14.05.2019 Views

Plantas de Bolivia con Potencial Medicinal

Muestra la megabiodiversidad de Bolivia, los dones de la Madre Tierra y el valor del conocimiento sobre el uso de especies.

Muestra la megabiodiversidad de Bolivia, los dones de la Madre Tierra y el valor del conocimiento sobre el uso de especies.

SHOW MORE
SHOW LESS

¡Convierta sus PDFs en revista en línea y aumente sus ingresos!

Optimice sus revistas en línea para SEO, use backlinks potentes y contenido multimedia para aumentar su visibilidad y ventas.

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!"#"$%&'"()*&)!&*"()+,-"&#%&).)+/01<br />

23+45+6)78)9:3;<br />

;4?:@!+=;A4)9;:3AB;=+)C)9;:DEF!;=+<br />

)2@;!8@+)2+@58


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!"#$!%&'!()*'#+'!(",-#.<br />

)+%+/0'!(&#()#&+*(!)1+#%0#(2(!34!<br />

5**'&+%!5+*%(3#%#'!"<br />

!"#$%$&'()*+$"#'+(,#-%<br />

&"(,.%-'$*%/(01$2%+/()3*41*5%$*%(6(7%$5%$%8<br />

/#34+)+#%0*(2(!-*2*(0#5%+5*(<br />

9%:%"8(;1#*88'(%<br />

5*)+06('#7+/*'(5+#%0+8+5*(!9(:;<<br />

;?$*=%(;'#%"+(9@(AB$*C"#+*&%&(;%6'#(&"(D%$(,$&#E+(<br />

D1+%$%(,##F-'8%AB$*C"#+*&%&(;%6'#(&"(D%$(D*.?$(<br />

,8G"#5'(


!"#$%&'(%)(*#+,-%./0#<br />

1*,-23,$4,%3,+%&-4#3(%15"*2$#62($#+%3,%7(+2'2#<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!"#$#%&'()*%<br />

Des<strong>de</strong> la Gestión 2009, el Estado Plurinacional <strong>de</strong> <strong>Bolivia</strong><br />

asume el reto y compromiso histórico <strong>con</strong> todas las<br />

bolivianas y los bolivianos <strong>de</strong> alcanzar un <strong>de</strong>sarrollo<br />

integral en Armonía y Equilibrio <strong>con</strong> la Madre Tierra a<br />

través <strong>de</strong> la compatibilidad y complementariedad <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>rechos, dirigidos a la <strong>con</strong>strucción <strong>de</strong> una sociedad<br />

justa, equitativa y solidaria sin pobreza, y sin que se<br />

vulneren los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> los pueblos indígenas originario<br />

campesinos.<br />

Los dones que nos da la Madre Tierra, ha posicionado<br />

a <strong>Bolivia</strong>, entre los países megadiveros <strong>de</strong>l planeta<br />

gracias a la gran variedad <strong>de</strong> regiones y ecorregiones,<br />

tan solo en plantas, se estima unas 20.000 especies y<br />

probablemente cerca <strong>de</strong>l 10% <strong>de</strong> estas son plantas<br />

medicinales, posicionándonos entre los 11 países <strong>de</strong>l<br />

mundo <strong>con</strong> mayor número <strong>de</strong> especies <strong>de</strong> plantas<br />

<strong>de</strong>spués <strong>de</strong> Brasil, Colombia, China, México, Venezuela,<br />

Estados Unidos, Indonesia, India, Ecuador y Perú.<br />

'+,-./01.2341,51.2647,8<br />

35/59:1.20,23,0542';


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!"#!$%&'('%)*+,<br />

La presente publicación es gracias al trabajo <strong>con</strong>junto y<br />

coordinado entre el equipo técnico <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> Medio<br />

Ambiente y Agua <strong>de</strong> las Unida<strong>de</strong>s Gestión y Conservación<br />

Ecoregional <strong>de</strong> Amazonia, ungas, Chiquitania y Pantanal y<br />

Gestión y Conservación Ecoregional <strong>de</strong> Altiplano, Valles y<br />

Chaco e investigadores nacionales e instituciones que pro<br />

porcionaron información sobre la Biología y Bioquímica <strong>de</strong><br />

especies <strong>de</strong> <strong>Plantas</strong> <strong>Medicinal</strong>es Universidad Mayor <strong>de</strong> an<br />

Andrés <strong>con</strong> la Carrera <strong>de</strong> uímica, Carrera <strong>de</strong> Bioquímica,<br />

Instituto <strong>de</strong> Ecología y el erbario acional <strong>de</strong> <strong>Bolivia</strong>; Uni<br />

versidad Autónoma Gabriel ené Moreno <strong>con</strong> el Museo oel<br />

emp Mercado y erbario <strong>de</strong>l riente <strong>Bolivia</strong>no; Universi<br />

dad Mayor <strong>de</strong> an imón, <strong>con</strong> el Centro <strong>de</strong> Biodiversidad y<br />

Genética y el erbario orestal Martin Cár<strong>de</strong>nas, Universidad<br />

Mayor eal y Pontificie an rancisco avier <strong>de</strong> Chuquisaca<br />

<strong>con</strong> el erbario <strong>de</strong>l ur <strong>de</strong> <strong>Bolivia</strong>, Universidad Amazonica <strong>de</strong><br />

Pando <strong>con</strong> la carrera <strong>de</strong> Biologia y erbario <strong>de</strong> eferencia.<br />

Así también, el arduo trabajo <strong>de</strong> recopilación <strong>de</strong> información<br />

fotográfica ha sido importante para la presente publicación<br />

y, ha <strong>con</strong>tado <strong>con</strong> la <strong>de</strong>sinteresada colaboración <strong>de</strong> numero<br />

sos autores <strong>de</strong> fotos, a los cuales expresamos efusivo reco<br />

nocimiento.


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!"#$%#&'"<br />

()*+,-.!!(/)' 0<br />

01*,-,2,345<br />

' 7<br />

12,%)2,+&'3'42+.)&+&'()'&)")..,5$'()')&4).,)&'6)(,.,$#")&<br />

' 7<br />

8)&.2,4.,5$'()'"#&')&4).,)&' ' 9<br />

:&+&'2)4+2%#(+&')$'"#'6)(,.,$#'%2#(,.,+$#"; ' 07<br />

#6,",#; '<br />

0D<br />

E)>)2)$.,#&'<br />

0F<br />

6(!7589*1!)(!589:,+918:1!(19813;)9<br />

18*.-(,89+152(


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

0+1(,#'$+(+&# !"#$%! &'(<br />

Celtis iguanaea )*#+,%-!.#/0%! &'1<br />

2$,&+.#33#1,&'&3).,+&#' rieb Corneo lti! &'2<br />

acaratia digitata!)34566%!7!89:;%-!.4;$< ! &&'<br />

Commelina erec%#!"%!<br />

&&=<br />

Tra<strong>de</strong>scantia anonia!)"%-!.>%! &&?<br />

0+&tus arabicus!"%!<br />

&&@<br />

0+&tus s.#4)1'ABCD!7!3#E% !<br />

&('<br />

5phedra ameri.#$#!FB$G%!7!H496;%!5I!JC;;:% !<br />

&((<br />

5uis)tum giga$%eum!"%!<br />

&(K<br />

516%71+lum .+.#'"#$%!<br />

&(2<br />

5uphorbia hir%#'"%!<br />

&='<br />

5uphorbia serpens!LB9MN!<br />

&==<br />

Hura crepi%#$&!"%!<br />

&=1<br />

Manihot escule$%#!O/#9MD!<br />

&=@<br />

Amburana .)#1)$&,&')P;;5$#4-P%O%.$% !<br />

&K'<br />

2$#()$#$%7)1#'.olubrina!)Q5;;%-H/59#9 !<br />

&K=<br />

Copaifera reticulata RB+S5!<br />

&K?<br />

nterolobium <strong>con</strong>tortisiliuum !T4/490 ! &KU<br />

516thrina poeppigiana )J#;6%-V%W%O44S !<br />

&1(<br />

eoroea <strong>de</strong>corticans )XC;;C5


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!,0)1'#(2$.23!"#! $$%<br />

!,0)1'.#""+&23'&'()!*!+,-# ! $$.<br />

!,0)1'0)"%#%23'"#! $$/<br />

4.+0#1,#'(2".,& !"#! $01<br />

alta triora!234(567#8!9:4#!;,6) ! $0%<br />

51,0"#1,&'#3)1,.#$#!"#! $0?<br />

!6")7+(,23'().23#$23!2@(AA:#8!B#!;C# ! $0D<br />

8)$,0#'#3)1,.#$#!"#!<br />

$%E<br />

!ogonopus tubulosus 29#&(=>#!6F!GH#8I#;=>'C# ! $%0<br />

9$.aria guianensis 29'7A#8!B#J#3C6A# !<br />

$%K<br />

ali humboldtiana!@(AA:#! $%.<br />

:+(+$#)#'-,&.+&#!2"#8!B,=L#! $%/<br />

4#0,$(2&'&#0+$#1,#'"#! $K0<br />

*2((");#'%2.23#$)$&,&!34(567#!<br />

$K?<br />

?.,#$%6)&'#&#1,@+",# unt Bouc Bier ! $?1<br />

icotiana glauca!34,>,C! $?0<br />

4+"#$23'0#",$#.#$%623!G'


!"#$%&'((!)"<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

n nuetra etena y uerida atria, <strong>con</strong>uyen una dieridad <strong>de</strong> ecoreione don<strong>de</strong> ocurren una erie <strong>de</strong> ro!<br />

ceo ecolico y biolico bic, <strong>de</strong>ntro ete araio <strong>de</strong> ida, e tiene reitrado uince mil<br />

etecienta einte eecie <strong>de</strong> lanta aculare y, e etima ue eiten alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> eecie <strong>de</strong> lanta<br />

<strong>con</strong> otencial medicinal ue tradicionalmente an ido utiliada or la nacione y ueblo in<strong>de</strong>na <strong>de</strong> Boliia<br />

imne bic y <br />

o etudio obre el maneo <strong>de</strong> lanta medicinale y ealuacione armacolica e an centrado en ueblo<br />

in<strong>de</strong>na, or lo <strong>con</strong>ocimiento tradicionale ue e mantienen en eta cultura y e reroducen en lo terri!<br />

torio <strong>de</strong><strong>de</strong> el altilano ata la amaonia y caco Boom , oledo , inooa !"#$%& n Boliia,<br />

eiten aroimadamente millone <strong>de</strong> in<strong>de</strong>na, oriinario cameino, erteneciente a nacionalida<strong>de</strong><br />

to ueblo oeen un rico <strong>con</strong>ocimiento obre u biodieridad <strong>de</strong><strong>de</strong> el unto <strong>de</strong> ita medicinal,<br />

ue e baa en el uo <strong>de</strong> dierente eecie <strong>de</strong> lanta natia, ue on emleada ara tratar aria enerme!<br />

da<strong>de</strong>, incluyendo el mal <strong>de</strong> oo, ari ari y uto Bourdy !"#$% an<strong>de</strong>broe !"#$% a, b aca !"#<br />

$% ercero !"#$% orae <strong>de</strong>ma la lanta medicinale on imortante en la ciuda<strong>de</strong>,<br />

ueto ue on comercialiada y <strong>con</strong>umida or in<strong>de</strong>na y metio Por eemlo, en la ciudad <strong>de</strong> a Pa y l<br />

lto e comercialian entre a eecie <strong>de</strong> lanta <strong>con</strong> fine medicinale acia !"#$%& utoCiana<br />

orae Bumann !"#$%&#<br />

iten etudio ublicado ue an documentado lo uo tradicionale y lo <strong>con</strong>ocimiento in<strong>de</strong>na obre<br />

lanta medicinale abla te <strong>con</strong>ocimiento e arte <strong>de</strong>l aber ancetral, tradicional y ereione culturale<br />

y eirituale <strong>de</strong> cada nacin in<strong>de</strong>na ear <strong>de</strong> ue la lanta medicinale on utiliada tradicionalmente,<br />

eiten ucetibilida<strong>de</strong> ara documentar eto uo <strong>de</strong>bido a la bioroeccin y bioiratera or arte <strong>de</strong><br />

emrea internacionale ay<strong>de</strong>n, a bioroeccin, incluye el uo <strong>de</strong> la inetiacin cienfica ara<br />

bucar comercialmente comonente naturale alioo <strong>de</strong> oranimo io <strong>con</strong> otencial alicacin armacu!<br />

tica, indutrial y alimentaria ctualmente, la bioroeccin e centra en bucar molcula, ene,<br />

comueto actio y rotena intetiada or eecie iletre ue abitan una dieridad <strong>de</strong> ecoitema<br />

ite <strong>con</strong>troeria obre la bioroeccin <strong>de</strong>bido a la roiedad leal y <strong>con</strong>trol obre lo recuro naturale<br />

andon <br />

!<br />

a bioroeccin armacutica a ido amliamente criticada y cataloada como bioiratera cuando la cor!<br />

oracione armacutica utilian el <strong>con</strong>ocimiento tradicional in<strong>de</strong>na in re<strong>con</strong>ocer la roiedad intelectual <strong>de</strong><br />

lo mimo acey ian, n ete entido, uele uce<strong>de</strong>r ue la anancia on recibida ecluiamen!<br />

te or la comaa mientra ue lo ruo in<strong>de</strong>na no reciben o reciben muy oco en retorno obinon <br />

aen <br />

l tado Plurinacional <strong>de</strong> Boliia e adcribe a la eciin imen comn obre el acceo a lo recuro<br />

entico <strong>de</strong> la Comunidad ndina <strong>de</strong> acione C ta eciin re<strong>con</strong>oce la oberana <strong>de</strong> lo ae obre<br />

u recuro entico y ue ello on lo ue <strong>de</strong>terminan la <strong>con</strong>dicione ara el acceo <strong>de</strong> lo mimo Por lo<br />

tanto, el tado Plurinacional <strong>de</strong> Boliia oee un marco leal ara reular el acceo a lo recuro entico a<br />

ey arco <strong>de</strong> la adre ierra y earrollo nteral ara iir Bien ey , etablece <strong>de</strong>arrollar oltica,<br />

etrateia, lane, rorama y royecto <strong>de</strong> uo, aroecamiento, roteccin y <strong>con</strong>eracin <strong>de</strong> la biodier!<br />

idad <strong>de</strong> orma articiatia, <strong>de</strong> acuerdo a la caractertica <strong>de</strong> cada itema <strong>de</strong> ida el initerio <strong>de</strong> edio<br />

mbiente y ua, e la entidad etatal encarada <strong>de</strong> normar y romoer la <strong>con</strong>eracin y uo otenible <strong>de</strong> la<br />

biodieridad, incluyendo lo recuro entico<br />

l reente libro, e el reultado <strong>de</strong> la itematiacin <strong>de</strong> etudio, inetiacione y ublicacione botánica,<br />

etnobotánica, fitoumica y armacolica, lorando eleccionar eecie <strong>de</strong> lanta natia <strong>con</strong> otencial<br />

medicinal, <strong>con</strong> la finalidad <strong>de</strong> imular el maneo y <strong>con</strong>eracin '(#)'"* <strong>de</strong> lo done <strong>de</strong> la adre ierra y ai tam!<br />

bien, aortar al <strong>con</strong>ocimiento ara el <strong>de</strong>arrollo <strong>de</strong>l comleo armaceutico boliiano


"<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"


*+#%&%,%-./<br />

(01230145676804935456:3653;39913:191=?;35<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

a reente ublicacin incluye un total <strong>de</strong> lanta medicinale, la cuale ueron eleccionada <strong>de</strong> una bae<br />

<strong>de</strong> dato ue inclua reitro <strong>de</strong> uo <strong>de</strong> lanta medicinale y a eleccin e ba en la<br />

reiin y itematiacin <strong>de</strong> ublicacione er biblioraa, <strong>de</strong> la cuale ueron etudio etnobotáni!<br />

co abla iura don<strong>de</strong> rincialmente e <strong>con</strong>i<strong>de</strong>raron todo lo etudio <strong>con</strong> realdo cienfico, realia!<br />

do en dierente ueblo in<strong>de</strong>na y comunida<strong>de</strong> cameina <strong>de</strong>l a ymara, yoreo, Cacobo, Ciuitano,<br />

e a, uarayo, uaraue, uarani, acineri, oeten, Paioneo, uecua, acana, rinitario, imane,<br />

eenaye, aminaua, uraare a niel nacional <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> la iete acroreione ltilano, alle, <br />

Caco, una y Caare, maona lanura y abana y Ciuitana y Pantanal abla <br />

+$,%$#-&#.*!("!)#/!#'(0123$4'5(#)1,2!#!%#*)1#/!#%$)#6%$("$)#3!/'4'($%!)#)!78(#%$)#($4'1(!)#'(/97!($)#:#4$36!)'($)#/!#;1%'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

AL<br />

-H?0?=16!5493U46EJJA<br />

rau, Ciraye, nentario <strong>de</strong> lanta tile <strong>de</strong>l oo Publicacin nro <br />

Proyecto <strong>de</strong> netiacin CB, CB anta Cru<br />

Bourdy, Cáe <strong>de</strong> icel, , ocaCoultard, Parmacooeia in a amanitic<br />

ociety te oceouaran Boliian Caco ournal o tnoarmacoloy , <br />

e ucccaroler, allen, ana ya an<strong>de</strong>ret uiua Planta e!<br />

dicinale <strong>de</strong> uetro territorio omo nermeda<strong>de</strong> má imortante <strong>de</strong>l Caco ditorial<br />

alamadra, Boliia<br />

adu, omann, n etnoarmacoloical urey o te traditional medicine<br />

in te community Porenir, Bao Parauá ndian eeration, Boliia ournal o tnoar!<br />

macoloy , <br />

onend, iero, Biodieridad <strong>de</strong> la C uarayo norme inal Proyecto<br />

C uarayo ueo <strong>de</strong> itoria atural oel em ercado, i Claiborne and rt rten!<br />

ber oundation<br />

ara, ordan, C Princiale Planta tile dl Bao Parauá ua <strong>de</strong> camo<br />

undacin mio <strong>de</strong> la aturalea, anta Cru, Boliia<br />

uerrero, aue, l <strong>con</strong>ocimiento y uo tradicional <strong>de</strong> la ora y auna<br />

iletre or el ueblo acineri n documento <strong>de</strong> aoyo a la etion interal <strong>de</strong>l boue<br />

C, Pando, Boliia<br />

Pon, , Cario, , eo, a medicina tradicional <strong>de</strong> lo acana y acineri un!<br />

dacion PB <br />

araamire, tnobotánica <strong>de</strong> la lanta medicinale <strong>de</strong> lo oetene ue<br />

ien en la comunidad <strong>de</strong> ucane ei <strong>de</strong> licenciatura en bioloa nieridad ayor <strong>de</strong><br />

an ndr, a Pa<br />

oda, utaon, Planta edicinale Paionea Publicacione Proyecto<br />

<strong>de</strong> netiacin nro Proyecto <strong>de</strong> netiacin obre lo recuro naturale CB,<br />

anta Cru<br />

uiroa, enee, o y alicacione <strong>de</strong> la lanta medicinale en an Pablo<br />

<strong>de</strong> uacareta Cuuiaca, Boliia e Bol col Con mb , <br />

ernán<strong>de</strong>, C, andiy , ooa, tnobotanical nentory o edicinal Plant<br />

ued in te Butillo Proince o te Poto eartment, Boliia itoteraia , <br />

Carretero, errano, Planta imortante <strong>de</strong> lo imba n Ca!<br />

rretero, , errano, , Borceniu, Balle, ed Pueblo y Planta <strong>de</strong> Cuuiaca<br />

tado <strong>de</strong>l <strong>con</strong>ocimiento <strong>de</strong> lo ueblo, la ora, uo y <strong>con</strong>eracin ucre, Cuuiaca, Boli!<br />

ia B erbario <strong>de</strong>l ur <strong>de</strong> Boliia nieridad ayor eal y Pontificia <strong>de</strong> an rancico<br />

aier <strong>de</strong> Cuuiaca<br />

an<strong>de</strong>rbroe, , oma, C Planta medicinale ara la atencin ri!<br />

maria <strong>de</strong> la alud el <strong>con</strong>ocimiento <strong>de</strong> oco mdico tradicionale <strong>de</strong> illaama Boliia<br />

ndutria rafico, errano, Cocabamba<br />

Carretero, , utirre, , errano, imne, anuel Planta tile <strong>de</strong>l uban!<br />

dino <strong>de</strong> Cuuiaca n Carretero, , errano, , Borceniu, Balle, <br />

ed Pueblo y Planta <strong>de</strong> Cuuiaca tado <strong>de</strong>l <strong>con</strong>ocimiento <strong>de</strong> lo ueblo, la ora, uo<br />

y <strong>con</strong>eracin ucre, Cuuiaca, Boliia B erbario <strong>de</strong>l ur <strong>de</strong> Boliia nieridad<br />

ayor eal y Pontificia <strong>de</strong> an rancico aier <strong>de</strong> Cuuiaca<br />

mayaect, Planta medicinale uada en la comunidad <strong>de</strong> Puluina, uniciio<br />

<strong>de</strong> an uca dieridad <strong>de</strong> uo, <strong>con</strong>ocimiento tradicional e imortancia P n Ca!<br />

rretero, , errano, , Borceniu, Balle, ed Pueblo y lanta <strong>de</strong> Cuuiaca<br />

tado <strong>de</strong>l <strong>con</strong>ocimiento <strong>de</strong> lo ueblo, la ora, uo y <strong>con</strong>eracin B erbario <strong>de</strong>l ur<br />

<strong>de</strong> Boliia nieridad ayor eal y Pontificia <strong>de</strong> an rancico aier <strong>de</strong> Cuuiaca, ucre<br />

imne, , utierre, , Paucar, , ria Carretero, nermeda<strong>de</strong>, ale<br />

y Planta edicinale <strong>de</strong> Cuuiaca a no curamo en oocoya y l illar PCB<br />

ucre<br />

rráolaiero, , tauaci, , araia, e, ieridad lortica edici!<br />

nal y <strong>Potencial</strong> tnoarmacolico <strong>de</strong> la Planta <strong>de</strong> lo alle eco <strong>de</strong> CocabambaBoliia<br />

eita Boliiana <strong>de</strong> coloa y Coneracin mbiental , <br />

AN<br />

-H?0?=16!5493U46EJJN<br />

AK<br />

-H?0?=16!5454V6AMMO<br />

AO<br />

-H?0?5HVWX36EJAE<br />

AQ<br />

-H?0?746EJJL<br />

AS<br />

-H?5HVWX36EJJL<br />

AM<br />

*?9I1=3016EJAL<br />

EJ<br />

*?99I1=3016EJJK<br />

EA<br />

*45323=356AMMO<br />

$<br />

EE<br />

Y?1Z4=3Z?6EJJA<br />

EL<br />

GH39IH?6EJAEP<br />

EN<br />

GH39IH?6EJJLP<br />

EK<br />

-H?0?=16EJAA9<br />

EO<br />

GH39IH?6EJJL?<br />

EQ<br />

GH39IH?6EJAA?<br />

ES<br />

GH39IH?6EJAAP<br />

EM<br />

GH39IH?6EJAE?<br />

LJ<br />

GH39IH?6EJJE


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

LA<br />

GH39IH?6EJAN<br />

ernán<strong>de</strong>, ua tnobotánica <strong>de</strong> la Comunidad <strong>de</strong> Calloma Proyecto etin <strong>de</strong><br />

ieo rcola ComunaleC Cocabamba á<br />

rraola, ieridad tnobotánica y otencial etnoarmacoloico <strong>de</strong> lo alle eco<br />

<strong>de</strong> CocabambaBoliia ei <strong>de</strong> aetra ara la obtencin <strong>de</strong>l rado cadmico <strong>de</strong> ater<br />

en Ciencia mbientale á<br />

aaceta, ami aiunancii aan a medicina etá en nuetra mano<br />

Proyecto alud iraue Cocabamba á<br />

Bourdy, , e alt, , Cáe <strong>de</strong> icel, , oca, , earo, , uo, , Bal<strong>de</strong>rrama,<br />

, ueneo, C imene, edicinal lant ue o te acana, an maonian<br />

Boliian etnic rou ournal o tnoarmacoloy , <br />

Carayuri, , ain, Corte, netiacin obre la lanta medicinale en ona<br />

Cru Publicacione royecto <strong>de</strong> netiacin nro Proyecto <strong>de</strong> netiacin obre lo<br />

ecuro aturale CB, anta Cru<br />

oma, an<strong>de</strong>broe, ua <strong>de</strong> Planta edicinale <strong>de</strong> lo uracar y rinitario<br />

<strong>de</strong>l erritorio n<strong>de</strong>na Parue acional iborocure, Boliia anta Cru, Boliia mrenta<br />

irena<br />

ate, , ta, eye, Planta tile y u aroecamiento en la comunidad i!<br />

mae <strong>de</strong> aranda Publicacione Proyecto <strong>de</strong> netiacin nro Proyecto <strong>de</strong> netiacin<br />

obre lo ecuro naturale, CB<br />

Comunida<strong>de</strong> an ui Cico, Bial, redal y uncin <strong>de</strong>l uiuibey edicina tradi!<br />

cional <strong>de</strong> la comunida<strong>de</strong> in<strong>de</strong>na <strong>de</strong>l ro uiuibey, Boliia edinacelli, uirre, <br />

ecoiladore undacin P y Prorama eional <strong>de</strong> oyo a lo Pueblo n<strong>de</strong>na<br />

manico P<br />

initerio <strong>de</strong> edio mbiente y ua Conultora or roducto mlementacin<br />

<strong>de</strong> reitro iloto <strong>de</strong> <strong>con</strong>ocimiento tradicionale aociado a lo recuro entico a Pa<br />

uiroa, , rráola, orre, ieridad ortica medicinal y uo locale en el<br />

uebo eenaye <strong>de</strong> la roincia ran Caco, aria, Boliia eita Boliiana <strong>de</strong> coloa y<br />

Coneracin mbiental , <br />

uerrero, aue, l <strong>con</strong>ocimiento y uo tradicional <strong>de</strong> la ora y auna<br />

iletre or el ueblo aminaua n documento <strong>de</strong> aoyo a la etion interal <strong>de</strong> l boue<br />

C, Pando, Boliia<br />

entura, , aier, , Pon, tudio etnobotanico <strong>de</strong> lanta medicinale en etnia<br />

e a y aminaua <strong>de</strong>l <strong>de</strong>artamento Pando Centro <strong>de</strong> netiacion reeracion <strong>de</strong> la<br />

maonia CPP <br />

LE<br />

GH39IH?6AMMM<br />

LL<br />

GH39IH?6AMMO<br />

LN<br />

#?9?=?6EJJJ<br />

LK<br />

#01=12?0146EJJO<br />

LO<br />

#01=12?0146EJJO<br />

LQ<br />

#51>?=3W6EJJA<br />

LS<br />

#51>?=3[6*45323=6EJJM<br />

LM<br />

#51>?=3[6*45323=6EJAN<br />

%<br />

NJ<br />

\33=I?73Z6EJJM<br />

NA<br />

]?>1=?IH?6EJAL<br />

NE<br />

]?>1=?IH?6AMMM<br />

NL<br />

]H0?Z?036EJJO<br />

oma, an<strong>de</strong>broe, ua <strong>de</strong> Planta edicinale <strong>de</strong> lo uracar y rinitario<br />

<strong>de</strong>l erritorio n<strong>de</strong>na Parue acional iborocure, Boliia anta Cru mrenta irena


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

&<br />

.'7*2$#-&#=$6$#/!#*,'4$4'5(#/!#%$)#0*!("!)#/!#'(0123$4'5(#)1,2!#!%#*)1#/!#%$)#6%$("$)#3!/'4'><br />

($%!)#)!78(#%$)#($4'1(!)#'(/97!($)#:#413*('/$/!)#4$36!)'(1)#/!#;1%'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

ebido a ue lo dierente etudio reiado utiliaron ditinto innimo <strong>de</strong>l nombre <strong>de</strong> la eecie ara <strong>de</strong>!<br />

inar a la mima eecie, lo nombre cienfico ueron etandariado en bae a innimo oficiale en<br />

el catáloo <strong>de</strong> lanta aculare <strong>de</strong> Boliia orenen !"#$% <br />

a eecie eleccionada ara eta ublicacin ueron mencionada or un mnimo <strong>de</strong> cinco etudio y rin!<br />

cialmente ue ean natia <strong>de</strong>l a dicionalmente eecie, ue no cumlieron <strong>con</strong> la ublicacione<br />

mencionada, ueron incluida orue ertenecen a la amilia <strong>de</strong> la almera recaceae, roducen aceite<br />

eenciale, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> eecie ue abitan en una dieridad <strong>de</strong> macroreione ltilano, alle, una y Ca!<br />

are, lanura y abana a metodoloa roueta e reume en la iura <br />

'<br />

.'7*2$#?&#@)A*!3$#3!"1/1%57'41#/!#)!%!44'5(#/!#!)6!4'!)#3!/'4'($%!)&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

&35901891,%$(41 reddy enteno, oember urtado tronco<br />

F)6'/1)6!23$#2'7'/*3<br />

lredo uente tronco, ermaine Parada<br />

H$%%!)'$#7%$,2$<br />

oember urtado<br />

F421413'$#"1"$'<br />

lredo uente ore, leandro rauouraami abito<br />

Attalea phalerata<br />

car Plata<br />

Chamaedorea angustisecta<br />

lredo uente oa, leandro rauouraami ruto<br />

@*"!26!#62!4$"12'$<br />

lredo uente abito, leandro rauouraami oa<br />

F4$("D1)6!23*3#D')6'/*3<br />

ermaine Parada


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

F4D:214%'(!#)$"*2!'1'/!)<br />

car Plata<br />

;$44D$2')#/2$4*(4*%'01%'$<br />

an imenePere abito, oember urtado oa<br />

;$44D$2')#7!(')"!%%1'/!)<br />

lredo uente<br />

Baccharis latifolia<br />

lredo uente ore, aier uibet abito, car Plata oa<br />

;'/!()#6'%1)$<br />

ulia utierre<br />

Mutisia acuminata<br />

lredo uente<br />

Pluchea sagittalis<br />

car Plata<br />

I1216D:%%*3#2*/!2$%!<br />

ermaine Parada<br />

B4DJ*D2'$#6'(($"$<br />

ermaine Parada<br />

Tagetes filifolia<br />

lredo uente<br />

Tessaria fastigiata<br />

ermaine Parada, ulia utierre<br />

+!))$2'$#'("!72'01%'$<br />

tean Bec<br />

Dolichandra unguis-cati<br />

lredo uente<br />

Handroanthus impetiginosus leandro rauouraami, reddy enteno ore<br />

Martinella obovata<br />

entry roicoor<br />

+$,!,*'$#$*2!$<br />

leandro rauouraami<br />

+!413$#)"$() lredo uente<br />

;'K$#12!%%$($<br />

car Plata, leandro rauouraami abito<br />

E12/'$#(1/1)$<br />

car Plata<br />

Celtis iguanaea<br />

car Plata<br />

F(')14$66$2')#)6!4'1)$<br />

reddy enteno<br />

acaratia digitata<br />

car Plata<br />

E133!%'($#!2!4"$<br />

lredo uente<br />

Tra<strong>de</strong>scantia anonia<br />

lredo uente<br />

E1)"*)#$2$,'4*)<br />

aid tan roicoor<br />

E1)"*)#)4$,!2<br />

leandro rauouraami oa, lredo uente ore<br />

@6D!/2$#$3!2'4$($<br />

reddy enteno<br />

@A*')!"*3#7'7$("!*3<br />

car Plata<br />

@2:"D21K:%*3#414$<br />

oember urtado<br />

@*6D12,'$#D'2"$<br />

car Plata, tidieaecom<br />

@*6D12,'$#)!26!()<br />

car Plata, ermaine Parada<br />

L*2$#42!6'"$()<br />

car Plata, leandro rauouraami ruto<br />

=$('D1"#!)4*%!("$<br />

lredo uente<br />

F3,*2$($#4!$2!()')<br />

car Plata<br />

F($/!($("D!2$#41%*,2'($<br />

lredo uente<br />

Copaifera reticulata<br />

lredo uente<br />

nterolobium <strong>con</strong>tortisiliuum reddy enteno ruto, orabonaereneblootcom<br />

@2:"D2'($#61!66'7'$($<br />

car Plata, Barry ammel roicoor<br />

eoroea <strong>de</strong>corticans<br />

arioly uanca roicoor<br />

L:3!($!$#41*2,$2'%<br />

car Plata, lredo uente oa<br />

Machaerium acutifolium<br />

tean Bec<br />

)


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!*<br />

=:21K:%1(#6!2*'0!2*3<br />

I21)16')#$%,$<br />

I"!217:(!#('"!()<br />

B!(($#144'/!("$%')<br />

Tipuana tipu<br />

achellia albicorticata<br />

H$4D!%%'$#$213$<br />

E%'(161/'*3#,1%'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

icotiana glauca<br />

B1%$(*3#6$%'($4$("D*3<br />

B1%$(*3#6$%'"$()<br />

B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3<br />

B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3<br />

E!4216'$#61%:)"$4D:$<br />

Q2!2$#,$44'0!2$<br />

Q2!2$#%$4'('$"$<br />

M$("$($#4$3$2$<br />

lredo uente, oember urtado ore<br />

ermaine Parada<br />

ulia utierre<br />

car Plata, oember urtado ore<br />

car Plata<br />

lredo uente, ermaine Parada<br />

leandro rauouraami, car Plata ruto<br />

lredo uente<br />

lredo uente, car Plata or<br />

!!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"Mapa <strong>de</strong> distribución potencial: e incluye un maa <strong>de</strong> ditribucin otencial el cual ue enerado en bae<br />

a reitro eoreerenciado <strong>de</strong> colecta ara cada eecie l maa muetra la robabilidad <strong>de</strong> en<strong>con</strong>trar la<br />

eecie en un luar dado e trabao <strong>con</strong> ecala Por eemlo, en la iura e reenta<br />

un maa <strong>de</strong> ditribucin otencial <strong>de</strong> acellia albicorticata l maa reenta un radiente <strong>de</strong> colore <strong>de</strong><strong>de</strong><br />

narana ata er<strong>de</strong> ara motrar la robabilidad <strong>de</strong> reencia <strong>de</strong> la eecie, don<strong>de</strong> el narana inteno indica la<br />

mayor robabilidad <strong>de</strong> en<strong>con</strong>trar la eecie eitro <strong>de</strong> la colecta botánica e indican <strong>con</strong> unto nero<br />

y la localida<strong>de</strong> <strong>de</strong> etudio reiado <strong>con</strong> un triánulo aul<br />

!"<br />

.'7*2$#R&#@G!36%1#/!#3$6$#/!#/')"2',*4'5(#61"!(4'$%#/!#*($#!)6!4'!#/!%#4$"S%171T#!%$,12$/1#41(#*(#<br />

mo<strong>de</strong>lo ue crua variables meteorolgicas <strong>con</strong> la distribucin <strong>de</strong> las colectas


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

o uo reortado en la medicina tradicional e enocaron en la inormacin dionible ara lo iuiente<br />

ruo in<strong>de</strong>na yoreo , ymara , Cacobo C, Ciuitano C, e a , uaran ,<br />

uarayo , uaraue , aceneri C, oeten , Paioneo P, uecua , aca!<br />

na , imane , aminaua uraare y eenaye <br />

o etudio itematiado documentaron el uo <strong>de</strong> lanta medicinale en dierente orma, incluyendo la<br />

arte <strong>de</strong> la lanta utiliada, receta y enermeda<strong>de</strong> na ran arte <strong>de</strong> eto etudio reentaron una <strong>de</strong>!<br />

cricin <strong>de</strong>tallada <strong>de</strong> lo ntoma <strong>de</strong> la enermeda<strong>de</strong> <strong>con</strong> nombre locale y como la lanta e emlean ara<br />

u tratamiento, ero en otro etudio reentaron una <strong>de</strong>cricin ma eneral ada la alta ariacin <strong>de</strong> la<br />

inormacin dionible obre lo uo, arte y enermeda<strong>de</strong> tratada, utili el itema <strong>de</strong> cateora roue!<br />

to or rráola !"#$%& y uiroa !"#$% abla imortante mencionar ue la lanta ue<strong>de</strong>n<br />

er utiliada ara tratar ario ntoma y ue<strong>de</strong>n etar incluida <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> aria cateora Por eemlo, una<br />

lanta ue<strong>de</strong> utiliare <strong>con</strong>tra una fiebre ero el orien ue<strong>de</strong> <strong>de</strong>bere una ineccin bronuial, o tener ntoma<br />

átrico ue on actualmente roblema <strong>de</strong> coran ue la cateora emleada ara oraniar la inorma!<br />

cin <strong>de</strong> la ublicacione no on muy eacta y el reente documento <strong>de</strong> ninuna manera reten<strong>de</strong> er una<br />

ua ara el tratamiento <strong>de</strong> cualuier ntoma o enermedad<br />

o todo lo ruo in<strong>de</strong>na utilian la mima eecie ara la mima enermedad or lo ue e reenta un rá!<br />

fico ara cada lanta imortante <strong>con</strong>i<strong>de</strong>rar ue la inormacin reentada incluye muco ueblo in<strong>de</strong>na<br />

oriinario cameino orue la lanta e utiliada en muca armacoea locale, ero ay aluna dieren!<br />

cia entre lo ueblo obre la enermedad en la ue e emlea ara un aciente y la orma <strong>de</strong> uo<br />

!#<br />

Tabla egn Arola et al categoras palabras claves<br />

6$2$#2!)*3'2#%$#'(0123$4'5(#/!#!(0!23!/$/!)&<br />

"@ +2=1?6 Lista <strong>de</strong> participantes y <strong>con</strong>ocedores <strong>de</strong> diferentes comunida<strong>de</strong>s.<br />

A<br />

E<br />

L<br />

N<br />

Piel, <strong>de</strong>rmatitis, acné, quemaduras, he^<br />

>400?V1?5_6 ?>84;;?5_6 ?;30V1?5_6 >40:3^<br />

dura <strong>de</strong> víbora.<br />

Estómago, gastrointestinales, diarrea,<br />

hígado, gastritis, ulceras, vómitos, fla^<br />

tulencia.<br />

Urinario/reproductivo, riñones, proble^<br />

>?56 >3=520H?;35_6 0323=914=35_6V0183_6245_6?5>?_61=C39914=356<br />

garganta, pulmones, nariz.<br />

K Fiebres, malaria, <strong>de</strong>ngue. iebre, incluo la malaria<br />

O<br />

Corazón, sangre, dolor <strong>de</strong> pecho, ácido<br />

úrico, hemorroi<strong>de</strong>s, sangre.<br />

Q Diabetes. iabete<br />

ta cateora cubre toda la enermeda<strong>de</strong> ue aectan la iel o la membrana mu!<br />

coa nermeda<strong>de</strong> <strong>de</strong>rmatolica emlo ineccione bacteriale y irale,<br />

ecema, <strong>de</strong>rmatiti, oriai, acn, erida, abceo, <strong>de</strong>má ntoma como dolor,<br />

anrado, comen, inamacin, macucado y otro on lanta antitica, cicatri!<br />

ante, <strong>de</strong>inectante, antiitamnica, antiodico, antiinamatorio<br />

er<strong>de</strong>ne atrointetinale y aeccione eática to incluyen dientera, c!<br />

lico, eamo, nauea ntoma acomaando <strong>con</strong> dolor, atulencia, rdida <strong>de</strong><br />

aetito y atia<br />

e refiere al tratamiento <strong>de</strong> la enermeda<strong>de</strong> enitourinaria <strong>de</strong> la muer y el om!<br />

bre, la ineccione <strong>de</strong>l rin, roblema mentruale, retencin <strong>de</strong> orina, dolor <strong>de</strong><br />

rione, onorrea, ara ayudar en el arto ante y <strong>de</strong>u ambin inolucran la<br />

lanta ue <strong>con</strong>trolan la reroduccin aborto y anti<strong>con</strong>cetio<br />

olencia relacionada a la a reiratoria incluye aeccione <strong>de</strong> la aranta, to,<br />

aeccione ulmonare dolor, rero, ama, rie y toda la aeccione <strong>de</strong>l a<br />

reiratoria en eneral<br />

Comleo cardioacular, enermeda<strong>de</strong> <strong>de</strong> la anre eccione <strong>de</strong>l coran y el i!<br />

tema circulatorio como dolencia cardioaculare, enermeda<strong>de</strong> <strong>de</strong> la anre, dolor<br />

<strong>de</strong> eco, dolor <strong>de</strong>l coran, ácido rico, emorroi<strong>de</strong>, mal <strong>de</strong>l coran


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

S<br />

M<br />

AJ<br />

AA<br />

Huesos, fracturas, reumatismo, articu^<br />

;?914=35_624093:H0?5_6:4;406:36>H59H;4_6<br />

artritis, hinchazones.<br />

Susto, espantar rayo, limpieza-ritual,<br />

arrebato.<br />

"30`145_6 8?0a;15156 C?91?;_6 >?;6 `13=24_6<br />

anorexia.<br />

b10H5_6 ?;C4>P01;;?_6 `300HV?5_6 2HP309H;4^<br />

sis, hidrofobia.<br />

AE Desnutrición, anemia. enutricin, anemia<br />

AL Dolor <strong>de</strong> cabeza. olor <strong>de</strong> cabea<br />

AN<br />

Otros, dolor <strong>de</strong> muela, fortificación <strong>de</strong>l<br />

83;4_64c:4_61=903>3=246:36;39I36>?230^<br />

na.<br />

nermeda<strong>de</strong> <strong>de</strong>l itema eueletomucular eta cateora incluye cualuier<br />

tratorno y trauma aociado <strong>con</strong> la articulacione, mculo o eueleto reuma,<br />

artriti, ractura, car<strong>de</strong>nale, euince, dolore muculare, ortificacin <strong>de</strong> ueo,<br />

dolor <strong>de</strong>l cuero, torcedura, incaone<br />

nermeda<strong>de</strong> aociada a rituale como la maldicin, eantar el rayo, uto, ri!<br />

toceremonia, arrebato<br />

eccione <strong>de</strong>l itema nerioo central arálii acial, anoreia nerioa<br />

nermeda<strong>de</strong> irale alombrilla, errua, tuberculoi, idroobia<br />

tro ta cateora incluye, aeccione como dolor <strong>de</strong> muela, ortificacin <strong>de</strong>l<br />

elo, dolor e inamacin <strong>de</strong> odo, dolor <strong>de</strong> diente, incremento <strong>de</strong> lece materna<br />

!$<br />

e lo trabao reiado, muy oco incluyen una receta eecfica, aluno etudio <strong>de</strong> ndole má oretal<br />

olo litan la lanta como medicinal ero no incluyen lo uo ni receta onend iero, ara or!<br />

dan, a receta má comleta etán en idioma local como la <strong>de</strong> lo imane y Paioneo ay una ran<br />

or la ue eto inetiadore <strong>de</strong>cidieron oner u receta en idioma natio, or la ucetibilidad y temor <strong>de</strong><br />

ue otro e aroien <strong>de</strong>l <strong>con</strong>ocimiento in re<strong>con</strong>ocer la uente oriinal<br />

<strong>de</strong>má e imortante <strong>con</strong>i<strong>de</strong>rar la imortancia <strong>de</strong> roteer el <strong>con</strong>ocimiento tradicional aociado <strong>con</strong> curacio!<br />

ne o <strong>de</strong>reco <strong>de</strong> roiedad intelectual en Boliia ertenecen a lo ueblo y comunida<strong>de</strong> <strong>de</strong> don<strong>de</strong> roie!<br />

ne <strong>de</strong>má cada curan<strong>de</strong>ro tiene u roio <strong>de</strong>reco obre u <strong>con</strong>ocimiento <strong>de</strong> cmo alicar la lanta ara<br />

curacione l obetio <strong>de</strong> eta ublicacin no e el <strong>de</strong> reentar receta ara ue eta uedan er emleada<br />

ara curar enermeda<strong>de</strong>, ino el <strong>de</strong> itematiar la inormacin obre el <strong>con</strong>ocimiento tradicional y local <strong>de</strong> lo<br />

ueblo in<strong>de</strong>na y comunida<strong>de</strong> Bao ete <strong>con</strong>teto, ete libro olo trata aecto enerale <strong>de</strong> la receta,<br />

<strong>de</strong>cribiendo nicamente la arte uada y el tio <strong>de</strong> alicacin<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia:<br />

a inormacin ue e reenta obre la comoicin y la actiida<strong>de</strong> armacolica, e obtuo <strong>de</strong> etudio<br />

cienfico y material biblioráfico libro, arculo cienfico y tei <strong>de</strong> re y ot rado recoilado en la biblio!<br />

teca <strong>de</strong> la carrera <strong>de</strong> umica y Bioumica <strong>de</strong> la nieridad ayor <strong>de</strong> an ndr en a Pa, <strong>de</strong>l ueo oel<br />

em ercado <strong>de</strong> la nieridad utnoma abriel en oreno en anta Cru y <strong>de</strong> dierente bae <strong>de</strong> dato<br />

acceible a tra <strong>de</strong> oole colar<br />

n lo cao en lo ue no e en<strong>con</strong>tr ninuna inormacin obre lo metabolito reente o la actiida<strong>de</strong><br />

armacolica, o bien e en<strong>con</strong>traran lo uno oco etudio ara una eecie <strong>de</strong>terminada, e <strong>de</strong>criben la<br />

caractertica fitoumica y armacolica <strong>de</strong> eecie <strong>de</strong>l mimo nero o <strong>de</strong> la mima amilia to da una<br />

i<strong>de</strong>a <strong>de</strong>l tio <strong>de</strong> comueto ue odran etar reente en la eecie en cuetin y <strong>de</strong> iual manera, el tio <strong>de</strong><br />

actiida<strong>de</strong> ue odra tener


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Referencias:<br />

oda la reerencia biblioráfica citada en el teto, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> la <strong>de</strong>cricione morolica or eecie en<br />

cada fica tcnica e relacionan unta al final <strong>de</strong>l reente documento <strong>de</strong> Planta edicinale imimo <strong>con</strong>i!<br />

<strong>de</strong>ramo imortante mencionar al inicio <strong>de</strong> eta ublicacin a lo <strong>con</strong>ocedore y articiante <strong>de</strong> la dierente<br />

comunida<strong>de</strong> in<strong>de</strong>na cameina ue aortaron en la ublicacione abla <br />

Tabla ista <strong>de</strong> participantes <strong>con</strong>ocedores <strong>de</strong> las diferentes comunida<strong>de</strong>s indgenas campesinas ue apor><br />

taron en las publicaciones sistematiados<br />

A /7>?0?6B5CD o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

E /7>?0?FGH39IH?6EJJK<br />

ra<strong>de</strong>cen a todo lo inormante, olo citan muere en<strong>de</strong>dora <strong>de</strong> a Pa y l lto in<br />

nombre<br />

L /7>?0?FGH39IH?6EJJM<br />

oefina oli Condori, Critina anriue a, abel arte i<strong>con</strong>a, leandro ri<strong>con</strong>a<br />

amani, Bárbara Bautita Con<strong>de</strong>, Benito Cialla alleo, eerino uie illca, eodoro<br />

alleo Bautita, Carmen Puna trada, Cirian uilar ita, ructuoo ueara caai,<br />

ndrea Coui ri, ara ueara anriue, Pedro uanca alaar, Celia Cucamani ar!<br />

ca, uan ueco carai, erce<strong>de</strong> onboada ina, Caiano Condori amani erafino Cayo<br />

illca, ictoria urco Pereira, Pacual lore uyo, abina uera Coue, lia caari illca,<br />

ionicio Coue Benai<strong>de</strong>, miliana Coue amani, ebatiana Puma Condori, erea<br />

Coue amani, icenta amani yaraci, ictoria i<strong>con</strong>a amani, a alaar, Cayo,<br />

uciano carai uanca, reoria me Cru, erafina ollo enaco, li aboada<br />

arcani, olert ri illaca, omina anriue olle, arcelina Condori Cayo, aria<br />

aime Condori, Cirilia arcani Canairi, Critina oera illca, uenia ara Paucara, ena!<br />

ro Cura amani, amerto Condori Calle, aria Coria Paucara, nacia uone Condori,<br />

elie ancacala Condori, Patricia en<strong>de</strong> uinranilla, abino amani Colue, taanua<br />

uarayu lae, enanacia lore alleo, ictoria uie imaci, emetrio uone Cu!<br />

ra, ulián oa raca, rancico cru alaera,eonardo uanca, erea illo arca, Beni!<br />

ta urita Condori, eteanu Coue amani, leandro Puma aneriue, amiana e,<br />

riana ofia áaro illarando, Bernardina ucra Condori<br />

N /7>?0?6EJAN o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

K /740346AMMO o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

O (I?94P46AMMO<br />

Pai Cáe, Caco oria, ari ara, ani Cáe, Caco ntelo, Pai r, ara oria, Caco<br />

r, Pai aalo y abi r<br />

Q (I1RH12?=46EJAL<br />

dalberta Paina y Caerirna amo <strong>de</strong> la Comunidad <strong>de</strong> an ernando, Celin ara uare<br />

<strong>de</strong> an uan <strong>de</strong> utumColonia arne, auto iero Porey <strong>de</strong> an Critobal, lourencio<br />

ae Paceco <strong>de</strong> Baa era, nacio urub oa <strong>de</strong> io a Cola en an ernando, ui<br />

omic aiona <strong>de</strong> an ernando, icolá edia, loia aca, Contantino oio eli Pin!<br />

to, ila ara, ario Balleo, ila ria, ddy ei oa y arcial oca <strong>de</strong> an uan <strong>de</strong>l<br />

utn<br />

S (I1RH12?=46AMMK unta Bailaba, rminda illarroel, oa ntelo, atil<strong>de</strong> Catro<br />

M (I1RH12?=46AMMO<br />

o ay una lita eneral <strong>de</strong> nombre, olo e menciona articiante en comuni!<br />

da<strong>de</strong><br />

AJ +5536+TT?56AMMM o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

AA -H?0?=c6AMMO iuel Cuellar, utauio aca, ore amon, Carmelo amo enobia e<br />

!%


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!&<br />

AE -H?0?=c6EJAN<br />

Comunidad otorenda la ontana <strong>de</strong>la ialia, urelia ialia lore, Beatri aldona!<br />

do, Carolina rre, Catulo Panoo e, Claudia ara Callea, Critina arán, Critina<br />

eoia, omina orre aricio, uebio alara, rielda ialia onte, uan n<strong>de</strong><br />

Cru, our<strong>de</strong> orre, uia Panoo e, ararita orre, ary e, atil<strong>de</strong> onte,<br />

erce<strong>de</strong> Panoo, icolá alleo omero, ora onale lore, Pablo odrue Pa!<br />

noo, ene ialia onte, alio lore omero, ulema omero onte, ina alleo<br />

oreta, oma ialia arne, ictoria eoia, irilio aricio dán, alter ialia, e!<br />

ero ialia Comunidad illa erana leandra iranda ecla, na ialia uintani!<br />

lla, nel uata afiera, nela afiera Cereo, Benita Coronado al<strong>de</strong>, Cayetano Barria<br />

lare, Celina oruco alcare, aniela Cru, ladi lare ara, ermelinda odrue<br />

, aime odrue oruco, ulián il eláue, utino Barrio arne, ucio lare,<br />

uia illalba, ur<strong>de</strong> al<strong>de</strong> lore, arcelina oruco andoal, arot odrue oru!<br />

co, atil<strong>de</strong> iera oruco, atil<strong>de</strong> ara antellana, áimo en odrue, erce<strong>de</strong><br />

iera oto, Paulina oruco andoal, Petrona orre Pre, uintina orre Coue, a!<br />

uel alara, oalia lba elendre, abina erida lare, ilia aicuari amo, ul!<br />

ma Cru Cea Comunidad ararenda <strong>de</strong>la oto utirre, dolo onte, urelia lae<br />

eláue, Carmen oa umán, Corina aua lae, lora onte alleo, ulio onte<br />

alleo, ulio ialia Barriento, elanio aua lae, icaela Cru oto, la Barriento<br />

alleo, Paulino onale , abina rti lae, eero uerrero oe Comunidad aa!<br />

uco ida oruco Peralta, ndrea uie eundo, ntonia ui, Cecilia edina alatie!<br />

rra, Critina oli eiaa, rmelinda ia uare<br />

AL -H?0?=c6!5493U46EJJA<br />

oaun, rancica uarey, Bailio Prea, aita ercado, ei<strong>de</strong>rio alaar, aby ar!<br />

ca, ladia n<strong>de</strong>, ntonia Barriento, ebert Picauti, oa andalio, ernando báe,<br />

Benita lano, eli Picauti, aureano, lmendari, utiro amn, Carlo rella, la Pica!<br />

uti, oaida uarey, eonardo amn ionicio arne, Pedro Cáe, oue ance,<br />

antiao Correa, oa Barriento, oedoia eundo, lorencia eundo ue edina,<br />

oelio yambae, oer arcia, erio lmendari, ramayo Caaco, urelio eundo o!<br />

reno ercado, ara Caaco, la ercado, alamn ria, oa ery, teana ieo,<br />

uia arne, Pedro ercera, Pura aca, oilo acienda<br />

AN -H?0?=c6!5493U46EJJN<br />

l Paye, ore omero, iuel Cuellar, utauio aca, y todo lo oceo ue articia!<br />

ron en la encueta<br />

AK -H?0?=c!5454V6AMMO o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

AO -H?0?5HVWX36EJAE o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

AQ -H?0?746EJJL o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

AS -H?5HVWX36EJJL<br />

Carlo alatierra , uan orbini, Carmen Pre , anuela arrnana , uan urubi,<br />

arta Camo , amona oa Poiabo, Pator ol Pre, irma oli Pere, ui Pena<br />

urubi, leandrina rti, nacio ol Pre, ndr urubi, o Cam armana, en!<br />

cio ruri , uan onte Cuyuti, Cándido orbini oa, enida obety P, Claudio ino,<br />

ui yala amo, dit aai Putare, ui orbini oa, loia obety ouere, anuel<br />

ria onte, rancico Camo, arciano orado aa, ualberto Pefia oli, ara abel<br />

oli, nacia Pefia oli, ara oa Poiabo, aidi Pefia oli, Pabla anaca orbini,<br />

odoo oli Pere, onald orado, anta imi, iriey armata rti, rinidad ruri ,<br />

icente oca lire, ictor uo alatierra, Pio irme ndre alenuela , erardo<br />

Ce<strong>de</strong>, ara Pinto, uia rey Cue, oue me eballo, amiro Combra, ilda<br />

me ardn, omino aal Pori, utin amata aca, milio oledo C, anuel ino,<br />

tra erona articiante ui me Pa, uan <strong>de</strong> la Cru alo, anuel Pereyra<br />

n<strong>de</strong>, niceto Pena iueroa, rancico Palacay, anuela oa eia, nacio e<br />

me, Carmen laraa Cacuela ebatian urubi , uan <strong>de</strong> io iera, Bella ita<br />

Benedicto uran , Benedicto uran me, Carla orena Pereyra rey, Carmelo rey<br />

laraa, Carmelo elaco, Cirilo uran me, oa onte, na rti ee, ariano<br />

urubi rti, lira rey ercado, rnetina Critina, ilda ercado Cie, oe rey, o!<br />

reno rey oreno, ui lberto rey , ebatián aal, ui Carlo oca rey, anuela<br />

rey oreno, ara arta , ario rey oreno, auro rey oreno, oa ara rey<br />

, ctor ucárela<br />

AM *?9I1=3016EJAL<br />

uileni Batita, dileua onale, lmir lore, elcy lore, rancico lore, rancico<br />

oreno, ailton a ila, auro lore, eomir lore, arco emarron acineri, aria<br />

oe acineri<br />

EJ *?99I1=3016EJJK o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

EA *45323=356AMMO<br />

utina oceito, Celia Cuata, emetria ila, Celina ayo, amerta arena, braam<br />

erena, idro oceito, lci<strong>de</strong> erena, eodoro Cunai, naciano erena, Pablo oceito,<br />

orio oceito, omino irolydia Cayuba<br />

EE Y?1Z4=3Z?6EJJA<br />

l Carmen nela e, Carmen aa, Cornelio aab, erardo rti, nacio aco,<br />

abel ouer, uia aco e, adalena e, Pedro aco a bra na lo!<br />

re utirre, Benicio lore, nacio lore, n ancilla lore, ulio lore ancilla, u!<br />

to rti, oreno lore odrue, ara erea lore, icolá lore, Pabla Palacai lo!<br />

re, Pacuala ancilla lore an aier arta Pa an o brero dalberto odrue,<br />

Calito iero oica, Carlo arrim, Concecin arena lore, Pablo oli, onalo<br />

ol, auel Cu lore an Pablo rancico odrue, acinto Poe, aier lore, a!<br />

ra oario ue, Pacua odriue, oa mara Po an amoncito ernando ouer,<br />

uan iero, oreno iero, ucio omica, anuel e, erea aia, olore Poiu<br />

ierra uea Pedro lore <br />

EL GH39IH?6EJAEP o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

EN GH39IH?6EJJLP e menciona erona entreitada, ero no ay lita <strong>con</strong> nombre<br />

EK -H?0?=16EJAA9<br />

Pueblo ueo artin Carayuri, abina Paranaba <strong>de</strong> maro oreno lare, Benito<br />

lcoba, uto anuel, Pacual iuel, ario nca, arco nca<br />

EO GH39IH?6EJJL?<br />

abino anca illca, oaun ora, un omero, efilo anca, Critina anca, rancico<br />

anca oroo, rancico anca illca, o Colue<br />

EQ GH39IH?6EJAA? o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

ES GH39IH?6EJAAP Comunario <strong>de</strong> Puluina, no ay lita <strong>con</strong> nombre<br />

EM GH39IH?6EJAE?<br />

utina Coue, nlica odrue lano, ntonia Cru lore, nlica oa, ndr<br />

amo, rmida uirre riel illea ernán<strong>de</strong>, unta rriaa, elia uirre, Carlota<br />

oda, leuteria Cabello, liodoro uirre, Celia ernán<strong>de</strong> , miliano uie, eran!<br />

a orre, Ciriano ardan, teana oue, rancico alleo, Cirilo Cacere, utauio<br />

i<strong>de</strong> Ceue, uillermina arn, Clemente lore, autino oue, acinto iuente,<br />

Concecin lore, elie Cardoo, e Pre, Corina arte, roilán Puco ucra, uan<br />

Cami, amiana ardan, reoria oue, uana edia, aniel amorano Cumacero, i!<br />

laria rriaa, utina Carbaal, omino rtea, idora Caballero aturana, eona ara,<br />

did errera, acinta errudo arate, eooldo edia, tani ernan<strong>de</strong>, uana rancibia,<br />

amerto andoal, anelito aureui, uana amani odrue, arciano edia, lora<br />

edia, uto oue, ariano Cumacero, oe ui uerra, iberata amo, ario uirre,<br />

eonarda arte, uciano amo, enelio edia, ucio ea, arcelo Puco, Pacuala<br />

oe, ararita alo, arciana errudo, Paulina uirre, arta alo, ario o!<br />

ue, Primitia edia, arcia aureui, artin amo, odrio Cumacero, Prima arte<br />

<strong>de</strong> ea, icaio ucra, oenda Cumacero, omulo edia, Paulina illca, ufino ara,<br />

oenda oaya, Primitio odriue, abino amorano, eerina arne, eraio o!<br />

ue, iletre Paniaua, acaria arte, eodora elaue lore, uana arn, oa<br />

ea, efila rriaa, enn andoal, ictoriano ernán<strong>de</strong>, iiana odrue, lono<br />

amani, lberta me, ndr amo, nataia amo, unta rriaa, ndr ardio,<br />

leuteria Cabello, nlica alleo oda, miliano uie, uuto amo, teana o!<br />

ue, urelia Barrio, utauio i<strong>de</strong> Coue, Benedicto amo, autino oue, Conce!<br />

iona eláue, elie Cardoo Cornelio, amo uarina, roylan Puco ucra, ioniia<br />

Coronado, reoria oue, lena arn, ilaria rriaa, ianio Carrillo, idora Caballero<br />

aturana, elie eláue, acinta errudo arate, ilomena eláue, uana rancibia,<br />

reoria ucra, uana amani odrue, ctor eláue, uto oue rineo eredia,<br />

iberata amo, aier uarina, u lano amo, aier ambrana, arce Puco, oe ui<br />

ambrana, arciana errudo, oea Brito, ario oue, arla Brito, aria elaue,<br />

artin amo, icaio ucra, ario me, Paulina illca, icolá ara, Primitia odr!<br />

ue, abina omar oble, eraio oue, ito omar, eodora eláue lore, imo!<br />

teo amo n<strong>de</strong>, aleria ara, iiana odrue, ictoria me<br />

LJ GH39IH?6EJJE olo e mencionan como mdico tradicionale <strong>de</strong> iue, no ay un litado<br />

LA GH39IH?6EJAN o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

LE GH39IH?6AMMM o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

LL GH39IH?6AMMO o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

LN #?9?=?6EJJJ o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

!'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!(<br />

LK Guarani Urbano 2001.<br />

uturo Caiano ontenero, milio iani Betania Celia ranbar, elicia uilera, ela!<br />

nia aca Pueblo ueo arn Carayuri, abina Paranaba <strong>de</strong> maro oreno lare,<br />

Benito lcoba, uto anuel, Pacual iuel, ario nca, arco nca<br />

LO #01=12?0146EJJO<br />

omitila Cartaena, Pacual Cartaena, li Cayaduro, urelio Cayuba, oue ernán<strong>de</strong>,<br />

eonardo umaday, iee umaday, lono urtado e, ulián aauea, lean!<br />

dro orale, elcor orale, omá orale, braam oua, nacio oye, elania<br />

oye, ararita oa, accaria oa, umberto oa, ucio emo, ldo uare, lia ayo,<br />

ararita arrico, uana aya, ore illce, ralio orale, teban emo, o Carrillo<br />

LQ #51>?=3W6EJJA<br />

amián ta, oea Pace Partera, Can<strong>de</strong>laria Canci Partera, e Pace, i<strong>de</strong>l Canci,<br />

omino ayra, uca Pace Partera, uca ate, oea Canci, <strong>de</strong> otra comunida<strong>de</strong><br />

elie ayer, erardo ae, oe ayo, arn ayer, aldo Cunaay, ore Cari, orman!<br />

do ie, Pacual ace, acara omda, aier Pace, icardo Pace ambin trabaaron en<br />

el monitoreo lorencio Pace, tilia Cunay, uto Cancio, Ciriano Canci, anuel atia<br />

Cari y duardo Pace<br />

LS #51>?=3[6*45323=6EJJM ra<strong>de</strong>cimiento a lo articiante <strong>de</strong> la comunidad, no ay nombre<br />

LM #51>?=3[6*45323=6EJAN o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

NJ \33=I?73Z6EJJM<br />

ra<strong>de</strong>cimiento a la amilia <strong>de</strong> ilmetro , Pea Colorado, Palmar ran<strong>de</strong>, Cairendita,<br />

Cuea <strong>de</strong> en, ucán, uebracal, icaceral y Circulacin<br />

NA ]?>1=?IH?6EJAL<br />

lcy elendre, na ereli, ndre odriue, Batalla odriue, Carmen en<strong>de</strong>, rai<br />

Bautita, airo odriue, ulio anuel enaro aminaua, oel onale, unior odriue,<br />

ucia Bautita, ucia onale, uia odriue, anuel odriue, arcelo emaron, a!<br />

riana odriue, onica odriue, ailia ereli, car ima, Pedro enaro aminaua,<br />

oalina onale, oaanela Pereira, arela odriue, al<strong>de</strong>mar ereli<br />

NE ]?>1=?IH?6AMMM o e reenta una lita <strong>de</strong> lo <strong>con</strong>ocedore en lanta medicinale<br />

NL ]H0?Z?036EJJO<br />

omitila Cartaena, Pacual Cartaena, li Cayaduro, urelio Cayuba, oue ernán<strong>de</strong>,<br />

eonardo umaday, iee umaday, lono urtado e, ulián aauea, lean!<br />

dro orale, elcor orale, omá orale, braam oua, nacio oye, elania<br />

oye, ararita oa, accaria oa, umberto oa, ucio emo, ldo uare, lia ayo,<br />

ararita arrico, uana aya, ore illce, ralio orale, teban emo, o Carrillo


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

d!(e/f6#+("!(/f6Y%$6+fY+(!+6f+-g"6<br />

+f#'&!%f6$+/,!h/&%f6/6"!b+,6<br />

"/(!%"/,6+6!"#+$"/(!%"/,6<br />

!)


