Arkupean
urola kostako hitza
2013ko martxoaren 14a
Arritxu Santamaria
Esanahiak
berreskuratzeaz
Arritxu Santamaria, Eusko Ekintza alderdiaren sortzaileetako bat. ONINTZA LETE ARRIETA
II-IIIIritzia
IV-VSakonean Atleta beteranoen txanda
VIIIAzkena Lorena Etxabe, argazki-ilustratzailea
II urola kostako hitza 2013ko martxoaren 14a, osteguna
Arkupean › Iritzia
Gorriak eta gorriak
Bostekoa
Estitxu Elduaien
Gorriak. Nagusi dira
egunotan bazterretan.
Gorri-gorriak
batetik, eta gorripurpureoakbestetik.
Buruzagi bila dabiltza guztiak.
Chavistak eta Vatikanistak.
Gorriak denak, baina ustez garbiak
batzuk, eta besteak, ñabartuak.
Benedikto XVI.a emeritu
bihurtu eta ezkutuko zereginetara
erretiratu dela ikusita, sekretu
bat desklasifikatuko dut: nik ezagutu
egin nuen Joseph Ratzinger
eta berak sinatutako liburu
bat ere eduki nuen. Eta piccola ragazza
deitu zidan...
Opusen ikasi nuen, Nafarroako
Unibertsitatearen ustezko ospe
ustela sinistuta, Iruñean. 1998
hartan, Joseph Ratzinger gonbidatu
zuten unibertsitatera, honoris
causa izendatzeko, eta bisita
hura liburu bat aurkezteko aprobetxatu
zuen hark. Ni bekadun
nengoen Euskadi Irratian, eta
ekitaldi hura kubritzera bidali
ninduten. Oraindik kardinala
zen Ratzinger, gorri pupureoa,
eta prentsa aretoa leporaino bete-
G Aldizkaria
p‘Uztarria’ Azpeitiko herri aldizkaria.
148. zenbakia.
pKirola. Gaizka Aranguren, Zuzenien
proba bertikaleko antolatzaileetako
bati elkarrizketa;
Josu Diez Letona eta Loren Azkue
Rezabal motorzaleak.
pKlik. Azkoiti-Azpeitiko Kasik
taldeak bere bigarren lana,
Nora?, grabatu berri du.
pErreportaje nagusia. Guraso
bakarreko bi familiak eta guraso
homosexualek osatutako
beste batek seme-alabak edukitzeko
prozesua kontatu dute.
pJakiteko. Aste Santuko prozesioa.
pHantxe bertan. Jone Azkue,
Suedian bizi den azpeitiarra.
pOhiko atalak. Iritzia, martxoari
begiratua, lehiaketa...
«Chavistak eta Vatikanistak. Gorri gorriak eta gorri purpureoak». HITZA
ta zegoen: ordena guztietako
apaiz eta numerarioak, komunikabide
eskuindarretako kazetariak;
eta ni, kardinal bat zer zen
ere garbi ez zeukana.
Amaieran, Ratzingerren liburuaren
ale bana eman ziguten
guztioi. Hura eskuan kanpora
nindoala, besteak ilaran jarri ziren
kardinalaren aurrean, hark
liburua sinatzeko. Eta bat-bate-
Irudia qErrezil
an, piccola ragazza entzun nuen
kardinalaren ahotik, eta hiru sotanadun
etorri zitzaizkidan.
«Kardinalak liburua sinatu nahi
dizu, zuri, espreski». Denak apartatu
eta han eraman ninduten berarengana.
Sinatu zidan liburua,
esan zidan zerbait, eta aspaldiko
une xelebreena bizi izanaren sentsazioarekin
atera nintzen handik,
lotsagorrituta.
Maritxu Uzkudun preso errezildarraren aldeko ibilaldia egin zuten
igandean. Otsailaren 9an 22 urte bete zituen espetxean Uzkudunek,
eta haren askatasuna aldarrikatzeko eta bizi osorako zigorra
salatzeko, ohi bezala, Errezildik Uzkudunen jaiotetxera joan ziren
bertaratu ziren beste 50 lagun inguru. Aurten, ordea, errepide nagu-
Urte batzuk geroago, Berria-ko
lehen erredakzio hartan berriro
egin nuen topo berarekin. Juan
Pablo II.a hil zen, konklabea hasi
zen, agertu ziren hautagaien izen
eta argazkiak, eta hantxe, Ratzinger.
Erredakzioko gehienon faborito
bihurtu zen gure kiniela partikularrean,
eta zer diren gauzak,
bera atera zen Aita Santu. Ospa-
UZKUDUNEN OMENEZKO MARTXA
tu ere egin genuen, pentsa.
Hugo Chavezekin ez dut anekdotarik.
Beno, gehiegi behartuz
gero, agian bai; Kuban izan nintzen
uda hartan bera ere han izan
zen Fidel Castro bisitatzen, eta
egunero izaten genuen hitzordu
bat, telebista bidez. Ratzingerrekin
adinako intimitaterik ez nuen
lortu, baina zer diren gauzak, haren
joanak pena eragin dit, eta
kardinalarenak, ezer ez.
Justizia, demokrazia, berdintasuna,
hitzok inoiz baino gehiago
entzun ditugu Caracasera begira.
Gorri-gorrien ingurua gisa guztietako
balorazio, juzgu eta iritziak
eman ditu edonork: legitimitatea,
sistema politikoen zilegitasuna…
ahoz aho dabiltza, Maduro ez Maduro.
Baina gorri-purpureoen inguruan
horrelakorik ez. Nola ba?
Aita Santua herriak aukeratzen
du, Vatikanoan ez dago hilketa,
sarraski eta bestelakoetan oinarrituta
lortutako luxu eta aberaskeriarik,
eta adingabekoei sexu
gehiegikeriak zer diren ere ez dakite.
Benetan da estatu eta erakunde
garbia.
Chavistak eta vatikanistak. Gorri-gorriak
eta gorri-purpureoak.
Gorriak denak, baina ustez garbiak
batzuk, eta besteak, ñabartuak.
