de</strong> la amilia teraceae y <strong>de</strong>terminado actiida<strong>de</strong> citotica y antitumorale <strong>de</strong> euiterenlactona<br />
tanto naturale como emiinttica illaome <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
o etracto metanlico y acuoo <strong>de</strong> B4DJ*D2'$#6'(($"$ no motraron ninn eecto tico en ratone cuando e<br />
adminitraron <strong>de</strong> manera oral amoco e ober ninn eecto mutanico en B$%31(!%%$#":6D'3*2'*3#20#(*)#<br />
etracto metanlico y diclorometánico uliman
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Tagetes filifolia a<br />
C<br />
Sinónimos:#<br />
+$7!"!)#6*)'%%$ unt<br />
+$7!"!)#41(7!)"$ oo rn<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano ni ani<br />
ymara y uecua Pama ani<br />
Descripción morfológica: atia ierba, anual, erecta,<br />
ata cm <strong>de</strong> alto oa alterna u oueta, ecio!<br />
lada, roundamente innatiecta, emento filior!<br />
me, cm <strong>de</strong> laro Caitulo en dicaio, ednculo <strong>de</strong><br />
, cm, inolucro cilndrico, <strong>de</strong> , cm <strong>de</strong> laro, <strong>con</strong><br />
filaria unieriada, oldada ruto auenio, neruco<br />
(*<br />
Parte utilizada: oa, ra, toda la lanta oeen roie!<br />
da<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: alle, yuna y caare<br />
Hábitat: m una y alle eco<br />
Parte utilizada: edicinal a y oa on uada ara<br />
enermeda<strong>de</strong> urinaria y fiebre<br />
Distribución nacional: C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , etomao , <strong>de</strong>nutricin<br />
, fiebre , ulmone , urinariorero!<br />
ductio , , ueo y nerio
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
(!<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
o aceite eenciale reente en la oa <strong>de</strong> Tagetes filifolia etán rincialmente comueto or idrocar!<br />
buro aromático, iendo anetol y etraol lo comonente mayoritario ui !"#$%& , Bormann <br />
ounen ico comonente olátile motraron una otente actiidad antinica <strong>con</strong>tra clerotium<br />
4!6'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Tessaria fastigiata6rieb Cabrera<br />
C<br />
Sinónimos:#<br />
Pluchea fastigiata rieb<br />
Nombres Vernaculares:<br />
Catellano an arco<br />
uarani Caboaye<br />
uarani Caco aruuaya<br />
uarani oo ira, aruuu, aruru<br />
uecua uy, tuyu tuyu, tuy tuy, uri uri<br />
eenaye laoleyteia<br />
Descripción morfológica: atia rbuto y arbolito,<br />
ata m <strong>de</strong> altura oa er<strong>de</strong> elluda en amba ca!<br />
ra umeroa ore roada<br />
("<br />
Parte utilizada: ama, oa y ore oeen roieda!<br />
<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: ltilano, alle, caco, yuna y caare<br />
#<br />
Hábitat: m Boue medo, boue eco ca!<br />
ueo, yuna, boue ucumanoBoliiano, boue e!<br />
rrano caueo, alle eco, una meda<br />
Distribución nacional: C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
enutricin , iel , dolor <strong>de</strong> cabea <br />
, etmao , , ueo , ,<br />
fiebre , , nerio , ulmone <br />
, uto , <strong>de</strong>nutricin , urinariore!<br />
roductio y otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
(#<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> Tessaria fastigiata, tambin <strong>de</strong>nominada Pluchea fastigiata%#<br />
reel la reencia <strong>de</strong> eterole yo tritereno y aonoi<strong>de</strong> odrio !"#$%&# n la arte area tambin<br />
e <strong>de</strong>tectaron euitereno <strong>de</strong>riado eu<strong>de</strong>mano uerreiro !"#$%& y aceite eenciale oyal !<br />
aral l etracto <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong> la lanta motr una otente actiidad antioidante Pareo !"#$%&#<br />
<br />
tra eecie <strong>de</strong>l nero I%*4D!$ <strong>con</strong>tienen tritereno, eterole, aonoi<strong>de</strong> uercetina, ioramnetina,<br />
eeridina, diidroaonoltaiolin arabinido, ioaonoi<strong>de</strong>ormononetina, euiterenlactona, mono!<br />
tereno, lucido linano, bae terciaria y bae cuaternaria idrooluble o comueto <strong>de</strong> mayor<br />
releancia mdica, <strong>de</strong>bido a u alicacin como aente antiinamatorio y analico, on leuciido, mo!<br />
noacetil leuciido, leuciol, ooleuciol, lucecina, odonticinina, lucecinina, acetato <strong>de</strong> taraateri!<br />
lo, ,,,tetraidroi,,trimetoi aona y aneloileicuatemonacetato<br />
luna otra actiida<strong>de</strong> armacolica <strong>de</strong>l nero +!))$2'$#e <strong>de</strong>criben en eta ublicacin en +!))$2'$#'("!><br />
72'01%'$ ui Pa
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:#<br />
+!))$2'$#$3,'7*$#C<br />
+!))$2'$#/!("$"$#ui Pa<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Ciurer, áaro bobo, alo bonito<br />
uaran oceo uirae<br />
acana Cauara<br />
rinitario Paroobobo<br />
C*''"+-"(-.7*
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
(%<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l análii fitoumico reliminar en oa y ore <strong>de</strong> +!))$2'$#'("!72'01%'$ reel la reencia <strong>de</strong> eteroi<strong>de</strong>, a!<br />
onoi<strong>de</strong> y comueto enlico Preauance !"#$%& n la oa tambin e en<strong>con</strong>traron tereno,<br />
lactona, cumarina ilaCorrea !"#$%& y aonina Preauance !"#$%&# o comueto <strong>de</strong>tec!<br />
tado en la arte area incluyen aona, linano, ácido caeoilunico, amirina, tertinilo, <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l<br />
bitienilo Preauance, odruealo aáteuila , euitereno <strong>de</strong>riado ricotecano<br />
auoic#!"#$%&# y <strong>de</strong>riado eu<strong>de</strong>mano no !"#$%& a<br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara +!))$2'$#'("!72'01%'$#)0#0+360+!<br />
tran<br />
Antioxidante. l etracto metanlico <strong>de</strong> la arte area motr una actiidad antioidante mayor a la <strong>de</strong>l B<br />
antioidante etándar inttico ario <strong>de</strong> lo comueto ailado <strong>de</strong> dico etracto, eencialmente aonoi<strong>de</strong><br />
y <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l ácido caeoilunico, motraron una actiidad antioidante do ece mayor a la <strong>de</strong>l tocoerol<br />
no !"#$%& b<br />
Antiinflamatoria. o ácido ,dicaeoilunico y ,dicaeoilunico, ailado <strong>de</strong> la oa, reentaron<br />
una areciable actiidad antiinamatoria '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Dolichandra unguis-cati6 omann<br />
BC<br />
Sinónimos:#<br />
Macfa<strong>de</strong>na unguis-cati entry<br />
Bignonia unguis-cati <br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano a <strong>de</strong> ato, ua <strong>de</strong> cuubi<br />
Ciuitano i ntamon<br />
rinitario uitenoi<br />
uraare Cici, oacici <strong>de</strong>laa, ti ti<br />
(&<br />
Descripción morfológica: atia iana leoa, <strong>de</strong> <br />
m <strong>de</strong> alto a imilar a la aa, cuando eta tierna<br />
oa oueta, comueta or do oliolo, aoado a<br />
oblono, eltico u oboado <strong>de</strong> cm, el tercero re!<br />
emlaado or arcillo trfido uncinado lore tubu!<br />
larcamanulada, olitaria y amarilla ruto cáula,<br />
alarada, lineale alanada <strong>con</strong> emilla alada<br />
Parte utilizada: a aia y cortea oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
Macroregion: una y caare, ciuitania y antanal,<br />
caco, amaonia<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue tucumanoboliiano<br />
Distribución nacional: C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao , , ueo , uto , , urina!<br />
rioreroductio ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
('<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
n la oa <strong>de</strong> Dolichandra unguis-cati, tambin <strong>de</strong>nominada Macfa<strong>de</strong>na unguis-cati e i<strong>de</strong>ntificaron lo com!<br />
ueto corymbido, icenina, uercitrina, ácido cloronico, ácido iocloronico, lueol, itoterol, i!<br />
toterillucido, alantona y laacol uarte !"#$%&# a arte áerea on rica en comueto enlico,<br />
abindoe i<strong>de</strong>ntificado aonoi<strong>de</strong> como la icenina, uercitrina, metil ecutelarina y lucido <strong>de</strong> la<br />
acacetina, aienina y aemerol boutabl !"#$%& a arte area <strong>de</strong> la lanta tambin <strong>con</strong>tienen com!<br />
ueto olátile, rincialmente n<strong>de</strong>cano y fitol a raccin aonificable <strong>de</strong>l etracto etreo <strong>de</strong> la arte<br />
area <strong>con</strong>tiene tere melico <strong>de</strong> ácido rao, mientra ue la raccin inaonificable <strong>con</strong>tiene tritereno<br />
como amirina, ecualeno, itoterol, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> cumarina boutab !"#$%& n la race e <strong>de</strong>tecta!<br />
ron laacol, ácido uinico, alcool ucolico, amirina y itoterol boutabl !"#$%&# e eta<br />
eecie tambin e ail una enima oluble, acilCP <strong>de</strong>aturaa, ue catalia la inercin <strong>de</strong> un doble enlace en<br />
la ca<strong>de</strong>na <strong>de</strong> un ácido rao aturado, ara roducir ácido rao cimonoinaturado odrueodrue !"#<br />
$%& <br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara Dolichandra unguis-cati etán<br />
Anti-tripanosoma. Comueto ailado <strong>de</strong> la oa y liana laacol y otra raccione motraron actiidad<br />
antitrianomica uarte !"#$%&#, aunue el etracto total <strong>de</strong> la lanta no reent dica actiidad bou!<br />
tabl !"#$%& <br />
Antiinflamatoria. l etracto etanlico <strong>de</strong> la arte area motr una inificatia actiidad antiinamatoria
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
boutabl !"#$%& raccione <strong>de</strong>riada <strong>de</strong> la oa y liana <strong>de</strong> la lanta inibieron la accin <strong>de</strong> la enima<br />
lioienaa y cicloienaa, motrando tambin cierto otencial antiinamatorio uarte !"#$%& <br />
Antipirética y analgésica. o etracto etanlico y <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong> la arte area reentaron un oten!<br />
te eecto antiirtico Por u arte, la raccin cumarnica motr una inificatia actiidad analica boutab<br />
!"#$%&#<br />
Antitumoral y citotóxica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la arte área motr una mo<strong>de</strong>rada actiidad citotica<br />
<strong>con</strong>tra una lnea celular <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> ulmn boutabl !"#$%& l laacol a <strong>de</strong>motrado actiidad anti!<br />
rolieratia <strong>con</strong>tra lnea celulare <strong>de</strong> leucemia, melanoma, cáncer <strong>de</strong> ulmn, oario, rin, rtata y mama,<br />
motrando mayor citotoicidad rente a clula canceroa ue rente a clula normale <strong>de</strong>má <strong>de</strong> u carác!<br />
ter antirolieratio, <strong>de</strong>motrado '(#
Sinónimos:#<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Handroanthus impetiginosus art e C ao<br />
BC<br />
Tabebuia impetiginosa art e C tandl<br />
Tecoma impetiginosa art e C<br />
Nombre Vernaculares:<br />
Catellano aibo morado, laaco, taibo, taibo mora!<br />
do, taibo nero, taibo roado<br />
Ciuitano ayiobi<br />
Paioneo onene<br />
uaran ayi<br />
Descripción morfológica: atia rbol, <strong>de</strong>ciduo, a!<br />
ta m <strong>de</strong> alto o má Cortea ri, ruea muy dura,<br />
<strong>de</strong> tetura ariable <strong>de</strong><strong>de</strong> ecamoa a uerficialmente<br />
arietada ormando laca ran<strong>de</strong> dicile <strong>de</strong> <strong>de</strong>ren!<br />
<strong>de</strong>r lore roada, itoa<br />
Parte utilizada: Cortea oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
()<br />
Macroregion: maonia, caco, yuna y caare, ci!<br />
uitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, abana beniana <strong>de</strong>l ur, boue tucu!<br />
manoboliiano<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
iabete , dolor <strong>de</strong> cabea , etma!<br />
o C, , , ueo , urinário re!<br />
roductio C y P, iel , ulmone
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
)*<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
Handroanthus impetiginosus *#Tabebuia impetiginosa, reenta una comoicin umica imilar a la <strong>de</strong> otra<br />
eecie <strong>de</strong>l nero +$,!,*'$, don<strong>de</strong> e an i<strong>de</strong>ntificado <strong>con</strong>tituyente mayoritario como la uranonao!<br />
uinona, uinona, naouinona, ácido benoico, <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l benal<strong>de</strong>do, dial<strong>de</strong>do cicloenteno y<br />
aonoi<strong>de</strong> e la cortea interior <strong>de</strong> androantu imetiinou e an ailado comueto olátile como<br />
metoibenal<strong>de</strong>do, metoienol, elemicina, trananetol y alcool metoibenclico Par !"#$%& n<br />
la cortea interior tambin e i<strong>de</strong>ntificaron el ácido antrauinoncarbolico, laacol Par !"#$%& , i!<br />
droimetil antrauinona Par !"#$%&#, dial<strong>de</strong>do cicloentnico y lucido iridoi<strong>de</strong>, linano, iocu!<br />
marnico, eniletanoi<strong>de</strong> y enlico araina et al araina !"#$%& <br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara L$(/21$("D*)#'36!"17'(1)*) e encuentran<br />
Antibacteriana. l ácido antrauinoncarbolico motr una otente inibicin <strong>de</strong> E%1)"2'/'*3#6!202'(7!()T#<br />
mientra ue el laacol motr una inibicin mo<strong>de</strong>rada <strong>de</strong>l mimo oranimo a una doi ece mayor<br />
Par !"#$%&# a idroimetil antrauinona, el laacol y el ácido antrauinoncarbolico, motraron<br />
actiidad <strong>con</strong>tra L!%'41,$4"!2#6:%12' mayor a la <strong>de</strong>l metronidaol en aluno cao, al iual ue ario <strong>de</strong>riado<br />
inttico <strong>de</strong>l laacol Par !"#$%& <br />
Antioxidante. o comueto olátile <strong>de</strong> la cortea motraron una caacidad antioidante comarable a la <strong>de</strong><br />
otro re<strong>con</strong>ocido aente antioidante como el tocoerol Par !"#$%&#<br />
Antiagregante plaquetaria. a raccione eánica y <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong> la cortea interna, reentaron una<br />
marcada y electia inibicin <strong>de</strong> la areacin lauetaria inducida or coláeno y ácido aruidinico ta<br />
raccione tambin inibieron la rolieracin celular y la ntei <strong>de</strong> inducida or el actor <strong>de</strong>riado <strong>de</strong><br />
crecimiento lauetario ta actiida<strong>de</strong> reienen el <strong>de</strong>arrollo <strong>de</strong> enermeda<strong>de</strong> cardioaculare como la
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
tromboi y la arterocleroi on !"#$%&#<br />
Antitumoral y citotóxica. l laacol a <strong>de</strong>motrado actiidad antirolieratia <strong>con</strong>tra lnea celulare <strong>de</strong> leu!<br />
cemia, melanoma, cáncer <strong>de</strong> ulmn, oario, rin, rtata y mama, motrando mayor citotoicidad rente a<br />
clula canceroa ue rente a clula normale <strong>de</strong>má <strong>de</strong> u carácter antirolieratio, <strong>de</strong>motrado '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
Martinella obovata#unt Bureau cum<br />
BC<br />
=$40$/:!($#1,1
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
)#<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
e la oa <strong>de</strong> Martinella obovata e ailaron ario <strong>de</strong>riado enlico lucoilado, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lo comue!<br />
to erbacido, ioerbacido, leucocetido , iteina, ioiteina, Clucoiranido luteolina y<br />
eireido realo !"#$%& <br />
e la race <strong>de</strong> otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero, Martinella iuitosensis%#)0#-')(-1*+#2*)#-(3-(*'20)#.'11*(*86'!<br />
nolnico, martinellina y ácido martinllico, ue actan como antaonita <strong>de</strong> lo recetore <strong>de</strong> la rotena <br />
iteru !"#$%&#<br />
unue la bae <strong>de</strong> dato <strong>con</strong>ultada no aortaron mayor inormacin acerca <strong>de</strong> Martinella obovata#6#*/1-)#<br />
eecie <strong>de</strong>l nero Martinella en ete teto e ue<strong>de</strong> <strong>con</strong>ultar la inormacin obtenida ara aluna otra<br />
eecie <strong>de</strong> la amilia Binoniaceae Tecoma stans Tabebuia aurea Handroanthus impetiginosus Mattos#$#C1%'><br />
chandra unguis-cati
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
;'7(1('$#$*2!$ ila ano<br />
+!413$#$*2!$#ila ano C<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano lcornoue, aratodo, taibo<br />
Ciuitano ueeuburrirr, nunubu<br />
C"$*$%-"("%+*"(ila ano<br />
Bent oo e oore<br />
BC<br />
)$<br />
Descripción morfológica: atia rbol, caduciolio ata<br />
lo metro <strong>de</strong> alto oa on almeada y comueta<br />
<strong>con</strong> ala, cada una <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> lonitud, er<strong>de</strong> <strong>con</strong><br />
tono lateado en el a y ene norecencia ancula<br />
colan te lore amarilla brillante, , cm <strong>de</strong> diámetro<br />
ruto cáula, <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> lonitud rnamental<br />
Parte utilizada: a cortea tiene roieda<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: una y caare, ciuitania y antanal,<br />
caco, amaonia, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano, bo!<br />
ue eco caueo, camo cerrado, abana beniana<br />
<strong>de</strong>l ur, camo amanico, boue errano caueo<br />
Distribución nacional: B, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
enutricin C, dolor <strong>de</strong> cabea C, etmao C,<br />
fiebre , ulmone C, urinarioreroductio C<br />
y otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
e la cortea <strong>de</strong> +$,!,*'$#$*2!$ e ailaron naouinona laacol, <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l ácido benoico ácido erá!<br />
trico, ácido anico, aona ,,triidroimetoiaona, tritereno itoterol, ácido betulnico,<br />
idroicinnamato <strong>de</strong> etilo y cinnamato <strong>de</strong> metilo Barboailo#!"#$%&#<br />
)%<br />
l etracto idroetanlico <strong>de</strong>#+$,!,*'$#$*2!$ neutrali lo eecto <strong>de</strong>l eneno <strong>de</strong> la eriente ;1"D216)#(!*O'!/'#<br />
en ratone, inibiendo la inamacin, reduciendo la actiidad emorráica y la roduccin <strong>de</strong> erido <strong>de</strong> idr!<br />
eno <strong>de</strong>má, dico etracto no reult tico ara lo macrao ei !"#$%& <br />
l nero#+$,$,*'$ albera muca eecie <strong>de</strong> la ue e an reortado actiida<strong>de</strong> antiineccioa antibac!<br />
teriana, antinica, antiiral y antiaraitaria ntre lo comueto reonable <strong>de</strong> dica actiida<strong>de</strong> e<br />
encuentran la antrouinona, naouinona como el laacol, laa<strong>con</strong>a, laa<strong>con</strong>a, iloidona, entre<br />
otro <strong>de</strong>riado y naourandiona imneonále !"#$%&# artir <strong>de</strong> eto comueto tambin e an<br />
abricado <strong>de</strong>riado inttico ara combatir enermeda<strong>de</strong> ineccioa y cáncer imneonále !"#$%&#<br />
eomuceno <br />
n eecto, el laacol, la laa<strong>con</strong>a y <strong>de</strong>riado inttico como la terocaranuinona, an <strong>de</strong>motrado ac!<br />
tiidad citotica y antitumoral <strong>con</strong>tra diera lnea <strong>de</strong> clula <strong>de</strong> cáncer eomuceno , como leucemia,<br />
melanoma, cáncer <strong>de</strong> ulmn, oario, rin, rtata y mama, motrando mayor citotoicidad rente a clula<br />
canceroa ue rente a clula normale <strong>de</strong>má <strong>de</strong> u carácter antirolieratio, <strong>de</strong>motrado '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
+!413$#'(4')$ eet<br />
;'7(1('$#)"$() <br />
B"!(1%1,'*3#)"$() eem<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano oco toco, auau<br />
uecua uira itiyu<br />
Ciuitano ocorr, to<br />
uaran uira itiyu<br />
uaran oceno uira itiyu<br />
uarani urbano iraitiyu<br />
C*&2#"('7".'( u e unt<br />
BC<br />
)&<br />
Descripción morfológica: atia Cultiada rbuto y<br />
árbol, ata m <strong>de</strong> altura oa, comueta, olio!<br />
lo or lado, oliolo aerrado, oadolanceolado, <br />
cm <strong>de</strong> laro, cm <strong>de</strong> anco, áice y bae audo, fina!<br />
mente tomentoo en el en y labro en el a, co!<br />
riáceo lore en ancula terminal, cáli camanulado,<br />
<strong>con</strong> lbulo <strong>de</strong>ltoi<strong>de</strong>, corola tubular amarilla <strong>de</strong> ,<br />
cm <strong>de</strong> laro, etambre y itilo incluido ruto cáula<br />
loculicida, <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> laro<br />
Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: alle, caco, yuna y caare, ciuita!<br />
nia y antanal<br />
Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />
yuna, boue tucumanoboliiano, alle eco<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao , , urbano, , fiebre ,<br />
, iel , ueo , ulmone ,<br />
urinarioreroductio urbano, , uto <br />
, ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
)'<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> +!413$#)"$() reel la reencia <strong>de</strong> tanino, aonoi<strong>de</strong>, alcaloi<strong>de</strong>, e!<br />
teroi<strong>de</strong>, antrauinona, aonina oindaa !"#$%& , tereno, cateuina, antocianina, antoantina<br />
Praaati Patel , tritereno y aceite olátile oanty !"#$%&# n la oa e an <strong>de</strong>tectado<br />
rotena , raa , fibra , cenia y enole totale atur !"#$%&#, aunue lo<br />
comueto má caractertico on lo alcaloi<strong>de</strong> monoternico, tale como la tecotanina, tecomina Co!<br />
tantino !"#$%& a, idroiitantina y bocniaina Cotantino !"#$%& b, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> otro alcaloi<strong>de</strong><br />
minoritario como actinidina, noractinidina y <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> la ytantina n la oa tambin e <strong>de</strong>tectaron<br />
traa <strong>de</strong> laacol y otra uinona onal n la race e i<strong>de</strong>ntificaron alcaloi<strong>de</strong>, aminoácido, carboi!<br />
drato, aonoi<strong>de</strong>, lucido, eteroi<strong>de</strong>, tanino y tritereno aur !"#$%&# n la ore e i<strong>de</strong>ntificaron<br />
tanino, aonoi<strong>de</strong>, enole, alcaloi<strong>de</strong>, eteroi<strong>de</strong>, tritereno, antrauinona, aonina amearan !"#$%&#<br />
, caroteno y eaantina, mientra ue la emilla <strong>con</strong>tienen un aceite comueto or lo ácido alm!<br />
tico, eteárico, octa<strong>de</strong>canoico, octa<strong>de</strong>cadienoico y octa<strong>de</strong>catrienoico n lo tallo tambin e an i<strong>de</strong>ntificado<br />
alcaloi<strong>de</strong> oanty !"#$%& <br />
a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara +!413$#)"$() on la iuiente<br />
Antibacteriana. l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa motr actiidad <strong>con</strong>tra Bacillus subtilis mientra ue el alca!<br />
loi<strong>de</strong> tecomina, ailado <strong>de</strong> la oa, e motr actio <strong>con</strong>tra @)4D!2'4D'$#41%'#lai et al l etracto<br />
acuoo <strong>de</strong> la lanta ue mo<strong>de</strong>radamente eectio <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#B"$6D:%14144*)#!6'/!23')T#B$%><br />
31(!%%$#":6D'T#U%!,)'!%%$#6(!*31('$!#$#ibrio parahemolticus entilumar !"#$%& <br />
Antihelmíntica. o etracto acuoo, alcolico, idroalcolico y metanlico <strong>de</strong> la oa motraron una ac!<br />
tiidad antielmntica, <strong>con</strong>tra Pheretima posthuma, má efica ue la <strong>de</strong>l medicamento etándar lbendaol
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
umanan et al <br />
Antinociceptiva y antiinflamatoria. a raccione metanlica y etanlica <strong>de</strong> la lanta <strong>de</strong>motraron er una o!<br />
tencial uente <strong>de</strong> aente antiinamatorio, <strong>de</strong>bido a u accin inibitoria <strong>de</strong> la enima lioienaa, anti!<br />
naoidaa y acetilcolineteraa oindaa#!"#$%& l etracto metanlico <strong>de</strong> la ore eibi una marca!<br />
da actiidad antinocicetia e inibitoria <strong>de</strong> la inamacin en rata amearan !"#$%& <br />
Antiartrítica. o etracto etanlico, acuoo y metanlico <strong>de</strong> la oa motraron una inificatia actiidad an!<br />
tiartrtica, en mo<strong>de</strong>lo#'(#
?-D"(2+*66"."6<br />
BC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano rucu, aciote<br />
Cacobo a<br />
Ciuitano rucuira<br />
uarani oeo rucu<br />
Paioneo ibo<br />
rinitario iirei, niire<br />
Descripción morfológica: atia Cultiado rbuto y<br />
árbol <strong>de</strong> m <strong>de</strong> alto oa entera, imle, alterna,<br />
oada a aoada, almatinerada y <strong>con</strong> áice acumi!<br />
nado norecencia anicular lore cm <strong>de</strong> diáme!<br />
tro, corola blancaroada, <strong>con</strong> cinco talo, numeroo<br />
etambre amarillo a roado ruto caula aoa!<br />
docordada, ata cm <strong>de</strong> laro, ardoroio, uual!<br />
mente <strong>con</strong> eina blanda, <strong>de</strong>icente or do ala<br />
eternamente etooeuinulada umeroa emilla,<br />
cubierta <strong>de</strong> un arilo rooanaranado olor <strong>de</strong> la lan!<br />
ta e <strong>de</strong>aradable<br />
))<br />
Parte utilizada: a emilla, ecrecin <strong>de</strong>l tronco y oa<br />
oeen roieda<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />
y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, yuna<br />
Distribución nacional: B, C, P, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao , , fiebre , ueo<br />
C, iel C, , P, , ulmone C, u!<br />
to C, , , urinarioreroductio , <br />
, , nerio , corananre y , iru<br />
y C, <strong>de</strong>nutricin , dolor <strong>de</strong> cabea <br />
y otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!**<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a emilla <strong>de</strong> ;'K$#12!%%$($ e caracterian or u alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> carotenoi<strong>de</strong>, en eecial biina y norbiina,<br />
aluno terenoi<strong>de</strong>, tocotrienole, areno y aonoi<strong>de</strong> luteolina, aienina l análii fitoumico reliminar<br />
<strong>de</strong> la oa reel la reencia <strong>de</strong> carboidrato, eteroi<strong>de</strong>, alcaloi<strong>de</strong>, rotena, aonoi<strong>de</strong>, terenoi<strong>de</strong>,<br />
comueto enlico, tanino y lucido adia !"#$%&# n <strong>de</strong>talle, la oa <strong>con</strong>tienen aonoi<strong>de</strong> bi!<br />
ulato, aceite eenciale comueto rincialmente or euitereno iarano ili !"#$%& y, en<br />
u raccin idrooluble, amina butamimina, ácido actico, ácido entanoico, enole, antolactona y ácido<br />
benoico eonon !"#$%& a race <strong>con</strong>tienen el tritereno ácido tomentico ili !"#$%&#<br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara ;'K$#12!%%$($ e incluyen<br />
Antibacteriana. l etracto <strong>de</strong> la oa motr actiidad <strong>con</strong>tra cea bacteriana <strong>de</strong> B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#B$%><br />
31(!%%$#":6D'T#U%!,)'!%%$#6(!*31('$!T#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$T#@("!214144*)#0$!4$%')T#H',2'1#4D1%!2$T#=12$K!%%$#<br />
4$"$22D$%')T#F4'(!"1,$4"!2#)6&%#$#;2*4!%%$#)6, y <strong>con</strong>tra lo ono E$(/'/$#$%,'4$()T#F)6!27'%%*)#('7!2T#+2'416D:"1(#<br />
3!("$7216D:"!)#:#+2'416D:"1(#2*,2*3& l etracto <strong>de</strong> la emilla motr actiidad <strong>con</strong>tra ;2*4!%%$#)6 amileli<br />
!"#$%&#<br />
Anti-leishmaniasis. l aceite eencial <strong>de</strong> la emilla motr un ran otencial antilemaniai '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antiinflamatoria y analgésica. l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa motr actiidad antiinamatoria, inibiendo la<br />
ermeabilidad acular eritoneal inducida or itamina en rata eonon !"#$%& a oa tambin<br />
<strong>de</strong>motraron actiidad analica en ratone ili#!"#$%& <br />
Antidiarreica. l etracto <strong>de</strong> la oa reduo el nmero total <strong>de</strong> ece y ece meda, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> ralentiar la<br />
motilidad atrointetinal en ratone ili !"#$%& <br />
Antihiperlipi<strong>de</strong>miante. l etracto acuoo <strong>de</strong> la emilla, adminitrado oralmente a animale <strong>con</strong> dieta alta en<br />
raa, diminuy lo niele <strong>de</strong> coleterol total y <strong>de</strong> coleterol , mientra ue increment lo niele <strong>de</strong> co!<br />
leterol , robando un eecto iocoleterolmico in ninn dao eático e Paula !"#$%&# ambin<br />
e <strong>de</strong>motraron eecto iolii<strong>de</strong>miante en ratone erreira !"#$%& <br />
Hipoglicemiante. l etracto <strong>de</strong> la emilla reduo lo niele <strong>de</strong> lucoa en anre <strong>de</strong> erro diabtico, etimu!<br />
lando u utiliacin eririca uell#!"#$%&#<br />
Diurética. l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa motr eecto diurtico en rata, incrementando <strong>de</strong> manera i!<br />
nificatia el olumen <strong>de</strong> orina y lo niele <strong>de</strong> electrolito reente adia !"#$%&#<br />
Neurofarmacológica. l etracto <strong>de</strong> la oa motr eecto anti<strong>con</strong>uliante y <strong>de</strong>reore <strong>de</strong>l itema nerio!<br />
o central ili !"#$%& <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
!*!<br />
iero etudio <strong>de</strong> toicidad, enotoicidad y embriotoicidad <strong>de</strong>cartaron eecto tico <strong>de</strong>l etracto <strong>de</strong> la<br />
emilla <strong>de</strong> ;'K$#12!%%$($#lbrict !"#$%& l etracto <strong>de</strong> la oa tamoco motr ino <strong>de</strong> toicidad auda<br />
en ratone ili !"#$%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
52+3-"(.232'"6am<br />
BC<br />
Sinónimos:<br />
E12/'$#D')6'/$#Bent<br />
E12/'$#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!*#<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
tudio fitoumico realiado en dierente eecie <strong>de</strong> la amilia Borainaceae reelaron la reencia <strong>de</strong> al!<br />
caloi<strong>de</strong>, naouinona, aonina, tanino, aonoi<strong>de</strong> o anto#!"#$%& , terenoi<strong>de</strong>, triterenoi<strong>de</strong><br />
y enole arma#!"#$%& ierente eecie <strong>de</strong>l nero E12/'$ an <strong>de</strong>motrado una dieridad <strong>de</strong> actii!<br />
da<strong>de</strong> biolica, entre la ue e encuentran antimicrobiana, antiinamatoria, antinocicetia, antiertilidad,<br />
antiodica, iolii<strong>de</strong>miante, inmunomoduladora, inecticida y antioidante atia !"#$%& <br />
E12/'$#(1/1)$ e <strong>de</strong>termin una mo<strong>de</strong>rada actiidad antibacteriana <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#B"$6D:%1><br />
4144*)#!6'/!23'/') o anto !"#$%& <br />
E12/'$#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
E12/'$#/'4D1"13$& a oa <strong>con</strong>tienen arabinolucano, ácido linolnico, entri<strong>con</strong>tanol, octaanol, lo ao!<br />
noi<strong>de</strong> luteolina, aienina, eeridina, robonina, rutina y diidrorobenetina, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lo tritereno ami!<br />
rina, lueol y betulina una eecie nutricional y entre u roieda<strong>de</strong> armacolica e an reortado la<br />
antibacteriana, antinica, antiinamatoria, antielmntica, diurtica, antiertilidad, antilucemiante y antiulce!<br />
ronica atia !"#$%& <br />
E12/'$#%!*414!6D$%$& a race <strong>con</strong>tienen uinona e a reortado actiidad analica atia !"#$%& <br />
E12/'$#7%1,1)$&#e la oa e an ailado aonona como el erodictiol y la idroi,dimetoiaonona<br />
iene roieda<strong>de</strong> analica y antibacteriana atia !"#$%&#<br />
$38402356:3624i191:?:<br />
E12/'$#(1/1)$#no motr citoicidad en F2"!3'$#)$%'($ o anto !"#$%& tudio <strong>de</strong> toicidad oral <strong>de</strong><br />
E12/'$#)$%'4'01%'$#no reentaron letalidad ni ninn ntoma <strong>de</strong> intoicacin en rata ni ratone, a doi tan alta<br />
como m <strong>de</strong> eo cororal a doi letal intraeritoneal ue <strong>de</strong> m <strong>de</strong> eo cororal atia !"#<br />
$%& <br />
<br />
!*$
Celtis iguanaea ac ar<br />
CBC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
Celtis pubescens ren<br />
WD$3(*)#'7*$($!$ ac<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Cicai, ua <strong>de</strong> ato<br />
Cacobo auatao<br />
Ciuitano ouicairr, nia<br />
uarani uuai<br />
uaran oceo uui<br />
uarani rbano oaiiti<br />
uarayo auai<br />
Paioneo icai<br />
rinitario ii, titi ii<br />
uraare Cicai, icitu<br />
Descripción morfológica: atia rbol, arbuto o liana<br />
ata m, <strong>con</strong> eina caulinare curada <strong>con</strong> rama<br />
arueada, ue eneralmente crece como treador, ta!<br />
llo ubecente o uberulento, armado <strong>con</strong> eina<br />
ailare <strong>de</strong> ata , cm <strong>de</strong> laro oa imle y alter!<br />
na <strong>con</strong> lámina oblonooada a oblonoanceolada y<br />
maren aerrado norecencia ailar ruto drua<br />
anaranada, cometible<br />
!*%<br />
Parte utilizada: a cortea y oa oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />
antanal, caco, alle, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo yuna, boue<br />
tucumanoboliiano<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , dolor <strong>de</strong> cabea , et!<br />
mao C, , urbano, ueo , iel<br />
C, P, urinarioreroductio C y otro C,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!*&<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l análii fitoumico <strong>de</strong> la oa y tallo tierno <strong>de</strong> Celtis iguanaea reel la reencia <strong>de</strong> muclao, comue!<br />
to enlico, aonoi<strong>de</strong> y cumarina Paula !"#$%&# e la cortea e ailaron lo comueto itoterol<br />
eteroi<strong>de</strong>, rie<strong>de</strong>lina y eirie<strong>de</strong>nol tritereno, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> trancoumaroiltiramina amina inibidora <strong>de</strong><br />
la enima acetilcolineteraa reian Pee a u uo tradicional como aente diurtico, dica actiidad no<br />
e udo <strong>de</strong>motrar en un etudio realiado <strong>con</strong> el etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta onale <br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara Celtis iguanaea e incluyen<br />
Antioxidante. o etracto <strong>de</strong> la cortea motraron actiidad antioidante reian <br />
ntiulceronica y atrorotectora l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong>motr actiidad atrorotectora in<br />
aectar la motilidad intetinal e Paula l etracto eánico <strong>de</strong> la oa tambin motr roieda<strong>de</strong><br />
antiulceronica or mecanimo anticolinrico y antiitaminrico artin !"#$%& <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
l etudio <strong>de</strong> toicidad oral auda, ara etracto acuoo <strong>de</strong> la oa Celtis iguanaea, reent lee ino <strong>de</strong><br />
nerotoicidad y cardiotoicidad en ratone, or lo ue e lo claific como etracto <strong>de</strong> baa toicidad onale
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
8.-'2&"))"+-'(')*&-2'"(rieb Corneo lti<br />
CPPC<br />
Sinónimos:#<br />
E$66$2')#)6!4'1)$ rieb<br />
E$66$2')#62*'(1)$ rieb<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano lcaarro, coca <strong>de</strong> cabra, meloncillo, limon!<br />
cito, limalimita oriaay<br />
uecua aca meln, aca limn<br />
uarani oceo oimi, ioiuau<br />
uarayo atiati<br />
uarani oi<br />
eenaye atu<br />
Descripción morfológica: atia rbuto o árbol eue!<br />
o ata m, <strong>de</strong>lado, <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra blanco amarillenta,<br />
rama muy uebradia, la cortea tiene abor amaro<br />
y umamente icante, el ollae e er<strong>de</strong> inteno ruto<br />
baya <strong>con</strong> ula amarillenta<br />
!*'<br />
Parte utilizada: a oa y cortea oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
Macroregion: alle, caco, ciuitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />
boue eco caueo, alle eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , , etmao urba!<br />
no, , fiebre C, , ueoa ,<br />
iel , , uto , ulmone C y<br />
dolor <strong>de</strong> cabea
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!*(<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia#<br />
a bae <strong>de</strong> dato <strong>con</strong>ultada no aortan ninn etudio obre F(')14$66$2')#)6!4'1)$, tambin llamada#E$><br />
66$2')#)6!4'1)$& in embaro, a <strong>con</strong>tinuacin e <strong>de</strong>criben aluna caractertica comoicionale y armacoli!<br />
ca <strong>de</strong>l nero E$66$2')<br />
o etudio fitoumico realiado en eecie <strong>de</strong>l nero E$66$2')#an reelado la reencia <strong>de</strong> muco com!<br />
ueto beneficioo como la oliamina eermidina aonoi<strong>de</strong> como la rutina, uercetina, aemerol lili !"#<br />
$%& , ioramnetina, ramnocitrina, ramnetina y ramnacina Peloo el Pero arne eterole<br />
etimaterol, cameterol, tocoerole y carotenoi<strong>de</strong> o etudio biolico reortan roiedad antitumo!<br />
ral, antidiabtica, antieclertica, antibacteriana, antinica, antiaraitaria, antiinamatoria, antioidante, in!<br />
munomoduladora y antiiral, entre otra lili !"#$%& <br />
luna <strong>de</strong> la eecie imortante <strong>de</strong> ete nero on
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
E$66$2')#)6'(1)$& a arte area <strong>con</strong>tienen tereno, aonoi<strong>de</strong>, tanino y alcaloi<strong>de</strong> l aceite eencial <strong>con</strong>!<br />
tiene alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> comonente, <strong>de</strong> lo cuale lo mayoritario on iotiocianato <strong>de</strong> ioroilo, iotiocianato<br />
<strong>de</strong> metilo, iotiocianato <strong>de</strong> butilo, menteno, iotiocianato <strong>de</strong> butenilo y metiltioeanol e ober<br />
actiidad <strong>con</strong>tra treptococcus faecalis taphlococcus epi<strong>de</strong>rmitis l aceite eencial e actio <strong>con</strong>tra ='421414><br />
4*)#%*"!*) uaidat !"#$%& <br />
E$66$2')#/!4'/*$&#Contiene alcaloi<strong>de</strong>, enole, eterole y lucido e an <strong>de</strong>tectado alto niele <strong>de</strong> iotio!<br />
cianato lucodico, lucocaarina, euidrina, ntria<strong>con</strong>tano, caroteno y itoterol ambin e a i<strong>de</strong>ntifi!<br />
cado la reencia <strong>de</strong> ntria<strong>con</strong>tano, nentacoano y ácido álico a roieda<strong>de</strong> armacolica ue reenta<br />
incluyen edatia, anti<strong>con</strong>uliante, antidiabtica, antietr, iocoleterolmica, ioliidmica, antielmn!<br />
tica, antioidante, antiaterolertica, eatoortectora, antiinamatoria, inecticida, iotenora y eamolti!<br />
ca in !"#$%& <br />
E$66$2')#1
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
E$2'4$#/'7'"$"$ Poe ndl<br />
acaratia boliviana uby<br />
Nombres vernaculares:<br />
Jacaratia digitata Poe ndl olm<br />
CCC<br />
Catellano aratea, aaya <strong>de</strong>l monte, aayon, aa!<br />
ya maco <strong>de</strong>l monte<br />
Paioneo aratea<br />
rinitario Pooi, ooyii taye temeno<br />
uraare runa<br />
!!*<br />
Descripción morfológica: atia rbol, ata m <strong>de</strong><br />
alto y cm <strong>de</strong> diámetro ronco <strong>con</strong> einoa cnica<br />
y <strong>con</strong> láte blanco abundante oa diitada y o!<br />
liolada, eciolo <strong>de</strong> cm <strong>con</strong> eina euea en<br />
la bae norecencia ailar lore dioica, ore ma!<br />
culina en ancula, la emenina olitaria, blanco<br />
amarillenta, diueta en racimo abierto ue alen<br />
<strong>de</strong> la unta <strong>de</strong> la rama ruto baya carnoa, <strong>de</strong> <br />
cm <strong>de</strong> laro y color anaranado, <strong>con</strong> numeroa emilla<br />
Parte utilizada: ruto, oa, emilla y láte y la arte<br />
blanda <strong>de</strong>l interior <strong>de</strong> la lanta oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />
antanal, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, abana beniana<br />
<strong>de</strong>l norte<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
enutricin , , diabete , , etmao<br />
P, , , ulmone P, otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!!!<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a arte interna <strong>de</strong> la cortea <strong>de</strong> acaratia digitata motr una mo<strong>de</strong>rada actiidad antialdica#'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
tra eecie imortante <strong>de</strong> la amilia e E$2'4$#6$6$:$, <strong>con</strong>ocida comnmente como aaya, mima ue a <strong>de</strong>!<br />
motrado mltile roieda<strong>de</strong> nutricionale y armacolica racia a la utancia reente en u ruto,<br />
oa, emilla y láte l láte <strong>de</strong> lo ruto no maduro <strong>con</strong>tiene la enima etidaa aana y uimioaa!<br />
na a oa tierna on rica en aonoi<strong>de</strong> aemerol y myricetina, alcaloi<strong>de</strong> carana, eudocarana,<br />
<strong>de</strong>idrocarana y , comueto enlico ácido caeico, ácido erlico, ácido cloronico y bencillucoino!<br />
lato anto la oa como lo ruto oeen carotenoi<strong>de</strong> en eecial caroteno y licoeno y antrouinona<br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica <strong>de</strong> u dierente arte e mencionan antiinamatoria, antibacteriana<br />
iolicemiante, antiertilidad y abortia la emilla, eatorotectora, nerorotectora, cicatriante, antii!<br />
ertenia, antitumoral oira !"#$%&# y antioidante Codury <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
a ealuacin reliminar <strong>de</strong> toicidad en lo ruto <strong>de</strong> acaratia inoa motr actiidad emoltica en eritrocito<br />
<strong>de</strong> oea, oniendo en rieo rano interno como ado, rione y coran, <strong>de</strong>bido a la liberacin <strong>de</strong> emo!<br />
lobina en el lama anuneo breu <br />
!!"