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!"#$%&%'()*+%,-"."#unt<br />

C<br />

Nombres vernaculares:<br />

ymara Pillu illu, ola<br />

Catellano ololo, abuuillo, auco<br />

uaran arara<br />

uecua ola<br />

# # # # #<br />

Descripción morfológica: atia y cultiada rbolito<br />

y arbuto n orma arbrea ue<strong>de</strong> alcanar una altura<br />

máima <strong>de</strong> m, <strong>con</strong> coa emiloboa oa com!<br />

ueta, oueta y erenne norecencia umbela,<br />

ore blanca ruto baya<br />

"*<br />

Parte utilizada: a oa, ore y ruto oeen ro!<br />

ieda<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: ltilano, alle, caco, yuna y ca!<br />

are<br />

Hábitat: m Boue tucumanoboliiano,<br />

una meda y yuna uelo roundo, nero, áci!<br />

do y aireado ero tolera uelo arcilloo<br />

Distribución nacional: C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

enutricin , etmao , , fiebre<br />

, ueo , , iel , uto , iru


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"!<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en la especie, género y/o familia<br />

B$3,*4*)#6!2*


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

/0')1".-"("#$+2'-2-3*'# oyain Clemant<br />

C<br />

Sinónimos:<br />

ED!(161/'*3#$3,21)'1'/!) <br />

Chenopodium suruticosum illd<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano aote, car, aio<br />

ymara Paio, aico maco<br />

uecua Payu<br />

Ciuitano iiar<br />

uaran ane<br />

uarani oo ane ane mi<br />

Paioneo iiar<br />

rinitario Pueo<br />

imane icoco<br />

imaneoetene ioo<br />

acana Paicu<br />

""<br />

Descripción morfológica: atia ierba y ubarbuto<br />

Planta anual o erenne, eruida o acen<strong>de</strong>nte, uerte!<br />

mente aromática, ata , m <strong>de</strong> altura allo imle<br />

o ramificado oa eciolada, oblona y lanceolada,<br />

cm <strong>de</strong> laro norecencia eia, numeroa o!<br />

re diueta en ancula iramidal, <strong>con</strong> o in oa in!<br />

terueta<br />

Parte utilizada: a oa, ruto, emilla y toda la lan!<br />

ta oeen roieda<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare, ciui!<br />

tania y antanal, caco, amaonia, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo, abana benia!<br />

na <strong>de</strong>l ur, yuna, alle eco, una meda, boue<br />

<strong>de</strong> Polylei<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

enutricin , dolor <strong>de</strong> cabea , , ,<br />

, etmao , , , , , fiebre<br />

, ,, ueo , , , nerio ,<br />

, , iel , , , , ulmone , ,<br />

, urinarioreroductio , , , ,<br />

, uto , , , otro , ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"#<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

C:)6D$('$#$3,21)'1'/!) l acaridol e el rincial comonente <strong>de</strong>l aceite eencial etrado <strong>de</strong> la arte area<br />

<strong>de</strong> la lanta, e a <strong>de</strong>motrado actiidad <strong>con</strong>tra F(4:%1)"13$#/*1/!($%!%#+2'4D*2')#"2'4D'*2$%#F)4$2')#%*3,2'41'/!)#<br />

$#Trpanosoma crui Pereira !"#$%& unto a otro montereno como limoneno, traninocareol, acari!<br />

dollicol, ineno, mirceno, elandreno, alcanor, caracrol y terineno adano !"#$%&# in embaro,<br />

otro etudio muetran ue lo etracto acuoo <strong>con</strong> menor <strong>con</strong>centracin o libre <strong>de</strong> acaridol tambin re!<br />

entan actiidad nematicida no tica a<strong>con</strong>ald !"#$%&# e la oa e an ailado aonoi<strong>de</strong>, aonina<br />

y terineno y u etracto metanlico reenta actiidad antiinamatoria, analica, antiruriinoa, antinoci!<br />

cetia y antimicrobiana birone iboye , ada !"#$%&# ambin e an oberado eecto inmu!<br />

noetimulante y antitumorale Pereira !"#$%& y actiidad antileimaniai roeniente <strong>de</strong>l aceite eencial<br />

onote !"#$%& <br />

Baandono en el nombre acetado como innimo <strong>de</strong>l nero ED!(161/'*3 eiten etudio<br />

ED!(161/'*3#$%,*3& l etracto etanlico <strong>de</strong> lo ruto reenta actiidad antiruriinoa y antinocicetia l<br />

etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta entera a dado ei<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> actiidad antielmntica y antimicrobiana, mientra<br />

ue el aceite eencial <strong>de</strong> la arte area e <strong>con</strong>oce como un ermuo ada !"#$%&#<br />

Chenopodium amaranticolor a oa tienen actiidad antiiral y emoalutinante, racia a la reencia <strong>de</strong> la<br />

rotena emalutinina ada !"#$%&#<br />

ED!(161/'*3#A*'(1$& a emilla oeen aonina, la cual tiene actiidad antinica e inmunomoduladora<br />

ada !"#$%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

ED!(161/'*3# ,1"2:)&# l aceite eencial <strong>de</strong> la arte area oee roieda<strong>de</strong> antibacteriana ada !"#$%&#<br />

<br />

Chenopodium anthelmenticum l aceite eencial oee actiidad citotica ada !"#$%& <br />

ED!(161/'*3#3*2$%!& a aemeritrina y la mecla <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong> totale <strong>de</strong>l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa y<br />

la arte area reentan actiidad citotica e iontenia ada !"#$%&#<br />

ED!(161/'*3#4D'%!()!& l etracto metanlico <strong>de</strong> la arte area reenta actiidad eamoltica ada !"#$%&#<br />

<br />

$38402356:3624i191:?:<br />

onote !"#$%&# reorta ue el aceite eencial <strong>de</strong> C:)6D$('$#$3,21)'1'/!) oee toicidad renal, eática<br />

e intetinal en umano y rata o comonente terenoi<strong>de</strong> biolicamente actio, tale como el acaridol y<br />

el caracrol, on lo reonable <strong>de</strong> eta toicidad unue lo etracto acuoo, ue uelen er utiliado en<br />

la medicina tradicional, tambin oeen <strong>con</strong>centracione <strong>de</strong> dico comonente, la doi inerida no uelen<br />

er tica Pereira !"#$%&# in embaro, e an reentado cao <strong>de</strong> intoicacin or obredoi al inerir<br />

la inuione, eecialmente en nio tá <strong>con</strong>traindicado en cao <strong>de</strong> enermedad eática, biliar y embarao<br />

barcaernán<strong>de</strong> onálelco <br />

"$


40+"&+23+%2.(%+%.3*%,"#llemo<br />

CC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

F)"21('*3#*2*(/!*


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

"&<br />

a oa <strong>de</strong> =:2$421/2*1(#*2*(/!*


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!)2.3-"'(#2#$-.(<br />

CC<br />

Sinónimos:<br />

B61(/'$)#%*"!$ <br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano caya, adrito, aucar, aucar <strong>de</strong>l<br />

monte, cedrillo, orococillo, ucá<br />

Ciuitano uá<br />

uarani bocaya<br />

rinitario tomi<br />

uraar utaa<br />

Descripción morfológica: atia rbol <strong>de</strong> <br />

m <strong>de</strong> alto ronco <strong>con</strong> cortea eterior ri o<br />

marrn, <strong>con</strong> creta corcoa dura y imilare a<br />

eina y cortea interior roa o roada oa im!<br />

ariinnada y alterna lore blanca, euea<br />

y aromática ruto drua loboa, cm <strong>de</strong><br />

laro, er<strong>de</strong>, tornándoe amarillo al madurar<br />

"'<br />

Parte utilizada: edicinal a cortea oee ro!<br />

ieda<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: una y caare, ciuitania y<br />

antanal, amaonia, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, boue e!<br />

mi<strong>de</strong>ciduo ciuitano<br />

&15201PH91


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"(<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

e an i<strong>de</strong>ntificado comueto en B61(/'$)#313,'( ariedad taerebá y en la ariedad caá uando mi!<br />

croetraccin en ae lida P y <strong>de</strong>tilacin y etraccin imultanea o comueto má abundan!<br />

te en taerebá on cariofileno, butirato <strong>de</strong> etilo y eanoato <strong>de</strong> etilo n la ariedad caá lo comueto ma<br />

abundante on mirceno y betaelandreno o comueto carofileno y limoneno on redominante en la<br />

ariedad taerebá y mirceno y cimeno redominan en la ariedad caá Ceantune !"#$%& l análii<br />

fitoumico a artir <strong>de</strong> etraccin en bae a metanol y etanol reorta la reencia <strong>de</strong> tanino, antrauinona,<br />

aonoi<strong>de</strong>, lucidoy aonina yoa !"#$%&# <strong>de</strong>má eite la reencia <strong>de</strong> reina, rotena y triter!<br />

eno oru !"#$%& a oa tambin oeen <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>, enole, ácido acrbico, niacina, riboaina,<br />

tiamina ou umeula y , , a, Cay P ou umeula <br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada e encuentran<br />

Ansiolítica. o etracto en metanol y etanol <strong>de</strong> oa no reentaron eecto tico en ratone, eliminaron el<br />

comortamiento areio en rata y redueron el tiemo <strong>de</strong> nado en ratone, <strong>con</strong>firmando a el eecto anioltico<br />

yoa !"#$%& <br />

Anti<strong>con</strong>ceptiva. o etracto <strong>de</strong> etanol a artir <strong>de</strong> oa oeen actiidad anti<strong>con</strong>cetia en rata, ero no a<br />

actiidad abortia cendu e a oa tambin <strong>de</strong>tienen el roceo <strong>de</strong> eermatonei y alteran<br />

la moroloa <strong>de</strong> lo tbulo eminero y <strong>de</strong>l eiddimo en rata, induciendo inertilidad l tratamiento <strong>con</strong><br />

etracto acuoo a artir <strong>de</strong> oa rooca una rerein en la clula <strong>de</strong> la lándula ituitaria en rata itar<br />

uuo !"#$%& b


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Anti<strong>con</strong>vulsiva. e an <strong>de</strong>crito eecto edatio en ratone y rata tro comueto enlico tambin re!<br />

ente en lo etracto motraron actiidad anti<strong>con</strong>uliaantidoaminerica o e reortaron eecto tico<br />

en rata ni ratone yoa !"#$%& <br />

Antiinflamatoria. tracto metanlico <strong>de</strong> comueto a artir <strong>de</strong> oa motraron reueta antiinamatoria<br />

en rata itar oru !"#$%& <br />

Antiviral. artir <strong>de</strong> etracto <strong>de</strong> oa y tallo e obtuieron do comueto ellaitanino, lo cuale motraron<br />

actiidad antiiral <strong>con</strong>tra Coacie y ere imle Cortout !"#$%& o comueto obtenido a artir<br />

<strong>de</strong> etracto <strong>de</strong> oa y tallo tere caeolo motraron actiidad antiiral <strong>con</strong>tra Coacie y ere imle<br />

Cortout !"#$%&#<br />

Leishmanicida. na raccin <strong>de</strong> B&#313,'(#caracteriada como ácido tánico motr el meor reultado <strong>con</strong>tra do<br />

orma <strong>de</strong> eimania ccioly !"#$%& <br />

dicionalmente a la roieda<strong>de</strong> mencionada, eite una amlia biblioraa <strong>con</strong> reerencia a actiida<strong>de</strong> an!<br />

tieiltica, antiictica, antibacteriana, antielmintica, antimalaria, antimicrobiana, antioidante, inibidora<br />

<strong>de</strong> la betalactamaa, uncin emotática, inoi, aumento <strong>de</strong> cailaridad, moluuicida, ntei reducida<br />

<strong>de</strong>l lutatin, edatia, ubtituto <strong>de</strong> itamina C y cicatriante a mayora <strong>de</strong> eta actiida<strong>de</strong> e atribuyen a la<br />

reencia <strong>de</strong> comueto tanino, aonoi<strong>de</strong>, enole y antrauinona yoa !"#$%& <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

tracto <strong>de</strong> metanol a artir <strong>de</strong> oa inducen aborto en ratone a artir <strong>de</strong>l tercer trimetre <strong>de</strong> embarao<br />

oru !"#$%& , a nyanu <br />

")


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

50&62')*+#%#(6*)72)1066%#6Per raue e Brion P<br />

&'()*+<br />

PC<br />

Sinónimos:<br />

F6'*3#%!6"16D:%%*3 Per uell e Bent<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano6Pereil iletre<br />

uecua ita ereil<br />

#*<br />

Descripción morfológica: atia ierba nual o e!<br />

renne allo ue<strong>de</strong> er muy ramificado, <strong>de</strong>licado, erec!<br />

to o reclinado obre el uelo ero <strong>con</strong> lo etremo<br />

acen<strong>de</strong>nte labra e cm <strong>de</strong> alto, raramente<br />

ata m oa <strong>con</strong> ecolo cm, bae anca en<br />

orma <strong>de</strong> aina norecencia umbela imle o com!<br />

ueta lore <strong>con</strong> talo oale, blanco ruto ma!<br />

duro, loboo a ooi<strong>de</strong>, mm <strong>de</strong> laro, olor a aio<br />

o anaoria al etruare<br />

Parte utilizada: ,-# .(-+/-# 0+/01-# .*)00# .1*.'02-20)#<br />

medicinale<br />

Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare, ca!<br />

co, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>!<br />

ciduo ciuitano, boue eco caueo, camo ce!<br />

rrado, abana beniana <strong>de</strong>l norte, abana beniana<br />

<strong>de</strong>l ur, yuna, boue tucumanoboliiano, boue<br />

errano caueo, áramo yunueo, una meda,<br />

una eca y boue <strong>de</strong> I1%:%!6')<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, , P, P, C,<br />

<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao , fiebre , , ulmone ,<br />

uto , , urinarioreorductio , ,<br />

otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

#!<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> E:4%1)6!23*3#%!6"16D:%%*3T tambin llamado F6'*3#<br />

%!6"16D:%%*3T reel la reencia <strong>de</strong> ácido rao, ruo amino, cumarina, eteroi<strong>de</strong> yo tritereno, luc!<br />

ido anico y tanino <strong>con</strong><strong>de</strong>nado e oua !"#$%& o ruto <strong>con</strong>tienen rotena, carboidrato,<br />

aceite olátile, cumarina, cumarina y lo cumarinlucoido letoylloido, mannita, idrocarburo ter!<br />

nico, enole, alcaloi<strong>de</strong> y aonoi<strong>de</strong> aienina, uercetina aoo !"#$%& , aaeta o aceite<br />

eenciale <strong>de</strong> la oa, ruto y race on rico en timoidrouinona mel ter, iotimol metil ter, timol metil<br />

ter, cimeno y terineno o aceite <strong>de</strong> ruto y race, a<strong>de</strong>má, <strong>con</strong>tienen comueto olátile al<strong>de</strong>dico,<br />

como el cuminal<strong>de</strong>do y el terinenal elal !"#$%& ambin e a <strong>de</strong>tectado ,dimetoicimeno y<br />

caracrol metil ter erma !"#$%&#<br />

luna <strong>de</strong> la actiida<strong>de</strong> armacolica ue e reortan en la literatura cienfica ara E:4%1)6!23*3#%!6"1><br />

6D:%%*3 on<br />

Antibacteriana. l aceite eencial <strong>de</strong> la lanta motr actiidad mo<strong>de</strong>rada <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#B"2!6"1><br />

4144*)#3*"$()T#@2O'('$#D!2,'41%$#:#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$ in !"#$%& , erma !"#$%& <br />

Antioxidante. l etracto metanlico <strong>de</strong> lo ruto, rico en comueto enlico y aonoi<strong>de</strong>, motr una caa!<br />

cidad antioidante mayor a la <strong>de</strong>l ácido acrbico '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antimutagénica. o aonoi<strong>de</strong> aienina y uercetina, ailado <strong>de</strong> lo ruto, combatieron la anomala en!<br />

tica inducida or la ciclooamida en ratone aoo !"#$%& <br />

Quimiopreventiva y antitumoral. tudio ei<strong>de</strong>miolico y eerimentale indican ue lo comueto re!<br />

ente en Cycloermum letoyllum oeen roieda<strong>de</strong> antioidante y antiinamatoria, mima ue ue!<br />

<strong>de</strong>n inibir la ormacin, romocin y rorein tumoral n eecto, la raccin rica en aonoi<strong>de</strong>, ailada <strong>de</strong> lo<br />

ruto, motr un otencial uimioreentio rente a la carcinonei cutánea inducida or B en ratone,<br />

modulando la eroidacin lidica cutánea y etimulando la caacidad antioidante aoo !"#$%&#<br />

Hipoglucemiante. o aceite eenciale <strong>de</strong> la oa y ruto motraron una actiidad inibitoria <strong>de</strong> la enima<br />

amilaa inificatiamente mayor a la <strong>de</strong> la acarboa ármaco ue e utilia actualmente ara <strong>con</strong>trolar lo<br />

niele <strong>de</strong> lucoa en aciente diabtico elal !"#$%& <br />

#"


Sinónimos:<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

8+"%9-"(232+"7"6oo rn ontella oy<strong>de</strong>r<br />

PCC<br />

=122!('$#1/12$"$#oo rn indl<br />

Nombres Vernaculares:#<br />

Catellano Carui mura, uruma<br />

uaran uuaroi<br />

Descripción botánica y geografica atia nreda<strong>de</strong>ra<br />

treadora, alo ubecente oa dimora, ineriore<br />

oadolanceolada, ueriore trianulare atada <strong>con</strong><br />

tre lbulo lore blanco erdoa ruto ooi<strong>de</strong>, <br />

cm <strong>de</strong> laro emilla ruoa, color ocuro<br />

Parte utilizada: l láte y oa oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

Macroregion: alle, yuna y caare, caco, ciuita!<br />

nia y antanal<br />

##<br />

Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />

boue eco caueo, boue tucumanoboliiano, a!<br />

lle eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, C, <br />

Usos reportados en medicina tradicional:<br />

Corananre etmao iel


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

#$<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

F2$*G'$#1/12$"$ e caracteria eecialmente or u <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> enima roteoltica <strong>con</strong>centrada en el láte<br />

<strong>de</strong>l tallo y lo ecolo <strong>de</strong> la lanta rribre !"#$%& e ete láte e a ailado a enima roteaa morrena!<br />

na bren tra roteaa ailada <strong>de</strong> la ubamilia cleiaceae, erteneciente a la amilia ocyna!<br />

ceae, on acleana, acleana , acleana B, acleana , calotroina , , y , rocerana, arauana <br />

, y , acleana , morrenana b , unatrana c y acleana C eueiro !"#$%&#<br />

a enima roteaa ocuan el rimer luar en el mercado mundial <strong>de</strong> enima <strong>de</strong>bido a ue la rotelii cam!<br />

bia la roieda<strong>de</strong> umica, ica, biolica e inmunolica <strong>de</strong> rotena inolucrada <strong>con</strong> muco roceo<br />

biotecnolico a roiedad <strong>de</strong> mantenere actia en amlio rano <strong>de</strong> y temeratura, la ace muy in!<br />

tereante ara alicacione alimentaria y armacutica Priolo !"#$%&# <strong>de</strong>má, e abe ue la roteaa<br />

no lo e encuentran en lanta, ino tambin en microoranimo y aráito, don<strong>de</strong> cumlen role indien!<br />

able ara la irulencia y el ataue acia itema inmune <strong>de</strong>l ued , etán inolucrada en el <strong>de</strong>arrollo<br />

<strong>de</strong> muca enermeda<strong>de</strong> <strong>de</strong>eneratia e inaia cáncer, , Caa, malaria, euitoomiai, leimer,<br />

oteooroi, artriti, ama y muca otra, or lo ue u caracteriacin y etudio como enima diana e clae<br />

ara el <strong>de</strong>arrollo <strong>de</strong> ármaco inibidore <strong>de</strong> u actiidad bren <br />

Por otra arte, el etracto eánico <strong>de</strong> lo ruto <strong>de</strong> una eecie <strong>de</strong>l mimo nero, F2$*G'$#)!2'4'0!2$, <strong>de</strong>motr<br />

actiidad analica y antiinamatoria, mientra ue lo etracto diclorometánico <strong>de</strong> lo ruto y emilla di!<br />

minuyeron la rein arterial '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

8')-32')*+#"(:%*$+"&12;$6".&2 cltdl<br />

PCC<br />

Sinónimos:<br />

F)6'/1)6!23$#A*!,2$4D1>,%$(41#01&#3$%3!$($ arr<br />

Nombres Vernaculares:<br />

yoreo bedu<br />

Catellano Cacacaca, uebracoblanco,<br />

ymara aca aca<br />

uaran iraro uau<br />

eenaye liteni<br />

Descripción morfológica: atia rbolito y árbol, iem!<br />

reer<strong>de</strong>, in láte, ue<strong>de</strong> alcanar m <strong>de</strong> altura ronco<br />

ebelto y recto, cortea ruoa, ruea y alo arietada<br />

en laca cuadrada euea oa eritente im!<br />

le, lámina anotamente eltica lanceolada, uerte!<br />

mente coriácea, rida, einecente y unante en<br />

el áice, diueta en erticilo <strong>de</strong> a tre o a ece do<br />

oueta norecencia multiora lore amarillenta,<br />

erumada, laterale <strong>de</strong> menor lonitud ue la oa<br />

ruto olculo, coriáceo a emileoo, er<strong>de</strong> riáceo<br />

emilla numeroa y alada<br />

#%<br />

Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: alle, ciuitania y antanal, caco, lla!<br />

nura y abana<br />

Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />

boue eco caueo, abana beniana <strong>de</strong>l ur, bo!<br />

ue errano caueo y alle eco<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , dolor <strong>de</strong> cabea , , e!<br />

tmao , , C, fiebre , iel , ,<br />

ueo , C, ulmone C, otro , C


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

#&<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

o metabolito ecundario <strong>de</strong>tectado incluyen eteroi<strong>de</strong>, tanino, alcaloi<strong>de</strong> y aonina, aunue la mayor<br />

arte <strong>de</strong> la actiidad biolica <strong>de</strong> la eecie etá centrada en u <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> oi !"#$%& e<br />

an i<strong>de</strong>ntificado alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>, como la aidoermina, iombina <strong>de</strong> lieira !"#$%& , uebra!<br />

cidina, iriolidina, rainilam alcaloi<strong>de</strong> lactámico, no indlico yon !"#$%& a y acetilauamidina yon !"#<br />

$%& b<br />

nayo biolico realiado muetran la iuiente roieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> la eecie<br />

Antiinflamatoria y analgésica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la cortea motr eecto antiinamatorio '(#


8')-32')*+#"(+-


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

#(<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a eecie e caracteria or u <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> indlico e ailaron lo alcaloi<strong>de</strong> caboina , caboina<br />

B, iocaboina B, caraanaubina e iocaracaanaubina e la oa y tallo ambin e ail alocidina <strong>de</strong> lo<br />

tallo eina !"#$%&# e la cortea tambin e ailaron lo alcaloi<strong>de</strong> aricina, ioreerilina y reerilina<br />

ieira !"#$%& <br />

nayo biolico realiado muetran la iuiente roieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> la eecie<br />

Antiprotozoaria. Caboina motr actiidad antiaraitaria <strong>con</strong>tra M!')D3$('$#'(0$("*3 y rpanosoma crui $#<br />

Caboina B motr actia <strong>con</strong>tra Trpanosoma crui inuno <strong>de</strong> eto comueto reent citotoicidad obre<br />

clula C <strong>de</strong> mamero eina !"#$%&# Por otra arte, el etracto diclorometánico <strong>de</strong>l tallo motr una<br />

intena actiidad inibitoria <strong>de</strong> I%$)31/'*3#0$%4'6$2'*3#e lieira eneue !"#$%&#<br />

dicionalmente, enayo biolico realiado en alcaloi<strong>de</strong> indlico, ailado <strong>de</strong> aria eecie <strong>de</strong>l nero<br />

F)6'/1)6!23$, <strong>de</strong>motraron eecto antiadrenrico, inibidore <strong>de</strong> la <strong>con</strong>traccione muculare, ioten!<br />

ore, analico, araiticida, antibacteriano, citotico y antitumorale Pereira !"#$%& <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

uco alcaloi<strong>de</strong> indlico ailado <strong>de</strong>l nero F)6'/1)6!23$#oeen eecto mutanico en clula <strong>de</strong> B$%31><br />

(!%%$#":6D'3*2'*3, en cultio <strong>de</strong> clula mamaria y ulmonare, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> eecto inibitorio <strong>de</strong> la monoa!<br />

minooidaa en teido animal, crecimiento <strong>de</strong> mitoi y <strong>de</strong> fibroblato cardaco Pereira !"#$%&


="66*'-"(


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

$*<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l análii fitoumico reliminar reel la reencia <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>, olienole, tereno, tanino y eterole o!<br />

ranPalacio !"#$%&#a ambin e <strong>de</strong>termin un <strong>con</strong>tenido roteico <strong>de</strong>l y la reencia <strong>de</strong> aminoácido<br />

libre ácido aártico, ácido lutámico, erina, itidina, licina, treonina, arinina, alanina, tiroina, metionina,<br />

alina, enilalanina, ioleucina, leucina y liina oranPalacio !"#$%& b tro comueto ailado on lo<br />

alcaloi<strong>de</strong> indlico alletina, aidoermina, metoidicotina, aaricina, tubotaiina, incadiormina, <strong>con</strong>!<br />

dilocarina, rainilam, aidoermatina, alocidina, ooalocidina ce !"#$%&# y alleiacotami!<br />

na o anto Pao !"#$%&#<br />

l alcaloi<strong>de</strong> alleiacotamina e a caracteriado como multiuncional, ue a <strong>de</strong>motrado actiidad inibitoria<br />

<strong>de</strong> enima <strong>con</strong> actiidad neuro<strong>de</strong>eneratia, como la monoaminooidaa , irtuna y , butirilcolineteraa<br />

y catecolmetiltraneraa o anto Pao !"#$%& <br />

Por otra arte, el etracto <strong>de</strong> H$%%!)'$#7%$,2$#motr actiidad antinica <strong>con</strong>tra ='421)612*3#7:6)!*3T#+2'><br />

chophton rubrum Trichophton mentagrophtes pi<strong>de</strong>rmophton occosum eta#!"#$%


Sinónimos:#<br />

8&+2&2#-"(727"-(art<br />

CC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

;$4"2')#6$


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

$"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

el meocario <strong>de</strong> lo ruto <strong>de</strong> F421413'$#$4*%!$"$#e ail el comueto alactolucomannan , olia!<br />

cárido <strong>con</strong> otencial adyuante Pereira da ila !"#$%& a ula <strong>de</strong> F421413'$#$4*%!$"$ bocaiua <strong>con</strong>tiene<br />

aroimadamente umedad, lido, , rotena, <strong>de</strong> carboidrato, , cenia y , fibra<br />

l otaio e el mineral <strong>con</strong> mayor <strong>con</strong>centracin m, euido or calcio m y cobre m a<br />

ula <strong>con</strong>tituye una rica uente <strong>de</strong> cobre, inc y otaio ara nio e la <strong>con</strong>i<strong>de</strong>ra tambin rica en caroteno<br />

m <strong>de</strong> ula interal, <strong>con</strong>tribuyendo al enrriuecimiento <strong>de</strong> la dieta reional como uente <strong>de</strong> nutriente,<br />

itamina , cobre, otaio y inc amo !"#$%& <br />

n rata ue uren <strong>de</strong> <strong>de</strong>lecin <strong>de</strong> itamina , la biodionibilidad <strong>de</strong> caroteno aimilable a artir <strong>de</strong> la<br />

ula la eecie e mayor ue el caroteno uro amo !"#$%& a emilla oeen <strong>con</strong>tenido eleado<br />

<strong>de</strong> aceite , rotena y fibra a rinciale rotena oluble ailada on lobulina<br />

y lutelina a raccione roteica on rica en lo aminoácido eenciale metionina, citena,<br />

alina y leucina o aminoácido eenciale má limitante, en eecial ara nio <strong>de</strong> a ao <strong>de</strong> edad, on<br />

treonina y liina Comarada <strong>con</strong> el coco y el anacardo, eta eecie e rica en calcio, oro y mananeo ero<br />

no e uficiente ara abatecer la <strong>con</strong>centracione recomendada ara la dieta adulta iane !"#$%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

n la ula redominan ácido rao monoinaturado, eecialmente ácido oleico te aceite en u<br />

orma natural tiene actiidad diurtica y otencial antiinamatorio, inibiendo notablemente en rata el e<strong>de</strong>ma<br />

roducido or el ala carraeenan a la ora a adminitracin oral <strong>de</strong>l aceite inibe la miracin<br />

leucocitaria inducida or carraeenan en la caidad leural <strong>de</strong> la rata l aceite microencaulado oee adi!<br />

cionalmente actiidad antie<strong>de</strong>matonica y diurtica ecano !"#$%&#<br />

$38402356:3624i191:?:<br />

en raeel !"#$%& realiaron un etudio ara ealuar la toicidad <strong>de</strong>l aceite etrado <strong>de</strong> la ula <strong>de</strong> F421><br />

413'$#$4*%!$"$ PC en rata maco y embra itar a rata ueron ometida a do tratamiento toici!<br />

dad auda, don<strong>de</strong> lo animale inirieron m <strong>de</strong>l aceite y toicidad ubauda don<strong>de</strong> inirieron <br />

m o reultado muetran ue la rata ometida a toicidad aua urieron mortalidad o alteracione <strong>de</strong><br />

<strong>con</strong>ducta ientra ue auella ue recibieron la doi <strong>de</strong> toicidad ubauda, no motraron cambio inifi!<br />

catio en arámetro ematolico, bioumico o itoatolico o reultado muetra una auencia <strong>de</strong><br />

toicidad aua y ubauda, la eoicin oral al aceite <strong>de</strong> F&#$4*%!$"$#en rata raeel !"#$%& <br />

Con idntica doificacin <strong>de</strong> PC, raeel !"#$%&# ealuaron lo eecto citotico, enotico y muta!<br />

nico mediante enayo cometa mtodo baado en electroorei <strong>de</strong> el ue mi<strong>de</strong> el dao <strong>de</strong>l celular y la<br />

rueba <strong>de</strong>l microncleo enayo !(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:#<br />

Attalea princeps art<br />

Attalea ecelsa art e ren<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano cere, caci, motac<br />

Cacobo ebini<br />

Ciuitano rucuri<br />

acineri ami<br />

Paioneo otai<br />

acana umi<br />

rinitario ocno<br />

imane anai<br />

imaneoeten anai<br />

uraare ie<br />

Attalea phalerata art e ren<br />

CC<br />

$$<br />

Descripción morfológica:<br />

atia Palmera olitaria <strong>de</strong> m <strong>de</strong> alto y cm<br />

<strong>de</strong> diámetro ronco <strong>de</strong>namente cubierto <strong>con</strong> la ba!<br />

e <strong>de</strong> la oa oa <strong>con</strong> inna irreularmente<br />

diueta e inerta en tre lano norecencia raci!<br />

mo interoliar, <strong>con</strong> ednculo laro, crece al niel <strong>de</strong> la<br />

oa, interoliar lore blancuca a amarillenta ruto<br />

elioi<strong>de</strong>, cácara dura, amarillento cuando madura,<br />

ula interna aceitoa, uae, cremoa <strong>de</strong> color amarillo<br />

a anaranado inteno, dulce emilla or ruto<br />

Parte utilizada: a ra oee roieda<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />

antanal, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, abana beniana<br />

<strong>de</strong>l norte, abana beniana <strong>de</strong>l ur, camo amani!<br />

co<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

enutricin , , , dolor <strong>de</strong> cabea C,<br />

, etmao C, , , , , , fie!<br />

bre C, , , ueo C iel C, , , ,<br />

, ulmone , , urinarioreroductio ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

$%<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

Attalea phalerata motr una <strong>con</strong>i<strong>de</strong>rable citotoicidad rente a tre linae celulare C carcinoma <strong>de</strong> colon<br />

umano, lioblatoma y B melanoma y <strong>con</strong> doorrubicina como <strong>con</strong>trol oitio a!<br />

moud !"#$%& <br />

iten muco má etudio realiado en otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero,#F&#)6!4'1)$T tambin <strong>con</strong>ocida como<br />

N2,'7(:$#)6!4'1)$#$#N2,'7(:$#6D$%!2$"$& ntre lo comueto i<strong>de</strong>ntificado ara eta eecie e encuentran<br />

tanino, acare, aonina, eteroi<strong>de</strong> y tritereno ei <strong>de</strong> oua !"#$%& el meocario <strong>de</strong> ruto e<br />

ail un oliacárido <strong>con</strong> etructura <strong>de</strong> tio lucano, ue incrementa la aocitoi '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

enn y colaboradore robaron un etracto <strong>de</strong> etanol <strong>con</strong> eicariomeocario obre la iabilidad,<br />

moroloa y metabolimo <strong>de</strong> aria lnea celulare leucemia, cáncer <strong>de</strong> mama umano, fibroblato <strong>de</strong> ratn<br />

y linocito umano reco l etracto diminuy la iabilidad <strong>de</strong> toda la clula doi<strong>de</strong>endiente, eecto<br />

muco má ronunciado en la lnea celulare tumorale ue en la no tumorale ta diminucin ue euida<br />

or <strong>con</strong>traccin celular, alteracione morolica y notoria <strong>con</strong><strong>de</strong>nacin <strong>de</strong> lo ncleo o reultado uieren<br />

-#Attalea speciosa como uente romioria <strong>de</strong> nueo aente antineoláico<br />

$38402356:3624i191:?:<br />

l meocario tambin e rico en comueto tico como tanino y aonina Para ealuar eta otencial<br />

toicidad auda e adminitr a ratone un etracto <strong>de</strong> meocario en doi nica <strong>de</strong> , y <br />

alimentacin orada, ruo a ue mayor a lo o e <strong>de</strong>tectaron alteracione <strong>de</strong>l comor!<br />

tamiento o eo cororal ni eecto en el aecto macrocico o microcico <strong>de</strong> lo rano eaminado e<br />

ober un incremento en la oataa alcalina y diminucin <strong>de</strong> la <strong>con</strong>centracin <strong>de</strong> urea en todo lo ruo y<br />

e roduo un aumento inificatio <strong>de</strong> triacillicrido en uno <strong>de</strong> ello n <strong>con</strong>cluin, el tratamiento audo <strong>con</strong><br />

doi alta <strong>de</strong>l etracto ue<strong>de</strong> aectar aluno arámetro bioumico en orma dura<strong>de</strong>ra, aunue in eecto a<br />

niel tiular o en el eo cororal o <strong>de</strong> rano ailado Barroueiro !"#$%& <br />

$&<br />

ambin e ealu la toicidad, citotoicidad y enotoicidad <strong>de</strong> la arina <strong>de</strong>l meocario na <strong>con</strong>centracin<br />

<strong>de</strong> mm tuo eecto tico y citotico inificatio en el meritema <strong>de</strong> la cea F%%'*3 Por el mtodo<br />

<strong>de</strong> recuencia <strong>de</strong> aberracin cromomica, la <strong>con</strong>centracin <strong>de</strong> mml tuo eecto enotico inificatio<br />

ero ninuna <strong>de</strong> la <strong>con</strong>centracione ue enotica or el mtodo <strong>de</strong> recuencia <strong>de</strong> microncleo a toicidad<br />

auda <strong>de</strong>l etracto acuoo <strong>de</strong>l olo no tuo eecto <strong>de</strong> rieo en la mayora <strong>de</strong> arámetro ematolico y bio!<br />

umico <strong>de</strong> ratone adulto amoco roduo alteracione en la actiidad locomotora y coordinacin motora <strong>de</strong><br />

lo ratone o anto e ila


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Chamaedorea angustisecta6Burret<br />

CC<br />

Sinónimos:<br />

ED$3$!/12!$#%!1(') oore<br />

Nombres Vernaculares:<br />

Catellano Palmita, iyaya, eyeye, iyeyi<br />

acana uaua<br />

imaneoten taai<br />

Descripción morfológica: atia Palmera, inerme e!<br />

uea, <strong>de</strong><strong>de</strong> uno cenmetro ata m <strong>de</strong> altura<br />

oa madura on la má euea <strong>de</strong> toda la al!<br />

ma, innada norecencia interoliar ero a ece in!<br />

traoliar, ramificada en un or<strong>de</strong>n, la etiminada or<br />

nudo, la iltilada olitaria or nudo lor dioica, er!<br />

<strong>de</strong>, in aroma ruto drua, narana o roa ata nero<br />

Parte utilizada: o tallo, ra y ore oeen roieda!<br />

<strong>de</strong> medicinale<br />

$'<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, llanura y<br />

abana<br />

Hábitat: m Boue medo, abana beniana<br />

<strong>de</strong>l norte, abana beniana <strong>de</strong>l ur, camo amani!<br />

co, yuna<br />

Distribución nacional: B, P, P<br />

Usos reportados en medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , etmao , iel , <br />

, urinarioreroductio


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

$(<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

e ealu el eecto antituio en ratone <strong>de</strong> etracto <strong>de</strong>#ED$3$!/12!$#"!6!G'%1"!, adminitrado or a oral l<br />

etracto acuoo no tuo eecto antituio o etracto <strong>de</strong> metanol y cloroormo muetran actiidad doi<strong>de</strong>!<br />

endiente en el rano m la doi <strong>de</strong> m, inibieron la to en un y reectia!<br />

mente, comarable al eecto roducido or el aente antituio teobromina Pre !"#$%& <br />

e ealu en ratone el eecto iolicemiante <strong>de</strong> dierente doi <strong>de</strong>l etracto <strong>de</strong> acaya ED$3$!/12!$#"!6!><br />

G'%1"! adminitrado or a intraeritoneal a dierente doi a adminitracin <strong>de</strong> m en ratone nor!<br />

molucmico reduo la lucoa anunea en , <strong>con</strong>firmándoe la actiidad iolicemiante <strong>de</strong> la eecie<br />

oble Carrana


Nombres vernaculares:<br />

Catellano a, aai, alma <strong>de</strong> roario<br />

Cacobo Panabi<br />

acineri ai<br />

rinitario utno<br />

imaneoten aere<br />

uraare urii<br />

acana uida<br />

>%7*+)*()+*&"72+-"6art<br />

CC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Descripción botánica: atia Palmera olitaria, <strong>de</strong> <br />

m <strong>de</strong> alto y cm <strong>de</strong> diámetro ronco olitario, lio<br />

ace a<strong>de</strong>nticia lia y roa, ormando una <strong>de</strong>na e!<br />

tructura en la bae oa, <strong>de</strong> aro m <strong>de</strong> laro,<br />

incluyendo el eciolo Pinna oueta or lado,<br />

nerio central rominente, <strong>de</strong>cen<strong>de</strong>nte norecen!<br />

cia racimo inraoliar ruto drua loboa, cm <strong>de</strong><br />

diámetro, rura o nero<br />

Parte utilizada: a ra oee roieda<strong>de</strong> medicinale<br />

$)<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />

antanal, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo yuna<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , fiebre C, <strong>de</strong>nutricin<br />

y , diabete , dolor <strong>de</strong> cabea ,<br />

etmao , ueo , , iel , , ul!<br />

mone C, , urinarioreroductio , ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

%*<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a eecie <strong>con</strong>tiene ácido rao, incluyendo el ácido almtico <strong>de</strong> raa, ácido eteárico y<br />

a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> ácido oleico l ácido oleico tiene calidad comarable a alta, aceite <strong>de</strong> olia y canola, lo ue uiere<br />

eecto cardiorotectore y anticancereno Catillo !"#$%&#<br />

a eecie a recibido muca atencin como una uerruta or u alto otencial antioidante, la ula <strong>de</strong>l<br />

ruto reult er uerior en todo lo enayo umico realiado an !"#$%& Como arte <strong>de</strong> un etudio<br />

<strong>de</strong> nueo roducto naturale antialdico, e ailaron do comueto <strong>de</strong> la race <strong>de</strong> la alma el <strong>de</strong>idrodi!<br />

<strong>con</strong>ierildibenoato liado a linano y el ácido idroibenoico l ltimo oee una mo<strong>de</strong>rada actiidad anti!<br />

aldica enen !"#$%& <br />

o etracto oeen ario comueto olienlico <strong>con</strong> roieda<strong>de</strong> antioidante o reente en mayor<br />

cantidad on la orientina, ioorientina y el ácido anlico dicionalmente la antocianina cianidinalucido<br />

y cianidinarutinido, on utancia relacionada a roieda<strong>de</strong> antioidante, antiinamatoria, antirolie!<br />

ratia y cardiorotectora amauci !"#$%&#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

a antocianina on lo olienole redominante en la ruta in emilla tanto en @&#1%!2$4!$#$#@&#62!4$"12'$%#<br />

reonable <strong>de</strong>l <strong>de</strong> la caacidad antioidante total n amba eecie tambin e encuentran aria ao!<br />

na cateuina, eicateuina, dmero y trmero <strong>de</strong> rocianidina y ácido enlico rotocatecuico, idroi!<br />

benoico, anllico, irnico y erlico urante lo roceo trmico C or minuto e areciaron r!<br />

dida <strong>de</strong>l <strong>de</strong> antocianina en @&#1%!2$4!$ y en @&#62!4$"12'$ lo cambio lee en comueto enlico<br />

no antociannico e ober diminucin roorcional en la caacidad antioidante to reultado<br />

muetran en amba eecie oeen un imilar erfil olienlico, comarable roieda<strong>de</strong> antioidante, ero<br />

lo mo<strong>de</strong>rada etabilidad fitoumica durante el calentamiento PacecoPalencia !"#$%&#<br />

e ailaron lo iuiente comueto <strong>de</strong> la race y tallo <strong>de</strong> oa <strong>de</strong> @&#62!4$"12'$ aonoi<strong>de</strong> uercetina,<br />

cateuina, eicateuina, rutina y atilbina, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> itoterollucoiranido odo lo etracto y<br />

aonoi<strong>de</strong> en<strong>con</strong>trado motraron actiidad antioidante uerior a B, iendo la atilbina la meno actia <strong>de</strong><br />

lo aonoi<strong>de</strong> la nica <strong>con</strong> actiidad comarable odo lo etracto tuieron actiidad citotica entre<br />

m ara y m ara , aunue menor ue el <strong>con</strong>trol laacol m l ito!<br />

terollucoiranido roorcion el <strong>de</strong> roteccin en una rueba <strong>de</strong> ealuacin antiletal obre el<br />

eneno <strong>de</strong> Botro araracá en ratone albino aloa !"#$%&#<br />

a inetiacin fitoumica <strong>de</strong> etracto <strong>de</strong> race y eciolo <strong>de</strong> oa en eano, acetato <strong>de</strong> etilo y metanol<br />

roorcion etimatenolona ácido idroibenoico lucoiranoilitoterol almitato <strong>de</strong><br />

itoterol mecla <strong>de</strong> itoterol y etimaterol, amirina y lueol, rie<strong>de</strong>linaona y idroirie<strong>de</strong>li!<br />

naona y lucoa a etimatenolona y el lucoiranoilitoterol dieron bueno reul!<br />

tado en el bioenayo <strong>de</strong> renacuao <strong>de</strong> almuera, ue <strong>de</strong>tecta comueto <strong>con</strong> uo otenciale como aente<br />

antitumorale, eticida y otro aloa Boaentura ace y eciolo <strong>de</strong>ecado reentaron a<strong>de</strong>má<br />

ario <strong>con</strong>tituyente olare etillucoiranido, metillucoiranido, y ramnoa, y <br />

lucoa, y arabinoa Boaentura aloa <br />

%!<br />

$38402356:3624i191:?:<br />

l <strong>con</strong>umo <strong>de</strong> la baya crece en el mercado internacional <strong>de</strong>bido a u eleado alor nutricional y enertico n<br />

ete etudio e ealu la reueta inmunolica <strong>de</strong> ratone inmuniado or a oral <strong>con</strong> <strong>de</strong> ula liofi!<br />

liada <strong>de</strong> aa, <strong>de</strong>tectándoe anticuero eecfico e en el uero mediante y or la tcnica <strong>de</strong> in!<br />

munoblo <strong>con</strong> inmunoreciitacin to reultado indican ue la baya ue<strong>de</strong> <strong>con</strong>i<strong>de</strong>rare como un alreno<br />

alimenticio lieira !"#$%&#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

8&".712')*+#%#(1-')-3%##C<br />

C<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Pea ea, torotoro<br />

Ciuitano aauioca<br />

Paioneo au<br />

Descripción morfológica: atia ierba <strong>de</strong> cm lo!<br />

re blanca muy euea uto er<strong>de</strong> einoo <strong>con</strong> o!<br />

10)#<br />

Parte utilizada: oda la lanta oee roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

Macroregion: alle, yuna y caare, ciuitania y<br />

antanal, llanura y abana<br />

%"<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo y alle eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, C, <br />

'5456038402?:4563=6;?6>3:191=?620?:1914=?;<br />

iebre P, iel C


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

%#<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

e la arte area <strong>de</strong> la lanta e ailaron euiterenlactona uaianolido como iidunlido , ci,<br />

ciermacranolido y lo melamolido acantoermal y B ta euiterenlactona oeen, en u e!<br />

tructura, un itema metilenlactona, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> carbonilo , inaturado y eoi, lo ue le <strong>con</strong>fiere<br />

una amlia ama <strong>de</strong> actiida<strong>de</strong> biolica, incluyendo la antimicrobiana y antitumoral e la oa e ailaron<br />

terenoi<strong>de</strong>, carboidrato, alcaloi<strong>de</strong>, lucido, aonoi<strong>de</strong>, aona, tanino álico, aonina, muclao e<br />

idrocarburo aliático tria<strong>con</strong>tano, butil eicoano y etacoanol Caraborty !"#$%&# ounbeme,<br />

!"#$%& l aceite eencial <strong>de</strong> la oa e rico en euitereno olátile ue incluyen cariofileno, u!<br />

muleno, coaeno, ido <strong>de</strong> cariofileno, biabolol y eatulenol, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> otro <strong>con</strong>tituyente olátile como<br />

caracrol, metil caracrol y al<strong>de</strong>do aliático iio !"#$%& enut !"#$%& n la race e <strong>de</strong>tectaron<br />

idrocarburo, alcoole, ácido aliático <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>na lara iio !"#$%&# y fitoeterole rao !"#$%&#<br />

ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica reortada y realdada or etudio cienfico ara F4$("D1)6!23*3#<br />

D')6'/*3#e encuentran<br />

Antibacteriana.6cantoermal B, la euiterenlactona mayoritaria <strong>de</strong> F4$("D1)6!23*3#D')6'/*3, motr<br />

actiidad electia <strong>con</strong>tra @("!214144*)#0$!4$%')#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*), a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> ue inibi el crecimiento<br />

20#B"$6D:%14144*)#$*2!*) reitente a la meticilina,#'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antiprotozoaria. tracto <strong>de</strong> la lanta on rico en alcaloi<strong>de</strong>, e motraron actio <strong>con</strong>tra clone <strong>de</strong> reerencia<br />

20#I%$)31/'*3#0$%4'6$2'*3 y tambin <strong>con</strong>tra cea <strong>de</strong> I%$)31/'*3#0$%4'6$2'*3 ailada <strong>de</strong> nio <strong>de</strong> entre y <br />

ao, iendo eta ltima alo má enible al etracto ue lo clone <strong>de</strong>má, el etracto motr baa citotoi!<br />

cidad en tre lnea celulare umana P, melanocito normale y B anon !"#$%& l etracto<br />

acuoo acdico <strong>de</strong> la arte area y la euiterenlactona ailada <strong>de</strong>l mimo, motraron actiidad antila!<br />

mdica '(#


8&10+2&6-.*('"7%+*-2-3*' am C<br />

C<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

f1=456<br />

F4D:214%'(!#4$(/'4$()#unt C<br />

P($6D$%'*3#)$"*2!'1'/!) am<br />

Nombres Vernaculares:<br />

Catellano ian tian maco, ira ira blanca<br />

uaran ateia<br />

Descripción morfológica: atia ierba <strong>de</strong> cm<br />

<strong>de</strong> alto oa imle, alterna, <strong>con</strong> en ubecente<br />

norecencia catulo lore blanca lorece entre u!<br />

lio y aoto<br />

Parte utilizada: a oa y ore oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare, caco,<br />

ciuitania y antanal<br />

%%<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>!<br />

ciduo ciuitano, camo cerrado, boue tucuma!<br />

noboliiano, boue errano caueo, una meda,<br />

una eca<br />

Distribución nacional: C, C, P, , C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , P, etmao C, , <br />

, P, , fiebre , ueo C, ulmone<br />

C, , , , uto C, urinariorero!<br />

ductio C


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

%&<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

F4D:214%'(!#)$"*2!'1'/!) e caracteria or u alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> olienole y aonoi<strong>de</strong> ntre lo aonoi<strong>de</strong><br />

ailado <strong>de</strong> eta eecie, lo mayoritario on luteolina y uercetina, aunue tambin e a i<strong>de</strong>ntificado me!<br />

tiluercetina, tere <strong>de</strong> alaninametil ter iera, !"#$%&#, alanina metil ter, alanina erraro !"#<br />

$%&# y otro <strong>de</strong>riado ambin e an i<strong>de</strong>ntificado cal<strong>con</strong>a acyrobical<strong>con</strong>a olcu !"#$%&#,<br />

ácido enlico ácido caeico, ácido cloronico y ácido iocloronico Polyodoro !"#$%& , dibenourano<br />

renilado acyrobenourano Carney !"#$%& , metil<strong>de</strong>metilauriceirona oray !"#$%& , na!<br />

alina , orolucinol irona renilada Caero !"#$%&#, tere <strong>de</strong> calleryanina erraro !"#$%& ,<br />

oliacárido uelado a un in metálico Pulmann !"#$%&#, ácido rao, eterole antin !"#$%& y<br />

aceite eenciale o Carmo !"#$%& <br />

a actiida<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara F4D:214%'(!#)$"*2!'1'/!) incluyen<br />

Antimicrobiana. a <strong>de</strong>coccin <strong>de</strong> la lanta motr actiidad inibitoria <strong>de</strong> aria cea <strong>de</strong> B"$6D:%14144*)#$*2!*)%#<br />

ailada <strong>de</strong> aciente <strong>con</strong> acn y otra ineccione Calo et al o etracto clorrmico y eánico <strong>de</strong> la<br />

inorecencia, tambin motraron actiidad <strong>con</strong>tra cea <strong>de</strong> B"$6D:%14144*)#$*2!*) ailada <strong>de</strong> lece <strong>de</strong> aca<br />

inectada <strong>con</strong> matiti emo !"#$%& na mecla <strong>de</strong> uercetina, metiluercetina y metil<strong>de</strong>!<br />

metilauriceirona, ailado <strong>de</strong> la lanta, e motr actia <strong>con</strong>tra @)4D!2'4D'$#41%'#oray !"#$%& l tratamiento<br />

