ECONOMY TODAY MAY 2025

TEΥΧΟΣ 107 / ΜΑÏΟΣ 2025 / €2,50

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

Η ΜΕΓΑΛΗ

ΠΑΡΤΙΔΑ

Κίνηση ματ ή

χαμένη ευκαιρία

για το μέλλον

της κυπριακής

οικονομίας

AUDIT TAX ADVISORY

ΤΕΥΧΟΣ 107 / ΜΑΪΟΣ 2025

68

110

8

102

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

FOCUS

8 ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ:

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ DEBATE

- Κίνηση ΜΑΤ ή Χαμένη Ευκαιρία;

- Χρίστος Σ. Χριστοδούλου: Ώρα για πράξεις

και όχι διορθωτικές κινήσεις

- Κυριάκος Ιορδάνους: Η Φορολογία πρέπει

να είναι εργαλείο ανάπτυξης, όχι κοινωνικής

πολιτικής

- Νικόλας Τσαρδελλής: Η μεταρρύθμιση δεν

κτίζεται χωρίς διάλογο και τεκμηρίωση

- Μιχάλης Αντωνίου: Η φορολογική

μεταρρύθμιση να γίνει εργαλείο ανάπτυξης

- Φιλόκυπρος Ρουσουνίδης: Η απλοποίηση

δεν είναι σύνθημα αλλά προϋπόθεση της

μεταρρύθμισης

- Τάσος Γιασεμίδης: Μεταρρυθμίσεις και

φορολογία στην πράξη

- Ανδρέας Μάτσας: Η μεταρρύθμιση πρέπει να

κτίζει κοινωνική συνοχή

- Αντώνης Ταλιώτης: Το φορολογικό σύστημα

πρέπει να βλέπει το μέλλον, όχι το παρόν

- Γιώργος Μ. Ιωαννίδης: Αβέβαιοι καιροί για

φορολογική μεταρρύθμιση

- STI TAXAND: Οι αρχές που δεν πρέπει να

αγνοηθούν

- Olga Kazarina: Η μεταρρύθμιση θα φέρει

αλλαγές στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια

ΘΕΜΑΤΑ/ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ/ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

60 NEXTGEN LEADERSHIP: Employee Wellbeing

62 Ειρήνη Πική: Από το Silicon Valley στο Λονδίνο

με στόχο τις επενδύσεις και τον επαναπατρισμό

68 Κωνσταντίνος Νικολαΐδης: The Trade

Wars: Η μπλόφα του Τραμπ και το τίμημα της

απερισκεψίας

74 Βρασίδας Νεοφύτου: Το δολάριο ο μεγάλος

χαμένος του εμπορικού πολέμου

78 Η Κύπρος στη νέα (εμπορική) τάξη πραγμάτων

84 Οι δασμοί βρίσκουν τις κυπριακές εξαγωγές στα

πάνω τους

90 Αλλάζει χέρια το ΧΑΚ – Τι φέρνει η

αποκρατικοποίηση

94 Πωλίνα Άνιφτου: Το τέλος των παραδοσιακών

ζωνών επιρροής

102 Κυριάκος Ε. Γεωργίου: Δημόσια Πολιτική

και Διοίκηση

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

4 EDITORIAL

6 ΕΙ-ΚΟΝΟΜΙΑ

ΚΑΙ ΑΚΟΜΗ…

110 Το χρήμα ρέει στα πολυτελή ακίνητα –

Οι νέοι παίκτες στην αγορά της Κύπρου

EconomyToday 3

TEΥΧΟΣ 107 / ΜΑÏΟΣ 2025 / €2,50

ΕDITORIAL

ΜΕ ΌΡΑΜΑ Ή

ΣΥΝΘΉΜΑΤΑ;

ΤΟΥ ΞΕΝΙΟΥ ΜΕΣΑΡΙΤΗ

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

Η ΜΕΓΑΛΗ

ΠΑΡΤΙΔΑ

Κίνηση ματ ή

χαμένη ευκαιρία

για το μέλλον

της κυπριακής

οικονομίας

Η

φορολογική μεταρρύθμιση δεν πρέπει

να αποτελέσει μια δημοσιονομική άσκηση,

αλλά ένα σημείο καμπής που θα

σκιαγραφήσει το πώς θα αντεπεξέλθει ο

τόπος στους γεμάτους προκλήσεις καιρούς

που ακολουθούν.

Η προσπάθεια που γίνεται δεν πρέπει να χαθεί στη

ρητορική των «διορθωτικών κινήσεων». Χρειάζεται

αναδιάρθρωση και υλοποίηση του εξαγγελθέντος

πλαισίου μακριά από συνθήματα και επικοινωνιακές

κορώνες. Οι στόχοι της απλοποίησης και της ψηφιοποίησης

αποτελούν, για παράδειγμα, ίσως το πιο

ουσιαστικό ζήτημα. Σήμερα το φορολογικό πλαίσιο

της Κύπρου βασίζεται σε 9 νόμους άμεσων φόρων,

23 για έμμεση φορολογία και συναφή θέματα, 186

Κανονιστικές Διοικητικές Πράξεις και 296 εγκυκλίους

με πολλά από αυτά γραμμένα στην καθαρεύουσα.

Είναι δεδομένο ότι όσο περισσότερο δαιδαλώδες

το σύστημα, τόσο περισσότερο ευνοούνται οι λίγοι

μεγάλοι που έχουν τη δυνατότητα να διαχειριστούν

τον διοικητικό φόρτο. Θέλουμε όντως μεταρρύθμιση

συνεχίζοντας με αυτό το δεδομένο;

Επίσης αν κάτι πρέπει να τονιστεί

είναι ότι καμία μεταρρύθμιση

δεν μπορεί να πετύχει πραγματικά

αν δεν κτιστεί με βάση τη

συνεννόηση, τη διαφάνεια και

την τεκμηρίωση. Οι φορείς της

οικονομίας, οι εργαζόμενοι, οι

επαγγελματικοί σύνδεσμοι και

οι επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται

καθημερινά στην αγορά, έχουν πολύτιμη

γνώση και ο ουσιαστικός δημόσιος διάλογος για τη

μεταρρύθμιση είναι απαραίτητος.

Το πραγματικό στοίχημα, λοιπόν, δεν είναι απλώς

να πιάσουμε το deadline της μεταρρύθμισης αλλά

η δουλειά να γίνει σωστά, ιδίως 23 χρόνια από την

τελευταία απόπειρα.

Είμαστε στα μέσα του δρόμου για τη χαρτογράφηση

το φορολογικού μας μοντέλου, ενός εκ των κομβικότερων

εργαλείων της ανάπτυξης ή της υπονόμευσης

μιας οικονομίας και όπως εύστοχα έλεγε ο Winston

Churchil «όσο ωραία κι αν είναι η στρατηγική, θα πρέπει

κάπου-κάπου να βλέπουμε και τα αποτελέσματα».

Συνεπώς αφού η παρτίδα της φορολογικής μεταρρύθμισης

παίζεται τώρα, πρέπει να είναι ξεκάθαρο

ότι το διακύβευμα είναι το αν η χώρα θα κάνει «ματ»

με όραμα για την οικονομία ή απλώς θα ροκανίσουμε

πολύτιμο χρόνο επαναλαμβάνοντας συνθήματα.

ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ

Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή

και γωνία Λεωφόρου

Αρχαγγέλου 31,

2057, Στρόβολος, Λευκωσία

Τηλ.: 22580580

Φαξ: 22580675

ΑΡΧΙΣΥΝΤΆΚΤΗΣ:

Ξένιος Μεσαρίτης

ART DIRECTOR:

Ελένη Νικολάου

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ:

Βάσια Καττή, Αδάμος Αδάμου,

Μαρία Καραΐσκου

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ:

Τάσος Γιασεμίδης, Βρασίδας

Νεοφύτου, Πωλίνα Άνιφτου,

Κωνσταντίνος Νικολαΐδης,

Κυριάκος Ε. Γεωργίου, Δημήτρης

Σκουρίδης, Γιώργος Μ. Ιωαννίδης,

Ντέμης Ιωάννου, Κώστας Σάββα,

Χρήστος Θεοφίλου

ΔΙΌΡΘΩΣΗ:

Μαρία Ζερβού

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

SALES EXECUTIVE:

Καρολίνα Νεοκλέους

neocleousc@diasmedia.com

22580491

CLIENT SERVICE:

Ελισάβετ Ηρακλέους

iracleouse@diaspublishing.com

22580487

ΥΠΕΎΘΥΝΟΣ ΛΟΓΙΣΤΗΡΊΟΥ:

Οδυσσέας Κωνσταντίνου

ΛΟΓΙΣΤΉΡΙΌ:

Σάββια Αριστείδου

EΚΔΟΤΗΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ

ΙΔΡΥΤΉΣ:

Κώστας Ν. Χατζηκωστής

ΔΙΕΥΘΎΝΩΝ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ:

Χρύσανθος Τσουρούλλης

ΕΚΤΎΠΩΣΗ:

NBF Graphic Solutions Ltd

ΔΙΑΝΟΜΉ:

Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

4 EconomyToday

EI-KONOMIA

Η ΓΛΏΣΣΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΏΝ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

-0,8%

ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ

27.254 ΤΟΝΟΙ ΒΕΝΖΙΝΗ ΑΜΟΛΥΒΔΗ

28.448 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ

16.896 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΑΕΡΟΠΛΑΝΩΝ

-34,4%

ΑΔΕΙΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2023 587

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2024 385

-0,8%

ΑΦΙΞΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ

ΜΑΡΤΙΟΣ 2024 202.256 ΑΤΟΜΑ

ΜΑΡΤΙΟΣ 2025 200.736 ΑΤΟΜΑ

+1,38%

ΤΙΜΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

+3,22% ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΟΡΥΚΤΩΝ

+1,27% ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΙΔΗ

-1,09% ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

+1,0%

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

ΣΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ 23.198 ΑΤΟΜΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ 18.295 ΑΤΟΜΑ

ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 13.832 ΑΤΟΜΑ

+2,1%

ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

+2,6% ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΑΙ ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ

-7,7% ΕΝΔΥΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΔΗΣΗ

+6,1% ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ

6 EconomyToday

-4,5%

ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ

(ΙΑΝ-ΜΑΡ 2025)

4.448 ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ

5.137 ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ

38 ΛΕΩΦΟΡΕΙΑ

1.448 ΟΧΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΦΟΡΤΙΟΥ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

COVER STORY

8 EconomyToday

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉ

ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗ:

ΚΊΝΗΣΗ ΜΑΤ

Ή ΧΑΜΈΝΗ

ΕΥΚΑΙΡΊΑ;

Σε μια κρίσιμη συγκυρία οι φορείς της κυπριακής

οικονομίας και του επιχειρείν τοποθετούνται στο

Economy Today για τα μεγάλα στοιχήματα και

τις ανοικτές προκλήσεις της φορολογικής μεταρρύθμισης.

Μια παρτίδα που θα κρίνει το μέλλον

της κυπριακής οικονομίας.

ΤΟΥ ΞΈΝΙΟΥ ΜΕΣΑΡΊΤΗ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ

H CSC CHRISTODOULOU

πρόκειται για ολιστική ή

ριζοσπαστική μεταρρύθμιση,

αλλά για διορθωτικές

παρεμβάσεις»: με αυτή τη

«Δεν

φράση ο Υπουργός Οικονομικών

Μάκης Κεραυνός, στις 2 Απριλίου, στο Πανεπιστήμιο

Κύπρου, ξεκαθάρισε εξαρχής το πλαίσιο της

προτεινόμενης φορολογικής μεταρρύθμισης. Ωστόσο,

αυτή η τοποθέτηση προκάλεσε την απογοήτευση στην

πλειοψηφία των εμπλεκόμενων φορέων. Από τους

εργοδοτικούς και επιχειρηματικούς Οργανισμούς

μέχρι τα επαγγελματικά επιμελητήρια, τους φοροτεχνικούς

και τα εργατικά συνδικάτα, επικρατεί η

αίσθηση ότι χάθηκε μια ευκαιρία για πιο βαθιά και

οραματική αλλαγή. Πολλοί επισημαίνουν πως οι

παρεμβάσεις που εξαγγέλθηκαν υπολείπονται ενός

πραγματικά ουσιαστικού μετασχηματισμού – γεγονός

που συνοψίζεται γλαφυρά στα λόγια του Χρίστου Σ.

Χριστοδούλου στο Economy Today, «Μιλούσαν

για μετασχηματισμό. Αυτό που έχουμε μπροστά μας

είναι απλώς διορθωτικές κινήσεις».

EconomyToday 9


COVER STORY

Η ΔΗΜΌΣΙΑ ΔΙΑΒΟΎΛΕΥΣΗ

ΕΊΝΑΙ ΟΥΣΙΏΔΗΣ

Οι περισσότεροι φορείς εκφράζουν ανοικτά απογοήτευση

για την έλλειψη ουσιαστικής δημόσιας

διαβούλευσης κατά την προετοιμασία του πακέτου.

Η μεταρρύθμιση φαίνεται να διαμορφώθηκε χωρίς

τον απαιτούμενο διάλογο με τους βασικούς εμπλεκόμενους,

αφήνοντας πολλούς με την αίσθηση ότι οι

απόψεις τους αγνοήθηκαν. Όπως τονίζει ο Παγκύπριος

Δικηγορικός Σύλλογος, η δημόσια διαβούλευση αποτελεί

θεμέλιο διαφάνειας και κοινωνικής αποδοχής

κάθε σημαντικής αλλαγής κι όμως, μέχρι σήμερα δεν

υπήρξε οργανωμένος, συστηματικός διάλογος με τους

βασικούς φορείς. Με τέτοιο έλλειμμα συμμετοχής, το

αποτέλεσμα δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί θεσμικά

αρραγές ή ευρέως αποδεκτό. Ενδεικτική είναι και η

τοποθέτηση τόσο του Γιώργου Συρίχα του Κέντρου

Οικονομικών Μελετών όσο και του Υπουργού Οικονομικών

Μάκη Κεραυνού πως ότι έχει παρουσιαστεί

μέχρι στιγμής δεν επιδέχονται ιδιαίτερες αλλαγές.

ΝΑ ΜΗ ΜΕΊΝΕΙ ΣΎΝΘΗΜΑ

Η ΑΠΛΟΠΟΊΗΣΗ

Στο στόχαστρο της κριτικής βρίσκονται και τα περιορισμένα

όρια του ίδιου του μεταρρυθμιστικού πακέτου.

Εδώ και χρόνια γινόταν λόγος για ανάγκη απλοποίησης

και εκσυγχρονισμού του φορολογικού συστήματος,

όμως οι αλλαγές που προωθούνται κρίνονται μάλλον

ανεπαρκείς. Οι επιχειρηματικοί φορείς τονίζουν

ότι το φορολογικό πλαίσιο παραμένει περίπλοκο, με

επικαλυπτόμενες νομοθεσίες και γραφειοκρατικές

αγκυλώσεις. «Η απλοποίηση δεν είναι απλώς σύνθημα,

αλλά ουσιαστική προϋπόθεση ενός λειτουργικού φορολογικού

συστήματος» υπογραμμίζει o Φιλόκυπρος

Ρουσουνίδης του ΚΕΒΕ καλώντας για ένα πλαίσιο

φιλικό προς τον χρήστη, προβλέψιμο και κατανοητό.

Πολλοί εισηγούνται τη σύνταξη ενιαίας, σύγχρονης

φορολογικής νομοθεσίας που θα αντικαταστήσει την

υφιστάμενη πολυνομία, εξέλιξη που θα μπορούσε να

μειώσει σημαντικά το διοικητικό κόστος (υπολογίζεται

έως και 30% χαμηλότερο) για επιχειρήσεις και κράτος.

ΜΟΧΛΌΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΎ

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΎ

Παράλληλα, πολλοί θεωρούν ότι η μεταρρύθμιση θα

έπρεπε να εντάσσεται σε ένα ευρύτερο όραμα για το

μέλλον της οικονομίας. Το κυβερνητικό Όραμα 2035

για βιώσιμη ανάπτυξη – η φιλοδοξία να καταστεί η

Κύπρος αειφόρο επιχειρηματικό και εμπορικό κέντρο

της Ευρώπης – θα μπορούσε να υπηρετηθεί από μια

πραγματικά τολμηρή φορολογική πολιτική. Σύμφωνα

με φορολογικούς συμβούλους, μια ολιστική φορολογική

αναδιάρθρωση θα ταίριαζε απόλυτα σε αυτό

το όραμα, σε αντίθεση με τις περιορισμένες «διορθωτικές

κινήσεις» που τελικά προτάθηκαν. Η κριτική

εστιάζεται δηλαδή στο ότι η παρούσα μεταρρύθμιση

αντιμετωπίστηκε περισσότερο ως μια μεμονωμένη

δημοσιονομική άσκηση παρά ως μοχλός υλοποίησης

του μακροπρόθεσμου οικονομικού μετασχηματισμού

που χρειάζεται η χώρα.

10 EconomyToday

Η «ΠΡΆΣΙΝΗ» ΦΟΡΟΛΟΓΊΑ

ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΊ

ΜΈΡΟΣ ΤΟΥ ΠΑΚΈΤΟΥ

Ένα ακόμη κεντρικό ζητούμενο είναι η ενσωμάτωση

της Πράσινης και Ψηφιακής διάστασης στη φορολογική

πολιτική. Σε μια εποχή όπου η αντιμετώπιση της

κλιματικής αλλαγής και ο ψηφιακός μετασχηματισμός

βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα, το φορολογικό σύστημα

οφείλει να συμβαδίζει. Αυτό σημαίνει φορολογικά

κίνητρα που θα ενθαρρύνουν τις Πράσινες

Επενδύσεις και τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό (τόσο

της οικονομίας όσο και του ίδιου του φορολογικού

μηχανισμού). Την ίδια στιγμή, όμως, επισημαίνεται

τόσο από την ΟΕΒ όσο και από τη ΣΕΚ αλλά και άλλους

συνεντευξιαζόμενους ότι η «Πράσινη Φορολογία»

πρέπει να εφαρμοστεί με προσοχή, αφού χωρίς

επαρκή αντισταθμιστικά μέτρα μπορεί να επιβαρύνει

δυσανάλογα τους πιο ευάλωτους και να πλήξει

τη βιωσιμότητα των κυπριακών επιχειρήσεων. Με

άλλα λόγια, οι στόχοι της Πράσινης Μετάβασης είναι

απολύτως αποδεκτοί, αλλά απαιτείται μια ισορροπημένη

προσέγγιση που θα συμβιβάζει την οικολογική

ευθύνη με τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας.

ΕΠΊΜΑΧΟ ΤΟ 15%

Επίμαχο σημείο αποτελεί και η αύξηση του εταιρικού

φόρου από 12,5% σε 15%. Πρόκειται για την

πλέον συζητημένη μεταβολή, η οποία εντάσσεται

στο πλαίσιο διεθνών εξελίξεων όπως η συμφωνία

του ΟΟΣΑ για ελάχιστο παγκόσμιο εταιρικό φόρο.

Ο επιχειρηματικός κόσμος δεν κρύβει όμως τον

προβληματισμό του για τις επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα.

Τα διευθυντικά στελέχη της Taxand

Κύπρου επισημαίνουν στο Economy Today ότι δεν

υπήρχε κάποια απόλυτη διεθνής υποχρέωση για την

αύξηση του συντελεστή – ήταν σε μεγάλο βαθμό

πολιτική επιλογή της Κυβέρνησης. Επιπλέον, χωρίς

ένα συνολικό ανασχεδιασμό του πλαισίου, μια τέτοια

αύξηση ενδέχεται να υπονομεύσει την ελκυστικότητα

της Κύπρου ως επιχειρηματικού προορισμού.Το 15%

μπορεί να αποδειχθεί δίκοπο μαχαίρι, ιδίως σε ένα

παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον όπου κεφάλαια και

εταιρείες αναζητούν το καλύτερο φορολογικό καθεστώς,

η αύξηση του εταιρικού φόρου ίσως στρέψει

επενδύσεις προς πιο ανταγωνιστικές δικαιοδοσίες

αν δεν αντισταθμιστεί από άλλα μέτρα. Δεν είναι

τυχαίο ότι ζητούνται αντισταθμίσματα και σε αυτόν

τον τομέα – ενδεικτικά, το ΚΕΒΕ προτείνει η αύξηση

του εταιρικού φόρου να συνοδευτεί από ελαφρύνσεις

αλλού (π.χ. στις εργοδοτικές εισφορές). Εν τέλει, η

μεταρρύθμιση υλοποιείται σε ένα νέο γεωοικονομικό

τοπίο, όπου η εξεύρεση ισορροπίας μεταξύ διεθνούς

συμμόρφωσης και διατήρησης της ανταγωνιστικότητας

είναι πιο κρίσιμη από ποτέ.

ΝΑ ΜΗ ΧΆΣΟΥΜΕ

ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΊΑ

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ένα είναι το σαφές μήνυμα:

η Κύπρος δεν πρέπει να αφήσει τη συγκυρία να

εξελιχθεί σε χαμένη ευκαιρία. Τα πρώτα δείγματα

φαίνεται να ήταν διστακτικά, όμως η φορολογική

μεταρρύθμιση μπορεί – και πρέπει – να εξελιχθεί

σε κάτι περισσότερο. Όπως τονίζει και ο Γενικός

Διευθυντής του ΣΕΛΚ στο Economy Today, «η φορολογία

δεν είναι εργαλείο κοινωνικής πολιτικής,

είναι εργαλείο ανάπτυξης». Ούτως ή αλλιώς έχουν

δαπανηθεί ήδη από το κράτος μερικά εκατομμύρια

και αρκετές εργατοώρες για να γίνει η έρευνα από

το Κέντρο Μελετών του Πανεπιστημίου Κύπρου και

καλό θα ήταν τα συμπεράσματα να αξιοποιηθούν

σωστά. Πρέπει τώρα, με όραμα, διάλογο και τόλμη,

να τεθούν οι βάσεις για ένα ανταγωνιστικό και δίκαιο

φορολογικό σύστημα. Το στοίχημα είναι ανοικτό και

οι επόμενες κινήσεις θα κρίνουν αν το φορολογικό

μας σύστημα θα ανταποκριθεί στις ανάγκες της νέας

εποχής ή αν θα μείνουμε με μια μεταρρύθμιση που

περιορίστηκε σε μισές λύσεις. Το αφιέρωμα που

ακολουθεί επιχειρεί να ρίξει φως σε αυτές ακριβώς

τις προκλήσεις και προοπτικές, προετοιμάζοντας τον

αναγνώστη για μια εις βάθος συζήτηση γύρω από

το μέλλον της φορολογικής πολιτικής στην Κύπρο.

ΣΤΟ COVER STORY

ΣΥΜΜΕΤΈΧΟΥΝ (ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΆ):

• ΑΝΔΡΈΑΣ Φ. ΜΆΤΣΑΣ,

Γενικός Γραμματέας ΣΕΚ

• ΑΝΤΏΝΗΣ ΤΑΛΙΏΤΗΣ,

Partner, Deloitte Cyprus

• ΓΙΏΡΓΟΣ Μ. ΙΩΑΝΝΊΔΗΣ,

Ιδρυτής και CEO, GEMM Business

Consultants Limited

• ΚΥΡΙΆΚΟΣ ΙΟΡΔΆΝΟΥΣ,

Γενικός Διευθυντής ΣΕΛΚ

• ΜΙΧΆΛΗΣ ΑΝΤΩΝΊΟΥ,

Γενικός Διευθυντής ΟΕΒ

• ΝΤΈΜΗΣ ΙΩΆΝΝΟΥ, ΚΏΣΤΑΣ ΣΆΒΒΑ,

ΧΡΊΣΤΟΣ ΘΕΟΦΊΛΟΥ, Ιδρυτές Taxand Cyprus

• ΝΙΚΌΛΑΣ ΤΣΑΡΔΕΛΛΉΣ,

Αντιπρόεδρος Παγκυπρίου Δικηγορικού Συλλόγου

• OLGA KAZARINA,

Chief Accounting Officer, Freedom24 Cyprus

• ΤΆΣΟΣ ΓΙΑΣΕΜΊΔΗΣ,

Οικονομολόγος, Διοικητικός Σύμβουλος

KPMG Κύπρου

• ΦΙΛΌΚΥΠΡΟΣ ΡΟΥΣΟΥΝΊΔΗΣ,

Γενικός Διευθυντής ΚΕΒΕ

• ΧΡΊΣΤΟΣ Σ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΎΛΟΥ,

Διευθύνων Σύμβουλος, CSC Christodoulou

EconomyToday 11


COVER STORY

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉ ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗ

ΏΡΑ ΓΙΑ ΠΡΆΞΕΙΣ ΚΑΙ

ΌΧΙ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΈΣ

ΚΙΝΉΣΕΙΣ

Ο ΧΡΊΣΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΎΛΟΥ, φορολογικός σύμβουλος και Διευθύνων

Σύμβουλος της CSC Christodoulou, μιλά στο Economy Today για τις αρχικές

προσδοκίες, τις χαμένες ευκαιρίες και τη σημασία μιας πραγματικά ολιστικής

φορολογικής μεταρρύθμισης, συνδεδεμένης με το Όραμα 2035.

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΞΈΝΙΟ ΜΕΣΑΡΊΤΗ

Η

φορολογική μεταρρύθμιση στην Κύπρο

αποτελεί μία από τις σημαντικότερες

πρωτοβουλίες των τελευταίων ετών,

αλλά η πορεία της απέχει από τις αρχικές

υποσχέσεις και δεσμεύσεις. Ο Χρίστος

Χριστοδούλου, με πολυετή εμπειρία στον χώρο της

φορολογίας και της επιχειρηματικής στρατηγικής, ήταν

από τους πρώτους που έθεσαν δημόσια το ζήτημα της

ανάγκης για έναν ουσιαστικό μετασχηματισμό.

Στη συνέντευξή του στο Economy Today, ασκεί κριτική

στις περιορισμένες παρεμβάσεις του προτεινόμενου

πακέτου και υπογραμμίζει τα σημεία που πρέπει να

αναδειχθούν ώστε να μετατραπεί η μεταρρύθμιση σε

στρατηγικό μοχλό ανάπτυξης και δικαιοσύνης. Με σαφή

αναφορά στην ανάγκη απλοποίησης του πλαισίου,

ενίσχυσης των κινήτρων και εξισορρόπησης της μεταχείρισης

Κυπρίων και ξένων επενδυτών, καταθέτει

ριζικές λύσεις και αναδεικνύει το μεγάλο στοίχημα της

επόμενης ημέρας για την κυπριακή οικονομία.

12 EconomyToday

ΜΙΛΟΎΣΑΝ ΓΙΑ

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΌ.

ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΈΧΟΥΜΕ

ΜΠΡΟΣΤΆ ΜΑΣ

ΕΊΝΑΙ ΑΠΛΏΣ

ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΈΣ

ΚΙΝΉΣΕΙΣ

ΑΦΕΤΗΡΊΑ ΤΗΣ ΣΥΖΉΤΗΣΗΣ

ΓΙΑ ΤΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉ

ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗ

Ποιες ήταν οι προσδοκίες σας κατά το ξεκίνημα

του δημόσιου διαλόγου για τη φορολογική μεταρρύθμιση;

Αντιλαμβάνομαι ότι επιστρέφουμε

στην προεκλογική περίοδο προ του 2023, όταν

είχατε αναφέρει ότι ήταν η ευκαιρία για τους

υποψήφιους να υπογράψουν με το όνομά τους

μια ουσιαστική φορολογική μεταρρύθμιση. Ποια

ήταν τότε τα κύρια ζητούμενα;

Κατ’ αρχήν να αναφέρουμε ότι η ανάγκη για μια ολιστική

μεταρρύθμιση, ένα φορολογικό μετασχηματισμό, ξεκίνησε

να γίνεται έντονη από το 2019 και μετέπειτα, όταν

ξεκίνησε πλέον και η πολιτικό-οικονομική τοποθέτηση

της χώρας μας με τη Δύση και τη φυγή των ρωσικών

κεφαλαίων στην Κύπρο. Η συζήτηση κορυφώθηκε κατά

την προεκλογική εκστρατεία – η οποία είχε ξεκινήσει

σχετικά νωρίς και οι όροι «ολιστική» και «μετασχηματισμός»

ήταν οι κλασικοί που χρησιμοποιούνταν από

όλους! Όντως σε αρθρογραφία μου τότε, είχα απευθυνθεί

στους τρεις κύριους προεδρικούς υποψηφίους

EconomyToday 13


COVER STORY

θέτοντάς τους την πρόκληση να τοποθετήσουν το όνομά

τους κάτω από τη σημαντικότερη και μεγαλύτερη φορολογική

μεταρρύθμιση που θα γινόταν.

Μόνο και μόνο από τους όρους αυτούς, που οι ίδιοι οι

υποψήφιοι είχαν υιοθετήσει, ξεκίνησε να καλλιεργείται

στους επαγγελματικούς και επιχειρηματικούς κύκλους

ότι αυτό ακριβώς θα γινόταν. Και σας διαβεβαιώνω

ότι δεν ήταν απλά συνθήματα, αλλά υπήρχε περιεχόμενο

στις προτάσεις μου, όπως και πολλών άλλων,

οργανωμένων φορέων κ.λπ, όπως ο ΣΕΛΚ, οι οποίες

παρουσιάστηκαν στους υποψηφίους. Ήμουν παρών

σε διασκέψεις, παρουσία των υποψηφίων προέδρων,

συμπεριλαμβανομένου και του νικητή των εκλογών,

όπου γινόταν αναφορά στο ζητούμενο της «ολιστικής»

προσέγγισης και οι δεσμεύσεις που λαμβάναμε ήταν

ξεκάθαρες! Όσο ξεκάθαρες ήταν και οι υποσχέσεις ότι

αυτή η μεταρρύθμιση θα γινόταν όπως την προτείναμε

και με συνδρομή των επαγγελματιών. Όσον αφορά τα

κύρια ζητούμενα της προτεινόμενης μεταρρύθμισης,

(τουλάχιστον στη δική μου αντίληψη) αυτά συνοψίζονταν

στις εξής κύριες κατηγορίες:

• Τερματισμός της φορολόγησης των λογιζόμενων

μερισμάτων και φορολόγηση των πραγματικών

μερισμάτων με ένα χαμηλό συντελεστή 5% ως ένα

μέτρο για τερματισμό της άνισης φορολόγησης των

Κύπριων φορολογούμενων με τους ξένους.

14 EconomyToday


ΤΟΥ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΎ

ΠΛΑΙΣΊΟΥ ΚΑΙ

Η ΕΝΟΠΟΊΗΣΗ

ΤΩΝ ΝΟΜΟΘΕΣΙΏΝ

ΘΑ ΜΠΟΡΟΎΣΑΝ ΝΑ

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΉΣΟΥΝ

ΈΩΣ ΚΑΙ 30% ΣΤΟ

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΌ ΚΌΣΤΟΣ

ΓΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ

ΚΑΙ ΔΗΜΌΣΙΟ

• Παροχή φορολογικών κινήτρων σε τομείς ειδικού

ενδιαφέροντος για το κράτος, που να απευθύνονται

τόσο σε Κύπριους όσο και σε ξένους επενδυτές.

• Ενοποίηση των φορολογικών νομοθεσιών της άμεσης

φορολογίας και ταυτόχρονα, απλοποίηση των

νομοθεσιών.

• Υιοθέτηση των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων ως

βάση της φορολόγησης με πολύ λίγες ανάγκες για

τροποποίηση στον προσδιορισμό του φορολογητέου

εισοδήματος.

• Απλοποίηση διαδικασιών σε σχέση με την ετοιμασία

και υποβολή δηλώσεων και οικονομικών καταστάσεων

στο Τμήμα Φορολογίας

• Ενίσχυση της φορολογικής δικαιοσύνης

ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗ ΤΗΣ ΜΈΧΡΙ

ΣΤΙΓΜΉΣ ΠΟΡΕΊΑΣ

Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας από τις μέχρι

τώρα εξαγγελίες από τις ομάδες εργασίας που

ανέλαβαν το έργο της Φορολογικής Μεταρρύθμισης;

Πιστεύετε ότι έχουν ληφθεί υπόψη οι

βασικές αρχές και τα ζητούμενα που τέθηκαν

στην αρχή της διαδικασίας;

Οι εντυπώσεις μου είναι ανάμικτες. Από τη μια, χαίρομαι

που η εισήγηση μου (και άλλων) για κατάργηση της

φορολόγησης των λογιζόμενων μερισμάτων και της

εισαγωγής της φορολόγησης με 5% επί των πραγματικών

μερισμάτων, έχει υιοθετηθεί. Αυτό πιστεύω

είναι το πιο θετικό σημείο της όλης εξαγγελίας. Από

την άλλη όμως έχω απογοητευτεί από το γεγονός ότι

όλες οι υπόλοιπες παράμετροι που είχαν τεθεί ως

μέρος της αναμενόμενης «ολιστικής» μεταρρύθμισης,

απουσιάζουν πλήρως από τις εξαγγελίες.

Το πιο απογοητευτικό όμως, ακούγοντας τους φίλτατους

συναδέλφους που ενεργούν ως εξωτερικοί σύμβουλοι

του φορέα που ανέλαβε τη μελέτη της φορολογικής

μεταρρύθμισης, είναι ότι δεν τους ανατέθηκαν καν

τέτοιοι όροι εντολής. Συνεπώς, συγκρίνοντας τις προεκλογικές

εξαγγελίες και δεσμεύσεις με το τι ανατέθηκε

τελικά να εξεταστεί, υπάρχει ένα τεράστιο κενό και μια

αθέτηση υποσχέσεων / δεσμεύσεων από πλευράς της

Εκτελεστικής εξουσίας.

ΦΟΡΟΛΌΓΗΣΗ ΦΥΣΙΚΏΝ

ΠΡΟΣΏΠΩΝ

Σε σχέση με τη φορολόγηση των φυσικών

προσώπων, ποια σημεία θα αλλάζατε για να

επιτευχθεί μεγαλύτερη δικαιοσύνη και αποτελεσματικότητα

στο σύστημα;

• Θεωρώ ότι το κόστος ζωής έχει αυξηθεί τόσο (από

το έτος 2002) που δικαιολογεί μια σημαντική αύξηση

του αφορολόγητου ποσού.

Η ΚΑΤΆΡΓΗΣΗ

ΤΗΣ

ΛΟΓΙΖΌΜΕΝΗΣ

ΔΙΑΝΟΜΉΣ

ΜΕΡΙΣΜΆΤΩΝ ΚΑΙ

Η ΦΟΡΟΛΌΓΗΣΗ

ΤΩΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΏΝ

ΜΕ 5% ΕΊΝΑΙ

ΤΟ ΠΙΟ ΘΕΤΙΚΌ

ΣΤΟΙΧΕΊΟ ΤΩΝ

ΕΞΑΓΓΕΛΙΏΝ –

ΑΛΛΆ ΕΊΝΑΙ ΚΑΙ

ΤΟ ΜΌΝΟ ΠΟΥ

ΑΝΤΑΠΟΚΡΊΝΕΤΑΙ

ΣΤΙΣ ΑΡΧΙΚΈΣ

ΥΠΟΣΧΈΣΕΙΣ

• Θεωρώ επίσης σημαντικό όπως η φορολόγηση γίνεται

επί μιας απλής βάσης και με εύκολες / αυτόματες διαδικασίες

(να θυμίσω ότι οι εκπτώσεις και οι πιστώσεις

προϋπήρχαν πριν το 2002 και αυτές καταργήθηκαν

επειδή δημιουργούσαν διοικητικό κόστος και ταλαιπωρία).

Εάν θέλουμε να δημιουργήσουμε μια νέα βάση

φορολόγησης (π.χ. οικογενειακό εισόδημα κ.λπ) θα

πρέπει η διαδικασία υποβολής δήλωσης και εξακρίβωσης

των στοιχείων να γίνεται με δεδομένα που ήδη

υπάρχουν σε κυβερνητικές πλατφόρμες/π.χ. Tax for

all (δηλώσεις συζύγου/δημογραφικά δεδομένα κ.λπ.).

• Τέλος, θεωρώ ότι οι κλίμακες φορολόγησης 20%-

25%-30% θα έπρεπε να έχουν μεγαλύτερο εύρος και

ότι ο συντελεστής του 35% θα έπρεπε να καταργηθεί

πλήρως, ως ένα σημαντικό αντιστάθμισμα: (α) των

επερχόμενων πράσινων φορολογιών, (β) των υπόλοιπων

έμμεσων φόρων και τελών που πληρώνει ο

καταναλωτής και (γ) της αύξησης στο κόστος ζωής.

ΕΤΑΙΡΙΚΌΣ ΦΌΡΟΣ 15%

Το προτεινόμενο πλαίσιο για εταιρικό φόρο

στο 15% αποτελεί σημείο αντιπαράθεσης.

Πιστεύετε ότι αυτή η αλλαγή ευνοεί ή αποδυναμώνει

την Κύπρο ως επιχειρηματικό κέντρο;

Ποια ισορροπία πρέπει να επιτευχθεί ανάμεσα

στην ανταγωνιστικότητα και τη συμμόρφωση

με διεθνείς πρακτικές;

Ο συντελεστής του 15% δεν έχει να κάνει με τις διεθνείς

πρακτικές. Και για να είμαστε ειλικρινείς, πιστεύω ότι

κανένας δεν θα τον είχε φέρει στο τραπέζι εάν δεν

ετίθετο το θέμα της φορολόγησης των πολυεθνικών

εταιρειών! Προσωπικά πιστεύω ότι ο υφιστάμενος

συντελεστής 12,5% δεν θα πρέπει να τροποποιηθεί

ώστε να διατηρήσουμε το προφίλ του σταθερού φορολογικού

καθεστώτος και δεδομένου του ανταγωνισμού

που διατηρεί χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές,

θα υπάρχει περαιτέρω διεύρυνση του χάσματος, όσον

αφορά ξένες εταιρείες που θέλουν να δραστηριοποιηθούν

στην Κύπρο. Τώρα, από την πλευρά του Κύπριου

φορολογούμενου, ο οποίος σήμερα φορολογείται με

ένα συνολικό, ελάχιστο φόρο περίπου 23%, το να έχει

15% + 5% = 20% συνολική φορολογία, δεν πιστεύω

ότι θα αποτελεί πρόβλημα.

ΜΕΡΊΣΜΑΤΑ ΚΑΙ

NON DOMICILE

Η φορολόγηση μερισμάτων αποτελεί κρίσιμο

θέμα που επηρεάζει άμεσα την ανταγωνιστικότητα

της Κύπρου. Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να

διατηρηθεί η ισορροπία ανάμεσα σε Κύπριους

και ξένους επενδυτές, χωρίς να δημιουργούνται

αδικίες ή αντικίνητρα;

Με το υφιστάμενο φορολογικό σύστημα, ο Κύπριος

φορολογούμενος επιχειρηματίας έχει ένα ελάχιστο

συνολικό φόρο 23% (και ανώτατο συντελεστή 35%

επί των προσωπικών εισοδημάτων του) σε σύγκριση με

12,5% και 17,5% (35% x 50% έκπτωση υπό κάποιες

προϋποθέσεις) αντίστοιχα. Αντιλαμβάνεστε ότι αυτό

δημιουργεί άνιση μεταχείριση και αθέμιτο ανταγωνισμό,

EconomyToday 15


COVER STORY

αφού οι εταιρείες ξένων συμφερόντων έχουν διεισδύσει

πλέον σε όλο το φάσμα της κυπριακής οικονομίας και

ανταγωνίζονται τον Κύπριο επί μη ίσων όρων!

Εάν, με το νέο σύστημα φορολόγησης , η διαφορά των

10,5 μονάδων φορολόγησης στους επιχειρηματίες

(23% - 12,5%) μειωθεί στο 5% (ήτοι η διαφορά στη

φορολόγηση των μερισμάτων – δεδομένης της διατήρησης

του καθεστώτος του Nom Dom), τότε, παρόλο

που διατηρείται ακόμα κάποια διαφοροποίηση, αυτή

ενδεχομένως να είναι ανεκτή από τον Κύπριο επιχειρηματία,

ως η «εισφορά» του στη προσέλκυση ξένων

επιχειρήσεων, για το καλό του τόπου. Εκείνο όμως που

προέχει και δυστυχώς απέχει από τις εξαγγελίες, είναι

η υιοθέτηση φορολογικών κινήτρων σε τομείς ειδικού

ενδιαφέροντος για το κράτος και την οικονομία. Εάν αυτά

τα κίνητρα υιοθετηθούν τότε θα πρέπει να απευθύνονται

προς όλες τις επιχειρήσεις ανεξαρτήτως εάν είναι

Κύπριοι ή όχι και χωρίς έμμεσα, να φωτογραφίζονται

οι ξένοι επιχειρηματίες.

ΟΛΙΣΤΙΚΉ ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗ

Ο Υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός ανέφερε

ότι πρόκειται περισσότερο για διορθωτικές

κινήσεις παρά για μια ολιστική μεταρρύθμιση

κατά την ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Κύπρου

στις 2 Απριλίου, αφού το κυπριακό φορολογικό

μοντέλο είναι γενικά επιτυχημένο. Συμφωνείτε

με αυτή την άποψη ή το θεωρείτε πισωγύρισμα

από τον αρχικό αντικειμενικό στόχο;

Θεωρώ ότι ο κύριος Κεραυνός μάς είπε την αλήθεια: ότι

ακριβώς είναι «διορθωτικές κινήσεις»! Εξάλλου αυτό

είναι εξοφθαλμοφανές. Το ερώτημα είναι, γιατί τότε,

μέχρι και πρόσφατα / μετεκλογικά, γίνονταν δηλώσεις

και αφήνονταν οι εντυπώσεις για μια «ολιστική» προσέγγιση

ή για έναν «μετασχηματισμό»; Μήπως, οι άμεσες

διορθωτικές κινήσεις είναι απλά για να δικαιολογήσουν

τις επερχόμενες πράσινες φορολογίες;

Όσον αφορά το φορολογικό μοντέλο μας, αυτό κτίστηκε

αρχές του 2000 έχοντας άλλα γεωοικονομικά

και γεωπολιτικά δεδομένα. Εάν ήταν πετυχημένο ήταν

επειδή μέχρι πριν μερικά χρόνια ακόμα είχαμε ρωσικά

συγκροτήματα στην Κύπρο και στη συνέχεια και άλλων

χωρών. Ρωτήστε και τον Κύπριο επιχειρηματία όμως

να σας πει εάν είναι γενικά πετυχημένο. Προς τι τότε η

αλλαγή στη φορολόγηση των μερισμάτων αφού έχουμε

επιτυχημένο μοντέλο;

Σαφώς και θεωρώ λοιπόν ότι υπάρχει ένα πισωγύρισμα

σε σχέση με τον αρχικό αντικειμενικό στόχο. Κανένας

μας δεν υπονόησε ότι θα χρειαστεί να αλλάξουμε τα

πάντα στο φορολογικό μας σύστημα, αλλά το να γίνει

ολιστική επανεξέταση και τροποποίηση με βάση τα

δεδομένα των επόμενων 20 ετών, θεωρώ ότι είναι

άκρως επιβεβλημένο.

Το απαράδεκτο για μένα όμως είναι το γεγονός ότι

δεν έχει ζητηθεί έστω να εξεταστούν όλες εκείνες οι

παράμετροι που έχουμε επιτακτικά ζητήσει ως μέρος

μιας «ολιστικής» μεταρρύθμισης, οι πλείστες εκ των

οποίων θα επιφέρουν σημαντική μείωση στο διοικητικό

κόστος τόσο του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα,

16 EconomyToday

Η ΑΎΞΗΣΗ ΤΟΥ

ΕΤΑΙΡΙΚΟΎ ΦΌΡΟΥ

ΣΤΟ 15% ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ

ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΈΝΗ

ΑΠΌ ΚΆΠΟΙΑ

ΔΙΕΘΝΉ ΠΡΑΚΤΙΚΉ

– ΘΑ ΈΠΡΕΠΕ ΝΑ

ΕΊΧΑΜΕ ΔΙΑΤΗΡΉΣΕΙ

ΤΟ 12,5% ΚΑΙ ΝΑ

ΕΝΙΣΧΎΣΟΥΜΕ ΆΛΛΑ

ΚΊΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΝΑ

ΠΑΡΑΜΕΊΝΟΥΜΕ

ΕΛΚΥΣΤΙΚΟΙ

προσφέροντας έτσι μια περαιτέρω «έμμεση» μείωση

του φορολογικού βάρους.

ΑΠΛΟΠΟΊΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΏΝ

Πώς μπορεί να αποφευχθεί η γραφειοκρατία

στο φορολογικό πλαίσιο και η δημιουργία

γκρίζων σημείων; Ποιες διαδικασίες θα μπορούσαν

να απλοποιηθούν για να μειωθεί το διοικητικό κόστος

- άρα και το φορολογικό βάρος - και να συνδέεται η

φορολογική συμμόρφωση με την παραγωγικότητα

των επιχειρήσεων;

Κατ’ αρχήν να αναφέρω ότι υπάρχουν αρκετά γκρίζα

σημεία σε πολλά σημεία των νόμων εξ ου και έχουμε

τόσο μεγάλο αριθμό ενστάσεων από φορολογούμενους

προς τον Έφορο Φορολογίας και άλλες τόσες

πολλές προσφυγές στη Δικαιοσύνη (Εφ. Συμβούλιο και

Διοικητικό Δικαστήριο). Η ενοποίηση των νόμων και

η απλοποίησή τους, θέτοντας πιο ξεκάθαρα κριτήρια

για κάθε γκρίζο σημείο, θα επιφέρει σημαντική μείωση

στο διοικητικό κόστος.

Ένα κλασικό παράδειγμα αφορά τη φορολόγηση κερδών

με φόρο εισοδήματος Vs κεφαλαιουχικό φόρο. Μια

απλή ρύθμιση θα ήταν όπως ο συντελεστής να είναι ο

ίδιος, ειδικότερα τώρα με την εξαγγελία του εταιρικού

φόρου σε 15%, γιατί να μη μειωθεί και ο κεφαλαιουχικός

φόρος στο 15%; Μια τέτοια ρύθμιση θα επέφερε

ταχεία εξέταση των υποθέσεων διάθεσης ακίνητης

ιδιοκτησίας και άμεσης καταβολής των σχετικών φόρων.

Ένα άλλο κλασικό παράδειγμα αφορά την υιοθέτηση

των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (ΔΛΠ) ως τη βάση

φορολόγησης. Ενώ για 20 και πλέον χρόνια, αποδεχόμαστε

τα ΔΛΠ ως βάση φορολόγησης των μερισμάτων

με 17% (έστω με 2-3 αναπροσαρμογές μόνο), αυτό

δεν γίνεται για σκοπούς προσδιορισμού του φόρου

εισοδήματος έχοντας σωρεία αναπροσαρμογών και

περιορισμό στα εκπιπτόμενα έξοδα μιας επιχείρησης.

Κλασικό παράδειγμα οι λογιστικές αποσβέσεις επί

στοιχείων παγίου ενεργητικού, οι οποίες δεν γίνονται

αποδεκτές για σκοπούς του φόρου εισοδήματος και

απαιτείται ο εκ νέου υπολογισμός τους ως «κεφαλαιουχικές

εκπτώσεις» με άλλους συντελεστές, μια διαδικασία

που πολλές φορές αφορά πολυσέλιδες αναλύσεις.

Ένα άλλο κλασικό παράδειγμα, αφορά τον χρόνο υποβολής

της φορολογικής δήλωσης μιας επιχείρησης και

της πληρωμής του φόρου της. Μια διαδικασία η οποία

αποτελεί «παγίδα» και σοβαρό πρόβλημα εξέτασης

και είσπραξης των φόρων. Ενώ λοιπόν μια επιχείρηση

δικαιούται να υποβάλει τη φορολογική της δήλωση

μέχρι και 15 μήνες μετά τη λήξη του φορολογικού

έτους, καλείται να προπληρώσει τους φόρους της

εντός 7-8 μηνών από τη λήξη του φορολογικού έτους

με κίνδυνο να έχει μέχρι και 10% επιβάρυνση και άλλα

πρόστιμα και τόκο (σύνηθες φαινόμενο). Η φορολογική

δήλωση και η καταβολή του φόρου θα έπρεπε να γίνεται

στο ίδιο χρονικό σημείο όπως γίνεται και με τους

μισθωτούς (π.χ. μέχρι την 31.12.) και όσοι δύνανται να

προπληρώσουν π.χ. σε 7-8 μήνες (παράλληλα με την

υποβολή της φορολογικής τους δήλωσης), να έχουν

και σχετική έκπτωση!

Αναλογιστείτε λοιπόν, εάν με την απλοποίηση του

νομοθετικού πλαισίου και των διαδικασιών εξοικονομηθεί

ένα 20%-30% στη διαδικασία ετοιμασίας,

υποβολής και εξέτασης των φορολογικών δηλώσεων

και αποφευχθούν οι φορολογικές παγίδες στους

φορολογούμενους και εισπράττει το δημόσιο με μια

διαδικασία αυτοφορολογίας και όπου δύναται και

προκαταβολικά. Δεν θα ήταν μια σημαντική ανακούφιση

για τις επιχειρήσεις και το δημόσιο;

ΤΟ ΌΡΑΜΑ 2035

Ας πάμε ξανά στις προεκλογικές εξαγγελίες. Τα

προεκλογικά προγράμματα όλων των υποψηφίων

είχαν σχεδόν ως επίκεντρο το Όραμα 2035.

Ποια θεωρείτε ότι πρέπει να είναι η σύνδεση

της φορολογικής μεταρρύθμισης με το Όραμα

2035; Πώς μπορεί ένα σύγχρονο φορολογικό

πλαίσιο να συμβάλλει στην επίτευξη των μακροπρόθεσμων

στόχων της χώρας;

Από τη στιγμή που το Όραμα 2035 αφορά τη «βιώσιμη

ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας, της οποίας το

όραμα είναι η μετατροπή της Κύπρου σε ένα «Αειφόρο

Επιχειρηματικό και Εμπορικό Κέντρο της Ευρώπης»,

ασφαλώς και μια ολιστική μεταρρύθμιση και ένας μετασχηματισμός

θα χωρούσε κάλλιστα στο όραμα αυτό

σε αντίθεση με τις «κάποιες διορθωτικές κινήσεις» στις

οποίες αναφέρεται ο αγαπητός Υπουργός Οικονομικών.

Συνεπώς, είναι καθαρά θέμα «οράματος» και αντίληψης

εάν οι διοικούντες βλέπουν τον «μετασχηματισμό» όπως

Η ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉ

ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗ ΔΕΝ

ΕΊΝΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΉ

ΈΝΝΟΙΑ: ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ

ΕΦΑΡΜΌΖΕΤΑΙ ΑΠΌ

ΤΗ ΝΟΜΟΘΕΣΊΑ

ΩΣ ΤΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΈΣ

ΤΟΥ ΤΜΉΜΑΤΟΣ

ΦΟΡΟΛΟΓΊΑΣ.

ΌΤΑΝ Ο

ΦΟΡΟΛΟΓΟΎΜΕΝΟΣ

ΝΙΏΘΕΙ ΌΤΙ

ΑΔΙΚΕΊΤΑΙ,

ΑΠΟΜΑΚΡΎΝΕΤΑΙ

ΚΑΙ ΑΠΌ ΤΗ

ΣΥΜΜΌΡΦΩΣΗ

τον περιγράφω πιο πάνω, ως ένα σοβαρό εργαλείο που

μπορεί να συνεισφέρει στο Όραμα 2035.

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉ ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗ

Ο όρος «φορολογική δικαιοσύνη» χρησιμοποιείται

συχνά, αλλά τι ακριβώς εννοούμε με αυτόν;

Πώς μπορεί να ενσωματωθεί ουσιαστικά και

εμπράκτως στη φορολογική μεταρρύθμιση ώστε

να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις;

Και καταλήγουμε σε ένα σύνθετο και συνάμα σημαντικό

θέμα, αυτό της φορολογικής δικαιοσύνης, η οποία δεν

αφορά μόνον, τα δικαστήρια.

Η φορολογική δικαιοσύνη ξεκινά από την ίδια τη νομοθεσία.

Εάν ο φορολογούμενος νιώθει ότι αδικείται ή / και

ταλαιπωρείται, δεν βοηθά στη φορολογική συνείδηση

και τότε ξεκινά η διάθεση για φοροαποφυγή και φοροδιαφυγή.

Εδώ εισέρχεται η όλη ανάγκη για απλοποίηση

και του φορολογικού πλαισίου και η εξάλειψη της άνισης

μεταχείρισης των Κύπριων με των ξένων.

Στη συνέχεια έχουμε τη δημόσια υπηρεσία και την

αντιμετώπιση του φορολογούμενου από το Τμήμα Φορολογίας.

Οι επιβολή πρόσθετων φορολογιών χωρίς

διεξαγωγή δέουσας έρευνας, με «προστατευτικές»

φορολογίες με εξαναγκασμό του φορολογούμενου

να προβεί σε ένσταση, η υπέρβαση εξουσίας και η

επιβολή εξοντωτικών φορολογιών, αυξάνει την αντιπαράθεση

και συσσωρεύει ενστάσεις και προσφυγές

στα δικαστήρια.

EconomyToday 17


COVER STORY

Η ΦΟΡΟΛΟΓΊΑ ΠΡΈΠΕΙ

ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΕΡΓΑΛΕΊΟ

ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ,

ΌΧΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ

Ο Γενικός Διευθυντής του ΣΕΛΚ, ΚΥΡΙΆΚΟΣ ΙΟΡΔΆΝΟΥΣ, μιλά στο

Economy Today για το διακύβευμα της φορολογικής μεταρρύθμισης, τις

αδυναμίες της διαδικασίας, τη θέση του Συνδέσμου για το αφορολόγητο και

την ανάγκη για ένα σύγχρονο, απλό και λειτουργικό φορολογικό σύστημα.


Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΌΤΗΤΑ

ΤΟΥ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΎ

ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ

ΕΠΙΒΑΡΎΝΕΙ

ΤΌΣΟ ΤΟΥΣ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΊΕΣ

ΌΣΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ

ΦΟΡΟΛΟΓΟΎΜΕΝΟΥΣ

Η

φορολογική μεταρρύθμιση στην Κύπρο

βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Με

τη δημόσια διαβούλευση να έχει ολοκληρωθεί

και τα νομοσχέδια να ετοιμάζονται

για κατάθεση στη Βουλή, ο δημόσιος

διάλογος κορυφώνεται. Ο Σύνδεσμος Εγκεκριμένων

Λογιστών Κύπρου (ΣΕΛΚ), ένας από τους βασικότερους

τεχνοκρατικούς φορείς του τόπου, δεν μένει σιωπηλός.

Ο Γενικός Διευθυντής του ΣΕΛΚ, Κυριάκος Ιορδάνους,

μιλά στο Economy Today με σαφήνεια και χωρίς

περιστροφές υπογραμμίζοντας ότι «Η φορολογία δεν

είναι εργαλείο κοινωνικής πολιτικής, είναι εργαλείο

ανάπτυξης». Με αυτό το ξεκάθαρο στίγμα, αναλύει

γιατί το προτεινόμενο πλαίσιο δεν είναι ολιστικό, πώς

μπορεί να μειωθεί το διοικητικό κόστος για τις επιχειρήσεις

και γιατί η αύξηση του αφορολόγητου πρέπει

να συνοδεύεται από ρεαλισμό, λειτουργικότητα και όχι

από αποσπασματικές εκπτώσεις.

18 EconomyToday

EconomyToday 19


COVER STORY

Ας ξεκινήσουμε με μια λίγο προβοκατόρικη

ερώτηση. Υπάρχουν διάφορες τοποθετήσεις

από φορείς που δεν είναι ικανοποιημένοι από

την απλοποίηση του φορολογικού πλαισίου,

υποστηρίζοντας ότι δεν διευκολύνεται η φορολογική

συμμόρφωση των επιχειρήσεων. Αυτό

δημιουργεί περαιτέρω διοικητικό φόρτο και

φορολογικό βάρος. Θα μπορούσε κάποιος να

ισχυριστεί ότι η πολυπλοκότητα της φορολογικής

συμμόρφωσης ευνοεί κάποια μέλη σας, ώστε

να έχουν περισσότερη δουλειά και εισοδήματα,

καθώς ο φορολογικός σύμβουλος ή ο λογιστής

καθίστανται απαραίτητοι για τις επιχειρήσεις.

Πώς αντιλαμβάνεστε αυτή την κριτική και τι

εισηγείστε εσείς ως ΣΕΛΚ για την απλοποίηση

του φορολογικού πλαισίου;

Πράγματι, η ερώτησή σας μπορεί να έχει ψήγματα

αληθοφάνειας, όμως πόρρω απέχει από την πραγματικότητα.

Τόσο ο ΣΕΛΚ όσο και τα μέλη μας επιθυμούν

όπως έχουμε ένα όσο το δυνατόν πιο απλοποιημένο,

ξεκάθαρο, μηχανογραφημένο και λειτουργικό φορολογικό

πλαίσιο, έτσι ώστε να διευκολύνεται η εργασία

τους και η υπηρεσία που παρέχουν στον φορολογούμενο

μακριά από αβεβαιότητα και προβληματισμό.

Η αχρείαστη γραφειοκρατία και πολυπλοκότητα του

φορολογικού συστήματος επιφορτίζει με περισσότερο

κόστος, χρόνο και ευθύνη τον επαγγελματία λογιστή

χωρίς την αντίστοιχη δυνατότητα ανάκτησής τους,

ενώ δυσκολεύει την απρόσκοπτη εξυπηρέτηση του

φορολογούμενου, ανεξάρτητα από το αν είναι Κύπριος

κάτοικος ή επενδυτής.

Έχουμε υποβάλει κατ’ επανάληψη προτάσεις για απλοποίηση

πλαισίου οι οποίες θα μπορούσαν να προέλθουν

μέσα από διάφορες ρυθμίσεις. Ευελπιστώ ότι στο

πλαίσιο της φορολογικής μεταρρύθμισης θα υπάρξει

πρόοδος στο θέμα αυτό.

Από τη στιγμή που τέθηκε στο τραπέζι το μεγαλεπήβολο

πρότζεκτ της φορολογικής μεταρρύθμισης,

ποιες ήταν οι προσδοκίες σας ως

ΣΕΛΚ και πώς σας φαίνεται η διαδικασία που

ακολουθήθηκε μέχρι σήμερα; Θεωρείτε ότι η

προσέγγιση που ακολουθήθηκε είναι επαρκής

ή πιστεύετε ότι πρέπει να αγγίξουν και άλλα

σημεία, όπως ο ΦΠΑ ή άλλες παραμέτρους,

για να καταστεί η μεταρρύθμιση πραγματικά

«ολιστική»;

Καταρχάς επιτρέψετέ μου να σημειώσω την ευαρέσκεια

και την ικανοποίηση του ΣΕΛΚ για το γεγονός

ότι, μετά από αρκετά χρόνια, η Κυβέρνηση εισάκουσε

τις εισηγήσεις μας και προχώρησε στην εκπόνηση του

έργου αυτού.

Παρά το γεγονός ότι, εν τέλει, το έργο δεν αποτελεί

καθαυτό μετασχηματιστικό έργο και ούτε έχει μιαν

ολιστική προσέγγιση, αλλά περιορίζεται σε συγκεκριμένες

ρυθμίσεις, εντούτοις αποτελεί ένα καλό σημείο

εκκίνησης για την αναθεώρηση του όλου πλαισίου.

Κατά την άποψή μας, θα ήταν καλύτερα αν είχε προηγηθεί

ένας προκαταρκτικός, τουλάχιστον, διάλογος με

20 EconomyToday

Η ΦΟΡΟΛΟΓΊΑ

ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΕΊΝΑΙ

ΕΡΓΑΛΕΊΟ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ

ΑΝΆΠΤΥΞΗ, ΌΧΙ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΆΣΚΗΣΗ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ

τα άμεσα ενδιαφερόμενα μέρη για να χαρτογραφηθεί

με περισσότερη σαφήνεια η προσέγγιση του έργου, να

ξεκαθαριστούν οι στόχοι του έργου και η βάση πάνω

στην οποία θα στηριχτεί το αναθεωρημένο φορολογικό

σύστημα. Αντ’ αυτού, ζητήθηκε όπως υποβληθούν

εισηγήσεις από οποιονδήποτε ήθελε να προτείνει κάτι,

με αποτέλεσμα να υπάρξει μια μεγάλη συλλογή από

φοροελαφρυντικές και φοροαπαλλακτικές προτάσεις,

ενδεχομένως δυσκολεύοντας το έργο της Ομάδας Έργου.

