o - Bayer Cropscience Co.,Ltd.

ประวัติและความสําคัญ 

สถานการณการผลิตและการตลาด 

ลักษณะพฤกษศาสตรและพันธุลําไย 

การปลูกและการดูแลรักษา 

การขยายพันธุ 

การใชสารกลุมคลอเรตกระตุนการออกดอกของลําไย 

โรค แมลง ศัตรูพืชและการปองกันกําจัด 

วิทยาการหลังการเก็บเกี่ยวลําไย 

การแปรรูปลําไย 

บรรณานุกรม 

สารบัญ

ประวัติ ความสําคัญ 

นิพัฒน สุขวิบูลย 

ประวัติความเปนมา 

เมื่อศึกษาประวัติความเปนมาของลําไยในประเทศอินเดียและจีนแลว นาจะเชื่อไดวาลําไยมีถิ่น 

กําเนิดในประเทศจีนตอนใต เนื่องจากประเทศจีนปลูกลําไยกันมาหลายพันปแลว โดยปลูกกันมากบริเวณจีน 

ตอนใตแถบมณฑลฟูเกียน กวางตุง กวางสีและเสฉวน โดยมีศูนยกลางที่มณฑลฟูเกียน ความเปนมาของการ 

ปลูกลําไยในประเทศจีนนั้น ไดมีการกลาวถึงลําไยในวรรณคดีของจีนสมัยของพระเจาเช็งแทง (Cheng 

Tang) ในป พ.ศ. 1766 และมีการกลาวถึงในหนังสือรูยา (Ru Ya) เมื่อป พ.ศ. 110 แตวรรณกรรมเลมแรกที่ได 

บรรยายเกี่ยวกับลักษณะพฤกษศาสตรของลําไยไว คือหนังสือ Nam Fong Taol Yuk Chang ซึ่งเขียนโดยพระ 

ของเมือง State Chi Ham โดยหนังสือเลมนี้ไดกลาวไววาลําไยปลูกอยูทางตอนใตของประเทศจีนและเรียกวา 

Lugan ลําไยเปนไมสูงประมาณ 10- 20 ฟุต มีลักษณะคลายตนลิ้นจี่ แตใบเล็กกวา ผลสุกและเก็บไดภายใน 7 

เดือน ผลมีสีเขียวอมเหลือง ผิวเรียบ แตคอยๆมีสะเก็ดขึ้นทีละนอยเมื่อสุก ติดผลประมาณ 20-30 ผลตอชอ 

ผลมีรูปรางกลมขนาดเทาลูกหิน เนื้อสีขาวและมีรสหวานเหมือนน้ําผึ้ง 

นอกจากนี้หนังสือชื่อ Ben Chao Kang Mu ที่เขียนโดย Li Shi Chum ไดกลาวถึงสรรพคุณของลําไย 

ที่ใชเปนยา สวน George Weid Man Groff ไดกลาวไววา ลําไยและลิ้นจี่เปนไมที่ไดรับการยกยองในหมูคน 

จีน จนถึงกับมีนักประพันธจีนบางทานไดเอาชื่อไปแตงเปนบทเพลงหรือโคลงกลอน ซึ่งแสดงใหเห็นถึง 

ความสําคัญของไมผลทั้งสองชนิดนี้ตอชีวิตความเปนอยูของชาวจีนในสมัยกอน ตอมาในป พ.ศ. 1585 มี 

นักทองเที่ยวชาวยุโรปไดเดินทางไปยังประเทศจีนและไดรายงานถึงลําไยและลิ้นจี่ ซึ่งเปนเวลา 71 ป 

ภายหลังที่ไดพบเสนทางเดินทะเลไปยังประเทศจีนเมื่อปพ.ศ. 1514 ตั้งแตนั้นมาทั้งลิ้นจี่และลําไยก็ไดเปนที่ 

สนใจของนักพฤกษศาสตรและชาวสวนทางตะวันตกโดยทั่วไป จากประเทศจีนซึ่งถือวาเปนแหลงกําเนิด 

ลําไยไดแพรกระจายจากประเทศจีนสูอินเดีย ศรีลังกา พมา ฟลิปปนส ยุโรป สหรัฐอเมริกา (มลรัฐฮาวายและ 

ฟลอริดา) ออสเตรเลีย (มลรัฐควีนสแลนด) หมูเกาะอินเดียตะวันตกและหมูเกาะมาดากัสกา 

สําหรับประเทศไทยนั้นสันนิษฐานวาลําไยไดแพรกระจายพันธุมาจากประเทศจีนตอนใต โดยตาม 

ปาในเขตจังหวัดเชียงใหมและเชียงรายมีลําไยพื้นเมืองขึ้นอยูทั่วไป จนกระทั้งป พ.ศ. 2439 ไดมีชาวจีนคน 

หนึ่งนํากิ่งตอนลําไยกะโหลก จํานวน 5 ตนมาจากประเทศจีน มาถวายพระชายาเจาดารารัศมีชายาของ 

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว รัชกาลที่ 5 แหงกรุงรัตนโกสินทร ซึ่งเจาดารารัศมีแบงไวปลูกที่ 

กรุงเทพ 2 ตนและมอบที่เหลือใหนองชายคือเจานอยตั๋น ณ เชียงใหม นําไปปลูกไวที่บานทาขี้เหล็ก ตําบล 

สบขา อําเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม หลังจากก็ไดมีชาวจีนนํากิ่งตอนลําไยจากตรอกจันทร 

กรุงเทพมหานคร มาปลูกที่ตําบลบวกครก อําเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม ซึ่งไดขยายพันธุไปปลูกทั่วไปใน 

จังหวัดเชียงใหมและจังหวัดใกลเคียง เชน ลําพูน เชียงราย และลําปาง

แหลงปลูก 

แหลงปลูกลําไยที่สําคัญคือจังหวัดภาคเหนือตอนบนไดแก เชียงใหม ลําพูน และเชียงราย คิดเปน 

รอยละ 33.4 32.6 และ 10.6 ของพื้นที่ปลูกทั้งประเทศตามลําดับ นอกจากนั้นก็ยังมีปลูกในจังหวัดอื่นๆ เชน 

พะเยา ลําปาง นาน ตาก กําแพงเพชร เลย และจันทบุรี เปนตน สําหรับในจังหวัดเชียงใหมและลําพูนนั้น 

บริเวณที ่ปลูกลําไยที่หนาแนนไดแกบริเวณติดกับแมน้ําปง แมน้ํากวง แมน้ําทา และแมน้ําลี้ 

ความสําคัญ 

เนื่องจากประเทศไทยเปนประเทศที่ผลิตและสงออกลําไยเปนอันดับหนึ่งของโลก ในป 2544 

กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงพาณิชย และกระทรวงอุตสาหกรรม จึงไดกําหนดใหลําไยเปนพืช 

หนึ่งในพืชแชมเปยน (product champion) และกําหนดแผนยุทธศาสตรลําไยป 2545-2549 เพื่อใหประเทศ 

ไทยรักษาความเปนผูนําในการผลิตและสงออกลําไยตอไป โดยเปาหมายการผลิตลําไยป 2545-2549 ได 

กําหนดเขตเศรษฐกิจสําหรับลําไยรวม 6 จังหวัด 30 อําเภอ 225 ตําบล ไดแกจังหวัดเชียงราย เชียงใหม พะเยา 

ลําพูน จันทบุรีและเลย โดยใหรักษาระดับพื้นที่ปลูกทั้งประเทศไวที่ 650,000 ไร สามารถเพิ่มผลผลิตลําไย 

สดจาก 338,000 ตันในป 2545 เปน 427,000 ตันในป 2549 ผลผลิตตอไรเพิ่มจาก 834 กิโลกรัมตอไรในป 

2545 เปน 1,000 กิโลกรัมตอไร การบริโภคภายในประเทศเพิ่มจาก 90,000 ตันในป 2545 เปน 112,000 ตัน 

ในป 2549 และสามารถเพิ่มการสงออกจาก 248,000 ตันในป 2545 เปน 315,000 ตัน ในป 2549 

ลําไยในภาษาจีนกลางเรียกวา “หลงเยี่ยน” แปลวาตามังกร ซึ่งชาวจีนถือวาเนื้อลําไยเปนยาที่สําคัญ 

ชนิดหนึ่ง มีสรรพคุณบํารุงเลือด หัวใจและมาม ชวยชลอความชราและตอตานมะเร็ง เนื้อลําไยสด 100 กรัม 

มีคุณคาทางโภชนาการคือ พลังงาน 109 แคลอรี ความชื้น 72.4% โปรตีน 1 กรัม ไขมัน 0.5 กรัม 

คารโบไฮเดรต 25.2 กรัม เสนใย 0.4 กรัม แคลเซียม 2 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 6 มิลลิกรัม เหล็ก 0.3 มิลลิกรัม 

วิตามินเอ 28 I.U. วิตามินB1 0.04 มิลลิกรัม วิตามิน B2 0.07 มิลลิกรัม ไนอาซิน 0.6 มิลลิกรัม วิตามินซี 8 

มิลลิกรัม นอกจากสารอาหารดังกลาวแลว เนื้อลําไยสดมีน้ําตาล 3 ชนิด คือ กลูโคส ฟรุกโตส และซูโคส

ตารางที่ 1 สวนประกอบของเนื้อลําไยสดและเนื้อลําไยอบแหง 

สวนประกอบ หนวย เนื้อลําไยสด เนื้อลําไยอบแหง 

ความชื้น % 81.10 17.80 

ไขมัน % 0.11 0.40 

เสนใย % 0.28 1.60 

โปรตีน % 0.97 4.60 

เถา % 0.56 2.86 

คารโบไฮเดรต % 16.98 72.70 

พลังงานความรอน กิโลกรัม/100 กรัม 72.79 311.80 

แคลเซียม มิลลิกรัม/100 กรัม 5.70 27.70 

เหล็ก มิลลิกรัม/100 กรัม 0.35 2.39 

ฟอสฟอรัส มิลลิกรัม/100 กรัม 35.30 159.50 

วิตามินซี มิลลิกรัม/100 กรัม 69.20 137.80 

โซเดียม มิลลิกรัม/100 กรัม - 4.50 

โพแทสเซียม มิลลิกรัม/100 กรัม - 2012.00 

ไนอาซีน มิลลิกรัม/100 กรัม - 3.03 

กรดแพนโทธินิค มิลลิกรัม/100 กรัม - 0.57 

วิตามินบี 2 มิลลิกรัม/100 กรัม - 0.375

สถานการณการผลิตและการตลาด 


สภาพการผลิต 

การผลิตในประเทศไทย 

พื้นที่ปลูกลําไยของประเทศไทยเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่องตั้งแตป 2537 เปนตนมา เนื่องจากรัฐบาล 

สนับสนุนใหมีการปรับโครงสรางและระบบการผลิตการเกษตร ซึ่งทําใหเกษตรกรหันมาปลูกลําไยทดแทน 

นาขาวเพราะใหผลตอบแทนสูงกวา ประกอบกับประสบความสําเร็จในการใชสารโพแทสเซียมคลอเรตและ 

โซเดียมคลอเรตกระตุนใหลําไยออกดอกติดผลทั้งในฤดูและนอกฤดู จึงทําใหพื้นที่ปลูกลําไยกระจายเพิ่มขึ้น 

อยางรวดเร็ว โดยพื้นที่ปลูกลําไยทั่วประเทศในป 2543 มีทั้งสิ้น 696,503 ไร โดยเปนพื้นที่ปลูกลําไยที่ให 

ผลผลิตแลว 361,744 ไรและยังไมใหผลผลิต 334,759 ไร (ตารางที่ 2) เปนพื้นที่ปลูกในภาคเหนือสูงสุดคือ 

595,218 ไร (ตารางที่ 3) ปลูกมากที่สุดในจังหวัดเชียงใหม ลําพูนและเชียงราย คิดเปนรอยละ 81.6 ของพื้นที่ 

ปลูกทั้งประเทศ (ตารางที่ 4) พันธุที่เกษตรกรนิยมปลูกมากที่สุดคือ พันธุดอ คิดเปนรอยละ 80.2 ของพื้นที่ 

ปลูกทั้งหมด เนื่องจากเปนพันธุเบาเก็บเกี่ยวผลผลิตไดกอนพันธุอื่นและออกดอกติดผลคอนขางสม่ําเสมอ 

ทุกป ตลอดจนเปนที่ตองการของตลาดทั้งในและตางประเทศ รองมาคือพันธุแหว สีชมพู เบี้ยวเขียว และ 

พันธุอื่นๆ เชน แดงหรือเพชรสาคร คิดเปนรอยละ 6.3, 6.2, 4.5 และ 2.7 ของพื้นที่ปลูกทั้งหมดตามลําดับ 

(ตารางที่ 5) 

ตารางที่ 2 พื้นที่ปลูก ผลผลิตเฉลี่ย ผลผลิตรวมและราคาจําหนายลําไยในป 2541-2543 

ป 

พื้นที่ปลูก (ไร) 

ที่ใหผล ที่ไมใหผล รวม 

ผลผลิตเฉลี่ย 

(กก./ไร) 

ผลผลิตรวม 

(ตัน) 

ราคา 

(บาท/กก.) 

2541 159,642 415,885 575,527 112 17,964 61.18 

2542 266,502 349,453 615,955 796 212,240 28.41 

2543 361,744 334,759 696,503 1,035 374,460 20.24 

ที่มา : กรมสงเสริมการเกษตร 2543

ตารางที่ 3 พื้นที่ปลูก ผลผลิตเฉลี่ย ผลผลิตรวมและราคาจําหนายลําไยของภาคตางๆในป 2543 


ภาค ที่ใหผล ที่ไมใหผล รวม 



ผลผลิต 

รวม 

(ตัน) 

ราคา 


เหนือ 323,939 271,279 595,218 1,013 328,305 17.02 

ตะวันออกเฉียงเหนือ 22,461 46,948 69,409 889 19,969 21.39 

กลาง 99 118 217 507 50 37.50 

ตะวันออก 11,445 10,089 21,534 1,788 20,467 28.68 

ตะวันตก 3,635 5,655 9,290 1,465 5,324 29.36 

ใต 165 670 835 2,089 345 71.82 

รวม 361,744 334,759 696,503 1,035 374,460 20.24 

ที่มา : กรมสงเสริมการเกษตร 2543 

ตารางที่ 4 พื้นที่ปลูก ผลผลิตเฉลี่ย ผลผลิตรวมและราคาจําหนายลําไยของจังหวัดที่สําคัญในป 2543 

จังหวัด 






(ตัน) 

ราคา 


เชียงใหม 119,514 59,608 179,122 879 105,087 18.88 

ลําพูน 94,167 107,939 202,106 981 92,382 18.50 

เชียงราย 38,274 32,521 70,795 1,012 38,720 16.08 

พะเยา 17,043 20,875 37,918 841 14,339 13.13 

นาน 13,921 9,241 23,162 1,879 26,155 12.29 

จันทบุรี 10,737 9,420 20,157 1,795 19,274 28.75 

เลย 7,770 13,052 20,822 974 7,564 19.56 

ที่มา : กรมสงเสริมการเกษตร 2543

ตารางที่ 5 พื้นที่ปลูก ผลผลิตเฉลี่ย ผลผลิตรวมและราคาจําหนายของลําไยพันธุตางๆในป 2543 

พันธุ 






(ตัน) 

ราคา 


ดอ 307,637 301,931 609,568 1,021 314,141 20.56 

แหว 15,111 6,015 21,126 1,229 18,570 17.55 

สีชมพู 17,479 12,227 29,706 1,207 21,089 20.92 

เบี้ยวเขียว 12,106 4,567 16,673 968 11,714 19.15 

อื่นๆ 9,361 9,839 19,200 951 8,905 21.22 

ที่มา : กรมสงเสริมการเกษตร 2543 

ลําไยเปนไมผลที่ตองการอุณหภูมิต่ําระดับหนึ่งที่กระตุนใหเกิดดอก มักออกดอกติดผลมากและ 

นอยเวนปหรือเวนสองป ขึ้นอยูกับสภาพภูมิอากาศ อายุ และความสมบูรณของตน ตลอดจนการจัดการสวน 

ของเกษตรกร ดังนั้นปริมาณผลผลิตลําไยรวมทั้งประเทศจึงแปรปรวนในแตละป สําหรับผลผลิตลําไยสดทั้ง 

ประเทศในป 2541, 2542 และ 2543 เทากับ 33,771 142,553 และ 358,420 ตัน ตามลําดับ สาเหตุที่ผลผลิต 

ลําไยในป 2541 และ 2542 ลดลงอยางมากก็เนื่องจากประสบกับปรากฏการณเอลนิโนและลานินนา ทําให 

สภาพภูมิอากาศไมเหมาะสมตอการออกดอกและติดผล ในป 2544 ผลผลิตลําไยทั้งประเทศรวม 227,800 

ตัน จังหวัดที่มีผลผลิตสูงสุดไดแกจังหวัดเชียงใหม คิดเปนรอยละ 34.9 ของผลผลิตรวมรองลงมาคือจังหวัด 

ลําพูน เชียงราย และพะเยา คิดเปนรอยละ 33.5, 9.9 และ 4.0 ของผลผลิตรวม ตามลําดับ 

ปญหาดานการผลิตลําไยที่สําคัญคือ การขยายพื้นที่ปลูกไปสูพื้นที่ที่ไมเหมาะสม ทําใหตนทุนการ 

ผลิตสูง ผลผลิตต่ําและคุณภาพไมไดมาตรฐาน เกษตรกรยังขาดความรูความเขาใจในการจัดการสวนอยาง 

ถูกตองและเหมาะสม โดยเฉพาะการจัดการปุย-น้ํา และการใชสารกลุมคลอเรตกระตุนใหลําไยออกดอก 

นอกฤดู นอกจากนี้การผลิตลําไยในฤดูปกติสวนใหญตองอาศัยธรรมชาติเปนหลักจึงออกดอกติดผลไม 

สม่ําเสมอ ทําใหยากตอการวางแผนการผลิตหรือการตลาด

การผลิตของประเทศอื่นๆ 

แหลงปลูกลําไยที่สําคัญของโลกไดแก ไทย จีน เวียดนามและไตหวัน นอกจากนี้ก็มีปลูกบางในบาง 

มลรัฐของออสเตรเลียและสหรัฐอเมริกา ประเทศไทยมีคูแขงในตลาดโลกที่สําคัญไดแก จีน เวียดนามและ 

ไตหวัน 

นอกจากประเทศจีนเปนประเทศคูคากับไทยแลว ยังเปนประเทศคูแขงที่สําคัญที่สุดของไทยดวย ใน 

ป 2544 ประเทศจีนมีพื้นที่ปลูกลําไยมากที่สุดในโลกคือ 2,910,000 ไร มีผลผลิตรวม 608,500 ตัน แหลง 

ผลิตลําไยที่สําคัญของประเทศจีนคือ มณฑลกวางสี ซึ่งมีพื้นที่ปลูกลําไยทั้งสิ้น 1,265,000ไร และผลผลิต 

150,900 ตัน รองลงมาคือ มณฑลกวางตุง มีพื้นที่ปลูกลําไย 984,300 ไรและใหผลผลิต 346,000 ตัน มณฑลฟุ 

กเกี้ยนปลูกลําไยประมาณ 600,000 ไรและมีผลผลิต 110,400 ตัน นอกจากนี้ก็ยังมีปลูกในมณฑลอื่นๆ เชน 

มณฑลยูนาน และไฮนาน เปนตน ผลผลิตลําไยสดเฉลี่ยทั้งประเทศของประเทศจีนประมาณ 800-1,600 

กิโลกรัม/ไร เนื่องจากประเทศจีนมีพันธุลําไยจํานวนมากถึงประมาณ 400 พันธุ ดังนั้นพันธุที่ใชปลูกจึง 

แตกตางในแตละแหลง เชนพันธุที่นิยมปลูกในมณฑลกวางตุงไดแก Chuliang และ Gushan Number Two 

หรือพันธุที่ปลูกกันมากที่มณฑลฟุกเกี้ยน ไดแก Fuyan, Wulongling, Dongbi และ Chike ผลผลิตลําไยออกสู 

ตลาดในชวงปลายเดือนกรกฎาคมจนถึงเดือนตุลาคม การขยายพื้นที่ปลูกและการเพิ่มขึ้นของผลผลิตลําไย 

ของจีนจะสงผลกระทบตอการสงออกของประเทศไทยอยางแนนอน เนื่องจากจีนเปนตลาดหลักของ 

ประเทศไทย ปญหาการผลิตลําไยในประเทศจีนก็คือ ผลผลิตออกสูตลอดในชวงสั้นๆ และระบบตลาดยังไม 

สามารถกระจายผลผลิตออกจากแหลงผลิตไดดีพอ 

ประเทศไตหวันเริ่มปลูกลําไยมานานกวา 300 ปแลวโดยนําพันธุเขาจากประเทศจีน แหลงผลิตลําไย 

กระจายจากภาคกลางและภาคใตของเกาะไตหวัน โดยภาคใตของเกาะเปนแหลงผลิตลําไยที่สําคัญ ในป 

2545 ประเทศไตหวันมีพื้นที่ปลูกลําไยประมาณ 76,600 ไรและผลิตลําไยได 110,900 ตัน ซึ่งความสําคัญเปน 

อันดับสามรองจากการผลิตสมและมะมวง ตามลําดับ พันธุ ‘Fengko’ เปนพันธุลําไยที่นิยมปลูกมากที่สุดคือ 

รอยละ 95 ของผลผลิตทั้งประเทศ เพราะเปนพันธุที่ปรับตัวไดดีในแหลงผลิตตางๆ ใหผลผลิตสูงและการ 

สูญเสียความหวานบนตนชากวาพันธุอื่น สวนพันธุ อื่นๆที่ปลูกเปนการคาไดแก ‘October’, ‘Shuigon’, 

‘Chuchi Early’, ‘Puwei’, ‘Yangtaoyey’ และ ‘Hongko’ ผลผลิตเฉลี่ยทั้งประเทศประมาณ 1,500 กิโลกรัม/ 

ไร หรือประมาณ 60 กิโลกรัม/ตน ปญหาการผลิตลําไยในประเทศไตหวันไดแก การออกดอกติดผลที่ไม 

สม่ําเสมอ ขาดการควบคุมทรงพุมทําใหตนที่สูงใหญ ศัตรูลําไยที่สําคัญไดแก โรครากเนา ไรกํามะหยี่ และ 

แมลงเจาะผล นอกจากนี้ก็ยังมีขีดจํากัดของพื้นที่ทําใหไมสามารถขยายพื้นที่ปลูกไดเต็มที่ ผลผลิตลําไย 

ประมาณรอยละ 90 ใชบริโภคภายในประเทศ สวนที่เหลืออบแหงสงออกไปจําหนายยังประเทศจีน และ 

ฮองกง เปนตน 

ประเทศเวียดนามเปนประเทศหนึ่งที่มีลักษณะภูมิศาสตรและภูมิอากาศคลายคลึงกับประเทศไทย 

พื้นที่ปลูกลําไยในเวียดนามป 2544 มีประมาณ 470,000 ไร ใหผลผลิตประมาณ 620,000 ตันหรือประมาณ 

รอยละ 15 ของปริมาณผลไมที่ผลิตไดทั้งประเทศ แหลงผลิตลําไยที่สําคัญไดแก ภาคเหนือของประเทศใน

เขตที่ราบสูงจังหวัดโฟเฮียน โดยพันธุที่นิยมปลูกในบริเวณนี้คือ พันธุ Tieu Hue, Xuong Com Vang และ 

Long Nhan แหลงผลิตลําไยที่สําคัญอีกแหงหนึ่งคือ บริเวณดินดอนปากแมน้ําโขง (Mekong Delta) พันธุที่ 

นิยมปลูกคือ Long Hung Yen, Duang Phen และ Cui ในประเทศเวียดนามผลผลิตลําไยประมาณรอยละ 70 

จะใชบริโภคภายในประเทศ สวนที่เหลือประมาณรอยละ 30 สงออกไปยังประเทศจีน สิงคโปรและไตหวัน 

ในรูปลําไยสด รอยละ 70 และที่เหลือสงออกในรูปของลําไยอบแหง และลําไยกระปอง จึงนับไดวาประเทศ 

เวียดนามจะเปนประเทศคูแขงที่สําคัญของไทยในอนาคต เนื่องจากประเทศเวียดนามก็มีประเทศจีนเปน 

ตลาดสงออก และผลผลิตออกสูตลาดในชวงเวลาใกลเคียงกัน 

ออสเตรเลียเปนอีกประเทศหนึ่งที่ปลูกลําไย แหลงปลูกที่สําคัญคือ บริเวณตอนเหนือของมลรัฐ 

ควีนสแลนดและนิวเซาทเวลล พันธุที่เกษตรกรปลูกเปนการคาคือ พันธุสีชมพู แหว และเบี้ยวเขียวของ 

ประเทศไทย นอกจากนี้ก็มีพันธุโคฮาลาซึ่งเปนพันธุจากฮาวาย ผลผลิตลําไยออกสูตลาดประมาณเดือน 

กุมภาพันธหรือมีนาคม ผลผลิตสวนใหญใชบริโภคภายในประเทศ ที่เหลือก็สงออกโดยมีประเทศจีนเปน 

ลูกคาที่สําคัญ 

สภาพการตลาด 

ผลผลิตลําไยสดในแตละปใชบริโภคภายในประเทศประมาณรอยละ 26 ที่เหลือรอยละ 74 สงออก 

ในรูปลําไยสดรอยละ 48 ลําไยอบแหงรอยละ 33 ลําไยกระปองรอยละ 9 และลําไยแชแข็งรอยละ 1.5 

สําหรับปริมาณและมูลคาการสงออกแตกตางกันแตละปขึ้นกับปริมาณของผลผลิตลําไยสดในปนั้นๆ มูลคา 

รวมการสงออกลําไยสดและผลิตภัณฑของประเทศไทยป 2540, 2541, 2542 และ 2543 เทากับ 5,030 527 

2,097 และ 5,051 ลานบาท ตามลําดับ ในป 2544 ประเทศไทยสงออกลําไยสดทั้งสิ้น 101,305 ตัน คิดเปน 

มูลคา 1,910 ลานบาท ตลาดสงออกใหญที่สุดคือ ฮองกง รองมาคือ มาเลเซีย จีนและสิงคโปร ลําไยแหงมีการ 

สงออก 26,838 ตัน คิดเปนมูลคา 1,309 ลานบาท ตลาดสงออกใหญที่สุดคือ ประเทศจีน รองลงมาคือฮองกง 

เวียดนามและสิงคโปร สําหรับลําไยกระปองสงออก 8,969 ตัน มูลคา 367 ลานบาท โดยตลาดสงออกที่ 

สําคัญที่สุดคือ มาเลเซีย รองลงมาคือ สิงคโปรและสหรัฐอเมริกา สวนลําไยแชแข็งสงออกทั้งสิ้น 1,597 ตัน 

มูลคา 64 ลานบาท โดยมีสหรัฐอเมริกาเปนตลาดนําเขาที่สําคัญที่สุด รองลงมาไดแก ฝรั่งเศสและไตหวัน จึง 

อาจกลาวไดวาตลาดสงออกเกาของลําไยสดและผลิตภัณฑ คือ ฮองกง มาเลเซีย สิงคโปร สวนตลาดใหมที่ 

มีศักยภาพในการสงออกไดแก แคนาดา ฝรั่งเศส อังกฤษ และอินโดนีเซีย 

ปญหาสําคัญดานการตลาดลําไยคือ ปริมาณผลผลิตลําไยสดไมแนนอนในแตละปทําใหยากตอการ 

วางแผนการตลาด ผลผลิตลําไยสดประมาณรอยละ 70 ออกสูตลาดในชวงสั้นๆ ระหวางเดือนกรกฏาคมและ 

สิงหาคม ประกอบกับการกระจายผลผลิตสูตลาดยังไมดีพอ จึงทําใหเกินความสามารถของตลาดที่จะรองรับ 

ไดและราคาผลผลิตตกต่ํา ขาดการพัฒนาผลิตภัณฑลําไยรูปแบบใหมๆ ในเชิงพาณิชย นอกจากนี้แตละ

ประเทศซึ่งเปนผูนําเขาตั้งมาตรการที่เปนอุปสรรคตอการสงออกลําไย เชน มาตรการสุขอนามัยและ 

สุขอนามัยพืชซึ่งกําหนดไวสูงหรือมาตรการทางภาษีที่แตกตางกัน 

ตลาดภายในประเทศ 

พอคามักเปนผูกําหนดราคาในการซื้อขาย โดยรูปแบบการซื้อขายลําไยของเกษตรกรในภาคเหนือ 

ตอนบนเชน เชียงใหมและลําพูน มี 3 รูปแบบ คือ 

1. การขายแบบเหมาสวนหรือขายเขียวหรือตกเขียว เปนการซื้อขายลวงหนาโดยเกษตรกรและพอคา 

ตกลงซื้อขายกันในชวงที่ลําไยกําลังออกดอกหรือเริ่มติดผลเล็กๆ ในบางแหงมีการขายเหมาสวนในชวงที่ผล 

เริ่มแกก็ได การกําหนดราคาขึ้นกับการคาดคะเนผลผลิตของผูรับซื้อ ซึ่งเกษตรกรมักจะขายไดในราคาต่ํา 

เนื่องจากยังไมทราบภาวะตลาดและคาเก็บเกี ่ยวและบรรจุหีบหอเปนของผูรับซื้ออีกดวย เกษตรกรอาจจะ 

ขายเหมาสวนทั้งหมดหรือเปนบางสวนก็ได สวนใหญผูรับซื้อจะเปนพอคาในทองถิ่นและนําไปจําหนายตอ 

ใหพอคารวบรวมภายในจังหวัดหรือตางจังหวัด 

2. เกษตรกรเก็บขายเอง โดยเกษตรกรเปนผูเก็บลําไยเอง จากนั้นจึงนําไปจําหนายใหผูรับซื้อตามจุด 

รับซื้อตางแหลงตางๆ ดังนั้นรายไดของเกษตรกรจึงขึ้นอยูกับปริมาณผลผลิตและราคารับซื้อที่กําหนด 

ในชวงนั้นๆ 

3. การรวมกลุมกันขาย เปนการรวมกลุมของเกษตรกรผูปลูกลําไย ขายผลผลิตลําไยรวมกันใหพอคา 

เพื่อทําใหสามารถตอรองราคากับพอคาได อยางไรก็ตามการซื้อขายรูปแบบนี้มักไมคอยนิยม 

ราคาจําหนายเฉลี่ยทั้งปของลําไยสดที่เกษตรกรขายไดนั้นจะแบงออกเปน 3 เกรด คือชนิดดี ชนิด 

รอง และชนิดคละ ซึ่งราคานี้จะแปรปรวนขึ้นอยูกับผลผลิตรวมในแตละป เชนราคาเฉลี่ยของลําไยชนิดดีที่ 

เกษตรกรขายไดในป 2543, 2544 และ 2545 เทากับ 19.28, 34.50 และ 27.48 บาท/กิโลกรัมตามลําดับ 

(ตารางที่ 6) ผลผลิตในชวงเดือนมกราคมและกุมภาพันธุมีราคาจําหนายสูงสุดคือประมาณ 40-45 บาท/ 

กิโลกรัมสําหรับลําไยชนิดดี 

ในอดีตตลาดบริโภคสดเปนตลาดที่รองรับผลผลิตลําไยสวนใหญ แตเมื่อมีการขยายพื้นที่การผลิต 

ตลอดจนการสงออกและการแปรรูปลําไยมีอัตราเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่อง จึงทําใหสัดสวนของตลาดบริโภคสด 

ภายในประเทศลดลงตามลําดับ ในปจจุบันผลผลิตลําไยจะใชบริโภคภายในประเทศเพียงรอยละ 30 ที่เหลือ 

สงออกตลาดตางประเทศในรูปผลสดและผลิตภัณฑลําไย ตลาดที่เปนศูนยกลางการซื้อขายไดแก ตลาด 

ขายสงสี่มุมเมืองดานเหนือ และตลาดไท สําหรับราคาขายสงลําไยในตลาดกรุงเทพฯ

ตารางที่ 6 ราคาลําไยที่เกษตรกรขายไดระหวางป 2540-2545 

เกรด 

ราคาจําหนาย (บาท/กก.) 

2540 2541 2542 2543 2544 2545 

ดี 21.76 118.54 36.13 19.28 34.50 27.48 

รอง 16.20 75.21 27.43 14.75 26.90 19.49 

คละ 17.70 60.00 28.42 15.33 27.00 21.15 

เฉลี่ย 18.55 84.58 30.66 16.43 29.46 22.71 

ที่มา : สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร 

ตลาดสงออกตางประเทศ 

1. ลําไยสด 

ตลาดสงออกลําไยสดที่ใหญที่สุดในป 2544 คือ ฮองกง โดยประเทศไทยสงออกใหฮองกงจํานวน 

68,743 ตัน มูลคา 1,136.4 ลานบาท รองมาคือ มาเลเซีย จีนและสิงคโปร โดยสงออก 3,510 6,144 และ 

4,410 ตัน มูลคา 127.6 99.2และ 78.0 ลานบาท ตามลําดับ เปนที่นาสังเกตวาปริมาณและมูลคาสงออก 

ลําไยสดไปประเทศอินโดนีเซียลดลงจาก 387.2 ลานบาทในป 2543 เหลือเพียง 0.4 ลานบาทในป 2544 

ตารางที่ 7 ตลาดตางประเทศ ปริมาณและมูลคาการสงออกลําไยสด ป 2541-2544 

2541 2542 2543 2544 

ประเทศ 

ปริมาณ มูลคา ปริมาณ มูลคา ปริมาณ มูลคา ปริมาณ มูลคา 

(ตัน) (ลานบาท) (ตัน) (ลานบาท) (ตัน) (ลานบาท) (ตัน) (ลานบาท) 

ฮองกง 2,152 112.8 20,914 501.6 52,234 957.2 68,743 1,136.4 

อินโดนีเซีย - - 6,960 182.0 18,937 387.2 25 0.4 

สิงคโปร 6 0.2 4,864 82.4 4,735 77.6 4,410 78.0 

มาเลเซีย - - 4,915 185.2 5,734 195.2 3,510 127.6 

จีน 2 0.2 2,932 44.4 9,931 218.8 6,144 99.2 

ที่มา: กรมศุลกากร

2. ลําไยอบแหง 

ตลาดสงออกลําไยอบแหงที่สําคัญที่สุดตั้งแตป 2541 เปนตนมาไดแกประเทศจีน โดยป 2544 

ประเทศจีนนําเขาลําไยอบแหงรวมทั้งสิ้น 24,609 ตัน คิดเปนมูลคา 1,144 ลานบาท รองลงมาคือ ฮองกง 

สิงคโปร แคนาดาและมาเลเซีย คิดเปนมูลคา 64.4 22.4 และ 12 ลานบาท ตามลําดับ 

ตารางที่ 8 ตลาดตางประเทศ ปริมาณ และมูลคาการสงออกลําไยอบแหงทั้งเปลือก ป 2541-2544 

2541 2542 2543 2544 

ประเทศ ปริมาณ 

(ตัน) 

มูลคา 

(ลานบาท) 

ปริมาณ 

(ตัน) 




(ตัน) 




(ตัน) 



จีน 674 38.8 4,862 213.2 11,439 498.4 24,609 1,144.0 

ฮองกง 60 19.6 1,100 132.0 3,116 174.0 441 64.4 

สิงคโปร 38 8.8 125 30.8 241 50.8 120 22.4 

แคนาดา 3 0.8 62 9.6 34 17.3 134 12.0 

มาเลเซีย 15 2.0 34 5.2 84 3.6 599 0.3 

ที่มา: กรมศุลกากร 

3. ลําไยกระปอง 

ตลาดสงออกลําไยกระปองที่ใหญที่สุดตั้งแตป 2541 เปนตนมาไดแก ประเทศจีนจีน ป 2544 

ประเทศจีนนําเขาลําไยกระปองรวม 2,529 ตัน มูลคา 101.7 ลานบาท รองลงมาคือ ฮองกง สิงคโปร และ 

มาเลเซีย คิดเปนมูลคา 95.3 4.4 และ 4.4 ลานบาท ตามลําดับ 

ตารางที่ 9 ตลาดตางประเทศ ปริมาณ และมูลคาการสงออกลําไยกระปอง ป 2541-2544 

2541 2542 2543 2544 

ประเทศ 

ปริมาณ มูลคา ปริมาณ มูลคา ปริมาณ มูลคา ปริมาณ มูลคา 

(ตัน) (ลานบาท) (ตัน) (ลานบาท) (ตัน) (ลานบาท) (ตัน) (ลานบาท) 

มาเลเซีย 1,036 36.9 2,804 123.8 3,992 132.5 2,325 95.3 

สิงคโปร 1,179 67.4 2,442 133.6 3,905 158.9 2,529 101.7 

ฮองกง 678 43.0 184 11.2 58.6 3.0 85.6 4.4 

ฝรั่งเศส 121 9.1 247 13.5 221.7 11.2 104.6 4.4 


4. ลําไยแชแข็ง 

ในป 2544 ตลาดสงออกลําไยแชแข็งที่ใหญที่สุดคือ สหรัฐอเมริกา โดยสงออกทั้งสิ้น 759 ตัน มูลคา 

34.2 ลานบาท รองลงมาคือ ฝรั่งเศส (8.6 ลานบาท) ฮองกง (3.2 ลานบาท) ออสเตรเลีย (2.1 ลานบาท) และ 

ไตหวัน (1.4 ลานบาท) 

ตารางที่ 10 ตลาดตางประเทศ ปริมาณ และมูลคาการสงออกลําไยแชแข็ง ป 2541-2544 

2541 2542 2543 2544 

ประเทศ ปริมาณ 

(ตัน) 




(ตัน) 




(ตัน) 




(ตัน) 



สหรัฐอเมริกา 63 4.7 527 30.1 1,479 62.8 759 34.2 

ฮองกง 58 2.0 26 0.8 1,861 34.1 293 3.2 

ฝรั่งเศส 37 5.6 120 6.5 124 6.6 150 8.6 

ไตหวัน 12 0.4 37 0.9 94.9 1.2 45 1.4 

ออสเตรเลีย 0.3 0.02 24 5.0 46.8 2.0 34 2.1 


ลําไยอายุ 100 ป 

สวนลําไย 

ผลลําไย

พันธุลําไย 

ดอ 

ลําไยเถา 

พวงทอง 

เบี้ยวเขียว 

สายน้ําผึ้ง 

สีชมพู 

แหว

ลักษณะพฤกษศาสตรและพันธุลําไย 


มนตรี ทศานนท 

ลําไยเปนไมผลเขตรอนและกึ่งรอนที่มีลักษณะบางอยางคลายลิ้นจี่และเงาะ อยูในวงศ (order) 

Sapindaceae สกุล (family) Sapindaceae หรือ Soapberry ซึ่งมีพืชที่อยูในวงศนี้ถึง 130 สกุล (genus) 

ประมาณ 1,100 ชนิด (species) เดิมลําไยมีชื่อวิทยาศาสตรวา Euphoria longana Lamk. และตอมาได 

เปลี่ยนเปน Dimocarpus longan Lour. พืชที่อยูวงศเดียวกับลําไยไดแก ลําไยเถา (Dimocarpus longan var. 

obtusus Leenth.), เงาะ (Nephelium lappaceum Linn.), คอแลน (N. hypoleucum Kurz.), เงาะขนสั้น (N. 

Matabile Bl.), เงาะดิเรก (N. malaiense Bl.), คอแลนนครราชสีมา (Xerospermum intermedium Radlk.) และ 

ลําไยปา (Paranephelium longifoliolatum Lec.) 