<strong>de</strong> rata inectada <strong>con</strong> +2:6$(1)13$#!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antioxidante. o etracto acuoo y metanlico <strong>de</strong> la lanta motraron una inificatia caacidad antioidante<br />

'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

?"&&1"+-'(3+"&%.&%6-@26-"#C<br />

C<br />

Sinónimos:<br />

;$44D$2')#6*%


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

%)<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

;$44D$2')#/2$4*(4*%'01%'$#e el rincial inrediente <strong>de</strong>l llamado roleo er<strong>de</strong> <strong>de</strong>l ur <strong>de</strong> Brail, un roducto<br />

natural roceado or la abea a artir <strong>de</strong> reina y bálamo eetale, muy aamado or u mltile ali!<br />

cacione medicinale a mayor arte <strong>de</strong> lo comueto ue e an i<strong>de</strong>ntificado en el roleo e encuentran<br />

tambin en lo coollo <strong>de</strong> ;$44D$2')#/2$4*(4*%'01%'$, aunue tambin lo aortan la oa, ore y tallo i!<br />

doriaa !"#$%&# o rinciale <strong>con</strong>tituyente <strong>de</strong> la lanta on lo aonoi<strong>de</strong> ioauranetina, aroma!<br />

<strong>de</strong>ndrinametil ter, lo tereno baccarina y lo ácido enlico arteilina C o ácido ,direnili!<br />

droicinámico, ácido caeico, ácido erlico, ácido cumárico y <strong>de</strong>riado renilado emo !"#$%& anto<br />

en el roleo, como en lo etracto <strong>de</strong> coollo y oa, el comonente mayoritario e la arteilina C Par !"#<br />

$%& a arte area <strong>de</strong> la lanta, rincialmente lo coollo, on rica en ácido cloronico y <strong>de</strong>riado<br />

<strong>de</strong>l ácido caeoilunico, aunue tambin <strong>con</strong>tienen ditereno <strong>de</strong> tio labdano, comueto renilado, ao!<br />

noi<strong>de</strong> y otro enole imle idoriaa !"#$%&# n la oa e <strong>de</strong>tectaron tritereno ácido urlico,<br />

ácido idroiurlico, ido <strong>de</strong> baccari, rie<strong>de</strong>lanol, aonoi<strong>de</strong> ioauranetina, aroma<strong>de</strong>ndrinametil<br />

ter, aemer<strong>de</strong>o, inobanina, <strong>de</strong>riado benourano icidona, ácido cumárico, ácido diidrocumárico<br />

y <strong>de</strong>riado renilado baccarina, druanina lactona <strong>de</strong>l ácido autriaco, acetato <strong>de</strong> autriaiuilo y un<br />

ditereno clerodano a ilailo#!"#$%&# iima !"#$%&# Par !"#$% e la race e ailaron<br />

75'2*#20#;$44D$2'), rie<strong>de</strong>lanol, icidona, idroi,diidroeuarina y idroitremetona iima !"#<br />

$%&# <strong>de</strong>má, ;$44D$2')#/2$4*(4*%'01%'$ tambin roduce un aceite eencial cuyo rincial comonente e<br />

el euitereno nerolidol loell !"#$%& <br />

ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica reortada y realdada or etudio cienfico ara ;$44D$2')#/2$4*(4*><br />

%'01%'$ e encuentran<br />

Antimicrobiana. l etracto diclorometánico <strong>de</strong> la oa motr actiidad antinica <strong>con</strong>tra E$(/'/$#J2*)!'#$#<br />

E2:6"14144*)#(!10123$() o ácido urlico y idroiurlico e motraron actio <strong>con</strong>tra una cea meti!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

3'('+*!10)')/0+/0#20#B"$6D:%14144*)#$*2!*) l aonoi<strong>de</strong> ioaaurenetina e actio <strong>con</strong>tra E$(/'/$#(!10123$()#<br />

a ilailo !"#$%& l aceite eencial <strong>de</strong> ;$44D$2')#/2$4*(4*01%'$#motr roieda<strong>de</strong> reductora <strong>de</strong> la<br />

laca bacteriana <strong>de</strong>ntal iual <strong>de</strong> eficiente ue la <strong>de</strong> ormulacione comerciale como Pla o iterine Pedrai<br />

!"#$%&#<br />

Antioxidante y hepatoprotectora. l etracto <strong>de</strong> la lanta, obtenido mediante ercolacin <strong>con</strong> roilenlicol,<br />

motr una otente actiidad antioidante en mito<strong>con</strong>dria ailada <strong>de</strong> ado <strong>de</strong> ratn, roteindola <strong>de</strong> da!<br />

o oidatio mediante catacin <strong>de</strong> radicale libre ica actiidad e atribuy al alto <strong>con</strong>tenido enlico <strong>de</strong>l<br />

etracto, ue <strong>con</strong>tena ácido caeico, ácido cumárico, ácido cinámico, arteilina C e ioauranetina uimare<br />

!"#$%&# l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la lanta, <strong>con</strong> un <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> ácido enlico muy imilar, tambin<br />

motr eto eecto een<strong>de</strong> !"#$%&#<br />

Antiinflamatoria y antinociceptiva. l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la oa diminuy inificatiamente la re!<br />

ueta nocicetia e inamatoria en dierente mo<strong>de</strong>lo '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

?"&&1"+-'(


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

&"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

;$44D$2')#7!(')"!%%1'/!), tambin <strong>con</strong>ocida como ;$44D$2')#"2'3!2$#*#;$44D$2')#42')6$T <strong>con</strong>tiene aceite een!<br />

ciale comueto rincialmente or ineno, acetato <strong>de</strong> carueilo y carueol enni !"#$%&#, a<strong>de</strong>má<br />

<strong>de</strong> otro comonente minoritario como ledol, eu<strong>de</strong>mol, ido <strong>de</strong> umuleno, limoneno, imePire !"#$%&#<br />

, cariofileno, nerolidol, elemeno, uaieno, cadieno, aroma<strong>de</strong>ndreno ui !"#$%& y otro ambin e<br />

an ailado aona, como euatrina, cirimaritina, ciriliol, iidulina, enanina y aienina, ue e <strong>con</strong>i<strong>de</strong>!<br />

ran lo rinciale comueto actio <strong>de</strong> la lanta, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> otro aonoi<strong>de</strong> como la uercetina, luteolina,<br />

neetina, rutina y euatorina e la arte area e ailaron <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l iuerol, olialacina y un ter<br />

icoilo <strong>de</strong>l ácido erlico enni !"#$%& tro comueto i<strong>de</strong>ntificado en ;$44D$2')#7!(')"!%%1'/!)#)*+#(*)#<br />

diterenoi<strong>de</strong> neoclerodano, como el idroi,clerodadieno,,diolido anuario, !"#$%&#,<br />

ácido unico imePire !"#$%&#, euiterenlactona ui !"#$%&#, aonina e oua !"#$%&#<br />

y un ter aromático uroyanai !"#$%&#<br />

ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica realdada or etudio cienfico ara ;$44D$2')#7!(')"!%%1'/!), etán<br />

Antimicrobiana. a euiterenlactona reente en la lanta motraron actiidad <strong>con</strong>tra B4D')"1))13$#3$(><br />

)1(''#$#Tripanosoma cruii l aonoi<strong>de</strong> enaanina reent actiidad antibacteriana <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#<br />

aureus Bacillus subtilis $#='4214144*)#%*"!*) l etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta motr eecto antiirale <strong>con</strong>tra lo<br />

iru <strong>de</strong> ere imle tio y <strong>de</strong> etomatiti eicular ui !"#$%&# aonoi<strong>de</strong> euatorina<br />

y una <strong>de</strong> la diterenlactona ailada motraron actiidad antimicrobiana enni !"#$%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antioxidante. l etracto acuoo <strong>de</strong> la arte area motr caacidad antioidante '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Baccharis latifolia ui Pa Per<br />

C<br />

Sinónimos:<br />

Baccharis oribunda unt<br />

;$44D$2')#2'6$2'$ unt<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Cilca, uma cilca<br />

ymara Cillca, aca clla<br />

uecua Cillco<br />

&$<br />

Descripción morfológica: atia rbuto erecto oco<br />

ramificado <strong>de</strong> ata m, labro oa alterna, reino!<br />

a, erbácea, <strong>con</strong> eciolo <strong>de</strong> cm, oadalanceola!<br />

da, bor<strong>de</strong> uniormemente aerrado, a y en la!<br />

bro bae auda, áice audo, cm <strong>de</strong> laro, <br />

cm <strong>de</strong> anco Caitulecencia en ancula terminale,<br />

edicelo <strong>de</strong> ,, cm, inolucro acamanado, filaria<br />

eriada lore numeroa, cremoa<br />

Parte utilizada: a arte area oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare<br />

Hábitat: m una, boue tucumanoboli!<br />

iano, alle eco, una meda<br />

Distribución nacional: C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao , ueo ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

&%<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> Baccharis latifolia reel la reencia <strong>de</strong> tritereno yo eteroi<strong>de</strong>, com!<br />

ueto enlico, acare reductore y aonoi<strong>de</strong> e la arte area <strong>de</strong> la lanta e ail un <strong>de</strong>riado re!<br />

nilado <strong>de</strong>l ácido cumárico, ditereno <strong>de</strong>l tio entlabdano y euitereno n el aceite eencial tambin e<br />

i<strong>de</strong>ntificaron monotereno como el limoneno comueto mayoritario, tueno, ineno y euitereno<br />

como el ermacreno , cadineno, ledol, cubenol y erbocci<strong>de</strong>ntaurano ntre lo aonoi<strong>de</strong> ailado <strong>de</strong> eta<br />

eecie e encuentran el ,dimetoiaemerol, ,dimetoiaienina, ramnaina, metoiramnaina,<br />

,dimetoiaienina, acacetina, metoiuercetina, luteolina y ,,trimetoiluteolina lore !"#$%& <br />

o comueto mayoritario <strong>de</strong>l etracto <strong>de</strong> Baccharis latifolia on lo aonoi<strong>de</strong> luteolina y acacetina a lu!<br />

teolina e un aonoi<strong>de</strong> amliamente ditribuido en eecie eetale y e an comrobado u roieda<strong>de</strong><br />

antiinamatoria, antioidante, antimicrobiana y anticanceroa Por u arte, la acacetina a motrado actii!<br />

dad antiinamatoria y antirolieratia obre aria lnea celulare <strong>de</strong> cáncer, como la e ado y la <br />

ulmn tro aonoi<strong>de</strong> reente tambin an <strong>de</strong>motrado actiidad antioidante a ramina, a<strong>de</strong>má,<br />

reent actiidad antibacteriana <strong>con</strong>tra H',2'1#4D1%!2$!#$#@("!214144*)#0$!4$%')#lore !"#$%& <br />

Activida<strong>de</strong>s antiinflamatoria y analgésica<br />

e realiaron rueba reclnica ara ealuar la caacidad antiinamatoria tica '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

<strong>con</strong>tuione muculare ecundaria ico etudio <strong>de</strong>motraron la eficacia <strong>de</strong> la crema <strong>con</strong>tra la inamacin<br />

y el dolor, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> no reentar eecto colaterale ni aleria ta crema, ue reent mayor eficacia ue<br />

el roducto icloel, e comercialia actualmente en el mercado armacutico boliiano, bao el nombre <strong>de</strong><br />

Cillcaam alcedorti alinaánce <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

o etudio <strong>de</strong> toicidad <strong>con</strong>cluyeron ue lo etracto diclorometánico y metanlico <strong>de</strong> Baccharis latifolia#+*#<br />

on enotico ara mutáeno directo o indirecto en lo tet en ala y <strong>de</strong> en o!<br />

drio oria Por otra arte, lo etudio <strong>de</strong> toicidad reclnica <strong>de</strong>l etracto etanlico no <strong>de</strong>motraron<br />

eecto tico inificatio ni mortalidad a una doi <strong>de</strong> m <strong>de</strong> eo cororal, a oral, en ratone al!<br />

bino uio in embaro, a eta doi e oberaron aluno cambio inificatio en el eo <strong>de</strong> lo rano<br />

or inetin oral en ratone, e irritacin cutánea lee or alicacin tica en <strong>con</strong>eo onále !"#$%&#<br />

&&


?-3*.'()-62'"#<br />

C<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

;'/!()#)4$(/'4'($#unt<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano mor eco, cadillo rocero, crea morada,<br />

ea ea, anana<br />

ymara Cilluiua, muni muni<br />

uecua atun muni<br />

uarani oeo atiuna mi<br />

rinitario itai<br />

uraare Pererte<br />

Descripción morfológica: atia ierba anual, erecta,<br />

labra o oco ubecente, <strong>de</strong> , a , m <strong>de</strong> altu!<br />

ra romática <strong>con</strong> tallo y rama cuadranulare oa<br />

oueta, oliolo laciniado, bor<strong>de</strong> aerrado nore!<br />

cencia catulo terminal, laramente edicelado lore<br />

liulada emenina y color amarillo, tubuloa erma!<br />

rodita ruto auenio, eco, lineal <strong>con</strong> el áice roi!<br />

to <strong>de</strong> anco ue e adieren uertemente a la roa a<br />

lanta crece en el monte, en el caco y en el atio<br />

&'<br />

Parte utilizada: a oa y arte area oeen roie!<br />

da<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: ltilano, alle, caco, yuna y caare,<br />

ciuitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />

yuna, boue tucumanoboliiano, alle eco<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , , fiebre , , , etma!<br />

o , , otro , , , , iel , ,<br />

ulmone , y uto , , urinariore!<br />

roductio , , iru


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

&(<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

;'/!()#6'%1)$#e una eecie amliamente etudiada, en la ue e an i<strong>de</strong>ntificado má <strong>de</strong> comueto,<br />

iendo lo má caractertico lo aonoi<strong>de</strong> y lo olino ambin <strong>con</strong>tiene otro idrocarburo aliático y<br />

alcoole <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>na lara ácido rao ácido oleico, eladico, linoleico y u tere monotereno y eui!<br />

tereno bicicloermacreno, cariofileno, ermacreno , biaboleno, ureneno, umuleno ditereno<br />

muuroleno, elina,dieno, fitol tritereno cameterol, etimaterol, itoterol, lueol, amiri!<br />

na, ecualeno, rie<strong>de</strong>lina tetratereno caroteno enilroanoi<strong>de</strong> ácido cumárico, euenol, ácido eri!<br />

lico, ácido caeico y <strong>de</strong>riado, ácido cloronico, ácido caeoilunico y <strong>de</strong>riado, eculetina enole aro!<br />

mático irocateuina, irocatecol, iniluaiacol, eniletanol, metilalicila<strong>de</strong>do, ainillina, ioainilina,<br />

ácido ainllico, ácido idroibenoico, ácido aliclico, ácido rotocatecico y ácido álico orfirina bi<strong>de</strong>n!<br />

fitina, idroieofitina, eofitina alcaloi<strong>de</strong> caena, timidina y otro comueto como el actiltioeno y to!<br />

coeriluinona on má <strong>de</strong> lo olino ailado <strong>de</strong> oa, arte area y race, entre lo ue e encuentran<br />

enileta, , trino, ilool , enileta,dinoeno, lucoiranoilidroitri<strong>de</strong>ca, , , ,<br />

entano, afinol y otro lr<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong> ailado incluyen la uluretina, <strong>de</strong>riado lucoilado<br />

<strong>de</strong> la aurona, cal<strong>con</strong>a, butena, oanina y <strong>de</strong>riado lucoilado, aienina, luteolina, atraalina, ailarido,<br />

centaureidina, centaurena, euatorina, luteido, uercetina, iouercetina y ario <strong>de</strong>riado lucoilado Bar!<br />

tolome#!"#$%& <br />

a dieridad fitoumica <strong>de</strong> ;'/!()#6'%1)$ etá directamente relacionada <strong>con</strong> u amlia ama <strong>de</strong> alicacione<br />

medicinale e eco, u actiida<strong>de</strong> biolica etán eecialmente centrada en lo aonoi<strong>de</strong> antibacte!<br />

riana, citotica, antiiral, antialrica, antileimania, antioidante, enilroanoi<strong>de</strong> antiiral, antioidante,<br />

antiinamatoria y olino antianionica, antimicrobiana, antirolieratia, antialdica, citotica, antiina!<br />

matoria, antidiabtica Bartolome !"#$%& <br />

luna actiida<strong>de</strong> biolica reortada en etudio cienfico on


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antibacteriana. o aceite eenciale <strong>de</strong> la oa y ore, a como u etracto, motraron actiidad <strong>con</strong>tra<br />

Micrococcus avus Bacillus subtilus Bacillus cerus Bacillus pumilus scherichia coli#$#I)!*/131($)#1


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

<strong>de</strong>motr ue lo aonoi<strong>de</strong> centaurena y centaureidina reulan la trancricin <strong>de</strong> la citouina , a tra<br />

<strong>de</strong> lo actore nucleare y B en la clula Cian !"#$%&# l lucido oliacetilnico citoilona<br />

<strong>de</strong>motr actiidad moduladora <strong>de</strong> la clula , ue odra incidir directamente en la reencin <strong>de</strong> diabete<br />

Cian !"#$%& Por otra arte, el etracto idroalcolico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> la lanta diminuy lo<br />

niele <strong>de</strong> lucoa en ratone <strong>con</strong> diabete tio , racia a la reencia <strong>de</strong> aluno olino ue roocaron ina!<br />

etencia y anoreia en ratone an <br />

Antihipertensiva y vasodilatadora. o etracto diclorometánico, metanlico y acuoo <strong>de</strong> la oa diminuye!<br />

ron la rein itlica en rata iertena, a tra <strong>de</strong> aodilatacin Bartolome !"#$%& <br />

Antiulcerogénica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la arte area inibi <strong>de</strong> manera eectia la leione emorráica<br />

átrica, inducida or etanol en rata y tambin motr actiidad antiecretora <strong>de</strong> ácido átrico lare !"#$%&#<br />

<br />

Hepatoprotectora. a raccin <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong>l etracto idroalcolico <strong>de</strong> ;'/!()#6'%1)$T motr una ac!<br />

cin rotectora <strong>de</strong>l ado <strong>con</strong>tra la eroidacin lidica inducida or CCl, inibiendo tambin la ramentacin<br />

<strong>de</strong> y la carbonilacin roteica, en ratone iecini !"#$%& <br />

Cicatrizante. 4(#05/1-3/*#0/-+7('3*#20#;'/!()#6'%1)$ motr un otencial cicatriante en rata, comarable al <strong>de</strong>l<br />

ulato <strong>de</strong> neomicina un antibitico tico etándar aan !"#$%& <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

'*<br />

tudio <strong>de</strong> toicidad auda y ubcrnica oral <strong>de</strong>l etracto acuoo <strong>de</strong> ;'/!()#6'%1)$T#en rata y ratone, no mo!<br />

tr ino <strong>de</strong> intoicacin o letalidad, a una doi <strong>de</strong> <strong>de</strong> eo cororal or da a ara lo etracto<br />

acuoo y etanlico en rata on <strong>de</strong> , <strong>de</strong> eo cororal y , <strong>de</strong> eo cororal, reectiamente<br />

Bartolome#!"#$% <br />

e <strong>de</strong>be tener recaucin en el uo <strong>de</strong> ;'/!()#6'%1)$ como antidiabticoya ea ola o en combinacin <strong>con</strong> otro<br />

medicamento, <strong>de</strong>bido a ue una obredoi odra <strong>con</strong>ducir a una crii iolicmica an ambin e<br />

recomienda cuidado al utiliarla en cao <strong>de</strong> iotenin, emorraia y aleria Bartolome !"#$%&


Mutisia acuminata6ui Pa<br />

C<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:#<br />

Mutisia viciifolia Ca<br />

Mutisia candolleana ardner<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Cincercoma<br />

uecua Cinciruma<br />

ymara Cacacomani<br />

Descripción morfológica:#<br />

atia rbuto <strong>de</strong> metro <strong>de</strong> altura muy ramificado,<br />

acaarrado, a ece emitreador oa comueta<br />

or ario oliolo, terminando en un arcillo Cabeue!<br />

la olitaria comueta or muca ore marinale<br />

<strong>de</strong> color roo inteno o roo anaranado emilla cilndri!<br />

ca, cenmetro <strong>de</strong> laro, <strong>con</strong> etructura lumoa<br />

'!<br />

Parte utilizada: lore y arte area oeen roieda!<br />

<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare<br />

Hábitat: m una y boue tucumanobo!<br />

liiano<br />

Distribución nacional: C, C, P, , P, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , corananre , etmao ,<br />

, ulmone , nerio , uto , urina!<br />

rioreroductio ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

'"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a eecie <strong>de</strong>l nero Mutisia an reortado la reencia <strong>de</strong> cumarina, aonoi<strong>de</strong>, cromona y euitere!<br />

no <strong>con</strong>tinuacin e reumen lo etudio reiado reecto a la comoicin y actiidad armacolica <strong>de</strong><br />

aluna <strong>de</strong> ella, incluyendo Mutisia acuminata<br />

Mutisia acuminata n la arte area e <strong>de</strong>tectaron lo tritereno amirina, eudotaraaterol y lueol lo<br />

aonoi<strong>de</strong> arbutina, uercetina, uercetinalucurnido Catalano !"#$%&#, ioramnetinalucurnido<br />

y la antocianina elaronidina dilucoilada uáre endiondo n eta lanta tambin e <strong>de</strong>tectaron<br />

cumarina y <strong>de</strong>riado cumetano Bacoe terner o etracto metanlico y acuoo <strong>de</strong> Mutisia acu><br />

3'($"$ motraron actiidad antimicrobiana Catalano !"#$%&# l aonoi<strong>de</strong> arbutina <strong>de</strong>motr roieda<strong>de</strong><br />

inibitoria <strong>de</strong> la ntei <strong>de</strong> melanina, lo ue lo <strong>con</strong>ierte en un otencial blanueador <strong>de</strong> la iel uimoto !"#<br />

$%&#<br />

Mutisia orbignana!n la arte area e a <strong>de</strong>tectado un <strong>de</strong>riado cumetano mutiiurocumarina y una<br />

metilcumarina metilcumarinalucoilada l etracto etanlico <strong>de</strong> la arte area, <strong>de</strong> don<strong>de</strong> e ailaron<br />

eto comueto, reent actiidad antioidante y antirolieratia obre clula <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> colon CaC<br />

ica actiida<strong>de</strong> e atribuyeron, rincialmente, a la mutiiurocumarina lore !"#$%& <br />

Mutisia friesiana e la arte area e an ailado metilcumaranona y mutiicumaranona, toda <strong>con</strong> acti!<br />

idad antinica <strong>con</strong>tra E%$/1)612'*3#4*4*3!2'(*3 y antibacteriana <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)#iturro !"#<br />

al


Pluchea sagittalis#am Cabrera<br />

C<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:##<br />

Cona sagittalis am<br />

I%*4D!$#A*'"14#C<br />

I%*4D!$#)*$


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

'$<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

Pluchea sagittalis oee un alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> ácido caeoilunico, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> aceite eenciale, euitereno,<br />

aonoi<strong>de</strong> metilado, ácido iocloronico, ácido dicaeoilunico Burer !"#$%&# y acetato <strong>de</strong> taraate!<br />

rilo tritereno iueredo !"#$%& o aceite eenciale <strong>de</strong> Pluchea sagittalis incluyen ineno, caneno,<br />

cineol, cimeno, linalool, alcanor, terineol, borneol, cariofileno y umuleno Burer !"#$%& <br />

ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara Pluchea sagittalis, e encuentran<br />

Antiinflamatoria. l etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta motr un marcado eecto antiinamatorio, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> ran<br />

caacidad antioidante en leucocito '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antidiarreica. o etracto <strong>de</strong> la oa y tallo redueron la aborcin <strong>de</strong> aua en el yeyuno y el colon <strong>de</strong> rata<br />

ue inirieron dico etracto, robablemente <strong>de</strong>bido a la reencia <strong>de</strong> tanino ue reciitan la rotena <strong>de</strong><br />

lo enterocito, reduciendo a la ecrecione intetinale Burer !"#$%&#<br />

tudio realiado en otra eecie <strong>de</strong> I%*4D!$ an reelado ue lo rinciale <strong>con</strong>tituyente umico <strong>de</strong>l<br />

nero on lo euiterenoi<strong>de</strong> y lo aonoi<strong>de</strong> uain !"#$%&#, aunue tambin e an <strong>de</strong>tectado triter!<br />

eno, eterole, lucido, euiterenlactona oyal aral , tanino, alcaloi<strong>de</strong>, monotereno<br />

y linano emd amel , <strong>con</strong> diera actiida<strong>de</strong> biolica anticáncer, antileimania, inmunoure!<br />

ora, antioidante, antiacetilcolineteraa, antimicrobiana, trianocida, eatorotecora, citotica, laricida,<br />

antiulceronica, antiinamatoria y antinocicetia uain !"#$%&#<br />

$38402356:3624i191:?:<br />

n etudio <strong>de</strong> toicidad oral auda no motr ninn rieo inificatio <strong>de</strong> intoiacin yo muerte or la in!<br />

etin <strong>de</strong> etracto <strong>de</strong> oa, tallo y ore <strong>de</strong> Pluchea sagittalis in embaro, e rodueron cambio en lo<br />

mecanimo atrointetinale <strong>de</strong> aborcin <strong>de</strong> aua y electrolito, mimo ue <strong>de</strong>beran etudiare <strong>con</strong> mayor<br />

roundidad Burer !"#$%& <br />

'%


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

A2+2)1066%#(+%3*+"6*#ac Ca<br />

C<br />

Sinónimos:<br />

U%!'('$#2*/!2$%')#ac<br />

Porophllum ellipticum Ca<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano ilia, uiruina, uiluina<br />

Cacobo roroto<br />

'&<br />

Descripción morfológica: atia ierba, ubarbuto y<br />

arbuto anual, ata m <strong>de</strong> alto oa aromática alter!<br />

na y oueta, imle, elticalanceolada, <strong>de</strong> bor<strong>de</strong><br />

ondulado, er<strong>de</strong> riáceo en el a y morado en el en!<br />

, <strong>con</strong> aluna bola oleera ran<strong>de</strong> en lo bor<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> la oa norecencia catulo cilndrico lore <strong>con</strong><br />

filaria oblona <strong>con</strong> bola oleera lineale, amari!<br />

lla ruto auenio filiorme <strong>con</strong> au iloo<br />

Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: alle, amaonia, yuna y caare, ci!<br />

uitania y antanal, caco, llanura y abana<br />

Hábitat: m ierba comun en caco Boue<br />

medo, boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano, camo ce!<br />

rrado, yuna y alle eco<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , tmao , iel C, ulmo!<br />

ne , uto


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

''<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a oa y ore <strong>de</strong> I1216D:%%*3#2*/!2$%! <strong>con</strong>tienen aceite eenciale <strong>de</strong> intena raancia, rincialmente<br />

comueto or limoneno, , do<strong>de</strong>cadienal eto et al , elandreno, ocimeno, ineno, ine!<br />

no, terinenol oneca !"#$%&#, abineno, eatulenol uliani !"#$%& , mirceno onter !"#$%& <br />

y otro monotereno y euitereno <strong>de</strong>má, en la arte area e i<strong>de</strong>ntificaron aonoi<strong>de</strong>, tanino, alca!<br />

loi<strong>de</strong>, aonina, comueto enlico, comueto lidico Pedroo !"#$%& y comueto <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l<br />

tioeno aaai !"#$%& l tamiae fitoumico reliminar <strong>de</strong> la oa reel la reencia <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong><br />

rutina y uercetina, tanino ácido álico, cumarina, eteroi<strong>de</strong> y tereno terinol ambin e ober la<br />

reencia <strong>de</strong> comueto enlico en el tallo arueoneca ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica<br />

reortada en la literatura cienfica ara I1216D:%%*3#2*/!2$%!T etán<br />

Antifúngica. l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa inibi el crecimiento <strong>de</strong> lo ono <strong>de</strong>rmatofito ricoyton<br />

rubrum y ricoyton mentaroyte arueoneca <br />

Insecticida. l aceite eencial <strong>de</strong> la arte area reent actiidad <strong>con</strong>tra la lara <strong>de</strong>l mouito e<strong>de</strong> aeyti<br />

onter !"#$%&#<br />

Anti-leishmaniasis. l etracto diclorometánico <strong>de</strong> la arte area y comueto <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l tioeno, ailado<br />

<strong>de</strong> dico etracto, motraron actiidad antileimania a actiidad <strong>de</strong> lo <strong>de</strong>riado tioeno ue mayor y má<br />

electia ue la <strong>de</strong>l etracto crudo aaai !"#$%&#<br />

Antiinflamatoria y antinociceptiva l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la oa motr un otencial antiinamatorio<br />

al reducir lo ranulocito durante el roceo <strong>de</strong> rearacin <strong>de</strong> uemadura <strong>de</strong> eundo rado en rata ácomo<br />

!"#$%&# l etracto acuoo <strong>de</strong> la arte area tambin motr eecto antinocicetio y antiinamatorio<br />

en ratone ima !"#$%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!&1B%1+-"()-.."7" am unte e ell<br />

teraceae<br />

Sinónimos:#<br />

B4DJ*D2'$#$,21"$(1'/!) ot<br />

B4DJ*D2'$#14"1$2')"$"$ C<br />

Nombres vernaculares:<br />

uecua aya icana, iuiicana<br />

Descripción morfológica: atia ierba, anual, acen!<br />

<strong>de</strong>nte, cm <strong>de</strong> altura allo <strong>de</strong>lado, muy rami!<br />

ficado y <strong>con</strong> muca ore amarilla oa <strong>de</strong> cm<br />

<strong>de</strong> laro lore amarilla lor <strong>de</strong>aradable Crece or<br />

lo terreno <strong>de</strong> cultio<br />

'(<br />

Parte utilizada: oa, tallo y arte area oeen ro!<br />

ieda<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: alle, caco<br />

Hábitat: m Crece en cultio Boue tucu!<br />

manoboliiano, boue errano caueo, alle eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

iabete , dolor <strong>de</strong> cabea , etmao ,<br />

fiebre , ueo , iel , ulmone ,<br />

otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

o comueto má caractertico <strong>de</strong> B4DJ*D2'$#6'(($"$# on la euiterenlactona e lo tallo e ail<br />

eucannabinolido, mientra ue <strong>de</strong> la arte area e ailaron ermacranolido, malamolido, uaianolido y<br />

elianolido eucannabinolido, elianolido diacetato y curiinnatolido , B y C, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> otra eui!<br />

terenlactona como curina , cromalaenolido, antemoidina uliman y ,<strong>de</strong>idroeriolina e<br />

la arte area tambin e ailaron aonoi<strong>de</strong> ectolarienina, iidulina y acilenilroanoi<strong>de</strong> en !"#<br />

$%&#<br />

')<br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara B4DJ*D2'$#6'(($"$, e encuentran<br />

Antibacteriana. l etracto <strong>de</strong> la oa motr actiidad <strong>con</strong>tra E2:6"14144*)#(!10123$()%#;$4'%%*)#4!2!*)#$#B"$><br />

6D:%14144*)#$*2!*)#uliman <br />

Antipalúdica. o etracto acuoo, metanlico y etanlico <strong>de</strong> la lanta motraron actiidad <strong>con</strong>tra I%$)31/'*3#<br />

0$%4'6$2'*3#$#Plasmodium petteri uliman <br />

Antioxidante. a mecla <strong>de</strong> acilenilroanoi<strong>de</strong>, reente en la arte area, <strong>de</strong>motr actiidad antioidan!<br />

te en !"#$%& <br />

Por otra arte, e a reortado ue la euiterenlactona on metabolito ecundario <strong>con</strong> otencial antiina!<br />

matorio y anticancereno, abindoe ailado <strong>de</strong> muca eecie eetale incluyendo F3,21)'$#$2,12!)4!()T#<br />

tambin <strong>de</strong> la amilia teraceae y <strong>de</strong>terminado actiida<strong>de</strong> citotica y antitumorale <strong>de</strong> euiterenlactona<br />

tanto naturale como emiinttica illaome <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

o etracto metanlico y acuoo <strong>de</strong> B4DJ*D2'$#6'(($"$ no motraron ninn eecto tico en ratone cuando e<br />

adminitraron <strong>de</strong> manera oral amoco e ober ninn eecto mutanico en B$%31(!%%$#":6D'3*2'*3#20#(*)#<br />

etracto metanlico y diclorometánico uliman


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Tagetes filifolia a<br />

C<br />

Sinónimos:#<br />

+$7!"!)#6*)'%%$ unt<br />

+$7!"!)#41(7!)"$ oo rn<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano ni ani<br />

ymara y uecua Pama ani<br />

Descripción morfológica: atia ierba, anual, erecta,<br />

ata cm <strong>de</strong> alto oa alterna u oueta, ecio!<br />

lada, roundamente innatiecta, emento filior!<br />

me, cm <strong>de</strong> laro Caitulo en dicaio, ednculo <strong>de</strong><br />

, cm, inolucro cilndrico, <strong>de</strong> , cm <strong>de</strong> laro, <strong>con</strong><br />

filaria unieriada, oldada ruto auenio, neruco<br />

(*<br />

Parte utilizada: oa, ra, toda la lanta oeen roie!<br />

da<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: alle, yuna y caare<br />

Hábitat: m una y alle eco<br />

Parte utilizada: edicinal a y oa on uada ara<br />

enermeda<strong>de</strong> urinaria y fiebre<br />

Distribución nacional: C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , etomao , <strong>de</strong>nutricin<br />

, fiebre , ulmone , urinariorero!<br />

ductio , , ueo y nerio


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

(!<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

o aceite eenciale reente en la oa <strong>de</strong> Tagetes filifolia etán rincialmente comueto or idrocar!<br />

buro aromático, iendo anetol y etraol lo comonente mayoritario ui !"#$%& , Bormann <br />

ounen ico comonente olátile motraron una otente actiidad antinica <strong>con</strong>tra clerotium<br />

4!6'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Tessaria fastigiata6rieb Cabrera<br />

C<br />

Sinónimos:#<br />

Pluchea fastigiata rieb<br />

Nombres Vernaculares:<br />

Catellano an arco<br />

uarani Caboaye<br />

uarani Caco aruuaya<br />

uarani oo ira, aruuu, aruru<br />

uecua uy, tuyu tuyu, tuy tuy, uri uri<br />

eenaye laoleyteia<br />

Descripción morfológica: atia rbuto y arbolito,<br />

ata m <strong>de</strong> altura oa er<strong>de</strong> elluda en amba ca!<br />

ra umeroa ore roada<br />

("<br />

Parte utilizada: ama, oa y ore oeen roieda!<br />

<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: ltilano, alle, caco, yuna y caare<br />

#<br />

Hábitat: m Boue medo, boue eco ca!<br />

ueo, yuna, boue ucumanoBoliiano, boue e!<br />

rrano caueo, alle eco, una meda<br />

Distribución nacional: C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

enutricin , iel , dolor <strong>de</strong> cabea <br />

, etmao , , ueo , ,<br />

fiebre , , nerio , ulmone <br />

, uto , <strong>de</strong>nutricin , urinariore!<br />

roductio y otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

(#<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> Tessaria fastigiata, tambin <strong>de</strong>nominada Pluchea fastigiata%#<br />

reel la reencia <strong>de</strong> eterole yo tritereno y aonoi<strong>de</strong> odrio !"#$%&# n la arte area tambin<br />

e <strong>de</strong>tectaron euitereno <strong>de</strong>riado eu<strong>de</strong>mano uerreiro !"#$%& y aceite eenciale oyal !<br />

aral l etracto <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong> la lanta motr una otente actiidad antioidante Pareo !"#$%&#<br />

<br />

tra eecie <strong>de</strong>l nero I%*4D!$ <strong>con</strong>tienen tritereno, eterole, aonoi<strong>de</strong> uercetina, ioramnetina,<br />

eeridina, diidroaonoltaiolin arabinido, ioaonoi<strong>de</strong>ormononetina, euiterenlactona, mono!<br />

tereno, lucido linano, bae terciaria y bae cuaternaria idrooluble o comueto <strong>de</strong> mayor<br />

releancia mdica, <strong>de</strong>bido a u alicacin como aente antiinamatorio y analico, on leuciido, mo!<br />

noacetil leuciido, leuciol, ooleuciol, lucecina, odonticinina, lucecinina, acetato <strong>de</strong> taraateri!<br />

lo, ,,,tetraidroi,,trimetoi aona y aneloileicuatemonacetato<br />

luna otra actiida<strong>de</strong> armacolica <strong>de</strong>l nero +!))$2'$#e <strong>de</strong>criben en eta ublicacin en +!))$2'$#'("!><br />

72'01%'$ ui Pa


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:#<br />

+!))$2'$#$3,'7*$#C<br />

+!))$2'$#/!("$"$#ui Pa<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Ciurer, áaro bobo, alo bonito<br />

uaran oceo uirae<br />

acana Cauara<br />

rinitario Paroobobo<br />

C*''"+-"(-.7*


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

(%<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l análii fitoumico reliminar en oa y ore <strong>de</strong> +!))$2'$#'("!72'01%'$ reel la reencia <strong>de</strong> eteroi<strong>de</strong>, a!<br />

onoi<strong>de</strong> y comueto enlico Preauance !"#$%& n la oa tambin e en<strong>con</strong>traron tereno,<br />

lactona, cumarina ilaCorrea !"#$%& y aonina Preauance !"#$%&# o comueto <strong>de</strong>tec!<br />

tado en la arte area incluyen aona, linano, ácido caeoilunico, amirina, tertinilo, <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l<br />

bitienilo Preauance, odruealo aáteuila , euitereno <strong>de</strong>riado ricotecano<br />

auoic#!"#$%&# y <strong>de</strong>riado eu<strong>de</strong>mano no !"#$%& a<br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara +!))$2'$#'("!72'01%'$#)0#0+360+!<br />

tran<br />

Antioxidante. l etracto metanlico <strong>de</strong> la arte area motr una actiidad antioidante mayor a la <strong>de</strong>l B<br />

antioidante etándar inttico ario <strong>de</strong> lo comueto ailado <strong>de</strong> dico etracto, eencialmente aonoi<strong>de</strong><br />

y <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l ácido caeoilunico, motraron una actiidad antioidante do ece mayor a la <strong>de</strong>l tocoerol<br />

no !"#$%& b<br />

Antiinflamatoria. o ácido ,dicaeoilunico y ,dicaeoilunico, ailado <strong>de</strong> la oa, reentaron<br />

una areciable actiidad antiinamatoria '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Dolichandra unguis-cati6 omann<br />

BC<br />

Sinónimos:#<br />

Macfa<strong>de</strong>na unguis-cati entry<br />

Bignonia unguis-cati <br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano a <strong>de</strong> ato, ua <strong>de</strong> cuubi<br />

Ciuitano i ntamon<br />

rinitario uitenoi<br />

uraare Cici, oacici <strong>de</strong>laa, ti ti<br />

(&<br />

Descripción morfológica: atia iana leoa, <strong>de</strong> <br />

m <strong>de</strong> alto a imilar a la aa, cuando eta tierna<br />

oa oueta, comueta or do oliolo, aoado a<br />

oblono, eltico u oboado <strong>de</strong> cm, el tercero re!<br />

emlaado or arcillo trfido uncinado lore tubu!<br />

larcamanulada, olitaria y amarilla ruto cáula,<br />

alarada, lineale alanada <strong>con</strong> emilla alada<br />

Parte utilizada: a aia y cortea oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

Macroregion: una y caare, ciuitania y antanal,<br />

caco, amaonia<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue tucumanoboliiano<br />

Distribución nacional: C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao , , ueo , uto , , urina!<br />

rioreroductio ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

('<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

n la oa <strong>de</strong> Dolichandra unguis-cati, tambin <strong>de</strong>nominada Macfa<strong>de</strong>na unguis-cati e i<strong>de</strong>ntificaron lo com!<br />

ueto corymbido, icenina, uercitrina, ácido cloronico, ácido iocloronico, lueol, itoterol, i!<br />

toterillucido, alantona y laacol uarte !"#$%&# a arte áerea on rica en comueto enlico,<br />

abindoe i<strong>de</strong>ntificado aonoi<strong>de</strong> como la icenina, uercitrina, metil ecutelarina y lucido <strong>de</strong> la<br />

acacetina, aienina y aemerol boutabl !"#$%& a arte area <strong>de</strong> la lanta tambin <strong>con</strong>tienen com!<br />

ueto olátile, rincialmente n<strong>de</strong>cano y fitol a raccin aonificable <strong>de</strong>l etracto etreo <strong>de</strong> la arte<br />

area <strong>con</strong>tiene tere melico <strong>de</strong> ácido rao, mientra ue la raccin inaonificable <strong>con</strong>tiene tritereno<br />

como amirina, ecualeno, itoterol, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> cumarina boutab !"#$%& n la race e <strong>de</strong>tecta!<br />

ron laacol, ácido uinico, alcool ucolico, amirina y itoterol boutabl !"#$%&# e eta<br />

eecie tambin e ail una enima oluble, acilCP <strong>de</strong>aturaa, ue catalia la inercin <strong>de</strong> un doble enlace en<br />

la ca<strong>de</strong>na <strong>de</strong> un ácido rao aturado, ara roducir ácido rao cimonoinaturado odrueodrue !"#<br />

$%& <br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara Dolichandra unguis-cati etán<br />

Anti-tripanosoma. Comueto ailado <strong>de</strong> la oa y liana laacol y otra raccione motraron actiidad<br />

antitrianomica uarte !"#$%&#, aunue el etracto total <strong>de</strong> la lanta no reent dica actiidad bou!<br />

tabl !"#$%& <br />

Antiinflamatoria. l etracto etanlico <strong>de</strong> la arte area motr una inificatia actiidad antiinamatoria


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

boutabl !"#$%& raccione <strong>de</strong>riada <strong>de</strong> la oa y liana <strong>de</strong> la lanta inibieron la accin <strong>de</strong> la enima<br />

lioienaa y cicloienaa, motrando tambin cierto otencial antiinamatorio uarte !"#$%& <br />

Antipirética y analgésica. o etracto etanlico y <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong> la arte area reentaron un oten!<br />

te eecto antiirtico Por u arte, la raccin cumarnica motr una inificatia actiidad analica boutab<br />

!"#$%&#<br />

Antitumoral y citotóxica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la arte área motr una mo<strong>de</strong>rada actiidad citotica<br />

<strong>con</strong>tra una lnea celular <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> ulmn boutabl !"#$%& l laacol a <strong>de</strong>motrado actiidad anti!<br />

rolieratia <strong>con</strong>tra lnea celulare <strong>de</strong> leucemia, melanoma, cáncer <strong>de</strong> ulmn, oario, rin, rtata y mama,<br />

motrando mayor citotoicidad rente a clula canceroa ue rente a clula normale <strong>de</strong>má <strong>de</strong> u carác!<br />

ter antirolieratio, <strong>de</strong>motrado '(#


Sinónimos:#<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Handroanthus impetiginosus art e C ao<br />

BC<br />

Tabebuia impetiginosa art e C tandl<br />

Tecoma impetiginosa art e C<br />

Nombre Vernaculares:<br />

Catellano aibo morado, laaco, taibo, taibo mora!<br />

do, taibo nero, taibo roado<br />

Ciuitano ayiobi<br />

Paioneo onene<br />

uaran ayi<br />

Descripción morfológica: atia rbol, <strong>de</strong>ciduo, a!<br />

ta m <strong>de</strong> alto o má Cortea ri, ruea muy dura,<br />

<strong>de</strong> tetura ariable <strong>de</strong><strong>de</strong> ecamoa a uerficialmente<br />

arietada ormando laca ran<strong>de</strong> dicile <strong>de</strong> <strong>de</strong>ren!<br />

<strong>de</strong>r lore roada, itoa<br />

Parte utilizada: Cortea oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

()<br />

Macroregion: maonia, caco, yuna y caare, ci!<br />

uitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, abana beniana <strong>de</strong>l ur, boue tucu!<br />

manoboliiano<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

iabete , dolor <strong>de</strong> cabea , etma!<br />

o C, , , ueo , urinário re!<br />

roductio C y P, iel , ulmone


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

)*<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

Handroanthus impetiginosus *#Tabebuia impetiginosa, reenta una comoicin umica imilar a la <strong>de</strong> otra<br />

eecie <strong>de</strong>l nero +$,!,*'$, don<strong>de</strong> e an i<strong>de</strong>ntificado <strong>con</strong>tituyente mayoritario como la uranonao!<br />

uinona, uinona, naouinona, ácido benoico, <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l benal<strong>de</strong>do, dial<strong>de</strong>do cicloenteno y<br />

aonoi<strong>de</strong> e la cortea interior <strong>de</strong> androantu imetiinou e an ailado comueto olátile como<br />

metoibenal<strong>de</strong>do, metoienol, elemicina, trananetol y alcool metoibenclico Par !"#$%& n<br />

la cortea interior tambin e i<strong>de</strong>ntificaron el ácido antrauinoncarbolico, laacol Par !"#$%& , i!<br />

droimetil antrauinona Par !"#$%&#, dial<strong>de</strong>do cicloentnico y lucido iridoi<strong>de</strong>, linano, iocu!<br />

marnico, eniletanoi<strong>de</strong> y enlico araina et al araina !"#$%& <br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara L$(/21$("D*)#'36!"17'(1)*) e encuentran<br />

Antibacteriana. l ácido antrauinoncarbolico motr una otente inibicin <strong>de</strong> E%1)"2'/'*3#6!202'(7!()T#<br />

mientra ue el laacol motr una inibicin mo<strong>de</strong>rada <strong>de</strong>l mimo oranimo a una doi ece mayor<br />

Par !"#$%&# a idroimetil antrauinona, el laacol y el ácido antrauinoncarbolico, motraron<br />

actiidad <strong>con</strong>tra L!%'41,$4"!2#6:%12' mayor a la <strong>de</strong>l metronidaol en aluno cao, al iual ue ario <strong>de</strong>riado<br />

inttico <strong>de</strong>l laacol Par !"#$%& <br />

Antioxidante. o comueto olátile <strong>de</strong> la cortea motraron una caacidad antioidante comarable a la <strong>de</strong><br />

otro re<strong>con</strong>ocido aente antioidante como el tocoerol Par !"#$%&#<br />

Antiagregante plaquetaria. a raccione eánica y <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong> la cortea interna, reentaron una<br />

marcada y electia inibicin <strong>de</strong> la areacin lauetaria inducida or coláeno y ácido aruidinico ta<br />

raccione tambin inibieron la rolieracin celular y la ntei <strong>de</strong> inducida or el actor <strong>de</strong>riado <strong>de</strong><br />

crecimiento lauetario ta actiida<strong>de</strong> reienen el <strong>de</strong>arrollo <strong>de</strong> enermeda<strong>de</strong> cardioaculare como la


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

tromboi y la arterocleroi on !"#$%&#<br />

Antitumoral y citotóxica. l laacol a <strong>de</strong>motrado actiidad antirolieratia <strong>con</strong>tra lnea celulare <strong>de</strong> leu!<br />

cemia, melanoma, cáncer <strong>de</strong> ulmn, oario, rin, rtata y mama, motrando mayor citotoicidad rente a<br />

clula canceroa ue rente a clula normale <strong>de</strong>má <strong>de</strong> u carácter antirolieratio, <strong>de</strong>motrado '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

Martinella obovata#unt Bureau cum<br />

BC<br />

=$40$/:!($#1,1


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

)#<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

e la oa <strong>de</strong> Martinella obovata e ailaron ario <strong>de</strong>riado enlico lucoilado, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lo comue!<br />

to erbacido, ioerbacido, leucocetido , iteina, ioiteina, Clucoiranido luteolina y<br />

eireido realo !"#$%& <br />

e la race <strong>de</strong> otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero, Martinella iuitosensis%#)0#-')(-1*+#2*)#-(3-(*'20)#.'11*(*86'!<br />

nolnico, martinellina y ácido martinllico, ue actan como antaonita <strong>de</strong> lo recetore <strong>de</strong> la rotena <br />

iteru !"#$%&#<br />

unue la bae <strong>de</strong> dato <strong>con</strong>ultada no aortaron mayor inormacin acerca <strong>de</strong> Martinella obovata#6#*/1-)#<br />

eecie <strong>de</strong>l nero Martinella en ete teto e ue<strong>de</strong> <strong>con</strong>ultar la inormacin obtenida ara aluna otra<br />

eecie <strong>de</strong> la amilia Binoniaceae Tecoma stans Tabebuia aurea Handroanthus impetiginosus Mattos#$#C1%'><br />

chandra unguis-cati


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

;'7(1('$#$*2!$ ila ano<br />

+!413$#$*2!$#ila ano C<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano lcornoue, aratodo, taibo<br />

Ciuitano ueeuburrirr, nunubu<br />

C"$*$%-"("%+*"(ila ano<br />

Bent oo e oore<br />

BC<br />

)$<br />

Descripción morfológica: atia rbol, caduciolio ata<br />

lo metro <strong>de</strong> alto oa on almeada y comueta<br />

<strong>con</strong> ala, cada una <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> lonitud, er<strong>de</strong> <strong>con</strong><br />

tono lateado en el a y ene norecencia ancula<br />

colan te lore amarilla brillante, , cm <strong>de</strong> diámetro<br />

ruto cáula, <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> lonitud rnamental<br />

Parte utilizada: a cortea tiene roieda<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: una y caare, ciuitania y antanal,<br />

caco, amaonia, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano, bo!<br />

ue eco caueo, camo cerrado, abana beniana<br />

<strong>de</strong>l ur, camo amanico, boue errano caueo<br />

Distribución nacional: B, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

enutricin C, dolor <strong>de</strong> cabea C, etmao C,<br />

fiebre , ulmone C, urinarioreroductio C<br />

y otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

e la cortea <strong>de</strong> +$,!,*'$#$*2!$ e ailaron naouinona laacol, <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l ácido benoico ácido erá!<br />

trico, ácido anico, aona ,,triidroimetoiaona, tritereno itoterol, ácido betulnico,<br />

idroicinnamato <strong>de</strong> etilo y cinnamato <strong>de</strong> metilo Barboailo#!"#$%&#<br />

)%<br />

l etracto idroetanlico <strong>de</strong>#+$,!,*'$#$*2!$ neutrali lo eecto <strong>de</strong>l eneno <strong>de</strong> la eriente ;1"D216)#(!*O'!/'#<br />

en ratone, inibiendo la inamacin, reduciendo la actiidad emorráica y la roduccin <strong>de</strong> erido <strong>de</strong> idr!<br />

eno <strong>de</strong>má, dico etracto no reult tico ara lo macrao ei !"#$%& <br />

l nero#+$,$,*'$ albera muca eecie <strong>de</strong> la ue e an reortado actiida<strong>de</strong> antiineccioa antibac!<br />

teriana, antinica, antiiral y antiaraitaria ntre lo comueto reonable <strong>de</strong> dica actiida<strong>de</strong> e<br />

encuentran la antrouinona, naouinona como el laacol, laa<strong>con</strong>a, laa<strong>con</strong>a, iloidona, entre<br />

otro <strong>de</strong>riado y naourandiona imneonále !"#$%&# artir <strong>de</strong> eto comueto tambin e an<br />

abricado <strong>de</strong>riado inttico ara combatir enermeda<strong>de</strong> ineccioa y cáncer imneonále !"#$%&#<br />

eomuceno <br />

n eecto, el laacol, la laa<strong>con</strong>a y <strong>de</strong>riado inttico como la terocaranuinona, an <strong>de</strong>motrado ac!<br />

tiidad citotica y antitumoral <strong>con</strong>tra diera lnea <strong>de</strong> clula <strong>de</strong> cáncer eomuceno , como leucemia,<br />

melanoma, cáncer <strong>de</strong> ulmn, oario, rin, rtata y mama, motrando mayor citotoicidad rente a clula<br />

canceroa ue rente a clula normale <strong>de</strong>má <strong>de</strong> u carácter antirolieratio, <strong>de</strong>motrado '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

+!413$#'(4')$ eet<br />

;'7(1('$#)"$() <br />

B"!(1%1,'*3#)"$() eem<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano oco toco, auau<br />

uecua uira itiyu<br />

Ciuitano ocorr, to<br />

uaran uira itiyu<br />

uaran oceno uira itiyu<br />

uarani urbano iraitiyu<br />

C*&2#"('7".'( u e unt<br />

BC<br />

)&<br />

Descripción morfológica: atia Cultiada rbuto y<br />

árbol, ata m <strong>de</strong> altura oa, comueta, olio!<br />

lo or lado, oliolo aerrado, oadolanceolado, <br />

cm <strong>de</strong> laro, cm <strong>de</strong> anco, áice y bae audo, fina!<br />

mente tomentoo en el en y labro en el a, co!<br />

riáceo lore en ancula terminal, cáli camanulado,<br />

<strong>con</strong> lbulo <strong>de</strong>ltoi<strong>de</strong>, corola tubular amarilla <strong>de</strong> ,<br />

cm <strong>de</strong> laro, etambre y itilo incluido ruto cáula<br />

loculicida, <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> laro<br />

Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: alle, caco, yuna y caare, ciuita!<br />

nia y antanal<br />

Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />

yuna, boue tucumanoboliiano, alle eco<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao , , urbano, , fiebre ,<br />

, iel , ueo , ulmone ,<br />

urinarioreroductio urbano, , uto <br />

, ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

)'<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> +!413$#)"$() reel la reencia <strong>de</strong> tanino, aonoi<strong>de</strong>, alcaloi<strong>de</strong>, e!<br />

teroi<strong>de</strong>, antrauinona, aonina oindaa !"#$%& , tereno, cateuina, antocianina, antoantina<br />

Praaati Patel , tritereno y aceite olátile oanty !"#$%&# n la oa e an <strong>de</strong>tectado<br />

rotena , raa , fibra , cenia y enole totale atur !"#$%&#, aunue lo<br />

comueto má caractertico on lo alcaloi<strong>de</strong> monoternico, tale como la tecotanina, tecomina Co!<br />

tantino !"#$%& a, idroiitantina y bocniaina Cotantino !"#$%& b, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> otro alcaloi<strong>de</strong><br />

minoritario como actinidina, noractinidina y <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> la ytantina n la oa tambin e <strong>de</strong>tectaron<br />

traa <strong>de</strong> laacol y otra uinona onal n la race e i<strong>de</strong>ntificaron alcaloi<strong>de</strong>, aminoácido, carboi!<br />

drato, aonoi<strong>de</strong>, lucido, eteroi<strong>de</strong>, tanino y tritereno aur !"#$%&# n la ore e i<strong>de</strong>ntificaron<br />

tanino, aonoi<strong>de</strong>, enole, alcaloi<strong>de</strong>, eteroi<strong>de</strong>, tritereno, antrauinona, aonina amearan !"#$%&#<br />

, caroteno y eaantina, mientra ue la emilla <strong>con</strong>tienen un aceite comueto or lo ácido alm!<br />

tico, eteárico, octa<strong>de</strong>canoico, octa<strong>de</strong>cadienoico y octa<strong>de</strong>catrienoico n lo tallo tambin e an i<strong>de</strong>ntificado<br />

alcaloi<strong>de</strong> oanty !"#$%& <br />

a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara +!413$#)"$() on la iuiente<br />

Antibacteriana. l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa motr actiidad <strong>con</strong>tra Bacillus subtilis mientra ue el alca!<br />

loi<strong>de</strong> tecomina, ailado <strong>de</strong> la oa, e motr actio <strong>con</strong>tra @)4D!2'4D'$#41%'#lai et al l etracto<br />

acuoo <strong>de</strong> la lanta ue mo<strong>de</strong>radamente eectio <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#B"$6D:%14144*)#!6'/!23')T#B$%><br />

31(!%%$#":6D'T#U%!,)'!%%$#6(!*31('$!#$#ibrio parahemolticus entilumar !"#$%& <br />

Antihelmíntica. o etracto acuoo, alcolico, idroalcolico y metanlico <strong>de</strong> la oa motraron una ac!<br />

tiidad antielmntica, <strong>con</strong>tra Pheretima posthuma, má efica ue la <strong>de</strong>l medicamento etándar lbendaol


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

umanan et al <br />

Antinociceptiva y antiinflamatoria. a raccione metanlica y etanlica <strong>de</strong> la lanta <strong>de</strong>motraron er una o!<br />

tencial uente <strong>de</strong> aente antiinamatorio, <strong>de</strong>bido a u accin inibitoria <strong>de</strong> la enima lioienaa, anti!<br />

naoidaa y acetilcolineteraa oindaa#!"#$%& l etracto metanlico <strong>de</strong> la ore eibi una marca!<br />

da actiidad antinocicetia e inibitoria <strong>de</strong> la inamacin en rata amearan !"#$%& <br />

Antiartrítica. o etracto etanlico, acuoo y metanlico <strong>de</strong> la oa motraron una inificatia actiidad an!<br />

tiartrtica, en mo<strong>de</strong>lo#'(#


?-D"(2+*66"."6<br />

BC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano rucu, aciote<br />

Cacobo a<br />

Ciuitano rucuira<br />

uarani oeo rucu<br />

Paioneo ibo<br />

rinitario iirei, niire<br />

Descripción morfológica: atia Cultiado rbuto y<br />

árbol <strong>de</strong> m <strong>de</strong> alto oa entera, imle, alterna,<br />

oada a aoada, almatinerada y <strong>con</strong> áice acumi!<br />

nado norecencia anicular lore cm <strong>de</strong> diáme!<br />

tro, corola blancaroada, <strong>con</strong> cinco talo, numeroo<br />

etambre amarillo a roado ruto caula aoa!<br />

docordada, ata cm <strong>de</strong> laro, ardoroio, uual!<br />

mente <strong>con</strong> eina blanda, <strong>de</strong>icente or do ala<br />

eternamente etooeuinulada umeroa emilla,<br />

cubierta <strong>de</strong> un arilo rooanaranado olor <strong>de</strong> la lan!<br />

ta e <strong>de</strong>aradable<br />

))<br />

Parte utilizada: a emilla, ecrecin <strong>de</strong>l tronco y oa<br />

oeen roieda<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />

y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, yuna<br />

Distribución nacional: B, C, P, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao , , fiebre , ueo<br />