«Jainkoaren aurrean denok
gara berdinak»: Benedikto XVI.a.
Vatikanoa, 2006.
«Deabrua etxean dago, etxean
bertan. Atzo hementxe izan zen,
eta sufre usaina dago oraindik».
Hugo Chavez, Nazio Batuen Erakundea,
2006.
sitik Bidegoian eta Otxagabia gaina zeharkatuta iritsi ziren Ezamaun
baserrira, eta han senitartekoek eta ingurukoek argazki bat
aterat zuten errezildarra zoriontzeko, larunbatean bere urtebetetzea
izan baitzen. Hamaiketakoaren ondotik, omenaldi xume batekin
amaitu zuten ibilaldia.HITZA
, Hemeroteka
Denok ez gaude
birziklapenaren alde
Duela egun batzuk hondakinen
bilketa eta tratamenduaren inguruan
mahai gainean dauden
bi ereduak azaltzen saiatu nintzen,
gai honekin eztabaida politizatu
eta aspergarria errazago
ulertzeko.
Eztabaida horren baitan bilketaz
hitz egiten bada ere, segituan
lotu ohi da bilketa tratamenduarekin.
Hala nola Atez
atekoa errauskailurik ez eraikitzearekin
eta bosgarren edukiontzia
errauskailuaren ezinbesteko
beharrarekin. Nondik
datoz baieztapen hauek? Benetakoak
al dira? Galdera
hauen erantzuna era nahiko
grafikoan ematen saiatuko naiz.
Izan ere, harrigarriena da eztabaida
guzti honetan alde guztiek
bat egiten omen dutela
puntu batean: denak daude birziklapena
igotzearen alde. Hori
ere egia al da? Zergatik izan daiteke
gezurra? Ea ba hau ere
azaltzen dudan gaurkoan.
Alde batetik, errausketaren
aurkakoak ditugu. Hauek defendatzen
dutenez, hondakinen
%80 birziklagarria da, eta gaineko
%20a errefus moduan
bereizita bilduz gero, inertea da.
Zergatik inertea? Ez duelako organikorik
bere baitan, eta ez
duelako usteltzen metano gasa
eta likido lixibiatuak isuriz. Beraz,
hauek diote Gipuzkoan ez
dela errauskailurik behar, birziklatu
daitekeen guztia birziklatu
behar dela, inerteak arazorik
sortzen ez dutenez espazio degradatuak
berreskuratzeko betelana
egiteko erabiliz.
Bestetik, errauskailuaren aldekoak
ditugu. Hauek diote beti
egongo dela birzikla ezin daitekeen
%20 (beraiek %30 dela
diote) eta beraz errauskailua
ezinbestean beharko dela.
Azkenik, badaude bilketan
sartzen diren baina tratamenduarekin
ezer jakin nahi ez
omen dutenak, atez atekoaren
aurkako herri plataformak, adibidez.
Hauek diote bikleta gauza
bat dela, eta tratamendua
beste bat, eta ez dutela errauskailuaren
alde edo kontra posizionatu
nahi.
Zubietan eraikitzea proiektatu
zuten errauskailuak, Gipuzkoan
masan (bereizi gabe, edukiontzi
berdera nahasita botatakoa)
biltzen diren hondakinak
erretzeko helburua du (zuen?).
Zer egon ohi da masan bildutako
hondakin polta hauetan?
Bada, Zumaiako karakterizazioak
honakoa dio: Material organikoa
%41,20; papera eta kartoia
%13,96; bestelako organikoa
%18,63; ontzi arinak
%18,63; beira %3,45; besteak
%15,64.
Beraz, nahasita botatakoan
%15,64 soilik da benetan birzi-
kla ezin daitekeena. Beste guztia,
birziklagarria izanagatik ere,
Zubietako errauskailuan
erraustuko litzateke.
Honek kontraesan bat sortzen
du: Errauskailua 2002an
material birziklagarria ere
errausteko proiektu zuten berberak
(PNV, PSOE, PP) dira
gaur egun «errefusa beti egongo
da, eta ezinbestean erraustu
beharko da», diotenak. Beraz, bi
ondorio atera daitezke diskurtsi
aldaketa horren aurrean:
1. Gezurretan ari dira eta badakite
errefusaz gain material
birziklagarriak erraustuko liratekela
Zubietan, besteak beste
eurak diseinatu zutelako plan
hori.
2. Errekapazitatu egin dute,
birziklapena igotzearen alde
daude eta erabaki dute soilik
errefusa erraustu beharko litzatekela.
Beti txarrenera jotzeko joera
izan ohi dugunez, oraingoan gezurretan
ari direnaren aukera
baztertuko dugu. Bigarren aukerara
pasako gara beraz zuzenean,
eta gero bakoitzak atera
ditzala bere ondorioak.
2002an diseinatu zuten
errauskailu hark urtean
240.000 tona zabor nahasi
erraustea aurreikusi zuen.
240.000 tona horietan nahasirik
dauden zaborretatik soilik
errefusa erraustuko balitz,
38.400 tona izango lirateke.
2002an diseinatu zutenerako,
beraz, ez luke balioko errauskailu
honek.
Bosgarren edukiontzia. XABI AIZPURU
Ordea, norbaitek pentsa dezake
2002an diseinatutakoa
dexentez errauskailu txikiagoak
zentzua izan dezakeela, birzikla
ezin daitekeen gaiekin energia
sortzeko moduko errauskailu
efiziente bat eraikin Zubietan.
Bada, Europan badago errauskailuen
efizentzia neurtzen
duen indize bat. Indize honek
0,65eko kopuruan jartzen du
muga: kopuru hori gainditzen
badu, efizientea da errauskailu
bat; gainditzen ez badu ez. Ba al
dakizue 2002an diseinatu zutenean
zein indize ematen zioten
PNV, PSOE eta PPk Zubietako
errauskailuari? Euren esanetan
0,65527ko indizea emango
luke. Ozta-ozta izango litzateke
efizientea, 240.000 tona hondakin
nahasi erreta ere.