52##*6-."(*+*&7"(<br />
CC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:#<br />
Commelina <strong>de</strong>ficiens oo<br />
E133!%'($#!%!7$() unt<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano anta uca<br />
uecua atum tabardillo<br />
uarani oo ainmarmaa<br />
uarani oceo ambara matia<br />
uarani rbano almba ramatia<br />
Descripción morfológica: atia ierba acen<strong>de</strong>nte<br />
oa imle, dtica, cordada, aina <strong>de</strong> ,, cm,<br />
ile, ubcoriácea, <strong>con</strong> bae cordada, áice audo,<br />
labra, <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> laro, , cm <strong>de</strong> anco nore!<br />
cencia, ailare, cortamente edunculada lore <strong>con</strong><br />
cáli <strong>con</strong> alo libre, erdoo corola <strong>con</strong> talo,<br />
unuiculado, aulino y <strong>con</strong> etambre<br />
!!#<br />
Parte utilizada: a or y oa oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
Macroregion: alle, caco, yuna y caare, ciuita!<br />
nia y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo, abana benia!<br />
na <strong>de</strong>l ur, yuna, alle eco<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea urbano, , , etma!<br />
o
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!!$<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
E133!%'($#!2!4"$ n lo tallo e i<strong>de</strong>ntificaron alcaloi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong> Clucodico, luteolina, uercitrina, io!<br />
uercitrina, el aonol uercetina, el aonol lucoilado aemerol, eteroi<strong>de</strong> lucoilado, ácido ciumico,<br />
la lactona <strong>de</strong>l ácido acarnico y el nucleido uridina n la oa tambin e i<strong>de</strong>ntificaron alcaloi<strong>de</strong>, ácido<br />
ciumico, ácido caeoilciumico, lo aonoi<strong>de</strong> orientina, iocato<strong>de</strong>o, Centoilluteolina, la bae<br />
uracilo y lo nucleido uridina y a<strong>de</strong>noina n la ore e i<strong>de</strong>ntificaron aonoi<strong>de</strong> Clucodico iteina e<br />
ioiteina l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa inibi el crecimiento <strong>de</strong> @)4D!2'4D'$#41%'#$#Bacillus subtilis l etracto<br />
etanlico <strong>de</strong> la ore tambin reent actiidad antibacteriana <strong>con</strong>tra @)4D!2'4D'$#41%'%#I)!*/131($)#$!2*7'><br />
(1)$#y, en menor intenidad, <strong>con</strong>tra Bacillus subtilis#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*) l etracto metanlico <strong>de</strong> la lanta<br />
motr actiidad antirotooaria <strong>con</strong>tra ntamoeba histoltica $#P'$2/$#%$3,%'$ l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa<br />
motr actiidad antioidante, robablemente <strong>de</strong>bido al alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong> y comueto enlico<br />
Beerra <br />
Commelina diusa Preent actiidad antibacteriana y antinica an#!"#$%&#<br />
E133!%'($#4133*(') l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa motr roieda<strong>de</strong> iolicemiante, lo ue ace <strong>de</strong> eta<br />
eecie un otencial aente ara el tratamiento <strong>de</strong> diabete tio oun !"#$%& n eecto, oee comue!<br />
to inibidore <strong>de</strong> la enima lucoidaa <strong>de</strong>oinoirimicina, ,bi idroimetil,diidroiirrolidina,<br />
iouercitrina, ioramnetinarutinido, iteina, ertiina e la arte area tambin e ailaron a!<br />
onoi<strong>de</strong> liucodico <strong>con</strong> actiidad antioidante iouercitrina, lucoluteolina, orientina, iteina, ioorientina,<br />
ioiteina, ertiina, aocommelina ibano !"#$%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
E133!%'($#,!(7D$%!()') a rueba fitoumica reliminare indicaron la reencia <strong>de</strong> aceite y raa, al!<br />
caloi<strong>de</strong>, lactona y cumarina, tritereno y eteroi<strong>de</strong>, reina, acare reductore, enole y tanino, ami!<br />
noácido, uinona, aonoi<strong>de</strong> y aonina Cuellar ori ambin e <strong>de</strong>tectaron la itamina y C<br />
oain !"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> la lanta motr actiidad antimicrobiana <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$()T#<br />
@)4D!2'4D'$#41%'#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*)#Cuellar ori l etracto etanlico <strong>de</strong> la race reent acti!<br />
idad antiinamatoria, analica y eatorotectora ierente raccione <strong>de</strong> la lanta motraron eecto eda!<br />
tio, anioltico, antioidante, antitumorale oain !"#$%& <br />
E133!%'($#4:$(!$ a oa <strong>con</strong>tienen reina, alcaloi<strong>de</strong>, aonina y lucido l etracto metanlico <strong>de</strong> la<br />
oa reent actiidad antinica <strong>con</strong>tra pi<strong>de</strong>rmphton occosum on !"#$%& <br />
!!%
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:#<br />
Campelia anonia unt<br />
Commelina anonia <br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Paa bruta, roa alarada, caa caa<br />
rinitario nenoi<br />
imane liu<br />
imanemotene iu<br />
uraare uata, baabani, talia boto<br />
Descripción morfológica: atia ierba erecta, ata<br />
cm o má <strong>de</strong> altura Bae <strong>de</strong> la oa enuele el ta!<br />
llo lore blanca, abraada or bráctea er<strong>de</strong><br />
Tra<strong>de</strong>scantia zanonia <br />
CC<br />
!!&<br />
Parte utilizada: a oa y race oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
Macroregion: una y caare, amaonia<br />
Hábitat: m Crece en el boue y cultio Bo!<br />
ue medo, abana beniana <strong>de</strong>l norte, yuna<br />
Distribución nacional: B, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , , , fiebre , ue!<br />
o , , , , iel , , , otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!!'<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
unue no e an en<strong>con</strong>trado etudio eecficamente realiado en Tra<strong>de</strong>scantia anonia, eite aluna inor!<br />
macin obre otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero<br />
amiae fitoumico realiado en aria eecie <strong>de</strong>l nero Tra<strong>de</strong>scantia, reelaron la reencia <strong>de</strong> aoni!<br />
na, aonoi<strong>de</strong>, comueto enlico, eteroi<strong>de</strong> laba Ciciocoernán<strong>de</strong> , acare reductore,<br />
tanino y alcaloi<strong>de</strong> u o aonoi<strong>de</strong> redominante en el nero Tra<strong>de</strong>scantia on lo Cluco<strong>de</strong>o<br />
<strong>de</strong> aienina y luteolina ambin e <strong>de</strong>tectaron lucido <strong>de</strong> aonole, idroiluteolina y tricina el Pero<br />
arne arne <br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara eecie <strong>de</strong> ete nero, o<strong>de</strong>mo mencionar inibicin<br />
<strong>de</strong> la lioienaa Tra<strong>de</strong>scantia uminensis laba Ciciocoernán<strong>de</strong> , antioidante y antibacte!<br />
riana Tra<strong>de</strong>scantia pallida u <br />
Para mayor inormacin obre eecie erteneciente a la mima amilia, <strong>con</strong>ultar E133!%'($#!2!4"$
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
52'7%'("+"$-&%'6<br />
CC<br />
Sinónimos:<br />
E1)"*)#$22$,'/$!#teud<br />
E1)"*)#,2$)'%'!()')# cum<br />
E1)"*)#7%$,2$"*)#<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Caa braa, caa aria<br />
rinitario uno, ocuuunoi<br />
uraar uata<br />
!!(<br />
Descripción morfológica: ierba <strong>de</strong> ata m <strong>de</strong> alto<br />
allo e arecen a la caa oa imle, etreca!<br />
mente oada ata etrecamente oboada nore!<br />
cencia terminale <strong>con</strong> bráctea amliamente oada,<br />
er<strong>de</strong> en la arte eueta y roa en la arte cubierta<br />
lore <strong>con</strong> corola blanca, labelo blanco ruto caula<br />
elioi<strong>de</strong><br />
Parte utilizada: edicinal a lanta entera oee ro!<br />
ieda<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />
antanal, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao , , urinarioreroductio C, ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!!)<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> la oa y tallo <strong>de</strong> E1)"*)#$2$,'4*) reel la reencia <strong>de</strong> aona, ao!<br />
nole, antona, leucoantocianidina, cateuina y alcaloi<strong>de</strong> <strong>de</strong>má, la oa <strong>con</strong>tienen obaeno tánico,<br />
aononole y aonona Cuna !"#$%& n la race e i<strong>de</strong>ntificaron aona, alcaloi<strong>de</strong>, antrauinona,<br />
aceite olátile, aonina y tanino rraai <br />
a actiida<strong>de</strong> armacolica reortada ara E1)"*)#$2$,'4*)#on la iuiente<br />
Antimicrobiana. o etracto etanlico <strong>de</strong> oa y tallo motraron actiidad otoinducida <strong>con</strong>tra B"$6D:%1414><br />
4*)#$*2!*)#$#@)4D!2'4D'$#41%' unue no reentaron actiidad rente a la cea reitente, motraron un<br />
eecto inrico al alicare unto a antibitico <strong>con</strong>encionale aminilucido Cuna !"#$%&# l etracto<br />
<strong>de</strong> la race tambin motr actiidad <strong>con</strong>tra bacteria ramoitia y ramneatia y <strong>con</strong>tra el ono E$(><br />
/'/$#$%,'4$() rraai <br />
Antitumoral.#E1)"*)#$2$,'4*) a inibido el crecimiento <strong>de</strong> clula canceroa laan <br />
Antiurolitiásica. l etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta inibi el crecimiento <strong>de</strong> critale <strong>de</strong> oalato <strong>de</strong> calcio y la a<strong>de</strong>!<br />
in a clula renale eiteliale e Cáin !"#$%&#<br />
Antiinflamatoria. l etracto <strong>de</strong> la race motr actiidad antiinamatoria y antieudatia en cobayo rraai<br />
<br />
Para er etudio en otra eecie <strong>de</strong>l nero E1)"*)%#3*+)6(/-1#E1)"*)#)4$,!2, en eta ublicacin
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:#<br />
52'7%'('&"$*+#ui Pa<br />
CC<br />
E1)"*)#)4$,!2*%*) ic e ane<br />
E1)"*)#(*"$() cum<br />
#<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Caa aria, cuete, orea <strong>de</strong> anta<br />
Cacobo ico<br />
rinitario uno, aanoi<br />
imane Bua<br />
uraare uata<br />
acana Budubuduy<br />
!"*<br />
Descripción morfológica: atia ierba <strong>de</strong> ata m <strong>de</strong><br />
alto oa etrecamente eltica a oboada, labra<br />
a <strong>de</strong>namente ubrula en amba uerficie nore!<br />
cencia en lo áice <strong>de</strong> lo tallo <strong>con</strong> oa, <strong>con</strong> bráctea<br />
amliamente oada anaranadaamarillenta a roa,<br />
<strong>con</strong> lula <strong>de</strong> mm <strong>de</strong> laro o márene <strong>de</strong> la<br />
arte <strong>de</strong> la bráctea <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> la inorecencia <strong>de</strong>com!<br />
onindoe en fibra callo mm, amarillo lore<br />
<strong>con</strong> corola anaranada ata amarilla, labelo amarillo<br />
Caula elioi<strong>de</strong> a ubloboa<br />
Parte utilizada: a lanta entera oee roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />
antanal, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, yuna<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , , etmao , , y ,<br />
fiebre ueo , , iel C, , ulmone<br />
, urinarioreroductio , ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!"!<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
E1)"*)#)4$,!2 l etracto <strong>de</strong>l tallo motr alta eecificidad y otencia citotica <strong>con</strong>tra la lnea celular B<br />
<strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> mama aylor !"#$%& ambin e a <strong>de</strong>motrado actiidad <strong>con</strong>tra Bacillu ubtili oma <br />
an<strong>de</strong>broe <br />
E1)"*)#6'4"*) n la oa e <strong>de</strong>tectaron aonoi<strong>de</strong> y ácido enlico <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l ácido benoico, cumárico,<br />
meliltico, reorcclico Prueba en rata <strong>de</strong>motraron u otencial antidiabtico emya aniel <br />
E1)"*)#)6!4'1)*) Contiene aonina racilina y diocina cece Pan<strong>de</strong>y e a reortado la acti!<br />
idad antiinamatoria, etronica y matonica <strong>de</strong> la dioenina, tambin ailada <strong>de</strong> eta eecie aylor !"#$%&#<br />
<strong>de</strong>má e ailaron euiterenlactona cotulonida y eremantina ue motraron una marcada actii!<br />
dad antinica uraiandiyan#!"#$%& <br />
E1)"*)#)6'4$"*) a oa <strong>con</strong>tienen comueto aonoi<strong>de</strong> antioidante tamarietina neoeerido!<br />
<strong>de</strong>o, aemer<strong>de</strong>o neoeerido<strong>de</strong>o, uercetina neoeerid<strong>de</strong>o da ila#!"#$%& e lo tallo<br />
e ailaron oliacárido bioactio <strong>con</strong> actiidad antiinamatoria y roaoctica da ila Parente <br />
E1)"*)#$0!2 e reort la reencia <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong>, enole, antrauinona, lucido cardiotnico, terenoi!<br />
<strong>de</strong>, alcaloi<strong>de</strong> y tanino en lo tallo u dierente etracto motraron caacidad antioidante nyaor !"#$%&#<br />
<br />
E1)"*)#)6'2$%') e comrob u actiidad antiurolitiáica en rata oma an<strong>de</strong>broe ambin motr<br />
actiidad antiinamatoria aylor !"#$%& <br />
er tambin la <strong>de</strong>cricin <strong>de</strong> E1)"*)#$2$,'4*)#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
>)1*3+"("#*+-&"."(umb Bonl e illd<br />
PC<br />
Sinónimos:#<br />
@6D!/2$#$(/'($ Poe e C ey<br />
Nombres Vernaculares:<br />
Catellano Cola <strong>de</strong> caballo embra<br />
ymara anu anu<br />
uecua Ciltu, ciltuico <strong>de</strong> allo, inu inu, io<br />
imi<br />
!""<br />
Descripción morfológica: atia rbuto ata m <strong>de</strong><br />
altura, tronco leoo ata , cm oa ubaicale<br />
lara <strong>de</strong>cuada, coriácea, dura y <strong>con</strong> numeroo ta!<br />
llo er<strong>de</strong> Cada tallo etá diidido en eccione, lo ru!<br />
to <strong>de</strong> color roo, emilla aoadooblona finamente<br />
etriada<br />
Parte utilizada: a lanta entera, rama y coollo oeen<br />
roieda<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: ltilano, alle<br />
Hábitat: m alle eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao , , fiebre , ueo , nerio,<br />
ulmone , , urinarioreroductio , ,<br />
otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!"#<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
4+#(-#.10)0+/0#20)31'.3'7+#)0#.10)0+/-+#(*)#10)6(/-2*)#0+3*+/1-2*)#.-1-#@6D!/2$#4D'%!()')T#@6D!/2$#$(/'($#$#<br />
@6D!/2$#$3!2'4$($, ue aarecen como innimo en la literatura cienfica<br />
l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> la arte area reel la reencia <strong>de</strong> acare reductore, alcaloi<strong>de</strong>,<br />
oima, alcoole, eteroi<strong>de</strong> aonnico, comueto enlico tio aonoi<strong>de</strong>, tanino y lucido ntre<br />
lo aonoi<strong>de</strong> ailado e <strong>de</strong>termin eeredina, criina y otro aonole, aona y aonona Bonilla <br />
Parea n lo tallo e <strong>de</strong>tect el tanino ro<strong>de</strong>lfinidina, un olmero <strong>de</strong> alto eo molecular, mientra ue<br />
en la race e <strong>de</strong>tectaron lo tanino roelaronidina y roaienina, amba <strong>de</strong> bao eo molecular icco#!"#<br />
$%&# ambin e ail el alcaloi<strong>de</strong> eedrina, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> itoterol y alato <strong>de</strong> etil eanol orale !"#<br />
$%&#<br />
ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica reortada ara ete eecie e cuentan la antiinamatoria, antiulceroa,<br />
antioidante e inmunoetimulante Bonilla Parea , la cuale e atribuyen a lo aonoi<strong>de</strong> reente<br />
o tanino ailado <strong>de</strong> la dierente arte <strong>de</strong> la lanta an reortado roieda<strong>de</strong> antiirale y antioidante<br />
icco !"#$%& Por u arte, la eedrina e un <strong>con</strong>ocido aente broncodilatador, til en el tratamiento <strong>de</strong>l<br />
ama y otra aeccione reiratoria Paraeimer aryan o etracto idroalcolico y clorormi!<br />
co an motrado actiidad <strong>con</strong>tra taylococcu aureu, nterococcu aecali, Bacillu ubtilu y cinobacter<br />
baumanni ico etracto tambin motraron alta citotoidad en rtemia naulii orale !"#$%& <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
o etudio <strong>de</strong> toicidad auda y ubcrnica <strong>de</strong> @6D!/2$#$3!2'4$($T#no motraron ninn ntoma <strong>de</strong> intoica!<br />
cin en rata Bonilla Parea
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
@A*')!"*3#,1%'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!"%<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género o familia<br />
@A*')!"*3#7'7$("!*3& e a <strong>de</strong>terminado u <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> lice, ácido ilcico, aonoi<strong>de</strong> lo má abundan!<br />
te on <strong>de</strong>riado lucoilado <strong>de</strong>l aemerol rancecato !"#$%&# , <strong>de</strong>riado idroicinámico, tanino<br />
<strong>con</strong><strong>de</strong>nado rotoantocianidina icco !"#$%& y oleorreina comueto <strong>de</strong> alto eo molecular, como<br />
ácido rao y eterole icielin !"#$%& a reencia <strong>de</strong> olienole, mayormente <strong>con</strong>centrado en lo<br />
tallo fino <strong>de</strong> la lanta, elicara u actiidad antioidante icco !"#$%& u actiidad diurtica e a erifi!<br />
3-2*#'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
y ácido carbolico ramificado y <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>na lara l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> la lan!<br />
ta <strong>de</strong>motr eecto antinamatorio y antinocicetio en ratone el etracto metanlico reent actiidad<br />
antidiabtica en rata lo etracto acuoo y etanlico <strong>de</strong>motraron actiidad antioidante el aceite eencial<br />
tiene actiidad antimicrobiana <strong>con</strong>tra aureus coli pneumoniae P aeruginosa enteritidis y antinica<br />
3*+/1-#F&#('7!2#$#E&#$%,'4$() a aia <strong>de</strong> la lanta inibe la areacin <strong>de</strong> laueta l etracto idroalcolico<br />
reent eecto edatio y anti<strong>con</strong>ulio y reirti imedimento <strong>con</strong>itio en rata <strong>de</strong> edad aanada l<br />
etracto acuoo <strong>de</strong> lo tallo etrile reent eecto citotico en clula leucmica umana u utiliacin<br />
en roducto diurtico e <strong>de</strong>be a la reencia <strong>de</strong> euietonina, otaio, calcio, maneio, ácido acrbico y ácido<br />
caeico a etroina enlica onitina y onitinalucido, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lo aonoi<strong>de</strong> aienina, luteolina,<br />
camerollucido y uercetinalucido, reente en el etracto metanlico, ue<strong>de</strong>n er lo re!<br />
onable <strong>de</strong> la actiidad eatorotectora <strong>de</strong> la lanta l alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> ilicio coadyua a la curacin <strong>de</strong><br />
erida inalmente, el etracto acuoo <strong>de</strong> la arte area oee un eecto inibitorio <strong>de</strong> la citoaa inducida<br />
or andu !"#$%&#<br />
@A*')!"*3#6$%*)"2! e la arte area e ail el aonol dilucido aemerol lucoyra!<br />
noyllucoyranoi<strong>de</strong>, el cual motr actiidad antiulceronica, coadyuando <strong>con</strong> lo mecanimo<br />
citorotectore <strong>de</strong> la mucoa átrica eilada urbu <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
erimento realiado en ratone no an <strong>de</strong>motrado ninuna toicidad oral <strong>de</strong>#@'7$("!*3 rancecato et<br />
al <br />
!"&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
>+071+2D06%#(&2&" am<br />
C<br />
Sinónimos:#<br />
@2:"D21K:%*3#,1%'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!"(<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a oa <strong>de</strong> @2:"D21K:%*3#414$#<strong>con</strong>tiene una ariedad <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> troánico, irrolidnicoy iridnico, ien!<br />
do la cocana el mayoritario tro alcaloi<strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificado on ci y tran cinnamoilcocana, benoile<strong>con</strong>ina,<br />
metile<strong>con</strong>ina, eudotroina, benoiltroina, troacocana, y truilina, yrina, cucoyrina y nicotina<br />
oá et al a oa tambin oeen rotena, carboidrato, fibra, calcio, oro, ierro, itamina <br />
y el aonoi<strong>de</strong> antioidante riboaina oma an<strong>de</strong>broe <br />
a cocana oee roieda<strong>de</strong> anetica y ao<strong>con</strong>trictora locale <strong>de</strong> corta duracin, lo ue la ace un til<br />
anetico local tico atley et al en otorrinolarinoloa, oalmoloa y otra rama mdica <strong>de</strong>má,<br />
eerce una accin etimulante <strong>de</strong>l itema nerioo central, el itema imático y la lana neuromucular, ro!<br />
duciendo un eecto antiatia oma an<strong>de</strong>broe <br />
unue muco <strong>de</strong> lo alcaloi<strong>de</strong> reente en la oa an motrado eecto anetico <strong>de</strong> imilar o menor<br />
intenidad, u eecto eurico no e, bao ninn unto <strong>de</strong> ita, comarable al <strong>de</strong> la cocana oá !"#$%& <br />
<strong>de</strong>má, e an reortado eecto anorico <strong>de</strong> dico comonente en rata, en auencia <strong>de</strong> actiidad etimu!<br />
lante o <strong>de</strong>reora <strong>de</strong>l itema nerioo central Bedord !"#$%& <br />
e a reortado ue la oa on eectio analico ara el tratamiento <strong>de</strong> dolencia atrointetinale, tie!<br />
nen accin <strong>con</strong>tra lo mareo, e ue<strong>de</strong>n utiliar como utituto etimulante <strong>de</strong>l ca y como inrediente en<br />
rorama <strong>de</strong> rdida <strong>de</strong> eo eil <br />
Por otro lado, lo etracto acuoo <strong>con</strong>tienen aonoi<strong>de</strong> licoilado, ue<strong>de</strong>n er utiliado como marcadore<br />
umico ara i<strong>de</strong>ntificar la diera arieda<strong>de</strong> cultiada en Colombia, cuador, Per y Boliia onon#!"#$%&#<br />
onon#!"#$%&#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
$38402356:3624i191:?:<br />
ebido a u eecto etimulante y eurico, la cocana e a <strong>con</strong>ertido en una <strong>de</strong> la droa <strong>de</strong> abuo má eli!<br />
roa <strong>de</strong>bido a lo alto niele <strong>de</strong> <strong>de</strong>en<strong>de</strong>ncia ue roduce, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lo eecto neatio audo y crnico<br />
or u eceio <strong>con</strong>umo comortamiento aranoico y ictico, ailamiento ocial y anoreia ico eecto<br />
nocio ara la alud y la ociedad an eco ue e incluya, tanto a la cocana como a la oa <strong>de</strong> coca, en el<br />
litado <strong>de</strong> utancia roibida <strong>de</strong> la Conencin nica obre tueaciente <strong>de</strong> la acione nida , or<br />
lo ue u uo en alicacione mdicouirrica e muy limitado oá#!"#$%& <br />
Por otra arte, e a reortado ue el etracto acuoo <strong>de</strong> la oa, libre <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>, reduce la utiliacin <strong>de</strong><br />
oeno, roduciendo ierlicemia, bradicardia e iotenin en erro <strong>de</strong>má, una inetiacin uiri ue<br />
el etracto etanlico <strong>de</strong> la oa oee otro <strong>con</strong>tituyente, uera <strong>de</strong> la cocana, ue inducen letalidad en rato!<br />
ne Bedord !"#$%&#<br />
!")