C, iel C, , P, , ulmone C, u!<br />

to C, , , urinarioreroductio , <br />

, , nerio , corananre y , iru<br />

y C, <strong>de</strong>nutricin , dolor <strong>de</strong> cabea <br />

y otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!**<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a emilla <strong>de</strong> ;'K$#12!%%$($ e caracterian or u alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> carotenoi<strong>de</strong>, en eecial biina y norbiina,<br />

aluno terenoi<strong>de</strong>, tocotrienole, areno y aonoi<strong>de</strong> luteolina, aienina l análii fitoumico reliminar<br />

<strong>de</strong> la oa reel la reencia <strong>de</strong> carboidrato, eteroi<strong>de</strong>, alcaloi<strong>de</strong>, rotena, aonoi<strong>de</strong>, terenoi<strong>de</strong>,<br />

comueto enlico, tanino y lucido adia !"#$%&# n <strong>de</strong>talle, la oa <strong>con</strong>tienen aonoi<strong>de</strong> bi!<br />

ulato, aceite eenciale comueto rincialmente or euitereno iarano ili !"#$%& y, en<br />

u raccin idrooluble, amina butamimina, ácido actico, ácido entanoico, enole, antolactona y ácido<br />

benoico eonon !"#$%& a race <strong>con</strong>tienen el tritereno ácido tomentico ili !"#$%&#<br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara ;'K$#12!%%$($ e incluyen<br />

Antibacteriana. l etracto <strong>de</strong> la oa motr actiidad <strong>con</strong>tra cea bacteriana <strong>de</strong> B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#B$%><br />

31(!%%$#":6D'T#U%!,)'!%%$#6(!*31('$!T#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$T#@("!214144*)#0$!4$%')T#H',2'1#4D1%!2$T#=12$K!%%$#<br />

4$"$22D$%')T#F4'(!"1,$4"!2#)6&%#$#;2*4!%%$#)6, y <strong>con</strong>tra lo ono E$(/'/$#$%,'4$()T#F)6!27'%%*)#('7!2T#+2'416D:"1(#<br />

3!("$7216D:"!)#:#+2'416D:"1(#2*,2*3& l etracto <strong>de</strong> la emilla motr actiidad <strong>con</strong>tra ;2*4!%%$#)6 amileli<br />

!"#$%&#<br />

Anti-leishmaniasis. l aceite eencial <strong>de</strong> la emilla motr un ran otencial antilemaniai '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antiinflamatoria y analgésica. l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa motr actiidad antiinamatoria, inibiendo la<br />

ermeabilidad acular eritoneal inducida or itamina en rata eonon !"#$%& a oa tambin<br />

<strong>de</strong>motraron actiidad analica en ratone ili#!"#$%& <br />

Antidiarreica. l etracto <strong>de</strong> la oa reduo el nmero total <strong>de</strong> ece y ece meda, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> ralentiar la<br />

motilidad atrointetinal en ratone ili !"#$%& <br />

Antihiperlipi<strong>de</strong>miante. l etracto acuoo <strong>de</strong> la emilla, adminitrado oralmente a animale <strong>con</strong> dieta alta en<br />

raa, diminuy lo niele <strong>de</strong> coleterol total y <strong>de</strong> coleterol , mientra ue increment lo niele <strong>de</strong> co!<br />

leterol , robando un eecto iocoleterolmico in ninn dao eático e Paula !"#$%&# ambin<br />

e <strong>de</strong>motraron eecto iolii<strong>de</strong>miante en ratone erreira !"#$%& <br />

Hipoglicemiante. l etracto <strong>de</strong> la emilla reduo lo niele <strong>de</strong> lucoa en anre <strong>de</strong> erro diabtico, etimu!<br />

lando u utiliacin eririca uell#!"#$%&#<br />

Diurética. l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa motr eecto diurtico en rata, incrementando <strong>de</strong> manera i!<br />

nificatia el olumen <strong>de</strong> orina y lo niele <strong>de</strong> electrolito reente adia !"#$%&#<br />

Neurofarmacológica. l etracto <strong>de</strong> la oa motr eecto anti<strong>con</strong>uliante y <strong>de</strong>reore <strong>de</strong>l itema nerio!<br />

o central ili !"#$%& <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

!*!<br />

iero etudio <strong>de</strong> toicidad, enotoicidad y embriotoicidad <strong>de</strong>cartaron eecto tico <strong>de</strong>l etracto <strong>de</strong> la<br />

emilla <strong>de</strong> ;'K$#12!%%$($#lbrict !"#$%& l etracto <strong>de</strong> la oa tamoco motr ino <strong>de</strong> toicidad auda<br />

en ratone ili !"#$%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

52+3-"(.232'"6am<br />

BC<br />

Sinónimos:<br />

E12/'$#D')6'/$#Bent<br />

E12/'$#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!*#<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

tudio fitoumico realiado en dierente eecie <strong>de</strong> la amilia Borainaceae reelaron la reencia <strong>de</strong> al!<br />

caloi<strong>de</strong>, naouinona, aonina, tanino, aonoi<strong>de</strong> o anto#!"#$%& , terenoi<strong>de</strong>, triterenoi<strong>de</strong><br />

y enole arma#!"#$%& ierente eecie <strong>de</strong>l nero E12/'$ an <strong>de</strong>motrado una dieridad <strong>de</strong> actii!<br />

da<strong>de</strong> biolica, entre la ue e encuentran antimicrobiana, antiinamatoria, antinocicetia, antiertilidad,<br />

antiodica, iolii<strong>de</strong>miante, inmunomoduladora, inecticida y antioidante atia !"#$%& <br />

E12/'$#(1/1)$ e <strong>de</strong>termin una mo<strong>de</strong>rada actiidad antibacteriana <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#B"$6D:%1><br />

4144*)#!6'/!23'/') o anto !"#$%& <br />

E12/'$#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

E12/'$#/'4D1"13$& a oa <strong>con</strong>tienen arabinolucano, ácido linolnico, entri<strong>con</strong>tanol, octaanol, lo ao!<br />

noi<strong>de</strong> luteolina, aienina, eeridina, robonina, rutina y diidrorobenetina, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lo tritereno ami!<br />

rina, lueol y betulina una eecie nutricional y entre u roieda<strong>de</strong> armacolica e an reortado la<br />

antibacteriana, antinica, antiinamatoria, antielmntica, diurtica, antiertilidad, antilucemiante y antiulce!<br />

ronica atia !"#$%& <br />

E12/'$#%!*414!6D$%$& a race <strong>con</strong>tienen uinona e a reortado actiidad analica atia !"#$%& <br />

E12/'$#7%1,1)$&#e la oa e an ailado aonona como el erodictiol y la idroi,dimetoiaonona<br />

iene roieda<strong>de</strong> analica y antibacteriana atia !"#$%&#<br />

$38402356:3624i191:?:<br />

E12/'$#(1/1)$#no motr citoicidad en F2"!3'$#)$%'($ o anto !"#$%& tudio <strong>de</strong> toicidad oral <strong>de</strong><br />

E12/'$#)$%'4'01%'$#no reentaron letalidad ni ninn ntoma <strong>de</strong> intoicacin en rata ni ratone, a doi tan alta<br />

como m <strong>de</strong> eo cororal a doi letal intraeritoneal ue <strong>de</strong> m <strong>de</strong> eo cororal atia !"#<br />

$%& <br />

<br />

!*$


Celtis iguanaea ac ar<br />

CBC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

Celtis pubescens ren<br />

WD$3(*)#'7*$($!$ ac<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Cicai, ua <strong>de</strong> ato<br />

Cacobo auatao<br />

Ciuitano ouicairr, nia<br />

uarani uuai<br />

uaran oceo uui<br />

uarani rbano oaiiti<br />

uarayo auai<br />

Paioneo icai<br />

rinitario ii, titi ii<br />

uraare Cicai, icitu<br />

Descripción morfológica: atia rbol, arbuto o liana<br />

ata m, <strong>con</strong> eina caulinare curada <strong>con</strong> rama<br />

arueada, ue eneralmente crece como treador, ta!<br />

llo ubecente o uberulento, armado <strong>con</strong> eina<br />

ailare <strong>de</strong> ata , cm <strong>de</strong> laro oa imle y alter!<br />

na <strong>con</strong> lámina oblonooada a oblonoanceolada y<br />

maren aerrado norecencia ailar ruto drua<br />

anaranada, cometible<br />

!*%<br />

Parte utilizada: a cortea y oa oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />

antanal, caco, alle, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo yuna, boue<br />

tucumanoboliiano<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , dolor <strong>de</strong> cabea , et!<br />

mao C, , urbano, ueo , iel<br />

C, P, urinarioreroductio C y otro C,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!*&<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l análii fitoumico <strong>de</strong> la oa y tallo tierno <strong>de</strong> Celtis iguanaea reel la reencia <strong>de</strong> muclao, comue!<br />

to enlico, aonoi<strong>de</strong> y cumarina Paula !"#$%&# e la cortea e ailaron lo comueto itoterol<br />

eteroi<strong>de</strong>, rie<strong>de</strong>lina y eirie<strong>de</strong>nol tritereno, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> trancoumaroiltiramina amina inibidora <strong>de</strong><br />

la enima acetilcolineteraa reian Pee a u uo tradicional como aente diurtico, dica actiidad no<br />

e udo <strong>de</strong>motrar en un etudio realiado <strong>con</strong> el etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta onale <br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara Celtis iguanaea e incluyen<br />

Antioxidante. o etracto <strong>de</strong> la cortea motraron actiidad antioidante reian <br />

ntiulceronica y atrorotectora l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong>motr actiidad atrorotectora in<br />

aectar la motilidad intetinal e Paula l etracto eánico <strong>de</strong> la oa tambin motr roieda<strong>de</strong><br />

antiulceronica or mecanimo anticolinrico y antiitaminrico artin !"#$%& <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

l etudio <strong>de</strong> toicidad oral auda, ara etracto acuoo <strong>de</strong> la oa Celtis iguanaea, reent lee ino <strong>de</strong><br />

nerotoicidad y cardiotoicidad en ratone, or lo ue e lo claific como etracto <strong>de</strong> baa toicidad onale


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

8.-'2&"))"+-'(')*&-2'"(rieb Corneo lti<br />

CPPC<br />

Sinónimos:#<br />

E$66$2')#)6!4'1)$ rieb<br />

E$66$2')#62*'(1)$ rieb<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano lcaarro, coca <strong>de</strong> cabra, meloncillo, limon!<br />

cito, limalimita oriaay<br />

uecua aca meln, aca limn<br />

uarani oceo oimi, ioiuau<br />

uarayo atiati<br />

uarani oi<br />

eenaye atu<br />

Descripción morfológica: atia rbuto o árbol eue!<br />

o ata m, <strong>de</strong>lado, <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra blanco amarillenta,<br />

rama muy uebradia, la cortea tiene abor amaro<br />

y umamente icante, el ollae e er<strong>de</strong> inteno ruto<br />

baya <strong>con</strong> ula amarillenta<br />

!*'<br />

Parte utilizada: a oa y cortea oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

Macroregion: alle, caco, ciuitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />

boue eco caueo, alle eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , , etmao urba!<br />

no, , fiebre C, , ueoa ,<br />

iel , , uto , ulmone C y<br />

dolor <strong>de</strong> cabea


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!*(<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia#<br />

a bae <strong>de</strong> dato <strong>con</strong>ultada no aortan ninn etudio obre F(')14$66$2')#)6!4'1)$, tambin llamada#E$><br />

66$2')#)6!4'1)$& in embaro, a <strong>con</strong>tinuacin e <strong>de</strong>criben aluna caractertica comoicionale y armacoli!<br />

ca <strong>de</strong>l nero E$66$2')<br />

o etudio fitoumico realiado en eecie <strong>de</strong>l nero E$66$2')#an reelado la reencia <strong>de</strong> muco com!<br />

ueto beneficioo como la oliamina eermidina aonoi<strong>de</strong> como la rutina, uercetina, aemerol lili !"#<br />

$%& , ioramnetina, ramnocitrina, ramnetina y ramnacina Peloo el Pero arne eterole<br />

etimaterol, cameterol, tocoerole y carotenoi<strong>de</strong> o etudio biolico reortan roiedad antitumo!<br />

ral, antidiabtica, antieclertica, antibacteriana, antinica, antiaraitaria, antiinamatoria, antioidante, in!<br />

munomoduladora y antiiral, entre otra lili !"#$%& <br />

luna <strong>de</strong> la eecie imortante <strong>de</strong> ete nero on


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

E$66$2')#)6'(1)$& a arte area <strong>con</strong>tienen tereno, aonoi<strong>de</strong>, tanino y alcaloi<strong>de</strong> l aceite eencial <strong>con</strong>!<br />

tiene alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> comonente, <strong>de</strong> lo cuale lo mayoritario on iotiocianato <strong>de</strong> ioroilo, iotiocianato<br />

<strong>de</strong> metilo, iotiocianato <strong>de</strong> butilo, menteno, iotiocianato <strong>de</strong> butenilo y metiltioeanol e ober<br />

actiidad <strong>con</strong>tra treptococcus faecalis taphlococcus epi<strong>de</strong>rmitis l aceite eencial e actio <strong>con</strong>tra ='421414><br />

4*)#%*"!*) uaidat !"#$%& <br />

E$66$2')#/!4'/*$&#Contiene alcaloi<strong>de</strong>, enole, eterole y lucido e an <strong>de</strong>tectado alto niele <strong>de</strong> iotio!<br />

cianato lucodico, lucocaarina, euidrina, ntria<strong>con</strong>tano, caroteno y itoterol ambin e a i<strong>de</strong>ntifi!<br />

cado la reencia <strong>de</strong> ntria<strong>con</strong>tano, nentacoano y ácido álico a roieda<strong>de</strong> armacolica ue reenta<br />

incluyen edatia, anti<strong>con</strong>uliante, antidiabtica, antietr, iocoleterolmica, ioliidmica, antielmn!<br />

tica, antioidante, antiaterolertica, eatoortectora, antiinamatoria, inecticida, iotenora y eamolti!<br />

ca in !"#$%& <br />

E$66$2')#1


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

E$2'4$#/'7'"$"$ Poe ndl<br />

acaratia boliviana uby<br />

Nombres vernaculares:<br />

Jacaratia digitata Poe ndl olm<br />

CCC<br />

Catellano aratea, aaya <strong>de</strong>l monte, aayon, aa!<br />

ya maco <strong>de</strong>l monte<br />

Paioneo aratea<br />

rinitario Pooi, ooyii taye temeno<br />

uraare runa<br />

!!*<br />

Descripción morfológica: atia rbol, ata m <strong>de</strong><br />

alto y cm <strong>de</strong> diámetro ronco <strong>con</strong> einoa cnica<br />

y <strong>con</strong> láte blanco abundante oa diitada y o!<br />

liolada, eciolo <strong>de</strong> cm <strong>con</strong> eina euea en<br />

la bae norecencia ailar lore dioica, ore ma!<br />

culina en ancula, la emenina olitaria, blanco<br />

amarillenta, diueta en racimo abierto ue alen<br />

<strong>de</strong> la unta <strong>de</strong> la rama ruto baya carnoa, <strong>de</strong> <br />

cm <strong>de</strong> laro y color anaranado, <strong>con</strong> numeroa emilla<br />

Parte utilizada: ruto, oa, emilla y láte y la arte<br />

blanda <strong>de</strong>l interior <strong>de</strong> la lanta oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />

antanal, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, abana beniana<br />

<strong>de</strong>l norte<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

enutricin , , diabete , , etmao<br />

P, , , ulmone P, otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!!!<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a arte interna <strong>de</strong> la cortea <strong>de</strong> acaratia digitata motr una mo<strong>de</strong>rada actiidad antialdica#'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

tra eecie imortante <strong>de</strong> la amilia e E$2'4$#6$6$:$, <strong>con</strong>ocida comnmente como aaya, mima ue a <strong>de</strong>!<br />

motrado mltile roieda<strong>de</strong> nutricionale y armacolica racia a la utancia reente en u ruto,<br />

oa, emilla y láte l láte <strong>de</strong> lo ruto no maduro <strong>con</strong>tiene la enima etidaa aana y uimioaa!<br />

na a oa tierna on rica en aonoi<strong>de</strong> aemerol y myricetina, alcaloi<strong>de</strong> carana, eudocarana,<br />

<strong>de</strong>idrocarana y , comueto enlico ácido caeico, ácido erlico, ácido cloronico y bencillucoino!<br />

lato anto la oa como lo ruto oeen carotenoi<strong>de</strong> en eecial caroteno y licoeno y antrouinona<br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica <strong>de</strong> u dierente arte e mencionan antiinamatoria, antibacteriana<br />

iolicemiante, antiertilidad y abortia la emilla, eatorotectora, nerorotectora, cicatriante, antii!<br />

ertenia, antitumoral oira !"#$%&# y antioidante Codury <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

a ealuacin reliminar <strong>de</strong> toicidad en lo ruto <strong>de</strong> acaratia inoa motr actiidad emoltica en eritrocito<br />

<strong>de</strong> oea, oniendo en rieo rano interno como ado, rione y coran, <strong>de</strong>bido a la liberacin <strong>de</strong> emo!<br />

lobina en el lama anuneo breu <br />

!!"


52##*6-."(*+*&7"(<br />

CC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:#<br />

Commelina <strong>de</strong>ficiens oo<br />

E133!%'($#!%!7$() unt<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano anta uca<br />

uecua atum tabardillo<br />

uarani oo ainmarmaa<br />

uarani oceo ambara matia<br />

uarani rbano almba ramatia<br />

Descripción morfológica: atia ierba acen<strong>de</strong>nte<br />

oa imle, dtica, cordada, aina <strong>de</strong> ,, cm,<br />

ile, ubcoriácea, <strong>con</strong> bae cordada, áice audo,<br />

labra, <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> laro, , cm <strong>de</strong> anco nore!<br />

cencia, ailare, cortamente edunculada lore <strong>con</strong><br />

cáli <strong>con</strong> alo libre, erdoo corola <strong>con</strong> talo,<br />

unuiculado, aulino y <strong>con</strong> etambre<br />

!!#<br />

Parte utilizada: a or y oa oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

Macroregion: alle, caco, yuna y caare, ciuita!<br />

nia y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo, abana benia!<br />

na <strong>de</strong>l ur, yuna, alle eco<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea urbano, , , etma!<br />

o


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!!$<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

E133!%'($#!2!4"$ n lo tallo e i<strong>de</strong>ntificaron alcaloi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong> Clucodico, luteolina, uercitrina, io!<br />

uercitrina, el aonol uercetina, el aonol lucoilado aemerol, eteroi<strong>de</strong> lucoilado, ácido ciumico,<br />

la lactona <strong>de</strong>l ácido acarnico y el nucleido uridina n la oa tambin e i<strong>de</strong>ntificaron alcaloi<strong>de</strong>, ácido<br />

ciumico, ácido caeoilciumico, lo aonoi<strong>de</strong> orientina, iocato<strong>de</strong>o, Centoilluteolina, la bae<br />

uracilo y lo nucleido uridina y a<strong>de</strong>noina n la ore e i<strong>de</strong>ntificaron aonoi<strong>de</strong> Clucodico iteina e<br />

ioiteina l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa inibi el crecimiento <strong>de</strong> @)4D!2'4D'$#41%'#$#Bacillus subtilis l etracto<br />

etanlico <strong>de</strong> la ore tambin reent actiidad antibacteriana <strong>con</strong>tra @)4D!2'4D'$#41%'%#I)!*/131($)#$!2*7'><br />

(1)$#y, en menor intenidad, <strong>con</strong>tra Bacillus subtilis#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*) l etracto metanlico <strong>de</strong> la lanta<br />

motr actiidad antirotooaria <strong>con</strong>tra ntamoeba histoltica $#P'$2/$#%$3,%'$ l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa<br />

motr actiidad antioidante, robablemente <strong>de</strong>bido al alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong> y comueto enlico<br />

Beerra <br />

Commelina diusa Preent actiidad antibacteriana y antinica an#!"#$%&#<br />

E133!%'($#4133*(') l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa motr roieda<strong>de</strong> iolicemiante, lo ue ace <strong>de</strong> eta<br />

eecie un otencial aente ara el tratamiento <strong>de</strong> diabete tio oun !"#$%& n eecto, oee comue!<br />

to inibidore <strong>de</strong> la enima lucoidaa <strong>de</strong>oinoirimicina, ,bi idroimetil,diidroiirrolidina,<br />

iouercitrina, ioramnetinarutinido, iteina, ertiina e la arte area tambin e ailaron a!<br />

onoi<strong>de</strong> liucodico <strong>con</strong> actiidad antioidante iouercitrina, lucoluteolina, orientina, iteina, ioorientina,<br />

ioiteina, ertiina, aocommelina ibano !"#$%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

E133!%'($#,!(7D$%!()') a rueba fitoumica reliminare indicaron la reencia <strong>de</strong> aceite y raa, al!<br />

caloi<strong>de</strong>, lactona y cumarina, tritereno y eteroi<strong>de</strong>, reina, acare reductore, enole y tanino, ami!<br />

noácido, uinona, aonoi<strong>de</strong> y aonina Cuellar ori ambin e <strong>de</strong>tectaron la itamina y C<br />

oain !"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> la lanta motr actiidad antimicrobiana <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$()T#<br />

@)4D!2'4D'$#41%'#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*)#Cuellar ori l etracto etanlico <strong>de</strong> la race reent acti!<br />

idad antiinamatoria, analica y eatorotectora ierente raccione <strong>de</strong> la lanta motraron eecto eda!<br />

tio, anioltico, antioidante, antitumorale oain !"#$%& <br />

E133!%'($#4:$(!$ a oa <strong>con</strong>tienen reina, alcaloi<strong>de</strong>, aonina y lucido l etracto metanlico <strong>de</strong> la<br />

oa reent actiidad antinica <strong>con</strong>tra pi<strong>de</strong>rmphton occosum on !"#$%& <br />

!!%


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:#<br />

Campelia anonia unt<br />

Commelina anonia <br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Paa bruta, roa alarada, caa caa<br />

rinitario nenoi<br />

imane liu<br />

imanemotene iu<br />

uraare uata, baabani, talia boto<br />

Descripción morfológica: atia ierba erecta, ata<br />

cm o má <strong>de</strong> altura Bae <strong>de</strong> la oa enuele el ta!<br />

llo lore blanca, abraada or bráctea er<strong>de</strong><br />

Tra<strong>de</strong>scantia zanonia <br />

CC<br />

!!&<br />

Parte utilizada: a oa y race oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

Macroregion: una y caare, amaonia<br />

Hábitat: m Crece en el boue y cultio Bo!<br />

ue medo, abana beniana <strong>de</strong>l norte, yuna<br />

Distribución nacional: B, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , , , fiebre , ue!<br />

o , , , , iel , , , otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!!'<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

unue no e an en<strong>con</strong>trado etudio eecficamente realiado en Tra<strong>de</strong>scantia anonia, eite aluna inor!<br />

macin obre otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero<br />

amiae fitoumico realiado en aria eecie <strong>de</strong>l nero Tra<strong>de</strong>scantia, reelaron la reencia <strong>de</strong> aoni!<br />

na, aonoi<strong>de</strong>, comueto enlico, eteroi<strong>de</strong> laba Ciciocoernán<strong>de</strong> , acare reductore,<br />

tanino y alcaloi<strong>de</strong> u o aonoi<strong>de</strong> redominante en el nero Tra<strong>de</strong>scantia on lo Cluco<strong>de</strong>o<br />

<strong>de</strong> aienina y luteolina ambin e <strong>de</strong>tectaron lucido <strong>de</strong> aonole, idroiluteolina y tricina el Pero<br />

arne arne <br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara eecie <strong>de</strong> ete nero, o<strong>de</strong>mo mencionar inibicin<br />

<strong>de</strong> la lioienaa Tra<strong>de</strong>scantia uminensis laba Ciciocoernán<strong>de</strong> , antioidante y antibacte!<br />

riana Tra<strong>de</strong>scantia pallida u <br />

Para mayor inormacin obre eecie erteneciente a la mima amilia, <strong>con</strong>ultar E133!%'($#!2!4"$


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

52'7%'("+"$-&%'6<br />

CC<br />

Sinónimos:<br />

E1)"*)#$22$,'/$!#teud<br />

E1)"*)#,2$)'%'!()')# cum<br />

E1)"*)#7%$,2$"*)#<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Caa braa, caa aria<br />

rinitario uno, ocuuunoi<br />

uraar uata<br />

!!(<br />

Descripción morfológica: ierba <strong>de</strong> ata m <strong>de</strong> alto<br />

allo e arecen a la caa oa imle, etreca!<br />

mente oada ata etrecamente oboada nore!<br />

cencia terminale <strong>con</strong> bráctea amliamente oada,<br />

er<strong>de</strong> en la arte eueta y roa en la arte cubierta<br />

lore <strong>con</strong> corola blanca, labelo blanco ruto caula<br />

elioi<strong>de</strong><br />

Parte utilizada: edicinal a lanta entera oee ro!<br />

ieda<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />

antanal, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao , , urinarioreroductio C, ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!!)<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> la oa y tallo <strong>de</strong> E1)"*)#$2$,'4*) reel la reencia <strong>de</strong> aona, ao!<br />

nole, antona, leucoantocianidina, cateuina y alcaloi<strong>de</strong> <strong>de</strong>má, la oa <strong>con</strong>tienen obaeno tánico,<br />

aononole y aonona Cuna !"#$%& n la race e i<strong>de</strong>ntificaron aona, alcaloi<strong>de</strong>, antrauinona,<br />

aceite olátile, aonina y tanino rraai <br />

a actiida<strong>de</strong> armacolica reortada ara E1)"*)#$2$,'4*)#on la iuiente<br />

Antimicrobiana. o etracto etanlico <strong>de</strong> oa y tallo motraron actiidad otoinducida <strong>con</strong>tra B"$6D:%1414><br />

4*)#$*2!*)#$#@)4D!2'4D'$#41%' unue no reentaron actiidad rente a la cea reitente, motraron un<br />

eecto inrico al alicare unto a antibitico <strong>con</strong>encionale aminilucido Cuna !"#$%&# l etracto<br />

<strong>de</strong> la race tambin motr actiidad <strong>con</strong>tra bacteria ramoitia y ramneatia y <strong>con</strong>tra el ono E$(><br />

/'/$#$%,'4$() rraai <br />

Antitumoral.#E1)"*)#$2$,'4*) a inibido el crecimiento <strong>de</strong> clula canceroa laan <br />

Antiurolitiásica. l etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta inibi el crecimiento <strong>de</strong> critale <strong>de</strong> oalato <strong>de</strong> calcio y la a<strong>de</strong>!<br />

in a clula renale eiteliale e Cáin !"#$%&#<br />

Antiinflamatoria. l etracto <strong>de</strong> la race motr actiidad antiinamatoria y antieudatia en cobayo rraai<br />

<br />

Para er etudio en otra eecie <strong>de</strong>l nero E1)"*)%#3*+)6(/-1#E1)"*)#)4$,!2, en eta ublicacin


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:#<br />

52'7%'('&"$*+#ui Pa<br />

CC<br />

E1)"*)#)4$,!2*%*) ic e ane<br />

E1)"*)#(*"$() cum<br />

#<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Caa aria, cuete, orea <strong>de</strong> anta<br />

Cacobo ico<br />

rinitario uno, aanoi<br />

imane Bua<br />

uraare uata<br />

acana Budubuduy<br />

!"*<br />

Descripción morfológica: atia ierba <strong>de</strong> ata m <strong>de</strong><br />

alto oa etrecamente eltica a oboada, labra<br />

a <strong>de</strong>namente ubrula en amba uerficie nore!<br />

cencia en lo áice <strong>de</strong> lo tallo <strong>con</strong> oa, <strong>con</strong> bráctea<br />

amliamente oada anaranadaamarillenta a roa,<br />

<strong>con</strong> lula <strong>de</strong> mm <strong>de</strong> laro o márene <strong>de</strong> la<br />

arte <strong>de</strong> la bráctea <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> la inorecencia <strong>de</strong>com!<br />

onindoe en fibra callo mm, amarillo lore<br />

<strong>con</strong> corola anaranada ata amarilla, labelo amarillo<br />

Caula elioi<strong>de</strong> a ubloboa<br />

Parte utilizada: a lanta entera oee roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />

antanal, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, yuna<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , , etmao , , y ,<br />

fiebre ueo , , iel C, , ulmone<br />

, urinarioreroductio , ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!"!<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

E1)"*)#)4$,!2 l etracto <strong>de</strong>l tallo motr alta eecificidad y otencia citotica <strong>con</strong>tra la lnea celular B<br />

<strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> mama aylor !"#$%& ambin e a <strong>de</strong>motrado actiidad <strong>con</strong>tra Bacillu ubtili oma <br />

an<strong>de</strong>broe <br />

E1)"*)#6'4"*) n la oa e <strong>de</strong>tectaron aonoi<strong>de</strong> y ácido enlico <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l ácido benoico, cumárico,<br />

meliltico, reorcclico Prueba en rata <strong>de</strong>motraron u otencial antidiabtico emya aniel <br />

E1)"*)#)6!4'1)*) Contiene aonina racilina y diocina cece Pan<strong>de</strong>y e a reortado la acti!<br />

idad antiinamatoria, etronica y matonica <strong>de</strong> la dioenina, tambin ailada <strong>de</strong> eta eecie aylor !"#$%&#<br />

<strong>de</strong>má e ailaron euiterenlactona cotulonida y eremantina ue motraron una marcada actii!<br />

dad antinica uraiandiyan#!"#$%& <br />

E1)"*)#)6'4$"*) a oa <strong>con</strong>tienen comueto aonoi<strong>de</strong> antioidante tamarietina neoeerido!<br />

<strong>de</strong>o, aemer<strong>de</strong>o neoeerido<strong>de</strong>o, uercetina neoeerid<strong>de</strong>o da ila#!"#$%& e lo tallo<br />

e ailaron oliacárido bioactio <strong>con</strong> actiidad antiinamatoria y roaoctica da ila Parente <br />

E1)"*)#$0!2 e reort la reencia <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong>, enole, antrauinona, lucido cardiotnico, terenoi!<br />

<strong>de</strong>, alcaloi<strong>de</strong> y tanino en lo tallo u dierente etracto motraron caacidad antioidante nyaor !"#$%&#<br />

<br />

E1)"*)#)6'2$%') e comrob u actiidad antiurolitiáica en rata oma an<strong>de</strong>broe ambin motr<br />

actiidad antiinamatoria aylor !"#$%& <br />

er tambin la <strong>de</strong>cricin <strong>de</strong> E1)"*)#$2$,'4*)#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

>)1*3+"("#*+-&"."(umb Bonl e illd<br />

PC<br />

Sinónimos:#<br />

@6D!/2$#$(/'($ Poe e C ey<br />

Nombres Vernaculares:<br />

Catellano Cola <strong>de</strong> caballo embra<br />

ymara anu anu<br />

uecua Ciltu, ciltuico <strong>de</strong> allo, inu inu, io<br />

imi<br />

!""<br />

Descripción morfológica: atia rbuto ata m <strong>de</strong><br />

altura, tronco leoo ata , cm oa ubaicale<br />

lara <strong>de</strong>cuada, coriácea, dura y <strong>con</strong> numeroo ta!<br />

llo er<strong>de</strong> Cada tallo etá diidido en eccione, lo ru!<br />

to <strong>de</strong> color roo, emilla aoadooblona finamente<br />

etriada<br />

Parte utilizada: a lanta entera, rama y coollo oeen<br />

roieda<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: ltilano, alle<br />

Hábitat: m alle eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao , , fiebre , ueo , nerio,<br />

ulmone , , urinarioreroductio , ,<br />

otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!"#<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

4+#(-#.10)0+/0#20)31'.3'7+#)0#.10)0+/-+#(*)#10)6(/-2*)#0+3*+/1-2*)#.-1-#@6D!/2$#4D'%!()')T#@6D!/2$#$(/'($#$#<br />

@6D!/2$#$3!2'4$($, ue aarecen como innimo en la literatura cienfica<br />

l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> la arte area reel la reencia <strong>de</strong> acare reductore, alcaloi<strong>de</strong>,<br />

oima, alcoole, eteroi<strong>de</strong> aonnico, comueto enlico tio aonoi<strong>de</strong>, tanino y lucido ntre<br />

lo aonoi<strong>de</strong> ailado e <strong>de</strong>termin eeredina, criina y otro aonole, aona y aonona Bonilla <br />

Parea n lo tallo e <strong>de</strong>tect el tanino ro<strong>de</strong>lfinidina, un olmero <strong>de</strong> alto eo molecular, mientra ue<br />

en la race e <strong>de</strong>tectaron lo tanino roelaronidina y roaienina, amba <strong>de</strong> bao eo molecular icco#!"#<br />

$%&# ambin e ail el alcaloi<strong>de</strong> eedrina, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> itoterol y alato <strong>de</strong> etil eanol orale !"#<br />

$%&#<br />

ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica reortada ara ete eecie e cuentan la antiinamatoria, antiulceroa,<br />

antioidante e inmunoetimulante Bonilla Parea , la cuale e atribuyen a lo aonoi<strong>de</strong> reente<br />

o tanino ailado <strong>de</strong> la dierente arte <strong>de</strong> la lanta an reortado roieda<strong>de</strong> antiirale y antioidante<br />

icco !"#$%& Por u arte, la eedrina e un <strong>con</strong>ocido aente broncodilatador, til en el tratamiento <strong>de</strong>l<br />

ama y otra aeccione reiratoria Paraeimer aryan o etracto idroalcolico y clorormi!<br />

co an motrado actiidad <strong>con</strong>tra taylococcu aureu, nterococcu aecali, Bacillu ubtilu y cinobacter<br />

baumanni ico etracto tambin motraron alta citotoidad en rtemia naulii orale !"#$%& <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

o etudio <strong>de</strong> toicidad auda y ubcrnica <strong>de</strong> @6D!/2$#$3!2'4$($T#no motraron ninn ntoma <strong>de</strong> intoica!<br />

cin en rata Bonilla Parea


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

@A*')!"*3#,1%'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!"%<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género o familia<br />

@A*')!"*3#7'7$("!*3& e a <strong>de</strong>terminado u <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> lice, ácido ilcico, aonoi<strong>de</strong> lo má abundan!<br />

te on <strong>de</strong>riado lucoilado <strong>de</strong>l aemerol rancecato !"#$%&# , <strong>de</strong>riado idroicinámico, tanino<br />

<strong>con</strong><strong>de</strong>nado rotoantocianidina icco !"#$%& y oleorreina comueto <strong>de</strong> alto eo molecular, como<br />

ácido rao y eterole icielin !"#$%& a reencia <strong>de</strong> olienole, mayormente <strong>con</strong>centrado en lo<br />

tallo fino <strong>de</strong> la lanta, elicara u actiidad antioidante icco !"#$%& u actiidad diurtica e a erifi!<br />

3-2*#'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

y ácido carbolico ramificado y <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>na lara l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> la lan!<br />

ta <strong>de</strong>motr eecto antinamatorio y antinocicetio en ratone el etracto metanlico reent actiidad<br />

antidiabtica en rata lo etracto acuoo y etanlico <strong>de</strong>motraron actiidad antioidante el aceite eencial<br />

tiene actiidad antimicrobiana <strong>con</strong>tra aureus coli pneumoniae P aeruginosa enteritidis y antinica<br />

3*+/1-#F&#('7!2#$#E&#$%,'4$() a aia <strong>de</strong> la lanta inibe la areacin <strong>de</strong> laueta l etracto idroalcolico<br />

reent eecto edatio y anti<strong>con</strong>ulio y reirti imedimento <strong>con</strong>itio en rata <strong>de</strong> edad aanada l<br />

etracto acuoo <strong>de</strong> lo tallo etrile reent eecto citotico en clula leucmica umana u utiliacin<br />

en roducto diurtico e <strong>de</strong>be a la reencia <strong>de</strong> euietonina, otaio, calcio, maneio, ácido acrbico y ácido<br />

caeico a etroina enlica onitina y onitinalucido, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lo aonoi<strong>de</strong> aienina, luteolina,<br />

camerollucido y uercetinalucido, reente en el etracto metanlico, ue<strong>de</strong>n er lo re!<br />

onable <strong>de</strong> la actiidad eatorotectora <strong>de</strong> la lanta l alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> ilicio coadyua a la curacin <strong>de</strong><br />

erida inalmente, el etracto acuoo <strong>de</strong> la arte area oee un eecto inibitorio <strong>de</strong> la citoaa inducida<br />

or andu !"#$%&#<br />

@A*')!"*3#6$%*)"2! e la arte area e ail el aonol dilucido aemerol lucoyra!<br />

noyllucoyranoi<strong>de</strong>, el cual motr actiidad antiulceronica, coadyuando <strong>con</strong> lo mecanimo<br />

citorotectore <strong>de</strong> la mucoa átrica eilada urbu <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

erimento realiado en ratone no an <strong>de</strong>motrado ninuna toicidad oral <strong>de</strong>#@&#7'7$("!*3 rancecato et<br />

al <br />

!"&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

>+071+2D06%#(&2&" am<br />

C<br />

Sinónimos:#<br />

@2:"D21K:%*3#,1%'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!"(<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a oa <strong>de</strong> @2:"D21K:%*3#414$#<strong>con</strong>tiene una ariedad <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> troánico, irrolidnicoy iridnico, ien!<br />

do la cocana el mayoritario tro alcaloi<strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificado on ci y tran cinnamoilcocana, benoile<strong>con</strong>ina,<br />

metile<strong>con</strong>ina, eudotroina, benoiltroina, troacocana, y truilina, yrina, cucoyrina y nicotina<br />

oá et al a oa tambin oeen rotena, carboidrato, fibra, calcio, oro, ierro, itamina <br />

y el aonoi<strong>de</strong> antioidante riboaina oma an<strong>de</strong>broe <br />

a cocana oee roieda<strong>de</strong> anetica y ao<strong>con</strong>trictora locale <strong>de</strong> corta duracin, lo ue la ace un til<br />

anetico local tico atley et al en otorrinolarinoloa, oalmoloa y otra rama mdica <strong>de</strong>má,<br />

eerce una accin etimulante <strong>de</strong>l itema nerioo central, el itema imático y la lana neuromucular, ro!<br />

duciendo un eecto antiatia oma an<strong>de</strong>broe <br />

unue muco <strong>de</strong> lo alcaloi<strong>de</strong> reente en la oa an motrado eecto anetico <strong>de</strong> imilar o menor<br />

intenidad, u eecto eurico no e, bao ninn unto <strong>de</strong> ita, comarable al <strong>de</strong> la cocana oá !"#$%& <br />

<strong>de</strong>má, e an reortado eecto anorico <strong>de</strong> dico comonente en rata, en auencia <strong>de</strong> actiidad etimu!<br />

lante o <strong>de</strong>reora <strong>de</strong>l itema nerioo central Bedord !"#$%& <br />

e a reortado ue la oa on eectio analico ara el tratamiento <strong>de</strong> dolencia atrointetinale, tie!<br />

nen accin <strong>con</strong>tra lo mareo, e ue<strong>de</strong>n utiliar como utituto etimulante <strong>de</strong>l ca y como inrediente en<br />

rorama <strong>de</strong> rdida <strong>de</strong> eo eil <br />

Por otro lado, lo etracto acuoo <strong>con</strong>tienen aonoi<strong>de</strong> licoilado, ue<strong>de</strong>n er utiliado como marcadore<br />

umico ara i<strong>de</strong>ntificar la diera arieda<strong>de</strong> cultiada en Colombia, cuador, Per y Boliia onon#!"#$%&#<br />

onon#!"#$%&#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

$38402356:3624i191:?:<br />

ebido a u eecto etimulante y eurico, la cocana e a <strong>con</strong>ertido en una <strong>de</strong> la droa <strong>de</strong> abuo má eli!<br />

roa <strong>de</strong>bido a lo alto niele <strong>de</strong> <strong>de</strong>en<strong>de</strong>ncia ue roduce, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lo eecto neatio audo y crnico<br />

or u eceio <strong>con</strong>umo comortamiento aranoico y ictico, ailamiento ocial y anoreia ico eecto<br />

nocio ara la alud y la ociedad an eco ue e incluya, tanto a la cocana como a la oa <strong>de</strong> coca, en el<br />

litado <strong>de</strong> utancia roibida <strong>de</strong> la Conencin nica obre tueaciente <strong>de</strong> la acione nida , or<br />

lo ue u uo en alicacione mdicouirrica e muy limitado oá#!"#$%& <br />

Por otra arte, e a reortado ue el etracto acuoo <strong>de</strong> la oa, libre <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>, reduce la utiliacin <strong>de</strong><br />

oeno, roduciendo ierlicemia, bradicardia e iotenin en erro <strong>de</strong>má, una inetiacin uiri ue<br />

el etracto etanlico <strong>de</strong> la oa oee otro <strong>con</strong>tituyente, uera <strong>de</strong> la cocana, ue inducen letalidad en rato!<br />

ne Bedord !"#$%&#<br />

!")


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

>%)12+$-"(1-+7" <br />

PBC<br />

Sinónimos:#<br />

ED$3$!):4!#D'2"$ ili<br />

@*6D12,'$#4$6'"$"$#am<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano ece lece<br />

acana unuri nuri<br />

Ciuitano aumemána<br />

uaran oceo Piiiimi<br />

rinitario Cotunoi, eilei<br />

uraare indiiye, indie, ullo<br />

!#*<br />

Descripción morfológica: atia ierba euea, erec!<br />

ta, <strong>con</strong> abundante láte blanco oa er<strong>de</strong>ururea,<br />

imle, <strong>de</strong> lámina aoada a lanceolada y <strong>con</strong> maren<br />

aerrado a entero norecencia ailare, inolucro<br />

en cima <strong>con</strong> orecilla muy euea, uinda ruto<br />

caula iloa<br />

Parte utilizada: a oa y tallo oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />

antanal, alle, llanura y abana<br />

Hábitat: m Crece en itio diturbado como a!<br />

tio y cacra Boue medo, camo cerrado, yun!<br />

a, alle eco<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , etmao , ueo ,<br />

, iel , , , urinarioreroductio ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

4+#@*6D12,'$#D'2"$#e a reortado la reencia <strong>de</strong> alcano, tritereno, fitoeterole, tanino, olienole, ao!<br />

noi<strong>de</strong> umar !"#$%&#, alcaloi<strong>de</strong> y acare reductore Bama#!"#$%& a arte area <strong>de</strong> la lanta<br />

<strong>con</strong>tienen aonoi<strong>de</strong> euorbianina, leucocianidol, canol, uercitrina y uercitol, olienole ácido álico,<br />

myricitrina, ácido ,dialloiunico, tanino euorbina , B, C, , , tritereno y fitoterole amirina,<br />

metilencicloartenol y itoterol y alcano etacoano, nnonacoano y otro rad <br />

!#!<br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara @*6D12,'$#D'2"$ e encuentran<br />

Antibacteriana. l etracto etanlico <strong>de</strong> la lanta inibi el crecimiento <strong>de</strong> @)4D!2'4D'$#41%'T#B"$6D:%14144*)#$*><br />

2!*)T#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$#$#Bacillus subtilis o etracto acuoo y clorormico <strong>de</strong> la oa motraron<br />

actiidad antibacteriana <strong>con</strong>tra U%!,)'!%%$#6(!*31('$! umar !"#$%&# o etracto metanlico <strong>de</strong> la oa<br />

y ore e motraron actio <strong>con</strong>tra ;$4'%%*)#"D*2'(7'!()')T#='4214144*)#)6&T#I21"!*)#3'2$,'%')#:#B$%31(!%%$#":6D'<br />

o etracto metanlico <strong>de</strong> lo tallo y la race e motraron actio <strong>con</strong>tra ;$4'%%*)#"D*2'(7'!()')T#='4214144*)#<br />

)6&T#:#I21"!*)#3'2$,'%') ae !"#$%&# <strong>de</strong>má, el etracto etanlico <strong>de</strong> la race inibi el crecimiento <strong>de</strong><br />

I216'1(',$4"!2'*3#$4(!)#rad <br />

Antifúngica. l etracto etanlico motr actiidad <strong>con</strong>tra#E1%%!"1"2'4D*3#4$6')'4'T#.*)$2'*3#6$%%'/121)!*3T#;1"2><br />

:1/'6%1/'$#"D!1,213$!T#ID1316)')#4$2'4$!>6$6$:$!#$#F)6!27'%%*)#('7!2 umar et al l etracto metan!<br />

lico <strong>de</strong> la oa e motr actio <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$() ae !"#$%& <br />

Antipalúdica. l etracto metanlico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> @*6D12,'$#D'2"$ motr un <strong>de</strong> inibicin <strong>de</strong><br />

I%$)31/'*3#0$%4'6$2'*3, a una <strong>con</strong>centracin <strong>de</strong> m umar !"#$%& <br />

Antiamebiana. l etracto olienlico inibi el crecimiento <strong>de</strong> ntamoeba histoltica%#-#6+-#3*+30+/1-3'7+#-3!<br />

tia mnima <strong>de</strong> m umar et al <br />

Molusquicida. o etracto acuoo <strong>de</strong> la cortea y la oa motraron una otente actiidad moluuicida r!<br />

ad <br />

Larvicida. l etracto etreo <strong>de</strong> la lanta motr actiidad <strong>con</strong>tra la lara <strong>de</strong> Ae<strong>de</strong>s aegpti#$#E*%!K#A*'(A*!0$)><br />

4'$"*) rad


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Repelente. l etracto etanlico <strong>de</strong> la lanta reenta eecto reelente rad <br />

Antihelmíntica.#4(#05/1-3/*#-36*)*#20#@*6D12,'$#D'2"$ motr actiidad antielmntica en erro rad <br />

Antianafiláctica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la lanta inibi la anafilai cutánea aia en ratone rad <br />

Antioxidante.#4(#05/1-3/*#-36*)*#20#@*6D12,'$#D'2"$#motr eecto antioidante umar et al o etrac!<br />

to metanlico <strong>de</strong> la oa, ore, ra y tallo, tambin motraron una otente actiidad antioidante Bama !"#<br />

$%& <br />

Antiinflamatoria. l etracto neánico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> @*6D12,'$#D'2"$ motr eecto antiinamatorio<br />

en ratone umar !"#$%&#, al iual ue lo etracto acuoo y etanlico a !"#$%& e comrob ue la<br />

actiidad antiinamatoria e <strong>de</strong>be a la accin <strong>de</strong>l comueto amirina i#!"#$%& <br />

Sedativa y ansiolítica. l etracto acuoo liofiliado <strong>de</strong> @*6D12,'$#D'2"$#tuo eecto edatio y anioltico en<br />

ratone rad <br />

Antidiarréica. a <strong>de</strong>coccin <strong>de</strong> la lanta y la uercitrina ailada <strong>de</strong> la mima, motraron actiidad antidiarreica en<br />

ratone umar#!"#$%& <br />

!#"<br />

Diurética. l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa motr una actiidad diurtica emeante a la <strong>de</strong> la acetaolamida rad<br />

<br />

!=>H=4>4:H;?:40? o etracto idroalcolico <strong>de</strong> la lanta ue <strong>con</strong>tienen aonoi<strong>de</strong> olienole, eteroi<strong>de</strong><br />

y tereno, motraron actiidad inmunoetimulante l etracto acuoo interino en la tranormacin <strong>de</strong> lino!<br />

blato inducida or lectina, '(#


%)12+$-"('*+)*.'6unt<br />

PBC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:#<br />

ED$3$!):4!#)!26!() B mall<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano olondrin, ierba <strong>de</strong> olio<br />

uecua Canca iedra<br />

uarani Caiimi<br />

uarani oo aaem aae<br />

eenaye itiltaa<br />

Descripción morfológica: atia ierba, anual, ro!<br />

cumbente, labra, a menudo enraiante allo ata <strong>de</strong><br />

cm, ramificado ata en rama nudo <strong>con</strong> <br />

yema acceoria <strong>con</strong>icua <strong>de</strong>bao <strong>de</strong> la eula,<br />

a menudo enraiante oa er<strong>de</strong> or amba cara y<br />

eula iomora Ciatio <strong>con</strong> ore maculina<br />

emilla lia, roadoriácea a arda<br />

!##<br />

Parte utilizada: a lanta entera oee roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

Macroregion: alle, yuna y caare, caco ciuita!<br />

nia y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, camo cerrado, yuna, alle eco<br />

Distribución nacional: B, P, P, C, , C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , dolor <strong>de</strong> cabea , et!<br />

mao , ueo , urinarioreroduc!<br />

tio ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!#$<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> @*6D12,'$#)!26!() reel la reencia <strong>de</strong> tanino, ao!<br />

nina y aonoi<strong>de</strong> o etracto diclormetánico y metanlico motraron actiidad eamoltica, antioidante y<br />

antinica <strong>con</strong>tra ='421)612*3#4$(')#$#Aspergillus avus rad <br />

en lo etudio realiado en otra mltile eecie <strong>de</strong> @*6D12,'$, <strong>de</strong> ete nero e ailaron comueto<br />

euiterenoi<strong>de</strong> euorbi<strong>de</strong>o , diterenoi<strong>de</strong> olicclico <strong>con</strong> un anillo tricclico caractertico, entabieta!<br />

no, entatiano, entaurano, entioimarano, entimarano, diterenoi<strong>de</strong> dimrico landuna C, lac!<br />

tona norditernica ficeria , diterenoi<strong>de</strong> macrocclico eluanina, eulatina, amidaloidina, tri!<br />

terenoi<strong>de</strong> tetracclico y entacclico lanoterol, antiuol, cicloartano, eteroi<strong>de</strong> erotano, itoterol,<br />

daucoterol, comueto enlico, aonoi<strong>de</strong> uercetina, aemerol, ierina, licocal<strong>con</strong>a y B, euinacia,<br />

labrona, atraalina y <strong>de</strong>riado lucoilado y linano rad <br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara ete nero, e encuentran la iuiente antimicrobiana,<br />

antiirtica, analica, antidiarreica, moluuicida, antialrica, citotica, antiulceronica y diurtica, entre<br />

otra rad er tambin la <strong>de</strong>cricin ara @*6D12,'$#D'2"$<br />

$38402356:3624i191:?:<br />

luna eecie <strong>de</strong>l nero @*6D12,'$ an motrado actiida<strong>de</strong> romotora <strong>de</strong> dao en el @*6D12,'$#<br />

/!4'6'!(), rotumorale @*6D12,'$#%!*41(!*2$T#@*6D12,'$#4$*/'4'01%'$, roinamatoria @*6D12,'$#6!6%*)T#<br />

@*6D12,'$#)!7!"$%') e inibidora <strong>de</strong> actiida<strong>de</strong> enimática imortante ara la ueriencia @*6D12,'$#1,"*><br />

)'01%'$T#@*6D12,'$#J$()*'T#@*6D12,'$#/!4'6'!() e etudi la toicidad <strong>de</strong> eecie como @*6D12,'$#,$%)$390!2$T#<br />

uphorbia heterophlla uphorbia hirta uphorbia lateriora uphorbia hssopifolia, en<strong>con</strong>trando cambio en<br />

lo arámetro ematolico y bioumico, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> ntoma clnico como <strong>de</strong>ano, anoreia, anemia y un<br />

ndice <strong>de</strong> mortalidad <strong>de</strong>l <strong>de</strong> lo animale ue <strong>con</strong>umieron lo etracto <strong>de</strong>dao !"#$%&


E%+"(&+*)-7".' <br />

PBC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano coo, oleman<br />

rinitario noui<br />

imane Conooto<br />

imaneotene Conofito<br />

uraare omoci<br />

Descripción morfológica: atia rbol ata m <strong>de</strong><br />

alto Cortea eterna áera, riácea <strong>con</strong> eina Cor!<br />

tea interna <strong>con</strong> aia lecoa oaca oa imle,<br />

acoraonada <strong>de</strong> bor<strong>de</strong> leemente <strong>de</strong>ntado, aerrado o<br />

ubentero lore maculina roa en eia <strong>de</strong>na en<br />

orma <strong>de</strong> <strong>con</strong>o, emenina olitaria aliendo <strong>de</strong> aila<br />

<strong>de</strong> la oa ruto <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> diámetro, ormado<br />

or aria rodaa, eloionan cuando maduran u e!<br />

milla on tica<br />

Parte utilizada: a reina y emilla oee roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

!#%<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />

y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano<br />

Distribución nacional: B, C, P, C, P<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , <strong>de</strong>nutricin , , et!<br />

mao , , , iel , , , , ul!<br />

mone , , uto , otro ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!#&<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> la cortea <strong>de</strong> L*2$#42!6'"$() reel la reencia <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>, cumarina, ta!<br />

nino, lucido cardiotnico, aonoi<strong>de</strong> y uinona Beltránillanuea !"#$%& n la oa e en<strong>con</strong>tr<br />

alcaloi<strong>de</strong>, eteroi<strong>de</strong> y comueto enlico n el aceite eencial <strong>de</strong> la oa e i<strong>de</strong>ntific roionato <strong>de</strong> etilo,<br />

alcool ioenlico, nocteno, butirato <strong>de</strong> etilo, butirato <strong>de</strong> ioentilo, acetato <strong>de</strong> ioentilo, butirato <strong>de</strong> metilo<br />

y otro comueto minoritario a aia <strong>de</strong> la lanta <strong>con</strong>tiene uratoina, eaidrouratoina, etoenal, u!<br />

rana una enima roteoltica y creitina una tooalbmina loye<strong>de</strong> latino l láte <strong>con</strong>tiene lo<br />

tritereno metilencicloartanol, cicloartenol y butiroermol Poninet urion a emilla <strong>con</strong>tie!<br />

nen alcaloi<strong>de</strong>, tanino, fitato, lucido cardiotnico, aonina y, entre lo metabolito rimario, rotena<br />

rica en lutamato y arinina, ero <strong>de</strong>ficiente en citena, aceite, minerale odio, calcio, maneio, ierro y<br />

inc, itamina , itamina y itamina oomola indauni l aceite reente en la emilla<br />

<strong>con</strong>tiene ácido oleico, eteárico y linoleico oomola indauni , a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lucido y aonoi<strong>de</strong><br />

loye<strong>de</strong> latino <br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara L*2$#42!6'"$() <strong>de</strong>tacan<br />

Antimicrobiana. ierente etracto <strong>de</strong> la oa y la cortea motraron actiidad <strong>con</strong>tra la bacteria B"$6D:%1><br />

coccus aureus lebsiella pneumniae scherichia coli Bacillus subtilis#$#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$#$#3*+/1-#(*)#<br />

ono E$(/'/$#$%,'4$()T#F)6!27'%%*)#('7!2#$#E$(/'/$#7%$,2$"$ n eneral, lo etracto <strong>de</strong> la cortea motraron<br />

mayor actiidad ue lo <strong>de</strong> la oa loye<strong>de</strong> latino <br />

Antioxidante. o etracto <strong>de</strong> la oa an <strong>de</strong>motrado caacidad antioidante loye<strong>de</strong> latino


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antihelmintico: a emilla actua como antelmintico a emilla <strong>con</strong>tienen toalbumina, curina y un comleo<br />

reinoterolico, eto ltimo reonable <strong>de</strong> la toicidad <strong>de</strong> la emilla or lo ue e ua <strong>con</strong> recaucin ore<br />

!"#$%&#<br />

Citotóxica. tracto <strong>de</strong> diera olarida<strong>de</strong> <strong>de</strong> la oa y cortea <strong>de</strong> L*2$#42!6'"$(), en eecial lo <strong>de</strong> mediana<br />

y baa olaridad, e motraron tico <strong>con</strong>tra F2"!3'$#)$%'($, lo ue reela un otencial antitumoral <strong>de</strong> la eecie<br />

Inhibidora <strong>de</strong> la síntesis <strong>de</strong> proteínas. a creitina reente en la aia <strong>de</strong> la lanta, oee actiidad emoalu!<br />

tinante, lo ue inibe la ntei <strong>de</strong> rotena loye<strong>de</strong> latino <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

l etudio <strong>de</strong> toicidad <strong>de</strong>l aceite reente en la emilla <strong>de</strong> L*2$# 42!6'"$(), realiado en rata, no roduo<br />

muerte ni ninn ino <strong>de</strong> toicidad unue no ubo dao eático eero, e uiere la oibilidad <strong>de</strong> li!<br />

otoicidad or alteracione oberada en el erfil lidico <strong>de</strong>rin<strong>de</strong> !"#$%&# Por otra arte, e oberaron<br />

intoicacione letale en animale ratone, <strong>con</strong>eo y erro a lo ue e le adminitr la aia <strong>de</strong> L*2$#42!6'><br />

"$(), robablemente <strong>de</strong>bido a la accin <strong>de</strong> la tooalbmina creitina a <br />

!#'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

4".-127(*'&%6*.7" Crant<br />

PBC<br />

Sinónimos:<br />

Manihot utilissima Pol<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano uca<br />