Orain imajinatu, 240.000
tona izan beharrean, 38.400 direla,
baina batez ere imajinatu
tona horietan ez dagoela organikorik,
ezta paperik edo plastikorik
ere. Eta gogoratu azken
hauek direla erretzeko botere
kalorifiko handiena duten materialak,
erretzeko onenak, nolabait
esateko. Soilik errefusa
erreko luke. Argi dago ez litzatekeela
efizientea izango, ezta?
Bada, guzti honetatik ondorio
argi bat atera daiteke: birziklapena
igotzeak errauskailu baten
beharra errotik ezeztatzen du.
Horregatik, besteak beste,
utzi zuen aurreko aldundiak
proiektatuta zituen hiru konpostatze
plantetatik soilik bakarra
eraikita, eta Gipuzkoako
herri gutxi batzuetan soilik ezarrita
bosgarren edukiontzia,
gehiegi bultzatu gabe bidenabar.
Horregatik utzi dute
2002tik urte mordoa pasatzen
birziklapenaren alde eman beharreko
pausorik eman gabe,
eta horregatik dira gaur egun
errauskailuaren aldekoak
%80ko birziklatze maila baztertu
eta %40-50eko mugak
helburutzat jartzen dituztenak,
berehalako igoerak baztertu eta
urte gehiago pasatzen uztearen
aldekoak. Bosgarren edukiontziaren
aldekoak, noski.
Ondorioa gogorra da, baina
erabat logikoa: erraustegia egin
nahi badute, birziklapena
gehiagi ez igotzea komeni zaie.
Denok ez gaude beraz birziklapena
igotzearen alde.
pBirziklategia.
Zumaiako Galerna Sarean.
Surflari ernegatuak
Gastu guztiak Udalak ordaintzen
zizkion elkarte-enpresa
sortu zuen PNVko zinegotzi jatorrak,
milaka euroko zuloa egin
du, eta bazkideak aztoratu egin
dira. Ez zenekiten zer gertatzen
zen? Defendatzen duzuen eredu
horrek sortzen dituen ondorio
logikoak dira. Ordezko bat jarriko
duzue eta gauza bera gertatuko
da. Ohartarazten ari
natzaizue; ez esan gero abisatu
ez genuenik.
Orain bi urte gertatu zen, martxoaren
11n, Fukushiman, zerua
gris bilakatu eta airea arnastezin
bilakatu zenean. Hogei urte
lehenago, ordea, Akira Kurosawak
hondamendi nuklear hura
amestu eta filmatu egin zuen.
Sei zentral nuklearrek eztanda
egin ostean herritarrek babes
hartu nahi dute eta nora ezean
ari dira pantaila handiko mutur
batetik bestera. Antzezten ari
diren aktoreek ozen oihukatzen
dute «iruzur egin digute!» eta
«gezurrak baino ez dizkigute
esan!» .
2013ko martxoaren 14a, osteguna urola kostako hitza III
Iritzia ‹ Arkupean
Azkenaldian sarri entzuten ari
naizen errepika leloak dira, eremu
desberdinetan, batetik eta
bestetik, iruzurrak, lapurretak
eta antzerako kasuak ematen
baitira. Nire herrian ere, Zarautzen,
surf elkartean sekulako
zuloa egin dutela eta bazkideak
eskuak burura eramanda dabiltza
«iruzur egin digute» eta
«gezurrak baino ez dizkigute
esan» oihukatzen. Eta ni, harri
eta zur geratzen naiz: «Benetan
ez zenekiten hor zer gertatzen
zen?».
Antza, haur kuadrilla osoak
Argiñano jatetxera afaltzera
eramaten dituen tipo bat, jendaurrean
dirua gastatzen baino
ikusten ez duzun pertsonaia horietakoa,
denon hobe beharrez
ari zela uste zuen zenbaitek.
Gastu guztiak Udalak (herritarrok)
ordaintzen zizkion elkarteenpresa
sortu zuen PNVko zinegotzi
jatorrak, milaka euroko zuloa
egin du, eta urteroko kuota
ordaintzen duten eta ez duten
bazkideak aztoratu egin dira.
«Ez dago eskubiderik» diote
eskubideak denak eta betebeharrak
batere nahi ez dituzten
surflari baino ez diren horiek,
«kirola eta politika ez baitira
inoiz nahastu behar».
Kontuz! Nahastu behar ez
dena eskola eta aipatu sasi elkartea
dira. Parte naizen Zarauzko
Surf Eskolako kideek,
Akira Kurosawak bezala, aspaldi
amestu eta kontatu genuen
elkarte deitzen duten enpresa
horretan zer gertatzen zen, eta
egun oraindik, diruaz harago,
egin den kalte handiena heziketa
eremuan eman dela uste
dugu. Eredu herrikoian sinesten
ez duen elkarte batekin bat egiten
ez genuenez, handik joan
eta elkarte berri bat sortu genuen:
Baga Surf Elkartea.
Gure elkartean inoiz ez da diru
arazorik izan eta ezta izango ere,
ez baitugu dirurik. Ez daukagu
xentimo bat bera ere ematen
digun udal edo marka babeslerik,
eta ez dugu behar. Gure artean
ez dago politika deitzen duten
horretaz bizi den soldatapeko
mertzenariorik. Baina batez
ere, eredua da desberdin egiten
gaituena. Bazkideak eskubideak
ditu, baina batez ere betebeharrak.
Beraz, mesedez, ez nahastu
Zarauzko Surf Elkartea deitzen
duten marrazo kuadrilla hori,
Zarauzko Surf Eskola eta bertako
Baga Surf Elkartea osatzen
dugun surflari ernegatuekin.
Inork ez dizue iruzurrik egin, azken
finean defendatzen duzuen
eredu horrek sortzen dituen ondorio
logikoak dira. Ordezko bat
jarriko duzue eta gauza bera
gertatuko da. Berriz ere, Akira
Kurosawa bezala, ohartarazten
ari natzaizue; ez esan gero abisatu
ez genuenik.
pSurflari Ernegatua. Gara
Bakardadean
Lurpetik
Amaia Beristain
Espainiako Estatua da Europa
Erkidegoan hektarea
gehien dituena nekazaritza
ekologikoan, baina hauetan
ekoizten denaren % 90
kanpoan saltzen da, Europako
beste herrialdeetara.