ลักษณะพฤกษศาสตร 

ลําตน 

ลําไยเปนไมยืนตนทรงพุมแผกวาง มีขนาดกลางจนถึงขนาดใหญ ตนที่ปลูกจากเมล็ดมีลําตนสูงตรง 

เมื่อปลูกจากกิ่งตอนมีทรงพุมแผกวาง เจริญเติบโตเต็มที่จะสูง 10-12 เมตร เปลือกลําตนสีน้ําตาล หรือสีเทา 

ปนน้ําตาล แตกเปนสะเก็ดและรองขรุขระ กิ่งกลมและเนื้อไมมักเปราะทําใหกิ่งหักงาย 

ใบ 

ใบลําไยเปนใบรวม ที่มีใบยอยอยูบนกานใบรวมกัน (pinnately compound leaves) จํานวน 3-5 คู กาน 

ใบรวมยาวประมาณ 20-30 เซนติเมตร ใบยอยจัดเรียงตัวในลักษณะตรงขามหรือแบบสลับกัน กานใบยอย 

ยาว 4-6 เซนติเมตร ใบยอยเปนรูปรีหรือรูปหอก ใบกวาง 3-6 เซนติเมตรและยาว 10-15 เซนติเมตร ขอบใบ 

เรียบไมมีหยักและไมมวน ใบเรียบหรือเปนคลื่นเล็กนอย ปลายใบมักแหลมและฐานใบคอนขางปาน 

ดานหลังใบมีสีเขียวเขมเปนมันมากกวาดานทองใบ เสนแขนงแตกจากเสนกลางใบและเห็นไดชัดเจน 

ชอดอก 

ลําไยออกดอกที่ปลายยอดที่เจริญเติบโตเต็มที่แลว โดยเปลี่ยนจากตาใบเปนตาดอก แตบางครั้งชอ 

ดอกก็อาจเกิดจากตาดานขางของกิ่งก็ได ตั้งแตเริ่มเห็นชอดอกดวยตาเปลาจนกานชอดอกพัฒนาจนยาว 

เต็มที่ใชเวลาประมาณ 45-50 วัน ขึ้นกับพันธุและสภาพแวดลอมโดยเฉพาะอุณหภูมิ โดยชวงที่มีอากาศหนาว 

เย็นชอดอกจะพัฒนาชากวาชวงที่มีอุณหภูมิอุนหรือสูงขื้น ชอดอกของลําไยเปนแบบ compound dichasia ที่

จัดเรียงดอกแบบ panicle กลาวคือ แตกกานดอกแขนงออกไปจากกานที่หนึ่งและแตละกานยอยนั้นแตก 

แขนงตออีกครั้ง ชอดอกยาว 15 –50 เซนติเมตร ในแตละชอดอกมีทั้งดอกสมบูรณเพศและดอกไมสมบูรณ 

เพศ แตละชอดอกมีดอกประมาณ 3,000 ดอกขึ้นกับพันธุและสภาพแวดลอม 

ดอก 

ดอกมีสีครีมและเสนผาศูนยกลาง 6-8 มิลลิเมตร กานดอกยาว 1-2 มิลลิเมตร กลีบดอกมี 5 กลีบบาง 

เรียวเล็ก สีขาวหมนและเรียงตัวเยื้องกัน กลีบรองดอกมี 5 กลีบเชนกัน สีเขียวปนน้ําตาล หนาและแข็ง ขนาด 

กวางกวากลีบดอก 3-5 เทา ที่ฐานของกลีบรองดอกมีตอมน้ําหวาน ดอกลําไยแบงออกได 3 ชนิดคือ 

1. ดอกตัวผู (staminate flower) มีเกสรตัวผู 6-8 อัน เรียงเปนชั้นเดียวอยูบนจานรองดอกที่มีสี 

น้ําตาลออนและมีลักษณะอุมน้ํา กานเกสรตัวผู (filament) มีขน สีขาวขุน ยาวประมาณ 3 มิลลิเมตร อับเกสร 

ตัวผู (anther) มีสีเหลืองออน กวางประมาณ 1 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 1.5 มิลลิเมตร มี 2 หยักและปริแตก 

ตามยาวปลดปลอยละอองเกสรตัวผู (pollen grain) ออกมาในชวงบาย ละอองเกสรตัวผูที่แตกออกมานั้นมีสี 

เหลืองออน รูปยาวรี เปลี่ยนเปนรูปสามเหลี่ยมหรือกลมรีเมื่อเพาะเลี้ยงในอาหารเหลวหรืองอกบนยอดเกสร 

ตัวเมีย ละอองเกสรตัวผูมีเสนผาศูนยกลางประมาณ 27-30 µm มี 3 ขั้ว แตทอละอองเกสรตัวผูมักงอกมาจาก 

ขั้วเดียวเทานั้น 

2. ดอกกระเทยที่ทําหนาที่เปนดอกตัวเมีย หรือดอกตัวเมีย (pistillate flower) เปนดอกที่เกสรตัวเมีย 

พัฒนาจนสมบูรณและเห็นไดชัด ประกอบดวยรังไขที่มีขนปกคลุม มีเสนผาศูนยกลาง 2-2.5 มิลลิเมตร ตั้งอยู 

ตรงกลางของจานรองดอก รังไขมี 2 พู (bicarpellate) และแตละพูมีไข (ovule) จํานวน 1 ใบ แตเพียงพูเดียว 

เทานั้นที่พัฒนาตอไปเปนผลลําไย สวนอีกพูหนึ่งจะคอยๆ แหงฝอและรวงหลนไป แตบางครั้งอาจพบไขใน 

ทั้ง 2 พูพัฒนาเปนผลได กานเกสรตัวเมีย (style) ยาว 4-5 มิลลิเมตร ปลายยอดเกสรตัวเมีย (stigma) แยกเปน 

2 แฉก และมีน้ําหวานที่จานรองดอกเมื่อดอกบานเต็มที่หรือพรอมรับละอองเกสร ซึ่งมักจะเปนในชวงเชาตรู 

ในดอกชนิดนี้ยังมีเกสรตัวผูที่มีกานเกสรสั้นๆ จํานวน 6-8 อัน ลอมรอบรังไข แตอับเกสรตัวผูมักเปนหมัน 

คือไมปริแตกหรือไมมีละอองเกสรตัวผูและคอยๆ แหงตายหลังจากดอกบาน 

3. ดอกกระเทยที่ทําหนาที่เปนดอกตัวผู (hermaphrodite flower) มีลักษณะคลายคลึงกับดอก 

กระเทยที่ทําหนาที่เปนดอกตัวเมียมาก แตดอกชนิดนี้มีอับเกสรตัวผูที่ไมเปนหมันและผลิตละอองเกสรตัวผู 

ที่สมบูรณเชนเดียวกับดอกตัวผู มักไมคอยพบดอกชนิดนี้ในสภาพธรรมชาติ 

โดยทั่วไปชอดอกมักมีจํานวนดอกตัวผูมากกวาดอกตัวเมีย แตสัดสวนของเพศดอกทั้งสองชนิดนี้ 

ผันแปรมากระหวางชอดอก ในตนเดียวกันหรือตางตนกัน นอกจากนี้สัดสวนเพศดอกยังแตกตางกันตาม 

พันธุและสภาพแวดลอม เชน อุณหภูมิหรือความชื้น การบานของดอกตัวผูและดอกตัวเมียในชอดอกเดียวกัน 

ก็ไมพรอมกัน ลําดับการบานของดอกอาจเปนดอกตัวผูเริ่มบานกอนและตามดวยดอกตัวเมียหรือดอกตัวเมีย 

เริ่มบานกอนและดอกตัวผูบานตอมา โดยจะมีชวงเวลาที่ดอกทั้งสองชนิดนี้บานเลื่อมกันอยู สําหรับปจจัยที่ 

ควบคุมรูปแบบการบานของดอกลําไยแตละชนิดนั้นยังไมสามารถระบุไดชัดเจน

ผล 

ผลลําไยเปนผลเดี่ยว จากเริ่มติดผลจนเก็บเกี่ยวผลไดใชเวลาพัฒนาประมาณ 4-6 เดือนขึ้นกับพันธุ 

และสภาพแวดลอม เชนหากมีอุณหภูมิต่ําจะทําใหอัตราการพัฒนาของผลต่ํา เปนตน ผลลําไยมีรูปราง 

คอนขางกลมหรือกลมแปน ขนาดของผลแตกตางกัน เปลือกผลเจริญมาจากผนังรังไขและเริ่มพัฒนาไป 

พรอมๆกับเมล็ด ตอมาเมล็ดหยุดการพัฒนาแตเปลือกผลยังมีการพัฒนาตอตอจนเก็บเกี่ยวผลได เปลือกผลสี 

เหลืองปนน้ําตาลหรือน้ําตาลแดง แตบางพันธุเชน เบี้ยวเขียวอาจมีสีเขียวปน เปลือกผลอาจเปนตุมหรือ 

คอนขางเรียบ เนื้อของลําไย (aril) พัฒนามาจากเนื้อเยื่อรอบๆ กานของเมล็ด (funiculus) ขึ้นมาโอบจนรอบ 

เมล็ด เนื้อลําไยสีขาวขุนหรือสีชมพูเรื่อๆแตกตางกันตามพันธุ 

เมล็ด 

ลักษณะกลมหรือกลมแบน เปลือกเมล็ดสีน้ําตาลเขมหรือสีดํา เปนมัน สวนที่ติดกับขั้วเมล็ดมี 

วงกลมสีขาว ทําใหดูคลายกับลูกนัยนตาและเปนที่มาของคําวา ตามังกร ขนาดเมล็ดตางกันตามพันธุ 

ลักษณะประจําพันธุ 

พันธุลําไยในประเทศไทยมีลักษณะตางๆที่ความแตกตางกัน ลักษณะที่อาจใชในการจําแนกพันธุ 

ลําไยไดแก ขนาดและสีของใบ ลักษณะรูปรางของผล และสีเนื้อ (ตารางที่ 11) โดยพันธุลําไยที่ปลูกกัน 

ไดแก 

ดอหรืออีดอ 

เปนพันธุที่เจริญเติบโตไดดี ทนแลงและทนน้ําไดดีปานกลาง ทรงพุมกวางพอสมควร ลําตนแข็งแรง 

กิ่งไมฉีกหักงาย เปลือกลําตนสีน้ําตาลปนแดง เปนลําไยพันธุเบาที่ออกดอกและเก็บเกี่ยวไดกอนพันธุอื่น 

กลาวคือ ออกดอกธันวาคมและเก็บเกี่ยวไดปลายมิถุนายนหรือกรกฎาคม เนื่องจากเก็บเกี่ยวเร็วและจําหนาย 

ไดทั้งผลสดและแปรรูปเปนลําไยกระปองและลําไยอบแหง ทําใหจําหนายไดราคาดีและชาวสวนนิยมปลูก 

มากที่สุด ใบยอยมี 3-4 คูใบ ใบแกสีเขียวเข็ม ปลายใบคอนขางแหลม ขนาดผลกวางประมาณ 2.7 เซนติเมตร 

เนื้อสีวุนและคอนขางเหนียว รสหวานปานกลาง ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ําได 20 บริกซ เมล็ดคอนขาง 

ใหญและแบนเล็กนอย ผลผลิตเฉลี่ยของเกษตรกร 793 กิโลกรัม/ไร (16 ตน/ไร) ลําไยพันธุดอสามารถแบง 

ตามสีของยอดออนได 2 ชนิด คือ 

- ดอยอดแดง เจริญเติบโตเร็ว ใบออนมีสีแดง ใบยอยกวาง 6 เซนติเมตรและยาว 20 เซนติเมตร ขอบ 

ใบเปนคลื่นและหอลงเล็กนอย ออกดอกติดผลไมคอยดี ผลกลม เปลือกผลสีน้ําตาลแก 

- ดอยอดเขียว ใบออนเปนสีเขียวออน ขนาดใบเล็กกวาดอยอดแดงเล็กนอย ขอบใบเปนคลื่นเล็กนอย 

ออกดอกติดผลคอนขางงาย ผลขนาดปานกลาง ลักษณะเบี้ยวและยกบาขางเดียว เปลือกผลมีสีเขียวปน

น้ําตาล สามารถแบงตามลักษณะของกานผลได 2 ชนิดคือ ดอกานออนซึ่งมีเปลือกผลบางและดอกานแข็งซึ่ง 

เปลือกผลหนา 

ชมพูหรือสีชมพู 

ตนสูงโปรงและแตกกิ่งกานสาขาดีพอสมควร กิ่งเปราะหักงายและไมทนแลง เปลือกลําตนมีสี 

น้ําตาลออนเปลือกลําตนสีน้ําตาลออน ใบออนสีเขียวออน ใบแกสีเขียวซีด ใบแคบคอนขางยาว ปลายใบ 

แหลม ขอบใบเรียบ ใบรวมมีใบยอย 4-5 คู ทํามุมเกือบฉากกับกานใบรวม เปนลําไยพันธุกลางที่ออกดอก 

ปลายธันวาคมถึงตนมกราคมและเก็บเกี่ยวผลกลางกรกฎาคมถึงตนสิงหาคม ผลกลมแปนและเบี้ยวเล็กนอย 

ผลขนาดใหญปานกลางกวาง 2.8 เซนติเมตร เปลือกผลหนาสีน้ําตาลออนปนเขียว เนื้อหนาปานกลาง เนื้อ 

ลอนไมเละ สีชมพูเรื่อๆและยิ่งแกยิ่งสีเขมขึ้น รสหวานหอม ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ําได 21-22 บริกซ 

เมล็ดสีน้ําตาลแกหรือดําเขม เมล็ดคอนขางเล็ก ผลผลิตเฉลี่ยของเกษตรกรประมาณ 1,000 กิโลกรัม/ไร 

น้ําหนักผลเฉลี่ย 8.9 กรัม น้ําหนักเปลือก 1.7 กรัม น้ําหนักเมล็ด 1.6 กรัม 


ลําตนมีทรงพุมคอนขางกลม เจริญเติบโตดี แตมักออนแอตอโรคพุมไมกวาด ใบรวมประกอบดวย 

ใบยอย 4 คูใบ ใบยอยกวาง 5 เซนติเมตรและยาว 16 เซนติเมตร ใบแกสีเขียวเขม ปลายใบแหลม ขอบใบ 

เรียบและเปนคลื่นเล็กนอย มักออกดอกติดผลปเวนป เปนพันธุหนักที่ออกดอกปลายมกราคมและเก็บเกี่ยว 

กลางสิงหาคมหรือตนกันยายน ความยาวชอดอก 15-30 เซนติเมตร การติดผลในชอผลคอนขางหาง ผลมี 

ลักษณะกลมแปนและเบี้ยว ผลขนาดใหญกวาง 3.0 เซนติเมตร เมื่อผลแกเต็มที่เปลือกสีเขียวอมน้ําตาล 

เปลือกหนาและเนื้อหนา เนื้อสีขาวนวล แหงกรอบและลอน รสหวานแหลม กลิ่นหอม ปริมาณของแข็งที่ 

ละลายน้ําได 22 บริกซ เมล็ดกลมสีดํา คอนขางเล็กเสนผาศูนยกลาง 1.2 เซนติเมตร ผลผลิตเฉลี่ยของ 

เกษตรกร 626 กิโลกรัม/ไร น้ําหนักผลเฉลี่ย 8.2 กรัม/ผล ลําไยพันธุเบี้ยวเขียวแบงได 2 ชนิดคือ 

-เบี้ยวเขียวกานแข็ง (เบี้ยวเขียวปาเสา) ติดผลไมดก แตผลขนาดใหญมาก ออนแอตอโรคพุมไม 

กวาด เกษตรกรไมนิยมปลูก 

-เบี้ยวเขียวกานออน (เบี้ยวเขียวเชียงใหม) ออกดอกและติดผลดี ผลขนาดใหญ 

แหวหรืออีแหว 

ทรงพุมกวาง เจริญเติบโตแตกกิ่งกานสาขาดี แตลําตนไมคอยแข็งแรง กิ่งเปราะหักงาย ทนแลงไดดี 

เปลือกลําตนเรียบสีน้ําตาลปนแดงเขียว ใบยอยจํานวน 3-4 คูใบ ใบแกสีเขียวเขม รูปรางใบหอก ปลายใบ 

เรียวแหลมและฐานใบแบบลิ่ม ขอบใบเรียบและเปนคลื่นเล็กนอย เปนลําไยพันธุหนักคือ ออกดอกปลาย 

มกราคมถึงกุมภาพันธ และเก็บเกี่ยวผลไดประมาณกลางถึงปลายสิงหาคม ความยาวชอดอก 15-30 

เซนติเมตร ผลกลมและเบี้ยว ขนาดผลเฉลี่ยกวาง 2.8 เซนติเมตร เปลือกผลหนาสีน้ําตาล มีกระสีคล้ํากระจาย

ทั่วผล เนื้อหนาสีขาวขุน แหงและกรอบ รสหวานหอม เมล็ดกลมแปนสีน้ําตาลดํา ขนาดคอนขางเล็ก ผลผลิต 

เฉลี่ย 848 กิโลกรัม/ไร ลําไยพันธุแหวแบงได 2 ชนิดคือ 

- แหวยอดเขียว ใบออนหรือยอดสีเขียวซีด ใบยาวใหญ ผลกลมเบี้ยว เปลือกผลสีน้ําตาลออน 

ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ําได 19 บริกซ 

- แหวยอดแดง ใบออนหรือยอดสีเขียวปนแดง ใบกวางและยาวกวาพันธุอื่น ออกดอกและติดผลงาย 

กวาแหวยอดเขียว เปลือกผลสีน้ําตาล ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ําได 22 บริกซ 

เพชรสาคร 

ใบออนสีเขียวปนแดง จํานวนใบยอย 3-4 คู ใบยอยกวาง 4 เซนติเมตรและยาว 12 เซนติเมตร 

ใบแกสีเขียวปนเหลือง รูปรางรีเล็ก ขอบใบเรียบ ปลายใบเรียวแหลมและฐานใบลิ่ม ใบเปนมัน จัดวาเปน 

ลําไยทวายที่ออกดอกมากกวาหนึ่งครั้งตอป ออกดอกรุนแรกประมาณธันวาคม-กรกฏาคมและเก็บเกี่ยวได 

ประมาณพฤษภาคม-มิถุนายน รุนที่สองประมาณกรกฎาคม-สิงหาคมและเก็บผลไดประมาณธันวาคม- 

มกราคม ชอดอกกวาง 18 เซนติเมตรและยาว 30 เซนติเมตร จํานวนผลตอชอนอยกวา 10 ผล/ชอ ผล 

กลมกวาง 2.7 เซนติเมตร เปลือกบาง สีน้ําตาลปนแดง เนื้อนิ่มสีขาวฉ่ําน้ํา รสหวาน ปริมาณของแข็งที่ 

ละลายน้ําได 18-20บริกซ เมล็ดกลมแปนสีดําเปนมัน กวาง 1.3 เซนติเมตร 

พวงทอง 

ตนมีทรงพุมขนาดกลาง ใบออนสีเขียวปนเหลือง ใบรวมมี 4 คูใบยอย ใบยอยกวาง 5 เซนติเมตร 

และยาว 15 เซนติเมตร ขอบใบและแผนใบเรียบ ใบรูปหอกกลับ ปลายใบเรียวแหลมและฐานใบลิ่ม ใบเปน 

มัน ออกดอกปานกลาง ชอดอกขนาดใหญ กวาง 14 เซนติเมตรและยาว 23 เซนติเมตร จํานวนผลในชอผล 

10-25 ผลและติดผลคอนขางแนน ผลกลมแปนกวาง 2.8 เซนติเมตร เปลือกผลเรียบสีน้ําตาลปนเหลือง เนื้อ 

หนา แนน แหง สีขาวขุน รสหวาน ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ําได 22 บริกซ เมล็ดกลมสีดํา เปนมันกวาง 

ประมาณ 1.2 เซนติเมตร 

เวียดนามหรือกระทุมแบน 

เปนลําไยพันธุทวายที่นําพันธุมาจากประเทศเวียดนาม ลําตนมีทรงพุมมีขนาดเล็ก มีขอปลองถี่ ลํา 

ตนแข็งแรง เปลือกลําตนเรียบสีขาวนวลปนน้ําตาล มีใบยอย 5 คู ใบออนสีเขียวปนเหลือง ใบแกสีเขียวซีด 

ใบรีคอนขางกวาง ขอบใบเรียบ ผิวใบเรียบไมบิดเปนคลื่น ออกดอกงายและออกดอกดกมาก มักไมเปนฤดู 

และมากกวา 1 ครั้งตอป ชอดอกกวาง 15 เซนติเมตรและยาว 30 เซนติเมตร เปนพันธุเบา ซึ่งจากดอกบานถึง 

เก็บเกี่ยวผลใชเวลา 4-4.5 เดือน ติดผลดก ผลในชอมีขนาดคอนขางสม่ําเสมอ ผลขนาดคอนขางใหญ กลม 

และปลายผลปานกลม เปลือกผลเรียบสีน้ําตาลปนเหลือง เนื้อสีเหลืองน้ําผึ้งและแหง ปริมาณของแข็งที่ 

ละลายน้ําได 20-24บริกซ เมล็ดสีน้ําตาลดํา กลมแปน เสนผาศูนยกลางเมล็ดประมาณ 1.5 เซนติเมตร

ใบดําหรือกะโหลกใบดํา 

เปนพันธุที่ออกดอกติดผลสม่ําเสมอเกือบทุกป การเจริญเติบโตดี ทนแลงและทนน้ําไดดี แตขนาด 

ผลเล็กกวาพันธุอื่น เปลือกลําตนเรียบ ใบออนสีเขียวปนเหลือง ใบยอยจํานวน 5 คู ใบยอยกวาง 5 เซนติเมตร 

และยาว 15 เซนติเมตร ใบแกสีเขียวคล้ํากวาพันธุอื่น ขอบใบเปนคลื่น ปลายใบเรียวแหลมและฐานใบลิ่ม ใบ 

รูปรางหอกกลับ บางเปนมัน ชอดอกกวาง 14 เซนติเมตรและยาว 23 เซนติเมตร จํานวนผลในชอผล 10-25 

ผล เปนพันธุกลางคือออกดอกปลายธันวาคมและเก็บเกี่ยวผลไดกลางกรกฎาคมถึงตนสิงหาคม ผลคอนขาง 

กลม ขนาดผลกวาง 2.8 เซนติเมตร เปลือกหนาทําใหทนทานตอการขนสง ผิวขรุขระสีน้ําตาลปนเขียว เนื้อสี 

ขาวขุนและแฉะน้ํา รสหวาน ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ําได 20 บริกซ เมล็ดกลมดําเปนมัน 

แดงหรืออีแดง 

การเจริญเติบโตปานกลาง ตนมีทรงพุมกวางพอสมควร กิ่งเปราะหักงาย ไมทนแลงหรือน้ําทวม 

เปลือกลําตนมีสีน้ําตาลเขม ใบออนสีเขียวปนเหลือง จํานวนคูใบยอย 3-4 คู ใบยอยกวาง 5 เซนติเมตรและ 

ยาว 13 เซนติเมตร ใบแกสีเขียวปนเหลือง ใบเรียบ ขอบใบเรียบ ปลายใบเรียวแหลมและฐานใบแบบลิ่ม 

ออกดอกและติดผลคอนขางสม่ําเสมอทุกป ชอดอกกวาง 22 เซนติเมตรและยาว 31 เซนติเมตร เปนลําไย 

พันธุกลางที่ออกดอกธันวาคมและเก็บเกี่ยวไดกลางกรกฎาคมถึงตนสิงหาคม ผลกลมขนาดใหญปานกลาง 

กวาง 2.6 เซนติเมตร เปลือกผลเรียบสีน้ําตาลปนแดง เนื้อหนาปานกลาง สีขาวครีม เนื้อเหนียวและแฉะน้ํา 

ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ําได 17บริกซ มีกลิ่นคาวคลายกํามะถัน เมล็ดปอมคอนขางใหญ 

เหลืองหรืออีเหลือง 

เปนลําไยกลุมกะโหลก ตนมีทรงพุมคอนขางกลม ใบยอยกวาง 5.8 เซนติเมตรและยาว 19.6 

เซนติเมตร ใบดานบนมีสีเขียวเขมแตดานลางมีสีเขียวออนกวา ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบและเปนคลื่น 

เล็กนอย ออกดอกติดผลดี ผลคอนขางกลม ขนาดผลกวาง 2.3 เซนติเมตร เปลือกผลมีสีน้ําตาลอมเหลือง 

เนื้อสีขาวขุน หวานปานกลาง ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ําไดประมาณ 15 บริกซ เมล็ดกลมมี 

เสนผาศูนยกลาง 1.4 เซนติเมตร 

สายน้ําผึ้ง 

มีทรงพุมขนาดกลาง ใบออนสีเหลืองปนน้ําตาล ใบยอย 4 คูใบ ใบยอยกวาง 4.4 เซนติเมตร และยาว 

11.6 เซนติเมตร ใบแกสีเขียวเขม รูปรางรีคอนขางใหญ แผนใบยน ขอบใบเรียบ ปลายใบมนและฐานใบลิ่ม 

เปอรเซ็นตออกดอกปานกลาง จํานวนผลตอชอ 10-25 ผล ผลกลม เปลือกผลเรียบ สีน้ําตาลปนเหลือง เนื้อ 

ขาวปนเหลือง เนื้อแนนกรอบ รสหวานหอม เมล็ดกลมขนาดเล็ก

ปูมาตีนโกง 

เปลือกลําตนเรียบ ใบออนสีเขียวปนเหลือง ใบยอยจํานวน 4 คู ใบยอยกวาง 4 เซนติเมตร และยาว 

13 เซนติเมตร ใบแกสีเขียว แผนใบเรียบและขอบใบเรียบ เปอรเซ็นตออกดอกปานกลาง ชอดอกกวาง 13 

เซนติเมตรและยาว 22 เซนติเมตร ผลกลมแปนขนาดใหญ เปลือกผลเรียบสีน้ําตาลปนแดง เนื้อสีขาวขุนปน 

เหลือง เนื้อแหงและแนน รสหวานหอม เมล็ดกลมและแบนดางขาง สีน้ําตาลดํา เปนพันธุที่ออนแอตอโรค 

พุมไมกวาด 

ลําไยเถา 

มีทรงพุมขนาดเล็ก เปลือกลําตนเรียบ ใบออนสีเหลืองปนน้ําตาล ใบแกเปนมันและสีเขียวเขียวปน 

เหลือง แผนใบยน ขอบใบเปนคลื่น ปลายใบเรียวแหลม ฐานใบลิ่ม จํานวนผลในชอผลนอยกวา 10 ผล ชอ 

ผลกวาง 20 เซนติเมตรและยาว 27 เซนติเมตร ผลกลมกวาง 2.8 เซนติเมตร เปลือกผลเรียบ สีน้ําตาลปนเขียว 

เนื้อสีขาวขุนปนเหลือง เนื้อนิ่มและฉ่ําน้ํา ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ําได 20-24บริกซ เมล็ดกลมสีน้ําตาลดํา 

ลําไยกระดูก 

เปนลําไยพื้นเมือง มีทรงพุมขนาดใหญ เปลือกลําตนเรียบ ใบรวมมักมี 4 คูใบ ใบแกสีเขียวเขม แผน 

ใบและขอบใบเรียบ ออกดอกปลายธันวาคมถึงตนมกราคม เก็บเกี่ยวไดประมาณกลางกรกฎาคมถึงตน 

สิงหาคม ผลเล็กกลม เปลือกหนาขรุขระสีน้ําตาลปนเหลือง เนื้อบางสีขาวขุน เนื้อฉ่ําน้ํา รสหวาน ปริมาณ 

ของแข็งที่ละลายน้ําได 19บริกซ เมล็ดใหญสีน้ําตาลดํา 

ดอเบอร 13 

เปนตนลําไยพันธุดอที่กรมวิชาการเกษตรคัดเลือกจากสวนเกษตรกรในจังหวัดเชียงใหม ลําพูน 

เชียงรายและพะเยา โดยคัดเลือกตนที่ออกดอกติดผลสม่ําเสมอติดตอกันอยางนอย 3 ป ผลมีขนาดใหญ เนื้อ 

หนาและรสชาติดี ตนพันธุนี้มีใบออนสีเขียวปนแดง ใบแกสีเขียวเขม ขอบใบเรียบเปนคลื่น รูปรางใบรี 

ปลายใบมนและฐานใบลิ่ม จํานวนคูใบยอย 3 คู ออกดอกดก ชอดอกกวาง 16 เซนติเมตรและยาว 23 

เซนติเมตร ติดผลดกคือ 25-50 ผล/ชอผล ผลกลมแปน ขนาดผลในชอคอนขางสม่ําเสมอ รูปรางรีคอนขาง 

กวาง เปลือกผลเรียบสีน้ําตาลปนเหลือง เนื้อสีขาวขุน นิ่มและฉ่ําน้ําปานกลาง รสหวานหอม ปริมาณ 

ของแข็งที่ละลายน้ําไดประมาณ 21 บริกซ เมล็ดแบนดานขางสีน้ําตาลดํา เสนผาศูนยกลาง 1.4 เซนติเมตร

ตารางที่ 11 ชวงเวลาการออกดอก การเก็บเกี่ยวผล และคุณสมบัติพิเศษของลําไยบางพันธุ 

พันธุ การออกดอก การเก็บเกี่ยวผล คุณสมบัติพิเศษ 

ดอ ปลายธ.ค.-ม.ค. ปลายมิ.ย.-ก.ค. เก็บผลไดกอนพันธุอื่น 

สีชมพู ปลายธ.ค.-ม.ค. ปลายก.ค.-ส.ค. เนื้อมีสีชมพูเรื่อๆ รสชาติดี 


ปลายม.ค.-ตน ก.พ. กลางส.ค.-ตนก.ย. เก็บหลังพันธุอื่น 

เปลือกสีเขียว รสชาติดีมาก 

แหว ปลายม.ค.-ตน ก.พ. กลางส.ค.-ตนก.ย. เนื้อแนน กรอบ รสชาติดี 

ใบดํา 

ปลายธ.ค.-กลางม.ค. ปลายส.ค.-ตนก.ย. ทนแลงและทนน้ํา 

ออกดอกสม่ําเสมอทุกป 

อีแดงกลม กลางม.ค.-ปลายม.ค. ตนส.ค.-ปลายส.ค. เก็บไวบนตนไดนานกวาพันธุอื่น 

เพชรสาคร 

ธ.ค.-ม.ค.(ในฤดู) 

ก.ค.-ส.ค.(นอกฤดู) 

ปลายก.ค.-ส.ค. 

ปลายธ.ค.-ม.ค. 

ออกดอกทวาย 

และมากกวาหนึ่งครั้งตอป

่ 

24 

การปลูกและดูแลรักษา 


นันทรัตน ศุภกําเนิด 

การเลือกพื้นที่ปลูก 

พื้นที่ปลูกลําไยที่เหมาะสมควรมีความสูงจากระดับน้ําทะเลไมเกิน 1000 เมตร เปนที่ราบหรือมี 

ความลาดเอียงไมเกิน 15% ลําไยขึ้นไดในดินแทบทุกชนิดแตดินที่เหมาะสมที่สุดคือ ดินรวนปนทรายและ 

ดินตะกอนที่มีความอุดมสมบูรณสูงถึงปานกลาง ดินควรมีการระบายน้ําดี จึงควรเปนที่ดอนหรือเนิน 

เล็กนอยเพราะจะชวยใหระบายน้ําไดดีกวาพื้นที่ลุม พื้นที่ควรมีหนาดินลึกอยางนอย 50 เซนติเมตร ดินควร 

เปนกลางหรือเปนกรดเล็กนอย ความเปนกรดของดินมีความสําคัญตอการละลายธาตุอาหารตางๆที่มีอยูใน 

ดิน มีความเปนกรด-ดางประมาณ 5.5-6.5 น้ําเปนสิ่งที่จําเปนในการปลูกลําไยโดยเฉพาะชวงตนเล็กหลัง 

ปลูกใหมและชวงที่ลําไยติดผลแลว ดังนั้นพื้นที่ปลูกที่ไมมีระบบชลประทานจึงควรมีปริมาณน้ําฝน 1000- 

2000 มิลลิเมตรตอป ถามีฝนตกนอยกวา 1000-1200 มิลลิเมตรตอป จําเปนตองมีการใหน้ําชวยมากกวาปกติ 

ควรมีการกระจายตัวของฝนคอนขางดีคือ ประมาณ 100-150 วันตอป ลําไยสามารถเจริญเติบโตไดดีในชวง 

อุณหภูมิ 20-30 o ซ แตตองการอุณหภูมิต่ํา 10-15 o ซ ในเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนมกราคมเพื่อกระตุนใหออก 

ดอก อยางไรก็ตามในชวงที่ดอกบานและเริ่มติดผลแลวควรมีอากาศที่อุนขึ้น แตไมควรเกิน 40 o ซ เพราะ 

อาจทําใหผลลําไยแตก เนื่องจากลําไยเปนไมผลที่ตองการแสงแดดเต็มที่ในการเจริญเติบโต ออกดอกและติด 

ผล พื้นที่ปลูกจึงควรเปนพื้นที่โลงแจง 

การเตรียมพื้นที่และการปลูก 

เมื่อเลือกพื้นที่ปลูกที่เหมาะสมไดแลวก็เปนการเตรียมพื้นที่ พื้นที่ปลูกในที่ลุมที่มีระดับน้ําใตดินสูง 

และมีน้ําทวมขังเปนครั้งคราว ควรมีการขุดรองนําดินมาถมเปนแปลง ขนาดของแปลงนั้นขึ้นกับระยะปลูกที 

ใชและขนาดของพื้นที่ปลูก เมื่อทําแปลงแลวก็ควรทิ้งเวลาใหดินยุบตัวกอนปลูกลําไย สําหรับการเตรียม 

พื้นที่ปลูกในที่เนินหรือดอน ก็คงเริ่มตนจากการเอาตอไมออก ปรับพื้นที่ใหราบเรียบตามสมควรและ 

วางแผนเกี่ยวกับแหลงน้ําที่จะใชในการผลิตลําไย 

ระยะปลูกลําไยที่เหมาะสมขึ้นกับความสมบูรณของดิน พันธุ และการจัดการสวนเชน การตัดแตง 

กิ่งเพื่อควบคุมทรงพุม ควรปลูกลําไยใหมีระยะปลูกเหมาะสมและไมชิดเกินไป เพราะจะทําใหทรงพุมชน 

กัน ไมสะดวกในการปฎิบัติงาน บริเวณนั้นไมออกดอกติดผลและเปนแหลงสะสมของโรค-แมลงอีกดวย 

โดยทั่วไปแลวระยะปลูกที่ใชสําหรับพื้นที่ลุมจะชิดกวาระยะปลูกในที่ดอน ระยะปลูกลําไยที่แนะนําคือ 

ระยะปลูก 8x8 10x10 หรือ 12x12 เมตร ขนาดหลุมปลูกที่ชาวสวนเตรียมไวมีตั้งแตขนาด 50x50x50 

เซนติเมตรจนถึงขนาด 100x100x100 เซนติเมตร ขึ้นกับสภาพและความสมบูรณของดิน เชนดินดี ดินรวน

ซุย มีอินทรียวัตถุสูงอาจขุดหลุมขนาดเล็กได เมื่อขุดหลุมควรแยกดินขั้นบนและดินชั้นลาง เมื่อผสมดินปลูก 

ก็ใชดินชั้นบนผสมปุยคอกหรือปุยหมักกับรอกฟอสเฟตหรือกระดูกปนอัตรา 100 กรัมตอหลุม 

ชวงเวลาที่เหมาะสมสําหรับการปลูกลําไยคือ ตนหรือกลางฤดูฝน เพราะตนที่ปลูกใหมจะไดน้ําฝน 

อยางสม่ําเสมอและเพียงพอในชวงฤดูฝน สวนการปลูกในที่เปนรองแปลงทําไดทั้งปเพราะมีน้ําใหตนที่ปลูก 

อยางเพียงพอ กอนปลูกควรคลี่รากที่มวนพันใหแผกระจายโดยรอบตนและระมัดระวังไมใหรากบอบช้ําและ 

รากขาด วางตนใหอยูตรงกลางหลุมและโคนตนอยูในระดับปากหลุม จากนั้นจึงกลบดวยดินชั้นลางใหสูง 

กวาปากหลุมเล็กนอย เพื่อปองกันดินหยุบตัวและมีน้ําขังบริเวณโคนตนหลังปลูก กลบดินใหแนน ควรใชไม 

หลักปกยึดลําตนไมใหโยกคลอนเมื่อมีลมพัดแรงจัด รดน้ําใหชุมและอาจใชวัสดุคลุมดินเชน หญาแหงหรือ 

เศษวัสดุคลุมดิน ในแหลงปลูกที่มีน้ําไมเพียงพอและมีลมพัดแรง ควรทํารมเงาหลังปลูกใหม โดยอาจใชฟาง 

ขาว ทางมะพราว หญาคาหรือตาขายพรางแสงเปนแผงบังรมในทิศตะวันออกและทิศตะวันตก 

การใหน้ํา 

น้ําเปนปจจัยสําคัญในการผลิตลําไยเนื่องจากน้ํามีผลโดยตรงตอการเจริญเติบโต การออกดอกติดผล 

การพัฒนาและคุณภาพของผลลําไย แตความตองการน้ําจะแตกตางขึ้นกับระยะการเจริญเติบโตและการ 

พัฒนาของผลลําไย การใหน้ําตองสม่ําเสมอและเพียงพอตอความตองการของลําไย วิธีใหน้ําที่นิยมปฎิบัติ 

ไดแก การปลอยน้ําตามรองหรือปลอยใหไหลไปบนผิวดิน ทําใหสิ้นเปลืองน้ําและตนลําไยไดรับน้ําไม 

สม่ําเสมอ สวนควรมีพื้นที่ราบเรียบและมีความลาดเอียงนอย มีแหลงน้ําอยูใกลและมีเพียงพอ การใชสายยาง 

รดน้ําเปนการลงทุนที่ต่ํา แตก็ตองสิ้นเปลืองแรงงานและตองมีแหลงน้ําเพียงพอ การใชหัวเหวี ่ยงหรือสปริง 

เกอรเปนวิธีใหน้ําที่มีประสิทธิภาพ ประหยัดเวลาและแรงงานในการใหน้ํา จึงเหมาะสําหรับสวนลําไยที่มี 

แหลงน้ําจํากัด ใชแรงงานนอย แตมีการดูแลรักษาสูง สําหรับการใหแบบน้ําหยดมีการลงทุนในการวาง 

ระบบการใหน้ําคอนขางสูง แตก็เปนวิธีที่ประหยัดน้ํามากที่สุดและสามารถใหสารละลายปุยในระบบน้ําได 

ดวย จึงเหมาะสมสําหรับสวนที่มีปริมาณน้ําจํากัดหรือขาดแคลนน้ํา ถือวาเปนวิธีใหน้ําอยางมีประสิทธิภาพ 

และกําลังเปนที่นิยมของเกษตรกร ดังนั้นการเลือกวิธีใหน้ํานั้นก็ขึ้นกับความเหมาะสมของพื้นที่ แหลงน้ํา 

และเงินลงทุน 

1. ลําไยตนเล็กอายุ 1-3 ป 

การใหน้ําสําหรับตนลําไยที่ยังมีอายุนอยนี้สามารถเลือกวิธีการไดตามความเหมาะสม ในชวงฤดู 

ฝนมักจะไมมีการใหน้ํา ยกเวนฝนทิ้งชวงเปนเวลานาน ในชวงฤดูแลงควรมีการใหน้ําอยางสม่ําเสมอ 7-10 

วันตอครั้งถามีหาแหลงน้ําไดสะดวกและไมขาดแคลน สําหรับปริมาณการใหน้ํานั้นก็ 20-60 ลิตรตอตน 

ขึ้นกับขนาดทรงพุม การขาดน้ําเปนเวลานานในชวงฤดูแลงอาจทําใหการเจริญเติบโตชะงักหรือตนตายได 

2. ลําไยอายุมากกวา 3 ปหรือออกดอกติดผลแลว 

การใหน้ําสําหรับลําไยที่ออกดอกติดผลแลวนั้น แบงออกเปน 2 ชวงคือ 

25

(1) ชวงการเจริญทางกิ่งใบ ในชวงนี้จะเปนชวงฤดูฝน แตถาฝนทิ้งชวงก็จําเปนตองมีการใหน้ํา 

เชนเดียวกันกับลําไยตนเล็ก 

(2) ชวงกอนออกดอกคือ เดือนตุลาคม-ธันวาคมซึ่งหมดฝนแลว แนะนําใหหยุดการใหน้ํา นอกจาก 

กวาดเศษวัสดุคลุมโคนออกไวนอกทรงพุม เพื่อใหดินภายใตทรงพุมแหง และชวยกระตุนใหลําไยออกดอก 

ไดเร็วขึ้น การใหน้ําจะเริ่มใหแตเพียงเล็กนอยเมื่อลําไยแทงชอดอกออกมาแลว จากนั้นจึงเพิ่มปริมาณขึ้น 

ตามลําดับ สําหรับปริมาณน้ําที่ใหจะขึ้นกับขนาดทรงพุมและสภาพภูมิอากาศ เชน ตนลําไยที่มี 

เสนผาศูนยกลางทรงพุมประมาณ 7 เมตร ควรใหน้ําครั้งละ 200-250 ลิตรตอตน 

การใหปุย 

ปุยคือ สารอินทรียหรืออนินทรียใดๆที่ใสในดินแลวใหธาตุอาหารแกพืช ซึ่งมี 2 ประเภทคือ ปุย 

อินทรียและปุยอนินทรีย ปุยอินทรียมีสารอินทรียที่ใหธาตุอาหารพืชเปนองคประกอบไดแก ปุยคอก ปุยพืช 

สดและปุยหมัก ปุยอินทรียเปนปุยที่ชวยปรับปรุงคุณสมบัติทางกายภาพของดินดวย สวนปุยอนินทรียไดแก 

ปุยเคมีที่ใหธาตุอาหารหลัก (ปุยไนโตรเจน ปุยฟอสฟอรัสและปุยโพแทสเซียม) ปุยเคมีที่ใหธาตุอาหารรอง 

(เชน ปูนโดโลไมท แคลเซียมไนเตรท แมกนีเซียมซัลเฟต) และปุยเคมีที่ใหจุลธาตุอาหาร (คอปเปอรซัลเฟต 