Επίσης, διατηρούμε τη γνώμη ότι είναι απαραίτητη η

ολιστική προσέγγιση προς το έργο, για όλα τα είδη των

φόρων που συνθέτουν τα κρατικά έσοδα, με έμφαση

στην απλοποίηση του συστήματος, στην ενοποίηση ή

κατάργηση φορολογιών, καθώς και συγκεκριμένων

προνοιών που επιφέρουν περιπλοκότητα, στην περισσότερη

ευελιξία στις διαδικασίες, στον περιορισμό

της γραφειοκρατίας και ασφαλώς στην εδραίωση της

σταθερότητας και της προβλεψιμότητας όλου του

φορολογικού πλαισίου. Αναμέναμε επίσης να δούμε

προτάσεις οι οποίες θα μειώσουν το ολοένα αυξανόμενο

τα τελευταία χρόνια διοικητικό κόστος συμμόρφωσης

των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ) που αδιαμφισβήτητα

αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της κυπριακής

οικονομίας, ενώ την ίδια ώρα να διατηρηθούν τα συγκριτικά

και ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας

μας για ξένους επιχειρηματίες, λαμβάνοντας υπόψη το

έντονα μεταβαλλόμενο διεθνές σκηνικό.

Η ΚΑΤΆΡΓΗΣΗ ΤΗΣ


ΔΙΑΝΟΜΉΣ

ΜΕΡΙΣΜΆΤΩΝ

ΕΊΝΑΙ ΈΝΑ ΘΕΤΙΚΌ

ΒΉΜΑ ΠΡΟΣ

ΈΝΑ ΠΙΟ ΔΊΚΑΙΟ

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ

ΣΎΣΤΗΜΑ

Ο Υπουργός Οικονομικών, εμμέσως πλην σαφώς,

απορρίπτει τη θέση σας για το κατώτατο

φορολογικό εισόδημα των 22.500 ευρώ,

σημειώνοντας στις 2 Απριλίου ότι η αύξηση

του αφορολόγητου πέραν των προτεινόμενων

20.500 ευρώ θα οδηγούσε σε περιπέτειες την

κυπριακή οικονομία. Πώς απαντάτε σε αυτή

την τοποθέτηση και ουσιαστικά απόρριψη της

θέσης του ΣΕΛΚ;

Καταρχήν, πεποίθηση του ΣΕΛΚ είναι ότι η Φορολογία

αποτελεί εργαλείο για πλαισίωση πολιτικών για την οικονομική

ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση του Κράτους

και ΌΧΙ εργαλείο για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής

από την εκάστοτε κυβέρνηση. Τα δημοσιονομικά έσοδα

θα καθορίσουν το επίπεδο της κοινωνικής πολιτικής,

στο πλαίσιο των δυνατοτήτων και των προτεραιοτήτων

του Κράτους.

Στο πλαίσιο αυτού του αξιώματος, ο ΣΕΛΚ, ως θέμα

αρχής, δεν συμφωνεί με την αύξηση του αφορολόγητου

ποσού, καθώς κρίνει ότι αυτό καλύπτει σε μεγάλο βαθμό

διάφορες άλλες κοινωνικές παροχές, ενώ εξαιρεί από

τη φορολόγηση πέραν του 45% του εργατικού δυναμικού.

Αναγνωρίζουμε όμως ότι, το όριο των €19.500

τέθηκε πριν από 22 χρόνια και ότι ίσως να χρειάζεται

μια μικρή τιμαριθμική αναπροσαρμογή.

Από την άλλη, είδαμε στην πρόταση της Κυβέρνησης

την εισαγωγή διάφορων φορολογικών εκπτώσεων οι

οποίες αυξάνουν στην ουσία το αφορολόγητο ποσό, ενώ

παράλληλα, επιφέρουν περισσότερη οργανολειτουργική

πολυπλοκότητα, με την οποία δεν είμαστε σύμφωνοι.

Συνεπώς, αντιλαμβανόμενoι και την κοινωνική διάσταση,

με σκοπό να βρούμε μια «χρυσή τομή», προτείναμε

όπως το αφορολόγητο αυξηθεί στις €22.000 και να

απαλειφθούν οι προτεινόμενες φορολογικές εκπτώσεις.

Άρα, η δική μας εισήγηση είναι πιο «συντηρητική»

από αυτήν που πρότεινε η κυβέρνηση, και ίσως πιο

λειτουργική και πιο στοχευμένη.

Η κατάργηση της λογιζόμενης διανομής μερισμάτων

αποτελεί μια σημαντική αλλαγή στην

οποία συμφωνείτε. Πώς εκτιμάτε ότι αυτή η

κίνηση θα επηρεάσει τη συμπεριφορά των

επιχειρήσεων, ειδικά όσον αφορά το δίλημμα

«μισθός ή μέρισμα»; Θεωρείτε ότι η αλλαγή αυτή

μπορεί να έχει επιπτώσεις στο πώς οι μέτοχοι

των εταιρειών δηλώνουν τα εισοδήματά τους;

Καταρχάς συμφωνούμε με την κατάργηση της λογιζό-

EconomyToday 21


COVER STORY

μενης διανομής μερισμάτων, καθότι αποτελούσε μια

αναχρονιστική και άδικη ρύθμιση.

Αντιλαμβάνομαι ότι, το ερώτημά σας συνδυάζει τη

μείωση της Έκτακτης Αμυντικής Εισφοράς από το 17%

στο 5% στα μερίσματα. Ασφαλώς και η επιθυμία του

ΣΕΛΚ είναι η μείωση της φορολογίας αυτής, η οποία

αφορά ουσιαστικά τους μετόχους/ιδιοκτήτες των επιχειρήσεων

μόνο και όχι όλους τους φορολογούμενους.

Βέβαια το ποσοστό του 5% αλλάζει σημαντικά τη φορολογική

εξίσωση προς όφελος του ντόπιου επιχειρηματία

και φορολογικού κάτοικου. Ευελπιστώ ότι, η πιο πάνω

ρύθμιση θα υποκινήσει τυχόν επιχειρηματίες που δηλώνουν

ως φορολογική έδρα τρίτη χώρα, να μεταφέρουν

τη φορολογική τους κατοικία στην Κύπρο. Από την άλλη,

φαίνεται να υπάρχει ο κίνδυνος στον οποίο αναφέρεστε,

αφού στην πρότασή της η ίδια η κυβέρνηση εισάγει

αντι-καταχρηστικές πρόνοιες για έλεγχο τυχόν τέτοιων

περιπτώσεων. Διατηρούμε τους προβληματισμούς

μας για τις πρόνοιες αυτές. Άρα, κατά την άποψή μου,

χρειάζεται καλύτερη επεξεργασία τής συγκεκριμένης

πρόνοιας από όλες τις πλευρές, η οποία, όπως είναι

εν πρώτοις διατυπωμένη, ενδεχομένως να περιπλέκει

τη λειτουργικότητα και τον έλεγχο του συγκεκριμένου

σημείου, ενώ ίσως να εμπεριέχει και στοιχεία μη ίσης

μεταχείρισης μεταξύ των φορολογούμενων.

22 EconomyToday


ΕΤΑΙΡΙΚΟΎ

ΦΌΡΟΥ ΠΡΈΠΕΙ

ΝΑ ΣΥΝΟΔΕΎΕΤΑΙ

ΑΠΌ ΜΈΤΡΑ ΠΟΥ

ΕΝΙΣΧΎΟΥΝ ΤΗΝ

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΌΤΗΤΑ

ΤΗΣ ΚΎΠΡΟΥ

Το προτεινόμενο πλαίσιο για εταιρικό φόρο στο

15% αποτελεί σημείο αντιπαράθεσης. Πιστεύετε

ότι αυτή η αλλαγή ευνοεί ή αποδυναμώνει την

Κύπρο ως επιχειρηματικό κέντρο, απαλείφοντας

τις όποιες αναφορές ως φορολογικού παραδείσου;

Ποια ισορροπία πρέπει να επιτευχθεί

ανάμεσα στην ανταγωνιστικότητα και τη συμμόρφωση

με τις διεθνείς πρακτικές;

Η θέση του ΣΕΛΚ λέει ότι ο φορολογικός συντελεστής

θα ήταν ορθότερο να παραμείνει στα σημερινά του

επίπεδα, ήτοι στο 12,5%. Τώρα, αν η αύξηση στο 15%

αποτελεί πολιτική απόφαση με σκοπό να ρυθμιστούν

άλλες παράμετροι, τότε τα πράγματα είναι διαφορετικά,

κάτι το οποίο αντιλαμβανόμαστε.

Η ισορροπία ανάμεσα στην ανταγωνιστικότητα/ελκυστικότητα,

από τη μια και στη συμμόρφωση, από την

άλλη, αποτελεί ασφαλώς μια πολύ δύσκολη άσκηση.

Συνεπώς, οφείλουμε μεν να διαφυλάξουμε την καλή

φήμη και εικόνα της χώρας, από την άλλη δε, είναι σημαντικό

η χώρα να παραμείνει βιώσιμη επιχειρηματικά

και οικονομικά. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ως Κύπρος

είμαστε μια χώρα που «εμπορεύεται» και «εξάγει»

κυρίως υπηρεσίες σε ένα ιδιαίτερα σύνθετο διεθνές

περιβάλλον, τότε η απόφαση για αύξηση φορολογικών

συντελεστών γίνεται ακόμα πιο δύσκολη.

Αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι να καταφέρει

το Κράτος να προσφέρει την αναμενόμενη προστιθέμενη

αξία στις υπηρεσίες, δομές και υποδομές που παρέχει

στους επιχειρηματίες και στους επενδυτές, έτσι ώστε

να δικαιολογείται η αυξημένη φορολόγηση. Παράλληλα,

αντίστοιχη σημασία έχουν τα άλλα μέτρα και οι διευκολύνσεις

που το φορολογικό σύστημα παρέχει, έτσι

ώστε από τη μια να υπάρχει ένας πολύ ανταγωνιστικός

αποτελεσματικός συντελεστής (λιγότερος από τον

ονομαστικό) και από την άλλη, να υπάρχει η απαιτούμενη

διαφάνεια, σαφήνεια και ευκολία στη χρήση του

φορολογικού μας συστήματος. Καταληκτικά, θα έλεγα

πως όταν αναφερόμαστε σε διεθνείς πρακτικές, καλό

θα ήταν να βλέπαμε προς τα αντίστοιχα ολοκληρωμένα

πλαίσια και να μένουμε μόνο σε αποσπασματικά σημεία.

Επισημάνατε ότι θεμελιώδεις πυλώνες ενός

φορολογικού συστήματος αποτελούν η ανταγωνιστικότητά

του και η διατήρηση της κοινωνικής

συνοχής. Ποιες συγκεκριμένες αλλαγές θεωρείτε

κρίσιμες για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι;

Ποια είναι η θέση σας σε σχέση με το Όραμα

2035 και τη σύνδεσή του με τη φορολογική

μεταρρύθμιση;

Είμαστε θιασώτες του Οράματος 2035 και η πάγιά μας

εισήγηση, από το στάδιο της διαβούλευσης στο πλαίσιο

του έργου αυτού, ήταν όπως ο φορολογικός μετασχηματισμός

προσαρμοζόταν γύρω από το Όραμα 2035,

«ντύνοντάς το με όλους τους απαραίτητους μανδύες» με

σκοπό την περαιτέρω ενίσχυση της αποτελεσματικής του

εφαρμογής. Άρα, ίσως η συζήτηση για τη φορολογική

μεταρρύθμιση θα έπρεπε να είχε αυτό ως αφετηρία,

καλύπτοντας τους βασικούς άξονες στρατηγικής προτεραιότητας

και ενισχύοντας τους υφιστάμενους και

επιδιωκόμενους παραγωγικούς τομείς.

Βασικό στοιχείο της φορολογικής πολιτικής είναι η

σταθερότητα και η προβλεψιμότητα που εκπέμπει

κάθε φορολογικός προορισμός, συνεπώς, οι αλλαγές

που επιδιώκονται με την παρούσα εργασία θα έχουν

μια μακροχρόνια ισχύ. Άρα, με την ευκαιρία επιθυμώ

να επαναλάβω ότι η φορολογική μεταρρύθμιση θα

πρέπει να έχει ένα τέτοιο μακρόπνοο ορίζοντα, που

φρόνιμο είναι να περιλαμβάνει ρυθμίσεις σε ολόκληρο

το πλαίσιο από τώρα, παρά να γίνονται προσαρμογές

ή διορθώσεις συχνά.

Στις εισηγήσεις σας αναφέρετε ότι μια ολοκληρωμένη

φορολογική μεταρρύθμιση θα

περιλάμβανε τη θέσπιση ενός Φορολογικού

Συμβουλίου και τη ρύθμιση των Φορολογικών

Συμβούλων. Πώς θεωρείτε ότι θα συμβάλει η

δημιουργία ενός Φορολογικού Συμβουλίου στη

βελτίωση της διαφάνειας και της αποδοτικότητας

του συστήματος; Τι ακριβώς προτείνετε

σε σχέση με τη ρύθμιση των Φορολογικών

Συμβούλων και ποια προβλήματα θα επιλύσει;

Οι προτάσεις του ΣΕΛΚ για έναν ολοκληρωμένο

φορολογικό μετασχηματισμό περιλαμβάνουν 5 ενότητες,

ήτοι:

(α) τη θέσπιση ενός Φορολογικού Συμβουλίου,

(β) τη Φορολογική Δικαιοσύνη,

(γ) τη ρύθμιση των Φορολογικών Συμβούλων,

(δ) την ψηφιακή-μηχανογραφική λειτουργία του Τμήματος

Φορολογίας και

(ε) τις επιμέρους αλλαγές σε νομικά και φοροτεχνικά

θέματα, καθώς και στα εξειδικευμένα θέματα που

επιβάλλονται από τη διεθνή σκηνή, π.χ Ε.Ε., ΟΟΣΑ

κ.ά., για να προδιαγραφεί το φορολογικό σύστημα.

Έχω την ταπεινή πεποίθηση ότι, είναι αναντίλεκτη η

κοινή διαπίστωση πως η σοφία των πολλών είναι

καλύτερη από τη σοφία του ενός. Άρα, το Φορολογικό

Συμβούλιο θα είναι υπεύθυνο για τον καταρτισμό της

Εθνικής Φορολογικής Στρατηγικής, η οποία θα διέπει

το φορολογικό μέλλον της χώρας, τόσο για φοροεισπρακτικούς

σκοπούς όσο και για σκοπούς ανάπτυξης

της οικονομικής δραστηριότητας και ενίσχυσης της

θέσης της Κύπρου ως ένας διεθνής επιχειρηματικός

προορισμός κύρους και αξίας.

Πρότασή μας είναι όπως το Φορολογικό Συμβούλιο

είναι ένα επιτελικό σώμα υπό την προεδρία του

Υπουργού Οικονομικών και στο οποίο να συμμετέχουν

οι πιο αρμόδιοι φορείς όπως, π.χ το Υπουργείο

Οικονομικών, το Τμήμα Φορολογίας, το Τελωνείο, το

Δημοσιονομικό Συμβούλιο, το Συμβούλιο Οικονομίας

και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου, ως επίσης οι πιο

σχετικοί με το θέμα επαγγελματικοί και παραγωγικοί

φορείς της οικονομίας. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα

την αυξημένη συμμετοχικότητα και τη δέσμευση όλων

των φορέων προς επίτευξη κοινών στόχων, ενώ

θα επιτρέψει τη λειτουργία του κράτους σε μια πιο

μακροπρόθεσμη βάση, ενισχύοντας τη διαφάνεια,

σταθερότητα και προβλεψιμότητα της χώρας.

Σε ό,τι αφορά τη ρύθμιση των φορολογικών συμβούλων,

η Κύπρος είναι από τις ελάχιστες χώρες εντός

Ε.Ε. που δεν ρυθμίζει τους φορολογικούς συμβούλους,

κάτι που ο ΣΕΛΚ προτείνει διαχρονικά να γίνει. Τυχόν

ρύθμιση των φορολογικών συμβούλων θα έχει σημαντικά

οφέλη για την οικονομία, για τη λειτουργία του

φορολογικού συστήματος και τα φορολογικά έσοδα,

για τους φορολογούμενους και για τη φήμη και εικόνα

της χώρας γενικότερα.

Ρυθμίζοντας το επάγγελμα του φορολογικού συμβούλου:

(α) η χώρα θα έχει την ευκαιρία να ενισχύσει το περιβάλλον

συμμόρφωσης ως προς τις απαιτήσεις του

Νόμου και των διεθνών οδηγιών,

(β) οι φορολογικοί σύμβουλοι θα έχουν την υποχρέωση

να ικανοποιούν ελάχιστα κριτήρια αδειοδότησης

και λειτουργίας (π.χ εκπαίδευσης, επαγγελματικής

ασφάλισης, ικανότητας και δεοντολογίας), καθιστώντας

έτσι το σκηνικό ίσο για όλους τους συντελεστές

και πιο ασφαλές για το Κράτος και τους πελάτες των

φορολογικών συμβούλων,

(γ) θα περιοριστεί τυχόν φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή,

θέτοντας κριτήρια ελέγχου, λογοδοσίας και

κυρώσεων σε βάρος των κακώς δρώντων συμβούλων,

(δ) ενισχύεται η ποιότητα των συμβούλων και κατ’

επέκταση, του φορολογικού πλαισίου της χώρας.

EconomyToday 23


COVER STORY

24 EconomyToday

Η ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗ

ΔΕΝ ΚΤΊΖΕΤΑΙ

ΧΩΡΊΣ ΔΙΆΛΟΓΟ

ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΊΩΣΗ

Ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος διατυπώνει σοβαρές

επιφυλάξεις για την ποιότητα, τη συνταγματικότητα και τη θεσμική

αρτιότητα της φορολογικής μεταρρύθμισης, επιμένοντας ότι απαιτείται

ουσιαστικός διάλογος και ισχυρή νομική τεκμηρίωση.


Ο

Αντιπρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού

Συλλόγου, Νικόλας Τσαρδελλής,

θέτει στο επίκεντρο της φορολογικής

μεταρρύθμισης τις έννοιες

της διαφάνειας, της απλότητας και της

συνταγματικότητας. Μέσα από τη συνέντευξή του στο

Economy Today, αναδεικνύει τις θεσμικές αδυναμίες

της διαδικασίας, καταθέτει προτάσεις για ένα ενιαίο

φορολογικό νομοθέτημα, την ανάγκη για ειδικό Φορολογικό

Δικαστήριο και τη σημασία στοχευμένων

κινήτρων για Πράσινη και Ψηφιακή Μετάβαση. Πάνω

απ’ όλα, υπογραμμίζει πως μια ουσιαστική μεταρρύθμιση

δεν μπορεί να γίνει χωρίς ενεργή εμπλοκή των

νομικών και τεχνοκρατικών φορέων.

ΔΙΑΦΆΝΕΙΑ ΚΑΙ

ΔΙΑΒΟΎΛΕΥΣΗ

Έχετε επισημάνει την απουσία δημόσιας διαβούλευσης

και την έλλειψη επίσημης ανταπόκρισης

στις εισηγήσεις σας. Πώς πιστεύετε ότι

επηρεάζει αυτό τη διαφάνεια και την ποιότητα

της φορολογικής μεταρρύθμισης; Ποια είναι

τα βήματα που θεωρείτε απαραίτητα για μια

πιο ουσιαστική συμμετοχή σας στη διαδικασία;

Ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος (ΠΔΣ) έχει κατ’

επανάληψη σημειώσει ότι η επιτυχία οποιασδήποτε

Η ΕΙΣΑΓΩΓΉ

ΠΡΌΣΘΕΤΗΣ

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉΣ

ΚΛΊΜΑΚΑΣ ΓΙΑ

ΕΙΣΟΔΉΜΑΤΑ ΆΝΩ

ΤΩΝ €120.000

ΣΤΗΡΊΖΕΤΑΙ

ΣΤΗΝ ΑΡΧΉ ΤΗΣ

ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗΣ

ΚΑΙ ΌΧΙ ΣΤΗΝ

ΤΙΜΩΡΗΤΙΚΉ

ΦΟΡΟΛΌΓΗΣΗ

φορολογικής μεταρρύθμισης εξαρτάται σε μεγάλο

βαθμό από έναν ουσιαστικό και διαφανή διάλογο

με τους αρμόδιους φορείς. Η απουσία ευρύτερης

δημόσιας διαβούλευσης και η μη ενσωμάτωση εισηγήσεων

από επαγγελματικούς και τεχνοκρατικούς

Οργανισμούς, όπως ο ΠΔΣ, ενδέχεται να επηρεάσουν

αρνητικά την ποιότητα και τη θεσμική θεμελίωση των

τελικών προτάσεων. Το ίδιο παράπονο εκφράστηκε

και από άλλους επαγγελματικούς και τεχνοκρατικούς

Οργανισμούς, όπως έχει δει το φως της δημοσιότητας.

Η δημόσια διαβούλευση δεν αποτελεί μια τυπική

διαδικασία, αλλά βασικό στοιχείο της διαφάνειας,

της δημοκρατικής συμμετοχής και της κοινωνικής

αποδοχής κάθε μεταρρύθμισης, ειδικά όταν πρόκειται

για αλλαγές που επηρεάζουν τον πυρήνα της οικονομικής

δραστηριότητας. Μέχρι σήμερα, η διαδικασία

φαίνεται να μην έχει εξασφαλίσει ένα δομημένο και

συστηματικό αμφίδρομο διάλογο με τους βασικούς

εμπλεκόμενους φορείς, ενώ δεν παρατηρείται επαρκής

ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των εμπλεκόμενων

φορέων με την Ομάδα Έργου.

Για τον λόγο αυτό, θεωρούμε ιδιαίτερα χρήσιμο το

υφιστάμενο πλαίσιο εισηγήσεων να τύχει ανεξάρτητης

νομικής και φορολογικής αξιολόγησης, ώστε να

διαπιστωθεί κατά πόσον οι προτεινόμενες αλλαγές

συνάδουν με τους στόχους που είχαν τεθεί αρχικά

προς την Ομάδα Έργου. Είναι γεγονός ότι η Ομάδα

Έργου δεν είχε ενισχυθεί με νομική συμβουλευτική

υποστήριξη και συνεπώς ορισμένες προτάσεις φαίνεται

να αντίκεινται σε συνταγματικές διατάξεις ή να μην

εξυπηρετούν επαρκώς το σκοπούμενο αποτέλεσμα

ως αυτό είχε εξαγγελθεί.

Με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και του δημοκρατικού

διαλόγου, εκτιμούμε ότι θα ήταν ωφέλιμο

EconomyToday 25


COVER STORY

Η ΔΗΜΌΣΙΑ ΔΙΑΒΟΎΛΕΥΣΗ ΔΕΝ

ΕΊΝΑΙ ΤΥΠΙΚΉ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ. ΕΊΝΑΙ

ΠΥΛΏΝΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΆΝΕΙΑΣ ΚΑΙ

ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ ΑΠΟΔΟΧΉΣ

ΚΆΘΕ ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗΣ

να δημοσιοποιηθούν τα παραδοτέα του Έργου, όπως

αυτά είχαν προαναγγελθεί, προτού καταρτιστεί οποιοδήποτε

νομοθετικό πλαίσιο. Αυτό θα επιτρέψει την

ανάπτυξη μιας ουσιαστικής και ανοικτής συζήτησης

και θα ενισχύσει τη βάση τεκμηρίωσης των τελικών

προτάσεων.

Σε διαφορετική περίπτωση, υπάρχει ο κίνδυνος οι

εμπλεκόμενοι φορείς, συμπεριλαμβανομένου και του

ΠΔΣ, να κληθούν να τοποθετηθούν ή να εφαρμόσουν

προτάσεις χωρίς επαρκή τεκμηρίωση σε νομική ή

φορολογική βάση, γεγονός που ενδέχεται να δημιουργήσει

δυσκολίες στην πράξη.

ΑΠΛΟΠΟΊΗΣΗ ΚΑΙ ΕΚΣΥΓΧΡΟ-

ΝΙΣΜΌΣ ΤΟΥ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΎ

ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ

Ο ΠΔΣ προτείνει ένα ενιαίο κείμενο νομοθεσίας

που θα περιλαμβάνει όλες τις φορολογικές

πρόνοιες, με επίσημη μετάφραση στην

αγγλική γλώσσα. Πώς θεωρείτε ότι μπορεί να

υλοποιηθεί αυτός ο στόχος πρακτικά και ποιες

δυσκολίες πρέπει να ξεπεραστούν;

Ο ΠΔΣ υποστηρίζει ότι ο εκσυγχρονισμός και η απλοποίηση

του φορολογικού πλαισίου δεν μπορούν να

επιτευχθούν αποτελεσματικά μέσω μεμονωμένων

τροποποιήσεων σε υφιστάμενα νομοθετήματα. Αντιθέτως,

απαιτείται η εκπόνηση ενός νέου, σύγχρονου

και συνεκτικού νομοθετικού κειμένου που να συγκεντρώνει

με σαφήνεια και πληρότητα όλες τις σχετικές

φορολογικές διατάξεις.

Σήμερα, το πλαίσιο που διέπει τους άμεσους φόρους

είναι κατακερματισμένο και διασκορπισμένο

σε περισσότερους από 400 νόμους, κανονισμούς,

εγκυκλίους και διοικητικά κείμενα, που εκτείνονται

χρονικά σε περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες.

Αυτός ο κατακερματισμός δημιουργεί αντικειμενικές

δυσκολίες στην κατανόηση και εφαρμογή της νομοθεσίας,

τόσο από επαγγελματίες του χώρου όσο και

από τους ίδιους τους φορολογούμενους, επιτείνοντας

τη νομική αβεβαιότητα και την πολυπλοκότητα.

Η πρόταση του ΠΔΣ είναι σαφής: η πλήρης εκπόνηση

ενός ενιαίου κειμένου Φορολογικής Νομοθεσίας,

26 EconomyToday

στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα, ο οποίος να περιλαμβάνει

όλες τις βασικές νομοθετικές διατάξεις και

σε αυτό το στάδιο κατά το ελάχιστο, τις πρόνοιες του

υφιστάμενου περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμου

του 2002 (Ν.118(Ι)/2002), του περί Έκτακτης

Εισφοράς για την Άμυνα της Δημοκρατίας Νόμου του

2002 (Ν.117(Ι)/2002), του περί Βεβαιώσεως και

Εισπράξεως Φόρων Νόμου του 1978 (Ν.4/1978)

και του περί Εισπράξεως Φόρων Νόμου του 1962

(Ν.31/1962). Μια τέτοια προσέγγιση θα διευκόλυνε

την κατάργηση παρωχημένων και δυσνόητων διατυπώσεων,

ορισμένες εκ των οποίων είναι γραμμένες

ακόμη σε καθαρεύουσα και θα εξασφάλιζε ένα πιο λειτουργικό,

κατανοητό και σύγχρονο νομικό υπόβαθρο.

Επιπλέον, η δημιουργία ενός ενιαίου νομοθετήματος

θα επέτρεπε την άμεση και ακριβή επίσημη μετάφρασή

του στην αγγλική γλώσσα, κάτι που κρίνεται σημαντικό

για τη διευκόλυνση της διεθνούς κατανόησης και

την ενίσχυση της θέσης της Κύπρου ως ελκυστικού

επιχειρηματικού προορισμού.

Ο ΠΔΣ θεωρεί ότι η υλοποίηση μιας τόσο ουσιαστικής

μεταρρύθμισης απαιτεί πολιτική βούληση, αποτελεσματικό

συντονισμό μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων

και ενεργή συμμετοχή εξειδικευμένων νομικών και

φοροτεχνικών εμπειρογνωμόνων. Είναι, επίσης,

σημαντικό να προβλεφθεί επαρκής χρόνος για την

ολοκλήρωση του έργου, με προσεκτικό σχεδιασμό

ώστε να εξασφαλιστεί η συνοχή της νομοθεσίας και

να αποφευχθούν τυχόν αντιφάσεις ή ερμηνευτικά

κενά κατά τη μεταφορά υφιστάμενων διατάξεων στο

νέο νομοθετικό πλαίσιο.


ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΊ ΕΠΊΛΥΣΗΣ

ΔΙΑΦΟΡΏΝ

Προτείνατε τη δημιουργία ειδικού Φορολογικού

Δικαστηρίου για την επίλυση διαφορών

μεταξύ φορολογουμένων και του Τμήματος

Φορολογίας. Ποια είναι τα κύρια προβλήματα

που θεωρείτε ότι θα μπορούσε να επιλύσει

αυτή η πρωτοβουλία;

Η πρόταση για τη δημιουργία ενός ειδικού Φορολογικού

Δικαστηρίου θεωρείται από τον ΠΔΣ ως ένα

σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της

φορολογικής δικαιοσύνης, της εμπιστοσύνης στο

σύστημα και της δημιουργίας ενός πιο προβλέψιμου

και αποτελεσματικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος.

Σήμερα, οι φορολογικές διαφορές εξετάζονται από

τα διοικητικά τμήματα των πολιτικών δικαστηρίων,

στα οποία δεν απαιτείται εξειδικευμένη τεχνογνωσία

στον τομέα του φορολογικού δικαίου. Αυτό μπορεί να

οδηγήσει σε καθυστερήσεις στην έκδοση αποφάσεων,

ερμηνευτικές ασάφειες και σε κάποιες περιπτώσεις να

επηρεάσει αρνητικά την εμπιστοσύνη των πολιτών και

των επιχειρήσεων στη διαδικασία επίλυσης διαφορών.

Η σύσταση ενός ειδικού Φορολογικού Δικαστηρίου,

επανδρωμένου με δικαστές και νομικούς συμβούλους

με εμπειρία στο φορολογικό δίκαιο, θα μπορούσε να

προσφέρει:

Ταχύτερη και πιο αποτελεσματική εκδίκαση υποθέσεων,

με προβλέψιμο χρονοδιάγραμμα και χωρίς τις

χρονοβόρες διαδικασίες που συχνά χαρακτηρίζουν

τη γενική διοικητική δικαιοσύνη.

Εξειδίκευση και συνέπεια στις αποφάσεις, κάτι που

θα συνέβαλλε στην ερμηνευτική σταθερότητα και στη

βελτίωση της ποιότητας των δικαστικών αποφάσεων.

Έναν ανεξάρτητο και αντικειμενικό μηχανισμό ελέγχου

των διοικητικών αποφάσεων του Τμήματος Φορολογίας,

προστατεύοντας με αυτόν τον τρόπο τα δικαιώματα

των φορολογουμένων.

Αποσυμφόρηση των υφιστάμενων δικαστηρίων, που

σήμερα επιβαρύνονται με σημαντικό αριθμό φορολογικών

διαφορών.

Επιπλέον, η ύπαρξη ενός τέτοιου εξειδικευμένου

θεσμού εκτιμάται ότι θα συμβάλει θετικά και στην ενίσχυση

της φορολογικής συμμόρφωσης. Όταν οι πολίτες

και οι επιχειρήσεις γνωρίζουν ότι έχουν πρόσβαση σε

έναν αξιόπιστο και ανεξάρτητο μηχανισμό επίλυσης

διαφορών, ενισχύεται το αίσθημα δικαιοσύνης και

μειώνονται οι πιθανότητες συγκρούσεων ή ασάφειας

ως προς την εφαρμογή του νόμου.

Η θεσμοθέτηση ενός Φορολογικού Δικαστηρίου θα

μπορούσε επίσης να ενισχύσει τη διεθνή εικόνα της Κύπρου

ως ελκυστικού επενδυτικού προορισμού, καθώς

η ύπαρξη προβλέψιμων και ανεξάρτητων μηχανισμών

έννομης προστασίας αποτελεί σημαντικό κριτήριο για

την εγκατάσταση ή παραμονή ξένων επενδύσεων.

Βεβαίως, η υλοποίηση μιας τέτοιας πρωτοβουλίας

προϋποθέτει πολιτική βούληση, θεσμική στήριξη και

διασφάλιση της ανεξαρτησίας του νέου θεσμού από

εκτελεστικά ή διοικητικά όργανα. Ο ΠΔΣ θεωρεί ότι

η σύσταση ειδικού Φορολογικού Δικαστηρίου δεν

αποτελεί απλώς μια καινοτόμο ιδέα, αλλά μια ουσιαστική

και ρεαλιστική πρόταση για τη θεμελίωση ενός

πιο δίκαιου και σύγχρονου φορολογικού συστήματος,

που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες μιας δυναμικά

εξελισσόμενης οικονομίας.

ΑΎΞΗΣΗ ΤΟΥ ΕΤΑΙΡΙΚΟΎ

ΦΌΡΟΥ ΑΠΌ 12,5% ΣΕ 15%

Η αύξηση του εταιρικού φόρου έχει χαρακτηριστεί

ως πλήγμα για την ανταγωνιστικότητα

της Κύπρου. Επιπλέον, πρόκειται για μια

αλλαγή που αναμένεται να επηρεάσει άμεσα

τους δικηγόρους ως service providers, ειδικά

EconomyToday 27


COVER STORY

όσους δραστηριοποιούνται σε διεθνείς εταιρικές

δομές. Ποια είναι η δική σας ανάλυση ως

προς τις πιθανές συνέπειες και τι προτείνετε

ως εναλλακτική λύση;

Ο ΠΔΣ εκφράζει την επιφύλαξή του ως προς τη

σκοπιμότητα αύξησης του εταιρικού φορολογικού

συντελεστή από 12,5% σε 15%, καθώς θεωρεί ότι

μια τέτοια αλλαγή ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά

την ανταγωνιστικότητα της Κύπρου ως διεθνούς

επιχειρηματικού κέντρου. Οι οποιεσδήποτε καλύψεις

επιπλέον δαπανών μέσω φορολογικών κινήτρων που

αποτελούν εισηγήσεις της Ομάδας Έργου θεωρούμε

ότι θα πρέπει να προέρχονται από την αύξηση της

ανταγωνιστικότητας και ελκυστικότητας του φορολογικού

μας συστήματος και όχι από την αύξηση του

εταιρικού φορολογικού συντελεστή.

Συγκεκριμένα, η διεθνής εμπειρία και ανεξάρτητες

μελέτες έχουν δείξει ότι η αύξηση της φορολογικής

επιβάρυνσης για τις επιχειρήσεις μπορεί να μειώσει

την ελκυστικότητα μιας χώρας ως επενδυτικού προορισμού

και να έχει απροσδόκητες συνέπειες, όπως

τη μεταφορά δραστηριοτήτων σε άλλες δικαιοδοσίες

ή την πιθανή μείωση εσόδων μεσοπρόθεσμα και

μακροπρόθεσμα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι στιγμής δεν έχει δημοσιοποιηθεί

κάποια τεκμηριωμένη μελέτη ή ανάλυση

αντικτύπου από την αρμόδια Ομάδα Έργου, που να

στηρίζει με σαφήνεια τη συγκεκριμένη εισήγηση. Η

απουσία τέτοιων στοιχείων δυσχεραίνει την ουσιαστική

αξιολόγηση της πρότασης και την ανάπτυξη ενός

παραγωγικού διαλόγου γύρω από αυτή από όλους

τους εμπλεκόμενους φορείς.

Επιπλέον, εκτιμάται πως δεν έχει εξεταστεί πλήρως το

σύνολο των υπαρχουσών πηγών κρατικών εσόδων.

Πέραν του εταιρικού φόρου, υπάρχουν και άλλοι

άμεσοι ή έμμεσοι φόροι και τέλη που επιβάλλονται σε

διάφορα στάδια των οικονομικών συναλλαγών. Υπό

αυτό το πρίσμα, είναι εύλογο να εξεταστεί αν υπάρχει

πράγματι η ανάγκη αύξησης του εταιρικού συντελεστή

για σκοπούς ενίσχυσης των δημοσίων οικονομικών.

Ο ΠΔΣ θεωρεί ότι η διατήρηση του υφιστάμενου συντελεστή

στο 12,5% εξακολουθεί να αποτελεί ένα σημαντικό

εργαλείο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας

της Κύπρου. Αντ’ αυτού, προτείνουμε να διερευνηθούν

εναλλακτικοί τρόποι ενίσχυσης των κρατικών εσόδων,

όπως η προώθηση καταναλωτικών ή περιβαλλοντικών

(πράσινων) φόρων, οι οποίοι ήδη βρίσκονται στο στάδιο

του σχεδιασμού ή της προώθησης προς εφαρμογή.

Τέτοιου είδους επιλογές θα μπορούσαν να προσφέρουν

πιο ισορροπημένες και στοχευμένες λύσεις, χωρίς να

επηρεάζουν αρνητικά το επιχειρηματικό περιβάλλον ή

τη διεθνή φήμη της χώρας.

ΠΡΌΣΘΕΤΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉ

ΚΛΊΜΑΚΑ ΠΈΡΑΝ ΤΩΝ

120.000 ΕΥΡΏ

Στις εισηγήσεις σας αναφέρετε την πρόταση

για εισαγωγή πρόσθετης φορολογικής κλίμακας

για όσους αμείβονται πέραν των 120.000

ευρώ. Ποιο είναι το σκεπτικό πίσω από αυτή την

πρόταση και πώς θεωρείτε ότι θα επηρεάσει τη

φορολογική δικαιοσύνη και τα δημόσια έσοδα;

Η πρόταση του ΠΔΣ για την εισαγωγή πρόσθετης φορολογικής

κλίμακας σε ατομικά εισοδήματα που υπερβαίνουν

τις €120.000 στηρίζεται στην αρχή της φορολογικής

δικαιοσύνης και της αναλογικής συμμετοχής στις δημόσιες

δαπάνες.

Η βασική φιλοσοφία πίσω από την εισήγηση είναι ότι όσοι

διαθέτουν αυξημένη φοροδοτική ικανότητα μπορούν, στο

πλαίσιο ενός ισορροπημένου και δίκαιου φορολογικού

συστήματος, να συνεισφέρουν περισσότερο στην ενίσχυση

των δημοσίων εσόδων. Η πρόταση δεν στοχεύει στην

υπερ-φορολόγηση ή στον περιορισμό της κινητικότητας

επαγγελματιών υψηλής ειδίκευσης, αλλά στην επίτευξη

μιας πιο δίκαιης κατανομής του φορολογικού βάρους.

Μια τέτοια πρόσθετη βαθμίδα θα μπορούσε, παράλληλα,

να δημιουργήσει χώρο για την ελάφρυνση των χαμηλότερων

και μεσαίων εισοδηματικών στρωμάτων, για

παράδειγμα μέσω αύξησης του αφορολόγητου ορίου.

Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται η κοινωνική συνοχή και

περιορίζονται οι φορολογικές ανισότητες, χωρίς να διακυβεύεται

η συνολική ανταγωνιστικότητα του συστήματος.

28 EconomyToday

Επιπλέον, αυτή η προσέγγιση μπορεί να λειτουργήσει

και ως εναλλακτική έναντι της αύξησης του εταιρικού

φορολογικού συντελεστή, ένα μέτρο που, όπως έχει

ήδη επισημανθεί, ενδέχεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο

στο επιχειρηματικό περιβάλλον και στην ελκυστικότητα

της Κύπρου ως επενδυτικού κέντρου.

Σκοπός της πρότασης δεν είναι η τιμωρητική φορολόγηση,

αλλά η ενίσχυση ενός δίκαιου, ευέλικτου

και βιώσιμου φορολογικού πλαισίου, το οποίο θα

μπορεί να υποστηρίξει τις μακροπρόθεσμες ανάγκες

του κράτους χωρίς να αποδυναμώνει την αναπτυξιακή

προοπτική της οικονομίας.

Παράλληλα, ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να συμβάλει

θετικά στην ενίσχυση της διαφάνειας και της κοινωνικής

αποδοχής του φορολογικού μηχανισμού, προβάλλοντας

την εικόνα ενός δίκαιου και προβλέψιμου

πλαισίου, που παραμένει φιλικό προς τις επενδύσεις

αλλά και ευαίσθητο στις κοινωνικές ανάγκες.

ΈΝΑ ΕΙΔΙΚΌ


ΔΙΚΑΣΤΉΡΙΟ

ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ

ΔΙΑΣΦΑΛΊΣΕΙ

ΤΑΧΎΤΗΤΑ,

ΑΣΦΆΛΕΙΑ

ΔΙΚΑΊΟΥ ΚΑΙ

ΕΜΠΙΣΤΟΣΎΝΗ ΤΩΝ

ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΜΈΝΩΝ

ΣΥΝΟΛΙΚΉ ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗ

ΜΕ ΠΡΆΣΙΝΗ ΜΕΤΆΒΑΣΗ ΚΑΙ

ΨΗΦΙΑΚΌ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΌ

Αναφέρετε την ανάγκη για δημιουργία ενός

ενιαίου και σαφούς νομοθετικού πλαισίου,

με θεσμοθετημένους μηχανισμούς επίλυσης

διαφορών και απλοποίηση των διαδικασιών.

Επίσης, έχετε υποστηρίξει την ανάγκη για

προώθηση κινήτρων για Πράσινη Μετάβαση

και Ψηφιακό Μετασχηματισμό. Ποιες συγκεκριμένες

αλλαγές θεωρείτε κρίσιμες για την

επίτευξη αυτών των στόχων και ποιος θα πρέπει

να είναι ο ρόλος του Παγκύπριου Δικηγορικού

Συλλόγου στη διαδικασία της μεταρρύθμισης;

Ο ΠΔΣ θεωρεί ότι η φορολογική μεταρρύθμιση οφείλει

να σχεδιαστεί ολιστικά, με βάση τις αρχές της διαφάνειας,

της απλότητας, της ασφάλειας δικαίου και της

κοινωνικής ισορροπίας. Η αποσπασματική προσέγγιση

δεν μπορεί να προσφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα,

ιδιαίτερα σε μια περίοδο όπου η οικονομία και η

κοινωνία βρίσκονται σε συνεχή μετάβαση προς πιο

πράσινα και ψηφιακά πρότυπα.

Σε αυτό το πλαίσιο, είναι αναγκαίο να υπάρξει ένα

ενιαίο, σύγχρονο και εύληπτο νομοθετικό κείμενο που

θα αντικαταστήσει την πολυνομία και την πολυπλοκότητα

του υφιστάμενου φορολογικού πλαισίου. Η νέα

νομοθεσία θα πρέπει να είναι διαθέσιμη τόσο στην

ελληνική όσο και στην αγγλική γλώσσα, διευκολύνοντας

έτσι την κατανόηση και τη χρήση της από όλους τους

εμπλεκόμενους, εντός και εκτός Κύπρου.

Παράλληλα, η θεσμοθέτηση εξειδικευμένων μηχανισμών

επίλυσης διαφορών, όπως ενός ειδικού

Φορολογικού Δικαστηρίου, θα προσφέρει ταχύτητα,

αντικειμενικότητα και ασφάλεια δικαίου στη φορολογική

διαδικασία, ενισχύοντας το αίσθημα εμπιστοσύνης

των φορολογουμένων προς το σύστημα.

Όσον αφορά τους στρατηγικούς στόχους της Πράσινης

Μετάβασης και του Ψηφιακού Μετασχηματισμού, ο ΠΔΣ

εκτιμά ότι το νέο φορολογικό μοντέλο θα πρέπει να

ενσωματώνει σύγχρονα και στοχευμένα κίνητρα και

αντισταθμιστικά μέτρα που να προωθούν επενδύσεις

σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, περιβαλλοντικά

υπεύθυνες πρακτικές, ενεργειακή αποδοτικότητα και

τεχνολογική καινοτομία. Τέτοιου είδους παρεμβάσεις

μπορούν να έχουν πολλαπλασιαστικά οφέλη για την

οικονομία, το περιβάλλον και την κοινωνία, ενώ ταυτόχρονα

ενισχύουν και τη διεθνή εικόνα της Κύπρου

ως υπεύθυνου και βιώσιμου επενδυτικού προορισμού.

Ο ΠΔΣ, ως θεσμικός φορέας με επιστημονική επάρκεια

και ενεργή παρουσία στις εξελίξεις που αφορούν το

επιχειρείν και την οικονομία, επιδιώκει να έχει ουσιαστικό

ρόλο σε όλα τα στάδια της μεταρρυθμιστικής

προσπάθειας. Μέσα από εξειδικευμένες εισηγήσεις

και τη νομική αξιολόγηση των προτάσεων, μπορεί να

συμβάλει σημαντικά στη διασφάλιση της θεσμικής αρτιότητας

και της συνταγματικότητας του νέου πλαισίου.

Τελικά, η επιτυχία της φορολογικής μεταρρύθμισης

θα εξαρτηθεί από το αν το νέο φορολογικό σύστημα

θα είναι λειτουργικό, ευέλικτο, κοινωνικά δίκαιο και

σε θέση να υποστηρίξει τη μετάβαση της χώρας σε

ένα βιώσιμο και τεχνολογικά εξελιγμένο μέλλον σε

βάθος χρόνου.

EconomyToday 29


COVER STORY

30 EconomyToday



ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ

ΓΊΝΕΙ ΕΡΓΑΛΕΊΟ

ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ

Ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ ΜΙΧΆΛΗΣ ΑΝΤΩΝΊΟΥ

μιλά στο Economy Today για τις κρίσιμες ισορροπίες που

πρέπει να επιτευχθούν στο νέο φορολογικό πλαίσιο,

τον ρόλο της Πράσινης Φορολογίας και τα μέτρα στήριξης

των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.


Η ΕΙΣΦΟΡΆ

ΣΤΟ ΤΑΜΕΊΟ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ

ΣΥΝΟΧΉΣ

ΕΊΝΑΙ ΚΑΘΑΡΉ

ΦΟΡΟΛΟΓΊΑ

– ΧΩΡΊΣ ΚΑΝ

ΎΠΑΡΞΗ ΕΙΔΙΚΟΎ

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΎ

είμαστε πια στο 2013»,

τονίζει με νόημα ο Μιχάλης

Αντωνίου, υπογραμμίζοντας

την ανάγκη για ίση

«Δεν

φορολογική μεταχείριση

Κυπρίων και ξένων επενδυτών. Η συνέντευξη του

Γενικού Διευθυντή της ΟΕΒ αποτυπώνει με σαφήνεια

το διακύβευμα της φορολογικής μεταρρύθμισης. Όχι

μια απλή προσαρμογή, αλλά μια ευκαιρία για εκσυγχρονισμό

και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της

οικονομίας. Ο ίδιος θέτει ως προτεραιότητα τη μείωση

του φορολογικού βάρους στην εργασία, την έγκαιρη

εφαρμογή του πλαισίου, αλλά και την ουσιαστική

στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Με αιχμές

για τις καθυστερήσεις και τη βαρύτητα των πράσινων

φόρων, ο Μιχάλης Αντωνίου προτάσσει ένα πλαίσιο

που θα σέβεται τον επιχειρηματία και θα ενισχύει την

αναπτυξιακή προοπτική της χώρας.

EconomyToday 31


COVER STORY

ΔΕΝ ΕΊΜΑΣΤΕ ΠΙΑ ΣΤΟ 2013

– ΟΙ ΚΥΠΡΙΑΚΈΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ

ΑΞΊΖΟΥΝ ΊΣΗ ΜΕΤΑΧΕΊΡΙΣΗ ΜΕ

ΤΟΥΣ ΞΈΝΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΤΈΣ

Η ΟΕΒ έχει υπογραμμίσει την ανάγκη μείωσης

της φορολόγησης της εργασίας, αναφερόμενη

σε εισφορές όπως αυτές στο Ταμείο Κοινωνικής

Συνοχής και το Ταμείο Πλεονάζοντος

Προσωπικού. Πώς πιστεύετε ότι η μείωση ή

κατάργηση αυτών των εισφορών θα επηρεάσει

την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα

των επιχειρήσεων;

Πριν απαντήσω, πρέπει να εξηγήσω επιγραμματικά τη

φύση των δύο αυτών ταμείων για να αντιληφθούν και

οι αναγνώστες τη θέση της ΟΕΒ.

Η νομοθεσία επιβάλλει μόνο στους εργοδότες εισφορά

σε «Ταμείο Κοινωνικής Συνοχής» ύψους 2% επί του

συνολικού μισθολογίου. Η εισφορά αυτή συνιστά καθαρή

φορολογία που καταλήγει στο πάγιο ταμείο της

Δημοκρατίας, χωρίς να υπάρχει κάποιο ειδικό ταμείο

κοινωνικής συνοχής, ούτε καν ειδικός λογαριασμός

στο γενικό ταμείο του Κράτους.

Σε ό,τι αφορά το Ταμείο Πλεονάζοντος Προσωπικού

(ΤΠΠ), σύμφωνα με τον Νόμο κάθε εργοδότης συνεισφέρει

σε αυτό 1,2% επί των μισθών των εργαζόμενων.

Με δεδομένο ότι το Ταμείο είναι οικονομικά

εύρωστο και διασφαλισμένο έναντι οποιωνδήποτε

μελλοντικών απαιτήσεων, έχουμε ζητήσει μείωση της

εργοδοτικής εισφοράς στο 0,6%. Το ΤΠΠ δημιουργήθηκε

για να πληρώνει αποζημιώσεις σε εργαζόμενους

που απολύονται ως πλεονάζον, σε αυτό εισφέρουν

μόνο οι εργοδότες και τα τελευταία 30 χρόνια τα έσοδα

είναι πολλαπλάσια των πληρωμών που κάνει (με μόνη

εξαίρεση τα δύο πέτρινα χρόνια 2013 και 2014), με

αποτέλεσμα να έχουμε ένα τεράστιο αποθεματικό που

σύντομα θα αγγίξει το ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Έχει

δηλαδή μετατραπεί σε καθαρή φορολογία της εργασίας.

Η μείωση του εργατικού κόστους, θα δώσει μεγαλύτερο

περιθώριο για πρόσληψη προσωπικού, επένδυση σε

υποδομές, βελτίωση των προϊόντων και υπηρεσιών

και κατ’ επέκταση αύξηση της ανταγωνιστικότητας.

Περιττό να τονίσω ότι το εργατικό κόστος αποτελεί

κρίσιμο συστατικό για τη βιώσιμη λειτουργία των

επιχειρήσεων που εξ ορισμού λειτουργούν με περιορισμένα

περιθώρια κέρδους.

32 EconomyToday

Η προτεινόμενη αύξηση του εταιρικού φόρου

από 12,5% σε 15% έχει χαρακτηριστεί από

την ΟΕΒ ως αμφοτεροβαρής, καθώς αυξάνει το

φορολογικό βάρος αλλά ταυτόχρονα αντιμετωπίζει

διεθνείς επικρίσεις. Ποια είναι η θέση

σας για την ισορροπία μεταξύ διατήρησης της

ελκυστικότητας του φορολογικού πλαισίου και

συμμόρφωσης με διεθνείς απαιτήσεις;

Κατ’ αρχάς να τονίσω ότι για την ΟΕΒ είναι σημαντικό

η φορολογική μεταρρύθμιση να συμβάλλει στη μείωση

της φοροδιαφυγής και της παραοικονομίας που οδηγεί

στην άδικη κατανομή των φορολογικών βαρών και σε

στρεβλώσεις, όχι μόνο της καταναλωτικής συμπεριφοράς

των πολιτών, αλλά και των όρων ανταγωνισμού

σε βάρος των επιχειρήσεων που δρουν νόμιμα έναντι

εκείνων που παρανομούν.

Σ΄ ό,τι αφορά τον εταιρικό φόρο, παρόλο που η

θέση μας είναι η διατήρηση του στο 12,5%, μέσα

από το περίγραμμα της Φορολογικής Μεταρρύθμισης

διαφαίνεται ότι το σύνολο του πακέτου διατηρεί τα

ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και την ελκυστικότητα

του κυπριακού φορολογικού πλαισίου.

Η αύξηση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή από

το 12,5% στο 15%, αν και οδυνηρή, βελτιώνει την

αξιοπιστία της χώρας μας ως επενδυτικού προορισμού,

αίροντας τη διεθνή αρνητική κριτική. Η εναρμόνιση

με διεθνείς νόρμες ενισχύει τη φήμη της Κύπρου ως

αξιόπιστης, διαφανούς και ελκυστικής επικράτειας

για επενδύσεις.



ΕΊΝΑΙ ΟΔΥΝΗΡΉ,

ΑΛΛΆ ΊΣΩΣ

ΑΠΑΡΑΊΤΗΤΗ

ΓΙΑ ΝΑ

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΘΕΊ

Η ΔΙΕΘΝΉΣ ΦΉΜΗ

ΤΗΣ ΧΏΡΑΣ ΩΣ

ΑΞΙΌΠΙΣΤΟΥ

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΎ

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΎ

Η ΟΕΒ έχει εκφράσει ικανοποίηση για την κατάργηση

της λογιζόμενης διανομής μερισμάτων,

θεωρώντας το ως βήμα προς την εξομάλυνση

της φορολογικής μεταχείρισης μεταξύ Κυπρίων

και ξένων επενδυτών. Πώς εκτιμάτε ότι αυτή η

αλλαγή θα επηρεάσει το επενδυτικό κλίμα και

την επιχειρηματική δραστηριότητα στην Κύπρο;

Η λογιζόμενη διανομή μερισμάτων επηρεάζει μόνο

Κύπριους φορολογικούς κατοίκους, όχι ξένους, δημιουργώντας

φορολογική ανισότητα ανάμεσα στους

δύο. Η κατάργησή της αποτελεί σημαντική φορολογική

τομή την οποία η ΟΕΒ είχε διεκδικήσει μετ’ επιτάσεως.

Δεν αφορά μόνο τεχνικά φορολογικά ζητήματα,

συνιστά ουσιαστικό εκσυγχρονισμό και ομαλοποίηση

του φορολογικού πλαισίου.

Η λογιζόμενη διανομή μερισμάτων είναι ένας μηχανισμός

που υπολογίζει ότι αν μια κυπριακή εταιρεία δεν

διανείμει τα κέρδη της εντός δύο ετών, τότε θεωρείται

(λογίζεται) ότι το έχει κάνει και φορολογείται με ποσοστό

17% επί του 70% των κερδών – έστω και αν

τα κέρδη δεν διανεμήθηκαν ή ακόμα έστω και αν δεν

πραγματοποιήθηκαν. Εδώ να ανοίξω μικρή παρένθεση

για να πω ότι όταν μια επιχείρηση εκδίδει τιμολόγιο,

το ποσό του τιμολογίου θεωρείται εισπραχθέν και

συνυπολογίζεται στα έσοδα, έστω κι αν ο πελάτης δεν

πλήρωσε ποτέ την οφειλή του προς την επιχείρηση.

Με την κατάργησή της, οι ντόπιοι επενδυτές θα αντιμετωπίζονται

σχεδόν με τον ίδιο τρόπο όπως και οι

ξένοι, αφού πλέον θα φορολογούνται μόνο σε όσα

κέρδη πραγματικά διανέμονται στους μετόχους και

με ποσοστό 5% αντί 17%, αυξάνοντας το αίσθημα

ισότιμης φορολογικής μεταχείρισης. Έτσι, ενισχύεται

η δυνατότητα για επανεπένδυση κερδών ειδικά

σε παραγωγικές ή καινοτόμες δραστηριότητες και

σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες μεταρρυθμίσεις,

βελτιώνεται ακόμα περισσότερο το επιχειρηματικό

περιβάλλον για όλους.

Αναγνωρίσαμε ως αναγκαίο να δοθούν φορολογικά

κίνητρα σε ξένους επενδυτές, την περίοδο που η

EconomyToday 33


COVER STORY

Κύπρος βούλιαζε και χρειαζόταν απεγνωσμένα φρέσκο

χρήμα για να αποφύγει τη χρεοκοπία. Όμως δεν

είμαστε πια στο 2013, το κυπριακό επιχειρείν έχει

πλέον δυναμικό αποτύπωμα στην εγχώρια και διεθνή

αγορά και η άνιση φορολογική του μεταχείριση έναντι

ξένων ομοειδών επενδύσεων, δημιουργεί ως μη έδει

συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού. Εξάλλου αν η

πορεία αποπαγκοσμιοποίησης της διεθνούς οικονομίας

συνεχιστεί, η σημασία της ύπαρξης εύρωστων

και ανταγωνιστικών κυπριακών επιχειρήσεων για τα

ζωτικά συμφέροντα της χώρας, θα πολλαπλασιαστεί.

Έχετε τονίσει τη σημασία της έγκαιρης εφαρμογής της

φορολογικής μεταρρύθμισης από την 1η Ιανουαρίου

2026. Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι κύριες προκλήσεις

για την τήρηση αυτού του χρονοδιαγράμματος και πώς

μπορούν να αντιμετωπιστούν;

Βασική παράμετρος επιτυχίας αποτελεί η τήρηση

των χρονοδιαγραμμάτων ώστε το νέο πλαίσιο να

τεθεί σε εφαρμογή τον Ιανουάριο 2026. Η ψήφιση

του νέου πλαισίου είναι κρίσιμη για την ενίσχυση της

αξιοπιστίας, σταθερότητας και προβλεψιμότητας του

φορολογικού συστήματος.

Ωστόσο, υπάρχουν προκλήσεις που πρέπει να ληφθούν

υπόψη για να διασφαλιστεί η επιτυχής υλοποίηση. Η

κυριότερη είναι η νομοθετική επεξεργασία και ψήφιση

του πλαισίου με διεργασίες που απαιτούν χρόνο,

πολιτική συναίνεση και τεχνική αρτιότητα. Οι καθυστερήσεις

στη νομοθέτηση είναι συχνές, ειδικά όταν

υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα. Ευελπιστώ ότι

σε αυτή την περίπτωση δεν θα υπάρξουν σε βαθμό

που να επηρεάσουν τον οδικό χάρτη για ολοκλήρωση

της μεταρρύθμισης, η οποία πρέπει να γίνει έγκαιρα,

ώστε να υπάρχει χρόνος για προσαρμογές και ειδικά

για το ψηφιακό σκέλος των υποδομών π.χ Taxis, ERP

και λογιστικά συστήματα που ίσως χρειαστούν αναβάθμιση

για να υποστηρίξουν τους νέους κανόνες. Για

αυτό, θα μπορούσε να προγραμματιστεί δοκιμαστική

λειτουργία μέσα στο 2025.

Η έγκαιρη εφαρμογή της φορολογικής μεταρρύθμισης

θα στείλει μήνυμα σοβαρότητας και σταθερότητας

δίνοντας τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να

προγραμματίσουν αμέσως δράσεις για επενδύσεις,

αναδιοργανώσεις και συγχωνεύσεις, κερδίζοντας

πολύτιμο χρόνο.

Η ΟΕΒ έχει υποβάλει υπόμνημα με περίπου

25 σημεία σχετικά με τη φορολογική μεταρρύθμιση.

Ποια από αυτά τα σημεία θεωρείτε

κρίσιμα για την επιτυχία της μεταρρύθμισης

και ποια είναι η ανταπόκριση της κυβέρνησης

μέχρι στιγμής;

Για εμάς ο φορολογικός μετασχηματισμός αποτελεί

μέρος του ευρύτερου οικονομικού μοντέλου που

προσπαθούμε να οικοδομήσουμε με μεταρρυθμίσεις

και θεσμικές αλλαγές. Η επιτυχία του θα καθορίσει

εν μέρει και την ικανότητα της χώρας να διασφαλίσει

μακροπρόθεσμη οικονομική βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα

και κοινωνική συνοχή.

Το υπόμνημά μας περιέχει προτάσεις που θεωρούμε

αναγκαίες προς διασφάλιση της επιτυχίας της μεταρρύθμισης

και θα τις δημοσιοποιήσουμε αυτούσιες

στον κατάλληλο χρόνο. Αυτή την ώρα όμως προέχει

ο ουσιαστικός διάλογος εκτός δημοσιότητας. Η κυβέρνηση

τείνει ευήκοον ους στις εισηγήσεις μας και

είμαστε σε συνεχή παραγωγική επαφή μαζί της.