Estatuan 18 euro gastatzen
dira pertsonako eta urteko elikagai
ekologikoak erosten. Suitzan,
aldiz, 152 euro, eta Danimarkan
142 euro. Oso bide luzea
daukagu egiteko oraindik, familia
baten asteko erosketaren zati
oso txikia baita produktu hauek
osatzen dutena.
Produktu ekologikoen onurak
ikaragarriak dira, baina
kontsumoa oso eskasa da oraindik.
Nahiz eta barazkiak eta fruitak
izan ezagunenak, esan beharra
dugu edozein produktu
ekoiz daitekeela era ekologikoan,
era naturalean.
Orain dela urte batzuk ez zen
erreza elikadura guztiz ekologikoa
jarraitzea, horrelako produktuak
topatzeko zailtasunagatik,
baina pixkanaka hori aldatzen
doa.
Horregaitik ireki genuen Beristain
Ekodenda gure herrian,
Zarautzen, arazo horrekin bukatzeko.
Denetarik topatu daiteke
bertan: freskoak (barazki eta
fruitak, txerrikia, txahalkia, oilaskoa),
ogia, granelak (lekariak,
zerealak, fruitu lehorrak),
olioa, eraldatuak (mermeladak,
gailetak, infusioak,gosaritarako
zerealak, freskagarriak), esnea,
edari bejetalak, ardoa, kontserbak,
gozokiak, konjelatuak
(izozkiak, ogiak, pastelak…),
garbikariak, umeentzako gauzak,
kosmetika… Ogia egiteko
makinak, zerealak ehotzeko
makinak, zartagiak… Guztira,
produktu ekologiko zertifikatuen
3000 erreferentzia baino
gehiagorekin lan egiten dugu.
Baina gure altxorra Getarian
dugun baratza da. Bertan aritzen
da aita maitasun guztiz lurra
lantzen. Denetarik daukagu,
mota guztietako fruita arbolak
eta barazkiak, eta dena ekologikoa,
noski. Oraintxe lagundu
diogu gaur goizean jasotako
fruitak eta barazkiak dendan
sartzen. Porruak, bruselazak,
baratxuri freskoak eta limoiak
ekarri ditu. Orain nire txanda
da, garbitu, sortak egin eta dotore-dotore
otarretan jartzekoak.
Askotan entzun izan dugu barazki
eta fruita ekologikoak zatarragoak
direla, baino honek ez
du horrela izan beharrik, eta
bestela gure dendara azaldu eta
oraintxe prestatu ditudan porru
sorta eder horiek ikustea besterik
ez duzu!!!
IV urola kostako hitza 2013komartxoaren 14a, osteguna
Arkupean › Urola Kosta
Adina muga ez denean
Pista Estaliko Europako Beteranoen
Atletismo Txapelketa jokatuko dute
Donostian datorren asteartetik igandera
Eskualdeko hainbat kirolari ariko da, eta
horien artean, azkoitiarrak eta zestoarrak
Aitor Manterola
Tiro hotsaren burrunda entzungo
da datorren asteartetik igandera
bitartean Donostiako belodromoan.
Tiroa entzutearekin
bat abiatuko dira atletak, bakoitza
bere proban. Txapelketa entzutetsu
baten baitan izango da:
Pista Estaliko Europako Beteranoen
Atletismo Txapelketa. Martxoaren
19tik 24ra jokatuko dute,
eta 3.000 atletatik gora ariko dira.
Hantxe izango da Urola Kostako
ordezkaritza ere. Hainbat kirolari
joango da lehiatzera, eta tartean
izango dira Zestoako eta Azkoitiko
ordezkariak. Arantxa
Zigaran (1952), Luisa Perez (1955)
eta Iñaki Irureta (1932) dira zestoarrak,
eta Jose Antonio Zulaika
(53 urte) eta Alaitz Etxeberria (35
urte) azkoitiarrak.
Zigaranek bi probatan hartuko
du parte: 400 eta 800 metrotan. Perezek
200 eta 400 metrotan. Irure-
tak ere bi lasterketa izango ditu:
400 eta 800 metrokoak. Azkoitiarren
artean, Etxeberriak krossean
hartuko du parte, eta Zulaikak
800 metrokoan. Txapelketa honela
antolatzen dute: 35 urtetik gorakoak
dira beteranoak, eta bost
urtetik bost urtera bereizten dituzte
mailak; 35etik 40koak maila
batean, 40tik 45ekoak bestean, eta
horrela adin guztietan.
Boskote horretatik, Etxeberria
ez beste guztiek dute esperientzia
halako txapelketa batean: 2003an,
Donostian bertan izan zen Europakoa,
eta hiru zestoarrak han
izan ziren; Zulaika Munduko Txapelketan
aritu zen 2005ean, Donostian
bertan, eta Zestoako ordezkaritza
ere han izan zen [Irureta
ez, min hartuta zegoelako].
Badute, hortaz, esperientzia,
baina urduritasun puntua ere
bai, nahiz eta emaitzari garrantzia
handirik ez eman. Perez izan
da bere marka hobetzeaz mintza-
tu den bakarra: «Bi urtetik behin
egiten da txapelketa, eta nire
marka hobetu nahi dut. Atleta
oso onak etortzen dira, eta zaila
izaten da onenen artean sartzea».
Zigaranek eta Iruretak «parte
hartzea» darabilte hitzetik hor-
‘‘ Bi urtez behin egiten da
Europako Txapelketa,
eta nire marka
hobetu nahi dut»
LUISA PEREZ
Korrikalaria
«Hemen izanda,
joan egin behar da,
eta parte hartzea da
nire asmoa»
ARANTXA ZIGARAN
Korrikalaria
tzera: «Hemen bertan izanda,
joan egin behar da. Hainbeste
buelta ematen ditugu entrenatzen,
lotsa ere ematen du ez joatea,
eta parte hartzea da asmo nagusia».