สังกะสีซัลเฟต และบอแรกซ) ปุยเคมีจะมีปริมาณของธาตุอาหารพืชสูงและสะดวกในการใชมากกวาปุย 

อินทรีย การเคลื่อนที่ของธาตุอาหารพืชแตละชนิดหลังใสปุยลงดินแลวนั้น จะแตกตางกัน ธาตุอาหารพืชที่ 

เคลื่อนที่ได ไดแก ไนโตรเจนในรูปของไนเตรต กํามะถัน โซเดียมและคลอรีน ธาตุอาหารพืชที่เคลื่อนที่ได 

บาง ไดแก ไนโตรเจนในรูปของแอมโมเนียม โพแตสเซียม แคลเซียมและแมกนีเซียม สวนธาตุอาหารพืชที่ 

เคลื่อนที่ไมได ไดแก ฟอสฟอรัส แมงกานีส เหล็ก ทองแดง สังกะสีและโมลิดีนั่ม ขอคํานึงในการใสปุยอยาง 

มีประสิทธิภาพไดแก เลือกชนิดปุยใหถูกตอง ใสในบริเวณที่พืชสามารถเอาไปใชไดงาย ใสในปริมาณที่ 

เหมาะสมและเปนเวลาที่พืชตองการ 

โดยทั่วไปแลวการใหปุยทางดินมี 2 วิธีคือ แบบหวานรอบทรงพุม และแบบขุดรอบๆ ทรงพุมแลว 

ใหปุยในรองและกลบดิน การใหปุยแบบหวานรอบทรงพุมจะสะดวก รวดเร็วและประหยัดแรงงาน แตธาตุ 

อาหารพืชมักถูกชะลางไดงาย การใหปุยแบบขุดรอบทรงพุมจะขุดดินลึกประมาณ 10 เซนติเมตร โรยปุยใน 

รองและกลบดิน ภายหลังใหปุยแลวทุกครั้งตองมีการใหน้ําในปริมาณที่เหมะสม สําหรับการใหปุยทางใบ 

นั้นจะเปนการใหธาตุอาหารแกพืชทีละนอย จึงเหมาะสําหรับการใหจุลธาตุอาหารแกพืช เชน คอปเปอรหรือ 

สังกะสี 

ลักษณะการขาดธาตุอาหารแตละชนิดที่พืชแสดงออกจะแตกตางกัน ลักษณะอาการผิดปกติมัก 

ปรากฎใหเห็นที่ใบ แตถาขาดธาตุอาหารรุนแรงมากจะแสดงอาการที่ผล ดังนั้นการวิเคราะหปริมาณธาตุ 

อาหารในดินหรือในพืชจึงเปนวิธีการที่จะบอกวาพืชเริ่มขาดธาตุอาหารแลวหรือไม การวิเคราะหปริมาณ 

ธาตุอาหารในดินจะบงบอกวาดินที่ใชปลูกพืชอยูนั้นมีความอุดมสมบูรณเพียงใด ถาดินมีความสมบูรณต่ํา 

และไมมีการใหปุยเพิ่มเติม ก็มีแนวโนมวาพืชจะขาดธาตุอาหารบางชนิดได การวิเคราะหความเขมขนของ 

26

ธาตุอาหารในใบแลวเปรียบเทียบกับคามาตรฐานในใบลําไย (ตารางที่ 12) จะบอกไดวาตนลําไยนั้นๆ มี 

ความสมบูรณระดับใด สําหรับตัวอยางใบที่เก็บมาวิเคราะหนั้นจะเปนใบชุดที่ 1 ที่มีอายุ 45-50 วัน เก็บใบ 

รอบๆ ทรงพุมประมาณ 20 ใบ ใสถุงที่สะอาด ไมตากแดด และนําสงหองปฎิบัติการวิเคราะหธาตุอาหาร 

โดยเร็วที่สุด 

ตารางที่ 12 คาความเขมขนมาตรฐานของธาตุอาหารในใบลําไย 

27 

ธาตุอาหาร ยุทธนาและคณะ (2544) นันทรัตนและคณะ (2544) 

ไนโตรเจน 1.88-2.42 1.78-2.40 

ฟอสฟอรัส 0.12-0.22 0.11-0.19 

โพแทสเซียม 1.27-1.88 0.62-1.30 

แคลเซียม 0.88-2.16 0.45-2.35 

แมกนีเซียม 0.20-0.31 0.15-0.31 

เหล็ก 68-87 27-58 

แมงกานีส 47-81 17-103 

ทองแดง 16-19 6-12 

โบรอน 22-46 16-37 

สังกะสี 17-24 10-26 

จากการวิเคราะหธาตุอาหารในชอใบลําไยพันธุดอชุดที่ 1 หลังการแตกใบออนประมาณ 45 วัน 

พบวา สัดสวนของธาตุอาหารไนโตรเจน ฟอสฟอรัสและโพแทสเซียมมีคาประมาณ 4:1:3 ดังนั้นในการใส 

ปุยใหลําไยนั้น เกษตรกรจึงควรใสปุยใหมีสัดสวนของธาตุอาหารใกลเคียงหรือเทากับ 4:1:3 การใชแมปุย 

จะทําใหเกษตรกรผสมปุยไดตามตองการและใชตนทุนต่ํา ยุทธนาและคณะ (2544) ไดคํานวณปุยสําหรับ 

ลําไยจากความสัมพันธของจํานวนยอดรอบทรงพุมกับขนาดทรงพุมและปริมาณธาตุอาหารที่ใชในการแตก 

ยอดออนแตละครั้ง ขอมูลในตารางที่ 13 เหมาะสมสําหรับดินที่มีธาตุอาหารหลักต่ํากวาระดับที่เหมาะสม 

ดังนั้นเกษตรกรควรวิเคราะหดินกอนและควรมีการใหจุลธาตุตางๆ ดวยการใสทางดินหรือการพนทางใบก็ 

ได

28 

ตารางที่ 13 อัตราปุยโดยประมาณสําหรับการแตกใบออน 1 ครั้ง 

ขนาดทรงพุมลําไย 

อัตราปุย (กรัม) 

(เมตร) 46-0-0 0-46-0 0-0-60 

1 15.0 3.5 7.5 

2 30.0 7.0 15.0 

3 60.0 15.0 40.0 

4 115.0 30.0 75.0 

5 200.0 50.0 125.0 

6 320.0 80.0 200.0 

7 510.0 125.0 320.0 

ที่มา : ดัดแปลงจากยุทธนาและคณะ, 2544 

เมื่อลําไยออกดอกแลวเกษตรกรควรเริ่มใสปุย ผลจากการวิเคราะหปริมาณธาตุอาหารในสวนตางๆ 

ของผลลําไยเมื่อเก็บเกี่ยวดังแสดงในตารางที่ 14 ดังนั้นเกษตรกรจึงควรใหปุยทางดินในปริมาณที่ใกลเคียง 

กับความตองการของลําไยในระยะที่ผลกําลังพัฒนา ซึ่งไดคํานวณไวในตารางที่ 15 อยางไรก็ตามเกษตรกร 

ควรพนปุยทางใบเสริมการใหปุยทางดินเพื่อใหไดผลผลิตสูงและมีคุณภาพ 

ตารางที่ 14 ความตองการธาตุอาหารของผลลําไย (มิลลิกรัม/กิโลกรัม) 

ธาตุอาหาร เปลือก เนื้อ เมล็ด รวม 

ไนโตรเจน 732.6 1141.5 942.9 2817.0 

ฟอสฟอรัส 62.1 166.3 111.7 340.2 

โพแทสเซียม 413.5 2186.9 289.1 2889.4 

แคลเซียม 1224.6 111.9 138.5 1475.0 

แมกนีเซียม 171.1 73.0 74.3 318.4 

เหล็ก 113.0 167.9 152.8 433.8 

แมงกานีส 420.2 51.4 74.2 545.9 

ทองแดง 47.6 133.5 70.7 241.7 

โบรอน 184.5 185.6 161.5 531.7 

สังกะสี 113.1 137.4 123.4 373.9

29 

ตารางที่ 15 อัตราปุยโดยประมาณสําหรับการพัฒนาของผลลําไย 

ผลผลิต (กิโลกรัม) 46-0-0 0-46-0 0-0-60 

20 120 35 120 

50 300 85 290 

100 600 170 585 

200 1200 340 1170 

อยางไรก็ตามคําแนะนําทั่วไปสําหรับการใหปุยแกตนเล็กที่มีอายุ 1-3 ป ซึ่งมีวัตถุประสงคเพื่อทําให 

ลําไยมีการแตกใบออนใหมและเรงการเจริญเติบโตของตนนั้น มักจะเนนเพิ่มธาตุไนโตรเจนโดยใชปุย 15- 

15-15 ผสมกับ 46-0-0 สัดสวน 1:1 อัตรา 100-200 กรัมตอตน ใสจํานวน 2-3 ครั้งและเพิ่มปริมาณขึ้นเทาตัว 

ทุกป นอกจากนี้ยังควรใหปุยอินทรีย เชน มูลสัตว 

การคลุมดิน 

เปนการปองกันหรือลดการระเหยของน้ําจากดินในชวงฤดูแลงและยังชวยปองกันกําจัดวัชพืช 

บริเวณโคนตนลําไยขนาดเล็กอีกดวย การคลุมโคนยังชวยทําใหอุณหภูมิในดินไมสูงหรือต่ําจนเกินไป 

ในชวงกลางวันและกลางคืน วัสดุที่ใชคลุมโคนตนนั้นควรเปนวัสดุที่หาไดงายและมีราคาถูกเชน ฟางขาว 

หรือเศษหญา วัสดุดังกลาวเมื่อยอยสลายแลวก็ยังชวยปรับปรุงโครงสรางและเพิ่มความอุดมสมบูรณใหดิน 

อีกดวย 

การออกดอกติดผล 

1. ปจจัยที่เกี่ยวของกับการออกดอก 

ลําไยแตละพันธุออกดอกยากงายแตกตางกันเชน พันธุเพชรสาครออกดอกมากกวา 1 ครั้งหรือออก 

ดอกนอกฤดู สวนพันธุที่เกษตรกรปลูกในภาคเหนือที่ออกดอกงาย คือ พันธุดอ ตามดวยพันธุสีชมพู สวน 

พันธุที่ออกดอกยากไดแก พันธุแหวและเบี้ยวเขียว 

อุณหภูมิต่ําก็เปนอีกปจจัยที่มีผลตอการออกดอก โดยลําไยมักจะออกดอกที่ปลายยอดที่เจริญเติบโต 

เต็มที่ แตระดับของอุณหภูมิและชวงเวลานานที่ไดรับอุณหภูมิต่ําจะแตกตางกันตามพันธุ เชน พันธุดอ 

ตองการความหนาวเย็นนอยและชวงยาวนานสั้นกวาพันธุแหวหรือเบี้ยวเขียว 

ลําไยมักออกดอกหลังผานฤดูฝนไปแลวและเกษตรกรก็มักจะงดการใหน้ําทําใหตนเกิดเครียด ถา 

มีฝนตกในชวงที่ตาใบกําลังเปลี่ยนเปนตาดอก จะทําใหตนลําไยแตกใบออนอีกครั้งและใบแกเต็มที่ไมทัน 

ชวงฤดูหนาวและไมออกดอก

แสงแดดมีความสําคัญตอการสังเคราะหแสงและกระตุนใหเกิดตาดอก นอกจากนี้ก็ยังมี 

ความสัมพันธกับอุณหภูมิหรือความชื้นในอากาศอีกดวย มักจะพบวาตนลําไยที่มีทรงพุมแนนทึบหรือติดกัน 

มักจะไมออกดอกเมื่อเปรียบเทียบกับตนที่ตัดแตงกิ่งจนโปรง 

2. การผสมเกสรและการปฏิสนธิ 

การบานของดอกในชอดอกจะบานจากโคนชอดอกไปหาปลายชอดอก ดอกทั้ง 3 ชนิดนี้มักจะบาน 

ไมพรอมกัน บานเปนรุนๆหรือคาบเกี่ยวกันและรูปแบบก็ไมแนนอน แตสวนมากแลวดอกตัวผูจะเริ่มบาน 

กอนและใชเวลาประมาณ20-25 วัน จากนั้นดอกตัวเมียก็จะเริ่มบานและใชเวลาบานหมดภายใน 7-10 วัน 

ชวงเวลาที่ดอกบานทั้งหมดประมาณ 30-40 วันขึ้นกับจํานวนดอกแตละชนิด การปฎิบัติดูแลรักษาและ 

สภาพแวดลอม เมื่อมีทั้งดอกตัวผูและดอกตัวเมียการผสมเกสรตามธรรมชาติจึงตองผสมขามดอก แตอาจจะ 

เปนดอกที่อยูภายในตนเดียวกันหรือคนละตนก็ได การผสมเกสรของลําไยอาศัยแมลงเปนหลัก โดยแมลงที่ 

พบมากไดแก ผึ้ง แมลงวันหัวเขียว ชันรงค และแมลงปกแข็งชนิดอื่นๆ เชน เตาทอง เปนตน แมลงเหลานี้จะ 

พบปริมาณมากในชวงสาย คือ 09.00–12.00 น. ดังนั้นจึงไมควรฉีดพนสารปองกันกําจัดแมลงในชวงที่ดอก 

กําลังบาน ถามีการเพิ่มปริมาณแมลงโดยใชมูลสัตวหรือซากสัตวสดๆมาลอไวในสวนก็อาจชวยใหมีการ 

ผสมเกสรมากขึ้น ดอกตัวเมียจะบานและพรอมรับละอองเกสรตัวผูในชวงเชาประมาณ 07.00-10.00 น. โดย 

ยอดเกสรตัวเมียจะแยกออกเปนสองแฉกและมีน้ําหวานที่จานรองดอก สวนดอกตัวผูจะบานในชวงเชา 

เชนกัน แตอับละอองเกสรตัวผูจะแตกและปลดปลอยละอองเกสรตัวผูมากในชวงบาย เมื่อละอองเกสรตัวผู 

มาสัมผัสหรือตกลงบนยอดเกสรตัวเมียได 3-5 ชั่วโมงก็จะงอกทอละอองเกสรซึ่งนําเชื้อตัวผูลงไปผสมกับไข 

ในรังไขทําใหเกิดการปฏิสนธิขึ้น รังไขที่ผสมเกสรแลวจะมีขนาดใหญมากขึ้น หลังจากนั้นไขที่ผสมเกสร 

แลวก็พัฒนาตอเปนเมล็ดและเนื้อลําไยก็เปนสวนของเอริลที่พัฒนามาจากสวนกานเมล็ด สวนดอกตัวเมียที่ 

ไมไดรับการผสมเกสรหรือไมมีการปฎิสนธิก็จะเหี่ยวแหงและหลุดรวงไปหลังดอกบานแลวประมาณ 2-3 

วัน 

3. ปจจัยที่เกี่ยวของกับการผสมเกสรและการติดผล 

การผสมเกสรและการติดผลของลําไย ขึ้นกับปจจัยตางๆ ดังนี้คือ 

(1) ความผิดปกติของสวนประกอบดอก เชน ดอกตัวเมียที่มีกานชูเกสรตัวเมียสั้นหรือมีรังไขขนาด 

เล็ก มักเปนอุปสรรคตอการผสมเกสรหรือการปฏิสนธิ ทําใหลําไยติดผลนอย 

(2) ละอองเกสรตัวผูที่พัฒนาในที่อุณหภูมิต่ํา มักมีความมีชีวิตต่ําและเปนอุปสรรคตอการผสมเกสร 

หรือการปฏิสนธิ ทําใหลําไยติดผลนอย 

(3) เนื่องจากในชอดอกลําไยมีทั้งดอกตัวผู ดอกตัวเมียและดอกสมบูรณเพศ จํานวนของดอกแตละ 

ชนิดผันแปรตามพันธุ การปฎิบัติดูแลรักษาและสภาพแวดลอมแตละป นอกจากนี้การติดผลขึ้นกับจํานวน 

ดอกตัวเมียในชอดอก โดยถามีดอกตัวเมียมากก็ทําใหมีโอกาสติดผลมากดวย 

30

(4) ชวงระยะเวลาบานและการคาบเกี่ยวการบานของดอกตัวผูและดอกตัวเมีย ถาดอกแตละชนิดนี้มี 

ชวงการบานนานหรือมีการคาบเกี่ยวของการบานมาก จะทําใหมีการผสมเกสรและการติดผลเพิ่มขึ้น 

(5) ชนิดและปริมาณแมลงที่จะชวยผสมเกสร ดังนั้นจึงควรหลีกเลี่ยงการพนสารฆาแมลงในชวงที่ 

ดอกบานโดยเฉพาะชวงที่ดอกตัวเมียกําลังบาน 

6. สภาพภูมิอากาศที่ไมเหมาะสมก็มีผลตอการผสมเกสรและการติดผลของลําไย ถามีอุณหภูมิต่ํามัก 

ทําใหมีปริมาณดอกตัวเมียนอย แมลงที่ชวยผสมเกสรมีนอยลงและสวนประกอบของดอกตัวเมียผิดปกติ 

เชนกันถามีฝนตกจะทําใหมีปริมาณแมลงมาชวยผสมเกสรนอยลง นอกจากนี้ยังทําใหมีน้ําหวานที่ยอดเกสร 

ตัวเมียลดลงและติดผลนอย 

การตัดแตงกิ่ง 

วัตถุประสงคหลักของการตัดแตงกิ่งลําไยก็เพื่อลดการระบาดของโรคและแมลง ควบคุมความสูง 

ของตน ตลอดจนทําใหผลผลิตมีคุณภาพดีขึ้น อุปกรณตัดแตงกิ่งไดแก กรรไกรตัดแตงกิ่ง เลื่อยตัดแตงกิ่ง 

บันไดและสารปองกันเชื้อราหรือสีพลาสติก 

1. การตัดแตงกิ่งตนเล็ก 

เปนการสรางรูปรางทรงพุมใหไดตามที่ตองการ ควรเริ่มจากเลือกตนพันธุหรือกิ่งตอนที่คอนขางตั้ง 

ตรง เมื่อตนมีความสูงประมาณ 1 เมตรจึงตัดยอดเพื่อใหแตกกิ่งใหม เลือกกิ่งใหมที่สมบูรณและทํามุมกับลํา 

ตนอยางเหมาะสมไวรอบลําตนประมาณ 3-4 กิ่งรอบ เมื่อกิ่งที่แตกแขนงออกมานั้นเจริญเติบโตจนยาว 

พอสมควร จึงตัดกิ่งที่เหลานั้นอีกและทําเชนนี้จนไดกิ่งแขนงยอยประมาณ 24-32 กิ่ง ทรงพุมควรจะมีรูปราง 

คอนขางกลม โคนตนโปรงและทรงพุมคอนขางต่ําเนื่องจากไมมีกิ่งหลักกลาง นอกจากนั้นก็ควรตัดแตงกิ่งที่ 

เปนโรคหรือแมลงเขาทําลายดวย 

2. การตัดแตงกิ่งตนใหญที่ออกดอกติดผลแลว 

ควรตัดแตงทันทีทุกปหลังเก็บเกี่ยวผลแลว โดยตัดทอนกิ่งแขนงใหสั้นกลับเขามาถึงระดับเกาของป 

ที่ผานมา นอกจากนี้ก็ยังตัดกิ่งที่ไมแข็งแรง แมลงหรือโรคทําลาย กิ่งแหงตายหรือกิ่งที่อยูที่อยูในทรงพุม 

เปนตน การตัดแตงกิ่งแบบนี้เพื่อใหมีขนาดทรงพุมที่เหมาะสมและออกดอกติดผลดีในปตอไป 

3. การตัดแตงกิ่งตนที่มีอายุมากหรือการทําสาว 

เปนการตัดแตงกิ่งตนที่มีอายุมากหรือตนที่สูงใหญไมเคยตัดแตงกิ่งมากอน หลังจากตัดแตงกิ่งแลว 

จะทําใหตนมีขนาดทรงพุมเล็กลง สะดวก ประหยัดคาใชจายในการปฎิบัติดูแลรักษาหรือเก็บเกี่ยวผล 

โดยทั ่วไปจะแนะนําใหตัดแตงกิ่งในชวงฤดูฝน วิธีตัดแตงกิ่งทําไดโดยการตัดตนใหเหลือกิ่งแขนงหลัก 2-3 

กิ่งและเหลือกิ่งแขนงยอยไว 1-2 กิ่งเพื่อชวยสังเคราะหแสงหลังตัดแตงกิ่งแลว สําหรับความสูงจากพื้นดินที่ 

ตัดนั้นไมแนนอนขึ้นกับโครงสรางของตนกอนตัดแตงกิ่ง หลังตัดแตงกิ่งก็ใหปุย 15-15-15 + 46-0-0 

สัดสวน 1: 1 อัตรา 1-2 กิโลกรัมตอตนและปฎิบัติดูแลรักษาตนตามปกติ เมื่อกิ่งใหมแตกจากกิ่งแขนงหลัก 

31

ก็เลือกกิ่งที่สมบูรณไวกิ่งละ 3-4 กิ่งและใชวิธีการตัดแตงกิ่งคลายคลึงกับการตัดแตงกิ่งตนเล็กเพื่อสรางทรง 

พุมดังกลาวแลวในเบื้องตน โดยทั่วไปตนลําไยจะเริ่มออกดอกติดผลใหมอีกครั้งหลังตัดแตงกิ่งแบบนี้แลว 2- 

3 ป 

การปองกันการโคนลมหรือกิ่งฉีกหัก 

การปลูกลําไยมักประสบปญหาตนโคนลมหรือกิ่งฉีกหัก เนื่องจากปลูกจากกิ่งตอนซึ่งไมมีรากแกว 

สําหรับแนวทางปองกันหรือลดความเสียหายจากการโคนลมและกิ่ง ฉีกหัก ดังนี้ 

1. การปลูกไมบังลม 

ชวยลดความรุนแรงของลมในพื้นที่ปลูกที่มักมีลมพายุในชวงฤดูฝน ไมบังลมที่นิยมปลูกไดแก ไผ 

รวก ขนุน กระถินเทพา มะกอกน้ํา หวาและไผตง การปลูกไมบังลมควรปลูกในแนวขวางทางที่ลมพายุอาจ 

พัดผาน ปลูกหางจากตนลําไย 5-8 เมตร เพื่อปองกันการบังรมและแยงธาตุอาหารหรือน้ํา 

2. การเสริมราก 

ทําใหตนที่ปลูกจากกิ่งตอนมีรากแกวสําหรับชวยยึดลําตนและทําใหเจริญเติบโตเร็วขึ้น โดยเพาะ 

เมล็ดลําไยที่จะใชเปนตนตอ เมื่อตนตอมีเสนผาศูนยกลาง 0.5-1.0 เซนติเมตรจึงปลูกไวรอบๆ ตนใหหางจาก 

ตน 20-30 เซนติเมตร จํานวน 1-2 ตน เมื่อตนตอเจริญเติบโตก็โนมตนตอมาเสียบดานขางลําตนและพันดวย 

ผาพลาสติก หลังจากนั้น 2-3 เดือนเมื่อตนตอและตนพันธุเชื่อมกันสนิทดีแลวจึงแกะเอาพลาสติกที่พันไว 

ออก การเสริมรากมักทําในชวงฤดูฝนเนื่องจากเปนชวงที่ทั้งตนตอและตนพันธุมีการเจริญเติบโต 

3. การค้ํายันกิ่ง 

มักใชไมไผหรือไมตนมาค้ํายันเปนกิ่งๆ หรือมาลอมทําคอกทั้ง 4 ดานรอบๆ ตนลําไย เพื่อปองกัน 

การโคนลมหรือกิ่งฉีกหัก 

32

สรุปแนวทางการปฏิบัติดูแลรักษาลําไยในรอบป 

ชวงเวลา ระยะพัฒนาตนลําไย การปฏิบัติงาน 

มกราคม 1. ออกดอกและดอกเริ่ม 

บาน 

1.1 เริ่มใหน้ําเล็กนอยและเพิ่มปริมาณน้ําขึ้นเรื่อยๆ 

1.2 เฝาระวังและปองกันกําจัดแมลงศัตรูลําไย เชน 

-หนอนกินดอก พนเอ็นโดซัลแฟน 30 ซีซี/น้ํา 20 ลิตร 

-หนอนเจาะกานดอก พนคลอรไพริฟอส 30ซีซี/ น้ํา 20 

ลิตร 

-มวนลําไย พนคารบาริล 45 กรัม/น้ํา 20 ลิตร 

-เพลี้ยหอยและเพลี้ยแปง พนคลอรไพริฟอส 

30 ซีซี/น้ํา 20 ลิตร 

ควรพนกอนดอกบานและหลีกเลี่ยงชวงดอกบาน 

กุมภาพันธ 2. ระยะดอกบาน 

1.3 ถาตนไมสมบูรณควรพนปุยทางใบ เชน 10-45-10, 10- 

52-17, 15-31-15 อัตรา 30-40 กรัม/น้ํา 20 ลิตร 

2.1 ใหน้ําอยางสม่ําเสมอ 

2.2 หากมีแมลงมาชวยผสมเกสรนอย ควรนําผึ้งมาเลี้ยง 

หรือลอแมลงวันมาในสวนลําไย 

มีนาคม- 

เมษายน 

3. ระยะติดผลขนาดเล็ก 

เปลือกเมล็ดและเนื้อ 

กําลังพัฒนา 

2.3 หากพบเพลี้ยไฟระบาดมากกวา 30% พนอิมิดาโคล 

พริต 8 ซีซี/น้ํา 20 ลิตร พน 1-2 ครั้งหางกัน 7 วัน 

3.1 ใหน้ําอยางสม่ําเสมอ 

3.2 ควรใสปุยเคมี เชน 15-15-15 และ 46-0-0 อัตรา 1:1 

ประมาณ 1-2 กิโลกรัมตอตน 


-หนอนเจาะขั้วผลพนคารบาริล 40 กรัม/น้ํา 20 ลิตร 

-หนอนมวนใบพนคารบาริล 45 กรัม/น้ํา 20 ลิตร 

-มวนลําไย พนคารบาริล 45 กรัม/น้ํา 20 ลิตร

ชวงเวลา ระยะพัฒนาตนลําไย การปฏิบัติงาน 

3.4 หากพบเพลี้ยหอยและเพลี้ยแปงในชอผลเกิน 10% 

- ตัดชอผลไปเผาทําลาย 

- พนน้ํามันปโตรเลียมสเปรยออยล 60 ซีซี/น้ํา 20 ลิตร 

ในชวงเชาหรือเย็น จํานวน 2 ครั้งหางกัน 7 วัน 

- พนคารบาริล 40 กรัม/น้ํา 20 ลิตร กําจัดมดแดงที่ 

พฤษภาคม- 

มิถุนายน 

4. ระยะผลเจริญเติบโต 

กรกฎาคม 5. ระยะผลโตเต็มที่ 

กอนเก็บผลผลิต 

กรกฎาคม- 

สิงหาคม 

กันยายน 

เปนพาหะเพลี้ยหอยและเพลี้ยแปง 

4.1 ใหน้ําอยางสม่ําเสมอหากฝนไมตก 

4.2 ควรค้ํากิ่งเพื่อชวยพยุงไมใหกิ่งที่ติดผลดกมากฉีกหัก 

4.3 ปองกันกําจัดเพลี้ยหอยและเพลี้ยแปงที่ชอผล 

5.1 ใหน้ําสม่ําเสมอหากฝนทิ้งชวง 


- ผีเสื้อมวนหวาน ใชเหยื่อพิษ 

- เพลี้ยแปง ใหตัดเผาทําลาย 

5.3 หากพบคางคาว ควรใชตาขายไนลอนกั้นเพื่อดักจับ 

5.4 กอนเก็บเกี่ยว 30 วัน ควรใสปุย 0-0-60หรือ 13-13-21 

อัตรา 1 กิโลกรัมตอตน 

6. ระยะเก็บผลผลิต 6.1 ควรงดการใหน้ํากอนเก็บเกี่ยว 7-10 วัน 

7. ระยะหลังเก็บผลผลิต 

7.1 ควรตัดแตงกิ่งเพื่อใหทรงพุมโปรง ลดการทําลายและ 

สะสมของโรคหรือแมลง 

7.2 เก็บตัวอยางดินวิเคราะหคาความสมบูรณของดิน 

7.3 กําจัดวัชพืชในทรงพุม 

7.4 ใสปุยเพื่อบํารุงตนหลังเก็บเกี่ยว 

- ปุยอินทรีย 10-20 กิโลกรัมตอตน 

- ปุย 15-15-15 กับ 46-0-0 อัตรา 1:1 ประมาณ 

1-2 กิโลกรัมตอตน 

7.5 ใหน้ําอยางสม่ําเสมอ

ชวงเวลา ระยะพัฒนาตนลําไย รายการปฏิบัติงาน 

กันยายน- 8. ระยะแตกใบออน 8.1 ใหน้ําอยางสม่ําเสมอ 

ตุลาคม 

8.2 ปองกันกําจัดแมลงศัตรูลําไย เชน 

- ไรลําไย พนกํามะถันผง 80% WP 40 กรัม/น้ํา 20 

ลิตร จํานวน 1-3 ครั้ง หางกัน 4 วัน 

- แมลงคอมทอง หนอนคืบ หนอนมวนใบและหนอน 

บุงกินใบ พนคารบาริล 45-60 กรัม/น้ํา 20 ลิตร 

- หนอนเจาะกิ่ง ตัดเผาทําลาย และใชคลอรไพริฟอส 

1-2 ซีซีตอรู ฉีดเขาไปในรูแลวอุดดวย ดินเหนียว 

8.3 ใสปุย 0-46-0 และ 0-0-60 อัตราสวน 1:1 ประมาณ 1-2 

กิโลกรัมตอตน 

พฤศจิกายน - 

ธันวาคม 

9. ระยะใบแก 9.1 ควรพนปุย 0-52-34 อัตรา 100-150 กรัมตอน้ํา 20 

ลิตร จํานวน 2 ครั้ง หางกัน 7-10 วัน 

9.2 งดการใหน้ํา 

9.3 ถาตนไมสมบูรณ ควรพนปุย 10-52-17 หรือ10-42-10 

อัตรา 30-40 กรัมหรือ 20-30 มิลลิลิตรตอน้ํา 20 ลิตร

การปลูกและดูแลรักษา 

การบังรมหลังปลูก 

การใหน้ําโดยใชสายยาง 

การคลุมโคนตนดวยฟางในฤดูแลง 

การตัดแตงกิ่ง 

การฉีกหักของกิ่งลําไย การค้ํายังกิ่งดวยไมไผ

ตนลําไยที่ออกดอก 

ดอกตัวผู 

ดอกตัวเมีย 

ลําไยติดผลระยะแรก



ลําไยสามารถขยายพันธุไดหลายวิธีเชน การตอนกิ่ง การตัดชํา การตอหรือเสียบกิ่งและการทาบ 

กิ่ง แตวิธีที่เกษตรกรนิยมคือ การขยายพันธุโดยวิธีตอนกิ่ง สําหรับรายละเอียดการขยายพันธุลําไยดวย 

วิธีตางๆ มีดังนี้ 

การตอนกิ่ง 

เปนวิธีการขยายพันธุที่งาย สะดวกและรวดเร็ว ตลอดจนไดตนลําไยตรงตามพันธุที่ตองการ แต 

จะไดตนพันธุที่ไมมีรากแกวและมักโคนลมเมื่อมีลมพายุ การตอนกิ่งควรทําชวงตนฤดูฝนคือ เดือน 

พฤษภาคมหรือเดือนมิถุนายน ซึ่งทําใหกิ่งตอนออกรากไดงายและรวดเร็ว นอกจากนี้ก็ยังอาจใชกิ่งตอน 

เหลานี้ปลูกในชวงกลางฤดูฝนไดอีกดวย อุปกรณที่ใชในการตอนกิ่งลําไยไดแก มีด กรรไกรตัดแตงกิ่ง 

คีมปากจิ้งจก ขุยมะพราว ถุงพลาสติกใส และเชือกฟาง โดยมีขั้นตอนดังนี้ 

1. เลือกตนลําไยที่ออกดอกและติดผลคอนขางสม่ําเสมอ มีการเจริญเติบโตดี ปราศจากการทําลาย 

ของโรคและแมลง โดยเฉพาะโรคพุมไมกวาดที่สามารถถายทอดทางกิ่งตอนได 

2. เลือกกิ่งที่สมบูรณ ไมออนหรือแกจนเกินไป ไมมีโรคและแมลงทําลาย เปนกิ่งที่ตั้งตรง 

เพราะการตอนกิ่งออน อาจทําใหกิ่งตอนนั้นออกรากดานลางดานเดียว กิ่งควรมีเสนผาศูนยกลาง 

1.5-2.0 เซนติเมตรและยาวประมาณ 75-100 เซนติเมตร 

3. ใชมีดที่คมและสะอาดควั่นกิ่งเปน 2 รอยหางกันประมาณ 1-1.5 นิ้ว จากนั้นใชคีมปากจิ้งจก 

บิดรอยควั่นโดยรอบ ทําใหเปลือกในบริเวณควั่นนั้นหลุดออก 

4. พรมน้ําใหขุยมะพราวมีความชื้นเหมาะสมคือ เมื่อกําขุยมะพราวแลวบีบจะมีน้ําซึมออกมา 

เล็กนอย บรรจุขุยมะพราวใสถุงพลาสติกใสขนาด 4 x 6 นิ้วใหแนน และมัดปากถุงดวยเชือกฟาง ใชมีดผา 

กลางถุงตามยาวและหุมรอยควั่นใหมิดโดยเฉพาะรอยควั่นดานบน ใชเชือกฟางมัดถุงขุยมะพราวใหแนน 

5. กิ่งตอนออกรากหลังจากตอนแลวประมาณ 30 วัน เมื่อรากเปลี่ยนเปนสีน้ําตาลในปริมาณที่ 

มากพอก็ตัดกิ่งตอนโดยใชกรรไรตัดแตงกิ่ง 

6. ควรตัดใบและกิ่งแขนงออกบางเพื่อลดการคายน้ํา แกะถุงพลาสติกที่หุมขุยมะพราวออกอยาง 

ระมัดระวังไมใหรากหักหรือเสียหาย ชํากิ่งตอนในถุงพลาสติกดําขนาด 8x10 นิ้วบรรจุดินผสมขี้เถา 

แกลบสัดสวน 2:1 

7. นํากิ่งตอนที่ชําแลวไปไวในโรงเรือนเพาะชําที่รม แลวปฎิบัติดูแลรักษาเชน รดน้ําหรือพนสาร 

ปองกันกําจัดศัตรูพืชตามความเหมาะสม

การตัดชํากิ่ง 

การตัดชํากิ่งลําไยก็เปนอีกวิธีหนึ่งที่สะดวกรวดเร็วและขยายพันธุไดครั้งละจํานวนมาก กิ่งที่ 

ใชตัดชําควรมีเสนผาศูนยกลางประมาณ 0.5-1.0 เซนติเมตร ยาว 20-25 เซนติเมตรและมีใบติดมาดวย 2- 

3 คูใบ นํากิ่งมาปกชําในถุงพลาสติกดําขนาด 6x8 นิ้วที่บรรจุขี้เถาแกลบ จากนั้นจึงบรรจุถุงพลาสติกที่ 

มีกิ่งชําในถุงพลาสติกใสขนาด 20x30 นิ้วอีกครั้ง รดน้ําใหชื้นและเติมน้ําในถุงพอสมควร มัดปดปากถุง 

ใหแนนกอนที่จะเก็บรักษาในโรงเรือนเพาะชํา หลังจากนั้นอีกประมาณ 2 เดือนกิ่งชําจะออกราก จึงยาย 

กิ่งชําปลูกลงถุงพลาสติกขนาด 6x8 นิ้วบรรจุขี้เถาแกลบ 

การตอหรือเสียบกิ่ง 

ตนลําไยที่ขยายพันธุโดยวิธีนี้จะมีระบบรากแกวที่หยั่งลึกลงดิน ทําใหลดความเสียหายจากการ 

โคนลมเนื่องพายุได แตการขยายพันธุแบบนี้จะตองอาศัยความชํานาญพอสมควร การตอหรือเสียบกิ่ง 

ทําไดทุกฤดูกาล โดยมีขั้นตอนการปฎิบัติมีดังนี้ 

1. เตรียมกะบะเพาะหรือถุงพลาสติก ที่บรรจุดินผสมทราย อัตราสวน 2:1 

2. นําผลลําไยที่จะใชเปนตนตอมาแกะเนื้อออก แลวเพาะเมล็ดทันทีโดยฝงลึกประมาณ 0.5 

เซนติเมตร รดน้ําใหชุมทุกวัน เมล็ดควรงอกหลังจากเพาะแลวประมาณ 2 สัปดาห 

3. เมื่อตนตอมีอายุประมาณ 1 ปหรือมีเสนผาศูนยกลางประมาณ 0.5 เซนติเมตร จึงตัดยอดตน 

ตอใหสูงจากพื้นดินประมาณ 10 เซนติเมตร ใชมีดผาตนตอเปนรูปลิ่มยาว 2-2.5 

เซนติเมตร 

4. เลือกยอดพันธุดีที่สมบูรณและมีใบติดอยู 2-3 คูใบ ยาว15-20 เซนติเมตร เสนผาศูนยกลาง 

ของยอดพันธุขนาดใกลเคียงกับตนตอ เฉือนโคนกิ่งพันธุดีเปนรูปลิ่มยาว2-2.5 เซนติเมตร 

แลวสอดยอดพันธุในรอยผาของตนตอ ใหแนวเนื้อเยื่อเจริญติดกัน 

5. ใชผาพลาสติกหรือเชือกฟางพันบริเวณที่เสียบยอดใหแนน นําไปใสในถุงพลาสติกใหญที่ 

มีน้ําเล็กนอย มัดปากถุงพลาสติกใหแนน นําไปเก็บในที่รมหรือโรงเรียนเพาะชํา ประมาณ 

50-60 วันจึงเปดปากถุงออก

การทาบกิ่ง 

เปนการขยายพันธุลําไยที่ทําใหไดตนพันธุที่มีรากแกวเชนกัน โดยมีขั้นตอนดังนี้คือ 

1. เพาะตนตอเชนเดียวกันกับการตอกิ่ง 

2. เลือกตนตอที่มีเสนผาศูนยกลางประมาณ 0.5-1.0 เซนติเมตร มาลางรากและตัดรากออก 

บางสวน บรรจุตนตอในถุงพลาสติกใสขนาด 4x6 นิ้วที่บรรจุขุยมะพราวที่ชื้นพอสมควร 

3. เลือกกิ่งกระโดงของตนพันธุดีที่มีขนาดใกลเคียงกับตนตอ ทําแผลบนกิ่งกระโดงโดย 

เฉือนขึ้นยาวประมาณ 2 เซนติเมตรและเฉือนตนตอเปนรูปลิ่มยาวประมาณ 2 เซนติเมตร 

เชนกัน 

4. นําตนตอทาบบนกิ่งกระโดงใหเนื้อเยื่อเจริญติดกันและใชผาพลาสติกหรือเชือกฟางพัน 

บริเวณที่เสียบยอดใหแนน 

5. หลังจากทาบกิ่งประมาณ 45-60 วันก็สามารถตัดกิ่งทาบลงมาชําในถุงพลาสติกดําขนาด 

8x10 นิ้วบรรจุดินผสมขี้เถาแกลบสัดสวน 2:1 

6. นํากิ่งทาบที่ชําแลวไปไวในโรงเรือนเพาะชําที่รม แลวปฎิบัติดูแลรักษาเชน รดน้ําหรือพน 

สารปองกันกําจัดศัตรูพืชตามความเหมาะสม


การควั่นกิ่งตอน 

การหุมกิ่งดวยขุยมะพราว 

การเสียบยอดแบบลิ่ม การพันแผลหลังเสียบยอด

การใชสารกลุมคลอเรตกระตุนการออกดอกของลําไย 

มนตรี ทศานนท 

ลําไยเปนพืชที่ตองการอากาศหนาวเย็นชวยกระตุนใหออกดอก ดังนั้น หากปใดมีสภาพอากาศ 

หนาวเย็นมาก ลําไยก็จะมีโอกาสออกดอกไดมาก และหากสภาพอากาศหนาวเย็นนอย ลําไยก็จะออก 

ดอกนอย สภาพอากาศแปรปรวนเมื่อเดือนธันวาคม พ.ศ. 2540 และเดือนมกราคม พ.ศ. 2541 ที่เรียกวา 

ปรากฏการณเอลนิโน ซึ่งเกิดจากสภาวะการเปลี่ยนทิศทางการไหลของกระแสน้ําอุนในมหาสมุทร มี 

ผลกระทบอยางมากตอสภาพอากาศบนพื้นโลก สภาพอากาศในฤดูหนาวที่เคยหนาวเย็นกลับอบอุ น 

สงผลกระทบตอการออกดอกของพืชพันธุบนพื้นโลกอยางมาก รวมถึงลําไยซึ่งเปนพืชเศรษฐกิจที่ 

สําคัญของเกษตรกรชาวเหนือของประเทศไทยดวย ในชวงดังกลาวนั้น อากาศไมหนาวเย็นเพียงพอที่จะ 