Ciuitano abarr<br />

Ciuitano abá<br />

uarani rbano andio<br />

!#(<br />

Descripción morfológica: atia, cultiada rbuto y<br />

arbolito ata m <strong>de</strong> altura ace enroada cometi!<br />

ble <strong>de</strong> ata cm <strong>de</strong> lonitud allo y rama <strong>con</strong> nudo<br />

rominente Preencia <strong>de</strong> láte tranarente en toda la<br />

lanta oa altema, almatiartida, <strong>con</strong> lbulo,<br />

lanceolado a linearanceolado, bor<strong>de</strong> entero y lara!<br />

mente eciolada Peciolo muca ece roo lore<br />

atala, diueta en ancula terminale ruto<br />

caula loboa triloculare<br />

Parte utilizada: a ra y oa oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />

antanal, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>!<br />

ciduo ciuitano, boue eco caueo, yuna, alle<br />

eco<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

enutricin urbano, etmao , iel C,<br />

, urinarioreroductio , iru C


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

!#)<br />

l análii realiado en la race cometible <strong>de</strong> =$('D1"#!)4*%!("$ reel u alto <strong>con</strong>tenido en almidn, calcio,<br />

oro y itamina C ácido acrbico ama ama <strong>de</strong>má, en la race y oa e acumulan lo<br />

lucido cianonico linamarina y lotautralina yeeldt ller e la oa, tallo y rama e ai!<br />

laron lo ácido triternico eculentoico y eculentoico B Caturedula et al ambin e a <strong>de</strong>tectado<br />

la reencia <strong>de</strong> itamina caroteno en la oa iueira !"#$%&#<br />

luna roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara =$('D1"#!)4*%!("$, on<br />

Antioxidante. l etracto etanlico <strong>de</strong> lo brote <strong>de</strong> =$('D1"#!)4*%!("$ motr actiidad antioidante amat<br />

!"#$%& <br />

Analgésica y antiinflamatoria. a adminitracin oral <strong>de</strong>l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa motr una inificatia<br />

actiidad antiinamatoria y analica en rata <strong>de</strong>yemi !"#$%& <br />

Citotóxica. o ácido eculentoico y B, ailado <strong>de</strong> la oa, motraron una citotoicidad mo<strong>de</strong>rada <strong>con</strong>tra la<br />

lnea celular <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> oario umano Caturedula !"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> lo brote <strong>de</strong><br />

=$('D1"#!)4*%!("$#inibi la iabilidad <strong>de</strong> la clula C <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> mama amat !"#$%& <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

o lucido cianonico, reente en la race y oa <strong>de</strong> =$('D1"#!)4*%!("$ y otra muca eecie ee!<br />

tale, on comueto naturale <strong>de</strong> toicidad bien <strong>de</strong>crita l idroliare en el oranimo orman ácido cian!<br />

drico, mimo ue roduce una inibicin <strong>de</strong>l metabolimo oidatio y <strong>de</strong> oorilacin, dando luar a iernea<br />

reiracin ráida, rounda o trabaoa, cealea, <strong>con</strong>ulione iica y muerte idio artin na<br />

dieta baa en rotena y eceo <strong>de</strong> alimento cianonico, ue<strong>de</strong> roocar toicidad crnica y <strong>de</strong>arrollo <strong>de</strong><br />

enermeda<strong>de</strong> como la ancreatiti troical aor !"#$%& , bocio arandamiento <strong>de</strong> la lándula tiroi<strong>de</strong>,<br />

neuroaa atáica troical, ono una eecie <strong>de</strong> arálii e incluo la muerte ama ama


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

8#$%+"."(&*"+*.'-'(llemaoCm<br />

BC<br />

F3,*2$($#$42!$($#uce C m<br />

Nombres Vernaculares:<br />

Catellano oble, orioc, tumi<br />

Ciuitano roriocorr, orio<br />

uaran aeturu<br />

imanemooetene umi, maca<br />

aminaua u<br />

!$*<br />

Descripción morfológica: atia rbol, caduciolio, <strong>de</strong><br />

ran <strong>de</strong>arrollo, m <strong>de</strong> altura ute recto, cm<br />

<strong>de</strong> diámetro Coa alanada, ollae er<strong>de</strong> ocuro Corte!<br />

a cataoanaranada, lia, ue e <strong>de</strong>ren<strong>de</strong> en eca!<br />

ma ailácea oa alterna, innada norecencia<br />

racimo terminal o ailar lore <strong>con</strong> talo redondo,<br />

blanco ruto leumbre oblona, dura, ardo ocuro<br />

emilla ooi<strong>de</strong>, marrn, <strong>con</strong> ala lara<br />

Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, caco, ci!<br />

uitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, camo cerrado, yuna, boue erra!<br />

no caueo, alle eco<br />

Distribución nacional: C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

rinario reroductio , C, ulmone ,<br />

C y C, uto C, dolor <strong>de</strong> cabea C


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!$!<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a cortea <strong>de</strong>l tallo <strong>de</strong> F3,*2$($#4!$2!()')#<strong>con</strong>tiene, rincialmente, comueto enlico como cumarina cu!<br />

marina, diidrocumarina, ecooletina, enilroanoi<strong>de</strong>, tere <strong>de</strong>l ácido benoico, enole imle catecol,<br />

uaiacol y antrouinona crioanol <strong>de</strong>má <strong>con</strong>tienen otro comueto minoritario como triterenoi<strong>de</strong><br />

lueol y amirina, eteroi<strong>de</strong> itoterol y tere aliático almitato <strong>de</strong> metilo e la cortea tambin<br />

e ailaron lo comueto enlico ioaemer<strong>de</strong>o, ácido rotocatecuoico, aemerol Cotaotuo !"#$%&#<br />

, lucido enlico como lo amburo<strong>de</strong>o , B Brao !"#$%&#, rotocatecuato <strong>de</strong> metil cumarina<br />

Canuto#!"#$%& , el ioaonoi<strong>de</strong> aromorina oe !"#$%&#, lo biaonoi<strong>de</strong> amburanina y B Canuto<br />

!"#$%&#, ormononetina, ácido ocumárico Canuto !"#$%& , metoimetilenol, tricicleno, ine!<br />

no, ineno y ácido idroibenoico á !"#$%& a emilla <strong>con</strong>tienen un aceite comueto <strong>de</strong> ácido<br />

rao aturado <strong>de</strong> a carbono eri !"#$%& e ella tambin e ailaron lo amburo<strong>de</strong>o C, , ,<br />

, y Canuto !"#$%& anto la cortea como la emilla <strong>con</strong>tienen ácido anlico y amburo<strong>de</strong>o Canuto<br />

!"#$%& <br />

a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara F3,*2$($#4!$2!()'), on<br />

Antibacteriana. o comueto metoimetilenlico <strong>de</strong>l etracto clorormico <strong>de</strong> la cortea motraron actii!<br />

2-2#3*+/1-#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$T#;$4'%%*)#4!2!*) y actiidad muy intena <strong>con</strong>tra U%!,)'!%%$#6(!*31('$!#á<br />

!"#$%& <br />

Antiprotozoaria. o lucido enlico ailado <strong>de</strong> la cortea motraron mo<strong>de</strong>rada actiidad antialdica y<br />

antirotooaria Brao !"#$%& <br />

Antioxidante, antiinflamatoria y relajante muscular. l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la cortea, la raccin <strong>de</strong><br />

aonoi<strong>de</strong> y el comueto cumarina, motraron actiidad antiinamatoria#'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

laacin <strong>de</strong> mculo lio en rata eal !"#$%&# o lucido enlico, amburo<strong>de</strong>o e ioaemer<strong>de</strong>o,<br />

tambin motraron eecto antiinamatorio en roedore eal !"#$%&# l ioaonoi<strong>de</strong> aromorina motr<br />

actiidad antiinamatoria y antioidante oe !"#$%&# o biaonoi<strong>de</strong> amburanina y amburanina B<br />

tambin motraron otencial antiinamatorio<br />

Citotóxica. o aonoi<strong>de</strong> ioaemer<strong>de</strong>o y aemerol inibieron el crecimiento <strong>de</strong> cinco lnea <strong>de</strong> clula<br />

canceroa B cáncer <strong>de</strong> iel murino, C cáncer <strong>de</strong> colon umano, C cáncer <strong>de</strong> mama umano,<br />

C y leucemia Cotaotuo !"#$%&#<br />

Hepatoprotectora. l amburo<strong>de</strong>o motr eecto eatorotectore en rata Canuto !"#$%& <br />

Neuroprotectora. l amburo<strong>de</strong>o tambin motr un eecto neurorotector <strong>de</strong> la clula meenceálica <strong>con</strong>!<br />

tra la neurotoicidad roducida or idroidoamina Canuto !"#$%&#<br />

Broncodilatadora. l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la cortea <strong>de</strong>motr roieda<strong>de</strong> broncodilatadora en rueba<br />

clnica Canuto !"#$%&#<br />

$38402356:3624i191:?:<br />

l etudio <strong>de</strong> toicidad ubcrnica <strong>de</strong>l etracto idroalcolico <strong>de</strong> mburana ceareni, no motr ninn eecto<br />

a<strong>de</strong>ro inificatio en rata eal !"#$%& <br />

!$"


Sinónimos:#<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

8."3*.".71*+"(&26%$+-."(ellBrenan<br />

BC<br />

F4$4'$#41%*,2'($ art<br />

I'6"$/!('$#41%*,2'($ ell Bent<br />

F($/!($("D!2$#3$4214$26$ Bent Brenan<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Cebil, cebil colorado, curua, curuaru blan!<br />

co, illca, ica<br />

uecua uruai<br />

ymara, uecua umaui, illa<br />

Ciuitano oirr, no<br />

Paioneo o<br />

rinitario arai<br />

uraare auu<br />

Descripción morfológica: atia rbol ata m <strong>de</strong> al!<br />

tura Cortea eterna riácea, ruoa or rominencia<br />

redon<strong>de</strong>ada, corca, cortea interna caroia, euda<br />

reina color ca oa alterna, biinnada, inna <strong>con</strong><br />

oliolo ile, eueo, numeroo y <strong>de</strong>lado<br />

ruto, aina coriácea, alanada <strong>con</strong> bor<strong>de</strong> ondula!<br />

do, <strong>de</strong>icencia en el maren inerior, emilla lana<br />

!$#<br />

Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: maonia, alle, yuna y caare, ca!<br />

co, ciuitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo, camo cerra!<br />

do, abana beniana <strong>de</strong>l ur, yuna, boue tucuma!<br />

noboliiano, boue errano caueo, alle eco<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao C, P, , , , ueo C, P,<br />

, , , iel C, ulmone C, urinariorero!<br />

ductio , C, ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!$$<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a cortea <strong>de</strong> lo tallo <strong>de</strong> F($/!($("D!2$#41%*,2'($ <strong>con</strong>tiene ido <strong>de</strong> ,dimetiltritamina, eteroi<strong>de</strong> i!<br />

toterol y almitato <strong>de</strong> itoterol, aonoi<strong>de</strong> ,,,,,entaidroaona, tereno luenona y lueol<br />

y <strong>de</strong>riado enlico ,,dimetoidalberiona y dialberiona ulmannia, aunue e eecialmente rica en<br />

tanino amacena !"#$%& l eudado <strong>de</strong> la oma <strong>de</strong>l tronco <strong>con</strong>tiene acare reductore, olioacárido<br />

elobo !"#$%&# y arabinoalactano, un eterooliacárido ue orma una olucin acuoa <strong>de</strong> baa icoi!<br />

dad y <strong>con</strong>tiene arabinoa, alactoa, ácido lucurnico y ramnoa oreto#!"#$%&# e la arte area e<br />

ailaron ana<strong>de</strong>nantoaona, alnuenol, luenona, lueol, ácido betunico, amirina, amirina, itoterol,<br />

etimaterol, aienina, ácido idroibenoico y ácido cinámico utierreuo !"#$%&#<br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara F($/!($("D!2$#41%*,2'($, e encuentran la iuiente<br />

Antifúngica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la cortea y la correondiente raccin <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo, motraron una<br />

imortante actiidad antinica <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$()#ima#!"#$%&#<br />

Antitumoral y antiproliferativa. l etracto etanlico <strong>de</strong> la cortea inibi la rolieracin <strong>de</strong> la lnea celulare<br />

<strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> oario C y C, rin , ulmn C, colon y leucemia <br />

ima !"#$%& <br />

Antinociceptiva y antiinflamatoria. l etracto acuoo <strong>de</strong> la cortea reent eecto antinocicetio oroaciale<br />

centrale y eririco, a como otencial ara reducir la roaacin <strong>de</strong> lo mediadore <strong>de</strong> dolor inamatorio


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

amacena !"#$%&# anto#!"#$%& <br />

Inmunomoduladora. l oliacárido arabinoalactano, reente en el eudado <strong>de</strong> la oma <strong>de</strong> F($/!($("D!2$#<br />

41%*,2'($T motr u otencial como modificador <strong>de</strong> la reueta biolica '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Nombres Vernaculares:<br />

Catellano Coaiboa<br />

Ciuitano Cuai<br />

imane Coaia<br />

imanemotene Coaia<br />

Copaifera reticulata uce<br />

BC<br />

Descripción morfológica: atia rbuto y árbol ata<br />

m <strong>de</strong> alto oa oueta o uboueta, oado n!<br />

orecencia en racimo o ancula terminal o ubtermi!<br />

nal lore blanca, ile y raancioa ruto, leum!<br />

bre <strong>con</strong> emilla, el arilo amarillo<br />

Parte utilizada: te árbol tiene una abia lllamdaacei!<br />

te <strong>de</strong> coaibo ue e colecta al cortar la cortea en la<br />

circunerencia ata la mitad, don<strong>de</strong> oee roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

!$&<br />

Macroregion: una y caare, ciuitania y antanal,<br />

amaonia, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, abana beniana <strong>de</strong>l ur yuna<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , fiebre , ueo C, <br />

, iel , , ulmone C, , , uri!<br />

narioreroductio C, , y otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!$'<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

o aceite <strong>de</strong> coaiba on oleorreina ue e etraen, mediante eudacin, <strong>de</strong>l tronco <strong>de</strong> aria eecie <strong>de</strong>l<br />

nero E16$'0!2$& e trata <strong>de</strong> un luido tranarente <strong>de</strong> color caamarillento o anto !"#$%&# a oleo!<br />

110)'+-#20#Copaifera reticulata <strong>con</strong>tiene comueto euiternico cariofileno, umuleno, coaeno,<br />

beramoteno, cadineno y otro y diternico ácido coálico, ácido aurenoico, ácido olaenico y otro<br />

eiaunior !"#$%& ambin e ail el euitereno biaboleno erreroáureui#!"#$%&#<br />

ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica reortada ara el aceite <strong>de</strong> Copaifera reticulata e <strong>de</strong>tacan<br />

Antimicrobiana. a oleorreina <strong>de</strong>motr actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#B"$6D:%14144*)#!6'/!23'/')T#<br />

Bacillus subtilis $#@("!214144*)#0$!4$%'), a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> una otente actiidad <strong>con</strong>tra cea <strong>de</strong> B"$6D:%14144*)#$*2!*)#<br />

reitente eandro !"#$%& <br />

Larvicida. a oleorreina motr actiidad <strong>con</strong>tra E*%!K#A*'(A*!0$)4'$"*), el rincial tranmior <strong>de</strong> filariai ban!<br />

croiana y una alta toicidad <strong>con</strong>tra Ae<strong>de</strong>s aegpti eandro#!"#$%&#<br />

Antioxidante. l etracto metanlico <strong>de</strong> Copaifera reticulata urimi la <strong>de</strong>radacin oidatia <strong>de</strong> '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

comonente bioactio <strong>con</strong>tra ete aráito oare !"#$%& <br />

Ansiolítica. a oleorreina motr eecto anioltico en rata, in eecto a<strong>de</strong>ro en la actiidad eneral ean!<br />

21*#!"#$%& <br />

,-)#*(0*110)'+-)#20#*/1-)#0).03'0)#20#E16$'0!2$ an reentado, a<strong>de</strong>má, actiidad antitumoral, analica y<br />

cicatriante<br />

$38402356:3624i191:?:<br />

o etudio <strong>de</strong> toicidad y neurotoicidad auda motraron niele muy bao <strong>de</strong> mortalidad en rata, a doi<br />

batante eleada o etudio <strong>de</strong> embriotoicidad, tambin realiado en rata, motraron eecto tico tanto<br />

en la madre como en el eto, aunue no eiti letalidad a ninuna <strong>de</strong> la doi utiliada eandro#!"#$%& <br />

!$(


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Enterolobium <strong>con</strong>tortisiliquum#ell oron<br />

BC<br />

Sinónimos:<br />

#<br />

Mimosa <strong>con</strong>tortisiliua ell<br />

@("!21%1,'*3#7%$*4!)4!()#art<br />

F4$4'$#)$61($2'$ eyne e Bent<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano oco, orea <strong>de</strong> mono, timboy, acará, toco<br />

toco, tumbay<br />

Ciuitano ocorr, to<br />

rinitario Cumoi, ioco<br />

uraare abioco<br />

Descripción morfológica: atia rbol ue alcana <br />

m <strong>de</strong> alto y cm en diámetro oa alterna,<br />

biinnada <strong>con</strong> oliolo oueto, oblono, ile y ai!<br />

mtrico lore blancaamarillenta diueta en ca!<br />

beuela erica, edunculada y ailare o terminale<br />

ruto aina leoo, anco y encorada en crculo<br />

emeando a una orea, nero a la madure<br />

!$)<br />

Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: maonia, alle, yuna y caare, ci!<br />

uitania y antanal, caco, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo, abana benia!<br />

na <strong>de</strong>l ur, yuna, boue tucumanoboliiano, boue<br />

errano caueo, alle eco<br />

Distribución nacional: B, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Piel ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!%*<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l tamiae fitoumico reliminar <strong>de</strong> nterolobium <strong>con</strong>tortisiliuum reel la reencia <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong>, eterole,<br />

tritereno, carboidrato, tanino y aonina amoud n lo ruto e i<strong>de</strong>ntificaron la aonina<br />

bi<strong>de</strong>modica enteroloaonina y B imai !"#$%& y <strong>con</strong>tortiilii<strong>de</strong>o , B, C, , , y imai !"#$%&#<br />

a enteroloaonina tienen una unidad lucoamina, muy rara en roducto naturale imai#!"#$%&#<br />

l aceite eencial <strong>de</strong> la emilla <strong>con</strong>tiene carona má <strong>de</strong>l <strong>de</strong> u comoicin, urural, limoneno,<br />

linalool, etraol y aiola aat !"#$%& <strong>de</strong>má, e an ailado aria rotena <strong>de</strong> la emilla, como la<br />

enterolobina, endoetidaa, citenaroteaa, erinaroteaa, rotena inibidora <strong>de</strong> la triina, uimio!<br />

triina, allirena, aana, bromelana y otra <strong>con</strong> actiidad arilamidaa y ooliaa a<strong>de</strong>la !"#$%&#<br />

l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la oa <strong>con</strong>tiene comueto enlico como el ácido caeico, atraalina, eer!<br />

dina, iouercetrina, rutina, uercetina, aemerol, erniarina y criina lin !"#$%& <br />

a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en literatura ara nterolobium <strong>con</strong>tortisiliuum, on<br />

Antibacteriana. l aceite eencial <strong>de</strong> la emilla e motr actio <strong>con</strong>tra Bacillus subtilis Bacillus cereus ta><br />

6D:%14144*)#$*2!*)T#='4214144*)#%*"!*)T#U%!,)'!%%$#6(!*31('$!#$#erratia marcescencs o comueto actio<br />

<strong>de</strong>motraron er la carona y el etraol aat !"#$%&#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

(1242


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

>+071+-."()2*))-


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!%#<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

o comueto má caractertico <strong>de</strong> @2:"D2'($#61!66'7'$($#on la ioaona y lo arilbenourano e aila!<br />

ron lo comueto iteona, iorenilenitena, ioluabienina, alinumioaona, eryoeina , , , y<br />

, entre otro ioaonoi<strong>de</strong>y lo arilbenourano eryoeina y critacarina ioue !"#$%& anaa !"#$%&#<br />

e comrob la actiidad antibacteriana <strong>de</strong> la ioaona ailada <strong>de</strong> la cortea <strong>de</strong> @2:"D'($#61!66'7'$($T#<br />

3*+/1-#30.-)#20#B"$6D:%14144*)#$*2!*) reitente a la meticilina ato !"#$%& ambin e a reortado la<br />

actiidad citotica <strong>de</strong> eta lanta e raonior !"#$%& <br />

unue la cantidad <strong>de</strong> etudio realiado en @2:"D2'($#61!66'7$($#e muy limitada, eiten otra eecie <strong>con</strong><br />

otencial medicinal <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l mimo nero a la ue e a retado mayor atencin o alcaloi<strong>de</strong>, caracte!<br />

riado or el eueleto eiroamnico tetracclico erytarbina, erytartina, eryotramidina, eryotrina y otro<br />

y lo aonoi<strong>de</strong> on lo comueto má realente en el nero @2:"D2'($, aunue tambin e an <strong>de</strong>tectado<br />

tritereno, cumarina, eteroi<strong>de</strong>, lido y rotena <strong>de</strong> raonior#!"#$%& otoernán<strong>de</strong> !"#$%& <br />

e an reortado actiida<strong>de</strong> biolica ara aria eecie <strong>de</strong>l nero @2:"D2'($T#como @&#$,:))'('4$ antibacte!<br />

riana, moluuicida, antinica, antialdica, relaante y etimulante mucular, antidiarreica, moluuicida,<br />

<strong>de</strong>reora <strong>de</strong>l itema nerioo central, @&#,!2"!21$($ antinica, antibacteriana, citotica, @&#412$%%1/!(/21(#<br />

antiaoctica, inibidora <strong>de</strong> la triina, @&#42')"$>7$%%' analica, antiinamatoria, antibacteriana, antinica,<br />

antimutanica, antiaoctica, citotica, antiiral, reelente, inibidora <strong>de</strong> la triina, @&#0*)4$ iotenora,<br />

etimulante uterino, diurtica, <strong>de</strong>reora <strong>de</strong>l itema nerioo central, @&#'(/'4$ antinica, antibacteriana,<br />

<strong>de</strong>reora <strong>de</strong>l itema nerioo central, etimulante e inibidora <strong>de</strong> la blatonei <strong>de</strong> linocito, citotica, in!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

munoureora, @&#%:)')"!31( antiinamatoria, antibacteriana, antinica, antiiral, etronica, etimulante<br />

<strong>de</strong> la ormacin ea, antidiabtica, eleadora <strong>de</strong> la liorotena <strong>de</strong> baa <strong>de</strong>nidad rica, @&#3'%/,2$!/'' antitu!<br />

moral, citotica, antibacteriana, antimicobacteriana, @&#)!(!7$%!()') antialdica, analica, antiinamatoria,<br />

antibacteriana, moluuicida, antinica, antiiral, @&#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Geoffroea <strong>de</strong>corticans illie e oo rn Burart<br />

BC<br />

Sinónimos:<br />

ourliea <strong>de</strong>corticans illie e oo rn<br />

eoroea spinosa6 <strong>de</strong> ouy<br />

Nombres vernaculares:<br />

uecua uimari, caiiar, caar, uimori<br />

uarani umbaru<br />

uarani oo umbaru<br />

eenaye eetenu<br />

Descripción morfológica:#<br />

atia rbuto, rbolito, rbol erfilo, caduciolio <strong>de</strong><br />

a m <strong>de</strong> alto Cuando crece ailado alcana m <strong>de</strong><br />

altura inoo, ramoo cai <strong>de</strong><strong>de</strong> u bae oa com!<br />

ueta, er<strong>de</strong> riáceo, aciculada obre la rama<br />

lore reunida en racimo corimboo, amarilloana!<br />

ranado y erumado ruto drua loboa u ooi<strong>de</strong><br />

lia, dulce y cometible, roio brillante<br />

!%%<br />

Parte utilizada: a cortea, oa y ore oeen roie!<br />

da<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: alle, caco, ciuitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />

boue eco caueo, boue tucumanoboliiano,<br />

boue errano caueo, alle eco<br />

Distribución nacional: C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , tmao , ueo<br />

, ulmone , urinarioreroductio


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

!%&<br />

o ruto <strong>de</strong> eoroea <strong>de</strong>corticans on cometible y, en ae como rentina, a artir <strong>de</strong> ello e comerciali!<br />

an alimento uncionale como arina, arroe y bebida idroalcolica Cotamana !"#$%&# n ello e<br />

<strong>de</strong>tectaron acare acaroa y u roducto <strong>de</strong> idrlii ructuoa y lucoa, aonoi<strong>de</strong> uercetina, bai!<br />

calina, uercetrina, lucido <strong>de</strong> la aienina y <strong>de</strong> la uercetina ila !"#$%&#, fibra, carotenoi<strong>de</strong>, ácido<br />

acrbico Cotamana !"#$%& y comueto enlico lucido <strong>de</strong>l ácido caeico, ácido rotocatecuoico<br />

y ácido anilico, ácido cumárico y u ter enilelico Cotamana !"#$%& e la ore e ailaron al!<br />

coole aliático eicoanol, entacoanol, dotria<strong>con</strong>tanol, el ter miritrato <strong>de</strong> ioroilo, el tritereno<br />

cetnico lueona y aonoi<strong>de</strong> aemerol, uercetina, ramnetina, iormanetina, morina, enduletina, aceina,<br />

aceidina, atuletina, artemetina, mirecetina, narinenina, ,,triidroiaona, eametilter <strong>de</strong> uerceta!<br />

etina, oietina, ,diidroimetilaona, tricina, diometina, aotina, aienina, baicalina y otro ila<br />

!"#$%& n la cortea e i<strong>de</strong>ntificaron ioaona renilada, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lueol y luenona ila !"#$%&#<br />

a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en literatura ara eoroea <strong>de</strong>corticans on<br />

Antifúngica. a ioaona renilada, ailada <strong>de</strong> eoroea <strong>de</strong>corticans, e motraron actia <strong>con</strong>tra F)6!27'><br />

llus avus#$#F)6!27'%%*)#(13'*) uiroa !"#$%& <br />

Antioxidante. l etracto olienlico <strong>de</strong> la arina <strong>de</strong> lo ruto motr actiidad antioidante Cotamana !"#$%&#<br />

<br />

Antiinflamatoria y antinociceptiva. l etracto acuoo <strong>de</strong> lo ruto, a como el arroe rearado a artir <strong>de</strong> lo<br />

mimo, motraron actiidad antinocicetia en rata eynoo !"#$%&# tracto rearado a artir <strong>de</strong> la<br />

arina <strong>de</strong> lo ruto motraron actiidad inibitoria <strong>de</strong> la enima roinamatoria lucoidaa, amilaa,<br />

liaa e idroilmetllutarilCoreductaa Cotamana !"#$%& <br />

Antidiabética. tracto rearado a artir <strong>de</strong> la arina <strong>de</strong> lo ruto motraron actiidad inibitoria <strong>de</strong> la en!<br />

ima roinamatoria lucoidaa, amilaa, liaa e idroilmetllutarilCoreductaa, tambin relacio!<br />

nada <strong>con</strong> el <strong>de</strong>arrollo <strong>de</strong>l ndrome metablico, ue <strong>de</strong>enca<strong>de</strong>na enermeda<strong>de</strong> cardioaculare y diabete<br />

mellitu Cotamana !"#$%&


E0#*."*"(&2%+$"+-6(<br />

BC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:#<br />

L:3!($!$#4$(/1%%!$($#unt<br />

L:3!($!$#2!"*)$ illd e ayne<br />

Nombres Vernaculares:<br />

Catellano Coroma, aur, auo, auiocillo, u!<br />

uio<br />

Ciuitano oboriiauiorr, noboriai<br />

imane Beui<br />

aminaua amaa<br />

Descripción morfológica: atia rbuto, arbolito y ár!<br />

bol ata m <strong>de</strong> alto lor blanca ruto ca, cometi!<br />

ble lorece en enero e encuentra abundantemente en<br />

la errana a ma<strong>de</strong>ra, dura y blancoamarilla, e ua en<br />

<strong>con</strong>truccione<br />

!%'<br />

Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />

antanal, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, camo cerrado, abana beniana <strong>de</strong>l<br />

ur, yuna<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

enutricin C, , etmao C, , , ,<br />

ueo C, ulmone C,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!%(<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l análii umico <strong>de</strong> L:3!($!$#41*2,$2'% reel ue eta e una eecie rica en comueto actio, como<br />

ditereno, euitereno, aonoi<strong>de</strong> y olioacárido a oa y cortea <strong>con</strong>tienen aceite eenciale <strong>con</strong><br />

comueto ternico ácido coálico, cadineno, cariofileno, umuleno y enlico, como tanino <strong>con</strong>!<br />

<strong>de</strong>nado olicateuina y aonoi<strong>de</strong> ei !"#$% e la oa e ail el oliacárido ilolucano u!<br />

coilado Buato eicer e la emilla tambin e ail ilolucano ima !"#$%&#, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong><br />

la bicumarina ymenana e iomoina ime !"#$%& e la cortea tambin e ailaron ditereno<br />

entclerodano, entlabdano coalato <strong>de</strong> metilo y eeruato <strong>de</strong> metilo, oato <strong>de</strong> metilo, iooato <strong>de</strong> metilo y<br />

oelanato <strong>de</strong> metilo oueira !"#$%&#, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong>l aonoi<strong>de</strong> atilbina Beerra !"#$%& n la aina <strong>de</strong><br />

la emilla tambin e <strong>de</strong>tectaron ditereno <strong>de</strong> tio clerodano, como anibarato <strong>de</strong> metilo, iooato <strong>de</strong> metilo,<br />

oato <strong>de</strong> metilo y oalenato <strong>de</strong> metilo oueira !"#$%&# e la aia <strong>de</strong>l ilema e ail un aonoi<strong>de</strong> llama!<br />

do fietina a Cota !"#$%& l olillo amarillento etrado <strong>de</strong> lo ruto <strong>con</strong>tiene acaroa y ácido linolnico<br />

como comueto mayoritario, mientra ue <strong>de</strong> la aina e etraeron ditereno labdánico crotomaclina,<br />

ácido labdanlico y otro y euitereno eatulenol ayaraaam !"#$%& tro comueto ailado<br />

on lo ditereno entamileno b<strong>de</strong>la<strong>de</strong>r !"#$%& <br />

a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara L:3!($!$#41*2,$2'%#on<br />

Antibacteriana. l aceite eencial motr actiidad <strong>con</strong>tra B$%31(!%%$#"D'6'3*2'*3T#B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#@)>


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

4D!2'4D'$#41%'%#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$#$#treptococcus haemolticus Pereira !"#$%& l etracto etanlico<br />

y la reina <strong>de</strong> la cortea an <strong>de</strong>motrado actiidad <strong>con</strong>tra Bacillus subtilis scherichia coli Pseudomonas aureu><br />

7'(1)$#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*)#amayolate !"#$%&#<br />

Antifúngica. a aia <strong>de</strong>l ilema y el aonoi<strong>de</strong> fietina, ailado <strong>de</strong> ella, e motraron eectio <strong>con</strong>tra lo ono<br />

<strong>de</strong>rmatofito +2'416D:"1(#"1()*2$()T#+2'416D:"1(#2*,2*3T#+2'416D:"1(#3!("$7216D:"!)#$#='421)612*3#7:6!)!*><br />

3: <strong>con</strong>tra la leadura Crptococcus gai $#E2:6"14144*)#(!10123$() a Cota !"#$%& l etracto etanli!<br />

co y la reina <strong>de</strong> la cortea an <strong>de</strong>motrado actiidad <strong>con</strong>tra F)6!27'%%*)#('7!2#$#E$(/'/$#$%,'4$() lateamayo<br />

!"#$%& <br />

Antioxidante, antiinflamatoria y relajante muscular. l etracto etanlico <strong>de</strong> la cortea y u raccin <strong>de</strong> acetato<br />

<strong>de</strong> etilo ue <strong>con</strong>tiene atilbina motr un ran otencial antioidante, antiinamatorio y relaante mucular<br />

Beerra !"#$%& o comueto ailado <strong>de</strong> la aina <strong>de</strong> lo ruto, en eecial el ácido labdánico y u<br />

<strong>de</strong>riado etrico, tambin motraron otencial antiinamatorio#'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:#<br />

=$4D$!2'*3#G*7%$(/'01%'*3 uby<br />

Machaerium pseudacutifolium Pier<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano anre <strong>de</strong> toro, tia<br />

Ciuitano ia nera<br />

uarani oo aeriai<br />

uarani rbano aeriai<br />

Machaerium acutifolium oel<br />

BC<br />

Descripción morfológica: atia ubarbuto, arbuto y<br />

árbol ata m <strong>de</strong> alto eciduo Cortea ri, ecamo!<br />

a ue e eolia en laca ama <strong>con</strong> eula eino!<br />

a lore muy euea blanca<br />

!&*<br />

Parte utilizada: a oa, cortea y emilla oeen ro!<br />

ieda<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: maonia, alle, yuna y caare, ci!<br />

uitania y antanal, caco, amaonia, llanura y aba!<br />

na<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, camo cerrado, abana beniana <strong>de</strong>l<br />

ur, yuna, alle eco<br />

Distribución nacional: C, P, P, C, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , <strong>de</strong>nutricin C, dolor <strong>de</strong><br />

cabea urbano, etmao C, fiebre ,<br />

ueo C, urinarioreroductio C


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!&!<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

unue eite muy limitada inormacin acerca la comoicin y la actiidad armacolica <strong>de</strong> =$4D$!2'*3#<br />

acutifolium, otra eecie <strong>de</strong>l nero tambin ueron inetiada <strong>de</strong>bido a u roieda<strong>de</strong> medicinale a<br />

utancia má realente <strong>de</strong>l nero =$4D$!2'*3 on la ioaona, cinnamilenole y terocarano<br />

Machaerium acutifolium a ma<strong>de</strong>ra <strong>de</strong>l tronco <strong>con</strong>tiene el monometil ter <strong>de</strong> inoilina, medicarina y el cin!<br />

namilenol etrotireno lli#!"#$%& b<br />

=$4D$!2'*3# D'2"*3& e la oa y rama e ailaron aonona ertiina, ioiteina, el alcaloi<strong>de</strong> i!<br />

droimetilrolina, tritereno rie<strong>de</strong>lina, lueol y eteroi<strong>de</strong> itoterol y etimaterol noato !"# $%&#<br />

n la oa tambin e i<strong>de</strong>ntificaron lo aonoi<strong>de</strong> aienina y luteolina, mimo ue reentaron un<br />

otencial uimioreentio y actiidad antiaotica ibeiro !"#$%& <br />

=$4D$!2'*3#$2')"*%$"*3&#e lo tallo e ailaron do comonente citotico un cinnamilenol macaritol y<br />

un terocarano medicarina ambin e <strong>de</strong>tectaron el terocarano maaciano y la ioaona ormonetina<br />

eo !"#$%& <br />

Machaerium oribundum e ail una rocianidina actia <strong>con</strong>tra la bacteria I)!*/131($)#3$%"16D'%'$#aae<br />

!"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong>motr actiidad antioidante en fibroblato drmico, a<strong>de</strong>má<br />

<strong>de</strong> tener buena actiidad <strong>con</strong>tra la bacteria ue inducen el acn I216'1(',$4"!2'*3#$4(!)%#B"$6D:%14144*)#!6'><br />

/!23'/')#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*) a !"#$%


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Machaerium multiorum e ailaron comueto eaidrodibenoirano, como el macaeriol C y , macae!<br />

ridiol , B y C acaeriol C <strong>de</strong>motr actiidad antibacteriana '(#


40+2D062.()*+%-@*+%# <br />

BC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano uina colorado, uina uina<br />

uaran uirayae<br />

Descripción morfológica: atia rbolito y árbol, in<br />

eina, ata m <strong>de</strong> altura y cm <strong>de</strong> diámetro<br />

Cortea ruoa, catao riácea, <strong>con</strong> manca blanue!<br />

cina, erea reina oa comueta imariinada,<br />

oliolo alterno, oallanceolada, áice acuminado, <strong>de</strong><br />

bor<strong>de</strong> lio norecencia racimo, cm <strong>de</strong> laro lore<br />

ermarodita, blanca, obre un edicelo <strong>de</strong> cm <strong>de</strong><br />

laro ruto amara amarillenta, cm <strong>de</strong> laro, ,<br />

cm <strong>de</strong> anco, ala baal <strong>de</strong>lada<br />

Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, alle, ca!<br />

co, ciuitania y antanal<br />

!&#<br />

Hábitat: m Boue medo, yuna, boue<br />

tucumanoboliiano, boue errano caueo, alle<br />

eco<br />

Distribución nacional: C, C, C, , P<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

ueo , , uto , otro ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!&$<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

luno etudio en<strong>con</strong>trado en la literatura <strong>con</strong>i<strong>de</strong>ran ue =:21K:%1(#6!2*'0!2*3#$#=:21K:%1(#,$%)$3*3#)*+#<br />

innimo, alo ue no etá <strong>con</strong>temlado en la bae <strong>de</strong> dato roico, don<strong>de</strong> e <strong>con</strong>i<strong>de</strong>ran do eecie die!<br />

rente <strong>con</strong>tinuacin e encuentran <strong>de</strong>crita la comoicin y actiida<strong>de</strong> armacolica ara cada una <strong>de</strong><br />

ella, en la biblioraa <strong>con</strong>ultada<br />

=:21K:%1(#6!2*'0!2*3 l luido icoo, tranarente, <strong>de</strong> tonalidad ardoamarillenta, ue e etrae <strong>de</strong>l tron!<br />

co, <strong>con</strong>tiene aceite eenciale y una raccin reinoa l aceite eencial etá comueto or ácido benoico y<br />

ácido cinámico libre, lo tere benoato <strong>de</strong> bencilo, cinamato <strong>de</strong> bencilo y cinamato <strong>de</strong> cinamilo, alcoole<br />

ternico y nlico alcool benclico, al<strong>de</strong>do ternico ainillina y euitereno nerolidol Carrete!<br />

roccame e la cortea e ailaron ioaona, terocarano, cumetano, aonona, ioaonona y<br />

arilbenourano n la oa e i<strong>de</strong>ntific el tritereno entacclico metoiamirina atia !"#$%& <br />

Cabreuina, una ioaona ailada <strong>de</strong> la lanta, motr una otente y electia actiidad <strong>con</strong>tra elicobacter<br />

ylori ai !"#$% l bálamo y u <strong>con</strong>tituyente benoato y cinamato <strong>de</strong> bencilo tienen una ecelente<br />

actiidad laricida Carreteroccame <br />

=:21K:%1(#,$%)$3*3 n el bálamo e i<strong>de</strong>ntificaron comueto olátile euiternico arneol, nerolidol,<br />

monoternico ineno, carona, ineno, eraniol, mentol, citronelal, linalool y enilroanoi<strong>de</strong> euenol,<br />

arol l bálamo y u comonente motraron actiidad laricida, mayormente lo euitereno o tere!<br />

no y enilroanoi<strong>de</strong> reelen al mouito e<strong>de</strong> aeyti, roaador <strong>de</strong>l <strong>de</strong>nue ima !"#$%& Por otra<br />

arte, lo comueto etrico <strong>de</strong>l bálamo motraron actiidad citotica <strong>con</strong>tra rtemia alina Pooa#!"#$%&#


A+2'2)-'("6$"(rieb<br />

BC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano larrobo, cuei, tauillo<br />

uecua au<br />

uarani oo uoetai<br />

uecua oe, tao<br />

eenaye aaayu<br />

Descripción morfológica: atia rbuto y árbol ata<br />

m <strong>de</strong> alto y , m <strong>de</strong> diámetro Coa redon<strong>de</strong>ada y ra!<br />

ma colante ollae caduco Preenta eina emina!<br />

da, euea y ecaa, <strong>de</strong>arrollada a artir <strong>de</strong> e!<br />

ula endurecida oa anca <strong>con</strong> are <strong>de</strong> inna<br />

y llean are <strong>de</strong> oliolo lineare, labro <strong>de</strong> <br />

mm <strong>de</strong> laro y mm <strong>de</strong> anco lore diueta en<br />

racimo, orma <strong>de</strong> eia, cm <strong>de</strong> laro ruto aina,<br />

cm <strong>de</strong> laro, <strong>con</strong> orma <strong>de</strong> o o anillo abierto, <br />

cm <strong>de</strong> diámetro emilla muy dura<br />

!&%<br />

Parte utilizada: a cortea, oa y ra oeen roieda!<br />

<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: alle, caco<br />

Hábitat: m Boue eco caueo, boue e!<br />

rrano caueo, alle eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , diabete , dolor <strong>de</strong><br />

cabea , etmao , ueo , ul!<br />

mone , urinarioreroductio , iru <br />

y otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!&&<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

el meocario <strong>de</strong> lo ruto <strong>de</strong>#I21)16')#$%,$ e obtiene una arina rica en comueto olienlico lucoi!<br />

lado y libre, tanino <strong>con</strong><strong>de</strong>nado, aonoi<strong>de</strong> lucido <strong>de</strong> la uercetina, aemerol, cateuina, iteina e<br />

ioiteina, antocianina, alcaloi<strong>de</strong> tritamina, eniletilamina y ieridina Pre#!"#$%& , rotena o!<br />

luble y acare acaroa, el rincial <strong>de</strong> ello Cardoo !"#$%& n lo eudado <strong>de</strong> la oma e <strong>de</strong>tectaron<br />

alta roorcione <strong>de</strong> lo aminoácido idroirolina, rolina y erina n<strong>de</strong>ron cab e la emi!<br />

lla tambin e obtuo arina <strong>con</strong> un alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> aminoácido eenciale, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> rotena oluble<br />

Caaneo !"#$%&# anto la arina <strong>de</strong> lo ruto como la <strong>de</strong> la emilla reentaron actiidad antioidante y<br />

antiinamatoria Caaneo !"#$%&# Pre !"#$%& u <strong>con</strong>tenido roteico y olienlico ace <strong>de</strong> I21)16')#<br />

$%,$, una ecelente ocin nutracutica Caaneo !"#$%&#<br />

tra eecie <strong>de</strong>l nero I21)16') e an etudiado <strong>con</strong> mayor <strong>de</strong>talle y reentan una erie <strong>de</strong> roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale y nutracutica al e el cao <strong>de</strong> Prosopis uliora Prosopis nigra Prosopis chilensis Prosopis alpataco<br />

I21)16')#/!(*/$()T#I21)16')#"$3$2*71#y otra u comoicin e cualtitatiamente imilar a la <strong>de</strong> I21)16')#$%,$#<br />

y entre la actiida<strong>de</strong> ue oeen e mencionan a la anti<strong>de</strong>rmatotica, emoltica, antinica, antibacteria!<br />

na, antiinamatoria, citotica, antitumorale, inibidora <strong>de</strong> la acetilcolineteraa, antioidante, antiierli!<br />

idmica, anti<strong>de</strong>reia, eatorotectora, antidiabtica, antiirale, antiamebiana y antidiarreica Praba<br />

!"#$%&#


A7*+2


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!&(<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

o análii fitoumico realiado en oa, ore, ruto y cortea <strong>de</strong> I"!217:(!#('"!(), reelaron la reencia<br />

<strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> uanidnico, aona, aonole y terenoi<strong>de</strong> Coueiro !"#$%&# ntre lo aonoi<strong>de</strong> aila!<br />

do e encuentran el aemerol, aelina, leedina, teroyno<strong>de</strong>o, uercetina, iouercitrina ebulioe!<br />

lloa , aemeritrina, rutina eaini !"#$%&#a, myricetina y mirycetrina eaini !"#$%& b e la<br />

raccin butanlica <strong>de</strong> lo etracto <strong>de</strong> la rama e ailaron lo alcaloi<strong>de</strong> uanidnico , , triioen!<br />

teniluanidina, nitenidina , B y C eaini !"#$%& el ruto e ail una ciclouanidina eaini !"#$%&#<br />

e la oa, e ailaron lo alcaloi<strong>de</strong> uanidnico teroynina, teroynidina, aleina y nitenidina<br />

y eaini !"#$%&#a e la cera eicuticular <strong>de</strong> la oa e ailaron ario tritereno y eterole como<br />

amirina, acetato <strong>de</strong> taerol, luenona, amierona, ermani<strong>con</strong>a, cameterol, etimaterol y itoterol<br />

eaini !"#$%& b<br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara I"!217:(!#('"!(), e encuentran<br />

Antibacteriana. o alcaloi<strong>de</strong> uanidnico renilado, aleina y teroynidina, motraron una inificatia ac!<br />

tiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*) Coueiro !"#$%&#<br />

Antifúngica. a raccione butanlica <strong>de</strong> lo etracto <strong>de</strong> rama y race reultaron muy actia <strong>con</strong>tra E$(/'/$#<br />

J2*)!'#$#E$(/'/$#6$2$6)'%1)')#y dbilmente actio <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$() o alcaloi<strong>de</strong> uanidnico ailado<br />

<strong>de</strong> dica raccione motraron actiidad antinica mo<strong>de</strong>rada <strong>con</strong>tra E$(/'/$#J2*)!'#$#E$(/'/$#6$2$6)'%1)')#<br />

eaini et al


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antioxidante. a raccin <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong>l etracto <strong>de</strong> la cortea, ue <strong>con</strong>tena aonoi<strong>de</strong> como la myri!<br />

cetina, uercetina y mirycetrina, motr una otente caacidad antioidante eaini !"#$%& b l etracto<br />

etanlico <strong>de</strong> la oa tambin motr una buena actiidad Pauinieo !"#$%& <br />

Antiinflamatoria. o aonoi<strong>de</strong> ailado <strong>de</strong> I"!217:(!#('"!() motraron una otente caacidad inibidora <strong>de</strong><br />

la enima mieloeroidaa, rooidante y roinamatoria, cuya actiidad eceia etá inolucrada en ario<br />

tio <strong>de</strong> roceo inamatorio, como la arterocleroi, cáncer, enermedad <strong>de</strong> leimer, etc eaini !"#$%&#<br />

a l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa, tambin rico en utancia enlica cateclica, <strong>de</strong>motr caacidad<br />

antie<strong>de</strong>ma y antiinamatoria ernan<strong>de</strong> !"#$%& <br />

Citotóxica, antiproliferativa y antitumoral. l alcaloi<strong>de</strong> nitenidina , ailado <strong>de</strong> la oa, motr citotoicidad<br />

rente a la lnea celulare leucemia mieloblática umana y lioblatoma umano eaini !"#<br />

$%& a tro alcaloi<strong>de</strong> uanidnico tienen una actiidad electia <strong>de</strong> rearacin <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ectuoo en a!<br />

ccaromyce cereiiae, lo ue uiere una otencial actiidad anticáncer eaini#!"#$%& a a raccione<br />

<strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong> la ore, ruto, oa y tallo <strong>de</strong> I"!217:(!#('"!()#<strong>de</strong>motraron actiidad antirolieratia<br />

'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!*.."(2&&-3*.7"6-' in<br />

BC<br />

Sinónimos:#<br />

E$))'$#144'/!("$%') <br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano amuri, caecillo<br />

Ciuitano uicire<br />

Ciuitano icor<br />

uaran oceo te umanda<br />

Paioneo uicore<br />

!'*<br />

Descripción morfológica: atia ierba, ubarbuto,<br />

arbuto Planta arbutia anual, comn en cultio e!<br />

renne, otrero y bor<strong>de</strong> <strong>de</strong> carretera allo erecto,<br />

labro, leoo, cm oa innadocomueta<br />

norecencia comueta or racimo terminale o ai!<br />

lare <strong>con</strong> ore amarilla ruto leumbre alanada, <br />

cm <strong>de</strong> laro, ca ocuro a nero emilla on oada<br />

y ca, <strong>con</strong> un áice untiaudo<br />

Parte utilizada: a oa, race y emilla oeen ro!<br />

ieda<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: Ciuitania y antanal, caco, amaonia,<br />

alle, yuna y caare, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo, camo cerra!<br />

do, abana beniana <strong>de</strong>l ur, yuna, boue tucuma!<br />

noboliiano, alle eco<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

iebre , ueo C, , iel C, urina!<br />

rioreroductio C, P


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!'!<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

o comueto má abundante y caractertico <strong>de</strong>#B!(($#144'/!("$%') on la antrouinona y u <strong>de</strong>riado<br />

e la ra e ailaron antrauinona emodina, crioanol, arietina, ilandicina, elmintoorina, antorina, áci!<br />

do cáico o rein, aloeemodina, oci<strong>de</strong>ntalol y occi<strong>de</strong>ntalol, uetin, ermicriona, inueanol, aonoi<strong>de</strong><br />

uercetina y antona inelina a emilla <strong>con</strong>tienen <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> la ,oaina, nmetilmorolina, antra!<br />

uinona, tanino, carboidrato diacárido y oliacárido, ácido rao, car<strong>de</strong>nolido, lucido eteroi!<br />

<strong>de</strong>o y aluno comueto tico cuya i<strong>de</strong>ntidad no e a elucidado e la oa e an ailado aonoi<strong>de</strong><br />

aienina, iteina, antrouinona emodina, arietina, ermicriona, biantrauinona, alcaloi<strong>de</strong> occi<strong>de</strong>n!<br />

talina y B, tanino y obatanino a ore <strong>con</strong>tienen antrauinona emodina, arietina y <strong>de</strong>riado lu!<br />

coilado y itoterol n lo ruto e an <strong>de</strong>tectado aonoi<strong>de</strong> lucoilado, antrauinona y lucido<br />

eteroidale ada !"#$%& <br />

ntre la rinciale roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara B!(($#144'/!("$%')T e encuentran<br />

Antimicrobiana. o etracto <strong>de</strong> la oa motraron actiidad <strong>con</strong>tra diero microoranimo E12:(!,$4"!><br />

2'*3#/'6D"!2'$!T#=*412#)6&T#X!'))!2'$#)6&T#B$%31(!%%$#)6&T#F)6!27'%%*)#('7!2T#B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#@)4D!2'4D'$#<br />

41%' o etracto <strong>de</strong> la oa, ore, aina y cortea e motraron actia <strong>con</strong>tra la bacteria I)!*/131($)#<br />

$!2*7'(1)$T#;$4'%%*)#4!2!*)T#B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#I21"!*)#3'2$,'%')#y lo ono E$(/'/$#$%,'4$()T#F)6!27'%%*)#<br />

niger Aspergillus avus ussarium osporum a emilla tambin oeen una otente actiidad antibacteria!<br />

+-#3*+/1-# aureus B subtilis B proteus#$#H',2'1#4D1%!2$!#y <strong>con</strong>tra lo ono A avus A niger#$#+2'4D16D:"1(#<br />

3!("$7216D:"!)&#B&#$*2!*)#$#B&#":6D'#on ucetible al etracto <strong>de</strong> B!(($#144'/!("$%') en un amlio rano <strong>de</strong><br />

<strong>con</strong>centracione e cree ue la actiidad antimicrobiana etá relacionada <strong>con</strong> la reencia <strong>de</strong> antrouinona y<br />

enno<strong>de</strong>o ada !"#$%&#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antipalúdica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong>motr er un reelente efica <strong>con</strong>tra el mouito F(16D!%!)#<br />

)"!6D!()' y tambin eibi actiidad '(#


Tipuana tipu Bent unte<br />

BC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

Tipuana tipa#,'((*<br />

Machaerium tipu Bent<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano ia tiilla<br />

uarani rbano uruaoi<br />

Descripción morfológica: atia, cultiada rbolito y<br />

árbol, emicaduciolio, m <strong>de</strong> altura, cortea ri<br />

ocura oa comueta, imariinnada, cm<br />

<strong>de</strong> lonitud, are <strong>de</strong> ololo oueto y alterno,<br />

oblono, , cm <strong>de</strong> lonitud y , cm <strong>de</strong> ancura<br />

norecencia diueta en racimo ailare y termina!<br />

le Corola amarilla o anaranada ruto ámara eltica,<br />

cm <strong>de</strong> lonitud y ,, cm <strong>de</strong> anco, ala coriácea<br />

!'#<br />

Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: alle, caco, ciuitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>!<br />

ciduo ciuitano, boue tucumanoboliiano, boue<br />

errano caueo, alle eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , etmao urbano, ,<br />

ueo , uto


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!'$<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

e la ore, oa y rama <strong>de</strong> Tipuana tipu e ailaron idrocarburo nalcano <strong>de</strong> a carbono, alcoole<br />

octa<strong>de</strong>canol, dotria<strong>con</strong>tanol, octacoanol, tria<strong>con</strong>tanol, fitol, ácido rao y eterole itoterol n la<br />

rama y oa tambin e i<strong>de</strong>ntificaron al<strong>de</strong>do tetracoanal, octacoanal, tria<strong>con</strong>tanal n la rama y talo<br />

e i<strong>de</strong>ntificaron tritereno como amirina, lueol y luenona Pereira eto e la cortea y oa e<br />

ailaron lo comueto bioactio nona<strong>de</strong>canol, itoterol, alinumioaona, rotocatecual<strong>de</strong>do y ácido<br />

rotocatecuoico men !"#$%&# <strong>de</strong>má, <strong>de</strong> la oa e ailaron ario aonole tetralucido acetilado<br />

<strong>de</strong>l aemerol, lucido <strong>de</strong> la uercetina, aemerol, uercetina y ácido cloronico men !"#$%& fifi<br />

!"#$%& <br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica ue e reortan en la literatura cienfica ara Tipuana tipu, e encuentran<br />

Antibacteriana. ierente etracto <strong>de</strong> la arte area motraron actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)%#M')><br />

"!2'$#31(14:"17!(!)#$#@)4D!2'4D'$#41%'<br />

Antioxidante. l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa motr una mo<strong>de</strong>rada caacidad antioidante en comaracin<br />

<strong>con</strong> la <strong>de</strong>l etándar <strong>de</strong> ácido acrbico fifi#!"#$%& <br />

Antiinflamatoria. l ácido rotocateuoico, ailado <strong>de</strong> la oa y la cortea, motr una inificatia actiidad<br />

antiinamatoria '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Citotica y antitumoral o etracto metanlico y clorrmico <strong>de</strong> la oa motraron una otente actiidad<br />

citotica rente a lnea celulare <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> larine y <strong>de</strong> ado l etracto clorormico <strong>de</strong> la oa tambin<br />

motr citotoicidad rente a clula <strong>de</strong> cáncer intetinal fifi !"#$%& l comueto itoterol, ailado<br />

<strong>de</strong> la cortea y oa, motr ecelente actiidad <strong>con</strong>tra la clula <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> ulmn Py muy oca ac!<br />

tiidad <strong>con</strong>tra la lnea <strong>de</strong> cáncer renal y <strong>de</strong> oario C l comueto alinumioaona, tambin<br />

ailado <strong>de</strong> la cortea y oa, e motr muy actio rente a la clula <strong>de</strong> leucemia y <strong>de</strong> cáncer renal Cy oco<br />

actio rente a la clula <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> mama C men !"#$%& <br />

!'%


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:#<br />

Vachellia albicorticata#Burart eiler biner<br />

abaceae<br />

Acasia albicorticata Buart<br />

Nombres Vernaculares:<br />

Catellano romo, einilla blanca, eino, eino blan!<br />

co, einillo<br />

ymara atani, curui<br />

Ciuitano arrturiorr, natrio<br />

uarani Caco atare<br />

uarani oo tr<br />

Paioneo atrio<br />

eenaye teiieta<br />

!'&<br />

Descripción morfológica: atia rbuto, arbolito y ár!<br />

bol ata m <strong>de</strong> altura oa <strong>con</strong> oliolo mm <strong>de</strong><br />

laro y mm <strong>de</strong> anco norecencia caituliorme<br />

<strong>con</strong> ednculo <strong>de</strong> ata mm <strong>de</strong> laro lore amari!<br />

lla, ile <strong>con</strong> bráctea <strong>de</strong> mm ruto leumbre<br />

in<strong>de</strong>icente, leemente comrimida, , cm <strong>de</strong><br />

laro y ,, cm <strong>de</strong> anco emilla <strong>de</strong> mm<br />

Parte utilizada: Cortea y ore oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

Macroregion: Caco, ciuitania y antanal, llanura y<br />

abana<br />

Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />

boue eco caueo, camo cerrado, abana be!<br />

niana <strong>de</strong>l norte, abana beniana <strong>de</strong>l ur, boue tucu!<br />

manoboliiano, boue errano caueo<br />

Distribución nacional: B, C, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao , fiebre , iel ,<br />

P, , ulmone


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!''<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a bae <strong>de</strong> dato <strong>con</strong>ultada no aortan ninn etudio obre eta eecie Para etudio en eecie <strong>de</strong>l mi!<br />

mo nero, er#H$4D!%%'$#$213$ illie e oo rn eiler biner


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

="&1*66-"("+2#"6illie e oo rn eiler biner<br />

BC<br />

Sinónimos:<br />

F4$4'$#$213$ illie e oo rn<br />

Nombres Vernaculares:<br />

Castellano: laraobo cico, cuecic, irao, tuca<br />

uecua ena, ie, ii, uine, uia, uie<br />

uarani uoere<br />

uarani Caco oee<br />

uarani oo uor<br />

eenaye naate<br />

!'(<br />

Descripción morfológica: atia rbuto, arbolito y ár!<br />

bol ata m <strong>de</strong> altura ama <strong>con</strong> eina oa alter!<br />

na, comueta biinnada, caduciolia norecencia<br />

erica, catulo, <strong>con</strong> ore diminuta lore <strong>de</strong> mm<br />