Zulaikak ere aipagai izan
du marka, Perezek bezala: «Nire
marka mantentzen badut, gustura,
eta bestela, ahalik eta gutxiena
galdu». Etxeberria herrikideak
parte hartzeari heldu dio, etxean
izatearekin lotuz: «Hemen
jokatuko denez txapelketa, atera
egin behar da». Bere proban, gainera,
denak batera aterako dira,
ez da adinaren araberako bereizketarik
egingo, eta Lasarteko zalditegian
ari beharko dute lasterka.
Badu kezka puntua, «aurten
ez dudalako krossik egin. Iaz bai,
baina aurten ez naiz aritu».
Txapelketa hau berezia izango
da denentzat, normalean ez direlako
pistan aritzen lasterka. Zestoarrek
badute kezkaren bat horren
inguruan, eta oinetakoez ari
dira: «Hanka puntetan egin behar
da korrika, iltzedun oinetakoekin,
eta lesioak sortzeko arriskua
dago. Zalantzan nago iltzezkoekin
ala normalekin atera», azaldu
du Iruretak. Zigaranek ez du dudarik:
«Normalekin egingo dut
lasterka». Zulaikak, aldiz, ez du
kezkarik alde horretatik: «800 metroko
proba denez, nahiko motza,
ez dut arazorik izango oinetakoekin.
Krossean, bai, Alaitzek antzemango
dio, luzea izatera».
Baiezkoarekin erantzun dio Etxeberriak:
«Proba bukatu eta gero,
hanketan gainkarga sortzen da,
eta pare bat egun irauten du minberak».
Boskoteak begiz jota dauka aspalditik
Europako Txapelketa,
baina ez dute berdin prestatu.
Zestoarren artean, esaterako, Pe-
rez da prestakuntza berezian dabilena:
«Astean bitan joaten naiz
Donostiara, pistan entrenatzera,
Anoetara. Entrenatzailea daukat
han, eta gogorra da». Irureta eta
Zigaran betiko lekuan dabiltza
lasterka; Zubiaurre futbol zelai
zaharrari bueltak ematen. «Beti
bezala ari gara, Zubiaurren bueltaka»,
esan dute biek. Perezek bi
entrenamendu motak bereizi
ditu, ezaugarriak kontuan hartuz:
«Ezberdina da Zubiaurren
edo pistan entrenatzea. Hemen,
ibiltzea da asmoa, kilometroak
egitea. Donostian, aldiz, ezinbestean
egin beharreko lanak ditut;
esaterako, serieak. Entrenatzaileak
esaten badit hainbeste egin behar
ditudala egin egiten ditut, baina
hemen, zailagoa da, erraz uzteko
arriskua handiagoa da. Hala
ere, Zubiaurren ere zintzo egiten
ditugu serie motzak, aurretik
mentalizatzen bagara».
Zulaika, Perezen antzera, propio
ari da prestatzen bere proba,
baina ez da Donostiara joaten.
«Gabonak bukatu eta gero hasi
nintzen entrenamendu bereziak
egiten. Nirea bezalako lanak egiten
dituen neska batekin nabil
entrenatzen, biok batera. Serieak-eta
egiten ditut, aurretik erresistentzia
landu eta gero». Antzeman
duela dio serieak egitearena:
«Gazteentzat ez dago alderik,
erresistentziatik abiadura biziagoko
lanak egitera pasatzean ez
dute antzematen, baina nik bai.
Belaunetan eta igarri dut, ez nagoelako
ohituta abiadura bizietan
ibiltzera». Izan ere, Zulaikak
Xeye atletismo taldeko gazteekin
egiten du lasterka entrenamenduetan:
«Ibili eta ibili, kilometroak
egin eta egin, gure lana harrobia
eta zaletasuna sustatzea baita».
Etxeberriak ez du berezko
prestakuntza osatu krosseko probara
begira. «Ohiko martxan nabil,
eta ea zer ateratzen den».
Korrika, aspalditik
Bosten artean makina bat kilometro
bilduak dituzte oinetan,
urte askoan eginak, aspalditik ari
baitira korrika. Irureta da beteranoena.
«Aspaldi hasi nintzen, gerriko
minez nenbilela. Masaje
emaileak esan zidan on egingo zidala
lasterka egiteak, eta arrazoia
zeukan. Gerriko minak sendatu
zizkidan». Astean lauzpabost
egunez jaisten da Zubiaurrera entrenatzera.
Ohiko irudia da Zestoan,
oso ezaguna. «40tik 60ra buelta
ematen dizkiot futbol zelaiari
entrenamendu bakoitzean». Berak
hala dio: «Auskalo zenbat
bira eman dizkiodan urte hauetan
guztietan!».
Aurreneko lasterketa 1978an
egin zuen. «Donostiako maratoiaren
lehen edizioan izan zen». Hurrengo
urtean, beste lasterketa
ezagun batean atera zen. «Behobia-Donostia
orduan berreskuratu
zuten, urte askotan egin gabe
egon eta gero, eta han atera nin-
tzen». Atletismorako zaletasuna
etxean ere sustatu du, eta alabek
segitzen diote aitaren bideari. «60
bat Behobia izango ditugu oinetan
etxekoen artean».
Perez eta Zigaran duela 24 urte
hasi ziren lasterka. «Soinketa egitera
joaten ginen Antselmo Astiazaranekin,
eta berak proposatu
zigun krossean ateratzeko. 20 bat
emakume izango ginen», gogoratu
dute biek». «Orain, ordea, biok
bakarrik geratzen gara, eta Iña-
‘‘ Dena ematen dit korrika
ibiltzeak; esango
balidate ezin
dudala egin, akabo»
IÑAKI IRURETA
Korrikalaria
«Nire markari eusten
badiot, gustura; bestela,
ahalik eta gutxien
galtzea da asmoa»
JOSE ANTONIO ZULAIKA
Korrikalaria
«Gogorra da lasterka
ibiltzea, bakarrik
ibiltzen zarelako,
baina gustura nabil»
ALAITZ ETXEBERRIA
Korrikalaria
kik animatuta hasi ginen kanpoko
lasterketetan parte hartzen.