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
>%)12+$-"(1-+7" <br />
PBC<br />
Sinónimos:#<br />
ED$3$!):4!#D'2"$ ili<br />
@*6D12,'$#4$6'"$"$#am<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano ece lece<br />
acana unuri nuri<br />
Ciuitano aumemána<br />
uaran oceo Piiiimi<br />
rinitario Cotunoi, eilei<br />
uraare indiiye, indie, ullo<br />
!#*<br />
Descripción morfológica: atia ierba euea, erec!<br />
ta, <strong>con</strong> abundante láte blanco oa er<strong>de</strong>ururea,<br />
imle, <strong>de</strong> lámina aoada a lanceolada y <strong>con</strong> maren<br />
aerrado a entero norecencia ailare, inolucro<br />
en cima <strong>con</strong> orecilla muy euea, uinda ruto<br />
caula iloa<br />
Parte utilizada: a oa y tallo oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />
antanal, alle, llanura y abana<br />
Hábitat: m Crece en itio diturbado como a!<br />
tio y cacra Boue medo, camo cerrado, yun!<br />
a, alle eco<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , etmao , ueo ,<br />
, iel , , , urinarioreroductio ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
4+#@*6D12,'$#D'2"$#e a reortado la reencia <strong>de</strong> alcano, tritereno, fitoeterole, tanino, olienole, ao!<br />
noi<strong>de</strong> umar !"#$%&#, alcaloi<strong>de</strong> y acare reductore Bama#!"#$%& a arte area <strong>de</strong> la lanta<br />
<strong>con</strong>tienen aonoi<strong>de</strong> euorbianina, leucocianidol, canol, uercitrina y uercitol, olienole ácido álico,<br />
myricitrina, ácido ,dialloiunico, tanino euorbina , B, C, , , tritereno y fitoterole amirina,<br />
metilencicloartenol y itoterol y alcano etacoano, nnonacoano y otro rad <br />
!#!<br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara @*6D12,'$#D'2"$ e encuentran<br />
Antibacteriana. l etracto etanlico <strong>de</strong> la lanta inibi el crecimiento <strong>de</strong> @)4D!2'4D'$#41%'T#B"$6D:%14144*)#$*><br />
2!*)T#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$#$#Bacillus subtilis o etracto acuoo y clorormico <strong>de</strong> la oa motraron<br />
actiidad antibacteriana <strong>con</strong>tra U%!,)'!%%$#6(!*31('$! umar !"#$%&# o etracto metanlico <strong>de</strong> la oa<br />
y ore e motraron actio <strong>con</strong>tra ;$4'%%*)#"D*2'(7'!()')T#='4214144*)#)6&T#I21"!*)#3'2$,'%')#:#B$%31(!%%$#":6D'<br />
o etracto metanlico <strong>de</strong> lo tallo y la race e motraron actio <strong>con</strong>tra ;$4'%%*)#"D*2'(7'!()')T#='4214144*)#<br />
)6&T#:#I21"!*)#3'2$,'%') ae !"#$%&# <strong>de</strong>má, el etracto etanlico <strong>de</strong> la race inibi el crecimiento <strong>de</strong><br />
I216'1(',$4"!2'*3#$4(!)#rad <br />
Antifúngica. l etracto etanlico motr actiidad <strong>con</strong>tra#E1%%!"1"2'4D*3#4$6')'4'T#.*)$2'*3#6$%%'/121)!*3T#;1"2><br />
:1/'6%1/'$#"D!1,213$!T#ID1316)')#4$2'4$!>6$6$:$!#$#F)6!27'%%*)#('7!2 umar et al l etracto metan!<br />
lico <strong>de</strong> la oa e motr actio <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$() ae !"#$%& <br />
Antipalúdica. l etracto metanlico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> @*6D12,'$#D'2"$ motr un <strong>de</strong> inibicin <strong>de</strong><br />
I%$)31/'*3#0$%4'6$2'*3, a una <strong>con</strong>centracin <strong>de</strong> m umar !"#$%& <br />
Antiamebiana. l etracto olienlico inibi el crecimiento <strong>de</strong> ntamoeba histoltica%#-#6+-#3*+30+/1-3'7+#-3!<br />
tia mnima <strong>de</strong> m umar et al <br />
Molusquicida. o etracto acuoo <strong>de</strong> la cortea y la oa motraron una otente actiidad moluuicida r!<br />
ad <br />
Larvicida. l etracto etreo <strong>de</strong> la lanta motr actiidad <strong>con</strong>tra la lara <strong>de</strong> Ae<strong>de</strong>s aegpti#$#E*%!K#A*'(A*!0$)><br />
4'$"*) rad
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Repelente. l etracto etanlico <strong>de</strong> la lanta reenta eecto reelente rad <br />
Antihelmíntica.#4(#05/1-3/*#-36*)*#20#@*6D12,'$#D'2"$ motr actiidad antielmntica en erro rad <br />
Antianafiláctica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la lanta inibi la anafilai cutánea aia en ratone rad <br />
Antioxidante.#4(#05/1-3/*#-36*)*#20#@*6D12,'$#D'2"$#motr eecto antioidante umar et al o etrac!<br />
to metanlico <strong>de</strong> la oa, ore, ra y tallo, tambin motraron una otente actiidad antioidante Bama !"#<br />
$%& <br />
Antiinflamatoria. l etracto neánico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> @*6D12,'$#D'2"$ motr eecto antiinamatorio<br />
en ratone umar !"#$%&#, al iual ue lo etracto acuoo y etanlico a !"#$%& e comrob ue la<br />
actiidad antiinamatoria e <strong>de</strong>be a la accin <strong>de</strong>l comueto amirina i#!"#$%& <br />
Sedativa y ansiolítica. l etracto acuoo liofiliado <strong>de</strong> @*6D12,'$#D'2"$#tuo eecto edatio y anioltico en<br />
ratone rad <br />
Antidiarréica. a <strong>de</strong>coccin <strong>de</strong> la lanta y la uercitrina ailada <strong>de</strong> la mima, motraron actiidad antidiarreica en<br />
ratone umar#!"#$%& <br />
!#"<br />
Diurética. l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa motr una actiidad diurtica emeante a la <strong>de</strong> la acetaolamida rad<br />
<br />
!=>H=4>4:H;?:40? o etracto idroalcolico <strong>de</strong> la lanta ue <strong>con</strong>tienen aonoi<strong>de</strong> olienole, eteroi<strong>de</strong><br />
y tereno, motraron actiidad inmunoetimulante l etracto acuoo interino en la tranormacin <strong>de</strong> lino!<br />
blato inducida or lectina, '(#
%)12+$-"('*+)*.'6unt<br />
PBC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:#<br />
ED$3$!):4!#)!26!() B mall<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano olondrin, ierba <strong>de</strong> olio<br />
uecua Canca iedra<br />
uarani Caiimi<br />
uarani oo aaem aae<br />
eenaye itiltaa<br />
Descripción morfológica: atia ierba, anual, ro!<br />
cumbente, labra, a menudo enraiante allo ata <strong>de</strong><br />
cm, ramificado ata en rama nudo <strong>con</strong> <br />
yema acceoria <strong>con</strong>icua <strong>de</strong>bao <strong>de</strong> la eula,<br />
a menudo enraiante oa er<strong>de</strong> or amba cara y<br />
eula iomora Ciatio <strong>con</strong> ore maculina<br />
emilla lia, roadoriácea a arda<br />
!##<br />
Parte utilizada: a lanta entera oee roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
Macroregion: alle, yuna y caare, caco ciuita!<br />
nia y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, camo cerrado, yuna, alle eco<br />
Distribución nacional: B, P, P, C, , C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , dolor <strong>de</strong> cabea , et!<br />
mao , ueo , urinarioreroduc!<br />
tio ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!#$<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> @*6D12,'$#)!26!() reel la reencia <strong>de</strong> tanino, ao!<br />
nina y aonoi<strong>de</strong> o etracto diclormetánico y metanlico motraron actiidad eamoltica, antioidante y<br />
antinica <strong>con</strong>tra ='421)612*3#4$(')#$#Aspergillus avus rad <br />
en lo etudio realiado en otra mltile eecie <strong>de</strong> @*6D12,'$, <strong>de</strong> ete nero e ailaron comueto<br />
euiterenoi<strong>de</strong> euorbi<strong>de</strong>o , diterenoi<strong>de</strong> olicclico <strong>con</strong> un anillo tricclico caractertico, entabieta!<br />
no, entatiano, entaurano, entioimarano, entimarano, diterenoi<strong>de</strong> dimrico landuna C, lac!<br />
tona norditernica ficeria , diterenoi<strong>de</strong> macrocclico eluanina, eulatina, amidaloidina, tri!<br />
terenoi<strong>de</strong> tetracclico y entacclico lanoterol, antiuol, cicloartano, eteroi<strong>de</strong> erotano, itoterol,<br />
daucoterol, comueto enlico, aonoi<strong>de</strong> uercetina, aemerol, ierina, licocal<strong>con</strong>a y B, euinacia,<br />
labrona, atraalina y <strong>de</strong>riado lucoilado y linano rad <br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara ete nero, e encuentran la iuiente antimicrobiana,<br />
antiirtica, analica, antidiarreica, moluuicida, antialrica, citotica, antiulceronica y diurtica, entre<br />
otra rad er tambin la <strong>de</strong>cricin ara @*6D12,'$#D'2"$<br />
$38402356:3624i191:?:<br />
luna eecie <strong>de</strong>l nero @*6D12,'$ an motrado actiida<strong>de</strong> romotora <strong>de</strong> dao en el @*6D12,'$#<br />
/!4'6'!(), rotumorale @*6D12,'$#%!*41(!*2$T#@*6D12,'$#4$*/'4'01%'$, roinamatoria @*6D12,'$#6!6%*)T#<br />
@*6D12,'$#)!7!"$%') e inibidora <strong>de</strong> actiida<strong>de</strong> enimática imortante ara la ueriencia @*6D12,'$#1,"*><br />
)'01%'$T#@*6D12,'$#J$()*'T#@*6D12,'$#/!4'6'!() e etudi la toicidad <strong>de</strong> eecie como @*6D12,'$#,$%)$390!2$T#<br />
uphorbia heterophlla uphorbia hirta uphorbia lateriora uphorbia hssopifolia, en<strong>con</strong>trando cambio en<br />
lo arámetro ematolico y bioumico, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> ntoma clnico como <strong>de</strong>ano, anoreia, anemia y un<br />
ndice <strong>de</strong> mortalidad <strong>de</strong>l <strong>de</strong> lo animale ue <strong>con</strong>umieron lo etracto <strong>de</strong>dao !"#$%&
E%+"(&+*)-7".' <br />
PBC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano coo, oleman<br />
rinitario noui<br />
imane Conooto<br />
imaneotene Conofito<br />
uraare omoci<br />
Descripción morfológica: atia rbol ata m <strong>de</strong><br />
alto Cortea eterna áera, riácea <strong>con</strong> eina Cor!<br />
tea interna <strong>con</strong> aia lecoa oaca oa imle,<br />
acoraonada <strong>de</strong> bor<strong>de</strong> leemente <strong>de</strong>ntado, aerrado o<br />
ubentero lore maculina roa en eia <strong>de</strong>na en<br />
orma <strong>de</strong> <strong>con</strong>o, emenina olitaria aliendo <strong>de</strong> aila<br />
<strong>de</strong> la oa ruto <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> diámetro, ormado<br />
or aria rodaa, eloionan cuando maduran u e!<br />
milla on tica<br />
Parte utilizada: a reina y emilla oee roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
!#%<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />
y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano<br />
Distribución nacional: B, C, P, C, P<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , <strong>de</strong>nutricin , , et!<br />
mao , , , iel , , , , ul!<br />
mone , , uto , otro ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!#&<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> la cortea <strong>de</strong> L*2$#42!6'"$() reel la reencia <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>, cumarina, ta!<br />
nino, lucido cardiotnico, aonoi<strong>de</strong> y uinona Beltránillanuea !"#$%& n la oa e en<strong>con</strong>tr<br />
alcaloi<strong>de</strong>, eteroi<strong>de</strong> y comueto enlico n el aceite eencial <strong>de</strong> la oa e i<strong>de</strong>ntific roionato <strong>de</strong> etilo,<br />
alcool ioenlico, nocteno, butirato <strong>de</strong> etilo, butirato <strong>de</strong> ioentilo, acetato <strong>de</strong> ioentilo, butirato <strong>de</strong> metilo<br />
y otro comueto minoritario a aia <strong>de</strong> la lanta <strong>con</strong>tiene uratoina, eaidrouratoina, etoenal, u!<br />
rana una enima roteoltica y creitina una tooalbmina loye<strong>de</strong> latino l láte <strong>con</strong>tiene lo<br />
tritereno metilencicloartanol, cicloartenol y butiroermol Poninet urion a emilla <strong>con</strong>tie!<br />
nen alcaloi<strong>de</strong>, tanino, fitato, lucido cardiotnico, aonina y, entre lo metabolito rimario, rotena<br />
rica en lutamato y arinina, ero <strong>de</strong>ficiente en citena, aceite, minerale odio, calcio, maneio, ierro y<br />
inc, itamina , itamina y itamina oomola indauni l aceite reente en la emilla<br />
<strong>con</strong>tiene ácido oleico, eteárico y linoleico oomola indauni , a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lucido y aonoi<strong>de</strong><br />
loye<strong>de</strong> latino <br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara L*2$#42!6'"$() <strong>de</strong>tacan<br />
Antimicrobiana. ierente etracto <strong>de</strong> la oa y la cortea motraron actiidad <strong>con</strong>tra la bacteria B"$6D:%1><br />
coccus aureus lebsiella pneumniae scherichia coli Bacillus subtilis#$#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$#$#3*+/1-#(*)#<br />
ono E$(/'/$#$%,'4$()T#F)6!27'%%*)#('7!2#$#E$(/'/$#7%$,2$"$ n eneral, lo etracto <strong>de</strong> la cortea motraron<br />
mayor actiidad ue lo <strong>de</strong> la oa loye<strong>de</strong> latino <br />
Antioxidante. o etracto <strong>de</strong> la oa an <strong>de</strong>motrado caacidad antioidante loye<strong>de</strong> latino
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antihelmintico: a emilla actua como antelmintico a emilla <strong>con</strong>tienen toalbumina, curina y un comleo<br />
reinoterolico, eto ltimo reonable <strong>de</strong> la toicidad <strong>de</strong> la emilla or lo ue e ua <strong>con</strong> recaucin ore<br />
!"#$%&#<br />
Citotóxica. tracto <strong>de</strong> diera olarida<strong>de</strong> <strong>de</strong> la oa y cortea <strong>de</strong> L*2$#42!6'"$(), en eecial lo <strong>de</strong> mediana<br />
y baa olaridad, e motraron tico <strong>con</strong>tra F2"!3'$#)$%'($, lo ue reela un otencial antitumoral <strong>de</strong> la eecie<br />
Inhibidora <strong>de</strong> la síntesis <strong>de</strong> proteínas. a creitina reente en la aia <strong>de</strong> la lanta, oee actiidad emoalu!<br />
tinante, lo ue inibe la ntei <strong>de</strong> rotena loye<strong>de</strong> latino <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
l etudio <strong>de</strong> toicidad <strong>de</strong>l aceite reente en la emilla <strong>de</strong> L*2$# 42!6'"$(), realiado en rata, no roduo<br />
muerte ni ninn ino <strong>de</strong> toicidad unue no ubo dao eático eero, e uiere la oibilidad <strong>de</strong> li!<br />
otoicidad or alteracione oberada en el erfil lidico <strong>de</strong>rin<strong>de</strong> !"#$%&# Por otra arte, e oberaron<br />
intoicacione letale en animale ratone, <strong>con</strong>eo y erro a lo ue e le adminitr la aia <strong>de</strong> L*2$#42!6'><br />
"$(), robablemente <strong>de</strong>bido a la accin <strong>de</strong> la tooalbmina creitina a <br />
!#'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
4".-127(*'&%6*.7" Crant<br />
PBC<br />
Sinónimos:<br />
Manihot utilissima Pol<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano uca<br />
Ciuitano abarr<br />
Ciuitano abá<br />
uarani rbano andio<br />
!#(<br />
Descripción morfológica: atia, cultiada rbuto y<br />
arbolito ata m <strong>de</strong> altura ace enroada cometi!<br />
ble <strong>de</strong> ata cm <strong>de</strong> lonitud allo y rama <strong>con</strong> nudo<br />
rominente Preencia <strong>de</strong> láte tranarente en toda la<br />
lanta oa altema, almatiartida, <strong>con</strong> lbulo,<br />
lanceolado a linearanceolado, bor<strong>de</strong> entero y lara!<br />
mente eciolada Peciolo muca ece roo lore<br />
atala, diueta en ancula terminale ruto<br />
caula loboa triloculare<br />
Parte utilizada: a ra y oa oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />
antanal, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>!<br />
ciduo ciuitano, boue eco caueo, yuna, alle<br />
eco<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
enutricin urbano, etmao , iel C,<br />
, urinarioreroductio , iru C
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
!#)<br />
l análii realiado en la race cometible <strong>de</strong> =$('D1"#!)4*%!("$ reel u alto <strong>con</strong>tenido en almidn, calcio,<br />
oro y itamina C ácido acrbico ama ama <strong>de</strong>má, en la race y oa e acumulan lo<br />
lucido cianonico linamarina y lotautralina yeeldt ller e la oa, tallo y rama e ai!<br />
laron lo ácido triternico eculentoico y eculentoico B Caturedula et al ambin e a <strong>de</strong>tectado<br />
la reencia <strong>de</strong> itamina caroteno en la oa iueira !"#$%&#<br />
luna roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara =$('D1"#!)4*%!("$, on<br />
Antioxidante. l etracto etanlico <strong>de</strong> lo brote <strong>de</strong> =$('D1"#!)4*%!("$ motr actiidad antioidante amat<br />
!"#$%& <br />
Analgésica y antiinflamatoria. a adminitracin oral <strong>de</strong>l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa motr una inificatia<br />
actiidad antiinamatoria y analica en rata <strong>de</strong>yemi !"#$%& <br />
Citotóxica. o ácido eculentoico y B, ailado <strong>de</strong> la oa, motraron una citotoicidad mo<strong>de</strong>rada <strong>con</strong>tra la<br />
lnea celular <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> oario umano Caturedula !"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> lo brote <strong>de</strong><br />
=$('D1"#!)4*%!("$#inibi la iabilidad <strong>de</strong> la clula C <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> mama amat !"#$%& <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
o lucido cianonico, reente en la race y oa <strong>de</strong> =$('D1"#!)4*%!("$ y otra muca eecie ee!<br />
tale, on comueto naturale <strong>de</strong> toicidad bien <strong>de</strong>crita l idroliare en el oranimo orman ácido cian!<br />
drico, mimo ue roduce una inibicin <strong>de</strong>l metabolimo oidatio y <strong>de</strong> oorilacin, dando luar a iernea<br />
reiracin ráida, rounda o trabaoa, cealea, <strong>con</strong>ulione iica y muerte idio artin na<br />
dieta baa en rotena y eceo <strong>de</strong> alimento cianonico, ue<strong>de</strong> roocar toicidad crnica y <strong>de</strong>arrollo <strong>de</strong><br />
enermeda<strong>de</strong> como la ancreatiti troical aor !"#$%& , bocio arandamiento <strong>de</strong> la lándula tiroi<strong>de</strong>,<br />
neuroaa atáica troical, ono una eecie <strong>de</strong> arálii e incluo la muerte ama ama
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
8#$%+"."(&*"+*.'-'(llemaoCm<br />
BC<br />
F3,*2$($#$42!$($#uce C m<br />
Nombres Vernaculares:<br />
Catellano oble, orioc, tumi<br />
Ciuitano roriocorr, orio<br />
uaran aeturu<br />
imanemooetene umi, maca<br />
aminaua u<br />
!$*<br />
Descripción morfológica: atia rbol, caduciolio, <strong>de</strong><br />
ran <strong>de</strong>arrollo, m <strong>de</strong> altura ute recto, cm<br />
<strong>de</strong> diámetro Coa alanada, ollae er<strong>de</strong> ocuro Corte!<br />
a cataoanaranada, lia, ue e <strong>de</strong>ren<strong>de</strong> en eca!<br />
ma ailácea oa alterna, innada norecencia<br />
racimo terminal o ailar lore <strong>con</strong> talo redondo,<br />
blanco ruto leumbre oblona, dura, ardo ocuro<br />
emilla ooi<strong>de</strong>, marrn, <strong>con</strong> ala lara<br />
Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, caco, ci!<br />
uitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, camo cerrado, yuna, boue erra!<br />
no caueo, alle eco<br />
Distribución nacional: C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
rinario reroductio , C, ulmone ,<br />
C y C, uto C, dolor <strong>de</strong> cabea C
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!$!<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a cortea <strong>de</strong>l tallo <strong>de</strong> F3,*2$($#4!$2!()')#<strong>con</strong>tiene, rincialmente, comueto enlico como cumarina cu!<br />
marina, diidrocumarina, ecooletina, enilroanoi<strong>de</strong>, tere <strong>de</strong>l ácido benoico, enole imle catecol,<br />
uaiacol y antrouinona crioanol <strong>de</strong>má <strong>con</strong>tienen otro comueto minoritario como triterenoi<strong>de</strong><br />
lueol y amirina, eteroi<strong>de</strong> itoterol y tere aliático almitato <strong>de</strong> metilo e la cortea tambin<br />
e ailaron lo comueto enlico ioaemer<strong>de</strong>o, ácido rotocatecuoico, aemerol Cotaotuo !"#$%&#<br />
, lucido enlico como lo amburo<strong>de</strong>o , B Brao !"#$%&#, rotocatecuato <strong>de</strong> metil cumarina<br />
Canuto#!"#$%& , el ioaonoi<strong>de</strong> aromorina oe !"#$%&#, lo biaonoi<strong>de</strong> amburanina y B Canuto<br />
!"#$%&#, ormononetina, ácido ocumárico Canuto !"#$%& , metoimetilenol, tricicleno, ine!<br />
no, ineno y ácido idroibenoico á !"#$%& a emilla <strong>con</strong>tienen un aceite comueto <strong>de</strong> ácido<br />
rao aturado <strong>de</strong> a carbono eri !"#$%& e ella tambin e ailaron lo amburo<strong>de</strong>o C, , ,<br />
, y Canuto !"#$%& anto la cortea como la emilla <strong>con</strong>tienen ácido anlico y amburo<strong>de</strong>o Canuto<br />
!"#$%& <br />
a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara F3,*2$($#4!$2!()'), on<br />
Antibacteriana. o comueto metoimetilenlico <strong>de</strong>l etracto clorormico <strong>de</strong> la cortea motraron actii!<br />
2-2#3*+/1-#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$T#;$4'%%*)#4!2!*) y actiidad muy intena <strong>con</strong>tra U%!,)'!%%$#6(!*31('$!#á<br />
!"#$%& <br />
Antiprotozoaria. o lucido enlico ailado <strong>de</strong> la cortea motraron mo<strong>de</strong>rada actiidad antialdica y<br />
antirotooaria Brao !"#$%& <br />
Antioxidante, antiinflamatoria y relajante muscular. l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la cortea, la raccin <strong>de</strong><br />
aonoi<strong>de</strong> y el comueto cumarina, motraron actiidad antiinamatoria#'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
laacin <strong>de</strong> mculo lio en rata eal !"#$%&# o lucido enlico, amburo<strong>de</strong>o e ioaemer<strong>de</strong>o,<br />
tambin motraron eecto antiinamatorio en roedore eal !"#$%&# l ioaonoi<strong>de</strong> aromorina motr<br />
actiidad antiinamatoria y antioidante oe !"#$%&# o biaonoi<strong>de</strong> amburanina y amburanina B<br />
tambin motraron otencial antiinamatorio<br />
Citotóxica. o aonoi<strong>de</strong> ioaemer<strong>de</strong>o y aemerol inibieron el crecimiento <strong>de</strong> cinco lnea <strong>de</strong> clula<br />
canceroa B cáncer <strong>de</strong> iel murino, C cáncer <strong>de</strong> colon umano, C cáncer <strong>de</strong> mama umano,<br />
C y leucemia Cotaotuo !"#$%&#<br />
Hepatoprotectora. l amburo<strong>de</strong>o motr eecto eatorotectore en rata Canuto !"#$%& <br />
Neuroprotectora. l amburo<strong>de</strong>o tambin motr un eecto neurorotector <strong>de</strong> la clula meenceálica <strong>con</strong>!<br />
tra la neurotoicidad roducida or idroidoamina Canuto !"#$%&#<br />
Broncodilatadora. l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la cortea <strong>de</strong>motr roieda<strong>de</strong> broncodilatadora en rueba<br />
clnica Canuto !"#$%&#<br />
$38402356:3624i191:?:<br />
l etudio <strong>de</strong> toicidad ubcrnica <strong>de</strong>l etracto idroalcolico <strong>de</strong> mburana ceareni, no motr ninn eecto<br />
a<strong>de</strong>ro inificatio en rata eal !"#$%& <br />
!$"
Sinónimos:#<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
8."3*.".71*+"(&26%$+-."(ellBrenan<br />
BC<br />
F4$4'$#41%*,2'($ art<br />
I'6"$/!('$#41%*,2'($ ell Bent<br />
F($/!($("D!2$#3$4214$26$ Bent Brenan<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Cebil, cebil colorado, curua, curuaru blan!<br />
co, illca, ica<br />
uecua uruai<br />
ymara, uecua umaui, illa<br />
Ciuitano oirr, no<br />
Paioneo o<br />
rinitario arai<br />
uraare auu<br />
Descripción morfológica: atia rbol ata m <strong>de</strong> al!<br />
tura Cortea eterna riácea, ruoa or rominencia<br />
redon<strong>de</strong>ada, corca, cortea interna caroia, euda<br />
reina color ca oa alterna, biinnada, inna <strong>con</strong><br />
oliolo ile, eueo, numeroo y <strong>de</strong>lado<br />
ruto, aina coriácea, alanada <strong>con</strong> bor<strong>de</strong> ondula!<br />
do, <strong>de</strong>icencia en el maren inerior, emilla lana<br />
!$#<br />
Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: maonia, alle, yuna y caare, ca!<br />
co, ciuitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo, camo cerra!<br />
do, abana beniana <strong>de</strong>l ur, yuna, boue tucuma!<br />
noboliiano, boue errano caueo, alle eco<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao C, P, , , , ueo C, P,<br />
, , , iel C, ulmone C, urinariorero!<br />
ductio , C, ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!$$<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a cortea <strong>de</strong> lo tallo <strong>de</strong> F($/!($("D!2$#41%*,2'($ <strong>con</strong>tiene ido <strong>de</strong> ,dimetiltritamina, eteroi<strong>de</strong> i!<br />
toterol y almitato <strong>de</strong> itoterol, aonoi<strong>de</strong> ,,,,,entaidroaona, tereno luenona y lueol<br />
y <strong>de</strong>riado enlico ,,dimetoidalberiona y dialberiona ulmannia, aunue e eecialmente rica en<br />
tanino amacena !"#$%& l eudado <strong>de</strong> la oma <strong>de</strong>l tronco <strong>con</strong>tiene acare reductore, olioacárido<br />
elobo !"#$%&# y arabinoalactano, un eterooliacárido ue orma una olucin acuoa <strong>de</strong> baa icoi!<br />
dad y <strong>con</strong>tiene arabinoa, alactoa, ácido lucurnico y ramnoa oreto#!"#$%&# e la arte area e<br />
ailaron ana<strong>de</strong>nantoaona, alnuenol, luenona, lueol, ácido betunico, amirina, amirina, itoterol,<br />
etimaterol, aienina, ácido idroibenoico y ácido cinámico utierreuo !"#$%&#<br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara F($/!($("D!2$#41%*,2'($, e encuentran la iuiente<br />
Antifúngica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la cortea y la correondiente raccin <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo, motraron una<br />
imortante actiidad antinica <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$()#ima#!"#$%&#<br />
Antitumoral y antiproliferativa. l etracto etanlico <strong>de</strong> la cortea inibi la rolieracin <strong>de</strong> la lnea celulare<br />
<strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> oario C y C, rin , ulmn C, colon y leucemia <br />
ima !"#$%& <br />
Antinociceptiva y antiinflamatoria. l etracto acuoo <strong>de</strong> la cortea reent eecto antinocicetio oroaciale<br />
centrale y eririco, a como otencial ara reducir la roaacin <strong>de</strong> lo mediadore <strong>de</strong> dolor inamatorio
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
amacena !"#$%&# anto#!"#$%& <br />
Inmunomoduladora. l oliacárido arabinoalactano, reente en el eudado <strong>de</strong> la oma <strong>de</strong> F($/!($("D!2$#<br />
41%*,2'($T motr u otencial como modificador <strong>de</strong> la reueta biolica '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Nombres Vernaculares:<br />
Catellano Coaiboa<br />
Ciuitano Cuai<br />
imane Coaia<br />
imanemotene Coaia<br />
Copaifera reticulata uce<br />
BC<br />
Descripción morfológica: atia rbuto y árbol ata<br />
m <strong>de</strong> alto oa oueta o uboueta, oado n!<br />
orecencia en racimo o ancula terminal o ubtermi!<br />
nal lore blanca, ile y raancioa ruto, leum!<br />
bre <strong>con</strong> emilla, el arilo amarillo<br />
Parte utilizada: te árbol tiene una abia lllamdaacei!<br />
te <strong>de</strong> coaibo ue e colecta al cortar la cortea en la<br />
circunerencia ata la mitad, don<strong>de</strong> oee roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
!$&<br />
Macroregion: una y caare, ciuitania y antanal,<br />
amaonia, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, abana beniana <strong>de</strong>l ur yuna<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , fiebre , ueo C, <br />
, iel , , ulmone C, , , uri!<br />
narioreroductio C, , y otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!$'<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
o aceite <strong>de</strong> coaiba on oleorreina ue e etraen, mediante eudacin, <strong>de</strong>l tronco <strong>de</strong> aria eecie <strong>de</strong>l<br />
nero E16$'0!2$& e trata <strong>de</strong> un luido tranarente <strong>de</strong> color caamarillento o anto !"#$%&# a oleo!<br />
110)'+-#20#Copaifera reticulata <strong>con</strong>tiene comueto euiternico cariofileno, umuleno, coaeno,<br />
beramoteno, cadineno y otro y diternico ácido coálico, ácido aurenoico, ácido olaenico y otro<br />
eiaunior !"#$%& ambin e ail el euitereno biaboleno erreroáureui#!"#$%&#<br />
ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica reortada ara el aceite <strong>de</strong> Copaifera reticulata e <strong>de</strong>tacan<br />
Antimicrobiana. a oleorreina <strong>de</strong>motr actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#B"$6D:%14144*)#!6'/!23'/')T#<br />
Bacillus subtilis $#@("!214144*)#0$!4$%'), a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> una otente actiidad <strong>con</strong>tra cea <strong>de</strong> B"$6D:%14144*)#$*2!*)#<br />
reitente eandro !"#$%& <br />
Larvicida. a oleorreina motr actiidad <strong>con</strong>tra E*%!K#A*'(A*!0$)4'$"*), el rincial tranmior <strong>de</strong> filariai ban!<br />
croiana y una alta toicidad <strong>con</strong>tra Ae<strong>de</strong>s aegpti eandro#!"#$%&#<br />
Antioxidante. l etracto metanlico <strong>de</strong> Copaifera reticulata urimi la <strong>de</strong>radacin oidatia <strong>de</strong> '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
comonente bioactio <strong>con</strong>tra ete aráito oare !"#$%& <br />
Ansiolítica. a oleorreina motr eecto anioltico en rata, in eecto a<strong>de</strong>ro en la actiidad eneral ean!<br />
21*#!"#$%& <br />
,-)#*(0*110)'+-)#20#*/1-)#0).03'0)#20#E16$'0!2$ an reentado, a<strong>de</strong>má, actiidad antitumoral, analica y<br />
cicatriante<br />
$38402356:3624i191:?:<br />
o etudio <strong>de</strong> toicidad y neurotoicidad auda motraron niele muy bao <strong>de</strong> mortalidad en rata, a doi<br />
batante eleada o etudio <strong>de</strong> embriotoicidad, tambin realiado en rata, motraron eecto tico tanto<br />
en la madre como en el eto, aunue no eiti letalidad a ninuna <strong>de</strong> la doi utiliada eandro#!"#$%& <br />
!$(
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Enterolobium <strong>con</strong>tortisiliquum#ell oron<br />
BC<br />
Sinónimos:<br />
#<br />
Mimosa <strong>con</strong>tortisiliua ell<br />
@("!21%1,'*3#7%$*4!)4!()#art<br />
F4$4'$#)$61($2'$ eyne e Bent<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano oco, orea <strong>de</strong> mono, timboy, acará, toco<br />
toco, tumbay<br />
Ciuitano ocorr, to<br />
rinitario Cumoi, ioco<br />
uraare abioco<br />
Descripción morfológica: atia rbol ue alcana <br />
m <strong>de</strong> alto y cm en diámetro oa alterna,<br />
biinnada <strong>con</strong> oliolo oueto, oblono, ile y ai!<br />
mtrico lore blancaamarillenta diueta en ca!<br />
beuela erica, edunculada y ailare o terminale<br />
ruto aina leoo, anco y encorada en crculo<br />
emeando a una orea, nero a la madure<br />
!$)<br />
Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: maonia, alle, yuna y caare, ci!<br />
uitania y antanal, caco, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo, abana benia!<br />
na <strong>de</strong>l ur, yuna, boue tucumanoboliiano, boue<br />
errano caueo, alle eco<br />
Distribución nacional: B, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Piel ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!%*<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l tamiae fitoumico reliminar <strong>de</strong> nterolobium <strong>con</strong>tortisiliuum reel la reencia <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong>, eterole,<br />
tritereno, carboidrato, tanino y aonina amoud n lo ruto e i<strong>de</strong>ntificaron la aonina<br />
bi<strong>de</strong>modica enteroloaonina y B imai !"#$%& y <strong>con</strong>tortiilii<strong>de</strong>o , B, C, , , y imai !"#$%&#<br />
a enteroloaonina tienen una unidad lucoamina, muy rara en roducto naturale imai#!"#$%&#<br />
l aceite eencial <strong>de</strong> la emilla <strong>con</strong>tiene carona má <strong>de</strong>l <strong>de</strong> u comoicin, urural, limoneno,<br />
linalool, etraol y aiola aat !"#$%& <strong>de</strong>má, e an ailado aria rotena <strong>de</strong> la emilla, como la<br />
enterolobina, endoetidaa, citenaroteaa, erinaroteaa, rotena inibidora <strong>de</strong> la triina, uimio!<br />
triina, allirena, aana, bromelana y otra <strong>con</strong> actiidad arilamidaa y ooliaa a<strong>de</strong>la !"#$%&#<br />
l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la oa <strong>con</strong>tiene comueto enlico como el ácido caeico, atraalina, eer!<br />
dina, iouercetrina, rutina, uercetina, aemerol, erniarina y criina lin !"#$%& <br />
a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en literatura ara nterolobium <strong>con</strong>tortisiliuum, on<br />
Antibacteriana. l aceite eencial <strong>de</strong> la emilla e motr actio <strong>con</strong>tra Bacillus subtilis Bacillus cereus ta><br />
6D:%14144*)#$*2!*)T#='4214144*)#%*"!*)T#U%!,)'!%%$#6(!*31('$!#$#erratia marcescencs o comueto actio<br />
<strong>de</strong>motraron er la carona y el etraol aat !"#$%&#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
(1242
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
>+071+-."()2*))-
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!%#<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
o comueto má caractertico <strong>de</strong> @2:"D2'($#61!66'7'$($#on la ioaona y lo arilbenourano e aila!<br />
ron lo comueto iteona, iorenilenitena, ioluabienina, alinumioaona, eryoeina , , , y<br />
, entre otro ioaonoi<strong>de</strong>y lo arilbenourano eryoeina y critacarina ioue !"#$%& anaa !"#$%&#<br />
e comrob la actiidad antibacteriana <strong>de</strong> la ioaona ailada <strong>de</strong> la cortea <strong>de</strong> @2:"D'($#61!66'7'$($T#<br />
3*+/1-#30.-)#20#B"$6D:%14144*)#$*2!*) reitente a la meticilina ato !"#$%& ambin e a reortado la<br />
actiidad citotica <strong>de</strong> eta lanta e raonior !"#$%& <br />
unue la cantidad <strong>de</strong> etudio realiado en @2:"D2'($#61!66'7$($#e muy limitada, eiten otra eecie <strong>con</strong><br />
otencial medicinal <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l mimo nero a la ue e a retado mayor atencin o alcaloi<strong>de</strong>, caracte!<br />
riado or el eueleto eiroamnico tetracclico erytarbina, erytartina, eryotramidina, eryotrina y otro<br />
y lo aonoi<strong>de</strong> on lo comueto má realente en el nero @2:"D2'($, aunue tambin e an <strong>de</strong>tectado<br />
tritereno, cumarina, eteroi<strong>de</strong>, lido y rotena <strong>de</strong> raonior#!"#$%& otoernán<strong>de</strong> !"#$%& <br />
e an reortado actiida<strong>de</strong> biolica ara aria eecie <strong>de</strong>l nero @2:"D2'($T#como @&#$,:))'('4$ antibacte!<br />
riana, moluuicida, antinica, antialdica, relaante y etimulante mucular, antidiarreica, moluuicida,<br />
<strong>de</strong>reora <strong>de</strong>l itema nerioo central, @&#,!2"!21$($ antinica, antibacteriana, citotica, @Ɯ$%%1/!(/21(#<br />
antiaoctica, inibidora <strong>de</strong> la triina, @*')"$>7$%%' analica, antiinamatoria, antibacteriana, antinica,<br />
antimutanica, antiaoctica, citotica, antiiral, reelente, inibidora <strong>de</strong> la triina, @�*)4$ iotenora,<br />
etimulante uterino, diurtica, <strong>de</strong>reora <strong>de</strong>l itema nerioo central, @&#'(/'4$ antinica, antibacteriana,<br />
<strong>de</strong>reora <strong>de</strong>l itema nerioo central, etimulante e inibidora <strong>de</strong> la blatonei <strong>de</strong> linocito, citotica, in!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
munoureora, @&#%:)')"!31( antiinamatoria, antibacteriana, antinica, antiiral, etronica, etimulante<br />
<strong>de</strong> la ormacin ea, antidiabtica, eleadora <strong>de</strong> la liorotena <strong>de</strong> baa <strong>de</strong>nidad rica, @'%/,2$!/'' antitu!<br />
moral, citotica, antibacteriana, antimicobacteriana, @&#)!(!7$%!()') antialdica, analica, antiinamatoria,<br />
antibacteriana, moluuicida, antinica, antiiral, @&#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Geoffroea <strong>de</strong>corticans illie e oo rn Burart<br />
BC<br />
Sinónimos:<br />
ourliea <strong>de</strong>corticans illie e oo rn<br />
eoroea spinosa6 <strong>de</strong> ouy<br />
Nombres vernaculares:<br />
uecua uimari, caiiar, caar, uimori<br />
uarani umbaru<br />
uarani oo umbaru<br />
eenaye eetenu<br />
Descripción morfológica:#<br />
atia rbuto, rbolito, rbol erfilo, caduciolio <strong>de</strong><br />
a m <strong>de</strong> alto Cuando crece ailado alcana m <strong>de</strong><br />
altura inoo, ramoo cai <strong>de</strong><strong>de</strong> u bae oa com!<br />
ueta, er<strong>de</strong> riáceo, aciculada obre la rama<br />
lore reunida en racimo corimboo, amarilloana!<br />
ranado y erumado ruto drua loboa u ooi<strong>de</strong><br />
lia, dulce y cometible, roio brillante<br />
!%%<br />
Parte utilizada: a cortea, oa y ore oeen roie!<br />
da<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: alle, caco, ciuitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />
boue eco caueo, boue tucumanoboliiano,<br />
boue errano caueo, alle eco<br />
Distribución nacional: C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , tmao , ueo<br />
, ulmone , urinarioreroductio
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
!%&<br />
o ruto <strong>de</strong> eoroea <strong>de</strong>corticans on cometible y, en ae como rentina, a artir <strong>de</strong> ello e comerciali!<br />
an alimento uncionale como arina, arroe y bebida idroalcolica Cotamana !"#$%&# n ello e<br />