Πώς πιστεύετε ότι οι προτεινόμενες αλλαγές

θα επηρεάσουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις,

οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της κυπριακής

οικονομίας; Υπάρχουν ειδικά μέτρα

που προτείνει η ΟΕΒ για την υποστήριξή τους

στο νέο φορολογικό πλαίσιο;

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν αριθμητικά

τη συντριπτική πλειοψηφία, καλύπτοντας πάνω από το

98% του συνόλου των επιχειρήσεων συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη.

Πέραν από την ανάγκη μείωσης της φορολόγησης της

εργασίας, ιδιαίτερη σημασία για τις ΜΜΕ πιστεύουμε

34 EconomyToday

Η ΈΓΚΑΙΡΗ ΕΦΑΡΜΟΓΉ ΤΟ 2026

ΕΊΝΑΙ ΚΡΊΣΙΜΗ. ΚΆΘΕ ΚΑΘΥΣΤΈΡΗΣΗ

ΘΑ ΠΛΉΞΕΙ ΤΗ ΣΤΑΘΕΡΌΤΗΤΑ ΚΑΙ

ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΌΤΗΤΑ

ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ

ότι αποτελούν ανάμεσα σε άλλα και τα ακόλουθα:

• Κατάργηση του περιορισμού της μεταφοράς ζημιών

που σήμερα ισχύει μόνο για 5 έτη.

• Μείωση της περιόδου επιταχυνόμενης απόσβεσης

για επενδύσεις σε ακίνητη ιδιοκτησία που χρησιμοποιείται

από την επιχείρηση, καθώς και για την

αγορά μηχανημάτων και εξοπλισμού.

• Παροχή φορολογικών απαλλαγών για ενθάρρυνση

αναδιοργανώσεων, συγχωνεύσεων, κοινοπραξιών

και συνεργασιών επιχειρήσεων.

• Παραχώρηση επιταχυνόμενων αποσβέσεων σε

επενδύσεις που σχετίζονται με την πράσινη ανάπτυξη.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί την πράσινη

φορολογία ως μέσο για την αντιμετώπιση

περιβαλλοντικών προκλήσεων. Ποια είναι η

θέση της ΟΕΒ σχετικά με την εισαγωγή πράσινων

φόρων στην Κύπρο και πώς μπορούν να

εφαρμοστούν χωρίς να επιβαρύνουν υπέρμετρα

τις επιχειρήσεις;

Η πράσινη φορολογία αν και αποτελεί σημαντικό

εργαλείο για υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας,

η εφαρμογή της θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση

του κόστους λειτουργίας επηρεάζοντας άμεσα τις

επιχειρήσεις.

Η ΟΕΒ υπογραμμίζει ότι κάθε νέο φορολογικό μέτρο με

περιβαλλοντικό πρόσημο θα πρέπει να έχει μηδενική

δημοσιονομική επίπτωση. Προς αυτή την κατεύθυνση

έχουμε ήδη καταθέσει τεκμηριωμένες εισηγήσεις προς

τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για αντισταθμιστικά

μέτρα που μεταξύ άλλων αφορούν την επιδότηση

επενδύσεων, ενεργειακή αναβάθμιση εγκαταστάσεων,

φορολογικές εκπτώσεις για πράσινες επενδύσεις,

όπως φωτοβολταϊκά, ηλιακά θερμικά συστήματα και

τεχνολογίες κυκλικής οικονομίας.

Βρισκόμαστε σε μια εξαιρετικά κρίσιμη καμπή στην

πορεία επίτευξης των ενεργειακών και κλιματικών

στόχων του 2030, με τα χρονοδιαγράμματα να στενεύουν

επικίνδυνα. Φοβούμαστε ότι η έκταση και

πολυπλοκότητα των προκλήσεων, σε συνδυασμό με

το υψηλό κόστος των απαιτούμενων επενδύσεων

ιδίως από τον ιδιωτικό τομέα, καθιστούν ουτοπική την

επίτευξη των στόχων του 2030, τόσο για την Κύπρο

όσο και για την υπόλοιπη Ευρώπη.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η πρόσθετη επιβάρυνση των

επιχειρήσεων μέσω της πράσινης φορολογίας, θα επιδεινώσει

τις αντοχές πλήττοντας την ανταγωνιστικότητα

της χώρας και συρρικνώνοντας την κατανάλωση, με

επιπτώσεις στην ανάπτυξη. Για τους λόγους αυτούς, η

ΟΕΒ έχει εισηγηθεί αναστολή της πράσινης φορολογίας

προκειμένου να δοθεί χρόνος προσαρμογής, να

διασφαλιστεί η ισορροπία μεταξύ περιβαλλοντικών και

οικονομικών στόχων και να στηριχθεί η σταθερότητα

της κυπριακής οικονομίας, ιδιαίτερα στις εξαιρετικά

εύθραυστες συνθήκες αβεβαιότητας στο παγκόσμιο

εμπόριο που δημιουργούν τα δασμολογικά μέτρα του

Προέδρου Τραμπ και τα αντίμετρα της Ε.Ε. και της

υπόλοιπης υφηλίου.

EconomyToday 35


COVER STORY

36 EconomyToday


ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΣΎΝΘΗΜΑ

ΕΊΝΑΙ ΠΡΟΫΠΌΘΕΣΗ

ΤΗΣ ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗΣ

Ο Γενικός Γραμματέας του ΚΕΒΕ, ΦΙΛΌΚΥΠΡΟΣ ΡΟΥΣΟΥΝΊΔΗΣ,

αναλύει τις θέσεις του Επιμελητηρίου για την προτεινόμενη φορολογική

μεταρρύθμιση, μιλώντας για την ανάγκη ισορροπίας μεταξύ διεθνούς

συμμόρφωσης και διατήρησης της ανταγωνιστικότητας, τον ρόλο των

κινήτρων για την πράσινη μετάβαση και τη σημασία στήριξης των

μικρομεσαίων επιχειρήσεων.


Η ΚΑΤΆΡΓΗΣΗ ΤΗΣ


ΔΙΑΝΟΜΉΣ


ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΕΊ ΤΟ


ΠΕΔΊΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ

ΚΎΠΡΙΟΥΣ

ΕΠΕΝΔΥΤΈΣ

Η

φορολογική μεταρρύθμιση που προωθείται

από την κυβέρνηση βρίσκει

το ΚΕΒΕ θετικά διακείμενο – υπό την

προϋπόθεση ότι θα διαμορφωθεί ως

ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που στηρίζεται

στην απλότητα, τη διαφάνεια και τη μακροχρόνια

σταθερότητα. Ο Γενικός Γραμματέας του Επιμελητηρίου,

Φιλόκυπρος Ρουσουνίδης, μιλά στο Economy

Today για τη σημασία των κινήτρων στην πράσινη και

ψηφιακή μετάβαση, την κατάργηση της λογιζόμενης

διανομής μερισμάτων και την ανάγκη ουσιαστικής στήριξης

των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. «Η απλοποίηση

δεν είναι απλώς σύνθημα», υπογραμμίζει, «αλλά

βασικό ζητούμενο ενός λειτουργικού και σύγχρονου

φορολογικού συστήματος».

Το ΚΕΒΕ έχει εκφράσει θετική άποψη για την

κατάργηση της λογιζόμενης διανομής μερισμάτων

και τη μείωση του φόρου παρακράτησης

σε πραγματική διανομή μερισμάτων από 17%

σε 5%. Πώς πιστεύετε ότι αυτές οι αλλαγές

θα επηρεάσουν την ανταγωνιστικότητα των

κυπριακών επιχειρήσεων και την προσέλκυση

επενδύσεων;

Το ΚΕΒΕ χαιρετίζει την πλήρη κατάργηση της λογιζόμενης

διανομής μερισμάτων για σκοπούς έκτακτης

αμυντικής εισφοράς, καθώς επιβαρύνει αδικαιολόγητα

τις επιχειρήσεις που δεν διανέμουν μερίσματα, είτε

λόγω επανεπένδυσης είτε για κάλυψη δανειακών

EconomyToday 37


COVER STORY

υποχρεώσεων. Η φορολογία αυτή εφαρμόζεται μόνο

σε Κυπριακές Εταιρείες με Κύπριους φορολογικούς

κατοίκους ως μετόχους, δημιουργώντας αθέμιτο ανταγωνισμό

έναντι εταιρειών με ξένους ή μη domiciled

μετόχους.

Επιπλέον, η μείωση του φόρου παρακράτησης επί

της πραγματικής διανομής από 17% σε 5% αποτελεί

θετική και αναμενόμενη εξέλιξη, εναρμονισμένη με

διεθνείς πρακτικές. Ενισχύει τη διαφάνεια και μειώνει

το φορολογικό βάρος των μετόχων που είναι Κύπριοι

φορολογικοί κάτοικοι, ενθαρρύνοντας επενδύσεις σε

διάφορους τομείς, όπως είναι ο τομέας των χρηματοοικονομικών

υπηρεσιών, της τεχνολογίας και της

ναυτιλίας.

Η προτεινόμενη αύξηση του εταιρικού φόρου

από 12,5% σε 15% έχει προκαλέσει ανησυχίες

στον επιχειρηματικό κόσμο. Ποια είναι η

θέση του ΚΕΒΕ σχετικά με αυτή την αύξηση

και πώς προτείνετε να εξισορροπηθεί ώστε

να μην επηρεαστεί αρνητικά η επιχειρηματική

δραστηριότητα;

Το ΚΕΒΕ επέδειξε με τις θέσεις που παραθέσαμε

ότι αντιλαμβάνεται την ανάγκη συμμόρφωσης με τις

διεθνείς εξελίξεις ιδίως στο πλαίσιο της Συμφωνίας

του ΟΟΣΑ για ελάχιστο παγκόσμιο εταιρικό φόρο

15% για όλες τις εταιρείες.

Έχετε προτείνει τη μείωση των εισφορών των

εργοδοτών σε κοινωνικά ταμεία ως αντιστάθμισμα

στην αύξηση του εταιρικού φόρου. Πώς

θα μπορούσε αυτή η μείωση να επηρεάσει τις

επιχειρήσεις και την απασχόληση στην Κύπρο;

Έχουμε εισηγηθεί όπως συνοδευτεί η όποια αύξηση

της εταιρικής φορολογίας με αντίστοιχη μείωση των

εργοδοτικών εισφορών σε κοινωνικά ταμεία. Αυτό το

μέτρο θα προσφέρει άμεση ρευστότητα στις επιχειρήσεις

και θα συμβάλει στη συγκράτηση του εργατικού

κόστους, ενισχύοντας παράλληλα την απασχόληση σε

όλους τους τομείς της οικονομίας.

Στο πλαίσιο της φορολογικής μεταρρύθμισης,

έχουν προταθεί κίνητρα για την πράσινη μετάβαση

και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Ποια

είναι η άποψη του ΚΕΒΕ για αυτά τα κίνητρα

και πώς μπορούν να ενισχύσουν την καινοτομία

και την ανταγωνιστικότητα των κυπριακών

επιχειρήσεων;

Ως Επιμελητήριο επικροτούμε τις προτεινόμενες

προβλέψεις για φορολογικά κίνητρα που αφορούν

στην πράσινη μετάβαση και στον ψηφιακό μετασχηματισμό.

Ωστόσο, τονίζεται ότι απαιτείται σαφήνεια

ως προς τον σχεδιασμό, την απλότητα εφαρμογής και

τη μακροχρόνια σταθερότητα των εν λόγω κινήτρων,

ώστε οι επιχειρήσεις να τα ενσωματώσουν στρατηγικά

στους σχεδιασμούς τους.

Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί σε κίνητρα για

επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενεργειακή

απόδοση, καθώς και για την εισαγωγή νέων

38 EconomyToday

ΟΙ ΜΜΕ ΕΊΝΑΙ

ΙΔΙΑΊΤΕΡΑ

ΕΥΆΛΩΤΕΣ ΣΤΙΣ

ΑΛΛΑΓΈΣ ΚΑΙ

ΧΡΕΙΆΖΟΝΤΑΙ

ΑΠΛΟΠΟΙΗΜΈΝΑ

ΈΝΤΥΠΑ ΚΑΙ

ΘΕΣΜΙΚΉ ΣΤΉΡΙΞΗ

τεχνολογιών και συστημάτων ψηφιοποίησης. Το ΚΕΒΕ

προτείνει επίσης τη δημιουργία ειδικού καθεστώτος

«Green/Tech Company» με πρόσθετες απαλλαγές

και διευκολύνσεις.

Απλοποίηση και Εκσυγχρονισμός: Όλοι μιλούν

για αυτούς τους στόχους, αλλά τι ακριβώς σημαίνουν

στην πράξη; Ποιο είναι το όραμα του

ΚΕΒΕ για ένα πιο απλό και σύγχρονο φορολογικό

σύστημα και ποιες συγκεκριμένες κινήσεις

πρέπει να γίνουν για να γίνει πραγματικότητα;

Για το ΚΕΒΕ, η απλοποίηση δεν είναι απλώς σύνθημα,

αλλά ουσιαστική προϋπόθεση ενός λειτουργικού

φορολογικού συστήματος. Η μετάβαση σε ένα σύστημα

που είναι φιλικό προς τον χρήστη, κατανοητό,

προβλέψιμο και εύκολα εφαρμόσιμο, αποτελεί το

βασικό ζητούμενο.

Το όραμά μας για ένα απλοποιημένο και σύγχρονο

φορολογικό πλαίσιο, κινείται πάνω σε τέσσερις βασικούς

άξονες:

• Ολοκληρωμένη ψηφιοποίηση των διαδικασιών και

δημιουργία ενός ενιαίου ψηφιακού περιβάλλοντος,

όπου όλες οι συναλλαγές, δηλώσεις και επικοινωνίες

μεταξύ φορολογούμενου και κράτους να γίνονται

μέσω μιας ενοποιημένης πλατφόρμας, χωρίς γραφειοκρατικές

καθυστερήσεις και αλληλεπικαλύψεις.

• Σαφήνεια και απλότητα στη φορολογική νομοθεσία,

με αναδιατύπωση των νόμων ώστε να αποφεύγονται

οι πολλαπλές και συχνά αντικρουόμενες ερμηνείες,

που οδηγούν σε ανασφάλεια δικαίου και αυξημένο

διοικητικό κόστος.

• Κατάργηση ή συγχώνευση πλεοναζόντων τελών και

φόρων, όπως το εταιρικό τέλος των €350, που είχε

καταστεί απλώς ένα επαναλαμβανόμενο και αναποτελεσματικό

βάρος χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα για

τις επιχειρήσεις ή την οικονομία.

• Ενίσχυση της διαφάνειας και της συνέπειας στους

ελέγχους, με καθορισμένα χρονοδιαγράμματα, σαφή

κριτήρια και ίση μεταχείριση όλων των φορολογουμένων,

χωρίς αιφνιδιασμούς ή δυσανάλογες κυρώσεις.

Το ΚΕΒΕ πιστεύει ακράδαντα ότι ένα τέτοιο σύστημα,

σύγχρονο και φιλικό, θα ενισχύσει τη φορολογική

συμμόρφωση, θα περιορίσει τη φοροδιαφυγή και

θα αποτελέσει σημαντικό παράγοντα προσέλκυσης

επενδύσεων και στήριξης της επιχειρηματικότητας

σε ένα ολοένα πιο ανταγωνιστικό και μεταβαλλόμενο

διεθνές περιβάλλον.

Πώς πιστεύετε ότι οι προτεινόμενες φορολογικές

αλλαγές θα επηρεάσουν τις μικρομεσαίες

επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν σημαντικό

μέρος της κυπριακής οικονομίας; Υπάρχουν

προτάσεις από το ΚΕΒΕ για την υποστήριξή

τους σε αυτό το νέο φορολογικό περιβάλλον;

Οι ΜμΕ είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στις αλλαγές στο

φορολογικό πλαίσιο, λόγω περιορισμένων πόρων και

χαμηλής ανθεκτικότητας στις διοικητικές επιβαρύνσεις.

Το ΚΕΒΕ έχει καταθέσει συγκεκριμένες εισηγήσεις που

στοχεύουν στην ενίσχυση και προστασία των μικρών

και μεσαίων επιχειρήσεων μέσα από ένα σύστημα πιο

απλό, κατανοητό και δίκαιο. Μεταξύ των βασικών μας

προτάσεων περιλαμβάνονται:

• Απλοποιημένα έντυπα και υποχρεώσεις, ώστε η

συμμόρφωση να μην αποτελεί δυσανάλογο βάρος

για τις ΜμΕ, αλλά να ενσωματώνεται εύκολα στη

λειτουργία τους.

• Περιορισμός της γραφειοκρατίας και επικέντρωση

στην ουσία της συμμόρφωσης, με λιγότερες αλλά

πιο ουσιαστικές διαδικασίες, ώστε να απελευθερωθούν

πόροι και χρόνος για την επιχειρηματική

δραστηριότητα.

• Θεσμική ενίσχυση των ΜμΕ και των νεοφυών επιχειρήσεων

(start-ups) με τη δημιουργία ειδικών

εργαλείων και μηχανισμών στήριξης, όπως θερμοκοιτίδες

επιχειρηματικότητας, κέντρα καινοτομίας

και προγράμματα χρηματοδότησης αρχικού σταδίου

(seed funding schemes), που θα τους επιτρέπουν να

αναπτυχθούν και να εξελιχθούν στο ανταγωνιστικό

διεθνές περιβάλλον.

Η ενσωμάτωση αυτών των μέτρων στο πλαίσιο της

φορολογικής μεταρρύθμισης θα είναι καθοριστική για

τη μακροχρόνια ανθεκτικότητα και εξέλιξη των ΜμΕ,

ενισχύοντας τη συμβολή τους στην απασχόληση, την

καινοτομία και την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας


ΕΤΑΙΡΙΚΟΎ ΦΌΡΟΥ,

ΑΝ ΣΥΝΟΔΕΥΤΕΊ

ΜΕ ΜΕΊΩΣΗ

ΕΡΓΟΔΟΤΙΚΏΝ

ΕΙΣΦΟΡΏΝ, ΜΠΟΡΕΊ

ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΉΣΕΙ

ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΤΙΚΆ

Ποια είναι η άποψη του ΚΕΒΕ σχετικά με το προτεινόμενο

χρονοδιάγραμμα εφαρμογής της φορολογικής

μεταρρύθμισης και ποιες προκλήσεις

ενδέχεται να προκύψουν κατά την υλοποίησή της;

Το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα δεν θα πρέπει να

είναι ιδιαίτερα ασφυκτικό, δεδομένου ότι απαιτούνται

εκτεταμένες νομοθετικές αλλαγές, εκπαίδευση προσωπικού,

αναβάθμιση συστημάτων και πληροφόρηση των

φορολογούμενων.

Το ΚΕΒΕ εισηγείται όπως υιοθετηθεί ένα σταδιακό

μοντέλο εφαρμογής, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ομαλή

μετάβαση και να προληφθούν ανεπιθύμητες επιπτώσεις

στην αγορά. Επιπρόσθετα, τονίζει την ανάγκη για ενίσχυση

της φορολογικής διοίκησης με εξειδικευμένο προσωπικό,

τεχνολογία και αναβαθμισμένα εργαλεία ελέγχου.

Εμείς ως ΚΕΒΕ παραμένουμε ένθερμοι υποστηρικτές

ενός σύγχρονου, ανταγωνιστικού και δίκαιου φορολογικού

πλαισίου. Η φορολογική μεταρρύθμιση είναι

αναγκαία, αλλά πρέπει να σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο

ώστε να προάγει την ανάπτυξη, να ενισχύει τις επενδύσεις

και να εξασφαλίζει κοινωνική δικαιοσύνη. Το ΚΕΒΕ

δηλώνει έτοιμο να συνεχίσει να συμβάλλει ενεργά στον

διάλογο, προσφέροντας τεκμηριωμένες και ρεαλιστικές

προτάσεις προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας

της Κύπρου.

EconomyToday 39


COVER STORY

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΊΣΕΙΣ

ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΊΑ

ΣΤΗΝ ΠΡΆΞΗ

Η νέα φορολογική στρατηγική, οι ψηφιακές τομές

και το ζητούμενο της ανταποδοτικότητας για

τον πολίτη και τις επιχειρήσεις.

ΤΟΥ ΤΆΣΟΥ ΓΙΑΣΕΜΊΔΗ

Η

προώθηση των μεταρρυθμίσεων είναι

ευκολότερη σε περιόδους οικονομικής

ανάπτυξης, εφόσον υπάρχουν οι

πόροι για την προώθησή τους και την

πρακτική εφαρμογή τους. Το ζητούμενο

είναι ν’ αξιολογούνται οι κίνδυνοι σε σενάρια όχι τόσο

ευνοϊκά, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση που

υπάρξουν αρνητικά γεγονότα και υφεσιακές πιέσεις.

Μια οικονομία πρέπει να παραμένει ανταγωνιστική

για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις

που προέρχονται από ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο

διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον. Οι

μεταρρυθμίσεις, πέραν της ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας

και των επενδύσεων, ενισχύουν την

ποιότητα της ζωής των πολιτών και διευκολύνουν

την καθημερινότητά τους.

ΨΗΦΙΟΠΟΊΗΣΗ, ΕΞΩΣΤΡΈ-

ΦΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ

Η ψηφιοποίηση είναι πλέον απαραίτητη για κάθε

κράτος που σέβεται τους πολίτες του. Συστήματα

όπως το Εργάνη, Tax For All, gov.cy αναμένεται να

40 EconomyToday

ΈΝΑ ΔΊΚΑΙΟ


ΣΎΣΤΗΜΑ ΔΕΝ

ΕΊΝΑΙ ΜΌΝΟ

ΖΉΤΗΜΑ

ΣΥΜΜΌΡΦΩΣΗΣ,

ΑΛΛΆ ΚΑΙ

ΕΜΠΙΣΤΟΣΎΝΗΣ

ΤΟΥ ΠΟΛΊΤΗ ΠΡΟΣ

ΤΟ ΚΡΆΤΟΣ

βοηθήσουν στην ευκολότερη πρόσβαση των πολιτών

στις υπηρεσίες, όμως είναι ιδιαίτερα σημαντικό να

παρακολουθείται η αποδοτικότητά τους και εκεί που

χρειάζεται να υπάρχουν οι ανάλογες βελτιώσεις,

αλλαγές και προσθήκες.

Σημαντικό σε αυτήν την προσπάθεια είναι η αφομοίωση

των οποιωνδήποτε αλλαγών από την κοινωνία

και τους πολίτες, ώστε να στηρίξουν τις μεταρρυθμίσεις.

Πέραν της τοπικής κοινωνίας, η δημιουργία

ενός ευέλικτου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και

η ενίσχυση των δημόσιων υπηρεσιών αναμένεται να

προσελκύσουν ξένους επιχειρηματίες, οι οποίοι είτε

θέλουν να δραστηριοποιηθούν μέσω Κύπρου ή να

δημιουργήσουν την έδρα τους στη χώρα.

ΤΟ ΝΈΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ

ΜΟΝΤΈΛΟ: ΑΠΛΌ, ΔΊΚΑΙΟ,

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΌ

Κάθε κυβέρνηση, μέσω της φορολογίας, μπορεί να

χαράζει την κοινωνική της πολιτική, να διαμορφώνει

τον αναπτυξιακό της σχεδιασμό και να προωθεί

συγκεκριμένες πολιτικές, όπως για παράδειγμα

πράσινες πολιτικές.

Σε αυτό τα πλαίσιο εντάσσεται και η φορολογική

μεταρρύθμιση. Όλοι συμφωνούν στις βασικές αρχές.

To φορολογικό πλαίσιο αφορά τις άμεσες και

έμμεσες φορολογίες τόσο για φυσικά όσο και νομικά

πρόσωπα, αλλά και πιο εξειδικευμένες, που αφορούν,

για παράδειγμα, τα ακίνητα και τα καύσιμα.

Κάθε φορολογικό μοντέλο πρέπει να είναι κοινωνικά

δίκαιο, εύκολο και απλό στην εφαρμογή του, να προωθεί

τη φορολογική συμμόρφωση και κουλτούρα,

να είναι συμβατό με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές,

τις ευρωπαϊκές οδηγίες και το Σύνταγμα και

ανταγωνιστικό, ώστε να είναι δυνατή η προσέλκυση

επενδύσεων. Αυτό, ειδικά για μια εξωγενή οικονομία

όπως είναι η Κύπρος, βασισμένη στις υπηρεσίες.

Επιπλέον θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις πραγματικές

συνθήκες της οικονομίας και της κοινωνίας,

όπως για παράδειγμα, πλέον είναι πολύ διαφορετικές

οι συνθήκες στο περιβάλλον, την πράσινη μετάβαση

και την τεχνολογία σε σύγκριση με τις συνθήκες που

επικρατούσαν πριν από είκοσι χρόνια.

Η δημιουργία κουλτούρας φορολογικής συμμόρφωσης,

μέσα από ένα σύγχρονο και δίκαιο φορολογικό

μοντέλο, πρέπει ν’ αποτελεί προτεραιότητα. Οι φορολογίες

αποτελούν τα κύρια έσοδα του κράτους

και ο πολίτης θέλει να δει την ανταπόδοση αυτών

των εσόδων στις υποδομές, τον τομέα της Υγείας

και της Εκπαίδευσης.

Την ίδια στιγμή πρέπει να είναι κοινωνικά δίκαιο

και ο κάθε φορολογούμενος να καταβάλλει το ποσό

του φόρου που του αναλογεί, χωρίς να αφήνεται

περιθώριο μη δήλωσης εισοδημάτων. Η ξεκάθαρη

διατύπωση εντός των νομοθεσιών, στο τι αποτελεί

φορολογητέο εισόδημα, βοηθά στην επιβεβαίωση

των εισοδημάτων των πολιτών και των επιχειρήσεων.

ΚΕΡΔΙΣΜΈΝΟΙ, ΑΠΛΟΥΣΤΕΎ-

ΣΕΙΣ ΚΑΙ ΝΈΟΙ ΚΑΝΌΝΕΣ

Οι ανακοινώσεις που έγιναν κρίθηκαν από την πλειοψηφία

ως θετικές, ειδικά από τις κυπριακές επιχειρήσεις.

Η αλλαγή των κλιμάκων, οι φορολογικές

πιστώσεις και η αύξηση του αφορολόγητου αυξάνουν

για άλλους λιγότερο και άλλους περισσότερο το

διαθέσιμο εισόδημα.

Για τις κυπριακές επιχειρήσεις καταργείται η λογιζόμενη

διανομή μερίσματος (που έμμεσα υποχρέωνε τη

διανομή μερισμάτων), ο εταιρικός φόρος αυξάνεται

στο 15%, αλλά αντισταθμίζεται κατά πολύ από τη

μείωση της έκτακτης εισφοράς στα μερίσματα από

17% σε 5%.

Ένα άλλο στοιχείο, το οποίο πέρασε χωρίς να τύχει

ιδιαίτερης συζήτησης, είναι η διατήρηση του νοητού

τόκου. Δηλαδή, όταν επενδύεται νέο κεφάλαιο στην

εταιρεία, τότε η εταιρεία δικαιούται να αφαιρέσει

ως έξοδο το ποσό του νέου κεφαλαίου επί ποσοστό

τόκου που υπολογίζεται, με επιτόκιο ίσο με τον

πραγματικό τόκο που παρουσιάζουν τα δεκαετή

κρατικά ομόλογα της χώρας στην οποία επενδύονται

τα κεφάλαια, προσαυξημένο κατά 3% (επειδή ο

τόκος είναι νοητός δεν υπάρχει ανάλογο έσοδο για

να φορολογηθεί αυτό που βάζει το νέο κεφάλαιο).

Άρα, αν οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων είναι

5%, ο νοητός τόκος είναι 8%.

Σημειώνεται ότι ο νοητός τόκος θα αφαιρείται μόνο

εάν το νέο κεφάλαιο χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση

περιουσιακών στοιχείων που χρησιμοποιούνται

στην επιχείρηση και ο υπολογιζόμενος τόκος

καλύπτεται στο 80% του φορολογητέου εισοδήματος

της εταιρείας κατά τη διάρκεια του έτους πριν από

την αφαίρεση του εκτιμώμενου εξόδου τόκων.

Εύκολα κάποιος κάνει τον συνειρμό ότι με τη μείωση

της εισφοράς για τα μερίσματα και τον τόκο

των ομολόγων στα τωρινά επίπεδα, ο μέτοχος θα

λαμβάνει τα μερίσματα και θα τα επαναεπενδύει

μειώνοντας το μεσοσταθμικό ποσοστό φόρου που

καταβάλλει η εταιρεία.

Δημοσιονομικά, η υπολογιζόμενη αύξηση των εσόδων

από τα μέτρα ενδεχομένως να βρίσκεται σε υψηλό

επίπεδο. Οι μειώσεις των εσόδων μπορεί να μη

φανούν άμεσα, αλλά όταν αρχίσει, για παράδειγμα,

η διανομή μερισμάτων (ήδη εταιρείες που είχαν προγραμματίσει

να δώσουν μερίσματα το ξανασκέφτονται

μετά την παρουσίαση στο Προεδρικό).

Οπότε θα πρέπει να υπάρξουν αναλύσεις ευαισθησίας,

ώστε να διαπιστωθεί η δημοσιονομική επίδραση σε

περίπτωση που δεν καταγραφεί οικονομική ανάπτυξη,

δηλαδή για παράδειγμα αν η οικονομία παραμείνει

στάσιμη για δύο χρόνια, πόσα θα είναι τα έσοδα από

τον εταιρικό φόρο.

Η ευκολία στην εφαρμογή του μέσα από ξεκάθαρους

κανόνες και η ενίσχυση της ηλεκτρονικής

διακυβέρνησης αποτελούν σημαντικούς παράγοντες.

Επιπλέον, θα πρέπει να ενισχύει την εισπραξιμότητα

των φόρων μέσα από συστήματα παρακολούθησης

των υπολοίπων.

Επιπλέον, είναι σημαντικό να υπάρξει διαχείριση

του διοικητικού φόρτου διότι το Τμήμα Φορολογίας

θα πρέπει ν’ αξιολογεί τη σύνθεση της οικογένειας,

δάνεια, ενοίκια και επενδύσεις συνδεδεμένες με την

πράσινη μετάβαση.

EconomyToday 41


COVER STORY


ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΚΤΊΖΕΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ

ΣΥΝΟΧΉ

Ο ΑΝΔΡΈΑΣ Φ. ΜΆΤΣΑΣ, Γενικός

Γραμματέας της ΣΕΚ, αναλύει στο

Economy Today γιατί η φορολογική

μεταρρύθμιση δεν μπορεί να αγνοεί

τους εργαζόμενους, τη μεσαία τάξη και

τις κοινωνικές ανισότητες.


Σε μια συγκυρία όπου οι κοινωνικές ανισότητες

και οι πιέσεις στα εισοδήματα

εντείνονται, ο Γενικός Γραμματέας της

ΣΕΚ Ανδρέας Φ. Μάτσας εξηγεί στο

Economy Today γιατί η φορολογική

μεταρρύθμιση πρέπει να στοχεύει στη δικαιοσύνη,

στη στήριξη των εργαζόμενων και στην κοινωνική

συνοχή. Προειδοποιεί ότι χωρίς πράσινη διάσταση,

ουσιαστικά επιδόματα και διάλογο με τους κοινωνικούς

εταίρους, η μεταρρύθμιση κινδυνεύει να

αποτύχει στον πιο κρίσιμο της στόχο: να υπηρετήσει

πραγματικά την κοινωνία.

Η ΦΩΝΉ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΌΜΕΝΩΝ

ΣΤΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉ


Ποια είναι η θέση της ΣΕΚ για τη φορολογική

μεταρρύθμιση; Νιώθετε ότι οι προτάσεις που

κατατίθενται λαμβάνουν επαρκώς υπόψη τα

συμφέροντα και τις ανάγκες των εργαζόμενων;

Η ΣΕΚ είχε καταθέσει συγκεκριμένη πρόταση το

2017, η οποία υιοθετήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο

της προηγούμενης Κυβέρνησης το 2019,

στη βάση της συνολικής και πράσινης φορολογικής

μεταρρύθμισης. Αυτή η θέση συζητήθηκε και με την

42 EconomyToday



ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΊ

ΝΑ ΑΦΉΝΕΙ

ΕΚΤΌΣ ΑΥΤΟΎΣ

ΠΟΥ ΈΧΟΥΝ ΤΗ

ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΗ

ΑΝΆΓΚΗ

ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ

παρούσα Κυβέρνηση, ενώ κατατέθηκε και συγκεκριμένο

υπόμνημα στο ΚΟΕ του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Η ανάγκη για συνολική μεταρρύθμιση προκύπτει

από το γεγονός πως, αυτή θα πρέπει να αφορά το

σύνολο των επηρεαζόμενων, ενώ, παράλληλα, η

πράσινη διάσταση θα δημιουργούσε τις αναγκαίες

και ικανές συνθήκες υλοποίησης των υποχρεώσεων

της Κυπριακής Δημοκρατίας σχετικά με τη διαχείριση

της κλιματικής αλλαγής, καθιστώντας πιο ομαλή

και κοινωνικά δίκαιη τη μετάβαση, μέσα από την

παραχώρηση αντισταθμιστικών και δημοσιονομικά

ουδέτερων μέτρων. Γίνεται εύκολα κατανοητό

πως, σε περίπτωση που δεν υπάρξει δυνατότητα

επιβράδυνσης της Πράσινης ,ετάβασης, θα πρέπει

να υπάρξει σαφής και επαρκής σχεδιασμός παραχώρησης

αντισταθμιστικών παροχών.

Για να είμαστε σωστοί, αντικειμενικοί και δίκαιοι,

η πρόταση που έχει κατατεθεί εμπεριέχει θετικά

στοιχεία, χρήζει όμως βελτιώσεων, για πιο θετική

επίδραση στους εργαζόμενους, οι οποίες έχουν

συζητηθεί στην πρόσφατη συνάντηση της Συμβουλευτικής

Οικονομικής Επιτροπής.

Για παράδειγμα, θα πρέπει να επανασχεδιαστεί η

φορολογική βάση για τη μισθολογική κατηγορία από

€40.000 μέχρι €80.000, με αναπροσαρμογή της

φορολόγησης μέχρι €60.000 στην προηγούμενη

φορολογική βάση του 25%. Παράλληλα, θα πρέπει

να επανακαθοριστεί η διασύνδεση της μεταρρύθμισης

με τη σύνθεση της οικογένειας και την ηλικία των

παιδιών, στη βάση του ισοδύναμου οικογενειακού

εισοδήματος, έτσι ώστε να γίνεται πιο δίκαιη η παραχώρηση

του επιδόματος τέκνου και της φοιτητικής

χορηγίας.


ΚΑΙ ΕΛΆΦΡΥΝΣΗ ΧΑΜΗΛΏΝ

ΚΑΙ ΜΕΣΑΊΩΝ ΕΙΣΟΔΗΜΆΤΩΝ

Κατά την άποψή σας, διασφαλίζει η φορολογική

μεταρρύθμιση μεγαλύτερη φορολογική

δικαιοσύνη; Πιστεύετε ότι οι χαμηλόμισθοι και

η μεσαία τάξη έχουν πραγματικά να ωφεληθούν

από τις προτεινόμενες αλλαγές;

Το γεγονός πως, ένας στους δύο περίπου εργαζόμενους

βρίσκεται κάτω από το φορολογητέο εισόδημα,

από μόνο του αποτελεί στοιχείο επιβεβαίωσης ότι, η

φορολογική μεταρρύθμιση, ιδιαίτερα από τη στιγμή

που δεν είναι συνολική αλλά ούτε και πράσινη,

αφήνει εκτός αυτούς που έχουν ακόμα μεγαλύτερη

ανάγκη ενίσχυσης.

Σαφής ήταν και η τοποθέτηση του ΚΟΕ κατά τη διάρκεια

της συνεδρίασης της Συμβουλευτικής Οικονομικής

Επιτροπής, μέσα από την οποία επιβεβαιώθηκε

η θέση της ΣΕΚ πως, η ενίσχυση των χαμηλόμισθων

μπορεί και πρέπει να γίνει μέσα από στοχευμένη

επιδοματική πολιτική.

Πιο συγκεκριμένα, το επίδομα τέκνου θα πρέπει να

παραχωρείται ομοιόμορφα για όλους, στο πλαίσιο

και του Σκανδιναβικού μοντέλου, όπου η στήριξη

είναι καθολική μέχρι και την ενηλικίωση, σε μια

προσπάθεια περιορισμού και του προβλήματος

της υπογεννητικότητας. Ανάλογα και η φοιτητική

χορηγία, επανακαθορίζοντας τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις

παραχώρησής της, σε συνάρτηση με τις

όποιες αρνητικές επιδράσεις στους μισθούς και την

πορεία του πληθωρισμού, σε συνάρτηση και με την

τιμαριθμοποίηση της φορολογικής μεταρρύθμισης.

Επιπρόσθετα, η ανάγκη στήριξης των χαμηλών και

μεσαίων εισοδημάτων και ιδιαίτερα των εργαζόμενων

που δεν καλύπτονται ακόμα από συλλογικές

συμβάσεις, επιβάλλει, παράλληλα με τη φορολογική

μεταρρύθμιση, αλλά και ενισχυτικά, την προώθηση

της επέκτασης της εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων,

στο πλαίσιο της Οδηγίας για την επάρκεια

των μισθών, όπως και την ουσιαστική αύξηση του

κατώτατου μισθού, σε συνάρτηση με τη διασύνδεσή

του με την ωριαία απόδοση και την Α.Τ.Α.

Τέλος, παρά το γεγονός πως η μείωση του ΦΠΑ

είναι εκτός των όρων εντολής που έχει καθορίσει

η Κυβέρνηση, θεωρείται πως μπορεί να εξεταστεί η

μείωσή του, λαμβάνοντας υπόψη την προσωρινότητα

της αύξησής του. Παράλληλα, θα μπορούσε να

εξεταστεί το ενδεχόμενο περαιτέρω μείωσης ή και

μηδενισμού του προς τα νοικοκυριά που προχωρούν

στην υλοποίηση πράσινων επενδύσεων, στηρίζοντας

Η ΣΤΉΡΙΞΗ ΤΗΣ

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΉΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ

ΠΡΟΫΠΟΘΈΤΕΙ

ΚΊΝΗΤΡΑ ΓΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΉ

ΑΝΑΒΆΘΜΙΣΗ

ΚΑΙ ΕΠΈΝΔΥΣΗ

ΣΤΟ ΑΝΘΡΏΠΙΝΟ

ΔΥΝΑΜΙΚΌ

με αυτό τον τρόπο και τις ομάδες εργαζόμενων που

βρίσκονται κάτω από το φορολογητέο εισόδημα.

ΑΦΟΡΟΛΌΓΗΤΟ ΕΙΣΌΔΗΜΑ

Η ΣΕΚ έχει θέσει θέμα αύξησης του αφορολόγητου

εισοδήματος στα €25.000. Πώς σχολιάζετε

τη θέση της Κυβέρνησης ότι οποιαδήποτε

αύξηση πέραν των €20.500 δημιουργεί δημοσιονομικές

«περιπέτειες»; Επιμένετε στην

εισήγησή σας και γιατί;

Η ΣΕΚ ουδέποτε έθεσε θέμα αύξησης του αφορολόγητου

εισοδήματος στις €25.000 με δεδομένο

κυρίως το γεγονός πως, ένας στους δύο εργαζόμενους,

στο σύνολο της αγοράς εργασίας, λαμβάνει

μισθό κάτω από το φορολογητέο εισόδημα. Λόγω και

αυτού ακριβώς του δεδομένου, τέθηκε η εισήγηση

για τη συνολική μεταρρύθμιση, η οποία να αφορά

και να επιδρά θετικά στο σύνολο των εργαζόμενων,

ανεξάρτητα από το ύψος της τελικής αύξησης του

αφορολόγητου ποσού.

Πέρα από τα όσα έχουν ήδη σημειωθεί ως υποστηρικτικά

μέτρα στήριξης των εργαζόμενων, θα μπορούσαν

να προστεθούν, ανεξάρτητα από το τελικό

ύψος του αφορολόγητου εισοδήματος και οι δύο

ακόλουθες εισηγήσεις.

· Βελτίωση των φορολογικών εκπτώσεων, στοχεύοντας

στην ενθάρρυνση της επέκτασης του θεσμού

των ταμείων προνοίας, μέσα από τις συλλογικές

συμβάσεις, ως δεύτερος πυλώνας συνταξιοδοτικών

παροχών, (η πολιτική αυτή διασυνδέεται και με τη

διαδικασία μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού

συστήματος), το οποίο θα εξαιρείται από τον υπολογισμό

των εκπτώσεων του 1/5 με τον καθορισμό

ανώτατου ποσοστού απαλλαγής.

· Άρση της φορολόγησης των Ταμείων Υγείας, έτσι

ώστε να συνεχίσουν να λειτουργούν υποστηρικτικά

και ενισχυτικά προς τους εργαζόμενους, χωρίς να

επηρεάζουν ανταγωνιστικά το ΓεΣΥ.

ΕΠΙΔΟΜΑΤΙΚΉ ΑΝΙΣΌΤΗΤΑ

ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΣΥΝΟΧΉ

Ποια μέτρα θεωρείτε ότι είναι αναγκαία μέσα

από το φορολογικό σύστημα για την ενίσχυση

της κοινωνικής συνοχής και τη μείωση

των εισοδηματικών ανισοτήτων; Πιστεύετε

ότι η μεταρρύθμιση κινείται προς αυτή την

κατεύθυνση;

Η ΣΕΚ έθεσε σαφώς την ανάγκη διασύνδεσης της

φορολογικής μεταρρύθμισης με άλλες πολιτικές

οι οποίες βρίσκονται ανοικτές στη διαδικασία του

κοινωνικού διαλόγου και αφορούν τη μείωση των

ανισοτήτων και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.

Προς αυτή την κατεύθυνση, επιβάλλεται η

ολοκλήρωση της διαδικασίας μεταρρύθμισης του

συνταξιοδοτικού συστήματος, της πλήρους αποκατάστασης

της ΑΤΑ, η οποία θα πρέπει να δίνει τη

δυνατότητα κάλυψης του συνόλου των εργαζόμενων,

της αύξησης του κατώτατου μισθού και της επέκτασης

της εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων, ως

EconomyToday 43


COVER STORY

Η ΠΡΆΣΙΝΗ ΜΕΤΆΒΑΣΗ

ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΟΔΕΎΕΤΑΙ

ΑΠΌ ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΤΙΚΆ ΜΈΤΡΑ

ΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΆ

ΔΊΚΑΙΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΉ

σημείο κάλυψης του συνόλου της αγοράς εργασίας

και στήριξης όλων των εργαζόμενων.

Είναι ακριβώς στη βάση αυτής της προσέγγισης, όπως

βέβαια και στο πλαίσιο της ενίσχυσης και αξιοποίησης

του θεσμικού πλαισίου του κοινωνικού διαλόγου,

που η ΣΕΚ ζήτησε τη συζήτηση της φορολογικής

μεταρρύθμισης στη Συμβουλευτική Οικονομική Επιτροπή

(ΣΟΕ), με τη συμμετοχή των επηρεαζόμενων

Υπουργών, για τον καθορισμό φορολογικών κινήτρων

προς υλοποίηση των πιο πάνω στόχων.

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉ ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙ-

ΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΉ

ΑΝΑΣΥΓΚΡΌΤΗΣΗ

Η ΣΕΚ έχει τοποθετηθεί υπέρ της ενίσχυσης

της παραγωγικής βάσης της χώρας.

Πώς μπορεί η φορολογική μεταρρύθμιση

να συμβάλει σε αυτόν τον στόχο και ποια

σημεία θεωρείτε κρίσιμα;

Η ΣΕΚ εδώ και αρκετά χρόνια τονίζει την ανάγκη αύξησης

της παραγωγικότητας της κυπριακής οικονομίας.

Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια η παραγωγικότητα

βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία και αυτό οφείλεται

στο γεγονός ότι αρκετοί εργοδότες δεν επενδύουν

όσο θα έπρεπε στην τεχνολογική αναβάθμιση των

υποδομών των επιχειρήσεων. Η παροχή φορολογικών

κινήτρων και ελαφρύνσεων σε κυπριακές κυρίως

επιχειρήσεις οι οποίες αποδεδειγμένα επενδύουν

σε αναβάθμιση των τεχνολογικών τους υποδομών,

σε πράσινες επενδύσεις και στην ψηφιοποίηση θα

ήταν προς την ορθή κατεύθυνση. Την ίδια ώρα όμως

οι εργοδότες θα πρέπει να παρέχουν και τα αναγκαία

κίνητρα στους εργαζόμενους τους για κατάρτιση,

ενίσχυση δεξιοτήτων και εξειδίκευση.

Το πιο πάνω προϋποθέτει ενίσχυση, επέκταση και

εμπλουτισμό των συλλογικών συμβάσεων ώστε

να προσφέρονται και στους εργαζόμενους τα απαραίτητα

κίνητρα ή άλλα οικονομικά ωφελήματα. Το

44 EconomyToday

μεγαλύτερο περιουσιακό στοιχείο των επιχειρήσεων

είναι το ανθρώπινο δυναμικό και εκεί θα πρέπει

να στοχεύσουν οι επιχειρήσεις σε συνδυασμό με

επενδύσεις για τεχνολογική αναβάθμιση.

Κάτι τέτοιο, αναμφίβολα θα ήταν υποβοηθητικό στην

ενίσχυση της παραγωγικότητας και θα μπορούσε

να είχε συμπεριληφθεί στο πλαίσιο της συνολικής

μεταρρύθμισης του φορολογικού συστήματος, με την

παραχώρηση συγκεκριμένων κινήτρων.

ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΤΩΝ

ΣΥΝΔΙΚΆΤΩΝ ΣΤΟΝ ΔΙΆΛΟΓΟ

Πώς κρίνετε τη διαδικασία διαβούλευσης μέχρι

σήμερα; Έχετε αισθανθεί ότι η φωνή των

συνδικάτων ακούστηκε επαρκώς ή πιστεύετε

ότι υπήρξαν αποκλεισμοί και παραλείψεις;

Η ΣΕΚ ανέδειξε από την πρώτη στιγμή την αναγκαιότητα

διεξαγωγής ενός ολοκληρωμένου, δομημένου

και στοχευμένου κοινωνικού διάλογου, έτσι ώστε το

Σύμφωνο για τον Κοινωνικό Διάλογο, ενισχύοντας

τον ρόλο των κοινωνικών εταίρων στον θεσμικό

κοινωνικό διάλογο.

Παρόλα αυτά, θα πρέπει να σημειωθεί πως, μετά

και την πρόσφατη συζήτηση στη Συμβουλευτική

Οικονομική Επιτροπή, έχει ενισχυθεί η δυνατότητα

καλύτερης και πιο κοινωνικά ολοκληρωμένης ρύθμισης

των παραμέτρων που θα συνθέτουν τη φορολογική

μεταρρύθμιση, στοχεύοντας στη βελτίωση της

κοινωνικής ισορροπίας και συνοχής.

αποτέλεσμα της φορολογικής μεταρρύθμισης να είναι

όσο το δυνατόν πιο κοινωνικά δίκαιο και να συνδράμει

στην υλοποίηση του στόχου της κοινωνικής συνοχής,

στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς.

Είναι ακριβώς στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης,

που τέθηκε έγκαιρα η ανάγκη συζήτησης της μεταρρύθμισης

στο θεσμικό πλαίσιο της Συμβουλευτικής

Οικονομικής Επιτροπής, όπου μαζί με τους κοινωνικούς

εταίρους συμμετέχουν οι Υπουργοί Οικονομικών,

Εργασίας και Ενέργειας, όπως και ο Διοικητής της

Κεντρικής Τράπεζας.

Αντί αυτού, το πλαίσιο της μεταρρύθμισης οριοθετήθηκε

πριν την έναρξη της συζήτησης, σε πολιτικό

επίπεδο, πράγμα που περιόρισε το εύρος της συζήτησης.

Παράλληλα, ο κοινωνικός διάλογος υποκαταστάθηκε,

μέχρι και πολύ πρόσφατα, από τη δημόσια

διαβούλευση, η οποία έχει έναν εντελώς διαφορετικό

ρόλο και χρησιμότητα. Αυτή η διάσταση αναδεικνύεται

επιβεβαιωτικά και μέσα από το πρόσφατο Ευρωπαϊκό

ΔΕΝ ΑΡΚΕΊ


ΑΝΑΜΌΡΦΩΣΗ

ΑΠΑΙΤΕΊΤΑΙ

ΣΥΝΟΛΙΚΌΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΌΣ

ΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ

ΣΥΝΟΧΉ ΚΑΙ ΜΕΊΩΣΗ

ΑΝΙΣΟΤΉΤΩΝ

ΕΥΡΉΜΑΤΑ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ

ΣΕΚ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΑΣΦΆΛΕΙΑ

ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ ΣΎΣΤΗΜΑ

Βάσει της πρόσφατης έρευνας της ΣΕΚ για τα

επίπεδα των μισθών, διαφαίνεται ότι η πλειοψηφία

των εργαζόμενων δηλώνει πως δεν τα

βγάζει πέρα, ενώ μόλις το 7% απάντησε ότι

ζει άνετα με το εισόδημά του. Πώς θεωρείτε

ότι μπορεί η φορολογική μεταρρύθμιση να

απαντήσει ουσιαστικά σε αυτές τις κοινωνικές

πιέσεις και να ανακουφίσει τα νοικοκυριά που

ζουν μεσαία ή και οριακά; Ποιες φορολογικές

παρεμβάσεις προτείνετε για την αναστροφή

αυτής της εικόνας;

Όταν σχεδόν οκτώ στους δέκα εργαζόμενους δηλώνουν

πως ο μισθός που λαμβάνουν είναι ανεπαρκής,

στη βάση του γεγονότος πως, δεν ανταποκρίνεται

στο κόστος ζωής, ενώ σχεδόν ένας στους τέσσερις

σημειώνει ότι αναγκάζεται να δανείζεται στο τέλος

κάθε μήνα για να καλύψει τις υποχρεώσεις του,

το πρόβλημα είναι τεράστιο και ως τέτοιο, χρήζει

συντονισμένης, συνολικής και στοχευμένης κοινωνικής

πολιτικής, η οποία να αγγίζει και τα όρια της

φορολογικής μεταρρύθμισης.

Η θετική πορεία της οικονομίας, σε συνάρτηση όμως

και με τα προβλήματα και τις καθημερινές ανάγκες

των πολιτών, σε σχέση και με τη δυνατότητα κάλυψης

βασικών βιοποριστικών αναγκών, συμπεριλαμβανομένης

και της στέγασης, δημιουργούν την υποχρέωση

για πιο κοινωνικά δίκαιη και επαρκή φορολογική

μεταρρύθμιση.

Παράλληλα με τα όσα έχουν ήδη σημειωθεί, είναι

σημαντικό να επανεξεταστεί η στεγαστική πολιτική

με την αξιολόγηση της δυνατότητας παραχώρησης

επιπρόσθετων φορολογικών εκπτώσεων. Επιπρόσθετα,

θα πρέπει να τεθεί προς συζήτηση το θέμα

της φορολογίας των καυσίμων, με δεδομένο το

γεγονός πως, τα 2/3 της τιμής είναι φόροι. Παράλληλα,

θα πρέπει η μείωση του φορολογικού βάρους

της τάξης του 8% από τις επιχειρήσεις θα πρέπει να

συνδυαστεί με τη δέσμευση των εργοδοτών για αύξηση

του κατώτατου μισθού, όπως και με την πλήρη

αποκατάσταση της Α.Τ.Α.

Τέλος, επιβάλλεται η αύξηση των μέτρων πάταξης

της φοροδιαφυγής, έτσι ώστε τα συμπληρωματικά

έσοδα να μπορέσουν να επενδυθούν σε μέτρα στήριξης

των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού και

να ενισχύσουν περαιτέρω την κοινωνική πολιτική.

EconomyToday 45


COVER STORY

ΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ

ΣΎΣΤΗΜΑ ΠΡΈΠΕΙ

ΝΑ ΒΛΈΠΕΙ

ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ,

ΌΧΙ ΤΟ ΠΑΡΌΝ

Ο ΑΝΤΏΝΗΣ ΤΑΛΙΏΤΗΣ, Επικεφαλής

Φορολογικών και Νομικών Υπηρεσιών της

Deloitte, εξηγεί γιατί η νέα μεταρρύθμιση

χρειάζεται στρατηγικό ορίζοντα και διεθνή

προσανατολισμό, αν ο σκοπός της είναι να

διατηρήσει η χώρα την ανταγωνιστικότητα

της ως διεθνές επιχειρηματικό κέντρο και

την ελκυστικότητά της για προσέλκυση

ξένων επενδύσεων.


Ο

Αντώνης Ταλιώτης γνωρίζει όσο λίγοι το

πώς σχεδιάζεται μια φορολογική μεταρρύθμιση

από την αρχή – όχι θεωρητικά, αλλά στην

πράξη. Ως βασικό στέλεχος της ομάδας που

πραγματοποίησε την ολιστική μεταρρύθμιση

του 2002, φέρει το πλεονέκτημα της εμπειρίας και της ιστορικής

προοπτικής. Στη συνέντευξή του στο Economy Today,

ασκεί καλοπροαίρετη αλλά σαφή κριτική στην παρούσα

φορολογική μεταρρύθμιση, επισημαίνοντας παράλληλα τα

σημεία που θεωρεί θετικά, καταθέτει ξεκάθαρες προτάσεις

βελτίωσης και υπενθυμίζει: για να παραμείνει η Κύπρος

ανταγωνιστικός προορισμός σε ένα μεταβαλλόμενο διεθνές

σκηνικό, χρειάζεται να βλέπει μπροστά και όχι απλώς να

προσαρμόζεται στον παρόν.

Μαθήματα από το 2002 – Τι μπορεί να μας διδάξει

το παρελθόν; Κατά την προηγούμενη φορολογική

μεταρρύθμιση το 2002, διαδραματίσατε καταλυτικό

ρόλο τόσο στον σχεδιασμό όσο και στην εφαρμογή.

Ποια θεωρείτε ότι είναι τα διδαχθέντα μαθήματα από

εκείνη την περίοδο που μπορούν να αποτελέσουν

οδηγό για την παρούσα φορολογική μεταρρύθμιση;

Θα μπορούσε και σήμερα, όπως και τότε, να υπάρξει

ένας εκ βάθρων ολιστικός φορολογικός σχεδιασμός;

Η προηγούμενη φορολογική μεταρρύθμιση έγινε στο πλαίσιο


ΤΟΥ ΚΑΘΕΣΤΏΤΟΣ


ΔΙΑΝΟΜΉΣ


ΕΝΙΣΧΎΕΙ ΤΗ

ΡΕΥΣΤΌΤΗΤΑ ΚΑΙ

ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΊΑ

ΕΠΑΝΕΠΈΝΔΥΣΗΣ

ΓΙΑ ΤΙΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ

της εναρμόνισης με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και τους Ευρωπαϊκούς

κανόνες, το οποίο ήταν προαπαιτούμενο για την

ένταξή μας στην Ε.Ε.. Η μεταρρύθμιση εκείνη ήταν πραγματικά

ολιστική καθώς στην ουσία κατήργησε το τότε φορολογικό

μας σύστημα και το αντικατέστησε με ένα εντελώς νέο. Αρχιτέκτονας

της μεταρρύθμισης του 2002 ήταν ξένος εμπειρογνώμονας,

με εξειδίκευση στο διεθνές φορολογικό δίκαιο

και εμπειρία σε φορολογικές μεταρρυθμίσεις. Ήταν επίσης

ενήμερος των επερχόμενων αλλαγών τόσο σε ευρωπαϊκό

όσο και σε διεθνές επίπεδο και σχεδίασε το φορολογικό μας

σύστημα ώστε να συμβαδίζει με τις επερχόμενες αλλαγές.

Κοιτάζοντας δηλαδή το μέλλον και όχι το παρόν, κάτι που

επιβεβαιώθηκε από το γεγονός ότι το συγκεκριμένο πλαίσιο

εξυπηρέτησε τη χώρα για μια εικοσαετία χωρίς ιδιαίτερες

προκλήσεις ή/και αντιδράσεις από την Ε.Ε. ή άλλα διεθνή

σώματα. Ήταν με λίγα λόγια «εισαγόμενη» με υποστήριξη

από Κύπριους ειδικούς.

Η παρούσα φορολογική μεταρρύθμιση σίγουρα δεν είναι

ολιστική. Στην ουσία αποτελεί μια σειρά μέτρων που τροποποιούν

το υφιστάμενο σύστημα αλλά δεν αντιμετωπίζουν

θεμελιώδεις δυσλειτουργίες του φορολογικού μας πλαισίου

στις οποίες θα αναφερθώ πιο κάτω. Για να μην παρεξηγηθώ,

δεν θεωρώ ότι χρειαζόταν μια μεταρρύθμιση του εύρους

του 2022, όμως ανέμενα κάτι περισσότερο από αυτό που

ανακοινώθηκε. Η περιορισμένη εμπλοκή ξένων εμπειρογνωμόνων

έχει στερήσει, με κάθε σεβασμό στα άτομα της

ομάδας που εργάστηκε για τη μεταρρύθμιση, εμπειρία και

γνώση, ειδικά του τι μέλλει γενέσθαι αφού ως μικρή χώρα

δεν έχουμε ισχυρή παρουσία στα κέντρα λήψης αποφάσεων.

ΑΠΟΤΊΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΏΤΩΝ

ΕΝΔΕΊΞΕΩΝ ΤΟΥ ΝΈΟΥ

ΠΛΑΙΣΊΟΥ

Τέλη Φεβρουαρίου δόθηκε στη δημοσιότητα από το

Κέντρο Οικονομικών Μελετών του Πανεπιστημίου

Κύπρου και την ομάδα εργασίας η πρώτη παρουσίαση

της μεταρρύθμισης. Τι κρατήσατε από τα πρώτα

δείγματα γραφής; Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα

θετικά και ποια τα αρνητικά σημεία προτάσεων; Τι

46 EconomyToday

θα θέλατε να δείτε να επανεξετάζεται στα πλαίσια

της δημόσιας διαβούλευσης; Ποιες οι εισηγήσεις

σας για ενίσχυση του φορολογικού πλαισίου που

ανακοινώθηκε;

Σε γενικές γραμμές θα έλεγα ότι οι προτάσεις κινούνται προς

τη σωστή κατεύθυνση.

Ως θετικά κρίνω την εισήγηση για κατάργηση της νοητής

διανομής μερίσματος, τον περιορισμό στην εφαρμογή του

Νόμου Χαρτοσήμων σε τραπεζικές και ασφαλιστικές συναλλαγές

καθώς και σε συναλλαγές που αφορούν ακίνητα.

Στα θετικά, επίσης, η διατήρηση των κύριων υφιστάμενων

κινήτρων, όπως είναι η νοητή έκπτωση για τόκους επί κεφαλαίου

(NID), το ειδικό πλαίσιο για τη φορολογία εισοδημάτων

από άυλα στοιχεία (IP Regime), οι απαλλαγές για Non Dom

και η έκπτωση του 50% σε μισθούς.

Προβληματίζομαι όμως από την προτεινόμενη αύξηση του

συντελεστή εταιρικού φόρου από 12,5% σε 15%. Έχοντας

απολέσει τα τελευταία χρόνια αρκετά από τα κίνητρα που

προσφέραμε σαν χώρα, και αναμένοντας ότι πιθανόν να

χαθούν και άλλα τα έτη που ακολουθούν αυξάνοντας τον φορολογικό

μας συντελεστή, στερούμαστε ένα από τα κυριότερα

πλεονεκτήματά μας, το οποίο και πιθανόν σύντομα να ήταν το

μόνο που θα μας διαφοροποιούσε από τους ανταγωνιστές

μας. Και επειδή έχω δει αναφορές για υποχρέωσή μας να

αυξήσουμε τον συντελεστή λόγω Ευρωπαϊκών Οδηγιών ή

για να επιτύχουμε έξοδό μας από μαύρες λίστες, θέλω να

επισημάνω ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Αντιλαμβάνομαι την

ανάγκη εξασφάλισης εσόδων για να χρηματοδοτηθούν οι

παραχωρήσεις που ανακοινώθηκαν, ωστόσο πιστεύω ότι

αυτά θα μπορούσαν να προέλθουν από άλλες πηγές.