Motibagarria zen guretzat kanpora
joatea». Iruretaren kasuan bezala,
Zigaranen etxean ere sustatua
dago atletismoa: «Alabek eta
segi egiten dute, eta ni pozik.
Amamak ere bagara, eta hor ja-
rraitzen dugu lasterka». Zulaikari
eta Etxeberriari etxean sortu zitzaien
zaletasuna. «Gure aita ahariekin
eta ibiltzen zen, eta apustu
batzuk ere egiten zituen lasterka.
Eta nik berari segitzen nion»,
kontatu du Zulaikak. Aitak xaxatu
zuela esan du, berriz, Etxeberriak:
«Gure aitak berotu
ninduen, eta hor nabil. Gogorra
da, bakarrik egiteko kirola
delako, baina gustura ibiltzen
naiz».
Ezin dute korrika egin gabe
bizi. Horrelaxe onartzen dute beraiek.
Iruretaren hitzak dira
hauek: «Dena ematen dit lasterka
ibiltzeak. Esango balidate ezin
dudala egin, akabo!». Zigaran ere
antzeko iritziaren jabe da: «Egun
batzuetarako kanpoan egon naizenetan,
ezin izan dut entrenatu,
eta falta somatzen dut. Korrika
egitea bera da gure nahia, lasterketak
alde batera utzita, nahiz eta
motibagarriak izan».
Garaipenak, dominak...
Lasterketetan izaten dira, bai. Azken
batean, Zigaranek esan duen
bezala, eguneroko lasterkaldietatik
ateratzeko aukera ematen die,
motibazio puntu hori handituz.
Bosten artean, auskalo zenbat
lasterketa eta proba dituzten eginak.
Era guztietakoak: pistakoak,
herri lasterketak, krossak... «Dominak
ekarri izan ditugu beteranoen
Espainiako txapelketetatik»,
esan du Zigaranek. Zehaztapen
zintzoa gero egin du: «Gutxi
ateratzen gara gure mailan, eta
zaila ere ez da dominak ekartzea.
Baina zailtasun puntua ere badu,
denbora batzuen barruan sartu
behar delako sailkapenean lekua
izateko». Perezek ere etxeko zokoren
batean dominak eta kopak
dauzka: «Badauzkagu batzuk,
hangoak eta hemengoak...», esan
du. Iruretaren etxea egongo da beteena
garaikurrez: «Asko dauzkat,
bai. Pistan, krossean... Urrezkoak,
zilarrezkoak eta brontzezkoak».
Zulaikaren
palmaresagatik galdetu, eta azkar
bota dio enbidioa Etxeberriari,
«dominak honek ateratakoak
dira, nik ez», esanez; Etxeberriak
azaldu du bere garaipenen zerrenda:
«Promesa mailan, Euskadiko
txapeldun izan nintzen, baita
pistan ere. Gazte mailan lortutakoak
dira denak, seniorretan
beste maila bat dagoelako».
Datorren astean palmaresa lodituko
duten edo ez lehiaketak
eta beraien lanak esango du. Aldez
aurreko lanak, behintzat,
ondo beteta dituzte. Egiten ari
dira oraindik, zehatzago esatekoeta
kilometroak pilatuz doaz oinetan.
Beharko pilatu, bestela ez
baitago lehiatzerik. Beren afizioa
dute lasterka egitea, eta afizio horri
esker Europako txapelketan
aritzeko aukera izatea, handia da
beraientzat. Ez da izango, ordea,
aurreneko aldia beraietako gehienentzat.
Duela hamar urte, Donostian
bertan jokatu zen Europako
Txapelketa hartan egon izanak
[bi urtez behin antolatzen
da], esperientzia emango die hiru
zestoarrei, eta Zulaikak 2005ko
Munduko Txapelketako jarduna
dauka oinetan. Zigaran eta Perez,
gainera, lehiatu berri dira pistan,
Arantxa Zigaran, Luisa Perez eta Iñaki Irureta zestoarrak Zubiaurren, entrenamenduak egiten dituzten lekuan. AITOR MANTEROLA Alaitz Etxeberria, zutik, ezkerretik aurrenekoa, eta Jose Antonio Zulaika, hirugarrena, Xeye atletismo taldeko hainbat korrikalari gazterekin. AITOR MANTEROLA
2013ko martxoaren 14a, osteguna urola kostako hitza V
Kirola ‹ Arkupean
Azkoitian proba berezi
bat antolatu dute
apirilaren 27rako
D Jose Antonio Zulaika eta
Alaitz Etxeberria lan
handia egiten ari dira beste lagun
batzuekin batera atletismoa
sustatzeko. Orain, apirilaren
27rako, proba berezia antolatu
dute Azkoitian:
kilometroko lasterketa, herrian
bertan. «Lehen edizioa izango
da, eta a lortzen dugun 10 azkoitiarrek
3 minutu azpitik egitea
kilometroa». Arratsaldez
izango da, eta edonork dauka
ateratzeko aukera.
Espainiako Txapelketan: «Hil honen
hasieran izan zen, eta ondo
ibili gara», kontatu du Zigaranek.
«800 metroko probaz gain
1.500ekoan ere atera nintzen, eta
zortzi minutu azpitik ibili. Testa
izan zen guretzat datorren astekoari
begira». Perezek brontzezko
domina ekarri zuen etxera:
«Marka hobetu nuen, gainera, eta
horixe izaten da nire asmoa». Bistan
da adina ez dela muga kirolari
hauentzat. Iruretak dioen bezala;
«osasunarentzat ona da korrika
egitea, eta korrika egiteko osasuntsu
egon behar duzu».
Osasuna aipatuta, azkoitiar
bati erasan egin dio sukarrak, eta
ezingo du atera txapelketan. Zulaikak
kontatu du: «Pedro Muñoz
herkidea ateratzekoa zen txapelketan,
eta sasoi onean zegoen,
baina sukar handiarekin dabil,
eta ez da aterako azkenean».