<strong>de</strong>tectaron acare acaroa y u roducto <strong>de</strong> idrlii ructuoa y lucoa, aonoi<strong>de</strong> uercetina, bai!<br />
calina, uercetrina, lucido <strong>de</strong> la aienina y <strong>de</strong> la uercetina ila !"#$%&#, fibra, carotenoi<strong>de</strong>, ácido<br />
acrbico Cotamana !"#$%& y comueto enlico lucido <strong>de</strong>l ácido caeico, ácido rotocatecuoico<br />
y ácido anilico, ácido cumárico y u ter enilelico Cotamana !"#$%& e la ore e ailaron al!<br />
coole aliático eicoanol, entacoanol, dotria<strong>con</strong>tanol, el ter miritrato <strong>de</strong> ioroilo, el tritereno<br />
cetnico lueona y aonoi<strong>de</strong> aemerol, uercetina, ramnetina, iormanetina, morina, enduletina, aceina,<br />
aceidina, atuletina, artemetina, mirecetina, narinenina, ,,triidroiaona, eametilter <strong>de</strong> uerceta!<br />
etina, oietina, ,diidroimetilaona, tricina, diometina, aotina, aienina, baicalina y otro ila<br />
!"#$%& n la cortea e i<strong>de</strong>ntificaron ioaona renilada, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lueol y luenona ila !"#$%&#<br />
a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en literatura ara eoroea <strong>de</strong>corticans on<br />
Antifúngica. a ioaona renilada, ailada <strong>de</strong> eoroea <strong>de</strong>corticans, e motraron actia <strong>con</strong>tra F)6!27'><br />
llus avus#$#F)6!27'%%*)#(13'*) uiroa !"#$%& <br />
Antioxidante. l etracto olienlico <strong>de</strong> la arina <strong>de</strong> lo ruto motr actiidad antioidante Cotamana !"#$%&#<br />
<br />
Antiinflamatoria y antinociceptiva. l etracto acuoo <strong>de</strong> lo ruto, a como el arroe rearado a artir <strong>de</strong> lo<br />
mimo, motraron actiidad antinocicetia en rata eynoo !"#$%&# tracto rearado a artir <strong>de</strong> la<br />
arina <strong>de</strong> lo ruto motraron actiidad inibitoria <strong>de</strong> la enima roinamatoria lucoidaa, amilaa,<br />
liaa e idroilmetllutarilCoreductaa Cotamana !"#$%& <br />
Antidiabética. tracto rearado a artir <strong>de</strong> la arina <strong>de</strong> lo ruto motraron actiidad inibitoria <strong>de</strong> la en!<br />
ima roinamatoria lucoidaa, amilaa, liaa e idroilmetllutarilCoreductaa, tambin relacio!<br />
nada <strong>con</strong> el <strong>de</strong>arrollo <strong>de</strong>l ndrome metablico, ue <strong>de</strong>enca<strong>de</strong>na enermeda<strong>de</strong> cardioaculare y diabete<br />
mellitu Cotamana !"#$%&
E0#*."*"(&2%+$"+-6(<br />
BC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:#<br />
L:3!($!$#4$(/1%%!$($#unt<br />
L:3!($!$#2!"*)$ illd e ayne<br />
Nombres Vernaculares:<br />
Catellano Coroma, aur, auo, auiocillo, u!<br />
uio<br />
Ciuitano oboriiauiorr, noboriai<br />
imane Beui<br />
aminaua amaa<br />
Descripción morfológica: atia rbuto, arbolito y ár!<br />
bol ata m <strong>de</strong> alto lor blanca ruto ca, cometi!<br />
ble lorece en enero e encuentra abundantemente en<br />
la errana a ma<strong>de</strong>ra, dura y blancoamarilla, e ua en<br />
<strong>con</strong>truccione<br />
!%'<br />
Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />
antanal, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, camo cerrado, abana beniana <strong>de</strong>l<br />
ur, yuna<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
enutricin C, , etmao C, , , ,<br />
ueo C, ulmone C,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!%(<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l análii umico <strong>de</strong> L:3!($!$#41*2,$2'% reel ue eta e una eecie rica en comueto actio, como<br />
ditereno, euitereno, aonoi<strong>de</strong> y olioacárido a oa y cortea <strong>con</strong>tienen aceite eenciale <strong>con</strong><br />
comueto ternico ácido coálico, cadineno, cariofileno, umuleno y enlico, como tanino <strong>con</strong>!<br />
<strong>de</strong>nado olicateuina y aonoi<strong>de</strong> ei !"#$% e la oa e ail el oliacárido ilolucano u!<br />
coilado Buato eicer e la emilla tambin e ail ilolucano ima !"#$%&#, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong><br />
la bicumarina ymenana e iomoina ime !"#$%& e la cortea tambin e ailaron ditereno<br />
entclerodano, entlabdano coalato <strong>de</strong> metilo y eeruato <strong>de</strong> metilo, oato <strong>de</strong> metilo, iooato <strong>de</strong> metilo y<br />
oelanato <strong>de</strong> metilo oueira !"#$%&#, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong>l aonoi<strong>de</strong> atilbina Beerra !"#$%& n la aina <strong>de</strong><br />
la emilla tambin e <strong>de</strong>tectaron ditereno <strong>de</strong> tio clerodano, como anibarato <strong>de</strong> metilo, iooato <strong>de</strong> metilo,<br />
oato <strong>de</strong> metilo y oalenato <strong>de</strong> metilo oueira !"#$%&# e la aia <strong>de</strong>l ilema e ail un aonoi<strong>de</strong> llama!<br />
do fietina a Cota !"#$%& l olillo amarillento etrado <strong>de</strong> lo ruto <strong>con</strong>tiene acaroa y ácido linolnico<br />
como comueto mayoritario, mientra ue <strong>de</strong> la aina e etraeron ditereno labdánico crotomaclina,<br />
ácido labdanlico y otro y euitereno eatulenol ayaraaam !"#$%& tro comueto ailado<br />
on lo ditereno entamileno b<strong>de</strong>la<strong>de</strong>r !"#$%& <br />
a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara L:3!($!$#41*2,$2'%#on<br />
Antibacteriana. l aceite eencial motr actiidad <strong>con</strong>tra B$%31(!%%$#"D'6'3*2'*3T#B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#@)>
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
4D!2'4D'$#41%'%#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$#$#treptococcus haemolticus Pereira !"#$%& l etracto etanlico<br />
y la reina <strong>de</strong> la cortea an <strong>de</strong>motrado actiidad <strong>con</strong>tra Bacillus subtilis scherichia coli Pseudomonas aureu><br />
7'(1)$#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*)#amayolate !"#$%&#<br />
Antifúngica. a aia <strong>de</strong>l ilema y el aonoi<strong>de</strong> fietina, ailado <strong>de</strong> ella, e motraron eectio <strong>con</strong>tra lo ono<br />
<strong>de</strong>rmatofito +2'416D:"1(#"1()*2$()T#+2'416D:"1(#2*,2*3T#+2'416D:"1(#3!("$7216D:"!)#$#='421)612*3#7:6!)!*><br />
3: <strong>con</strong>tra la leadura Crptococcus gai $#E2:6"14144*)#(!10123$() a Cota !"#$%& l etracto etanli!<br />
co y la reina <strong>de</strong> la cortea an <strong>de</strong>motrado actiidad <strong>con</strong>tra F)6!27'%%*)#('7!2#$#E$(/'/$#$%,'4$() lateamayo<br />
!"#$%& <br />
Antioxidante, antiinflamatoria y relajante muscular. l etracto etanlico <strong>de</strong> la cortea y u raccin <strong>de</strong> acetato<br />
<strong>de</strong> etilo ue <strong>con</strong>tiene atilbina motr un ran otencial antioidante, antiinamatorio y relaante mucular<br />
Beerra !"#$%& o comueto ailado <strong>de</strong> la aina <strong>de</strong> lo ruto, en eecial el ácido labdánico y u<br />
<strong>de</strong>riado etrico, tambin motraron otencial antiinamatorio#'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:#<br />
=$4D$!2'*3#G*7%$(/'01%'*3 uby<br />
Machaerium pseudacutifolium Pier<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano anre <strong>de</strong> toro, tia<br />
Ciuitano ia nera<br />
uarani oo aeriai<br />
uarani rbano aeriai<br />
Machaerium acutifolium oel<br />
BC<br />
Descripción morfológica: atia ubarbuto, arbuto y<br />
árbol ata m <strong>de</strong> alto eciduo Cortea ri, ecamo!<br />
a ue e eolia en laca ama <strong>con</strong> eula eino!<br />
a lore muy euea blanca<br />
!&*<br />
Parte utilizada: a oa, cortea y emilla oeen ro!<br />
ieda<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: maonia, alle, yuna y caare, ci!<br />
uitania y antanal, caco, amaonia, llanura y aba!<br />
na<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, camo cerrado, abana beniana <strong>de</strong>l<br />
ur, yuna, alle eco<br />
Distribución nacional: C, P, P, C, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , <strong>de</strong>nutricin C, dolor <strong>de</strong><br />
cabea urbano, etmao C, fiebre ,<br />
ueo C, urinarioreroductio C
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!&!<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
unue eite muy limitada inormacin acerca la comoicin y la actiidad armacolica <strong>de</strong> =$4D$!2'*3#<br />
acutifolium, otra eecie <strong>de</strong>l nero tambin ueron inetiada <strong>de</strong>bido a u roieda<strong>de</strong> medicinale a<br />
utancia má realente <strong>de</strong>l nero =$4D$!2'*3 on la ioaona, cinnamilenole y terocarano<br />
Machaerium acutifolium a ma<strong>de</strong>ra <strong>de</strong>l tronco <strong>con</strong>tiene el monometil ter <strong>de</strong> inoilina, medicarina y el cin!<br />
namilenol etrotireno lli#!"#$%& b<br />
=$4D$!2'*3# D'2"*3& e la oa y rama e ailaron aonona ertiina, ioiteina, el alcaloi<strong>de</strong> i!<br />
droimetilrolina, tritereno rie<strong>de</strong>lina, lueol y eteroi<strong>de</strong> itoterol y etimaterol noato !"# $%&#<br />
n la oa tambin e i<strong>de</strong>ntificaron lo aonoi<strong>de</strong> aienina y luteolina, mimo ue reentaron un<br />
otencial uimioreentio y actiidad antiaotica ibeiro !"#$%& <br />
=$4D$!2'*3#$2')"*%$"*3&#e lo tallo e ailaron do comonente citotico un cinnamilenol macaritol y<br />
un terocarano medicarina ambin e <strong>de</strong>tectaron el terocarano maaciano y la ioaona ormonetina<br />
eo !"#$%& <br />
Machaerium oribundum e ail una rocianidina actia <strong>con</strong>tra la bacteria I)!*/131($)#3$%"16D'%'$#aae<br />
!"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong>motr actiidad antioidante en fibroblato drmico, a<strong>de</strong>má<br />
<strong>de</strong> tener buena actiidad <strong>con</strong>tra la bacteria ue inducen el acn I216'1(',$4"!2'*3#$4(!)%#B"$6D:%14144*)#!6'><br />
/!23'/')#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*) a !"#$%
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Machaerium multiorum e ailaron comueto eaidrodibenoirano, como el macaeriol C y , macae!<br />
ridiol , B y C acaeriol C <strong>de</strong>motr actiidad antibacteriana '(#
40+2D062.()*+%-@*+%# <br />
BC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano uina colorado, uina uina<br />
uaran uirayae<br />
Descripción morfológica: atia rbolito y árbol, in<br />
eina, ata m <strong>de</strong> altura y cm <strong>de</strong> diámetro<br />
Cortea ruoa, catao riácea, <strong>con</strong> manca blanue!<br />
cina, erea reina oa comueta imariinada,<br />
oliolo alterno, oallanceolada, áice acuminado, <strong>de</strong><br />
bor<strong>de</strong> lio norecencia racimo, cm <strong>de</strong> laro lore<br />
ermarodita, blanca, obre un edicelo <strong>de</strong> cm <strong>de</strong><br />
laro ruto amara amarillenta, cm <strong>de</strong> laro, ,<br />
cm <strong>de</strong> anco, ala baal <strong>de</strong>lada<br />
Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, alle, ca!<br />
co, ciuitania y antanal<br />
!&#<br />
Hábitat: m Boue medo, yuna, boue<br />
tucumanoboliiano, boue errano caueo, alle<br />
eco<br />
Distribución nacional: C, C, C, , P<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
ueo , , uto , otro ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!&$<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
luno etudio en<strong>con</strong>trado en la literatura <strong>con</strong>i<strong>de</strong>ran ue =:21K:%1(#6!2*'0!2*3#$#=:21K:%1(#,$%)$3*3#)*+#<br />
innimo, alo ue no etá <strong>con</strong>temlado en la bae <strong>de</strong> dato roico, don<strong>de</strong> e <strong>con</strong>i<strong>de</strong>ran do eecie die!<br />
rente <strong>con</strong>tinuacin e encuentran <strong>de</strong>crita la comoicin y actiida<strong>de</strong> armacolica ara cada una <strong>de</strong><br />
ella, en la biblioraa <strong>con</strong>ultada<br />
=:21K:%1(#6!2*'0!2*3 l luido icoo, tranarente, <strong>de</strong> tonalidad ardoamarillenta, ue e etrae <strong>de</strong>l tron!<br />
co, <strong>con</strong>tiene aceite eenciale y una raccin reinoa l aceite eencial etá comueto or ácido benoico y<br />
ácido cinámico libre, lo tere benoato <strong>de</strong> bencilo, cinamato <strong>de</strong> bencilo y cinamato <strong>de</strong> cinamilo, alcoole<br />
ternico y nlico alcool benclico, al<strong>de</strong>do ternico ainillina y euitereno nerolidol Carrete!<br />
roccame e la cortea e ailaron ioaona, terocarano, cumetano, aonona, ioaonona y<br />
arilbenourano n la oa e i<strong>de</strong>ntific el tritereno entacclico metoiamirina atia !"#$%& <br />
Cabreuina, una ioaona ailada <strong>de</strong> la lanta, motr una otente y electia actiidad <strong>con</strong>tra elicobacter<br />
ylori ai !"#$% l bálamo y u <strong>con</strong>tituyente benoato y cinamato <strong>de</strong> bencilo tienen una ecelente<br />
actiidad laricida Carreteroccame <br />
=:21K:%1(#,$%)$3*3 n el bálamo e i<strong>de</strong>ntificaron comueto olátile euiternico arneol, nerolidol,<br />
monoternico ineno, carona, ineno, eraniol, mentol, citronelal, linalool y enilroanoi<strong>de</strong> euenol,<br />
arol l bálamo y u comonente motraron actiidad laricida, mayormente lo euitereno o tere!<br />
no y enilroanoi<strong>de</strong> reelen al mouito e<strong>de</strong> aeyti, roaador <strong>de</strong>l <strong>de</strong>nue ima !"#$%& Por otra<br />
arte, lo comueto etrico <strong>de</strong>l bálamo motraron actiidad citotica <strong>con</strong>tra rtemia alina Pooa#!"#$%&#
A+2'2)-'("6$"(rieb<br />
BC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano larrobo, cuei, tauillo<br />
uecua au<br />
uarani oo uoetai<br />
uecua oe, tao<br />
eenaye aaayu<br />
Descripción morfológica: atia rbuto y árbol ata<br />
m <strong>de</strong> alto y , m <strong>de</strong> diámetro Coa redon<strong>de</strong>ada y ra!<br />
ma colante ollae caduco Preenta eina emina!<br />
da, euea y ecaa, <strong>de</strong>arrollada a artir <strong>de</strong> e!<br />
ula endurecida oa anca <strong>con</strong> are <strong>de</strong> inna<br />
y llean are <strong>de</strong> oliolo lineare, labro <strong>de</strong> <br />
mm <strong>de</strong> laro y mm <strong>de</strong> anco lore diueta en<br />
racimo, orma <strong>de</strong> eia, cm <strong>de</strong> laro ruto aina,<br />
cm <strong>de</strong> laro, <strong>con</strong> orma <strong>de</strong> o o anillo abierto, <br />
cm <strong>de</strong> diámetro emilla muy dura<br />
!&%<br />
Parte utilizada: a cortea, oa y ra oeen roieda!<br />
<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: alle, caco<br />
Hábitat: m Boue eco caueo, boue e!<br />
rrano caueo, alle eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , diabete , dolor <strong>de</strong><br />
cabea , etmao , ueo , ul!<br />
mone , urinarioreroductio , iru <br />
y otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!&&<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
el meocario <strong>de</strong> lo ruto <strong>de</strong>#I21)16')#$%,$ e obtiene una arina rica en comueto olienlico lucoi!<br />
lado y libre, tanino <strong>con</strong><strong>de</strong>nado, aonoi<strong>de</strong> lucido <strong>de</strong> la uercetina, aemerol, cateuina, iteina e<br />
ioiteina, antocianina, alcaloi<strong>de</strong> tritamina, eniletilamina y ieridina Pre#!"#$%& , rotena o!<br />
luble y acare acaroa, el rincial <strong>de</strong> ello Cardoo !"#$%& n lo eudado <strong>de</strong> la oma e <strong>de</strong>tectaron<br />
alta roorcione <strong>de</strong> lo aminoácido idroirolina, rolina y erina n<strong>de</strong>ron cab e la emi!<br />
lla tambin e obtuo arina <strong>con</strong> un alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> aminoácido eenciale, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> rotena oluble<br />
Caaneo !"#$%&# anto la arina <strong>de</strong> lo ruto como la <strong>de</strong> la emilla reentaron actiidad antioidante y<br />
antiinamatoria Caaneo !"#$%&# Pre !"#$%& u <strong>con</strong>tenido roteico y olienlico ace <strong>de</strong> I21)16')#<br />
$%,$, una ecelente ocin nutracutica Caaneo !"#$%&#<br />
tra eecie <strong>de</strong>l nero I21)16') e an etudiado <strong>con</strong> mayor <strong>de</strong>talle y reentan una erie <strong>de</strong> roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale y nutracutica al e el cao <strong>de</strong> Prosopis uliora Prosopis nigra Prosopis chilensis Prosopis alpataco<br />
I21)16')#/!(*/$()T#I21)16')#"$3$2*71#y otra u comoicin e cualtitatiamente imilar a la <strong>de</strong> I21)16')#$%,$#<br />
y entre la actiida<strong>de</strong> ue oeen e mencionan a la anti<strong>de</strong>rmatotica, emoltica, antinica, antibacteria!<br />
na, antiinamatoria, citotica, antitumorale, inibidora <strong>de</strong> la acetilcolineteraa, antioidante, antiierli!<br />
idmica, anti<strong>de</strong>reia, eatorotectora, antidiabtica, antiirale, antiamebiana y antidiarreica Praba<br />
!"#$%&#
A7*+2
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!&(<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
o análii fitoumico realiado en oa, ore, ruto y cortea <strong>de</strong> I"!217:(!#('"!(), reelaron la reencia<br />
<strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> uanidnico, aona, aonole y terenoi<strong>de</strong> Coueiro !"#$%&# ntre lo aonoi<strong>de</strong> aila!<br />
do e encuentran el aemerol, aelina, leedina, teroyno<strong>de</strong>o, uercetina, iouercitrina ebulioe!<br />
lloa , aemeritrina, rutina eaini !"#$%&#a, myricetina y mirycetrina eaini !"#$%& b e la<br />
raccin butanlica <strong>de</strong> lo etracto <strong>de</strong> la rama e ailaron lo alcaloi<strong>de</strong> uanidnico , , triioen!<br />
teniluanidina, nitenidina , B y C eaini !"#$%& el ruto e ail una ciclouanidina eaini !"#$%&#<br />
e la oa, e ailaron lo alcaloi<strong>de</strong> uanidnico teroynina, teroynidina, aleina y nitenidina<br />
y eaini !"#$%&#a e la cera eicuticular <strong>de</strong> la oa e ailaron ario tritereno y eterole como<br />
amirina, acetato <strong>de</strong> taerol, luenona, amierona, ermani<strong>con</strong>a, cameterol, etimaterol y itoterol<br />
eaini !"#$%& b<br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara I"!217:(!#('"!(), e encuentran<br />
Antibacteriana. o alcaloi<strong>de</strong> uanidnico renilado, aleina y teroynidina, motraron una inificatia ac!<br />
tiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*) Coueiro !"#$%&#<br />
Antifúngica. a raccione butanlica <strong>de</strong> lo etracto <strong>de</strong> rama y race reultaron muy actia <strong>con</strong>tra E$(/'/$#<br />
J2*)!'#$#E$(/'/$#6$2$6)'%1)')#y dbilmente actio <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$() o alcaloi<strong>de</strong> uanidnico ailado<br />
<strong>de</strong> dica raccione motraron actiidad antinica mo<strong>de</strong>rada <strong>con</strong>tra E$(/'/$#J2*)!'#$#E$(/'/$#6$2$6)'%1)')#<br />
eaini et al
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antioxidante. a raccin <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong>l etracto <strong>de</strong> la cortea, ue <strong>con</strong>tena aonoi<strong>de</strong> como la myri!<br />
cetina, uercetina y mirycetrina, motr una otente caacidad antioidante eaini !"#$%& b l etracto<br />
etanlico <strong>de</strong> la oa tambin motr una buena actiidad Pauinieo !"#$%& <br />
Antiinflamatoria. o aonoi<strong>de</strong> ailado <strong>de</strong> I"!217:(!#('"!() motraron una otente caacidad inibidora <strong>de</strong><br />
la enima mieloeroidaa, rooidante y roinamatoria, cuya actiidad eceia etá inolucrada en ario<br />
tio <strong>de</strong> roceo inamatorio, como la arterocleroi, cáncer, enermedad <strong>de</strong> leimer, etc eaini !"#$%&#<br />
a l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa, tambin rico en utancia enlica cateclica, <strong>de</strong>motr caacidad<br />
antie<strong>de</strong>ma y antiinamatoria ernan<strong>de</strong> !"#$%& <br />
Citotóxica, antiproliferativa y antitumoral. l alcaloi<strong>de</strong> nitenidina , ailado <strong>de</strong> la oa, motr citotoicidad<br />
rente a la lnea celulare leucemia mieloblática umana y lioblatoma umano eaini !"#<br />
$%& a tro alcaloi<strong>de</strong> uanidnico tienen una actiidad electia <strong>de</strong> rearacin <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ectuoo en a!<br />
ccaromyce cereiiae, lo ue uiere una otencial actiidad anticáncer eaini#!"#$%& a a raccione<br />
<strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong> la ore, ruto, oa y tallo <strong>de</strong> I"!217:(!#('"!()#<strong>de</strong>motraron actiidad antirolieratia<br />
'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!*.."(2&&-3*.7"6-' in<br />
BC<br />
Sinónimos:#<br />
E$))'$#144'/!("$%') <br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano amuri, caecillo<br />
Ciuitano uicire<br />
Ciuitano icor<br />
uaran oceo te umanda<br />
Paioneo uicore<br />
!'*<br />
Descripción morfológica: atia ierba, ubarbuto,<br />
arbuto Planta arbutia anual, comn en cultio e!<br />
renne, otrero y bor<strong>de</strong> <strong>de</strong> carretera allo erecto,<br />
labro, leoo, cm oa innadocomueta<br />
norecencia comueta or racimo terminale o ai!<br />
lare <strong>con</strong> ore amarilla ruto leumbre alanada, <br />
cm <strong>de</strong> laro, ca ocuro a nero emilla on oada<br />
y ca, <strong>con</strong> un áice untiaudo<br />
Parte utilizada: a oa, race y emilla oeen ro!<br />
ieda<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: Ciuitania y antanal, caco, amaonia,<br />
alle, yuna y caare, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo, camo cerra!<br />
do, abana beniana <strong>de</strong>l ur, yuna, boue tucuma!<br />
noboliiano, alle eco<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
iebre , ueo C, , iel C, urina!<br />
rioreroductio C, P
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!'!<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
o comueto má abundante y caractertico <strong>de</strong>#B!(($#144'/!("$%') on la antrouinona y u <strong>de</strong>riado<br />
e la ra e ailaron antrauinona emodina, crioanol, arietina, ilandicina, elmintoorina, antorina, áci!<br />
do cáico o rein, aloeemodina, oci<strong>de</strong>ntalol y occi<strong>de</strong>ntalol, uetin, ermicriona, inueanol, aonoi<strong>de</strong><br />
uercetina y antona inelina a emilla <strong>con</strong>tienen <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> la ,oaina, nmetilmorolina, antra!<br />
uinona, tanino, carboidrato diacárido y oliacárido, ácido rao, car<strong>de</strong>nolido, lucido eteroi!<br />
<strong>de</strong>o y aluno comueto tico cuya i<strong>de</strong>ntidad no e a elucidado e la oa e an ailado aonoi<strong>de</strong><br />
aienina, iteina, antrouinona emodina, arietina, ermicriona, biantrauinona, alcaloi<strong>de</strong> occi<strong>de</strong>n!<br />
talina y B, tanino y obatanino a ore <strong>con</strong>tienen antrauinona emodina, arietina y <strong>de</strong>riado lu!<br />
coilado y itoterol n lo ruto e an <strong>de</strong>tectado aonoi<strong>de</strong> lucoilado, antrauinona y lucido<br />
eteroidale ada !"#$%& <br />
ntre la rinciale roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara B!(($#144'/!("$%')T e encuentran<br />
Antimicrobiana. o etracto <strong>de</strong> la oa motraron actiidad <strong>con</strong>tra diero microoranimo E12:(!,$4"!><br />
2'*3#/'6D"!2'$!T#=*412#)6&T#X!'))!2'$#)6&T#B$%31(!%%$#)6&T#F)6!27'%%*)#('7!2T#B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#@)4D!2'4D'$#<br />
41%' o etracto <strong>de</strong> la oa, ore, aina y cortea e motraron actia <strong>con</strong>tra la bacteria I)!*/131($)#<br />
$!2*7'(1)$T#;$4'%%*)#4!2!*)T#B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#I21"!*)#3'2$,'%')#y lo ono E$(/'/$#$%,'4$()T#F)6!27'%%*)#<br />
niger Aspergillus avus ussarium osporum a emilla tambin oeen una otente actiidad antibacteria!<br />
+-#3*+/1-# aureus B subtilis B proteus#$#H',2'1#4D1%!2$!#y <strong>con</strong>tra lo ono A avus A niger#$#+2'4D16D:"1(#<br />
3!("$7216D:"!)&#B&#$*2!*)#$#B&#":6D'#on ucetible al etracto <strong>de</strong> B!(($#144'/!("$%') en un amlio rano <strong>de</strong><br />
<strong>con</strong>centracione e cree ue la actiidad antimicrobiana etá relacionada <strong>con</strong> la reencia <strong>de</strong> antrouinona y<br />
enno<strong>de</strong>o ada !"#$%&#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antipalúdica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong>motr er un reelente efica <strong>con</strong>tra el mouito F(16D!%!)#<br />
)"!6D!()' y tambin eibi actiidad '(#
Tipuana tipu Bent unte<br />
BC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
Tipuana tipa#,'((*<br />
Machaerium tipu Bent<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano ia tiilla<br />
uarani rbano uruaoi<br />
Descripción morfológica: atia, cultiada rbolito y<br />
árbol, emicaduciolio, m <strong>de</strong> altura, cortea ri<br />
ocura oa comueta, imariinnada, cm<br />
<strong>de</strong> lonitud, are <strong>de</strong> ololo oueto y alterno,<br />
oblono, , cm <strong>de</strong> lonitud y , cm <strong>de</strong> ancura<br />
norecencia diueta en racimo ailare y termina!<br />
le Corola amarilla o anaranada ruto ámara eltica,<br />
cm <strong>de</strong> lonitud y ,, cm <strong>de</strong> anco, ala coriácea<br />
!'#<br />
Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: alle, caco, ciuitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>!<br />
ciduo ciuitano, boue tucumanoboliiano, boue<br />
errano caueo, alle eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , etmao urbano, ,<br />
ueo , uto
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!'$<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
e la ore, oa y rama <strong>de</strong> Tipuana tipu e ailaron idrocarburo nalcano <strong>de</strong> a carbono, alcoole<br />
octa<strong>de</strong>canol, dotria<strong>con</strong>tanol, octacoanol, tria<strong>con</strong>tanol, fitol, ácido rao y eterole itoterol n la<br />
rama y oa tambin e i<strong>de</strong>ntificaron al<strong>de</strong>do tetracoanal, octacoanal, tria<strong>con</strong>tanal n la rama y talo<br />
e i<strong>de</strong>ntificaron tritereno como amirina, lueol y luenona Pereira eto e la cortea y oa e<br />
ailaron lo comueto bioactio nona<strong>de</strong>canol, itoterol, alinumioaona, rotocatecual<strong>de</strong>do y ácido<br />
rotocatecuoico men !"#$%&# <strong>de</strong>má, <strong>de</strong> la oa e ailaron ario aonole tetralucido acetilado<br />
<strong>de</strong>l aemerol, lucido <strong>de</strong> la uercetina, aemerol, uercetina y ácido cloronico men !"#$%& fifi<br />
!"#$%& <br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica ue e reortan en la literatura cienfica ara Tipuana tipu, e encuentran<br />
Antibacteriana. ierente etracto <strong>de</strong> la arte area motraron actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)%#M')><br />
"!2'$#31(14:"17!(!)#$#@)4D!2'4D'$#41%'<br />
Antioxidante. l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa motr una mo<strong>de</strong>rada caacidad antioidante en comaracin<br />
<strong>con</strong> la <strong>de</strong>l etándar <strong>de</strong> ácido acrbico fifi#!"#$%& <br />
Antiinflamatoria. l ácido rotocateuoico, ailado <strong>de</strong> la oa y la cortea, motr una inificatia actiidad<br />
antiinamatoria '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Citotica y antitumoral o etracto metanlico y clorrmico <strong>de</strong> la oa motraron una otente actiidad<br />
citotica rente a lnea celulare <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> larine y <strong>de</strong> ado l etracto clorormico <strong>de</strong> la oa tambin<br />
motr citotoicidad rente a clula <strong>de</strong> cáncer intetinal fifi !"#$%& l comueto itoterol, ailado<br />
<strong>de</strong> la cortea y oa, motr ecelente actiidad <strong>con</strong>tra la clula <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> ulmn Py muy oca ac!<br />
tiidad <strong>con</strong>tra la lnea <strong>de</strong> cáncer renal y <strong>de</strong> oario C l comueto alinumioaona, tambin<br />
ailado <strong>de</strong> la cortea y oa, e motr muy actio rente a la clula <strong>de</strong> leucemia y <strong>de</strong> cáncer renal Cy oco<br />
actio rente a la clula <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> mama C men !"#$%& <br />
!'%
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:#<br />
Vachellia albicorticata#Burart eiler biner<br />
abaceae<br />
Acasia albicorticata Buart<br />
Nombres Vernaculares:<br />
Catellano romo, einilla blanca, eino, eino blan!<br />
co, einillo<br />
ymara atani, curui<br />
Ciuitano arrturiorr, natrio<br />
uarani Caco atare<br />
uarani oo tr<br />
Paioneo atrio<br />
eenaye teiieta<br />
!'&<br />
Descripción morfológica: atia rbuto, arbolito y ár!<br />
bol ata m <strong>de</strong> altura oa <strong>con</strong> oliolo mm <strong>de</strong><br />
laro y mm <strong>de</strong> anco norecencia caituliorme<br />
<strong>con</strong> ednculo <strong>de</strong> ata mm <strong>de</strong> laro lore amari!<br />
lla, ile <strong>con</strong> bráctea <strong>de</strong> mm ruto leumbre<br />
in<strong>de</strong>icente, leemente comrimida, , cm <strong>de</strong><br />
laro y ,, cm <strong>de</strong> anco emilla <strong>de</strong> mm<br />
Parte utilizada: Cortea y ore oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
Macroregion: Caco, ciuitania y antanal, llanura y<br />
abana<br />
Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />
boue eco caueo, camo cerrado, abana be!<br />
niana <strong>de</strong>l norte, abana beniana <strong>de</strong>l ur, boue tucu!<br />
manoboliiano, boue errano caueo<br />
Distribución nacional: B, C, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao , fiebre , iel ,<br />
P, , ulmone
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!''<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a bae <strong>de</strong> dato <strong>con</strong>ultada no aortan ninn etudio obre eta eecie Para etudio en eecie <strong>de</strong>l mi!<br />
mo nero, er#H$4D!%%'$#$213$ illie e oo rn eiler biner
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
="&1*66-"("+2#"6illie e oo rn eiler biner<br />
BC<br />
Sinónimos:<br />
F4$4'$#$213$ illie e oo rn<br />
Nombres Vernaculares:<br />
Castellano: laraobo cico, cuecic, irao, tuca<br />
uecua ena, ie, ii, uine, uia, uie<br />
uarani uoere<br />
uarani Caco oee<br />
uarani oo uor<br />
eenaye naate<br />
!'(<br />
Descripción morfológica: atia rbuto, arbolito y ár!<br />
bol ata m <strong>de</strong> altura ama <strong>con</strong> eina oa alter!<br />
na, comueta biinnada, caduciolia norecencia<br />
erica, catulo, <strong>con</strong> ore diminuta lore <strong>de</strong> mm<br />
<strong>de</strong> laro, arecen omone, comacta, amarilla, muy<br />
erumada ruto leumbre cataoroio, recto a<br />
curo, la emilla imilar a oroto muy duro y <strong>de</strong> co!<br />
lor ocuro<br />
Parte utilizada: a oa, yema y cortea oeen ro!<br />
ieda<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: alle, caco, ciuitania y antanal, yun!<br />
a y caare<br />
Hábitat: m Boue eco caueo, yuna, bo!<br />
ue tucumanoboliiano, boue errano caueo, a!<br />
lle eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , corananre ,<br />
etmao , , , ueo , ,<br />
, iel , ulmone
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!')<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
unue no e en<strong>con</strong>traron muco etudio realiado en F4$4'$#$213$, e <strong>de</strong>criben a <strong>con</strong>tinuacin aluna <strong>de</strong><br />
la roieda<strong>de</strong> reortada ara ta y otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero<br />
F4$4'$#$213$ Contiene lo lucido cianonico linamarina y lotautralina eiler !"#$%&# o rinci!<br />
ale comonente <strong>de</strong> lo aceite olátile <strong>de</strong> la ore on el alicilato <strong>de</strong> metilo y el euenol, mientra ue la<br />
emilla <strong>con</strong>tienen ácido rao ria#!"#$%& o etracto etanlico y acuo <strong>de</strong> la oa, tallo y ore<br />
motraron actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#B"2!6"14144*)#6:17!(!)#$#@("!214144*)#0$!4$%')& olamente<br />
lo etracto <strong>de</strong> ore y oa, obtenido or liiiacin, motraron actiidad <strong>con</strong>tra I)!*/131($)#$!2*7'(1)$T#<br />
erratia marcescens scherichia coli $#B"!(1"216D131($)#3$%"16D'%'$#ria et al tracto etanlico y<br />
<strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong> la arte area, rico en alacaloi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong> y aonina, motraron actiidad anti!<br />
bacteriana <strong>con</strong>tra cea <strong>de</strong> B"$6D:%14144*)#$*2!*) reitente yo enible a la meticilina aana#!"#$%& <br />
F4$4'$#$2$,'4$& a cortea <strong>con</strong>tiene amina y alcaloi<strong>de</strong> dimetiltritamina, metoidimetiltritamina, metil!<br />
tritamina, lucido cianonico, ciclitole, aonina, ácido rao, uoroacetato, oma, aminoácido no<br />
roteico, tereno, tanino idroliable, tanino <strong>con</strong><strong>de</strong>nado, aonoi<strong>de</strong> cateuina, eicateuina, dicateui!<br />
na, uercetina, ácido álico, alato <strong>de</strong> leucocianidina, etc y arabina mecla <strong>de</strong> la ale <strong>de</strong> calcio, maneio y<br />
otaio <strong>de</strong>l ácido arábico o etracto metanlico, acetnico y etreo <strong>de</strong> la cortea motraron actiidad anti!<br />
bacteriana y antinica arence !"#$%& <br />
F4$4'$#6%*31)$&#e la emilla <strong>de</strong> eta eecie e ailaron tre utancia ioinibidora <strong>de</strong> la erina roteaa<br />
ica utancia inibieron el crecimiento <strong>de</strong> F)6!27'%%*)#('7!2T#+D'!%$
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Acacia nilotioca Contiene alcaloi<strong>de</strong>, lucido, ciclitole, ácido rao, tereno, tanino idroliable, tanino<br />
<strong>con</strong><strong>de</strong>nado, aonoi<strong>de</strong> y comueto enlico obatanina, ácido álico, cateuina, eialocateuina, entre<br />
otro e an reortado u roieda<strong>de</strong> antibacteriana, antiinamatoria, analica, antimutanica, an!<br />
tioidante, antielmntica, laricida, citotica, antieamdica, antiiertenia, <strong>de</strong>reora <strong>de</strong>l itema<br />
nerioo central unira#!"#$%& e inmunomoduladora arma !"#$%& <br />
F4$4'$#0$2(!)'$($& e la race e ailaron ditereno y aonoi<strong>de</strong>, mientra ue en la oa e <strong>de</strong>tectaron<br />
aonoi<strong>de</strong> licodico, aloillico<strong>de</strong>o y <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> la uercetina l etracto metanlico <strong>de</strong> la cortea motr<br />
actiidad antidiarreica y antimicrobiana l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa motr actiidad antiinamatoria, an!<br />
tioidante y antibacteriana amli !"#$%& <br />
F4$4'$#3!$2()''& l etracto acetnico <strong>de</strong> la cortea motr actiidad antibacteriana y antinica lauyibe <br />
olayan <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
o lucido cianonico on comueto tico reente en F4$4'$#$213$ y otra muca eecie eeta!<br />
le l idroliare en el oranimo orman ácido ciandrico, mimo ue roduce una inibicin <strong>de</strong>l metabolimo<br />
oidatio y <strong>de</strong> oorilacin, dando luar a iernea reiracin ráida, rounda o trabaoa, cealea, <strong>con</strong>ul!<br />
ione iica y muerte idio artin <br />
!(*
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
56-.2)23-%#($26-,-".%# Bent unte<br />
C<br />
Sinónimos:#<br />
B$"*2!G$#,1%'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!("<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
o comueto enlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> E%'(161/'*3#,1%'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
ntre y e reortaron alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> etudio armacolico obre eecie <strong>de</strong>l nero B$"*2!G$#<br />
amiaceae, abindoe reortado má <strong>de</strong> actiida<strong>de</strong> biolica ditinta ee Cili ntre ella<br />
e ue<strong>de</strong> mencionar antioidante, antibitica, antiiral, antidiabtica, antiierlii<strong>de</strong>miante, analica y eti!<br />
mulante reroductor o comueto mayormente reente en eecie <strong>de</strong> B$"*2!G$ on lo enole, caacrol,<br />
timol, cimeno, cariofileno, linalool, monotereno, euitereno, alcoole, ácido enlico, ácido labiá!<br />
tico aonoi<strong>de</strong> omta bdollai y triterenoi<strong>de</strong> Baren !"#$%&#<br />
$38402356:3624i191:?:<br />
n etudio motr una marcada toicidad <strong>de</strong> do erido monoternico ailado <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> la eecie<br />
B$"*2!G$#7'%%'!)', erteneciente a la mima amilia ue E%'(161/'*3#,1%'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
F*)*&1-.-"(#*0*.--6al lin<br />
C<br />
Sinónimos:<br />
B"$4D:)#3!:!(''#al<br />
Alguelagum tenuiorum Bent unte<br />
Nombres Vernaculares:<br />
Catellano alia<br />
ymara Pama ala<br />
!($<br />
Descripcion morfologíca: atia ierba ioma leo!<br />
o <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> la tierra <strong>de</strong>l ue nacen tallo yaciente o!<br />
bre el uelo o acen<strong>de</strong>nte, imle o oco ramificado,<br />
cm <strong>de</strong> lonitud, <strong>de</strong>namente cubierto <strong>con</strong> elo<br />
oa <strong>con</strong> muco elo en el en lore blanca o<br />
aulada, alen <strong>de</strong> la aila <strong>de</strong> la oa y en la arte<br />
uerior <strong>de</strong>l tallo<br />