Πιστεύω επίσης ότι η παροχή εκπτώσεων για παιδιά, για

τόκους ιδιοκατοίκησης ή για πράσινες αναβαθμίσεις, παρόλο

που δεν διαφωνώ με την ουσία, περιπλέκει αντί να απλοποιεί

το σύστημα. Να θυμίσω ότι τέτοιες εκπτώσεις υπήρχαν στο

φορολογικό μας σύστημα πριν την προηγούμενη μεταρρύθμιση

και καταργήθηκαν. Η στήριξη των νοικοκυριών

θα έπρεπε να γίνει με την μορφή επιδομάτων και όχι μέσω

της φορολογικής νομοθεσίας. Το φορολογικό πλαίσιο δεν

είναι και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως μέσο εξάσκησης

κοινωνικής πολιτικής. Ο σκοπός του είναι να εισπράττει τους

φόρους και να τους διοχετεύει στην οικονομική ανάπτυξη και

τις κοινωνικές παροχές.

Η αύξηση του φορολογικού συντελεστή και η παροχή εκπτώσεων

αντί επιδομάτων στα φυσικά πρόσωπα είναι τα

δυο θέματα που θα ήθελα να δω να επανεξετάζονται στο

πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης. Δεν πιστεύω όμως

ότι υπάρχει περιθώριο για τέτοιες αλλαγές. Ίσως κάποια

επιμέρους σημεία των εισηγήσεων να διαφοροποιηθούν αλλά

τα ουσιώδη που αποτελούν τη βάση της μεταρρυθμιστικής

πρότασης δεν αναμένω να αλλάξουν.

Θα ήθελα όμως, έστω και την υστάτη, να δω να αντιμετωπίζονται

παθογένειες του φορολογικού μας συστήματος

όπως για παράδειγμα:

α) Η ενοποίηση των προστίμων και επιβαρύνσεων.

β) Η ευθυγράμμιση των προθεσμιών υποβολής της φορολογικής

δήλωσης και πληρωμής του φόρου.

γ) Η διαγραφή και μεταφορά φορολογικών προνοιών που

τώρα βρίσκονται διάσπαρτοι σε άλλους νόμους και η

ενσωμάτωσή τους στους φορολογικούς νόμους.

δ) Η υιοθέτηση και αποδοχή των λογιστικών προτύπων

ΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ

ΣΎΣΤΗΜΑ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ

ΕΡΓΑΛΕΊΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ –

ΕΊΝΑΙ ΕΡΓΑΛΕΊΟ

ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΌΤΗΤΑΣ

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑ:

ως βάση για τη φορολογική έκπτωση προνοιών που

υπολογίζονται σύμφωνα με αυτά.

ΆΜΕΣΕΣ ΞΈΝΕΣ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ ΚΑΙ

ΕΤΑΙΡΙΚΌΣ ΦΌΡΟΣ

Με το καλημέρα του 2026, οι δυνητικοί επενδυτές

θα έχουν να αντιμετωπίσουν έναν αυξημένο εταιρικό

φορολογικό συντελεστή κατά 2,5%. Πώς πιστεύετε

ότι αυτή η αλλαγή θα επηρεάσει τη στρατηγική προσέλκυσης

άμεσων ξένων επενδύσεων στην Κύπρο;

Με ποιους τρόπους θα διατηρηθεί η ελκυστικότητα

της Κύπρου ως επιχειρηματικός προορισμός;

Με την αύξηση του συντελεστή θεωρώ ότι θα είναι πολύ

δύσκολο να ανταγωνιστούμε προορισμούς όπως για παράδειγμα

η Ιρλανδία που διατήρησε το 12,5%, τα ΗΑΕ που έχουν

συντελεστή 9% άλλα και άλλους προορισμούς που έχουν

μεν ψηλότερους ονομαστικούς (statutory) φορολογικούς

συντελεστές, όμως ο πραγματικός (effective) συντελεστής

τους δεν είναι και πολύ ψηλότερος από το 15%.

Παραμένουμε ελκυστικοί για εταιρείες που εκμεταλλεύονται

άυλα στοιχεία και για εκείνες που δικαιούνται νοητό τόκο

επί κεφαλαίων, αυτές δηλαδή που επωφελούνται από τα

προσφερόμενα κίνητρα.

Συνεπώς αν θέλουμε να παραμείνουμε ελκυστικός προορισμός

γενικότερα, θα πρέπει να δοθούν νέα και πρωτοποριακά

κίνητρα φορολογικά ή/και άλλα και εδώ είναι που πιστεύω

χρειαζόμαστε τη συμβολή ξένων εμπειρογνωμόνων.

ΔΙΕΘΝΕΊΣ ΤΆΣΕΙΣ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΤΙ-

ΚΈΣ ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ

Η παγκόσμια τάση δείχνει σαφώς αλλαγή στο φορολογικό

περιβάλλον, με αυστηρότερα πρότυπα,

ενίσχυση της διαφάνειας και σύγκλιση προς ενιαίους

ελάχιστους φορολογικούς κανόνες. Πώς βλέπετε

όλες αυτές τις αλλαγές να επηρεάζουν το φορολογικό

περιβάλλον της Κύπρου και γενικότερα το

μέλλον της χώρας ως διεθνές επιχειρηματικό κέντρο;

Πράγματι το διεθνές φορολογικό πλαίσιο κινείται προς αυτή

την κατεύθυνση. Η Κύπρος οφείλει να συμβαδίζει με τις εξελίξεις,

να υιοθετεί και να εφαρμόζει τις όποιες νέες απαιτήσεις

και πρακτικές εισάγονται από εκείνους που καθορίζουν τους

διεθνείς φορολογικούς κανόνες, δηλαδή την Ε.Ε. τον ΟΟΣΑ

και άλλα διεθνή σώματα.

Τα αυστηρά πρότυπα και η αυξημένη διαφάνεια δεν πιστεύω

ότι μας επηρεάζουν αρνητικά εφόσον εφαρμόζονται σε όλες

σχεδόν τις χώρες.

Η ανησυχία μου εστιάζεται στους ελάχιστους φορολογικούς

κανόνες που φαίνεται ότι ίσως οδηγήσουν τελικά σε ενιαία

φορολογική βάση. Αν κάτι τέτοιο συμβεί ο ανταγωνισμός

θα περιοριστεί στον συντελεστή (εξού και η ένστασή μου

στην αύξησή του), στο φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον,

την ποιότητα των υπηρεσιών και στα μη φορολογικά κίνητρα.

Σαν χώρα θα πρέπει να βελτιωθούμε σε όλα τα πιο πάνω αν

θέλουμε να παραμείνουμε ανταγωνιστικός και ελκυστικός

προορισμός.

Είναι σημαντικό να επενδύσουμε άμεσα σε σύγχρονη τεχνολογία,

να απλοποιήσουμε διαδικασίες, να βελτιώσουμε

την αποτελεσματικότητά μας και να μειώσουμε τον χρόνο

εξυπηρέτησης που σήμερα δεν συμβαδίζει με τις απαιτήσεις

της εποχής. Διαφορετικά οι εξελίξεις θα μας προσπεράσουν.

EconomyToday 47


COVER STORY

ΑΒΈΒΑΙΟΙ ΚΑΙΡΟΊ ΓΙΑ

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉ


Η μεταρρύθμιση, λένε πολλοί, είναι αναγκαία. Αλλά ακόμα

και οι καλύτερες προθέσεις μπορεί να οδηγήσουν σε λάθος

αποτελέσματα αν αγνοηθεί η συγκυρία.

ΤΟΥ ΓΙΏΡΓΟΥ Μ. ΙΩΑΝΝΊΔΗ

Ιδρυτή και CEO της GEMM Business Consultants Limited

Η

Κύπρος βρίσκεται, για άλλη μια φορά,

μπροστά σε ένα σταυροδρόμι αποφάσεων

που θα διαμορφώσουν το οικονομικό της

μέλλον. Στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης

είναι η προτεινόμενη φορολογική

μεταρρύθμιση και, ειδικότερα, η αύξηση του εταιρικού

φόρου από το 12,5% στο 15%. Ωστόσο, η χρονική

συγκυρία αυτής της μεταρρύθμισης εγείρει σοβαρά

ερωτήματα. Γιατί να προχωρήσουμε σε τόσο σημαντικές

αλλαγές ακριβώς τη στιγμή που το διεθνές οικονομικό

τοπίο χαρακτηρίζεται από πρωτοφανή αστάθεια;

Η ΑΠΆΝΤΗΣΗ ΕΊΝΑΙ ΑΠΛΉ:

ΔΕΝ ΘΑ ΈΠΡΕΠΕ ΝΑ

ΠΡΟΧΩΡΟΎΜΕ. ΌΧΙ ΤΏΡΑ

Η διεθνής οικονομία βρίσκεται σε καθεστώς διαρκούς

έντασης. Από την εκλογή Τραμπ και τον εμπορικό πόλεμο,

μέχρι τις πληθωριστικές πιέσεις, τον κίνδυνο για

στασιμοπληθωρισμό και τις γεωπολιτικές εντάσεις,

οι επιχειρήσεις καλούνται να ανταπεξέλθουν σε ένα

48 EconomyToday

ΌΤΑΝ ΟΙ

ΕΠΕΝΔΥΤΈΣ ΔΕΝ

ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ

ΠΡΟΒΛΈΨΟΥΝ

ΤΟ ΑΎΡΙΟ, ΤΟ

ΤΕΛΕΥΤΑΊΟ ΠΟΥ

ΧΡΕΙΆΖΟΝΤΑΙ ΕΊΝΑΙ

ΝΈΑ ΔΕΔΟΜΈΝΑ

ΣΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ

ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ

περιβάλλον συνεχών ανατροπών. Όλοι οι διεθνείς

οργανισμοί περιγράφουν το διεθνές σκηνικό ως «πολλαπλών

επιπέδων αβεβαιότητας», όπου η καταναλωτική

εμπιστοσύνη μειώνεται και οι επενδύσεις επιβραδύνονται.

Όταν οι επενδυτές δεν μπορούν να προβλέψουν το

αύριο, το τελευταίο που χρειάζονται είναι νέα δεδομένα

στο φορολογικό τους περιβάλλον.

Σε αυτό το πλαίσιο, η απόφαση της Κύπρου να επαναπροσδιορίσει

τη φορολογική της πολιτική μπορεί να

μοιάζει με στροφή 180 μοιρών εν μέσω τρικυμίας. Και

η ιστορία μάς έχει δείξει ότι τέτοιες κινήσεις ενδέχεται

να προκαλέσουν περισσότερη ζημιά απ’ ό,τι όφελος.

Η ΣΤΑΘΕΡΌΤΗΤΑ ΩΣ ΑΝΤΑΓΩ-

ΝΙΣΤΙΚΌ ΠΛΕΟΝΈΚΤΗΜΑ

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η Κύπρος είχε καταφέρει

να ξεχωρίσει ακριβώς λόγω της φορολογικής της

σταθερότητας και της ευρύτερης θεσμικής αξιοπιστίας

της. Με ισχυρά δημοσιονομικά και μια ανακάμπτουσα

τραπεζική αγορά, η χώρα είχε μετατραπεί σε πόλο έλξης

για στρατηγικής σημασίας επενδύσεις. Δεν είναι τυχαίο

που οι οίκοι αξιολόγησης συνέχισαν να αναβαθμίζουν

την πιστοληπτική της ικανότητα.

Η σταθερότητα, όμως, δεν είναι δεδομένη. Χάνεται εύκολα.

Και ο φόρος – όσο χαμηλός ή υψηλός κι αν είναι

– παύει να έχει σημασία όταν το επενδυτικό περιβάλλον

γίνεται απρόβλεπτο. Είναι ενδεικτικό ότι η Ευρωπαϊκή

Επιτροπή στην τελευταία της Έκθεση Μεταπρογραμματικής

Παρακολούθησης για την Κύπρο σημειώνει πως οι

Ξένες Άμεσες Επενδύσεις οφείλονται κυρίως στο φιλικό

φορολογικό καθεστώς της χώρας – αλλά μόνο εν μέρει

καταλήγουν σε παραγωγικές επενδύσεις. Άρα η απλή

αύξηση του εταιρικού φόρου δεν λύνει το πρόβλημα της

ποιότητας των επενδύσεων. Το αντίθετο: ίσως το οξύνει.

ΟΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΊΣΕΙΣ

ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΑΥΤΟΣΚΟΠΌΣ

Η μεταρρύθμιση, λένε πολλοί, είναι αναγκαία. Αλλά ακόμα

και οι καλύτερες προθέσεις μπορεί να οδηγήσουν σε

λάθος αποτελέσματα αν αγνοηθεί η συγκυρία. Η ίδια η

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε παλαιότερη έκθεσή της για τη

φορολογική αβεβαιότητα, τονίζει ότι η διαδικασία αλλαγής

ενός φορολογικού πλαισίου μπορεί να αναστείλει επενδυτικές

αποφάσεις και να πλήξει την ανταγωνιστικότητα.

Το Penn Wharton Budget Model (Απρίλιος 2025)

προχωρά ένα βήμα παραπέρα: εκτιμά ότι οι δασμοί

της πολιτικής Τραμπ μπορεί να μειώσουν το ΑΕΠ των

ΗΠΑ κατά 8% και τους μισθούς κατά 7% – απώλειες

μεγαλύτερες ακόμη και από τα πρόσκαιρα οικονομικά

οφέλη μιας αύξησης του εταιρικού φόρου. Οι διεθνείς

αλυσίδες αξίας επαναπροσδιορίζονται. Οι κεφαλαιακές

ροές κινούνται πλέον πιο προσεκτικά. Δεν είναι τώρα

η στιγμή για αλλαγές που μπορεί να κλονίσουν την ήδη

εύθραυστη εμπιστοσύνη.

Η ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗ ΧΡΕΙΆΖΕΤΑΙ

ΣΤΌΧΕΥΣΗ, ΌΧΙ ΒΙΑΣΎΝΗ

Η φορολογική μεταρρύθμιση πρέπει να είναι στοχευμένη.

Όχι επικοινωνιακή. Όχι πρόχειρη. Όχι συμβολική.

Η έμφαση πρέπει να δοθεί στην πραγματική οικονομία:

στη στήριξη επενδύσεων κοινωνικής σημασίας, στη φορολογική

δικαιοσύνη και στην ενίσχυση της κοινωνικής

υποδομής μέσω στοχευμένων κινήτρων.

Για πολλά ζητήματα, η ίδια η Ε.Ε. δίνει το πλαίσιο – π.χ.,

Η ΠΟΛΙΤΙΚΉ

ΒΟΎΛΗΣΗ ΕΊΝΑΙ

ΣΗΜΑΝΤΙΚΉ.

ΑΛΛΆ ΑΚΌΜΑ ΠΙΟ

ΣΗΜΑΝΤΙΚΉ ΕΊΝΑΙ

Η ΕΠΊΓΝΩΣΗ ΤΗΣ

ΣΥΓΚΥΡΊΑΣ

μειωμένος ΦΠΑ για σχολεία, νοσοκομεία και έργα

κοινωνικής ωφέλειας. Η Κύπρος μπορεί και πρέπει να

το αξιοποιήσει. Όπως μπορεί να υιοθετήσει πρακτικές

που στηρίζουν την επιστροφή του ταλέντου – αντί να

το αποθαρρύνει με επιβαρύνσεις που μειώνουν την

ελκυστικότητα της χώρας ως τόπου εγκατάστασης. Τα

πρόσφατα κίνητρα που εξήγγειλε η κυβέρνηση για το

λεγόμενο brain gain, είναι στοχευμένα και κίνηση προς

την ορθή κατεύθυνση. Την ίδια ώρα όμως, αντίστοιχα

κίνητρα θα πρέπει να δοθούν και προς τους εργοδότες

ώστε κι αυτοί να επιδιώξουν να επαναπατρίσουν Κύπριους

εργαζόμενους.

Η ΚΑΛΉ ΠΡΌΘΕΣΗ ΔΕΝ ΑΡΚΕΊ

Η ανάγκη για μεταρρύθμιση είναι υπαρκτή. Όμως οι μεταρρυθμίσεις

δεν γίνονται στο κενό. Γίνονται στον κόσμο

όπως είναι, όχι όπως θα θέλαμε να είναι. Και σήμερα, ο

κόσμος είναι απρόβλεπτος. Το να προχωρήσουμε τώρα

σε αλλαγές στο φορολογικό καθεστώς είναι σαν να

επιχειρούμε αλλαγή ρότας εν μέσω καταιγίδας, χωρίς

να έχουμε ξεκάθαρο προορισμό.

Η πολιτική βούληση είναι σημαντική. Αλλά ακόμα πιο

σημαντική είναι η επίγνωση της συγκυρίας. Οι μεταρρυθμίσεις

χρειάζονται σταθερό έδαφος για να καρποφορήσουν.

Και το έδαφος αυτή τη στιγμή τρέμει.

Γι’ αυτό, η Κύπρος δεν πρέπει να βιαστεί. Πρέπει να περιμένει,

να παρατηρεί, να σχεδιάσει πιο στοχευμένα. Γιατί η

μακροχρόνια ανταγωνιστικότητα δεν χτίζεται με βιαστικές

κινήσεις, αλλά με σταθερά, καλά μελετημένα βήματα.

EconomyToday 49


COVER STORY

ΚΏΣΤΑΣ ΣΆΒΒΑ:

Lawyer, Chartered Certified

Accountant, LL.M. in International

Tax Law - University of Vienna

ΝΤΈΜΗΣ ΙΩΆΝΝΟΥ:

Lawyer, Chartered Accountant, MSc in

Taxation- University of Oxford

50 EconomyToday

ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΝΤΑΣ

ΜΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΠΟΥ

ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ

ΑΓΝΟΗΘΟΥΝ

Ένα τεκμηριωμένο σημείωμα τριών ειδικών

στη φορολογία, που αξιολογούν τη φορολογική

μεταρρύθμιση υπό το πρίσμα θεμελιωδών

φορολογικών αρχών. 1

ΧΡΉΣΤΟΣ ΘΕΟΦΊΛΟΥ:

Lawyer, Chartered

Accountant,

MSc in Taxation -

University of Oxford

Στο πλαίσιο του δημόσιου διαλόγου για

τη φορολογική μεταρρύθμιση, οι ειδικοί

στη φορολογία Ντέμης Ιωάννου, Κώστας

Σάββα και Χρήστος Θεοφίλου

καταθέτουν την ανάλυσή τους για το

φλέγον ζήτημα της φορολογικής μεταρρύθμισης,

συμπεριλαμβανομένης και της αύξησης του εταιρικού

φορολογικού συντελεστή από 12,5% σε 15%. Με

τεχνική σαφήνεια και τεκμηρίωση, οι συγγραφείς

εξηγούν γιατί σε μεγάλο βαθμό κύριες φορολογικές

αρχές δεν τηρούνται, δημιουργώντας σοβαρές στρεβλώσεις

και ανισότητες. Επιπρόσθετα, αναλύουν ότι

η αύξηση του εταιρικού φόρου δεν αποτελεί διεθνή

υποχρέωση, αλλά πολιτική επιλογή της Κυβέρνησης.

Το σημείωμά τους εντάσσεται σε μια προσπάθεια να

εμπλουτιστεί ο διάλογος με ουσιαστικά επιχειρήματα,

βασισμένα στις αρχές του φορολογικού δικαίου.

EconomyToday 51


COVER STORY

«ΟΙ ΦΌΡΟΙ, ΤΟ ΤΊΜΗΜΑ

ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΈΝΗ

ΚΟΙΝΩΝΊΑ»

Η φορολογία είναι από τα βασικότερα συστατικά για

τη δημιουργία συνοχής σε ένα δημοκρατικό κράτος. Ο

Αμερικανός δικαστής Oliver Wendell Holmes το έθεσε

πολύ σωστά, λέγοντας ότι, «οι φόροι είναι το τίμημα

που πληρώνουμε για μια πολιτισμένη κοινωνία». Η

οικονομία λειτουργεί με τους πολίτες να ανταλλάσσουν

χρήματα και αγαθά εθελοντικά για εμπορικούς

σκοπούς. Εντούτοις, η φορολογία είναι υποχρεωτική

γιατί χρηματοδοτεί τα δημόσια αγαθά. Αν δεν ήταν

υποχρεωτική, κανείς δεν θα είχε λόγο να πληρώσει.

Το βασικό ερώτημα που εγείρεται όμως, είναι πώς

μια κυβέρνηση σχεδιάζει ένα σωστό φορολογικό

σύστημα και την οποιαδήποτε μετέπειτα φορολογική

μεταρρύθμιση. Υπάρχουν βασικές αρχές που πρέπει

να καθοδηγούν αυτό το έργο; Στη δημόσια συζήτηση

για την προτεινόμενη φορολογική μεταρρύθμιση

της Κύπρου, έχουν ακουστεί πολλές απόψεις. Αυτό

το σημείωμα δεν θα τις επαναλάβει. Αντίθετα, θα

ακολουθήσει διαφορετική πορεία. Πριν ξεκινήσουμε

οποιονδήποτε σχολιασμό, οφείλουμε να συγχαρούμε

την Kυβέρνηση για την πρωτοβουλία της στο θέμα της

φορολογικής μεταρρύθμισης.

ΣΎΝΟΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΗΜΕΊΩΜΑ

Το άρθρο χωρίζεται σε δύο μέρη: Το πρώτο μέρος

αντλώντας γνώση από την εκτενή φορολογική βιβλιογραφία

θα παρουσιάσει τις βασικές αρχές που

θα πρέπει να διέπουν το οποιαδήποτε φορολογικό

σύστημα / φορολογική μεταρρύθμιση. Το δεύτερο

μέρος, θα εξετάσει κατά πόσο αυτές οι αρχές τηρούνται

στην προτεινόμενη κυπριακή μεταρρύθμιση. Ο

52 EconomyToday

ΔΕΝ ΥΠΆΡΧΕΙ

ΔΙΕΘΝΉΣ

ΥΠΟΧΡΈΩΣΗ

ΑΎΞΗΣΗΣ ΤΟΥ


– ΠΡΌΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΕΠΙΛΟΓΉ

στόχος είναι να συμβάλει ουσιαστικά στον δημόσιο

διάλογο με συγκεκριμένα, τεκμηριωμένα επιχειρήματα.

Το σημείωμα επικεντρώνεται στα εταιρικά ζητήματα

της φορολογικής μεταρρύθμισης. Σε μεταγενέστερο

άρθρο θα δημοσιεύσουμε και τις εισηγήσεις μας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΆ

Το παρόν άρθρο, όπως θα δείτε πιο κάτω, εξέτασε την

προτεινόμενη κυπριακή φορολογική μεταρρύθμιση

υπό το πρίσμα βασικών αρχών που αναγνωρίζονται

διεθνώς ως οι καταλληλότερες για τον σχεδιασμό και

την αξιολόγηση φορολογικών συστημάτων. Οι αρχές

που χρησιμοποιήθηκαν είναι η φορολογική δικαιοσύνη,

η οικονομική αποδοτικότητα και ουδετερότητα, η

ανθεκτικότητα στην αποφυγή φόρου και η διεθνής

ανταγωνιστικότητα και συμμόρφωση.

Η ανάλυση αβίαστα καταλήγει στα εξής συμπεράσματα:

1. Σε μεγάλο βαθμό οι προαναφερθείσες αρχές δεν

τηρούνται ουσιαστικά στο προτεινόμενο φορολογικό

πλαίσιο. Αντιθέτως, υπάρχουν σοβαρές στρεβλώσεις

και ανισότητες.

2. Η αύξηση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή

στο 15% δεν επιβάλλεται υποχρεωτικώς από

κανένα διεθνή κανόνα με εξαίρεση τον Πυλώνα

2 που αφορά μόνο πολύ μεγάλους πολυεθνικούς

Oμίλους. Η εν λόγω μεταρρύθμιση δεν εξυπηρετεί

το εθνικό συμφέρον της Κύπρου.

Προτείνεται η επανεξέταση του σχεδίου μεταρρύθμισης,

στη βάση των σημαντικών αρχών της φορολογικής

πολιτικής.

ΜΈΡΟΣ I – ΑΡΧΈΣ

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉΣ ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ

Η φορολογική βιβλιογραφία είναι πολύ εκτενής και

δεν αφήνει σημαντικά περιθώρια αμφισβήτησης ως

προς τις βασικές αρχές που θα πρέπει να διέπουν ένα

σωστό φορολογικό σύστημα. Πιο κάτω θα εξηγηθούν

εν συντομία αυτές οι φορολογικές αρχές.

(α) Φορολογική δικαιοσύνη

Ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα θα πρέπει να αντιμετωπίζει

με τον ίδιο τρόπο τους φορολογούμενους

που έχουν παρόμοια οικονομική δυνατότητα (οριζόντια

δικαιοσύνη). Ταυτόχρονα, θα πρέπει να επιβάλλει

υψηλότερη φορολογία σε όσους έχουν μεγαλύτερη

ικανότητα πληρωμής (κάθετη δικαιοσύνη), που στην

πράξη οδηγεί στη φορολογική προοδευτικότητα

(progressive taxation). Η εφαρμογή αυτών των αρχών

ενισχύει την κοινωνική συνοχή και την αποδοχή

του φορολογικού συστήματος από τους πολίτες. Στην

Κύπρο η αρχή της φορολογικής δικαιοσύνης έχει και

συνταγματική κατοχύρωση. Σύμφωνα με το Άρθρο

24 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, η

φορολογική επιβάρυνση πρέπει να κατανέμεται με βάση

την οικονομική δυνατότητα του κάθε πολίτη (ability

to pay). Δηλαδή, οι φορολογούμενοι με υψηλότερα

εισοδήματα οφείλουν να συνεισφέρουν αναλογικά

περισσότερο στο κοινό σύνολο από ό,τι οι φορολογούμενοι

με χαμηλότερα εισοδήματα.

(β) Οικονομική αποδοτικότητα

και ουδετερότητα

Η φορολογία δεν πρέπει να επηρεάζει αρνητικά τις

αποφάσεις των επιχειρήσεων ή/και των πολιτών. Δεν

πρέπει να καθορίζει, για παράδειγμα, πού θα επενδύσουν,

πώς θα καταναλώσουν ή ποιο επιχειρηματικό

σχήμα θα επιλέξουν (π.χ. εταιρεία, συνεταιρισμός

ή αυτοεργαζόμενος). Ένα ουδέτερο και αποδοτικό

φορολογικό σύστημα επιτρέπει στις αποφάσεις να

λαμβάνονται με βάση οικονομικά και όχι φορολογικά,

κριτήρια.

(γ) Ανθεκτικότητα στην αποφυγή

φόρου (robustness to tax avoidance)

Το φορολογικό σύστημα πρέπει, όσον αυτό είναι εφικτό,

να είναι ανθεκτικό στις πρακτικές φορολογικού

σχεδιασμού και αποφυγής φόρου για να διατηρείται

η εμπιστοσύνη στο σύστημα.

(δ) Διεθνής ανταγωνιστικότητα και συμμόρφωση

με διεθνείς κανόνες

Το φορολογικό σύστημα πρέπει να είναι ελκυστικό για

επενδύσεις, χωρίς όμως να παραβιάζει τους διεθνείς

κανόνες (π.χ. ΟΟΣΑ, Ε.Ε.). Η συμμόρφωση εξασφαλίζει

σταθερότητα και αποφυγή κυρώσεων καθώς και την

αποφυγή δημιουργίας αρνητικής εικόνας της χώρας.

ΜΈΡΟΣ IΙ – ΣΧΟΛΙΑΣΜΌΣ

Λαμβάνοντας υπόψη τις φορολογικές αρχές που παρουσιάστηκαν

ανωτέρω, αυτή η ενότητα θα εξετάσει

κατά πόσο αυτές οι φορολογικές αρχές ικανοποιούνται

στην πράξη με την προτεινόμενη φορολογική μεταρρύθμιση

ή κατά πόσο παρατηρούνται στρεβλώσεις και

αδικίες. Ως σημείο αναφοράς, θα χρησιμοποιήσουμε

το πιο κάτω σχεδιάγραμμα (base case) που περιγράφει

τους βασικούς τρόπους που μπορεί κάποιος να

λειτουργήσει επιχειρηματικά στην Κύπρο.

ΕΙΚΌΝΑ 1:

ΣΧΕΔΙΆΓΡΑΜΜΑ

FOREIGN

(α) Φορολογική δικαιοσύνη στην πράξη

Είναι ξεκάθαρο ότι το προτεινόμενο φορολογικό

σύστημα δεν εξασφαλίζει φορολογική δικαιοσύνη.

Για παράδειγμα, ένα άτομο που εργάζεται ως αυτοεργοδοτούμενος

μπορεί να πληρώσει φόρο με συντελεστή

έως και 35%. Την ίδια στιγμή, κάποιος που

δραστηριοποιείται ακριβώς στην ίδια δραστηριότητα

αλλά μέσω εταιρείας μπορεί να φορολογείται με 15%

εταιρικό φόρο και μόλις με 5% στα μερίσματα. Αυτή

είναι μια μεγάλη στρέβλωση που δεν παρατηρείται

σε άλλες χώρες και δημιουργεί σοβαρή ανισότητα

μεταξύ ιδίας οικονομικής δραστηριότητας.

Επιπλέον, με την κατάργηση της λογιζόμενης διανομής

ένα άτομο μπορεί να μη διανέμει ποτέ μέρισμα και

συνεπώς να μην πληρώσει ποτέ φόρο επί των μερισμάτων

και κατ’ ακολουθίαν τα έσοδα του κράτους

να μην προστατεύονται.

Επιπρόσθετα, εγείρεται ενδεχόμενο συνταγματικό

θέμα. Ο φορολογικός συντελεστής 5% εφαρμόζεται

οριζόντια σε όλους, ανεξάρτητα από το ύψος του

εισοδήματος από μερίσματα, είτε αυτό πρόκειται για

1 ευρώ, 1 εκατομμύριο ευρώ ή 10 εκατομμύρια

ευρώ. Σημειώνεται ότι, σε άλλες δικαιοδοσίες όπως

το Ηνωμένο Βασίλειο, η φορολογία των μερισμάτων

εφαρμόζεται μέσω προοδευτικών κλιμάκων, λαμβάνοντας

υπόψη τη συνολική φορολογική ικανότητα των

φορολογουμένων.

Πού μας οδηγεί λοιπόν το προτεινόμενο φορολογικό

πλαίσιο; Σταδιακά το σύστημα οδηγεί όλους τους

φορολογούμενους να ιδρύουν εταιρείες για να μειώσουν

τη φορολογική τους επιβάρυνση. Συνεπώς, θα

είναι σε δυσμενή θέση μόνο όσοι δεν έχουν τέτοια

ευχέρεια, όπως οι δημόσιοι υπάλληλοι ή πρόσωπα

που δεσμεύονται από περιορισμούς. Αυτοί, θα παραμένουν

παγιδευμένοι σε υψηλότερους φορολογικούς

συντελεστές έως και 35%.

Σαν αποτέλεσμα, η συνταγματική αρχή της προοδευτικής

φορολόγησης ακυρώνεται στην πράξη για

κάποιους συμπολίτες μας, ενώ θα εφαρμόζεται για

κάποιους άλλους.

Dom or Non Dom

35%

Dom

5%

Non Dom

0%

Τέλος, συνεχίζεται μια βασική αδικία, ήτοι δύο φυσικά

πρόσωπα κάτοικοι στη Δημοκρατία με την ίδια οικονομική

δύναμη φορολογούνται διαφορετικά, ο ένας

με 5% και ο άλλος με 0% στα μερίσματα, μόνο και

μόνο επειδή ο ένας είναι Νon-Domicile και o άλλος

Domicile.

BUSINESS

A.

CYCO - 15%

B.

CYCO - 15%

Γ.

Οι λέξεις Νοn Dom και Dom αναφέρεται στους Non Domicile και Domicile.

CYCO - 15%

Δ.

(β) Οικονομική αποδοτικότητα και

ουδετερότητα στην πράξη

Το φορολογικό σύστημα παραβιάζει την αρχή της

ουδετερότητας. Όπως αναφέραμε, το προτεινόμενο

σύστημα ενθαρρύνει τη δημιουργία εταιρειών όχι για

επιχειρηματικούς λόγους, αλλά για καθαρά φορολογικούς

λόγους. Δημιουργούνται νομικά πρόσωπα ώστε

να επιτευχθεί μικρότερη φορολογία και όχι επειδή

αυτό υπαγορεύει η οικονομική λειτουργία.

Επίσης, το προτεινόμενο φορολογικό σύστημα μπορεί

να ενθαρρύνει τη μεταφορά επενδύσεων στο εξωτε-

EconomyToday 53


COVER STORY

ΤΟ ΝΕΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ

ΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ, ΕΝΘΑΡΡΥΝΟΝΤΑΣ

ΤΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ΩΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΟΧΗΜΑ

ρικό. Για παράδειγμα, ένας Κύπριος κάτοικος μπορεί

να δημιουργήσει μια εταιρεία σε χώρα με ευνοϊκό ή/

και μηδενικό εταιρικό φορολογικό συντελεστή και

μέσω αυτής να αγοράσει ξένα ομόλογα. Στη συνέχεια,

εισπράττει μέρισμα το οποίο θα φορολογηθεί μόνο

με 5%. Αυτό οδηγεί σε στρεβλώσεις, καθώς ευνοούνται

οι επενδύσεις στο εξωτερικό, όχι γιατί είναι πιο

αποδοτικές, αλλά επειδή προσφέρουν φορολογικό

πλεονέκτημα. Το αποτέλεσμα είναι χαμένες εγχώριες

επενδύσεις και μειωμένα έσοδα για το κράτος.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι εξ όσων γνωρίζουμε,

δεν παρουσιάστηκε καμία μελέτη αντικτύπου (impact

assessment), για την αύξηση του εταιρικού φορολογικού

συντελεστή. Δεν γνωρίζουμε δηλαδή, πώς θα

επηρεαστεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας. Με βάση

το πιο πάνω σχεδιάγραμμα, φαίνεται ξεκάθαρα ότι

όλα τα άτομα που έχουν εταιρείες θα απολαμβάνουν

χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές, εκτός από

τους ξένους επενδυτές που δραστηριοποιούνται στην

Κύπρο μέσω ξένων εταιρειών (παράδειγμα (δ) στο

σχεδιάγραμμα). Δηλαδή, το αυξημένο βάρος πέφτει

κυρίως πάνω σε εκείνους που η χώρα επιδιώκει να

προσελκύσει. Αυτό το θέμα θα συζητηθεί περισσότερο

πιο κάτω. Το σχόλιο εδώ είναι ότι η απουσία τεκμηριωμένων

οικονομετρικών μοντέλων για τις επιπτώσεις

της μεταρρύθμισης αποδυναμώνει την αξιοπιστία της

πρότασης και υπονομεύει τον δημόσιο διάλογο, αφού

οι επιλογές δεν στηρίζονται σε μετρήσιμα δεδομένα.

Η αξιολόγηση μιας φορολογικής μεταρρύθμισης δεν

μπορεί να περιορίζεται μόνο σε λογιστικά σενάρια

αύξησης εσόδων. Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι

δυναμικές επιπτώσεις στην οικονομία. Συγκεκριμένα,

πρέπει να μετρηθεί πόσοι επενδυτές θα αποχωρήσουν

από την Κύπρο λόγω μειωμένης ελκυστικότητας και

πόσοι νέοι επενδυτές δεν θα επιλέξουν την Κύπρο στο

μέλλον. Επιπρόσθετα ποια θα είναι η επίπτωση στα

φορολογικά έσοδα μακροπρόθεσμα. Αυτές οι απώλειες

μπορεί να ξεπερνούν κατά πολύ τα άμεσα οφέλη από

την αύξηση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή.

(γ) Ανθεκτικότητα στην αποφυγή φόρου

(robustness to tax avoidance)

Το φορολογικό σύστημα φαίνεται ότι αντί να είναι

ανθεκτικό σε πρακτικές φορολογικού σχεδιασμού,

φαίνεται να προάγει τον φορολογικό σχεδιασμό. Θα

δώσουμε δύο παραδείγματα.

Πρώτο παράδειγμα, ένα φυσικό πρόσωπο με καθεστώς

Non-Domiciled μπορεί να δανείσει χρήματα (loan)

στην κυπριακή του εταιρεία αντί για κεφάλαιο. Στην

περίπτωση αυτή, η εταιρεία αναγνωρίζει τους τόκους

ως φορολογική δαπάνη, μειώνοντας το φορολογητέο

της κέρδος. Οι τόκοι αυτοί, δεν υπόκεινται σε φόρο

στο επίπεδο του ατόμου (Non Domiciled). Έτσι δημιουργείται

ασύμμετρο φορολογικό όφελος, ήτοι η

δαπάνη για την εταιρεία, χωρίς αντίστοιχη φορολογική

επιβάρυνση για τον δανειστή.

Δεύτερο παράδειγμα, είναι η μετατροπή μισθωτής

εργασίας σε τιμολόγηση μέσω εταιρείας (personal

service companies). Το προτεινόμενο φορολογικό

σύστημα, ενθαρρύνει μισθωτούς να δημιουργούν

εταιρείες και να παρέχουν υπηρεσίες στους εργοδότες

τους μέσω αυτών, τιμολογώντας τους αντί να αμείβονται

με μισθό. Παρόμοιο πρόβλημα αντιμετώπισε και η

Μεγάλη Βρετανία με τα personal service companies.

(δ) Διεθνής ανταγωνιστικότητα

και συμμόρφωση

Ι. Νομικά επιχειρήματα για την αύξηση του εταιρικού

φόρου.

Ας ξεκινήσουμε με κάτι απλό και ουσιαστικό. Δεν υπάρχει

σήμερα καμία διεθνής υποχρέωση, καμία λίστα,

κανένας Οργανισμός που να απαιτεί από την Κύπρο

να αυξήσει τον εταιρικό φορολογικό της συντελεστή.

Η μόνη σχετική υποχρέωση αφορά τον Πυλώνα 2

του ΟΟΣΑ, ο οποίος επιβάλλει ελάχιστο συντελεστή

15% μόνο για πολυεθνικούς Ομίλους με ενοποιημένα

έσοδα άνω των €750 εκατομμυρίων. Δηλαδή, αφορά

ένα πολύ μικρό αριθμό εταιρειών, όχι το σύνολο των

επιχειρήσεων στην Κύπρο.

ΙΙ. Οικονομικά και άλλα επιχειρήματα για την αύξηση

του εταιρικού φόρου.

Το επιχείρημα ότι, η αύξηση του εταιρικού φορολογικού

συντελεστή θα βελτιώσει τη φήμη της Κύπρου ή ότι θα

οδηγήσει χώρες σε νέες φορολογικές συμβάσεις (tax

treaties) με την Κύπρο, δεν συνοδεύεται από καμία

τεκμηρίωση. Δηλαδή, ποιοι ακριβώς εταίροι ζητούν

αύξηση; Ποιες χώρες αρνούνται να υπογράψουν tax

treaty λόγω του σημερινού συντελεστή και πώς θα

αλλάξουν εάν αυξήσουμε τον συντελεστή μας στο

15%; Υπάρχει επίσημη δήλωση ή σχετικό έγγραφο;

Επιπρόσθετα, γνωρίζουμε ότι η οικονομία της Κύπρου

στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ξένες επενδύσεις. Οι

δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στο ονομαζόμενο

International Business είναι κυπριακές εταιρείες με

ξένους μετόχους που επενδύουν σε τόκους, κεφάλαια,

υπηρεσίες και άυλα περιουσιακά στοιχεία. Όλες αυτές

οι επενδύσεις, είναι εξαιρετικά κινητές (mobiled) και

μπορούν εύκολα να μεταφερθούν σε άλλες δικαιοδοσίες

όπου θα επιβαρύνονται με μικρότερη φορολογική

επιβάρυνση. Το ερώτημα είναι απλό: Γιατί να

επιλέξει κανείς την Κύπρο με εταιρικό φόρο 15%,

όταν υπάρχουν πιο ανταγωνιστικοί προορισμοί; Η

Κύπρος κινδυνεύει να βρεθεί σε μειονεκτική θέση,

σε σύγκριση με τις ακόλουθες χώρες που διατηρούν

χαμηλούς ή προνομιακούς φορολογικούς συντελεστές:

54 EconomyToday

ΕΝΤΌΣ Ε.Ε.:

ΕΣΘΟΝΊΑ

ΛΕΤΟΝΙΑ

ΜΑΛΤΑ

ΟΥΓΓΑΡΊΑ

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

ΙΡΛΑΝΔΙΑ

ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

0%

0%

(φορολόγηση μόνο κατά

τη διανομή κερδών)

5%

(μέσω συστήματος

επιστροφής φόρου)

9%

10%

12,5%

16%

(5% για μικρές

επιχειρήσεις)

16%

ΗΝΩΜΈΝΑ ΑΡΑΒΙΚΆ

ΕΜΙΡΆΤΑ (ΗΑΕ)

ΕΚΤΌΣ Ε.Ε.:

ΣΙΓΚΑΠΟΎΡΗ

ΧΟΝΓΚ ΚΟΝΓΚ

&

9%

Φορολόγηση μόνο

σε εγχώρια εισοδήματα, όχι

σε εισοδήματα από ξένες πηγές

(foreign source income)

Επιπλέον, πολλές χώρες

προσφέρουν πλέον ειδικά

καθεστώτα φορολογικών

κινήτρων για εταιρείες

τεχνολογίας, καινοτόμες

επιχειρήσεις και

εισοδήματα από άυλα

περιουσιακά στοιχεία.

«Η ΘΈΣΗ ΤΗΣ ΚΎΠΡΟΥ

ΑΠΟΔΥΝΑΜΏΝΕΤΑΙ»

Κλείνοντας, έχει ακουστεί και η άποψη ότι η αύξηση του

εταιρικού φόρου είναι μικρή και δεν θα επηρεάσει την

ανταγωνιστικότητα της Κύπρου, καθώς και ότι η χώρα

διαθέτει διάφορα φορολογικά κίνητρα που τη διατηρούν

ελκυστική. Η απάντησή μας σε αυτό είναι απόλυτη. Η

αύξηση του εταιρικού φόρου θα επηρεάσει σε πολύ

μεγάλο βαθμό την Κύπρο. Τα υφιστάμενα κίνητρα, δεν

επαρκούν πλέον για να διαφοροποιήσουν την Κύπρο

σε ένα περιβάλλον έντονου διεθνούς φορολογικού

ανταγωνισμού, όπου άλλες χώρες προσφέρουν ειδικά

προσαρμοσμένα και εστιασμένα καθεστώτα για IPs, tech,

innovation και startups και έχουν σταθερούς χαμηλότερους

ή ευφυέστερα σχεδιασμένους φορολογικούς

μηχανισμούς (π.χ. taxation only on distributed profits,

exemption of foreign income).

Η δική μας άποψη που προκύπτει και από την πιο πάνω

ανάλυση είναι ότι η μονομερής αύξηση του συντελεστή,

χωρίς στρατηγικό επανασχεδιασμό των υπόλοιπων

πτυχών του συστήματος, αποδυναμώνει την ανταγωνιστική

θέση της Κύπρου στην παγκόσμια επενδυτική

σκακιέρα. Στο επόμενο άρθρο μας θα δημοσιευθούν και

οι εισηγήσεις / προτάσεις μας για ένα σύγχρονο, δίκαιο

και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα.

Το παρόν κείμενο βασίζεται στην ακόλουθη βιβλιογραφία:

1 Michael P. Devereux, Alan J. Auerbach, Michael

Keen, Paul Oosterhuis, Wolfgang Schön, and John

Vella, Taxing Profit in a Global Economy (Oxford: Oxford

University Press, 2021).Joseph E. Stiglitz and Jay K.

Rosengard, Economics of the Public Sector, 4th ed.

(New York: W. W. Norton & Company, 2015).Jonathan

Gruber, Public Finance and Public Policy, 6th ed. (New

York: Worth Publishers, 2022).James Mirrlees et al.,

Tax by Design: The Mirrlees Review (Oxford: Oxford

University Press, 2011).

EconomyToday 55


COVER STORY


ΘΑ ΦΈΡΕΙ ΑΛΛΑΓΈΣ

ΣΤΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΆ

ΧΑΡΤΟΦΥΛΆΚΙΑ

Η OLGA KAZARINA, από

τη Freedom24, εξηγεί πώς η

φορολογική μεταρρύθμιση επηρεάζει

τις επενδυτικές επιλογές και γιατί

η απλοποίηση και η διαφάνεια

παραμένουν κρίσιμες για τη στήριξη

των ιδιωτών επενδυτών στην Κύπρο.


Η

μεταρρύθμιση του φορολογικού πλαισίου

στην Κύπρο επηρεάζει σε βάθος

όχι μόνο τις επιχειρήσεις αλλά και τις

επενδυτικές στρατηγικές των φυσικών

προσώπων. Η Olga Kazarina,

Chief Accounting Officer της Freedom24, αναλύει

τον αντίκτυπο των αλλαγών, όπως η κατάργηση της

λογιζόμενης διανομής μερισμάτων και η τροποποίηση

των συντελεστών παρακράτησης φόρου. Παράλληλα,

επισημαίνει τον ρόλο της εταιρείας στην υποστήριξη

των πελατών της με διαφάνεια και ακρίβεια, ειδικά σε

περιβάλλον διεθνούς συμμόρφωσης όπως η αγορά

των ΗΠΑ. Με έμφαση στη φορολογική αποδοτικότητα

και τις προκλήσεις που φέρνει το νέο πλαίσιο, η κ.

Kazarina εξηγεί πώς η σωστή πληροφόρηση και η

ευελιξία μπορούν να μετατραπούν σε επενδυτικό

πλεονέκτημα.

56 EconomyToday


ΤΟΥ ΚΑΘΕΣΤΏΤΟΣ


ΔΙΑΝΟΜΉΣ


ΕΝΙΣΧΎΕΙ ΤΗ

ΡΕΥΣΤΌΤΗΤΑ ΚΑΙ

ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΊΑ

ΕΠΑΝΕΠΈΝΔΥΣΗΣ

ΓΙΑ ΤΙΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ

Ποιοι τομείς της φορολογικής μεταρρύθμισης

πιστεύετε ότι θα έχουν τη μεγαλύτερη επίδραση

στις επενδυτικές αποφάσεις των Κύπριων επενδυτών

και πώς αναμένεται να προσαρμόσουν

τα χαρτοφυλάκιά τους;

Η επικείμενη φορολογική μεταρρύθμιση στην Κύπρο

αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τις επενδυτικές

αποφάσεις, κυρίως μέσω των αλλαγών στη φορολόγηση

κεφαλαιουχικών κερδών και στη συνολική

φορολογική επιβάρυνση. Μία από τις βασικές κινήσεις

που αναμένονται από τους επενδυτές είναι η διαφοροποίηση

προς κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων

με μεγαλύτερη φορολογική αποδοτικότητα.

Μία κομβική αλλαγή είναι η κατάργηση του καθεστώτος

Λογιζόμενης Διανομής Μερίσματος (Deemed Dividend

Distribution - DDD), η οποία απλοποιεί τον φορολογικό

σχεδιασμό γύρω από τη διανομή μερισμάτων από τις

Η ΣΑΦΉΝΕΙΑ ΣΤΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉ

ΜΕΤΑΧΕΊΡΙΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΒΑΣΙΚΌ

ΕΡΓΑΛΕΊΟ ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ

ΤΗΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΎΝΗΣ

ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΏΝ

επιχειρήσεις. Στο παρελθόν, οι εταιρείες επιβαρύνονταν

φορολογικά εάν δεν διένειμαν σημαντικό μέρος

των κερδών τους εντός συγκεκριμένης χρονικής περιόδου.

Η κατάργηση αυτής της υποχρέωσης ενισχύει

τη διαχείριση των ταμειακών ροών και διευκολύνει

την επανεπένδυση.

Εξίσου σημαντική είναι η μείωση του συντελεστή

Ειδικής Εισφοράς για την Άμυνα (ΕΕΑ) επί των μερισμάτων

για φορολογικούς κατοίκους Κύπρου από 17%

σε 5%. Η ελάφρυνση αυτή αναμένεται να ενισχύσει

τις εγχώριες επενδύσεις, καθώς οι επενδυτές θα

διατηρούν μεγαλύτερο μέρος των αποδόσεών τους.

Ταυτόχρονα, οι μη κατοικοεδρεύοντες εξακολουθούν

να επωφελούνται από πλήρη απαλλαγή στην ΕΕΑ για

μερίσματα (0%), στοιχείο που διατηρεί την Κύπρο

ελκυστική για ξένους επαγγελματίες και επενδυτές.

Οι μεταβολές στους συντελεστές παρακράτησης φόρου

επί των μερισμάτων και των τόκων ενδέχεται επίσης

να επηρεάσουν τις καθαρές αποδόσεις. Οι επενδυτές

πιθανόν να επανεκτιμήσουν τις θέσεις τους σε μετοχές

υψηλής μερισματικής απόδοσης, στρεφόμενοι

ενδεχομένως σε μετοχές ανάπτυξης που προσφέρουν

καλύτερες αποδόσεις μετά φόρων.

Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο είναι η προτεινόμενη

αύξηση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή από

12,5% σε 15%. Αν και μετακινεί την Κύπρο από το

χαμηλότερο άκρο των ευρωπαϊκών συντελεστών,

η αλλαγή ευθυγραμμίζεται με την παγκόσμια πρωτοβουλία

του ΟΟΣΑ για ελάχιστο εταιρικό φόρο και

δεν αναμένεται να περιορίσει την ανταγωνιστικότητα

της χώρας.

Οι επιχειρήσεις θα χρειαστεί να αναθεωρήσουν τους

φορολογικούς τους σχεδιασμούς και τους προϋπολογισμούς.

Ωστόσο, η συμμόρφωση με τον παγκόσμιο

ελάχιστο φόρο μπορεί να αποτρέψει την επιβολή

συμπληρωματικών φόρων σε άλλες χώρες, διασφαλίζοντας

ότι τα κέρδη φορολογούνται στην Κύπρο και

όχι αλλού. Η σαφήνεια αυτή αναμένεται να ενισχύσει

την εμπιστοσύνη και να λειτουργήσει θετικά για τις

επενδυτικές αποφάσεις εταιρειών με έδρα ή δραστηριότητα

στην Κύπρο.

Καθώς οι επενδυτές προσαρμόζονται στο νέο πλαίσιο,

αναμένεται να επανεξετάσουν τις στρατηγικές τους,

ειδικά ως προς τη φορολογική μεταχείριση των κεφαλαιακών

κερδών. Μπορεί να παρατηρηθεί στροφή

προς πιο φοροαποδοτικά επενδυτικά εργαλεία, όπως

τα ομόλογα και τα προϊόντα σταθερού εισοδήματος.

Επιπλέον, οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις ενδέχεται να

ενθαρρύνουν ανακατανομές κεφαλαίων σε τομείς που

αναμένεται να επωφεληθούν από τα νέα φορολογικά

κίνητρα, όπως η τεχνολογία και η καθαρή ενέργεια,

προωθώντας ένα πιο διαφοροποιημένο επενδυτικό

περιβάλλον.

Συνολικά, η φορολογική μεταρρύθμιση του 2025

διαμορφώνει ένα περισσότερο ευνοϊκό πλαίσιο για

επενδύσεις στην Κύπρο, ενθαρρύνοντας την υιοθέτηση

αποδοτικότερων στρατηγικών και την εξερεύνηση νέων

κατηγοριών επενδυτικών προϊόντων. Η συνεχής προσαρμοστικότητα

και ενημέρωση θα είναι καθοριστικής

σημασίας για την επιτυχή πλοήγηση στο νέο τοπίο.

Αν υπάρξει αλλαγή στον τρόπο φορολόγησης

των κεφαλαιακών κερδών, ποιες κατηγορίες

επενδύσεων – όπως μετοχές, ETF ή ομόλογα

– πιστεύετε ότι θα επηρεαστούν θετικά ή

αρνητικά ως προς την ελκυστικότητά τους;

Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κυπριακού

φορολογικού συστήματος είναι η φορολογική μεταχείριση

των κερδών από συναλλαγές σε ευρύ φάσμα

αξιόγραφων. Η κυπριακή νομοθεσία προβλέπει πλήρη

απαλλαγή από τη φορολογία για οποιοδήποτε κέρδος

προκύπτει από τη διάθεση αξιόγραφων. Ο όρος «αξιόγραφα»

καλύπτει μεγάλη ποικιλία χρηματοοικονομικών

μέσων, όπως κοινές και προνομιούχες μετοχές,

δικαιώματα προαίρεσης, ομολογίες, ομόλογα, ανοικτές

θέσεις (short positions), συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης

(futures), συμβάσεις ανταλλαγής (swaps),

αποθετήρια τίτλων (depository receipts), δικαιώματα

επί απαιτήσεων και συμμετοχές σε συλλογικά επενδυτικά

σχήματα.

Η κυπριακή νομοθεσία διαχωρίζει ρητά το εισόδημα

από το κεφάλαιο, με τα κεφαλαιακά κέρδη να φορολογούνται

μόνο στο πλαίσιο του Νόμου περί Φορολογίας

Κεφαλαιουχικών Κερδών (Capital Gains Tax – CGT).

Ο εν λόγω φόρος εφαρμόζεται αποκλειστικά στην

πώληση ακίνητης ιδιοκτησίας εντός Κύπρου και σε

μετοχές εταιρειών των οποίων τα υποκείμενα περιουσιακά

στοιχεία είναι κυρίως ακίνητα. Ο φορολογικός

συντελεστής ανέρχεται σε 20% επί των καθαρών

κερδών, με προσαρμογή βάσει του πληθωρισμού

(indexation).

Ένα κρίσιμο σημείο προβληματισμού είναι το ενδεχόμενο

αλλαγών στη φορολόγηση των κεφαλαιακών

κερδών από χρηματοοικονομικά προϊόντα. Σε περίπτωση

αύξησης των φορολογικών συντελεστών ή

κατάργησης υφιστάμενων εξαιρέσεων, είναι πιθανό

να υπάρξει μεταβολή της επενδυτικής συμπεριφοράς.

Οι επενδυτές ενδέχεται να απομακρυνθούν από τις

μετοχές και τα ακίνητα και να στραφούν σε επενδύσεις

με μεγαλύτερη φορολογική αποδοτικότητα, όπως τα

ομόλογα και τα προϊόντα σταθερού εισοδήματος.

Σε περιβάλλον υψηλότερης φορολόγησης κεφαλαιακών

κερδών, τα ομόλογα ενδέχεται να καταστούν

EconomyToday 57


COVER STORY

πιο ελκυστικά. Αυτά τα μέσα παρέχουν σταθερές

αποδόσεις με χαμηλότερη μεταβλητότητα σε σχέση

με τις μετοχές, καθιστώντας τα ιδανικά για επενδυτές

με χαμηλή ανεκτικότητα στον κίνδυνο. Εάν οι αυξημένοι

φόροι λειτουργήσουν αποτρεπτικά για τη συχνή

διαπραγμάτευση μετοχών, ενδέχεται περισσότεροι

επενδυτές να επιλέξουν την ασφάλεια που προσφέρουν

τα σταθερά έσοδα των ομολόγων.

Συνολικά, μια ενδεχόμενη αύξηση της φορολογίας

κεφαλαιακών κερδών θα μπορούσε να ενισχύσει

μια πιο συντηρητική επενδυτική προσέγγιση. Αυτό

θα μπορούσε να μειώσει την ελκυστικότητα των

μετοχών – ιδίως των μετοχών ανάπτυξης – και να

αυξήσει τη ζήτηση για μετοχές που αποδίδουν σταθερά

μερίσματα, ETF με έμφαση στο εισόδημα και ομόλογα.

Οι επενδυτές είναι πιθανό να επανατοποθετήσουν

τα χαρτοφυλάκιά τους δίνοντας προτεραιότητα σε

επενδυτικά προϊόντα με προβλέψιμες αποδόσεις και

περιορισμένες φορολογικές επιβαρύνσεις.

58 EconomyToday

ΟΙ ΙΔΙΏΤΕΣ

ΕΠΕΝΔΥΤΈΣ


ΑΠΛΌΤΗΤΑ,

ΔΙΑΦΆΝΕΙΑ ΚΑΙ

ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗ

ΓΙΑ ΝΑ

ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΘΟΎΝ

ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΊΣ

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΈΣ

ΑΠΑΙΤΉΣΕΙΣ

Πώς υποστηρίζετε τους επενδυτές σας στην

κατανόηση και διαχείριση των φορολογικών

τους υποχρεώσεων, ειδικά όταν δραστηριοποιούνται

σε διεθνείς αγορές, όπως η αγορά

των ΗΠΑ (π.χ. μέσω της φόρμας W-8BEN);

Η Freedom24, ως Κυπριακή Εταιρεία Παροχής Επενδυτικών

Υπηρεσιών, προσφέρει επενδυτικές και συναφείς

υπηρεσίες στην Κύπρο και την Ευρωπαϊκή Ένωση,

λειτουργώντας ταυτόχρονα ως φορέας παρακράτησης

φόρου (withholding agent) για τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η εταιρεία διαθέτει καθεστώς Πιστοποιημένου

Διαμεσολαβητή (Qualified Intermediary – QI), το

οποίο έχει χορηγηθεί από την Αμερικανική Υπηρεσία

Εσωτερικών Εσόδων (IRS).

Στο πλαίσιο του QI, ένας ξένος διαμεσολαβητής που

δραστηριοποιείται σε συναλλαγές παραγώγων επί

μετοχών αναλαμβάνει την ευθύνη για την παρακράτηση

και αναφορά φόρων επί των πληρωμών που

θεωρούνται ισοδύναμες με μερίσματα. Η QI συμφωνία

της Freedom24 με το IRS έχει ως σκοπό την ταυτοποίηση

των επενδυτών σε αμερικανικούς τίτλους

μέσω ξένων διαμεσολαβητών και τη διασφάλιση της

ορθής εφαρμογής των συνθηκών αποφυγής διπλής

φορολογίας, ιδίως όσον αφορά τους συντελεστές

παρακράτησης.

Ως QI, η Freedom24 αναλαμβάνει σημαντικές υποχρεώσεις:

την ταυτοποίηση των πελατών, την εφαρμογή

των σωστών συντελεστών παρακράτησης και την

υποβολή ετήσιας αναφοράς στην IRS. Το συγκεκριμένο

πλαίσιο επιτρέπει στους πελάτες της να επωφελούνται

από μειωμένους συντελεστές παρακράτησης φόρου

στις επενδύσεις τους σε αμερικανικούς τίτλους, κάτι

που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μη Αμερικανούς

επενδυτές.

Η εταιρεία απλοποιεί τη διαδικασία διεκδίκησης των

ωφελημάτων από τις διμερείς φορολογικές συμβάσεις,

διαχειριζόμενη την απαιτούμενη τεκμηρίωση, όπως η

φόρμα W-8BEN, και υποβάλλοντας αναφορές μέσω

της φόρμας 1042-S. Αυτό μειώνει αισθητά το διοικητικό

βάρος για τους επενδυτές, επιτρέποντάς τους

να επικεντρωθούν στις επενδυτικές τους επιλογές.

Αν και δεν παρέχεται εξατομικευμένη φορολογική

καθοδήγηση, η Freedom24 προσφέρει γενικές οδηγίες

σχετικά με τη σημασία φορολογικών εντύπων,

όπως το W-8BEN, το οποίο είναι απαραίτητο για την

πιστοποίηση της αλλοδαπής φορολογικής κατοικίας

και τη διεκδίκηση μειωμένων συντελεστών βάσει των

σχετικών συνθηκών. Παράλληλα, οι επενδυτές ενθαρρύνονται

να ενημερώνονται τακτικά για τις διεθνείς

φορολογικές τους υποχρεώσεις και τις ενδεχόμενες

νομοθετικές αλλαγές.