ทําใหลําไยออกดอกได กลาวคือ อุณหภูมิต่ําสุดประมาณ 10 องศาเซลเซียสมีเพียงชวงสั้นๆ เทานั้น แต 

อุณหภูมิสูงสุดจะขึ้นสูงมากกวา 30 องศาเซลเซียส ทําใหลําไยไมสามารถถูกชักนําใหออกดอกได หรือ 

ออกดอกติดผลไดบางในบางสถานที่ซึ่งมีอุณหภูมิต่ํายาวนานพอ ปญหาเหลานี้ทําใหเกษตรกรชาวสวน 

ลําไยทั้งจังหวัดเชียงใหม ลําพูน และบางจังหวัดที่มีการปลูกลําไยไมมีผลผลิตลําไยจําหนายสูตลาดมาก 

เชนทุกป เกษตรกรขาดรายได แมลงศัตรูก็มาก และมีการพนสารเคมีอยางหนัก 

อยางไรก็ตาม เมื่อประมาณ 20 ปแลว (พ.ศ. 2524 - 2525) มีการนําสารเคมีชนิดหนึ่งมาใช 

กระตุนใหลําไยออกดอกได ที่อําเภอบานโฮง จังหวัดลําพูน และอําเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม โดยเลือก 

ทํากับตนที่ไมออกดอกติดผลตามฤดูกาล แลวราดสารนั้นในชวงฤดูฝน ปรากฎวา หลังราดสารแลวบาง 

ตนก็ออกดอกดอก บางตนก็ออกดอกบางเล็กนอย และบางตนก็ไมออกดอก ซึ่งในเวลานั้นเกษตรกรก็ 

ไมคอยไดสนใจมากนัก นอกจากนี้ ในระยะแรกของการคนพบมีการปดบังเนื่องจากผลประโยชน 

ทางการคา ตอมามีการผลิตลําไยนอกฤดูที่จังหวัดสงขลาโดยใหสารชวยกระตุน ดําเนินการโดยเจาของ 

สวนแบงสวนเปนสองสวนและราดสารปละสวน สวนที่เหลือก็บํารุงรักษาใหตนแข็งแรง ไดผลผลิตดี 

และขายไดราคาดี ทําใหชาวสวนลําไยในจังหวัดจันทบุรีตองการใชสารนี้เชนกัน เนื่องจากสภาพ 

อากาศคลายคลึงกับทางภาคใต หากจะรอใหความหนาวเย็นมากระทบก็ตองรออยูหลายปจึงจะมีสักครั้ง 

การเกิดปรากฏการณเอลนิโนและการคนพบวาสารโพแทสเซียมคลอเรตสามารถกระตุนใหลําไยออก 

ดอกได ทําใหมีการใชสารโพแทสเซียมคลอเรตอยางแพรหลายมากในปจจุบัน ซึ่งถาหากใชสารอยาง 

ขาดความระมัดระวัง อาจเกิดการระเบิดขึ้น และเมื่อใชกันมากๆ หลายๆ ปก็จะทําใหตนลําไยมีปญหา 

เชนอาการใบเหลืองแลวแหงตาย ดังนั้นการใชสารนี้จึงควรมีขอบเขตจํากัด ไมควรใชพร่ําเพรื่อเกินไป 

หรือใชในอัตราสูงเกินไป

ปจจัยที่มีผลตอการตอบสนองของตนลําไยตอสารโพแทสเซียมคลอเรต 

1. ความบริสุทธิ์ของสารและอัตราการใชที่เหมาะสม 

เมื่อมีการคนพบสารคลอเรตใหมๆ ก็ยังไมมีใครทราบวาจะใชอัตราเทาไรจึงจะเหมาะตอการ 

กระตุนใหออกดอกและไมเปนพิษตอตนลําไย เกษตรกร ผูบริโภค และสภาพแวดลอม ซึ่งในระหวาง 

นั้นสารโพแทสเซียมคลอเรตถูกควบคุมโดยกระทรวงกลาโหมอยางเขมงวด จึงมีการนํามาปลอมปน 

กับสารอื่นแลวขายในรูปของผลิตภัณฑอื่นๆ ทําใหความบริสุทธิ์ของสารลดลง อัตราการใชไมแนนอน 

ขึ้นอยูกับผลิตภัณฑที่พอคาผลิตขึ้นมา แมสภาพการณปจจุบันก็ทราบกันดีวาใชมากไมดีแน แตก็ยังมี 

คนใชสารนี้ในอัตราที่สูงมากเชน ตนละ 2-3 กิโลกรัมก็มี จากการทดลองใชสารโพแทสเซียมคลอเรต 

และโซเดียมคลอเรตบริสุทธิ์ 99% อัตรา 0 45 60 75 90 และ 105 กรัมตอเสนผาศูนยกลางทรงพุม 

1 เมตรในชวงเดือนมิถุนายน ปรากฏวาอัตรา 60 กรัมตอเสนผาศูนยกลางทรงพุม 1 เมตร เปนอัตราที่ 

เหมาะสมคือ ทําใหลําไยออกดอกติดผลเต็มที่เปนที่นาพอใจ ซึ่งสารโซเดียมคลอเรตก็มีผลออกฤทธิ์ 

เชนเดียวกับโพแทสเซียมคลอเรต ดังนั้นอัตราที่แนะนําสําหรับสารโซเดียมคลอเรตก็คือ 60 กรัมตอ 

เสนผาศูนยกลางทรงพุม 1 เมตรเชนกัน การใชสารปริมาณนอยกวานี้ก็สามารถชักนําใหลําไยออกดอก 

ไดแตจําเปนตองใชในชวงเดือนพฤศจิกายน อัตรา 8 กรัมตอตารางเมตร ก็สามารถชักนําใหลําไยพันธุด 

อออกดอกได 100% สวนอัตราที่ต่ํากวานี้คือ 4 กรัมตอตารางเมตรชักนําใหออกดอกได 86% สวน 

พันธุสีชมพูนั้น การใหสารเพียง 1 กรัมตอตารางเมตรก็สามารถชักนําใหออกดอกได 100% ซึ่งเปนการ 

ใหเสริมการออกดอกในฤดูปกติ 

2. ชวงพัฒนาการของใบ 

หลังจากเก็บเกี่ยวผลลําไยแลว ควรตัดแตงกิ่งและใหปุยเพื่อเรงการแตกยอดออนใหม ซึ่งตน 

ลําไยควรมีการแตกยอกออนอยางนอย 2 ครั้งและใบชุดที่ 2 ควรแกเต็มที่ กอนที ่จะราดสารครั้งตอไป 

การราดสารจะไมไดผลหากยอดเริ่มคลี่ตัวออกมาเพียงเล็กนอย แตเมื่อใบพัฒนาไปจนเลยระยะใบ 

เพสลาดหรือใบแกจัดแลว การราดสารจึงจะไดผลและจะไดชอดอกที่ใหญ การราดสารโพแทสเซียม 

คลอเรตกับตนลําไยที่มีใบ 4 ระยะ คือ ใบอายุนอยกวา 10 20 25 และ 45 วัน ปรากฏวาราดสารเมื่อใบ 

อายุ 45 วันออกดอกดีที่สุด แตถาปลิดใบออนออกกอนและเหลือไวแตใบแกก็จะออกดอกไดดีเชนกัน 

3. ฤดูกาลในการใหสาร 

ชวงแรกที่เหมาะสําหรับราดสารควรมีสภาพอากาศปลอดโปรง ดินแหงโดยเฉพาะชวงปลาย 

ฤดูฝน แตก็มีขอจํากัดวาหากใชสารแลวดอกบานตรงฤดูหนาว ดอกตัวเมียจะมีขนาดเล็กและละออง 

เกสรตัวผูจะมีเปอรเซ็นตการงอกต่ําทําใหไมติดผล ดังนั้นตองคํานวณระยะเวลาใหดี ซึ่งระยะเวลาที่ 

เหมาะสมในการราดสารไดแกปลายเดือนกันยายนถึงตนเดือนตุลาคม จะเก็บเกี่ยวผลผลิตไดกอนลําไย 

ในฤดูปกติ แตถาราดสารปลายเดือนตุลาคมดอกจะบานตรงอากาศหนาวเย็นพอดี ทําใหลําไยไมติดผล

ชวงที่สองคือราดสารเดือนธันวาคม-มกราคมขณะที่อากาศเย็นก็จะออกดอกไดพรอมกับลําไยในฤดู 

และมีขอดีคือผลคอนขางดกมากกวาลําไยในฤดูซึ่งไมราดสาร และชวงสามไดแก การผลิตลําไยนอกฤดู 

ใหเก็บเกี่ยวไดตรงเทศกาลปใหมหรือตรุษจีนก็จะใหสารเดือนพฤษภาคม-มิถุนายน ซึ่งเปนระยะที่ฝนยัง 

ไมตกชุกมากนัก การราดสาร 3 ชวงดังกลาวนี้จะออกดอกติดผลคอนขางดี สําหรับชวงอื่นๆ ในรอบ 

ปนั้นไดผลไมคอยดี เชนเดือนมีนาคมมีอากาศรอนเกินไป เมื่อออกดอกจะทําใหชอดอกสั้น จํานวน 

ดอกในชอมีนอย พัฒนาการของดอกสั้น ดอกบานเร็วและติดผลนอย สวนการราดสารเดือน 

กรกฎาคม-สิงหาคมเปนชวงที่อากาศมืดครึ้มดวยเมฆหมอกและดินชุมฉ่ําดวยน้ํา การใหสารในลักษณะ 

นี้จะไดผลนอย และหากโคนตนมีน้ําทวมขังใหงดใชสารโดยเด็ดขาด มิฉะนั้นตนอาจตายได 

4. พันธุลําไย 

การตอบสนองของลําไยแตละพันธุตอสารคลอเรตแตกตางกัน พันธุสีชมพูตอบสนองดีที่สุด 

คือใชสารในเดือนพฤศจิกายนเพียง 2 กรัมตอตารางเมตรก็กระตุนใหออกดอกได สวนพันธุแหวและ 

ใบดําใชสารในอัตรา 4 กรัมตอตารางเมตรออกดอกได 100% สวนพันธุดอตองใชปริมาณสารถึง 8 

กรัมตอตารางเมตรจึงจะออกดอกไดดี 

คุณสมบัติของสารคลอเรต 

1. สารโพแทสเซียมคลอเรต (Potassium Chlorate) 

เปนสารที่สามารถนํามาใชกระตุนใหลําไยออกดอกนอกฤดูได สารโพแทสเซียมคลอเรตมีสูตร 

เคมี KClO 3 และเปนตัวออกซิไดสหรือตัวเติมออกซิเจนอยางแรง ถานําไปเผาจะกลายเปน 

โพแทสเซียมคลอไรด (KCl) และออกซิเจน (O 2 ) ดังสมการ 

เผา 

2 KClO 3 2 KCl +3O 2 

ชื่อผลิตภัณฑ : โพแทสเซียมคลอเรต (Potassium Chlorate) 

ชื่อสามัญและชื่อพอง : คลอเรตโพแทส (Chlorate of Potash) 

เกลือเบอโทรเรต (Berthollet Salt) 

โพแทสเซียม ออกซีมูเรต (Potassium Oxymurate) 

ชื่อเคมี : Potassium Chlorate 

การจัดการกลุมทางเคมี : Inorganic salt oxidizer 

สูตรทางเคมี : KClO 3 

ลักษณะ, สี, กลิ่น และรส : เปนผลึกโปรงแสงไมมีสี หรืออาจอยูในรูปเปนผงหรือเปนเม็ดสีขาว 

ไมมีกลิ่น มีรสแบบเกลือ

การละลายน้ํา : ละลายน้ําไมดีนัก คือ ละลายน้ําได 7.1 กรัม/น้ํา 100 ซีซี 

การละลายในสารละลายอื่น : แอลตาลิส, แอลกอฮอล, กลีเซอรอล แตไมละลายในอะซีโตน 

จุดเดือด : 400 o ซ. 

จุดหลอมเหลว : 368 o ซ. 

น้ําหนักโมเลกุล : 122.55 

คาความถวงจําเพาะ : 2.32 

ขอจํากัด : เปนสารที่ติดไฟไดงายและระเบิดได เมื่อรับความรอนสูงกวา 400 o ซ. 

ความเปนพิษ : 

คา LD 50 

หนู 1,870 มก./กก. 

กระตาย 2,000 มก./กก 

สุนัข 429 มก./กก 

คุณสมบัติอื่น ๆ: 

- อาจทําใหเกิดการระคายเคืองตอผิวหนังและตา 

- เปนผลึกใสหรือผงสีขาว มีคุณสมบัติไมติดไฟ แตจะชวยใหสารอื่นเกิดการลุกไหมไดดีขึ้น 

- จุดหลอมเหลวที่ 350 o ซ. และสลายตัวใหกาซพิษที่อุณหภูมิ 400 o ซ. ขึ้นไป 

- ละลายในน้ําไดปานกลางประมาณ 7 กรัม/น้ํา 100 ซีซี แตจะละลายไดดีในดางและ 

แอลกอฮอล 

- มีรสเค็มแบบเกลือ 

- เปนสวนผสมในการผลิตวัตถุระเบิด พลุไฟและไมขีดไฟ 

- การเสียดสีหรือผสมกับสารอื่น เชน ซัลเฟอร (กํามะถัน) คารบอน (ผงถาน) ขี้เลื่อย ปุย 

คอก รําขาว ปุยยูเรีย สารกําจัดแมลง อาหารสัตว น้ํามันเชื้อเพลิง ผา กระดาษและเศษไม 

แหง อาจทําใหเกิดการลุกไหมหรือระเบิดขึ้นได 

- เปนสารฆาเชื้อ นิยมใชเปนสวนผสมของน้ํายาบวนปาก หรือน้ํายากลั้วคอ โดยมี 

สวนผสม 

2 - 3% 

- ใชเปนสารกําจัดวัชพืช 

- ใชกันมากในอุตสาหกรรม การทําสารระเบิด สี และน้ํายาขัดเฟอรนิเจอร 

- สามารถกระตุนใหลําไยออกดอกได 

- ไมมีรายงานวาสารโพแทสเซียมคลอเรตเปนสารกอมะเร็ง

2. สารโซเดียมคลอเรต (Sodium Chlorate) 

มีคุณสมบัติดังนี้ 

ชื่อผลิตภัณฑ : โซเดียมคลอเรต (Sodium Chlorate) 

ชื่อสามัญและชื่อพอง : คลอริค แอซิค (Chloric Acid) 

เกลือโซเดียม (Sodium Salt) 

โซดาคลอเรต (Chlorate of Soda) 

ชื่อเคมี : Sodium Chlorate 

การจัดการกลุมทางเคมี : Inorganic salt oxidizer 

สูตรทางเคมี : NaClO 3 

ลักษณะ, สี, กลิ่น และรส : เปนผลึกแข็งสีขาวหรือเหลืองซีด 

ไมมีกลิ่น มีรสขม 

การละลายน้ํา : ละลายน้ําไดดี คือ 

- ละลายได 79 กรัม/น้ํา 100 ซีซี ที่อุณหภูมิ 0 o ซ. 



คา pH เมื่อละลายน้ํา : 6.8-7.2 

การละลายในสารละลายอื่น : แอลกอฮอล 90% กลีเซอรอล 

จุดเดือด : 249 o ซ. 

จุดหลอมเหลว : 248 o ซ. 

น้ําหนักโมเลกุล : 106.44 

คาความถวงจําเพาะ : 2.49 

ขอจํากัด : เปนสารที่ติดไฟไดงาย 

ความเปนพิษ : 

คา LD 50 

หนู 1,200 – 7,000 มก./กก. 

กระตาย 7,000 มก./กก 

สุนัข 700 มก./กก 

คน 15-30 กรัม/คน

คุณสมบัติอื่นๆ : 

- ใชเปนสารกําจัดวัชพืชชนิดใบกวางและใบแคบ (nonselective herbicide) และหากราก 

วัชพืชดูดซับสารเขาไปก็อาจฆาวัชพืชนั้นไดดวย สามารถฉีดทางดินก็ได แตไมฆาพืชพวกมอส 

(moss) ผลออกฤทธิ์อยูได 3-6 เดือน 

- อาจทําใหเกิดการระคายเคืองตอผิวหนังและตา 

- โซเดียมคลอเรตไมมีรายงานวาเปนสารกอมะเร็ง 

3. พิษของสารกลุมคลอเรต และการแกพิษ 

(1) กลไกการเกิดพิษ 

สารคลอเรต เปนสารที่ออกฤทธิ์ในลักษณะ เปนสารกระตุน (Catalyst) ในกระบวนการออกซิ 

เดชั่นของฮีโมโกลบิน (สารสีแดงในเม็ดเลือด ที่ทําหนาที่นําออกซิเจนไปเลี้ยงเซลลตางๆ ทั่วรางกาย) 

ทําใหเปนเมทธีโมโกลบิน (Methemoglobin) โดยไมไดเขาทําปฏิกิริยาโดยตรง ดังนั้นแมจะไดรับสาร 

คลอเรตเขาสูรางกายในปริมาณเพียงเล็กนอย ก็สามารถกระตุนทําใหฮีโมโกลบินในรางกายเปลี่ยนไป 

เปน เมทธีโมโกลบินไดจํานวนมาก 

(2) อาการเปนพิษ 

1. ทําใหเกิดอาการคลื่นไส อาเจียน ปวดทอง ซีดเนื่องจากโลหิตจาง เปนมากทําใหไตวายได 

2. ปสสาวะไมออก และมีฤทธิ์ตอระบบประสาทสวนกลาง อาจทําใหชักได 

3. อาการที่เห็นเดนชัด คือ อาเจียนและตัวเขียว 

4. ขนาดที่เปนพิษ ในผูใหญหากไดรับสารเขาสูรางกายในปริมาณ 15-35 กรัม ทําใหเสียชีวิต 

ได สําหรับเด็กเพียง 7 กรัม ก็ทําใหเสียชีวิตได อยางไรก็ตามยังไมเคยมีรายงานการเสียชีวิต 

เนื่องจากสารนี้มากอน 

5. เปนอันตรายตอระบบทางเดินหายใจ 

6. ระคายเคืองตอผิวหนังและตา และหากสะสมในรางกายปริมาณมาก อาจมีผลตอไต และ 

เม็ดเลือดแดงได 

(3) การแกพิษ 

1. ทําใหผูปวยอาเจียนออกมาโดยเร็วที่สุดหลังไดรับสาร โดยการลวงคอหรือใหยาชวย 

อาเจียน หรือใหกลืนผงถานเขาไปเพื่อชวยดูดซับสารคลอเรตในกระเพาะ ลดการดูดซึมเขา 

สูเสนเลือด

2. ใหดื่มสารละลายโซเดียมไธโอซัลเฟต (Sodium thiosulfate) ประมาณ 2-3 กรัม ที่ละลายใน 

โซเดียมไบคารโมเนตเขมขน 5% จํานวน 200 ซีซี. จะสามารถทําลายฤทธิ์ของสารคลอเรต 

ได หรือทําการลางสารออกจากเลือดโดยวิธีทางการแพทย 

3. ใหดื่มนมเพื่อลดการระคายเคืองตอกระเพาะ 

4. ทําใหรางกายผูปวยอบอุน และอยูนิ่งๆ จนอาการเขียวคอยๆ ลดลง 

5. หากอาการตางๆ คอยๆ ลดลงภายใน 12 ชั่วโมง ผูปวยจะสามารถกลับคืนสูสภาพปกติได 

6. หากสัมผัสสารละลายใหรีบลางออกทันทีดวยน้ําสะอาดอยางตอเนื่องเปนเวลา 15 นาที 

7. ถาสูดหายใจเอากาซพิษที่เกิดจากการสลายตัวของสารนี้เขาไป ใหยายผูปวยไปในที่มี 

อากาศถายเทไดสะดวก ใหออกซิเจนและนําสงแพทยทันที 

8. หากผูปวยหมดสติหามปฐมพยาบาล โดยวิธีผายปอดแบบปากตอปาก อาจไดรับสารพิษ 

ติดตอกันได 

(4) การปองกัน 

1. ภาชนะบรรจุสารตองมีฝาปดมิดชิด 

2. ไมสูบบุหรี่ขณะทําการขนถายสารขึ้นและลงจากยานพาหนะ 

3. การขนถายสารตองอยูหางจากไฟและหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่อาจกอใหเกิดประกายไฟ 

4. ตองผูกยึดภาชนะเพื่อปองกันการเคลื่อนไหว ในระหวางการขนสง 

5. ตองไมใหสวนของภาชนะยื่นออกมานอกรถและหากรถไมมีหลังคาใหปดดวยผาใบ 

6. เก็บสารใหหางจากอาหาร เครื่องดื่มและอาหารสัตว 

7. เก็บไวในอาคารที่มีการถายเทอากาศดี และตองมีพื้นที่วางเหลือไวโดยรอบ 

8. เก็บรักษาไวใหหางจากจุดไวไฟประกายไฟและหลีกเลี่ยงการใชผสมกับสารอินทรียทุก 

ชนิด เชน กํามะถัน ผงถาน ปุยยูเรีย น้ําตาลทราย สารกลุมซัลเฟตและเกลือแอมโมเนียทุก 

ชนิด ไดแก แอมโมเนียมคลอไรด และแอมโมเนียมซัลเฟต เปนตน เพราะจะทําใหงายตอ 

การติดไฟ และอาจเกิดระเบิดอยางรุนแรงขึ้นไดเมื่อไดรับความรอนสูง 

9. หามเก็บสารคลอเรตรวมกับสารกํามะถัน ผงถาน กรด สารอินทรียของเหลวไวไฟ 

ของแข็งไวไฟ น้ ํามันเชื้อเพลิง ปุยคอก ปุยยูเรีย และสารกําจัดแมลง 

10. หามวางบนพื้นไม และตองจัดวางสารไมใหสูงเกิน 3 เมตร 

11. การใชสารนี้ควรใชในรูปของเหลวโดยผสมกับน้ํา 

12. ไมควรทุบ บด กระแทกสารหรือทําใหสารเกิดการเสียดสีเพราะอาจทําใหสารเกิดระเบิดได 

13. เวลาใชควรสวมถุงมือ และใสหนากากปองกันสารเคมี 

14. หามสูบบุหรี่ขณะที่ราดสาร

15. ควรทําความสะอาดรางกายทันทีหลังการใชสาร โดยเฉพาะถาสารทําใหเกิดการระคาย 

เคืองตอผิวหนังและตา เพราะสารอาจเขารางกายไดทางบาดแผล และเขาสูกระแสเลือด 

ทําลายเม็ดโลหิตแดง เปนอันตรายตอไต และกลามเนื้อหัวใจ 

16. หามกลืนกินสารคลอเรตที่เปนน้ํายาบวนปาก หรือน้ํายากลั้วคอโดยเด็ดขาดหรือหยุดการ 

ใชสารนี้ เมื่อมีอาการเกิดขึ้น เนื่องจากสารคลอเรตละลายน้ําไดดี หากใชภายนอกเชนในไร 

สวน สารนี้จะซึมผานผิวหนังไดนอยและคอนขางปลอดภัย ยกเวนกรณีเกิดอุบัติเหตุ หรือ 

ไดสัมผัสสารละลายนี้จํานวนมากใหรีบลางออกทันทีดวยน้ําสะอาดปริมาณมากๆ 

วิธีการใชสารกลุมคลอเรต 

1. วิธีการราดหรือหวานทางดิน 

เปนวิธีที่ไดรับความนิยมมากที่สุด เนื่องจากการตอบสนองของลําไยคอนขางไดผลแนนอน 

กวาวิธีอื่น การใหทางดินมี 2 วิธีคือ การผสมน้ํารดใตชายทรงพุมลําไย โดยชั่งสารตามที่ใหคํานวณ 

ไวของแตละตน ละลายในน้ําที่บรรจุในถังพลาสติก เมื่อละลายดีแลวจึงเติมน้ําให พอที่จะราดไดทั่ว 

ปกติจะผสมน้ําใหไดประมาณ 60-80 ลิตรตอตน หลังราดสารแลวจําเปนตองใหน้ําเปนระยะๆ เพื่อให 

ยังคงมีความชื้นอยู สําหรับการดูดซับสารของรากจนกวาจะออกดอก อีกวิธีหนึ่งคือ การหวานในรูป 

ของผงผลึกที่ชั่งไวตามที่คํานวณ โดยหวานใหทั่วโคนตนแลวรดน้ําตาม วิธีนี้เหมาะสําหรับใหสาร 

ในชวงมีฝนตกชุกจะไดผลดี แตวิธีแรกจะไดผลดีเมื่อดินแหงมีความชื้นนอย กอนราดสารทางดินควร 

กําจัดวัชพืชหรือเศษใบไมใบหญาออกจากโคนตนกอน เพื่อปองกันการตกคางของสารบนวัสดุ 

ดังกลาว เมื่อทําความสะอาดแลวสารจะไดซึมลงสูดินและดูดซึมดวยรากไดทันที ขณะที่ชั่งสาร ละลาย 

สารและราดสารตองสวมถุงมือและหนากากปองกันสารพิษดวย ระวังมิใหละอองของสารเขาปากจมูก 

หรือสัมผัสหนา 

ขอจํากัดกอนราดสาร 

1. ตนลําไยที่จะราดสารตองเปนตนที่มีใบแกเขียวเข็มและสมบูรณ 

2. หากเห็นมีใบออนเริ่มพัฒนาแลวไมควรราดสารเพราะใบออนจะพัฒนาตอไปจนเปนใบแก 

และไมออกดอก 

3. จําเปนตองมีแหลงน้ําเพียงพอ เนื่องจากตองใหน้ําบางหลังใหสารแลว มิฉะนั้นใบจะ 

เหลืองเหี่ยวเฉาและตนอาจตายได 

4. สารคลอเรตควรเปนสารบริสุทธิ์ในรูปผลึกสีขาว หากเปนสีอื่นแสดงวาไดรับการผสมกับ 

สารอื่นและไมควรใช เพราะอาจเปนอันตรายหรือเกิดการระเบิดได 

5. หลังมีฝนตกหนักและมีน้ําขังบริเวณโคนตนหรือดินชุมน้ํา การราดสารจะไมไดผล 

เนื่องจากระบบรากอิ่มน้ําอยูกอนแลวและไมดูดสารที่ราดในปริมาณที่เพียงพอ 

6. สภาพอากาศหนาวการแสดงผลการราดสารไมชัดเจน เนื่องจากความเย็นทําใหตนลําไย 

เกิดความเครียด ตนจะชะงักการเจริญเติบโตแตระบบรากก็ยังคงดูดธาตุอาหารได ซึ่งสาร

จะถูกดูดเขาสูลําตนไดเชนกัน ลําไยเมื่อไดรับสารจะกระตุนใหออกดอก แตดอกไม 

สามารถพัฒนาออกมาไดจนกวาสภาพอากาศอุนขึ้น ทําใหดอกพัฒนาออกมาพรอมกับ 

ดอกที่ออกตามฤดูปกติ 

ขั้นตอนการราดสาร 

1. วิธีการราดสารละลายหรือหวานสารลงดิน เปนวิธีที่นิยมทํากันมากที่สุด เนื่องจากตนลําไย 

ตอบสนองไดดีและแสดงผลชัดเจน โดยเลือกตนที่มีความสมบูรณดังกลาวขางตน ควร 

ผานการแตกใบออนแลว 2 ครั้งขึ้นไป ใบควรมีสีเขียวเขมเปนมัน ปลายยอดยังแข็งและยัง 

ไมเริ่มพัฒนาเปนใบออน 

2. ทําความสะอาดบริเวณทรงพุมโดยเอาหญาและเศษขยะออกจากโคนตนใหหมด เพื่อให 

สารละลายซึมลงสูรากบริเวณผิวดินไดงายขึ้น หากดินแหงเกินไปควรพรมน้ําเล็กนอยใน 

บริเวณทรงพุมกอนราดสาร เพื่อใหเวลาราดสารแลวจะไดซึมไปสูรากสะดวกรวดเร็วขึ้น 

แตถาหากดินชุมฉ่ําน้ํามากไปตองระบายน้ําออกและควรปลอยใหดินแหงพอควรจึงคอย 

ราดสาร 

3. วัดขนาดเสนผาศูนยกลางของทรงพุมเปน “เมตร” แลวคูณดวย 60 ก็จะเปนปริมาณสารที่ 

ใชเปนกรัม เชน วัดขนาดเสนผาศูนยกลางทรงพุมได 6 เมตร ก็จะใชสารโพแทสเซียมคลอ 

เรต บริสุทธิ ์ 95% เทากับ 6x60 = 360 กรัม เปนตน หากตนมีขนาดใหญมาก 

เสนผาศูนยกลางมากกวา 10 เมตรขึ้นไปก็ไมควรใสสารเกินตนละ 1 กิโลกรัม 

4. นําสารในขอ 3 ผสมน้ําใหพอทีจะราดไดทั่วรอบโคนตน ซึ่งประมาณ 60-80 ลิตรตอตน 

เวลาราดสารใหหางโคนตนประมาณ 50 เซนติเมตร และราดทั่วบริเวณภายในทรงพุมจนถึง 

ชายพุมที่ไดทําความสะอาดไว 

5. หลังราดสารแลวจะเปนตองใหน้ําเพื่อรักษาความชื้นใหพอเหมาะอยูเสมอ โดยเฉพาะชวง 

10 วันแรก เพื่อสารจะไดซึมเขาสูรากอยางตอเนื่อง และปองกันมิใหเปนพิษตอรากและตน 

ลําไย หรือสะสมในดิน 

6. หากใชวิธีการหวานสารซึ่งเปนผลึกลงในดินโดยตรง ยิ่งจําเปนที่จะตองใหน้ําในปริมาณ 

มากและสม่ําเสมอเพื่อละลายสารซึ่งบางครั้งเปนกอนเล็กกอนใหญไมเทากัน การละลายจึง 

ยากงายตางกัน บางครั้งหวานสารในปริมาณที่มากและกอนใหญทําใหละลายชาจึงมีผลตอ 

การออกดอกซ้ําซอนจะเห็นวาเมื่อดอกรุนแรกเริ่มติดผล แตชอที่ติดผลนั้นมีปริมาณผลนอย 

ดอกก็จะออกมาในชอนั้นอีกทําใหมีดอก 2 รุน ผล 2 รุน เล็กบางใหญบางซึ่งจะมีผลตอการ 

เก็บเกี่ยวในอนาคตขางหนาอีกเพราะแกไมพรอมกัน ถาติดผลไมดีทั้งตนก็จะมีดอก 

ประปรายทั้งตน เปนปญหามาก แตตนที่ติดผลดกจะไมพบอาการออกดอกซ้ําซอน

2. วิธีการพนสารทางใบ 

การพนสารคลอเรตทางใบ เปนอีกวิธีหนึ่งที่สามารถชักนําใหลําไยออกดอกไดแมจะเปนวิธีที่ 

ไดผลไมดีนัก จากการศึกษาของมนตรี และคณะ (2544) พนสารละลายโพแทสเซียมคลอเรตอัตรา 

ความ เขมขน 0 0.3 0.5 และ 1.0% ฉีดพนชวงฤดูฝนขณะที่ใบแกจัด อัตราที่ 0.3% ใบเริ่มรวง 

อัตรา 0.5% ใบรวงเกือบหมดตน และอัตรา 1.0% ใบรวงหมดทั้งตน แตก็มีการแตกยอดออนออกมา 

ทดแทนไดภายใน 1 สัปดาหไมพบการออกดอก เมื่อปรับอัตราใหต่ําลงที่ 0.1 และ 0.2% ฉีดพนชวง 

แลง เดือนพฤศจิกายนพบวา เกิดอาการใบเหี่ยวลู ใบแกสีเหลืองรวงหลนประมาณ 20% ยอดออนที่ถูก 

สารโดยตรงจะเหี่ยวแหงและหลุดรวงไปซึ่งเปนทิศที่ถูกแสงแดดจัด สวนที่ระดับ 0.2% นั้นมีผลทําให 

ใบรวงประมาณ 30% มีปลายใบไหมและสามารถออกดอกได 80-90% ซึ่ง ธิติและคณะ (2542) 

รายงานวาการใหสารทางใบอัตรา 2,000 มิลลิกรัม/ลิตร สามารถชักนําใหลําไยออกดอกได การใหสาร 

วิธีนี้มีขอดีคือ ใชสารในปริมาณนอยเมื่อเปรียบเทียบกับการใหทางดิน ขอควรระมัดระวังในการฉีด 

พนสารนั้นคือ ใชสารไมควรเกิน 0.2% หรือ 2,000 มิลลิกรัม/ลิตร มิฉะนั้นใบจะรวงมากและรวง 

เพิ่มขึ้นตามอัตราความเขมขน 

ขอควรระวังในการใชสาร 

1. ไมควรใชสารดังกลาวปริมาณที่แนะนําเพราะจะทําใหใบลําไยไหมและรวงได 

2. ควรฉีดพนในระยะใบเพสลาดถึงใบแก (ใบอายุ 45-60 วัน) 

3. ควรฉีดพนในตอนเชาหรือเย็นในขณะที่อากาศไมรอน 

4. ควรสวมชุดปกปดรางกายและไมควรสูบบุหรี่ในขณะพนสารและทําความสะอาดชุดที่สวม 

ใสทันทีหลังจากฉีดพน 

5. ไมควรผสมสารใดๆ รวมกับสารคลอเรต 

ขอจํากัดในการพนสารทางใบ 

1. การพนสารทางใบนั้นจําเปนตองเลือกตนลําไยที่สมบูรณใบเขียวเขมเปนมันและอยูใน 

ระยะใบแกจัดเชนกัน 

2. ชวงเวลาที่จะใชไดผลดีไดแกชวงที่มีสภาพอากาศคอนขางแหงแลง โดยเฉพาะชวงเดือน 

พฤศจิกายน และธันวาคม จะฉีดพนเพื่อเสริมการออกดอกในฤดูใหสมบูรณขึ้น สวนใน 

ฤดูฝนหรือฤดูแลงจัด เชนเดือนมีนาคมจะไมคอยไดผล ออกดอกเล็กนอยและในชวงแลง 

ชอดอกจะสั้นปริมาณดอกตอชอนอย ชอดอกไมทันพัฒนาใหยาวไดเทาขนาดปกติดอกก็ 

เริ่มบานไมคอยติดผล 

3. ความเขมขนของสารที่ใชพนทางใบที่เหมาะสม คือ 0.2% หรือใชสาร 40 กรัมตอน้ํา 20 

ลิตร การพนอัตราที่เขมขนเกิน 0.3% นั้นใบจะรวงหลนมาก แมแตที่ความเขมขน 0.2% ยัง 

พบวาบางครั้งมีใบรวงหลนประมาณ 5-10%

4. ในชวงฤดูฝนการพนอัตราที่เขมขนเกินไป (0.3% ขึ้นไป) จะพบวาเกิดเปนพิษ (toxic) ที่ 

ปลายใบจะมีรอยไหมและการรวงหลนจะตามมาภายหลังพนสารได 4 วัน ในกรณีที่พน 

ดวยความเขมขนสูงถึง 0.5% อาการใบรวงจะเริ่มรวงเชนเดียวกันและจะรวงหมดทั้งตน 

ภายในเวลาสัปดาหเดียว แตจะแตกใบใหมออกมาแทนที่ไดอยางรวดเร็วแตไมออกดอก 

5. เนื่องจากสารคลอเรตเปนสารที่อันตรายสามารถกําจัดวัชพืชได ดังนั้นก็ยอมจะเปน 

อันตรายตอใบลําไยไดเชนกัน จึงควรใชอยางระมัดระวัง โดยเฉพาะอัตราที่ใชแมผิดเพี้ยน 

เพียงเล็กนอยก็จะกอใหเกิดอันตรายได เวลาที่พนก็ควรเปนตอนเชาหรือเย็น ก็จะชวยลด 

การเปนพิษลงไดบาง 

6. การพนสารทางใบปกติแลวถาไมใชเปนการเสริมในฤดูปกติแลว จะไดผลเพียงเล็กนอยคือ 

ประมาณ 5-10% และไมคุมคากับการลงทุน 

3. การฉีดสารเขาทางกิ่ง 

การฉีดเขาทางกิ่งนับเปนวิธีที่ยุงยากมากที่สุดและไดผลนอยที่สุดดวย เกษตรกรไมคอยนิยม 

เนื่องจากตองเตรียมอุปกรณเชน สวานเจาะกิ่ง ปลอก เข็มฉีดยา และกระบอกฉีดยาชนิดพลาสติกที่ 

ดัดแปลงใหมีรูสําหรับปรับแรงดันน้ํายาได โดยใชลวดแข็งเสียบในรูปรับแรงดันตามความตองการ เมื่อ 

แรงดันน้ํายาออนลงก็สามารถขยับลวดเสียบที่ต่ําลงมาอีกได แรงดันก็จะเพิ่มขึ้น 

เลือกกิ่งที่มีขนาดเสนผาศูนยกลางตั้งแต 7 เซนติเมตรขึ้นไป จากตนที่สมบูรณแข็งแรงเหมือน 

ตนที่ราดทางดินหรือพนทางใบ ใชสวานที่มีดอกสวานขนาดเสนผาศูนยกลาง 0.5 เซ็นติเมตร เจาะกิ่งให 

ลึกประมาณ 2 เซนติเมตร แลวใชปลอกพลาสติกที่พอดีกับปลายกระบอกฉีดยาเสียบเขาไปในรูใหแนน 

กอน พรอมเสียบกระบอกฉีดยาที่มีสารละลายคลอเรตเขมขน 2.5 กรัมตอเสนผาศูนยกลางกิ่ง 1 

เซนติเมตรละลายน้ํา 4 ซี.ซี. โดยเหลือชองวางสําหรับใหอากาศอยูภายในกระบอกฉีดยาประมาณ 10 

ซี.ซี. แลวสวมปลายกระบอกฉีดยาเขาปลอกพลาสติกใหแนนเดินน้ํายาใหเขาสูกิ่งลําไยและปรับความดัน 

ใหแนนที่สุดและใชลวดเสียบปรับความดันไว 

การฉีดเขากิ่งบางครั้งจะพบอาการเปนพิษ โดยใบจะรวงหลน บางครั้งรุนแรง ใบไหมแหงติด 

ตน ซึ่งอาการเชนนี้จะทําใหกิ่งตายได จากการใชสารวิธีนี้ชวงปลายฤดูฝนยังไมพบการออกดอก แตพบ 

อาการเปนพิษมาก โดยเฉพาะถาความเขมขนสูงที่ 0.3-0.5 กรัมตอเสนผาศูนยกลาง 1 เซนติเมตรนั้นจะ 

เปนพิษมากนอยตามความเขมขนและการเปนพิษจะพุงตรงจากรอยเจาะไปยังปลายกิ่งเปนสวนใหญ กิ่ง 

แขนงที่แยกออกจะไดรับความเปนพิษลดหลั่นลงมา 

การใชสารคลอเรตอัตรา 0.25 กรัมตอเสนผาศูนยกลางของกิ่ง 1 เซนติเมตรกับลําไยพันธุสี 

ชมพูสามารถชักนําใหออกดอกไดถึง 80% โดยควรเลือกกิ่งที่มีขนาดเสนผาศูนยกลาง 10-15 ซม. แลว 

ใชสวานเจาะลึก 1-1.5 นิ้ว จากนั้นใชปลอกพลาสติกตอกลงไปในรูสวานใหแนน ละลายสารคลอเรต 

ในน้ําปริมาณนอยๆ จากนั้นใชกระบอกฉีดยาชนิดพลาสติก ขนาด 60 ซี.ซี. ดูดสารละลายและดูด

อากาศเขาไปดวยประมาณ 10 ซี.ซี. เพื่อใหเกิดแรงดันสารละลาย แลวฉีดอัดสารละลายเขาไปในกิ่ง 

โดยผานทางปลอกพลาสติกที่ตอกไว ภายหลังจากฉีดสารเขาไปในกิ่งตองใหน้ํากับตนลําไย เพื่อให 

สารลําเลียงขึ้นสูยอดใหเร็วที่สุด 

ดังนั้นจึงสรุปไดวา การใชสารคลอเรตกับลําไยเพื่อชักนําการออกดอก สามารถใชไดทั้งทาง 

ราก กิ่ง และใบ แตวิธีที่งายสะดวกและไดผลดีคือ การราดทางดินโดยผสมสารคลอเรตในน้ําและน้ํา 

ราดบริเวณใตทรงพุมไดผลดีที่สุด สําหรับการหวานในรูปของผงและใหน้ําตามก็ไดผลดี แตบางครั้ง 

พบการออกดอกซ้ําซอนในปริมาณมาก เนื่องจากการใหแบบหวานผง เนื้อสารจะคอยๆ ละลายทําให 

การออกฤทธิ์มีผลตอเนื่องยาวนาน เมื่อชอใดไมติดผลจากการออกดอกครั้งที่ผานมา ชอนั้นจะออกดอก 

ตามมาอีกชุดหนึ่ง ขณะที่ชุดแรกติดผลไปแลวทําใหมีลําไยหลายรุนในชอเดียวกัน การพนทางใบถาทํา 