Parte utilizada: a lanta entera oee roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare<br />
Hábitat: m alle eco, una meda<br />
Distribución nacional: C, C, P, P, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , ueo , nerio ,<br />
ulmone y otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!(%<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a roeccin fitoumica <strong>de</strong> M!6!4D'('$#3!:!(''#reel la reencia <strong>de</strong> comueto enlico, aonoi<strong>de</strong>, tani!<br />
no, aonina oi !"#$%& , lucido cardiotnico, antocianina, ditereno tricclico y tritereno en!<br />
tacclo Buman#!"#$%&# e la arte area e ailaron ditereno abietano como el iierol, romarinol,<br />
ácido carnico, alicanol, ioalicanol y un <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l ormilabietano Bruno !"#$%& n el aceite<br />
eencial <strong>de</strong> la lanta e <strong>de</strong>tectaron ineno, eucalitol y ineno como comonente mayoritario, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong><br />
careno, limoneno, cariofileno, uaiol, aroma<strong>de</strong>ndreno, ui !"#$%&#, ocimeno, mcimeno, cimeno<br />
Collin !"#$%& y otro tro comueto ailado <strong>de</strong> eta lanta on el carnool, diometina, ácido caeico,<br />
ácido idroicaeico y <strong>de</strong>riado Catillo in <br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara M!6!4D'('$#3!:!(''#e encuentran<br />
Antimicrobiana. l etracto metanlico <strong>de</strong> la lanta entera reent actiidad <strong>con</strong>tra higella eneri#$#I21"!*)#<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
N4'3*3#3'42$("D*3#illd<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano lbaaca<br />
acana aurau<br />
rinitario aa, aaaca, oauaca<br />
imanemoetene araarei<br />
uraare lbaa<br />
G&-#%#(&"#)*&1-".%#(ill<br />
C<br />
!(&<br />
Descripcion morfologíca: atia Cultiada ierba y<br />
ubarbuto <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> alto oa imle, oue!<br />
ta, laramente eciolada, aoada a oblonaaoada,<br />
lieramente errada y áice acuminado norecencia<br />
terminal en ancula, ata cm <strong>de</strong> laro lore <strong>con</strong><br />
cáli er<strong>de</strong> y corola lila, tubular Poee un uerte olor aro!<br />
mático<br />
Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: alle, yuna y caare, amaonia, ci!<br />
uitania y antanal, caco<br />
Hábitat: m Boue medo, camo amani!<br />
co, yuna, alle eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , , , etmao , fie!<br />
bre , , , nerio , iel , ,<br />
, uto , , urinario reroductio , y<br />
otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!('<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
lre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> <strong>con</strong>tituyente e ailaron <strong>de</strong> lo aceite eenciale <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> N4'(*3#4$36!4D'$(*3T#0+/10#<br />
lo cuale e encuentran el euenol, metileuenol, ermacreno, trancariofileno, ,cineol, linalool, allooci!<br />
meno, elemeno, umuleno, uaieno, bicicloermacreno, bulneeno, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> otro monotereno,<br />
monotereno oienado y enilroano Pino !"#$%& <br />
a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en literatura ara N4'(*3#4$36!4D'$(*36on la iuiente<br />
Antimicrobiana. l aceite eencial <strong>de</strong> la oa motr buena actiidad <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$()%#@("!214144*)#<br />
01!4$%')T#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$#$#@)4D!2'4D'$#41%'&#a actiidad microbiana e <strong>de</strong>be, en ran arte, al <strong>con</strong>tenido<br />
<strong>de</strong> euenol en el aceite acce !"#$%&#<br />
Antioxidante. l aceite eencial <strong>de</strong> la oa motr una ecelente caacidad antioidante acce !"#$%& <br />
Antinociceptiva. l aceite eencial <strong>de</strong> la lanta motr eecto antinocicetio en rata ino !"# $%& <br />
o aceite eenciale <strong>de</strong> otra eecie <strong>de</strong>l nero N4'(*3 an ido etudiado <strong>con</strong> mayor roundidad, a!<br />
bindoe reortado la iuiente roieda<strong>de</strong> armacolica antibacteriana, antinica, antioidante,<br />
reelente, inecticida, laricida, nematocida, antiinamatoria, antinocicetia, antiirtica, antiulceroni!<br />
ca, analica, antielmntica, antitumoral, inmunomoduladora y neuroarmacolica Pan<strong>de</strong>y !"# $%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
=-7*D(&0#2'"(Bertero e ren<br />
C6<br />
Nombres Vernaculares:<br />
Catellano arumá, aroma<br />
Ciuitano beu<br />
Paioneo ubeui<br />
Descripción morfológica: atia Cultiada rbol ata<br />
metro <strong>de</strong> altura <strong>con</strong> cortea corcoa<br />
Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: alle, yuna y caare, ciuitania y<br />
antanal, caco, amaonia<br />
!((<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo, yuna<br />
Distribución nacional: B, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao C, P, , , iel
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
n la oa <strong>de</strong> H'"!K#4:31)$ e i<strong>de</strong>ntificaron aonoi<strong>de</strong> amerol, luteolina, acyodol, aienina, me!<br />
tilluteolina, orientina, ioorientina, iteina, ioiteina, ácido triternico <strong>de</strong> tio urlico y oleanlico,<br />
iridoi<strong>de</strong> tarumal, anu<strong>de</strong>o y iteo<strong>de</strong>o o anto !"#$%&#, a como enole imle ácido anlico<br />
y ácido idroibenoico eito !"#$%& e la cortea e ail la lactona tranidroiroil<br />
oocicloeanoona iranda !"#$%& y lo ecditeroi<strong>de</strong>, comueto muy comune en el nero H'"!K%#<br />
idroiinataterona y idroiecdiona ilo !"#$%& <br />
!()<br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara H'"!K#4'31)$ e mencionan<br />
Antibacteriana.#,*)# 05/1-3/*)# 20#(-# .6(.-# 20# H'"!K# 4:31)$ reentaron actiidad mo<strong>de</strong>rada <strong>con</strong>tra B"$6D:%1><br />
4144*)#$*2!*)T#@)4D!2'4D'$#41%'T#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$#$#E$(/'/$#$%,'4$() Brando do anto ta<br />
actiidad antibacteriana etá relacionada <strong>con</strong> la comoicin <strong>de</strong>l aceite eencial reente en lo ruto orae<br />
e ila <br />
Antioxidante. e <strong>de</strong>termin un alto niel <strong>de</strong> actiidad antioidante en el etracto acuoo <strong>de</strong> la cácara <strong>de</strong> lo<br />
ruto <strong>de</strong> ite cymoa <strong>de</strong>bido, robablemente, a u alto <strong>con</strong>tenido en comueto enlico y tanino orae<br />
e ila <br />
Antinociceptiva y analgésica. a oa <strong>de</strong> H'"!K#4:31)$ romoieron la actiidad antinocicetia y analica,<br />
or mediacin <strong>de</strong>l itema oioi<strong>de</strong>, en mo<strong>de</strong>lo animale eito !"#$%&# l comueto lactnico tran<br />
idroiroiloocicloeanoona, ailado <strong>de</strong> la cortea, tambin motr roieda<strong>de</strong> antinocicetia<br />
en roedore iranda !"#$%&#<br />
iten otra eecie <strong>de</strong>l nero H'"!K#ue an ido etudiada <strong>con</strong> mayor roundidad ue H'"!K#4:31)$#$#860%#<br />
en u mayora, oeen actiida<strong>de</strong> analica, antiinamatoria, antimicrobiana, antioidante, eatorotec!<br />
tora, antiitamnica, antiamática eena !"#$%& y antitumorale ani arma <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
oi orale <strong>de</strong> m <strong>de</strong>l etracto <strong>de</strong> H'"!K#4:31)$, adminitrada en ratone, no rodueron ninn ino <strong>de</strong><br />
toicidad auda ni leione o anrado átrico eito !"#$%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
E2:6"14$2:$#4$(!%'%%$#unt<br />
Nombres Vernaculares:<br />
Catellano Caneln<br />
acineri anela<br />
rinitario oto colla, oanerai<br />
imane Coreco<br />
uraare ooyaa<br />
8.-$"(&".*6-66"(unt e<br />
C<br />
!)*<br />
Descripción morfológica: atia rbol ata m <strong>de</strong><br />
alto y cm <strong>de</strong> diámetro, <strong>con</strong> eueo aletone o<br />
arrone en la bae Cortea interna <strong>con</strong> uerte olor a<br />
canela oa imle, alterna y recuentemente aru!<br />
ada acia la unta <strong>de</strong> la rama lore amarillenta en<br />
eia o racimo ailare ruto <strong>con</strong> la cula roun!<br />
damente arruada, ue cubre una tercera arte <strong>de</strong> la<br />
baya oalada, carnoa, a ece <strong>con</strong> do márene, ue<br />
e inerta a la rama<br />
Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare<br />
Hábitat: m Boue medo<br />
Distribución nacional: B, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao , , , , ueo , ulmone<br />
, coran y anre C, urinarioreroductio<br />
,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!)!<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l aceite eencial etrado <strong>de</strong> la cortea <strong>de</strong> F(',$#4$(!%'%%$#<strong>con</strong>tiene, como rinciale <strong>con</strong>tituyente, al ni!<br />
troenieletano reonable <strong>de</strong>l olor acanelado <strong>de</strong> la lanta y al metil euenol oua !"#$%& , a<strong>de</strong>má<br />
<strong>de</strong> arol, euenol, ineno, ineno, benal<strong>de</strong>do, enilacetal<strong>de</strong>do, metoieuenol, itoterol er !"#$%&#<br />
, biabolol, curcumeno ilea !"#$%& y otro enilroanoi<strong>de</strong> y euitereno minoritario ilea<br />
!"#$%& e la cortea tambin e ailaron alcaloi<strong>de</strong> benciltetraidroiouinolnico y tetraidrorotoberbe!<br />
rnico noranicanina, norcanelillina, canelillina, anicanina, canelillinoina, anibacanina, manibacanina, eudoa!<br />
nibacanina y otro er !"#$%&#<br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara F(',$#4$(!%'%%$#)0#0+360+/1-+#(-)#<br />
iuiente<br />
Antifúngica. l comueto mayoritario <strong>de</strong>l aceite eencial <strong>de</strong> la cortea, nitroeniletano, motr un alto niel<br />
20#/*5'3'2-2#3*+/1-#E$(/'/$#$,'4$() y otra leadura er#!"#$%& <br />
Antioxidante y citotóxica. l etracto metanlico <strong>de</strong> la ma<strong>de</strong>ra <strong>de</strong> F(',$#4$(!%'%%$ motr una caacidad antioi!<br />
dante mayor a la <strong>de</strong>l aceite eencial <strong>de</strong> la cortea, oa y rama l <strong>con</strong>trario, la citotoicidad enayada en arte!<br />
mia ue mayor ara lo aceite eenciale ue ara la ma<strong>de</strong>ra a ila !"#$%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antinociceptiva y analgésica. l aceite eencial <strong>de</strong> la lanta reent actiidad antiinamatoria en ratone, al<br />
iual ue el comueto nitroeniletano ailado <strong>de</strong>l mimo, ue tambin motr eecto antinocicetio,<br />
oiblemente <strong>de</strong>bido a u accin obre lo recetore oioi<strong>de</strong> e ima#!"#$%& <br />
Inhibitoria <strong>de</strong> la acetilcolinesterasa. l aceite eencial <strong>de</strong> la cortea, a como u comonente mayoritario ni!<br />
troeniletano, motraron actiidad inibitoria <strong>de</strong> la acetilcolineteraa ta actiidad ace <strong>de</strong> F(',$#4$(!%'%%$#<br />
un rometedor aente terautico ara el tratamiento <strong>de</strong> diera dolencia neurolica, como la enermedad<br />
<strong>de</strong> leimer, <strong>de</strong>mencia enil, ataia, Parinon y otra ila !"#$%& <br />
Hipotensora. l aceite eencial <strong>de</strong> la cortea motr actiidad aodilatadora, iotenora e inductora <strong>de</strong> bradi!<br />
cardia en rata normotena, '(#
F-
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!)$<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
e a reortado ue M'7$2'$#4*(!'01%'$ oee comueto enlico como la uercetina, leuco y roantociani!<br />
dina y otro aonoi<strong>de</strong> aner#!"#$%&#, tiramina, ácido ammaaminoburico B y otro roducto<br />
aminado aue !"#$%&#, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> micronutriente como aluminio, calcio, cobalto, cromo, cobre, ierro,<br />
otaio, litio, maneio, mananeo, odio, oro y etroncio imene !"#$%& <br />
e reortaron la iuiente actiida<strong>de</strong> armacolica ara M'7$2'$#4*(!'01%'$<br />
Antibacteriana. o etracto acuoo y metanlico <strong>de</strong> la lanta motraron actiidad <strong>con</strong>tra M')"!2'$#31(14:"17!><br />
(!)#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*)#lcara !"#$%& <br />
Antioxidante. l etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta motr una imortante caacidad antioidante uirre Borneo<br />
<br />
Inmunomoduladora y antitumoral. na lectina alacto<strong>de</strong>oeecica, ailada <strong>de</strong>l etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta,<br />
motr eecto inmunomoduladore y antitumorale#'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Vasoactiva. e <strong>de</strong>termin la reencia <strong>de</strong> tiramina, una utancia imatomimtica en la lanta, mima ue tiene<br />
eecto iertenio errero#!"#$%& n la inuione rearada a artir <strong>de</strong> M'7$2'$#4*(!'01%'$T#)0#20/01!<br />
min la reencia <strong>de</strong> un aente aoactio <strong>con</strong> eecto reor accin directa obre lo adrenorrecetore ala<br />
y un aente iotenor mediado or lo adrenorrecetore beta aira !"#$% a raccin metanlica <strong>de</strong>l<br />
etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta, adminitrado en rata or a intraeritoneal, roduo un aumento <strong>de</strong> la icoidad<br />
anunea, <strong>de</strong>ceno <strong>de</strong>l coleterol lamático y aumento <strong>de</strong> ecrecin biliar <strong>de</strong> coleterol y ale biliare, <strong>con</strong>du!<br />
ciendo a un aumento <strong>de</strong>l uo biliar total errero, !"#$% Por ello, la rein arterial aumenta <strong>de</strong> manera<br />
reia a la aaricin <strong>de</strong>l eecto iotenor aira !"#$% <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
l uo <strong>de</strong> iaria cuneiolia ara tratar la iertenin e <strong>con</strong>i<strong>de</strong>ra rieoo <strong>de</strong>bido a lo eecto duale, rimero<br />
iertenio y lueo iotenor, <strong>de</strong> la lanta aira, aner urni a reencia <strong>de</strong> imortante <strong>con</strong>!<br />
centracione <strong>de</strong> tiramina en la lanta ace ue u uo et ereamente <strong>con</strong>traindicado en el tratamiento <strong>de</strong><br />
la iertenin arterial, eecialmente en aciente ue etuieran ometido a medicacin inibidora <strong>de</strong> la<br />
monoamino oidaa átrica y eática, or rieo <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>nte cardioaculare o cerebroaculare<br />
aue !"#$%& <br />
!)%
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Tripodanthus acutifolius6ui Pa ie<br />
C<br />
Sinónimos:#<br />
oranthus acutifolius ui Pa<br />
Phrgilanthus acutifolius ui Pa icler<br />
Nombres Vernaculares:<br />
Catellano lae<br />
ymarauecua lae tia<br />
Descripción morfológica: atia rbuto, arbolito, ár!<br />
bol, emiaráita Planta leoa arbuto o arbolito<br />
oa er<strong>de</strong> brillante lore blanca o amarilla, di!<br />
ueta en racimo ei<strong>de</strong> un olor aradable<br />
Parte utilizada: a lanta entera oee roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
!)&<br />
Macroregion: alle, caco, yuna y caare<br />
Hábitat: m Boue medo, yuna, boue<br />
tucumanoboliiano, boue errano caueo, áramo<br />
yunueo, alle eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , etmao , ueo ,<br />
, nerio
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l etudio fitoumico <strong>de</strong> Tripodanthus acutifolius reel la reencia <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong> iouercetina, rutina, uer!<br />
cetina, iero<strong>de</strong>o, nicotiorina, tanino cateuina, eicateuina, cateuinaol, comueto antracnico,<br />
roantocianidina, linano, monotereno lucoilado, lectina, icotoina, rotena, tido, olioacári!<br />
do y alcaloi<strong>de</strong>, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> un enilbutanoi<strong>de</strong> lucoilado llamado triodanto<strong>de</strong>o rner !"#$% <br />
!)'<br />
ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica reortada ara Tripodanthus acutifolius etán<br />
Antibacteriana. o licoaonoi<strong>de</strong> ailado <strong>de</strong> la inuin <strong>de</strong> la oa rutina, nicotiorina, iero<strong>de</strong>o, io!<br />
uercetina y triodanto<strong>de</strong>o motraron actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$ l<br />
triodanto<strong>de</strong>o motr una actiidad cuatro ece má otente ue la <strong>de</strong> lo otro licoaonoi<strong>de</strong> obern !"#<br />
$%& b<br />
Diurética. o etracto acuoo y etanlico <strong>de</strong> la ore motraron eecto diurtico en rata nterimone !"#$%<br />
<br />
Antioxidante y antiinflamatoria. o licoaonoi<strong>de</strong> rutina, nicotiorina, iero<strong>de</strong>o, iouercetina y triodan!<br />
to<strong>de</strong>o, ailado <strong>de</strong> la oa, motraron actiidad antioidante y antiinamatoria '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
E*6-2&"+)%'()2)"0".*.'-'(unt<br />
C<br />
Sinónimos:#<br />
L!%'14$26*)#$3!2'4$(*) <br />
L!%'14$26*)#,1%'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!))<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
e <strong>de</strong>termin ue lo etracto <strong>de</strong> L!%'14$26*)#616$:$(!()') on actio i(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!-3"(+12#$-@26-"6<br />
C<br />
Sinónimos:<br />
=$%
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"*!<br />
Estudios fitoquímicos en especie, género y/o familia<br />
l análii fitoumico <strong>de</strong> ruta, race, oa y tallo <strong>de</strong> B'/$#2D13,'01%'$ reel la reencia <strong>de</strong> aonina, tanino,<br />
aminoácido, ácido rao, eterole, alcaloi<strong>de</strong>, terenoi<strong>de</strong>, carboidrato, linano, lucido, comueto<br />
enlico, eteroi<strong>de</strong> y aonoi<strong>de</strong> ambin e reort la reencia <strong>de</strong> ecditeroi<strong>de</strong> y u lucido en un e!<br />
tracto total <strong>de</strong> la lanta, a como la <strong>de</strong> lo comueto enil etillucoirano<strong>de</strong>o y daucoterol en lo tallo<br />
ntre lo alcaloi<strong>de</strong> ailado <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> la lanta etán la enetilamina, eedrina, eedrina, uina!<br />
olina, acina, acinol, acinona, tritamina carboilada, colina y betaina e la arte áerea tambin e<br />
ailaron alcano, alcoole y lo eterole itoterol, etimaterol, cameterol, einaterol y coleterol e<br />
la race e ail el ácido neacoenoico, etimaterol y itoterol ol<strong>de</strong>ye#!"#$%& <br />
a actiida<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara B'/$#2D13,'01%'$ on la iuiente<br />
Antibacteriana. l etracto idrometanlico <strong>de</strong> la lanta motr actiidad <strong>con</strong>tra @)4D!2'4D'$#41%'T#I21"!*)#<br />
7$2')T#=127$(!%%$# 3127$(''T# B$%31(!%%$# ":6D'T# BD'7!%%$# /:)!("!2'$!#$# U%!,)'!%%$# 6(!*31('$! amam !"#<br />
$%& o etracto acuoo y <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo tambin motraron actiidad <strong>con</strong>tra#U%!,)'!%%$#6(!*31><br />
('$!T#B"$6D:%14144*)#$*2!*)#:#B"2!6"14144*)#3*"$()&# l comueto enil etillucoirano<strong>de</strong>o, ailado <strong>de</strong><br />
lo tallo, motr actiidad antibacteriana y laricida o comueto ácido neacoenoico, itoterol y<br />
etimaterol motraron una actiidad mo<strong>de</strong>rada <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#@)4D!2'4D'$#41%'T#I)!*/131($)#<br />
$!2*7'(1)$#$#B$%31(!%%$#":6D'3*2'*3 ol<strong>de</strong>ye !"#$%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antifúngica. o etracto acuoo y <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo motraron actiidad <strong>con</strong>tra F)6!27'%%'*)#('7!2T#E$(/'/$#<br />
$%,'4$()#$#=:421)612*3#7:6)!*3 ol<strong>de</strong>ye !"#$%&#<br />
Anti-VIH l etracto metanlico <strong>de</strong> B'/$#2D13,'01%'$ motr actiidad anti<br />
Antioxidante. o etracto etanlico <strong>de</strong> la race, tallo, oa y toda la lanta, motraron actiidad antioidan!<br />
/0#'(#
Cedrela fissilis#ell<br />
C<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Cedrillo, cedro, cedro blanco<br />
Ciuitana ananacarr<br />
Ciuitano ananaá<br />
Paioneo ananaá<br />
acana Cuabadu<br />
imane motene iyamo<br />
Descripción morfológica: atia rbol ata m y<br />
diámetro cm Coa <strong>de</strong>na, anca y redon<strong>de</strong>ada<br />
Cortea marrnroia oa comueta, alterna ari!<br />
inada, cm <strong>de</strong> laro, <strong>con</strong> are <strong>de</strong> oliolo<br />
norecencia en ancula lateral o ubterminal, <br />
cm <strong>de</strong> laro lore roada ruto cáula, ue e abren<br />
en cinco ala<br />
Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
"*#<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, caco, ci!<br />
uitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>!<br />
ciduo ciuitano, yuna, boue tucumanoboliiano,<br />
boue errano caueo<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , etmao , iel , ulmone<br />
C, uto , urinarioreroductio C, P,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"*$<br />
Estudios fitoquímicos y farmacologicos en especie, género y/o familia<br />
netiacione fitoumica realiada en ruto y emilla <strong>de</strong> Cedrela fissilis%# 20/03/-1*+# (-# .10)0+3'-# 20# (*)#<br />
limonoi<strong>de</strong> fiinol<strong>de</strong>o, meicanol<strong>de</strong>o y idroiiomeicanol<strong>de</strong>o e la race e ailaron lo limonoi<strong>de</strong><br />
acetoiedunina y <strong>de</strong>acetoiooedunina e la oa e ailaron lo limonoi<strong>de</strong> <strong>de</strong>acetiledunina,<br />
otoedunina, ,diidroidroi<strong>de</strong>acetoiooedunina y anolenato melico mbroin !"#$%& ,<br />
a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> tanino cateunico Carminate !"#$%& l aceite eencial <strong>de</strong> la oa <strong>con</strong>tiene idrocarburo<br />
euiternico como cariofileno, bicicloermacreno ao !"#$%& , cubebeno, ylaneno, loniine!<br />
no, umuleno, eionareno y otro aia !"#$%&# n la cortea e <strong>de</strong>tectaron aonina, enole, tanino<br />
iroálico, triterenoi<strong>de</strong> Carminate !"#$%& y aceite eenciale cuyo comonente mayoritario on el<br />
biaboleno y lobulol ao !"#$%& <br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en literatura ara Cedrela fissilis e encuentran<br />
Antibacteriana. l aceite eencial <strong>de</strong> la oa inibi el crecimiento <strong>de</strong> B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#@)4D!2'4D'$#41%'#<br />
ao !"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> la cortea motr actiidad <strong>con</strong>tra @)4D!2'4D'$#41%'T#B"$6D:%14144*)#<br />
$*2!*)T#;$4'%%*)#4!2!*)#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*) oitalar Carminate !"#$%& <br />
Anti-leishmania. o etracto metanlico <strong>de</strong> la race y la oa motraron otente actiidad inibidora <strong>de</strong> la<br />
enima P a<strong>de</strong>nine ooriboyltraerae <strong>de</strong> M!')D3$('$#"$2!("1%$!#mbroini !"#$%& <br />
tra eecie <strong>de</strong> la amilia eliaceae an motrado actiidad '(#
!H-*7*.-"(#"&+2)1066"#in<br />
C<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano ara, caoba<br />
uarayo birauau<br />
rinitario ioi<br />
imane Cura<br />
imaneotene tamaCura<br />
Descripción morfológica: atia<br />
rbol emerente, ata m <strong>de</strong> alto y cm <strong>de</strong><br />
diámetro, <strong>con</strong> aletone o tabulare <strong>de</strong> m <strong>de</strong> alto<br />
Cortea eterna neruca ue e <strong>de</strong>ren<strong>de</strong> en laca<br />
oa ariinnada, <strong>con</strong> are <strong>de</strong> oliolo, oueto<br />
<strong>de</strong> bae aimtrica norecencia ata cm <strong>de</strong> lar!<br />
o lore cremaerduca en racimo ailare ruto<br />
caula leoa, ooi<strong>de</strong>, erecta, ca, e abren <strong>de</strong> la<br />
bae en arte cuando maduran<br />
Parte utilizada: emilla, oa, ore y cortea oeen<br />
roieda<strong>de</strong> medicinale<br />
"*%<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />
y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo<br />
Distribución nacional: B, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao , , , ueo , , , iel ,<br />
, , , ulmone y otro ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"*&<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a inetiacione fitoumica an reelado ue lo limonoi<strong>de</strong> y <strong>de</strong>riado ietenina, ietenolida, auu!<br />
tineolida, roceranolida, andirobina, ayaina , ieteramina, ayanolida y otro on lo rinciale<br />
<strong>con</strong>tituyente <strong>de</strong> BO'!"!('$# 3$4216D:%%$T reente en la u emilla, oa, rama oadamtoui !"# $%&#<br />
y ruto id !"#$%&# n la cortea e an i<strong>de</strong>ntificado olienole ietemacrofilanina, cateuina, ei!<br />
cateuina oadamtoui !"#$%&# y aonina rumuaamy !"#$%&# n el tallo e an i<strong>de</strong>ntificado<br />
linano idroicaruilinano C oadamtoui !"#$%& , alcaloi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong>, aonina, lucido<br />
y tanino rumuaamy !"#$%& e la emilla tambin e an ailado cumarina ecooletina, eteroi!<br />
<strong>de</strong> itoterol, etimaterol, itotenona oadamtoui !"#$%&#, ácido rao ácido almtico,<br />
eteárico, arudico, oleico, linoleico y linolnico id !"#$%& , alcaloi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong> aonina, enole,<br />
lucido, reina, tanino y aceite rumuaamy !"#$%& e la oa, e an ailado aceite eenciale<br />
imacaleno, ermacreno, ácido ea<strong>de</strong>canoico, cadina,dieno oadamtoui !"#$%& y e an <strong>de</strong>!<br />
tectado alcaloi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong> aonina, enole, lucido, reina y tanino rumuaamy !"#$%& <br />
ntre la rinciale actiida<strong>de</strong> armacolica reortada ara BO'!"!('$#3$4216D:%%$ e encuentran<br />
Antibacteriana. o etracto metanlico y acuoo <strong>de</strong> la emilla motraron actiidad <strong>con</strong>tra I)!*/131($)#<br />
$!2*7'(1)$T#U%!,)'!%%$#6(!*31('$T#;$4'%%%*)#4!2!*)T#B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#@)4D!2'4D'$#41%'#oadamtoui !"#<br />
$%&#<br />
Antifúngica. o etracto metanlico y acuoo <strong>de</strong> la emilla motraron actiidad <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$()%#F)><br />
6!27'%%*)#('7!2T#E2'6"14144*)#$%,'/*)#$#Aspergillus avus oadamtoui !"#$%&#<br />
Antiviral. l comueto idroicaruilinano, ailado <strong>de</strong>l tallo, motr una inificatia actiidad <strong>con</strong>tra el iru<br />
<strong>de</strong> la eatiti C u !"#$%&# ario limonoi<strong>de</strong> ailado <strong>de</strong> la emilla <strong>de</strong>motraron actiidad <strong>con</strong>tra el iru
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
<strong>de</strong>l <strong>de</strong>nue Cen !"#$%& <br />
Antipalúdica y anti-babesia. l etracto <strong>de</strong> la cortea motr una otente actiidad <strong>con</strong>tra#I%$)31/'*3#0$%4'6$><br />
2'*3#'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
.'4*)#7%$,2$"$#unt<br />
icus finlaana arb&<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Biboi, cocoba, omelero, iuern, o<br />
Ciuitano obiourr<br />
acana aa<br />
rinitario mi<br />
imane ti<br />
aminaua ui<br />
uraare Pucca<br />
I-&%'(-.'-)-3"(illd<br />
C<br />
"*(<br />
Descripción morfológica: atia rbol ran<strong>de</strong>, ata<br />
m <strong>de</strong> alto y ata , m <strong>de</strong> diámetro letone<br />
bien <strong>de</strong>arrollado y aia lecoa oa labra, alterna<br />
<strong>con</strong> lámina oblonoeltica, obtua a redon<strong>de</strong>ada en la<br />
bae norecencia ailar, un i<strong>con</strong>o, olitario en la aila,<br />
loboo, cm <strong>de</strong> diámetro er<strong>de</strong> <strong>con</strong> unta er<strong>de</strong> ama!<br />
rillento ruto un auenio<br />
Parte utilizada: l láte y oa oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />
antanal, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, abana beniana<br />
<strong>de</strong>l ur<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
enutricin , , etmao , , , ,<br />
C, , ueo , iel C, , , y otro<br />
,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
.'4*)#'()'6'/$ l láte <strong>con</strong>tiene enima citeinoroteaa a ficina e la má abundante y tiene eecto antiin!<br />
amatorio, inmunomodulador y anticoaulante, muy imilare a lo <strong>de</strong> la enima <strong>de</strong> la mima amilia, aana<br />
y bromelana ConcaBenaente o enayo clnico <strong>con</strong>firmaron la actiidad antielmntica <strong>de</strong>l láte,<br />
<strong>de</strong>bida al eecto roteoltico <strong>de</strong> la raccin <strong>de</strong> ficina in embaro, lo etudio in io <strong>de</strong>motraron muy oca<br />
actiidad antielmntica a doi tica ali eta ambin e a reortado la reencia <strong>de</strong> la lactona<br />
triternica moretenolactona oe !"#$%& <br />
"*)<br />
.'4*)#%*"!$ l etracto acetnico <strong>de</strong> la oa, <strong>con</strong> un alto <strong>con</strong>tenido olienlico, motr una otencial actiidad<br />
antidiabtica or u caacidad inibitoria <strong>de</strong> la enima amilaa y lucoidaa lauun !"#$%& <br />
.'4*)#4$2'4$ Contiene lo comueto olareno, berateno, umbellierona, itoterol, cameterol, eti!<br />
materol, ucoterol, ácido rao, iranocumarina, , cicloarlano y acetato <strong>de</strong> calotrorenilo y lueolo<br />
.'4*)#4$2'4$#<strong>de</strong>motr actiidad eatorotectora, iolicemiante, antioidante, antinica, antieamdica,<br />
antielmntica, antimutanica y anti Patil Patil <br />
e comrob la ecelente caacidad antioidante <strong>de</strong> lo etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> .'4*)#%:2$"$T#.'4*)#<br />
safelli icus nitida icus virens icus scomorus icus <strong>de</strong>cora, <strong>de</strong>bido a u comoicin rica en enole, ao!<br />
noi<strong>de</strong> y aonole layeed <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
e ober una alta toicidad auda <strong>de</strong>l láte <strong>de</strong>#.'4*)#'()96'/$, roduciendo enteriti emorráica en ratone<br />
ali eta ario cao <strong>de</strong> intoicacin en umano, or obredoi <strong>de</strong>l láte, <strong>de</strong>embocaron en n!<br />
toma <strong>de</strong> e<strong>de</strong>ma cerebral e incluo en la muerte, or lo cual e <strong>de</strong>a<strong>con</strong>e u uo ara el <strong>con</strong>umo umano<br />
anon#!"#$%& <br />
a eecie '4*)#6*%4D!%%$T#.'4*)#$/D$"1/'01%'$#$#.'4*)#1,"*)'*)4*%$ motraron eecto mutanico y enoti!<br />
co iannaila
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
Morus tinctoria <br />
=$4%*2$#312$ rieb<br />
Broussonetia tinctoria unt<br />
Nombres vernaculares:<br />
Maclura tinctoria on e teud<br />
C<br />
Catellano ora, mora amarilla, mora cica, mora ran!<br />
<strong>de</strong><br />
Cacobo uototi<br />
Ciuitano oneococurr<br />
uaran atayiua<br />
uarani oo atayia<br />
"!*<br />
Descripción morfológica: atia rbol ata m <strong>de</strong> al!<br />
tura y cm <strong>de</strong> diámetro, corto y <strong>con</strong> aleta en la bae<br />
Cortea ardoriácea, <strong>con</strong> numeroa lenticela amari!<br />
llenta ama einoa Coa redon<strong>de</strong>ada oa <br />
cm <strong>de</strong> laro, imle, alterna, diueta en do ilera<br />
y eciolo corto, oale, acabada en unta y <strong>con</strong> la bae<br />
lana o cordada lore maculina y emenina ocurren<br />
en árbole dierente eecie dioica ruto eueo,<br />
roo, cometible, diueto en cabeuela, cm <strong>de</strong><br />
diámetro, ula carnoa n el eterior tienen eueo<br />
elito uca emilla lana ca, <strong>de</strong> mm <strong>de</strong> lar!<br />
o, <strong>con</strong> una bae redon<strong>de</strong>ada y acabada en unta<br />
Parte utilizada: l láte y oa oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
Macroregion: maonia, caco, yuna y caare, ci!<br />
uitania y antanal, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo, yuna<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao , urbano, ueo C, C,<br />
, , , P, , urinarioreroductio
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"!!<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
o etudio umico realiado en eecie <strong>de</strong>l nero =$4%*2$ an reelado ue lo aonoi<strong>de</strong> renilado on<br />
u rinciale <strong>con</strong>tituyente<br />
Maclura tinctoria n u oa e i<strong>de</strong>ntificaron cinco aonoi<strong>de</strong> renilado, cuatro cal<strong>con</strong>a renilada inclu!<br />
yendo la iobaacal<strong>con</strong>a, baucal<strong>con</strong>a y baacromanol y una direnilioaona ,direnilorobol yama<br />
<strong>de</strong> oua e la cortea e ailaron iete <strong>de</strong>riado enlico renilado <strong>con</strong> una mo<strong>de</strong>rada actiidad<br />
anti, incluyendo antona renilada macluraantona B, macluraantona C, artanina y <strong>de</strong>oiartanina,<br />
aona renilada cudraaona C, diidrocudraaona B e iociclomulberrina roei et al e la cor!<br />
tea tambin e etraeron lo aonoi<strong>de</strong> eteoenina y <strong>de</strong>riado lucoilado, orobol y <strong>de</strong>riado lucoila!<br />
do, aroma<strong>de</strong>ndrina, diidromorina loly !"#$%& , a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lo comueto antioidante narinenina<br />
y <strong>de</strong>riado lucoilado, <strong>de</strong>riado lucoilado <strong>de</strong>l eriodictiol y otra cal<strong>con</strong>a lucoilada Cio !"#$%& <br />
e ruto, e ailaron cuatro ioaona renilada eiteona, <strong>de</strong>rrona, ioaona alinum y una cromenona<br />
y un aonol renilado licoaonol yama <strong>de</strong> oua <br />
=$4%*2$#61390!2$&# la eecie meor etudiada <strong>de</strong>l nero y e an ailado aonoi<strong>de</strong> y aona renilada <strong>de</strong><br />
u oa y tallo, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lectina, tritereno y antona a otente actiidad antioidante <strong>de</strong> eta eecie<br />
e <strong>de</strong>be, obre todo, a la reencia <strong>de</strong> la ioaona oaina y omierina ambin e a <strong>de</strong>motrado la caaci!<br />
dad antiinamatoria y antinocicetia <strong>de</strong> lo etracto etanlico y clorormico <strong>de</strong> ruto, <strong>de</strong>bida a la reencia<br />
<strong>de</strong>l ioaonoi<strong>de</strong> ecan<strong>de</strong>nona, aunue tambin e ail auriculaina ueli !"#$%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
A'-3-%#(
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"!#<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
I)'/'*3#7*$G$
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
emilla Protena, almidn, aceite, comueto enlico, aonoi<strong>de</strong>, aonole lucodico oe Priya<br />
a<br />
ama Calcio, maneio, oro, otaio, odio, or, cobre, ierro, inc, mananeo y lomo oe Priya<br />
a<br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica <strong>de</strong> I)'/'*3#7*$G$
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Espasmolítica. a uercetina y otro comueto <strong>de</strong> la raccin olienlica <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> I)'/'*3#7*$G$
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
Passiora corumbaensis Barb odr<br />
Nombres vernaculares:<br />
Passiflora cincinnata at<br />
PC<br />
Catellano ranadilla, morocoya, murucuya, aco,<br />
.-)'*+-1'-#<br />
uarani buruuya<br />
"!&<br />
Descripción morfológica: atia readora, iana <strong>de</strong><br />
metro <strong>de</strong> laro ama <strong>con</strong> arcillo eirale<br />
oa imle, alterna <strong>de</strong> a cm <strong>de</strong> laro y cm<br />
<strong>de</strong> anco, eltica a oalada lore ioleta, muy lla!<br />
matia, <strong>con</strong> abundante a muy abundante filamento<br />
retorcido ruto baya cometible, er<strong>de</strong>, olindoe<br />
amarilloanaranado cuando etá maduro, redon<strong>de</strong>ado<br />
y relatiamente ran<strong>de</strong> cm<br />
Parte utilizada: lor, oa y toda la lanta oeen roie!<br />
da<strong>de</strong> medicinale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, caco, ci!<br />
uitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo, camo cerra!<br />
do, yuna<br />
Distribución nacional: B, C, C, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:#<br />
Corananre , etmao , ueo<br />
, , nerio , iel , ul!<br />
mone y otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"!'<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
Passiora cincinnata a roeccin fitoumica <strong>de</strong> lo etracto idroalcolico <strong>de</strong> oa, rama y ruto cá!<br />
cara, ula y emilla, <strong>de</strong>tect la reencia <strong>de</strong> tanino, obaceno, aona, aonole, cal<strong>con</strong>a, aurona,<br />
aonone, leucoantocianidina, cateuina y alcaloi<strong>de</strong> iebra#!"#$%& l etracto idroalcolico <strong>de</strong>l tallo<br />
motr una mo<strong>de</strong>rada actiidad <strong>con</strong>tra rianooma crui y el <strong>de</strong> la cortea, una actiidad tambin mo<strong>de</strong>rada<br />
<strong>con</strong>tra eimania inantum inuna <strong>de</strong> eta actiida<strong>de</strong> e <strong>con</strong>i<strong>de</strong>ra releante a niel clnico elmon<strong>de</strong>#!"#<br />
$%& <br />
Passiora incarnata e <strong>de</strong>tectaron alcaloi<strong>de</strong> armánico armol y armina, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lo aonoi<strong>de</strong> iteina<br />
e ioiteina en la arte area <strong>de</strong> la lanta a iteina e un comueto <strong>con</strong>ocido or u actiidad inibitoria<br />
<strong>de</strong> la eroidaa tiroi<strong>de</strong>a Por otra arte, lo alcaloi<strong>de</strong> armánico o carbolina on inibidore <strong>de</strong> la monoami!<br />
no oienaa , lo ue le da roieda<strong>de</strong> etimulante, antiiertenia, aodilatadora, anti<strong>de</strong>reia<br />
y alucinena a armina tambin a motrado roieda<strong>de</strong> antitumorale y anti rye autein <br />
