Euskal Literatura IV

akoitzak bere kontzientzia beatu ta auznartuz. Aro artako euskal
idazleak ba-zekian nundik zebillen eta nora zijoan: euskoitxasoan
murgil, kresal azpiko ondarreralño eldu nai zuen igarika.
Talde kementsuak lanari loturik, alkarren leian, alkarri
eupaka, ezertariko bekaitz, espa ta txibizkeri gabe. Alkarri egiñiko
kritikak ere beti izan oi ziran balkorrak. Xede batez balt
zebiltzan: bakoitzak izate barruan daramazkigun doal ta trebetasunai,
Euskalerriaren onerako alegia, atakak iriki ta, urtegiko
ur-jauzia lur legorrari legez, euskal jendeari parrastaka eskeiñi
doal oien ekarri beroa.
Etzitun, berriz esan, kanpotiko lillurak itsuazi; barnera,
euskal arimara jo zuten zuzenki. Ba-zan giroa ere, Abando'ko
arranoak utzitakoa, makur eta zorigaltz askoren artean ere itzali
eziña. Lizardi'k ederto bi aapaldi auetan:
«Il-zaarki, bizi dugun gizona!
Egunoro berpiz lurpean dagona!
Bezat onets aren izena,
aberriz ta mintzoz gu yantziarena.
Aren argibidez ni yabetu
enegan bazala norbait atxilotu.
Ordun, yetxi nazu lezera;
nork gere muñean dugun itzalera».
Barne-itzalean daramagu bakoitzak geure gogo zarra. Eta
euskal idazleak, ementxe aurkituriko ezkutuz sorgindurik,
amets-bideak zear, poetak batez ere, nolako lana osatu ziguten!
So ezker-eskubi. Aietxek bal eder ikusten Euskalerria, zauri ta
nekez zanpatua sarri! Balña denak, mataza trinko egiñik, galzkatu
nal zuten. Nalmen sendoa, ostera, palaaka gotor izan!
Ezbear izugarri batek, egia, ziplo utzi zuen aien oldarra. Labur:
barrura nai au duzu aldikada bateko bereizgarririk bikalñena.
Eta onurakorrena. Barneko arnas oldea ateko egiari soka. Gizonak
beti uzten du zerbait dagian kondalran, balña egiazko gi-
9