ในฤดูฝนไมคอยไดผลและถาพนผิดอัตราที่สูงไปก็จะทําใหใบรวง พนนอยไปหรืออัตราที่แนะนําก็ยัง 

ไมคอยไดผลเปนการคา 

การปฏิบัติดูแลรักษาหลังจากใชสาร 

1. เมื่อลําไยออกดอกแลวควรใหน้ําและปุยตามคําแนะนําอยางสม่ําเสมอ มิฉะนั้นจะทําใหผลมี 

ขนาดเล็กและตนอาจโทรมได 

2. ถาลําไยติดผลดกเกินไปคือ มีจํานวนผลในชอ 80-100 ผลขึ้นไป ควรตัดชอผลบางหรือปลิด 

ผลออกบาง คือควรใหเหลือ 60-70 ผลตอชอ 

3. การใหปุยทางดินในระยะที่ผลลําไยกําลังขยายตัว ควรใชปุย N:P:K อัตราสวน 3:1:2 และ 

อาจเสริมดวยปุยปลาทั้งทางดินและทางใบเปนระยะๆ ก็จะได สวนชวงกอนเก็บเกี่ยวประมาณ 1.5 

เดือน ควรใหปุย N:P:K อัตรา 1:2:4 หรือ 1:2:5 หรือสูตรใกลเคียง 

4. การใชปุยปลาหมัก ฉีดพนทางใบหรือราดทางดินรวมกับการใชปุยเคมี จะชวยทําใหตนลําไย 

สมบูรณยิ่งขึ้นและเพิ่มขนาดผลได โดยการทําปุยหมักปลาจะใชเศษปลาน้ําหนัก 100 กิโลกรัม ผสม 

น้ําสมสายชู 2.5 ลิตรและกากน้ําตาล 20 ลิตร คลุกเคลาใหทั่วในชวง 10 วันแรก ใหกวนทุกวันเพื่อให 

การหมักสมบูรณยิ่งขึ้น โดยหมักไวประมาณ 3-4 สัปดาห จึงบีบเอาน้ําออกมาใชพนไดโดยใชความ 

เขมขนประมาณ 0.5-1.0% สวนกากใชผสมน้ํารดที่โคนตนได 

5. เนื่องจากการใชสารคลอเรตมักทํานอกฤดูกาล ดังนั้นจะพบกับปญหาแมลงคอนขางสูง 

ตั้งแตหนอนกินดอก มวนลําไย หนอนเจาะผลและที่สําคัญคือ คางคาว ซึ่งจะทําลายผลแกชวงเก็บเกี่ยว 

หากรุนแรงมากเพียง 1-2 วัน ก็อาจทําลายไดหมดสวน ดังนั้นจึงควรระมัดระวัง และตรวจตราอยาง 

ใกลชิด 

โดยปกติหลังจากวันที่ใหสารแลวถึงวันที่ออกดอกประมาณ 21 วัน จากนั้นจะใชเวลาในการ 

พัฒนาดอกและผลจนกระทั่งเก็บเกี่ยวไดประมาณ 7 เดือน ทั้งนี้ขึ้นอยูกับพันธุและสภาพแวดลอมใน

ขณะที่ออกดอกและติดผล จากการศึกษาพบวา การใหสารเดือนพฤศจิกายนซึ่งถือวาเปนการผลิตลําไย 

กอนฤดู จะใชระยะเวลาตั้งแตออกดอกถึงเก็บเกี่ยวไดนานถึง 180-192 วัน สวนการใหสารชวงเดือน 

พฤษภาคมใชเวลาเพียง 165-172 วันก็เก็บเกี่ยวได ชวงออกดอกถึงดอกบานประมาณ 1 เดือน ดอกจะ 

บานอยูประมาณ 1 เดือน ปกติดอกลําไยที่บานกอนจะเปนดอกเพศผูซึ่งมีปริมาณไมมากและจะบานอยู 

ประมาณ 5-7 วันก็จะหมด จากนั้นก็เริ่มมีดอกเพศเมียบานตามมา ซึ ่งดอกชุดนี้จะติดผลและผลจะมี 

ขนาดใหญจะบานอยูประมาณ 7-10 วัน เมื่อดอกเพศเมียชุดนี้ใกลๆจะบานหมดก็มีดอกเพศผูชุดที่ 2 

โดยดอกเพศผูชุดนี้มีลักษณะคลายดอกกระเทยที่มีรังไขอยูดวย แตมีขนาดเล็กและไมรับการผสมเกสร 

และบานอยู 12-13 วัน บางครั้งก็จะมีดอกเพศเมียชุดสุดทายบานตามมาอีกเล็กนอยประมาณ 2-3 วัน 

โดยดอกเพศเมียชุดนี้จะติดผลไดแตขนาดของผลมักจะเล็กกวาผลที่ไดจากดอกชุดแรก ทําใหบางชอมี 

อาจมีผล 2 รุน เมื่อดอกบานหมดแลวก็จะเห็นวาลําไยเริ่มติดผล ผลจะมีขนาดเสนผาศูนยกลาง 

ประมาณ 2 มิลลิเมตร จําเปนตองใสปุยใหกับผลออนขยายตัวคอนขางชา เปนการพัฒนาของเมล็ดและ 

เปลือกเปนสวนใหญ ระยะนี้ตนลําไยตองการไนโตรเจนคอนขางมาก ซึ่งเกษตรกรทั่วไปมักใชปุยสูตร 

เสมอเชน 15-15-15 หรือ 16-16-16 จากการทดลองพบวา การใหปุยตํารับที่1 คือสูตร 15-15-15 ตน 

ละ 3 กิโลกรัม หรือปุยตํารับที่ 2 คือ ปุยสูตร 15-15-15 ตนละ 3 กิโลกรัมผสมปุยคอกตนละ 20 ปบ 

หรือปุยตํารับที่ 3 คือ ปุยสูตร 15-15-15 ตนละ 3 กิโลกรัมผสมปุยคอกตนละ 20 ปบและปุยปลาเขมขน 

ตนละ 10 กิโลกรัม (แบงใส 4 ครั้ง หางกัน 1 เดือน) หรือปุยตํารับที่ 4 ไดแก ปุยตํารับที่ 3 ทางดิน 

และพนปุยปลาอัตรา 100 กรัม/น้ํา 20 ลิตร พนทุกสัปดาหจนถึงกอนเก็บเกี่ยว 1 เดือนหรือการใหปุย 

ตํารับที่ 5 ไดแก ใหปุยตํารับที่ 3 ทางดินและพนดวยยูเรียอัตรา 40 กรัม/น้ํา 20 ลิตร โดยพนเมื่อผล 

มีขนาด 0.5 มิลลิเมตร ปรากฏวา ปุยทุกตํารับทําใหลําไยออกดอกติดผลดี ผลมีขนาดคอนขางใหญ หลัง 

เก็บเกี่ยวแลวก็สามารถแตกยอดออนไดภายใน 18-21 วันและเมื่อใบอายุ 60 วันก็เริ่มแตกยอดออนครั้งที่ 

2 เมื่อใบออนนี้แกก็สามารถราดสารไดอีกครั้ง ซึ่งจะใชเวลาประมาณ 1 ปเชนเดียวกับลําไยในฤดูปกติ 

ขอควรพิจารณาในการผลิตลําไยนอกฤดู 

1. ผูผลิตหรือเกษตรกรจะตองมั่นใจวาเมื่อผลิตลําไยออกมานอกฤดูในชวงนั้นๆ จะมีตลาด 

รองรับและราคาตองคุมคาสําหรับการลงทุนดวย เนื่องจากการผลิตลําไยนอกฤดูตองมีอยูชวงที่ขาดน้ํา 

โดยเฉพาะในชวงที่ผลกําลังขยายขนาดหรือชวงสรางเนื้อ จะตองใชน้ําปริมาณมากซึ่งลําไยธรรมชาติจะ 

ไดไดรับน้ําฝนเต็มที ่เนื่องจากเปนชวงฤดูฝน เมื่อผูผลิตทราบวาจะตองขายผลผลิตเมื่อไรก็นับยอนหลัง 

ประมาณ 8 เดือนจะไดราดสารคลอเรตและไดผลผลิตตามเวลาที่ตองการ 

2. จําเปนตองมีแหลงน้ําที่สะอาดพอเพียงตั้งแตราดสารจนกระทั่งเก็บเกี่ยวผล เนื่องจาก 

ชวงหนึ่งของการพัฒนาดอกหรือผลที่ผลผิตนอกฤดูจะตรงกับชวงแลงที่ไมมีฝนตก จึงจําเปนตองเตรียม 

แหลงน้ําไวใหพรอม

3. การผลิตลําไยนอกฤดูนั้นจะพบแมลงศัตรูบางชนิดเชน หนอนเจาะผล (Deudorix epijabas 

anatius) มากกวาการผลิตในฤดูซึ่งจะไมพบหรือพบก็นอยมาก เมื่อมีการผลิตนอกฤทําใหแมลงเหลานี้ 

มีวงจรชีวิตที่เปลี่ยนไปและทําใหมีการระบาดในฤดูปกติดวย นอกจากนี้ในบางทองที่ที่ผลิตนอกฤดูจะ 

มีคางคาวเขาทําลายมากชวงใกลจะเก็บเกี่ยว ซึ่งผลผลิตจะเสียหายมากแทบเก็บเกี่ยวไมไดเลย จึงจําตอง 

ระมัดระวังเปนพิเศษ 

คุณภาพของผลผลิตของลําไยนอกฤดู 

การผลิตลําไยนอกฤดูมักจะตองผานชวงแลงชวงระยะเวลาหนึ่ง ในขณะที่พัฒนาการของผลอยู 

ในระยะสรางเนื้อซึ่งตองการน้ําปริมาณมาก การใหน้ําชลประทานเฉพาะที่บริเวณโคนตนนั้นอาจไม 

เพียงพอ เนื่องจากรากลําไยบางสวนไดแผขยายออกไปนอกทรงพุมมากแลว ถาเปนการผลิตลําไยในฤดู 

ปกติชวงที่ผลกําลังขยายขนาดจะอยูในชวงฤดูฝนและไดรับน้ําฝนอยางเต็มที่ ไมวารากจะอยูนอกทรง 

พุมมากนอยเพียงใด นอกจากนี้ฝนยังสามารถเพิ่มความชื้นในอากาศใหสูงขึ้นและมีความสัมพันธกับ 

อุณหภูมิแสงแดดที่เหมาะแกการเจริญเติบโตของผลอยางมาก สวนลําไยที่ใชสารคลอเรตผลิตนอกฤดู 

นั้นจะมีผลขนาดเล็ก เปลือกบางและมักแฉะน้ํา แตอยางไรก็ตาม เกษตรกรหลายรายสามารถผลิตลําไย 

นอกฤดูใหผลมีขนาดใหญและเนื้อไมแฉะน้ําได ซึ่งขนาดและคุณภาพของผลขึ้นอยูกับปจจัยหลายอยาง 

เชน พันธุ สภาพแวดลอม ความสมบูรณของตน และการดูแลรักษา 

โดยทั่วไปลําไยที่ใชสารคลอเรตจะติดผลดก บางครั้งอาจพบวา อาจติดผลจํานวนมากถึง 200 

ผลตอชอ ตนที่ติดผลดกก็มักจะติดผลดกทั้งตน เมื่อผลมีขนาด 0.5 - 0.7 เซนติเมตร หากไมมีการตัด 

ผลออนทิ้งบาง ตนนั้นจะไมสามารถเลี้ยงผลใหสมบูรณได ตนลําไยพันธุดอที่สมบูรณและมีจํานวนผล 

ไมเกิน 50 ผลตอชอจะมีผลขนาดใหญ ซึ่งจํานวนผลตอชอที่เหมาะสมนั้นควรพิจารณาจากความมาก 

นอยของการติดผลและความสมบูรณของตน

การใชสารคลอเรตกระตุนใหลําไยออกดอกนอกฤดู 

v 

ลักษณะใบที่แกเต็มที่พรอมใหสารคลอเรต 

การใหสารคลอเรตโดยราดทางดิน 

การใหสารคลอเรตโดยการฉีดเขากิ่ง

ลักษณะของกิ่งและใบแหงตายหลังใหสารคลอเรตโดยการฉีดเขากิ่ง

โรค แมลง ศัตรูพืชและการปองกันกําจัด 

สํานักวิจัยและพัฒนาการอารักขาพืช 

ปญหาศัตรูลําไยไดแก โรค แมลง ไรศัตรูพืช และวัชพืชซึ่งพบอยูทั่วไปตามแหลงปลูก การ 

ระบาดของศัตรูพืชดังกลาวจะเกิดเปนครั้งคราวหรือพบอยูเสมอนั้นขึ้นอยูกับชนิดของศัตรูพืช พันธุ 

ลําไย พัฒนาการของพืช การดูแลรักษา รวมทั้งสภาพแวดลอมของพื้นที่ปลูกและภูมิอากาศ ซึ่งมี 

ผลกระทบตอการเจริญเติบโตและการใหผลผลิต สวนวัชพืชนั้น นอกจากจะแยงธาตุอาหารความอุดม 

สมบูรณของพืชแลว ยังเปนแหลงหลบพักอาศัยของศัตรูพืชและศัตรูธรรมชาติ จึงตองมีการจัดการ 

อยางเหมาะสม สําหรับการจัดการศัตรูลําไย ไดมีการศึกษาวิจัยและพัฒนาการควบคุมศัตรูพืชโดย 

มุงเนนความปลอดภัย ความถูกตองตามหลักวิชาการ ยึดหลักมาตรการสุขอนามัยและสุขอนามัยพืช 

เพื่อใหมีการผลิตลําไยไดอยางมีคุณภาพ สําหรับการบริโภคภายในประเทศและการสงออก 

โรคลําไย 

โรคพุมแจ โรคพุมไมกวาดหรือโรคกระหรี่ (witches’broom) 

เชื้อสาเหตุคือ Phytoplasma หรือ Mycoplasma วงศ Mycoplasmataceae เชื้อสาเหตุมีรูปราง 

กลมหรือรูปไข อยูภายใน sieve cell เมื่อนําเชื้อสาเหตุมาเลี้ยงบนอาหารเลี้ยงเชื้อมายโคพลาสมา เชื้อจะ 

สรางโคโลนีรูปไขดาว 

ยอดออนที่แสดงอาการโรคพุมแจมักพบไรสี่ขาซึ่งเปนไรในวงศ Eriophyidae ดูดกินน้ําเลี้ยง 

ทําลายสวนตางๆ ของพืช มักจะปลอยสารพิษเขาไปในเนื้อเยื่อ ทําใหลําไยแสดงอาการผิดปกติใน 

รูปแบบตางๆ ตาลําไยเพียงตาเดียวจะแตกเปนยอดออนไดมากกวา 20 ยอด แตละยอดยาวสั้นตางๆ กัน 

สวนใหญยาวไมถึงเซนติเมตรและรวมกันเปนกระจุก เชื้อแพรระบาดไปกับกิ่งพันธุโดยการขยายพันธุ 

จากตนเปนโรคเชน การตอน การปกชําหรือเสียบยอด ความรุนแรงของโรคขึ้นอยูกับพันธุ โดย 

พันธุที่ออนแอตอโรคนี้ไดแก เบี้ยวเขียว แดงกลม ปูมาตีนโกงและพันธุพื้นเมืองที่ปลูกจากเมล็ด 

การปองกันกําจัด 

1. ตัดแตงกิ่งเปนที่โรคทําลาย 

2. เมื่อผลิใบใหมพนดวยสารปองกันกําจัดไร เชน กํามะถันผงชนิดละลายน้ํา 

3. กิ่งพันธุปลูกควรเปนกิ่งพันธุที่มาจากตนแมพันธุที่สมบูรณ ไมเปนโรค 

4. พนสารปองกันกําจัดไรตามความจําเปน

โรคราน้ําฝน (phytophthora leaf blight, phytophthora fruit rot ) 

เชื้อสาเหตุคือ เชื้อรา Phytophthora capsici Leonian วงศ Pythiaceae เชื้อราสรางโคโลนีสี 

ขาวฟูบนอาหารเลี้ยงเชื้อ V-8 juice agar เสนใยไมมีสีและไมมีผนังกั้น sporangium งอกเปนเสนใยได 

โดยตรง เมื่ออยูในน้ํา sporangium จะปลอย zoospore ออกมาทางปากเปด (papilla) sporangium มี 

ขนาด 22.5 – 65.0 x 15.0 – 30.0 µm กานชู sporangium ยาวมากกวา 250 µm L: B ratio = 2:1 

เชื้อสาเหตุเขาทําลายใบออน ใบเพสลาดและกิ่งออน ทําใหเกิดอาการเนาที่ใบและยอดไหม 

ถาสภาพเหมาะสมตอการเกิดโรคจะพบอาการใบไหมและยอดไหมระบาดทั่วทั้งตนและทั่วทั้งสวน 

สวนอาการที่ผลลําไยพบวากอนการเก็บเกี่ยวประมาณ 1 เดือน ชวงฝนตกชุกติดตอกัน ผลลําไยที่เปน 

โรคจะเนาในที่สุดพบเชื้อราสีขาวฟูขึ้นบนผิวผลทําใหผลรวง ผลลําไยที่ยังไมแกเต็มที่เมื่อเปนโรคจะมี 

อาการผลแตกในสวนที่เปนโรครุนแรงพบวาผลเนาทั้งสวน หลังการเก็บเกี่ยวแลวตนลําไยจะผลิใบออน 

กิ่งออน ถาฝนยังตกชุกจะเกิดอาการใบเนา กิ่งเปนแผลเนา และพบเชื้อราขึ้นฟูขาวบนยอดออน กิ่งออน 

และกานใบ ทําใหยอดออนแหงติดตน 

เชื้อสาเหตุจะสราง sporangium ซึ่งผลิต zoospore แพรไปกับน้ําฝน เขาทําลายผลในชวงติด 

ผลและทําลายใบออนในชวงผลิใบออนหลังการเก็บเกี่ยวซึ่งเปนชวงที่มีฝนตกชุกติดตอกัน โดยปกติเชื้อ 

ราอาศัยอยูในดินเมื่อสภาพแวดลอมเหมาะสมจึงเขาทําลายพืช 


1. เมื่อพบโรคใหรีบพนดวยสารปองกันกําจัดโรคพืชเมทาแลกซิลทันที เพื่อหยุดการทําลาย 

ของโรค 

2. ในพื้นที่ซึ ่งเคยมีโรคระบาด เพื่อปองกันการสูญเสียผลผลิต กอนการเก็บเกี่ยวผลผลิต 1 

เดือน หากเปนชวงฝนตกชุกติดตอกันจะตองเฝาระวังผลลําไย โดยเมื่อพบโรคใหรีบพน 

สารเมทาแลกซิลทันที และหลังการเก็บเกี่ยวเมื่อลําไยผลิใบออน พนดวยสารดังกลาวเพื่อ 

ปองกันโรค 

3. เก็บทําลายผลและใบที่เปนโรคที่รวงลงบนพื้นดิน 

โรครากเนา (Phytophthora root rot) 

เชื้อสาเหตุคือ เชื้อรา (Phytophthora palmivora Butler.) วงศ pythiaceae อันดับ 

Peronosporales ทําลายราก เชื้อราสรางโคโลนีสีขาวฟูบนอาหารเลี้ยงเชื้อ potato dextrose agar เสนใย 

สีขาวไมมีผนังกั้น sporangium แบบ papillate ขนาด 30.5-75.0 x 20.0 – 27.5 µm ขนาดเฉลี่ย 

52.5x23.9 µm L:B ratio = 2.1:1

เชื้อสาเหตุเขาทําลายที่รอยตอระหวางรากและลําตน สวนที่อยูใตระดับผิวดิน ทําใหเกิดอาการ 

เนามีสีน้ําตาล ในขณะที่ปลายรากฝอยยังปกติใบลําไยสลดเหลือง อาการเนาจะลุกลามไปสวนของราก 

แขนงในที่สุดทําใหใบลําไยเหี่ยวแหงทั้งตน ถาอากาศรอนแดดจัดใบจะแหงติดและยืนตนตาย เชื้อ 

สาเหตุจะสราง sporangium ซึ่งจะผลิต zoospore แพรไปกับน้ําและเปนเชื้อราที่อาศัยในดินระบาด 

ในชวงฤดูฝนที่มีฝนตกชุก 

พบโรครากเนาของลําไยในจังหวัดลําพูนและเชียงใหม สาเหตุเนื่องจากรากลําไยออนแอจึง 

ทําใหเชื้อราเขาทําลายราก ซึ่งเชื้อราสาเหตุเปนเชื้อที่อยูในดิน จากการสํารวจโรคของลําไยที่ 

ผานมาพบโรครากเนาของลําไยที่เกิดจากเชื้อรา Phytophthora palmivora ไมมากนัก แตในปจจุบันเริ่ม 

พบอาการโรครากเนาของลําไยในหลายพื้นที่ เนื่องจากการผลิตลําไยนอกฤดูทําใหรากลําไยออนแอ งาย 

ตอการเขาทําลายของเชื้อสาเหตุซึ่งเปนเชื้อที่อาศัยอยูในดิน 


1. เมื่อพบตนลําไยอายุไมเกิน 5 ป เปนโรครากเนา ใหใชสารปองกันกําจัดโรคพืชเมทาแลก 

ซิล ละลายน้ําหยอดโคนตนทุกตน โดยเฉพาะตนที่ยังไมปรากฏอาการใหเห็นทางใบ 

2. ถอนทําลายโคนและรากลําไยที่เปนโรครากเนาและขุดดินตากบริเวณหลุมปลูกหลายๆ 

แดดจึงทําการปลูกซอม 

3. ระวังอยาใหน้ําทวมขังบริเวณโคนตนโดยเฉพาะในชวงฤดูฝน 

4. ลําไยปลูกใหมไมควรปลูกลึก ควรพูนดินกอนปลูก และถาใหดีควรปลูกโดยใชตนตอ 

โรคจุดสนิม (red rust, agal spot) 

สาเหตุคือ สาหราย Cephaleuros virescens วงศ Chroolepidaceae สาหรายสรางเซลลลักษณะ 

เปนขน ตั้งตรง ชูอยูบนเนื้อเยื่อพืช สราง sporangium สีสม บนกานชู สราง biflagellate zoospore ที่ 

เคลื่อนที่ได 

ในระยะแรกเชื้อสาเหตุเขาทําลายใบของลําไยเกิดจุดแผลกลมสีเขียวปนเทาขนาด 0.3-1.0 

เซนติเมตรกระจายบนผิวดานบนใบ ในขณะที่ดานลางของใบไมพบอาการ จุดแผลที่เปนโรคเมื่อมีอายุ 

มากขึ้นมีลักษณะฟูเปนขุยสีสนิมเหล็ก มองดูคลายกํามะหยี่ดานลางของใบเปนแผลเนื่องจากเนื้อเยื่อถูก 

ทําลาย ถาอาการของโรครุนแรงทําใหใบที่เปนโรคแหงและรวง ในบางครั้งอาจพบอาการจุดสนิมบน 

กิ่ง ของลําไย ขนาดของแผลไมแนนอน มีลักษณะโดยทั่วไปคลายกับที่เกิดบนใบ ทําใหเปลือกบริเวณที่ 

ถูกทําลายแตกเปนผลใหตนทรุดโทรมได 

เชื้อสาเหตุแพรกระจายโดยลมและฝน พบโรคในทุกฤดู แตพบรุนแรงในชวงที่มีความชื้นสูง 

อากาศคอนขางเย็น พบระบาดทั่วไปในสวนลําไยที่มีทรงพุมหนาทึบ ไมไดรับการดูแล แตไมทํา 

ความเสียหาย โรคจุดสนิมไมมีผลตอการเจริญเติบโตของตนลําไย นอกจากจะบดบังการสังเคราะหแสง

ของใบ สวนใหญเกิดอาการบนใบแกที่ไดรับแสงแดดเนื่องจากสาหรายซึ่งมีคุณสมบัติเปนพืชจึง 

ตองการแสงแดดและความชื้นในการเจริญเติบโต 


1. พนดวยคอปเปอรออกซีคลอไรด หลังการตัดแตงหรือเมื่อพบการระบาดมากในชวงฤดูฝน 

2. ในกรณีพบที่กิ่งใหตัดแตงกิ่งที่เปนโรคทิ้งและทาดวยคอปเปอรออกซีคลอไรด 

โรคราดํา (sooty mold) 

สาเหตุคือ เชื้อรา (Meliola euphoriae Earle) วงศ Meliolaceae เชื้อราสราง fruiting body 

เรียกวา perithecium รูปรางกลม มีสีดํา และมี setae ยื่นออกมาบนผิวใบ เชื้อราสราง ascus ภายใน 

perithecium มี 8 ascospore ใน 1 ascus และ ascospore มีสีสีน้ําตาลเขม รูปรางทรงกระบอก 

เชื้อสาเหตุขึ้นคลุมบนผิวของใบลําไย ลักษณะเปนเสนใยสีดําเกิดกระจัดกระจายบนผิวดานใต 

ใบและเจริญเชื่อมกันเปนแผนใหญ เชื้อสาเหตุไมทําลายพืชโดยตรงแตจะบดบังการสังเคราะหแสงของ 

ใบ คราบสีดําจะพบไดทั้งบนใบ กิ่ง ชอดอก และผล ถาพบอาการบนชอดอกทําใหไมมีการผสมเกสร 

ชอดอกจะแหงและหลุดรวงไป เมื่อเกิดอาการบนผลทําใหผลมีสีดําทําใหเสียราคาเมื่อจําหนาย 

โดยทั่วไปเสนใยของเชื้อราสาเหตุเจริญอยูบนผิวไมลุกลามเขาไปในเซลลพืช สามารถหลุดออกไดงาย 

เมื่อใชมือถูโดยเฉพาะเชื้อราดําที่พบบนใบจะหลุดรอนไดงายกวาที่พบบนกิ่ง 

การแพรระบาดของราดําเนื่องมาจากแมลงปากดูดที่ทําลายยอดออนและถายมูลหวานออกมา 

เคลือบบนสวนตางๆ เชื้อราจะอาศัยมูลหวานเหลานี้เปนอาหาร สามารถแพรกระจายตอไปโดยลมและ 

น้ําฝน เปนโรคที่พบโดยทั่วไปในแหลงปลูกลําไย 


1. ตัดแตงทรงพุม และใชสารฆาแมลงพน ปองกันกําจัดแมลงปากดูด ไดแก คารบาริล 

2. โดยปกติเมื่อเชื้อราอาศัยมูลหวานบนสวนของพืชหมดไป เชื้อราจะแหงหลุดรวงไปเองไม 

จําเปนตองใชสารปองกันกําจัดโรคพืช ในกรณีที่มีการระบาดรุนแรงพนดวย คอปเปอรออกซีคลอไรด 

คารเบนดาซิม ควบคูไปกับสารฆาแมลง 

โรคใบจุดดํา (Black spot) 

สาเหตุ เชื้อรา Colletotrichum sp. วงศ Melanconiaceae โดยเชื้อราสราง conidia ไมมีสี รูป 

ไข หรือยาวรี หรือรูปโคงอยูบน conidiophore ใน fruiting body แบบ บนอาหารเลี้ยงเชื้อ potato 

dextrose agar ในระยะแรกสรางเสนใยสีขาวมีผนังกั้น เชื้อราเมื่อแกจะเปลี่ยนเปนสีของอาหาร เปนสี

เทาดํา และสรางกลุม spore เปนเมือกสีสม เชื้อสาเหตุเขาทําลายใบแกของลําไยทําใหเกิดจุดแผลสี 

น้ําตาลออนลักษณะกลม ตอมาแผลเริ่มเปลี่ยนเปนสีน้ําตาลดํา เมื่อมีความชื้นสูงอาจพบเสนใยสีขาวของ 

เชื้อราขึ้นบนแผล สปอรของเชื้อสาเหตุแพรกระจายไปตามลมและน้ําฝน ระบาดในสวนลําไยทั่วไป 

โดยเฉพาะชวงที่มีสภาพอากาศชื้น หากระบาดรุนแรงทําใหสูญเสียพื้นที่ใบในการสังเคราะหแสง 


1. ตัดแตงทรงพุมใหโปรงหลังเก็บเกี่ยว ทําลายใบที่เปนโรคไมใหเปนแหลงสะสมของโรค 

2. พนสารปองกันกําจัดโรคพืช เชน เบนโนมิลคารเบนดาซิม แคปแทน แมนโคเซบ คอป 

เปอรออกซีคลอไรด สลับกันทุก 2 สัปดาหในชวงฤดูฝน 

ไลเคนส 

สาเหตุคือ ไลเคนส ทําใหเกิดจุดสีขาวนูนเล็กๆกระจายทั่วไปบนใบลําไย โดยปกติจะพบมาก 

บริเวณสวนกลางและดานลางของทรงพุม ไลเคนสสราง sexual spores ใน fruiting body ซึ่งแพร 

ระบาดโดยลม ฝน แมลง และสัตวตางๆ 

พบในสวนลําไยทั่วไปโดยเฉพาะชวงที่มีสภาพอากาศชื้น โดยปกติจะไมทําความเสียหายกับ 

พืชโดยตรง แตใบที่พบไลเคนสเปนจํานวนมากจะมีพื้นที่ในการสังเคราะหแสงนอยลง ไมมีความ 

จําเปนที่จะตองใชสารเคมีปองกันกําจัด ในสวนที่มีการดูแลรักษาดี มีการตัดแตงกิ่ง จะพบไลเคนสนอย 

มาก 

โรคหงอย 

อาจเกิดจากหลายสาเหตุไดแก สภาพพื้นที่ปลูกไมเหมาะสม การขาดธาตุอาหารในดินและ 

เกิดจากการเขาทําลายของหนอนเจาะยอดและไสเดือนฝอย 

สภาพพื้นที่ปลูกในที่ลุมซึ่งชวงที่มีฝนตกหนักติดตอกันทําใหมีน้ําทวมขัง ระบบรากของตน 

ลําไยเนาเสียหาย สภาพพื้นที่ดอนเปนสวนที่ขาดน้ําในฤดูแลง สวนในสภาพนี้หนาดินแนนทําใหการ 

เจริญเติบโต การแผขยายของรากนอยหรือชะงักงัน ตนทรุดโทรม การขาดธาตุอาหารในดินเปนสาเหตุ 

หนึ่งที่ทําใหเกิดอาการหงอย โดยเฉพาะธาตุอาหารเสริมและธาตุอาหารรองบางชนิด 

อาการหงอยที่เกิดจากหนอนเจาะยอด ทําใหขนาดของใบที่แตกใหมเล็กและขอสั้นลง 

นอกจากนั้นยังพบไสเดือนฝอย Hemicriconemoides litchi Tylenchorhynchus sp. และ Rotylenchulus 

reniformis ในดินบริเวณโคนตนลําไยที่แสดงอาหารหงอย อาการปรากฏใหเห็นทางใบมีขนาดสั้นลง 

ขอสั้นลง อาการหงอยที่เกิดจากหนอนเจาะกิ่ง มีอาการไสดําในแทบทุกกิ่ง ใบลําไยเปนคลื่นซีดเหลือง 

สวนที่เปนไสดําบางครั้งจะบวมและแตก ทําใหลําไยมีการแตกกิ่งใหมตามจุดดังกลาว อาการดังกลาว 

ปรากฏเปนครั้งคราวโดยเฉพาะในชวงฤดูแลง สวนที่ไมมีการดูแลรักษาจะปรากฏอาการหงอยอยาง

ชัดเจน พอฤดูฝนอาการอาจหายไปหรือแตกกิ่งมากแตไมสมบูรณในที่สุดทรงพุมลําไยจะโปรง ตน 

ลําไยที่เปนโรคหงอยผลผลิตจะลดลงทั้งดานคุณภาพและปริมาณ ตนที่เปนรุนแรงจะไมใหผลผลิต 


1. ตัดแตงกิ่งที่แสดงอาการทรุดโทรม 

2. บํารุงรักษาตนลําไยใหสมบูรณดวยการใหปุยเคมี และปุยคอก รวมกับการใหธาตุอาหาร 

เสริม และธาตุอาหารรอง 

3. มีการจัดการสวนที่ดีควรมีระบบการใหน้ํา 

4. พนสารปองกันกําจัดไรและแมลงเปนครั้งคราว 

5. ลําไยที่เปนโรคหงอยตองงดการใชสารเคมีเพื่อเรงการออกดอก 

6. กิ่งพันธุที่ใชปลูกตองเปนกิ่งพันธุที่มาจากตนที่ไมแสดงอาการของโรคหงอย 

แมลงและศัตรูลําไย 

เพลี้ยไกแจลําไย (psyllid) 

ชื่อวิทยาศาสตร Cornegenapsylla sinica Yang and Li วงศ Psyllidae เปนแมลงปากดูดขนาด 

เล็ก ลําตัวสีน้ําตาล มีสีเขมบริเวณสวนทอง ขณะที่เกาะอยูกับที่ ลําตัวของแมลงจะทํามุมองศากับสวน 

ของตนลําไย หลังจากผสมพันธุ เพศเมียจะวางไขเปนกลุมหรือเปนฟองเดี่ยว บริเวณใบออนที่ยังไมคลี่ 

หรือตามซอกระหวางกานใบออนในเนื้อเยื้อของใบพืชหลังจากนั้นไขจะฟกเปนตัวออนมีขนาดเล็กฝง 

ตัวในหลุมใตใบ ตัวออนมีลักษณะลําตัวคอนขางกลมแบน สีขาว มีตาสีแดง คูเห็นไดชัดเจน 

เพลี้ยไกแจลําไยมีการระบาดเขาทําลายใบออนตลอดป โดยเฉพาะลําไยในแหลงที่มีการแตก 

ยอดทั้งป ถาระบาดรุนแรงจะพบใบมีลักษณะบุมเปนหลุมกระจายอยูทั่วไปและตัวออนจะฝงตัวดูดกิน 

น้ําเลี้ยงอยูภายในหลุมนั้น 


1.โดยวิธีการจัดการเรื่องความอุดมสมบูรณของดินธาตุอาหารและน้ําตามความตองการ 

เพื่อใหการแตกยอดออนสม่ําเสมอพรอมๆ กัน เพื่อความสะดวกในการปองกันกําจัดไดงาย 

2. ควรตัดแตงกิ่งเพื่อไมใหตนลําไยหนาทึบจนเกินไป เพราะจะเปนที่หลบซอนและพักอาศัย 

ของตัวเต็มวัยเพื่ออยูขามฤดู 

3. การใชสารฆาแมลงพนกอนลําไยออกดอกในเดือนธันวาคม โดยสารฆาแมลงที่ใชไดผล 

และปลอดภัยไดแก carbaryl (Sevin 85%WP) อัตรา 45-60 กรัม หรือ lambda cyhalothrin (Karate 

2.5% EC) อัตรา 10 มิลลิลิตรตอน้ํา 20 ลิตร

มวนลําไย (longan stink bug) 

ชื่อวิทยาศาสตร Tessaratoma papillosa Druryวงศ Pentatomidae เปนมวนขนาดใหญ มีสี 

น้ําตาลอมเหลือง บริเวณใตทองมีผงสีขาวปกคลุมอยู เพศเมียมีขนาดยาว 2.7-3.0 เซนติเมตร สวนอก 

กวาง 1.4-1.6 เซนติเมตร เพศผูขนาดยาว 2.4-2.5 เซนติเมตร สวนอกกวาง 1.2-1.3 เซนติเมตร ปกคู 

หนามีลักษณะแข็งสวนปลายปกเปนแผนบางออน ปกคูหลังบางและสั้นกวาปกคูหนา เวลาเกาะอยูกับ 

ที่ปกคูแรกจะปกคลุมหลังและแบนราบอยูบนสวนทองของลําตัว มีปากชนิดเจาะดูด ยื่นออกไปทาง 

สวนหนาของลําตัว เวลาไมกินอาหารมักจะพับซอนไวใตลําตัว มีหนวดอยูใตศีรษะ จํานวน 3 ปลอง 

หนวดมักจะสั่นอยูเสมอ ในระหวางเดือนกุมภาพันธ-มีนาคม เพศผู และเพศเมียจะอยูรวมกันเปนกลุม 

ใหญบนตนใดตนหนึ่ง ซึ่งเปนลักษณะของแมลงพวกมวน เพื่อจับคูและผสมพันธุ พบมวนจับคูและ 

ผสมพันธุตั้งแตเดือนกุมภาพันธ-พฤษภาคม หลังจากผสมพันธุแลว 1-2 วัน จะวางไขบนใบ ชอดอก ลํา 

ตน ไมค้ําตน และใบหญา 

ไขมีลักษณะกลมขนาดประมาณ 3 มิลลิเมตร มวนลําไยวางไขเปนกลุม ไขกลุมหนึ่งมี 3-15 

ฟอง แตสวนมากพบ 14 ฟอง มวนเริ่มวางไขตั้งแตเดือนกุมภาพันธ–มิถุนายน พบมากที่สุดในเดือน 

มีนาคม เพศเมียวางไข 98-297 ฟอง ระยะไข 11-13 วัน ไขที่วางใหมๆ มีสีเขียวแลวคอยๆ เปลี่ยนเปนสี 

ขาวนวล และสีชมพูเมื่อไขใกลจะฟก ตัวออนที่ฟกออกจากไขมีสีแดง หลังจากนั้น 1.5-2 ชั่วโมง จะ 

เปลี่ยนเปนสีดํา ตอมาเปลี่ยนเปนสีเทา มีแถบสีขาวพาดตามยาวลําตัว 3 แถบ หลังจากลอกคราบครั้งที่ 1 

ตัวออนจะมีสีแดงสด ลักษณะคลายตัวเต็มวัย แตกตางกันที่สีและขนาด ตัวออนวัยที่ 5 กอนลอกคราบ 

เปนตัวเต็มวัยจะมีสีเขียวออน ตัวออนมีการลอกคราบ 5 ครั้ง การเจริญเติบโตของตัวออน แตละวัย 

ประมาณ 14 วัน ระยะตัวออนทั้งหมด 5-8 สัปดาห พบตัวออนในเดือนกุมภาพันธ-สิงหาคม พบมาก 

เดือนมีนาคมและเมษายน เมื่อตัวออนเหลานี้เจริญเติบโตเปนตัวเต็มวัย อาศัยดูดกินน้ําเลี้ยงจากยอด 

ออนและผลลําไย เมื่อเก็บเกี่ยวผลลําไยหมดแลวประมาณเดือนสิงหาคม ตัวเต็มวัยจะหลบซอนตัวอยู 

ภายในตนลําไย จนถึงระยะที ่ลําไยเริ่มแทงชอดอกในเดือนมกราคม และกุมภาพันธ มวนเหลานี้จะ 

วองไวเริ่มจับคูผสมพันธุ วางไขเปนวัฏจักรเชนนี้ตอไป 

มวนลําไยเปนศัตรูที่สําคัญของลําไยทั้งตัวออนและตัวเต็มวัย อาศัยดูดกินน้ําเลี้ยงที่ยอดออน 

ชอดอกและชอผล ทําใหยอดเหี่ยว ผลรวง ผลผลิตลดลงและไมไดคุณภาพ ที่ขางลําตัวสวนปลายสุด 

ของทองมีตอมสกัดน้ําพิษไวตอสูศัตรู ของเหลวนี้มีกลิ่นเหม็นและเปนพิษ มวนจะปลอยน้ําพิษ 

ดังกลาวออกมาเมื่อไดรับการรบกวน ถาของเหลวถูกผิวหนังจะมีอาการปวดแสบปวดรอนทันที ทําให 

บริเวณนั้นมีสีน้ําตาลไหม บางรายที่แพมากผิวหนังจะพองและลอดหลุดไป ของเหลวน้ําทําใหผิว 

เปลือกลําไยมีสําดําคล้ําซึ่งเปนปญหาสําคัญในการสงออก 

การระบาดพบเปนประจําทุกปในชวงที่ลําไยออกดอกติดผล แตจะพบในปริมาณสูงสุด 2 

ระยะ คือ ระยะแรกเปนมวนที ่อยูขามฤดูในเดือนกุมภาพันธและมีนาคม เปนชวงที่มวนมารวมกลุมจับ 

คูผสมพันธุและวางไข ระยะหลังเปนมวนรุนใหมพบปริมาณสูงสุดในเดือนกรกฎาคมและสิงหาคม

จํานวนไขสูงสุดเดือนมีนาคม สวนตัวออนพบปริมาณสูงสุดในเดือนมีนาคม เมษายนและกรกฎาคม 

พืชอาหารไดแก ลําไย ลิ้นจี่ ตะครอ ทองกวาว และประคําดีควาย (สมปอยเทศ) 


1. โดยวิธีจับตัวเต็มวัย ตัวออนและไขทําลาย ในเดือนมกราคมและกุมภาพันธ มวนเริ่มจับ 

กลุมและผสมพันธุ ซึ่งเปนเวลาที่มวนลําไยวองไวมาก ใหเขยากิ่งในเวลาเชามืดมวนจะทิ้งตัวตกลงมา 