<strong>de</strong> laro, arecen omone, comacta, amarilla, muy<br />

erumada ruto leumbre cataoroio, recto a<br />

curo, la emilla imilar a oroto muy duro y <strong>de</strong> co!<br />

lor ocuro<br />

Parte utilizada: a oa, yema y cortea oeen ro!<br />

ieda<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: alle, caco, ciuitania y antanal, yun!<br />

a y caare<br />

Hábitat: m Boue eco caueo, yuna, bo!<br />

ue tucumanoboliiano, boue errano caueo, a!<br />

lle eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , corananre ,<br />

etmao , , , ueo , ,<br />

, iel , ulmone


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!')<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

unue no e en<strong>con</strong>traron muco etudio realiado en F4$4'$#$213$, e <strong>de</strong>criben a <strong>con</strong>tinuacin aluna <strong>de</strong><br />

la roieda<strong>de</strong> reortada ara ta y otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero<br />

F4$4'$#$213$ Contiene lo lucido cianonico linamarina y lotautralina eiler !"#$%&# o rinci!<br />

ale comonente <strong>de</strong> lo aceite olátile <strong>de</strong> la ore on el alicilato <strong>de</strong> metilo y el euenol, mientra ue la<br />

emilla <strong>con</strong>tienen ácido rao ria#!"#$%& o etracto etanlico y acuo <strong>de</strong> la oa, tallo y ore<br />

motraron actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#B"2!6"14144*)#6:17!(!)#$#@("!214144*)#0$!4$%')& olamente<br />

lo etracto <strong>de</strong> ore y oa, obtenido or liiiacin, motraron actiidad <strong>con</strong>tra I)!*/131($)#$!2*7'(1)$T#<br />

erratia marcescens scherichia coli $#B"!(1"216D131($)#3$%"16D'%'$#ria et al tracto etanlico y<br />

<strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong> la arte area, rico en alacaloi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong> y aonina, motraron actiidad anti!<br />

bacteriana <strong>con</strong>tra cea <strong>de</strong> B"$6D:%14144*)#$*2!*) reitente yo enible a la meticilina aana#!"#$%& <br />

F4$4'$#$2$,'4$& a cortea <strong>con</strong>tiene amina y alcaloi<strong>de</strong> dimetiltritamina, metoidimetiltritamina, metil!<br />

tritamina, lucido cianonico, ciclitole, aonina, ácido rao, uoroacetato, oma, aminoácido no<br />

roteico, tereno, tanino idroliable, tanino <strong>con</strong><strong>de</strong>nado, aonoi<strong>de</strong> cateuina, eicateuina, dicateui!<br />

na, uercetina, ácido álico, alato <strong>de</strong> leucocianidina, etc y arabina mecla <strong>de</strong> la ale <strong>de</strong> calcio, maneio y<br />

otaio <strong>de</strong>l ácido arábico o etracto metanlico, acetnico y etreo <strong>de</strong> la cortea motraron actiidad anti!<br />

bacteriana y antinica arence !"#$%& <br />

F4$4'$#6%*31)$&#e la emilla <strong>de</strong> eta eecie e ailaron tre utancia ioinibidora <strong>de</strong> la erina roteaa<br />

ica utancia inibieron el crecimiento <strong>de</strong> F)6!27'%%*)#('7!2T#+D'!%$


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Acacia nilotioca Contiene alcaloi<strong>de</strong>, lucido, ciclitole, ácido rao, tereno, tanino idroliable, tanino<br />

<strong>con</strong><strong>de</strong>nado, aonoi<strong>de</strong> y comueto enlico obatanina, ácido álico, cateuina, eialocateuina, entre<br />

otro e an reortado u roieda<strong>de</strong> antibacteriana, antiinamatoria, analica, antimutanica, an!<br />

tioidante, antielmntica, laricida, citotica, antieamdica, antiiertenia, <strong>de</strong>reora <strong>de</strong>l itema<br />

nerioo central unira#!"#$%& e inmunomoduladora arma !"#$%& <br />

F4$4'$#0$2(!)'$($& e la race e ailaron ditereno y aonoi<strong>de</strong>, mientra ue en la oa e <strong>de</strong>tectaron<br />

aonoi<strong>de</strong> licodico, aloillico<strong>de</strong>o y <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> la uercetina l etracto metanlico <strong>de</strong> la cortea motr<br />

actiidad antidiarreica y antimicrobiana l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa motr actiidad antiinamatoria, an!<br />

tioidante y antibacteriana amli !"#$%& <br />

F4$4'$#3!$2()''& l etracto acetnico <strong>de</strong> la cortea motr actiidad antibacteriana y antinica lauyibe <br />

olayan <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

o lucido cianonico on comueto tico reente en F4$4'$#$213$ y otra muca eecie eeta!<br />

le l idroliare en el oranimo orman ácido ciandrico, mimo ue roduce una inibicin <strong>de</strong>l metabolimo<br />

oidatio y <strong>de</strong> oorilacin, dando luar a iernea reiracin ráida, rounda o trabaoa, cealea, <strong>con</strong>ul!<br />

ione iica y muerte idio artin <br />

!(*


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

56-.2)23-%#($26-,-".%# Bent unte<br />

C<br />

Sinónimos:#<br />

B$"*2!G$#,1%'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!("<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

o comueto enlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> E%'(161/'*3#,1%'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

ntre y e reortaron alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> etudio armacolico obre eecie <strong>de</strong>l nero B$"*2!G$#<br />

amiaceae, abindoe reortado má <strong>de</strong> actiida<strong>de</strong> biolica ditinta ee Cili ntre ella<br />

e ue<strong>de</strong> mencionar antioidante, antibitica, antiiral, antidiabtica, antiierlii<strong>de</strong>miante, analica y eti!<br />

mulante reroductor o comueto mayormente reente en eecie <strong>de</strong> B$"*2!G$ on lo enole, caacrol,<br />

timol, cimeno, cariofileno, linalool, monotereno, euitereno, alcoole, ácido enlico, ácido labiá!<br />

tico aonoi<strong>de</strong> omta bdollai y triterenoi<strong>de</strong> Baren !"#$%&#<br />

$38402356:3624i191:?:<br />

n etudio motr una marcada toicidad <strong>de</strong> do erido monoternico ailado <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> la eecie<br />

B$"*2!G$#7'%%'!)', erteneciente a la mima amilia ue E%'(161/'*3#,1%'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

F*)*&1-.-"(#*0*.--6al lin<br />

C<br />

Sinónimos:<br />

B"$4D:)#3!:!(''#al<br />

Alguelagum tenuiorum Bent unte<br />

Nombres Vernaculares:<br />

Catellano alia<br />

ymara Pama ala<br />

!($<br />

Descripcion morfologíca: atia ierba ioma leo!<br />

o <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> la tierra <strong>de</strong>l ue nacen tallo yaciente o!<br />

bre el uelo o acen<strong>de</strong>nte, imle o oco ramificado,<br />

cm <strong>de</strong> lonitud, <strong>de</strong>namente cubierto <strong>con</strong> elo<br />

oa <strong>con</strong> muco elo en el en lore blanca o<br />

aulada, alen <strong>de</strong> la aila <strong>de</strong> la oa y en la arte<br />

uerior <strong>de</strong>l tallo<br />

Parte utilizada: a lanta entera oee roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare<br />

Hábitat: m alle eco, una meda<br />

Distribución nacional: C, C, P, P, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , ueo , nerio ,<br />

ulmone y otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!(%<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a roeccin fitoumica <strong>de</strong> M!6!4D'('$#3!:!(''#reel la reencia <strong>de</strong> comueto enlico, aonoi<strong>de</strong>, tani!<br />

no, aonina oi !"#$%& , lucido cardiotnico, antocianina, ditereno tricclico y tritereno en!<br />

tacclo Buman#!"#$%&# e la arte area e ailaron ditereno abietano como el iierol, romarinol,<br />

ácido carnico, alicanol, ioalicanol y un <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l ormilabietano Bruno !"#$%& n el aceite<br />

eencial <strong>de</strong> la lanta e <strong>de</strong>tectaron ineno, eucalitol y ineno como comonente mayoritario, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong><br />

careno, limoneno, cariofileno, uaiol, aroma<strong>de</strong>ndreno, ui !"#$%&#, ocimeno, mcimeno, cimeno<br />

Collin !"#$%& y otro tro comueto ailado <strong>de</strong> eta lanta on el carnool, diometina, ácido caeico,<br />

ácido idroicaeico y <strong>de</strong>riado Catillo in <br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara M!6!4D'('$#3!:!(''#e encuentran<br />

Antimicrobiana. l etracto metanlico <strong>de</strong> la lanta entera reent actiidad <strong>con</strong>tra higella eneri#$#I21"!*)#<br />


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

N4'3*3#3'42$("D*3#illd<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano lbaaca<br />

acana aurau<br />

rinitario aa, aaaca, oauaca<br />

imanemoetene araarei<br />

uraare lbaa<br />

G&-#%#(&"#)*&1-".%#(ill<br />

C<br />

!(&<br />

Descripcion morfologíca: atia Cultiada ierba y<br />

ubarbuto <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> alto oa imle, oue!<br />

ta, laramente eciolada, aoada a oblonaaoada,<br />

lieramente errada y áice acuminado norecencia<br />

terminal en ancula, ata cm <strong>de</strong> laro lore <strong>con</strong><br />

cáli er<strong>de</strong> y corola lila, tubular Poee un uerte olor aro!<br />

mático<br />

Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: alle, yuna y caare, amaonia, ci!<br />

uitania y antanal, caco<br />

Hábitat: m Boue medo, camo amani!<br />

co, yuna, alle eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , , , etmao , fie!<br />

bre , , , nerio , iel , ,<br />

, uto , , urinario reroductio , y<br />

otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!('<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

lre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> <strong>con</strong>tituyente e ailaron <strong>de</strong> lo aceite eenciale <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> N4'(*3#4$36!4D'$(*3T#0+/10#<br />

lo cuale e encuentran el euenol, metileuenol, ermacreno, trancariofileno, ,cineol, linalool, allooci!<br />

meno, elemeno, umuleno, uaieno, bicicloermacreno, bulneeno, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> otro monotereno,<br />

monotereno oienado y enilroano Pino !"#$%& <br />

a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en literatura ara N4'(*3#4$36!4D'$(*36on la iuiente<br />

Antimicrobiana. l aceite eencial <strong>de</strong> la oa motr buena actiidad <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$()%#@("!214144*)#<br />

01!4$%')T#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$#$#@)4D!2'4D'$#41%'&#a actiidad microbiana e <strong>de</strong>be, en ran arte, al <strong>con</strong>tenido<br />

<strong>de</strong> euenol en el aceite acce !"#$%&#<br />

Antioxidante. l aceite eencial <strong>de</strong> la oa motr una ecelente caacidad antioidante acce !"#$%& <br />

Antinociceptiva. l aceite eencial <strong>de</strong> la lanta motr eecto antinocicetio en rata ino !"# $%& <br />

o aceite eenciale <strong>de</strong> otra eecie <strong>de</strong>l nero N4'(*3 an ido etudiado <strong>con</strong> mayor roundidad, a!<br />

bindoe reortado la iuiente roieda<strong>de</strong> armacolica antibacteriana, antinica, antioidante,<br />

reelente, inecticida, laricida, nematocida, antiinamatoria, antinocicetia, antiirtica, antiulceroni!<br />

ca, analica, antielmntica, antitumoral, inmunomoduladora y neuroarmacolica Pan<strong>de</strong>y !"# $%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

=-7*D(&0#2'"(Bertero e ren<br />

C6<br />

Nombres Vernaculares:<br />

Catellano arumá, aroma<br />

Ciuitano beu<br />

Paioneo ubeui<br />

Descripción morfológica: atia Cultiada rbol ata<br />

metro <strong>de</strong> altura <strong>con</strong> cortea corcoa<br />

Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: alle, yuna y caare, ciuitania y<br />

antanal, caco, amaonia<br />

!((<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo, yuna<br />

Distribución nacional: B, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao C, P, , , iel


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

n la oa <strong>de</strong> H'"!K#4:31)$ e i<strong>de</strong>ntificaron aonoi<strong>de</strong> amerol, luteolina, acyodol, aienina, me!<br />

tilluteolina, orientina, ioorientina, iteina, ioiteina, ácido triternico <strong>de</strong> tio urlico y oleanlico,<br />

iridoi<strong>de</strong> tarumal, anu<strong>de</strong>o y iteo<strong>de</strong>o o anto !"#$%&#, a como enole imle ácido anlico<br />

y ácido idroibenoico eito !"#$%& e la cortea e ail la lactona tranidroiroil<br />

oocicloeanoona iranda !"#$%& y lo ecditeroi<strong>de</strong>, comueto muy comune en el nero H'"!K%#<br />

idroiinataterona y idroiecdiona ilo !"#$%& <br />

!()<br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara H'"!K#4'31)$ e mencionan<br />

Antibacteriana.#,*)# 05/1-3/*)# 20#(-# .6(.-# 20# H'"!K# 4:31)$ reentaron actiidad mo<strong>de</strong>rada <strong>con</strong>tra B"$6D:%1><br />

4144*)#$*2!*)T#@)4D!2'4D'$#41%'T#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$#$#E$(/'/$#$%,'4$() Brando do anto ta<br />

actiidad antibacteriana etá relacionada <strong>con</strong> la comoicin <strong>de</strong>l aceite eencial reente en lo ruto orae<br />

e ila <br />

Antioxidante. e <strong>de</strong>termin un alto niel <strong>de</strong> actiidad antioidante en el etracto acuoo <strong>de</strong> la cácara <strong>de</strong> lo<br />

ruto <strong>de</strong> ite cymoa <strong>de</strong>bido, robablemente, a u alto <strong>con</strong>tenido en comueto enlico y tanino orae<br />

e ila <br />

Antinociceptiva y analgésica. a oa <strong>de</strong> H'"!K#4:31)$ romoieron la actiidad antinocicetia y analica,<br />

or mediacin <strong>de</strong>l itema oioi<strong>de</strong>, en mo<strong>de</strong>lo animale eito !"#$%&# l comueto lactnico tran<br />

idroiroiloocicloeanoona, ailado <strong>de</strong> la cortea, tambin motr roieda<strong>de</strong> antinocicetia<br />

en roedore iranda !"#$%&#<br />

iten otra eecie <strong>de</strong>l nero H'"!K#ue an ido etudiada <strong>con</strong> mayor roundidad ue H'"!K#4:31)$#$#860%#<br />

en u mayora, oeen actiida<strong>de</strong> analica, antiinamatoria, antimicrobiana, antioidante, eatorotec!<br />

tora, antiitamnica, antiamática eena !"#$%& y antitumorale ani arma <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

oi orale <strong>de</strong> m <strong>de</strong>l etracto <strong>de</strong> H'"!K#4:31)$, adminitrada en ratone, no rodueron ninn ino <strong>de</strong><br />

toicidad auda ni leione o anrado átrico eito !"#$%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

E2:6"14$2:$#4$(!%'%%$#unt<br />

Nombres Vernaculares:<br />

Catellano Caneln<br />

acineri anela<br />

rinitario oto colla, oanerai<br />

imane Coreco<br />

uraare ooyaa<br />

8.-$"(&".*6-66"(unt e<br />

C<br />

!)*<br />

Descripción morfológica: atia rbol ata m <strong>de</strong><br />

alto y cm <strong>de</strong> diámetro, <strong>con</strong> eueo aletone o<br />

arrone en la bae Cortea interna <strong>con</strong> uerte olor a<br />

canela oa imle, alterna y recuentemente aru!<br />

ada acia la unta <strong>de</strong> la rama lore amarillenta en<br />

eia o racimo ailare ruto <strong>con</strong> la cula roun!<br />

damente arruada, ue cubre una tercera arte <strong>de</strong> la<br />

baya oalada, carnoa, a ece <strong>con</strong> do márene, ue<br />

e inerta a la rama<br />

Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare<br />

Hábitat: m Boue medo<br />

Distribución nacional: B, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao , , , , ueo , ulmone<br />

, coran y anre C, urinarioreroductio<br />

,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!)!<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l aceite eencial etrado <strong>de</strong> la cortea <strong>de</strong> F(',$#4$(!%'%%$#<strong>con</strong>tiene, como rinciale <strong>con</strong>tituyente, al ni!<br />

troenieletano reonable <strong>de</strong>l olor acanelado <strong>de</strong> la lanta y al metil euenol oua !"#$%& , a<strong>de</strong>má<br />

<strong>de</strong> arol, euenol, ineno, ineno, benal<strong>de</strong>do, enilacetal<strong>de</strong>do, metoieuenol, itoterol er !"#$%&#<br />

, biabolol, curcumeno ilea !"#$%& y otro enilroanoi<strong>de</strong> y euitereno minoritario ilea<br />

!"#$%& e la cortea tambin e ailaron alcaloi<strong>de</strong> benciltetraidroiouinolnico y tetraidrorotoberbe!<br />

rnico noranicanina, norcanelillina, canelillina, anicanina, canelillinoina, anibacanina, manibacanina, eudoa!<br />

nibacanina y otro er !"#$%&#<br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara F(',$#4$(!%'%%$#)0#0+360+/1-+#(-)#<br />

iuiente<br />

Antifúngica. l comueto mayoritario <strong>de</strong>l aceite eencial <strong>de</strong> la cortea, nitroeniletano, motr un alto niel<br />

20#/*5'3'2-2#3*+/1-#E$(/'/$#$,'4$() y otra leadura er#!"#$%& <br />

Antioxidante y citotóxica. l etracto metanlico <strong>de</strong> la ma<strong>de</strong>ra <strong>de</strong> F(',$#4$(!%'%%$ motr una caacidad antioi!<br />

dante mayor a la <strong>de</strong>l aceite eencial <strong>de</strong> la cortea, oa y rama l <strong>con</strong>trario, la citotoicidad enayada en arte!<br />

mia ue mayor ara lo aceite eenciale ue ara la ma<strong>de</strong>ra a ila !"#$%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antinociceptiva y analgésica. l aceite eencial <strong>de</strong> la lanta reent actiidad antiinamatoria en ratone, al<br />

iual ue el comueto nitroeniletano ailado <strong>de</strong>l mimo, ue tambin motr eecto antinocicetio,<br />

oiblemente <strong>de</strong>bido a u accin obre lo recetore oioi<strong>de</strong> e ima#!"#$%& <br />

Inhibitoria <strong>de</strong> la acetilcolinesterasa. l aceite eencial <strong>de</strong> la cortea, a como u comonente mayoritario ni!<br />

troeniletano, motraron actiidad inibitoria <strong>de</strong> la acetilcolineteraa ta actiidad ace <strong>de</strong> F(',$#4$(!%'%%$#<br />

un rometedor aente terautico ara el tratamiento <strong>de</strong> diera dolencia neurolica, como la enermedad<br />

<strong>de</strong> leimer, <strong>de</strong>mencia enil, ataia, Parinon y otra ila !"#$%& <br />

Hipotensora. l aceite eencial <strong>de</strong> la cortea motr actiidad aodilatadora, iotenora e inductora <strong>de</strong> bradi!<br />

cardia en rata normotena, '(#


F-


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!)$<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

e a reortado ue M'7$2'$#4*(!'01%'$ oee comueto enlico como la uercetina, leuco y roantociani!<br />

dina y otro aonoi<strong>de</strong> aner#!"#$%&#, tiramina, ácido ammaaminoburico B y otro roducto<br />

aminado aue !"#$%&#, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> micronutriente como aluminio, calcio, cobalto, cromo, cobre, ierro,<br />

otaio, litio, maneio, mananeo, odio, oro y etroncio imene !"#$%& <br />

e reortaron la iuiente actiida<strong>de</strong> armacolica ara M'7$2'$#4*(!'01%'$<br />

Antibacteriana. o etracto acuoo y metanlico <strong>de</strong> la lanta motraron actiidad <strong>con</strong>tra M')"!2'$#31(14:"17!><br />

(!)#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*)#lcara !"#$%& <br />

Antioxidante. l etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta motr una imortante caacidad antioidante uirre Borneo<br />

<br />

Inmunomoduladora y antitumoral. na lectina alacto<strong>de</strong>oeecica, ailada <strong>de</strong>l etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta,<br />

motr eecto inmunomoduladore y antitumorale#'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Vasoactiva. e <strong>de</strong>termin la reencia <strong>de</strong> tiramina, una utancia imatomimtica en la lanta, mima ue tiene<br />

eecto iertenio errero#!"#$%& n la inuione rearada a artir <strong>de</strong> M'7$2'$#4*(!'01%'$T#)0#20/01!<br />

min la reencia <strong>de</strong> un aente aoactio <strong>con</strong> eecto reor accin directa obre lo adrenorrecetore ala<br />

y un aente iotenor mediado or lo adrenorrecetore beta aira !"#$% a raccin metanlica <strong>de</strong>l<br />

etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta, adminitrado en rata or a intraeritoneal, roduo un aumento <strong>de</strong> la icoidad<br />

anunea, <strong>de</strong>ceno <strong>de</strong>l coleterol lamático y aumento <strong>de</strong> ecrecin biliar <strong>de</strong> coleterol y ale biliare, <strong>con</strong>du!<br />

ciendo a un aumento <strong>de</strong>l uo biliar total errero, !"#$% Por ello, la rein arterial aumenta <strong>de</strong> manera<br />

reia a la aaricin <strong>de</strong>l eecto iotenor aira !"#$% <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

l uo <strong>de</strong> iaria cuneiolia ara tratar la iertenin e <strong>con</strong>i<strong>de</strong>ra rieoo <strong>de</strong>bido a lo eecto duale, rimero<br />

iertenio y lueo iotenor, <strong>de</strong> la lanta aira, aner urni a reencia <strong>de</strong> imortante <strong>con</strong>!<br />

centracione <strong>de</strong> tiramina en la lanta ace ue u uo et ereamente <strong>con</strong>traindicado en el tratamiento <strong>de</strong><br />

la iertenin arterial, eecialmente en aciente ue etuieran ometido a medicacin inibidora <strong>de</strong> la<br />

monoamino oidaa átrica y eática, or rieo <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>nte cardioaculare o cerebroaculare<br />

aue !"#$%& <br />

!)%


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Tripodanthus acutifolius6ui Pa ie<br />

C<br />

Sinónimos:#<br />

oranthus acutifolius ui Pa<br />

Phrgilanthus acutifolius ui Pa icler<br />

Nombres Vernaculares:<br />

Catellano lae<br />

ymarauecua lae tia<br />

Descripción morfológica: atia rbuto, arbolito, ár!<br />

bol, emiaráita Planta leoa arbuto o arbolito<br />

oa er<strong>de</strong> brillante lore blanca o amarilla, di!<br />

ueta en racimo ei<strong>de</strong> un olor aradable<br />

Parte utilizada: a lanta entera oee roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

!)&<br />

Macroregion: alle, caco, yuna y caare<br />

Hábitat: m Boue medo, yuna, boue<br />

tucumanoboliiano, boue errano caueo, áramo<br />

yunueo, alle eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , etmao , ueo ,<br />

, nerio


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l etudio fitoumico <strong>de</strong> Tripodanthus acutifolius reel la reencia <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong> iouercetina, rutina, uer!<br />

cetina, iero<strong>de</strong>o, nicotiorina, tanino cateuina, eicateuina, cateuinaol, comueto antracnico,<br />

roantocianidina, linano, monotereno lucoilado, lectina, icotoina, rotena, tido, olioacári!<br />

do y alcaloi<strong>de</strong>, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> un enilbutanoi<strong>de</strong> lucoilado llamado triodanto<strong>de</strong>o rner !"#$% <br />

!)'<br />

ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica reortada ara Tripodanthus acutifolius etán<br />

Antibacteriana. o licoaonoi<strong>de</strong> ailado <strong>de</strong> la inuin <strong>de</strong> la oa rutina, nicotiorina, iero<strong>de</strong>o, io!<br />

uercetina y triodanto<strong>de</strong>o motraron actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$ l<br />

triodanto<strong>de</strong>o motr una actiidad cuatro ece má otente ue la <strong>de</strong> lo otro licoaonoi<strong>de</strong> obern !"#<br />

$%& b<br />

Diurética. o etracto acuoo y etanlico <strong>de</strong> la ore motraron eecto diurtico en rata nterimone !"#$%<br />

<br />

Antioxidante y antiinflamatoria. o licoaonoi<strong>de</strong> rutina, nicotiorina, iero<strong>de</strong>o, iouercetina y triodan!<br />

to<strong>de</strong>o, ailado <strong>de</strong> la oa, motraron actiidad antioidante y antiinamatoria '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

E*6-2&"+)%'()2)"0".*.'-'(unt<br />

C<br />

Sinónimos:#<br />

L!%'14$26*)#$3!2'4$(*) <br />

L!%'14$26*)#,1%'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!))<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

e <strong>de</strong>termin ue lo etracto <strong>de</strong> L!%'14$26*)#616$:$(!()') on actio i(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!-3"(+12#$-@26-"6<br />

C<br />

Sinónimos:<br />

=$%


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"*!<br />

Estudios fitoquímicos en especie, género y/o familia<br />

l análii fitoumico <strong>de</strong> ruta, race, oa y tallo <strong>de</strong> B'/$#2D13,'01%'$ reel la reencia <strong>de</strong> aonina, tanino,<br />

aminoácido, ácido rao, eterole, alcaloi<strong>de</strong>, terenoi<strong>de</strong>, carboidrato, linano, lucido, comueto<br />

enlico, eteroi<strong>de</strong> y aonoi<strong>de</strong> ambin e reort la reencia <strong>de</strong> ecditeroi<strong>de</strong> y u lucido en un e!<br />

tracto total <strong>de</strong> la lanta, a como la <strong>de</strong> lo comueto enil etillucoirano<strong>de</strong>o y daucoterol en lo tallo<br />

ntre lo alcaloi<strong>de</strong> ailado <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> la lanta etán la enetilamina, eedrina, eedrina, uina!<br />

olina, acina, acinol, acinona, tritamina carboilada, colina y betaina e la arte áerea tambin e<br />

ailaron alcano, alcoole y lo eterole itoterol, etimaterol, cameterol, einaterol y coleterol e<br />

la race e ail el ácido neacoenoico, etimaterol y itoterol ol<strong>de</strong>ye#!"#$%& <br />

a actiida<strong>de</strong> armacolica reortada en la literatura cienfica ara B'/$#2D13,'01%'$ on la iuiente<br />

Antibacteriana. l etracto idrometanlico <strong>de</strong> la lanta motr actiidad <strong>con</strong>tra @)4D!2'4D'$#41%'T#I21"!*)#<br />

7$2')T#=127$(!%%$# 3127$(''T# B$%31(!%%$# ":6D'T# BD'7!%%$# /:)!("!2'$!#$# U%!,)'!%%$# 6(!*31('$! amam !"#<br />

$%& o etracto acuoo y <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo tambin motraron actiidad <strong>con</strong>tra#U%!,)'!%%$#6(!*31><br />

('$!T#B"$6D:%14144*)#$*2!*)#:#B"2!6"14144*)#3*"$()&# l comueto enil etillucoirano<strong>de</strong>o, ailado <strong>de</strong><br />

lo tallo, motr actiidad antibacteriana y laricida o comueto ácido neacoenoico, itoterol y<br />

etimaterol motraron una actiidad mo<strong>de</strong>rada <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#@)4D!2'4D'$#41%'T#I)!*/131($)#<br />

$!2*7'(1)$#$#B$%31(!%%$#":6D'3*2'*3 ol<strong>de</strong>ye !"#$%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antifúngica. o etracto acuoo y <strong>de</strong> acetato <strong>de</strong> etilo motraron actiidad <strong>con</strong>tra F)6!27'%%'*)#('7!2T#E$(/'/$#<br />

$%,'4$()#$#=:421)612*3#7:6)!*3 ol<strong>de</strong>ye !"#$%&#<br />

Anti-VIH l etracto metanlico <strong>de</strong> B'/$#2D13,'01%'$ motr actiidad anti<br />

Antioxidante. o etracto etanlico <strong>de</strong> la race, tallo, oa y toda la lanta, motraron actiidad antioidan!<br />

/0#'(#


Cedrela fissilis#ell<br />

C<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Cedrillo, cedro, cedro blanco<br />

Ciuitana ananacarr<br />

Ciuitano ananaá<br />

Paioneo ananaá<br />

acana Cuabadu<br />

imane motene iyamo<br />

Descripción morfológica: atia rbol ata m y<br />

diámetro cm Coa <strong>de</strong>na, anca y redon<strong>de</strong>ada<br />

Cortea marrnroia oa comueta, alterna ari!<br />

inada, cm <strong>de</strong> laro, <strong>con</strong> are <strong>de</strong> oliolo<br />

norecencia en ancula lateral o ubterminal, <br />

cm <strong>de</strong> laro lore roada ruto cáula, ue e abren<br />

en cinco ala<br />

Parte utilizada: a cortea oee roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

"*#<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, caco, ci!<br />

uitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>!<br />

ciduo ciuitano, yuna, boue tucumanoboliiano,<br />

boue errano caueo<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , etmao , iel , ulmone<br />

C, uto , urinarioreroductio C, P,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"*$<br />

Estudios fitoquímicos y farmacologicos en especie, género y/o familia<br />

netiacione fitoumica realiada en ruto y emilla <strong>de</strong> Cedrela fissilis%# 20/03/-1*+# (-# .10)0+3'-# 20# (*)#<br />

limonoi<strong>de</strong> fiinol<strong>de</strong>o, meicanol<strong>de</strong>o y idroiiomeicanol<strong>de</strong>o e la race e ailaron lo limonoi<strong>de</strong><br />

acetoiedunina y <strong>de</strong>acetoiooedunina e la oa e ailaron lo limonoi<strong>de</strong> <strong>de</strong>acetiledunina,<br />

otoedunina, ,diidroidroi<strong>de</strong>acetoiooedunina y anolenato melico mbroin !"#$%& ,<br />

a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> tanino cateunico Carminate !"#$%& l aceite eencial <strong>de</strong> la oa <strong>con</strong>tiene idrocarburo<br />

euiternico como cariofileno, bicicloermacreno ao !"#$%& , cubebeno, ylaneno, loniine!<br />

no, umuleno, eionareno y otro aia !"#$%&# n la cortea e <strong>de</strong>tectaron aonina, enole, tanino<br />

iroálico, triterenoi<strong>de</strong> Carminate !"#$%& y aceite eenciale cuyo comonente mayoritario on el<br />

biaboleno y lobulol ao !"#$%& <br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en literatura ara Cedrela fissilis e encuentran<br />

Antibacteriana. l aceite eencial <strong>de</strong> la oa inibi el crecimiento <strong>de</strong> B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#@)4D!2'4D'$#41%'#<br />

ao !"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> la cortea motr actiidad <strong>con</strong>tra @)4D!2'4D'$#41%'T#B"$6D:%14144*)#<br />

$*2!*)T#;$4'%%*)#4!2!*)#$#B"$6D:%14144*)#$*2!*) oitalar Carminate !"#$%& <br />

Anti-leishmania. o etracto metanlico <strong>de</strong> la race y la oa motraron otente actiidad inibidora <strong>de</strong> la<br />

enima P a<strong>de</strong>nine ooriboyltraerae <strong>de</strong> M!')D3$('$#"$2!("1%$!#mbroini !"#$%& <br />

tra eecie <strong>de</strong> la amilia eliaceae an motrado actiidad '(#


!H-*7*.-"(#"&+2)1066"#in<br />

C<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano ara, caoba<br />

uarayo birauau<br />

rinitario ioi<br />

imane Cura<br />

imaneotene tamaCura<br />

Descripción morfológica: atia<br />

rbol emerente, ata m <strong>de</strong> alto y cm <strong>de</strong><br />

diámetro, <strong>con</strong> aletone o tabulare <strong>de</strong> m <strong>de</strong> alto<br />

Cortea eterna neruca ue e <strong>de</strong>ren<strong>de</strong> en laca<br />

oa ariinnada, <strong>con</strong> are <strong>de</strong> oliolo, oueto<br />

<strong>de</strong> bae aimtrica norecencia ata cm <strong>de</strong> lar!<br />

o lore cremaerduca en racimo ailare ruto<br />

caula leoa, ooi<strong>de</strong>, erecta, ca, e abren <strong>de</strong> la<br />

bae en arte cuando maduran<br />

Parte utilizada: emilla, oa, ore y cortea oeen<br />

roieda<strong>de</strong> medicinale<br />

"*%<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />

y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo<br />

Distribución nacional: B, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao , , , ueo , , , iel ,<br />

, , , ulmone y otro ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"*&<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a inetiacione fitoumica an reelado ue lo limonoi<strong>de</strong> y <strong>de</strong>riado ietenina, ietenolida, auu!<br />

tineolida, roceranolida, andirobina, ayaina , ieteramina, ayanolida y otro on lo rinciale<br />

<strong>con</strong>tituyente <strong>de</strong> BO'!"!('$# 3$4216D:%%$T reente en la u emilla, oa, rama oadamtoui !"# $%&#<br />

y ruto id !"#$%&# n la cortea e an i<strong>de</strong>ntificado olienole ietemacrofilanina, cateuina, ei!<br />

cateuina oadamtoui !"#$%&# y aonina rumuaamy !"#$%&# n el tallo e an i<strong>de</strong>ntificado<br />

linano idroicaruilinano C oadamtoui !"#$%& , alcaloi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong>, aonina, lucido<br />

y tanino rumuaamy !"#$%& e la emilla tambin e an ailado cumarina ecooletina, eteroi!<br />

<strong>de</strong> itoterol, etimaterol, itotenona oadamtoui !"#$%&#, ácido rao ácido almtico,<br />

eteárico, arudico, oleico, linoleico y linolnico id !"#$%& , alcaloi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong> aonina, enole,<br />

lucido, reina, tanino y aceite rumuaamy !"#$%& e la oa, e an ailado aceite eenciale<br />

imacaleno, ermacreno, ácido ea<strong>de</strong>canoico, cadina,dieno oadamtoui !"#$%& y e an <strong>de</strong>!<br />

tectado alcaloi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong> aonina, enole, lucido, reina y tanino rumuaamy !"#$%& <br />

ntre la rinciale actiida<strong>de</strong> armacolica reortada ara BO'!"!('$#3$4216D:%%$ e encuentran<br />

Antibacteriana. o etracto metanlico y acuoo <strong>de</strong> la emilla motraron actiidad <strong>con</strong>tra I)!*/131($)#<br />

$!2*7'(1)$T#U%!,)'!%%$#6(!*31('$T#;$4'%%%*)#4!2!*)T#B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#@)4D!2'4D'$#41%'#oadamtoui !"#<br />

$%&#<br />

Antifúngica. o etracto metanlico y acuoo <strong>de</strong> la emilla motraron actiidad <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$()%#F)><br />

6!27'%%*)#('7!2T#E2'6"14144*)#$%,'/*)#$#Aspergillus avus oadamtoui !"#$%&#<br />

Antiviral. l comueto idroicaruilinano, ailado <strong>de</strong>l tallo, motr una inificatia actiidad <strong>con</strong>tra el iru<br />

<strong>de</strong> la eatiti C u !"#$%&# ario limonoi<strong>de</strong> ailado <strong>de</strong> la emilla <strong>de</strong>motraron actiidad <strong>con</strong>tra el iru


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

<strong>de</strong>l <strong>de</strong>nue Cen !"#$%& <br />

Antipalúdica y anti-babesia. l etracto <strong>de</strong> la cortea motr una otente actiidad <strong>con</strong>tra#I%$)31/'*3#0$%4'6$><br />

2'*3#'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

.'4*)#7%$,2$"$#unt<br />

icus finlaana arb&<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Biboi, cocoba, omelero, iuern, o<br />

Ciuitano obiourr<br />

acana aa<br />

rinitario mi<br />

imane ti<br />

aminaua ui<br />

uraare Pucca<br />

I-&%'(-.'-)-3"(illd<br />

C<br />

"*(<br />

Descripción morfológica: atia rbol ran<strong>de</strong>, ata<br />

m <strong>de</strong> alto y ata , m <strong>de</strong> diámetro letone<br />

bien <strong>de</strong>arrollado y aia lecoa oa labra, alterna<br />

<strong>con</strong> lámina oblonoeltica, obtua a redon<strong>de</strong>ada en la<br />

bae norecencia ailar, un i<strong>con</strong>o, olitario en la aila,<br />

loboo, cm <strong>de</strong> diámetro er<strong>de</strong> <strong>con</strong> unta er<strong>de</strong> ama!<br />

rillento ruto un auenio<br />

Parte utilizada: l láte y oa oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania y<br />

antanal, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, abana beniana<br />

<strong>de</strong>l ur<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

enutricin , , etmao , , , ,<br />

C, , ueo , iel C, , , y otro<br />

,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

.'4*)#'()'6'/$ l láte <strong>con</strong>tiene enima citeinoroteaa a ficina e la má abundante y tiene eecto antiin!<br />

amatorio, inmunomodulador y anticoaulante, muy imilare a lo <strong>de</strong> la enima <strong>de</strong> la mima amilia, aana<br />

y bromelana ConcaBenaente o enayo clnico <strong>con</strong>firmaron la actiidad antielmntica <strong>de</strong>l láte,<br />

<strong>de</strong>bida al eecto roteoltico <strong>de</strong> la raccin <strong>de</strong> ficina in embaro, lo etudio in io <strong>de</strong>motraron muy oca<br />

actiidad antielmntica a doi tica ali eta ambin e a reortado la reencia <strong>de</strong> la lactona<br />

triternica moretenolactona oe !"#$%& <br />

"*)<br />

.'4*)#%*"!$ l etracto acetnico <strong>de</strong> la oa, <strong>con</strong> un alto <strong>con</strong>tenido olienlico, motr una otencial actiidad<br />

antidiabtica or u caacidad inibitoria <strong>de</strong> la enima amilaa y lucoidaa lauun !"#$%& <br />

.'4*)#4$2'4$ Contiene lo comueto olareno, berateno, umbellierona, itoterol, cameterol, eti!<br />

materol, ucoterol, ácido rao, iranocumarina, , cicloarlano y acetato <strong>de</strong> calotrorenilo y lueolo<br />

.'4*)#4$2'4$#<strong>de</strong>motr actiidad eatorotectora, iolicemiante, antioidante, antinica, antieamdica,<br />

antielmntica, antimutanica y anti Patil Patil <br />

e comrob la ecelente caacidad antioidante <strong>de</strong> lo etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> .'4*)#%:2$"$T#.'4*)#<br />

safelli icus nitida icus virens icus scomorus icus <strong>de</strong>cora, <strong>de</strong>bido a u comoicin rica en enole, ao!<br />

noi<strong>de</strong> y aonole layeed <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

e ober una alta toicidad auda <strong>de</strong>l láte <strong>de</strong>#.'4*)#'()96'/$, roduciendo enteriti emorráica en ratone<br />

ali eta ario cao <strong>de</strong> intoicacin en umano, or obredoi <strong>de</strong>l láte, <strong>de</strong>embocaron en n!<br />

toma <strong>de</strong> e<strong>de</strong>ma cerebral e incluo en la muerte, or lo cual e <strong>de</strong>a<strong>con</strong>e u uo ara el <strong>con</strong>umo umano<br />

anon#!"#$%& <br />

a eecie '4*)#6*%4D!%%$T#.'4*)#$/D$"1/'01%'$#$#.'4*)#1,"*)'*)4*%$ motraron eecto mutanico y enoti!<br />

co iannaila


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

Morus tinctoria <br />

=$4%*2$#312$ rieb<br />

Broussonetia tinctoria unt<br />

Nombres vernaculares:<br />

Maclura tinctoria on e teud<br />

C<br />

Catellano ora, mora amarilla, mora cica, mora ran!<br />

<strong>de</strong><br />

Cacobo uototi<br />

Ciuitano oneococurr<br />

uaran atayiua<br />

uarani oo atayia<br />

"!*<br />

Descripción morfológica: atia rbol ata m <strong>de</strong> al!<br />

tura y cm <strong>de</strong> diámetro, corto y <strong>con</strong> aleta en la bae<br />

Cortea ardoriácea, <strong>con</strong> numeroa lenticela amari!<br />

llenta ama einoa Coa redon<strong>de</strong>ada oa <br />

cm <strong>de</strong> laro, imle, alterna, diueta en do ilera<br />

y eciolo corto, oale, acabada en unta y <strong>con</strong> la bae<br />

lana o cordada lore maculina y emenina ocurren<br />

en árbole dierente eecie dioica ruto eueo,<br />

roo, cometible, diueto en cabeuela, cm <strong>de</strong><br />

diámetro, ula carnoa n el eterior tienen eueo<br />

elito uca emilla lana ca, <strong>de</strong> mm <strong>de</strong> lar!<br />

o, <strong>con</strong> una bae redon<strong>de</strong>ada y acabada en unta<br />

Parte utilizada: l láte y oa oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

Macroregion: maonia, caco, yuna y caare, ci!<br />

uitania y antanal, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo, yuna<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao , urbano, ueo C, C,<br />

, , , P, , urinarioreroductio


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"!!<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

o etudio umico realiado en eecie <strong>de</strong>l nero =$4%*2$ an reelado ue lo aonoi<strong>de</strong> renilado on<br />

u rinciale <strong>con</strong>tituyente<br />

Maclura tinctoria n u oa e i<strong>de</strong>ntificaron cinco aonoi<strong>de</strong> renilado, cuatro cal<strong>con</strong>a renilada inclu!<br />

yendo la iobaacal<strong>con</strong>a, baucal<strong>con</strong>a y baacromanol y una direnilioaona ,direnilorobol yama<br />

<strong>de</strong> oua e la cortea e ailaron iete <strong>de</strong>riado enlico renilado <strong>con</strong> una mo<strong>de</strong>rada actiidad<br />

anti, incluyendo antona renilada macluraantona B, macluraantona C, artanina y <strong>de</strong>oiartanina,<br />

aona renilada cudraaona C, diidrocudraaona B e iociclomulberrina roei et al e la cor!<br />

tea tambin e etraeron lo aonoi<strong>de</strong> eteoenina y <strong>de</strong>riado lucoilado, orobol y <strong>de</strong>riado lucoila!<br />

do, aroma<strong>de</strong>ndrina, diidromorina loly !"#$%& , a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lo comueto antioidante narinenina<br />

y <strong>de</strong>riado lucoilado, <strong>de</strong>riado lucoilado <strong>de</strong>l eriodictiol y otra cal<strong>con</strong>a lucoilada Cio !"#$%& <br />

e ruto, e ailaron cuatro ioaona renilada eiteona, <strong>de</strong>rrona, ioaona alinum y una cromenona<br />

y un aonol renilado licoaonol yama <strong>de</strong> oua <br />

=$4%*2$#61390!2$&# la eecie meor etudiada <strong>de</strong>l nero y e an ailado aonoi<strong>de</strong> y aona renilada <strong>de</strong><br />

u oa y tallo, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lectina, tritereno y antona a otente actiidad antioidante <strong>de</strong> eta eecie<br />

e <strong>de</strong>be, obre todo, a la reencia <strong>de</strong> la ioaona oaina y omierina ambin e a <strong>de</strong>motrado la caaci!<br />

dad antiinamatoria y antinocicetia <strong>de</strong> lo etracto etanlico y clorormico <strong>de</strong> ruto, <strong>de</strong>bida a la reencia<br />

<strong>de</strong>l ioaonoi<strong>de</strong> ecan<strong>de</strong>nona, aunue tambin e ail auriculaina ueli !"#$%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

A'-3-%#(


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"!#<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

I)'/'*3#7*$G$


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

emilla Protena, almidn, aceite, comueto enlico, aonoi<strong>de</strong>, aonole lucodico oe Priya<br />

a<br />

ama Calcio, maneio, oro, otaio, odio, or, cobre, ierro, inc, mananeo y lomo oe Priya<br />

a<br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica <strong>de</strong> I)'/'*3#7*$G$


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Espasmolítica. a uercetina y otro comueto <strong>de</strong> la raccin olienlica <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> I)'/'*3#7*$G$


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

Passiora corumbaensis Barb odr<br />

Nombres vernaculares:<br />

Passiflora cincinnata at<br />

PC<br />

Catellano ranadilla, morocoya, murucuya, aco,<br />

.-)'*+-1'-#<br />

uarani buruuya<br />

"!&<br />

Descripción morfológica: atia readora, iana <strong>de</strong><br />

metro <strong>de</strong> laro ama <strong>con</strong> arcillo eirale<br />

oa imle, alterna <strong>de</strong> a cm <strong>de</strong> laro y cm<br />

<strong>de</strong> anco, eltica a oalada lore ioleta, muy lla!<br />

matia, <strong>con</strong> abundante a muy abundante filamento<br />

retorcido ruto baya cometible, er<strong>de</strong>, olindoe<br />

amarilloanaranado cuando etá maduro, redon<strong>de</strong>ado<br />

y relatiamente ran<strong>de</strong> cm<br />

Parte utilizada: lor, oa y toda la lanta oeen roie!<br />

da<strong>de</strong> medicinale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, caco, ci!<br />

uitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo, camo cerra!<br />

do, yuna<br />

Distribución nacional: B, C, C, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:#<br />

Corananre , etmao , ueo<br />

, , nerio , iel , ul!<br />

mone y otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"!'<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

Passiora cincinnata a roeccin fitoumica <strong>de</strong> lo etracto idroalcolico <strong>de</strong> oa, rama y ruto cá!<br />

cara, ula y emilla, <strong>de</strong>tect la reencia <strong>de</strong> tanino, obaceno, aona, aonole, cal<strong>con</strong>a, aurona,<br />

aonone, leucoantocianidina, cateuina y alcaloi<strong>de</strong> iebra#!"#$%& l etracto idroalcolico <strong>de</strong>l tallo<br />

motr una mo<strong>de</strong>rada actiidad <strong>con</strong>tra rianooma crui y el <strong>de</strong> la cortea, una actiidad tambin mo<strong>de</strong>rada<br />

<strong>con</strong>tra eimania inantum inuna <strong>de</strong> eta actiida<strong>de</strong> e <strong>con</strong>i<strong>de</strong>ra releante a niel clnico elmon<strong>de</strong>#!"#<br />

$%& <br />

Passiora incarnata e <strong>de</strong>tectaron alcaloi<strong>de</strong> armánico armol y armina, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> lo aonoi<strong>de</strong> iteina<br />

e ioiteina en la arte area <strong>de</strong> la lanta a iteina e un comueto <strong>con</strong>ocido or u actiidad inibitoria<br />

<strong>de</strong> la eroidaa tiroi<strong>de</strong>a Por otra arte, lo alcaloi<strong>de</strong> armánico o carbolina on inibidore <strong>de</strong> la monoami!<br />

no oienaa , lo ue le da roieda<strong>de</strong> etimulante, antiiertenia, aodilatadora, anti<strong>de</strong>reia<br />

y alucinena a armina tambin a motrado roieda<strong>de</strong> antitumorale y anti rye autein <br />

Passiora caerulea e a <strong>de</strong>tectado un alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> armina en la arte area <strong>de</strong> la lanta rye au!<br />

tein <br />

Paiora oetida o <strong>con</strong>tituyente má releante <strong>de</strong> eta eecie on el ácido idroiciánico, lo aonoi<strong>de</strong><br />

y lo alcaloi<strong>de</strong> armánico <strong>de</strong>má <strong>de</strong> u actiidad anioltica, lo etracto etanlico y acetnico <strong>de</strong> oa y<br />

ruto motraron actiidad antibacteriana <strong>con</strong>tra Pseudomonos putida ibrio cholerae higella eneri $#B"2!6><br />

"14144*)#6:17!(!) l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa motr una inificatia actiidad antioidante Patil !"#$%&#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

n otra eecie <strong>de</strong>l nero Passiora e i<strong>de</strong>ntificaron lo aonoi<strong>de</strong> lucodico cao<strong>de</strong>o, ioao!<br />

<strong>de</strong>o, ioorientina, orientina, ioiteina y iteina bouraed !"#$%& Por otra arte, lo alcaloi<strong>de</strong> armá!<br />

nico etán reente en má <strong>de</strong> eecie <strong>de</strong> Paiora bouraed !"#$%& <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

e <strong>de</strong>be tener recaucin al <strong>con</strong>umir y combinar la carbolina <strong>con</strong> otro ármaco ya ue or u eecto inibi!<br />

dor <strong>de</strong> la , una <strong>de</strong> cuya uncione e <strong>de</strong>radar la erotonina, ue<strong>de</strong> dar luar a un ndrome erotoninrico<br />

i on adminitrada en eceo ico ndrome e caracteria or el eceo <strong>de</strong> erotonina en el lama anu!<br />

neo, roocando alteracin mental aitacin, <strong>con</strong>uin, aniedad, fiebre, mito, tauicardia, dilatacin ui!<br />

lar, udoracin, diarrea, temblore, mioclona, reeo eceio, rii<strong>de</strong>, iertermia, aro reiratorio y coma,<br />

udiendo <strong>de</strong>enca<strong>de</strong>nar la muerte Boyer annon <br />

"!(


J"66*'-"(-.7*


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

""*<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l etracto metanlico <strong>de</strong> P$%%!)'$#'("!72'01%'$ <strong>con</strong>tiene alcaloi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong>, tanino, eteroi<strong>de</strong> y lactona<br />

euiternica r<strong>de</strong>ianco !"#$%& n el etracto etanlico <strong>de</strong> la oa e <strong>de</strong>tect un <strong>con</strong>tenido<br />

muy alto <strong>de</strong> itamina tocoerol, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> otro <strong>con</strong>tituyente entre lo ue e incluyen comueto<br />

ulurado, tale como la dimetilulona, metilmetanotioulonato y metilulonil,ditiobutano, entre otro,<br />

cuya reencia utifica el caractertico olor a ao <strong>de</strong> la lanta Barboa !"#$%&# e la race e ail el com!<br />

ueto enlico idroioctacoilerulato, cuya etructura e muy imilar a la <strong>de</strong>l ácido caeico y u <strong>de</strong>riado<br />

ilanior !"#$%&#<br />

a actiida<strong>de</strong> armacolica ue e reortan on la iuiente<br />

Antipalúdica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa reent una actiidad ecelente#'(#<br />

4'6$2'*3%#-6+860#'(#


Petiveria alliacea <br />

Petieriaceae<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

Petiveria foetida alib<br />

Petiveria ochroleuca o<br />

Nombres vernaculares:<br />

#<br />

Catellano namo<br />

Ciuitano ocutuuimianca, ntimiána<br />

uarani ii, cii<br />

uarani oo ii<br />

Descripción morfológica: atia ierba, a ece leoa<br />

acia la bae oa alterna, ata cm <strong>de</strong> laro y cm<br />

<strong>de</strong> anco norecencia racimo, terminal lore oco<br />

ei<strong>de</strong>nte y earada entre , talo ruto eco y<br />

alarado, acomaado <strong>de</strong> eina, irado obre el<br />

ee <strong>de</strong>l racimo Planta <strong>con</strong> un olor <strong>de</strong>aradable<br />

""!<br />

Parte utilizada: a ra y oa oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

Macroregion: una y caare, ciuitania y antanal,<br />

caco, amaonia, llanura y abana<br />

Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare, ciui!<br />

tania y antanal, caco, amaonia, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo, abana benia!<br />

na <strong>de</strong>l ur, yuna, boue tucumanoboliiano, boue<br />

errano caueo<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , <strong>de</strong>nutricin , , dolor<br />

<strong>de</strong> cabea urbano, , etmao , ,<br />

fiebre , , ueo , , , , iel ,<br />

, , ulmone urbano, , , , <br />

, urinarioreroductio , uto , ,<br />

, otro , , , ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"""<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

e a <strong>de</strong>tectado la reencia <strong>de</strong> tritereno, aonina, olienole, cumarina, aonoi<strong>de</strong>, benal<strong>de</strong>do, ácido<br />

benoico, aonoi<strong>de</strong>, re<strong>de</strong>linol, initol y allantonina, en race, tallo y oa <strong>de</strong> Petiveria alliacea ntre lo<br />

comueto bioactio ue e ailaron <strong>de</strong> la lanta e encuentran aarona, metoi enil ter, fitol, ecualeno,<br />

enta<strong>de</strong>cadienol, itamina , ácido rao inaturado atiyabalan !"#$%& , etierina, aonina<br />

lucodica, <strong>de</strong>riado triternico, actico y cinámico <strong>de</strong>l ioarborinol, cumarina, itoterol, tritioaniaci!<br />

na, lucoa y licina ome#!"#$%& o comueto má abundante en la raccin olátil <strong>de</strong> la race on<br />

el benal<strong>de</strong>l<strong>de</strong>do, el dibencil diuluro, el dibencil triuluro y el ci y tranetilbeno yedoun !"#$%&# e<br />

la race tambin e an ailado aminoácido <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> la citena etierina, idroietiina, ulfina tioul!<br />

finato, triuluro, ácido bencilulnico im !"#$%&# y lutamilditido <strong>de</strong> citena utituida ubec<br />

ua !"#$%&#<br />

luna <strong>de</strong> la roieda<strong>de</strong> armacolica <strong>de</strong> Petiveria alliacea ue e reortan en la literatura cienfica, inclu!<br />

yen<br />

Antibacteriana. ierente etracto <strong>de</strong> la oa en eecial lo aolare motraron actiidad <strong>con</strong>tra @)4D!2'><br />

4D'$#41%'T#B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#@("!214144*)#0$!4$%')#$#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$ coaPaceco !"#$%& <br />

ario <strong>de</strong> lo comueto uro ulurado, ailado <strong>de</strong> la race <strong>de</strong> la lanta, motraron actiidad <strong>con</strong>tra ;$4'%%*)#<br />

cereus Mcobacterium smegmatis Micrococcus luteus treptococcus agalctiae taphlococcus aureus scheri><br />

4D'$#41%'T#B"!(1"216D131($)#3$%"16D'%$#$#U%!,)'!%%$#6(!*31('$!#im#!"#$%&#<br />

Antifúngica. ario <strong>de</strong> lo comueto ulurado ailado <strong>de</strong> la race <strong>de</strong> la lanta motraron actiidad <strong>con</strong>tra<br />

Aspergillus avus Mucor racemosus Pseudallescheria bodii Candida albicans Candida tropicalis#0#V))$"4D!(J'$#<br />

12'!("$%')#im !"#$%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antiviral. o etracto en diclormetano y acetato <strong>de</strong> etilo <strong>de</strong> la oa y tallo <strong>de</strong>motraron actiidad <strong>con</strong>tra el<br />

iru <strong>de</strong> diarrea iral boina B, ue a u e e un mo<strong>de</strong>lo ara el iru <strong>de</strong> la eatiti C ua#!"#$%& <br />

Antioxidante. l comueto bencil enilmetanotioulfinato motr actiidad antioidante <strong>con</strong>tra lo radicale<br />

eroilo enerado or la oidacin <strong>de</strong>l cumeno y el metil linoleato ada !"#$%& in embaro, el etracto<br />

idroalcolico <strong>de</strong> oa, tallo y race motr eecto rooidante '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

A-)*+("3%.&%#(<br />

PPC<br />

Piper angustifolium am<br />

Piper herogii C C<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano atico<br />

Ciuitano uacuma<br />

uarani rbano rnaiiya iya<br />

rinitario Cuiuno<br />

uraare arama<br />

""$<br />

Descripción morfológica: atia, cultiada ubarbuto,<br />

arbuto, arbolito ata m <strong>de</strong> alto allo <strong>de</strong>lado, erec!<br />

to, amarillento y <strong>con</strong> ubecencia, nudo rominente<br />

<strong>de</strong> don<strong>de</strong> emeren la ramita <strong>de</strong> la lanta oa ecio!<br />

lada, imle, alterna, er<strong>de</strong> ocura en el a y er<strong>de</strong><br />

álida en el en, cm <strong>de</strong> laro, cm <strong>de</strong><br />

anco, áera y <strong>con</strong> neriacione ronunciada no!<br />

recencia eia oral, nace <strong>de</strong>l nudo <strong>de</strong> lo tallo rin!<br />

ciale <strong>de</strong> orma oueta a la oa lore blanca, di!<br />

ueta en eiral a lo laro <strong>de</strong>l raui y oliniada or<br />

el iento ruto drua, ooi<strong>de</strong>, alanada, arda, <strong>con</strong><br />

etima ile<br />

Parte utilizada: a oa y ra oeen roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />

y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, yuna<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao , ueo , , , nerio , iel<br />

C, , ulmone , C, urbano, urinariore!<br />

roductio , uto


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

""%<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l aceite <strong>de</strong> la arte area oa y rama <strong>de</strong> I'6!2#$/*(4*3 <strong>con</strong>tiene dilaiol, ieritona, terinenol, ter!<br />

ineno, limoneno, ineno aia !"#$%& , linalool, ermacreno , bicicloermacreno, nerolidol, ocimeno<br />

ci y tran aiciene !"#$%& , umuleno, cariofileno monotereno y euitereno minoritario y<br />

otro rao !"#$%& o aceite eenciale <strong>de</strong> ruto y tallo tienen una comoicin imilar aiciene<br />

!"#$%& Cabe recalcar ue el dilaiol e a i<strong>de</strong>ntificado como el <strong>con</strong>tituyente mayoritario en eecmene<br />

colectado en la maona, ero no a en muetra <strong>de</strong>l ur <strong>de</strong> Brail, Panamá o Boliia anto !"#$%&# n Bo!<br />

liia, el aceite eencial <strong>de</strong> la oa motr un alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> monotereno, iendo el ,cineol el comueto<br />

mayoritario, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> enilroanoi<strong>de</strong> como el arian y euitereno ila !"#$%& Por otra arte, en<br />

lo etracto etanlico <strong>de</strong> la oa e en<strong>con</strong>traron <strong>de</strong>riado renilado <strong>de</strong>l ácido benoico, cromeno u!<br />

+-20#!"#$%&#, ieranducina, aeboenina y otra diidrocal<strong>con</strong>a, auranetina, ter melico <strong>de</strong>l ácido<br />

ano<strong>de</strong>ndroico, el carotenoi<strong>de</strong> lutena rala !"#$%& , alcarinol anto !"#$%& y lo aonoi<strong>de</strong> ácido<br />