Passiora caerulea e a <strong>de</strong>tectado un alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> armina en la arte area <strong>de</strong> la lanta rye au!<br />
tein <br />
Paiora oetida o <strong>con</strong>tituyente má releante <strong>de</strong> eta eecie on el ácido idroiciánico, lo aonoi<strong>de</strong><br />
y lo alcaloi<strong>de</strong> armánico <strong>de</strong>má <strong>de</strong> u actiidad anioltica, lo etracto etanlico y acetnico <strong>de</strong> oa y<br />
ruto motraron actiidad antibacteriana <strong>con</strong>tra Pseudomonos putida ibrio cholerae higella eneri $#B"2!6><br />
"14144*)#6:17!(!) l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa motr una inificatia actiidad antioidante Patil !"#$%&#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
n otra eecie <strong>de</strong>l nero Passiora e i<strong>de</strong>ntificaron lo aonoi<strong>de</strong> lucodico cao<strong>de</strong>o, ioao!<br />
<strong>de</strong>o, ioorientina, orientina, ioiteina y iteina bouraed !"#$%& Por otra arte, lo alcaloi<strong>de</strong> armá!<br />
nico etán reente en má <strong>de</strong> eecie <strong>de</strong> Paiora bouraed !"#$%& <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
e <strong>de</strong>be tener recaucin al <strong>con</strong>umir y combinar la carbolina <strong>con</strong> otro ármaco ya ue or u eecto inibi!<br />
dor <strong>de</strong> la , una <strong>de</strong> cuya uncione e <strong>de</strong>radar la erotonina, ue<strong>de</strong> dar luar a un ndrome erotoninrico<br />
i on adminitrada en eceo ico ndrome e caracteria or el eceo <strong>de</strong> erotonina en el lama anu!<br />
neo, roocando alteracin mental aitacin, <strong>con</strong>uin, aniedad, fiebre, mito, tauicardia, dilatacin ui!<br />
lar, udoracin, diarrea, temblore, mioclona, reeo eceio, rii<strong>de</strong>, iertermia, aro reiratorio y coma,<br />
udiendo <strong>de</strong>enca<strong>de</strong>nar la muerte Boyer annon <br />
"!(
J"66*'-"(-.7*
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
""*<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l etracto metanlico <strong>de</strong> P$%%!)'$#'("!72'01%'$ <strong>con</strong>tiene alcaloi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong>, tanino, eteroi<strong>de</strong> y lactona<br />
euiternica r<strong>de</strong>ianco !"#$%& n el etracto etanlico <strong>de</strong> la oa e <strong>de</strong>tect un <strong>con</strong>tenido<br />
muy alto <strong>de</strong> itamina tocoerol, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> otro <strong>con</strong>tituyente entre lo ue e incluyen comueto<br />
ulurado, tale como la dimetilulona, metilmetanotioulonato y metilulonil,ditiobutano, entre otro,<br />
cuya reencia utifica el caractertico olor a ao <strong>de</strong> la lanta Barboa !"#$%&# e la race e ail el com!<br />
ueto enlico idroioctacoilerulato, cuya etructura e muy imilar a la <strong>de</strong>l ácido caeico y u <strong>de</strong>riado<br />
ilanior !"#$%&#<br />
a actiida<strong>de</strong> armacolica ue e reortan on la iuiente<br />
Antipalúdica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa reent una actiidad ecelente#'(#<br />
4'6$2'*3%#-6+860#'(#
Petiveria alliacea <br />
Petieriaceae<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
Petiveria foetida alib<br />
Petiveria ochroleuca o<br />
Nombres vernaculares:<br />
#<br />
Catellano namo<br />
Ciuitano ocutuuimianca, ntimiána<br />
uarani ii, cii<br />
uarani oo ii<br />
Descripción morfológica: atia ierba, a ece leoa<br />
acia la bae oa alterna, ata cm <strong>de</strong> laro y cm<br />
<strong>de</strong> anco norecencia racimo, terminal lore oco<br />
ei<strong>de</strong>nte y earada entre , talo ruto eco y<br />
alarado, acomaado <strong>de</strong> eina, irado obre el<br />
ee <strong>de</strong>l racimo Planta <strong>con</strong> un olor <strong>de</strong>aradable<br />
""!<br />
Parte utilizada: a ra y oa oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
Macroregion: una y caare, ciuitania y antanal,<br />
caco, amaonia, llanura y abana<br />
Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare, ciui!<br />
tania y antanal, caco, amaonia, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo, abana benia!<br />
na <strong>de</strong>l ur, yuna, boue tucumanoboliiano, boue<br />
errano caueo<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , <strong>de</strong>nutricin , , dolor<br />
<strong>de</strong> cabea urbano, , etmao , ,<br />
fiebre , , ueo , , , , iel ,<br />
, , ulmone urbano, , , , <br />
, urinarioreroductio , uto , ,<br />
, otro , , , ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"""<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
e a <strong>de</strong>tectado la reencia <strong>de</strong> tritereno, aonina, olienole, cumarina, aonoi<strong>de</strong>, benal<strong>de</strong>do, ácido<br />
benoico, aonoi<strong>de</strong>, re<strong>de</strong>linol, initol y allantonina, en race, tallo y oa <strong>de</strong> Petiveria alliacea ntre lo<br />
comueto bioactio ue e ailaron <strong>de</strong> la lanta e encuentran aarona, metoi enil ter, fitol, ecualeno,<br />
enta<strong>de</strong>cadienol, itamina , ácido rao inaturado atiyabalan !"#$%& , etierina, aonina<br />
lucodica, <strong>de</strong>riado triternico, actico y cinámico <strong>de</strong>l ioarborinol, cumarina, itoterol, tritioaniaci!<br />
na, lucoa y licina ome#!"#$%& o comueto má abundante en la raccin olátil <strong>de</strong> la race on<br />
el benal<strong>de</strong>l<strong>de</strong>do, el dibencil diuluro, el dibencil triuluro y el ci y tranetilbeno yedoun !"#$%&# e<br />
la race tambin e an ailado aminoácido <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> la citena etierina, idroietiina, ulfina tioul!<br />
finato, triuluro, ácido bencilulnico im !"#$%&# y lutamilditido <strong>de</strong> citena utituida ubec<br />
ua !"#$%&#<br />
luna <strong>de</strong> la roieda<strong>de</strong> armacolica <strong>de</strong> Petiveria alliacea ue e reortan en la literatura cienfica, inclu!<br />
yen<br />
Antibacteriana. ierente etracto <strong>de</strong> la oa en eecial lo aolare motraron actiidad <strong>con</strong>tra @)4D!2'><br />
4D'$#41%'T#B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#@("!214144*)#0$!4$%')#$#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$ coaPaceco !"#$%& <br />
ario <strong>de</strong> lo comueto uro ulurado, ailado <strong>de</strong> la race <strong>de</strong> la lanta, motraron actiidad <strong>con</strong>tra ;$4'%%*)#<br />
cereus Mcobacterium smegmatis Micrococcus luteus treptococcus agalctiae taphlococcus aureus scheri><br />
4D'$#41%'T#B"!(1"216D131($)#3$%"16D'%$#$#U%!,)'!%%$#6(!*31('$!#im#!"#$%&#<br />
Antifúngica. ario <strong>de</strong> lo comueto ulurado ailado <strong>de</strong> la race <strong>de</strong> la lanta motraron actiidad <strong>con</strong>tra<br />
Aspergillus avus Mucor racemosus Pseudallescheria bodii Candida albicans Candida tropicalis#0#V))$"4D!(J'$#<br />
12'!("$%')#im !"#$%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antiviral. o etracto en diclormetano y acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong> la oa y tallo <strong>de</strong>motraron actiidad <strong>con</strong>tra el<br />
iru <strong>de</strong> diarrea iral boina B, ue a u e e un mo<strong>de</strong>lo ara el iru <strong>de</strong> la eatiti C ua#!"#$%& <br />
Antioxidante. l comueto bencil enilmetanotioulfinato motr actiidad antioidante <strong>con</strong>tra lo radicale<br />
eroilo enerado or la oidacin <strong>de</strong>l cumeno y el metil linoleato ada !"#$%& in embaro, el etracto<br />
idroalcolico <strong>de</strong> oa, tallo y race motr eecto rooidante '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
A-)*+("3%.&%#(<br />
PPC<br />
Piper angustifolium am<br />
Piper herogii C C<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano atico<br />
Ciuitano uacuma<br />
uarani rbano rnaiiya iya<br />
rinitario Cuiuno<br />
uraare arama<br />
""$<br />
Descripción morfológica: atia, cultiada ubarbuto,<br />
arbuto, arbolito ata m <strong>de</strong> alto allo <strong>de</strong>lado, erec!<br />
to, amarillento y <strong>con</strong> ubecencia, nudo rominente<br />
<strong>de</strong> don<strong>de</strong> emeren la ramita <strong>de</strong> la lanta oa ecio!<br />
lada, imle, alterna, er<strong>de</strong> ocura en el a y er<strong>de</strong><br />
álida en el en, cm <strong>de</strong> laro, cm <strong>de</strong><br />
anco, áera y <strong>con</strong> neriacione ronunciada no!<br />
recencia eia oral, nace <strong>de</strong>l nudo <strong>de</strong> lo tallo rin!<br />
ciale <strong>de</strong> orma oueta a la oa lore blanca, di!<br />
ueta en eiral a lo laro <strong>de</strong>l raui y oliniada or<br />
el iento ruto drua, ooi<strong>de</strong>, alanada, arda, <strong>con</strong><br />
etima ile<br />
Parte utilizada: a oa y ra oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />
y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, yuna<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao , ueo , , , nerio , iel<br />
C, , ulmone , C, urbano, urinariore!<br />
roductio , uto
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
""%<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l aceite <strong>de</strong> la arte area oa y rama <strong>de</strong> I'6!2#$/*(4*3 <strong>con</strong>tiene dilaiol, ieritona, terinenol, ter!<br />
ineno, limoneno, ineno aia !"#$%& , linalool, ermacreno , bicicloermacreno, nerolidol, ocimeno<br />
ci y tran aiciene !"#$%& , umuleno, cariofileno monotereno y euitereno minoritario y<br />
otro rao !"#$%& o aceite eenciale <strong>de</strong> ruto y tallo tienen una comoicin imilar aiciene<br />
!"#$%& Cabe recalcar ue el dilaiol e a i<strong>de</strong>ntificado como el <strong>con</strong>tituyente mayoritario en eecmene<br />
colectado en la maona, ero no a en muetra <strong>de</strong>l ur <strong>de</strong> Brail, Panamá o Boliia anto !"#$%&# n Bo!<br />
liia, el aceite eencial <strong>de</strong> la oa motr un alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> monotereno, iendo el ,cineol el comueto<br />
mayoritario, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> enilroanoi<strong>de</strong> como el arian y euitereno ila !"#$%& Por otra arte, en<br />
lo etracto etanlico <strong>de</strong> la oa e en<strong>con</strong>traron <strong>de</strong>riado renilado <strong>de</strong>l ácido benoico, cromeno u!<br />
+-20#!"#$%&#, ieranducina, aeboenina y otra diidrocal<strong>con</strong>a, auranetina, ter melico <strong>de</strong>l ácido<br />
ano<strong>de</strong>ndroico, el carotenoi<strong>de</strong> lutena rala !"#$%& , alcarinol anto !"#$%& y lo aonoi<strong>de</strong> ácido<br />
álico, cateuina, ácido cloronico, eicateuina, rutina, uercetina, oridcina y uercitrina amocu<strong>de</strong>ro<br />
!"#$%&#<br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara I'6!2#$/*(4*3 en la literatura cienfica, e encuentran<br />
Antifúngica. o aceite eenciale <strong>de</strong> ruto motraron una otente actiidad <strong>con</strong>tra E%$/1)612'*3#4%$/1)61><br />
2'1'/!) aiciene#!"#$%&# Comueto reente en I'6!2#$/*(4*3, cuya actiidad <strong>con</strong>tra E%$/1)612'*3#<br />
4%$/1)612'1'/!)#$#E%$/1)612'*3#)6D$!21)6!23*3 a ido reortada, on lo cromeno, diidrocal<strong>con</strong>a y <strong>de</strong>!<br />
riado renilado <strong>de</strong>l ácido benoico ao !"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa, rico en euitere!<br />
no, motr actiidad <strong>con</strong>tra dierente cea <strong>de</strong>#+2'4D16D:"1(#2*,2*3#$#+2'4D16D:"1(#'("!2/'7'"$%!%#'+3(6$0+2*#<br />
auella reitente al u<strong>con</strong>aol anto !"#$%& l aceite eencial <strong>de</strong> la arte area, rico en dilaiol y<br />
alibenceno, motr <strong>de</strong> inibicin <strong>de</strong> eecie <strong>de</strong> +2'4D16D:"1(#$#=$7($612"D!#72')!$%#3*+#6+-#.*/0+3'-#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
tre ece mayor a la <strong>de</strong>l triciclaol uerrini !"#$%& <br />
Anti-leishmania. l comueto ,diidroimetilcal<strong>con</strong>a, ailado <strong>de</strong> la inorecencia <strong>de</strong> I'6!2#$/*(4*3%#<br />
<strong>de</strong>motr una toicidad electia#'(#
A-)*+(&"662'%#(ui Pa<br />
PPC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
I'6!2#,!('$(*3 rel<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano mbaiilla<br />
Cacobo uiaeua, raraa<br />
Ciuitano lcánor<br />
uarayo mbaim<br />
Paioneo areima<br />
acana uda<br />
aminaua Piirau<br />
Descripción morfológica: atia ubarbuto y arbuto<br />
ata m <strong>de</strong> alto ute nudoo oa imle, alter!<br />
na y dtica, er<strong>de</strong> ocuro en el a y er<strong>de</strong> má álido<br />
en el en, eltica y aluna ece lanceolada, <br />
cm <strong>de</strong> lonitud y , cm <strong>de</strong> anco lore <strong>de</strong>namente<br />
aruada en banda tranerale, ednculo labro, <br />
mm <strong>de</strong> lonitud<br />
""'<br />
Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />
y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre P, etomao , fiebre C,<br />
ueo C, iel P, urinarioreroductio
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
""(<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
e la race <strong>de</strong> I'6!2#4$%%1)*3 e ailaron la amida ieroarina, iercalloina y iercalloidina Prin <br />
el aceite <strong>de</strong> la oa e ail aaricina, arol, euenil metil ter, aarona, aarona y otro aceite eencia!<br />
le minoritario an en<strong>de</strong>ren !"#$%&# tudio realiado <strong>con</strong> iercalloina motraron u actiidad ane!<br />
tica local '(#
A-)*+()*67"7%##<br />
PPC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:#<br />
I1"D13126D!#6!%"$"$ <br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano anta mara, matico oa ran<strong>de</strong>, matico,<br />
iu iu<br />
Ciuitano otacurirr<br />
rinitario atico, uyui<br />
imane yinunure<br />
imanemotene yu inunur<br />
Descripción morfológica: atia ierba, ubarbuto y<br />
arbuto <strong>de</strong> ,m <strong>de</strong> alto oa imle, entera y al!<br />
terna, lámina uborbicular, eltada, o má cm<br />
<strong>de</strong> diámetro, cordada en la bae norecencia ailar,<br />
erecta, <strong>con</strong> aria eia umbelada <strong>con</strong> ore lana<br />
ruto drua anulada<br />
"")<br />
Parte utilizada: a lanta entera oee roieda<strong>de</strong> me!<br />
dicinale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />
y antanal<br />
Hábitat: m Crece en lo caco y barbeco<br />
Boue medo, yuna<br />
Distribución nacional: B, P, C, C, P<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , dolor <strong>de</strong> cabea , etmao<br />
C, , , , , etmao C, , , , ,<br />
fiebre , , , fiebre , , , ue!<br />
o , , iel C, , , , , iel , ,<br />
, , , urinarioreroductio , uto<br />
, , otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"#*<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l comueto nerolidilcatecol, ailado <strong>de</strong> I'6!2#6!%"$"*3, reduo <strong>con</strong>i<strong>de</strong>rablemente lo eecto tico <strong>de</strong> la<br />
enima ooliaa , reente en el eneno <strong>de</strong> eriente <strong>de</strong>l nero ;1"D216) in embaro, el eecto in!<br />
ibitorio lo e dio cuando el comueto era adminitrado al mimo tiemo ue el eneno, reultando ineectia<br />
la adminitracin oterior ue !"#$%&# l etracto etanlico <strong>de</strong> la arte area motr ecelente actii!<br />
2-2#'(#
!&2)"+-"(3%6&-'6<br />
PC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
E$62$2'$#/*%4')# unte<br />
coparia grandiora a<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano cobilla, malilla, toronil, orouete dura!<br />
nillo<br />
Ciuitano iiar uruub<br />
uaran ueica mi<br />
rinitario Poroii, roii<br />
Descripción morfológica: atia ierba ata m <strong>de</strong><br />
altura uy ramificada, tallo cuadranular y etriado<br />
oa erticilada, imle, euea, oblonolanceo!<br />
lada, bor<strong>de</strong> aerrado lore olitaria, euea, blan!<br />
ca <strong>con</strong> tinte urreo ruto cáula, ooi<strong>de</strong>, <strong>de</strong>!<br />
icente <strong>con</strong> numeroa emilla muy euea<br />
"#!<br />
Parte utilizada: a oa y cortea oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
Macroregion: alle, yuna y caare, amaonia, ci!<br />
uitania y antanal, caco, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, boue eco ca!<br />
ueo, camo cerrado, abana beniana <strong>de</strong>l norte,<br />
abana beniana <strong>de</strong>l ur, camo amanico, yuna,<br />
boue tucumanoboliiano, boue errano caueo<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , etmao , , fiebre <br />
, ueo , P, nerio , ulmone ,<br />
urinarioreroductio ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"#"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> B416$2'$#/*%4') reel la reencia <strong>de</strong> carboidrato, aonoi<strong>de</strong>, aonina,<br />
tanino, alcaloi<strong>de</strong>, eteroi<strong>de</strong> y tereno ambin e ailaron <strong>con</strong>tituyente actio entre lo ue e incluyen<br />
cumarina, enole, aonina, tanino, aminoácido ale !"#$%& , aonoi<strong>de</strong> lucido <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> la<br />
aienina i !"#$%&#, metilecutellarena, amelina Praeen !"#$%&#, catecolamina, noradrenalina,<br />
adrenalina, ácido coárico , B y C, iidulina, ácido betulnico, amirina, ácido dulcoico, riedlina, lutinol<br />
y ácido iinico, lo ditereno coadulina, dulcidiol, dulcinol o coadulciol, iodulcinol, ácido coadlcico<br />
y B, coadiol ale et al , ácido eicoadlcico, coanolal an !"#$%& , el lucido ete!<br />
roi<strong>de</strong>o itoterollucido eiao !"#$%& , el tritereno lutinol reire !"#$%& y la diaulina<br />
alu<strong>de</strong>r !"#$%&#<br />
e an reortado la iuiente roieda<strong>de</strong> armacolica ara B416$2'$#/*%4')<br />
Antimicrobiana. o etracto acuoo y etanlico motraron actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)(#05/1-3/*#<br />
etanlico reult actio <strong>con</strong>tra B"2!6"14144*)#)6!4'!)%#='421)612*3#4$(')T#E$(/'/$#$%,'4$() ia , B$%31><br />
(!%%$#6$2$":6D'T#BD'7!%%$#/:)!("!2'$!#$#B$44D$2213:4!)#4!2
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antioxidante. l etracto acuoo motr una inificatia actiidad antioidante, mitiando eectiamente el e!<br />
tr oidatio roocado en rata intoicada <strong>con</strong> cadmio daio !"#$% <br />
Analgésica. l etracto etanlico reent actiidad analica in io, oiblemente <strong>de</strong>bida al eecto antiinama!<br />
torio <strong>de</strong>l lutinol reire !"#$%&# y el coarinol ulficer !"#$%& , comueto ailado <strong>de</strong> dico etracto<br />
Citotóxica y antitumoral. o etracto crudo <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> la lanta y lo ditereno uro motraron<br />
actiidad citotica <strong>con</strong>tra ei lnea celulare <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> etmao C, C, C, Cl, ato y<br />
C an !"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> la lanta motr citotoicidad <strong>con</strong>tra rtemia ulfier !"#$%&#<br />
l ácido betulnico, reente en la lanta, e utilia ara la reencin y el tratamiento <strong>de</strong>l cáncer <strong>de</strong>bido a<br />
u actiidad antitumoral <strong>con</strong>tra clula <strong>de</strong> leucemia, cáncer <strong>de</strong> ueo y tumore cerebrale l ácido coárico B<br />
y coadlcico B tambin tienen actiidad <strong>con</strong>tra clula umana canceroa ale#!"#$%& <br />
Antihiperlipidémica. e comrob ue lo eecto ierliidmico roacado or +2:6$(1)13$#,2*4!'#0+#3*!<br />
neo incremento <strong>de</strong> lo niele <strong>de</strong> coleterol, triacillicerol y coleterol en lamay reduccin <strong>de</strong> cole!<br />
terol, diminuan inificatiamente en lo indiiduo ue reciban oralmente raccione uleriada <strong>de</strong><br />
B416$2'$#/*%4') rue ane <br />
Antiasmática. a iidulina, reente en la lanta, e a reortado como un eectio broncodilatador, <strong>con</strong> un<br />
eecto antiamático má otente ue el <strong>de</strong> la aminofilina ale !"#$%& <br />
Antidiabética. a adminitracin oral <strong>de</strong> un etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta a rata diabtica, increment <strong>de</strong> ma!<br />
nera inificatia lo niele lamático <strong>de</strong> inulina y antioidante, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> diminuir inificatiamente la<br />
eroidacin lidica Pari ata e comrob ue el etracto acetnico <strong>de</strong> la lanta reenta una im!<br />
ortante actiidad iolicemiante, mayor a la <strong>de</strong> etracto <strong>de</strong> otro olente o comueto <strong>con</strong> actiidad<br />
antidiabtica ailado <strong>de</strong> la lanta on la amelina, el ácido coárico y la diaulina alu<strong>de</strong>r !"#$%& <br />
"##<br />
Antidiarreica. a adminitracin oral <strong>de</strong> la <strong>de</strong>coccin <strong>de</strong> la lanta, diminuy la diarrea en rata or inibicin <strong>de</strong>l<br />
tránito intetinal, a tra <strong>de</strong>l imedimento <strong>de</strong> lo moimiento eritáltico ntnaooriya !"#$%& <br />
Hepatoprotectora. l etracto tereodiclorometanlico <strong>de</strong> la lanta ntera, rico en comonente ternico<br />
<strong>con</strong> caacidad antioidante, motr un eecto rotector <strong>de</strong>l teido eático#'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
uprechtia triora rieb<br />
Triplaris triora rieb unte<br />
Nombres vernaculares:<br />
Salta triflora rieb dr ance<br />
PC<br />
Catellano Coroue, coroue colorado, duranillo,<br />
)*1*860/0#<br />
rinitario Poroii, roii<br />
uarani Caco Coroete<br />
uarani oo oroe<br />
eenaye inul<br />
"#$<br />
Descripción morfológica: atia rbuto y árbol ene!<br />
ralmente m <strong>de</strong> altura itidoma caduco y braui!<br />
blato oa eneralmente oboada, a ece eltica,<br />
cai iemre obtua, rarima ece alo auda, ate!<br />
nuada acia la bae, iloa en amba cara, articular!<br />
mente en la cara inerior, <strong>con</strong>itencia erbácea cuando<br />
ene y alo má rida cuando etán comletamente<br />
<strong>de</strong>arrollada, ecolo bree, <strong>de</strong> ,, cm <strong>de</strong> laro ro!<br />
ito <strong>de</strong> una ocrea ubecente lore entada y muy<br />
iloa, alo iloo, acrecente, olindoe linea!<br />
re y alo obtuo, uninerado, talo tambin eri!<br />
ten y aumentan <strong>de</strong> tamao uenio <strong>de</strong> , ,,<br />
cm emilla <strong>de</strong> ,mm<br />
Parte utilizada: a oa y cortea oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
Macroregion: alle, caco, ciuitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue eco caueo, boue e!<br />
rrano caueo, alle eco<br />
Distribución nacional: C, C, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tmao , , ueo , ulmone
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
"#%<br />
alta triora e la arte area e ailaron ario eterole y tritereno reonable <strong>de</strong> u actiidad <strong>con</strong>tra<br />
=:41,$4"!2'*3#"*,!24*%1)')T iendo el má actio el eterol acilado , eidioierota,dienil etea!<br />
rato ol<strong>de</strong>micael#!"#$%& <br />
uprechtia laiora#*#uprechtia polstachia eriado enlico y aonoi<strong>de</strong> ailado <strong>de</strong> la oa motraron<br />
actiidad inibitoria <strong>de</strong> la enima lucoaoataa, lo ue ace <strong>de</strong> la lanta un otencial antiierlicmico<br />
e breu !"#$%& <br />
W*62!4"D'$#)$%'4'01%'$ laonoi<strong>de</strong> lucoilado <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> la uercetina, aienina y narinenina, ailado <strong>de</strong><br />
la oa, motraron actiidad inmunomoduladora, antinamatoria, citotica <strong>con</strong>tra la clula C y an!<br />
tibacteriana <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#B"2!6"14144*)#6:17!()T#@)4D!2'4D'$#41%'T#I)!*/131($)#$!27'(1)$T#<br />
U%!,)'!%%$#6(!*31('$#$#I21"!*)#3'2$,'%') aa !"#$%&#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
Triplaris boliviana Britton<br />
uprechtia martii Meisn<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Palo diablo, alo anto<br />
uarayo acuatai acineri aimina<br />
Paionea ooii<br />
imaneoetene Ci<br />
acana nani<br />
rinitario noi<br />
aminaua ni<br />
uracare <br />
C+-)6"+-'("#*+-&"."6<br />
PC<br />
"#&<br />
Descripción morfológica: atia rbol, dioico, ata <br />
m <strong>de</strong> alto y cm <strong>de</strong> diámetro ronco y tallo ueco<br />
abriando a ormia areia oa labra, imle,<br />
alterna <strong>de</strong> lámina eltica, oadoeltica a oblona <strong>de</strong><br />
a cm <strong>de</strong> laro norecencia terminal, aniculada,<br />
<strong>con</strong> numeroa eia, ee <strong>de</strong>namente cortoiloo<br />
lore <strong>de</strong> lo árbole maculino blancoamarillenta y<br />
eluda ruto on auenio, anulado, enuelto<br />
en lo alo acrecente ma euea ue <strong>de</strong> +=!><br />
66'7'$($&#<br />
Parte utilizada: a cortea oe roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />
y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
tomao , , , P, ulmone , C,<br />
uto
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"#'<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
4+#+2'6%$2')#$3!2'4$($ e i<strong>de</strong>ntificaron tritereno rie<strong>de</strong>lina y rie<strong>de</strong>linol, aonoi<strong>de</strong> uercetina y uerceti!<br />
nalarabinouranoido, un lucido enilroanoi<strong>de</strong> anicoido, una amida mouamida y ácido álico<br />
lieira !"#$%& n la cortea e an i<strong>de</strong>ntificado tanino, aonoi<strong>de</strong>, acare reductore y carboidrato<br />
en eneral nocenteCamone !"#$%& <br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica <strong>de</strong> +2'6%$2')#$3!2'4$($ reortada en la literatura cienfica fiuran<br />
Antimicrobiana. l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la cortea eibi actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#;$4'><br />
llus subtilis nocenteCamone <br />
Antipalúdica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la cortea <strong>de</strong>motr una otente actiidad#'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
A16*$23-%#(3*&%#".%#(illd m<br />
PPC<br />
Sinónimos:#<br />
I1%:61/'*3#/!4*3$(*3 illd<br />
ED2:)16"!2')#/!4*3$($#illd e<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Cola <strong>de</strong> mai, cola <strong>de</strong> maneci<br />
Ciuitano iynma<br />
Paioneo iyonuma<br />
rinitario ei ici, ici io<br />
uraare uu aii<br />
"#(<br />
Descripción morfológica: atia ierba, efita mlio<br />
ron<strong>de</strong>, roito <strong>de</strong> ario oro ioma rueo,<br />
carnoo, elloo, ratrero, eneralmente arinoo, <strong>con</strong><br />
arina blanca, mi<strong>de</strong>n <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> anco, cubierto or<br />
ecama baieltada, <strong>con</strong>colore, <strong>de</strong>nticulada, <br />
mm, <strong>de</strong>namente ubecente oa innatiecta, ar!<br />
ticulada al rioma la lámina on lauca y labra en<br />
el en la inna mi<strong>de</strong>n cm , mm, el áice<br />
e atenuado o oro on orbiculare, mi<strong>de</strong>n , mm<br />
<strong>de</strong> diámetro y e dionen erie entre la cota y el<br />
maren<br />
Parte utilizada: a oa y el tallo oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
Macroregion: una y caare, amaonia, ciuitania y<br />
antanal, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, yuna<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
enutricin , , nerio , , urinariorero!<br />
ductio P, ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"#)<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
e ID%!,1/'*3#/!4*3$(*3 y otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero, e an ailado lucido <strong>de</strong> lo aonole<br />
aemerol y uercetina, cuyo utituyente lucoilado incluyen la lucoa, ramnolucoa, arabinoa, alacto!<br />
a y riboa ome allace <br />
ierente etudio an <strong>de</strong>motrado la actiidad antiinamatoria <strong>de</strong> ID%!,1/'*3#/!4*3$(*3, <strong>de</strong>bida a u ca!<br />
acidad inibitoria <strong>de</strong> la roduccin <strong>de</strong>l actor <strong>de</strong> necroi tumoral ala ridlin !"#$%&# y otro<br />
eecto enimático inmunomoduladore onáleurado#!"#$%& e abe ue dico eecto, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong><br />
la diminucin <strong>de</strong>l etr oidatio aCatro#!"#$%& , lo acen un ecelente aente rotector obre la<br />
atia mucular inducida or el eercicio inteno onáleurado#!"#$%&# or ello ue en ae como<br />
ondura, etracto idrooluble <strong>de</strong> la ronda <strong>de</strong>#ID%!,1/'*3#/!4*3$(*3 e comercialian como ulemento<br />
nutricionale ara <strong>de</strong>ortita y erona ue realian intena actiidad ica y tambin como roducto arma!<br />
cutico ara el tratamiento <strong>de</strong> aeccione ue alteran la actiidad inmunolica u eecto e an comrobado<br />
'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
J*.-)"("#*+-&"."(<br />
BC<br />
Sinónimos:<br />
P!('6$#4$2*"1 unt<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Bi, binan<br />
Ciuitano obirr<br />
rinitario onoi<br />
imane yi<br />
uraare enne<br />
"$*<br />
Descripción morfológica: atia rbol ata m<br />
<strong>de</strong> alto y cm <strong>de</strong> diámetro oa imle, oue!<br />
ta, elticolanceolada, cm <strong>de</strong> laro urante la<br />
ructificacin el árbol ier<strong>de</strong> la oa lore olitaria,<br />
diueta en cima ailare o terminale, aromática,<br />
blanca al abrire y tornándoe amarilla ruto druá!<br />
ceo, riáceo, loboo, cm <strong>de</strong> diámetro, labro<br />
<strong>con</strong> abundante emilla euea<br />
Parte utilizada: a oa y ruto oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />
y antanal, llanura y abana<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, camo amanico<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
iabete C, fiebre , ueo , nerio ,<br />
iel , uto C, , otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"$!<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
o rinciale metabolito ecundario ailado <strong>de</strong> ruto <strong>de</strong>#P!('6$#$3!2'4$($ on lo fitoeterole camete!<br />
rol, etimaterol y itoterol, cuyo <strong>con</strong>tenido e muy imilar al reente en riole, oya, maran, man y<br />
aceite <strong>de</strong> olia Bailo !"#$%& e ruto tambin e an ailado lo lucido iridoi<strong>de</strong> ename<strong>de</strong>o <br />
no !"#$%& , eniina tintura incolora ue e ocurece al alicare en la iel, ar<strong>de</strong>niol, ácido eniodico,<br />
enio<strong>de</strong>o, ar<strong>de</strong>no<strong>de</strong>o, eniinaentiobio<strong>de</strong>o oua !"#$%& , metil ter <strong>de</strong>l ácido diacetil aeru!<br />
lodico, ani<strong>de</strong>o monoterenoi<strong>de</strong> eniacetal, eniamida y enianiol no !"#$%& aonoi<strong>de</strong><br />
como la uercetina, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> ácido ctrico, unico y <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l ácido cloronico mena !"#$%&# Por<br />
otra arte, e an analiado lo comueto olátile reente en ruto, i<strong>de</strong>ntificando a lo ácido burico,<br />
metilburico, eanoico y a lo tere elico <strong>de</strong> lo ácido y metilburico como lo reonable <strong>de</strong> u<br />
aroma unente caractertico Bore een<strong>de</strong> n la oa e a reortado la reencia <strong>de</strong> aonoi!<br />
<strong>de</strong> y tanino oueira !"#$%& ambin e ail el alcaloi<strong>de</strong> indolouinolnico crytoleina metilindo!<br />
lobuinolina<br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica etudiada ara eta lanta, e ue<strong>de</strong>n mencionar<br />
Antimicrobiana. l etracto idroalcolico <strong>de</strong> ruto <strong>de</strong> P!('6$#$3!2'4$($ motr actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%1414><br />
4*)#$*2!*)T#@)4D!2'4D'$#41%'T#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$#$#E$(/'/$#$%,'4$() Brando do anto
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antihelmíntica. l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa motr caacidad inibitoria <strong>de</strong>l crecimiento <strong>de</strong> lara <strong>de</strong> nema!<br />
todo atrointetinale en oea oueira !"#$%& <br />
Antioxidante. a ula <strong>de</strong> ruto motr actiidad antioidante mena#!"#$%& <br />
Citotóxica y antitumoral. l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa reent actiidad citotica <strong>con</strong>tra fibroblato <strong>de</strong> la<br />
lnea celular CC ernan<strong>de</strong> !"#$%& o eteroi<strong>de</strong> <strong>de</strong> P!('6$#$3!2'4$($T reente en ruto, mo!<br />
traron una inificatia actiidad antirolieratia en clula Beo coriocarcinoma lacentario a Conceio<br />
!"#$%&#<br />
Antiacetilcolinesterasa. a ula <strong>de</strong> ruto motr actiidad inibitoria <strong>de</strong> la enima acetilcolineteraa, roie!<br />
dad ue e ue<strong>de</strong> aroecar en el tratamiento <strong>de</strong>l leimer mena !"#$%&#<br />
Antiaterosclerosis. o fitoeterole reente en P!('6$#$3!2'4$($ tienen la caacidad <strong>de</strong> diminuir lo niele<br />
<strong>de</strong>l coleterol coleterol liado a la liorotena <strong>de</strong> baa <strong>de</strong>nidad Bailo#!"#$%&#<br />
o comueto eniina y enio<strong>de</strong>o tambin ue<strong>de</strong>n er tile en el tratamiento <strong>de</strong>l ama, diabete, ener!<br />
meda<strong>de</strong> oalmolica, cardioaculare, irale, ilio, traumatimo cerebral, <strong>de</strong>rein, inamacin e iue!<br />
mia eática le in tra actiida<strong>de</strong> reortada ara P!('6$#$3!2'4$($ incluyen la antiulcero!<br />
nica, antidiarreica, antionorreica, antiifiltica, antianmica y antianionica oua !"#$%& <br />
"$"
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
A2
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"$$<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a inetiacin fitoumica en etracto <strong>de</strong> rama <strong>de</strong> I171(16*)#"*,*%1)*) a reelado la reencia <strong>de</strong> lo alca!<br />
loi<strong>de</strong> tubuloina, icotrina y cealina oreira !"#$%& , eecficamente en la cortea auain !"#$%&#<br />
a roieda<strong>de</strong> armacolica <strong>de</strong>crita en la literatura on<br />
Antipalúdica. a tubuloina motr actiidad '(#
Sinónimos:<br />
K.&"+-"(
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"$&<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
o comueto reortado ara Q(4$2'$# 7*'$(!()')# incluyen alcaloi<strong>de</strong> indlico amalicina, ioamalicina<br />
artin une , anutina eitman !"#$%& , alcaloi<strong>de</strong> oindlico iomitraylina, mitrafilina,<br />
ácido iomitrafilnico, ormoamina o uncarina B artin une , eeciofilina o uncarina , uncarina<br />
andoal !"#$%& , tritereno lucido <strong>de</strong>l ácido uinico artin une , aonole cate!<br />
uina, eialocateuina, eicateuina y alato <strong>de</strong> eialocateuina andoal !"#$%& y ácido carbolico<br />
enlico Caralo !"#$%& <br />
e a comrobado la actiidad antiinamatoria y antialrica <strong>de</strong>l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa Caralo !"#$%<br />
, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> u caacidad antioidante, mayor a la <strong>de</strong>#Q(4$2'$#"13!("1)$#andoal !"#$%& <br />
e otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero e an ailado alcaloi<strong>de</strong>, tereno, lucido <strong>de</strong>l ácido uinico, a!<br />
onoi<strong>de</strong> y cumarina, iendo el comueto má realente la mitrafilina ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica<br />
comrobada ara la dierente eecie, e incluyen antibacterial, antiiral, antiinamatoria, antioidante, in!<br />
munomoduladora, antiiertenia, citotica y antimutanica ambin e an reortado eecto en el itema<br />
nerioo central a niel locomotor y <strong>con</strong>itio, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> actiidad aliatia <strong>con</strong>tra lo ntoma <strong>de</strong> <strong>de</strong>mencia y<br />
ecuela <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>nte cerebroaculare eitman !"#$%& unue lo comueto má rominente <strong>de</strong>l<br />
nero Q(4$2'$ on lo alcaloi<strong>de</strong>, e a comrobado ue la actiidad antiinamatoria no <strong>de</strong>en<strong>de</strong> <strong>de</strong> ello en el<br />
3-)*#20#Q(4$2'$#7*'$(!()'), la cual reenta un <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> muco menor ue otra eecie, ero<br />
mayor caacidad antiinamatoria y antioidante andoal#!"#$%
Salix humboldtiana6illd<br />
CC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano auce, auce real<br />
uaran uirauu<br />
imane iin<br />
uraare ai<br />
acana Caca bela<br />
Descripción morfológica: atia rbol ata m <strong>de</strong><br />
alto y cm <strong>de</strong> diámetro Cortea eterna ecamoa,<br />
ma<strong>de</strong>ra uae, blanca oa imle, alterna, lineare,<br />
bor<strong>de</strong> leemente aerrado norecencia eia erecta<br />
y <strong>de</strong>na ue alen <strong>de</strong> la unta <strong>de</strong> la rama lore e!<br />
uea, er<strong>de</strong>amarillenta ruto euea cáula<br />
<strong>con</strong> do taa y numeroa emilla lanoa<br />
Parte utilizada: a oa y el tallo oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
"$'<br />
Macroregion: maonia, alle, caco, yuna y caa!<br />
re, ciuitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue tucuma!<br />
noboliiano, alle eco<br />
Distribución nacional: B, C, P, P, P, C, , C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , dolor <strong>de</strong> cabea , etmao<br />
, , , , fiebre , , , ,<br />
, iel , , ueo , ulmone , , ,<br />
uto