เก็บรวบรวมทําลายเสีย สวนไขมวนลําไยมีขนาดใหญอยูเปนกลุมมองเห็นไดงาย 

2. ควรตัดแตงกิ่ง เพื่อไมใหสวนลําไยหนาทึบจนเกินไป เพราะจะเปนที่หลบซอนและพัก 

อาศัยของตัวเต็มวัยเพื่ออยูขามฤดู 

3. การใชสารฆาแมลงพนกอนลําไยออกดอกในเดือนธันวาคม สารฆาแมลงที่ใชไดผลและ 

ปลอดภัย ไดแก carbaryl (Sevin 85%WP) อัตรา 45-60 กรัม หรือ lambda cyhalothrin (Karate 2.5%EC) 

อัตรา 10 มิลลิลิตรตอน้ํา 20 ลิตร การพนสารฆาแมลงควรหลีกเลี่ยงชวงที่ดอกลําไยบาน เพื่อลด 

อันตรายที่จะเกิดขึ้นกับผึ้งและควรงดพนในชวงที่มีการปลอยแตนเบียนไขหรือเมื่อสํารวจพบวาไขมวน 

ลําไยถูกแตนเบียนทําลายในปริมาณสูง (ไขมวนลําไยเปลี่ยนเปนสีดํา) 

หนอนเจาะขั้วผล (fruit borer) 

ชื่อวิทยาศาสตร Conopomorpha sinensis Bradley วงศ Gracillaridae ตัวเต็มวัยเปนผีเสื้อ 

กลางคืนที่มีขนาดเล็ก สีน้ําตาลปนเทา เมื่อกางปกกวาง 12-15 มิลลิเมตร ลําตัวยาว 6-7 มิลลิเมตร มี 

ลวดลายซิกแซ็ก ปลายปกมีสีน้ําตาลปนเหลือง ปกคูหลังคลายขนนกสีเทาเงินหนวดสีเงิน มีความยาว 

กวาปกและลําตัว วางไขเปนฟองเดี่ยวบนผล ลักษณะกลมรีสีเหลือง ระยะไข 2.5-3.5 วัน เพศเมียวางไข 

ได 2-331 ฟอง เมื่อฟกจากไขใหมๆ หนอนมีลําตัวยาวประมาณ 1 มิลลิเมตร สีขาวนวล กะโหลกสี 

น้ําตาล มี 3 วัย ระยะหนอนแตละวัย 4.3, 5.7 และ 5.3 วัน ตามลําดับ หนอนวัยสุดทายจะเจาะออกมา 

จากผลและเขาดักแดที่ใบ กอนเขาดักแด หนอนจะชักใยหอหุมตัวเองอยูภายใน ดักแดกวาง 1 มิลลิเมตร 

ยาว 7.1 มิลลิเมตรและระยะดักแด 7-8 วัน 

หนอนเริ่มเขาทําลายระยะกอนเก็บเกี่ยวผลประมาณ 1 เดือน ขณะผลลําไยมีขนาดเล็ก บริเวณ 

ที่ผีเสื้อวางไขจะอยูบริเวณรอบขั้วผลลําไย เมื่อหนอนฟกออกจากไขจะเจาะเขาไปกัดกินอยูที่รอยตอ 

ของเนื้อลําไยและขั้วผล มองดูภายนอกไมเห็นรอยทําลาย เมื่อผาดูจึงเห็นรอยที่ถูกหนอนทําลาย ทํา 

ใหผลที่ถูกทําลายไมสามารถเจริญเติบโตตอไปได ผลที่ถูกทําลายจึงรวงหลนหมด หนอนเจาะขั้วผล 

ระบาดรุนแรงในแหลงที่มีการปลูกลําไยทั่วไป การระบาดเกิดรุนแรงเปนบางป แตในลําไยพบการ 

ทําลายผลลําไยเสียหายนอยกวาในลิ้นจี่


1.รวบรวมผลลําไยและลิ้นจี่ที่รวงหลนบริเวณโคนตนเนื่องจากการทําลายของหนอนเจาะขั้ว 

ผลนําไปฝงหรือเผาทําลาย 

2. ควรเก็บดักแดของหนอนเจาะขั้วผลบนใบซึ่งสามารถเห็นไดชัดเจนแลวนําไปทําลาย 

3. หากมีการระบาดของหนอนเจาะขั้วผลรุนแรง ควรพนดวยสารฆาแมลง cyfluthrin 

(Baythroid 10%EC) อัตรา 5 มิลลิลิตร หรือ chlopyrifos-cypermethrin (Nurelle-L505 50/5%EC) 

อัตรา 30 มิลลิลิตร หรือ carbaryl (Sevin 85%WP) อัตรา 40 กรัมตอน้ํา 20 ลิตร 

หนอนเจาะกิ่ง (red coffee borer) 

ชื่อวิทยาศาสตร Zeuzera coffeae Nietner วงศ Cossidae ตัวเต็มวัยเปนผีเสื้อกลางคืนขนาด 

กลาง เมื่อกางปกกวาง 4.0-4.5 เซนติเมตร ลําตัวยาว 2.3-3.5 เซนติเมตร ปกมีสีขาวจุดสีดําประปรายอยู 

ทั่วไป ลําตัวมีขนปกคลุม ผีเสื้อที่ออกจากดักแดพรอมที่จะผสมพันธุทันที ผีเสื้อเพศเมียจะวางไขตาม 

เปลือกไม ไขมีลักษณะกลม สีสม วางเปนกลุมหรือฟองเดี่ยวๆ มีขนาด 0.6-1.0 มิลลิเมตร ระยะไข 7- 

10 วัน หนอนเมื่อฟกจากไขจะเจาะเขาไปกัดกินอยูภายในกิ่งหรือลําตน หนอนกัดกินเนื้อเยื่อภายใน 

เปนโพรงยาว หนอนระยะแรกมีสีน้ําตาลแดง หนอนโตเต็มที่เปลี่ยนเปนสีแดงยาวประมาณ 4.5-5.0 

เซนติเมตร ระยะหนอน 2.5-5.0 เดือน เมื่อใกลเขาดักแดหนอนจะเจาะเปนวงกลมที่กิ่งแตยังไมทะลุ 

เปลือกเพื่อใชเปนชองทางออกของตัวเต็มวัยเมื่อดักแดใกลออกเปนตัวเต็มวัยดักแดจะเคลื่อนตัวมาโผล 

บริเวณที่หนอนไดเจาะรอยเอาไว คราบของดักแดจะคาอยูที่รอยเจาะนี้ ดักแดมีสีน้ําตาลแดงยาว 3.0-3.5 

เซนติเมตร กวาง 0.6-0.8 เซนติเมตรและระยะดักแด 2-3 สัปดาห 

หนอนจะเขาไปทําลายในกิ่งและลําตน ทําใหกิ่งและลําตนแหง หรือหักลมเมื่อลมพัด ถาเปน 

ตนใหญหนอนมักเขาเจาะกินตามกิ่งที่ออน หรือกิ่งเล็กๆ แตถาเปนลําไย หรือลิ้นจี่ตนเล็ก หนอนอาจ 

เจาะที่ลําตนทําใหลําตนแหงตายหรือหักลม แมลงชนิดนี้มีพืชอาหารหลายชนิด ไดแก ชา กาแฟ โกโก 

ลิ้นจี่ ลําไย นอยหนา มะยม ฝรั่ง สม ทับทิม องุน แอปเปล แพร พลับ และเชอรี่ เปนตน ทําใหพบการ 

ระบาดของแมลงศัตรูชนิดนี้ตลอดปตามแหลงปลูกลําไย ลิ้นจี่ และไมผลอื่นๆ พบระบาดทั่วไปตาม 

แหลงปลูกลําไย แตอาจพบระบาดรุนแรงในบางทองที่เปนครั้งคราว 


1. ตัดแตงกิ่งลําไยที่ถูกหนอนเจาะกิ่งทําลายแลวนําไปเผาไฟเพื่อกําจัดหนอนและดักแดที่อยู 

ในกิ่งนั้น 

2. ถาตรวจพบรูหรือรอยทําลายบนกิ่งใหญๆ หรือลําตน ใหใชสารฆาแมลง เชน chlorpyrifos 

(Lorsban 40%EC) อัตรา 1-2 มิลลิลิตรตอรู ฉีดเขาในรู แลวอุดดวยดินเหนียว

หนอนคืบกินใบ (leaf eating hoper) 

ชื่อวิทยาศาสตร Oxyodes scrobiculata Fabricius วงศ Noctuidae ตัวเต็มวัยเปนผีเสื้อ 

กลางคืนสีน้ําตาลออน เมื่อกางปกกวางประมาณ 5-6 เซนติเมตร ปกคูหนาเปนสีน้ําตาลเขม ปกคูหลัง 

สีน้ําตาลออน ขอบปกดานบนมีแถบสีดํา ลําตัวมีขนสีเหลืองปกคลุม ไขเปนฟองเดี่ยว ลักษณะกลม 

ระยะไข 3-5 วัน หนอนเมื่อฟกจากไขใหมๆมีสีเขียวออนและมีแถบสีอยูทางดานขางของลําตัว ตอมาสี 

เปลี่ยนเปนสีน้ําตาลเขียวหรือสีเหลืองปนน้ําตาล หนอนเคลื่อนที่ไดรวดเร็ว เมื่อไดรับการ 

กระทบกระเทือนจะทิ้งตัวลงสูพื้นดินหนอนโตเต็มที่ยาว 3-4 เซนติเมตร ระยะหนอน 14-17 วัน เมื่อ 

ใกลเขาดักแด หนอนจะชักใยนําใบมาหอหุมลําตัว แลวเขาดักแดอยูภายใน ระยะดักแด 10-12 วัน 

เนื่องจากเปนหนอนผีเสื้อกลางคืนจึงมักหลบซอนตัวในเวลากลางวัน การเขาทําลายจะเกิดใน 

เวลากลางคืน โดยหนอนกัดกินใบออนหรือใบเพสลาด ถามีการระบาดรุนแรงจะทําใหเหลือเฉพาะกาน 

ใบ พืชอาหารไดแก เงาะ ลําไย และลิ้นจี่ จึงพบการระบาดเปนประจําทุกป ในชวงพืชแตกใบออน 

แมลงศัตรูชนิดนี้พบระบาดรุนแรงขณะลําไยและลิ้นจี่อยูในระยะแตกใบออนและใบเพสลาด การ 

ทําลายเปนไปอยางรวดเร็ว และพบระบาดเปนบริเวณกวางในระหวางเดือนกรกฎาคม-ตุลาคม 


1. ถามีการระบาดมาก ใชวิธีการเขยากิ่งใหตัวหนอนรวงลงสูพื้นดิน แลวรวบรวมเก็บทําลาย 

2. เก็บรวบรวมดักแดตามใบลําไยและลิ้นจี่ทําลาย 

3. ถาระบาดรุนแรง พนดวยเชื้อแบคทีเรีย Bacillus thuringiensis อัตรา 120 มิลลิลิตรตอน้ํา 

20 ลิตร หรือสารฆาแมลง carbaryl (Sevin 85%WP) อัตรา 45 กรัม หรือ lambda-cyhalothrin (Karate 

2.5%EC) อัตรา 12 มิลลิลิตรตอน้ํา 20 ลิตร 

หนอนชอนใบ (leaf miner) 

ชื่อวิทยาศาสตร Conopomorpha litchiella Bradley วงศ Gracillariidae ตัวเต็มวัยเปน 

ผีเสื้อกลางคืนขนาดเล็ก เมื่อกางปกมีขนาด 4-6 มิลลิเมตร ลําตัวยาว 3-4 มิลลิเมตร ปกคูหนามีสี 

น้ําตาลปนเทา และมีลวดลายซิกแซ็ก ปกคูหลังมีลักษณะเปนพูคลายขนนกมีหนวดยาวกวาลําตัว ไข 

ลักษณะกลมรี มีสีเหลืองออน ผิวขรุขระ ขนาดยาวประมาณ 0.5 มิลลิเมตร กวาง 0.1-0.2 มิลลิเมตร 

อยูบนยอดออน หรือกานใบออนของลําไยและลิ้นจี่ ระยะไข 3.5 วัน เมื่อฟกจากไขใหมๆ หนอนมีสี 

เหลืองครีม หัวกะโหลกสีน้ําตาลออน ลําตัวยาวประมาณ 0.5-1.0 มิลลิเมตร หนอนจะเจาะเขาทําลาย 

สวนของยอดออนทันที บริเวณรูเจาะมีมูลหนอนที่ถายออกมาเปนขุย ทําใหยอดแหงตาย นอกจากนั้น 

อาจจะเขาไชชอนที่กานหรือใบออน ใบที่ถูกทําลายพบรอยแหงเปนทางยาวตามเสนกลางใบอยาง 

ชัดเจน พบทําลายในลิ้นจี่มากกวาลําไยหนอนโตเต็มที่ขนาด 6-10 มิลลิเมตร ระยะหนอน 10-14 วัน

หนอนจะออกมาเขาดักแดตามใบแกโดยสรางเปนรังไหม และเขาดักแดอยูภายใน เชนเดียวกับหนอน 

เจาะขั้วผล ดักแดมีขนาดยาวประมาณ 5 มิลลิเมตร เมื่อเขาดักแดมีขนาดยาวประมาณ 5 มิลลิเมตร เมื่อ 

เขาดักแดใหมๆ ลําตัวสีเขียว หลังจากนั้นเปลี่ยนเปนสีน้ําตาล หนวดมีขนาดยาวแยกจากสวนของลําตัว 

เห็นชัดเจน ระยะดักแด 7-10 วัน 

ในระยะที่ตนลําไยแตกใบออนจะมีหนอนชอนใบทําลายอยูเสมอ ใบที่ถูกทําลายมีอาการคลาย 

โรคใบไหม สีน้ําตาลแดง โดยที่หนอนเริ่มเจาะที่ฐานเสนกลางใบแลวเคลื่อนไปทางปลายใบ กอนถึง 

ปลายใบหนอนจะชอนไชเขาไปในสวนเนื้อของใบ รอยที่หนอนเจาะเขาไปจะพบมูลหนอนอยูดวย เมื่อ 

หนอนโตเต็มที่แลวจะออกมาเขาดักแดขางนอกตามใบโดยชักใยหอหุมตัวเองอยูภายใน ถามีการ 

ระบาดรุนแรงใบออนที่แตกใหมจะถูกหนอนทําลายหมด พืชอาหารคือ ลิ้นจี่และลําไย พบระบาดตลอด 

ป โดยเฉพาะการระบาดรุนแรงในชวงลําไยและลิ้นจี่แตกใบออน พบการระบาดในลิ้นจี่มากกวาลําไย 


1. เก็บดักแดของหนอนชอนใบที่เจาะออกมาเขาดักแดตามใบแกหรือใบเพสลาด ลักษณะรัง 

ดักแดคลายรังดักแดของหนอนเจาะขั้วผล แลวนําไปทําลาย 

2. ถามีการระบาดรุนแรงขณะลําไยแตกใบออน ควรพนดวยสารฆาแมลง เชน imidacloprid 

(Confidor 10%SL) อัตรา 8 มิลลิลิตรตอน้ํา 20 ลิตร 

เพลี้ยหอยเกราะออน (soft scale) 

ชื่อวิทยาศาสตร Drepanococcus chiton (Green) วงศ Coccidae จะพบทั้งสองเพศแตสวน 

ใหญเปนเพศเมีย ลักษณะของเพศเมียมีรูปรางเปนรูปไขสีชมพูอมสม ขนาดลําตัวยาว 2.5-3.0 มิลลิเมตร 

ดานหลังโคงนูนคลายหลังเตา ผนังลําตัวมีไขคลุมเปนแผนบางสีขาว ผิวไมเรียบ ลักษณะเปนรองคลาย 

กระดองเตา ตัวเต็มวัยมีไขเต็มทอง เพศเมียแตละตัวผลิตไขได 600-2,000 ฟอง ไขมีสีแดงสม รูปรางยาว 

รี อยูในตัวแมนาน 23 วันจึงฟกเปนตัวออน ระยะตัวออนมี 3 วัย ใชเวลาประมาณ 40-54 วันจึงเปนตัว 

เต็มวัย เพศผูมีลักษณะตางจากเพศเมียคือ มีตัวสีชมพูเขม ยาว 1-2 มิลลิเมตร มีปกบางใส 1 คู ระยะการ 

เจริญเติบโตจากไขถึงตัวเต็มวัยของเพศผู 36 วัน 

เพลี้ยหอยเกราะออนเขาทําลายตามสวนตางๆของลําไยไดแก ยอดออน ใบแก ชอดอกและผล 

ทําความเสียหายดวยการดูดน้ําเลี้ยง ทําใหบริเวณที่ถูกทําลายเหี่ยวแหงและตายในที่สุด ทําใหผลมี 

ตําหนิและรวง มักอยูรวมกันเปนกลุมและถายมูลหวาน (honey dew) ทําใหเกิดราดําปกคลุมใบ พืช 

อาหารไดแก ลําไย ลิ้นจี่และเงาะ พบระบาดเกือบทั้งปและพบมากในภาคเหนือตอนบนชวงเดือน 

มีนาคม


1. เมื่อพบการระบาดมาก ตัดแตงสวนที่ถูกทําลายนําไปเผา 

2. การปองกันกําจัดที่เหมาะสม ควรดําเนินการในระยะตัวออน โดยใชสาร petroleum 

spray oil อัตรา 80 มิลลิลิตรตอน้ํา 20 ลิตร หลังจากนั้นพนปองกันโดยใชสารฆาแมลง chlorpyrifos 

(Lorsban 40%EC) หรือ malathion (Malathion 83%EC) อัตรา 30 มิลลิลิตรตอน้ํา 20 ลิตร ถาพบ 

แมลงศัตรูธรรมชาติ พวกดวงเตาในวงศ Coccinellidae ซึ่งกินเพลี้ยหอยในพื้นที่มีการระบาดมาก ควร 

พนสารฆาแมลงอยางระมัดระวัง 

หนอนเจาะผล (fruit borer) 

ชื่อวิทยาศาสตร Deudorix epijarbas Moore วงศ Lycaenidae ตัวเต็มวัยเปนผีเสื้อเพศ 

เมียสีน้ําตาลเขม ขนาดลําตัวยาว 1.4 เซนติเมตร เมื่อกางปกกวาง 4 เซนติเมตร เพศผูมีปกสีน้ําตาลปน 

แดง ขอบและปลายปกมีแถบสีน้ําตาลเขม หนอนมีรูปรางเปนทรงกระบอกสีน้ําตาลออน ขาสั้น หัวสี 

น้ําตาลออน ลําตัวสีน้ําตาลปนมวง ผนังลําตัวดานบนผิวเรียบมีขนบริเวณใตรูหายใจตลอดลําตัว เมื่อ 

เจริญเต็มที่เขาดักแดภายในผล 

หนอนเขาทําลายผลออนและผลแกของลําไยโดยเจาะเขาไปกินเนื้อในผลรวมทั้งเมล็ด เหลือ 

แตเปลือกแลวเขาดักแดภายในผล สังเกตพบรูขนาดใหญคอนขางกลมอยูบนผล พืชอาหารคือ ลําไย 

ลิ้นจี่และเงาะ พบระบาดในแหลงที่มีการปลูกพืชอาหารในบางพื้นที่ไดแก จังหวัดเชียงใหม จันทบุรี 

และตราด ชวงที่พบการระบาดคือเดือนเมษายนและมิถุนายนถึงสิงหาคม 


เปนแมลงที่ระบาดเปนครั้งคราว การระบาดไมรุนแรง ควรเก็บผลที่ถูกหนอนเขาทําลายไป 

กําจัดโดยการเผา 

เพลี้ยหอยขาวตอก (wax scale) 

ชื่อวิทยาศาสตร Ceroplastes pseudoceriferus (Green) วงศ Coccidae ตัวเต็มวัยมีขนาด 5 

มิลลิเมตร มีขี้ผึ้งสีขาวเปนชั้นหนาปกคลุมตัว รูปรางคลายขาวตอก เพศเมียสามารถวางไขได 1,200- 

2,000 ฟอง เมื่อไขฟกเปนตัวออนจะมีสีคลายสนิม คลานออกจากทองของตัวแม มีขายาว ลําตัวแบน 

เดินเคลื่อนยายไปหาอาหาร ตัวออนชุดแรกฟกประมาณเดือนเมษายน-พฤษภาคมและชุดที่สองฟก 

ประมาณเดือนกันยายน-ตุลาคม เมื่อตัวออนพบแหลงอาหารจะเกาะนิ่งดูดกินอาหารและสรางไขขึ้นปก

คลุมลําตัวหนาขึ้นเรื่อยๆ จนเจริญถึงวัย 3 มีลักษณะคลายหัวเข็มหมุด (cameo stage) ในแตละปจะมี 2 

รุน 

เพลี้ยหอยขาวตอกเริ่มมีบทบาทสําคัญโดยเกิดการระบาดรุนแรงในสวนลําไยที่ผลิตลําไยนอก 

ฤดู ทั้งตัวออนและตัวเต็มวัยดูดกินน้ําเลี้ยงจากสวนตางๆ ของลําไย เชน กิ่ง กาน ชอดอก และชอผล 

การเขาทําลายทําใหตนลําไยทรุดโทรม ถารุนแรงมาก กิ่งหรือชอที่ถูกทําลายจะแหงตายได กรณีที่ 

ระบาดในระยะติดผลจะมีปญหาการปนเปอนติดไปกับผลผลิตได พืชอาหารไดแก ลําไย และลิ้นจี่ การ 

ระบาดของเพลี้ยหอยชนิดนี้นอกจากจะเคลื่อนยายในระยะตัวออนแลว ยังสามารถแพรกระจายโดย 

อาศัยลม เนื่องจากตัวออนที่ฟกใหม มีขายาว และตัวแบนจึงปลิวไปตามลมไดงาย 


1.ในชวงที่เพลี้ยหอยขาวตอกเปนตัวเต็มวัยมีไขหนาปกคลุม โดยเฉพาะชวงที่มีไขเต็มทอง 

และหยุดกินอาหาร การใชสารฆาแมลงไมสามารถกําจัดเพลี้ยหอยในระยะนี้ได ควรใชวิธีตัดกิ่งที่มีการ 

ทําลายเผา 

2. การใชสารฆาแมลงควรใชกับระยะตัวออน โดยเฉพาะขณะฟกใหมๆ สารฆาแมลงที่ใช คือ 

carbosulfan (Posse 20%EC) อัตรา 80 มิลลิลิตร หรือ carbaryl (Sevin 35%SC) อัตรา 60 มิลลิลิตร หรือ 

chlorpyrifos (Lorsban 40%EC) อัตรา 60 มิลลิลิตรตอน้ํา 20 ลิตร 

หนอนมวนใบ (leaf rolling) 

ชื่อวิทยาศาสตร Archips micaceana (Walker) วงศ Tortricidae ผีเสื้อหนอนมวนใบเปน 

ผีเสื้อกลางคืนขนาดกลาง มีปกสีน้ําตาล ลําตัวยาวประมาณ 1.0-1.2 เซนติเมตร ตัวเต็มวัยมีอายุประมาณ 

10 วัน หนอนเมื่อโตเต็มที่มีขนาดตัวยาวประมาณ 2 เซนติเมตร หัวสีดํา ตัวอวนสีเขียวออน เมื่อถูก 

รบกวนจะทิ้งตัวลงพื้น ระยะหนอนประมาณ 14 วัน กอนเขาดักแด หนอนจะถักใยดึงใบหรือชอดอก 

มาติดกันเปนรังหอหุม ดักแดมีสีน้ําตาลขนาดยาว 1 เซนติเมตร ระยะดักแด 5-7 วัน 

เขาทําลายโดยการชักใยดึงใบออนหรือชอดอกเขาหากันหรือดึงหลายๆ ใบมารวมกันและกัด 

กินอยูภายใน เมื่อกินหมดจะไปชักใยดึงใบอื่นๆตอไปจนกระทั่งเขาดักแด หนอนมวนใบชนิดนี้มีพืช 

อาหารหลายชนิด เชน ลิ้นจี่ ลําไย สม มะมวง พุทรา องุน ชา กาแฟ โกโก พืชไร และไมดอกไมประดับ 

พบระบาดทั่วไปในแหลงที่มีการปลูกพืชอาหารของแมลงชนิดนี้ทั่วประเทศไทย 


1. แตนเบียน Apanteles sp. เปนแมลงศัตรูธรรมชาติที่สําคัญของหนอนมวนใบและพบเสมอ 

2. ถาพบการทําลายของหนอนมวนใบมากกวา 20 เปอรเซ็นต พนดวยเชื้อแบคทีเรีย Bacillus 

thuringiensis ชนิดผงอัตรา 60-80 กรัมตอน้ํา 20 ลิตร

เพลี้ยไฟพริก (chilli thrips) 

ชื่อวิทยาศาสตร Scirtothrips dorsalis Hood วงศ Thripidae ไขมีลักษณะขาวใส 

รูปรางคลายเมล็ดถั่ว วางไขฟองเดี่ยวๆ สอดไวใตเนื้อเยื่อของพืช เมื่อไขใกลฟกออกเปนตัวจะสังเกต 

พบจุดสีแดง 2 จุด จากนั้นตัวออนจะดันผานชองเปดของไขออกมา โดยพบรองรอยบนใบพืชบริเวณที่ 

ไขฟกออกมาแลวมีลักษณะเปนรูเล็กๆ เนื้อเยื่อบริเวณนั้นมีสีน้ําตาล ระยะไข 1-2 วัน 

ตัวออนที่ฟกออกจากไขใหมๆ มีสีขาวใส ตารวมสีแดง หนวดมีจํานวน 8 ปลอง ตัวออน 

ใหมๆ มีสีขาวใส ตามรวมสีแดง หนวดมีจํานวน 8 ปลอง ตัวเล็กเรียว ปลายทองคอนขางแหลม ตอมา 

สีของตัวออนวัยนี้จะเขมกลายเปนสีเหลืองออน มีการเคลื่อนไหวตลอดเวลา ระยะตัวออนวัยนี้ 1-2 วัน 

ตัวออนระยะที่สองมีขนาดของลําตัวใหญขึ้น มีสีเหลืองเขมขึ้นดวย ระยะนี้เพลี้ยไฟมีการเคลื่อนไหว 

รวดเร็วมาก และเมื่อใกลเขาสูระยะกอนเขาดักแด ลําตัวจะใหญมากขึ้น ปลายทองกลมมน สีของลําตัว 

มีสีเหลืองจัดจนถึงสีสมออน ระยะตัวออนวัยที่สอง 3-5 วัน ตัวออนระยะที่สาม(ระยะกอนเขาดักแด) มี 

สีเขมมากขึ้น แตการเคลื่อนไหวจะชาลงมาก ขนาดของปลองหนวดยาวขึ้นและชี้ตรง ไปขางหนา แผน 

ปก (wing pad) บริเวณอกปลองที่ 2 และ 3 เริ่มเจริญเติบโต ในระยะนี้เพลี้ยไฟไมกินอาหาร ไม 

เคลื่อนไหว และจะอยูในลักษณะนี้ประมาณ 24 ชั่วโมง 

ดักแดมีลักษณะเดนชัดคือ หนวดจะวกกลับชี้ไปทางดานหลังเหนือสวนหัว ตารวมมีขนาด 

ใหญสีแดง ตาเดี่ยวสีขาวใสจํานวน 3 ตา แผนปทั้ง 2 คูเจริญมากขึ้น มีขนาดยาวเกือบถึงปลายสวนทอง 

ขนาดตัวของเพลี้ยไฟใหญมากขึ้น 

ตัวเต็มวัยมีสีของลําตัวจะเขมขึ้น มีสีเหลืองออนจนถึงเหลืองเขมหรือสีสมออนๆ มีขนาด 

ลําตัวยาว 0.7-0.9 มิลลิเมตร หนวดมีจํานวน 8 ปลองขนาดไลเลี่ยกัน แตหนวดปลองที่ 7 และ 8 จะเรียว 

เล็ก มองดูคลายจะเปนปลองเดียวกันบริเวณหนวดปลองที่ 3 และ 4 ปรากฏอวัยวะรับความรูสึก (sense 

cone) มีลักษณะเปนรูปสอม หนวดมีสีเหลืองบริเวณสวนโคน แตมีสีเขมขึ้นจนเปนสีน้ําตาลบริเวณ 

สวนปลายหนวด ตารวมมีขนาดใหญสีแดงตาเดี่ยว 3 ตาสีแดงเชนกัน อกสีเดียวกับลําตัว ปกสีเหลืองใส 

มีขน (fringe) ยาวสีเทารอบปก ปกยาวคลุมสวนทองซึ่งมีจํานวน 10 ปลอง ลักษณะเดนชัดของเพลี้ยไฟ 

ชนิดนี้คือ บริเวณสวนกลางของดานหลัง (dorsum) และดานลาง (venter) ของปลองทองปลองที่ 2-7 มี 

แถบสีดํา ในเพลี้ยไฟเพศเมียจะมองเห็นอวัยวะวางไขมีลักษณะคลายฟนเลื่อยที่บริเวณทองปลองที่8-10 

เพลี้ยไฟในระยะนี้มีการเคลื่อนไหวรวดเร็วและวองไวมาก 

ตัวออนและตัวเต็มวัยจะดูดกินน้ําเลี้ยงตามสวนตางๆ ของลําไยไดแก ยอดออน ชอดอกและ 

ผลออน ถาระบาดรุนแรงใบจะแสดงอาการไหม ดอกและผลรวง ระบาดรุนแรงในชวงแลง พืชอาหาร 

ไดแก มะมวง มะมวงหิมพานต สมโอ ทุเรียน แตงโม เงาะมังคุด ลําไย ลิ้นจี่ องุน เนคทารีน สตรอ 

เบอรี่ ชมพู มะขามเทศ ลองกอง มะปราง พริก หนอไมฝรั่ง มะเขือเปราะ สะเดา ถั่วฝกยาว ผักชี 

กระถิน หอมแดง บวบ แมงลัก ผักกระเฉด ถั่วลิสง ออย ชา หมอน มันฝรั่ง กุหลาบ มะลิ ดาวเรือง

บัว กลวยไม พญายอ สาบเสือ พบระบาดทั่วไปในแหลงที่มีการปลูกพืชอาหารโดยเฉพาะในชวงพืช 

แตกใบออน ออกดอกหรือติดผลออน การระบาดรุนแรงชวงแลง 


พนสารฆาแมลง fipronil (Ascend 5%SC) อัตรา 10 มิลลิลิตร หรือ imidacloprid (Confidor 

10%SL) อัตรา 10 มิลลิลิตร หรือ carbosulfan (Posse 20%EC) อัตรา 50 มิลลิลิตรตอน้ํา 20 ลิตร โดย 

พนสลับกัน 

ไรกํามะหยี่ลําไย (longan erineum mite) 

ชื่อวิทยาศาสตร Aceria longana Boczek and Knihinicki วงศ Eriophyidae ตัวเต็มวัยเพศ 

เมียรูปรางลักษณะเปนปลองคลายหนอน ลําตัวยาวตรงสีครีม ความยาวของลําตัว เฉลี่ย 196 ไมครอน 

กวางเฉลี่ย 38 ไมครอน แผนปดลําตัวดานสันหลัง (dorsal shield) ไมมีลักษณะเปน lobe ยื่นยาว 

ออกไปคลุมสวนปาก (gnathosoma) ริ้วรอยบนแผนปดหลังประกอบไปดวยรอยเสนสั้นๆ หลายเสน 

อยูที่บริเวณดานขางของแผนปดหลัง ขน (dorsal setae) บนแผนปดหลัง ตั้งอยูที่ฐานและชี้ไปทางดาน 

หนาของ shield โดยที่ปลายสอบเขาหากันเล็กนอย เล็บ (feather claw) ที่ปลายขาแตกแขนงออกจาก 

แกนกลาง จํานวน 5 แขนง ปุมนูน (microtubercle) บนปลองตางๆของลําตัวมีลักษณะเปนรูปไข แผน 

ปดอวัยวะเพศเมีย (coverflap) มีลายเปนเสนนูน (rib) ตามแนวตั้ง จํานวน 10 เสน 

การเจริญเติบโต แบงไดเปน 4 ระยะคือ ระยะไขเฉลี่ย 2.9 วัน ตัวออนระยะที่ 1 ใชเวลาในการ 

เจริญเติบโตเฉลี่ย 0.9 วัน ตัวออนระยะที่ 2 เฉลี่ย 0.8 วัน โดยมีระยะพักตัวกอนลอกคราบครั้งที่ 1 เฉลี่ย 

0.7 วันและระยะพักตัวกอนลอกคราบครั้งที่ 2 เฉลี่ย 0.9 วัน ระยะกอนวางไข 2.4 วัน เพศเมียวางไขได 

เฉลี่ย 2.7 ฟอง อัตราการฟกของไขประมาณ 68 เปอรเซ็นต รวมระยะเวลาที่ใชในการเจริญเติบโตจาก 

ไขจนเปนตัวเต็มวัยเฉลี่ย 6.1 วัน ระยะตัวเต็มวัยมีอายุอยูไดนาน 5.1 วัน 

เขาทําลายชอใบออนของลําไยทําใหใบออนมีขนาดเล็ก ขอบใบบิดมัวนงอ บางครั้งมี 

ลักษณะบิดเปนเกลียว เมื่อนําใบที่มีลักษณะดังกลาวตรวจดูใตกลองที่มีกําลังขยายตั้งแต 40 เทาขึ้นไป 

จะพบเสนขนละเอียด สีเขียว หรือน้ําตาลออนขึ้นปกคลุมที่ผิวใบ หรือยอดออนทั้งบนใบ และ ใตใบ 

บริเวณซอกขนละเอียดเหลานี้ จะพบไรตัวเล็กๆ คลายหนอนลําตัวขาวนวลซุกซอน อาศัยอยูเปน 

จํานวนมาก ชอใบที่ถูกทําลายนี ้ ตอมคอยๆ เปลี่ยนเปนสีน้ําตาลและแหงคาชอ บางสวนที่ยังไมถูกไร 

ทําลายก็ยังสามารถแทงชอใบขึ้นมาใหม แตก็มีอาการหงิกเชนเดิม ชอใบที่ถูกไรทําลายนี้ จะมีกานชอ 

แตกเปนพุมเปนกระจุกมีขอปลองสั้นคลายพุมไมกวาด ถาไรเขาทําลายในระยะที่ลําไยแตกชอดอก 

ประมาณเดือนกุมภาพันธ จะทําใหชอดอกของลําไยมีลักษณะแตกพุมคลายไมกวาดชอดอกสั้นที่ดอกจะ 

มีขนละเอียดสีน้ําตาลขึ้นปกคลุมเชนเดียวกับที่พบบนใบออน ชอดอก หลังจากที่ถูกไรเขาทําลายดอกจะ 

แหงรวง เหลือแตกานชอเปนพุมสีน้ําตาลแหง ไมติดผลหรือติดผลนอย

ไรกํามะหยี่ลําไยระบาดในพื้นที่ปลูกลําไยของจังหวัดเชียงใหม เชียงรายและลําพูน โดยจะ 

ระบาดรุนแรงมากในบางป สําหรับพื้นที่ปลูกลําไยในสวนอื่นของประเทศเชน อําเภอปากชอง จังหวัด 

นครราชสีมาและอําเภอโปงน้ํารอน จังหวัดจันทบุรี พบการทําลายของไรกํามะหยี่ลําไยบาง แตไมมีการ 

ระบาดรุนแรง ประชากรของไรกํามะหยี่ลําไยมีปริมาณสูงสุดในเดือนมีนาคม-เมษายน ซึ่งเปนชวงที่ 

ลําไยแทงชอดอกและพบระบาดมากในชวงลําไยแตกใบออนประมาณเดือนกันยายน-ตุลาคมและ 

มกราคม-กุมภาพันธ 


1. ใชกิ่งตอนจากตนที่ไมมีอาการพุมแจมาปลูก 

2. จากการสํารวจพบวา ไรกํามะหยี่ลําไยระบาดมากในพันธุเบี้ยวเขียว โดยเฉพาะตนลําไยที่มี 

อายุมาก สวนพันธุดอและพันธุอื่นๆ พบนอยกวา ดังนั้นจึงควรปลูกลําไยพันธุตานทานในแหลงที่มี 

การระบาดของไรชนิดนี้ 

3. ใหตัดแตงกิ่งและยอดที่ถูกทําลาย แลวนําไปเผาทําลาย จะชวยลดการระบาดได 

4. ถามีการระบาดมากและไมสามารถตัดแตงกิ่งที่ถูกทําลายลงไดหมด ใหใชสารฆาไรพน 

หลังการเก็บเกี่ยว และตัดแตงทรงพุม โดยใชสารฆาไร propargite (Omite 30%WP) อัตรา 30 กรัม หรือ 

กํามะถันผง (ไมโครไทออล สเปเซียล 80%WP) อัตรา 200 กรัมตอน้ํา 20 ลิตร พนซ้ําเมื่อลําไยแทง 

ยอดใหมไมควรพนสารฆาไร เมื่อมีแดดจัด เพราะอาจทําใหใบออนไหมได 

ในธรรมชาติพบไรตัวห้ํา 2 ชนิด ปะปนอยูในประชากรของไรกํามะหยี่ลําไยคือ Amblyseius 

paraaerialis Muma และ Phytoseius hawaiiensisi Prasad ในวงศ Phytiseiidae 

วัชพืชในสวนลําไย 

หญาคา (lalang or cogongrass) 

ชื่อวิทยาศาสตร Imperata cylindrica (L.) P. Beauv. วงศ Poaceae เปนวัชพืชอายุหลายป 

แพรระบาดดวยไหลใตดินและเมล็ด ลําตนตั้งตรง สูง 15-20 เซนติเมตร ไหลใตดินมีใบเกล็ดหุม ใบ 

เรียบรูปขนาน ปลายใบแหลมอาจยาวถึง 1.5 เมตร กวาง 4-18 มิลลิเมตร มีขนที่บริเวณโคนตนและขอบ 

กาบใบ ชอดอกแบบแขนงดอกยอยอัดกันแนน ยาว 3-20 เซนติเมตร กวาง 0.5-2.5 เซนติเมตร สีขาว 

หรือครีม ดอกยอยยาว 3-6 มิลลิเมตร ลอมรอบดวยขนออนนุมยาว 10 มิลลิเมตร ผลิตเมล็ดไดมากถึง 

3,000 เมล็ดตอตน ขยายพันธุรวดเร็วดวยไหลใตดิน เปนแหลงอาศัยของแมลง เชน ตั๊กแตนและโรคพืช 

โรคสนิมเหล็ก (Puccinia refipes) พบทั้งในพืชไร พืชสวนและพื้นที่รกรางวางเปลา เจริญเติบโตไดดี 

ทั้งในดินแหงและดินชื้น


1. ตัดปละ 2-3 ครั้งกอนวัชพืชออกดอก 

2. ใชวัสดุคลุม เชน เศษซากวัชพืช 

3. ใชสารไกลโฟเสต กลูโฟสิเนต-แอมโมเนียมและพาราควอต อัตรา 240, 120 และ 160 

กรัมสารออกฤทธิ์ตอไร ตามลําดับ เพื่อกําจัดวัชพืชที่เพิ่งงอกหรือหลังจากวัชพืชงอกแลว ในระยะ 

กําลังเจริญเติบโต ระวังอยาใหละอองสารถูกตนลําไย 

หญาตีนนก หญาปลองขาวนก (tropical ctabgrass or summer grass) 

ชื่อวิทยาศาสตร Digitaria adscendens (H.B.K.) Henr. วงศ Poaceae เปนวัชพืชอายุปเดียว 

ลําตนแบนเรียบ สวนโคนตนมักทอดนอนแลวตั้งตรง สูงประมาณ 60 เซนติเมตร รากออกตามขอ ใบ 

จัดเรียงแบบสลับ แผนใบบางคอนขางขาว ขอบใบเปนคลื่น ใบขนานแคบยาว 5-10 เซนติเมตร ชอ 

ดอกคลายนิ้วมือ ออกเปนกระจุกจากแกนเดียวกัน มี 5-8 ชอดอกยอย ยาว 8-10 เซนติเมตร ผลิตเมล็ด 

ไดประมาณ 1,700 เมล็ดตอตน ขยายพันธุดวยเมล็ด ชอบสภาพที่ดอน แพรระบาดในแหลงปลูกพืชที่ 

สูงและพืชไร 


1. ถอนหรือดายในรัศมีทรงพุมลําไย 

2. การตัดดวยเครื่องตัดวัชพืชระหวางแถวหรือระหวางตนลําไย 

3.ใชสารกําจัดวัชพืชเชน ฟลูอะซิฟอป-พี-บิวทิลหรือฮาโลฟอบเมทิล อัตรา 80 กรัมสารออก 

ฤทธิ์ตอไร พนหลังวัชพืชงอก 

หญาเห็บ หญานมหนอน (sour grass, buffalo grass, caraboa grass, hilograss) 

ชื่อวิทยาศาสตร Paspalum conjugatum Berg. วงศ Poaceae เปนวัชพืชอายุขามป ลําตนเปน 

ไหล (runner) เลื้อยราบไปกับพื้น ลักษณะแบน มีขนที่ขอและขอที่ติดกับดินผอมบาง แผนใบบางแบน 