Η κύρια υποστήριξη προς τους επενδυτές περιλαμβάνει

την παροχή λεπτομερών αναφορών για κάθε

λογαριασμό, οι οποίες διευκολύνουν τη συμπλήρωση

των φορολογικών δηλώσεων. Οι αναφορές αυτές

είναι σχεδιασμένες να είναι κατανοητές και αναλυτικές,

ώστε να βοηθούν τους επενδυτές στον υπολογισμό

των φορολογικών τους υποχρεώσεων, βάσει της

νομοθεσίας της χώρας φορολογικής τους κατοικίας

και στην προετοιμασία των απαραίτητων εγγράφων.

Συνολικά, στόχος της Freedom24 είναι να εξοπλίζει

τους επενδυτές με τα απαραίτητα δεδομένα ώστε να

διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις διεθνείς φορολογικές

τους υποχρεώσεις.

Ποιες είναι οι κύριες ερωτήσεις ή ανησυχίες

που εκφράζουν οι πελάτες σας σχετικά με τις

φορολογικές εξελίξεις και ποιες τάσεις παρατηρείτε

ήδη στις επιλογές τους;

Οι πελάτες συχνά εκφράζουν προβληματισμούς σχετικά

με τις φορολογικές εξελίξεις, ιδιαίτερα λόγω της

περιορισμένης υποστήριξης που παρέχεται στον τομέα

της φορολογικής συμμόρφωσης. Πολλοί επενδυτές δεν

είναι πλήρως ενήμεροι για τις φορολογικές τους υποχρεώσεις

όσον αφορά τις επενδύσεις σε διεθνείς αγορές,

όπως η αμερικανική. Συχνές ερωτήσεις αφορούν τον

τρόπο με τον οποίο ενδέχεται να επηρεαστούν οι φορολογικές

τους επιβαρύνσεις από πρόσφατες αλλαγές στη

φορολογία και το αν αξιοποιούν στο έπακρο τα οφέλη

που προβλέπουν οι διμερείς φορολογικές συμβάσεις.

Επιπλέον, υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη

σαφήνεια και την ακρίβεια των αναφορών φορολογικών

δεδομένων που διατίθενται στους λογαριασμούς

τους. Οι επενδυτές ζητούν διαφάνεια και πληρότητα

στις αναφορές, ώστε να αισθάνονται σιγουριά για τη

δυνατότητα ορθής δήλωσης και συμμόρφωσης στις

τοπικές φορολογικές τους υποχρεώσεις.

Ως αποτέλεσμα αυτής της περιορισμένης φορολογικής

καθοδήγησης, παρατηρείται μια σαφής μετατόπιση των

επενδυτικών στρατηγικών προς πιο απλές και κατανοητές

τοποθετήσεις, με μειωμένες πιθανότητες φορολογικής

πολυπλοκότητας ή επιπρόσθετων κινδύνων.

Οι πελάτες επιλέγουν όλο και περισσότερο επενδυτικά

προϊόντα που χαρακτηρίζονται από διαφάνεια στις

απαιτήσεις φορολογικής δήλωσης.

Ταυτόχρονα, καταγράφεται αυξανόμενη προτίμηση σε

επενδυτικά εργαλεία που προσφέρουν φορολογικά

πλεονεκτήματα, με στόχο την καλύτερη βελτιστοποίηση

της συνολικής φορολογικής θέσης του επενδυτή.

Παρά το γεγονός ότι η Freedom24 δεν παρέχει φορολογικές

υπηρεσίες, η ιδιότητά της ως Qualified

Intermediary διασφαλίζει στους πελάτες της φορολογική

αποδοτικότητα, απλοποίηση διαδικασιών και

ευκολότερη πρόσβαση σε επενδυτικές ευκαιρίες στις

ΗΠΑ. Η δομή αυτή έχει οδηγήσει σε αυξημένο ενδιαφέρον

για επενδύσεις που ενσωματώνουν φορολογικά

οφέλη και ενθαρρύνει τη στροφή προς πιο συνετές και

φορολογικά συνειδητές στρατηγικές.

Πιστεύετε ότι η τρέχουσα μεταρρύθμιση λαμβάνει

υπόψη την προοπτική των ιδιωτών επενδυτών

και πώς θα μπορούσε αυτό το στοιχείο

να ενισχυθεί στον σχεδιασμό της φορολογικής

πολιτικής;

Παρότι η τρέχουσα φορολογική μεταρρύθμιση στην

Κύπρο αντιμετωπίζει αρκετά σημαντικά ζητήματα,

υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης όσον αφορά την

ενσωμάτωση της οπτικής των ιδιωτών επενδυτών.

Ένας βασικός τομέας που θα μπορούσε να ενισχυθεί

είναι η ανάγκη για μεγαλύτερη σαφήνεια και απλότητα

στη φορολογική νομοθεσία. Οι ιδιώτες επενδυτές συχνά

αναζητούν ξεκάθαρες και κατανοητές κατευθυντήριες

γραμμές, που να διευκολύνουν τη συμμόρφωση και να

τους επιτρέπουν να λαμβάνουν τεκμηριωμένες επενδυτικές

αποφάσεις. Η απλοποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου

ενισχύει την εμπιστοσύνη και μπορεί να λειτουργήσει

ως κίνητρο για αυξημένη επενδυτική δραστηριότητα.

Επιπρόσθετα, η μεταρρύθμιση θα μπορούσε να ενισχυθεί

μέσω της θέσπισης συγκεκριμένων φορολογικών

κινήτρων για επενδύσεις μακροχρόνιου ορίζοντα. Τέτοιου

τύπου πολιτικές θα ενθάρρυναν τους επενδυτές

Η FREEDOM24

ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΊ

ΩΣ QUALIFIED

INTERMEDIARY,

ΔΙΕΥΚΟΛΎΝΟΝΤΑΣ

ΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΤΈΣ

ΝΑ ΕΠΩΦΕΛΗΘΟΎΝ

ΑΠΌ ΤΙΣ

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΈΣ

ΣΥΝΘΉΚΕΣ ΚΑΙ

ΜΕΙΩΜΈΝΟΥΣ

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΈΣ

να διατηρούν τις τοποθετήσεις τους για μεγαλύτερα

χρονικά διαστήματα, με θετική επίδραση στην ευρύτερη

οικονομία του νησιού.

Ήδη παρατηρούμε θετικά αποτελέσματα από τη μεταρρύθμιση

της φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων,

η οποία συνέβαλε στην προσέλκυση περισσότερων

εταιρειών χρηματοοικονομικής τεχνολογίας και υψηλά

αμειβόμενων επαγγελματιών, ενισχύοντας ουσιαστικά

την κυπριακή οικονομία και κοινωνία.

Επιπλέον, η ενεργή συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών και

επιχειρηματιών από τον τομέα των χρηματοοικονομικών

υπηρεσιών στον σχεδιασμό της φορολογικής πολιτικής

—μέσω διαβουλεύσεων ή ομάδων εστίασης— μπορεί

να προσφέρει πολύτιμες προτάσεις. Η ενσωμάτωση αυτής

της ανατροφοδότησης θα συμβάλει στη διαμόρφωση

πολιτικών που ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες

της επενδυτικής κοινότητας. Παράλληλα, η παροχή

ξεκάθαρης πληροφόρησης για τις μεταρρυθμίσεις και

τις επιπτώσεις τους ενδυναμώνει τους επενδυτές να

λαμβάνουν πιο τεκμηριωμένες αποφάσεις.

Το φορολογικό πλαίσιο αποτελεί βασικό παράγοντα στον

επιχειρηματικό σχεδιασμό και τις αναπτυξιακές στρατηγικές.

Είναι κρίσιμο οι εταιρείες να παρακολουθούν

τις εξελίξεις και να μεταφέρουν έγκαιρα τις θέσεις και

ανησυχίες τους προς την Πολιτεία. Με κοινό στόχο την

ενίσχυση της οικονομίας, η εποικοδομητική ανταλλαγή

απόψεων μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματική

εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.

Συνολικά, τέτοιες βελτιώσεις μπορούν να ενισχύσουν

ουσιαστικά την αποτελεσματικότητα της μεταρρύθμισης

υπέρ των ιδιωτών επενδυτών στην Κύπρο.

Η υιοθέτηση της ευελιξίας είναι ουσιώδης για την

επίτευξη της επιτυχίας.

EconomyToday 59

ADVERTORIAL

ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΤΉΣ:

ΧΟΡΗΓΟΙ:

NEXTGEN LEADERSHIP:

EMPLOYEE WELLBEING

Ένα βιωματικό workshop για όλους τους ηγέτες

της κυπριακής βιομηχανίας.

Σε μια εποχή όπου

η εργασιακή

κουλτούρα επαναπροσδιορίζεται,

η

ανάγκη για ηγέτες

που λειτουργούν με ενσυναίσθηση

και όραμα καθίσταται πιο

επιτακτική από ποτέ. Οι επιχειρήσεις

καλούνται όχι μόνο να

διαχειριστούν τις απαιτήσεις

της αγοράς, αλλά και να στηρίξουν

τους ανθρώπους τους –

τους πραγματικούς φορείς της

απόδοσης και της ανάπτυξης. Η

ευημερία στον χώρο εργασίας

δεν είναι πλέον μια ευγενής

φιλοδοξία· είναι μια αναγκαία

συνθήκη για τη βιωσιμότητα και

την ανταγωνιστικότητα.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο,

το workshop «NextGen

Leadership: Employee

Wellbeing», που συνδιοργανώνεται

από την Kratis Training &

Consulting και το Πανεπιστήμιο

Κύπρου, στις 22 Μαΐου στο

CYENS Centre of Excellence,

έρχεται να απαντήσει σε μια

καίρια ανάγκη: την ενίσχυση της

ηγεσίας μέσω της καλλιέργειας

ενός περιβάλλοντος ασφάλειας,

εμπιστοσύνης και ψυχολογικής

υποστήριξης.

Το Economy Today στηρίζει

ως χορηγός επικοινωνίας

αυτή την πρωτοβουλία,

αναγνωρίζοντας ότι η βιώσιμη

ανάπτυξη των επιχειρήσεων

περνά μέσα από την επένδυση

στους ανθρώπους τους και την

καλλιέργεια υγιών σχέσεων στο

εργασιακό περιβάλλον.

ΓΙΑΤΊ ΤΏΡΑ;

Η επαγγελματική καθημερινότητα

χαρακτηρίζεται από συνεχείς

μεταβολές, αυξανόμενες

ψηφιακές απαιτήσεις και διαρκή

πίεση για απόδοση. Σε αυτό το

περιβάλλον, η συναισθηματική

και ψυχική ανθεκτικότητα

των εργαζόμενων δοκιμάζεται

έντονα. Η ευημερία δεν είναι

πια «ωραίο να υπάρχει» – είναι

καθοριστικός παράγοντας

επιβίωσης και ανάπτυξης. Οι

Οργανισμοί που επενδύουν

ουσιαστικά στην ψυχολογική

ασφάλεια και τη διαπροσωπική

σύνδεση, κτίζουν περιβάλλοντα

σταθερότητας και δημιουργικότητας.

Παράλληλα, δημιουργούν

τις συνθήκες για την προσέλκυση

και διατήρηση ταλέντου,

στοιχείο καίριο για τη βιώσιμη

πορεία κάθε επιχείρησης.

NEXTGEN

LEADERSHIP:

EMPLOYEE WELLBEING

Ημερομηνία: 22 Μαΐου

Ώρα: 17:00 – 20:00

Τοποθεσία: CYENS

Centre of Excellence,

Λευκωσία

Γλώσσα: Ελληνικά

(εκτός από μία παρουσίαση

στα Αγγλικά)

Συμμετοχή: Δωρεάν –

με απαραίτητη εγγραφή

Μετά το workshop: Wine

& pizza networking

gathering στην

Biga Neapolitana

ΤΙ ΣΗΜΑΊΝΕΙ

WELL-BEING

ΣΤΗΝ ΠΡΆΞΗ;

Το well-being στον χώρο εργασίας

δεν περιορίζεται σε παροχές

ή ευέλικτα ωράρια. Είναι ένα σύστημα

που διαμορφώνεται μέσα

από τις σχέσεις, την καθημερινή

επικοινωνία, τη δυνατότητα

έκφρασης και την αίσθηση ασφάλειας.

Όταν ένας εργαζόμενος

νιώθει ότι είναι αποδεκτός, ότι η

φωνή του μετρά και ότι υπάρχει

στήριξη στις δυσκολίες, τότε

ενισχύεται η δέσμευσή του και

η διάθεσή του να προσφέρει το

μέγιστο. Οι ομάδες που λειτουργούν

με εμπιστοσύνη, αυτονομία

και θετική δυναμική έχουν αυξημένα

επίπεδα παραγωγικότητας

και καινοτομίας.

ΠΏΣ ΣΥΜΒΆΛΛΕΙ

ΤΟ WORKSHOP;

Το «NextGen Leadership» δεν

είναι απλώς ένα θεωρητικό

σεμινάριο. Είναι μια πρακτική,

βιωματική εμπειρία σχεδιασμένη

να προσφέρει στους

συμμετέχοντες ουσιαστικά

εργαλεία και μεθοδολογίες.

Μέσα από διαδραστικές ασκήσεις,

case studies και τεχνικές

60 EconomyToday

ΣΌΛΩΝΑΣ

ΔΗΜΟΣΘΈΝΟΥΣ

Οργανωσιακός

Ψυχολόγος και

Aviation Human

Factors Instructor

στην Kratis Training

& Consulting, με εμπειρία

στον σχεδιασμό και την υλοποίηση

Peer Support προγραμμάτων σε

ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες.

ΒΆΣΟΣ ΛΆΠΠΑ

Senior Consultant

στην Kratis, με 25

χρόνια εμπειρίας στην

εκπαίδευση και την

ανάπτυξη ηγετικών

δεξιοτήτων. Εξειδικεύεται

στη μεταφορά θεωριών

οργανωσιακής συμπεριφοράς

σε απλές, εφαρμόσιμες πρακτικές.

που βασίζονται σε πραγματικά

παραδείγματα, οι συμμετέχοντες

αποκτούν όχι μόνο κατανόηση

αλλά και αυτοπεποίθηση στο

πώς να εφαρμόσουν στην πράξη

όσα μαθαίνουν. Το workshop

αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία

για αναστοχασμό, ενδοσκόπηση

και σχεδιασμό στρατηγικής με

βάση την ανθρώπινη διάσταση

της ηγεσίας.

ΤΟ WORKSHOP

ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΆ

Το «NextGen Leadership:

Employee Wellbeing» είναι

ένα τριών ωρών, διαδραστικό

εργαστήριο που απευθύνεται

σε ηγέτες ομάδων, στελέχη και

managers που επιθυμούν να

αναπτύξουν τις δεξιότητες εκείνες

που ενισχύουν τη συνοχή,

την εμπιστοσύνη και τη σύνδεση

με τις ομάδες τους.

ΟΙ ΕΙΣΗΓΗΤΈΣ

Τις παρουσιάσεις του workshop

θα αναλάβει μια ομάδα καταξιωμένων

επαγγελματιών από

τον χώρο της ψυχολογίας, της

οργανωσιακής συμπεριφοράς και

της επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Οι εισηγητές συνδυάζουν ακαδημαϊκή

τεκμηρίωση με πρακτική

εμπειρία, προσφέροντας στους

συμμετέχοντες μια πολυδιάστατη

προσέγγιση που συνδέει τη

θεωρία με την πράξη.

DR ΜΆΡΙΟΣ

ΑΒΡΑΑΜΊΔΗΣ

Καθηγητής Γνωστικής

Ψυχολογίας

στο Πανεπιστήμιο

Κύπρου, με εξειδίκευση

στη μελέτη της

ανθρώπινης αντίληψης,

προσοχής και μνήμης.

Προσεγγίζει την ηγεσία και

την ομαδική λειτουργία μέσα

από τη ματιά της επιστημονικής

τεκμηρίωσης και της γνωστικής

ψυχολογίας.

GUNNAR

STEINHARDT

Πρόεδρος της EAAP

και Human Factors

Manager στην

Cargolux Airlines.

Με πολυετή εμπειρία

στη διαχείριση ευαίσθητων

επιχειρησιακών καταστάσεων,

προωθεί ενεργά την εφαρμογή

πολιτικών ψυχολογικής ασφάλειας

στους εργασιακούς χώρους.

ΟΦΈΛΗ ΓΙΑ

ΣΥΜΜΕΤΈΧΟΝΤΕΣ

ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΎΣ

Η συμμετοχή στο «NextGen

Leadership» προσφέρει πολλαπλά

οφέλη τόσο σε προσωπικό όσο

και σε οργανωσιακό επίπεδο. Οι

συμμετέχοντες αποκτούν πρακτικά

εργαλεία και στρατηγικές που

μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα

στην καθημερινή λειτουργία των

ομάδων τους, ενισχύοντας τη

συνεργασία, την ανοικτή επικοινωνία

και την αίσθηση ψυχολογικής

ασφάλειας. Επιπλέον, η παροχή

πιστοποιητικού παρακολούθησης

ενισχύει την επαγγελματική τους

εικόνα και λειτουργεί υποστηρικτικά

για την προσωπική τους

εξέλιξη εντός του Οργανισμού.

Το workshop αποτελεί επίσης μια

εξαιρετική ευκαιρία για δικτύωση

με άλλους επαγγελματίες, δημιουργώντας

χώρο για ανταλλαγή

καλών πρακτικών, ιδεών και

εμπειριών. Σε επίπεδο Οργανισμού,

η συμμετοχή σε τέτοιου

είδους δράσεις συμβάλλει στη

διαμόρφωση μιας κουλτούρας

εμπιστοσύνης, ενσυναίσθησης

και συνοχής, που τελικά οδηγεί σε

υψηλότερα επίπεδα απόδοσης,

καινοτομίας και επαγγελματικής

ικανοποίησης.

EconomyToday 61


ΑΠΌ ΤΟ SILICON VALLEY

ΣΤΟ ΛΟΝΔΊΝΟ ΜΕ ΣΤΌΧΟ

ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ ΚΑΙ

ΤΟΝ ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΌ

Η Υφυπουργός παρά τω Προέδρω ΕΙΡΉΝΗ ΠΙΚΉ μιλά στο

Economy Today για τη στρατηγική προσέλκυσης επενδύσεων,

την επανατοποθέτηση της Κύπρου στον διεθνή επενδυτικό

χάρτη και τις πρωτοβουλίες για την επιστροφή ταλαντούχων

Κυπρίων από το εξωτερικό.

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΔΆΜΟ ΑΔΆΜΟΥ

μέσα από ένα νέο πλαίσιο κινήτρων και εργαλείων. Η

Υφυπουργός περιγράφει τη συνολική στρατηγική τής

Κυβέρνησης για την ενίσχυση της οικονομίας της χώρας,

την αναβάθμιση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος

και την επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης – όλα

κρίσιμα στοιχεία για την οικοδόμηση ενός νέου μοντέλου

βιώσιμης και έξυπνης ανάπτυξης. Μα και για αναβάθμιση

της διεθνούς εικόνας της Κύπρου.

Με αφορμή την πρόσφατη αποστολή

στις ΗΠΑ και την επικείμενη επίσκεψη

στο Λονδίνο, η Υφυπουργός παρά τω

Προέδρω, Ειρήνη Πική, αναλύει

την εν εξελίξει προσπάθεια της Κυβέρνησης

για προσέλκυση ποιοτικών, στρατηγικών

επενδύσεων στη χώρα που ενισχύουν τον τεχνολογικό

και χρηματοοικονομικό χάρτη της.

Στη συνέντευξή της στο Economy Today καταγράφει

και τα πρώτα απτά αποτελέσματα από τις επαφές με

παγκόσμιους κολοσσούς όπως η Amazon, η Nvidia, η

Plug & Play, η OpenAI και η Citibank, ενώ εξηγεί γιατί

η Κύπρος αποτελεί σήμερα ένα σταθερό, αξιόπιστο και

καινοτόμο επενδυτικό προορισμό. Σημειώνει πως μέσα

από τις πολιτικές που προωθούνται θα υπάρξει όφελος

για την κυπριακή κοινωνία και οικονομία και αναφέρεται

και στο πλάνο επαναπατρισμού Κυπρίων επιστημόνων

62 EconomyToday

ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΠΟΥ

ΣΥΝΑΝΤΉΣΑΜΕ

ΓΝΩΡΊΖΟΥΝ

ΤΙ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ

ΠΡΟΣΦΈΡΕΙ Η

ΚΎΠΡΟΣ ΚΑΙ

ΕΞΕΤΆΖΟΥΝ

ΣΟΒΑΡΆ ΤΗΝ

ΕΓΚΑΤΆΣΤΑΣΗ Ή

ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΤΗΣ

ΦΥΣΙΚΉΣ ΤΟΥΣ

ΠΑΡΟΥΣΊΑΣ ΕΔΏ

Σε δηλώσεις σας μετά το ταξίδι στις ΗΠΑ, αναφερθήκατε

σε απτά αποτελέσματα και δεσμεύσεις

για επενδυτική παρουσία στην Κύπρο. Ποιες

εταιρείες είδατε και ποιους κλάδους αφορούν

αυτές οι δεσμεύσεις;

Η επίσκεψη στις ΗΠΑ ήταν στοχευμένη και κατάλληλα

προετοιμασμένη, με σκοπό την ενίσχυση της επενδυτικής

εικόνας της Κύπρου και την προβολή της χώρας

μας ως ενός σταθερού, αξιόπιστου και τεχνολογικά

εξελισσόμενου κράτους-μέλους της Ε.Ε.. Δώσαμε

ιδιαίτερη έμφαση σε τομείς όπου η Κύπρος διαθέτει

συγκριτικά πλεονεκτήματα και σημαντικές προοπτικές

ανάπτυξης, όπως οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, η

ναυτιλία, η ενέργεια και η τεχνολογία.

Πραγματοποιήσαμε επαφές με κορυφαίες παγκόσμιες

εταιρείες τεχνολογίας όπως η Amazon, η Google, η

Oracle, η Nvidia, η OpenAI και η Tenstorrent. Πρόκειται

για στρατηγικούς παίκτες με έντονο ενδιαφέρον να

EconomyToday 63


εξετάσουν φυσική παρουσία στην Κύπρο, κάτι που ήδη

μεταφράζεται σε πρακτικά βήματα: ομάδες από την

Amazon και την Plug and Play έχουν ήδη ξεκινήσει τις

πρώτες διερευνητικές επισκέψεις στο νησί. Ιδιαίτερα

σημαντική είναι η συνεργασία που συζητείται με την

Plug and Play, έναν από τους μεγαλύτερους επιταχυντές

νεοφυών επιχειρήσεων παγκοσμίως, που μπορεί

να αποτελέσει καταλύτη για την περαιτέρω ενίσχυση

του οικοσυστήματος καινοτομίας της Κύπρου.

Τα αποτελέσματα του ταξιδιού είναι απτά: δημιουργήθηκαν

νέοι δίαυλοι συνεργασίας, προέκυψαν δεσμεύσεις,

συμφωνήθηκαν επόμενα βήματα – όπως η αποστολή

τεχνικών ομάδων στην Κύπρο – και ενισχύθηκε η

διεθνής εικόνα της χώρας. Πρόκειται για επαφές

στρατηγικού χαρακτήρα, όχι εθιμοτυπικού. Οι εταιρείες

που συναντήσαμε γνωρίζουν τι μπορεί να προσφέρει

η Κύπρος και εξετάζουν σοβαρά την εγκατάσταση ή

ενίσχυση της φυσικής τους παρουσίας εδώ.

Η προσπάθεια αυτή εντάσσεται σε ένα ευρύτερο

σχέδιο οικονομικής διπλωματίας που αναβαθμίζει τον

ρόλο της Κύπρου στον παγκόσμιο χάρτη. Η αξιοπιστία

της χώρας μας είναι το πιο ισχυρό διαπραγματευτικό

μας πλεονέκτημα – και σήμερα το κεφαλαιοποιούμε.

Έχουμε επιστρέψει με χειροπιαστά αποτελέσματα και

κυρίως, με προοπτικές που ενισχύουν την οικονομία,

την τεχνολογική ανάπτυξη και τη θέση της Κύπρου ως

στρατηγικού κόμβου στην περιοχή.

Αναμένονται κινήσεις από τις εταιρείες αυτές

εντός του έτους;

Ορισμένες κινήσεις έχουν ήδη δρομολογηθεί και αναμένεται

να πραγματοποιηθούν εντός του έτους, με τις

πρώτες επισκέψεις στην Κύπρο από ομάδες μεγάλων

εταιρειών, να έχουν ήδη συμφωνηθεί. Οι εταιρείες

αυτές θα αξιολογήσουν από κοντά το κυπριακό οικοσύστημα,

τις υποδομές, τις ευκαιρίες συνεργασίας και

τους τομείς δραστηριοποίησης που τους ενδιαφέρουν.

Είναι σημαντικό, ωστόσο, να έχουμε υπόψη πως οι

στρατηγικές αποφάσεις από Οργανισμούς αυτού του

μεγέθους απαιτούν χρόνο, σοβαρή προετοιμασία και

πολυεπίπεδες διεργασίες.

Ήδη η Tenstorrent, μια καινοτόμος εταιρεία σχεδιασμού

μικροεπεξεργαστών για τεχνητή νοημοσύνη, με έδρα

στη Silicon Valley, ανακοίνωσε την πρόθεσή της να

εγκαθιδρύσει παρουσία στην Κύπρο. Η απόφασή της

αυτή ενισχύει περαιτέρω την τεχνολογική ταυτότητα της

χώρας μας, δημιουργεί προοπτικές για ποιοτικές θέσεις

εργασίας και συνιστά ακόμη ένα βήμα στην οικοδόμηση

64 EconomyToday

Η ΠΡΟΣΈΛΚΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΏΝ

ΕΠΕΝΔΎΣΕΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΊ ΝΈΕΣ

ΘΈΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΊΑΣ, ΕΝΙΣΧΎΕΙ ΤΗΝ

ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΈΡΕΙ

ΟΦΈΛΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΊΑ

ενός δυναμικού οικοσυστήματος καινοτομίας.

Η ανταπόκριση που είχαμε σε αυτές τις επαφές και

το γεγονός ότι προχωρούμε ήδη με συγκεκριμένα

επόμενα βήματα, δείχνουν ξεκάθαρα ότι η Κύπρος

πλέον τοποθετείται διαφορετικά στον διεθνή επενδυτικό

χάρτη. Αυτό δεν είναι τυχαίο είναι το αποτέλεσμα

συστηματικής προεργασίας, ενίσχυσης του θεσμικού

πλαισίου και της αξιοπιστίας της χώρας μας. Στο πλαίσιο

αυτό (σ.σ. 16/4) το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τα

νομοσχέδια για τη δημιουργία της Εθνικής Μονάδας

Εφαρμογής Κυρώσεων, αξιοποιώντας εισηγήσεις

διεθνών Οργανισμών και καλές πρακτικές και ελπίζω

πως σύντομα θα ξεκινήσει και η συζήτηση στην αρμόδια

Κοινοβουλευτική Επιτροπή. Κεντρικός μας στόχος να

προβάλλουμε μια νέα εικόνα για την Κύπρο: μια χώρα

αξιόπιστη, διάφανη και φιλική προς τις επενδύσεις.

Επομένως είναι σε εξέλιξη το rebranding

της Κύπρου;

Ναι και μάλιστα το ταξίδι του Προέδρου της Δημοκρατίας

στις Ηνωμένες Πολιτείες αποτέλεσε το πρώτο

χειροπιαστό βήμα αυτής της προσπάθειας. Ολόκληρη η

αποστολή σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε σε συνεργασία

με την εταιρεία που έχει αναλάβει τον επαναπροσδιορισμό

της διεθνούς εικόνας της Κύπρου, με στόχο να

προβάλουμε τη χώρα μας ως έναν σύγχρονο, αξιόπιστο

και ελκυστικό προορισμό για επενδύσεις.

Στο πλαίσιο της επίσκεψης, διοργανώθηκαν δύο πολύ

στοχευμένες συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης: μία

στη Νέα Υόρκη, με έμφαση στις χρηματοοικονομικές

υπηρεσίες και τη συμμετοχή επενδυτικών τραπεζών και

επενδυτικών ταμείων και μία στο Σαν Φρανσίσκο, με

συμμετέχοντες από τον χώρο της τεχνολογίας, κυρίως

του Fintech και της καινοτομίας. Οι συζητήσεις αυτές

ήταν πολύ παραγωγικές.

Ιδιαίτερη στιγμή αποτέλεσε η συνάντηση με περίπου

30 Κύπριους επαγγελματίες του τομέα της τεχνολογίας

στη Silicon Valley —στελέχη μεγάλων πολυεθνικών

και ιδρυτές νεοφυών επιχειρήσεων— οι οποίοι μοιράστηκαν

τις εμπειρίες και την οπτική τους για το πώς

μπορούν να στηρίξουν την Κύπρο από το εξωτερικό.

Όπως φάνηκε και από τις αντιδράσεις τους, η άμεση και

ουσιαστική συζήτηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας

αποτέλεσε μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Ανταλλάξαμε

απόψεις για το πώς μπορούμε να κάνουμε τη χώρα ένα

ακόμα πιο ελκυστικό προορισμό για επενδύσεις αλλά και

τι κίνητρα θα ήθελαν οι ίδιοι για να επιστρέψουν στην

Κύπρο. Στόχος μας τώρα είναι η θεσμοθέτηση αυτής

της επαφής και η αξιοποίησή της, ώστε το ανθρώπινο

δυναμικό της διασποράς να αποτελέσει πρεσβευτή της

νέας εικόνας της Κύπρου και πολύτιμο σύμμαχο στην

προσπάθεια προσέλκυσης επενδύσεων. Άλλωστε το

rebranding είναι σε πλήρη εξέλιξη και αυτή η επίσκεψη

ήταν μόνο η αρχή.

Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τα χρηματοοικονομικά,

μπορεί να δούμε αμερικανικές τράπεζες να

επενδύουν στην Κύπρο;

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στις ΗΠΑ πραγματοποιήθηκαν

επαφές με ηγετικούς εκπροσώπους του

χρηματοοικονομικού τομέα, μεταξύ των οποίων και

η Citibank, καθώς και με επενδυτικά ταμεία που είτε

έχουν ήδη παρουσία στην Κύπρο είτε ενδιαφέρονται

να επεκταθούν στη χώρα μας. Τους παρουσιάσαμε τις

ευκαιρίες που προσφέρει η κυπριακή οικονομία, το

ελκυστικό φορολογικό καθεστώς, τα χαρακτηριστικά

τής επικείμενης φορολογικής μεταρρύθμισης, καθώς

και έργα στρατηγικής σημασίας που μπορούν να προσελκύσουν

επενδύσεις. Ειδικό ενδιαφέρον εκφράστηκε

για συμμετοχή σε μεγάλα αναπτυξιακά έργα.

Η συνέχεια των προσπαθειών και των επαφών είναι

σημαντική. Έχουν ήδη ξεκινήσει τηλεδιασκέψεις, έχει

σταλεί σχετικό ενημερωτικό υλικό και συνεχίζεται

η συνεργασία με στόχο την ωρίμανση επενδυτικών

αποφάσεων. Το ισχυρό ενδιαφέρον για επενδύσεις

δεν είναι τυχαίο. Η κυπριακή οικονομία παρουσιάζει

αξιοσημείωτη δυναμική και ανθεκτικότητα – το 2024

καταγράφηκε ένας από τους υψηλότερους ρυθμούς

ανάπτυξης στην Ευρωζώνη (3,4%), με την ανεργία

στο χαμηλότερο ποσοστό από το 2008 (4,9%) και το

δημόσιο χρέος να μειώνεται σταθερά. Παράλληλα, η

αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κύπρου

στην κατηγορία Α από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης

ενισχύει σημαντικά τη διεθνή εμπιστοσύνη.

Σήμερα, η Κύπρος διαθέτει ένα σταθερό και προβλέψιμο

επιχειρηματικό περιβάλλον, ισχυρό ανθρώπινο

δυναμικό, νομικό σύστημα βασισμένο στο αγγλικό Κοινό

Δίκαιο και στρατηγική θέση στην Ανατολική Μεσόγειο.

Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τις στοχευμένες πολιτικές

της Κυβέρνησης, καθιστούν τη χώρα ιδανικό προορισμό

για την ανάπτυξη χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων,

δημιουργώντας πρόσθετες δυνατότητες χρηματοδότησης

για τις κυπριακές επιχειρήσεις και ενισχύοντας

συνολικά το νέο, εξωστρεφές οικονομικό μοντέλο που

προωθεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Η παρούσα κατάσταση στις ΗΠΑ και οι πρόσφατες

αποφάσεις της κυβέρνησης Τραμπ για

δασμούς κ.τλ. εκτιμάτε ότι μπορεί να δυσχεράνουν

αυτή την προσπάθεια;

Η παγκόσμια οικονομική συγκυρία και οι πρόσφατες

εξελίξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, περιλαμβανομένων

των αποφάσεων για την επιβολή δασμών, αποτελούν

παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη στις στρατηγικές

EconomyToday 65


επενδυτικές αποφάσεις των εταιρειών. Ωστόσο, αυτό

που διαπιστώσαμε από όλες μας τις επαφές είναι ότι οι

νέες συνθήκες δημιουργούν ταυτόχρονα και ευκαιρίες.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον αυξημένης αβεβαιότητας,

η Κύπρος προβάλλει ως σταθερός, αξιόπιστος και

ασφαλής προορισμός εντός της Ε.Ε., σε μια γεωγραφικά

προνομιακή θέση με εξαιρετικές σχέσεις στην ευρύτερη

περιοχή. Οι συνομιλητές μας, τόσο στη Νέα Υόρκη

όσο και στο Silicon Valley, ανέδειξαν τη γεωπολιτική

σταθερότητα της Κύπρου ως πλεονέκτημα, βλέποντας

τη χώρα μας όχι μόνο ως ασφαλή κόμβο πρόσβασης

προς τις διεθνείς αγορές, αλλά και ως εναλλακτική

στρατηγική βάση στο νέο παγκόσμιο περιβάλλον.

Ο Κύπριος πολίτης ή εργαζόμενος τι όφελος θα

έχει από αυτή την προσπάθεια για προσέλκυση

περαιτέρω επενδύσεων;

Το άμεσο και ουσιαστικό όφελος από αυτή την προσπάθεια

αφορά τον Κύπριο πολίτη και την κοινωνία

συνολικά. Σε κάθε συνάντηση που είχαμε με μεγάλες

εταιρείες στο εξωτερικό, το πρώτο που μας ρωτούσαν

ήταν τι ταλέντο υπάρχει στην Κύπρο. Πρωταρχικός

τους στόχος είναι να εργοδοτήσουν άτομα που ήδη

ζουν και εργάζονται στη χώρα μας, επιστήμονες και

επαγγελματίες υψηλής κατάρτισης.

Η προσέλκυση ποιοτικών επενδύσεων δημιουργεί

πολλαπλά οφέλη: νέες, ποιοτικές θέσεις εργασίας,

ενίσχυση υποστηρικτικών κλάδων, μετάδοση τεχνογνωσίας

και κυρίως, διαμόρφωση ενός πιο δυναμικού

οικοσυστήματος τεχνολογίας και καινοτομίας. Μιλάμε

για μια νέα γενιά επενδύσεων, με πραγματική φυσική

παρουσία στην Κύπρο, που παράγουν εισόδημα και

ευκαιρίες και όχι απλώς φορολογικά ή διοικητικά

«γραφεία βιτρίνας».

Για παράδειγμα, η ενδεχόμενη εγκατάσταση της Plug

and Play – ενός από τους μεγαλύτερους επιταχυντές

νεοφυών επιχειρήσεων παγκοσμίως – μπορεί να

αλλάξει το τοπίο. Ένας τέτοιος Οργανισμός μπορεί να

χρηματοδοτήσει νεοφυείς επιχειρήσεις στην Κύπρο,

να παρέχει mentoring και διεθνή διασύνδεση και να

δώσει το έναυσμα για μια πιο δυναμική επιχειρηματική

κουλτούρα.

Παράλληλα, αναλαμβάνουμε και συγκεκριμένες δράσεις.

Ήδη προχωρούμε στην ίδρυση του Κέντρου

Εξυπηρέτησης Επιχειρήσεων, για να διευκολύνουμε

ακόμη περισσότερο τις διαδικασίες αδειοδότησης

και λειτουργίας επενδύσεων, ενισχύοντας περαιτέρω

την ελκυστικότητα της Κύπρου ως επιχειρηματικού

προορισμού.

66 EconomyToday

ΚΕΝΤΡΙΚΌΣ ΜΑΣ

ΣΤΌΧΟΣ ΝΑ

ΠΡΟΒΆΛΟΥΜΕ ΜΙΑ

ΝΈΑ ΕΙΚΌΝΑ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΚΎΠΡΟ:

ΜΙΑ ΧΏΡΑ

ΑΞΙΌΠΙΣΤΗ,

ΔΙΑΦΑΝΉ ΚΑΙ

ΦΙΛΙΚΉ ΠΡΟΣ ΤΙΣ

ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ

Μιλώντας για το ταλέντο και ενόψει του ταξιδιού

που προγραμματίζεται στο Λονδίνο και

την προσπάθεια επαναπατρισμού Κυπρίων

επιστημόνων, τα κίνητρα θα αφορούν μόνο

Κύπριους της Αγγλίας ή απλώς θα παρουσιαστούν

στο Λονδίνο;

Η πρωτοβουλία αυτή δεν περιορίζεται μόνο στους

Κύπριους που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το Λονδίνο

επιλέχθηκε ως αφετηρία, καθώς φιλοξενεί μεγάλο

αριθμό Κυπρίων επαγγελματιών και επιστημόνων,

αλλά τα κίνητρα που θα παρουσιαστούν απευθύνονται

ευρύτερα σε όλους τους Κύπριους του εξωτερικού

που σκέφτονται την επιστροφή τους στην πατρίδα.

Ήδη υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον, με αρκετούς να

επικοινωνούν μαζί μας και να ζητούν πληροφορίες για

την εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί στο Λονδίνο

στις 21 Μαΐου.

Η εκδήλωση διοργανώνεται σε συνεργασία με τον

Invest Cyprus και την ομάδα «Cypriots in the City»

και θα αποτελέσει την πρώτη από μια σειρά δράσεων

για την ενημέρωση και κινητοποίηση του κυπριακού

ταλέντου που διαπρέπει στο εξωτερικό. Στόχος μας

είναι να παρουσιαστούν οι ευκαιρίες και τα κίνητρα που

προσφέρονται σήμερα στην Κύπρο για όσους επιθυμούν

να επιστρέψουν και να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά

στον τόπο τους. Ήδη έχουμε συγκεντρώσει από τα

διάφορα Υπουργεία και φορείς εισηγήσεις τις οποίες

θα επεξεργαστούμε μέσα στις επόμενες εβδομάδες.

Θα υπάρχει ηλικιακό όριο στα κίνητρα;

Το βασικό κριτήριο για τα κίνητρα επαναπατρισμού

δεν είναι η ηλικία, αλλά η προϋπηρεσία στο εξωτερικό.

Συγκεκριμένα, θα πρέπει να έχει προηγηθεί ένας

ελάχιστος αριθμός ετών εργασίας εκτός Κύπρου,

χωρίς να τίθεται ανώτατο όριο.

Σημειώνεται ότι όσοι έχουν εργαστεί 15 και πλέον

χρόνια στο εξωτερικό, δικαιούνται ήδη το υφιστάμενο

φορολογικό κίνητρο που εφαρμόζεται και προσελκύει

Κύπριους αλλά και αλλοδαπούς εργαζόμενους. Μέσα

από το νέο αυτό Σχέδιο, στοχεύουμε να καλύψουμε

και εκείνους που έχουν εργαστεί για λιγότερα χρόνια

στο εξωτερικό και δεν εμπίπτουν ακόμη στο συγκεκριμένο

καθεστώς.

Ωστόσο, δεν περιοριζόμαστε μόνο σε φορολογικά κίνητρα.

Σε συνεργασία με τον Invest Cyprus, σχεδιάζεται η

δημιουργία μιας πλατφόρμας ευκαιριών εργοδότησης,

ώστε οι ενδιαφερόμενοι να έχουν εικόνα των επαγγελματικών

δυνατοτήτων που υπάρχουν στην Κύπρο. Διότι,

πέρα από τα φορολογικά οφέλη, είναι εξίσου σημαντικό

για έναν επιστήμονα ή επαγγελματία να γνωρίζει πώς

θα μπορέσει να εργαστεί σε συνθήκες ανάλογες με

εκείνες που αφήνει πίσω του ή να έχει πρόσβαση σε

χρηματοδοτικά εργαλεία για να φέρει ή να αναπτύξει

τη δική του επιχείρηση στην Κύπρο.

Προφανώς η απευθείας αεροπορική σύνδεση

ΗΠΑ - Κύπρου θα διευκόλυνε την επενδυτική

παρουσία στη χώρα μας αμερικανικών εταιρειών.

Το συγκεκριμένο θέμα τέθηκε καθόλου στις

επαφές που είχατε;

Το θέμα της απευθείας αεροπορικής σύνδεσης ΗΠΑ–

Κύπρου πράγματι απασχόλησε κάποιες από τις επαφές

μας, χωρίς όμως να αποτελέσει βασικό αντικείμενο

της αποστολής μας, καθώς δεν υπήρξε στοχευμένη

προσέγγιση σε αεροπορικές εταιρείες αυτή τη φορά.

Είναι ωστόσο ένα ζήτημα που αντιλαμβανόμαστε πόσο

σημαντικό είναι, τόσο για την ενίσχυση της επενδυτικής

παρουσίας αμερικανικών εταιρειών στην Κύπρο όσο

και για την ευρύτερη ενδυνάμωση των σχέσεων των

δύο χωρών.

Η απευθείας σύνδεση με τις ΗΠΑ —όπως και με

άλλες χώρες στρατηγικού ενδιαφέροντος όπως η

Ινδία— είναι κάτι που εξετάζουμε σοβαρά. Ιδιαίτερα

σημαντικό θεωρούμε και το θέμα της κατάργησης της

υποχρέωσης θεώρησης εισόδου (visa waiver), κάτι που

προσωπικά έχω θέσει ως προτεραιότητα. Μια τέτοια

εξέλιξη θα ενισχύσει τη ζήτηση και θα δημιουργήσει τις

προϋποθέσεις ώστε να προσελκύσουμε και το ενδιαφέρον

αεροπορικών εταιρειών για απευθείας πτήσεις.

Οι σχέσεις της Κύπρου με τις ΗΠΑ, βρίσκονται σήμερα

στο καλύτερο σημείο που υπήρξαν ποτέ, τόσο σε

πολιτικό όσο και σε επίπεδο οικονομικής και εμπορικής

συνεργασίας. Σε αυτό το πλαίσιο, δημιουργείται

το κατάλληλο έδαφος για να δουλέψουμε προς την

κατεύθυνση μιας μελλοντικής απευθείας σύνδεσης,

κάτι που είναι εφικτό και θα επιδιώξουμε σταδιακά, με

στοχευμένες κινήσεις και συνεργασίες.

Ένα διαχρονικό θέμα που εγείρουν ενδιαφερόμενοι

επενδυτές είναι το αργό σύστημα απονομής

δικαιοσύνης που αποτρέπει επενδύσεις.

Πόσο σας απασχολεί αυτό το ζήτημα και τι

προσπάθειες κάνετε για να το αντιμετωπίσετε;

Η αργή απονομή της δικαιοσύνης είναι πράγματι ένα

διαχρονικό ζήτημα που αναγνωρίζουμε ως κρίσιμο,

ειδικά όταν πρόκειται για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης

ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΤΙΣ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΈΣ ΕΠΑΦΈΣ

ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΌ,

ΕΠΑΝΑΤΟΠΟΘΕΤΟΎΜΕ

ΤΗΝ ΚΎΠΡΟ ΣΤΟΝ

ΔΙΕΘΝΉ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΌ

ΧΆΡΤΗ

των επενδυτών και τη βελτίωση του επιχειρηματικού

περιβάλλοντος στη χώρα μας. Γι’ αυτό και η επιτάχυνση

της δικαιοσύνης βρίσκεται πολύ ψηλά στις κυβερνητικές

μας προτεραιότητες.

Στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας έχουν συμπεριληφθεί

συγκεκριμένες δράσεις και μεταρρυθμίσεις

που αποσκοπούν στη μείωση του χρόνου απονομής

της δικαιοσύνης. Ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2023

εφαρμόζονται οι νέοι Κανονισμοί Πολιτικής Δικονομίας,

που στοχεύουν στην ταχύτερη διεκπεραίωση των νέων

υποθέσεων. Παράλληλα, έχουν ληφθεί μέτρα και έχουν

τεθεί συγκεκριμένοι στόχοι για τη σημαντική μείωση

των παλαιών εκκρεμών υποθέσεων που επιβαρύνουν

το σύστημα.

Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει πραγματοποιήσει

συναντήσεις με την ηγεσία της Δικαστικής

Εξουσίας και τον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας

Τάξεων, προκειμένου να παρακολουθείται από κοντά

η πρόοδος και να διασφαλιστεί η επιτάχυνση των αναγκαίων

αλλαγών. Μέσα από αποφάσεις που έχουν ήδη

ληφθεί – όπως το προτεινόμενο νομοθετικό πλαίσιο

για την εκτέλεση αποφάσεων καθώς και για επίλυση

μικρών αστικών διαφορών– αλλά και μέσα από συνεχή

διαβούλευση και συνεργασία, προχωρούμε μεθοδικά.

Πιστεύουμε ότι μέσα στα επόμενα ένα με δύο χρόνια θα

αρχίσουμε να βλέπουμε απτά αποτελέσματα αυτής της

μεταρρυθμιστικής προσπάθειας της απονομής δικαιοσύνης,

που εντάσσεται στη συνολική προσπάθεια της

Κυβέρνησης για τη δημιουργία ενός πιο προβλέψιμου

και αξιόπιστου επιχειρηματικού περιβάλλοντος.

EconomyToday 67

ΘΕΜΑ

THE TRADE WARS:

Η ΜΠΛΌΦΑ ΤΟΥ

ΤΡΑΜΠ ΚΑΙ ΤΟ

ΤΊΜΗΜΑ ΤΗΣ

ΑΠΕΡΙΣΚΕΨΊΑΣ

Από τον εμπορικό εκβιασμό στην παγκόσμια αβεβαιότητα:

πώς η τακτική Τραμπ πυροδότησε μια κρίση χωρίς κέρδη

ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΐΔΗ

68 EconomyToday

«

«

ΟΙ ΑΛΛΕΠΆΛΛΗΛΕΣ

ΑΝΑΔΙΠΛΏΣΕΙΣ ΔΕΝ

ΣΥΝΙΣΤΟΎΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ,

ΑΛΛΆ ΑΝΤΑΝΑΚΛΟΎΝ

ΤΗΝ ΠΡΟΧΕΙΡΌΤΗΤΑ ΤΟΥ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ

Η

πρόσφατη εμπορική επίθεση του Ντόναλντ

Τραμπ αποτελεί μια τολμηρή αλλά προβληματική

στρατηγική που, αντί να επιφέρει

τα επιθυμητά αποτελέσματα, φαίνεται να

δημιουργεί περισσότερα προβλήματα

απ’ όσα επιλύει. Οι αλλεπάλληλες ανακοινώσεις για

δασμούς, οι ασυντόνιστες εξαιρέσεις και η αμήχανες

αναδιπλώσεις δεν συνιστούν μια συνεκτική στρατηγική,

αλλά μάλλον αντανακλούν τα όρια της εφαρμογής της

και την προχειρότητα του σχεδιασμού της.

EconomyToday 69

ΘΕΜΑ

ΤΡΕΙΣ ΣΤΌΧΟΙ,

ΚΑΜΊΑ ΕΠΊΤΕΥΞΗ

Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε διακηρύξει τρεις βασικούς

στόχους μέσω της δασμολογικής του πολιτικής: την

πίεση για πιο ευνοϊκές εμπορικές συμφωνίες, την

επιστροφή της μεταποίησης στις Ηνωμένες Πολιτείες

και την ενίσχυση των δημόσιων εσόδων. Στο πλαίσιο

αυτό, οι δασμοί αντιμετωπίζονταν ως εργαλείο πίεσης

και αλλαγής. Πρώτον, θα ανάγκαζαν τους εμπορικούς

εταίρους να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων

υπό τον φόβο της απώλειας πρόσβασης στην

αμερικανική αγορά. Δεύτερον, θα δημιουργούσαν

αντικίνητρα στις εισαγωγές, ενισχύοντας την εγχώρια

παραγωγή. Τρίτον, τα επιπλέον έσοδα από τους δασμούς

θα χρησιμοποιούνταν για τη μείωση του δημοσιονομικού

ελλείμματος και την ενίσχυση της οικονομικής

ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Ωστόσο, στην

ΤΟ ΚΌΣΤΟΣ ΤΩΝ

ΔΑΣΜΏΝ ΤΟ

ΕΠΩΜΊΣΤΗΚΑΝ

ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΊ

ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΈΣ ΚΑΙ

ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ – ΌΧΙ

ΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΈΣ

ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΎ

πράξη, κανένας από αυτούς τους στόχους δεν φαίνεται

να επιτυγχάνεται ουσιαστικά.

Οι μονομερείς κινήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών προκάλεσαν

κύμα αντιποίνων από σημαντικούς εμπορικούς

εταίρους, όπως η Κίνα και ο Καναδάς, ενώ η Ευρωπαϊκή

Ένωση εξέτασε παρόμοια μέτρα, πριν τελικά ο Τραμπ

αναστείλει την επιβολή των δασμών. Παράλληλα, αρκετές

χώρες των οποίων το μέγεθος και η οικονομική επιρροή

δεν συγκρίνονται με εκείνα των Ηνωμένων Πολιτειών

αναφέρεται ότι έσπευσαν να προσέλθουν στο τραπέζι

των διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, με αυτές τις χώρες

δεν υπήρχε ανάγκη για τέτοιου είδους επιθετική πίεση,

αφού θα ήταν έτσι κι αλλιώς δεκτικές στο να επαναδιαπραγματευθούν.

Η πραγματική στόχευση της πολιτικής

Τραμπ ήταν η Κίνα και οι λοιποί ισχυροί εμπορικοί εταίροι.

Όμως, σε αυτή την περίπτωση, η στρατηγική απέτυχε να

φέρει αποτελέσματα, οδηγώντας τελικά τον Τραμπ στην

70 EconomyToday

αναγκαστική αναστολή των δασμών προτού η Ευρωπαική

Ένωση ακολουθήσει το παράδειγμα της Κίνας, με

αποτέλεσμα την εκτίναξη των εντάσεων.

Ταυτόχρονα, πολλές αμερικάνικες επιχειρήσεις που

εισάγουν τα προϊόντα τους ή εξαρτώνται από εισαγόμενες

πρώτες ύλες και ενδιάμεσα προϊόντα βρέθηκαν

απροετοίμαστες, χωρίς χρονικά περιθώρια για την

αναπροσαρμογή των εφοδιαστικών τους αλυσίδων. Η

αναστάτωση στις αγορές και η αβεβαιότητα γύρω από

τη μελλοντική πορεία της εμπορικής πολιτικής οδήγησαν

σε απόσυρση επενδυτών, ιδίως σε κλάδους με διεθνή

προσανατολισμό.

Στο ίδιο πλαίσιο, απέτυχε και ο τρίτος στόχος της ενίσχυσης

των δημόσιων εσόδων. Το επιχείρημα ότι οι

δασμοί θα ενίσχυαν τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό

αγνόησε το γεγονός ότι το μεγαλύτερο βάρος τους

μεταφέρθηκε στους Αμερικανούς καταναλωτές και τις

επιχειρήσεις. Παράλληλα, τα αντίμετρα των μεγάλων

εμπορικών εταίρων θα περιορίσουν τις εξαγωγές και

τα αναμενόμενα φορολογικά έσοδα.

Η ΑΠΟΤΥΧΊΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙ-

ΚΉΣ ΑΝΑΓΈΝΝΗΣΗΣ ΚΑΙ

ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΌ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΑΙΌΤΗΤΆ ΤΗΣ

Η προσπάθεια για αναβίωση της εγχώριας παραγωγής

προϋποθέτει μακρόπνοο σχεδιασμό, συστηματική επένδυση

και συντονισμένες πολιτικές. Η απότομη επιβολή

δασμών, χωρίς τον απαραίτητο προγραμματισμό, είχε ως

αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους για τις επιχειρήσεις,

χωρίς να τους παρέχεται περιθώριο αντίδρασης. Πολλές

εταιρείες αιφνιδιάστηκαν, είδαν την ανταγωνιστικότητά

τους να μειώνεται και στο τέλος θα αναγκαστούν να

μετακυλίσουν τις επιβαρύνσεις στους καταναλωτές. Αν

ο πραγματικός στόχος ήταν η επανεκκίνηση της αμερικανικής

βιομηχανικής βάσης, τότε υπήρχαν σαφώς πιο

στοχευμένες και αποτελεσματικές εναλλακτικές όπως η

παροχή φορολογικών κινήτρων, η ενίσχυση της τεχνικής

εκπαίδευσης, οι επενδύσεις σε σύγχρονες υποδομές

και η στήριξη κρίσιμων κλάδων με στρατηγική σημασία.

Η περίπτωση της Apple αποκαλύπτει με εύγλωττο τρόπο

τις πρακτικές δυσκολίες του επαναπατρισμού παραγωγικής

δραστηριότητας. Όπως εκτιμά ο Dan Ives, αναλυτής

στη Wedbush Securities, η μεταφορά της παραγωγής

iPhone στις Ηνωμένες Πολιτείες θα απαιτούσε αρκετά

χρόνια και επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Το κόστος ενός iPhone που σήμερα ανέρχεται στα

1.000 δολάρια, ενδέχεται να ξεπερνούσε τα 3.500 εάν

η συσκευή είχε παραχθεί εντός των ΗΠΑ. Οι αναλυτές

εκτιμούν ότι ένα τέτοιο εγχείρημα δεν θα μπορούσε

να υλοποιηθεί τουλάχιστον πριν το 2028. Επιπλέον,

ο ίδιος ο διευθύνων σύμβουλος της Apple, Τιμ Κουκ,

έχει εκφράσει σοβαρές αμφιβολίες για την ικανότητα

της αμερικανικής αγοράς εργασίας να στηρίξει μαζική

βιομηχανική παραγωγή, επισημαίνοντας την έλλειψη

εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού.

Ακόμη και ο ίδιος ο Τραμπ φαίνεται να αναγνώρισε τελικά

αυτές τις προκλήσεις, καθώς εξαιρέθηκαν προσωρινά

προϊόντα όπως τα smartphones, οι υπολογιστές και τα

τσιπ από τους νέους δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές,

προκειμένου να αποφευχθούν άμεσες αυξήσεις τιμών

και διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα των τεχνολογικών

εταιρειών.

Πέρα από τις επιχειρησιακές και τεχνολογικές δυσκολίες,

το ίδιο το όραμα μιας «αναγεννημένης βιομηχανικής

Αμερικής» έρχεται σε αντίθεση με την ιστορική εξέλιξη

και τα θεμελιώδη συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας.

Η υπεροχή των Ηνωμένων Πολιτειών στο παγκόσμιο

οικονομικό σύστημα δεν κτίστηκε πάνω σε γραμμές

συναρμολόγησης, αλλά σε πυλώνες όπως η τεχνολογία,

η καινοτομία, η πανεπιστημιακή γνώση και η πρωτοκαθεδρία

σε τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας όπως η

πληροφορική, η φαρμακευτική και οι χρηματοοικονομικές

υπηρεσίες.

Η προσπάθεια ανασύστασης της βιομηχανίας ως βασικού

μοχλού ανάπτυξης μοιάζει με αναχρονισμό. Χωρίς

να υποτιμώνται οι στρατηγικοί τομείς της παραγωγής,

η διατήρηση της αμερικανικής ισχύος δεν μπορεί να

βασιστεί σε μοντέλα του περασμένου αιώνα. Αντιθέτως,

απαιτείται επιτάχυνση της καινοτομίας, επένδυση στην

Τεχνητή Νοημοσύνη και ενίσχυση των υπηρεσιών.

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι η εμπορική στρατηγική

του Τραμπ εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά στα ελλείμματα

του εμπορίου αγαθών, παραγνωρίζοντας πλήρως την

ανταλλαγή υπηρεσιών μεταξύ χωρών, τομέας στον

οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν σημαντικά

πλεονάσματα έναντι των περισσότερων εμπορικών

τους εταίρων. Η αμερικανική υπεροχή σε τομείς όπως

οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, η τεχνολογία, οι

επικοινωνίες και τα πνευματικά δικαιώματα αποτελεί

κρίσιμο αντιστάθμισμα και θεμέλιο της εξωτερικής τους

εμπορικής ισορροπίας. Η μονοδιάστατη προσέγγιση

που περιορίζεται στα βιομηχανικά προϊόντα αγνοεί αυτή

τη δυναμική και παρουσιάζει μια στρεβλή εικόνα του

συνολικού εμπορικού ισοζυγίου.

Η ΣΙΩΠΗΛΉ ΚΡΊΣΗ

ΤΟΥ ΧΡΈΟΥΣ

Οι αγορές αντέδρασαν έντονα στην επιθετική δασμολογική

πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ, με τις απώλειες να

είναι πρωτοφανείς τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο

και διεθνώς. Πέρα από τις πιέσεις στο χρηματιστήριο,

ο καθοριστικός παράγοντας που οδήγησε τελικά σε

αναδίπλωση ήταν η αναστάτωση στις αγορές ομολόγων.

Οι αποδόσεις των 10ετών αμερικανικών ομολόγων αυξήθηκαν

κατά 600 μονάδες βάσης, φτάνοντας το 4,5%,

ενώ οι αποδόσεις των 30 ετών ομολόγων σημείωσαν

τη μεγαλύτερη τριήμερη άνοδο από το 1982, αγγίζοντας

το 4,92%. Αυτή η απότομη αύξηση των αποδόσεων

αντικατοπτρίζει την απώλεια εμπιστοσύνης των επενδυτών

στην αμερικανική οικονομική σταθερότητα και

την αυξανόμενη ανησυχία για τον πληθωρισμό και την

οικονομική ύφεση.

Η απότομη αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων

EconomyToday 71

ΘΕΜΑ

δεν αποτελεί απλώς ένδειξη απώλειας εμπιστοσύνης

των επενδυτών, αλλά έχει και άμεσες δημοσιονομικές

συνέπειες. Το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ έχει εκτοξευθεί

στα 36,5 τρισεκατομμύρια δολάρια, αντιστοιχώντας

σε περίπου 123% του ΑΕΠ. Η εξυπηρέτηση αυτού του

χρέους επιβαρύνει σοβαρά τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό,

με τις ετήσιες πληρωμές τόκων να ξεπερνούν

το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, καθιστώντας τις την τρίτη

μεγαλύτερη κατηγορία δαπανών μετά την κοινωνική

ασφάλιση και την υγειονομική περίθαλψη.

Ο φαύλος κύκλος είναι προφανής: όσο αυξάνονται οι

αποδόσεις, τόσο ακριβότερο γίνεται το κόστος δανεισμού

για την αμερικανική κυβέρνηση. Και όσο ακριβότερος ο

δανεισμός, τόσο λιγότερο βιώσιμο γίνεται το αμερικανικό

δημοσιονομικό πλαίσιο. Αυτή η εξέλιξη περιορίζει τη

δυνατότητα για μελλοντικές δημόσιες επενδύσεις και

εντείνει τον κίνδυνο κρίσης εμπιστοσύνης στο δολάριο.

Το σήμα προς τις αγορές είναι ανησυχητικό: οι ΗΠΑ

χρειάζονται πλέον ισχυρότερο «premium αξιοπιστίας»

για να δανειστούν.