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"$(<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
ali humboldtiana reent ecelente caacidad antimalárica '(#
232."*"(,-'&2'"( ac<br />
PC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Cacatea, cacaa, cacatuya<br />
ymara Caatea, cacataya<br />
Descripción morfológica: atia rbuto y arbolito a!<br />
ta m <strong>de</strong> alto oa alterna, ile o cai ile, an!<br />
ota, ata cm <strong>de</strong> laro, reinoa en la cara ue!<br />
rior, a ece <strong>con</strong> elillo en la cara inerior norecencia<br />
corta, <strong>con</strong> toda ore má o meno a la mima altura<br />
lore euea, unieuale, amarillenta, talo<br />
ruto eco, cáula <strong>con</strong> ala<br />
Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: alle, altilano, caco, yuna y caare,<br />
ciuitania y antanal<br />
"$)<br />
Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />
boue errano caueo, alle eco, una eca<br />
Distribución nacional: C, P, P, C, , C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , etmao , fiebre ,<br />
ueo , , nerio , iel , ulmone<br />
, , urinarioreroductio ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"%*<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> C1/1($!$#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
6(!*31('$! amamurty#!"#$%& <br />
Antipalúdica. l biaonoi<strong>de</strong> metilenbiantina, ailado <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> C1/1($!$#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antidiarreica. o etracto etanlico y acuoo <strong>de</strong> la race redueron inificatiamente la diarrea inducida en<br />
ratone aai anua <br />
Inmunomoduladora. e comrob la caacidad inmunomoduladora <strong>de</strong>l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa in io<br />
ata#!"#$%& <br />
Antiproliferativa. a aonina triternica dodoneaido y B, ailada <strong>de</strong> la race, motraron un eecto an!<br />
tirolieratio <strong>con</strong>tra lnea celular cáncer <strong>de</strong> oario Cao !"#$%& <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
en un etudio realiado <strong>con</strong> el etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> C1/1($!$#
!")-.3%'('")2."+-"(<br />
PC<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
B$6'(/*)#/'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"%$<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l tamiae fitoumico reliminar <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> B$6'(/*)#)$61($2'$#reel la reencia <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>, aoni!<br />
na, eteroi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong>, lucido, tereno y enole anula !"#$%& luno <strong>de</strong> lo comueto ai!<br />
lado <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> la lanta incluyen etimaterol, ácido oleanlico, orientina, ioorientina, luteoli!<br />
na lucurnido y rutina aed !"#$%&# a cácara <strong>de</strong> ruto tambin ue ealuada y e i<strong>de</strong>ntificaron<br />
aonina, aonoi<strong>de</strong>, tanino y tritereno aed !"#$%& e la ula <strong>de</strong> ruto e ail ácido oleanlico<br />
eyerlbeiro !"#$%& el ericario <strong>de</strong>idratado e ailaron aonina triternica mono<strong>de</strong>modica<br />
acetilada uui !"#$%& y no acetilada ibeiro#!"#$%& luna <strong>de</strong> la aonina ailada <strong>de</strong> la di!<br />
erente eecie <strong>de</strong>l nero B$6'(/*) incluyen la aindoida , B y C ainmuaonina ainmuoida<br />
y muoroiaonina y acin#!"#$%& <br />
a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en biblioraa cienfica incluyen<br />
Antibacteriana. l etracto idrometanlico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> B$6'(/*)#)$61($2'$ <strong>de</strong>motr actiidad <strong>con</strong>!<br />
/1-#;$4'%%*)#4!2!*)%#Micrococcus avus taphlococcus aureus isteria monoctogenes scherichia coli Pseudo><br />
31($)#$!2*7'(1)$T#@("!21,$4"!2#4%1$4!$!#$#B$%31(!%%$#":6D'3*2'*3 aed !"#$%& o etracto idroal!<br />
colico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong>motraron actiidad <strong>con</strong>tra treptococcus faecalis treptococcus aureus Bacillus subtilis<br />
$#;$4'%%*)#6!2'"1%' anula#!"#$%&#<br />
Antifúngica. tracto alcolico <strong>de</strong>l ericario <strong>de</strong> B$6'(/*)#)$61($2'$, a como la raccin <strong>de</strong> aonina, mo!<br />
traron una imortante actiidad <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$()T#E$(/'/$#6)'%1)')T#E$(/'/$#7%$,2$"$#$#E$(/'/$#"216'4$%')#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
uui et al ame !"#$%&# l etracto idrometanlico <strong>de</strong> la arte area, <strong>con</strong> un imortan!<br />
te <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong>, motr actiidad <strong>con</strong>tra F)6!27'%%*)#0*3'7$"*)T#F)6!27'%%*)#<br />
3$#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
?%336*9"(7%&%#".*.'-'6rieb<br />
CPC<br />
Sinónimos:<br />
;*//%!G$#,$(7'' raenl<br />
;*//%!G$#4$(!)4!()6uby<br />
;*//%!G$#'(41()6'4*$ raenl<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano elendre<br />
ymara iuara<br />
uecua iarayura, uaa<br />
Descripción morfológica: atia rbuto ata m <strong>de</strong><br />
altura, ramificado <strong>de</strong><strong>de</strong> la bae oa ran<strong>de</strong>, cm<br />
<strong>de</strong> laro, el a er<strong>de</strong> y en blanuecino lore en ca!<br />
beuela <strong>de</strong>na y cortamente edunculada, narana<br />
"%&<br />
Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: alle, caco, yuna y caare<br />
Hábitat: m Camo cerrado, yuna, boue<br />
tucumanoboliiano, boue errano caueo, alle<br />
eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , diabete , etmao ,<br />
ueo , ulmone
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"%'<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l análii <strong>de</strong>l aceite eencial etrado <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> ;*//%!G$# "*4*3$(!()') reel la reencia <strong>de</strong><br />
monotereno y euitereno, incluyendo a tuene, ineno, ineno, cimeno, tranberamoteno<br />
y cariofileno entre otro comonente oreno !"#$%& o e an en<strong>con</strong>trado etudio acerca <strong>de</strong> u<br />
roieda<strong>de</strong> armacolica en eecie<br />
luna <strong>de</strong> la eecie <strong>de</strong>l mimo nero en la ue e an i<strong>de</strong>ntificado lucido triternico, eniletanoi!<br />
<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong>, tere <strong>de</strong> ácido rao enlico y tereno, incluyen Buddlea ocinalis Buddlea mriantha<br />
Buddlea globosa Buddlea asiatica Buddlea unanesis Buddlea davidii Buddlea aponica Buddlea madagas><br />
carensis Buddlea cordata Buddlea sessiliora Buddlea albiora oreno et al o comueto má<br />
comune en<strong>con</strong>trado en nero <strong>de</strong> la tribu Buddleeae Buddlea mora omphostigma on lo iridoi<strong>de</strong>,<br />
lucido caeoileniletanoico, linano y aonoi<strong>de</strong> enen
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
Cestrum lorentianum rieb<br />
E!)"2*3#3$(/1('' uby<br />
Nombres vernaculares:<br />
#<br />
Catellano ndr uaylla, ernandillo, edionella, ier!<br />
ba anta, rama er<strong>de</strong>, yerba buena<br />
ymara aralaa<br />
uecua Palui amarillo, alui nero<br />
eenaye uuanaalay<br />
5*'7+%#()"+:%- am r<br />
C<br />
"%(<br />
Descripción morfológica: atia ica rbuto ata<br />
m <strong>de</strong> alto oa oueta, bor<strong>de</strong> entero, orma lan!<br />
ceolada, cm <strong>de</strong> laro er<strong>de</strong> ocuro en el a y er<strong>de</strong><br />
álido en el en <strong>con</strong> olor muy <strong>de</strong>aradable nore!<br />
cencia terminal lore tubulare amarilla ruto baya,<br />
ooi<strong>de</strong>, nero brillante<br />
Parte utilizada: a oa y cortea oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
Macroregion: alle, caco, yuna y caare, ciuita!<br />
nia y antanal<br />
Hábitat: m Boue eco caueo, yuna, bo!<br />
ue tucumanoboliiano, boue errano caueo, a!<br />
lle eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , , corananre <br />
, , etmao , , , fiebre ,<br />
, , , ueo , , , iel ,<br />
, , ulmone , urinarioreroductio<br />
, uto ,
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"%)<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l tamiae fitoumico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> E!)"2*3#6$2A*' reel la reencia <strong>de</strong> carboidrato, lucido cardiot!<br />
nico, antrouinona, terenoi<strong>de</strong>, rotena, tanino, linano, alcaloi<strong>de</strong> y ditereno Ciaammy <br />
ambin e ailaron comueto cinámico ácido cumárico, ácido caeico y u tere, aonoi<strong>de</strong> uerceti!<br />
na, idroimetoical<strong>con</strong>a, amida aromática y enole <strong>de</strong> bao eo molecular idroibenal<strong>de</strong>do,<br />
ácido anlico, ácido irnico y otro broca !"#$%& l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>con</strong>tiene ao!<br />
nina, lucido aurnico aruina y carboiaruina y tereno oliidroilado Cnoriorenoi<strong>de</strong><br />
broca, iorentino, onaco, arrelli, , euitereno, eirotano y eudoaoenina broca<br />
!"#$%& ntre lo linano ailado <strong>de</strong> la oa, e encuentra un euilinano eretotriol, un oineoli!<br />
nano y un norlinano broca !"#$%& <br />
a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en dierente etudio on la iuiente<br />
Antibacteriana. e <strong>de</strong>motr una mo<strong>de</strong>rada actiidad <strong>de</strong> lo etracto alcolico, acetnico y etreo <strong>de</strong> la<br />
oa <strong>con</strong>tra I)!/131($)T#U%!,)'!%%$#6!(*31('$!#$#B$%31(!%%$#":6D' Ciaammy <br />
Antifúngica. o etracto alcolico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong>motraron actiidad <strong>con</strong>tra +2'4D1/!23$#$#F)6!27'%%*)#('7!2#<br />
Ciaammy
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antiinflamatoria. o etracto <strong>de</strong> la arte area inibieron el roceo inamatorio inducido en cobayo Bac!<br />
oue !"#$%& y rata ena !"#$%&#<br />
Antioxidante. o etracto etanlico y metanlico <strong>de</strong> la oa motraron una imortante actiidad <strong>con</strong>tra radi!<br />
cale libre Ciaammy <br />
Citotóxica. a raccione rica en ácido oleanoico y urlico, ailada <strong>de</strong>l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong><br />
E!)"2*3#6$2A*', rodueron un marcado eecto inibitorio <strong>de</strong> la lnea <strong>de</strong> clula <strong>de</strong> leucemia <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
E!)"2*3#6$2A*'T al iual ue otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero, e una lanta tica ara umano y animale<br />
cuando e <strong>con</strong>ume en doi <strong>de</strong>maiado alta, roduciendo náuea, mito, irritacin Ciaammy <br />
y toicidad eática Cota !"#$%& u toicidad e <strong>de</strong>be a la reencia <strong>de</strong> lo lucido <strong>de</strong>l ácido aurnico<br />
broca !"#$%& , a<strong>de</strong>má <strong>de</strong>l <strong>con</strong>tenido en aonina y alcaloi<strong>de</strong> Cota !"#$%& <br />
"&*
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
F0&-".71*'("'"+-@26-" unt Bouc Bier<br />
C<br />
Sinónimos:<br />
B1%$(*3#$)$2'01%'*3 unt Bouc<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano Bobo<br />
uarani Botobobo<br />
uarani oo botooo<br />
Paioneo otimo<br />
rinitario otoobobo<br />
Descripción morfológica: atia ierba ratrera oa<br />
acoraonada, muy ariable en tamao lore blan!<br />
caamarilla ruto cometible, amarillo narana, <strong>de</strong><br />
cm <strong>de</strong> diámetro<br />
Parte utilizada: a oa y coollo tienen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
"&!<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, alle, ca!<br />
co, ciuitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo, abana benia!<br />
na <strong>de</strong>l ur, yuna, boue tucumanoboliiano, alle<br />
eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, P, C, B, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , fiebre , , ue!<br />
o , iel , P, , , , C,<br />
otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"&"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a bae <strong>de</strong> dato <strong>con</strong>ultada no aortan ninn etudio obre eta eecie Para etudio en eecie <strong>de</strong> la<br />
mima amilia, er B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3T#B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3T#B1%$(*3#6$%'($4$("D*3T#B1%$(*3#6$%'><br />
tans icotiana glauca#$#E!)"2*3#6$2A*'&<br />
luno etudio obre la comoicin y actiida<strong>de</strong> armacolica reortada ara eecie <strong>de</strong>l mimo nero<br />
incluyen<br />
cianthes biora emotr un eecto inibitorio <strong>de</strong> leucemia en ratone oma an<strong>de</strong>broe <br />
M:4'$("D!)#):($("D!2$ n la oa e i<strong>de</strong>ntificaron aonina urotanlica, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> licido aonoi<strong>de</strong><br />
Piccinelli !"#$%& , oiblemente reonable <strong>de</strong> u actiidad antinica oma an<strong>de</strong>broe <br />
M:4'$("D!)#2$/'$"$ otr actiidad antioidante ouera !"#$%& <br />
cianthes acutifolia otr actiidad antioidante ouera !"#$%& <br />
M:4'$("D!)#%:4'1'/!)&#l etudio fitoumico reliminar <strong>de</strong> oa, ore y ruto reel la reencia <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>,<br />
comueto enlico, aonoi<strong>de</strong>, antocianidina, cateuina, tanino, tritereno y eteroi<strong>de</strong>, acare reduc!<br />
tore, aceite, raa y aminoácido aonina lo e <strong>de</strong>tectaron en oa y ore otoáue <br />
M:4'$("D!)#3$2%'61!()') e ailaron euiterenoi<strong>de</strong> <strong>de</strong> la race uo i
Nicotiana glauca6raam<br />
C<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano abaco blanco, ma<strong>de</strong>ra edionda, olorn<br />
uecua Carallanta, aralaua<br />
ymara aralaa<br />
uarani aoeti<br />
uarani Caco aoety<br />
uarani oo oti<br />
Descripción morfológica: atia rbuto y arbolito,<br />
oco ramificado, , m <strong>de</strong> alto allo in elo, erdoo<br />
o aulurreo oa oada, eltica o lanceolada,<br />
cm <strong>de</strong> laro y cm <strong>de</strong> anco norecencia en<br />
ancula corta, edicelo mm <strong>de</strong> laro lore en<br />
orma <strong>de</strong> trometa, cm <strong>de</strong> laro, eneralmente ama!<br />
rilla, in elo o ecaamente ubecente ruto cáula,<br />
elioi<strong>de</strong>, mm <strong>de</strong> laro<br />
"&#<br />
Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medici!<br />
nale<br />
Macroregion: alle, yuna y caare, caco, ciuita!<br />
nia y antanal<br />
Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />
boue tucumanoboliiano, alle eco<br />
Distribución nacional: C, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , , dolor <strong>de</strong> cabea <br />
, , etmao , , fiebre ,<br />
ueo , iel , , , ulmone<br />
, urinarioreroductio , uto <br />
, otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"&$<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l tamiae fitoumico reliminar reel la reencia <strong>de</strong> aonina, cumarina, tanino, obatanino, licido<br />
cardiotnico y eteroi<strong>de</strong> en oa y tallo <strong>de</strong> icotiana glauca en la race terenoi<strong>de</strong> y aonoi<strong>de</strong> y alca!<br />
loi<strong>de</strong> en toda la arte <strong>de</strong> la lanta l <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> totale y aonina e mayor en la oa ue<br />
en la <strong>de</strong>má arte <strong>de</strong> la lanta o aonoi<strong>de</strong> etán reente obre todo en la oa y ore l <strong>con</strong>tenido<br />
má alto <strong>de</strong> tanino etá en ore y on lo comonente mayoritario <strong>de</strong> la race luno <strong>de</strong> lo aonoi<strong>de</strong><br />
ailado <strong>de</strong> la oa on la uercetina, el ácido cinámico, la rutina, el ácido erlico, el aemerol y <strong>de</strong>riado,<br />
reente en orcentae mayore a lo <strong>de</strong> otra eecie rica en aonoi<strong>de</strong> laan !"#$%& ambin<br />
e <strong>de</strong>tect la reencia <strong>de</strong> itoterol, etimaterol, cameterol y comueto aromático ecooletina y<br />
tocoerol en lo tallo abana !"#$%& <br />
ierente etudio reortan la iuiente actiida<strong>de</strong> armacolica<br />
Antioxidante. a oa y ore reentan una inificatia caacidad antioidante laan !"#$%& , al iual<br />
ue lo tallo, oiblemente <strong>de</strong>bida u alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> enole abana !"#$%& <br />
Hepatoprotectora. l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> icotiana glauca reduo lo niele rico <strong>de</strong> bilirrubina<br />
en rata <strong>con</strong> ictericia eática, <strong>de</strong>motrando una eectia actiidad antieatotica anaat lerie
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antimetastásica. e comrob la caacidad aotica y antitumoral <strong>de</strong> icotiana glauca <strong>con</strong>tra lnea celulare<br />
<strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> mama abana !"#$%& <br />
$38402356:3624i191:?:<br />
o etudio an <strong>de</strong>motrado ue icotiana glauca e altamente tica ara umano y animale oda la<br />
arte <strong>de</strong> la lanta on enenoa y u toicidad e <strong>de</strong>be a la reencia <strong>de</strong> anabaina, un alcaloi<strong>de</strong> muco má<br />
tico ue la nicotina laan !"#$%& , ue tambin roduce eecto teratonico en animale eeler !"#<br />
$%& n umano, lo eecto tico on <strong>con</strong>ecuencia <strong>de</strong>l bloueo neuromucular y lo ntoma an <strong>de</strong><strong>de</strong><br />
náuea, mito, alitacione y <strong>de</strong>bilidad, ata arálii mucular, colao cardioacular y aro reiratorio<br />
a anabaina ue<strong>de</strong> reentar toicidad no lo or inetin, ino tambin or aborcin drmica urer !"#$%&#<br />
<br />
"&%
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!26".%#()"6-."&".71%#(unal<br />
C<br />
Sinónimos:<br />
B1%$(*3#4%$
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"&'<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
el etracto metanlico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> B1%$(*3#6$%'($4$("D*3 e ailaron el ácido ,dicaeoilunico<br />
y el aonoi<strong>de</strong> rutina, mimo ue reent una imortante actiidad antimicrobiana <strong>con</strong>tra la bacteria F!21><br />
monas hdrophila Bacillus subtilis taphlococcus aureus#$#0(#D1(71#F)6!27'%%*)#14D2$4!*) Pereira !"#$%&#<br />
o etracto etanlico <strong>de</strong> la oa y <strong>de</strong> ruto er<strong>de</strong> y maduro tambin reentaron actiidad <strong>con</strong>tra B"$><br />
6D:%14144*)#$*2!*)#$#E$(/'/$#$%,'4$()#'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano uco<br />
Ciuitano utarrburriuurr<br />
Ciuitano tabri<br />
rinitario ini, tirira<br />
uraare uyru tanti<br />
!26".%#()"6-7".'(C orton<br />
C<br />
Descripción morfológica: atia ierba, treadora a!<br />
ta m <strong>de</strong> laro oa aoada, cm <strong>de</strong> laro y <br />
cm <strong>de</strong> anco, <strong>con</strong> lbulo <strong>de</strong> orma elticaaoada<br />
ecolo a mm <strong>de</strong> laro norecencia ore<br />
lore blanca, en orma <strong>de</strong> etrella ruto lobular, <strong>de</strong><br />
mm <strong>de</strong> diámetro, amarillo y anaranado al madurar<br />
Parte utilizada: a oa y ruto oeen roieda<strong>de</strong><br />
medicinale<br />
"&(<br />
Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare<br />
Hábitat: m alle eco, una meda<br />
Distribución nacional: P, C, , C, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
Corananre , , dolor <strong>de</strong> cabea , , e!<br />
tmao , , ueo , , iel , ulmo!<br />
ne , urinarioreroductio , uto , ,<br />
otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"&)<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a bae <strong>de</strong> dato <strong>con</strong>ultada no aortan ninn etudio obre eta eecie Para etudio en eecie <strong>de</strong>l<br />
mimo nero yo amilia, er B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3T#B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3T#B1%$(*3#6$%'($4$("D*3T#X'><br />
cotiana glauca cianthes asarifolia $#E!)"2*3#6$2A*'&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
!26".%#()'*%32&")'-&%#(<br />
C<br />
Sinónimos:<br />
B1%$(*3#"*4*3$(!()! rieb<br />
B1%$(*3#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"'!<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
n la baya <strong>de</strong> B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3#e an <strong>de</strong>tectado alcaloi<strong>de</strong> como comonente mayoritario, a<strong>de</strong>má<br />
<strong>de</strong> ácido rao, comueto idrocarbonado y <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> alcoole y ácido carbolico liero !"#$%& <br />
l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>con</strong>tiene alcaloi<strong>de</strong>, licido, tanino y aonoi<strong>de</strong> Badami#!"#$%& l<br />
etracto eánico <strong>de</strong> la oa reenta alcano <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>na lara nonano, <strong>de</strong>cano, un<strong>de</strong>cano, tetra<strong>de</strong>cano, ea!<br />
<strong>de</strong>cano terenoi<strong>de</strong> terinoleno, fitol, ácido rao, cetona y tere liero !"#$%& a anto la baya<br />
como la oa <strong>con</strong>tienen olanocaina, un alcaloi<strong>de</strong> tico ara el er umano y en otro animale liero#!"#$%<br />
a liero !"#$%& tro alcaloi<strong>de</strong> eteroidale reente on olacaina, eiolacaina, ioolacaina<br />
y metylolanocaine Caraarty !"#$%& l aceite eencial <strong>de</strong> la arte area <strong>con</strong>tiene <strong>de</strong>cano, un!<br />
<strong>de</strong>cano, monoterenoi<strong>de</strong> tuone, tuone, alcanor y otro, euitereno y el ditereno fitol liero<br />
!"#$%& b o ácido linoleico y oleico on lo rinciale comonente <strong>de</strong>l aceite reente en la emilla <strong>de</strong><br />
B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3#an !"#$%& <br />
ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada e encuentran<br />
Actividad inhibitoria <strong>de</strong> la acetilcolinesterasa l etracto <strong>de</strong> la oa reent una alta caacidad inibitoria <strong>de</strong><br />
la enima acetilcolineteraa utirre !"#$%& <br />
Antiviral. l etracto <strong>de</strong> la oa reent una alta actiidad <strong>con</strong>tra , cea C ncealiti uina eneo!<br />
lana y , cea C iru unn
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Citotóxica. a raccin <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> totale <strong>de</strong> ruto motr citotoicidad <strong>con</strong>tra la lnea , y ero y<br />
reent actiidad antitumoral '(#
!26".%#('-'0#$+--@26-%# am<br />
C<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano omatillo, uca uca<br />
ymara ila ila<br />
uecua Cillto, ciltu ciltu, ua ua, uita tomate<br />
uaran utia<br />
Paioneo Pári<br />
Descripción morfológica: atia ierba y ubarbuto<br />
<strong>de</strong> , a m <strong>de</strong> alto, <strong>con</strong> eina cataa oa on<br />
lámina, cm <strong>de</strong> laro y cm <strong>de</strong> anco lore<br />
aulada o blanca, cm <strong>de</strong> diámetro, en racimo<br />
auciolio ruto baya loboa, cm <strong>de</strong> diámetro, roo,<br />
<strong>con</strong> cáli acrecente ruto baya, loboo, rara e eco<br />
y caular en la madure emilla comrimida, or lo<br />
comn orbiculare a ubreniorme<br />
Parte utilizada: l ruto oee roieda<strong>de</strong> medicinale<br />
"'#<br />
Macroregion: alle, caco, amaonia, yuna y caa!<br />
re, ciuitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo, yuna, alle<br />
eco<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
#<br />
Piel , P, urinario reroductio , coran<br />
anre , uto
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"'$<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a arte área <strong>de</strong> B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3, on rica en alcaloi<strong>de</strong>, <strong>con</strong>tienen cantida<strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rada <strong>de</strong> com!<br />
ueto enlico, aonoi<strong>de</strong> y tanino y tambin e a <strong>de</strong>tectado la reencia <strong>de</strong> aonina uta !"#$%& <br />
y <strong>de</strong>riado eirotano Baala !"#$%& ambin e <strong>de</strong>tectaron terenoi<strong>de</strong>, eteroi<strong>de</strong>, lucido, car!<br />
boidrato, rotena y ácido rao Praaati !"#$%&# ntre lo rinciale alcaloi<strong>de</strong> <strong>de</strong> la eecie etán lo<br />
licoalcaloi<strong>de</strong> olamarina, olaodina cacotrioa y olamarina Baala !"#$%& e la race e ailaron<br />
la aonina cucoirina, olacaroina u !"#$%& , ionuatieninaolatrioa erro !"#$%&#,<br />
nuatienoido barrola !"#$%& y nuatieninacacotrioa barrola !"#$%&#<br />
ntre u roieda<strong>de</strong> armacolica reortada, etán<br />
Antibacteriana. l etracto metanlico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3, colectada en ndia, re!<br />
enta una uerte actiidad <strong>con</strong>tra Bacillus subtilis#$#;$4'%%*)#41$7*%$()& n otro etudio realiado en eecme!<br />
ne colectado en rentina y Banla<strong>de</strong> no e en<strong>con</strong>traron dica caacidad antibacteriana uta !"#$%& <br />
Antifúngica. o etracto metanlico <strong>de</strong> oa y tallo motraron actiidad inibitoria <strong>con</strong>tra F)6!27'%%*)#('7!2T#<br />
Aspergilllus avus Aspergillus linium $#E$(/'/$#$%,'4$() aela !"#$%& <br />
Cercaricida. l etracto metanlico, la olucin <strong>de</strong> olamarina y la mecla <strong>de</strong> olamarina y olamarina, re!<br />
entaron actiidad cercaricida <strong>con</strong>tra B4D')"1)13$#3$()1(', aráito ue roduce una enermadad <strong>de</strong>nominada<br />
euitoomiai o biaria en ere umano y e tranmite a tra <strong>de</strong> lo moluco Baala !"#$% <br />
Antioxidante. o<strong>de</strong>rada actiidad antioidante <strong>de</strong>l etracto metanlico <strong>de</strong> la arte area uta !"#$%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Cardiovascular y antihipertensiva. l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la ra <strong>de</strong>motr actiidad iotenora en rata<br />
barrola !"#$%& y e i<strong>de</strong>ntific a lo comueto nuatienoido barrola !"#$%& y nuatieninaca!<br />
cotrioa barrola !"#$%&# como lo rinciale antiiertenio <strong>de</strong>l etracto<br />
Analgésica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa reent actiidad analica i(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
5*&+2)-"()260'7"&10" rcul<br />
CC<br />
Sinónimos:#<br />
E!4216'$#,1%'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
E!4216'$#61%:)"$4D:$&# n la oa e an <strong>de</strong>tectado roantocianidina o tanino <strong>con</strong><strong>de</strong>nado, un ruo <strong>de</strong><br />
comueto enlico an uyn Beinton tudio reciente obre E!4216'$#61%:)"$4D:$#20/-((-+#(-#<br />
reencia <strong>de</strong> ubunida<strong>de</strong> oco comune <strong>de</strong> roelaronidin como arte rincial en oliomero <strong>de</strong> roanto!<br />
cianidina, a como la reencia <strong>de</strong> monmero <strong>de</strong> alato en roantocianidina y <strong>de</strong>endiendo <strong>de</strong> la altu!<br />
ra a la ue e encuentran eta eecie tendrán como marcadore, oliomero comueto or rocianidina,<br />
roelaronidina, y u <strong>de</strong>riado alato an uyn Beinton <br />
#<br />
Cecropia telenitida e ailaron tritereno entacclico ácido yaráumico, ácido eránico, ácido eerulanico<br />
, ácido idroiurlico y ácido oriico , lo cuale reentaron actiidad inmunomodulatoria en clula<br />
<strong>de</strong>ndrtica, lo ue elicara lo eecto antiinamatorio <strong>de</strong> la lanta Peláe !"#$% <br />
"''<br />
Cecropia glaiovii e an <strong>de</strong>tectado Clycoyl aonoi<strong>de</strong> y roantocianidina, reortándoe en ario etudio<br />
u actiida<strong>de</strong> iotenora y obre el itema nerioo central Cota !"#$%& o rinciale comueto<br />
enlico reente on lo ácido caeico, cloronico y <strong>de</strong>riado, lo cuale arecen etar liado a la accin an!<br />
tiierlicemiante, tolerancia a la lucoa y lo otente eecto aodilatadore eerimentado en rata rend<br />
!"#$%&#<br />
E!4216'$#D1%1%!*4$ e an <strong>de</strong>tectado Clycoyl aonoi<strong>de</strong> y roantocianidina Cota !"#$%& <br />
E!4216'$#6$4D:)"$4D:$& e an <strong>de</strong>tectado Clycoylaonoi<strong>de</strong> y roantocianidina, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> terenoi<strong>de</strong> y<br />
eteroi<strong>de</strong> Cota !"#$%& e <strong>de</strong>motr una marcada actiidad antioidante in itro <strong>de</strong>l etracto metanlico<br />
<strong>de</strong> la oa, a como inificatio eecto antiinamatorio in io Paceco !"#$% <br />
E!4216'$#$/!(16*)& e a <strong>de</strong>tectado la reencia <strong>de</strong> terenoi<strong>de</strong> y eteroi<strong>de</strong><br />
E!4216'$#1,"*)'01%'$& e a reortado u actiidad iolicemiante Cota !"#$%& <br />
E!4216'$#6!%"$"$& e a reortado u actiidad iolicemiante Cota !"#$%&
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Sinónimos:<br />
rtica baccifera <br />
Q2!2$#2*71)$ uby<br />
Nombres vernaculares:<br />
K+*+"($"&&-@*+"( audic e edd<br />
CC<br />
Catellano rtia, ica ica, uca uca<br />
Ciuitano Parirr<br />
uecua taallu<br />
ymara rccuuayuyu, orcco itaallu<br />
uaran ino<br />
uarani rbano Pino uau<br />
rinitario lino, oolino mauru<br />
uraare ie, ie, limore<br />
"'(<br />
Descripción morfológica: atia rbuto y árbol, e!<br />
renne, erecto, muy urticante, ata m <strong>de</strong> altura uy<br />
ariable morolicamente allo einoo y fibroo, ra!<br />
ma roia oa ran<strong>de</strong>, alterna, oadooblona,<br />
má álida en la cara inerior, áice acuminado y laro<br />
ecolo y márene <strong>de</strong>ntado norecencia en cima<br />
ramificada lore dioica ruto blanuecino<br />
Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />
le<br />
Macroregion: alle, yuna y caare, caco, amao!<br />
nia, ciuitania y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, boue eco caueo, abana benia!<br />
na <strong>de</strong>l norte, abana beniana <strong>de</strong>l ur, yuna, boue<br />
tucumanoboliiano, alle eco<br />
Distribución nacional: B, C, C, P, P, C, <br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
iabete , , dolor <strong>de</strong> cabea urbano, et!<br />
mao , , , , fiebre , , ueo ,<br />
, , , nerio , , iel C, ,<br />
, , ulmone C, , , urinariorero!<br />
ductio , , uto
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"')<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la race <strong>de</strong> Q2!2$#,$44'0!2$#<strong>con</strong>tiene muclao, aonoi<strong>de</strong>, aonina, tanino y<br />
urina indri !"#$%& unue lo etudio no <strong>de</strong>muetran ninn eecto antinocicetio ni antiinamatorio<br />
'(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
K+*+"(6"&-.-"7"#edd<br />
CC<br />
Sinónimos:<br />
rtica laciniata oudot e edd<br />
Q2!2$#7'2$2/'('1'/!) eem<br />
Nombres vernaculares:<br />
Catellano rará, ica ica<br />
rinitario tino, coe otino<br />
imane rara<br />
imanemoetene rará<br />
uraare ie, timore<br />
"(*<br />
Descripción morfológica: atia ierba, ubarbuto,<br />
arbuto, árbol <strong>de</strong> m <strong>de</strong> alto oa anca oada,<br />
roundamente lobada, a tiene clae <strong>de</strong> trico!<br />
ma ditribuido al aar y aralelo a la neradura n!<br />
orecencia ancula aimtrica lore oraniada en<br />
ruo <strong>de</strong> <br />
Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medici!<br />
nale<br />
Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />
y antanal<br />
Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />
duo ciuitano, yuna<br />
Distribución nacional: B, C, P, C<br />
Usos reportados en la medicina tradicional:<br />
olor <strong>de</strong> cabea , , etmao , , fie!<br />
bre , ueo , , , iel , ,<br />
, , urinarioreroductio , , uto <br />
, otro
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"(!<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />
a bae <strong>de</strong> dato <strong>con</strong>ultada no aortan ninn etudio obre eta eecie Para etudio en eecie <strong>de</strong>l mi!<br />
mo nero yo amilia, er Q2!2$#,$44'0!2$#$#E!4216'$#61%:)"$4D:$
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
F".7"."(&"#"+" <br />
BC<br />
Sinónimos:<br />
M$("$($#3')"$ <br />
M$("$($#('
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"(#<br />
Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie género y/o familia<br />
n dierente arte <strong>de</strong> la lanta e an i<strong>de</strong>ntificado aceite eenciale umeleno, cicaryoyleno, bicicloer!<br />
macreno, ermacreno y menore cantida<strong>de</strong> <strong>de</strong> ineno, abineno, terineol, aroma<strong>de</strong>nreno, inibereno,<br />
acetato <strong>de</strong> eranilo, elemeno, y curcumina andioani !"#$%& , comueto enlico eniletanoi<strong>de</strong><br />
calceolarioido , ionuomioido , lantanaido, <strong>de</strong>riado erbacoido oua Cota , aonoi<strong>de</strong> lan!<br />
tanoida, linaroida, <strong>de</strong>riado metoilado <strong>de</strong> la uercetina, ectolinarienina, ectolinarina oua Cota<br />
, alcaloi<strong>de</strong> uinina, lucido iridoi<strong>de</strong> enioido, teiridoido, teeido, lamiridoido, eiloanina,<br />
aniidometil ter oua Cota , aonina, eterole itoterol y <strong>de</strong>riado, etimaterol, lan!<br />
camarona, coleterol oua Cota , triterenoi<strong>de</strong> ácido oleanlico, ácido urnico, lanta<strong>de</strong>no , ácido<br />
betulnico, ácido camarilcico, ácido camaracnico Beum !"#$%&#, camaradienona, lantadienona, lanta<strong>de</strong>no<br />
B, ácido camárico, ácido lantanlico, ácido lantanlico Beum et al lactona euana , B y C oua Co!<br />
ta , euiterenoi<strong>de</strong>, tanino, uranonatouinona oua Cota , a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> carboidrato,<br />
olioacárido y rotena alita !"#$%& <br />
tudio cienfico reciente reortaron una amlia ama <strong>de</strong> actiida<strong>de</strong> armacolica, entre la ue e en!<br />
cuentran<br />
Antibacteriana. tracto <strong>de</strong> oa y ore <strong>con</strong>tra coli Bacillus subtilis P aeruginosa tracto etanlico<br />
<strong>de</strong> oa y race <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#I21"!*)#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
Antiulcerogénica. Proteccin efica <strong>de</strong>l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>con</strong>tra leione átrica en rata alita<br />
!"#$%& <br />
Antimotilidad gastrointestinal y antidiarreica. l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong>motr actiidad antimoli!<br />
ca en ratone alita !"#$%& <br />
Antihiperglucemiante. dminitracin oral <strong>de</strong> etracto metanlico <strong>de</strong> la oa y ruto diminuy el niel <strong>de</strong><br />
lucoa en anre <strong>de</strong> rata diabtica alita !"#$%& <br />
Anticoagulante. l etracto metanlico <strong>de</strong> la lanta motr caacidad inibitoria <strong>de</strong> la trombina, aociándoe<br />
dica actiidad <strong>con</strong> lo tritereno lactnico euano oua Cota <br />
Antiurolitiásica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa reduo inificatiamente la <strong>de</strong>oicin y ecrecin urinaria<br />
<strong>de</strong> calcio, oalato y creatinina en rata alita !"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> la race y el ácido oleanoico<br />
ailado <strong>de</strong> la mima tambin motraron actiidad urolitiáica ya ral <br />
Antiinflamatoria y cicatrizante. e <strong>de</strong>motr in io la eficacia <strong>de</strong>l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa, al alicare <strong>de</strong><br />
manera tica en rata alita !"#$%&#<br />
Antioxidante. emotrada ara el etracto etanlico <strong>de</strong> la oa en etudio '(#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
j!j,!%-$/d!/6<br />
barcaernán<strong>de</strong>, , onálelco, C ectiidad <strong>de</strong>l ED!(161/'*3#$3,21)'1'/!)#$#E*4*2,'"$#3$K'3$ uc ara el<br />
tratamiento <strong>de</strong> araitoi en ecolare <strong>de</strong> rimaria, ciudad <strong>de</strong> PunoPer evista <strong>de</strong> nvestigacin scuela <strong>de</strong> Post rado - niversidad<br />
acional <strong>de</strong>l Altiplano Puno-Peru, , <br />
bao, C, Boll, , <strong>de</strong>l Camo, , n<strong>de</strong>, , onáley, itan, , inar<strong>de</strong>ll, P n itro tudy o te antioidant<br />
and immunomodulatory actiity o aueou inuion o Bi<strong>de</strong>n iloa Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:, , <br />
bayomi, , <strong>de</strong>bayo, , Benne, , Porter, , ellyCambell, n itro antioidant actiity o Bia rellana nnao<br />
eed etract ournal of Applied Pharmaceutical cience, , <br />
b<strong>de</strong>la<strong>de</strong>r, , Berer, , lebodnic, C, oc, , alone, , ie, , inton, olation and abolute <strong>con</strong>fiuration<br />
o entalimane diterenoid rom ymenaea courbaril rom te uriname rain oret 1*2($%#10#X$"*2$%#I21/*4"), , <br />
boutabl, , aem, , leem, , aamoon, laonoid, antiinammatory actiity and cytotoicity o acad!<br />
yena unuicati rican ournal of Traditional Complementar and Alternative Medicines , <br />
boutab, , aem, , leem, , aamoun, Pytocemical and bioactiity inetiation o =$40$/:!($#*(><br />
guis-cati Binoniaceae#I%$("#I21/*4")#W!)!$24D#Y1*2($%T , <br />
bubaar, , odio, , an, , uu, B, ama, , ulani, Pytocemical creenin and initro antimicrobial<br />
actiitie o te lea etract o cantoermum iidum C teraceae Y1*2($%#10#I%$("#B"*/'!), , <br />
ccioly, P, Beilaua, C , ondon, C, <strong>de</strong> orai, , acado, , lmeida, C , ranco <strong>de</strong> ndra<strong>de</strong>, , Cardoo, P<br />