VI urola kostako hitza 2013ko martxoaren 14a, osteguna
Arkupean › Zumaia
Arritxu Santamaria q Eusko Ekintza alderdiaren sortzaileetakoa
Euskal politikagintzaren plazara alderdi berria ekartzen lagundu du zumaiarrak. Ezkerraren ideologia «hutsik»
dagoela kritikatu du, eta trantsizio garaia dela iritzita, «gauzak errotik aldatzea» du erronka.
«Ez dugu botere goserik, bai
lan ideologiko sakona egitekoa»
Onintza Lete Arrieta
Hamasei urte zituela hasi zuen
ibilbide politikoa Arritxu Santamariak
(Zumaia, 1956) Herri Gaztediren
eskutik. Ia 30 urtez politika
alde batera utzita izan du gero,
«frustratuta» amaitu zuelako.
Euskalgintzan eta herri mugimenduan
aritu da buru-belarri
ordutik. Orain hamar urte berriz
gerturatu zen politikagintzara;
ETAren 2003ko su-etenaren harira
sortutako bake prozesuko mahaia
koordinatu zuen. 2009tik
beste pauso bat eman, eta hainbat
lagunekin batera beste alderdi
bat sortzeko lanetan ibili da: Eusko
Ekintza.
Ibiltzen hasi da alderdi berria. Urola
Kostan nola zaudete?
Bada taldetxo bat lanean ari
dena, baina gure apustua estrategikoa
da; epe luzera begirakoa.
Beraz, ez zaigu axola mantso aritzea,
sendo aritzea baizik. Sortzen
ari da taldea, eta oraindik ezin dut
askoz gehiago esan.
Gaztetan alboratu zenuen alderdiko
militantzia. Zergatik erabaki duzu
politikan buru-belarri sartzea?
2007ko su-etena amaitu eta gero,
halako parentesi beltz bat zabaldu
zen, eta nahikoa lur jota gelditu
ginen denok. Lagun talde batek
zerbait egin beharra zegoela
pentsatu genuen, gauzak beste
era batera planteatu behar zirela.
Gauzak zalantzan jarri behar ziren
modu global batean. Eztabaida
global horretan, sustraietara
jo behar zela planteatu genuen,
gainera; ez zuela balio petatxuak
jartzea berriz. Hala, prozesu bat
abiatu genuen; egoeraren diagnostiko
latz bat egin genuen, eta
ikusi genuen errotik aldatu behar
zirela gauzak.
Errotik aldatu beharreko gauza horiek
zein dira zuen ustez?
Sistema edo erregimen politikoa
bera, nagusiki. 35 urtetan garatu
den erregimen politiko honek
ekarri gaitu gauden tokira. Egoera
politikoaren balorazio oso ezkorra
egin genuen: lege sorta oso
errepresiboa dugu Euskal Herri
mailan. Estatu mailan, berriz,
mugimendu oso garrantzitsu bat
dago: eskuina gorpuzten, antolatzen
eta ofentsiba ideologiko-politiko
eta ekonomiko erreal bat au-
rrera ateratzen ari da. Prozesua
abiatu genuenean, artean krisi
ekonomikoa ez zen bere gordintasunean
orain bezala, baina hala
ere esaten genuen erregimen politiko
hau botatzen lagundu behar
genuela. Ez digu balio. Ustelkeria
ekonomikoaz asko hitz egiten
dugu, baina ustelkeria
politiko ikaragarria egon da.
Zer esan nahi duzu?
1977an, [Franco hil ondorengo]
erregimen politikoaren hastapena
dagoeneko gezur handi batekin
antolatu zen. Trantsizioa izan
zen gezur politiko izugarria, eta
gezurra ustelkeria da. Gezur horren
harira, beste hainbat gezur
antolatzen joan da. Ustelkeria sistemikoa
da, alderdi bitasuna bera
ustelkeria horren parte bat izan
zelako: Senatua, Konstituzioa, demokrazia
bera... Balore demokratikorik
gabeko demokrazia bat
eraikitzen ari zirela bazekiten.
Baina, noski, demokrazia hori eskuinaren
plan autoritarioari mesede
egiten zion demokrazia
mota bat zen.
«Egoera aztertu,
eta gauzak errotik
aldatu behar zirela
ondorioztatu genuen»
«Gauzak sustraitik
aldatzeko justizia
eta amnistia
derrigorrezkoak dira»
Egun beste trantsizio edo bidezidor
baten aurrean gaudela uste al
duzu?
Guk ikusten dugu egoera larria
dela, eta bai, trantsizio momentu
batean gaudela; erregimenaren
trantsizioan. Egin ditzakegu ahaleginak
horri eusteko, edo esan
dezakegu beste sistema politiko
bat behar dugula. Eta bakarrik
beste sistema politiko batean
izango da posible Euskal Herriak
aldarrikapenak aurrera ateratzea.
Zergatik? Badakigu 35 urtean
sistemak nora ekarri gaituen;
badakigu eskuina mugitzen ari
dela gure kontrako bide batean,
proiektu politiko oso zehatz batekin:
neofrankismoa da. Hori da
gaur egungo errealitatea gure ustetan.
Euskal Herrira etorrita, hemengo alderdiak
nola ikusten dituzu?
EAJren planteamendua badakigu
zein den, eskuineko alderdia
da. Ezkerrari dagokionez, gestioan
pentsatzen dago oraindik.
Daukagunaren gestioan. Kudeaketatik
bakarrik ez dugu ezer ordea;
gestioa, egun, ustelkerian
ONINTZA LETE ARRIETA
egosten den kudeaketa bat da. Ez
da irtenbidea gizarterako. Benetan
demokratikoa den oinarri bat
behar dugu, balore demokratikoekin,
balio horiek defendatzeko
prest dagoen jendearekin eraikitako
sistema bat. Bestela, ez badago
arkitektura politiko-demokratiko
bat, Euskal Herriak ez du irtenbiderik.
Gure eskubide
guztien plazaratzeak oinarri politikoa
eskatzen dute. Erregimen
berri bat beharko litzateke; trantsizio
demokratiko bat.