Η ΑΠΌΤΟΜΗ

ΑΎΞΗΣΗ ΤΩΝ

ΑΠΟΔΌΣΕΩΝ

ΔΕΝ ΉΤΑΝ

ΑΠΛΏΣ ΈΝΔΕΙΞΗ

ΑΝΑΣΦΆΛΕΙΑΣ

– ΉΤΑΝ ΣΉΜΑ

ΚΙΝΔΎΝΟΥ ΓΙΑ

ΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΌ

ΧΡΈΟ

THE ΑRT OF THE DEAL ΚΑΙ

Η ΔΥΣΠΙΣΤΊΑ ΣΤΟ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΌ ΑΦΉΓΗΜΑ

Μπροστά στον σάλο που προκλήθηκε από τις δασμολογικές

εξαγγελίες, η κυβέρνηση Τραμπ επιχείρησε να

παρουσιάσει τις κινήσεις της ως μέρος μιας ενορχηστρωμένης

διαπραγματευτικής στρατηγικής. Η προσέγγιση

αυτή αντλεί έμπνευση από τη ρητορική του βιβλίου του

Τραμπ με τίτλο The Art of the Deal. Όταν ο Πρόεδρος

ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά την προσωρινή αναστολή

των νέων δασμών για 75 χώρες, εξαιρώντας την Κίνα,

στελέχη της κυβέρνησης προσπάθησαν να παρουσιάσουν

την απόφαση ως στρατηγική νίκης.

Παρά την επικοινωνιακή προσπάθεια του Προέδρου

και των συνεργατών του να προβάλουν τις εξελίξεις

ως στοιχεία ενός επιτυχούς σχεδίου, οι αγορές και οι

οικονομικοί αναλυτές παρέμειναν δύσπιστοι. Η θετική

αντίδραση που παρατηρήθηκε από τους επενδυτές με

την ανακοίνωση της 90ήμερης παύσης ήταν σύντομη

και εύθραυστη. Την αμέσως επόμενη ημέρα η ανοδική

αντίδραση των αγορών αντιστράφηκε απότομα και το

κλίμα αβεβαιότητας επέστρεψε. Οι αγορές φοβούνται

πώς η σύντομη διάρκεια της αναστολής δεν προσφέρει

επαρκή χρόνο για την επίτευξη ουσιαστικών συμφωνιών

με δεκάδες χώρες. Πάνω απ’ όλα, όμως, η βασική πηγή

αβεβαιότητας παραμένει η σύγκρουση με την Κίνα. Οι

αμοιβαίοι νέοι δασμοί ακύρωναν κάθε προοπτική διαλόγου,

στέλνοντας το μήνυμα ότι η σύγκρουση βαθαίνει

αντί να επιλύεται.

Η ΚΌΝΤΡΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΊΝΑ

Η βασική παραδοχή του Τραμπ —ότι οι δασμοί θα

λειτουργούσαν ως μοχλός πίεσης για την Κίνα— δεν

επιβεβαιώθηκε στην πράξη. Αντιθέτως, οι πρώτες σοβαρές

αναταράξεις σημειώθηκαν εντός των ΗΠΑ, με τις

επιχειρήσεις και τους καταναλωτές να επωμίζονται το

72 EconomyToday

κόστος και τις χρηματοπιστωτικές αγορές να αντιδρούν

με έντονη αστάθεια.

Το Πεκίνο, αντί να υποχωρήσει, υιοθέτησε στρατηγική

αντεπίθεσης: ανακατεύθυνε εμπορικές ροές, ενίσχυσε

συμμαχίες και στόχευσε καίριους τομείς της αμερικανικής

οικονομίας, όπως η αγροτική παραγωγή και οι μικρομεσαίες

εξαγωγικές επιχειρήσεις. Επιπλέον, η κινεζική

ηγεσία γνώριζε πολύ καλά ότι οι αμερικανικές εταιρείες

εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την κινεζική αλυσίδα

παραγωγής — από πρώτες ύλες έως τελικά προϊόντα. Δεν

είναι τυχαίο ότι ο Τραμπ έσπευσε να εξαιρέσει από τους

δασμούς κατηγορίες όπως τα laptops, τα smartphones

και τα μικροτσίπ, αναγνωρίζοντας σιωπηρά πως μια

πραγματική ρήξη θα προκαλούσε ζημιά στην ίδια την

τεχνολογική βάση των ΗΠΑ.

Παράλληλα, η Κίνα διατηρεί στα χέρια της ένα λιγότερο

προβεβλημένο αλλά εξαιρετικά ισχυρό εργαλείο: είναι

ο δεύτερος μεγαλύτερος κάτοχος αμερικανικών κρατικών

ομολόγων. Μια μαζική πώληση αυτών των τίτλων

θα μπορούσε να προκαλέσει άνοδο επιτοκίων, πτώση

του δολαρίου και ανάγκη επείγουσας παρέμβασης από

τη Fed — μια μορφή οικονομικής πίεσης που, αν και

εσχάτου χαρακτήρα, παραμένει στο γεωοικονομικό

οπλοστάσιο του Πεκίνου.

Για τις αγορές, η αντιπαράθεση πλέον δεν θυμίζει διαπραγμάτευση,

αλλά έναν πόλεμο φθοράς, όπου η Κίνα

εμφανίζεται προετοιμασμένη, με εναλλακτικές και αντοχές

— και η αμερικανική στρατηγική εκτίθεται.

ΠΟΡΕΊΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ:

ΑΝΤΙΜΈΤΩΠΟΙ ΜΕ ΜΙΑ

ΝΈΑ ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΤΆΞΗ

Ή ΑΠΟΚΛΙΜΆΚΩΣΗ;

Κατά τη διάρκεια της 90ήμερης αναστολής των δασμών,

ο Πρόεδρος Τραμπ αναμένεται να επιδιώξει εμπορικές

συμφωνίες με επιλεγμένες χώρες, παρουσιάζοντάς

τες ως επιτυχία της στρατηγικής του. Θα επιχειρήσει να

προβάλει την απειλή των δασμών ως αποτελεσματικό

διαπραγματευτικό εργαλείο, αποφεύγοντας την ανάγκη

περαιτέρω μέτρων.

Ωστόσο, η βιωσιμότητα αυτής της προσέγγισης παραμένει

αμφίβολη. Οι αγορές εξακολουθούν να ζητούν προβλεψιμότητα

και σταθερότητα και η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα

εντείνει τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης. Η παρούσα

συγκυρία αποτελεί κρίσιμη καμπή για τις Ηνωμένες

Πολιτείες: η επιλογή είναι μεταξύ της επιστροφής σε μια

πολυμερή, συνεργατική εμπορική πολιτική —που πολιτικά

ερμηνεύεται ως αναδίπλωση— ή της συνέχισης μιας

συγκρουσιακής στρατηγικής με το ρίσκο υποχώρησης

της αμερικανικής επιρροής στο παγκόσμιο σύστημα.

Από την πλευρά της, η Κίνα αναμένεται να εντείνει τις

προσπάθειές της για τη δημιουργία εναλλακτικών συμμαχιών

και την ενίσχυση της οικονομικής της διείσδυσης,

ιδιαίτερα προς την Ευρώπη. Το Πεκίνο επενδύει σε μια

δυναμική εμπορική σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση,

γνωρίζοντας ότι η Ε.Ε. δεν έχει την πολυτέλεια να ευθυγραμμιστεί

πλήρως με την αμερικανική στρατηγική

απομόνωσης. Το πώς θα ισορροπήσει η Ευρώπη μεταξύ

των πιέσεων από την Ουάσιγκτον και της ανάγκης διατήρησης

οικονομικών δεσμών με την Κίνα θα διαμορφώσει

το νέο γεωοικονομικό τοπίο.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι η μεταβλητότητα στις αγορές θα

παραμείνει αυξημένη το προσεχές διάστημα. Οι εξελίξεις

που αναμένονται τους επόμενους μήνες παρουσιάζουν

ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο σε οικονομικό όσο και σε

γεωπολιτικό επίπεδο.

EconomyToday 73

ΘΕΜΑ

ΤΟ ΔΟΛΆΡΙΟ

ΕΊΝΑΙ Ο ΜΕΓΆΛΟΣ

ΧΑΜΈΝΟΣ

ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΎ ΠΟΛΈΜΟΥ

Η αποδυνάμωση του Δολαρίου αποκαλύπτει

το τίμημα της μονομερούς εμπορικής

πολιτικής και της διολίσθησης της διεθνούς

εμπιστοσύνης στις ΗΠΑ.

ΤΟΥ ΒΡΑΣΊΔΑ ΝΕΟΦΎΤΟΥ

Υπεύθυνου Επενδυτικής Έρευνας

στην Exclusive Capital

74 EconomyToday

Η

παγκόσμια αγορά συναλλάγματος

(forex) είχε υποδείξει ότι ο μεγάλος

χαμένος της δασμολογικής

πολιτικής Τραμπ και του εμπορικού

πολέμου με την Κίνα ήταν ένας: To

Aμερικανικό Δολάριο!

Το Δολάριο κατέγραψε απώλειες πέραν των 12%

έναντι των κυριότερων νομισμάτων από την αρχή

του 2025, καθώς η οικονομική αβεβαιότητα από

την πολιτική δασμών των ΗΠΑ έθεσε ερωτήματα

σχετικά με τον ρόλο του Δολαρίου ως παραδοσιακού

καταφυγίου.

Το καθεστώς του Δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού

νομίσματος (reserve currency) και ως

ασφαλούς καταφυγίου (safe-haven asset) κατά τα

τελευταία 70 χρόνια (είχε πάρει τα σκήπτρα από

την Αγγλική Στερλίνα μετά το τέλος του Β’ ΠΠ) αμφισβητήθηκε

με ταχείς ρυθμούς, βοηθώντας στη

γρήγορη υποτίμησή του κατά τους μήνες Φεβρουάριο-Απρίλιο.

Οι πρώτοι μήνες της Κυβέρνησης Τραμπ μέχρι

στιγμής έχουν φέρει μεγάλη αδυναμία στο Αμερικανικό

Δολάριο και στα κρατικά ομόλογα ΗΠΑ. Η

χάραξη πολιτικής ήταν χαοτική από τον Τραμπ και

οι χρηματαγορές επικεντρώθηκαν σε τρεις φόβους

για την οικονομία των ΗΠΑ λόγω δασμών:

1. Μειωμένη ανάπτυξη.

2. Μειωμένη παραγωγικότητα.

3. Υψηλότερος πληθωρισμός

(στασιμοπληθωρισμός).

Και ενώ οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές

ανάκαμψαν αισθητά όταν ο Αμερικανός πρόεδρος

ανέστειλε ξαφνικά τους περισσότερους δασμούς

για 90 ημέρες (εκτός Κίνας), το Δολάριο συνέχισε

EconomyToday 75

ΘΕΜΑ

να χάνει την αξία του λόγω αμφισβήτησης για την

πορεία της αμερικανικής οικονομίας.

Ο ΕΜΠΟΡΙΚΌΣ ΠΌΛΕΜΟΣ ΚΑΙ

Η ΑΠΏΛΕΙΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΎΝΗΣ

Ο πλανήτης έζησε πρωτόγνωρες στιγμές από τις

αρχές του 2025, καθώς η εκλογή του Ντόναλντ

Τραμπ για δεύτερη φορά στον προεδρικό θώκο

των ΗΠΑ έφερε μια θεμελιώδη αλλαγή στην αμερικανική

πολιτική που ανέτρεψε τις μακροχρόνιες

υποθέσεις σχετικά με την πολιτική και οικονομική

σχέση των ΗΠΑ με τον υπόλοιπο κόσμο.

Οι εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ και η επιβολή

δασμών σε φίλους και εχθρούς είχαν βαθιές

επιπτώσεις όχι μόνο στην παγκόσμια οικονομία

και τις γεωπολιτικές ευθυγραμμίσεις, αλλά και στο

ίδιο το Αμερικανικό Δολάριο.

Η εμπιστοσύνη στο Δολάριο ως ασφαλές καταφύγιο

είχε υπονομευθεί καθώς η αβεβαιότητα γύρω

από τις πολιτικές της κυβέρνησης Τραμπ και οι

επιπτώσεις τους στην οικονομία είχαν οδηγήσει σε

αυξανόμενη δυσπιστία μεταξύ των επενδυτών.

Οι αποδόσεις των 10ετών κρατικών ομολόγων

είχαν καταγράψει τη μεγαλύτερη εβδομαδιαία άνοδο

από το 2001 στα μέσα Απριλίου, φθάνοντας

μέχρι τα 4,60%, καθώς οι επενδυτές πωλούσαν

ταυτόχρονα μετοχές και κρατικά ομόλογα εν μέσω

πανικού.

Επιπρόσθετα, η αύξηση των δασμών από την

Κίνα σε αμερικανικά προϊόντα, που ανήλθαν

στο 125%, είχε προκαλέσει επιπλέον σοβαρές

ρευστοποιήσεις του Δολαρίου, στέλνοντάς το σε

χαμηλά επίπεδα δεκαετίας έναντι του Ιαπωνικού

Γιεν, του Ελβετικού Φράγκου και τριετίας έναντι

του Ευρώ.

ΚΑΤΡΑΚΎΛΗΣΕ Ο ΔΕΊΚΤΗΣ

ΔΟΛΑΡΊΟΥ DXY

Μέσα στο πιο πάνω αρνητικό κλίμα ρευστοποιήσεων,

ο δείκτης Δολαρίου DXY, ο οποίος μετρά

την αξία του αμερικανικού νομίσματος έναντι ενός

καλαθιού έξι σημαντικών νομισμάτων, υποχώρησε

κάτω από το ψυχολογικό όριο των 100 μονάδων

για πρώτη φορά από το 2022.

Ο δείκτης είχε κάνει κορυφή στις 110 μονάδες

λίγες μέρες πριν την ορκωμοσία Τραμπ στις 20

Ιανουαρίου 2025, εν μέσω θετικών προοπτικών

για την αμερικανική οικονομία.

O DXY-US-dollar index είναι ένας σταθμισμένος

γεωμετρικός μέσος όρος της αξίας του Δολαρίου

σε σχέση με τα ακόλουθα επιλεγμένα νομίσματα:

Ευρώ (EUR): 57,6%, Ιαπωνικό Γεν (JPY): 13,6%,

Αγγλική Στερλίνα (GBP): 11,9%, Καναδικό Δολάριο

(CAD): 9,1%, Σουηδική Κορόνα (SEK): 4,2%,

και Ελβετικό Φράγκο (CHF): 3,6%.

76 EconomyToday

ΤΟ ΔΟΛΆΡΙΟ

ΚΑΤΈΓΡΑΨΕ

ΑΠΏΛΕΙΕΣ ΆΝΩ

ΤΟΥ 12% ΜΈΣΑ ΣΕ

ΤΈΣΣΕΡΙΣ ΜΉΝΕΣ,

ΥΠΟΧΩΡΏΝΤΑΣ

ΑΠΌ ΤΟΝ ΡΌΛΟ

ΤΟΥ ΩΣ ΑΣΦΑΛΈΣ

ΚΑΤΑΦΎΓΙΟ

ΠΟΙΟΙ ΕΠΩΦΕΛΉΘΗΚΑΝ

ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΔΥΝΑΜΊΑ

ΤΟΥ ΔΟΛΑΡΊΟΥ

Η αβεβαιότητα σχετικά με τις οικονομικές προοπτικές

των ΗΠΑ έθεσε υπό αμφισβήτηση το Δολάριο,

ενισχύοντας τα υπόλοιπα νομίσματα, όπως και τα

πολύτιμα μέταλλα που τιμολογούνται σε Δολάρια.

Οι επενδυτές αντέδρασαν αρνητικά στις δασμολογικές

πολιτικές του Τραμπ, με αποτέλεσμα να

απομακρυνθούν από τα αμερικανικά περιουσιακά

στοιχεία, όπως μετοχές και ομόλογα δημοσίου,

πιέζοντας την αξία του Δολαρίου.

Οι διαχειριστές κεφαλαίων και οι κεντρικές τράπεζες

(Κίνα, Ινδία, Ρωσία, Τουρκία, Πολωνία κ.ά.)

αναζήτησαν ασφαλές καταφύγιο στη διαχρονική

αξία των πολύτιμων μετάλλων, με την τιμή του

χρυσού να σκαρφαλώνει σε νέα ιστορικά ρεκόρ

πέραν των $3.350 την ουγγιά, ενώ το ασήμι ανέβηκε

μέχρι τα $34.50 την ουγγιά.

Στην αγορά συναλλάγματος, μεγάλος κερδισμένος

της πτώσης Δολαρίου βγήκε το Ευρώ, το ενιαίο

νόμισμα της Ευρώπης, καθώς η ισοτιμία Ευρώ/

Δολάριο (EUR/USD) κέρδισε πέραν των 12% σε

ΚΡΊΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΟΛΆΡΙΟ

ΥΠΉΡΞΑΝ ΑΛΛΆ…

Η θέση του Δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού

νομίσματος δεν ήταν ποτέ δεδομένη. Παρόλο

που το Bretton Woods του 1944 το ανέδειξε σε

κυρίαρχο νόμισμα για τις διεθνείς συναλλαγές,

κατά καιρούς έχουν υπάρξει αμφισβητήσεις για

τη βιωσιμότητα αυτού του ρόλου – κυρίως σε

περιόδους υψηλού πληθωρισμού, δημοσιονομικής

εκτροπής ή γεωπολιτικής αστάθειας. Παρόμοιες

πιέσεις καταγράφηκαν στα τέλη της δεκαετίας του

’70, κατά την κρίση πετρελαίου και τον πληθωρισμό

«Volcker», όπου και τότε το Δολάριο δέχτηκε

έντονες πιέσεις πριν επανέλθει. Το σημερινό όμως

σενάριο είναι ιδιαίτερο, καθώς ο πυρήνας της

αμφισβήτησης προέρχεται εκ των έσω – από την

ίδια την αμερικανική κυβέρνηση. Η συστηματική

υπονόμευση διεθνών θεσμών, η αποδυνάμωση

του ρόλου της Fed και η επιστροφή σε προστατευτισμό

δημιουργούν ερωτήματα όχι μόνο για την

παρούσα διολίσθηση του Δολαρίου, αλλά και για

το μέλλον του ως σταθερού άξονα του διεθνούς

χρηματοπιστωτικού συστήματος.

τέσσερις μήνες, σκαρφαλώνοντας από τα χαμηλά

των $1.0180 στα μέσα Ιανουαρίου, στα υψηλά

των $1.1470 στα μέσα Απριλίου.

Το Ευρώ σκαρφάλωσε στο υψηλότερο επίπεδο

από το 2022 ,καθώς οι επενδυτές αξιολόγησαν

καλύτερα τις προοπτικές ανάπτυξης της Ευρωζώνης

έναντι των κινδύνων ανάπτυξης για την αμερικανική

οικονομία και την πιθανή αναθέρμανση

του πληθωρισμού από τους δασμούς.

Η αγορά θεωρεί ότι ο κίνδυνος διολίσθησης

των ΗΠΑ σε ύφεση λόγω των υψηλότερων

εισαγωγικών δασμών έχει αυξηθεί δραματικά

και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Federal

Reserve) είναι πιθανό να ανταποκριθεί σε αυτό

το σενάριο με περισσότερες μειώσεις επιτοκίων,

το οποίο θα προκαλέσει περαιτέρω υποτίμηση

του Δολαρίου.

Μέσα στο ίδιο αρνητικό-για το Δολάριο-επενδυτικό

μοτίβο, το Ιαπωνικό Γιεν (USD/JPY) σκαρφάλωσε

από τα χαμηλά των ¥159 στις αρχές του

Ιανουαρίου, στα υψηλά των ¥142, ενώ παρόμοια

κίνηση είχαμε και στο Ελβετικό Φράγκο (USD/

CHF), όπου ανέβηκε από το 0,92 στα 0,82.

Η ΑΓΟΡΆ ΚΡΑΤΆ

ΤΗΝ ΑΝΆΣΑ ΤΗΣ

Η ταυτόχρονη απώλεια εμπιστοσύνης λόγω των

αλλοπρόσαλλων δασμολογικών πολιτικών του

Τραμπ και η στροφή προς εναλλακτικά νομίσματα

είχαν κάνει το Δολάριο τον μεγάλο χαμένο του

εμπορικού πολέμου.

Το αν η κατάσταση αυτή μπορεί να έχει προσωρινό

χαρακτήρα ή μακροχρόνιες συνέπειες για τη θέση

του Δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος,

θα εξαρτηθεί από την πορεία του εμπορικού

πολέμου και την εμπιστοσύνη των επενδυτών

που θα έχουν στο Δολάριο σαν ασφαλές καταφύγιο

σε περιόδους οικονομικής και πολιτικής

αστάθειας.

Οι επενδυτές έχουν δείξει για ακόμη μια φορά ότι

προτιμούν να μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους στα

πολύτιμα μέταλλα και σε βασικά νομίσματα που

θεωρούν πιο σταθερά ή λιγότερο εκτεθειμένα

στις επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου, όπως το

Ευρώ, Γιεν Ιαπωνίας και το Ελβετικό Φράγκο.

Ο κύριος φόβος της αγοράς είναι ότι υπάρχει μια

διοίκηση Τραμπ που πιστεύει ότι μπορεί να ξαναγράψει

τους κανόνες της οικονομίας. Έχουμε δει

τον προστατευτισμό να αποτυγχάνει πολλές φορές

στο παρελθόν και αυτό δεν θα είναι διαφορετικό.

Μέχρι στιγμής έχουμε δει μόνο δραστικές μειώσεις

στο καταναλωτικό και επιχειρηματικό κλίμα,

αλλά η αγορά κρατά την ανάσα της για να δει αν οι

δασμοί θα πλήξουν την πραγματική οικονομία των

ΗΠΑ και κατά πόσο θα υποτιμηθεί περαιτέρω το

Δολάριο.

EconomyToday 77

ΘΕΜΑ

Η ΚΎΠΡΟΣ ΣΤΗ

ΝΈΑ (ΕΜΠΟΡΙΚΉ)

ΤΆΞΗ ΠΡΑΓΜΆΤΩΝ

Πόσο «αγγίζει» ο εμπορικός πόλεμος την

κυπριακή οικονομία και πώς να «θωρακιστεί».

ΤΗΣ ΜΑΡΊΑΣ ΚΑΡΑΐΣΚΟΥ

78 EconomyToday

ΜΙΧΆΛΗΣ ΠΕΡΣΙΆΝΗΣ

Πρόεδρος του Δημοσιονομικού

Συμβουλίου

ΓΙΆΓΚΟΣ

ΧΑΤΖΗΓΙΆΝΝΗΣ

Οικονομικός Αναλυτής

ΓΙΆΝΝΗΣ ΤΕΛΏΝΗΣ

Οικονομολόγος

Αβεβαιότητα και αναταραχές προκάλεσαν

στο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον

οι δασμοί που επέβαλε ο Αμερικανός

πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος,

κάνοντας πράξη τις προεκλογικές του

δεσμεύσεις για προστατευτισμό των ΗΠΑ, ανατρέπει

τους κανόνες του ελεύθερου εμπορίου.

Οι κινήσεις της Ουάσινγκτον προκάλεσαν αναστάτωση

στις διεθνείς αγορές με τους αναλυτές να προειδοποιούν

για αρνητικές συνέπειες - ανάμεσά τους ο κίνδυνος

εκτόξευσης του πληθωρισμού και η επιβράδυνση της

ανάπτυξης - που θα επηρεάσουν αρνητικά τις οικονομίες.

Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης

(ΟΟΣΑ), χαρακτηρίζοντας τους δασμούς ως άδικες πρακτικές

που δεν θα λειτουργήσουν προς όφελος καμίας

χώρας, αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις για

την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη το 2025

Μέσα σε αυτή την «οικονομική καταιγίδα» η Ευρωπαϊκή

Ένωση καλείται να διαχειριστεί μία δύσκολη εξίσωση με

τον βιομηχανικό της πυρήνα να βρίσκεται αντιμέτωπος

με υποτονική ανάπτυξη και υφεσιακές πιέσεις.

Το «πάγωμα» των δασμών για 90 ημέρες από τη μία

προσφέρει τον χρόνο για διαπραγματεύσεις, από την

άλλη δεν απομακρύνει τον κίνδυνο μιας παρατεταμένης

εμπορικής αντιπαράθεσης.

Η κυπριακή οικονομία δεν πλήττεται άμεσα από τους

δασμούς καθώς οι εισαγωγές και εξαγωγές δεν είναι

μεγάλες σε όγκο και αξία. Ωστόσο, ενδέχεται να βρεθεί

αντιμέτωπη με κινδύνους εξαιτίας της ευρύτερης

αβεβαιότητας που επικρατεί διεθνώς.

Ο Πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου

Μιχάλης Περσιάνης, ο Οικονομικός Αναλυτής

Γιάγκος Χατζηγιάννης και ο Οικονομολόγος

Γιάννης Τελώνης, μιλούν στο Economy Today και

σκιαγραφούν τις επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου

στην κυπριακή οικονομία.

Κοινός παρονομαστής, ότι οι επιπτώσεις, αν και έμμεσες,

δύναται να επηρεάσουν κρίσιμους τομείς της

οικονομίας της Κύπρου, ανάμεσά τους ο τουρισμός.

Παράλληλα, το κλίμα αβεβαιότητας που επικρατεί

επηρεάζει αρνητικά τη δυναμική των επενδύσεων.

Αναφορικά με το πώς μπορεί η Κύπρος να θωρακιστεί

απέναντι στους κινδύνους, ο Μιχάλης

Περσιάνης, ο Γιάγκος Χατζηγιάννης και ο Γιάννης

Τελώνης επισημαίνουν την ανάγκη δημοσιονομικής

πειθαρχίας, την έγκαιρη προετοιμασία και τη λήψη

στοχευμένων μέτρων προκειμένου να ενισχυθεί η

ανθεκτικότητα της οικονομίας έναντι των αναταραχών.

Μηνύματα δημοσιονομικής πειθαρχίας στέλνουν και

οι εργοδοτικές οργανώσεις ΟΕΒ και ΚΕΒΕ, με τον

Γενικό Διευθυντή της ΟΕΒ Μιχάλη Αντωνίου να

εκτιμά ότι οι συνέπειες στην κυπριακή οικονομία

θα φανούν εντός του 2027. Ο Γενικός Γραμματέας

του ΚΕΒΕ, Φιλόκυπρος Ρουσουνίδης, αναφέροντας

ότι αυτή τη στιγμή εκτυλίσσεται μια μάχη «εμπορικών

γιγάντων» – ΗΠΑ και Κίνας – επεσήμανε πως

η Ε.Ε. καλείται να αποδείξει την ικανότητά της για να

ανταποκριθεί άμεσα και αποτελεσματικά.

EconomyToday 79

ΘΕΜΑ

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΈΝΕΣ ΟΙ

ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΜΠΌΡΙΟ

Παρά τις διεθνείς ανησυχίες που προκαλεί η επιβολή

δασμών, οι άμεσες επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία

δεν θεωρούνται ανησυχητικές, καθώς οι εμπορικές

σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι περιορισμένες.

«Πρωτογενώς δεν θα είναι μεγάλο το πλήγμα. Οι

εξαγωγές της Κύπρου το περασμένο έτος ήταν €52

εκατ., εκ των οποίων τα μισά αφορούσαν επανεξαγωγές»,

επεσήμανε ο Πρόεδρος του Δημοσιονομικού

Συμβουλίου, Μιχάλης Περσιάνης. Υπό αυτό το πρίσμα,

εκτιμά πως σε πρώτη φάση δεν αναμένεται σοβαρή

αρνητική επίδραση.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Οικονομικός Αναλυτής

Γιάγκος Χατζηγιάννης, διευκρινίζοντας ότι δεν αναμένεται

άμεσος ή σοβαρός αντίκτυπος, δεδομένου ότι ο

όγκος του εμπορίου με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι

περιορισμένος.

ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΌ Ο ΚΊΝΔΥΝΟΣ

Παρόλο που οι άμεσες επιπτώσεις δεν προκαλούν σοβαρές

ανησυχίες, οι έμμεσες συνέπειες των δασμών

ενδέχεται να επιφέρουν σημαντικούς κινδύνους για την

κυπριακή οικονομία.

Ο κ. Χατζηγιάννης εξήγησε ότι, αν ο εμπορικός πόλεμος

προκαλέσει ύφεση σε μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, η

Κύπρος, ως μέλος της Ε.Ε., θα επηρεαστεί σημαντικά, καθώς

εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουριστικό τομέα.

«Σε περίπτωση που ενταθούν οι ανησυχίες, οι πρώτες

δαπάνες που περιορίζονται είναι οι δαπάνες για ταξίδια

και διακοπές», είπε ο κ. Χατζηγιάννης.

Επιπλέον, ο Μιχάλης Περσιάνης τόνισε ότι αν οι χώρες

της Κεντρικής Ευρώπης, από τις οποίες η Κύπρος αντλεί

μεγάλο ποσοστό τουριστών, υποστούν οικονομικές

πιέσεις τότε είναι πιθανόν οι τουρίστες να μειώσουν

τη διάρκεια των διακοπών τους καθώς και τις δαπάνες

ανά ημέρα.

Ο κ. Περσιάνης εκτιμά ότι φέτος δεν θα επηρεαστεί ο

τουρισμός καθώς έγιναν τα συμβόλαια και αναμένεται να

επηρεαστούν μόνο οι κρατήσεις της τελευταίας στιγμής.

«Ο τουρισμός που είναι το κομμάτι που μας... πονάει»,

ανέφερε, από πλευράς του ο Οικονομολόγος Γιάννης

Τελώνης.

Όπως εξήγησε, οι κύριες πηγές τουρισμού για την Κύπρο

είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και το Ισραήλ.

«Για τους τουρίστες από το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά

και από τη Γερμανία, έχουν γίνει ήδη οι κρατήσεις, άρα,

εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, δεν μας επηρεάζει.

Επίσης, η ροή από το Ισραήλ είναι συνεχής. Έτσι, ο

τουρισμός για αυτή τη χρονιά, δεν κινδυνεύει», υπογράμμισε

ο κ. Τελώνης.

80 EconomyToday

ΜΙΧΆΛΗΣ

ΠΕΡΣΙΆΝΗΣ

ΠΡΩΤΟΓΕΝΏΣ ΔΕΝ

ΘΑ ΕΊΝΑΙ ΜΕΓΆΛΟ

ΤΟ ΠΛΉΓΜΑ. ΟΙ

ΕΞΑΓΩΓΈΣ ΤΗΣ

ΚΎΠΡΟΥ ΤΟ

ΠΕΡΑΣΜΈΝΟ ΈΤΟΣ

ΉΤΑΝ €52 ΕΚΑΤ.,

ΕΚ ΤΩΝ ΟΠΟΊΩΝ ΤΑ

ΜΙΣΆ ΑΦΟΡΟΎΣΑΝ

ΕΠΑΝΕΞΑΓΩΓΈΣ

ΑΠΑΙΤΕΊΤΑΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΊΑ

ΓΙΑ ΤΟ 2026

Αν και για τη φετινή τουριστική σεζόν δεν ελλοχεύουν

κίνδυνοι, ο Οικονομολόγος Γιάννης Τελώνης, έκρουσε

τον κώδωνα του κινδύνου για το 2026, τονίζοντας ότι

απαιτείται σοβαρή προετοιμασία.

«Το 2026 θα είναι δύσκολο επειδή οι δασμοί θα

κτυπήσουν στην οικονομία της Ευρώπης και θα δούμε

μείωση στην ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει, ότι οι τουρίστες

και συνεπώς οι πελάτες μας, το 2026 θα έχουν

πιο λίγα χρήματα για να ξοδέψουν και ταυτόχρονα

θα επηρεαστεί και η ψυχολογική τους διάθεση όσον

αφορά τις διακοπές και τα ταξίδια. Έτσι, θα υπάρχει μία

συγκράτηση δαπανών και θα κινείται λιγότερο χρήμα

στις ευρωπαϊκές αγορές. Γι’ αυτό πρέπει από τώρα να

ξεκινήσει η προετοιμασία. Ο τουρισμός είναι το μεγάλο

μας εισόδημα και αν δεν δουλέψει θα έχουμε όλοι

πρόβλημα», σημείωσε.

Το βασικό ζητούμενο σύμφωνα με τον κ. Τελώνη είναι

η Κύπρος να προετοιμάσει τον τομέα, εξετάζοντας πώς

μπορεί να κατεβάσει το κόστος ανά μονάδα έτσι ώστε

οι τουριστικοί πράκτορες το 2026 να είναι σε θέση να

δώσουν πιο φθηνά πακέτα και συνάμα το τουριστικό

προϊόν να είναι πιο ανταγωνιστικό.

«Θα πρέπει να δούμε κυρίως το εσωτερικό κόστος,

που μεγάλο μέρος είναι η θέρμανση και η ψύξη. Στο

σύνολο είναι διάφορα κομμάτια που πρέπει να προσέξουμε,

όπως το κόστος διαμονής, το εισιτήριο, τις

θέσεις που θα υπάρχουν και το κομμάτι της διατροφής.

Πρέπει όλα αυτά τα κομμάτια, το 2026, να έρθουν

και να συνθέσουν ένα ανταγωνιστικό πακέτο γιατί θα

ΓΙΆΝΝΗΣ ΤΕΛΏΝΗΣ

Ο ΤΟΥΡΙΣΜΌΣ ΠΟΥ ΕΊΝΑΙ ΤΟ

ΚΟΜΜΆΤΙ ΠΟΥ ΜΑΣ... ΠΟΝΆΕΙ

ξεκαθαρίσει το σκηνικό. Ένας επενδυτής δεν θα προβεί

σε κίνηση μεγάλου ρίσκου σε περίοδο αβεβαιότητας,

θα είναι πιο προσεκτικός, θα υπάρχει μία επιφυλακτικότητα»,

ανέφερε.

είναι πιο δύσκολα τα πράγματα και πρέπει να είμαστε

έτοιμοι», ανέφερε, μεταξύ άλλων.

Πρόσθεσε και το κομμάτι του νερού, καθώς όπως

είπε, θα υπάρχει επάρκεια, αλλά θα προκύπτει από

αφαλατώσεις, κάτι που σημαίνει και πιο ακριβό νερό.

Σύμφωνα με τον κ. Τελώνη, απαιτείται συνολική στρατηγική

και για να επιτύχει θα χρειαστούν επιδοτήσεις

από πλευράς Κυβέρνησης στον τουριστικό τομέα.

Οι επιδοτήσεις, διευκρίνισε, θα χρειαστούν και στον

πρωτογενή τομέα, έτσι ώστε να μπορεί να εφοδιαστεί

η ξενοδοχειακή και τουριστική βιομηχανία.

Η ΑΒΕΒΑΙΌΤΗΤΑ ΩΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΌΣ ΚΊΝΔΥΝΟΣ

Ο μεγάλος κίνδυνος που αναδεικνύεται από την επιβολή

των δασμών και τις συνεχιζόμενες τροποποιήσεις

αφορά στη βεβαιότητα που επικρατεί στο οικονομικό

περιβάλλον.

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή είναι η αβεβαιότητα

που επικρατεί και ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ

είναι τόσο απρόβλεπτος και αλλάζει σε καθημερινή

βάση τα δεδομένα στο παγκόσμιο εμπορίο», δήλωσε

ο Γιάγκος Χατζηγιάννης.

Ο κ. Χατζηγιάννης υπέδειξε ότι αυτή η αβεβαιότητα

προκαλεί έντονη ανησυχία στον επιχειρηματικό κόσμο,

κάτι που με τη σειρά του επηρεάζει τις επενδύσεις.

Όπως εξήγησε, αν κάποιος επενδυτής βρίσκεται σε

προχωρημένο στάδιο λήψης αποφάσεων, είναι πολύ

πιθανό να καθυστερήσει τις κινήσεις του μέχρι να

ξεκαθαρίσει το τοπίο.

«Ενδεχομένως επενδύσεις να καθυστερήσουν μέχρι να

«ΠΑΡΆΘΥΡΟ ΕΥΚΑΙΡΊΑΣ»

Μέσα από τις οικονομικές πιέσεις που προκύπτουν

ένεκα του εμπορικού πολέμου, διαμορφώνεται και

μία ευνοϊκή συνθήκη για την Κύπρο, που αφορά στην

υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου – μία εξέλιξη

που ωστόσο η διάρκειά της παραμένει αβέβαιη.

Κατά τον Οικονομολόγο Γιάννη Τελώνη, η τρέχουσα

κατάσταση ενισχύεται από τις πιέσεις στις μεγάλες

αγορές, όπως η Κίνα και η Ευρώπη, καθώς και από

την υπερπαραγωγή που προκάλεσε η Σαουδική Αραβία

λόγω εσωτερικών ζητημάτων εντός του Οργανισμού

Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (ΟΠΕΚ).

«Όλα αυτά οδηγούν σε μια υπερπληθώρα προσφοράς

πετρελαίου, με τις τιμές να μειώνονται. Το γεγονός αυτό

λειτουργεί υπέρ μας, αφού η παραγωγή ηλεκτρισμού

στην Κύπρο είναι από πετρέλαιο ακόμη. Επιπλέον, είναι

μέρος και του πακέτου του αεροπορικού εισιτηρίου»,

εξήγησε ο Γιάννης Τελώνης.

«ΑΣΠΊΔΑ» ΤΑ ΜΈΤΡΑ

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΉΣ

ΠΕΙΘΑΡΧΊΑΣ

Τα μέτρα που μπορεί να λάβει η Κύπρος για αντιστάθμιση

των συνεπειών, σύμφωνα με τον Μιχάλη Περσιάνη, είναι

μέτρα δημοσιονομικής προετοιμασίας, καθώς διανύουμε

μία περίοδο οικονομικής αβεβαιότητας και η χώρα

χρειάζεται να δημιουργήσει ένα μαξιλάρι ασφαλείας

για να είναι σε θέση να δράσει μόλις προκύψει ανάγκη.

«Σε αυτή τη φάση το μόνο που μπορούμε να κάνουμε,

είναι να διατηρήσουμε την πορεία του δημόσιου χρέους

και να ενισχύσουμε τα πρωτογενή πλεονάσματα για να

είμαστε προετοιμασμένοι. Αυτό σημαίνει να συγκρατηθούν

οι ανελαστικές δαπάνες, να σταματήσουν οι

αυξήσεις στο κρατικό μισθολόγιο», τόνισε, ο πρόεδρος

του Δημοσιονομικού Συμβουλίου.

Την ανάγκη για φρόνιμη οικονομική πολιτική με πλεονάσματα

επεσήμανε και ο Γιάγκος Χατζηγιάννης. Όπως

είπε, είναι πλέον σαφές ότι οι αναταράξεις στην παγκό-

EconomyToday 81

ΘΕΜΑ

σμια οικονομία είναι πιο συχνές και η χώρα πρέπει να

παραμείνει προετοιμασμένη για τυχόν νέες προκλήσεις.

Ο κ. Χατζηγιάννης, είπε επίσης, ότι θα πρέπει να υπάρξει

ένας ουσιαστικός διάλογος και συνεννόηση ανάμεσα

στην Ε.Ε. και τις ΗΠΑ, διότι, οι αντιδασμοί θα είναι

δύσκολοι για όλους.

«Θεωρητικά υπάρχει περιθώριο χρόνου τριών μηνών,

άρα στο τραπέζι διαπραγματεύσεων Ε.Ε. – ΗΠΑ θα πρέπει

να υπάρξει μία συμφωνία ώστε να γνωρίζουν όλοι

τις παραμέτρους και να υπάρξει ηρεμία στις αγορές»,

ανέφερε ο Γιάγκος Χατζηγιάννης.

Η Ε.Ε. βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρές προκλήσεις και

αυξανόμενες πιέσεις τόσο από τις Ηνωμένες Πολιτείες

όσο και από την Κίνα. Ο Οικονομολόγος Γιάννης Τελώνης,

τόνισε ότι, η Έκθεση Ντράγκι, παρέχει τις απαραίτητες

απαντήσεις σχετικά με το πώς η Ε.Ε. θα μπορέσει

να διατηρήσει τη θέση της σε παγκόσμιο επίπεδο, να

αντέξει τις πιέσεις από εξωτερικούς παράγοντες και να

θωρακιστεί απέναντι στις γεωοικονομικές προκλήσεις.

ΜΗΝΎΜΑΤΑ ΕΓΡΉΓΟΡΣΗΣ ΚΑΙ

ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ ΑΠΌ ΟΕΒ ΚΑΙ ΚΕΒΕ

Τις οικονομικές συνέπειες από τους δασμούς καθώς

και τα μέτρα που θα μπορούσε να λάβει η Κύπρος

αναλύουν στο Economy Today και οι εργοδοτικές

οργανώσεις ΟΕΒ και ΚΕΒΕ.

«Η Κύπρος δεν θα έχει άμεσες συνέπειες από

τους δασμούς σε ό,τι αφορά το εμπόριο.

Θα έχει όμως έμμεσες συνέπειες. Αν για

παράδειγμα υπάρξει μείωση του ρυθμού

ανάπτυξης παγκόσμια, θα υπάρξουν επιπτώσεις

και στην Κύπρο. Δημιουργείται

ένα περιβάλλον αβεβαιότητας το οποίο

επηρεάζει την ανάπτυξη καθώς μειώνονται

οι επενδυτικές δραστηριότητες», ανέφερε

συγκεκριμένα ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ,

Μιχάλης Αντωνίου.

Χαρακτηρίζοντας ανησυχητική την κατάσταση

όπως εξελίσσεται, ο Γενικός Γραμματέας

του ΚΕΒΕ Φιλόκυπρος Ρουσουνίδης,

υπογράμμισε ότι κάθε μέρα αλλάζουν τα

δεδομένα και μ’ αυτόν τον τρόπο εντείνεται

η αβεβαιότητα και δημιουργείται μία

αστάθεια στο παγκόσμιο εμπόριο.

«Σίγουρα εμείς, σε άμεσο βαθμό, ενδεχομένως

να μην επηρεαστούμε ιδιαίτερα.

Παρόλα αυτά, δεν έχουμε την πολυτέλεια

ούτε είμαστε σε θέση να παραμείνουμε θεατές.

Εξάλλου ανήκουμε και σε μία μεγάλη ευρωπαϊκή

οικογένεια η οποία σίγουρα θα δεχτεί κραδασμούς και

είναι στο στόχαστρο των δασμών. Παρόλο που έχουν

παγιοποιηθεί οι δασμοί για το προσεχές διάστημα,

82 EconomyToday

ΜΙΧΆΛΗΣ

ΑΝΤΩΝΊΟΥ

Γενικός Διευθυντής

της ΟΕΒ

ΦΙΛΌΚΥΠΡΟΣ

ΡΟΥΣΟΥΝΊΔΗΣ

Γενικός Γραμματέας

του ΚΕΒΕ

φαίνεται ότι θα επηρεαστούν μεγάλες οικονομίες της

Ευρώπης άρα και εμείς θα πρέπει να δούμε τα του οίκου

μας, να θωρακίσουμε την οικονομία και να δημιουργήσουμε

ανθεκτικούς πυλώνες. Θα πρέπει να είμαστε

αρκετά προσεκτικοί με τα έξοδα, με τις ανελαστικές

δαπάνες. Να προχωρήσει ο εκσυγχρονισμός του φορολογικού

πλαισίου, να συνεχίσει η ψηφιοποίηση και να

παραμείνουμε ελκυστικός επενδυτικός προορισμός»,

είπε συγκεκριμένα ο κ. Ρουσουνίδης.

Ο Μιχάλης Αντωνίου, ερωτηθείς σχετικά με το τι θα

μπορούσε να κάνει η Κύπρος εν μέσω της αβεβαιότητας

που επικρατεί, ανέφερε ότι θα πρέπει να προφυλαχτεί

εκείνο το σκέλος των δαπανών που μπορεί να ελεγχθεί,

δείχνοντας το κρατικό μισθολόγιο και τις κοινωνικές

παροχές. Διευκρίνισε δε, ότι η ΟΕΒ δεν ζητά μείωση

των πιο πάνω αλλά μείωση του ρυθμού με τον οποίο

αυξάνονται.

Παράλληλα, ο κ. Αντωνίου, εκτιμά ότι εντός του 2025

και του 2026 οι επιπτώσεις θα φανούν στις χώρες

που έχουν μεγάλες εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και

αντιμετωπίζουν ήδη κάποια προβλήματα με τις οικονομίες

τους, δίνοντας το παράδειγμα της Γερμανίας.

Όσον αφορά την Κύπρο, η εκτίμηση τού κ. Αντωνίου

είναι ότι οι επιπτώσεις θα γίνουν αισθητές το 2027.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΚΕΒΕ Φιλόκυπρος Ρουσουνίδης,

έστειλε το μήνυμα ότι η τρέχουσα συγκυρία

αποτελεί και μία ευκαιρία για την Ε.Ε. για να αποδείξει

τα αντανακλαστικά της και να ξεφύγει από την αναποφασιστικότητα

που έδειξε σε άλλα χρόνια.

«Η Ε.Ε. ίσως θα πρέπει να αντιδράσει με ρυθμούς Covid,

που σε πολύ σύντομο διάστημα πάρθηκαν συλλογικές

αποφάσεις», κατέληξε ο Φιλόκυπρος Ρουσουνίδης.

Cyprus Real

Estate Market

Year in Review - 2024

Scan & find the latest

Real Estate Publication

www.pwc.com.cy

© 2025 PricewaterhouseCoopers Λτδ. Με επιφύλαξη όλων των νομίμων δικαιωμάτων.

ΘΕΜΑ

ΟΙ ΔΑΣΜΟΊ ΤΡΑΜΠ

ΒΡΊΣΚΟΥΝ ΤΙΣ ΚΥΠΡΙΑΚΈΣ

ΕΞΑΓΩΓΈΣ ΣΤΑ ΠΆΝΩ ΤΟΥΣ

Οι κύριοι εμπορικοί εταίροι της Κύπρου, τα προϊόντα που

εξάγουμε και οι προσπάθειες για διείσδυση σε νέες αγορές.

ΤΟΥ ΑΔΆΜΟΥ ΑΔΆΜΟΥ

84 EconomyToday

ΟΙ ΚΥΠΡΙΑΚΈΣ

ΕΞΑΓΩΓΈΣ

ΣΗΜΕΊΩΣΑΝ ΑΎΞΗΣΗ

68% ΜΈΣΑ ΣΕ

ΜΙΑ ΔΕΚΑΕΤΊΑ,

ΑΓΓΊΖΟΝΤΑΣ ΤΑ

€1,23 ΔΙΣ. ΤΟ 2024

Πέραν της αβεβαιότητας παγκοσμίως

που προκαλεί ο εμπορικός πόλεμος

που κήρυξε ο Αμερικανός Πρόεδρος,

οι δασμοί Τραμπ θέτουν υπό αμφισβήτηση

και τη διατήρηση του θετικού

μομέντουμ που καταγράφουν το τελευταίο διάστημα

οι κυπριακές εξαγωγές.

Όχι τόσο επειδή οι ΗΠΑ αποτελούν υπολογίσιμη

αγορά για τα κυπριακά προϊόντα, όσο κυρίως διότι

οι δασμοί Τραμπ, κατά τους ειδικούς, απειλούν τις

εξαγωγές των κύριων εμπορικών εταίρων της Κύπρου

και την ευρωπαϊκή οικονομία. Εξάλλου οι απόψεις

οικονομολόγων συγκλίνουν πως οι επιπτώσεις από

το δασμολογικό σοκ στη χώρα μας θα είναι έμμεσες

και όχι άμεσες. Το πού ακριβώς θα εστιαστούν οι

επιπτώσεις αναμένεται να δείξει ο χρόνος, αλλά και

οι επόμενες κινήσεις του Αμερικανού Προέδρου,

καθώς το σκηνικό δεν έχει ξεκαθαρίσει ή ακριβέστερα,

μεταβάλλεται σχεδόν καθημερινά.

Το σίγουρο είναι πως ο εμπορικός πόλεμος των ΗΠΑ

με την Κίνα με δασμούς σε τριψήφια ποσοστά ένθεν

και ένθεν που καθιστούν απαγορευτικό σχεδόν το

εμπόριο μεταξύ τους απειλεί το παγκόσμιο εμπόριο

και την παγκόσμια οικονομία.

Όσο για την Κύπρο, οι αποφάσεις Τραμπ δημιουργούν

ένα σκηνικό προκλήσεων που απειλούν να τερματίσουν

την ανοδική πορεία των κυπριακών εξαγωγών,

η οποία οφείλεται σε σειρά παραγόντων, όπως η

κατοχύρωση και του χαλλουμιού ως ΠΟΠ, η παρουσία

στην Κύπρο νέων εταιρειών που ασχολούνται με την

τεχνολογία, αλλά και η γενικότερη προσπάθεια για

εξωστρέφεια των κυπριακών επιχειρήσεων.

ΑΎΞΗΣΗ 68%

ΣΕ ΜΙΑ ΔΕΚΑΕΤΊΑ

Η θετική πορεία των κυπριακών εξαγωγών καταγράφεται

και από στοιχεία και αριθμούς που παρέθεσε

στο Economy Today ο αναπληρωτής διευθυντής της

Υπηρεσίας Εμπορίου του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου

και Βιομηχανίας (ΥΕΕΒ), Λούκας Συμεωνίδης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά οι εγχώριες εξαγωγές

προϊόντων (μη περιλαμβανομένων των πετρελαιοειδών)

για το έτος 2024 ανήλθαν σε €1,23

δισεκατομμύρια, σημειώνοντας αύξηση της τάξεως

του 68% περίπου σε σύγκριση με το 2014, όταν

οι εξαγωγές ανέρχονταν σε €731 εκατομμύρια. Η

ίδια σημαντική άνοδος καταγράφηκε και σε σχέση

με το προηγούμενο έτος, καθώς το 2023 οι εξαγωγές

διαμορφώθηκαν στα €1,2 δισεκατομμύρια,

παρουσιάζοντας αύξηση 2,3%.

EconomyToday 85

ΘΕΜΑ

ΤΙ ΚΑΙ ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΈΣΤΕΙΛΕ

Η ΚΎΠΡΟΣ ΠΈΡΣΙ

Βασιλιάς των κυπριακών εξαγωγών ήταν και πέρσι τα

φάρμακα όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Υπηρεσίας

Εμπορίου του ΥΕΕΒ και κύριος προορισμός των εξαγώγιμων

προϊόντων της Κύπρου το Ηνωμένο Βασίλειο.

Σύμφωνα με τον κ. Συμεωνίδη, τα κυριότερα εξαγώγιμα

προϊόντα της Κύπρου την περσινή χρονιά ήταν τα

φάρμακα τα οποία έφτασαν τα €348 εκατομμύρια και

αποτέλεσαν το 28,31% των συνολικών εγχώριων εξαγωγών.

Ακολουθεί το χαλλούμι με €324 εκατομμύρια

που αντιπροσωπεύει το 26,36% των εξαγωγών.

Αξιόλογη συνεισφορά στις συνολικές εξαγωγές είχαν

οι εξαγωγές απορριμμάτων και θραυσμάτων (waste

and scrap) που έφτασαν τα €88 εκατομμύρια (7,13%).

Επίσης, συνεισφορά κοντά στο 4% επί των συνολικών

εξαγωγών, έχουν οι χυμοί, το ψάρι και οι πατάτες με

€48,1 και €47,5 και €47,4 αντίστοιχα. Σημαντική

παρουσία καταγράφουν και οι πυροσβεστήρες, με

εξαγωγές ύψους €31,2 εκατομμυρίων (2,5%), ενώ

ο τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός ανήλθε στα €30,9

εκατομμύρια (2,5%).

Ακολουθούν οι πλαστικοί σωλήνες, με εξαγωγές €27,7

εκατομμυρίων, αντιστοιχώντας στο 2,25% του συνόλου.

Τέλος, τον κατάλογο με τα κυριότερα εξαγώγιμα προϊόντα

συμπληρώνουν ο χρυσός, τα μη αλκοολούχα ποτά και

τα φρούτα με εξαγωγές που φτάνουν γύρω στα €11

εκατομμύρια, καλύπτοντας περίπου το 0,9% επί του

συνόλου των εξαγωγών έκαστο.

Κατά το έτος 2024, το Ηνωμένο Βασίλειο κατέλαβε την

πρώτη θέση μεταξύ των κυριότερων προορισμών για τις

κυπριακές εξαγωγές, με σύνολο €186,6 εκατομμύρια,

αποτελώντας το 15,2% των συνολικών εξαγωγών. Οι

εξαγωγές προς τη συγκεκριμένη αγορά περιλαμβάνουν

κυρίως χαλλούμι, χρυσό, πατάτες και φάρμακα. Ακολουθεί

η Ελλάδα, με εξαγωγές ύψους €142,4 εκατομμυρίων

(11,6% του συνόλου των εξαγωγών).

Στην ελληνική αγορά διατέθηκαν κυρίως φάρμακα,

χαλλούμι, πατάτες καθώς και προϊόντα απορριμμάτων

και θραυσμάτων (waste and scrap). Η τρίτη σημαντικότερη

αγορά για τα κυπριακά προϊόντα ήταν το Ισραήλ,

με εξαγωγές που ανήλθαν στα €94,2 εκατομμύρια,

εκπροσωπώντας το 7,7% των συνολικών εξαγωγών.

Οι κυριότερες κατηγορίες προϊόντων που εξήχθησαν

ήταν συσκευές για μετάδοση ή λήψη φωνής, εικόνων ή

άλλων δεδομένων, ψάρια, φάρμακα, γύψο και φιάλες

για συσκευασία υγρών. Η Γερμανία κατέγραψε εξαγωγές

αξίας €58,1 εκατομμυρίων (4,7% των εξαγωγών), με

βασικά προϊόντα το χαλλούμι, τα φάρμακα, τις πατάτες,

πυροσβεστήρες και φίλτρα.

Ακολουθεί η Γαλλία (4% των εξαγωγών), με εξαγωγές

ύψους €50,1 εκατομμυρίων, οι οποίες περιλάμβαναν

κυρίως φάρμακα, χαλλούμι και πουργούρι. Στην έκτη

θέση βρίσκεται η Σουηδία, με εξαγωγές αξίας €34,9

εκατομμυρίων, αντιπροσωπεύοντας το 2,84% των

συνολικών εξαγωγών.

ΚΥΡΙΌΤΕΡΑ ΕΞΑΓΏΓΙΜΑ ΠΡΟΪΌΝΤΑ

ΤΗΣ ΚΎΠΡΟΥ ΤΟ 2024

ΠΡΟΪΌΝ

ΑΞΊΑ ΕΞΑΓΩΓΏΝ

(€ ΕΚΑΤ.)

ΕΠΊ

ΣΥΝΌΛΟΥ (% )

Φάρμακα 348 28,3%

Χαλλούμι 324 26,4%

Απορρίμματα

& Θραύσματα

ΚΎΡΙΟΙ

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΊ

Ην. Βασίλειο,

Ελλάδα,

Γερμανία


Γερμανία,

Σουηδία

88 7,1% Ινδία, Ελλάδα

Χυμοί 48,1 4,0% —

Ψάρι 47,5 3,9% Ισραήλ

Πατάτες 47,4 3,9%


Ελλάδα,

Γερμανία

Πυροσβεστήρες 31,2 2,5% Ινδία, Γερμανία

Τηλεπικοινωνιακός

Εξοπλισμός

Πλαστικοί

Σωλήνες

30,9 2,5% ΗΠΑ, Ισραήλ

27,7 2,25% —

Χρυσός,

Μη Αλκοολούχα Source: ~11 TÜIK (έκαστο) ~0,9%

Ποτά, Φρούτα

ΤΟ ΧΑΛΛΟΎΜΙ

ΚΑΙ ΤΑ ΦΆΡΜΑΚΑ

ΑΠΟΤΕΛΟΎΝ ΠΆΝΩ

ΑΠΌ ΤΟ 50%

ΤΩΝ ΕΓΧΏΡΙΩΝ

ΕΞΑΓΩΓΏΝ ΤΗΣ

ΚΎΠΡΟΥ


Γαλλία, Σουηδία,

διάφορες

Οι εξαγωγές προς τη συγκεκριμένη χώρα περιλάμβαναν

χαλλούμι, αλάτι και μη αλκοολούχα ποτά. Οι

εξαγωγές στην Ινδία έφτασαν τα €28,4 εκατομμύρια

(2,31% των εξαγωγών) με τα εξαγωγικά προϊόντα

στη χώρα αυτή, να περιλαμβάνουν απορρίμματα

και θραύσματα (waste and scrap), πυροσβεστήρες,

φάρμακα και φυσίγγια.

Τέλος, οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκαταλέγονται επίσης

στους σημαντικούς εμπορικούς εταίρους της Κύπρου,

με εξαγωγές που φτάνουν τα €23,6 εκατομμύρια,

συνεισφέροντας περίπου το 2% των εξαγωγών.

Τα κυριότερα εξαγωγικά προϊόντα προς τις Η.Π.Α.

είναι το χαλλούμι, συσκευές για τη μετάδοση ή λήψη

δεδομένων, ηλεκτρικές αντιστάσεις, αλάτι, λάδι και

αλείμματα κακάο.

ΔΡΆΣΕΙΣ ΓΙΑ

ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΕΣ ΕΞΑΓΩΓΈΣ

Με κύρια αποστολή της την προώθηση των εγχώριων

προϊόντων και υπηρεσιών σε διεθνείς αγορές

η Υπηρεσία Εμπορίου του ΥΕΕΒ, όπως εξηγεί στο

Economy Today o επικεφαλής της, προβαίνει σε σει-

86 EconomyToday

ρά δράσεων προς αυτήν την κατεύθυνση. Σύμφωνα

με τον κ. Συμεωνίδη οι δράσεις αυτές εντάσσονται

στα πλαίσια της πολιτικής για στήριξη και περαιτέρω

ανάπτυξη και προώθηση των εξαγωγών των

κυπριακών προϊόντων και αποσκοπούν στη στήριξη

των κυπριακών επιχειρήσεων και στη βελτίωση της

εξωστρέφειάς τους.

«Η εφαρμογή των δράσεων αυτών συμβάλλει ουσιαστικά

στην επίτευξη των στόχων του Υπουργείου για

αύξηση των εξαγωγών, την ενημέρωση των Κυπρίων

εξαγωγέων σε σχέση με τις συνθήκες εμπορίας

σε ξένες αγορές, την ανάπτυξη των επιχειρήσεων

και τη διείσδυσή τους σε ξένες αγορές γενικότερα.

Οι δράσεις αυτές υλοποιούνται από την Υπηρεσία

Εμπορίου σε συνεργασία με τα Εμπορικά Κέντρα

στο εξωτερικό, τα οποία είναι επιφορτισμένα με

την προώθηση των προϊόντων και υπηρεσιών της

Κύπρου στις χώρες που καλύπτουν».

Σε αυτό πλαίσιο, αναφέρει ο διευθυντής της Υπηρεσίας

Εμπορίου, εφαρμόζονται και Σχέδια παραχώρησης

οικονομικής ενίσχυσης προς κυπριακές

επιχειρήσεις για τη συμμετοχή τους σε εμπορικές

εκθέσεις με σκοπό την προβολή και προώθηση των

προϊόντων τους.

«Οι κυπριακές επιχειρήσεις μπορούν να επωφεληθούν

είτε από τη συμμετοχή τους σε επιλεγμένες

διεθνείς εκθέσεις όπου το Υπουργείο διοργανώνει

κρατικό περίπτερο είτε με τη συμμετοχή τους σε

εκθέσεις της δικής τους επιλογής που διοργανώνονται

είτε στην Κύπρο είτε στο εξωτερικό». Το 2024

το Υπουργείο διοργάνωσε κρατικό περίπτερο σε

επτά διεθνείς εκθέσεις με τη συμμετοχή 63 κυπριακών

επιχειρήσεων και δαπανώντας συνολικά

€1.632.395. Αντίστοιχα το 2023 το Υπουργείο

διοργάνωσε κρατικό περίπτερο σε οκτώ διεθνείς

εκθέσεις με τη συμμετοχή 73 κυπριακών επιχειρήσεων

και δαπανώντας συνολικά €1.654.802.

