22.12.2012 Views

prologo - Academia de l'Aragonés

prologo - Academia de l'Aragonés

prologo - Academia de l'Aragonés

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Quan exista un hiato en un helenismo, como en as <strong>de</strong>més luengas romanicas,<br />

no se i fará garra intervención: teatro, aerostato, homeopatía, etc.<br />

Si l’etimo ye latino, se podrá resolver lo hiato con una consonant epentetica<br />

en os radicals <strong>de</strong> semicultismos documentaus: creyar, creyer, reyal 11 ; y<br />

adaptando morfemas flexivos a<strong>de</strong>quadament: nuclio, instantanio, linia,etc.<br />

(se veiga 7.5).<br />

Os diftongos y triftongos griegos s’adaptarán en dos trancos: primerament<br />

enta lo latín con a transcripción convencional (αι>æ, οι>œ, etc.)<br />

y d’esta enta l’aragonés con as consiguients reduccions (æ>e y œ>e): hemoglobina,<br />

cenobio, economía, enolochía12 , etc. Prou que os latinismos con -æ-,<br />

-œ-, se reducirán: celostato, cerulio, etc. D’atra man, se pare cuenta que bi<br />

ha formas griegas que dan en latin Æ pero no se reducen, como en aerolito13<br />

.<br />

A vocal proce<strong>de</strong>nt <strong>de</strong> griega s’escribira : lirico, electrolisi, hipotenusa,<br />

hipodromo, etc.<br />

2.2. Consonants<br />

Propuesta Ortografica<br />

Como ya s’ha sinyalau, veyemos que i hai letras que represientan un<br />

fonema, letras que represientan quantos fonemas, fonemas que son representaus<br />

per bellas letras, letras que no represientan garra fonema y digrafos<br />

que represientan un fonema u una colla <strong>de</strong> fonemas.<br />

Por ixa razón, a continación veyeremos a correspon<strong>de</strong>ncia que existe<br />

entre o fonema y os grafemas que pue<strong>de</strong>n representar-los.<br />

2.2.1. Letras b, v y w<br />

Den<strong>de</strong> os primers textos d’a nuestra luenga (mesmo en o baixo latín escrito<br />

en o territorio altoaragonés), a confusión entre grafemas ha feito sospeitar<br />

a os filologos que en a nuestra luenga se perdió lo fonema labio<strong>de</strong>ntal<br />

fricativo sonoro <strong>de</strong>n<strong>de</strong> os orichens. Con tot y con ixo, seguindo a tradición<br />

11. Reyal <strong>de</strong> REGALE (d’a familia <strong>de</strong> rei), pero real, realizar, realidat...<br />

12. haima > HAEM(A/O) > hem(a/o), koino > COENO > ceno, oiko > OECO > eco,<br />

oino > OENO > eno.<br />

13. En a qual o formant aero no tien en griego αι sino αη y, amés, ye un hiato y no pas un<br />

diftongo.<br />

9

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!