รูปรางคลายหอก ยาว 5-15 เซนติเมตร กวาง 5-15 มิลลิเมตร ชอดอกแตกออกเปน 2-3 แฉกบางๆ ยาว 

10-15 เซนติเมตร กวางประมาณ 1 มิลลิเมตร ดอกสีเหลืองเรียงตัวเปน 2 แถว ดอกยอยรูปกลมรีแบน 

เรียงซอนกันตามแนวแกนแบน ดอกบานภายใน 4-5 สัปดาหหลังงอกจากเมล็ด ผลิตเมล็ดไดประมาณ 

1,500 เมล็ดตอตน ขยายพันธุดวยเมล็ดและไหล เจริญเติบโตในแหลงปลูกพืชที่สูงและพืชสวน ชอบ 

สภาพแวดลอมทั้งแหงและชื้น 


1. ตัด ปละ 2-3 ครั้ง

2.ใชสารกําจัดวัชพืชเชน สารไกลโฟเสต กลูโฟสิเนต-แอมโมเนียมหรือพาราคอต อัตรา 

240, 120 และ 80 กรัมสารออกฤทธิ์ตอไรตามลําดับ ระวังอยาใหละอองสารถูกตนลําไย 

หญาปลองหิน (Indian paspalum) 

ชื่อวิทยาศาสตร Paspalum scrobiculatum Linn. วงศ Poaceae เปนวัชพืชอายุปเดียว ลําตน 

ตั้งตรง สูง 0.5-1.0 เมตร ผิวเรียบผอมบาง แผนใบแบนตรง ยาว 15-50 เซนติเมตร กวาง 5-15 มิลลิเมตร 

ผิวเรียบหรือมีขน ขอบใบไมเรียบ กาบใบสีเขียวเขม ยาว 10-12 เซนติเมตร ชอดอกยาว 2-6 เซนติเมตร 

กวาง 2-3มิลลิเมตร ดอกยอยมีรูปรางรีเกือบกลม เรียงตัวกันแบบสลับอยูทางดานลาง ขยายพันธุดวย 

เมล็ด เมล็ดที่เพิ่งสุกแกมักมีการพักตัว โดยทั่วไปออกดอกหลังจากงอกจากเมล็ดประมาณ 80 วัน พบได 

ทั่วไปในแปลงปลูกพืชยืนตน ชอบสภาพดินชื้นแฉะ โดยเฉพาะตามแนวริมทางคมนาคม 


1. ตัดปละ 2-3 ครั้ง 

2.ใชสารกําจัดวัชพืช โดยพนสารไกลโฟเสต กลูโฟสิเนต-แอมโมเนียมหรือพาราคอต 

อัตรา 240, 120 และ 80 กรัมสารออกฤทธิ์ตอไร ตามลําดับ ระวังอยาใหละอองสารถูกตนลําไย 

ไมยราบเลื้อย ไมยราบหนาม ไมยราบขาว (giant sensitive plant) 

ชื่อวิทยาศาสตร Mimosa invisa Mart. วงศ Mimosaceae เปนวัชพืชอายุปเดียวหรือขามป ลํา 

ตนตั้งตรงและเลื้อย สูง 1-2 เมตร มีหนามรูปรางโคงกลับแหลมคมมากมายและมีขน ใบเปนใบ 

ประกอบสองแถว ไวตอการสัมผัส ชอดอก กลม สีชมพู มีหนามบนฝก มีเมล็ด 4-5 เมล็ดตอฝก ออก 

ดอกหลังจากงอกจากเมล็ดประมาณ 150 วัน เมล็ดสีน้ําตาลหรือน้ําตาลออน ขยายพันธุดวยเมล็ด ชอบ 

สภาพดินชื้น แพรกระจายในแหลงปลูก 


1. ตัดกอนที่แหวหมูจะออกดอก 

2. ใชสารควบคุมหลังวัชพืชเริ่มงอก เชนสารไกลโฟเสต กลูโฟสิเนต-แอมโมเนียมหรือพารา 

คอต อัตรา 240, 120 และ 80 กรัมสารออกฤทธิ์ตอไรตามลําดับ ระวังอยาใหละอองสารถูกตนลําไย 

ผักปลาบ (common spiderwort) 

มีชื่อวิทยาศาสตร Commelina diffusa Burm. f. วงศ Commelinaceae เปนวัชพืชอายุขามป 

ลําตน อวบน้ํา เลื้อยแตกกิ่งกานและงอกรากจากขอ ยาว 0.5-1.0 เมตร ใบรูปหอก กาบใบมีขน ขอบใบ

และแผนใบบิด ชอดอกคอยๆบานจากขางลางขึ้นมา ดอกแบงครึ่งไดสองสวนเหมือนกัน มีกานสั้น 

กลีบดอกสีน้ําเงิน ขยายพันธุไดทั้งจากเมล็ดและลําตน ชอบสภาพดินชื้นในที่รกรางวางเปลา ตามแนว 

คันคลองและในแปลงผัก 


- ใชสารกําจัดวัชพืชพนกลูโฟสิเนต-แอมโมเนียม อัตรา 20 กรัมสารออกฤทธิ์ตอไร หลังผัก 

ปลาบงอก ระวังอยาใหละอองสารถูกตนลําไย 

หญานกสีชมพู หญาปลอง หญาขาวนา (shama millet, awnless barnyard grass, junglerice, 

birdrices, swamp grass) 

ชื่อวิทยาศาสตร Echinochloa colonum (L.) Link. วงศ Poaceae เปนวัชพืชอายุปเดียว ขึ้น 

เปนกอลําตนตรงเรียว ขอบใบขนาน ปลายใบแหลม ยาว 10-15 เซนติเมตร ชอดอกแบบชอแขนงสั้นๆ 

มี 3-10 แขนง ยาว 5-15 เซนติเมตร ออกดอกตลอดป ออกดอก 45 วันหลังงอกจากเมล็ด ขยายพันธุ 

ดวยเมล็ด ผลิตเมล็ดได 3,000-6,000 เมล็ดตอตน ตองการแสงสวางในการงอก เปนวัชพืชที่แกงแยงธาตุ 

อาหารและน้ํากับพืชปลูก แพรระบาดทั่วประเทศไทย ชอบสภาพทั้งชื้นและแหงในพืชไรและนา 

หวานขาวแหง 


1. ตัดกอนวัชพืชออกดอก 

2. ใชสารกําจัดวัชพืช เชน อะลาคลอร อัตรา 360 กรัมสารออกฤทธิ์ตอไร กอนวัชพืชงอก 

หรือพนพาราควอต อัตรา 80 กรัมสารออกฤทธิ์ตอไร หลังวัชพืชงอก

โรคศัตรูลําไย 

โรคใบจุดดํา 

โรคพุมไมกวาดทําใหแตกผอดฝอย 

ไลเคนส 

โรคจุดสนิม 

โรคราดํา

โรคศัตรูลําไย 

โรคราน้ําฝนที่ผล 

โรคราน้ําฝนที่ใบ 

โรคผลเนาสีน้ําตาล 

โรคหงอยลําไย 

โรครากเนาและโคนเนาระยะเริ่มแรก โรครากเนาและโคนเนาในระยะติดผล

แมลงศัตรูลําไย 

การทําลายของเพลี้ยไกแจลําไย 

การทําลายของหนอนกินชอดอกลําไย 

การทําลายของเพลี้ยแปง การทําลายของไรสี่ขาสีเทา


ผีเสื้อหนอนเจาะกิ่ง หนอนเจาะกิ่ง 

หนอนเจาะผล 

ผีเสื้อหนอนเจาะผล 

การทําลายของหนอนชอนใบ ผีเสื้อหนอนชอนใบ


หนอนมวนใบ 

มวนลําไย 

เพลี้ยหอย 

ผีเสื้อมวนหวาน 

ผีเสื้อหนอนเจาะขั้วผล 

หนอนเจาะยอดลําไย

วัชพืชในสวนลําไย 

หญาตีนกา ไมยราบเลื้อย แหวหมู 

สาบแรงสาบกา 

หญาคา 

หญาขจรจบ

วิทยาการหลังการเก็บเกี่ยวลําไย 

เบญจมาศ รัตนชินกร 


ลําไยเปนผลไมสําคัญทางเศรษฐกิจของไทยในกลุมของ product champion ในป 2544 ประเทศ 

ไทยสงออกลําไยสด 101,305 ตัน คิดเปนมูลคา 1,910 ลานบาท ตลาดสงออกใหญสุดคือ ฮองกง รองมา 

คือ มาเลเซีย จีนและสิงคโปร โดยสวนใหญแลวจะสงออกทางเรือ ยกเวนประเทศที่หางไกลออกไป จึง 

จําเปนตองขนสงทางอากาศ แตไมวาจะขนสงลําไยสดแบบใดก็ตาม สิ่งสําคัญคือ การจัดการดาน 

คุณภาพเพื่อใหเปนที่ยอมรับของประเทศปลายทาง ดังนั้นการจัดการหลังการเก็บเกี่ยวจึงมีความสําคัญ 

เพื่อใหลําไยมีคุณภาพดีและเปนที่ตองการของตลาดสงออก 

การเก็บเกี่ยว 

ลําไยที่ปลูกจากกิ่งตอนมักจะเริ่มออกดอกติดผลหลังจากปลูกประมาณ 3 ป การเก็บเกี่ยวลําไย 

เพื่อการสงออกจําเปนตองเก็บเกี่ยวในระยะที่แกพอเหมาะ โดยสังเกตจากลักษณะภายนอกของผลคือ 

สีผิวจะเปลี่ยนจากเขียวเปนน้ําตาลออน ขนาดผลขยายใหญสุด ลําไยที่เก็บออนไปจะมีรสชาติไมดี แต 

หากเก็บแกเกินไปเนื้อจะฟามหวานชืดและไมทนทานตอการขนสงและเก็บรักษา อยางไรก็ตามแตละ 

แหลงอาจมีลักษณะภายนอกที่แตกตางกันบาง ดังนั้นการบันทึกวันออกดอกจะชวยในการประมาณ 

อายุเก็บเกี่ยวได เชนลําไยพันธุดอเริ่มออกดอกปลายเดือนธันวาคม หลังจากดอกบาน 2 สัปดาหจะติด 

ผลและอีก 6-7 เดือนก็สามารถเก็บผลผลิตไดในชวงเดือนมิถุนายนถึงเดือนสิงหาคม 

การเก็บเกี่ยวลําไยมักเริ่มตั้งแตตอนเชาจนถึงบาย โดยใชบันไดหรือพะองพาดไปบนตนเพื่อหัก 

หรือตัดชอผล แลวนํามาใสเขงไมไผที่ผูเก็บนําขึ้นไปดวย สําหรับตนที่อายุมากหรือสูงใหญ เมื่อผลเต็ม 

เขงแลวก็จะโรยเชือกลงมาใหคนขางลางและเปลี่ยนเขงใหมขึ้นไปแทน ผลลําไยที่เก็บแลวก็รวบรวมไว 

ในตะกราที่สะอาด ไมควรกองบนพื้นดินเพราะอาจทําใหผลสกปรกและอาจมีเชื้อโรคติดผล ทําใหผล 

เนาขณะเก็บรักษาหรือขนสง เมื่อนําผลผลิตลําไยมายังโรงเรือแลวก็ตัดแตงชอผลเอาใบและกานที่ไมติด 

ผลออก สวนใหญจะตัดใหชอผลยาวประมาณ 15 เซนติเมตร สําหรับการคัดขนาดนั้นเปนไปตาม 

ขอตกลงระหวางผูซื้อและผูขายหรืออาจจะใชมาตรฐานลําไยของประเทศไทย ซึ่งโดยปกติแลวลําไยที่ 

สงออกจะตองมีการคัดเลือกผลที่มีตําหนิ ผลช้ําหรือเนาออก 

การบรรจุภัณฑ 

บรรจุภัณฑสําหรับลําไยสดที่ใชมี 2 ประเภทคือ ตะกราพลาสติกซึ่งบรรจุลําไยสดได 10-11 

กิโลกรัมและกลองกระดาษลูกฟูกที่บรรจุลําไยไดประมาณ 10 กิโลกรัม ตะกราพลาสติกจะโปรงและมี

ฝาปด ทั้งนี้เพื่อใหการรมควันดวยซัลเฟอรไดออกไซดทําไดรวดเร็ว ทั่วถึงและมีประสิทธิภาพ โดยมัก 

นําผลมาเรียงบรรจุในตะกราพลาสติกที่บุดวยแผนฟองน้ําที่บางหรือใบลําไยเพื่อปองกันการกระแทก 

ใหผลช้ําหรือมีตําหนิ 

การลดอุณหภูมิ 

กอนการขนสงลําไยโดยใชรถหองเย็นหรือกอนเก็บรักษาในหองเย็น เพื่อรอการจําหนายหรือ 

สงออกตางประเทศ ควรมีการลดอุณหภูมิโดยเร็วหลังการเก็บเกี่ยวแลวเพื่อลดอัตราการหายใจ การคาย 

น้ําและลดความรอนที่ติดมากับผลลําไย ทําใหสามารถเก็บผลลําไยไวไดนาน การลดอุณหภูมิทําไดโดย 

การจุมตะกราบรรจุลําไยในน้ําเย็นที่เติมน้ําแข็งสําหรับรักษาอุณหภูมิไวที่ 2-5 o ซ นาน 10-15 นาที 

จากนั้นจึงทําใหผลสะเด็ดน้ํากอนนําเขาเก็บในหองเย็นหรือรถหองเย็น 

การเก็บรักษา 

ลําไยจะสูญเสียน้ําหนักอยางรวดเร็วและตอเนื่องหลังการเก็บเกี่ยว เมื่อเก็บในภาชนะเปดที่ 

อุณหภูมิหองจะมีการสูญเสียความชื้นของเปลือก ทําใหเปลือกแหงแข็งและเปลี่ยนเปนสีน้ําตาลเขม 

ไมเปนที่สนใจของผูซื้อภายใน 2-3 วัน ดังนั้นการเก็บผลใหนานขึ้นจึงจําเปนตองเก็บไวในที่ที่มี 

ความชื้นสัมพัทธอากาศสูง 90-95% อุณหภูมิที่เหมาะสมคือประมาณ 4-5 ° ซ จะทําใหเก็บไดนาน 2-4 

สัปดาห ถาเก็บผลที่อุณหภูมิ 5-10 ° ซ จะเก็บไดนาน 20-30 วัน หลังจากนําตะกราลําไยออกจากหองเย็น 

ควรอยูในสภาพอุณหภูมิต่ําอยางตอเนื่อง สําหรับผลสดที่ผานการรมควันดวยซัลเฟอรไดออกไซด จะ 

เก็บรักษาไดนานกวาลําไยที่ไมไดรมควัน 

การเก็บรักษาผลลําไยสดในสภาพบรรยากาศที่มีออกซิเจนต่ําประมาณ 2% ผสมกับไนโตรเจน 

มีแนวโนมชวยใหเก็บรักษาลําไยซึ่งรมควันซัลเฟอรไดออกไซดแลวไดนานประมาณ 45 วันที่อุณหภูมิ 

5 ° ซ อยางไรก็ตามยังตองมีการศึกษารายละเอียดและความเหมาะสมในเชิงพาณิชยตอไป 

การรมควันดวยซัลเฟอรไดออกไซด 

การรมควันดวยซัลเฟอรไดออกไซด (SO 2 ) เปนวิธีลดหรือชะลอการเนาเสียของผลอยางมี 

ประสิทธิภาพ นอกจากนี้ยังชวยใหสีเปลือกเปนสีน้ําตาลออนและเปลี่ยนเปนสีน้ําตาลชาลง ทั้งนี้เพราะ 

ซัลเฟอรไดออกไซดจะไปจับตัวกับสารประกอบพวกฟนอลทําใหขบวนการออกซิเดชั่นของ 

สารประกอบดังกลาวลดลง นอกจากนี้ซัลเฟอรไดออกไซดยังทําใหเปลือกผลออนตัวและไมกรอบ 

มากเหมือนลําไยปกติ สําหรับขั้นตอนการรมควันดวยซัลเฟอรไดออกไซดนั้น กรมวิชาการเกษตรมี 

ขอกําหนดและมาตรฐานการรมควัน ซึ่งผูสงออกสามารถติดตอขอรายละเอียดไดจากสํานักวิจัยพัฒนา 

วิทยาการหลังการเก็บเกี่ยวและแปรรูปผลิตผลเกษตร กรมวิชาการเกษตร โดยลําไยเมื่อขนสงถึง

ประเทศปลายทางจะตองมีปริมาณซัลเฟอรไดออกไซดในเนื้อไมเกิน 10 ไมโครกรัม/กรัม (ppm) ตาม 

มาตรฐานของคณะกรรมการ Codex Food Additives Committee ลําไยที่ผานการรมควันดวยซัลเฟอร 

ไดออกไซด จะสามารถยืดอายุการเนาเสียของผลลําไยไดประมาณ 4-6 สัปดาหเมื่อเก็บที่อุณหภูมิ 0-2 o ซ 

ซึ่งพอเพียงในการขนสงสูตลาดตางประเทศ ลําไยเหลานั้นมีอายุวางจําหนายที่อุณหภูมิ 25-30 o ซ ได 

นาน 2-3 วัน 

หองรมควันซัลเฟอรไดออกไซดที่ดีควรมีสถานที่ตั้งเหมาะสม ใชวัสดุกอสรางที่แข็งแรงและ 

ทนทานตอการกัดกรอนของกาชซัลเฟอรไดออกไซด พื้นหองควรเปนคอนกรีตฉาบเรียบที่สามารถ 

รองรับน้ําหนักไดดีและทําความสะอาดไดงาย ในหองตองมีดวงไฟและมีชองกระจกสําหรับสังเกต 

ความเปนไปในหองรมควันได มีระบบปองกันไฟฟาลัดวงจรเพื่อความปลอดภัยและปองกันอัคคีภัย 

ตารางที่ 8.1 อัตราการใชและผลตกคางของซัลเฟอรไดออกไซดในเปลือกและเนื้อของผลลําไยสด 

อัตราการใช ผลตกคางของ SO 2 (ppm) 

(มิลลิลิตร/100 กรัม) เปลือก เนื้อ 

หมายเหตุ 

15 1,200 0-5 ต่ําเกินไป 

20-25 1,500-2,200 < 10 อัตราที่แนะนํา 

30 2,200-3,200 10-30 อัตราสูงสุดที่จะนําไปใช 

35 >3,200 >30 สูงเกิน 

ขนาดของหองรมควันขึ้นอยูกับความตองการของผูประกอบการ มีขนาดที่บรรจุลําไยได 200- 

1,000 ตะกราพลาสติก หองสูง 2.4-2.5 เมตร ขนาดประตูหองประมาณ 1.5 เมตร อาจจะเปนชนิดบาน 

เดียวหรือชนิดสองบานเปดเขาหากัน ประตูควรเปนแสตนเลสหรือไมอัดบุโฟไมกา ควรใสยางขอบ 

ประตูและใชกาวซิลิโคนอุดตามรอยรั่วเพื่อไมใหกาซกาชซัลเฟอรไดออกไซด รั่วไหล 

การจัดเรียงตะกราลําไยในหอง ตองใหมีการกระจายตัวของกาซซัลเฟอรไดออกไซดไดสะดวก 

และทั่วถึง ไมควรเรียงตะกราชิดติดผนังหองจนเกินไป ตองคํานึงถึงความสะดวก รวดเร็วในการขนยาย 

ลําไยเขาและออกอีกดวย 

กาซซัลเฟอรไดออกไซดไดจากการเผากํามะถัน โดยเตาเผาที่ใชมี 2 แบบคือ เตาไฟฟาและเตา 

แกสหุงตุม เตาไฟฟามีขอเสียที่ตองวางเตาและพัดลมไวในหองรมควัน ทําใหไมสะดวกตอการจัดเรียง 

ตะกราลําไย อาจไมปลอดภัยตอผูปฏิบัติงานและเกิดอุบัติเหตุได อุปกรณอาจสึกหรอเสื ่อมสภาพจาก 

การกัดกรอนของกาซซัลเฟอรไดออกไซดและยังมีปญหาการเผาไหมที่ไมสมบูรณอีกดวย สวนเตาแกส 

หุงตมเปนแบบที่ใชสะดวก ไมเสียงาย สามารถควบคุมการปลดปลอยและกระจายตัวของกาซซัลเฟอร 

ไดออกไซดไดดี ตลอดจนทําความสะอาดไดงาย

ในหองรมควันตองมีการผสมกาซซัลเฟอรไดออกไซดกับอากาศภายในหอง จึงตองมีระบบ 

การผสมและการกระจายกาซกับอากาศภายในหองรมควัน (Forced Air-Gas Mixing and Diffusing 

System) ซึ่งมีสวนประกอบสําคัญคือ ทอดูดกาซ (hopper) ที่ทําหนาที่ดูดเอากาซที่ถูกปลอยจากทอ 

ทางออกผสมกับอากาศภายในหองแลวสงตอใหพัดลมพนกระจายกลับเขาไปในหอง หัวกระจายกาซ 

(diffuser) จะพนสวนผสมกาซและอากาศไปทุกทิศทาง ตองมีความแรงพอเพียงที่แทรกซึมไปถึงตะกรา 

หลังจากรมควันแลวก็ตองมีการบําบัดกาซซัลเฟอรไดออกไซด ซึ่งมี 2 แบบคือ ระบบกําจัด 

แบบ Ventury ซึ่งเปนระบบเปยก ใชน้ําปูนขาวชวยในการบําบัด เปนระบบที่มีประสิทธิภาพสูง การ 

ดูแลรักษางาย กอสรางงายและราคาพอสมควร เมื่อเปรียบเทียบกับระบบกําจัดแบบ Pack Tower ซึ่งใช 

วัสดุ Packing เพื่อเพิ่มพื้นที่ผิวการสัมผัสกับกาซใหมากขึ้น แตมักอุดตันดวยตะกอนเขมาหรือเกล็ดที่ 

เกิดจากการจับตัวของน้ําปูนขาวกับกาซซัลเฟอรไดออกไซดหรือยิบซัม ระบบบําบัดแบบ Ventury 

ประกอบดวยทอดูดกาซซัลเฟอรไดออกไซดออกจากหองรมควัน ถังตกตะกอนหรือถังไซโคลนซึ่งเปน 

ถังแสตนเลสทรงกรวยกลม มีทออากาศออกอยูกลางถังและทอทางเขาอยูดานบนของถัง ทําใหการจับ 

ตัวของกาซซัลเฟอรไดออกไซดกับละอองน้ําปูนขาวมีประสิทธิภาพ 

การใชสารอื่นๆ 

ปจจุบัน ไดมีการศึกษาหาสารอื่นทดแทนซัลเฟอรไดออกไซดในลดความเสียหายจากการเนา 

เสีย ระหวางเก็บรักษาหรือขนสง เชน การใชสาร Antioxidant ประเภทกรดอินทรียชนิดตางๆ ไดแก 

กรดซิตริกและกรดน้ําสม เปนตนหรือการใชสารระเหยเชน อะเซทตาลดีไฮนและแอลกอฮอลที่ระเหย 

เร็วหรือมีจุดเดือดต่ํา ตลอดจนอาจใชสารเคลือบผิวซึ่งเปนสารสกัดจากธรรมชาติเชน ไคโตซานและโพ 

ลีเซคคาไอน อยางไรก็ตามผลงานวิจัยการใชสารตางๆดังกลาวแลวยังไมชัดเจน จึงไมสามารถสรุปและ 

ที่จะใชในเชิงการคาได 

มาตรฐานลําไยของประเทศไทย (THAILAND STANDARD FOR LONGANS) 

กระทรวงเกษตรและสหกรณไดออกประกาศกําหนดมาตรฐานลําไยของประเทศไทย ณ วันที่ 

6 กรกฏาคม 2546 เพื่อเปนประโยชนตอการปรับปรุงคุณภาพ การอํานวยความสะดวกทางการคาและ 

คุมครองผูบริโภค โดยมีรายละเอียดดังนี้ 

รายละเอียดตาม longan.pdf

มาตรฐานสินคาเกษตรและอาหารแหงชาติ 

ลําไย 

มกอช 1 -2546 

1 นิยามของผลิตผล (DEFINITION OF PRODUCE) 

มาตรฐานนี้ใชกับ “ลําไย” (Longans) พันธุที่ผลิตเปนการคาที่มีชื่อวิทยาศาสตรวา “Dimocarpus longan 

Lour.” อยูในวงศ Sapindaceae สําหรับการบริโภคสด 

2 ขอกําหนดเรื่องคุณภาพ (PROVISIONS CONCERNING QUALITY) 

2.1 คุณภาพขั้นต่ํา (Minimum Requirements) 

2.1.1 ลําไยทุกชั้นมาตรฐานตองมีคุณภาพดังตอไปนี้ เวนแตจะมีขอกําหนดเฉพาะของแตละชั้นและเกณฑ 

ความคลาดเคลื่อนที่ยอมใหมีไดตามที่ระบุไว 

2.1.1.1 เปนผลสมบูรณ 

2.1.1.2 มีลักษณะคุณภาพที่ดี ไมเนาเสีย 

2.1.1.3 ไมช้ํา และไมมีตําหนิที่เห็นเดนชัด 

2.1.1.4 ปลอดจากศัตรูพืชและความเสียหายอันเนื่องมาจากศัตรูพืช 

2.1.1.5 ปลอดจากความเสียหายอันเนื่องมาจากอุณหภูมิต่ํา และหรืออุณหภูมิสูง 

2.1.1.6 ปลอดจากความชื้นที่ผิดปกติจากภายนอก 

2.1.1.7 ปลอดจากกลิ่นแปลกปลอม 1 และรสชาติผิดปกติ 

2.1.2 ผลลําไยมีความแกไดที่ ซึ่งเหมาะกับพันธุและแหลงปลูก ผลขยายตัวเต็มที่ ผิวเปลือกเกลี้ยงและ 

มีรสชาติเหมาะสมกับการบริโภคสด และเปนที่ยอมรับของผูบริโภค ผลอยูในสภาพที่ยอมรับได สีเปลือก 

ผลและเนื้ออาจจะแตกตางกันไปตามพันธุและแหลงปลูก หรือสีเปลือกผลอาจจะเปลี่ยนแปลงเล็กนอยได 

ในกรณีที่มีการรมดวยซัลเฟอรไดออกไซด 

-------------------------------------------------------------- 

1 

ยกเวนกลิ่นที่เกิดจากการใชวัตถุเจือปนอาหารตามขอ 7

มกอช 1 -2546 2 

2.2 การแบงชั้นคุณภาพ (Classification) 

ลําไยตามมาตรฐานนี้ แบงเปน 3 ชั้นคุณภาพ ดังนี้ 

2.2.1 ชั้นพิเศษ (“Extra” Class) 

ผลลําไยชั้นนี้มีคุณภาพดีที่สุด ตรงตามพันธุ สีเปลือกผลสม่ําเสมอ ผลปลอดจากตําหนิ ยกเวนตําหนิผิวเผิน 

เล็กนอย โดยไมมีผลตอรูปลักษณทั่วไปของผลิตผล คุณภาพ คุณภาพการเก็บรักษา และการจัดเรียงเสนอ 

ในภาชนะบรรจุ 

2.2.2 ชั้นหนึ่ง (Class I) 

ผลลําไยในชั้นนี้มีคุณภาพดี ตรงตามพันธุ สีเปลือกผลสม่ําเสมอ ผลมีตําหนิไดเล็กนอย โดยไมมี 

ผลตอรูปลักษณทั่วไปของผลิตผล คุณภาพ คุณภาพการเก็บรักษา และการจัดเรียงเสนอในภาชนะบรรจุ 

ตําหนิที่ผิวมีไดเล็กนอย โดยพื้นผิวตําหนิรวมตอผลไมเกิน 0.5 ตารางเซนติเมตร 

2.2.3 ชั้นสอง (Class II) 

ชั้นนี้รวมผลลําไยที่ไมเขาขั้นชั้นที่สูงกวา แตมีคุณภาพขั้นต่ําดังขอ 2.1 แตยังคงคุณภาพ คุณภาพการเก็บ 

รักษา และการจัดเรียงเสนอในภาชนะบรรจุ โดยใหพื้นผิวมีตําหนิรวมตอผลไมเกิน 0.5 ตารางเซนติเมตร 

3 ขอกําหนดเรื่องขนาด (PROVISIONS CONCERNING SIZING) 

ขนาดของผลพิจารณาจากจํานวนผลตอกิโลกรัม หรือเสนผาศูนยกลางของผล ซึ่งแบงออกเปน 6 ขนาด 

ตามตารางที่ 1 ดังนี้ 

ตารางที่ 1 ขอกําหนดเรื่องขนาดของลําไยชอและลําไยผลเดี่ยว 

จํานวนผล/กิโลกรัม 

เสนผาศูนยกลางผล 

รหัสขนาด 

ลําไยผลเดี่ยว 

ลําไยชอ 

(มิลลิเมตร) 

(ตัดเหลือขั้ว) 

1 < 85 < 91 >28 

2 85 – 94 91 – 100 >27 – 28 

3 95 – 104 101 – 111 >26 – 27 

4 105 – 114 112 – 122 >25–26 

5 ≥ 115 ≥ 123 >24 – 25 

6 - - 22-24

3 

มกอช 1 -2546 

4 ขอกําหนดเรื่องเกณฑความคลาดเคลื่อน (PROVISIONS CONCERNING 

TOLERANCES) 

เกณฑความคลาดเคลื่อนเรื่องคุณภาพและขนาดที่ยอมใหมีไดในแตละภาชนะบรรจุ สําหรับผลิตผลที่ไมเขา 

ชั้นที่ระบุไวมีดังนี้ 

4.1 เกณฑความคลาดเคลื่อนเรื่องคุณภาพ (Quality Tolerances) 

4.1.1 ชั้นพิเศษ (“Extra” Class) 

ไมเกินรอยละ 5 โดยจํานวนหรือน้ําหนักของผลลําไยที่คุณภาพไมเปนไปตามขอกําหนดของชั้นพิเศษ 

แตเปนไปตามคุณภาพชั้นหนึ่ง หรือคุณภาพยังอยูในเกณฑความคลาดเคลื่อนของคุณภาพชั้นหนึ่ง 

4.1.2 ชั้นหนึ่ง (Class I) 

ไมเกินรอยละ 10 โดยจํานวนหรือน้ําหนักของผลลําไยที่คุณภาพไมเปนไปตามขอกําหนดของชั้นหนึ่ง 

แตเปนไปตามคุณภาพชั้นสอง หรือคุณภาพยังอยูในเกณฑความคลาดเคลื่อนของคุณภาพชั้นสอง 

4.1.3 ชั้นสอง (Class II) 

ไมเกินรอยละ 10 โดยจํานวนหรือน้ําหนักของผลลําไยที่คุณภาพไมเปนไปตามขอกําหนดของชั้นสอง 

หรือไมไดคุณภาพขั้นต่ํา โดยไมมีผลเนาเสียหรือมีสภาพไมเหมาะสมตอการบริโภค 

4.2 เกณฑความคลาดเคลื่อนเรื่องขนาด (Size Tolerances) 

ลําไยทุกชั้นมีลําไยขนาดที่ใหญหรือเล็กกวาชั้นถัดไปหนึ่งชั้นปนมาไดไมเกินรอยละ 20 โดยจํานวนหรือ 

น้ําหนักสําหรับลําไยที่ขายเปนชอ และไมเกินรอยละ 10 สําหรับลําไยที่ขายเปนผลเดี่ยว 

5 ขอกําหนดเรื่องการบรรจุและการจัดเรียงเสนอ (PROVISIONS CONCERNING 

PRESENTATION) 

5.1 ความสม่ําเสมอ (Uniformity) 

ลําไยที่บรรจุในแตละภาชนะบรรจุตองมีความสม่ําเสมอทั้งในเรื่องของพันธุ คุณภาพ และขนาด สวนของ 

ผลในภาชนะบรรจุที่มองเห็นไดตองเปนตัวแทนของผลิตผลทั้งหมด

มกอช 1 -2546 4 

5.2 การบรรจุหีบหอ (Packaging) 

ตองบรรจุลําไยในลักษณะที่สามารถเก็บรักษาลําไยไดเปนอยางดี วัสดุที่ใชในการบรรจุตองสะอาดและ 

มีคุณภาพเพื่อปองกันความเสียหายอันจะมีผลตอลําไย การใชวัสดุโดยเฉพาะกระดาษหรือตราประทับที่มี 

ขอกําหนดทางการคาสามารถทําได หากการพิมพหรือการแสดงฉลากใชหมึกพิมพหรือกาวที่ไรพิษ 

5.2.1 รายละเอียดของบรรจุภัณฑ (Description of Containers) 

บรรจุภัณฑตองมีคุณภาพ ถูกสุขลักษณะ และมีคุณสมบัติทนทานตอการขนสง และรักษาผลลําไยได บรรจุภัณฑ 

ตองปราศจากสิ่งแปลกปลอม และกลิ่น 

5.3 การจัดเรียงเสนอ (Presentation) 

ผลลําไยตองมีการจัดเสนอในรูปแบบใดรูปแบบหนึ่งดังตอไปนี้ 

5.3.1 ลําไยผลเดี่ยว 

ลําไยที่ตัดเปนผลเดี่ยวตองตัดใหเหลือขั้วไวแตยาวไมเกิน 5 มิลลิเมตร 

5.3.2 ลําไยชอ 

ลําไยแตละชอควรมีผลติดอยูไมต่ํากวา 3 ผล และความยาวชอไมเกิน 15 เซนติเมตร อนุญาตใหมีผลรวง 

ระหวางการขนสงไดไมเกินรอยละ 10 โดยจํานวนหรือน้ําหนักของแตละภาชนะบรรจุ 

6 การแสดงเครื่องหมายหรือฉลาก (MARKING OR LABELLING) 

6.1 บรรจุภัณฑสําหรับผูบริโภค (Consumer Packages) 

ตองมีขอความแสดงรายละเอียดใหเห็นไดงาย ชัดเจน ไมเปนเท็จหรือหลอกลวง ดังตอไปนี้ 

6.1.1 ประเภทของผลิตผล (Nature of Produce) 

ขอความวา “ลําไย” และหรือ “ชื่อพันธุลําไย” ถาไมสามารถมองเห็นผลิตผลจากภายนอกของภาชนะ 

บรรจุได 

6.1.2 น้ําหนักสุทธิเปนระบบเมตริก 

6.1.3 ขอมูลผูจําหนาย 

แสดงชื่อ และที่ตั้ง ของผูจําหนาย หรือผูแบงบรรจุ หรือแสดงเครื่องหมายการคาที่จดทะเบียน 

6.1.4 ประเทศผูผลิต ถาการไมระบุประเทศจะทําใหเกิดความเขาใจผิด หรือเปนการหลอกลวงผูบริโภค

5 

มกอช 1 -2546 

6.1.5 กรณีที่มีการรมดวยซัลเฟอรไดออกไซด และพบสารตกคางในเนื้อเกินกวา 10 มิลลิกรัมตอกิโลกรัม 

ใหแสดงขอความวา “ผานการรมดวยซัลเฟอรไดออกไซด” 

6.2 บรรจุภัณฑสําหรับขายสง (Non-Retail Containers) 

แตละหีบหอตองประกอบดวยขอความ ซึ่งจะระบุในเอกสารกํากับสินคา หรือบนฉลาก หรือแสดงไวที่ 

ภาชนะบรรจุก็ได ขอความตองอานไดชัดเจนไมหลุดลอก โดยมีรายละเอียดดังตอไปนี้ 

6.2.1 ขอมูลผูขายสง 

ชื่อและที่ตั้งของผูขายสง ผูบรรจุ และหมายเลขรหัสสินคา (ถามี) 

6.2.2 ประเภทของผลิตผล 

ขอความวา “ลําไย” และหรือ “ชื่อพันธุลําไย” 

6.2.3 ขอมูลแหลงผลิต 

ประเทศที่ผลิต และหรือแหลงผลิตในประเทศ 

6.2.4 ขอมูลเชิงพาณิชย 

6.2.4.1 ชั้นคุณภาพ 

6.2.4.2 ขนาด (รหัสขนาดหรือเสนผาศูนยกลางต่ําสุดและสูงสุดเปนมิลลิเมตร) 

6.2.4.3 น้ําหนักสุทธิเปนระบบเมตริก 

6.2.5 กรณีที่มีการรมดวยซัลเฟอรไดออกไซด และพบสารตกคางในเนื้อเกินกวา 10 มิลลิกรัมตอกิโลกรัม 

ใหแสดงขอความวา “ผานการรมดวยซัลเฟอรไดออกไซด” 

6.3 ภาษา (Language) 

ฉลากของลําไยตองมีขอความเปนภาษาไทย กรณีฉลากลําไยที่ผลิตเพื่อสงออกจะแสดงขอความเปนภาษา 

ใดก็ได 

6.4 เครื่องหมายการตรวจสอบทางราชการหรือเครื่องหมายรับรอง (Official Inspection Mark or 

Certification Mark) 

ใหเปนไปตามหลักเกณฑและเงื่อนไขของหนวยตรวจหรือหนวยรับรองที่ไดรับการยอมรับจากกระทรวงเกษตร 

และสหกรณ

มกอช 1 -2546 6 

7 วัตถุเจือปนอาหาร (FOOD ADDITIVES) 

ใหเปนไปตามขอกําหนดในกฎหมายที่เกี่ยวของ และขอกําหนดของมาตรฐานสินคาเกษตรและอาหารแหงชาติ 

เรื่องวัตถุเจือปนอาหาร 

8 สารปนเปอน (CONTAMINATION) 


เรื่องสารปนเปอน 

9 สารพิษตกคาง (PESTICIDE RESIDUES) 


เรื่องสารพิษตกคาง 

10 สุขลักษณะ (HYGINE) 

การเก็บเกี่ยว การเก็บรักษา และการขนสงลําไยตองปฏิบัติอยางถูกสุขลักษณะ เพื่อปองกันการปนเปอน 

ที่จะกอใหเกิดอันตรายตอผูบริโภค 

11 วิธีวิเคราะหและชักตัวอยาง (METHODS OF ANALYSIS AND SAMPLING) 


เรื่องวิธีวิเคราะหและชักตัวอยาง

การเก็บเกี่ยวและการจัดการหลังการเก็บเกี่ยว 

การเก็บเกี่ยวลําไย 

การคัดเกรดและตัดแตงชอ 

การบรรจุตะกรา

ผลิตภัณฑลําไย 

เนื้อลําไยอบแหง 

น้ําลําไย 

ลําไยอบแหง

การแปรรูปลําไย 

การอบแหงผลลําไยทั้งเปลือก 

เอกศักด ฐาปนะดิลก 

สุใจ คงคุณากุล 

การผลิตและสงออกลําไยอบแหงของประเทศไทยไดเพิ่มขึ้นตอเนื่องตั้งแตป 2539 เปนตนมา 

เนื่องจากตลาดมีความตองการเพิ่มขึ้นทุกปและรัฐบาลสนับสนุนการผลิตโดยอนุมัติเงินทุนหมุนเวียน 

ปลอดดอกเบี้ยใหเกษตรกรกูซื้อเครื่องอบลําไย ทําใหแกปญหาผลผลิตลนตลาดและราคาตกต่ําไดใน 

ระดับหนึ่ง ปจจุบันประเทศไทยเปนผูผลิตและสงออกลําไยอบแหงอันดับหนึ่งของโลก โดยในป 2544 

สงออกรวม 24,609 ตัน คิดเปนมูลคา 1,144 ลานบาท โดยมีสาธารณรัฐประชาชนจีนเปนตลาด 

ตางประเทศที่สําคัญ 

1. ชนิดของเครื่องอบแหง 

เครื่องอบแหงผลลําไยสวนใหญเปนเครื่องอบแหงแบบกระบะขนาด 235 x 235 x 80 ลูกบาศก 

เซนติเมตร ภายในมีตะแกรงเหล็กรูกลมเบอร 8 เสนผาศูนยกลาง 2.15 มิลลิเมตรวางอยูสูงจากพื้น 

กระบะ 30-45 เซนติเมตร เครื่องบรรจุลําไยสดไดประมาณ 1,500-2,000 กิโลกรัม ดานใตตะแกรงเปนที่ 

วางใหลมรอนผานเขามาและผานผลลําไยบนตะแกรงออกไป อุปกรณกําเนิดลมรอนและพัดลมติดอยู 

ดานขางของกระบะ เตาเผามีทั้งแบบใชน้ํามันดีเซลและแกสหุงตุมเปนเชื้อเพลิง สามารถควบคุม 

อุณหภูมิดวยการปรับการฉีดน้ํามันหรือแกสหุงตุม การใชน้ํามันดีเซลอาจมีปญหาเรื่องการเผาไหมไม 

หมด ทําใหอาจมีกลิ่นน้ํามันติดผลลําไย จึงควรเลือกซื้อเครื่องอบแหงจากโรงงานผลิตที่มีคุณภาพและมี 