«Πρόσθετα, υλοποιείται αριθμός άλλων δράσεων

όπως η διοργάνωση πληροφοριακών περιπτέρων, η

διοργάνωση γευστολογικών δοκιμών σε επιλεγμένες

αγορές και η καταχώρηση άρθρων και διαφημίσεων

σε εξειδικευμένα έντυπα.

Tο Export Helpdesk του ΥΕΕΒ, το οποίο αποτελεί

υπηρεσία που είναι στη διάθεση των κυπριακών

επιχειρήσεων και η λειτουργία της εμπίπτει στο

πλαίσιο της συνολικής προσπάθειας που καταβάλλεται

για περαιτέρω διείσδυση των εξαγωγών

κυπριακών προϊόντων και υπηρεσιών στις αγορές

του εξωτερικού παρέχει πληροφορίες σε κυπριακές

επιχειρήσεις σε σχέση με τις συνθήκες εμπορίας σε

ξένες αγορές και συμβάλει στην εξεύρεση συνεργατών

και εισαγωγέων στο εξωτερικό μέσω των

Εμπορικών Κέντρων», ανέφερε.

Ο κ. Συμεωνίδης είπε ακόμα ότι μέσα στο 2024 μέσω

του Export Helpdesk εξυπηρετήθηκαν 44 κυπριακές

επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, είπε, αποσκοπώντας σε

ΟΙ ΔΑΣΜΟΊ ΤΡΑΜΠ

ΑΠΕΙΛΟΎΝ ΈΜΜΕΣΑ

ΤΗΝ ΕΞΑΓΩΓΙΚΉ

ΔΥΝΑΜΙΚΉ ΤΗΣ

ΚΥΠΡΙΑΚΉΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ ΜΈΣΩ

ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΏΝ

ΕΜΠΟΡΙΚΏΝ

ΕΤΑΊΡΩΝ

μια ολοκληρωμένη στρατηγική προσέγγιση για την

ενίσχυση και αναβάθμιση του κυπριακού βιομηχανικού

τομέα, προωθείται η υιοθέτηση και εφαρμογή

της Εθνικής Στρατηγικής για την Ενίσχυση της Ανταγωνιστικότητας

και Διεθνοποίησης της Κυπριακής

Βιομηχανίας 2025-2030 του ΥΕΕΒ.

«Το όραμα της νέας πολιτικής είναι η δημιουργία

μιας δυναμικής και ανταγωνιστικής βιομηχανίας,

που θα συμβάλει αποφασιστικά στη βιώσιμη οικονομική

ανάπτυξη και στη μακροπρόθεσμη ευημερία

της Κύπρου. Στόχος είναι η εγχώρια βιομηχανία να

εξελιχθεί σε ένα δυναμικό τομέα που υποστηρίζει

τόσο την παραγωγή για εγχώρια κατανάλωση όσο

και την προώθηση κυπριακών προϊόντων στις ξένες

αγορές, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά τους.

Η νέα πολιτική βασίζεται σε έξι στρατηγικές κατευθύνσεις,

οι οποίοι περιλαμβάνουν: τη Βελτίωση

του Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος, την Πράσινη

Μετάβαση, την Ψηφιακή Μετάβαση, την Ενίσχυση

του Ανθρώπινου Δυναμικού, τη Διευκόλυνση της

Πρόσβασης σε Χρηματοδότηση και την Ενίσχυση

της Διεθνοποίησης. Με τον καταρτισμό του Σχεδίου

Δράσης για την υλοποίηση των παραπάνω

κατευθύνσεων, το ΥΕΕΒ φιλοδοξεί να καταστήσει

την κυπριακή βιομηχανία πυλώνα ανάπτυξης και

καινοτομίας, ενισχύοντας παράλληλα τη θέση της

χώρας στις διεθνείς αγορές».

EconomyToday 87

ΘΕΜΑ

ΑΝΑΖΗΤΏΝΤΑΣ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ

ΣΕ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ ΧΡΈΟΥΣ

Μπορούν οι Δασμοί του Τραμπ να

Διασώσουν την Αμερικανική Οικονομία

από το Δυσβάστακτο Χρέος;

ΤΟΥ ΧΡ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΎΛΟΥ-ΒΌΛΟΥ

Αναπληρωτή Καθηγητή Οικονομικών και

Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο

Νεάπολις Πάφος

Η

απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ

να επεκτείνει τους δασμούς σε

εισαγόμενα αγαθά αποτελεί μια

τολμηρή οικονομική επιλογή, με

στόχο την αναζωογόνηση της

εγχώριας παραγωγής και την αντιμετώπιση

της αυξανόμενης κρίσης χρέους της Αμερικής.

Επιβάλλοντας υψηλότερους εισαγωγικούς

δασμούς, ο Τραμπ επιδιώκει να περιορίσει την

εξάρτηση από την ξένη μεταποίηση, να τονώσει

την εγχώρια βιομηχανία και να δημιουργήσει

θέσεις εργασίας. Ωστόσο, αυτή η στρατηγική

θα λειτουργήσει μόνο εάν ευθυγραμμιστούν

προς όφελός του συγκεκριμένες οικονομικές

συνθήκες.

Η ΚΡΊΣΗ ΧΡΈΟΥΣ ΚΑΙ

Ο ΡΌΛΟΣ ΤΩΝ ΔΑΣΜΏΝ

Το εθνικό χρέος των ΗΠΑ έχει εκτιναχθεί στα

34 τρισεκατομμύρια δολάρια, με τις συνεχιζόμενες

δαπάνες για την εξυπηρέτησή του να

προκαλούν ανησυχίες για τη μακροπρόθεσμη

οικονομική σταθερότητα της χώρας. Οι δασμοί

μπορούν να ενισχύσουν τα κρατικά έσοδα και

να μειώσουν τα εμπορικά ελλείμματα, αλλά,

για να αποδώσουν ουσιαστικά, θα πρέπει να

συνοδευτούν από πραγματική αύξηση της

εγχώριας παραγωγής και όχι απλώς από άνοδο

του κόστους για τους καταναλωτές.

88 EconomyToday

ΟΙ ΔΑΣΜΟΊ ΘΑ

ΜΠΟΡΟΎΣΑΝ ΝΑ

ΕΞΕΛΙΧΘΟΎΝ ΣΕ

ΜΠΟΎΜΕΡΑΝΓΚ

– ΟΔΗΓΏΝΤΑΣ ΣΕ

ΥΨΗΛΌΤΕΡΕΣ ΤΙΜΈΣ

ΚΑΙ ΧΑΜΗΛΌΤΕΡΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΑΝΆΠΤΥΞΗ

Για να λειτουργήσουν ευνοϊκά οι δασμοί,

πρέπει να ικανοποιούνται ορισμένες βασικές

προϋποθέσεις:

1. Ισχυρή μεταποιητική βάση: Οι δασμοί έχουν

προστατευτικό χαρακτήρα, αλλά μόνο υπό

την προϋπόθεση ότι η εγχώρια βιομηχανία

έχει την ικανότητα να ανταποκριθεί στην αυξημένη

ζήτηση. Ωστόσο, δεκαετίες εξωτερικής

ανάθεσης (outsourcing) έχουν αποδυναμώσει

τη κατασκευαστική υποδομή των

ΗΠΑ. Για να αξιοποιηθούν τα προστατευτικά

μέτρα, οι επιχειρήσεις πρέπει να επεκτείνουν

γρήγορα τις εγκαταστάσεις, να υιοθετήσουν

προηγμένες τεχνολογίες και να καλύψουν

κρίσιμα κενά εργατικού δυναμικού.

2. ιαθεσιμότητα και δεξιότητες εργατικού δυναμικού:

Η αναζωογόνηση του μεταποιητικού

τομέα εξαρτάται από την ύπαρξη εργατικού

δυναμικού επαρκώς ικανού για να στηρίξει

τη ανάπτυξη. Δυστυχώς, μεγάλο μέρος του

σημερινού εργατικού δυναμικού δεν διαθέτει

την απαραίτητη κατάρτιση για ρόλους υψηλής

τεχνολογίας και προηγμένης κατασκευής.

Χωρίς στοχευμένες επενδύσεις στην

επαγγελματική εκπαίδευση και αναβάθμιση

δεξιοτήτων, η αντικατάσταση των εισαγόμενων

προϊόντων με εγχώρια θα αποδειχθεί

δύσκολη.

3. Ανθεκτικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας:

Μια σημαντική πρόκληση για την εγχώρια

παραγωγή είναι η τρέχουσα εξάρτηση

από τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.

Κρίσιμα εξαρτήματα, όπως οι ημιαγωγοί

και οι πρώτες ύλες, συνεχίζουν να εισάγονται.

Οι δασμοί ενδέχεται να αυξήσουν το

κόστος παραγωγής, εκτός εάν ενισχυθούν

οι εγχώριες αλυσίδες εφοδιασμού, ώστε να

διασφαλιστεί η επάρκεια αυτών των υλικών.

4. Επιχειρηματική εμπιστοσύνη και επενδύσεις:

Για να αποδώσει η στρατηγική των

δασμών, οι αμερικάνικες επιχειρήσεις θα

πρέπει να είναι πρόθυμες να επενδύσουν

στην εγχώρια παραγωγή αντί να μεταφέρουν

τις δραστηριότητές τους σε χώρες χαμηλού

κόστους. Τα κυβερνητικά κίνητρα, όπως οι

φορολογικές ελαφρύνσεις και οι επιδοτήσεις,

θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν τις

εταιρείες να κατασκευάζουν και να λειτουργούν

εργοστάσια στις ΗΠΑ αντί να αναζητούν

φθηνότερες αγορές εργασίας.

5. Καταναλωτική ζήτηση και έλεγχος πληθωρισμού:

Ενώ οι δασμοί προστατεύουν τις

τοπικές βιομηχανίες, μπορούν επίσης να

οδηγήσουν σε υψηλότερες τιμές για τους καταναλωτές.

Αν δεν υπάρξει ανάλογη αύξηση

των μισθών, η εγχώρια ζήτηση θα μπορούσε

να αποδυναμωθεί, αντισταθμίζοντας τα δυνητικά

οφέλη της αύξησης της παραγωγής.

Η ΕΠΙΤΥΧΊΑ

ΕΞΑΡΤΆΤΑΙ ΑΠΌ

ΤΟ ΑΝ Η ΕΓΧΏΡΙΑ

ΠΑΡΑΓΩΓΉ ΜΠΟΡΕΊ

ΝΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΘΕΊ

ΣΤΙΣ ΝΈΕΣ

ΑΠΑΙΤΉΣΕΙΣ

ΤΗΣ ΑΓΟΡΆΣ

Οι πολιτικές που εξισορροπούν την αύξηση

των μισθών με τον ελεγχόμενο πληθωρισμό

είναι ζωτικής σημασίας.

6. Αντίποινα στο παγκόσμιο εμπόριο: Ένας άλλος

βασικός κίνδυνος είναι ο τρόπος με τον

οποίο θα αντιδράσουν οι άλλες χώρες. Εάν

οι μεγάλοι εμπορικοί εταίροι αντεπιτεθούν

με τους δικούς τους δασμούς, οι αμερικάνικες

εξαγωγές θα μπορούσαν να υποφέρουν,

οδηγώντας σε απώλειες θέσεων εργασίας

στις επηρεαζόμενες βιομηχανίες. Η μακροπρόθεσμη

επιτυχία μιας προσέγγισης με

υψηλούς δασμούς εξαρτάται από στρατηγικές

διαπραγματεύσεις για την αποφυγή

εμπορικών πολέμων πλήρους κλίμακας.

ΜΠΟΡΕΊ Η ΔΑΣΜΟΛΟΓΙΚΉ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΤΟΥ ΤΡΑΜΠ

ΝΑ ΠΕΤΎΧΕΙ;

Για να μπορέσει ο Τραμπ να επιτύχει, η δασμολογική

στρατηγική πρέπει να προσφέρει

μια βιώσιμη πορεία οικονομικής ανάκαμψης.

Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται συνδυασμός

φιλικών προς τις επιχειρήσεις πολιτικών, ανάπτυξης

εργατικού δυναμικού και στοχευμένων

κινήτρων. Η κυβέρνηση οφείλει να προωθήσει

ενεργά τη βιομηχανική ανάπτυξη, να επενδύσει

σε υποδομές ζωτικής σημασίας και να δημιουργήσει

ευνοϊκές συνθήκες για τις εταιρείες,

ώστε να ανανεώσουν την παραγωγή.

Ωστόσο, εάν η εγχώρια παραγωγή αποτύχει

να ανταποκριθεί στη ζήτηση, οι δασμοί θα

μπορούσαν να εξελιχθούν σε μπούμερανγκ

– οδηγώντας σε υψηλότερες τιμές, χαμηλότερες

καταναλωτικές δαπάνες και χαμηλότερη

οικονομική ανάπτυξη. Σε ένα τέτοιο σενάριο,

ο αντίκτυπος των δασμών θα έπεφτε δυσανάλογα

στους Αμερικανούς αντί να ωφελήσει τις

βιομηχανίες μακροπρόθεσμα.

ΣΥΜΠΈΡΑΣΜΑ

Η επέκταση των δασμών αποτελεί ένα στοίχημα

υψηλού ρίσκου. Η επιτυχία εξαρτάται από

μια συντονισμένη προσπάθεια για την ανοικοδόμηση

της αμερικάνικης παραγωγής, τη

διασφάλιση της σταθερότητας της εφοδιαστικής

αλυσίδας και τη διατήρηση της οικονομικής

σταθερότητας εν μέσω αυξανόμενου κόστους.

Μόνο όταν ικανοποιούνται αυτές οι βασικές

προϋποθέσεις, οι δασμοί θα μπορούσαν να βοηθήσουν

την αμερικανική οικονομία να ανακάμψει

από το χείλος της καταστροφής του χρέους.

Διαφορετικά, κινδυνεύουν να επιδεινώσουν

τον πληθωρισμό, να βλάψουν τις επιχειρήσεις

και να αποξενώσουν τους εμπορικούς εταίρους.

Τα επόμενα χρόνια θα αποδείξουν αν ο

οικονομικός προστατευτισμός αποτελεί λύση ή

απλώς αναβολή του αναπόφευκτου.

EconomyToday 89

ΘΕΜΑ

ΑΛΛΆΖΕΙ ΧΈΡΙΑ

ΤΟ ΧΑΚ

ΤΙ ΦΈΡΝΕΙ

Η ΑΠΟΚΡΑΤΙΚΟΠΟΊΗΣΗ

Σε πλήρη εξέλιξη η ιδιωτικοποίηση του ΧΑΚ, με τον

Πρόεδρο του Συμβουλίου, ΜΑΡΊΝΟ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΊΔΗ,

να ξεκαθαρίζει πως πρόκειται για στρατηγική επιλογή

ανάπτυξης και όχι λύση ανάγκης. Στον δρόμο για

τη Βουλή το σχετικό νομοσχέδιο, με την αναζήτηση

στρατηγικού επενδυτή να προγραμματίζεται για το

δεύτερο εξάμηνο του 2025.

ΤΗΣ ΒΆΣΙΑΣ ΚΑΤΤΉ

90 EconomyToday

ΏΡΑ ΑΠΟΦΆΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΑΚ

Το έργο της αποκρατικοποίησης του ΧΑΚ προωθείται

προς υλοποίηση και όπως δηλώνει ο Πρόεδρος

του Συμβουλίου του ΧΑΚ, Μαρίνος Χριστοδουλίδης,

«στοχεύεται όπως το δεύτερο εξάμηνο του 2025

τρέξει η σχετική διαδικασία για την εξεύρεση του

στρατηγικού επενδυτή». Το σχετικό νομοσχέδιο που

καταρτίστηκε για τον σκοπό αυτό, βρίσκεται, πλέον,

στα τελικά στάδια της νομοτεχνικής επεξεργασίας

από τη Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας, κατόπιν

δημόσιας διαβούλευσης που προηγήθηκε. «Αναμένεται

προσεχώς η ολοκλήρωσή του, για να εγκριθεί

ακολούθως από το Υπουργικό Συμβούλιο και να

υποβληθεί στη συνέχεια στη Βουλή των Αντιπροσώπων

προς έγκριση», εξηγεί ο κ. Χριστοδουλίδης.

Η διαδικασία που θα ακολουθήσει προβλέπει προκήρυξη

προσφοράς για εκδήλωση ενδιαφέροντος από

αναγνωρισμένα χρηματιστήρια – στρατηγικούς επενδυτές

ως προβλέπεται στο νομοσχέδιο, προς αγορά

του πλειοψηφικού πακέτου του ΧΑΚ, με σκοπό να

καταλήξει η διαδικασία αυτή στην τελική επιλογή του

στρατηγικού επενδυτή – χρηματιστηρίου, που θα

αναλάβει ακολούθως τη λειτουργία του ΧΑΚ. «Ως

γίνεται συνεπώς αντιληπτό, ουσιαστική παράμετρος

για να επιτευχθεί η στόχευση αυτή στο χρονοδιάγραμμα

που αναφέρεται ανωτέρω, είναι να εγκριθεί

χωρίς τυχόν καθυστερήσεις το νομοσχέδιο, ώστε

να γίνει εφικτό να ακολουθήσουν και οι περαιτέρω

διαδικασίες που απαιτούνται, για ολοκλήρωση της

αποκρατικοποίησης του ΧΑΚ», επισημαίνει.

Στο κατώφλι

μιας ιστορικής

μετάβασης

βρίσκεται το

Χρηματιστήριο

Αξιών Κύπρου, με χρονοδιάγραμμα

για εξεύρεση

στρατηγικού επενδυτή εντός

του β΄ εξαμήνου του 2025.

Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου του

ΧΑΚ, Μαρίνος Χριστοδουλίδης, μιλά

στο Economy Today για το σχετικό νομοσχέδιο, το

ενδιαφέρον που έχει εκδηλωθεί, την τύχη του προσωπικού,

τον ρόλο του κράτους και τις αλλαγές που

φέρνει η νέα εποχή για τις επιχειρήσεις που θέλουν

να αντλήσουν κεφάλαια μέσω του ΧΑΚ, υπογραμμίζοντας

ότι η αποκρατικοποίηση είναι στρατηγική

επιλογή ανάπτυξης και όχι λύση ανάγκης.

ΤΙ ΦΈΡΝΕΙ Ο ΙΔΙΏΤΗΣ

ΕΠΕΝΔΥΤΉΣ

Η στροφή στη λειτουργία με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια

είναι στρατηγικής σημασίας, σύμφωνα με τον

Πρόεδρο του Συμβουλίου του ΧΑΚ. «Χωρίς αμφιβολία

και ως είναι διαχρονικά αποδεδειγμένο διεθνώς,

η λειτουργία μίας επιχειρηματικής οντότητας στη

βάση ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων, της παρέχει

περισσότερη ευελιξία, αυξημένη ανταγωνιστικότητα

και δυνατότητα για πιο χαμηλό κόστος λειτουργίας,

συγκριτικά με αντίστοιχη διαχείρισή της υπό κρατικό

έλεγχο» σημειώνει, υπογραμμίζοντας πως τα πλείστα

χρηματιστήρια παγκοσμίως και οπωσδήποτε αυτά

της Ε.Ε. λειτουργούν σε πλήρως ιδιωτική βάση, «με

σκοπό να αξιοποιούν αποτελεσματικότερα επιχειρηματικές

ευκαιρίες που παρουσιάζονται, καθώς και

για να μπορούν να προσαρμόζονται με επιτυχία στις

διαρκώς και γρήγορα μεταβαλλόμενες και απαιτητικές

νέες συνθήκες».

«Στόχευση μέσω της αποκρατικοποίησης του ΧΑΚ,

είναι όπως το χρηματιστήριο που θα αναλάβει ως

στρατηγικός επενδυτής στο ΧΑΚ, με την τεχνογνωσία,

εμπειρίες, τεχνολογία και αυξημένες δυνατότητες

που θα διαθέτει, να μπορεί να διευρύνει

περαιτέρω το επενδυτικό προϊόν και τις προοπτικές

ανάπτυξης της χρηματιστηριακής αγοράς. Συμπερασματικά,

η κατεύθυνση που ακολουθείται για

την ιδιωτικοποίηση του ΧΑΚ συνιστά την καθολικά

EconomyToday 91

ΘΕΜΑ

ακολουθούμενη πρακτική σ’ όλες τις αναπτυγμένες

οικονομίες».

Όσον αφορά την επενδυτική απήχηση της πρότασης,

ο κ. Χριστοδουλίδης δηλώνει ότι «ναι, υπήρξε προκαταρκτικό

ενδιαφέρον από αριθμό χρηματιστηρίων,

ωστόσο θα αναμένεται αυτό ή/και οποιοδήποτε

πρόσθετο ενδιαφέρον παρουσιαστεί, να μετουσιωθεί

σε πραγματικό ενδιαφέρον με την υποβολή

προσφορών για την απόκτηση του χρηματιστηρίου,

όταν το δημόσιο θα προκηρύξει τη σχετική εκδήλωση

ενδιαφέροντος».

ΜΕΛΈΤΗ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΌΝΩΝ

ΈΔΕΙΞΕ ΤΟΝ ΔΡΌΜΟ

Η διαδικασία αποκρατικοποίησης καθορίστηκε

λαμβάνοντας υπόψη προσφερόμενες εναλλακτικές

επιλογές για το ΧΑΚ, ως αυτές προέκυψαν μέσα από

μελέτη εμπειρογνωμόνων που είχαν οριστεί από

το Υπουργείο Οικονομικών, οι οποίοι εξέτασαν τις

διεθνώς κατάλληλες επιλογές και τις ενδεικνυόμενες

για την περίπτωση του χρηματιστηρίου μας, επισημαίνει

ο κ. Χριστοδουλίδης. «Με την ολοκλήρωση

της προσπάθειας που καταβάλλεται, προσβλέπουμε

να καταλήξουμε σ’ ένα θετικό αποτέλεσμα για να

αναπτυχθεί περαιτέρω στην Κύπρο το χρηματιστήριο,

που συνιστά ένα πολύ ουσιαστικό και πρωταρχικό

εργαλείο οικονομικής και εταιρικής ανάπτυξης».

ΔΕΝ ΜΈΝΕΙ ΑΚΆΛΥΠΤΟ

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΌ

Ένα από τα πιο ευαίσθητα θέματα σε κάθε αποκρατικοποίηση

είναι το εργασιακό μέλλον των

υπαλλήλων. Στην περίπτωση του ΧΑΚ, «έχουν γίνει

προβλέψεις στο νομοσχέδιο που ετοιμάστηκε με

προσφερόμενες εναλλακτικές επιλογές, μέσω των

οποίων μπορεί να διασφαλιστεί το υφιστάμενο

καθεστώς εργασίας τους». Συγκεκριμένα, εξηγεί ο κ.

Χριστοδουλίδης, «θα δοθεί η επιλογή για μεταφορά

όσων επιλέξουν, μέσω του Υπουργείου Οικονομικών,

στο δημόσιο και να ακολουθήσει η παρεπόμενη

κατανομή τους σε υπηρεσιακές ανάγκες που θα

προκύπτουν, είτε εναλλακτικά ως εφαρμόζεται και

σ’ αριθμό άλλων Οργανισμών, θα προσφερθεί πρόσθετα

η αξιοποίηση εκ μέρους τους, ενός σχεδίου

εθελούσιας αφυπηρέτησης ως προβλέπεται στο νομοσχέδιο.

Χωρίς αμφιβολία, το προσωπικό του ΧΑΚ

διαθέτει συσσωρευμένες εμπειρίες και τεχνογνωσία

που μπορούν να αξιοποιηθούν θετικά στο μέλλον,

αναλόγως των αναγκών που θα διαπιστωθούν».

ΜΕΊΩΣΗ ΚΌΣΤΟΥΣ

ΚΑΙ ΠΡΟΣΈΛΚΥΣΗ

ΝΈΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΏΝ

Ερωτηθείς πώς σκοπεύουν να διασφαλίσουν ότι

η ιδιωτικοποίηση δεν θα οδηγήσει σε αύξηση του

κόστους για τις εταιρείες που είναι εισηγμένες στο

ΧΑΚ, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου απαντά: «Μέσω

92 EconomyToday

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑ ΜΕ

ΙΔΙΩΤΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΆ

ΚΡΙΤΉΡΙΑ ΠΡΟΣΔΊΔΕΙ

ΕΥΕΛΙΞΊΑ,

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΌΤΗΤΑ

ΚΑΙ ΜΕΙΩΜΈΝΟ

ΚΌΣΤΟΣ

της ιδιωτικοποίησης, στοχεύεται να διευρυνθεί η

επενδυτική βάση, να μεγαλώσει ο αριθμός των

εισηγμένων εταιρειών και ως αποτέλεσμα της λειτουργίας

του ΧΑΚ με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, να

μειωθεί κατά το δυνατό και το κόστος εισαγωγής και

παραμονής εταιρειών στο ΧΑΚ και των επενδύσεων

σ’ αυτό. Στόχος που τίθεται είναι να εξυπηρετηθεί

περαιτέρω το επιχειρείν της Κύπρου, ώστε να μπορεί

να αντλεί τα απαραίτητα κεφάλαια μέσω του ΧΑΚ

για την ανάπτυξή του και ταυτόχρονα για να προσελκύονται

στις επιχειρήσεις πρόσθετοι επενδυτές από

την Κύπρο και το εξωτερικό, θεσμικοί και ιδιώτες, με

σκοπό να εισρέουν νέα κεφάλαια μέσω των επενδύσεων

στις εισηγμένες αξίες εταιρειών του ΧΑΚ».

ΡΑΧΟΚΟΚΑΛΙΆ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟ-

ΜΊΑΣ ΟΙ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΊΟΙ

Το ΧΑΚ δεν ξεχνά τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις,

οι οποίες αποτελούν και τη ραχοκοκαλιά της

κυπριακής οικονομίας. «Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις

αποτελούν για εμάς ένα διαρκή στόχο, ώστε να

μπορέσουμε να προσελκύσουμε έναν ικανοποιητικό

αριθμό τους για να εισαχθούν στο ΧΑΚ, ώστε αυτές

να μπορέσουν να αξιοποιήσουν τα πλεονεκτήματα

της αγοράς. Έχουμε συστήσει ειδικές αγορές και

προϊόντα που απευθύνονται σε τέτοιες εταιρείες,

υλοποιήσαμε πλάνο με ενημερωτική εκστρατεία

για σχετική πληροφόρησή τους, εγκρίθηκε κατόπιν

παραστάσεών μας συγκεκριμένο κίνητρο για έκδοση

εταιρικών ομολόγων - μαζί με ελκυστική φορολογική

ρύθμιση - και ταυτόχρονα προωθήσαμε εισηγήσεις

μας προς την Κυβέρνηση για να δοθούν φορολογικά

κίνητρα που θα καλύψουν και τέτοιες εταιρείες για

να εισαχθούν στο ΧΑΚ».

Η ΝΕΑ Αγορά του ΧΑΚ (Νεοαναπτυσσόμενων

Εταιρειών Αγορά) έχει ήδη προσελκύσει αρκετές

μικρομεσαίες επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια σύμφωνα

με τον κ. Χριστοδουλίδη και η φιλοδοξία είναι

αυτή η δυναμική να ενισχυθεί περαιτέρω με το νέο

ιδιοκτησιακό καθεστώς, «διότι τέτοιες εταιρείες αποτελούν

τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας και συνεπώς

θα πρέπει να στηριχθούν και αναπτυχθούν μέσω της

αγοράς μας».

Ο ΡΌΛΟΣ ΤΟΥ ΚΡΆΤΟΥΣ

ΣΤΗ ΝΈΑ ΕΠΟΧΉ ΤΟΥ ΧΑΚ

Ερωτηθείς πώς θα διαμορφωθεί ο ρόλος του

κράτους μετά την ιδιωτικοποίηση, ο κ. Χριστοδουλίδης

απαντά: «Έχει γίνει σχετική πρόβλεψη στο

νομοσχέδιο, εάν το Κράτος τελικά το επιθυμεί, όπως

το δημόσιο διατηρήσει ένα μειοψηφικό ποσοστό

στο κεφάλαιο του χρηματιστηρίου. Αυτό κρίθηκε ως

σημαντικό, ώστε το δημόσιο να σταθεί αρωγός στο

χρηματιστήριο του εξωτερικού που τελικά θα επιλεγεί

και θα επενδύσει και αναλάβει το ΧΑΚ, για να

μπορέσει να αναπτύξει αποδοτικότερα τις εργασίες

του και να προσδώσει μία νέα διάσταση στο ΧΑΚ,

σε ακόμη πιο αποτελεσματική βάση». Παράλληλα, ο

ίδιος εξηγεί ότι, «βάσει της ευρύτερης Νομοθεσίας,

ούτως, ή άλλως θα έχουν ρυθμιστικό ή και εποπτικό

ρόλο στο ΧΑΚ οι Εποπτικές Αρχές, όπως είναι η Επιτροπή

Κεφαλαιαγοράς και η Κεντρική Τράπεζα, βάσει

και των προβλεπόμενων ευρωπαϊκών ρυθμίσεων».

Ωστόσο, υπογραμμίζει πως είναι ζωτικής σημασίας η

συνεχής στήριξη από την Πολιτεία: «Είναι εκ των ων

ουκ άνευ απαραίτητο ως ισχύει διεθνώς, οι θεσμοί

της Πολιτείας να στηρίζουν διαρκώς τη χρηματιστηριακή

αγορά και να συνδράμουν συνεχώς στην

ανάπτυξή της, ώστε μέσω αυτής να αναπτύσσεται η

οικονομία και οι επιχειρήσεις της. Παρακολουθούμε

όλοι τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι

κεφαλαιαγορές στις αναπτυγμένες οικονομίες, την

ιδιαίτερη σημασία που προσδίδεται σ’ αυτές από τις

Κυβερνήσεις και τα οικοσυστήματα των χωρών τους,

καθώς και την προσπάθεια που καταβάλλεται στην

Ευρωπαϊκή Ένωση για περαιτέρω συμβολή των κεφαλαιαγορών

στην οικονομική ανάπτυξη της Ένωσης,

μέσω και του πλάνου που τιτλοφορείται ‘’Savings

and Investment Union’’ που υιοθέτησε η Ε.Ε., καθώς

και την ευαισθησία που επιδεικνύουν οι αγορές σε

σημαντικά οικονομικά και γεωπολιτικά γεγονότα που

προκύπτουν και τις επηρεάζουν», συμπληρώνει.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ

ΕΠΙΛΟΓΉ ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ -

ΌΧΙ ΛΎΣΗ ΑΝΆΓΚΗΣ

Τι θα λέγατε σε όσους θεωρούν ότι η αποκρατικοποίηση

είναι μια λύση ανάγκης και όχι μια στρατηγική

επιλογή ανάπτυξης; «Η αποκρατικοποίηση

είναι ένα μεγάλο έργο και καινοτόμο για την Κύπρο,

με πολύπλευρες πτυχές. Είναι γεγονός ότι στον

τομέα αυτό στην Κύπρο δεν υπάρχουν σημαντικές

αντίστοιχες εμπειρίες. Για την περίπτωση του ΧΑΚ,

η στόχευση αυτή είναι οπωσδήποτε μία στρατηγική

επιλογή ανάπτυξης και όχι λύση ανάγκης. Αν και το

χρηματιστήριο ως γνωστό διεξήλθε την τελευταία

20ετία μέσα από σημαντικές οικονομικές, τραπεζικές

και υγειονομικές κρίσεις που επηρέασαν τον

Οργανισμό, καθώς ειδικότερα και τις εισηγμένες

σ’ αυτό εταιρείες και τις επενδύσεις, εντούτοις

δεν παύει το ΧΑΚ να συνιστά ένα σημαντικότατο

αναπτυξιακό μοχλό και εργαλείο εταιρικής και

οικονομικής ανάπτυξης. Είναι σημαντικό η Πολιτεία

σε σταθερή βάση (Κυβερνήσεις, οργανωμένα

σύνολα και κόμματα, η Βουλή, ο επιχειρηματικός

κόσμος, κ.τλ.), να στηρίζουν το χρηματιστήριο και

να αντιληφθούμε όλοι ότι με την ανάπτυξη του ΧΑΚ

επωφελείται η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων

και της οικονομίας μας ευρύτερα».

EconomyToday 93

ΘΕΜΑ

ΚΕΝΤΡΙΚΉ ΑΣΊΑ

ΤΟ ΤΈΛΟΣ ΤΩΝ

V

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΏΝ

ΖΩΝΏΝ ΕΠΙΡΡΟΉΣ

ΤΗΣ ΠΩΛΊΝΑΣ ΆΝΙΦΤΟΥ

Συμβούλου Εξωτερικής Πολιτικής

και Επενδύσεων

ΚΎΠΡΟΣ &

ΙΣΡΑΉΛ

94 EconomyToday

SΤΟΥΡΚΊΑΣ

& ΙΡΆΝ

EconomyToday 95

ΘΕΜΑ

ΤΑ ΠΈΝΤΕ «ΣΤΑΝ»

Η Κεντρική Ασία αποτελεί μια γεωγραφική και πολιτισμική

περιοχή που περιλαμβάνει πέντε πρώην Σοβιετικές

Δημοκρατίες: το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν,

το Τουρκμενιστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν. Οι

χώρες αυτές, γνωστές και ως οι λεγόμενες «πέντε

σταν», παρουσιάζουν σημαντικές ομοιότητες αλλά και

διαφορές ως προς τη γλωσσική σύνθεση, την πληθυσμιακή

πυκνότητα και την εδαφική τους έκταση. Οι χώρες

της Κεντρικής Ασίας παρουσιάζουν μια σύνθετη και

πολυδιάστατη εικόνα, όπου συνυπάρχουν διαφορετικές

γλωσσικές και πολιτισμικές παραδόσεις. Αν και όλες

έχουν κοινή ιστορική εμπειρία υπό τη Σοβιετική Ένωση,

οι εθνικές ταυτότητες και οι γλωσσικές πολιτικές

διαφέρουν, αντανακλώντας τις ιδιαίτερες κοινωνικές,

γεωπολιτικές και πολιτισμικές συνθήκες κάθε κράτους.

Όλες οι χώρες έχουν τουρκικές γλώσσες ως επίσημες

(εκτός του Τατζικιστάν), όπου μιλούν τατζικικά, δηλαδή

μια παραλλαγή της περσικής (φαρσί), ενώ η ρωσική

παραμένει σημαντική ως δεύτερη γλώσσα, ιδιαίτερα

Η ΚΕΝΤΡΙΚΉ ΑΣΊΑ

ΑΠΟΡΡΌΦΗΣΕ

ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ ΎΨΟΥΣ

46,2 ΔΙΣ. ΔΟΛΑΡΊΩΝ

ΑΠΌ ΚΊΝΑ, ΤΟΥΡΚΊΑ,

ΙΡΆΝ ΚΑΙ ΚΡΆΤΗ

ΤΟΥ ΚΌΛΠΟΥ –

ΑΥΞΗΜΈΝΕΣ ΚΑΤΆ

25% ΑΠΌ ΤΟ 2022

στο Καζακστάν και στο Κιργιστάν.

Η οικονομική εικόνα της Κεντρικής Ασίας παρουσιάζει

ανοδική δυναμική τα τελευταία έτη, γεγονός που αποτυπώνεται

τόσο στο συνολικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν

(ΑΕΠ) όσο και στους εθνικούς ρυθμούς ανάπτυξης των

επιμέρους κρατών. Το συνολικό ΑΕΠ της περιοχής για το

έτος 2024 υπερέβη τα 500 δισεκατομμύρια δολάρια

ΗΠΑ, σημειώνοντας αύξηση μεγαλύτερη του 10% σε

σχέση με το προηγούμενο έτος. Η ανοδική αυτή τάση

αποδίδεται, μεταξύ άλλων, στη σταθεροποίηση του

διεθνούς εμπορίου, στην αύξηση των επενδύσεων

στον ενεργειακό τομέα, καθώς και στις μεταρρυθμίσεις

οικονομικού εκσυγχρονισμού που εφαρμόζονται από τις

κυβερνήσεις της περιοχής.

Η διαστρωμάτωση του ΑΕΠ εντός της Κεντρικής Ασίας

αποτυπώνει σημαντικές διαφοροποιήσεις ως προς

την οικονομική ισχύ των κρατών. Οι τρεις μεγαλύτερες

οικονομίες — Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν και Τουρκμενιστάν

— συγκεντρώνουν το 95% του συνολικού ΑΕΠ

της περιοχής. Το Καζακστάν διατηρεί σταθερά την πρώτη

ΤΟ ΣΥΝΟΛΙΚΌ ΑΕΠ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΉΣ ΓΙΑ ΤΟ ΈΤΟΣ 2024 ΥΠΕΡΈΒΗ ΤΑ $500 ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΎΡΙΑ

1.

2023

$262,6 ΔΙΣ.

ΚΑΖΑΚΣΤΆΝ

96 EconomyToday

ΤΟΥΡΚΜΕΝΙΣΤΆΝ

3.

Δεν υπάρχουν πλήρως επικαιροποιημένα στοιχεία

για το 2024, εκτιμάται ότι συμβάλλει σημαντικά

στο συνολικό περιφερειακό προϊόν.

ΟΥΖΜΠΕΚΙΣΤΆΝ

2.

2023

$ 114 ΔΙΣ.

ΚΙΡΓΙΣΤΆΝ

ΤΑΤΖΙΚΙΣΤΆΝ

4.

2023

$13,7 ΔΙΣ.

5.

2023

$12,1 ΔΙΣ.

θέση, με ΑΕΠ που για το 2023 ανερχόταν στα 262,6

δισεκατομμύρια δολάρια, καθιστώντας το τη μεγαλύτερη

οικονομική δύναμη της Κεντρικής Ασίας. Ακολουθεί το

Ουζμπεκιστάν με ΑΕΠ περίπου 114 δισεκατομμυρίων

δολαρίων, ενώ το Τουρκμενιστάν, αν και δεν υπάρχουν

πλήρως επικαιροποιημένα στοιχεία για το 2024, εκτιμάται

ότι συμβάλλει σημαντικά στο συνολικό περιφερειακό

προϊόν.

Αντιθέτως, τα μικρότερα κράτη της περιοχής, όπως το και

το Τατζικιστάν, καταγράφουν χαμηλότερες οικονομικές

επιδόσεις. Το ΑΕΠ του Κιργιστάν για το 2023 ανήλθε

σε περίπου 13,7 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ του

Τατζικιστάν κυμάνθηκε γύρω στα 12,1 δισεκατομμύρια

δολάρια. Παρά το μικρότερο μέγεθός τους, οι οικονομίες

αυτών των χωρών παρουσιάζουν επίσης θετικούς

ρυθμούς ανάπτυξης, εν μέρει ως αποτέλεσμα διεθνών

επενδύσεων και αναπτυξιακών προγραμμάτων.

Συνολικά, η Κεντρική Ασία αναδεικνύεται σε αναδυόμενη

οικονομική ζώνη με σταθερά αυξανόμενη γεωοικονομική

σημασία. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ για

την περίοδο 2022–2024 εκτιμάται ότι υπερβαίνει το

4,8%, γεγονός που καθιστά την περιοχή αντικείμενο

αυξανόμενου ενδιαφέροντος από περιφερειακές και

διεθνείς δυνάμεις, τόσο σε οικονομικό όσο και σε γεωπολιτικό

επίπεδο.

ΤΟ ΙΣΡΑΉΛ ΣΤΗΝ


Μετά την απόκτηση της ανεξαρτησίας τους, στις αρχές

της δεκαετίας του 1990, ειδικά το Καζακστάν και το

Ουζμπεκιστάν επιδίωξαν την ενίσχυση των διπλωματικών

και οικονομικών τους σχέσεων με κράτη της Δύσης

και ιδίως με το Ισραήλ. Η επιλογή αυτή εντάσσεται στο

πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής αποστασιοποίησης

από τη νεοδιαμορφούμενη γεωπολιτική πραγματικότητα

της μετασοβιετικής εποχής. Ειδικότερα, παρότι η Ρωσική

Ομοσπονδία επιχείρησε να συγκροτήσει ένα είδος

«ομπρέλας» πολιτικής και οικονομικής ασφάλειας που

θα ενοποιούσε τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες υπό

την επιρροή της, τα δύο αυτά κράτη της Κεντρικής Ασίας

υιοθέτησαν στρατηγικές που απέβλεπαν στην εξισορρόπηση

της ρωσικής ισχύος μέσω της προσέγγισης με το

Ισραήλ και κατ’ επέκταση, με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η επιλογή του Ισραήλ ως δίαυλος προς τη Δύση δεν

υπαγορεύθηκε μόνο από γεωστρατηγικούς υπολογισμούς

αλλά και από την επιθυμία των ηγεσιών των δύο κρατών

να αποκτήσουν πρόσβαση σε τεχνογνωσία, ασφάλεια

και διεθνή νομιμοποίηση. Παράλληλα, αυτή η στρατηγική

προσέγγιση εξυπηρετούσε και την ανάγκη θωράκισης

των κρατών αυτών απέναντι στις προσπάθειες γεωπολιτικής

διείσδυσης τρίτων δυνάμεων, όπως το Ιράν και

η Τουρκία, οι οποίες βρίσκονταν σε έντονο ανταγωνισμό

για την άσκηση επιρροής στον μουσουλμανικό κόσμο

της Κεντρικής Ασίας.

Α) Τουρκικές Επενδύσεις και Επιρροή στην

Κεντρική Ασία: Στρατηγικές Δυναμικές και

Οικονομική Διπλωματία

Από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η

5.

2024

$2,3 ΔΙΣ.

ΤΟΥΡΚΙΑ

2.

2024

$12,3 ΔΙΣ.

ΣΑΟΥΔΙΚΗ

ΑΡΑΒΙΑ

ΙΡΑΝ

4.

2024

$3,2 ΔΙΣ.

ΗΝΩΜΈΝΑ

ΑΡΑΒΙΚΆ

ΕΜΙΡΆΤΑ

3.

2024

$12,2 ΔΙΣ.

ΚΑΤΑΡ

6.

2024

$1,6 ΔΙΣ.

1.

2024 (1 0 ΕΞΑΜΗΝΟ)

$64,8 ΔΙΣ.

ΚΙΝΑ

Τουρκία έχει ακολουθήσει μια ενεργητική πολιτική

προσέγγισης της Κεντρικής Ασίας, που καθοδηγείται

τόσο από οικονομικά όσο και από γεωπολιτικά κίνητρα.

Η περιοχή, πλούσια σε φυσικούς πόρους και στρατηγικά

τοποθετημένη ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία, έχει

καταστεί κεντρικό σημείο για την εξωτερική πολιτική της

Τουρκίας, η οποία χαρακτηρίζεται από ένα συνδυασμό

οικονομικών επενδύσεων, πολιτιστικής διπλωματίας

και πολιτικών συνεργασιών.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΈΣ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ

ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΈΣ ΣΧΈΣΕΙΣ

Οι άμεσες ξένες επενδύσεις (ΜDI – Mutual Direct

Investment) μεταξύ 13 χωρών της ευρύτερης ευρασιατικής

περιοχής και εξωτερικών εταίρων (Κίνα,

Τουρκία, Ιράν, κράτη του Κόλπου) έχουν αυξηθεί από

το 2021. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρασιατικής

Αναπτυξιακής Τράπεζας (EDB), το συνολικό απόθεμα

επενδύσεων ανήλθε στα 90,4 δισεκατομμύρια δολάρια

μέχρι τα μέσα του 2024, σημειώνοντας αύξηση 6,4%

σε σχέση με το 2023.

Η Κίνα αποτελεί τον μεγαλύτερο επενδυτή στην ευρασιατική

περιοχή, με συνολικό απόθεμα επενδύσεων

ύψους 58,6 δισ. δολαρίων στο τέλος του πρώτου

εξαμήνου του 2024, δηλαδή το 64,8% του συνόλου.

Ακολουθούν η Τουρκία (12,3 δισ. δολάρια, 13,6%),

τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (12,2 δισ. δολάρια,

13,5%), το Ιράν (3,2 δισ. δολάρια, 3,5%), η Σαουδική

Αραβία (2,3 δισ. δολάρια, 2,5%) και το Κατάρ (1,6

δισ. δολάρια, 1,8%).

EconomyToday 97

ΘΕΜΑ

Το Ιράν κατέγραψε τη μεγαλύτερη αύξηση επενδυτικής

δραστηριότητας (διπλασιασμός από το 2016), κυρίως

στο Αζερμπαϊτζάν, το οποίο απορροφά το 90% των

ιρανικών επενδύσεων. Η Τουρκία παρουσιάζει ευρεία

τομεακή διαφοροποίηση των επενδύσεων, ενώ η Σαουδική

Αραβία και το Κατάρ αποτελούν νέους επενδυτές

στην περιοχή, με τις πρώτες επενδυτικές εισόδους

να καταγράφονται το 2021 και το 2024, αντίστοιχα.

Οι κύριοι αποδέκτες των επενδύσεων στην ευρασιατική

περιοχή είναι η Ρωσία (23,5 δισ. δολάρια, 26%), το

Τουρκμενιστάν (17,5 δισ. δολάρια, 12,5%), το Καζακστάν

(15,5 δισ. δολάρια, 11,1%), η Μογγολία (10,3

δισ. δολάρια, 7,4%) και το Ουζμπεκιστάν (8,8 δισ.

δολάρια, 6,3%). Η Κεντρική Ασία συνολικά απορρόφησε

το 51% των επενδύσεων που προήλθαν από την Κίνα,

την Τουρκία, το Ιράν και τα κράτη του Κόλπου — δηλαδή

περίπου 46,2 δισ. δολάρια — ποσό αυξημένο κατά

25% σε σχέση με το 2022.

Τέλος, οι εξερχόμενες επενδύσεις από την ευρασιατική

περιοχή ανήλθαν συνολικά σε 49,4 δισεκατομμύρια

δολάρια, δηλαδή υπερδιπλάσιες σε σύγκριση με το

επίπεδο του 2016. Η Τουρκία απορροφά το 80% των

εν λόγω επενδύσεων, με σημαντικό ποσοστό τους να

προέρχεται από ρωσικά κεφάλαια.

98 EconomyToday

ΤΟ ΙΣΡΑΉΛ ΑΞΙΟΠΟΙΕΊ

ΤΗΝ ΜΠΟΥΧΑΡΙΚΉ

ΔΙΑΣΠΟΡΆ ΚΑΙ ΤΗΝ

ΉΠΙΑ ΙΣΧΎ ΤΟΥ ΓΙΑ

ΝΑ ΕΠΕΚΤΕΊΝΕΙ ΤΗΝ

ΕΠΙΡΡΟΉ ΤΟΥ ΣΤΗΝ


ΙΣΡΑΗΛΙΝΈΣ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ

ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΉ ΑΣΊΑ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΈΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΈΣ

ΚΑΙ ΠΟΛΥΜΕΡΕΊΣ

ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΕΣ

Η διπλωματική προσέγγιση της Τουρκίας στην Κεντρική

Ασία έχει εξελιχθεί σε μια πολυδιάστατη στρατηγική

που περιλαμβάνει τόσο διμερείς όσο και πολυμερείς

συνεργασίες. Ιδιαίτερα, η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει

την συμμετοχή της σε περιφερειακούς Οργανισμούς,

όπως το Συμβούλιο Συνεργασίας Τουρκικών Χωρών (το

οποίο μετονομάστηκε σε Οργάνωση Τουρκικών Κρατών

το 2021), για να προωθήσει την πολιτική, οικονομική και

πολιτιστική συνεργασία με χώρες όπως το Καζακστάν,

το Αζερμπαϊτζάν, το Κιργιστάν και το Ουζμπεκιστάν.

Αυτό το πολυμερές πλαίσιο επιτρέπει στην Τουρκία

να συντονίζει την εξωτερική της πολιτική με τις χώρες

της περιοχής, προωθώντας κοινά συμφέροντα στον

τομέα του εμπορίου, της ασφάλειας της ενέργειας και

της περιφερειακής σταθερότητας.

Οι τουρκικές επενδύσεις στην Κεντρική Ασία συνεχώς

αυξάνονται και διαφοροποιούνται σε διάφορους τομείς,

ενισχύοντας τις οικονομικές και πολιτικές σχέσεις της

Τουρκίας με την περιοχή. Από τις ενεργειακές συμφωνίες

μέχρι τις υποδομές και την πολιτιστική διπλωματία,

οι τουρκικές επενδύσεις βοηθούν στην ανάπτυξη των

χωρών της Κεντρικής Ασίας και στην εδραίωση της

Τουρκίας ως στρατηγικό παράγοντα στην περιοχή.

Β) Το Ισραήλ και η επιστροφή στην

Κεντρική Ασία

Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, το Ισραήλ αναγνώρισε την

ανάγκη να ενισχύσει την παρουσία του στην περιοχή,

όχι μόνο για ανθρωπιστικούς και πολιτισμικούς λόγους,

αλλά και ως στρατηγική απάντηση στη μαζική μετανάστευση

Εβραίων από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες

προς το Ισραήλ, γεγονός που περιόριζε τον πληθυσμό

και κατά συνέπεια, την πολιτιστική του επιρροή στην

πρώην Σοβιετική Κεντρική Ασία.

Μέσα σε αυτό το νέο γεωπολιτικό τοπίο, το Ισραήλ

υιοθέτησε μια πολυδιάστατη προσέγγιση «ήπιας ισχύος»

(soft power), βασισμένη στην πολιτισμική διπλωματία

και την επιχειρηματικότητα. Επιφανείς επιχειρηματίες

και διανοούμενοι της Μπουχαρικής διασποράς (Εβραίοι

της Κεντρικής Ασίας), κυρίως από το Ισραήλ και τις

Ηνωμένες Πολιτείες, ξεκίνησαν πρωτοβουλίες για την

αναστήλωση συναγωγών, την ίδρυση πολιτιστικών

κέντρων και την αναβίωση εβραϊκών βιβλιοθηκών και

αρχείων, ενισχύοντας τη μνήμη και την ταυτότητα της

εβραϊκής παρουσίας στην περιοχή. Οι δράσεις αυτές

δεν είχαν μόνο συμβολικό χαρακτήρα λειτουργούσαν

επίσης ως μηχανισμός ενίσχυσης της ισραηλινής πολιτισμικής

και πολιτικής παρουσίας σε ένα γεωγραφικό

χώρο με αυξανόμενη στρατηγική σημασία.

Παράλληλα, το Ισραήλ αξιοποίησε τη γεωπολιτική διαφοροποίηση

ορισμένων μετασοβιετικών δημοκρατιών,

όπως το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν, οι οποίες μετά

την ανεξαρτητοποίησή τους επιδίωξαν την απεμπλοκή

από τον ισλαμικό φονταμενταλισμό και την υιοθέτηση

ενός πιο κοσμικού και πολυδιάστατου διεθνούς προσανατολισμού.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ιερουσαλήμ διαμόρφωσε

σχέσεις συνεργασίας, οι οποίες εδραιώθηκαν

κυρίως μέσα από τον άξονα Ισραήλ–Αζερμπαϊτζάν, που

λειτουργεί ως διαμεσολαβητική «γέφυρα» πολιτικής

επιρροής μεταξύ του Ισραήλ και των τουρκογενών

ΚΑΖΑΚΣΤΆΝ

1.

$240 ΕΚΑΤ.


ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ 30 ΧΡΟΝΙΑ

160

ΙΣΡΑΗΛΙΝΈΣ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ

$5,3 ΕΚΑΤ.

ΆΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ

2021

ΚΙΡΓΙΣΤΆΝ

ΟΥΖΜΠΕΚΙΣΤΆΝ

2.

$35,9 ΕΚΑΤ.

ΙΣΡΑΗΛΙΝΈΣ ΕΞΑΓΩΓΈΣ

ΠΡΟΣ ΤΗ ΧΏΡΑ 2020

$2,42 ΕΚΑΤ.

ΕΞΑΓΩΓΈΣ ΤΟΥ ΟΥΖΜΠΕΚΙΣΤΆΝ

ΠΡΟΣ ΤΟ ΙΣΡΑΉΛ

45+

ΚΟΙΝΈΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ

(ΓΕΩΡΓΊΑ, ΥΠΟΔΟΜΈΣ ΚΑΙ ΥΓΕΊΑ)

3.

$150 ΕΚΑΤ.

ΙΣΡΑΗΛΙΝΈΣ


ΣΤΟΝ ΤΟΜΈΑ

ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΏΝ

ΚΑΙ ΑΞΙΏΝ 2024

κρατών της Κεντρικής Ασίας.

Η επαναδραστηριοποίηση της Μπουχαρικής εβραϊκής

κληρονομιάς εκ μέρους του Ισραήλ δεν είναι επομένως

ένα απλό φαινόμενο επιστροφής στη μνήμη. Αποτελεί

μια στοχευμένη στρατηγική πολιτισμικής διπλωματίας,

μέσω της οποίας επιδιώκεται η εδραίωση διαύλων

επιρροής σε ένα χώρο που, ιστορικά και γεωπολιτικά,

διατηρεί ιδιαίτερη σημασία για την ισραηλινή εξωτερική

πολιτική και τη διαχείριση της διασποράς.

Οι ισραηλινές επενδύσεις στην Κεντρική Ασία αυξάνονται

σταθερά, αντανακλώντας την ενίσχυση των

διπλωματικών και οικονομικών σχέσεων, καθώς και την

επιθυμία του Ισραήλ να επεκτείνει την επιρροή του σε

μια περιοχή με υψηλή στρατηγική αξία και σημαντικούς

φυσικούς πόρους:

• Καζακστάν: Το συνολικό ύψος των ισραηλινών

επενδύσεων τα τελευταία 30 χρόνια υπερβαίνει τα

240 εκατομμύρια δολάρια, με πάνω από 160 ισραηλινές

εταιρείες να δραστηριοποιούνται στη χώρα. Το

2021, οι άμεσες επενδύσεις από το Ισραήλ ανήλθαν

σε 5,3 εκατομμύρια δολάρια.

• Ουζμπεκιστάν: Οι ισραηλινές εξαγωγές προς τη

χώρα ανήλθαν σε 35,9 εκατομμύρια δολάρια το

2020, ενώ οι εξαγωγές του Ουζμπεκιστάν προς το

Ισραήλ ανήλθαν σε 2,42 εκατομμύρια δολάρια. Στην

περιοχή λειτουργούν περισσότερες από 45 κοινές

επιχειρήσεις με ισραηλινή συμμετοχή, κυρίως σε

γεωργία, υποδομές και υγεία.

• Κιργιστάν: Το 2024, οι ισραηλινές επενδύσεις στον

τομέα των μετοχών και αξιών έφτασαν τα 13,5 δισεκατομμύρια

KGS (περίπου 150 εκατομμύρια δολάρια),

ποσό που αντιστοιχεί στο 64,8% των συνολικών

ξένων επενδύσεων στην αγορά αξιών της χώρας.

Η ΚΎΠΡΟΣ ΣΤΗΝ


Η διμερής σχέση Κύπρου–Ισραήλ έχει αναδειχθεί σε

πρότυπο στρατηγικής αλληλεξάρτησης στο πεδίο των

διεθνών σχέσεων, βασισμένη στην αμοιβαία εξυπηρέτηση

συμφερόντων και τη συμπληρωματικότητα

γεωπολιτικών προσανατολισμών. Η Κυπριακή Δημοκρατία,

αξιοποιώντας τη θέση της ως κράτος-μέλος της

Ευρωπαϊκής Ένωσης και γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και

Μέσης Ανατολής, προσφέρει στο Ισραήλ θεσμική και

πολιτική πρόσβαση στο ευρωπαϊκό σύστημα, καθώς

και ένα σταθερό γεωστρατηγικό εφαλτήριο στη Νοτιοανατολική

Μεσόγειο.

Από την πλευρά του, το Ισραήλ ενισχύει την κυπριακή

εξωτερική πολιτική μέσω συνεργασιών σε τομείς

υψηλής τεχνολογίας, άμυνας και ενέργειας, συμβάλλοντας

στην αναβάθμιση του περιφερειακού ρόλου

της Λευκωσίας και στην ενίσχυση της διεθνούς της

EconomyToday 99

ΘΕΜΑ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΌ ΤΌΞΟ

ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΆΝ

ΚΥΠΡΟΣ

ΙΣΡΑΗΛ

νομιμοποίησης. Η σχέση αυτή εντάσσεται στο ευρύτερο

πλαίσιο αναδυόμενων πολυμερών συνεργασιών στην

Ανατολική Μεσόγειο και στην Κεντρική Ασία, όπου

Κύπρος και Ισραήλ επιδιώκουν τον αναπροσδιορισμό

ισορροπιών έναντι τρίτων δρώντων, κυρίως της Τουρκίας

και του Ιράν.

Η στρατηγική παρουσία του Ισραήλ στην Κεντρική Ασία

εντάσσεται σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό δόγμα, που

εστιάζει στην ανάσχεση της περιφερειακής επιρροής

του Ιράν και της Τουρκίας και στην εξισορρόπηση της

τουρκικής επιρροής στον τουρκόφωνο κόσμο. Σε αυτό

το πλαίσιο, το Ισραήλ επιδιώκει τη διαμόρφωση ενός

τριμερούς ενεργειακού και γεωοικονομικού άξονα Κύπρου–Ισραήλ–Αζερμπαϊτζάν,

με στόχο την ενίσχυση της

περιφερειακής συνδεσιμότητας και την αποδυνάμωση

ανταγωνιστικών παικτών.

Το Ισραήλ επιδιώκει επίσης την αποκόλληση του Αζερμπαϊτζάν

από την αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας

στην περιοχή. Η Τουρκία, με τις στενές πολιτιστικές

και πολιτικές σχέσεις που διατηρεί με το Αζερμπαϊτζάν,

διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη στρατηγική του

Μπακού. Ωστόσο, το Ισραήλ επιθυμεί να ενισχύσει τις

διμερείς σχέσεις του με το Αζερμπαϊτζάν, προσπαθώντας

να αποδυναμώσει την τουρκική επιρροή και

να δημιουργήσει ένα πλαίσιο για την ανάπτυξη ενός

ανεξάρτητου στρατηγικού εταίρου στην περιοχή του

Καυκάσου. Με την ενίσχυση αυτών των σχέσεων, το

Ισραήλ επιδιώκει να εδραιώσει την παρουσία του στην

περιοχή, αποφεύγοντας την υπερβολική εξάρτηση του

Αζερμπαϊτζάν από την τουρκική πολιτική και ενδυναμώνοντας

τα συμφέροντα της Δύσης.

Επιπλέον, η στρατηγική του Ισραήλ στην Κεντρική Ασία

περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας γεωπολιτικής ζώνης

που θα περιβάλλει στρατηγικά το Ιράν, με στόχο την

περικύκλωση της ιρανικής επιρροής. Το Ιράν αποτελεί

μία από τις μεγαλύτερες στρατηγικές απειλές για

το Ισραήλ, και οι συνεχείς προσπάθειές του Ιράν για

επέκταση της επιρροής του στην Κεντρική Ασία καθιστούν

την περιοχή κρίσιμο σημείο αναφοράς για την

ασφάλεια του Ισραήλ. Η ενίσχυση των διπλωματικών

και στρατηγικών δεσμών του Ισραήλ με χώρες όπως το

και το Καζακστάν επιτρέπει στο Ισραήλ να διατηρήσει

ισχυρούς συμμάχους, οι οποίοι ενδέχεται να λειτουργήσουν

ως αντίβαρο στην αυξανόμενη επιρροή του

Ιράν αλλά και της Τουρκίας στην περιοχή.