álico, cateuina, ácido cloronico, eicateuina, rutina, uercetina, oridcina y uercitrina amocu<strong>de</strong>ro<br />

!"#$%&#<br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada ara I'6!2#$/*(4*3 en la literatura cienfica, e encuentran<br />

Antifúngica. o aceite eenciale <strong>de</strong> ruto motraron una otente actiidad <strong>con</strong>tra E%$/1)612'*3#4%$/1)61><br />

2'1'/!) aiciene#!"#$%&# Comueto reente en I'6!2#$/*(4*3, cuya actiidad <strong>con</strong>tra E%$/1)612'*3#<br />

4%$/1)612'1'/!)#$#E%$/1)612'*3#)6D$!21)6!23*3 a ido reortada, on lo cromeno, diidrocal<strong>con</strong>a y <strong>de</strong>!<br />

riado renilado <strong>de</strong>l ácido benoico ao !"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa, rico en euitere!<br />

no, motr actiidad <strong>con</strong>tra dierente cea <strong>de</strong>#+2'4D16D:"1(#2*,2*3#$#+2'4D16D:"1(#'("!2/'7'"$%!%#'+3(6$0+2*#<br />

auella reitente al u<strong>con</strong>aol anto !"#$%& l aceite eencial <strong>de</strong> la arte area, rico en dilaiol y<br />

alibenceno, motr <strong>de</strong> inibicin <strong>de</strong> eecie <strong>de</strong> +2'4D16D:"1(#$#=$7($612"D!#72')!$%#3*+#6+-#.*/0+3'-#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

tre ece mayor a la <strong>de</strong>l triciclaol uerrini !"#$%& <br />

Anti-leishmania. l comueto ,diidroimetilcal<strong>con</strong>a, ailado <strong>de</strong> la inorecencia <strong>de</strong> I'6!2#$/*(4*3%#<br />

<strong>de</strong>motr una toicidad electia#'(#


A-)*+(&"662'%#(ui Pa<br />

PPC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

I'6!2#,!('$(*3 rel<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano mbaiilla<br />

Cacobo uiaeua, raraa<br />

Ciuitano lcánor<br />

uarayo mbaim<br />

Paioneo areima<br />

acana uda<br />

aminaua Piirau<br />

Descripción morfológica: atia ubarbuto y arbuto<br />

ata m <strong>de</strong> alto ute nudoo oa imle, alter!<br />

na y dtica, er<strong>de</strong> ocuro en el a y er<strong>de</strong> má álido<br />

en el en, eltica y aluna ece lanceolada, <br />

cm <strong>de</strong> lonitud y , cm <strong>de</strong> anco lore <strong>de</strong>namente<br />

aruada en banda tranerale, ednculo labro, <br />

mm <strong>de</strong> lonitud<br />

""'<br />

Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />

y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre P, etomao , fiebre C,<br />

ueo C, iel P, urinarioreroductio


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

""(<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

e la race <strong>de</strong> I'6!2#4$%%1)*3 e ailaron la amida ieroarina, iercalloina y iercalloidina Prin <br />

el aceite <strong>de</strong> la oa e ail aaricina, arol, euenil metil ter, aarona, aarona y otro aceite eencia!<br />

le minoritario an en<strong>de</strong>ren !"#$%&# tudio realiado <strong>con</strong> iercalloina motraron u actiidad ane!<br />

tica local '(#


A-)*+()*67"7%##<br />

PPC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:#<br />

I1"D13126D!#6!%"$"$ <br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano anta mara, matico oa ran<strong>de</strong>, matico,<br />

iu iu<br />

Ciuitano otacurirr<br />

rinitario atico, uyui<br />

imane yinunure<br />

imanemotene yu inunur<br />

Descripción morfológica: atia ierba, ubarbuto y<br />

arbuto <strong>de</strong> ,m <strong>de</strong> alto oa imle, entera y al!<br />

terna, lámina uborbicular, eltada, o má cm<br />

<strong>de</strong> diámetro, cordada en la bae norecencia ailar,<br />

erecta, <strong>con</strong> aria eia umbelada <strong>con</strong> ore lana<br />

ruto drua anulada<br />

"")<br />

Parte utilizada: a lanta entera oee roieda<strong>de</strong> me!<br />

dicinale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />

y antanal<br />

Hábitat: m Crece en lo caco y barbeco<br />

Boue medo, yuna<br />

Distribución nacional: B, P, C, C, P<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , dolor <strong>de</strong> cabea , etmao<br />

C, , , , , etmao C, , , , ,<br />

fiebre , , , fiebre , , , ue!<br />

o , , iel C, , , , , iel , ,<br />

, , , urinarioreroductio , uto<br />

, , otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"#*<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l comueto nerolidilcatecol, ailado <strong>de</strong> I'6!2#6!%"$"*3, reduo <strong>con</strong>i<strong>de</strong>rablemente lo eecto tico <strong>de</strong> la<br />

enima ooliaa , reente en el eneno <strong>de</strong> eriente <strong>de</strong>l nero ;1"D216) in embaro, el eecto in!<br />

ibitorio lo e dio cuando el comueto era adminitrado al mimo tiemo ue el eneno, reultando ineectia<br />

la adminitracin oterior ue !"#$%&# l etracto etanlico <strong>de</strong> la arte area motr ecelente actii!<br />

2-2#'(#


!&2)"+-"(3%6&-'6<br />

PC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

E$62$2'$#/*%4')# unte<br />

coparia grandiora a<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano cobilla, malilla, toronil, orouete dura!<br />

nillo<br />

Ciuitano iiar uruub<br />

uaran ueica mi<br />

rinitario Poroii, roii<br />

Descripción morfológica: atia ierba ata m <strong>de</strong><br />

altura uy ramificada, tallo cuadranular y etriado<br />

oa erticilada, imle, euea, oblonolanceo!<br />

lada, bor<strong>de</strong> aerrado lore olitaria, euea, blan!<br />

ca <strong>con</strong> tinte urreo ruto cáula, ooi<strong>de</strong>, <strong>de</strong>!<br />

icente <strong>con</strong> numeroa emilla muy euea<br />

"#!<br />

Parte utilizada: a oa y cortea oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

Macroregion: alle, yuna y caare, amaonia, ci!<br />

uitania y antanal, caco, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, boue eco ca!<br />

ueo, camo cerrado, abana beniana <strong>de</strong>l norte,<br />

abana beniana <strong>de</strong>l ur, camo amanico, yuna,<br />

boue tucumanoboliiano, boue errano caueo<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , etmao , , fiebre <br />

, ueo , P, nerio , ulmone ,<br />

urinarioreroductio ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"#"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l análii fitoumico reliminar <strong>de</strong> B416$2'$#/*%4') reel la reencia <strong>de</strong> carboidrato, aonoi<strong>de</strong>, aonina,<br />

tanino, alcaloi<strong>de</strong>, eteroi<strong>de</strong> y tereno ambin e ailaron <strong>con</strong>tituyente actio entre lo ue e incluyen<br />

cumarina, enole, aonina, tanino, aminoácido ale !"#$%& , aonoi<strong>de</strong> lucido <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> la<br />

aienina i !"#$%&#, metilecutellarena, amelina Praeen !"#$%&#, catecolamina, noradrenalina,<br />

adrenalina, ácido coárico , B y C, iidulina, ácido betulnico, amirina, ácido dulcoico, riedlina, lutinol<br />

y ácido iinico, lo ditereno coadulina, dulcidiol, dulcinol o coadulciol, iodulcinol, ácido coadlcico<br />

y B, coadiol ale et al , ácido eicoadlcico, coanolal an !"#$%& , el lucido ete!<br />

roi<strong>de</strong>o itoterollucido eiao !"#$%& , el tritereno lutinol reire !"#$%& y la diaulina<br />

alu<strong>de</strong>r !"#$%&#<br />

e an reortado la iuiente roieda<strong>de</strong> armacolica ara B416$2'$#/*%4')<br />

Antimicrobiana. o etracto acuoo y etanlico motraron actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)&#4(#05/1-3/*#<br />

etanlico reult actio <strong>con</strong>tra B"2!6"14144*)#)6!4'!)%#='421)612*3#4$(')T#E$(/'/$#$%,'4$() ia , B$%31><br />

(!%%$#6$2$":6D'T#BD'7!%%$#/:)!("!2'$!#$#B$44D$2213:4!)#4!2


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antioxidante. l etracto acuoo motr una inificatia actiidad antioidante, mitiando eectiamente el e!<br />

tr oidatio roocado en rata intoicada <strong>con</strong> cadmio daio !"#$% <br />

Analgésica. l etracto etanlico reent actiidad analica in io, oiblemente <strong>de</strong>bida al eecto antiinama!<br />

torio <strong>de</strong>l lutinol reire !"#$%&# y el coarinol ulficer !"#$%& , comueto ailado <strong>de</strong> dico etracto<br />

Citotóxica y antitumoral. o etracto crudo <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> la lanta y lo ditereno uro motraron<br />

actiidad citotica <strong>con</strong>tra ei lnea celulare <strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> etmao C, C, C, Cl, ato y<br />

C an !"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> la lanta motr citotoicidad <strong>con</strong>tra rtemia ulfier !"#$%&#<br />

l ácido betulnico, reente en la lanta, e utilia ara la reencin y el tratamiento <strong>de</strong>l cáncer <strong>de</strong>bido a<br />

u actiidad antitumoral <strong>con</strong>tra clula <strong>de</strong> leucemia, cáncer <strong>de</strong> ueo y tumore cerebrale l ácido coárico B<br />

y coadlcico B tambin tienen actiidad <strong>con</strong>tra clula umana canceroa ale#!"#$%& <br />

Antihiperlipidémica. e comrob ue lo eecto ierliidmico roacado or +2:6$(1)13$#,2*4!'#0+#3*!<br />

neo incremento <strong>de</strong> lo niele <strong>de</strong> coleterol, triacillicerol y coleterol en lamay reduccin <strong>de</strong> cole!<br />

terol, diminuan inificatiamente en lo indiiduo ue reciban oralmente raccione uleriada <strong>de</strong><br />

B416$2'$#/*%4') rue ane <br />

Antiasmática. a iidulina, reente en la lanta, e a reortado como un eectio broncodilatador, <strong>con</strong> un<br />

eecto antiamático má otente ue el <strong>de</strong> la aminofilina ale !"#$%& <br />

Antidiabética. a adminitracin oral <strong>de</strong> un etracto acuoo <strong>de</strong> la lanta a rata diabtica, increment <strong>de</strong> ma!<br />

nera inificatia lo niele lamático <strong>de</strong> inulina y antioidante, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> diminuir inificatiamente la<br />

eroidacin lidica Pari ata e comrob ue el etracto acetnico <strong>de</strong> la lanta reenta una im!<br />

ortante actiidad iolicemiante, mayor a la <strong>de</strong> etracto <strong>de</strong> otro olente o comueto <strong>con</strong> actiidad<br />

antidiabtica ailado <strong>de</strong> la lanta on la amelina, el ácido coárico y la diaulina alu<strong>de</strong>r !"#$%& <br />

"##<br />

Antidiarreica. a adminitracin oral <strong>de</strong> la <strong>de</strong>coccin <strong>de</strong> la lanta, diminuy la diarrea en rata or inibicin <strong>de</strong>l<br />

tránito intetinal, a tra <strong>de</strong>l imedimento <strong>de</strong> lo moimiento eritáltico ntnaooriya !"#$%& <br />

Hepatoprotectora. l etracto tereodiclorometanlico <strong>de</strong> la lanta ntera, rico en comonente ternico<br />

<strong>con</strong> caacidad antioidante, motr un eecto rotector <strong>de</strong>l teido eático#'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

uprechtia triora rieb<br />

Triplaris triora rieb unte<br />

Nombres vernaculares:<br />

Salta triflora rieb dr ance<br />

PC<br />

Catellano Coroue, coroue colorado, duranillo,<br />

)*1*860/0#<br />

rinitario Poroii, roii<br />

uarani Caco Coroete<br />

uarani oo oroe<br />

eenaye inul<br />

"#$<br />

Descripción morfológica: atia rbuto y árbol ene!<br />

ralmente m <strong>de</strong> altura itidoma caduco y braui!<br />

blato oa eneralmente oboada, a ece eltica,<br />

cai iemre obtua, rarima ece alo auda, ate!<br />

nuada acia la bae, iloa en amba cara, articular!<br />

mente en la cara inerior, <strong>con</strong>itencia erbácea cuando<br />

ene y alo má rida cuando etán comletamente<br />

<strong>de</strong>arrollada, ecolo bree, <strong>de</strong> ,, cm <strong>de</strong> laro ro!<br />

ito <strong>de</strong> una ocrea ubecente lore entada y muy<br />

iloa, alo iloo, acrecente, olindoe linea!<br />

re y alo obtuo, uninerado, talo tambin eri!<br />

ten y aumentan <strong>de</strong> tamao uenio <strong>de</strong> , ,,<br />

cm emilla <strong>de</strong> ,mm<br />

Parte utilizada: a oa y cortea oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

Macroregion: alle, caco, ciuitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue eco caueo, boue e!<br />

rrano caueo, alle eco<br />

Distribución nacional: C, C, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tmao , , ueo , ulmone


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

"#%<br />

alta triora e la arte area e ailaron ario eterole y tritereno reonable <strong>de</strong> u actiidad <strong>con</strong>tra<br />

=:41,$4"!2'*3#"*,!24*%1)')T iendo el má actio el eterol acilado , eidioierota,dienil etea!<br />

rato ol<strong>de</strong>micael#!"#$%& <br />

uprechtia laiora#*#uprechtia polstachia eriado enlico y aonoi<strong>de</strong> ailado <strong>de</strong> la oa motraron<br />

actiidad inibitoria <strong>de</strong> la enima lucoaoataa, lo ue ace <strong>de</strong> la lanta un otencial antiierlicmico<br />

e breu !"#$%& <br />

W*62!4"D'$#)$%'4'01%'$ laonoi<strong>de</strong> lucoilado <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> la uercetina, aienina y narinenina, ailado <strong>de</strong><br />

la oa, motraron actiidad inmunomoduladora, antinamatoria, citotica <strong>con</strong>tra la clula C y an!<br />

tibacteriana <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)T#B"2!6"14144*)#6:17!()T#@)4D!2'4D'$#41%'T#I)!*/131($)#$!27'(1)$T#<br />

U%!,)'!%%$#6(!*31('$#$#I21"!*)#3'2$,'%') aa !"#$%&#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

Triplaris boliviana Britton<br />

uprechtia martii Meisn<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Palo diablo, alo anto<br />

uarayo acuatai acineri aimina<br />

Paionea ooii<br />

imaneoetene Ci<br />

acana nani<br />

rinitario noi<br />

aminaua ni<br />

uracare <br />

C+-)6"+-'("#*+-&"."6<br />

PC<br />

"#&<br />

Descripción morfológica: atia rbol, dioico, ata <br />

m <strong>de</strong> alto y cm <strong>de</strong> diámetro ronco y tallo ueco<br />

abriando a ormia areia oa labra, imle,<br />

alterna <strong>de</strong> lámina eltica, oadoeltica a oblona <strong>de</strong><br />

a cm <strong>de</strong> laro norecencia terminal, aniculada,<br />

<strong>con</strong> numeroa eia, ee <strong>de</strong>namente cortoiloo<br />

lore <strong>de</strong> lo árbole maculino blancoamarillenta y<br />

eluda ruto on auenio, anulado, enuelto<br />

en lo alo acrecente ma euea ue <strong>de</strong> +&#61!><br />

66'7'$($&#<br />

Parte utilizada: a cortea oe roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />

y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

tomao , , , P, ulmone , C,<br />

uto


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"#'<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

4+#+2'6%$2')#$3!2'4$($ e i<strong>de</strong>ntificaron tritereno rie<strong>de</strong>lina y rie<strong>de</strong>linol, aonoi<strong>de</strong> uercetina y uerceti!<br />

nalarabinouranoido, un lucido enilroanoi<strong>de</strong> anicoido, una amida mouamida y ácido álico<br />

lieira !"#$%& n la cortea e an i<strong>de</strong>ntificado tanino, aonoi<strong>de</strong>, acare reductore y carboidrato<br />

en eneral nocenteCamone !"#$%& <br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica <strong>de</strong> +2'6%$2')#$3!2'4$($ reortada en la literatura cienfica fiuran<br />

Antimicrobiana. l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la cortea eibi actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#;$4'><br />

llus subtilis nocenteCamone <br />

Antipalúdica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la cortea <strong>de</strong>motr una otente actiidad#'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

A16*$23-%#(3*&%#".%#(illd m<br />

PPC<br />

Sinónimos:#<br />

I1%:61/'*3#/!4*3$(*3 illd<br />

ED2:)16"!2')#/!4*3$($#illd e<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Cola <strong>de</strong> mai, cola <strong>de</strong> maneci<br />

Ciuitano iynma<br />

Paioneo iyonuma<br />

rinitario ei ici, ici io<br />

uraare uu aii<br />

"#(<br />

Descripción morfológica: atia ierba, efita mlio<br />

ron<strong>de</strong>, roito <strong>de</strong> ario oro ioma rueo,<br />

carnoo, elloo, ratrero, eneralmente arinoo, <strong>con</strong><br />

arina blanca, mi<strong>de</strong>n <strong>de</strong> cm <strong>de</strong> anco, cubierto or<br />

ecama baieltada, <strong>con</strong>colore, <strong>de</strong>nticulada, <br />

mm, <strong>de</strong>namente ubecente oa innatiecta, ar!<br />

ticulada al rioma la lámina on lauca y labra en<br />

el en la inna mi<strong>de</strong>n cm , mm, el áice<br />

e atenuado o oro on orbiculare, mi<strong>de</strong>n , mm<br />

<strong>de</strong> diámetro y e dionen erie entre la cota y el<br />

maren<br />

Parte utilizada: a oa y el tallo oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

Macroregion: una y caare, amaonia, ciuitania y<br />

antanal, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, yuna<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

enutricin , , nerio , , urinariorero!<br />

ductio P, ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"#)<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

e ID%!,1/'*3#/!4*3$(*3 y otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero, e an ailado lucido <strong>de</strong> lo aonole<br />

aemerol y uercetina, cuyo utituyente lucoilado incluyen la lucoa, ramnolucoa, arabinoa, alacto!<br />

a y riboa ome allace <br />

ierente etudio an <strong>de</strong>motrado la actiidad antiinamatoria <strong>de</strong> ID%!,1/'*3#/!4*3$(*3, <strong>de</strong>bida a u ca!<br />

acidad inibitoria <strong>de</strong> la roduccin <strong>de</strong>l actor <strong>de</strong> necroi tumoral ala ridlin !"#$%&# y otro<br />

eecto enimático inmunomoduladore onáleurado#!"#$%& e abe ue dico eecto, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong><br />

la diminucin <strong>de</strong>l etr oidatio aCatro#!"#$%& , lo acen un ecelente aente rotector obre la<br />

atia mucular inducida or el eercicio inteno onáleurado#!"#$%&# or ello ue en ae como<br />

ondura, etracto idrooluble <strong>de</strong> la ronda <strong>de</strong>#ID%!,1/'*3#/!4*3$(*3 e comercialian como ulemento<br />

nutricionale ara <strong>de</strong>ortita y erona ue realian intena actiidad ica y tambin como roducto arma!<br />

cutico ara el tratamiento <strong>de</strong> aeccione ue alteran la actiidad inmunolica u eecto e an comrobado<br />

'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

J*.-)"("#*+-&"."(<br />

BC<br />

Sinónimos:<br />

P!('6$#4$2*"1 unt<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Bi, binan<br />

Ciuitano obirr<br />

rinitario onoi<br />

imane yi<br />

uraare enne<br />

"$*<br />

Descripción morfológica: atia rbol ata m<br />

<strong>de</strong> alto y cm <strong>de</strong> diámetro oa imle, oue!<br />

ta, elticolanceolada, cm <strong>de</strong> laro urante la<br />

ructificacin el árbol ier<strong>de</strong> la oa lore olitaria,<br />

diueta en cima ailare o terminale, aromática,<br />

blanca al abrire y tornándoe amarilla ruto druá!<br />

ceo, riáceo, loboo, cm <strong>de</strong> diámetro, labro<br />

<strong>con</strong> abundante emilla euea<br />

Parte utilizada: a oa y ruto oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />

y antanal, llanura y abana<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, camo amanico<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

iabete C, fiebre , ueo , nerio ,<br />

iel , uto C, , otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"$!<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

o rinciale metabolito ecundario ailado <strong>de</strong> ruto <strong>de</strong>#P!('6$#$3!2'4$($ on lo fitoeterole camete!<br />

rol, etimaterol y itoterol, cuyo <strong>con</strong>tenido e muy imilar al reente en riole, oya, maran, man y<br />

aceite <strong>de</strong> olia Bailo !"#$%& e ruto tambin e an ailado lo lucido iridoi<strong>de</strong> ename<strong>de</strong>o <br />

no !"#$%& , eniina tintura incolora ue e ocurece al alicare en la iel, ar<strong>de</strong>niol, ácido eniodico,<br />

enio<strong>de</strong>o, ar<strong>de</strong>no<strong>de</strong>o, eniinaentiobio<strong>de</strong>o oua !"#$%& , metil ter <strong>de</strong>l ácido diacetil aeru!<br />

lodico, ani<strong>de</strong>o monoterenoi<strong>de</strong> eniacetal, eniamida y enianiol no !"#$%& aonoi<strong>de</strong><br />

como la uercetina, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> ácido ctrico, unico y <strong>de</strong>riado <strong>de</strong>l ácido cloronico mena !"#$%&# Por<br />

otra arte, e an analiado lo comueto olátile reente en ruto, i<strong>de</strong>ntificando a lo ácido burico,<br />

metilburico, eanoico y a lo tere elico <strong>de</strong> lo ácido y metilburico como lo reonable <strong>de</strong> u<br />

aroma unente caractertico Bore een<strong>de</strong> n la oa e a reortado la reencia <strong>de</strong> aonoi!<br />

<strong>de</strong> y tanino oueira !"#$%& ambin e ail el alcaloi<strong>de</strong> indolouinolnico crytoleina metilindo!<br />

lobuinolina<br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica etudiada ara eta lanta, e ue<strong>de</strong>n mencionar<br />

Antimicrobiana. l etracto idroalcolico <strong>de</strong> ruto <strong>de</strong> P!('6$#$3!2'4$($ motr actiidad <strong>con</strong>tra B"$6D:%1414><br />

4*)#$*2!*)T#@)4D!2'4D'$#41%'T#I)!*/131($)#$!2*7'(1)$#$#E$(/'/$#$%,'4$() Brando do anto


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antihelmíntica. l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa motr caacidad inibitoria <strong>de</strong>l crecimiento <strong>de</strong> lara <strong>de</strong> nema!<br />

todo atrointetinale en oea oueira !"#$%& <br />

Antioxidante. a ula <strong>de</strong> ruto motr actiidad antioidante mena#!"#$%& <br />

Citotóxica y antitumoral. l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa reent actiidad citotica <strong>con</strong>tra fibroblato <strong>de</strong> la<br />

lnea celular CC ernan<strong>de</strong> !"#$%& o eteroi<strong>de</strong> <strong>de</strong> P!('6$#$3!2'4$($T reente en ruto, mo!<br />

traron una inificatia actiidad antirolieratia en clula Beo coriocarcinoma lacentario a Conceio<br />

!"#$%&#<br />

Antiacetilcolinesterasa. a ula <strong>de</strong> ruto motr actiidad inibitoria <strong>de</strong> la enima acetilcolineteraa, roie!<br />

dad ue e ue<strong>de</strong> aroecar en el tratamiento <strong>de</strong>l leimer mena !"#$%&#<br />

Antiaterosclerosis. o fitoeterole reente en P!('6$#$3!2'4$($ tienen la caacidad <strong>de</strong> diminuir lo niele<br />

<strong>de</strong>l coleterol coleterol liado a la liorotena <strong>de</strong> baa <strong>de</strong>nidad Bailo#!"#$%&#<br />

o comueto eniina y enio<strong>de</strong>o tambin ue<strong>de</strong>n er tile en el tratamiento <strong>de</strong>l ama, diabete, ener!<br />

meda<strong>de</strong> oalmolica, cardioaculare, irale, ilio, traumatimo cerebral, <strong>de</strong>rein, inamacin e iue!<br />

mia eática le in tra actiida<strong>de</strong> reortada ara P!('6$#$3!2'4$($ incluyen la antiulcero!<br />

nica, antidiarreica, antionorreica, antiifiltica, antianmica y antianionica oua !"#$%& <br />

"$"


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

A2


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"$$<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a inetiacin fitoumica en etracto <strong>de</strong> rama <strong>de</strong> I171(16*)#"*,*%1)*) a reelado la reencia <strong>de</strong> lo alca!<br />

loi<strong>de</strong> tubuloina, icotrina y cealina oreira !"#$%& , eecficamente en la cortea auain !"#$%&#<br />

a roieda<strong>de</strong> armacolica <strong>de</strong>crita en la literatura on<br />

Antipalúdica. a tubuloina motr actiidad '(#


Sinónimos:<br />

K.&"+-"(


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"$&<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

o comueto reortado ara Q(4$2'$# 7*'$(!()')# incluyen alcaloi<strong>de</strong> indlico amalicina, ioamalicina<br />

artin une , anutina eitman !"#$%& , alcaloi<strong>de</strong> oindlico iomitraylina, mitrafilina,<br />

ácido iomitrafilnico, ormoamina o uncarina B artin une , eeciofilina o uncarina , uncarina<br />

andoal !"#$%& , tritereno lucido <strong>de</strong>l ácido uinico artin une , aonole cate!<br />

uina, eialocateuina, eicateuina y alato <strong>de</strong> eialocateuina andoal !"#$%& y ácido carbolico<br />

enlico Caralo !"#$%& <br />

e a comrobado la actiidad antiinamatoria y antialrica <strong>de</strong>l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa Caralo !"#$%<br />

, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> u caacidad antioidante, mayor a la <strong>de</strong>#Q(4$2'$#"13!("1)$#andoal !"#$%& <br />

e otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero e an ailado alcaloi<strong>de</strong>, tereno, lucido <strong>de</strong>l ácido uinico, a!<br />

onoi<strong>de</strong> y cumarina, iendo el comueto má realente la mitrafilina ntre la actiida<strong>de</strong> armacolica<br />

comrobada ara la dierente eecie, e incluyen antibacterial, antiiral, antiinamatoria, antioidante, in!<br />

munomoduladora, antiiertenia, citotica y antimutanica ambin e an reortado eecto en el itema<br />

nerioo central a niel locomotor y <strong>con</strong>itio, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> actiidad aliatia <strong>con</strong>tra lo ntoma <strong>de</strong> <strong>de</strong>mencia y<br />

ecuela <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>nte cerebroaculare eitman !"#$%& unue lo comueto má rominente <strong>de</strong>l<br />

nero Q(4$2'$ on lo alcaloi<strong>de</strong>, e a comrobado ue la actiidad antiinamatoria no <strong>de</strong>en<strong>de</strong> <strong>de</strong> ello en el<br />

3-)*#20#Q(4$2'$#7*'$(!()'), la cual reenta un <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> muco menor ue otra eecie, ero<br />

mayor caacidad antiinamatoria y antioidante andoal#!"#$%


Salix humboldtiana6illd<br />

CC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano auce, auce real<br />

uaran uirauu<br />

imane iin<br />

uraare ai<br />

acana Caca bela<br />

Descripción morfológica: atia rbol ata m <strong>de</strong><br />

alto y cm <strong>de</strong> diámetro Cortea eterna ecamoa,<br />

ma<strong>de</strong>ra uae, blanca oa imle, alterna, lineare,<br />

bor<strong>de</strong> leemente aerrado norecencia eia erecta<br />

y <strong>de</strong>na ue alen <strong>de</strong> la unta <strong>de</strong> la rama lore e!<br />

uea, er<strong>de</strong>amarillenta ruto euea cáula<br />

<strong>con</strong> do taa y numeroa emilla lanoa<br />

Parte utilizada: a oa y el tallo oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

"$'<br />

Macroregion: maonia, alle, caco, yuna y caa!<br />

re, ciuitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue tucuma!<br />

noboliiano, alle eco<br />

Distribución nacional: B, C, P, P, P, C, , C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , dolor <strong>de</strong> cabea , etmao<br />

, , , , fiebre , , , ,<br />

, iel , , ueo , ulmone , , ,<br />

uto


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"$(<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

ali humboldtiana reent ecelente caacidad antimalárica '(#


232."*"(,-'&2'"( ac<br />

PC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Cacatea, cacaa, cacatuya<br />

ymara Caatea, cacataya<br />

Descripción morfológica: atia rbuto y arbolito a!<br />

ta m <strong>de</strong> alto oa alterna, ile o cai ile, an!<br />

ota, ata cm <strong>de</strong> laro, reinoa en la cara ue!<br />

rior, a ece <strong>con</strong> elillo en la cara inerior norecencia<br />

corta, <strong>con</strong> toda ore má o meno a la mima altura<br />

lore euea, unieuale, amarillenta, talo<br />

ruto eco, cáula <strong>con</strong> ala<br />

Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: alle, altilano, caco, yuna y caare,<br />

ciuitania y antanal<br />

"$)<br />

Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />

boue errano caueo, alle eco, una eca<br />

Distribución nacional: C, P, P, C, , C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , etmao , fiebre ,<br />

ueo , , nerio , iel , ulmone<br />

, , urinarioreroductio ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"%*<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> C1/1($!$#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

6(!*31('$! amamurty#!"#$%& <br />

Antipalúdica. l biaonoi<strong>de</strong> metilenbiantina, ailado <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> C1/1($!$#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antidiarreica. o etracto etanlico y acuoo <strong>de</strong> la race redueron inificatiamente la diarrea inducida en<br />

ratone aai anua <br />

Inmunomoduladora. e comrob la caacidad inmunomoduladora <strong>de</strong>l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa in io<br />

ata#!"#$%& <br />

Antiproliferativa. a aonina triternica dodoneaido y B, ailada <strong>de</strong> la race, motraron un eecto an!<br />

tirolieratio <strong>con</strong>tra lnea celular cáncer <strong>de</strong> oario Cao !"#$%& <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

en un etudio realiado <strong>con</strong> el etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> C1/1($!$#


!")-.3%'('")2."+-"(<br />

PC<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

B$6'(/*)#/'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"%$<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l tamiae fitoumico reliminar <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> B$6'(/*)#)$61($2'$#reel la reencia <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>, aoni!<br />

na, eteroi<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong>, lucido, tereno y enole anula !"#$%& luno <strong>de</strong> lo comueto ai!<br />

lado <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> la lanta incluyen etimaterol, ácido oleanlico, orientina, ioorientina, luteoli!<br />

na lucurnido y rutina aed !"#$%&# a cácara <strong>de</strong> ruto tambin ue ealuada y e i<strong>de</strong>ntificaron<br />

aonina, aonoi<strong>de</strong>, tanino y tritereno aed !"#$%& e la ula <strong>de</strong> ruto e ail ácido oleanlico<br />

eyerlbeiro !"#$%& el ericario <strong>de</strong>idratado e ailaron aonina triternica mono<strong>de</strong>modica<br />

acetilada uui !"#$%& y no acetilada ibeiro#!"#$%& luna <strong>de</strong> la aonina ailada <strong>de</strong> la di!<br />

erente eecie <strong>de</strong>l nero B$6'(/*) incluyen la aindoida , B y C ainmuaonina ainmuoida<br />

y muoroiaonina y acin#!"#$%& <br />

a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en biblioraa cienfica incluyen<br />

Antibacteriana. l etracto idrometanlico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> B$6'(/*)#)$61($2'$ <strong>de</strong>motr actiidad <strong>con</strong>!<br />

/1-#;$4'%%*)#4!2!*)%#Micrococcus avus taphlococcus aureus isteria monoctogenes scherichia coli Pseudo><br />

31($)#$!2*7'(1)$T#@("!21,$4"!2#4%1$4!$!#$#B$%31(!%%$#":6D'3*2'*3 aed !"#$%& o etracto idroal!<br />

colico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong>motraron actiidad <strong>con</strong>tra treptococcus faecalis treptococcus aureus Bacillus subtilis<br />

$#;$4'%%*)#6!2'"1%' anula#!"#$%&#<br />

Antifúngica. tracto alcolico <strong>de</strong>l ericario <strong>de</strong> B$6'(/*)#)$61($2'$, a como la raccin <strong>de</strong> aonina, mo!<br />

traron una imortante actiidad <strong>con</strong>tra E$(/'/$#$%,'4$()T#E$(/'/$#6)'%1)')T#E$(/'/$#7%$,2$"$#$#E$(/'/$#"216'4$%')#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

uui et al ame !"#$%&# l etracto idrometanlico <strong>de</strong> la arte area, <strong>con</strong> un imortan!<br />

te <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> aonoi<strong>de</strong>, motr actiidad <strong>con</strong>tra F)6!27'%%*)#0*3'7$"*)T#F)6!27'%%*)#<br />

3$#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

?%336*9"(7%&%#".*.'-'6rieb<br />

CPC<br />

Sinónimos:<br />

;*//%!G$#,$(7'' raenl<br />

;*//%!G$#4$(!)4!()6uby<br />

;*//%!G$#'(41()6'4*$ raenl<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano elendre<br />

ymara iuara<br />

uecua iarayura, uaa<br />

Descripción morfológica: atia rbuto ata m <strong>de</strong><br />

altura, ramificado <strong>de</strong><strong>de</strong> la bae oa ran<strong>de</strong>, cm<br />

<strong>de</strong> laro, el a er<strong>de</strong> y en blanuecino lore en ca!<br />

beuela <strong>de</strong>na y cortamente edunculada, narana<br />

"%&<br />

Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: alle, caco, yuna y caare<br />

Hábitat: m Camo cerrado, yuna, boue<br />

tucumanoboliiano, boue errano caueo, alle<br />

eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , diabete , etmao ,<br />

ueo , ulmone


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"%'<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l análii <strong>de</strong>l aceite eencial etrado <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> ;*//%!G$# "*4*3$(!()') reel la reencia <strong>de</strong><br />

monotereno y euitereno, incluyendo a tuene, ineno, ineno, cimeno, tranberamoteno<br />

y cariofileno entre otro comonente oreno !"#$%& o e an en<strong>con</strong>trado etudio acerca <strong>de</strong> u<br />

roieda<strong>de</strong> armacolica en eecie<br />

luna <strong>de</strong> la eecie <strong>de</strong>l mimo nero en la ue e an i<strong>de</strong>ntificado lucido triternico, eniletanoi!<br />

<strong>de</strong>, aonoi<strong>de</strong>, tere <strong>de</strong> ácido rao enlico y tereno, incluyen Buddlea ocinalis Buddlea mriantha<br />

Buddlea globosa Buddlea asiatica Buddlea unanesis Buddlea davidii Buddlea aponica Buddlea madagas><br />

carensis Buddlea cordata Buddlea sessiliora Buddlea albiora oreno et al o comueto má<br />

comune en<strong>con</strong>trado en nero <strong>de</strong> la tribu Buddleeae Buddlea mora omphostigma on lo iridoi<strong>de</strong>,<br />

lucido caeoileniletanoico, linano y aonoi<strong>de</strong> enen


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

Cestrum lorentianum rieb<br />

E!)"2*3#3$(/1('' uby<br />

Nombres vernaculares:<br />

#<br />

Catellano ndr uaylla, ernandillo, edionella, ier!<br />

ba anta, rama er<strong>de</strong>, yerba buena<br />

ymara aralaa<br />

uecua Palui amarillo, alui nero<br />

eenaye uuanaalay<br />

5*'7+%#()"+:%- am r<br />

C<br />

"%(<br />

Descripción morfológica: atia ica rbuto ata<br />

m <strong>de</strong> alto oa oueta, bor<strong>de</strong> entero, orma lan!<br />

ceolada, cm <strong>de</strong> laro er<strong>de</strong> ocuro en el a y er<strong>de</strong><br />

álido en el en <strong>con</strong> olor muy <strong>de</strong>aradable nore!<br />

cencia terminal lore tubulare amarilla ruto baya,<br />

ooi<strong>de</strong>, nero brillante<br />

Parte utilizada: a oa y cortea oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

Macroregion: alle, caco, yuna y caare, ciuita!<br />

nia y antanal<br />

Hábitat: m Boue eco caueo, yuna, bo!<br />

ue tucumanoboliiano, boue errano caueo, a!<br />

lle eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , , corananre <br />

, , etmao , , , fiebre ,<br />

, , , ueo , , , iel ,<br />

, , ulmone , urinarioreroductio<br />

, uto ,


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"%)<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l tamiae fitoumico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> E!)"2*3#6$2A*' reel la reencia <strong>de</strong> carboidrato, lucido cardiot!<br />

nico, antrouinona, terenoi<strong>de</strong>, rotena, tanino, linano, alcaloi<strong>de</strong> y ditereno Ciaammy <br />

ambin e ailaron comueto cinámico ácido cumárico, ácido caeico y u tere, aonoi<strong>de</strong> uerceti!<br />

na, idroimetoical<strong>con</strong>a, amida aromática y enole <strong>de</strong> bao eo molecular idroibenal<strong>de</strong>do,<br />

ácido anlico, ácido irnico y otro broca !"#$%& l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>con</strong>tiene ao!<br />

nina, lucido aurnico aruina y carboiaruina y tereno oliidroilado Cnoriorenoi<strong>de</strong><br />

broca, iorentino, onaco, arrelli, , euitereno, eirotano y eudoaoenina broca<br />

!"#$%& ntre lo linano ailado <strong>de</strong> la oa, e encuentra un euilinano eretotriol, un oineoli!<br />

nano y un norlinano broca !"#$%& <br />

a roieda<strong>de</strong> armacolica reortada en dierente etudio on la iuiente<br />

Antibacteriana. e <strong>de</strong>motr una mo<strong>de</strong>rada actiidad <strong>de</strong> lo etracto alcolico, acetnico y etreo <strong>de</strong> la<br />

oa <strong>con</strong>tra I)!/131($)T#U%!,)'!%%$#6!(*31('$!#$#B$%31(!%%$#":6D' Ciaammy <br />

Antifúngica. o etracto alcolico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong>motraron actiidad <strong>con</strong>tra +2'4D1/!23$#$#F)6!27'%%*)#('7!2#<br />

Ciaammy


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antiinflamatoria. o etracto <strong>de</strong> la arte area inibieron el roceo inamatorio inducido en cobayo Bac!<br />

oue !"#$%& y rata ena !"#$%&#<br />

Antioxidante. o etracto etanlico y metanlico <strong>de</strong> la oa motraron una imortante actiidad <strong>con</strong>tra radi!<br />

cale libre Ciaammy <br />

Citotóxica. a raccione rica en ácido oleanoico y urlico, ailada <strong>de</strong>l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong><br />

E!)"2*3#6$2A*', rodueron un marcado eecto inibitorio <strong>de</strong> la lnea <strong>de</strong> clula <strong>de</strong> leucemia <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

E!)"2*3#6$2A*'T al iual ue otra eecie <strong>de</strong>l mimo nero, e una lanta tica ara umano y animale<br />

cuando e <strong>con</strong>ume en doi <strong>de</strong>maiado alta, roduciendo náuea, mito, irritacin Ciaammy <br />

y toicidad eática Cota !"#$%& u toicidad e <strong>de</strong>be a la reencia <strong>de</strong> lo lucido <strong>de</strong>l ácido aurnico<br />

broca !"#$%& , a<strong>de</strong>má <strong>de</strong>l <strong>con</strong>tenido en aonina y alcaloi<strong>de</strong> Cota !"#$%& <br />

"&*


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

F0&-".71*'("'"+-@26-" unt Bouc Bier<br />

C<br />

Sinónimos:<br />

B1%$(*3#$)$2'01%'*3 unt Bouc<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano Bobo<br />

uarani Botobobo<br />

uarani oo botooo<br />

Paioneo otimo<br />

rinitario otoobobo<br />

Descripción morfológica: atia ierba ratrera oa<br />

acoraonada, muy ariable en tamao lore blan!<br />

caamarilla ruto cometible, amarillo narana, <strong>de</strong><br />

cm <strong>de</strong> diámetro<br />

Parte utilizada: a oa y coollo tienen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

"&!<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, alle, ca!<br />

co, ciuitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo, abana benia!<br />

na <strong>de</strong>l ur, yuna, boue tucumanoboliiano, alle<br />

eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, P, C, B, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , fiebre , , ue!<br />

o , iel , P, , , , C,<br />

otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"&"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a bae <strong>de</strong> dato <strong>con</strong>ultada no aortan ninn etudio obre eta eecie Para etudio en eecie <strong>de</strong> la<br />

mima amilia, er B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3T#B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3T#B1%$(*3#6$%'($4$("D*3T#B1%$(*3#6$%'><br />

tans icotiana glauca#$#E!)"2*3#6$2A*'&<br />

luno etudio obre la comoicin y actiida<strong>de</strong> armacolica reortada ara eecie <strong>de</strong>l mimo nero<br />

incluyen<br />

cianthes biora emotr un eecto inibitorio <strong>de</strong> leucemia en ratone oma an<strong>de</strong>broe <br />

M:4'$("D!)#):($("D!2$ n la oa e i<strong>de</strong>ntificaron aonina urotanlica, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> licido aonoi<strong>de</strong><br />

Piccinelli !"#$%& , oiblemente reonable <strong>de</strong> u actiidad antinica oma an<strong>de</strong>broe <br />

M:4'$("D!)#2$/'$"$ otr actiidad antioidante ouera !"#$%& <br />

cianthes acutifolia otr actiidad antioidante ouera !"#$%& <br />

M:4'$("D!)#%:4'1'/!)&#l etudio fitoumico reliminar <strong>de</strong> oa, ore y ruto reel la reencia <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong>,<br />

comueto enlico, aonoi<strong>de</strong>, antocianidina, cateuina, tanino, tritereno y eteroi<strong>de</strong>, acare reduc!<br />

tore, aceite, raa y aminoácido aonina lo e <strong>de</strong>tectaron en oa y ore otoáue <br />

M:4'$("D!)#3$2%'61!()') e ailaron euiterenoi<strong>de</strong> <strong>de</strong> la race uo i


Nicotiana glauca6raam<br />

C<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano abaco blanco, ma<strong>de</strong>ra edionda, olorn<br />

uecua Carallanta, aralaua<br />

ymara aralaa<br />

uarani aoeti<br />

uarani Caco aoety<br />

uarani oo oti<br />

Descripción morfológica: atia rbuto y arbolito,<br />

oco ramificado, , m <strong>de</strong> alto allo in elo, erdoo<br />

o aulurreo oa oada, eltica o lanceolada,<br />

cm <strong>de</strong> laro y cm <strong>de</strong> anco norecencia en<br />

ancula corta, edicelo mm <strong>de</strong> laro lore en<br />

orma <strong>de</strong> trometa, cm <strong>de</strong> laro, eneralmente ama!<br />

rilla, in elo o ecaamente ubecente ruto cáula,<br />

elioi<strong>de</strong>, mm <strong>de</strong> laro<br />

"&#<br />

Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medici!<br />

nale<br />

Macroregion: alle, yuna y caare, caco, ciuita!<br />

nia y antanal<br />

Hábitat: m Boue emi<strong>de</strong>ciduo ciuitano,<br />

boue tucumanoboliiano, alle eco<br />

Distribución nacional: C, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , , dolor <strong>de</strong> cabea <br />

, , etmao , , fiebre ,<br />

ueo , iel , , , ulmone<br />

, urinarioreroductio , uto <br />

, otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"&$<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l tamiae fitoumico reliminar reel la reencia <strong>de</strong> aonina, cumarina, tanino, obatanino, licido<br />

cardiotnico y eteroi<strong>de</strong> en oa y tallo <strong>de</strong> icotiana glauca en la race terenoi<strong>de</strong> y aonoi<strong>de</strong> y alca!<br />

loi<strong>de</strong> en toda la arte <strong>de</strong> la lanta l <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> totale y aonina e mayor en la oa ue<br />

en la <strong>de</strong>má arte <strong>de</strong> la lanta o aonoi<strong>de</strong> etán reente obre todo en la oa y ore l <strong>con</strong>tenido<br />

má alto <strong>de</strong> tanino etá en ore y on lo comonente mayoritario <strong>de</strong> la race luno <strong>de</strong> lo aonoi<strong>de</strong><br />

ailado <strong>de</strong> la oa on la uercetina, el ácido cinámico, la rutina, el ácido erlico, el aemerol y <strong>de</strong>riado,<br />

reente en orcentae mayore a lo <strong>de</strong> otra eecie rica en aonoi<strong>de</strong> laan !"#$%& ambin<br />

e <strong>de</strong>tect la reencia <strong>de</strong> itoterol, etimaterol, cameterol y comueto aromático ecooletina y<br />

tocoerol en lo tallo abana !"#$%& <br />

ierente etudio reortan la iuiente actiida<strong>de</strong> armacolica<br />

Antioxidante. a oa y ore reentan una inificatia caacidad antioidante laan !"#$%& , al iual<br />

ue lo tallo, oiblemente <strong>de</strong>bida u alto <strong>con</strong>tenido <strong>de</strong> enole abana !"#$%& <br />

Hepatoprotectora. l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong> icotiana glauca reduo lo niele rico <strong>de</strong> bilirrubina<br />

en rata <strong>con</strong> ictericia eática, <strong>de</strong>motrando una eectia actiidad antieatotica anaat lerie


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antimetastásica. e comrob la caacidad aotica y antitumoral <strong>de</strong> icotiana glauca <strong>con</strong>tra lnea celulare<br />

<strong>de</strong> cáncer <strong>de</strong> mama abana !"#$%& <br />

$38402356:3624i191:?:<br />

o etudio an <strong>de</strong>motrado ue icotiana glauca e altamente tica ara umano y animale oda la<br />

arte <strong>de</strong> la lanta on enenoa y u toicidad e <strong>de</strong>be a la reencia <strong>de</strong> anabaina, un alcaloi<strong>de</strong> muco má<br />

tico ue la nicotina laan !"#$%& , ue tambin roduce eecto teratonico en animale eeler !"#<br />

$%& n umano, lo eecto tico on <strong>con</strong>ecuencia <strong>de</strong>l bloueo neuromucular y lo ntoma an <strong>de</strong><strong>de</strong><br />

náuea, mito, alitacione y <strong>de</strong>bilidad, ata arálii mucular, colao cardioacular y aro reiratorio<br />

a anabaina ue<strong>de</strong> reentar toicidad no lo or inetin, ino tambin or aborcin drmica urer !"#$%&#<br />

<br />

"&%


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!26".%#()"6-."&".71%#(unal<br />

C<br />

Sinónimos:<br />

B1%$(*3#4%$


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"&'<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

el etracto metanlico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> B1%$(*3#6$%'($4$("D*3 e ailaron el ácido ,dicaeoilunico<br />

y el aonoi<strong>de</strong> rutina, mimo ue reent una imortante actiidad antimicrobiana <strong>con</strong>tra la bacteria F!21><br />

monas hdrophila Bacillus subtilis taphlococcus aureus#$#0(#D1(71#F)6!27'%%*)#14D2$4!*) Pereira !"#$%&#<br />

o etracto etanlico <strong>de</strong> la oa y <strong>de</strong> ruto er<strong>de</strong> y maduro tambin reentaron actiidad <strong>con</strong>tra B"$><br />

6D:%14144*)#$*2!*)#$#E$(/'/$#$%,'4$()#'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano uco<br />

Ciuitano utarrburriuurr<br />

Ciuitano tabri<br />

rinitario ini, tirira<br />

uraare uyru tanti<br />

!26".%#()"6-7".'(C orton<br />

C<br />

Descripción morfológica: atia ierba, treadora a!<br />

ta m <strong>de</strong> laro oa aoada, cm <strong>de</strong> laro y <br />

cm <strong>de</strong> anco, <strong>con</strong> lbulo <strong>de</strong> orma elticaaoada<br />

ecolo a mm <strong>de</strong> laro norecencia ore<br />

lore blanca, en orma <strong>de</strong> etrella ruto lobular, <strong>de</strong><br />

mm <strong>de</strong> diámetro, amarillo y anaranado al madurar<br />

Parte utilizada: a oa y ruto oeen roieda<strong>de</strong><br />

medicinale<br />

"&(<br />

Macroregion: ltilano, alle, yuna y caare<br />

Hábitat: m alle eco, una meda<br />

Distribución nacional: P, C, , C, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

Corananre , , dolor <strong>de</strong> cabea , , e!<br />

tmao , , ueo , , iel , ulmo!<br />

ne , urinarioreroductio , uto , ,<br />

otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"&)<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a bae <strong>de</strong> dato <strong>con</strong>ultada no aortan ninn etudio obre eta eecie Para etudio en eecie <strong>de</strong>l<br />

mimo nero yo amilia, er B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3T#B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3T#B1%$(*3#6$%'($4$("D*3T#X'><br />

cotiana glauca cianthes asarifolia $#E!)"2*3#6$2A*'&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

!26".%#()'*%32&")'-&%#(<br />

C<br />

Sinónimos:<br />

B1%$(*3#"*4*3$(!()! rieb<br />

B1%$(*3#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"'!<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

n la baya <strong>de</strong> B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3#e an <strong>de</strong>tectado alcaloi<strong>de</strong> como comonente mayoritario, a<strong>de</strong>má<br />

<strong>de</strong> ácido rao, comueto idrocarbonado y <strong>de</strong>riado <strong>de</strong> alcoole y ácido carbolico liero !"#$%& <br />

l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>con</strong>tiene alcaloi<strong>de</strong>, licido, tanino y aonoi<strong>de</strong> Badami#!"#$%& l<br />

etracto eánico <strong>de</strong> la oa reenta alcano <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>na lara nonano, <strong>de</strong>cano, un<strong>de</strong>cano, tetra<strong>de</strong>cano, ea!<br />

<strong>de</strong>cano terenoi<strong>de</strong> terinoleno, fitol, ácido rao, cetona y tere liero !"#$%& a anto la baya<br />

como la oa <strong>con</strong>tienen olanocaina, un alcaloi<strong>de</strong> tico ara el er umano y en otro animale liero#!"#$%<br />

a liero !"#$%& tro alcaloi<strong>de</strong> eteroidale reente on olacaina, eiolacaina, ioolacaina<br />

y metylolanocaine Caraarty !"#$%& l aceite eencial <strong>de</strong> la arte area <strong>con</strong>tiene <strong>de</strong>cano, un!<br />

<strong>de</strong>cano, monoterenoi<strong>de</strong> tuone, tuone, alcanor y otro, euitereno y el ditereno fitol liero<br />

!"#$%& b o ácido linoleico y oleico on lo rinciale comonente <strong>de</strong>l aceite reente en la emilla <strong>de</strong><br />

B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3#an !"#$%& <br />

ntre la roieda<strong>de</strong> armacolica reortada e encuentran<br />

Actividad inhibitoria <strong>de</strong> la acetilcolinesterasa l etracto <strong>de</strong> la oa reent una alta caacidad inibitoria <strong>de</strong><br />

la enima acetilcolineteraa utirre !"#$%& <br />

Antiviral. l etracto <strong>de</strong> la oa reent una alta actiidad <strong>con</strong>tra , cea C ncealiti uina eneo!<br />

lana y , cea C iru unn


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Citotóxica. a raccin <strong>de</strong> alcaloi<strong>de</strong> totale <strong>de</strong> ruto motr citotoicidad <strong>con</strong>tra la lnea , y ero y<br />

reent actiidad antitumoral '(#


!26".%#('-'0#$+--@26-%# am<br />

C<br />

!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano omatillo, uca uca<br />

ymara ila ila<br />

uecua Cillto, ciltu ciltu, ua ua, uita tomate<br />

uaran utia<br />

Paioneo Pári<br />

Descripción morfológica: atia ierba y ubarbuto<br />

<strong>de</strong> , a m <strong>de</strong> alto, <strong>con</strong> eina cataa oa on<br />

lámina, cm <strong>de</strong> laro y cm <strong>de</strong> anco lore<br />

aulada o blanca, cm <strong>de</strong> diámetro, en racimo<br />

auciolio ruto baya loboa, cm <strong>de</strong> diámetro, roo,<br />

<strong>con</strong> cáli acrecente ruto baya, loboo, rara e eco<br />

y caular en la madure emilla comrimida, or lo<br />

comn orbiculare a ubreniorme<br />

Parte utilizada: l ruto oee roieda<strong>de</strong> medicinale<br />

"'#<br />

Macroregion: alle, caco, amaonia, yuna y caa!<br />

re, ciuitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo, yuna, alle<br />

eco<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

#<br />

Piel , P, urinario reroductio , coran<br />

anre , uto


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"'$<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a arte área <strong>de</strong> B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3, on rica en alcaloi<strong>de</strong>, <strong>con</strong>tienen cantida<strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rada <strong>de</strong> com!<br />

ueto enlico, aonoi<strong>de</strong> y tanino y tambin e a <strong>de</strong>tectado la reencia <strong>de</strong> aonina uta !"#$%& <br />

y <strong>de</strong>riado eirotano Baala !"#$%& ambin e <strong>de</strong>tectaron terenoi<strong>de</strong>, eteroi<strong>de</strong>, lucido, car!<br />

boidrato, rotena y ácido rao Praaati !"#$%&# ntre lo rinciale alcaloi<strong>de</strong> <strong>de</strong> la eecie etán lo<br />

licoalcaloi<strong>de</strong> olamarina, olaodina cacotrioa y olamarina Baala !"#$%& e la race e ailaron<br />

la aonina cucoirina, olacaroina u !"#$%& , ionuatieninaolatrioa erro !"#$%&#,<br />

nuatienoido barrola !"#$%& y nuatieninacacotrioa barrola !"#$%&#<br />

ntre u roieda<strong>de</strong> armacolica reortada, etán<br />

Antibacteriana. l etracto metanlico <strong>de</strong> la arte area <strong>de</strong> B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3, colectada en ndia, re!<br />

enta una uerte actiidad <strong>con</strong>tra Bacillus subtilis#$#;$4'%%*)#41$7*%$()& n otro etudio realiado en eecme!<br />

ne colectado en rentina y Banla<strong>de</strong> no e en<strong>con</strong>traron dica caacidad antibacteriana uta !"#$%& <br />

Antifúngica. o etracto metanlico <strong>de</strong> oa y tallo motraron actiidad inibitoria <strong>con</strong>tra F)6!27'%%*)#('7!2T#<br />

Aspergilllus avus Aspergillus linium $#E$(/'/$#$%,'4$() aela !"#$%& <br />

Cercaricida. l etracto metanlico, la olucin <strong>de</strong> olamarina y la mecla <strong>de</strong> olamarina y olamarina, re!<br />

entaron actiidad cercaricida <strong>con</strong>tra B4D')"1)13$#3$()1(', aráito ue roduce una enermadad <strong>de</strong>nominada<br />

euitoomiai o biaria en ere umano y e tranmite a tra <strong>de</strong> lo moluco Baala !"#$% <br />

Antioxidante. o<strong>de</strong>rada actiidad antioidante <strong>de</strong>l etracto metanlico <strong>de</strong> la arte area uta !"#$%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Cardiovascular y antihipertensiva. l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la ra <strong>de</strong>motr actiidad iotenora en rata<br />

barrola !"#$%& y e i<strong>de</strong>ntific a lo comueto nuatienoido barrola !"#$%& y nuatieninaca!<br />

cotrioa barrola !"#$%&# como lo rinciale antiiertenio <strong>de</strong>l etracto<br />

Analgésica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa reent actiidad analica i(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

5*&+2)-"()260'7"&10" rcul<br />

CC<br />

Sinónimos:#<br />

E!4216'$#,1%'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

E!4216'$#61%:)"$4D:$&# n la oa e an <strong>de</strong>tectado roantocianidina o tanino <strong>con</strong><strong>de</strong>nado, un ruo <strong>de</strong><br />

comueto enlico an uyn Beinton tudio reciente obre E!4216'$#61%:)"$4D:$#20/-((-+#(-#<br />

reencia <strong>de</strong> ubunida<strong>de</strong> oco comune <strong>de</strong> roelaronidin como arte rincial en oliomero <strong>de</strong> roanto!<br />

cianidina, a como la reencia <strong>de</strong> monmero <strong>de</strong> alato en roantocianidina y <strong>de</strong>endiendo <strong>de</strong> la altu!<br />

ra a la ue e encuentran eta eecie tendrán como marcadore, oliomero comueto or rocianidina,<br />

roelaronidina, y u <strong>de</strong>riado alato an uyn Beinton <br />

#<br />

Cecropia telenitida e ailaron tritereno entacclico ácido yaráumico, ácido eránico, ácido eerulanico<br />

, ácido idroiurlico y ácido oriico , lo cuale reentaron actiidad inmunomodulatoria en clula<br />

<strong>de</strong>ndrtica, lo ue elicara lo eecto antiinamatorio <strong>de</strong> la lanta Peláe !"#$% <br />

"''<br />

Cecropia glaiovii e an <strong>de</strong>tectado Clycoyl aonoi<strong>de</strong> y roantocianidina, reortándoe en ario etudio<br />

u actiida<strong>de</strong> iotenora y obre el itema nerioo central Cota !"#$%& o rinciale comueto<br />

enlico reente on lo ácido caeico, cloronico y <strong>de</strong>riado, lo cuale arecen etar liado a la accin an!<br />

tiierlicemiante, tolerancia a la lucoa y lo otente eecto aodilatadore eerimentado en rata rend<br />

!"#$%&#<br />

E!4216'$#D1%1%!*4$ e an <strong>de</strong>tectado Clycoyl aonoi<strong>de</strong> y roantocianidina Cota !"#$%& <br />

