22.12.2012 Views

prologo - Academia de l'Aragonés

prologo - Academia de l'Aragonés

prologo - Academia de l'Aragonés

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Con tot y con ixo, ixa division tripartita no ye compartida <strong>de</strong> tot per<br />

bells estudiosos d’o lexico romanico que la consi<strong>de</strong>ran prou simplifica<strong>de</strong>ra.<br />

2.7.4. Historicidat d’os cultismos<br />

Juan-José Segura Malagón<br />

Estando, como en son, os cultismos elementos neolochicos (agora, u<br />

a l’inte en o qual son estaus introducius en a luenga) mancan, en cheneral,<br />

<strong>de</strong> profundidat cronolochica. Manimenos, en a epoca clasica <strong>de</strong> l’aragones<br />

(s. XIV-XV) bi habio una expansion notable d’o lexico con introduccion <strong>de</strong><br />

muitas voces griegas y latinas. O problema ye que, d’a mesma traza que en<br />

atras luengas como lo castellano, tot iste lexico va estar adaptau <strong>de</strong> traza no<br />

sistematica (per no dir concietera <strong>de</strong> tot) y ye <strong>de</strong> mal emplegar en a luenga<br />

mo<strong>de</strong>rna. En castellano, y en atras luengas con cautivo culto sin d’interrupcions,<br />

l’adaptacion <strong>de</strong> grans cantidatz <strong>de</strong> cultismos nuevos y la reforma<br />

d’os antigos se producio en dos tongadas: la una en os sieglos XVI y XVII<br />

y l’atra, la mes important y ya conscientment endrezada <strong>de</strong>n<strong>de</strong> as aca<strong>de</strong>mias,<br />

en o XVIII. Ye dicir, chusto en a epoca d’eclix total <strong>de</strong> l’aragones.<br />

Pero, tot y estando grieu iste problema, encara en ye mes a interferencia<br />

d’os semicultismos, muitas vegadas nomes que presuntos.<br />

A forma <strong>de</strong> muitos semicultismos (simplificacion u vocalizacion <strong>de</strong><br />

grupos consonanticos, dandalos en o timbre <strong>de</strong> vocals atonas, etc.) y a coinci<strong>de</strong>ncia<br />

con formas bien documentadas en rechistros vulgars <strong>de</strong> tot lo dominio<br />

castellano, fa sospeitar, en no pocos casos, que no son soque<br />

vulgarismos introducius <strong>de</strong>n<strong>de</strong> lo castellano y en bells casos <strong>de</strong>n<strong>de</strong> no fa<br />

guaire. Ye cierto, manimenos, que manca un estudio fundo, extenso y scientifico<br />

d’os rechistros vulgars, rurals, etc. castellanos y tamién d’as posibles<br />

interferencias <strong>de</strong> ten<strong>de</strong>ncias evolutivas occi<strong>de</strong>ntals (digamos-ne leonesismos,<br />

sensu lato) en o lexico vulgar panhispanico.<br />

Como regle cheneral, podrianos establir que un semicultismo ye acceptable<br />

ta substituyir a un verda<strong>de</strong>ro cultismo nomes si cumple plenament<br />

o prencipio d’historicidat. Ye dicir, si ye la forma habitual, normal y cheneral<br />

en, a lo menos, dos variedatz referencials u en una y en a luenga meyeval.<br />

Y, como regle auxiliar (por eixemplo en casos <strong>de</strong> vocalismo atono), pue<strong>de</strong><br />

achudar a forma que haiga preso en atras luengas importants, romanicas u no.<br />

XX

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!