บริการหลังการขายที่ดี 

2. ขั้นตอนการอบผลทั้งเปลือก 

(1) ควรเลือกผลลําไยที่ไมเนาเสียหรือแตก แลวแยกขนาดผลเปนขนาดเล็ก กลางและใหญ 

เนื่องจากแตละขนาดใชเวลาในการอบแหงที่อุณหภูมิ 70-80 o ซ ไมเทากันคือ ผลเล็กใชเวลาอบแหงอยาง 

นอย 40 ชั่วโมง สวนผลใหญใชเวลาอบแหงอยางนอย 48 ชั่วโมง 

(2) ถาเกษตรกรมีเครื่องอบแหงเพียงเครื่องเดียว ควรใสผลขนาดใหญลงไปกอนเพื่อใหอยูใกล 

ความรอนมากที่สุด แยกแตละขนาดโดยใชตะแกรงแบงเปนชั้นเทาๆ กัน น้ําหนักบรรจุไมควรเกิน 

2,000 กิโลกรัม เพื่อพลิกกลับไดสะดวก แตถามีเครื่องอบแหงหลายเครื่องแนะนําใหอบแยกตามขนาด

(3) อุณหภูมิอบแหงที่เหมาะสมคือ 70-80 o ซ การควบคุมอุณหภูมิของลมรอนใหคงที่เปนสิ่ง 

สําคัญ ถาอุณหภูมิต่ํากวานี้ก็ตองใชเวลานานมากขึ้น ถาอุณหภูมิสูงกวาที่กําหนดจะทําใหเนื้อลําไยมี 

กลิ่นไหมและเปนสีดํา 

(4) ผลที่อยูดานลางสุดจะแหงกอนและทยอยแหงจากดานลางขึ้นสูขางบน ดังนั้นจึงควรพลิก 

กลับ 2 ครั้งคือ พลิกกลับเมื่ออบแหงได 15 ชั่วโมงและพลิกกลับครั้งที่สองอีก 15 ชั่วโมงตอมา โดยนํา 

ผลที่อยูชั้นกลางลงมาไวชั้นลาง แลวเอาผลที่ชั้นลางขึ้นไปไวชั้นบน แลวอบแหงตอไปใหครบ 40 – 48 

ชั่วโมง ซึ่งขึ้นอยูกับความชื้นของผล พันธุและขนาดผล การพลิกกลับมีทั้งใชเครนยกตาขายออกหรือ 

โกยผลจากกระบะหนึ่งไปใสอีกกระบะหนึ่ง 

(5) เมื่ออบแหงตามกําหนดเวลาแลวควรตรวจวัดความชื้นของผล หากไมมีเครื่องตรวจวัดควร 

สุมตรวจผลขนาดใหญวาแหงหรือไม โดยเมล็ดของผลตองแหงสนิท จากนั้นจึงเปาลมเย็นเพื่อใหผลเย็น 

ลงประมาณ 1 ชั่วโมงหรือทิ้งไวใหเย็น 

จากนั้นคัดแยกผลลําไยอบแหงที่แตกและมีตําหนิออกใหหมด ทําความสะอาดเศษดินโดยใช 

ลมเปาออก ลักษณะลําไยอบแหงที่ดีคือ เปนลูกกลมๆ ไมบุม ผิวเปลือกสีเหลืองออกน้ําตาลนวล เนื้อ 

ลําไยมีความชื้นไมเกิน 18% รสชาดหวาน ไมขมและมีกลิ่นหอม ถาพบวาลําไยอบแหงที่เก็บไวมี 

ความชื้นเพิ่มขึ้น ควรอบแหงอีกครั้งที่อุณหภูมิ 40-50 o ซ จากนั้นจึงบรรจุในถุงพลาสติกชนิดหนาเพื่อกัน 

ความชื้น ปดปากถุงใหแนนและบรรจุในกลองกระดาษลูกฟูกขนาดบรรจุ 10 กิโลกรัมอีกครั้ง ควรเก็บ 

ไวในที่เย็นและระบายอากาศดีเพื่อรอการสงออก 

ผลลําไยสด 1 กิโลกรัมเมื่ออบแหงใหเหลือความชื้น 17% จะไดผลลําไยอบแหง 361 กรัมหรือ 

คิดเปนสัดสวน 3:1 โดยน้ําหนัก สําหรับมาตรฐานขนาดลําไยอบแหงที่ใชเครื่องคัดขนาด มีดังนี้คือ 

-เกรด AA ขนาดผลลําไยมีเสนผาศูนยกลาง 25 มิลลิเมตรขึ้นไป 

-เกรด A ขนาดผลลําไยมีเสนผาศูนยกลาง 22-25 มิลลิเมตร 

- เกรด B ขนาดผลลําไยมีเสนผาศูนยกลาง 20-21 มิลลิเมตร 

-เกรด C ขนาดผลลําไยมีเสนผาศูนยกลาง ต่ํากวา 20 มิลลิเมตร 

3. ตนทุนการผลิต 

ตนทุนการอบแหงผลลําไยทั้งเปลือกในป 2539 ซึ่งใชเครื่องอบแหงแบบกระบะที่ใชแกสหุงตม 

เปนเชื้อเพลิง โดยอบผลลําไยสดจํานวน 2,000 กิโลกรัมที่อุณหภูมิ 90-80-70 o ซ นาน 40 ชั่วโมง ไดผล 

ลําไยแหง 640 กิโลกรัมและมีตนทุนการผลิตดังนี้ 

ผลลําไยสด 2,000 กิโลกรัม x 12 บาท 24,000.00 บาท (90.8%) 

แกสหุงตม 72.4 กิโลกรัม x 12.50 บาท 905.00 บาท (3.4%) 

ไฟฟา 0.746 กิโลวัตต x 40 ชั่วโมง x 2.50 บาท 75.00 บาท (0.3%) 

แรงงาน 3 คน x 12 วัน x 121 บาท 730.00 บาท (2.8%)

คาใชจายอื่นๆ (บรรจุภัณฑ, คาเสื่อมราคา, คาขนสง) 730.00 บาท (2.8%) 

รวม 16,440.00 บาท (100%) 

ตนทุนตอกิโลกรัมผลลําไยแหง 41.31 บาท 

สําหรับตนทุนการอบแหงผลลําไยทั้งเปลือกในป พ.ศ. 2539 ซึ่งใชเครื่องอบแหงแบบกะบะ ใช 

น้ํามันดีเซลเปนเชื้อเพลิง โดยอบผลลําไยสดจํานวน 2,000 กิโลกรัมที่อุณหภูมิ 70-80 o ซ นาน 48 

ชั่วโมง ไดผลลําไยแหง 640 กิโลกรัม 

ผลลําไยสด 2,000 กิโลกรัม x 12 บาท 24,000.00 บาท (90.8%) 

น้ํามันดีเซล 240 ลิตร x 8 บาท 1,920.00 บาท (3.4%) 


แรงงาน 3 คน 730.00 บาท (2.8%) 

คาใชจายอื่นๆ 730.00 บาท (2.8%) 

รวม 27,470.00 บาท (100%) 

ตนทุนตอกิโลกรัมผลลําไยแหง 42.92 บาท 

ตนทุนการผลิตลําไยอบแหงทั้งเปลือกจะแปรผันไปตามราคาของผลลําไยสด ดังนั้นจึงคิด 

ตนทุนผลลําไยแหงตามราคาผลลําไยสด คือ 

ราคาผลลําไยตอกิโลกรัม ตนทุนผลลําไยอบแหงตอกิโลกรัม (บาท) 

แกสหุงตม น้ํามันดีเซล 

12 41.31 42.92 

15 50.69 52.30 

20 66.31 67.92 

25 81.94 83.55 

30 97.56 99.17 

การอบแหงเนื้อลําไย 

เนื้อลําไยอบแหงเปนผลิตภัณฑอีกชนิดที่มีศักยภาพในการสงออกตางประเทศ เนื่องจากมี 

คุณภาพดีกวาทั้งสี รูปราง ความสะอาดและความนารับประทาน ผูบริโภคสามารถรับประทานไดทันที 

โดยไมตองแกะเปลือกและเมล็ดออก นอกจากนี้ยังประหยัดคาใชจายในการขนสงและเก็บรักษา ตลาด 

สงออกเนื้อลําไยอบแหงที่สําคัญไดแก ญี่ปุน ยุโรป สหรัฐอเมริกา ไตหวัน ฮองกงและสิงคโปร การผลิต

เนื้อลําไยอบแหงมี 2 วิธีคือ การอบผลลําไยทั้งเปลือกกอนแลวแกะเนื้อออกมา ลักษณะเนื้อจะมีสีคล้ํา 

และคุณภาพไมดี ตอมาไดพัฒนาวิธีการอบแหงโดยปอกเปลือกและควานเมล็ดลําไยออก แลวลางเนื้อ 

ดวยน้ํา กอนแชในสารเคมีเพื่อปองกันเนื้อเปลี่ยนเปนสีดํา จากนั้นจึงอบแหงในเครื่องอบแหงชนิดถาด 

ทําใหไดเนื้อลําไยที่มีสีเหลืองทอง คุณภาพดีและมีกลิ่นหอม 

1. ชนิดเครื่องอบแหง 

เครื่องอบแหงเนื้อลําไยจะตองเปนตูอบแหงที่แข็งแรง ไมมีลมรอนรั่วไหล วัสดุในตูอบแหง 

และตะแกรงตองไมเปนสนิม ภายในตูอบแหงมีพัดลมกระจายความรอนอยางสม่ําเสมอทุกๆชั้น 

อุปกรณกําเนิดลมรอนมีทั้งใชไฟฟาและแกสหุงตม โดยการใชไฟฟาจะดีกวาแกสหุงตมที่สะอาดกวา 

แตคาใชจายจะสูงกวา มีการควบคุมอุณหภูมิใหคงที่ โดยใชเทอรโมสตัท อุปกรณวัดอุณหภูมิควรอยู 

ภายในตูอบใกลทางออกของลมรอน ควรพิจารณาเลือกซื้อเครื่องอบแหงจากผูผลิตที่มีคุณภาพ มีบริการ 

หลังการขายที่ดี 

2. ขั้นตอนการอบแหง 

(1) คัดเลือกผลที่มีเนื้อหนา สีขาวใส คุณภาพดีไมเนา พันธุที่เหมาะสมที่สุดคือ อีดอ 

(2) ควานเมล็ดและแกะเปลือกออกลางน้ําใหสะอาด 

(3) แชเนื้อในสารละลายโพแทสเซียมเมตาไบซัลไฟต (30 กรัม ตอน้ํา 10 ลิตร) นานประมาณ 5 

นาที เพื่อใหเนื้อมีสีเหลืองทอง ไมเปลี่ยนเปนสีน้ําตาลและเก็บรักษาไวไดนาน 

(4) จัดเรียงเนื้อลําไยบนตะแกรง โดยวางชั้นเดียว ไมซอนกัน ผึ่งใหแหงหมาดโดยใชพัดลม 

(5) อบที่อุณหภูมิ 60-70 o ซ นาน 12-15 ชั่วโมง ขึ้นอยูกับความหนาและปริมาณของเนื้อ ไมควร 

ใชอุณหภูมิสูงกวา 70 o ซ. เพราะทําใหเนื้อลําไยมีสีเขมถึงสีดํา เครื่องอบแหงที่กระจายความรอนไม 

ทั่วถึงจะตองหมั่นพลิกสลับถาดใหเนื้อลําไยมีความแหงใกลเคียงกัน ลักษณะของเนื้อลําไยอบแหงที่ดี 

คือ เปนเนื้อลําไยลวนๆที่ไมมีขั้วเมล็ดหรือเปลือกติดอยูที่เนื้อ มีกลิ่นหอมของลําไย ไมมีกลิ่นควันและ 

เหม็นไหม รดชาดหวานไมขม มีความชื้นไมเกิน 18% ซึ่งอาจตรวจสอบโดยสัมผัสแลวไมเหนียวติดมือ 

จากนั้นควรเปาลมเย็นใหเย็นตัวลงหรือทิ้งไวใหเย็น แลวบรรจุใสถุงพลาสติกชนิดหนา ปดปากถุงให 

สนิทหรือบรรจุในสภาพสูญญากาศ หรือในบรรยากาศของกาซเฉื่อย แลวบรรจุในกลองกระดาษลูกฟูก 

ที่ปดใหมิดชิด การเก็บรักษาเนื้อลําไยอบแหงที่อุณหภูมิหอง จะทําใหเนื้อลําไยมีสีน้ําตาลเขมขึ้นตาม 

ระยะเวลาที่เก็บรักษา ถาตองการเก็บรักษาเนื้อลําไยนานกวา 6 เดือน ควรเก็บรักษาในหองเย็น 

ผลลําไย 1 กิโลกรัม แกะไดเนื้อลําไย 681 กรัม เนื้อลําไยอบแหง 100 กรัม คิดเปนสัดสวน 

ประมาณ 10 ตอ 1 โดยน้ําหนัก 

มาตรฐานเนื้อลําไยอบแหงใชพิจารณาดวยสายตาของขนาด สีและความสมบูรณของเนื้อ โดย 

แบงเปน 2 เกรดคือ

เกรด A สีเหลืองทอง เนื้อไมฉีดขาด แหงสนิท ไมมีสิ่งเจือปนและใชบริโภคไดทันที 

เกรดคละ ขนาดไมสม่ําเสมอ ฉีกขาดบางเล็กนอย สีเหลืองทอง แหง ไมมีสิ่งเจือปนและใช 

บริโภคไดทันที 


ตนทุนการผลิตเนื้อลําไยอบแหง โดยใชเครื่องอบแหงแบบถาดและใชแกสหุงตมเปนเชื้อเพลิง 

ที่อุณหภูมิ 70 o ซ นาน 15 ชั่วโมง โดยใชผลลําไยสด 500 กิโลกรัม ควานไดเนื้อลําไยสด 340 กิโลกรัม 

และอบแหงไดเนื้อลําไยอบแหงรวม 50 กิโลกรัม 

ผลลําไยสด 500 กิโลกรัม x 12 บาท 6,000.00 บาท (64.0%) 

ควานกิโลกรัมละ 5 บาท 2,500.00 บาท (25.7%) 

แรงงาน 1 คน 200.00 บาท (2.1%) 

แกส 5 กิโลกรัม x 12.50 บาท 63.00 บาท (1.1%) 


สารเคมี 0.5 กิโลกรัม x 100 บาท 50.00 บาท (5.3%) 

คาใชจายอื่นๆ 500.00 บาท (5.3%) 

รวมคาใชจายทั้งสิ้น 9,370.00 บาท (100%) 

ตนทุนตอกิโลกรัมเนื้อลําไยแหง 187.40 บาท 

เมื่อเปรียบเทียบกับการอบแหงทั้งเปลือกพบวา การอบแหงลําไยทั้งเปลือก 2,000 กิโลกรัมและ 

มีตนทุนการผลิตรวม 26,440 บาท ไดลําไยอบแหงทั้งเปลือก 640 กิโลกรัม ขายเกรดคละไดราคา 

กิโลกรัมละ 60 บาท รายไดรวม 38,400 บาท จะไดกําไร 11,960 บาท ในขณะที่การอบแหงเนื้อลําไย 

จํานวน 500 กิโลกรัม มีตนทุนการผลิต 9,370 บาท รายไดรวม 12,500 บาท ไดกําไร 3,130 บาทตอครั้ง 

จึงเห็นไดวาสรายไดสุทธิจากการอบแหงเนื้อจะสูงกวาการอบแหงทั้งเปลือกเล็กนอย 

ผูประกอบการอบแหงลําไยมีหลายประเภท ไดแก ผูประกอบการกลุม ซึ่งเปนสมาชิกของกลุม 

ตางๆ เชนกลุมเกษตรกรและกลุมแมบานเกษตร ผูประกอบการรายบุคคลในรูปของโรงงานอบแหง 

และผูประกอบการรายยอยสวนใหญอยูในจังหวัดลําพูนและเชียงใหม

ลําไยกระปอง 

1. ขั้นตอนการผลิต 

ลําไยที่ใชในการผลิตลําไยกระปองตองมีเนื้อหนาและกรอบเชน พันธุดอ เบี้ยวเขียวหรือแหว 

เปนตน เกรดของผลลําไยที่ใชก็มีหลายเกรดเชนกัน แตที่สงออกตางประเทศมักเปนเกรดจัมโบ A และ 

B ขั้นตอนการผลิตลําไยกระปองมีดังนี้คือ 

(1) นําลําไยสดมาลางน้ําทําความสะอาด แลวควานเมล็ดออก 

(2) แชเนื้อลําไยในสารละลายแคลเซียมคลอไรด 0.1%และกรดซิตริก 0.2% นาน 15-20 นาที 

(3) ลางน้ําใหสะอาด 2-3 ครั้งและผึ่งใหสะเด็ดน้ํา 

(4) บรรจุในกระปองเคลือบดีบุกน้ําหนักเนื้อลําไย 250 กรัมตอกระปอง 

(5) เติมน้ําเชื่อมเขมขน 23-25 O บริกซที่รอนใหเหลือจากขอบกระปองประมาณ 1 เซนติเมตร 

และไลอากาศใหอุณหภูมิในกระปองรอนประมาณ 85 O ซ กอนปดฝากระปอง 

(6) นําไปตนฆาเชื้อที่อุณหภูมิ 100 O ซ เปนเวลา 22 นาที 

(7) เมื่อครบกําหนดเวลาจึงแชกระปองในน้ําเย็นประมาณ 20-30 นาที 

(8) นํากระปองมาผึ่งใหแหง ตรวจสอบคุณภาพ ปดสลากและบรรจุหีบหอ 


ตนทุนการผลิตลําไยกระปองขึ้นกับราคาลําไยสดที่ใชเปนวัตถุดิบและตนทุนอื่นที่ใชในการ 

บรรจุกระปอง โดยเปนตนทุนของวัตถุดิบประมาณ 48% และเปนคาแปรรูปประมาณ 52% ตนทุนการ 

ผลิตลําไยกระปองเคลือบดีบุกขนาด 20 ออนซหรือน้ําหนัก 230-255 กรัมในป 2540 เปนเงิน 21.77 บาท 

ตอกระปอง ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้ 

คาใชจาย ปริมาณ ราคาตอหนวย เปนเงิน 

คาผลลําไยสด 0.52 20.26 10.54 

คาแรงงาน 2.29 1.00 2.29 

คาเชื้อเพลิง 0.45 1.00 0.45 

คาวัสดุและสารเคมี 1.38 1.00 1.38 

คาหีบหอ 5.73 1.00 5.73 

คาใชจายอื่นๆ 1.38 1.00 1.38

ลําไยแชแข็ง 

การผลิตลําไยแชแข็งตองใชลําไยที่มีลูกใหญและเนื้อหนาพอสมควร การผลิตมีขั้นตอนดังนี้คือ 

(1) คัดเลือกผลที่ไมเนาเสียแลวลางในน้ําสะอาด 

(2) ปอกเปลือกและควานเมล็ดออก แลวแชเนื้อในสารละลายกรดซิตริก 0.3 % กอนที่จะแชใน 

สารละลายแคลเซียมคลอไรด (7%) และกรดแอสคอรบิก 0.05% นาน 30 นาที 

(3) ลางเนื้อลําไยอีกครั้งดวยน้ําสะอาด 

(4) เตรียมน้ําเชื่อมที่เขมขน 0.5% แลวกรองใหสะอาดและตั้งทิ้งไวใหเย็น 

(5) แชเนื้อลําไยที่เตรียมไวในน้ําเชื่อมประมาณ 30 นาที จึงนําขึ้นมาใหสะเด็ดน้ํา 

(6) บรรจุเนื้อลําไยแชแข็งในถุงพลาสติกแบบหนาและปดปากถุงใหสนิท 

(7) นําไปแชแข็งที่อุณหภูมิ-40 O ซ จนเนื้อลําไยแข็งตัว 

(8) รักษาอุณหภูมิที่ –18 O ซ 

การแปรรูปเปนผลิตภัณฑอื่น 

นอกจากแปรรูปลําไยเปนผลิตภัณฑตางๆ ดังกลาวแลวขางตน ผลลําไยยังสามารถแปรรูปเปน 

ผลิตภัณฑตางๆไดอีกหลายชนิด เชน เครื่องดื่มน้ําลําไย ลําไยดองและลําไยกวนปรุงรส เปนตน 

1. เครื่องดื่มน้ําลําไยผง (จากลําไยสด) 

สวนประกอบ 

เนื้อลําไย 1 กิโลกรัม 

น้ําตาลทรายขาว 600 กรัม 

โซเดียมเมตาไบซัลไฟต 

1 กรัม 

น้ํา 1 ลิตร 

กรรมวิธี 

1. ปอกเปลือกและควานเมล็ดออก ลางเนื้อลําไยสดดวยน้ําสะอาด 

2. เตรียมสารละลายโซเดียมเมตาไบซัลไฟต 1 กรัม ในน้ํา 1 ลิตร 

3. แชเนื้อลําไยในสารละลายโซเดียมเมตาไบซัลไฟต นาน 15 นาที 

4. นําขึ้นผึ่งใหสะเด็ดน้ํา แลวลวกในน้ําเดือดนาน 2 นาทีเติมน้ําเล็กนอย ตีปนเนื้อลําไยกับน้ํา 

5. กรองน้ําลําไยดวยผาขาวบาง 

6. อบน้ําลําไยในตูอบลมรอนที่อุณหภูมิ 55 O ซ จนน้ําลําไยขนขึ้นในเวลาประมาณ 4 ชั่วโมง 

เติมน้ําตาลทรายขาวคลุกใหเขากัน อบตอจนแหงซึ่งจะใชเวลาประมาณ 2 ชั่วโมง 

7. ตีปนเปนผง บรรจุในภาชนะที่สะอาด แหงและปดสนิท

2. เครื่องดื่มน้ําลําไยแหงผง (สเปรยดราย) 


เนื้อลําไยแหง 500 กรัม 

แบะแซ 



1. น้ําเนื้อลําไยแหงมาลางน้ําใหสะอาดตมในน้ํา 1 ลิตร ใหเดือดประมาณ 10 นาที แลวกรอง 

ดวยผาขาวบาง 

2. กากที่เหลือใหเติมน้ําเพิ่มอีก 1 ลิตร ตมใหเดือดอีกครั้งแลวกรองดวยผาขาวบาง 

3. นําน้ําลําไยที่กรองไดทั้ง 2 ครั้งมารวมกันแลวระเหยใหขนเหลือ 1 ลิตร 

4. เติมแบะแซและคนใหละลายแลวตมใหเดือด 

5. ผานเครื่องสเปรยดรายที่อุณหภูมิ 200 O ซ และใหอุณหภูมิออกจากตู 100 O ซ จะไดลําไยผง 

6. เก็บในขวดที่สะอาด แหงและปดสนิท 

3. เครื่องดื่มน้ําลําไยชนิดเปนเม็ด (granule) จากลไยแหง 




น้ํา 1 ลิตร 


1. ใชเนื้อลําไยแหงแชน้ําคางคืน เชนเนื้อตอน้ําสัดสวน 1:10 ทิ้งไวประมาณ 1 คืน แลวนํามา 

ตมจนไดน้ําลําไยขนประมาณ 100 กรัม ใชเวลาประมาณ 1 ชั่วโมงครึ่ง 

2. กรองน้ําลําไยดวยผาขาวบาง 

3. อบในตูอบลมรอนที่อุณหภูมิ 55 O ซ จนเกือบแหง ใชเวลาประมาณ 2 ชั่วโมง เติมน้ําตาล 

ทรายขาวและคลุกใหเขากัน แลวอบตอจนแหงซึ่งจะใชเวลาประมาณ 6-8 ชั่วโมง 

4. ตีปนเปนผงและเติมน้ํารอยละ 4 ของน้ําหนักลําไยผงคลุกใหเขากัน แลวนําไปรอนบน 

ตะแกรงเบอร 8 เพื่อใหเปนเม็ดหยาบ ๆ 

5. นําไปอบตอในตูอบลมรอนที่อุณหภูมิ 55 o ซ จนแหง ซึ่งใชเวลาประมาณ 1 ชั่วโมง 

6. บรรจุในภาชนะที่สะอาด แหงและปดสนิท


4. น้ําลําไยพรอมดื่มบรรจุขวดและถุงพลาสติก (จากลําไยสด) 

เนื้อลําไยสด 600 กรัม 


น้ํา 2.5 ลิตร 


1. ลวกเนื้อลําไยในน้ําเดือดนานประมาณ 1 นาที จากนั้นก็ตีปนกับน้ําดวยเครื่องตีไฟฟา 

กรองดวยผาขาวบางหลายชั้น 

2. เติมน้ําใหครบจํานวน ตั้งไฟใหเดือดเติมน้ําตาลทรายแลวตมใหเดือดอีกครั้งหนึ่ง 

3. บรรจุขวดหรือถุงพลาสติกกันความรอน 

4. ถาตองการเก็บไวนานใหใสโซเดียมเมตาไบซัลไฟตไมเกิน 0.007 % กอนบรรจุขวด 

5. น้ําลําไยพรอมดื่มบรรจุขวดและถุงพลาสติก (จากลําไยแหง) 




น้ํา 2.5 ลิตร 


1. ตมเนื้อลําไยแหงในน้ําเดือด กรองใหไดน้ํา 2.5 ลิตร 

2. เติมน้ําตาลทรายขาวแลวตมใหเดือดบรรจุขวดหรือถุงพลาสติกทนความรอน 

6. น้ําลําไยหวานเขมขน (จากลําไยสด) 


เนื้อลําไยสด 500 กรัม 

น้ําเชื่อม (2:1) 1.5 ลิตร 

กรดซิตริกและกรดมะนาว 1 กรัมหรือประมาณ ¼ ชอนชา


1. ปอกเปลือกลําไย ควานเมล็ดออก ลางดวยน้ําสะอาดไดเนื้อลําไยสด 

2. น้ําเนื้อลําไยติใหละเอียดดวยเครื่องตีไฟฟา ผานตะแกรงหรือผากรองอยางหยาบ 

3. ผสมน้ําลําไยกับน้ําเชื่อม เติมกรดซิตริก 

4. ตมใหเดือดกอนบรรจุขวดที่สะอาดและปดจุก 


1. วิธีทําน้ําเชื่อม ใชน้ําตาลทราย 2 กิโลกรัมตอน้ําสะอาด 1 กิโลกรัม ตมใหเดือดและกรอง 

2. ถาเก็บในตูเย็นไมตองเติมสารกันเสีย แตถาเก็บที่อุณหภูมิหองใหเติมโซเดียมเบนโซเอต 

0.5 กรัม หรือประมาณ ¼ ชอนชา ตอน้ําลําไยหวานเขมขน 1 กิโลกรัม กอนบรรจุขวด 

3. เวลาตองการดื่มใชผสมน้ํา 2 เทา เติมน้ําแข็งตามความพอใจ 

7. น้ําลําไยหวานเขมขน (จากเนื้อลําไยแหง) 



น้ําตาลทราย 1 กิโลกรัม 

น้ํา 1 ¼ ลิตร 


1. ตมเนื้อลําไยแหงกับน้ําดวยไฟออนๆ ประมาณ 30 นาที 

2. ใสน้ําตาลทราย คนใหละลายและกรอง 

3. ตมใหเดือดอีกครั้งกอนบรรจุขวดที่สะอาดและปดจุก 


วิธีเก็บและวิธีทําเปนเครื่องดื่มเหมือนวิธีการของน้ําลําไยหวานเขมขน (ทําจากลําไยสด) 

8. ลําไยกวน (จากลําไยสด) 


เนื้อลําไยสด 1 กิโลกรัม 



50 กรัม


1. ปอกเปลือกลําไย ควานเมล็ดออก ลางดวยนําสะอาดไดเนื้อลําไยสด 

2. สับเนื้อลําไยใหเปนชิ้นเล็กๆ 

3. นําขึ้นตั้งไฟเคี่ยวจนเกือบแหง เติมน้ําตาลทรายและแบะแซ กวนจนขนไดที่ 

4. บรรจุในภาชนะที่สะอาด แหงและปดสนิท หรือหอดวยกระดาษแกวใส 

9. ลําไยกวน (จากลําไยแหง) 



น้ําตาลทราย 400 กรัม 




1. ตมเนื้อลําไยแหงในน้ํา ใหเนื้อลําไยพองตัว 

2. สับเนื้อลําไยใหเปนชิ้นเล็กๆ 

3. นําขึ้นตั้งไฟเคี่ยวจนเกือบแหงเติมน้ําตาลทรายและแบะแซ คนใหละลาย 

4. กวนจนขนไดที่ 

5. บรรจุในภาชนะที่แหง สะอาดและปดสนิท หรือหอดวยกระดาษแกวใส 

10. ลําไยกวนปรุงรส 




กรดซิตริก (กรดมะนาว) 

12 กรัม หรือ 1 ชอนโตะ 

เกลือ 


ชะเอม 



1. ปอกเปลือกลําไย ควานเมล็ดออก ลางดวยน้ําสะอาดไดเนื้อลําไยสด 

2. หั่นเนื้อลําไยเปนเล็กๆ เติมสวนผสมทั้งหมด ยกขึ้นตั้งไฟออนๆ กวนจนแหง 

3. บรรจุใสภาชนะที่สะอาด แหงและปดสนิท หรือหอดวยกระดาษแกวใส

11. ลําไยแชอิ่ม 









1. ปอกเปลือกลําไย ควานเมล็ดออก ลวงดวยน้ําสะอาด ไดเนื้อลําไย 

2. ลวกเนื้อลําไยในน้ําเดือน นาน 2 นาที 

3. เตรียมน้ําเชื่อมใหมีความเขมขนรอยละ 30 (น้ําตาลทราย 300 กรัมในน้ํา 1 ลิตร) เติมกรด 

ซิตริก (กรดมะนาว) 10 กรัม และโซเดียมเมตาซัลไฟต 1 กรัม คนใหละลาย 

4. บรรจุเนื้อลําไยในขวดโหลสะอาด เทน้ําเชื่อมลงไปใหทวมเนื้อลําไย 

5. รุงขึ้นเอาเนื้อลําไยขึ้นจากน้ําเชื่อม เพิ่มความเขมขนของน้ําเชื่อมทุกวันโดยการเติมน้ําตาล 

ทรายขาวอีกวันละ 100 กรัม แลวตมน้ําเชื่อมใหเดือดกอนนําลําไยลงแชทุกครั้ง ทําเชนนี้ 

จนกระทั่งไดน้ําเชื่อมที่มีความเขมขนรอยละ 70 

6. นําเนื้อลําไยขึ้นผึ่งใหแหงแลวบรรจุในภาชนะที่สะอาดแหงและปดสนิท 

12. ลําไยเคลือบน้ําตาล 


เนื้อลําไย 

น้ําตาลทราย 




1. นําเนื้อลําไยแชอิ่มมาลางในน้ําเชื่อมเจือจาง 

2. เอาขึ้นผึ่งหรืออบใหแหงจนเปนเกล็ดน้ําตาลเคลือบบางๆ 

3. บรรจุในภาชนะที่สะอาด แหงและปดสนิท

13. ลําไยดอง 


ผลลําไย 

1 กิโลกรัม 

น้ําเกลือสําหรับดอง 1.3 ลิตร 

(ประกอบดวยน้ํา 1,200 กรัม เกลือ 100 กรัม หรือ 10 ชอนโตะ 

กรดซิตริก (กรดมะนาว) 12 กรัม หรือประมาณ 1 ชอนโตะ 

โซเดียมเบนโซเอต 0.5 กรัม หรือประมาณครึ่งชอนชา 

แคลเซียมคลอไรด 2.5 กรัม (หรือน้ําปูนใส) 

ตมใหละลาย ทิ้งใหเย็น 


1. ลางลําไยทั้งเปลือกใหสะอาด 

2. บรรจุลงในภาชนะที ่จะใชดอง 

3. เทน้ําเกลือที่เตรียมไวใหทวมผลลําไย ใชของหนักทับหรือวางไมไผขัดขางบนใหลําไยจม 

อยูในน้ําเกลือและปดผา 

4. ดองไว 10 วัน รับประทานได ถาตองการเก็บไวนานควรลดปริมาณเกลือลง 

14. ทอฟฟลําไยแหง 







1. ตมเนื้อลําไยแหงในน้ําใหเนื้อลําไยพองตัว แลวสับใหเปนชิ้นเล็กๆ 

2. นําขึ้นตั้งไฟ เคี่ยวจนเกือบแหง เติมน้ําตาลทรายและแบะแซ แลวกวนตอไปจนไดที่ 

3. หอดวยกระดาษแกวใส เก็บในภาชนะที่สะอาดแหงและปดสนิท

บรรณานุกรม 

กรมสงเสริมการเกษตร. 2543. สถิติการปลูกไมผลไมยืนตน ป 2543. กองแผนงาน กรมสงเสริม 

การเกษตร กรุงเทพฯ. หนา 253-267. 

กรมวิชาการเกษตร. 2542. คําแนะนําการใชสารกลุมคลอเรตเรงการออกดอกลําไยอยางปลอดภัย. 

กรมวิชาการเกษตร. โรงพิมพชุมนุมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จํากัด. 22 หนา 

กรมวิชาการเกษตร. 2542. เกษตรดีที่เหมาะสมสําหรับลําไย. กรมวิชาการเกษตร. โรงพิมพชุมนุม 

สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จํากัด. 22 หนา 

กรมวิชาการเกษตร. 2542. มาตรฐานลําไยของประเทศไทยและการผลิตลําไยอยางถูกตองและ 

เหมาะสม. ศูนยผลักดันสินคาเกษตรเพื่อการสงออก กรมวิชาการเกษตร . 24 หนา 

กรมวิชาการเกษตร. 2546. ฐานขอมูลเชื้อพันธุพืช : ลําไย. สํานักคุมครองพันธุพืช กรมวิชาการ 

เกษตร. โรงพิมพชุมนุมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จํากัด. 94 หนา 

ธวัชชัย รัตนชเลิศและศิวาพร ธรรมดี. 2542. พันธุไมผลการคาในประเทศไทย : คูมือเลือกพันธุ 

สําหรับผูปลูก. สํานักพิมพรั้วเขียว กรุงเทพฯ. หนา 1-19. 

นันทรัตน ศุภกําเนิดและคมจันทร สรงจันทร. 2544. ศึกษาความตองการธาตุอาหารของลําไย 

พันธุดอโดยการวิเคราะหพืช. รายงานผลงานวิจัยประจําป 2544 ศูนยวิจัยพืชสวนเชียงราย 

กรมวิชาการเกษตร. 

นภดล จรัสสัมฤทธิ์ พาวิน มะโนชัย นพมณี โทปุญญานนท ธีรนุช จันทรชิต วินัย วิริยะอลงกรณ 

และพิชัย สมบูรณวงศ. 2543. การผลิตลําไย. สิรินาฎการพิมพ เชียงใหม. 128 หนา. 

พาวิน มะโนชัย. 2543. ลําไย. สิรินาฎการพิมพ. 54 หนา 

พาวิน มะโนชัย วรินทร สุทนต วินัย วิริยะอลงกรณ นพดล จรัสสัมฤทธิ์ และเสกสันต 

อุสสหตานนท. 2542 . ผลของโพแทสเซียมคลอเรตตอการออกดอกของลําไยพันธุดอและ 

สีชมพู. รายงานการสัมนาฮอรโมนพืชเพื่อการผลิตไมผลนอกฤดู. สํานักงานคณะกรรมการ 

วิจัยแหงชาติ ณ โรงแรมเคพีแกรนด จังหวัดจันทบุรี. หนา 1-8. 

พิทยา สรวมศิริและพาวิน มะโนชัย. 2545. การผลิตลําไยนอกฤดูอยางมืออาชีพ. ธนวรรณการพิมพ 

เชียงใหม. 64 หนา 

พงศพันธ จึงอยูสุข. 2542. คําอธิบายเกี่ยวกับโพแทสเซียมคลอเรต. เอกสารแจกในรายการพบ 

เกษตรกรชาวสวนลําไย. ณ สํานักวิจัยและพัฒนาการเกษตร เขต 1 จังหวัดเชียงใหม. 1 หนา. 

ยุทธนา เขาสุเมรุ ชิติ ศรีตนทิพยและสันติ ชางเจรจา. 2544. ดินและธาตุอาหารลําไย. เอกสาร 

ประกอบการฝกอบรมหลักสูตร ‘การจัดการดิน น้ําและปุยเพื่อการทําสวนเชิงธุรกิจ’ 

สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย หนา 261-276.

วลัยภรณ ภัสสรศิริ. 2531. การปฎิบัติหลังการเก็บเกี่ยวลําไย. เอกสารประกอบการฦึกอบรม 

หลักสูตรลําไย. ศูนยวิจัยพืชสวนเชียงราย กรมวิชาการเกษตร. 

วินัย วิริยะอลงกรณ วรินทร สุทนต พาวิน มะโนชัย นภดล จรัสสัมฤทธิ์ และเสกสันต 

อุสสหตานนท. 2542. การศึกษาเบื้องตนของวิธีการฉีดสารโพแทสเซียมคลอเรตเขาทางกิ่ง 

ตอการออกดอกของลําไยพันธุสีชมพู. รายงานการสัมนาฮอรโมนพืชเพื ่อการผลิตไมผลนอก 

ฤดู. สํานักงานคณะกรรมการวิจัยแหงชาติ ณ โรงแรมเคพีแกรนด จังหวัดจันทบุรี. หนา 

9-14. 

สถาบันวิจัยพืชสวน. 2539. ลําไย. เอกสารวิชาการสถาบันวิจัยพืชสวน กรมวิชาการเกษตร 

กรุงเทพฯ. 84 หนา 

สิริชัย สงเสริมวงษ. 2541. การอบแหงลําไยคุณภาพเพื่อการสงออก. รายงานการสัมมนาทาง 

วิชาการเชิงปฎิบัติการเรื่อง เทคโนโลยีการผลิตลําไยครบวงจร. วันที่ 14-15 กันยายน 2541 

โรงแรมเชียงใหมภูคํา จ. เชียงใหม 

สํานักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช. 2546. ศัตรูลําไย. เอกสารวิชาการสํานักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช 

ป พ.ศ. 2546 กรมวิชาการเกษตรโรงพิมพชุมนุมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จํากัด. 22 

หนา 

สํานักวิจัยเศรษฐกิจการเกษตร. 2540. การผลิตการตลาดลําไย ป 2538/39. เอกสารเศรษฐกิจการ 

เกษตร เลขที่ 1/2541 สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร. 72 หนา 

สํานักวิจัยเศรษฐกิจการเกษตร. 2545. สถิติการเกษตรของประเทศไทยปเพาะปลูก 2544/45. 

เอกสารสถิติการเกษตรเลขที่ 3/2545 ศูนยสารสนเทศการเกษตร สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร 

กรุงเทพฯ. หนา 178-183. 

เอกศักดิ์ ฐาปนะดิลกและสุใจ คงคุณากุล. 2537. ลําไยเพื่อการอุตสาหกรรม. วารสารเทคโนโลยี ป 

ที่ 15 ฉบับที่ 2 มิถุนายน 2537 กรมสงเสริมเทคโนโลยี สํานักปลัด 

กระทรวงวิทยาศาสตรเทคโนโลยีและสิ่งแวดลอม 

Luke M.A., Froberg J.E., Doose G.M. and Matsumoto H.T. 1981. Improved mutriresidue gas 

chromotographic determination of organophosphorus, organonitrogen and organoha-logen 

pesticides in produce, using flame photometric and electrolytic, conductivity detectors. J. 

Assoc. Off. Anal. Chem. 64 (5): 1187-1195. 

Tongdee S.C. 1993. Sulfur dioxide fumigation in post-harvest handling of fresh longan and 

lychee for export. Post-harvest Handling of Tropical Fruit. ACIAR Proceeding No. 50. 

pp. 186-195.

ผูรวบรวมและเรียบเรียง 

นิพัฒน สุขวิบูลย นักวิชาการเกษตร 6 ว. ศูนยวิจัยพืชสวนเชียงราย 

มนตรี ทศานนท นักวิชาการเกษตร 7 ว. ศูนยวิจัยพืชสวนเชียงราย 

นันทรัตน ศุภกําเนิด นักวิชาการเกษตร 7 ว. ศูนยวิจัยพืชสวนเชียงราย 

เบญจมาส รัตนชินกร นักวิชาการเกษตร 8 ว. สํานักวิจัยและพัฒนาวิทยาการ 

หลังการเก็บเกี่ยวและแปรรูปผลิตผลเกษตร 

เอกศักดิ์ ฐาปนะดิลก สํานักงานปลัดกระทรวงวิทยาศาสตร 

และเทคโนโลยี 

สุใจ คงคุณากุล 

สํานักงานปลัดกระทรวงวิทยาศาสตร 

และเทคโนโลยี 

เอื้อเฟอภาพโดย 

นายมนตรี ทศานนท นักวิชาการเกษตร 7 ว. ศูนยวิจัยพืชสวนเชียงราย 

นายสุรชาติ คูอารยกุล นักวิชาการเกษตร 8 ว. ศูนยวิจัยพืชสวนเชียงราย 

นายวิทย นามเรืองศรี นักวิชาการเกษตร 7 ว. สถาบันวิจัยพืชสวน

o - Bayer Cropscience Co.,Ltd.

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?