Ο στρατηγικός στόχος του Ισραήλ στην Κεντρική Ασία

εντάσσεται σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο, το

οποίο επιδιώκει την εδραίωση της Κύπρου ως διπλωματικού

και οικονομικού παράγοντα στην περιοχή,

ενισχύοντας ταυτόχρονα την επιρροή του Ισραήλ και

των συμμάχων του. Η Κύπρος, λόγω της στρατηγικής

της θέσης ως συνδετικός κρίκος μεταξύ Ευρώπης,

Μέσης Ανατολής και Κεντρικής Ασίας, αναδεικνύεται

σε κρίσιμο εταίρο για το Ισραήλ, ιδίως στους τομείς

της ενέργειας, της ασφάλειας και της επιχειρηματικής

συνεργασίας. Με άλλα λόγια η Κύπρος μπορεί να

δώσει στους συμμάχους του Ισραήλ στην περιοχή

ένα εταιρικό περιβάλλον όπου πια ένα μεγάλο μέρος

100 EconomyToday

Η ΚΎΠΡΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΊ

ΩΣ ΓΈΦΥΡΑ ΤΗΣ Ε.Ε.

ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΉ ΑΣΊΑ,

ΠΡΟΣΦΈΡΟΝΤΑΣ ΘΕΣΜΙΚΉ

ΣΤΑΘΕΡΌΤΗΤΑ ΚΑΙ

ΤΡΑΠΕΖΙΚΉ ΔΙΑΦΆΝΕΙΑ

της οικονομίας της περιοχής να περάσει στα χέρια της

Κύπρου και του Ισραήλ με ευρωπαϊκούς όρους και τραπεζική

διαφάνεια. Η συνεργασία αυτή αποσκοπεί στην

ενίσχυση της διπλωματικής παρουσίας της Κύπρου στην

Κεντρική Ασία, προωθώντας έναν ρόλο πιο ενεργό και

συνεκτικό σε περιφερειακές και διεθνείς συζητήσεις,

ενώ παράλληλα συνδράμει στην υλοποίηση κοινών

στρατηγικών στόχων.

Η Κεντρική Ασία λειτουργεί ως γεωστρατηγικός ενδιάμεσος

χώρος (intermediary space), στον οποίο το Ισραήλ

προωθεί μια πολιτική έξυπνης ισχύος (smart power),

συνδυάζοντας οικονομικά εργαλεία με τεχνολογική

και στρατιωτική συνεργασία. Παράλληλα, η εδραίωση

της Κύπρου ως διπλωματικού και ενεργειακού κόμβου

επιτρέπει στο Ισραήλ να ενισχύσει την πολυμερή του

προβολή στην ευρύτερη περιοχή της Ευρασίας.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΌ ΤΌΞΟ

Ο στρατηγικός στόχος του Ισραήλ στην περιοχή της

Ανατολικής Μεσογείου και της Κεντρικής Ασίας είναι

η δημιουργία ενός ενεργειακού τόξου που θα συνδέει

την Κύπρο, το Ισραήλ και το Αζερμπαϊτζάν, με σκοπό

την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και τη γεωπολιτική

απομόνωση των δυο κύριων αντιπάλων του,

του Ιράν και της Τουρκίας. Η δημιουργία αυτού του

ενεργειακού διαδρόμου δεν περιορίζεται μόνο στην

προώθηση κοινού ενεργειακού σχεδιασμού, αλλά

αποτελεί και μια στρατηγική κίνηση για να περιοριστούν

οι γεωπολιτικές και ενεργειακές επιρροές του Ιράν και

της Τουρκίας στην περιοχή.

Η Κύπρος, με την κρίσιμη γεωγραφική της θέση, το

Ισραήλ και το Αζερμπαϊτζάν αποτελούν ένα εν δυνάμει

σύνολο που μπορεί να δημιουργήσει έναν ασφαλή,

αξιόπιστο και στρατηγικό ενεργειακό διάδρομο για

την εξαγωγή φυσικού αερίου και άλλων ενεργειακών

πόρων στην Ευρώπη και την ευρύτερη περιοχή. Επίσης

αν το ενεργειακό τόξο συνδεθεί και με τον αγωγό που

θα αρχίζει από την Ινδία ήδη η Δύση θα ελέγχει όλο

το βόρειο ημισφαίριο αφενός από την Ινδία μέχρι την

Ευρώπη και στον Βορρά μέσω του Αρκτικού Κύκλου

αν τα σχέδια Τραμπ προχωρήσουν όσων αφορά την

επαναφορά της Γροιλανδίας και των αρκτικών περασμάτων

στην εμπορική ναυσιπλοΐα. Μέσω αυτής της

συνεργασίας, το Ισραήλ στοχεύει στην αμφισβήτηση

της κυριαρχίας του Ιράν στον τομέα της ενέργειας,

περιορίζοντας παράλληλα την επιρροή της Τουρκίας

στην περιοχή, αλλά εντάσσει και την Κύπρο σε σημαντικό

παγκόσμιο εμπορικό και ενεργειακό πυλώνα.

Η δημιουργία αυτού του ενεργειακού τόξου μεταξύ

Κύπρου, Ισραήλ και Αζερμπαϊτζάν προάγει μια αμοιβαία

επωφελή συνεργασία στον τομέα των ενεργειακών

υποδομών, όπως η κατασκευή αγωγών φυσικού αερίου,

η ανάπτυξη εξαγωγικών υποδομών και η ανάπτυξη

κοινών έργων στον τομέα της ανανεώσιμης ενέργειας.

Ταυτόχρονα, η γεωπολιτική αυτή συνεργασία ενισχύει

τις πολιτικές και οικονομικές σχέσεις μεταξύ αυτών των

χωρών. Η Κύπρος, ως κράτος μέλος της Ε.Ε., προσφέρει

στο Ισραήλ και το Αζερμπαϊτζάν τη δυνατότητα να

διεισδύσουν στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, ενώ

ταυτόχρονα η στρατηγική συνεργασία συμβάλλει στην

ενίσχυση της θέσης τους στην περιοχή, περιορίζοντας

την επιρροή των παραδοσιακών γεωπολιτικών παικτών,

όπως η Τουρκία και το Ιράν. Επιπλέον, η ενεργειακή

συνεργασία αυτή μπορεί να προσφέρει στις χώρες αυτές

ένα νέο μοχλό επιρροής στο διεθνές πεδίο, καθιστώντας

τους κρίσιμους παίκτες στις γεωπολιτικές εξελίξεις της

Ανατολικής Μεσογείου και της Κεντρικής Ασίας.

Η συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας σε πολυμερή

ενεργειακά και στρατηγικά σχήματα συνεργασίας με

κράτη της Κεντρικής Ασίας εντάσσεται σε μια ευρύτερη

στρατηγική διεθνούς θεσμοθέτησης και ενίσχυσης της

διπλωματικής της υπόστασης. Η εμπλοκή αυτή λειτουργεί

ως μηχανισμός ενίσχυσης της κρατικής νομιμοποίησης

σε διεθνές επίπεδο, αμφισβητώντας εμπράκτως τις

τουρκικές αφηγήσεις περί de facto διχοτόμησης και

περιορισμένης διεθνούς αναγνώρισης της Κυπριακής

Δημοκρατίας.

Η ενίσχυση των διμερών σχέσεων Κύπρου–Ισραήλ

και η προώθηση τριμερών ή πολυμερών μηχανισμών

συνεργασίας με κράτη του Καυκάσου και της Κεντρικής

Ασίας συνιστούν στρατηγικές κινήσεις που ενδέχεται

να περιορίσουν την τουρκική επιρροή σε παραδοσιακές

γεωπολιτικές της ζώνες, υπονομεύοντας το αφήγημα

της Άγκυρας περί αδιαμφισβήτητης πολιτισμικής και

γεωστρατηγικής εγγύτητας με τον τουρκόφωνο χώρο.

EconomyToday 101

ΘΕΜΑ

ΔΗΜΌΣΙΑ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ

& ΔΙΟΊΚΗΣΗ

Από την απαξίωση των θεσμών και της λογοδοσίας, στην παγκόσμια

αμφισβήτηση του κράτους δικαίου – όταν η δημόσια διοίκηση λυγίζει,

οι κοινωνίες πληρώνουν το τίμημα.

ΚΥΡΙΆΚΟΣ Ε. ΓΕΩΡΓΊΟΥ

Εργάτης Γνώση

102 EconomyToday

Η ΑΠΟΔΟΤΙΚΌΤΗΤΑ

ΒΕΛΤΙΏΝΕΙ ΤΟ ΣΉΜΕΡΑ.

Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ

ΕΞΑΣΦΑΛΊΖΕΙ ΤΟ ΑΎΡΙΟ

Σε αυτό το κείμενο συνεχίζεται ο διάλογος

για τη δημόσια πολιτική και διοίκηση. Για

την ανάγκη λειτουργίας ενός δημοκρατικού

κράτους δικαίου όπου θα υπάρχει

ισονομία και ισοπολιτεία, όπου η εξουσία

θα ελέγχεται μέσα από ένα λειτουργικό σύστημα ελέγχων

και ισορροπιών (check and balances). Αυτά τα

κατοχυρωμένα και γενικώς αποδεκτά βρίσκονται υπό

αμφισβήτηση σε πολλές, παραδοσιακά δημοκρατικές

χώρες αρχής γενομένης από τις ΗΠΑ επί Προεδρίας

του κυρίου Trump. O Economist σε πρόσφατο άρθρο

υποστηρίζει ότι η Ευρώπη παραμένει πλέον η μόνη

«γη της Ελευθερίας».

ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑ ΥΠΌ ΠΊΕΣΗ:

Ο ΛΑΪΚΙΣΜΌΣ ΚΑΙ

Η ΑΠΑΞΊΩΣΗ ΤΩΝ ΘΕΣΜΏΝ

Μια προέκταση αυτής της κατάστασης είναι ότι οι

παραδοσιακοί πολιτικοί, οι παραδοσιακές πολιτικές

και οι θεσμοί έχουν απαξιωθεί και τη θέση τους έχουν

καταλάβει δημοκόποι, λαϊκιστές πολιτικοί, λαϊκίστικες

πολιτικές, που ηχούν εύηχα, δεν δίνουν όμως λύσεις

αλλά αντίθετα οδηγούν σε προβλήματα και θεσμοί οι

οποίοι αδυνατούν να υπηρετήσουν τον σκοπό ύπαρξής

τους και το δημόσιο συμφέρον.

Το δημόσιο συμφέρον αποτελεί μια αόριστη, ευέλικτη

και δυναμική νομική έννοια, με βάση την οποία

EconomyToday 103

ΘΕΜΑ

νομιμοποιείται και οροθετείται η δράση της δημόσιας

εξουσίας. Μπορεί να νοηθεί και ως το καλώς νοούμενο

συμφέρον της κοινωνίας ή μιας ομάδας το οποίο

όμως δεν στερεί το καλώς νοούμενο συμφέρον

μιας άλλης ομάδας ή δεν φέρνει μια άλλη ομάδα σε

χειρότερη θέση.

Η ποιότητα της δημόσιας διοίκησης και διακυβέρνησης

μιας χώρας αποτελεί βασικό παράγοντα για τις οικονομικές

επιδόσεις της και την ευημερία των πολιτών

της. Μια αποδοτική δημόσια διοίκηση εξυπηρετεί τις

ανάγκες των πολιτών και των επιχειρήσεων. Είναι

επίσης σημαντικό οι δημόσιες αρχές να είναι σε θέση

να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες περιστάσεις.

ΑΠΟΔΟΤΙΚΌΤΗΤΑ

Ή ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ;

ΤΟ ΔΊΛΗΜΜΑ ΤΗΣ ΔΙΟΊΚΗΣΗΣ

Το κράτος πρέπει να λειτουργεί αποτελεσματικά και

αποδοτικά ανεξάρτητα αν υπάρχει κυβέρνηση ή όχι, αν

είναι ικανή ή όχι. Γι’ αυτό θα πρέπει η δημόσια υπηρεσία

και η Τοπική Αυτοδιοίκηση να είναι σωστά στελεχωμένες,

διαρθρωμένες, με σαφείς όρους εντολής και

μακριά από πολιτικές και κομματικές επιρροές. Όταν

οι υποψήφιοι ή και δημόσιοι υπάλληλοι προστρέχουν

σε κόμματα και πολιτικούς για διορισμό και προαγωγή

δημιουργούνται οι συνθήκες για μη πρόσληψη ή και

προαγωγή των αρίστων, διαφθοράς, ρουσφετιού και

διαπλοκής. Δυστυχώς η κοινωνία μας πάσχει από αυτά

τα φαινόμενα όπου πολιτικοί και μεγάλα συμφέροντα

διαπλέκονται με τη δημόσια υπηρεσία επί αμοιβαίω

καλό. Το δικό τους.

Το δεύτερο σημαντικό ζήτημα είναι ο τρόπος λειτουργίας

της δημόσιας διοίκησης, αλλά και των επιχειρήσεων.

Σε πιο βαθμό θα πρέπει να γίνεται στόχευση υπέρ της

αποδοτικότητας (να κάνουμε τα πράγματα σωστά)

σε σχέση με την αποτελεσματικότητα (να κάνουμε τα

σωστά πράγματα). Αυτές οι δύο σημαντικές έννοιες

λειτουργούν σχεδόν αντιθετικά. Η αποδοτικότητα παραπέμπει

σε ένα μοντέλο λειτουργίας μέσα από τις αρχές

της επιστημονικής διαχείρισης (scientific management)

όπου ο κύριος στόχος είναι η βελτίωση της οικονομικής

αποδοτικότητας, ιδίως της παραγωγικότητας της

εργασίας των υφιστάμενων διαδικασιών, προϊόντων

και υπηρεσιών. Αντίθετα η αποτελεσματικότητα αφορά

τη διαχείριση της αλλαγής, του μετασχηματισμού και

εν προκειμένω του ψηφιακού και πράσινου. Η αποτελεσματικότητα

αφορά τις νέες διαδικασίες, προϊόντα

και υπηρεσία τα οποία θα επιτρέψουν σε υπηρεσίες

και επιχειρήσεις να παραμείνουν ανταγωνιστικές σε

βάθος χρόνου.

Η αποδοτικότητα φέρνει σχετικά μικρά θετικά αποτελέσματα,

η αποτελεσματικότητα φέρνει μεγαλύτερα

θετικά αποτελέσματα και καλύτερη αποδοτικότητα.

Στην περίπτωση της Κύπρου, δυστυχώς, θεωρώ ότι

θα πρέπει να επικεντρωθούμε στα μικρά, παιδικά

βήματα της αποδοτικότητας δηλαδή να μάθουμε να

104 EconomyToday

ΌΤΑΝ Η ΔΗΜΌΣΙΑ

ΔΙΟΊΚΗΣΗ ΚΑΤΑΡΡΈΕΙ,

Η ΚΟΙΝΩΝΊΑ ΔΕΝ ΧΆΝΕΙ

ΜΌΝΟ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ –

ΧΆΝΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΊΣΤΗ

ΣΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑ

περπατούμε και να κάνουμε ο καθένας ξεχωριστά

και όλοι μαζί τη σημερινή μας εργασία με επάρκεια

και εντιμότητα πριν δοκιμάσουμε τα μεγάλα, ενήλικα

βήματα τα οποία απαιτεί η διαχείριση της αλλαγής και

ο μετασχηματισμός.

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΉ ΑΠΟΤΥΧΊΑ

ΤΟΥ ΚΡΆΤΟΥΣ: ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΆ

ΠΑΡΑΔΕΊΓΜΑΤΑ

Δύο πρόσφατα, τοπικά παραδείγματα υποδεικνύουν την

αδυναμία του κράτους να λειτουργήσει στοιχειωδώς:

(α) Μόλις 40 ξενοδοχεία και τουριστικά καταλύματα

από τα 740, που λειτουργούν παγκύπρια, έχουν

εξασφαλίσει τις απαιτούμενες εγκρίσεις και λειτουργούν

με άδεια, σύμφωνα με τον Πρόεδρο

της αρμόδιας Κοινοβουλευτικής Επιτροπής. Από

τις 227 αιτήσεις που υποβλήθηκαν για αδειοδότηση,

μετά την αναθεώρηση της νομοθεσίας το

προηγούμενο έτος, οι 140 πληρούν τα κριτήρια

για έγκριση.

(β) Η Ελεγκτική Υπηρεσία σε έκθεσή της αναφέρει

ότι υπάρχουν σοβαρές παρατυπίες στη διαδικασία

αδειοδότησης κτηρίου μουσικοχορευτικού κέντρου

και αίθουσας δεξιώσεων στη Λευκωσία τα οποία

λειτουργούν χωρίς έγκριση. Οι εκ των υστέρων

εσπευσμένες διαδικασίες των εμπλεκόμενων αρχών

για εξέταση και αδειοδότηση της ανέγερσης

και λειτουργίας της ανάπτυξης, οι οποίες από το

2018 μέχρι σήμερα είναι σε εξέλιξη, επιφέρουν

στο κράτος αυξημένο διοικητικό κόστος και όζουν

πολιτικής συναλλαγής. Στο θέμα εμπλέκεται εκτός

από τις αρμόδιες υπηρεσίες, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας

και το Υπουργικό Συμβούλιο.

Ο Πρόεδρος ο οποίος έχει επισκεφτεί τουλάχιστον δύο

φορές την αίθουσα μία στα πλαίσια της προεκλογικής

του εκστρατείας και αργότερα για επίσημα εγκαίνια,

σε ρόλο Αρτεμάκη εγώ εν τζιαι, παρέπεμψε στους αρμόδιους

Υπουργούς και έτσι ο Υπουργός Εσωτερικών,

αναγκασθεί να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα και να

ψεύδεται δημοσίως. Ο κύριος Ιωάννου επίσης ισχυρίζεται

ότι το νέο σύστημα αδειοδότησης λειτουργεί αποδοτικά.

Από προσωπική πείρα ουδέν αναληθέστερον.

Ο πρώην Γενικός Ελεγκτής παρενέβη στον δημόσιο

διάλογο για να κατηγορήσει την Ελεγκτική Υπηρεσία, η

οποία δημοσίευσε τη σχετική έκθεση, ότι προσπαθεί να

αποκρύψει πλήρως την καταγγελία για «πολιτική συναλλαγή»

και μετά «συνελήφθη» και αυτός ψευδόμενος.

Στην Ελλάδα στις 28 Φεβρουαρίου 2023 επιβατική

αμαξοστοιχία συγκρούστηκε μετωπικά με εμπορική

αμαξοστοιχία στην κοιλάδα των Τεμπών, προκαλώντας

τον θάνατο 57 ανθρώπων. Η τραγωδία και οι

μετέπειτα χειρισμοί υποδεικνύουν τη στοιχειώδη

αδυναμία του κράτους να λειτουργήσει συγκροτημένα

και υπεύθυνα όχι μόνο σε περίοδο κρίσεως αλλά και

στην καθημερινή λειτουργία. Αυτή δεν είναι η πρώτη

περίπτωση είχε προηγηθεί η τραγωδία στο Μάτι με

τη φονική πυρκαγιά.

EconomyToday 105

ΘΕΜΑ

Υποδεικνύουν ακόμη τον τρόπο χειρισμού κρίσεων,

συμπεριφοράς, τρόπο σκέψης και δράσης όλων από

την πολιτική ηγεσία, τα ΜΜΕ αλλά και τους πολίτες. Μια

σειρά από λάθη και παραλείψεις, προσπάθεια αφενός

αποφυγής ευθυνών και αφετέρου πολιτικής και προσωπικής

εκμετάλλευσης της τραγωδίας. To Πόρισμα

που συνέταξε ο Εθνικός Οργανισμός Αεροπορικών

και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας

Μεταφορών έχει αντικειμενικά απαξιωθεί μετά από

αμφισβήτηση των πορισμάτων και των προσόντων

ενός τουλάχιστον μέλους του.

Το κράτος έχει αποτύχει να υλοποιήσει μέτρα τα οποία

είχε αναλάβει για τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό

και αναβάθμιση των σιδηροδρόμων και παρέλειψε

να στελεχώσει, οργανώσει, διευθύνει σωστά και

εκπαιδεύσει τους εργαζόμενους. Παρουσιάστηκε δε

ανίκανο να χειριστεί την τραγωδία και τη διερεύνηση

που ακολούθησε.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο προσπαθούν ακόμη να χειριστούν

το σκάνδαλο των Βρετανικών Ταχυδρομείων,

που ονομάζεται επίσης σκάνδαλο Horizon IT, αφορούσε

την καταδίωξη χιλιάδων αθώων διαχειριστών για

οικονομικές ελλείψεις που προκλήθηκαν από σφάλματα

στο Horizon, ένα λογιστικό σύστημα λογισμικού

που αναπτύχθηκε από τη Fujitsu. Μεταξύ 1999 και

2015, περισσότεροι από 900 καταδικάστηκαν για

κλοπή, απάτη και ψευδείς λογιστικές καταστάσεις

βάσει ελαττωματικών δεδομένων του Horizon. Άλλοι

υποδιευθυντές διώχθηκαν αλλά δεν καταδικάστηκαν,

αναγκάστηκαν να καλύψουν ελλείψεις - που προκλήθηκαν

από το Horizon - με δικά τους χρήματα ή

τερματίστηκαν οι συμβάσεις τους.

106 EconomyToday

Προβλήματα ακόμη υπάρχουν στη λειτουργία της

Παιδείας και της υγείας όπου το καμάρι των Βρετανών

το Εθνικό Σχέδιο Υγείας αντιμετωπίζει σοβαρά

προβλήματα υπό-χρηματοδότησης, στελέχωσης και

τη δημιουργία μεγάλων χρόνων αναμονής.

Η Γαλλία και η Γερμανία αντιμετωπίζουν προβλήματα

σύστασης σταθερής, ισχυρής Κυβέρνησης και οι οικονομίες

τους αντιμετωπίζουν σοβαρά διαρθρωτικά

προβλήματα.

Η ΟΛΙΚΉ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΉ

ΦΘΟΡΆ ΣΤΙΣ ΗΠΑ ΚΑΙ

ΤΟ ΠΑΓΚΌΣΜΙΟ ΡΊΣΚΟ

Τα προβλήματα στις ΗΠΑ είναι πολύ μεγαλύτερα όπου

πλέον κινδυνεύει η ελευθερία και η δημοκρατία και

όπου ένας αδίστακτος και χωρίς ηθικούς ή άλλους

φραγμούς Πρόεδρος μαζί με μια ομάδα πλουτοκρατών

και ολιγαρχών προσπαθούν να ελέγξουν τη χώρα

προς ίδιο συμφέρον. Το θεσμοθετημένο σύστημα των

ελέγχων και ισορροπιών το οποίο προστατεύει τη χώρα

από την ολιγαρχία και τη μοναρχία έχει εξουδετερωθεί.

Ο Πρόεδρος κάνει πράγματα που είναι αδιανόητα στην

προσπάθεια να φέρει τη χώρα στα μέτρα του, έχει κηρύξει

πόλεμο στον ελεύθερο τύπο, στα Πανεπιστήμια,

στον Πρόεδρο της Κεντρικής Τράπεζας, τον οποίο

έχει διορίσει και αγνοεί επιδεικτικά τις αποφάσεις

του Ανωτάτου Δικαστηρίου, το οποίο έχει εν πολλοίς

διαμορφώσει από την πρώτη του θητεία.

Ο πόλεμος εναντίον των Πανεπιστημίων για υποταγή

στις απαιτήσεις του κύριου Τrump για μια πιο

συντηρητική πολιτική έρχεται σε σύγκρουση με την

ακαδημαϊκή ελευθερία, η οποία χαίρει μεγάλης εκτί-

μησης στις ΗΠΑ. Είναι δημοφιλής όμως μεταξύ των

εργατών μπλε κολάρου, γιατί νιώθουν ότι η ζωή

τούς προσπερνά. Αν συνεχιστεί θα έχει σημαντικά,

μακροχρόνια, αρνητικά αποτελέσματα γιατί θα χαθεί

η υπεροχή των ΗΠΑ σε θέματα τεχνολογίας, έρευνας

και ανάπτυξης και μακροχρόνια θα πληγεί η οικονομία

και η ευημερία της χώρας.

Όλες αυτές οι πράξεις είναι προς στο συμφέρον των

ολιγαρχών και αυτών που θέλουν ένα μικρότερο

και πιο αδύνατο κράτος. Επίσης ικανοποιεί το περί

δικαίου αίσθημα των μελών της εργατικής τάξης των

ανθρώπων χωρίς ανώτερη μόρφωση που νιώθουν

ότι έχουν παραμεληθεί από την άρχουσα τάξη. Είναι

η ίδια τάξη ανθρώπων που υποστηρίζουν ακροδεξιά

και φασιστικά κόμματα στην Ευρώπη.

Οι πράξεις του κυρίου Trump παραπέμπουν σε «ὕβριν»

παρουσιάζει δηλαδή συμπεριφορά με την οποία επιχειρεί

να υπερβεί τη θνητή φύση του και να εξομοιωθεί

με τους θεούς, με συνέπεια την προσβολή και

τον εξοργισμό τους. Η βίαια, αυθάδης και αλαζονική

αυτή στάση/συμπεριφορά, που αποτελούσε για τον

αρχαίο ελληνικό κόσμο παραβίαση της ηθικής τάξης

και απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας

και γενικότερα της τάξης του κόσμου, πίστευαν ότι,

επαναλαμβανόμενη και μάλιστα μετά από προειδοποιήσεις

των ίδιων των θεών, οδηγεί τελικά στην πτώση

και καταστροφή του υβριστού. Η Ύβρις επιφέρει τη

Νέμεσι η οποία επαναφέρει τα πράγματα στη σωστή

τάξη, αφαιρώντας τα «εύσημα» που με αθέμιτα και

άνομα μέσα αποκτήθηκαν. Ο λαός, πολύ σοφά λέγει

ότι «όλα εδώ πληρώνονται». Το μέτρο είναι μια βασική

αρετή και πυξίδα στην ιδιωτική και τη δημόσια σφαίρα.

Ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΌΣ ΕΚΒΙΑΣΜΌΣ

ΤΟΥ TRUMP

Μια από τις βασικές επιλογές οικονομικής πολιτικής

του Κυρίου Trump είναι ο εκβιασμός χωρών να ακολουθήσουν

τις επιθυμίες του είναι η επιβολή δασμών

στις εισαγωγές προϊόντων. Οι δασμοί δεν λειτουργούν

προστατευτικά προς την εθνική οικονομία εκτός αν

τίθενται σε εφαρμογή για μικρό χρονικό διάστημα για

να επιτρέψουν στην εθνική οικονομία να αναπτυχθεί

και να γίνει πιο ανταγωνιστική. Μακροχρόνια δεν προστατεύουν

τα εθνικά προϊόντα, επιχειρήσεις ή θέσεις

εργασίας. Οι εξωφρενικοί δασμοί που έχει ανακοινώσει

και μετά αποσύρει προσωρινά, με την εξαίρεση της

Κίνας, έχουν επιφέρει αναστάτωση στις παγκόσμιες

αγορές και έχουν πλήξει καίρια μια σημαντική ομάδα

των υποστηρικτών του, τους δισεκατομμυριούχους

επιχειρηματίες οι οποίοι παρακολουθούν τις περιουσίες

τους να μειώνονται και τις επιχειρήσεις τους να

βρίσκονται υπό πίεση. Έχουν δημιουργήσει προβλήματα

στην παγκόσμια αγορά οι οποίες θα είναι δύσκολο να

αποκατασταθούν ακόμη και αν δεν υλοποιηθούν. Έχει

χαθεί η εμπιστοσύνη και επικρατεί προβληματισμός

και αγωνία για το αύριο.

Οι πληθωριστικές πιέσεις είναι αναπόφευκτες, η

Η ΎΒΡΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

ΔΕΝ ΣΥΓΧΩΡΕΊΤΑΙ. ΟΔΗΓΕΊ

ΠΆΝΤΑ ΣΤΗ ΝΈΜΕΣΙ

ανταγωνιστικότητα θα υποχωρήσει κι άλλο, η ακρίβεια

θα διογκωθεί και τα επιτόκια δανεισμού θα αυξηθούν

όπως επίσης και το κόστος αποπληρωμής του δημοσίου

χρέους, το οποίο στην περίπτωση των ΗΠΑ, είναι

αδιανόητα μεγάλο $35,46 τρις ή 124 % του ΑΕΠ τον

Δεκέμβριο του 2024. To κόστος δανεισμού εκτιμάται

ότι θα είναι της τάξης των $0,9 τρις για το 2025 με

το μέσο επιτόκιο επί του συνολικού εμπορεύσιμου

εθνικού χρέους να είναι 3.347%.

Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν σημαντικά δημοσιονομικά

προβλήματα όπου τα ελλείμματα στον προϋπολογισμό

έχει ξεφύγει και επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος. Η

νούσιμη πολιτική της μείωσης των δαπανών και η

αύξηση των φορών θα έφερνε σε δύσκολη θέση ένα

ρεπουμπλικάνο πρόεδρο, μια και οι φόροι αποτελούν

ανάθεμα. Για αυτό ανέλαβε ο κύριος Elon Musk να

μειώσει δραστικά τον αριθμό των εργαζομένων στο

δημόσιο. Η μόνη εξουσία που παραμένει εν μέρει

ελεύθερη είναι η δικαστική και σε αυτήν στρέφονται

οι νουνεχείς Αμερικάνοι για να περισώσουν ό,τι

περισώζεται.

Οι επενδυτές προτιμούν ένα σταθερό και προβλέψιμο

περιβάλλον και το απρόβλεπτο και παράλογο των

ενεργειών του Trump έχει επιβαρύνει όλες τις διεθνείς

αγορές και τις οικονομίες αλλά περισσότερο τις

αναπτυσσόμενες οικονομίες που βρίσκονται γενικά σε

πιο ευάλωτη θέση έναντι των αναπτυγμένων καθώς

η εισροή κεφαλαίων και επενδύσεων προϋποθέτει

σταθερές και ιδανικά ασφαλείς διεθνείς σχέσεις.

Mea culpa. Από την εκλογή του κυρίου Trump και το

διαφαινόμενο ομώνυμο κυκλώνα συνεβούλευα να

προσδεθείτε, να φορέσετε τα κράνη σας, να οπλιστείτε

με υπομονή, ψυχραιμία, σύνεση και εγκαρτέρηση και

να απολαύσετε το roller coaster ride. Τέσσερα χρόνια

είναι θα περάσουν!!! Μια μικρή ικανοποίηση θα ήταν

το γεγονός ότι αυτοί που θα υποφέρουν περισσότερο

είναι αυτοί που τον στήριξαν και τον εξέλεξαν αλλά

δυστυχώς οι αποφάσεις του επηρεάζουν όλους μας.

Η τοποθέτηση αυτή εκ των πραγμάτων ήταν αφελής.

Η ελευθερία η δημοκρατία, η ελευθεροτυπία, η

ακαδημαϊκή ελευθερία, η ισονομία και η ισοπολιτεία

στις ΗΠΑ βρίσκονται υπό πραγματικό κίνδυνο. Μια

καλή φίλη με υπενθύμισε ότι κάπως έτσι ξεκίνησε

και ο Χίτλερ μέσα από εκλογές και τη στήριξη των

Γερμανών προσπάθησε να κατακτήσει τη Γη και στην

πορεία έσπειρε την καταστροφή, τον όλεθρο και τη

γενοκτονία. Ο Θεός μαζί μας.

EconomyToday 107

ΑΡΘΡΟ

ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ

ΣΕ ΚΏΔΙΚΑ:

ΔΗΜΙΟΥΡΓΏΝΤΑΣ ΜΕ ΤΗΝ

ΤΕΧΝΗΤΉ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ

Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι η πένα και

εμείς οι συγγραφείς του μέλλοντος. Ας

γράψουμε μια ιστορία που αξίζει να ειπωθεί

ΤΟΥ ΔΗΜΉΤΡΗ ΣΚΟΥΡΊΔΗ

Επικεφαλής Επιστήμονας για Έρευνα,

Καινοτομία και Τεχνολογία

Οι τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης

αποτελούν έναν αναδυόμενο

τομέα γνώσης, επιχειρηματικότητας

και καθημερινής πραγματικότητας,

με τη δυνατότητα να βελτιώσουν

ριζικά τη ζωή μας.

Η αξιοποίησή τους για τον μετασχηματισμό του

δημόσιου τομέα μπορεί να επιταχύνει τη λήψη

αποφάσεων, να αναβαθμίσει την παροχή υπηρεσιών

και να καταστήσει τις διαδικασίες πιο

αποτελεσματικές και προσβάσιμες, δίνοντάς μας

την ευκαιρία να αποκτήσουμε ένα εργαλείο που θα

αποτελεί κληρονομιά και περιουσιακό στοιχείο για

τις επόμενες γενιές.

Εξίσου σημαντική είναι και η επανεκπαίδευση του

εργατικού δυναμικού, ώστε η Τεχνητή Νοημοσύνη

να ενσωματωθεί ομαλά στην αναπτυξιακή πορεία

της χώρας και να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες

απασχόλησης.

108 EconomyToday

Προς αυτή την κατεύθυνση, η επένδυση στις

σπουδές STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική

και Μαθηματικά) είναι ζωτικής σημασίας, ενώ παράλληλα

ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας πρέπει

να συνεργαστούν με στόχο την ανάπτυξη εφαρμογών

Τεχνητής Νοημοσύνης που θα ενισχύσουν τη

συνδεσιμότητα των πολιτών με τις υπηρεσίες και

θα αυξήσουν την παραγωγικότητα.

ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΕΣ ΚΑΙ

ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ

Στο βιβλίο «The Mind’s Mirror: Risk and Reward in

the Age of AI», οι Gregory Mone και Daniela Rus

αναλύουν τις δυνατότητες, τους περιορισμούς και

τις ηθικές προκλήσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης,

προσφέροντας μια πλήρη εικόνα για τους κινδύνους

αλλά και τα πλεονεκτήματά τους. Άλλωστε, η

Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι μια ενιαία τεχνολογία,

αλλά ένα σύνολο εργαλείων που σχεδιάστηκαν

για να εκτελούν εργασίες όπως η μάθηση, η

λογική και η κατανόηση της γλώσσας.

Η πρόοδος στη μηχανική μάθηση και τα νευρωνικά

δίκτυα έχει ενισχύσει σημαντικά αυτές τις τεχνολογίες,

μεταμορφώνοντας πλήρως τις βιομηχανίες

και αυξάνοντας την αποδοτικότητα, την παραγωγικότητα

και την καινοτομία. Ωστόσο, η διάδοση της

Τεχνητής Νοημοσύνης συνοδεύεται την ίδια ώρα

ΧΩΡΊΣ

ΑΝΑΒΆΘΜΙΣΗ

ΔΕΞΙΟΤΉΤΩΝ,

Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ

ΚΙΝΔΥΝΕΎΕΙ ΝΑ

ΔΙΕΥΡΎΝΕΙ ΤΙΣ

ΑΝΙΣΌΤΗΤΕΣ ΑΝΤΊ

ΝΑ ΤΙΣ ΜΕΙΏΣΕΙ

από ανησυχίες για απώλεια θέσεων εργασίας, την

ιδιωτικότητα και τα ηθικά διλήμματα. Είναι κρίσιμο

λοιπόν όπως διασφαλιστεί μία ισορροπημένη

προσέγγιση, με τον άνθρωπο στο επίκεντρο (manin-the-loop),

ώστε η τεχνολογία να συμπληρώνει

τα ανθρώπινα πλεονεκτήματα, όπως η δημιουργικότητα

και η κριτική σκέψη.

Θα δημιουργηθεί έτσι, μία συνταγή ανάπτυξης, από

την οποία η κοινωνία θα επωφελείται μέσω της

αυτοματοποίησης καθημερινών εργασιών, ενώ

παράλληλα θα ενισχυθούν οι εργαζόμενοι με νέες

δεξιότητες.

Η ΕΠΊΔΡΑΣΗ ΤΟΥ AI

ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΆ ΕΡΓΑΣΊΑΣ

Η ικανότητα της Τεχνητής Νοημοσύνης να αυτοματοποιεί

επαναλαμβανόμενες εργασίες, επιτρέπει

την ταχύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών, τη

μείωση λαθών και τη βελτίωση της παραγωγικότητας.

Ενδεικτικά, σύμφωνα με έρευνα της Insight

Enterprises, 66% ανώτερων στελεχών σε επιχειρήσεις

ανέφερε αύξηση της παραγωγικότητας με

την εφαρμογή εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης.

Παράλληλα, μέσω της δυνατότητάς της να αναλύει

μεγάλα σύνολα δεδομένων, βελτιώνει τη

διαδικασία λήψης αποφάσεων σε τομείς όπως

τα χρηματοοικονομικά, η υγεία και η εφοδιαστική

αλυσίδα. Συγκεκριμένα, μελέτη του Statista.com

αναφέρει ότι η ανάλυση δεδομένων με τη βοήθεια

της Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί να αυξήσει την

παραγωγικότητα έως και 40%.

Επιπρόσθετα, ο Pascal Bornet – διεθνώς αναγνωρισμένος

ειδικός στην Έξυπνη Αυτοματοποίηση και

πρώην στέλεχος των McKinsey και Ernst & Young

(EY) - υπογραμμίζει στο βιβλίο IRREPLACEABLE,

ότι πέραν της αύξησης της αποδοτικότητας κατά

30%, οι επιχειρήσεις μπορούν να αναμένουν

και βελτίωση μέχρι 40% στις δυνατότητες του

ανθρώπινου δυναμικού.

Όσον αφορά τον βιομηχανικό τομέα, η προληπτική

συντήρηση μέσω Τεχνητής Νοημοσύνης μειώνει

κινδύνους και κόστος, ενώ στον τομέα της εξυπηρέτησης

πελατών, οι εξατομικευμένες πλατφόρμες

αυξάνουν την ικανοποίηση και την εμπιστοσύνη

των πελατών. Μελέτη του Παγκόσμιου Οικονομικού

Φόρουμ δείχνει ότι η υιοθέτηση της Τεχνητής

Νοημοσύνης στις ΗΠΑ μπορεί να οδηγήσει σε

ετήσια αύξηση της παραγωγικότητας κατά 2,9%.

Έχουμε δει εταιρείες όπως η Amazon, να αξιοποιούν

τη συλλογή δεδομένων για να ενδυναμώσουν

τη σχέση τους με τους καταναλωτές. Δεν θα ήταν

ενδιαφέρον εάν η αλληλεπίδρασή μας με τις δημόσιες

υπηρεσίες είχε αυτό το επίπεδο εξυπηρέτησης,

μειώνοντας τον χρόνο παροχής υπηρεσιών;

ΚΑΛΛΙΈΡΓΕΙΑ ΔΕΞΙΟΤΉΤΩΝ

ΚΑΙ ΔΙΑΦΆΝΕΙΑ

Πέραν από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα αυτών

των τεχνολογιών, εντοπίζονται και συγκεκριμένοι

κίνδυνοι οι οποίοι πρέπει να καταπολεμηθούν.

Για παράδειγμα, τα συστήματα είναι πιθανόν να

ενισχύσουν τυχόν προκαταλήψεις που υπάρχουν

στα δεδομένα που αξιοποιούν, οδηγώντας σε

μεροληπτικά και άνισα αποτελέσματα (π.χ. προσλήψεις).

Επιπρόσθετα, το γεγονός ότι η ευρεία χρήση

αυτών των τεχνολογιών απαιτεί τη συλλογή και

ανάλυση μεγάλων όγκων προσωπικών δεδομένων,

δημιουργεί ανησυχίες για την ιδιωτικότητα.

Για να μειώσουμε λοιπόν την προκατάληψη, είναι

σημαντικό να δοθεί έμφαση στην ανάγκη λογοδοσίας

και διαφάνειας, καθώς επίσης και στη

συμμόρφωση των συστημάτων με τους νόμους,

για προστασία των προσωπικών δεδομένων,

αποτρέποντας παραβιάσεις.

Επιπλέον, η ικανότητα αυτών των τεχνολογιών να

αυτοματοποιούν επαναλαμβανόμενες εργασίες

δημιουργεί την ανησυχία για απώλεια θέσεων

εργασίας και οικονομικών ανισοτήτων. Είναι λοιπόν

σημαντικό όπως προσφέρονται προγράμματα

εκπαίδευσης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων

του εργατικού δυναμικού, ώστε οι εργαζόμενοι να

μπορούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

Χρήσιμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι και τα

ευρήματα μελέτης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας

του Ρίτσμοντ, στο πλαίσιο της οποίας τονίζεται ότι

για την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του

AI, οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις στην αναβάθμιση

δεξιοτήτων και την περαιτέρω ενίσχυση

του ανθρώπινο δυναμικού, κρίνονται ως βασική

προϋπόθεση.

Αφουγκραζόμενη τις ανησυχίες και ανάγκες που

προκύπτουν, η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) θέτει

σε εφαρμογή τον Κανονισμό EU AI Act, παρέχοντας

ένα πλαίσιο για την αξιοποίηση αυτών των

τεχνολογιών, με τρόπο που δεν βλάπτει τους

ανθρώπους.

Ο περιορισμός της χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης

σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, δημιουργεί

ένα περιβάλλον όπου ο άνθρωπος έχει τον έλεγχο

και είναι υπεύθυνος για την ποιότητα, τις αποφάσεις

και τη μείωση της προκατάληψης. Ως εκ τούτου,

οι Κυβερνήσεις θα πρέπει να αξιολογήσουν

και να επανεξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο

πραγματοποιείται σήμερα η εργασία, καθώς και τις

δεξιότητες που απαιτούνται για τη μετάβαση στην

απρόσκοπτη εξυπηρέτηση. Στοιχείο που απαιτεί

αλλαγή στην κουλτούρα του εργασιακού χώρου,

επανεκπαίδευση, αναβάθμιση δεξιοτήτων και νέα

εκπαιδευτικά προγράμματα.

Ως Επικεφαλής Επιστήμονας και Πρόεδρος της

Εθνικής Επιτροπής για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI

Task Force) στην Κύπρο, πιστεύω ότι η υπόσχεση

μιας ομαλής εμπειρίας εξυπηρέτησης, με μειωμένους

κινδύνους και προκαταλήψεις, μπορεί να

συνδυαστεί με νέες θέσεις εργασίας σε τομείς

υψηλής τεχνολογίας και βιομηχανίας, καλύτερη

υγειονομική περίθαλψη και καλύτερη ισορροπία

μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Για

να το επιτύχουμε αυτό, πρέπει να αντιμετωπίσουμε

τις προκλήσεις ως ευκαιρίες και να βρούμε τρόπους

να μειώσουμε τους κινδύνους στο ελάχιστο,

χωρίς να χάσουμε την ευκαιρία για ανάπτυξη και

διαφοροποίηση της οικονομίας μας.

EconomyToday 109

ΘΕΜΑ

ΤΟ ΧΡΉΜΑ ΡΈΕΙ ΣΤΑ

ΠΟΛΥΤΕΛΉ ΑΚΊΝΗΤΑ

ΟΙ ΝΈΟΙ ΠΑΊΚΤΕΣ ΣΤΗΝ

ΑΓΟΡΆ ΤΗΣ ΚΎΠΡΟΥ

Ξένοι επενδυτές ανεβάζουν τις τιμές στα πολυτελή ακίνητα,

με τη Λεμεσό και την Πάφο να κρατούν τα σκήπτρα και τη

Λάρνακα να ανεβαίνει - Ο ΠΌΛΥΣ ΚΟΥΡΟΥΣΊΔΗΣ εξηγεί γιατί

η Κύπρος παραμένει στο ραντάρ των μεγάλων αγοραστών.

ΤΗΣ ΒΆΣΙΑΣ ΚΑΤΤΉ

110 EconomyToday

Η ΛΕΜΕΣΌΣ ΠΑΡΑΜΈΝΕΙ ΤΟ

ΕΠΊΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΟΛΥΤΕΛΟΎΣ

ΑΓΟΡΆΣ, ΜΕ ΈΡΓΑ-ΟΡΌΣΗΜΑ

ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ΠΈΝΤΕ

ΑΣΤΈΡΩΝ

Σε ρυθμούς υψηλής ζήτησης κινείται

η αγορά πολυτελών ακινήτων στην

Κύπρο, με πρωταγωνιστές κυρίως

τους ξένους επενδυτές. Από Ισραηλινούς

μέχρι και Κινέζους, το διεθνές

ενδιαφέρον για βίλες, παραθαλάσσια διαμερίσματα

και επενδυτικά projects συνεχίζει να ενισχύει τις

τιμές, κυρίως σε Λεμεσό και Πάφο, ενώ και η

Λάρνακα κερδίζει σταθερά έδαφος.

Ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Επιστημόνων

Εκτιμητών Ακινήτων,

Πόλυς Κουρουσίδης, μιλά στο

Economy Today για την εικόνα

στην αγορά πολυτελών ακινήτων

στο νησί και τις προκλήσεις

που διαμορφώνονται. Παρά τη

λήξη του Επενδυτικού Προγράμματος

και τις διεθνείς αναταράξεις,

οι επενδύσεις στα πολυτελή

ακίνητα παραμένουν, τοποθετώντας

την Κύπρο στην πρώτη γραμμή του

luxury real estate στη Μεσόγειο. Και η φήμη

της χώρας μας ως ασφαλούς και προσοδοφόρου

επενδυτικού προορισμού φαίνεται να ενισχύεται,

ιδιαίτερα εν μέσω παγκόσμιας αβεβαιότητας και

γεωπολιτικών εντάσεων.

EconomyToday 111

ΘΕΜΑ

ΣΤΟ ΡΑΝΤΆΡ ΤΩΝ ΜΕΓΆΛΩΝ

ΕΠΕΝΔΥΤΏΝ Η ΚΎΠΡΟΣ

Ερωτηθείς πώς έχει εξελιχθεί η αγορά πολυτελών

ακινήτων στην Κύπρο την τελευταία πενταετία, ο

Πόλυς Κουρουσίδης βλέπει σταθερή ανάπτυξη,

παρά τις διακυμάνσεις λόγω της πανδημίας και της

λήξης του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος.

«Το νησί εξακολουθεί να προσελκύει επενδυτές

υψηλού εισοδήματος, χάρη στη στρατηγική του

θέση, την πολιτική σταθερότητα, την ευνοϊκή

φορολογική πολιτική και την ποιότητα ζωής που

προσφέρει».

«Επιπλέον, έργα υποδομής μεγάλης κλίμακας,

όπως μαρίνες, πολυτελή resorts και βελτιωμένα

οδικά δίκτυα, προσδίδουν υπεραξία σε συγκεκριμένες

περιοχές. Ιδιαίτερα η Λεμεσός και η Πάφος

αποτελούν πλέον κόμβους πολυτελούς κατοικίας

και επενδυτικού ενδιαφέροντος. Τα τελευταία τρία

χρόνια η Λάρνακα έχει προσελκύσει επίσης μεγάλο

αριθμό ξένων επενδυτών, για χαμηλότερης,

όμως, αξίας ακίνητα».

112 EconomyToday

Η ΑΓΟΡΆ

ΑΠΑΙΤΕΊ ΠΛΈΟΝ

ΌΧΙ ΑΠΛΏΣ

ΠΟΛΥΤΈΛΕΙΑ,

ΑΛΛΆ «ΈΞΥΠΝΗ»

ΠΟΛΥΤΈΛΕΙΑ ΜΕ

ΒΙΏΣΙΜΑ ΥΛΙΚΆ

ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΉ

ΑΥΤΟΝΟΜΊΑ

ΣΤΑΘΕΡΆ ΠΡΏΤΗ Η ΛΕΜΕΣΌΣ,

ΑΝΕΒΑΊΝΕΙ ΚΑΙ Η ΛΆΡΝΑΚΑ

Η Λεμεσός διατηρεί την πρωτοκαθεδρία στην αγορά

πολυτελών ακινήτων. «Η Λεμεσός παραμένει το

επίκεντρο της πολυτελούς αγοράς, με έργα-ορόσημα

να προσφέρουν υψηλές προδιαγραφές και υπηρεσίες

πέντε αστέρων», λέει ο Πόλυς Κουρουσίδης.

«Οι τιμές σε αυτή την αγορά παραμένουν σταθερά

υψηλές και η ζήτηση για ενοικιάσεις πολυτελών

ακινήτων συνεχίζει να υπερβαίνει την προσφορά».

Η Πάφος δεν μένει πίσω. «Αξιοσημείωτη είναι

και η διαρκής παρουσία της Πάφου, όπου κάποια

συγκεκριμένα έργα είναι πολύ υψηλών προδιαγραφών

και προσελκύει αγοραστές υψηλών

εισοδημάτων. Ας μην ξεχνούμε ότι η φυσική

ομορφιά της Πάφου είναι μοναδική…»,

τονίζει ο Πρόεδρος του Συνδέσμου

Επιστημόνων Εκτιμητών Ακινήτων.

Η Λάρνακα καταγράφει αξιοσημείωτη

άνοδο, γεγονός που

δεν περνά απαρατήρητο. «Η

πρόσφατη εξέλιξη που

αφορά την ανάθεση

μελέτης για την

ανάπτυξη του λιμανιού

και της μαρίνας σε διακρατική

βάση, μέσω της Αρχής Ανάπτυξης

Λιμένων της Ελλάδας,

δείχνει σοβαρή πρόθεση για

αναβάθμιση. Σε συνδυασμό

με την προσωρινή διαχείριση

της μαρίνας από το Κυπριακό

Ινστιτούτο για τη Θάλασσα και

τη Ναυτιλία (CMMI), αναμένεται

να τονωθεί η αγορά ακινήτων, ειδικά στα

παραλιακά τεμάχια και στα έργα υψηλής αξίας που

αφορούν κατοικίες και μικτές αναπτύξεις».

ΤΙΜΈΣ ΠΏΛΗΣΗΣ

ΑΝΆ ΕΠΑΡΧΊΑ

Όπως σημειώνει ο κ. Κουρουσίδης, το κόστος

για πολυτελή κατοικία στην Κύπρο παρουσιάζει

σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάλογα με την

περιοχή και την εγγύτητα στη θάλασσα, με τις τιμές

πώλησης να κυμαίνονται:

Λεμεσός: €7.000 – €12.000 / τ.μ.

Πάφος: €6.000 – €9.000 / τ.μ.

Αμμόχωστος: €6.000 – €8.000 / τ.μ.

Λάρνακα: €5.000 – €7.000 / τ.μ.

«Σε όλες τις επαρχίες υπάρχουν όμως και έργα

εξαιρετικής αισθητικής και πολύ υψηλών προδιαγραφών

πάνω στην παραλία και οι τιμές μπορούν

να ξεπεράσουν και αυτές», επισημαίνει.

ΑΛΛΆΖΕΙ ΤΟ ΠΡΟΦΊΛ

ΤΩΝ ΞΈΝΩΝ ΑΓΟΡΑΣΤΏΝ

Η σύνθεση των αγοραστών έχει διαφοροποιηθεί

σημαντικά, μας λέει ο κ. Κουρουσίδης. «Ενώ οι

Ρώσοι και οι επενδυτές από χώρες της κεντρικής

και ανατολικής Ευρώπης κυριαρχούσαν στο

παρελθόν, σήμερα παρατηρείται έντονη παρουσία

Κινέζων, Ισραηλινών, Ευρωπαίων από το Ηνωμένο

Βασίλειο και τη Γερμανία, αλλά και πολιτών από

χώρες της Μέσης Ανατολής».

«Οι γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως ο πόλεμος

στην Ουκρανία και οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας

μείωσαν τη δυνατότητα Ρώσων υπηκόων να

αγοράσουν στην Κύπρο, είδαμε όμως μια μεγάλη

τάση από εταιρείες από Ουκρανία και Ρωσία να

μεταφέρουν την έδρα τους στην Κύπρο (όχι απαραίτητα

ρωσικές) και έφεραν τους εργαζόμενους

τους, με αποτέλεσμα την αύξηση των ενοικίων.

Η ένταση στη Μέση Ανατολή έχει οδηγήσει

στην αναζήτηση ασφαλών επενδυτικών

καταφυγίων, με την Κύπρο να προσφέρει

ένα συνδυασμό σταθερότητας

και ευκολίας στην προσβασιμότητα,

ιδίως για πολίτες

τρίτων χωρών».

ΤΟ ΑΓΚΆΘΙ ΤΗΣ

ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΊΑΣ

Η ανάγκη για μεταρρυθμίσεις στο

πολεοδομικό και θεσμικό πλαίσιο

προβληματίζει τον Πόλυ Κουρουσίδη.

Όπως τονίζει, η Κύπρος δεν

μπορεί να προσελκύσει σοβαρούς

επενδυτές εάν δεν απλοποιηθεί

σημαντικά η διαδικασία

αδειοδότησης μεγάλων έργων.

ΤΙΜΈΣ ΠΏΛΗΣΗΣ ΑΝΆ ΕΠΑΡΧΊΑ

€6.000 – €9.000 / Τ.Μ.

ΑΜΜΌΧΩΣΤΟΣ

€6.000 – €8.000 / Τ.Μ.

ΠΆΦΟΣ

ΛΆΡΝΑΚΑ

ΛΕΜΕΣΌΣ

€5.000 – €7.000 / Τ.Μ.

€7.000 – €12.000 / Τ.Μ.

«Δεν γίνεται ξένοι επενδυτές να εμπιστεύονται τη

χώρα μας, να επενδύουν εκατομμύρια ευρώ, να

δίνουν εργασία σε εκατοντάδες συμπολίτες μας

και να χρειάζονται 2 με 3 χρόνια να πάρουν τις

απαιτούμενες άδειες», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Η απλοποίηση των διαδικασιών, η ταχύτερη

έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας και η δημιουργία ενός

σταθερού, διαφανούς θεσμικού πλαισίου αποτελούν

κατά τον ίδιο θεμέλια για την ενίσχυση

της εμπιστοσύνης της διεθνούς αγοράς και την

ανάδειξη της Κύπρου ως στρατηγικού επενδυτικού

κόμβου.

Παράλληλα, επισημαίνει τη σημασία της τραπεζικής

εποπτείας, η οποία -όπως υπογραμμίζει- έχει

βελτιωθεί αισθητά: «Σε αυτόν τον τομέα έχουν

γίνει τεράστια άλματα και πλέον οι δανειοδοτήσεις

είναι πολύ προσεκτικές, κάτι που βοηθά στο να

αποφευχθούν φαινόμενα κρίσης».

ΤΟ ΣΤΟΊΧΗΜΑ

ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ

Πέρα από τις διαδικαστικές και θεσμικές προκλήσεις,

ο Πόλυς Κουρουσίδης υπογραμμίζει ότι η

ανάπτυξη πρέπει να στηρίζεται στη βιωσιμότητα

και τη διαφάνεια. Η ποιότητα των έργων, όπως

τονίζει, είναι πιο σημαντική από την ποσότητα.

ΔΕΝ ΓΊΝΕΤΑΙ ΝΑ


2 ΜΕ 3 ΧΡΌΝΙΑ

ΓΙΑ ΆΔΕΙΑ, ΌΤΑΝ

ΕΠΕΝΔΎΟΝΤΑΙ

ΕΚΑΤΟΜΜΎΡΙΑ ΚΑΙ

ΔΊΝΟΝΤΑΙ ΘΈΣΕΙΣ

ΕΡΓΑΣΊΑΣ

«Αντί για μαζική παραγωγή ακινήτων, πρέπει να

δοθεί έμφαση σε έργα που πληρούν πρότυπα

ενεργειακής απόδοσης, ψηφιακής εξυπηρέτησης

και βιώσιμης πολεοδόμησης», αναφέρει. Η αγορά,

άλλωστε, απαιτεί πλέον όχι απλώς πολυτέλεια,

αλλά «έξυπνη» πολυτέλεια - με βιώσιμα υλικά,

ενεργειακή αυτονομία και ψηφιακές λύσεις που

προσελκύουν ένα νέο προφίλ αγοραστών.

Η προσέλκυση επενδυτών που βλέπουν την Κύπρο

ως μόνιμη βάση ή στρατηγικό κόμβο εξαρτάται

από την ύπαρξη μιας σαφούς και ολιστικής στρατηγικής,

η οποία περιλαμβάνει:

• Φορολογικά κίνητρα σε επενδύσεις που

αποσκοπούν στην προσιτή στέγαση

• Υλοποίηση των έργων υποδομής

(λιμάνια, μαρίνες, γκολφ κ.τλ.)

• Κίνητρα για ανέγερση σχολείων

και νοσοκομείων

• Συνεργασία μεταξύ κράτους, Τοπικής Αυτοδιοίκησης

και επιστημονικών φορέων για παρακολούθηση

της αγοράς

«Αν δράσουμε έγκαιρα και μεθοδικά, η Κύπρος

μπορεί να εδραιωθεί ως ποιοτικός επενδυτικός

προορισμός στην αγορά ακινήτων της Ανατολικής

Μεσογείου, αποφεύγοντας τις στρεβλώσεις του

παρελθόντος», καταλήγει ο Πόλυς Κουρουσίδης.

EconomyToday 113

ΕΞΥΠΝΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

Το μέλλον της Γεωργίας με την ΚΑΠ

Τι είναι η έξυπνη γεωργία;

Η χρήση τεχνολογίας για τη βελτίωση της διαχείρισης

των αγροκτημάτων και της βιωσιμότητας.

Παραδείγματα:

• Γεωργία Ακριβείας - Drones, αισθητήρες,

και GPS για βελτιωμένη διαχείριση καλλιεργειών

• Εφαρμογές διαχείρησης αγροτημάτων -

ψηφιακά εργαλεία για την παρακολούθηση

αποδόσεων, καιρού και φυσικών πόρων.

• Αυτοματοποίηση & Ρομποτική - αυτοκινούμενα

τρακτέρ, συστήματα άρδευσης με τεχνητή νοημοσύνη

Πώς υποστηρίζει η ΚΑΠ

την Έξυπνη Γεωργία;

• Χρηματοδότηση για επενδύσεις σε σύγχρονες τεχνολογίες

• Ενίσχυση φιλικών προς το περιβάλλον λύσεων

• Χρήση δεδομένων για καλύτερες αποφάσεις

λιγότερα απόβλητα και χαμηλότερο κόστος.

Πραγματικά οφέλη για

Αγρότες και Καταναλωτές

• Μεγαλύτερη αποδοτικότητα

Λιγότερη χειρωνακτική εργασία,

περισσότερη αυτοματοποίηση

• Πιο υγιείς καλλιέργειες & ζώα

Καλύτερη παρακολούθηση και

πρόληψη ασθενειών

• Χαμηλότερο κόστος & υψηλότερα κέρδη

Βέλτιστη χρήση νερού, λιπασμάτων και πόρων

• Βιώσιμη παραγωγή τροφίμων

Μικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση,

υψηλότερη ποιότητα τροφίμων.

EU Disclaimer - Το έργο αυτό συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (αριθ.101172516).

Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση, ούτε η χορηγούσα αρχή μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνες για αυτές.

Unleash the

positive in net

zero

Responding to challenging times, developing

responsible and sustainable strategies,

business models, operations and investments.

Start your ESG journey with us.

Scan here for more

details:

©2025 KPMG Limited, a Cyprus limited liability company and a member firm of the KPMG global organization of independent member firms affiliated with KPMG

International Limited, a private English company limited by guarantee. All rights reserved.

The KPMG name and logo are trademarks used under license by the independent member firms of the KPMG global organization.

lQ gree11e11ergy

YEARS

OAOKAHPnMENEJ:

LJD& LA\WD

rlA TO l:nlTI, THN EnlXEIPHl:H KAI TA <l>OTOBO/\TAIKA nAPKA

• <l>ooTo(3oATa°lKa l:uaTriµaTa

• Cl>opTLGT&c; HAEKTpOKiv11a11c;

• "l'Ull - 0&pµava11 - AEpLaµoc;

• Ano8riKEUGl1 Ev&pyELac;

• naK&Ta TEXVLKric;

VnoaTriPLllc;

• napaywyr; HAEKTpLKric;

Ev&pyELac; ( Cl>B nap Ka)

• npoµri8ELa HAEKTPLKric;

EvepyELac; GE eµnopLKOU«; Kal

(3Loµ11xavLKOU«; nEAetTE«;

• .4LaxeipLall <l>B 'Epywv

• J\ELTOUpyia & l:UVTl'lPllGll

• MeA&Tll Av8paKLKOU

A noTun<i>µaToc;

)

• A6EL060Tl1Gll 'Epywv AnE

ECONOMY TODAY MAY 2025

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?