E!4216'$#6$4D:)"$4D:$& e an <strong>de</strong>tectado Clycoylaonoi<strong>de</strong> y roantocianidina, a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> terenoi<strong>de</strong> y<br />

eteroi<strong>de</strong> Cota !"#$%& e <strong>de</strong>motr una marcada actiidad antioidante in itro <strong>de</strong>l etracto metanlico<br />

<strong>de</strong> la oa, a como inificatio eecto antiinamatorio in io Paceco !"#$% <br />

E!4216'$#$/!(16*)& e a <strong>de</strong>tectado la reencia <strong>de</strong> terenoi<strong>de</strong> y eteroi<strong>de</strong><br />

E!4216'$#1,"*)'01%'$& e a reortado u actiidad iolicemiante Cota !"#$%& <br />

E!4216'$#6!%"$"$& e a reortado u actiidad iolicemiante Cota !"#$%&


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Sinónimos:<br />

rtica baccifera <br />

Q2!2$#2*71)$ uby<br />

Nombres vernaculares:<br />

K+*+"($"&&-@*+"( audic e edd<br />

CC<br />

Catellano rtia, ica ica, uca uca<br />

Ciuitano Parirr<br />

uecua taallu<br />

ymara rccuuayuyu, orcco itaallu<br />

uaran ino<br />

uarani rbano Pino uau<br />

rinitario lino, oolino mauru<br />

uraare ie, ie, limore<br />

"'(<br />

Descripción morfológica: atia rbuto y árbol, e!<br />

renne, erecto, muy urticante, ata m <strong>de</strong> altura uy<br />

ariable morolicamente allo einoo y fibroo, ra!<br />

ma roia oa ran<strong>de</strong>, alterna, oadooblona,<br />

má álida en la cara inerior, áice acuminado y laro<br />

ecolo y márene <strong>de</strong>ntado norecencia en cima<br />

ramificada lore dioica ruto blanuecino<br />

Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medicina!<br />

le<br />

Macroregion: alle, yuna y caare, caco, amao!<br />

nia, ciuitania y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, boue eco caueo, abana benia!<br />

na <strong>de</strong>l norte, abana beniana <strong>de</strong>l ur, yuna, boue<br />

tucumanoboliiano, alle eco<br />

Distribución nacional: B, C, C, P, P, C, <br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

iabete , , dolor <strong>de</strong> cabea urbano, et!<br />

mao , , , , fiebre , , ueo ,<br />

, , , nerio , , iel C, ,<br />

, , ulmone C, , , urinariorero!<br />

ductio , , uto


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"')<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

l etracto idroalcolico <strong>de</strong> la race <strong>de</strong> Q2!2$#,$44'0!2$#<strong>con</strong>tiene muclao, aonoi<strong>de</strong>, aonina, tanino y<br />

urina indri !"#$%& unue lo etudio no <strong>de</strong>muetran ninn eecto antinocicetio ni antiinamatorio<br />

'(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

K+*+"(6"&-.-"7"#edd<br />

CC<br />

Sinónimos:<br />

rtica laciniata oudot e edd<br />

Q2!2$#7'2$2/'('1'/!) eem<br />

Nombres vernaculares:<br />

Catellano rará, ica ica<br />

rinitario tino, coe otino<br />

imane rara<br />

imanemoetene rará<br />

uraare ie, timore<br />

"(*<br />

Descripción morfológica: atia ierba, ubarbuto,<br />

arbuto, árbol <strong>de</strong> m <strong>de</strong> alto oa anca oada,<br />

roundamente lobada, a tiene clae <strong>de</strong> trico!<br />

ma ditribuido al aar y aralelo a la neradura n!<br />

orecencia ancula aimtrica lore oraniada en<br />

ruo <strong>de</strong> <br />

Parte utilizada: a oa oeen roieda<strong>de</strong> medici!<br />

nale<br />

Macroregion: maonia, yuna y caare, ciuitania<br />

y antanal<br />

Hábitat: m Boue medo, boue emi<strong>de</strong>ci!<br />

duo ciuitano, yuna<br />

Distribución nacional: B, C, P, C<br />

Usos reportados en la medicina tradicional:<br />

olor <strong>de</strong> cabea , , etmao , , fie!<br />

bre , ueo , , , iel , ,<br />

, , urinarioreroductio , , uto <br />

, otro


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"(!<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie, género y/o familia<br />

a bae <strong>de</strong> dato <strong>con</strong>ultada no aortan ninn etudio obre eta eecie Para etudio en eecie <strong>de</strong>l mi!<br />

mo nero yo amilia, er Q2!2$#,$44'0!2$#$#E!4216'$#61%:)"$4D:$


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

F".7"."(&"#"+" <br />

BC<br />

Sinónimos:<br />

M$("$($#3')"$ <br />

M$("$($#('


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"(#<br />

Estudios fitoquímicos y farmacológicos en especie género y/o familia<br />

n dierente arte <strong>de</strong> la lanta e an i<strong>de</strong>ntificado aceite eenciale umeleno, cicaryoyleno, bicicloer!<br />

macreno, ermacreno y menore cantida<strong>de</strong> <strong>de</strong> ineno, abineno, terineol, aroma<strong>de</strong>nreno, inibereno,<br />

acetato <strong>de</strong> eranilo, elemeno, y curcumina andioani !"#$%& , comueto enlico eniletanoi<strong>de</strong><br />

calceolarioido , ionuomioido , lantanaido, <strong>de</strong>riado erbacoido oua Cota , aonoi<strong>de</strong> lan!<br />

tanoida, linaroida, <strong>de</strong>riado metoilado <strong>de</strong> la uercetina, ectolinarienina, ectolinarina oua Cota<br />

, alcaloi<strong>de</strong> uinina, lucido iridoi<strong>de</strong> enioido, teiridoido, teeido, lamiridoido, eiloanina,<br />

aniidometil ter oua Cota , aonina, eterole itoterol y <strong>de</strong>riado, etimaterol, lan!<br />

camarona, coleterol oua Cota , triterenoi<strong>de</strong> ácido oleanlico, ácido urnico, lanta<strong>de</strong>no , ácido<br />

betulnico, ácido camarilcico, ácido camaracnico Beum !"#$%&#, camaradienona, lantadienona, lanta<strong>de</strong>no<br />

B, ácido camárico, ácido lantanlico, ácido lantanlico Beum et al lactona euana , B y C oua Co!<br />

ta , euiterenoi<strong>de</strong>, tanino, uranonatouinona oua Cota , a<strong>de</strong>má <strong>de</strong> carboidrato,<br />

olioacárido y rotena alita !"#$%& <br />

tudio cienfico reciente reortaron una amlia ama <strong>de</strong> actiida<strong>de</strong> armacolica, entre la ue e en!<br />

cuentran<br />

Antibacteriana. tracto <strong>de</strong> oa y ore <strong>con</strong>tra coli Bacillus subtilis P aeruginosa tracto etanlico<br />

<strong>de</strong> oa y race <strong>con</strong>tra B"$6D:%14144*)#$*2!*)#$#I21"!*)#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

Antiulcerogénica. Proteccin efica <strong>de</strong>l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>con</strong>tra leione átrica en rata alita<br />

!"#$%& <br />

Antimotilidad gastrointestinal y antidiarreica. l etracto metanlico <strong>de</strong> la oa <strong>de</strong>motr actiidad antimoli!<br />

ca en ratone alita !"#$%& <br />

Antihiperglucemiante. dminitracin oral <strong>de</strong> etracto metanlico <strong>de</strong> la oa y ruto diminuy el niel <strong>de</strong><br />

lucoa en anre <strong>de</strong> rata diabtica alita !"#$%& <br />

Anticoagulante. l etracto metanlico <strong>de</strong> la lanta motr caacidad inibitoria <strong>de</strong> la trombina, aociándoe<br />

dica actiidad <strong>con</strong> lo tritereno lactnico euano oua Cota <br />

Antiurolitiásica. l etracto etanlico <strong>de</strong> la oa reduo inificatiamente la <strong>de</strong>oicin y ecrecin urinaria<br />

<strong>de</strong> calcio, oalato y creatinina en rata alita !"#$%& l etracto etanlico <strong>de</strong> la race y el ácido oleanoico<br />

ailado <strong>de</strong> la mima tambin motraron actiidad urolitiáica ya ral <br />

Antiinflamatoria y cicatrizante. e <strong>de</strong>motr in io la eficacia <strong>de</strong>l etracto acuoo <strong>de</strong> la oa, al alicare <strong>de</strong><br />

manera tica en rata alita !"#$%&#<br />

Antioxidante. emotrada ara el etracto etanlico <strong>de</strong> la oa en etudio '(#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

j!j,!%-$/d!/6<br />

barcaernán<strong>de</strong>, , onálelco, C ectiidad <strong>de</strong>l ED!(161/'*3#$3,21)'1'/!)#$#E*4*2,'"$#3$K'3$ uc ara el<br />

tratamiento <strong>de</strong> araitoi en ecolare <strong>de</strong> rimaria, ciudad <strong>de</strong> PunoPer evista <strong>de</strong> nvestigacin scuela <strong>de</strong> Post rado - niversidad<br />

acional <strong>de</strong>l Altiplano Puno-Peru, , <br />

bao, C, Boll, , <strong>de</strong>l Camo, , n<strong>de</strong>, , onáley, itan, , inar<strong>de</strong>ll, P n itro tudy o te antioidant<br />

and immunomodulatory actiity o aueou inuion o Bi<strong>de</strong>n iloa Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:, , <br />

bayomi, , <strong>de</strong>bayo, , Benne, , Porter, , ellyCambell, n itro antioidant actiity o Bia rellana nnao<br />

eed etract ournal of Applied Pharmaceutical cience, , <br />

b<strong>de</strong>la<strong>de</strong>r, , Berer, , lebodnic, C, oc, , alone, , ie, , inton, olation and abolute <strong>con</strong>fiuration<br />

o entalimane diterenoid rom ymenaea courbaril rom te uriname rain oret 1*2($%#10#X$"*2$%#I21/*4"), , <br />

boutabl, , aem, , leem, , aamoon, laonoid, antiinammatory actiity and cytotoicity o acad!<br />

yena unuicati rican ournal of Traditional Complementar and Alternative Medicines , <br />

boutab, , aem, , leem, , aamoun, Pytocemical and bioactiity inetiation o =$40$/:!($#*(><br />

guis-cati Binoniaceae#I%$("#I21/*4")#W!)!$24D#Y1*2($%T , <br />

bubaar, , odio, , an, , uu, B, ama, , ulani, Pytocemical creenin and initro antimicrobial<br />

actiitie o te lea etract o cantoermum iidum C teraceae Y1*2($%#10#I%$("#B"*/'!), , <br />

ccioly, P, Beilaua, C , ondon, C, <strong>de</strong> orai, , acado, , lmeida, C , ranco <strong>de</strong> ndra<strong>de</strong>, , Cardoo, P<br />

eimanicidal actiity in itro o =*)$#6$2$/')'$4$ and B61(/'$)#313,'(# raction H!"!2'($2:#I$2$)'"1%17:, , <br />

daio, , rue, , be, e rotectie role o B416$2'$#/*%4') on tiue antioidant <strong>de</strong>ene ytem o rat eoed<br />

to cadmium F02'4$(#Y1*2($%#10#;'1"!4D(1%17:, , <br />

<strong>de</strong>dao, , batan, , luuno, oic eect o ome lant in te enu @*6D12,'$#on aematoloical and bio!<br />

cemical arameter o rat H!"!2'($2)J'#F24D'<br />

<strong>de</strong>scantia ebrina Asian Pacific ournal of Tropical Biomedicine, , <br />

lonoCatro, , aataButo, , omoáe, , Camarilloe<strong>de</strong>ma, P, meánce, , alaarlio, e anti!<br />

diabetic lant +!413$#)"$()# u e unt Binoniaceae and +!*42'*3#4*,!()! ac amiaceae induce incororation o lucoe in<br />

inulinenitie and inulinreitant murine and uman adiocyte Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:, , <br />

"(%


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"(&<br />

lare, , Pomar, , eilla, , ontero, atric antiecretory and antiulcer actiitie o an etanolic etract o ;'/!()#<br />

6'%1)$# ar cult Bi 1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T#, <br />

le, , Pire, , inardi, , eina, C, alo, C tiida<strong>de</strong> antibacteriana e antinica do etrato bruto etanlico<br />

20#B1%$(*3#6$%'4$("D*3 unal n<strong>con</strong>tro <strong>de</strong> Peuia <strong>de</strong> do itema tadual <strong>de</strong> ina eraiC Caratina C P <br />

le, , , , lli, , yton, B, olieb, , aale, riterenoid iolated rom =$4D$!2'*3#'(41><br />

rruptibile Phtochemistr , <br />

mayaect, Planta medicinale uada en la comunidad <strong>de</strong> Puluina, uniciio <strong>de</strong> an uca dieridad <strong>de</strong> uo, <strong>con</strong>ocimien!<br />

to tradicional e imortancia P n Carretero, , errano, , Borceniu, Balle, ed Pueblo y lanta <strong>de</strong> Cuui!<br />

aca tado <strong>de</strong>l <strong>con</strong>ocimiento <strong>de</strong> lo ueblo, la ora, uo y <strong>con</strong>eracin B erbario <strong>de</strong>l ur <strong>de</strong> Boliia nieridad ayor eal y<br />

Pontificia <strong>de</strong> an rancico aier <strong>de</strong> Cuuiaca, ucre<br />

mbroin, , eite, C, Bueno, C, ieira, P C, ernan<strong>de</strong>, B, Bueno, C, Baccinior, imonoid rom andiroba oil<br />

-+2#Cedrela fissilis and teir inecticidal actiity ournal of the Brailian Chemical ociet , <br />

mbroini, , eite, C, ila, , ieira, P C, ernan<strong>de</strong>, B, iemann, , da ila, , lia, creenin o leimania<br />

P enyme inibitor Pharmaie , <br />

men, , arou, , aloul, , fifi, Bioactie comound rom Tipuana tipu roin in yt Y1*2($%#10#<br />

F3!2'4$(#B4'!(4!, , <br />

men, , arou, , aloul, , fifi, ne acylated aonoid tetralycoi<strong>de</strong> it antiinammatory actiity<br />

rom Tipuana tipu leae X$"*2$%#I21/*4"#W!)!$24D, , <br />

n<strong>de</strong>ron, , ole, , cab, C e amino acid comoition o um eudate rom I21)16')#)6!4'!) ID:"1><br />

4D!3')"2:, , <br />

nyaor, , unenmo, , yelana, , ounure, B Pytocemical <strong>con</strong>tituent and antioidant actiitie o<br />

aueou and metanol tem etract o E1)"*)#$0!r er al Cotaceae F02'4$(#Y1*2($%#10#;'1"!4D(1%17:T#, <br />

u, , Buyan, , oain, , atun, , aiab, , amaludin naleic, neuroarmacoloical, antidiarreal, and cyto!<br />

toic actiitie o te etract o B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3 am leae F


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

o B61(/'$)#313,'(# narcadiaceae in mice and rat Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T , <br />

yoa, , omolae, , alea, , onman, , tudie on te aniolytic eect o B61(/'$)#313,'(# nar!<br />

cadiaceae etract African ournal of Traditional Complementar and Alternative Medicines, , <br />

eedo, P, aria, C, Cota, C, erreira, C, raoilo, C, oua, P , acimento, ntitrombotic eect o<br />

cronic oral treatment it N2,'7(:$#6D$%!2$"$#art Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T#, <br />

Bacoue, , elorte, C, erete, , alina, P, Pinto, , raena, , Cael, B ntiinammatory and antyyretic actii!<br />

tie o#E*)4*"$#4D'%!()')%#E!)"2*3#6$2A*'T#$(/#I)12$%!$#7%$(/*%1)$ nternational ournal of Pharmacognos , <br />

Badami, , Praa, , onre, , ure, B n itro antioidant roertie o B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3#lea etract#V(/'$(#<br />

Y1*2($%#10#ID$23$41%17:T#, <br />

Baala, , outuenneaabadioo, , aya, C, Baira, , Baluu, P aluation o B4D')"1)13$#3$()1(1#3013-!<br />

ricidal actiity o olamarine a teroid lycoalaloid rom olanum smbriifolium nternational ournal of ngineering esearch and<br />

P!(!2$%#B4'!(4!T , <br />

Bailo, , eilla, , da Conceio, C, Bore, Bioactie comound ound in Brailian Cerrado ruit nternacional<br />

Y1*2($%#10#=1%!4*%$2#B4'!(4!, , <br />

Baliealli, , uaia, , Cin, , Buru, , aineedu, , Picia, cute oral toicity tudie o O'!"!('$#3$421><br />

6D:%%$#eed in raue daley rat ID$23$417(1):#W!)!$24D, , <br />

Barboailo, , ima, C , morim, , <strong>de</strong> ena, , lmeida, , da Cuna, , Brailo, Botanical tudy, yto!<br />

cemitry and antimicrobial actiity o +$,!,*'$#$*2!$&#ID:"1(, , <br />

Barboa, C, eieira, , emuner, itamin and oter cemical <strong>con</strong>tituent o te leae o allesia goraema ito><br />

"!2$6'$, , <br />

Barioni, , antin, , acado, , ernan<strong>de</strong> <strong>de</strong> Paula odriue, , erra<strong>de</strong>Paula, , aner, , Coliati, B, Correa do<br />

anto, , da ila acado, , aloni <strong>de</strong> ndra<strong>de</strong>, , iero, , Polielli ary, F4D:214%'(!#)$"*2!'1'/!)#am C ydro!<br />

alcoolic etract inibit neutroil unction related to innate ot <strong>de</strong>ene vi<strong>de</strong>nce-Based Complementar and Alternative Medicine<br />

, <br />

Barroueiro, , Barroueiro, , Pineiro, , aciel, C, Barcello, P , la, , uerra, aluation o acute<br />

toicity o babau meocar in mice Brailian ournal of Pharmacognos, , <br />

Bartolome, P, illaeor, , an, C ;'/!()#6'%1)$ teraceae botanical roertie, traditional ue, ytocemitry,<br />

and armacoloy vi<strong>de</strong>nce-based complementar and alternative medicine, , <br />

Bacoe, , terner, Pytocemical reearc o lant ued by te aociation o traditional medicine at illaama W!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

"((<br />

Boyer, , annon, e erotonin yndrome +D!#X!O#@(7%$(/#Y1*2($%#10#=!/'4'(!, , <br />

Brando do anto, tiida<strong>de</strong> antimicrobiana do etrato idroalcolico do ruto do cerrado P!('6$#$3!2'4$($ , C'6"!2:K#<br />

$%$"$#o e H'"!K#4:31)$ Bert ei <strong>de</strong> maetra nieridad e<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> ato roo <strong>de</strong>l ur, ato roo, Brail<br />

Bruno, , aona, , Pioi, , <strong>de</strong> la orre, C, odriue, B, arlier, bietane diterenoid rom M!6!4D'('$#3!:!('#-+2#<br />

M!6!4D'('$#D$)"$"$&#ID:"14D!3')"2:, , <br />

Burer, , Baldieroo, B, eieira, P, oare, ction o te etract o Pluchea sagittalis on te abortie caracteri!<br />

tic o te atrointetinal tract Brailian archives of Biolog and Technolog, <br />

Buato, P, eicer, ylolucan rom te leae o L:3!($!$#41*2,$2'% ID:"14D!3')"2:, , <br />

Buman, , lenn, , eyer, , otroc, , onemit, , aron, , Pere, ID:"1>4D!3'4$%#$($%:)')#10#6!2*


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

raction o ;'/!()#6'%1)$ lant etract on te <strong>de</strong>eloment o mediated diabete and mediated airay inammation in mice<br />

Y1*2($%#10#;'13!/'4$%#B4'!(4!, , <br />

Can, , Cian, C, Cen, C C, iu, , an, C, in, C C ntileuemic actiity o ;'/!()#6'%1)$ ar minor Blume<br />

cer and ouuynia cordata unb F3!2'4$(#Y1*2($%#10#ED'(!)!#=!/'4'(!, , <br />

Can, , Ciany , Can, C e, , yur, , uo, u, , an, C laonoid, centaurein and centaureidin<br />

rom ;'/!()#6'%1)$, timulate ereion Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:, , <br />

Caturedula, , cillin, , alone, , ie, , eroen, C, intone, e cytotoic triterene acid<br />

rom aboeround art o =$('D1"#!)4*%!("$ rom te uriname rainoret I%$("$#=!/'4$T#, <br />

Cauan, , et, , anariya, , Parmar, nti<strong>con</strong>ulant actiity o olaodine iolated rom B1%$(*3#)'):3,2''01%'*3#<br />

fruits in ro<strong>de</strong>nts Pharmaceutical Biolog , <br />

Cae, C, anto, , enee, , ao, erimental ealuation o =:2$421/2*1(#*2*(/!*<br />

"$&#F3!2'4$(#Y1*2($%#10#ED'(!)!#=!/'4'(!, , <br />

Cian , Cuan, , an, , uoy , ai, P , yur, etabolite rofilin and cemoreentie bioactiity o<br />

lant etract rom ;'/!()#6'%1)$ Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T#, <br />

Cian, , Can, C , Can, yan, C, yur, Cytoiloyne, a nie olyacetylenic lucoi<strong>de</strong> rom ;'/!()#6'%1)$T#<br />

unction a a eler cell modulator Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T , <br />

Ciaammy, B ntioidant otential, antimicrobial actiitie and ytocemical creenin in tree ecie o E!)"2*3&#<br />

nternational ournal of Advanced esearch in T and ngineering, , <br />

Cirino, , uamán, , BetalleluPallar<strong>de</strong>l, , Pedreci, , Camo, Caracteriarion o enolic comound o nca mua<br />

E%'(161/'*3#,1%'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

")*<br />

Coentino, , Bombelli, , Carcano, , uini, , arino, , Crema, , aa, , eccini, mmunomodulatory roertie o<br />

F4D:214%'(!#)$"*2!'1'/!) am C inuion a tudy on uman leuocyte Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:, , <br />

Cuellar, C, ori, Preliminary ytocemical and antimicrobial ealuation o te re and dried ole lant etract<br />

rom E133!%'($#,!(7D$%!()') W!<br />

/2*1(#*2*(/!*<br />

($2'$ aaint aoleucetible and reitant uman ainal Candida ecie BMC Complementar and Alternative Medicine , <br />

e lmeida, , Cardoo, C , lmeida, , oreira, , ila, , aranda, utaenic actiity o lycoallaloid rom<br />

B1%$(*3#6$%'($4$("D*3 dunal olanaceae ound in te Brailian Cerrado atin American ournal of Pharmac , <br />

e ndra<strong>de</strong>, , <strong>de</strong> elo, , ia, , arela, , <strong>de</strong> lieira, , ieira, , aia, C Potential beaioral and rooi!<br />

dant eect o Petiveria alliacea etract in adult rat Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T , <br />

e breu, B, emra, , alaronte, , onaleuica, , uue, , Braca, Penolic <strong>de</strong>riatie rom uprechtia pols><br />

"$4D:$#and teir inibitory actiitie on te lucoeoatae ytem ED!3')"2:#$(/#;'1/'


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

entlabdane diterene rom C1/1($!$#<br />

"!2)T , <br />

e Paula, , Pedroa, , ooni nior, , arauci, , do anto, ect o an aueou etract o annao ;'K$#<br />

12!%%$($ eed on liid rofile and biocemical marer o renal and eatic unction in iercoleterolemic rat Brailian Archives of<br />

;'1%17:#$(/#+!4D(1%17:T#, <br />

e Paula, Caracteriao arma<strong>con</strong>tica e atiida<strong>de</strong> atrorotectora do etrato auoo da ola <strong>de</strong> Celtis iguanaea<br />

ac arent ei c nieridad e<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> oaia<br />

e Paula, , Couto, , Bara, , een<strong>de</strong>, , Paula, , Cota, Caracteriao arma<strong>con</strong>tica da Celtis igua><br />

($!$ ac arent atin American ournal of Pharmac , <br />

e Paula, C, olabela, , <strong>de</strong> lieira, B F)6'/1)6!23$ ecie a ource o antimalarial Part reie o traditional<br />

ue and antimalarial actiity I%$("$#=!/'4$T , <br />

e ueiro, , Politi, , odriue, , ouaoreira, , oreira, , Cardoo, C , Cardoo, C , anto, C, Pietro, C<br />

Pytocemical caracteriation, antimicrobial actiity, and antioidant otential o @A*')!"*3#D:3!($%! uietaceae etract<br />

Y1*2($%#10#=!/'4'($%#.11/T#<br />

e oua, , <strong>de</strong> enna, , arano, , iba <strong>de</strong> lieira, C , uimare, Caracteriao fitoumica reliminar <strong>de</strong><br />

inue oulare obtida da arte area da ecie F6'*3#%!6"16D:%*3#Per uell e Bent iaceae, lvira biora C<br />

0#H!2(1('$#61%:$("D!) e teraceae W!<br />

4%'(!#)$"*2!'1'/!) am C marcela Brailian ournal of <strong>Medicinal</strong> and Biological esearch, , <br />

aed, , uta, , in, P, ama, ntidiabetic actiity o +!413$#)"$() oer ID$23$41%17:1(%'(!T , <br />

aCatro, , uiado, , aarabille, , arca, C, uiado, , <strong>de</strong> erea, C, coa, ID%!,1/'*3#/!4*3$(*3#')#-#+-/6!<br />

ral ulement tat ameliorate te oidatie tre and inammatory inallin induced by trenuou eercie in adult uman uroean<br />

1*2($%#10#F66%'!/#ID:)'1%17:T#, <br />

a, , <strong>de</strong> ontio, , edina, , eln<strong>de</strong>, P, aurence, , , ctiity o etanolic etract leae o =$4D$!2'*3#<br />

oribundum aaint acneinducin bacteria, and teir cytorotectie and antioidant eect on fibroblat W!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

")"<br />

uarte, inaliao celular ara aotoe em linaem celular <strong>de</strong> a<strong>de</strong>nocarcinoma C e carcinoma ductal inaio <strong>de</strong><br />

mama tratada com alcali<strong>de</strong> iolado <strong>de</strong> I"!217:(!#('"!()& ei P Brail nieridad tatal Paulita<br />

uraiandiyan, , larbi, , nacimutu, , utuumar, C ntimicrobial actiity o euiterene lactone iolated<br />

rom traditional medicinal lant, Cotu eciou oen e et m BMC Complementar Alternative Medicine, , <br />

<strong>de</strong>or, , laire, o aone rom F4$("D1)6!23*3#D')6'/*3 C and teir antibacterial actiity nternational ournal<br />

10#N27$('4#ED!3')"2:T , <br />

id, , lmarui, , lnay, reie on te ytoarmacoloical eect o BO'!"!('$#3$4216D:%%$& nternatio!<br />

+-(#ournal of Pharmac and Pharmaceutical ciences, ul , <br />

lin, , ldaan, , b<strong>de</strong>laim, B, inab, , youb, Cytotoicity o nterolobium timbouva#.(-+/#05/1-3/#<br />

and it iolated ure comound Briti ournal of Pharmaceutical esearch, , <br />

laan, , lameed, , ar, coloical and ytocemical tudie on icotiana glauca rom yt gptian ournal<br />

10#@K6!2'3!("$%#;'1%17:#Botany, , <br />

lamood, e ue o I)'/'*3#7*$G$<br />

3')"2:#W!<br />

%%$($# eed on yerlii<strong>de</strong>mia ID:"1"D!2$6:#W!)!$24DT , <br />

erro, , larena, , barrola, , ellinbarrola, C, aelo, ne teroidal aonin rom B1%$(*3#)'):3><br />

,2''01%'*3 root .'"1"!2$6'$T , <br />

iueredo, , Pinto do acimento, , reita, C , Baio, C , oldi, C, Piola, , anto, ntinocicetie and<br />

atrorotectie action o etanolic etract rom Pluchea sagittalis am Cabrera Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:, , <br />

ilo, , uriner, , aia, , aare, , aier, , da ila, , Barboailo, cdyteroid rom H'"!K ecie<br />

ditribution and comilation o teir C ectral data Chemistr Biodiversit , <br />

lore , odrio, , ollinedo, P, eon, B, terner, , lmana, metylcoumarin lucoi<strong>de</strong> and a coumetan<br />

<strong>de</strong>riatie rom Mutisia orbignana W!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

aourina emoria do nituto aldo Cru, , <br />

rye, , autein, C traction, i<strong>de</strong>ntification, and uantification o armala alaloid in tree ecie o Passiora merican<br />

Y1*2($%#10#Q(/!272$/*$"!#W!)!$24D, , <br />

urer, , erc, , ileti, , Breuer, , ein, icotiana glauca tree tobacco intoicationto cae in one amily<br />

Y1*2($%#10#=!/'4$%#+1K'41%17:T#, <br />

adano, B, urni, , Carballo, rentine ol medicine enotoic eect o Cenoodiaceae amily 1*2($%#10#@"D><br />

(16D$23$41%17:T , <br />

a<strong>de</strong>la, C, Cmara, C, Pacficodaila, , Batita, , elo, , otoBlanco, B oic eect o te ericar o te<br />

nterolobium <strong>con</strong>tortisiliuum ell oron ruit on Cic nternational ournal of Applied esearch in eterinar Medicine, , <br />

<br />

aloa, , Boaentura, Contituinte umico da rai e do talo da ola do aa uterpe precatoria art, recaceae<br />

[*93'4$#X1


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

")$<br />

noarmacoloical ealin lant rom uatemala I%*4D!$#1/12$"$#-+2#ID%!,1/'*3#/!4*3$(*3 nternational ournal of ncolog ,<br />

<br />

roei, , Car<strong>de</strong>llina, , Boyd, nibitory Prenylated antone and laone rom Maclura tinctoria ournal of<br />

X$"*2$%#I21/*4"), , <br />

rner, , <strong>de</strong> oua, , Benite, B, da ila, C nálie do erfil fitoumico <strong>de</strong> Tripodanthus acutifolius ui Pan<br />

ieem, orantaceae W!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

ounbeme, , andonu, Cyeouenou, B, oiei, , oounloue, , oudacirou, , bauidi, Pytocemi!<br />

cal analyi, toicity and antibacterial actiity o benin medicinal lant etract ued in te treatment o eually tranmied inection<br />

aociated it nternational ournal of Pharmaceutical ciences and esearch , <br />

oain, , aa, , lam, , arin, , diari, naleic and ntinammatory ctiity o E133!%'($#,!(7D$%!()')#inn<br />

uri ournal of Pharmaceutical ciences , <br />

urtado, , orae Comaracion <strong>de</strong>l uo <strong>de</strong> lanta or do comunida<strong>de</strong> cameina <strong>de</strong>l boue tucumanoboliiano<br />

<strong>de</strong> alleran<strong>de</strong> anta Cru, Boliia @41%17'$#!(#;1%'<br />

4!() Comoitae ei P nieridad <strong>de</strong> Baauddin aariya, Pauitan<br />

antini, , aruman, , idayat, ndoneian idauri B'/$#2D13,'01%'$ a antiout and inibition inetic o ao!<br />

noid cru<strong>de</strong> etract on te actiity o antine oidae Y1*2($%#10#;'1%17'4$%#B4'!(4!)T , <br />

ácomo, C, eloo, , o, , ee, , <strong>de</strong> ai, , uiao, , do anto, ctiity o I1216D:%%*3#<br />

2*/!2$%! lea etract and nm naP laer durin burn reair in rat BMC Complementar and Alternative Medicine , <br />

a, urain, a ne lant roteae rom L*2$#42!6'"$() 1*2($%#10#;'1%17'4$%#ED!3')"2:, , <br />

ata, , yaaare, , in<strong>de</strong>, , aa<strong>de</strong>, , Puari, mmunomodulatory actiity o etanolic etract o C1/1($!$#<br />

logical nteractions , <br />

ayaraaam, B, lean<strong>de</strong>rindo, , ei, , uraleedaran, erenoid rom tinin toe L:3!($!$#41*2,$2'l<br />

ruit it cclooyenae and liid eroidation inibitory actiitie .11/#ED!3')"2:T#, <br />

enen, , it, P, Critenen, B n ntilamodial inan rom @*"!26!#62!4$"12'$ Y1*2($%#10#X$"*2$%#I21/*4")T#,<br />

<br />

enen, Cemitry o Buddleaceae n orman, Buddleaceae lora eotroica onora ed, á e or<br />

Botanical ar<strong>de</strong>n<br />

imneonále, , eloa, , eledaria, C ntiinectiu actiity in lant o te enu +$,!,*'$&#niverstia<br />

cientiarum , <br />

imne, , utierre, , Paucar, , ria Carretero, nermeda<strong>de</strong>, ale y Planta edicinale <strong>de</strong> Cuuiaca a<br />

no curamo en oocoya y l illar PCB ucre<br />

onon , cmidt , elen ea aonoid a cemotaonomic marer or to rytroylum aa aturorc c <br />

<br />

onon , cmidt laonoid a Cemotaonomic arer or rytroylum ulei aturorc c oray, B,<br />

")%


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

")&<br />

Palacio, , Carinella, C n<strong>de</strong>rtandin te interaction beteen metabolite iolated rom F4D:214%'(!#)$"*2!'1'/!)#'+#<br />

relation to it antibacterial actiity ID:"13!/'4'(!T#, <br />

renen, P , ee Bec ed Cataloo <strong>de</strong> Planta aculare Boliia, onor yt Bot iouri Bot ard<br />

iiii, iouri Botanical ar<strong>de</strong>n Pre, t oui<br />

oe, B, Priya, a eie on nutritional, medicinal and armacoloical roertie o uaa I)'/'*3#7*$G$<br />

4*3 and P otmannianum C C Pieraceae Phtochemistr etters, , <br />

alou, , aale, C, iueira, , iueiredo, , nteraminene, , aia, , oua, P Cardioacular ect o<br />

te ential il o F(',$#4$(!%'%%$ Bar in ormotenie at#Y1*2($%#10#E$2/'1


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

arence, , eyaumar, , uta, ntibacterial actiity o#F4$4'$#$2$,'4$ Bar tract aaint elected ulti ru eitant<br />

Patoenic Bacteria nternational ournal of Current Microbiolog and Applied ciences, <br />

eandro, , ara, , Barboa, P C, ee, , da ila, , eiaunior, Cemitry and Bioloical ctiitie o<br />

erenoid rom Coaiba Copaifera spp leoresins Molecules, , <br />

eito, , do anto, C, elle onace, , ateu, , ernan<strong>de</strong>, P , arino, B Pytocemical rofile and<br />

analeic ealuation o H'"!K#4:31)$#lea etract Brailian ournal of Pharmacognos , <br />

emo, C, lieira, , berli, B B, oa, , olly, Bactericidal actiity o macela cyrocline atureioi<strong>de</strong> am<br />

C and aborandialo I'6!2#$/*(4*3 aaint train o B"$6D:%14144*)#$*2!*) iolated rom ubclinical boine matiti W!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

")(<br />

Y1*2($%#10#ID$23$4:#$(/#+!4D(1%17:T#, <br />

aro, , aro, , Piccalia, , atri, , randi, , inelli, ioene occurrence in dierent +$7!"!) ecie aricul!<br />

tural biomae a ource o biocidal ubtance Y1*2($%#10#"D!#B4'!(4!#10#.11/#$(/#F72'4*%"*2!, , <br />

arueoneca, C tudo anatmico e ioenimático, reota alicao <strong>de</strong> omeoatia, atiida<strong>de</strong> antinica e triaem<br />

fitoumica <strong>de</strong> I1216D:%%*3#2*/!2$%! teraceae ioa ei ara obtener el tulo <strong>de</strong> octor cientiae nieridad e<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> ioa<br />

artin, , une, C e<strong>con</strong>dary etabolite rom ubiaceae ecie =1%!4*%!), , <br />

artin, , ome, , oueira, , artin, , omano, , alan, , enee, n itro inibitory eect<br />

o Q2!2$#,$44'0!2$# audic etract aaint ere imle F02'4$(#Y1*2($%#10#ID$23$4:#$(/#ID$23$41%17:T , <br />

artin, , oua, B, aemiroye, , edini, P C, erreira, P , , C ntiulceroenic and antiecretory eect o<br />

Celtis iguanaea ac arent eane lea etract W!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

onote, , Pator, , cull, , ille, ntileimanial actiity o eential oil rom ED!(161/'*3#$3,21)'1'/!) and it main<br />

comonent aaint eerimental cutaneou leimaniai in BBc mice ID:"13!/'4'(!, , <br />

onote, , tramber, , tanie, , ille, oic eect o caracrol, caryoyllene oi<strong>de</strong>, and acaridole rom eential oil<br />

o ED!(161/'*3#$3,21)'1'/!) on mito<strong>con</strong>dria 1K'41%17:#$(/#F66%'!/#ID$23$41%17:T<br />

orae, , Palmera <strong>de</strong> Boliia itribucion y taonomia @41%17'$#!(#;1%'<br />

maceutical esearch , <br />

oranPalacio, , amoralare, , teenCamaco, , áeara, , irenrti, , arneCru, , oao!<br />

drue, a ntioidant Caacity, adical caenin inetic and Penolic Profile o etanol tract o ild Plant o ou!<br />

tern onora, eico Tropical ournal of Pharmaceutical esearch , <br />

oreira, , artin, , aale, , lmeida, , Pietro, C, ila, , Cicarelli, n itro tryanocidal actiity<br />

o olamarine and etract rom olanum alinacantum and olanum lycocarum o brailian cerrado F($')#/$#F4$/!3'$#;2$)'%!'2$#/!#<br />

E'\(4'$)T , <br />

oreira, , ieira, , Brailo, Cemitry and Bioloical ctiity o Condamineeae ribe Cemotaonomic Contribu!<br />

tion o ubiaceae amily F3!2'4$(#Y1*2($%#10#I%$("#B4'!(4!), , <br />

oreto, P, Buci, , orin, P , acomini, , lieira, B ect o an acidic eteroolyaccari<strong>de</strong> rom te<br />

um o F($/!($("D!2$#41%*,2'($#nico branco on erinotenal macroae unction mmunolog etters , <br />

ouera, , Correray , io, ntioidant actiity o lant etract rom Colombian ora W!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

#**<br />

oueira, , ery, P , oraiCota, , lieira, , artin, , uarte, cacy o aueou etract o P!('6$#<br />

$3!2'4$($ ubiaceae in inibitin laral <strong>de</strong>eloment and ecloion o atrointetinal nemato<strong>de</strong> o ee 1*2($%#10#F66%'!/#F('3$%#<br />

W!)!$24D, , <br />

oueira, P, ei, P , arana, , Pinto, C, iub, C , elenalb, , Coelo, n itro and in io toicoloical ea!<br />

luation o etract and raction rom Baccari trimera it antiinammatory actiiy Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T , <br />

oueira, , iacomini, , eerd, , mamura, P e entClerodane iterene rom ymenaea courbaril ar<br />

altiima ournal of the Brailian Chemical ociet , <br />

oá, , alemin, C , an, Bioloical actiity o te alaloid o @2:"D21K:%*3#414$#-+2#@2:"D21K:%*3#(1<br />

tar and Alternative Medicine <br />

lieira, P, arue, , aia, , Pereira, C P, da ila, B B, <strong>de</strong> lmeida, , ue<strong>de</strong>, mmunoloical reone<br />

in mice immunied ia oral route it aa @*"!26!#1%!2$4!$! art .11/#$(/#F72'4*%"*2$%#V33*(1%17:T , <br />

lieira, P , Conera, , emo, Cemical <strong>con</strong>tituent rom +2'6%$2')#$3!2'4$($ Polyonaceae ;'14D!3'4$%#B:)"!><br />

matics and colog, , <br />

lieira, P , eto, , eandro, , Bato, , da lailo, , aare, C n io ntienotiicity o Baccarin, an<br />

mortant Contituent o ;$44D$2')#/2$4*(4*%'01%'$ C teraceae ;$)'4#$(/#E%'('4$%#ID$23$41%17:#$(/#+1K'41%17:T#, <br />

lli, , edman, B , obert, , uterland, , olieb, , aale, a eoaonoid and te cunnamyl!<br />

enol ulmannityrene rom acaerium ulmannii and ictitan ID:"14D!3')"2:T , <br />

lli, , edman, B , uterland, , olieb, b Petrotyrene, a cinnamylenol rom Machaerium acutifolium<br />

Pytocemitry, , <br />

loye<strong>de</strong>, , latino, B Pytocemical inetiation, toicity and antimicrobial creenin o eential oil and etract<br />

rom leae and tem bar o L*2$#42!6'"$()#uorbiaceae F4$/!3'$#F2!($T , <br />

mena, C , alentim, B, ue<strong>de</strong>, , abelo, , ano, C , Becara, , oulart, ntioidant, antiacetylcoli!<br />

neterae and cytotoic actiitie o etanol etract o eel, ul and eed o eotic Brailian ruit ntioidant, antiacetylcolinetera!<br />

e and cytotoic actiitie in ruit ood esearch nternational, , <br />

no, , imatu, , auoa, Cyoimitu, , uciai, , aa, , oara, ree e onoterenoid rom te


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

ruit o enia americana Chemical and Pharmaceutical Bulletin , <br />

no, , auoa, C, daey, eaira, , toy, oara, b ntioidatie Contituent rom +!))$2'$#'("!72'01%'$ ood cien!<br />

30#-+2#+!4D(1%17:#W!)!$24DT , <br />

no, , auoa, C, daey, toy, oara, a u<strong>de</strong>mane <strong>de</strong>riatie rom +!))$2'$#'("!72'01%'$&#ID:"14D!3')"2:T , <br />

<br />

no, , eno, , auoa, C, eda, , oara, ridoid lucoi<strong>de</strong> rom te ruit o P!('6$#$3!2'4$($ ED!3'4$%#$(/#ID$2><br />

maceutical Bulletin, , <br />

nore, B, erert, P ntimicrobial ctiity o tract btained rom Q2!2$#,$44'0!2$ audic dance in ie cien!<br />

ce, , <br />

r<strong>de</strong>ianco, P, eaara, , alanil, tudio fitoumico <strong>de</strong> eecie eetale natia utiliada en la<br />

medicina tradicional <strong>de</strong> la roincia <strong>de</strong> oa yonia, , <br />

rala, , rit, , Berend, , oler, , ticer, , eer, , ali, Cytotoic and ntibacterial iydrocal<strong>con</strong>e<br />

rom I'6!2#$/*(4*3& ournal o atural Product, , <br />

rue, , ane, B416$2'$#/*%4') reduce te eerity o +2:6$(1)13$#,2*4!' induced yerliidaemia in te rabbit<br />

F02'4$(#Y1*2($%#10#;'1"!4D(1%17:, , <br />

raniacin undial <strong>de</strong> la alud inebra trateia <strong>de</strong> la obre medicina tradicional inebra<br />

eiao, , Cama, , ddaeena, , aibel, iidulin and oter <strong>con</strong>tituent o B416$2'$#/*%4')#inn Y1*2($%#10#<br />

B4'!(4!#$(/#+!4D(1%17:T#, <br />

yama, , <strong>de</strong> oua, Prenylated aonoid rom Maclura tinctoria ruit [*'3'4$#X1


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

#*"<br />

Pereira da ila, B, Parente, P n antiinammatory and immunomodulator olyaccari<strong>de</strong> rom N2,'7(:$#6D$%!2$"$&#.'"1"!><br />

2$6'$T#, <br />

Pereira, C , odriue, , ota, , <strong>de</strong> oua, , eite, , , Cota, Comoio umica, atiida<strong>de</strong> antimicrobiana<br />

0#/*5'3'2-20#2*#7(0*#0))0+3'-(#20#L:3!($!$#41*2,$2'%#atobá a W!*('^1#F(*$%#/$#B14'!/$/!#;2$)'%!'2$#/!#[*93'4$, <br />

Pereira, , iieu, , ácome, P, lcntara, , le, B, alan, lcali<strong>de</strong> indlico iolado <strong>de</strong> ecie do<br />

nero F)6'/1)6!23$ ocynaceae [*'3'4$#X1


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

ID$23$417(1):#Y1*2($%, , <br />

adia, B, Beum, , riailam, , eddy, iuretic actiity o Bia orellana inn lea etract V(/'$(#Y1*2($%#10#X$"*2$%#<br />

I21/*4")#$(/#W!)1*24!)T , <br />

amat, , umar, , on, , ndrini, , ani, etermination o total antioidant actiity in tree tye o local ee!<br />

table oot and te cytotoic eect o teir etanolic etract aaint dierent cancer cell line Asia Pacific ournal of Clinical utrition%#<br />

, <br />

amamurty, , aeari, , ori, , adiaai, , ayanti, , aeendran, tudy o te ytocemical analyi<br />

and antimicrobial actiity o C1/1($!$#<br />

nal of Pharmaceutical and Biomedical esearch , <br />

enn, , Barboa, , ancan, P, eia, , liano, C , olaPenna, , olandino, C Cru<strong>de</strong> etanol etract rom ba!<br />

bau N2,'7(:$#)6!4'1)$ cytotoicity on tumoral and nontumoral cell line F($')#/$#F4$/!3'$#;2$)'%!'2$#/!#E'\(4'$), , <br />

eynoo, , era, , ritimuo, , aud, , ánceiera, ntinocicetie actiity o ruit etract and arroe o<br />

eoroea <strong>de</strong>corticans caar Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:T#, <br />

een<strong>de</strong>, P, Corra, , aretru, B , aretru, , <strong>de</strong> oua, , da ilailo, Protectie ect o ;$44D$2')#<br />

/2$4*(4*%'01%'$#eae tract aaint Carbon etraclori<strong>de</strong> and cetaminoen nduced eatotoicity in erimental nimal =1%!><br />

4*%!)T , <br />

#*#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

#*$<br />

ibeiro, , ani, C , le, , en<strong>de</strong>, , amburer, , otemann, ollucicidal aonin rom te Pericar o<br />

B$6'(/*)#)$61($2'$ nternational ournal of Pharmacognos, , <br />

ibeiro, , Cilio, , ecian, , ereloni, , <strong>de</strong> oua, , anerina, , Col, Cemical and bioloical<br />

caracteriation o =$4D$!2'*3#D'2"*3 ell teled abence o cytotoicity and mutaenicity and oible cemorotectie otential<br />

utaenei, <br />

icco, , u<strong>de</strong>lo, , , , elon, P, aner, , urni, Polienole y actiidad antioidante en @A*')!"*3#7'7$(><br />

"!*3# uietaceae Bolen atinoamericano y <strong>de</strong>l Caribe <strong>de</strong> Planta edicinale y romática, , <br />

ntnaooriya, , alerna, , iyanae, , ayaody, , iaracci, , dirieera, ntidiarroeal actiity o<br />

<strong>de</strong>coction o B416$2'$#/*%4') in rat H'/:1/$:$#Y1*2($%#10#B4'!(4!, , <br />

oble, , Carrana, ctiidad iolucemiante <strong>de</strong> ED$3$!/12!$#"!6!G'%1"! iebm acaya W!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

alcedorti, , alinaánce, tudio clnico n lmanaea, alcedorti dit, e la lanta al medica!<br />

mento netiacione <strong>de</strong> Baccari latiolia Cilca á a Pa nieridad ayor <strong>de</strong> an ndr<br />

alinaánce, , erreraui, , Pre, , imeneerrer, , amila, ntiinammatory actiity o autriaic cid<br />

olated rom C1/1($!$#


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

#*&<br />

E*,$($#/!#I%$("$)#=!/'4'($%!), <br />

ile, , Cela, , unnBoc, itamin analye in eed reeal a dominant reence o tocotrienol oer tocoerol in te<br />

recaceae amily ID:"14D!3')"2:T , <br />

ilaCorrea, C, Cruadoaco, , amarraánce, C, Caballerouio, ecto <strong>de</strong> +!))$2'$#'("!72'01%'$# et P obre<br />

lcera átrica inducida en au rau ar albinu W!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

reeit, , ine, , nua, , ua, , ini, , yamal, , aaearan, ntialleric, antiinammatory and antili!<br />

i<strong>de</strong>roidant eect o E$))'$#144'/!("$%') inn V(/'$(#Y1*2($%#10#@K6!2'3!("$%#;'1%17:T , <br />

teen, , ani, , untoye, tanolic lea etract o Pidium uaaa Pytocemical and tryanocidal actiity<br />

in rat inected it +2:6$(1)13$#,2*4!'#,2*4!'&#Y1*2($%#10#=!/'4'($%#I%$(")#W!)!$24DT , <br />

uimoto, , iimura, , omura, , uimoto, , urii, nibitory ect o alarbutin on elanin yntei in Cultured<br />

uman elanoma Cell and a reeimenional uman in o<strong>de</strong>l Biological and Pharmaceutical Bulletin, , <br />

ulaiman, , oin, , lia, , aaira, ntinocicetie and ntiinammatory eect o B'/$#2D13,'01%'$ in ariou<br />

nimal o<strong>de</strong>l W!)!$24D#Y1*2($%#10#ID$23$417():T , <br />

uliman, e antimicrobial actiity and cemical rofile o traditional medicinal lant indienou to outern rica ued to<br />

treat reiratory tract inection oannebur eearc eort<br />

undararaan, P, ey, , mit, , o, , aaan, , ataraan, tudie o anticancer and antiyretic actiity o Bi!<br />

<strong>de</strong>n iloa ole lant rican elat cience, , <br />

eta, , ulan, , erita, , Petena, , amayo, , Cácere, , uta, alue o te etnomedical inormation or te di!<br />

coery o lant it antiunal roertie urey amon een atin merican countrie#Y1*2($%#10#@"D(16D$23$41%17:, , <br />

abanay , aam, , aan, , lanoub, , aleba, , aid, n itro ntietatatic and ntioi!<br />

dant ctiity o icotiana glauca raction aint Breat Cancer Cell F/<br />

2'% inneau <strong>de</strong> inter ara la indutria <strong>de</strong> alimento evista asallista <strong>de</strong> nvestigacin, , <br />

anaa, , ci, , to, , ao, , uai, , ateiiy n arylbenouran and our ioaonoid rom te root o<br />

@2:"D2'($#61!66'7'$($ ID:"14D!3')"2:T#, <br />

aylor, P , Ceari, , rena, , Ballen, , bad, , ernán<strong>de</strong>, , icelaneli, aluation o eneuelan edicinal<br />

Plant tract or ntitumor and ntiroteae ctiitie Pharmaceutical Biolog , <br />

ee, B, Cili, armacoloical and ytocemical oerie on aturea Pharmaceutical Biolog<br />

ercero, P, uelca, B, olare, Planta medicinale en Boliia etado <strong>de</strong> arte tudio <strong>de</strong> Proectia obre el uturo <strong>de</strong> la<br />

lanta medicinale <strong>de</strong>l ltilano y lo alle centrale <strong>de</strong> lo n<strong>de</strong> initerio <strong>de</strong> Planificacin <strong>de</strong>l <strong>de</strong>arrollo y iceminiterio <strong>de</strong> Ciencia<br />

y ecnoloa, a Pa, Boliia<br />

eome, , ebreariam, , re, , nidaor, oicity tudie on <strong>de</strong>rmal alication o lant etract o C1/1($!$#<br />


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

#*(<br />

adnere, P, Patil, , ain, , a, netiation on initro ntioidant actiity o ole lant o E$))'$#144'/!("$%')#<br />

inn Caealiniaceae nternational ournal of PharmTech esearch , <br />

aela, , ana, , aalia, , et, aluation o antiunal actiiy o metanolic etract o leae an tem o B1%$(*3#<br />

)'):3,2''01%'*3 am ID$23$41%17:1(%'(!T , <br />

an Baren, C, nao, , ira, P , ebene<strong>de</strong>, , outon, P, Cro, , artino, riterenic cid and laonoid rom B$"*><br />

2!G$#6$2


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

iudaarto, , Cirome, , uiaaay, aataontaya, , endra, , Prelare, , ernán<strong>de</strong>e, <br />

n itro ntioidant and ntibacterial ctiitie o tract rom nnao ;'K$#12!%%$($ eae and eed Y1*2($%#10#.11/#B$0!":T ,<br />

<br />

ya, , ral, ntiurolitiatic ctiity o tract and leanolic cid olated rom te oot o M$("$($#4$3$2$ on inc ic<br />

mlantation nduced rolitiai VBWX#ID$23$41%17:T , <br />

aae, , edin, P , rimley, bioloically actie rocyanidin rom Machaerium oribundum Phtochemistr ,<br />

<br />

aner, , erna<strong>de</strong>, , lare, , icco, , ao, , urni, Comaracin <strong>de</strong> Comonente icro y acromolecu!<br />

lare <strong>de</strong>l urdao Criollo M'7$2'$#4*(!'01%'$ et P ie y el urdao uroeo H')4*3#$%,*3 Acta armacutica Bonaerense<br />

, <br />

an, , u, P, an, , an, , iao, nalyi o ay acid comoition o ninia B1%$(*3#6)!*/14$6)'4*3 <br />

eed oil ood cience and ecnoloy, <br />

araina, , aataniy oro, Contituent rom te bar o Tabebuia impetiginosa ID:"14D!3')"2:T , <br />

araina, , aataniy oro, urter <strong>con</strong>tituent rom te bar o Tabebuia impetiginosa Phtochemistr , <br />

eil, Coca ea a a eraeutic ent e merican ournal o ru and lcool bue ncomain ll ddictie ior!<br />

<strong>de</strong>r, <br />

illiam, , te, , ardner, , letcer, C , araane, , ibb, , leiacer, mmunomodulatory actiitie o<br />

Petiveria alliacea ID:"1"D!26$:#W!)!$24D, , <br />

iteru, , anom, , raam, C, Bernard, , alatore, , umma, C, ara, artinelle and ar!<br />

tinellic cid, oel Protein ined ecetor ntaonit rom te roical Plant Martinella iuitosensis Binoniaceae Y1*2($%#10#"D!#<br />

F3!2'4$(#ED!3'4$%#B14'!":T#, <br />

ol<strong>de</strong>micael, , ranblau, , an, , any, immermann, B nibitory eect o terol rom uprechtia triora<br />

and diterene rom E$%4!1%$2'$#6'(('01%'$ on te rot o =:41,$4"!2'*3#"*,!24*%1)')&#I%$("$#=!/'4$T , <br />

ol<strong>de</strong>ye, , dane, , ariuy, uleta, , Beaa, aluation o ntibacterial ctiitie o Comound olated rom B'/$#<br />

2D13,'01%'$ inn alaceae atural Products Chemistr esearch, , <br />

u, , in, C , Cuany , Can, , en, C , uy C, ee, C ntieatiti C iru actiity o ydroy caruilinan<br />

C rom BO'!"!('$#3$4216D:%%$#tem ournal of iral Hepatitis, <br />

u, , Cen, , , , iy P Pytocemical and eir Bioloical ctiitie o Plant in +$7!"!)# ED'(!)!#L!2,$%#=!/'4'(!)%#<br />

, <br />

ada, P, rya, yada, , Panal, , umar, , anar, E$))'$#144'/!("$%') reie on it etnobotany, ytoce!<br />

mical and armacoloical rofile .'"1"!2$6'$, , <br />

ada, , au<strong>de</strong>a, , in, , arma, edicinal roertie o enu ED!(161/'*3 inn X$"*2$%#I21/*4"#W$/'$(4!T#<br />

, <br />

amauci, , Pereira, , amaro, C , ima, , da eiaunior, maon aai Cemitry and bioloical actiitie<br />

F#2!


!"#$%#&'()'*+",-,#'.+$'!+%)$.,#"'/)(,.,$#"<br />

#!*<br />

cienciaytecnoloiaobboublicacioneuialanta<strong>de</strong>lantanald<br />

<strong>con</strong>abioobmmalea<strong>de</strong>meicoaiaceaeaiumletoyllumficaficatm<br />

<strong>con</strong>abioinaturalitortaaabebuiaaurea<br />

ortoncatieaccrPCP<br />

botanicalonlinecomimientaieraduncuntm<br />

cedaordoarboledominicanoin<strong>de</strong>ncomuncomunaboncillo<br />

<strong>con</strong>abioobmmalea<strong>de</strong>meicoerbenaceaelantanacamaraficaficatm<br />

<strong>con</strong>abioobmmalea<strong>de</strong>meicoolanaceaeolanumeudocaicumficaficatm<br />

<strong>con</strong>abioobmmalea<strong>de</strong>meicoytolaccaceaeetieriaalliaceaficaficatm<br />

<strong>con</strong>abioobmmalea<strong>de</strong>meicoaindaceaedodonaeaicoaficaficatm<br />

<strong>con</strong>abioobmmalea<strong>de</strong>meicoolanaceaenicotianalaucaficaficatm<br />

cieduebatlafindinolenaniecid<br />

eiiediaoriicaciaaroma<br />

oraarentinaeduarublicacioneCPC,arted<br />

orabonaereneblootcomreientacaballoolanumtml<br />

ora<strong>de</strong>cordobacomarliariacuneiolia<br />

oraibericaeoraibericatetodCamaeyced<br />

oraarentinaeduar<br />

oramendocinacomarficaarauiaodoratatml<br />

erbotecniacomarautamorecotml<br />

erbotecniacomarautluceratml<br />

erbotecniacomarautccaballotml<br />

ora<strong>de</strong>cordobacomareoroea<strong>de</strong>cortican<br />

oraaoauealucidolanaceaeolanumecie<br />

minariobarneoretacionarcioiliculturad<br />

naturalita<strong>con</strong>abioobmtaacaciaalbicorticata<br />

ortoncatieaccrredocd<br />

lanta<strong>de</strong>ulanblootcomamiliaateraceaetribuatereaetml<br />

lanta<strong>de</strong>ulanblootcomamiliabinoniaceaetmlecomatan<br />

terranotraterranotrablootcomcaiabrucaennaocci<strong>de</strong>ntalicaiatml<br />

uerietomldBlacmaoldblacmaauoBCPd

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!