eimanicidal actiity in itro o =*)$#6$2$/')'$4$ and B61(/'$)#313,'(# raction H!"!2'($2:#I$2$)'"1%17:, , <br />
daio, , rue, , be, e rotectie role o B416$2'$#/*%4') on tiue antioidant <strong>de</strong>ene ytem o rat eoed<br />
to cadmium F02'4$(#Y1*2($%#10#;'1"!4D(1%17:, , <br />
<strong>de</strong>dao, , batan, , luuno, oic eect o ome lant in te enu @*6D12,'$#on aematoloical and bio!<br />
cemical arameter o rat H!"!2'($2)J'#F24D'<br />
<strong>de</strong>scantia ebrina Asian Pacific ournal of Tropical Biomedicine, , <br />
lonoCatro, , aataButo, , omoáe, , Camarilloe<strong>de</strong>ma, P, meánce, , alaarlio, e anti!<br />
diabetic lant +!413$#)"$()# u e unt Binoniaceae and +!*42'*3#4*,!()! ac amiaceae induce incororation o lucoe in<br />
inulinenitie and inulinreitant murine and uman adiocyte Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:, , <br />
"(%
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"(&<br />
lare, , Pomar, , eilla, , ontero, atric antiecretory and antiulcer actiitie o an etanolic etract o ;'/!()#<br />
6'%1)$# ar cult Bi 1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T#, <br />
le, , Pire, , inardi, , eina, C, alo, C tiida<strong>de</strong> antibacteriana e antinica do etrato bruto etanlico<br />
20#B1%$(*3#6$%'4$("D*3 unal n<strong>con</strong>tro <strong>de</strong> Peuia <strong>de</strong> do itema tadual <strong>de</strong> ina eraiC Caratina C P <br />
le, , , , lli, , yton, B, olieb, , aale, riterenoid iolated rom =$4D$!2'*3#'(41><br />
rruptibile Phtochemistr , <br />
mayaect, Planta medicinale uada en la comunidad <strong>de</strong> Puluina, uniciio <strong>de</strong> an uca dieridad <strong>de</strong> uo, <strong>con</strong>ocimien!<br />
to tradicional e imortancia P n Carretero, , errano, , Borceniu, Balle, ed Pueblo y lanta <strong>de</strong> Cuui!<br />
aca tado <strong>de</strong>l <strong>con</strong>ocimiento <strong>de</strong> lo ueblo, la ora, uo y <strong>con</strong>eracin B erbario <strong>de</strong>l ur <strong>de</strong> Boliia nieridad ayor eal y<br />
Pontificia <strong>de</strong> an rancico aier <strong>de</strong> Cuuiaca, ucre<br />
mbroin, , eite, C, Bueno, C, ieira, P C, ernan<strong>de</strong>, B, Bueno, C, Baccinior, imonoid rom andiroba oil<br />
-+2#Cedrela fissilis and teir inecticidal actiity ournal of the Brailian Chemical ociet , <br />
mbroini, , eite, C, ila, , ieira, P C, ernan<strong>de</strong>, B, iemann, , da ila, , lia, creenin o leimania<br />
P enyme inibitor Pharmaie , <br />
men, , arou, , aloul, , fifi, Bioactie comound rom Tipuana tipu roin in yt Y1*2($%#10#<br />
F3!2'4$(#B4'!(4!, , <br />
men, , arou, , aloul, , fifi, ne acylated aonoid tetralycoi<strong>de</strong> it antiinammatory actiity<br />
rom Tipuana tipu leae X$"*2$%#I21/*4"#W!)!$24D, , <br />
n<strong>de</strong>ron, , ole, , cab, C e amino acid comoition o um eudate rom I21)16')#)6!4'!) ID:"1><br />
4D!3')"2:, , <br />
nyaor, , unenmo, , yelana, , ounure, B Pytocemical <strong>con</strong>tituent and antioidant actiitie o<br />
aueou and metanol tem etract o E1)"*)#$0!r er al Cotaceae F02'4$(#Y1*2($%#10#;'1"!4D(1%17:T#, <br />
u, , Buyan, , oain, , atun, , aiab, , amaludin naleic, neuroarmacoloical, antidiarreal, and cyto!<br />
toic actiitie o te etract o B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3 am leae F
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
o B61(/'$)#313,'(# narcadiaceae in mice and rat Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T , <br />
yoa, , omolae, , alea, , onman, , tudie on te aniolytic eect o B61(/'$)#313,'(# nar!<br />
cadiaceae etract African ournal of Traditional Complementar and Alternative Medicines, , <br />
eedo, P, aria, C, Cota, C, erreira, C, raoilo, C, oua, P , acimento, ntitrombotic eect o<br />
cronic oral treatment it N2,'7(:$#6D$%!2$"$#art Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T#, <br />
Bacoue, , elorte, C, erete, , alina, P, Pinto, , raena, , Cael, B ntiinammatory and antyyretic actii!<br />
tie o#E*)4*"$#4D'%!()')%#E!)"2*3#6$2A*'T#$(/#I)12$%!$#7%$(/*%1)$ nternational ournal of Pharmacognos , <br />
Badami, , Praa, , onre, , ure, B n itro antioidant roertie o B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3#lea etract#V(/'$(#<br />
Y1*2($%#10#ID$23$41%17:T#, <br />
Baala, , outuenneaabadioo, , aya, C, Baira, , Baluu, P aluation o B4D')"1)13$#3$()1(1#3013-!<br />
ricidal actiity o olamarine a teroid lycoalaloid rom olanum smbriifolium nternational ournal of ngineering esearch and<br />
P!(!2$%#B4'!(4!T , <br />
Bailo, , eilla, , da Conceio, C, Bore, Bioactie comound ound in Brailian Cerrado ruit nternacional<br />
Y1*2($%#10#=1%!4*%$2#B4'!(4!, , <br />
Baliealli, , uaia, , Cin, , Buru, , aineedu, , Picia, cute oral toicity tudie o O'!"!('$#3$421><br />
6D:%%$#eed in raue daley rat ID$23$417(1):#W!)!$24D, , <br />
Barboailo, , ima, C , morim, , <strong>de</strong> ena, , lmeida, , da Cuna, , Brailo, Botanical tudy, yto!<br />
cemitry and antimicrobial actiity o +$,!,*'$#$*2!$&#ID:"1(, , <br />
Barboa, C, eieira, , emuner, itamin and oter cemical <strong>con</strong>tituent o te leae o allesia goraema ito><br />
"!2$6'$, , <br />
Barioni, , antin, , acado, , ernan<strong>de</strong> <strong>de</strong> Paula odriue, , erra<strong>de</strong>Paula, , aner, , Coliati, B, Correa do<br />
anto, , da ila acado, , aloni <strong>de</strong> ndra<strong>de</strong>, , iero, , Polielli ary, F4D:214%'(!#)$"*2!'1'/!)#am C ydro!<br />
alcoolic etract inibit neutroil unction related to innate ot <strong>de</strong>ene vi<strong>de</strong>nce-Based Complementar and Alternative Medicine<br />
, <br />
Barroueiro, , Barroueiro, , Pineiro, , aciel, C, Barcello, P , la, , uerra, aluation o acute<br />
toicity o babau meocar in mice Brailian ournal of Pharmacognos, , <br />
Bartolome, P, illaeor, , an, C ;'/!()#6'%1)$ teraceae botanical roertie, traditional ue, ytocemitry,<br />
and armacoloy vi<strong>de</strong>nce-based complementar and alternative medicine, , <br />
Bacoe, , terner, Pytocemical reearc o lant ued by te aociation o traditional medicine at illaama W!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
"((<br />
Boyer, , annon, e erotonin yndrome +D!#X!O#@(7%$(/#Y1*2($%#10#=!/'4'(!, , <br />
Brando do anto, tiida<strong>de</strong> antimicrobiana do etrato idroalcolico do ruto do cerrado P!('6$#$3!2'4$($ , C'6"!2:K#<br />
$%$"$#o e H'"!K#4:31)$ Bert ei <strong>de</strong> maetra nieridad e<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> ato roo <strong>de</strong>l ur, ato roo, Brail<br />
Bruno, , aona, , Pioi, , <strong>de</strong> la orre, C, odriue, B, arlier, bietane diterenoid rom M!6!4D'('$#3!:!('#-+2#<br />
M!6!4D'('$#D$)"$"$&#ID:"14D!3')"2:, , <br />
Burer, , Baldieroo, B, eieira, P, oare, ction o te etract o Pluchea sagittalis on te abortie caracteri!<br />
tic o te atrointetinal tract Brailian archives of Biolog and Technolog, <br />
Buato, P, eicer, ylolucan rom te leae o L:3!($!$#41*2,$2'% ID:"14D!3')"2:, , <br />
Buman, , lenn, , eyer, , otroc, , onemit, , aron, , Pere, ID:"1>4D!3'4$%#$($%:)')#10#6!2*
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
raction o ;'/!()#6'%1)$ lant etract on te <strong>de</strong>eloment o mediated diabete and mediated airay inammation in mice<br />
Y1*2($%#10#;'13!/'4$%#B4'!(4!, , <br />
Can, , Cian, C, Cen, C C, iu, , an, C, in, C C ntileuemic actiity o ;'/!()#6'%1)$ ar minor Blume<br />
cer and ouuynia cordata unb F3!2'4$(#Y1*2($%#10#ED'(!)!#=!/'4'(!, , <br />
Can, , Ciany , Can, C e, , yur, , uo, u, , an, C laonoid, centaurein and centaureidin<br />
rom ;'/!()#6'%1)$, timulate ereion Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:, , <br />
Caturedula, , cillin, , alone, , ie, , eroen, C, intone, e cytotoic triterene acid<br />
rom aboeround art o =$('D1"#!)4*%!("$ rom te uriname rainoret I%$("$#=!/'4$T#, <br />
Cauan, , et, , anariya, , Parmar, nti<strong>con</strong>ulant actiity o olaodine iolated rom B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3#<br />
fruits in ro<strong>de</strong>nts Pharmaceutical Biolog , <br />
Cae, C, anto, , enee, , ao, erimental ealuation o =:2$421/2*1(#*2*(/!*<br />
"$&#F3!2'4$(#Y1*2($%#10#ED'(!)!#=!/'4'(!, , <br />
Cian , Cuan, , an, , uoy , ai, P , yur, etabolite rofilin and cemoreentie bioactiity o<br />
lant etract rom ;'/!()#6'%1)$ Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T#, <br />
Cian, , Can, C , Can, yan, C, yur, Cytoiloyne, a nie olyacetylenic lucoi<strong>de</strong> rom ;'/!()#6'%1)$T#<br />
unction a a eler cell modulator Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T , <br />
Ciaammy, B ntioidant otential, antimicrobial actiitie and ytocemical creenin in tree ecie o E!)"2*3&#<br />
nternational ournal of Advanced esearch in T and ngineering, , <br />
Cirino, , uamán, , BetalleluPallar<strong>de</strong>l, , Pedreci, , Camo, Caracteriarion o enolic comound o nca mua<br />
E%'(161/'*3#,1%'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
")*<br />
Coentino, , Bombelli, , Carcano, , uini, , arino, , Crema, , aa, , eccini, mmunomodulatory roertie o<br />
F4D:214%'(!#)$"*2!'1'/!) am C inuion a tudy on uman leuocyte Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:, , <br />
Cuellar, C, ori, Preliminary ytocemical and antimicrobial ealuation o te re and dried ole lant etract<br />
rom E133!%'($#,!(7D$%!()') W!<br />
/2*1(#*2*(/!*<br />
($2'$ aaint aoleucetible and reitant uman ainal Candida ecie BMC Complementar and Alternative Medicine , <br />
e lmeida, , Cardoo, C , lmeida, , oreira, , ila, , aranda, utaenic actiity o lycoallaloid rom<br />
B1%$(*3#6$%'($4$("D*3 dunal olanaceae ound in te Brailian Cerrado atin American ournal of Pharmac , <br />
e ndra<strong>de</strong>, , <strong>de</strong> elo, , ia, , arela, , <strong>de</strong> lieira, , ieira, , aia, C Potential beaioral and rooi!<br />
dant eect o Petiveria alliacea etract in adult rat Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T , <br />
e breu, B, emra, , alaronte, , onaleuica, , uue, , Braca, Penolic <strong>de</strong>riatie rom uprechtia pols><br />
"$4D:$#and teir inibitory actiitie on te lucoeoatae ytem ED!3')"2:#$(/#;'1/'
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
entlabdane diterene rom C1/1($!$#<br />
"!2)T , <br />
e Paula, , Pedroa, , ooni nior, , arauci, , do anto, ect o an aueou etract o annao ;'K$#<br />
12!%%$($ eed on liid rofile and biocemical marer o renal and eatic unction in iercoleterolemic rat Brailian Archives of<br />
;'1%17:#$(/#+!4D(1%17:T#, <br />
e Paula, Caracteriao arma<strong>con</strong>tica e atiida<strong>de</strong> atrorotectora do etrato auoo da ola <strong>de</strong> Celtis iguanaea<br />
ac arent ei c nieridad e<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> oaia<br />
e Paula, , Couto, , Bara, , een<strong>de</strong>, , Paula, , Cota, Caracteriao arma<strong>con</strong>tica da Celtis igua><br />
($!$ ac arent atin American ournal of Pharmac , <br />
e Paula, C, olabela, , <strong>de</strong> lieira, B F)6'/1)6!23$ ecie a ource o antimalarial Part reie o traditional<br />
ue and antimalarial actiity I%$("$#=!/'4$T , <br />
e ueiro, , Politi, , odriue, , ouaoreira, , oreira, , Cardoo, C , Cardoo, C , anto, C, Pietro, C<br />
Pytocemical caracteriation, antimicrobial actiity, and antioidant otential o @A*')!"*3#D:3!($%! uietaceae etract<br />
Y1*2($%#10#=!/'4'($%#.11/T#<br />
e oua, , <strong>de</strong> enna, , arano, , iba <strong>de</strong> lieira, C , uimare, Caracteriao fitoumica reliminar <strong>de</strong><br />
inue oulare obtida da arte area da ecie F6'*3#%!6"16D:%*3#Per uell e Bent iaceae, lvira biora C<br />
0#H!2(1('$#61%:$("D!) e teraceae W!<br />
4%'(!#)$"*2!'1'/!) am C marcela Brailian ournal of <strong>Medicinal</strong> and Biological esearch, , <br />
aed, , uta, , in, P, ama, ntidiabetic actiity o +!413$#)"$() oer ID$23$41%17:1(%'(!T , <br />
aCatro, , uiado, , aarabille, , arca, C, uiado, , <strong>de</strong> erea, C, coa, ID%!,1/'*3#/!4*3$(*3#')#-#+-/6!<br />
ral ulement tat ameliorate te oidatie tre and inammatory inallin induced by trenuou eercie in adult uman uroean<br />
1*2($%#10#F66%'!/#ID:)'1%17:T#, <br />
a, , <strong>de</strong> ontio, , edina, , eln<strong>de</strong>, P, aurence, , , ctiity o etanolic etract leae o =$4D$!2'*3#<br />
oribundum aaint acneinducin bacteria, and teir cytorotectie and antioidant eect on fibroblat W!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
")"<br />
uarte, inaliao celular ara aotoe em linaem celular <strong>de</strong> a<strong>de</strong>nocarcinoma C e carcinoma ductal inaio <strong>de</strong><br />
mama tratada com alcali<strong>de</strong> iolado <strong>de</strong> I"!217:(!#('"!()& ei P Brail nieridad tatal Paulita<br />
uraiandiyan, , larbi, , nacimutu, , utuumar, C ntimicrobial actiity o euiterene lactone iolated<br />
rom traditional medicinal lant, Cotu eciou oen e et m BMC Complementar Alternative Medicine, , <br />
<strong>de</strong>or, , laire, o aone rom F4$("D1)6!23*3#D')6'/*3 C and teir antibacterial actiity nternational ournal<br />
10#N27$('4#ED!3')"2:T , <br />
id, , lmarui, , lnay, reie on te ytoarmacoloical eect o BO'!"!('$#3$4216D:%%$& nternatio!<br />
+-(#ournal of Pharmac and Pharmaceutical ciences, ul , <br />
lin, , ldaan, , b<strong>de</strong>laim, B, inab, , youb, Cytotoicity o nterolobium timbouva#.(-+/#05/1-3/#<br />
and it iolated ure comound Briti ournal of Pharmaceutical esearch, , <br />
laan, , lameed, , ar, coloical and ytocemical tudie on icotiana glauca rom yt gptian ournal<br />
10#@K6!2'3!("$%#;'1%17:#Botany, , <br />
lamood, e ue o I)'/'*3#7*$G$<br />
3')"2:#W!<br />
%%$($# eed on yerlii<strong>de</strong>mia ID:"1"D!2$6:#W!)!$24DT , <br />
erro, , larena, , barrola, , ellinbarrola, C, aelo, ne teroidal aonin rom B1%$(*3#)'):3><br />
,2''01%'*3 root .'"1"!2$6'$T , <br />
iueredo, , Pinto do acimento, , reita, C , Baio, C , oldi, C, Piola, , anto, ntinocicetie and<br />
atrorotectie action o etanolic etract rom Pluchea sagittalis am Cabrera Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:, , <br />
ilo, , uriner, , aia, , aare, , aier, , da ila, , Barboailo, cdyteroid rom H'"!K ecie<br />
ditribution and comilation o teir C ectral data Chemistr Biodiversit , <br />
lore , odrio, , ollinedo, P, eon, B, terner, , lmana, metylcoumarin lucoi<strong>de</strong> and a coumetan<br />
<strong>de</strong>riatie rom Mutisia orbignana W!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
aourina emoria do nituto aldo Cru, , <br />
rye, , autein, C traction, i<strong>de</strong>ntification, and uantification o armala alaloid in tree ecie o Passiora merican<br />
Y1*2($%#10#Q(/!272$/*$"!#W!)!$24D, , <br />
urer, , erc, , ileti, , Breuer, , ein, icotiana glauca tree tobacco intoicationto cae in one amily<br />
Y1*2($%#10#=!/'4$%#+1K'41%17:T#, <br />
adano, B, urni, , Carballo, rentine ol medicine enotoic eect o Cenoodiaceae amily 1*2($%#10#@"D><br />
(16D$23$41%17:T , <br />
a<strong>de</strong>la, C, Cmara, C, Pacficodaila, , Batita, , elo, , otoBlanco, B oic eect o te ericar o te<br />
nterolobium <strong>con</strong>tortisiliuum ell oron ruit on Cic nternational ournal of Applied esearch in eterinar Medicine, , <br />
<br />
aloa, , Boaentura, Contituinte umico da rai e do talo da ola do aa uterpe precatoria art, recaceae<br />
[*93'4$#X1
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
")$<br />
noarmacoloical ealin lant rom uatemala I%*4D!$#1/12$"$#-+2#ID%!,1/'*3#/!4*3$(*3 nternational ournal of ncolog ,<br />
<br />
roei, , Car<strong>de</strong>llina, , Boyd, nibitory Prenylated antone and laone rom Maclura tinctoria ournal of<br />
X$"*2$%#I21/*4"), , <br />
rner, , <strong>de</strong> oua, , Benite, B, da ila, C nálie do erfil fitoumico <strong>de</strong> Tripodanthus acutifolius ui Pan<br />
ieem, orantaceae W!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
ounbeme, , andonu, Cyeouenou, B, oiei, , oounloue, , oudacirou, , bauidi, Pytocemi!<br />
cal analyi, toicity and antibacterial actiity o benin medicinal lant etract ued in te treatment o eually tranmied inection<br />
aociated it nternational ournal of Pharmaceutical ciences and esearch , <br />
oain, , aa, , lam, , arin, , diari, naleic and ntinammatory ctiity o E133!%'($#,!(7D$%!()')#inn<br />
uri ournal of Pharmaceutical ciences , <br />
urtado, , orae Comaracion <strong>de</strong>l uo <strong>de</strong> lanta or do comunida<strong>de</strong> cameina <strong>de</strong>l boue tucumanoboliiano<br />
<strong>de</strong> alleran<strong>de</strong> anta Cru, Boliia @41%17'$#!(#;1%'<br />
4!() Comoitae ei P nieridad <strong>de</strong> Baauddin aariya, Pauitan<br />
antini, , aruman, , idayat, ndoneian idauri B'/$#2D13,'01%'$ a antiout and inibition inetic o ao!<br />
noid cru<strong>de</strong> etract on te actiity o antine oidae Y1*2($%#10#;'1%17'4$%#B4'!(4!)T , <br />
ácomo, C, eloo, , o, , ee, , <strong>de</strong> ai, , uiao, , do anto, ctiity o I1216D:%%*3#<br />
2*/!2$%! lea etract and nm naP laer durin burn reair in rat BMC Complementar and Alternative Medicine , <br />
a, urain, a ne lant roteae rom L*2$#42!6'"$() 1*2($%#10#;'1%17'4$%#ED!3')"2:, , <br />
ata, , yaaare, , in<strong>de</strong>, , aa<strong>de</strong>, , Puari, mmunomodulatory actiity o etanolic etract o C1/1($!$#<br />
logical nteractions , <br />
ayaraaam, B, lean<strong>de</strong>rindo, , ei, , uraleedaran, erenoid rom tinin toe L:3!($!$#41*2,$2'l<br />
ruit it cclooyenae and liid eroidation inibitory actiitie .11/#ED!3')"2:T#, <br />
enen, , it, P, Critenen, B n ntilamodial inan rom @*"!26!#62!4$"12'$ Y1*2($%#10#X$"*2$%#I21/*4")T#,<br />
<br />
enen, Cemitry o Buddleaceae n orman, Buddleaceae lora eotroica onora ed, á e or<br />
Botanical ar<strong>de</strong>n<br />
imneonále, , eloa, , eledaria, C ntiinectiu actiity in lant o te enu +$,!,*'$&#niverstia<br />
cientiarum , <br />
imne, , utierre, , Paucar, , ria Carretero, nermeda<strong>de</strong>, ale y Planta edicinale <strong>de</strong> Cuuiaca a<br />
no curamo en oocoya y l illar PCB ucre<br />
onon , cmidt , elen ea aonoid a cemotaonomic marer or to rytroylum aa aturorc c <br />
<br />
onon , cmidt laonoid a Cemotaonomic arer or rytroylum ulei aturorc c oray, B,<br />
")%
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
")&<br />
Palacio, , Carinella, C n<strong>de</strong>rtandin te interaction beteen metabolite iolated rom F4D:214%'(!#)$"*2!'1'/!)#'+#<br />
relation to it antibacterial actiity ID:"13!/'4'(!T#, <br />
renen, P , ee Bec ed Cataloo <strong>de</strong> Planta aculare Boliia, onor yt Bot iouri Bot ard<br />
iiii, iouri Botanical ar<strong>de</strong>n Pre, t oui<br />
oe, B, Priya, a eie on nutritional, medicinal and armacoloical roertie o uaa I)'/'*3#7*$G$<br />
4*3 and P otmannianum C C Pieraceae Phtochemistr etters, , <br />
alou, , aale, C, iueira, , iueiredo, , nteraminene, , aia, , oua, P Cardioacular ect o<br />
te ential il o F(',$#4$(!%'%%$ Bar in ormotenie at#Y1*2($%#10#E$2/'1
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
arence, , eyaumar, , uta, ntibacterial actiity o#F4$4'$#$2$,'4$ Bar tract aaint elected ulti ru eitant<br />
Patoenic Bacteria nternational ournal of Current Microbiolog and Applied ciences, <br />
eandro, , ara, , Barboa, P C, ee, , da ila, , eiaunior, Cemitry and Bioloical ctiitie o<br />
erenoid rom Coaiba Copaifera spp leoresins Molecules, , <br />
eito, , do anto, C, elle onace, , ateu, , ernan<strong>de</strong>, P , arino, B Pytocemical rofile and<br />
analeic ealuation o H'"!K#4:31)$#lea etract Brailian ournal of Pharmacognos , <br />
emo, C, lieira, , berli, B B, oa, , olly, Bactericidal actiity o macela cyrocline atureioi<strong>de</strong> am<br />
C and aborandialo I'6!2#$/*(4*3 aaint train o B"$6D:%14144*)#$*2!*) iolated rom ubclinical boine matiti W!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
")(<br />
Y1*2($%#10#ID$23$4:#$(/#+!4D(1%17:T#, <br />
aro, , aro, , Piccalia, , atri, , randi, , inelli, ioene occurrence in dierent +$7!"!) ecie aricul!<br />
tural biomae a ource o biocidal ubtance Y1*2($%#10#"D!#B4'!(4!#10#.11/#$(/#F72'4*%"*2!, , <br />
arueoneca, C tudo anatmico e ioenimático, reota alicao <strong>de</strong> omeoatia, atiida<strong>de</strong> antinica e triaem<br />
fitoumica <strong>de</strong> I1216D:%%*3#2*/!2$%! teraceae ioa ei ara obtener el tulo <strong>de</strong> octor cientiae nieridad e<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> ioa<br />
artin, , une, C e<strong>con</strong>dary etabolite rom ubiaceae ecie =1%!4*%!), , <br />
artin, , ome, , oueira, , artin, , omano, , alan, , enee, n itro inibitory eect<br />
o Q2!2$#,$44'0!2$# audic etract aaint ere imle F02'4$(#Y1*2($%#10#ID$23$4:#$(/#ID$23$41%17:T , <br />
artin, , oua, B, aemiroye, , edini, P C, erreira, P , , C ntiulceroenic and antiecretory eect o<br />
Celtis iguanaea ac arent eane lea etract W!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
onote, , Pator, , cull, , ille, ntileimanial actiity o eential oil rom ED!(161/'*3#$3,21)'1'/!) and it main<br />
comonent aaint eerimental cutaneou leimaniai in BBc mice ID:"13!/'4'(!, , <br />
onote, , tramber, , tanie, , ille, oic eect o caracrol, caryoyllene oi<strong>de</strong>, and acaridole rom eential oil<br />
o ED!(161/'*3#$3,21)'1'/!) on mito<strong>con</strong>dria 1K'41%17:#$(/#F66%'!/#ID$23$41%17:T<br />
orae, , Palmera <strong>de</strong> Boliia itribucion y taonomia @41%17'$#!(#;1%'<br />
maceutical esearch , <br />
oranPalacio, , amoralare, , teenCamaco, , áeara, , irenrti, , arneCru, , oao!<br />
drue, a ntioidant Caacity, adical caenin inetic and Penolic Profile o etanol tract o ild Plant o ou!<br />
tern onora, eico Tropical ournal of Pharmaceutical esearch , <br />
oreira, , artin, , aale, , lmeida, , Pietro, C, ila, , Cicarelli, n itro tryanocidal actiity<br />
o olamarine and etract rom olanum alinacantum and olanum lycocarum o brailian cerrado F($')#/$#F4$/!3'$#;2$)'%!'2$#/!#<br />
E'\(4'$)T , <br />
oreira, , ieira, , Brailo, Cemitry and Bioloical ctiity o Condamineeae ribe Cemotaonomic Contribu!<br />
tion o ubiaceae amily F3!2'4$(#Y1*2($%#10#I%$("#B4'!(4!), , <br />
oreto, P, Buci, , orin, P , acomini, , lieira, B ect o an acidic eteroolyaccari<strong>de</strong> rom te<br />
um o F($/!($("D!2$#41%*,2'($#nico branco on erinotenal macroae unction mmunolog etters , <br />
ouera, , Correray , io, ntioidant actiity o lant etract rom Colombian ora W!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
#**<br />
oueira, , ery, P , oraiCota, , lieira, , artin, , uarte, cacy o aueou etract o P!('6$#<br />
$3!2'4$($ ubiaceae in inibitin laral <strong>de</strong>eloment and ecloion o atrointetinal nemato<strong>de</strong> o ee 1*2($%#10#F66%'!/#F('3$%#<br />
W!)!$24D, , <br />
oueira, P, ei, P , arana, , Pinto, C, iub, C , elenalb, , Coelo, n itro and in io toicoloical ea!<br />
luation o etract and raction rom Baccari trimera it antiinammatory actiiy Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T , <br />
oueira, , iacomini, , eerd, , mamura, P e entClerodane iterene rom ymenaea courbaril ar<br />
altiima ournal of the Brailian Chemical ociet , <br />
oá, , alemin, C , an, Bioloical actiity o te alaloid o @2:"D21K:%*3#414$#-+2#@2:"D21K:%*3#(1<br />
tar and Alternative Medicine <br />
lieira, P, arue, , aia, , Pereira, C P, da ila, B B, <strong>de</strong> lmeida, , ue<strong>de</strong>, mmunoloical reone<br />
in mice immunied ia oral route it aa @*"!26!#1%!2$4!$! art .11/#$(/#F72'4*%"*2$%#V33*(1%17:T , <br />
lieira, P , Conera, , emo, Cemical <strong>con</strong>tituent rom +2'6%$2')#$3!2'4$($ Polyonaceae ;'14D!3'4$%#B:)"!><br />
matics and colog, , <br />
lieira, P , eto, , eandro, , Bato, , da lailo, , aare, C n io ntienotiicity o Baccarin, an<br />
mortant Contituent o ;$44D$2')#/2$4*(4*%'01%'$ C teraceae ;$)'4#$(/#E%'('4$%#ID$23$41%17:#$(/#+1K'41%17:T#, <br />
lli, , edman, B , obert, , uterland, , olieb, , aale, a eoaonoid and te cunnamyl!<br />
enol ulmannityrene rom acaerium ulmannii and ictitan ID:"14D!3')"2:T , <br />
lli, , edman, B , uterland, , olieb, b Petrotyrene, a cinnamylenol rom Machaerium acutifolium<br />
Pytocemitry, , <br />
loye<strong>de</strong>, , latino, B Pytocemical inetiation, toicity and antimicrobial creenin o eential oil and etract<br />
rom leae and tem bar o L*2$#42!6'"$()#uorbiaceae F4$/!3'$#F2!($T , <br />
mena, C , alentim, B, ue<strong>de</strong>, , abelo, , ano, C , Becara, , oulart, ntioidant, antiacetylcoli!<br />
neterae and cytotoic actiitie o etanol etract o eel, ul and eed o eotic Brailian ruit ntioidant, antiacetylcolinetera!<br />
e and cytotoic actiitie in ruit ood esearch nternational, , <br />
no, , imatu, , auoa, Cyoimitu, , uciai, , aa, , oara, ree e onoterenoid rom te
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
ruit o enia americana Chemical and Pharmaceutical Bulletin , <br />
no, , auoa, C, daey, eaira, , toy, oara, b ntioidatie Contituent rom +!))$2'$#'("!72'01%'$ ood cien!<br />
30#-+2#+!4D(1%17:#W!)!$24DT , <br />
no, , auoa, C, daey, toy, oara, a u<strong>de</strong>mane <strong>de</strong>riatie rom +!))$2'$#'("!72'01%'$&#ID:"14D!3')"2:T , <br />
<br />
no, , eno, , auoa, C, eda, , oara, ridoid lucoi<strong>de</strong> rom te ruit o P!('6$#$3!2'4$($ ED!3'4$%#$(/#ID$2><br />
maceutical Bulletin, , <br />
nore, B, erert, P ntimicrobial ctiity o tract btained rom Q2!2$#,$44'0!2$ audic dance in ie cien!<br />
ce, , <br />
r<strong>de</strong>ianco, P, eaara, , alanil, tudio fitoumico <strong>de</strong> eecie eetale natia utiliada en la<br />
medicina tradicional <strong>de</strong> la roincia <strong>de</strong> oa yonia, , <br />
rala, , rit, , Berend, , oler, , ticer, , eer, , ali, Cytotoic and ntibacterial iydrocal<strong>con</strong>e<br />
rom I'6!2#$/*(4*3& ournal o atural Product, , <br />
rue, , ane, B416$2'$#/*%4') reduce te eerity o +2:6$(1)13$#,2*4!' induced yerliidaemia in te rabbit<br />
F02'4$(#Y1*2($%#10#;'1"!4D(1%17:, , <br />
raniacin undial <strong>de</strong> la alud inebra trateia <strong>de</strong> la obre medicina tradicional inebra<br />
eiao, , Cama, , ddaeena, , aibel, iidulin and oter <strong>con</strong>tituent o B416$2'$#/*%4')#inn Y1*2($%#10#<br />
B4'!(4!#$(/#+!4D(1%17:T#, <br />
yama, , <strong>de</strong> oua, Prenylated aonoid rom Maclura tinctoria ruit [*'3'4$#X1
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
#*"<br />
Pereira da ila, B, Parente, P n antiinammatory and immunomodulator olyaccari<strong>de</strong> rom N2,'7(:$#6D$%!2$"$&#.'"1"!><br />
2$6'$T#, <br />
Pereira, C , odriue, , ota, , <strong>de</strong> oua, , eite, , , Cota, Comoio umica, atiida<strong>de</strong> antimicrobiana<br />
0#/*5'3'2-20#2*#7(0*#0))0+3'-(#20#L:3!($!$#41*2,$2'%#atobá a W!*('^1#F(*$%#/$#B14'!/$/!#;2$)'%!'2$#/!#[*93'4$, <br />
Pereira, , iieu, , ácome, P, lcntara, , le, B, alan, lcali<strong>de</strong> indlico iolado <strong>de</strong> ecie do<br />
nero F)6'/1)6!23$ ocynaceae [*'3'4$#X1
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
ID$23$417(1):#Y1*2($%, , <br />
adia, B, Beum, , riailam, , eddy, iuretic actiity o Bia orellana inn lea etract V(/'$(#Y1*2($%#10#X$"*2$%#<br />
I21/*4")#$(/#W!)1*24!)T , <br />
amat, , umar, , on, , ndrini, , ani, etermination o total antioidant actiity in tree tye o local ee!<br />
table oot and te cytotoic eect o teir etanolic etract aaint dierent cancer cell line Asia Pacific ournal of Clinical utrition%#<br />
, <br />
amamurty, , aeari, , ori, , adiaai, , ayanti, , aeendran, tudy o te ytocemical analyi<br />
and antimicrobial actiity o C1/1($!$#<br />
nal of Pharmaceutical and Biomedical esearch , <br />
enn, , Barboa, , ancan, P, eia, , liano, C , olaPenna, , olandino, C Cru<strong>de</strong> etanol etract rom ba!<br />
bau N2,'7(:$#)6!4'1)$ cytotoicity on tumoral and nontumoral cell line F($')#/$#F4$/!3'$#;2$)'%!'2$#/!#E'\(4'$), , <br />
eynoo, , era, , ritimuo, , aud, , ánceiera, ntinocicetie actiity o ruit etract and arroe o<br />
eoroea <strong>de</strong>corticans caar Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T#, <br />
een<strong>de</strong>, P, Corra, , aretru, B , aretru, , <strong>de</strong> oua, , da ilailo, Protectie ect o ;$44D$2')#<br />
/2$4*(4*%'01%'$#eae tract aaint Carbon etraclori<strong>de</strong> and cetaminoen nduced eatotoicity in erimental nimal =1%!><br />
4*%!)T , <br />
#*#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
#*$<br />
ibeiro, , ani, C , le, , en<strong>de</strong>, , amburer, , otemann, ollucicidal aonin rom te Pericar o<br />
B$6'(/*)#)$61($2'$ nternational ournal of Pharmacognos, , <br />
ibeiro, , Cilio, , ecian, , ereloni, , <strong>de</strong> oua, , anerina, , Col, Cemical and bioloical<br />
caracteriation o =$4D$!2'*3#D'2"*3 ell teled abence o cytotoicity and mutaenicity and oible cemorotectie otential<br />
utaenei, <br />
icco, , u<strong>de</strong>lo, , , , elon, P, aner, , urni, Polienole y actiidad antioidante en @A*')!"*3#7'7$(><br />
"!*3# uietaceae Bolen atinoamericano y <strong>de</strong>l Caribe <strong>de</strong> Planta edicinale y romática, , <br />
ntnaooriya, , alerna, , iyanae, , ayaody, , iaracci, , dirieera, ntidiarroeal actiity o<br />
<strong>de</strong>coction o B416$2'$#/*%4') in rat H'/:1/$:$#Y1*2($%#10#B4'!(4!, , <br />
oble, , Carrana, ctiidad iolucemiante <strong>de</strong> ED$3$!/12!$#"!6!G'%1"! iebm acaya W!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
alcedorti, , alinaánce, tudio clnico n lmanaea, alcedorti dit, e la lanta al medica!<br />
mento netiacione <strong>de</strong> Baccari latiolia Cilca á a Pa nieridad ayor <strong>de</strong> an ndr<br />
alinaánce, , erreraui, , Pre, , imeneerrer, , amila, ntiinammatory actiity o autriaic cid<br />
olated rom C1/1($!$#
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
#*&<br />
E*,$($#/!#I%$("$)#=!/'4'($%!), <br />
ile, , Cela, , unnBoc, itamin analye in eed reeal a dominant reence o tocotrienol oer tocoerol in te<br />
recaceae amily ID:"14D!3')"2:T , <br />
ilaCorrea, C, Cruadoaco, , amarraánce, C, Caballerouio, ecto <strong>de</strong> +!))$2'$#'("!72'01%'$# et P obre<br />
lcera átrica inducida en au rau ar albinu W!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
reeit, , ine, , nua, , ua, , ini, , yamal, , aaearan, ntialleric, antiinammatory and antili!<br />
i<strong>de</strong>roidant eect o E$))'$#144'/!("$%') inn V(/'$(#Y1*2($%#10#@K6!2'3!("$%#;'1%17:T , <br />
teen, , ani, , untoye, tanolic lea etract o Pidium uaaa Pytocemical and tryanocidal actiity<br />
in rat inected it +2:6$(1)13$#,2*4!'#,2*4!'&#Y1*2($%#10#=!/'4'($%#I%$(")#W!)!$24DT , <br />
uimoto, , iimura, , omura, , uimoto, , urii, nibitory ect o alarbutin on elanin yntei in Cultured<br />
uman elanoma Cell and a reeimenional uman in o<strong>de</strong>l Biological and Pharmaceutical Bulletin, , <br />
ulaiman, , oin, , lia, , aaira, ntinocicetie and ntiinammatory eect o B'/$#2D13,'01%'$ in ariou<br />
nimal o<strong>de</strong>l W!)!$24D#Y1*2($%#10#ID$23$417():T , <br />
uliman, e antimicrobial actiity and cemical rofile o traditional medicinal lant indienou to outern rica ued to<br />
treat reiratory tract inection oannebur eearc eort<br />
undararaan, P, ey, , mit, , o, , aaan, , ataraan, tudie o anticancer and antiyretic actiity o Bi!<br />
<strong>de</strong>n iloa ole lant rican elat cience, , <br />
eta, , ulan, , erita, , Petena, , amayo, , Cácere, , uta, alue o te etnomedical inormation or te di!<br />
coery o lant it antiunal roertie urey amon een atin merican countrie#Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:, , <br />
abanay , aam, , aan, , lanoub, , aleba, , aid, n itro ntietatatic and ntioi!<br />
dant ctiity o icotiana glauca raction aint Breat Cancer Cell F/<br />
2'% inneau <strong>de</strong> inter ara la indutria <strong>de</strong> alimento evista asallista <strong>de</strong> nvestigacin, , <br />
anaa, , ci, , to, , ao, , uai, , ateiiy n arylbenouran and our ioaonoid rom te root o<br />
@2:"D2'($#61!66'7'$($ ID:"14D!3')"2:T#, <br />
aylor, P , Ceari, , rena, , Ballen, , bad, , ernán<strong>de</strong>, , icelaneli, aluation o eneuelan edicinal<br />
Plant tract or ntitumor and ntiroteae ctiitie Pharmaceutical Biolog , <br />
ee, B, Cili, armacoloical and ytocemical oerie on aturea Pharmaceutical Biolog<br />
ercero, P, uelca, B, olare, Planta medicinale en Boliia etado <strong>de</strong> arte tudio <strong>de</strong> Proectia obre el uturo <strong>de</strong> la<br />
lanta medicinale <strong>de</strong>l ltilano y lo alle centrale <strong>de</strong> lo n<strong>de</strong> initerio <strong>de</strong> Planificacin <strong>de</strong>l <strong>de</strong>arrollo y iceminiterio <strong>de</strong> Ciencia<br />
y ecnoloa, a Pa, Boliia<br />
eome, , ebreariam, , re, , nidaor, oicity tudie on <strong>de</strong>rmal alication o lant etract o C1/1($!$#<br />
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
#*(<br />
adnere, P, Patil, , ain, , a, netiation on initro ntioidant actiity o ole lant o E$))'$#144'/!("$%')#<br />
inn Caealiniaceae nternational ournal of PharmTech esearch , <br />
aela, , ana, , aalia, , et, aluation o antiunal actiiy o metanolic etract o leae an tem o B1%$(*3#<br />
)'):3,2''01%'*3 am ID$23$41%17:1(%'(!T , <br />
an Baren, C, nao, , ira, P , ebene<strong>de</strong>, , outon, P, Cro, , artino, riterenic cid and laonoid rom B$"*><br />
2!G$#6$2
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
iudaarto, , Cirome, , uiaaay, aataontaya, , endra, , Prelare, , ernán<strong>de</strong>e, <br />
n itro ntioidant and ntibacterial ctiitie o tract rom nnao ;'K$#12!%%$($ eae and eed Y1*2($%#10#.11/#B$0!":T ,<br />
<br />
ya, , ral, ntiurolitiatic ctiity o tract and leanolic cid olated rom te oot o M$("$($#4$3$2$ on inc ic<br />
mlantation nduced rolitiai VBWX#ID$23$41%17:T , <br />
aae, , edin, P , rimley, bioloically actie rocyanidin rom Machaerium oribundum Phtochemistr ,<br />
<br />
aner, , erna<strong>de</strong>, , lare, , icco, , ao, , urni, Comaracin <strong>de</strong> Comonente icro y acromolecu!<br />
lare <strong>de</strong>l urdao Criollo M'7$2'$#4*(!'01%'$ et P ie y el urdao uroeo H')4*3#$%,*3 Acta armacutica Bonaerense<br />
, <br />
an, , u, P, an, , an, , iao, nalyi o ay acid comoition o ninia B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3 <br />
eed oil ood cience and ecnoloy, <br />
araina, , aataniy oro, Contituent rom te bar o Tabebuia impetiginosa ID:"14D!3')"2:T , <br />
araina, , aataniy oro, urter <strong>con</strong>tituent rom te bar o Tabebuia impetiginosa Phtochemistr , <br />
eil, Coca ea a a eraeutic ent e merican ournal o ru and lcool bue ncomain ll ddictie ior!<br />
<strong>de</strong>r, <br />
illiam, , te, , ardner, , letcer, C , araane, , ibb, , leiacer, mmunomodulatory actiitie o<br />
Petiveria alliacea ID:"1"D!26$:#W!)!$24D, , <br />
iteru, , anom, , raam, C, Bernard, , alatore, , umma, C, ara, artinelle and ar!<br />
tinellic cid, oel Protein ined ecetor ntaonit rom te roical Plant Martinella iuitosensis Binoniaceae Y1*2($%#10#"D!#<br />
F3!2'4$(#ED!3'4$%#B14'!":T#, <br />
ol<strong>de</strong>micael, , ranblau, , an, , any, immermann, B nibitory eect o terol rom uprechtia triora<br />
and diterene rom E$%4!1%$2'$#6'(('01%'$ on te rot o =:41,$4"!2'*3#"*,!24*%1)')&#I%$("$#=!/'4$T , <br />
ol<strong>de</strong>ye, , dane, , ariuy, uleta, , Beaa, aluation o ntibacterial ctiitie o Comound olated rom B'/$#<br />
2D13,'01%'$ inn alaceae atural Products Chemistr esearch, , <br />
u, , in, C , Cuany , Can, , en, C , uy C, ee, C ntieatiti C iru actiity o ydroy caruilinan<br />
C rom BO'!"!('$#3$4216D:%%$#tem ournal of iral Hepatitis, <br />
u, , Cen, , , , iy P Pytocemical and eir Bioloical ctiitie o Plant in +$7!"!)# ED'(!)!#L!2,$%#=!/'4'(!)%#<br />
, <br />
ada, P, rya, yada, , Panal, , umar, , anar, E$))'$#144'/!("$%') reie on it etnobotany, ytoce!<br />
mical and armacoloical rofile .'"1"!2$6'$, , <br />
ada, , au<strong>de</strong>a, , in, , arma, edicinal roertie o enu ED!(161/'*3 inn X$"*2$%#I21/*4"#W$/'$(4!T#<br />
, <br />
amauci, , Pereira, , amaro, C , ima, , da eiaunior, maon aai Cemitry and bioloical actiitie<br />
F#2!
!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />
#!*<br />
cienciaytecnoloiaobboublicacioneuialanta<strong>de</strong>lantanald<br />
<strong>con</strong>abioobmmalea<strong>de</strong>meicoaiaceaeaiumletoyllumficaficatm<br />
<strong>con</strong>abioinaturalitortaaabebuiaaurea<br />
ortoncatieaccrPCP<br />
botanicalonlinecomimientaieraduncuntm<br />
cedaordoarboledominicanoin<strong>de</strong>ncomuncomunaboncillo<br />
<strong>con</strong>abioobmmalea<strong>de</strong>meicoerbenaceaelantanacamaraficaficatm<br />
<strong>con</strong>abioobmmalea<strong>de</strong>meicoolanaceaeolanumeudocaicumficaficatm<br />
<strong>con</strong>abioobmmalea<strong>de</strong>meicoytolaccaceaeetieriaalliaceaficaficatm<br />
<strong>con</strong>abioobmmalea<strong>de</strong>meicoaindaceaedodonaeaicoaficaficatm<br />
<strong>con</strong>abioobmmalea<strong>de</strong>meicoolanaceaenicotianalaucaficaficatm<br />
cieduebatlafindinolenaniecid<br />
eiiediaoriicaciaaroma<br />
oraarentinaeduarublicacioneCPC,arted<br />
orabonaereneblootcomreientacaballoolanumtml<br />
ora<strong>de</strong>cordobacomarliariacuneiolia<br />
oraibericaeoraibericatetodCamaeyced<br />
oraarentinaeduar<br />
oramendocinacomarficaarauiaodoratatml<br />
erbotecniacomarautamorecotml<br />
erbotecniacomarautluceratml<br />
erbotecniacomarautccaballotml<br />
ora<strong>de</strong>cordobacomareoroea<strong>de</strong>cortican<br />
oraaoauealucidolanaceaeolanumecie<br />
minariobarneoretacionarcioiliculturad<br />
naturalita<strong>con</strong>abioobmtaacaciaalbicorticata<br />
ortoncatieaccrredocd<br />
lanta<strong>de</strong>ulanblootcomamiliaateraceaetribuatereaetml<br />
lanta<strong>de</strong>ulanblootcomamiliabinoniaceaetmlecomatan<br />
terranotraterranotrablootcomcaiabrucaennaocci<strong>de</strong>ntalicaiatml<br />
uerietomldBlacmaoldblacmaauoBCPd