Arlo horretan, zer da Eusko Ekintzak
planteatzen duena?
Indar harremana aldatu behar
da, eta hori sustraietara joz egin
behar da. Alderdi bitasuna hautsi
egin behar da, beste Konstituzio
bat behar da, Senatua beste modu
batera antolatu behar da... Konstituzio
berria badator, horren beharra
orain aldarrikatzen ari da
Espainiako Estatuan. Eta zalantzan
jartzen ari da Koroaren beraren
funtzioa. Eta bestaldetik, aldarrikapen
garrantzitsuak daude
demokrazia erreal bat gauzatzeko.
Trantsizioa hor dago. Orain
sistema demokratiko teoriko bat
badugu, baina edo gu egiten gara
horren zaintzaile, edo hutsik dagoen
oskola izango da.
Oso kritikoa zara azken urteetan
Euskal Herrian egin den politikarekin.
Nik uste dut azken 10-15 urteak
Euskal Herrian urte benetan ilunak
izan direla politikagintzan.
Ilunak, kontsignetan oinarritutako
praktika politikoa izan delako;
baloreak hustu egin dira. Orain
dela urte batzuk, esaterako, pobreekin
egiten genuen lana guk.
Geu pobreak ginen, eta ez genuen
lotsarik; alderantziz, hori balio
baikorra zen guretzat, eta lana
egiten genuen herrietan zeuden
behar sozial, politiko, ekonomikoen
alde, langileekin batera. Pentsa,
hainbat jendek bere lan ona
utzi eta lantegietara sartu zen lanera.
Filosofia horretan mugitzen
ginen.
Eta zer gertatu da gero?
Azken hamarkadan ikusi dugu
ezker-eskuin, denean gure kezkak
izan direla ondo janztea, aberasteko
lan egitea, posizio ona izatea,
medioetan ateratzea... Egoa
handitu zaigu, handitu digute,
saldu digute eta guk erosi dugu,
eta orain ez gara kale estuetatik
ibiltzeko gauza gure ego-buru
handiarekin. Etorbide handiak
behar ditugu, luxu handikoak, gu
bezalako beste buruhandiak ere
sartzeko. Hori da duguna. Eta
uste dut krisi hori izugarri sakondu
dela azken 10-15 urteetan. Noski,
kapitalismoak izugarrizko
lana egin du horretan, baina guk
«Egun ezkerreko
sentsibilitate politikoa
kalean dago, beharra
dutenen ondoan»
«Gure taldea txikia da,
baina gauzak aldatzeko,
iraultzeko, erabateko
determinazioa dugu»
erosi egin dugu, ezkerreko pertsonek
ere bai.
Hala ere, gazteengan konfiantza
handia duzula adierazi duzu.
Konfiantza izugarria daukat, gaztea
berez delako altruista. Ezker
klasikoaren inkoherentziak salatzeko
indarra badutela uste dut,
eta oso balio garrantzitsuak dituztela.
Kontsumoak jan egin gaitu,
ezkerra jan egin du. Oso zorpetuta
dago ezker abertzaleko jendea
ere: etxebizitzaren hipoteka,
hau eta bestea, eta bestea... Azken
10-15 urteetan ahulezia ideologiko
handia egon da ezker abertzalean,
eta orain ere badago nire ustez.
Eta horregatik hasi ginen
orain lau urte bueltaka honekin
guztiarekin; sustraietara jotzeko.
Nola, eta non zabalduko duzue zuen
mezua?
Talde txikia gara, eta ez gara beste
inorekin lehian sartuko. Ez
daukagu bokazio hegemonikorik:
Euskal Herrian, Euskal Herriko
jendearekin, behar duen
jendearekin, lan egin nahi dugu.
Hurbildu egin behar dugu beharretara,
hurbildu egin behar
dugu langileengana, hurbildu
egin behar dugu etxerik gabe gelditzen
direnengana... Ezkerreko
sentsibilitate politikoa gaur egun
kalean dago, eta dago beharra
duen jendearen ondoan. Guk hori
nahi dugu.
Eusko Ekintzaren ustez, amnistia eskatu
behar da euskal presoentzat.
PPk eta PSOEk ez dituzte gure
presoak kartzelatik aterako.
Haien planteamendua, aspalditik,
garaile-garaitu dikotomia da.
Porrotaren parametroa planteatzen
ari dira; 1977an planteatu
zen parametro bera. Trantsizioak
erreala izateko arlo internazionalean
definituta dagoen justizia
bat behar du, eta hiru ardatzetan
oinarritu behar du: egian, erreparazioan
eta justizian. Berriro gertatuko
ez den bermeak hartzen
dituen justizia bat behar da;
1977koak ez zuen eduki. Orduan
esan zen, orain hainbatek esaten
O.L.A.
Zumaian mojetan ikasten
ari zen Arritxu Santamaria
«materialismo dialektikora,
materialismo historikora
eta Marta Harnecker pentsalari
marxistaren idatzietara» hurbildu
zenean. 1970eko hamarkada
zen, eta hainbat mugimendutan
militatu zuen hamarkada batez:
Herri Gaztedi mugimenduan aurrena,
OIC erakunde ezkertiar komunistan
gero, eta EMK Euskadiko
Mugimendu Komunistan azkenik.
Samurtasunez oroitzen
ditu garai haiek. «Oso pertsona
idealista nintzen, altruistak ginen
ni eta nire ingurukoak, oso
balore sakonak genituen, eta zintzotasuna
zen balore horietako
bat». Eta urte batzuk geroago izaera
horrek berak urrundu zuen
politikaren mundutik. «EMKn
nenbilela, lehenengo aldiz ikusi
nuen ezkerreko alderdietan ere
bazirela gure idealak aurrera eramaten
askorik laguntzen ez zuten
interes batzuk», azaldu du. «Aurrenekoz
gezurrari aurre egin behar
izan nion, gezurra helburu
politikoetarako erabiltzea onartu
behar izan nuen, eta hori niretzat
oso frustrazio handia izan zen».
Izan ere, «oso itsatsita» zuten Che
Guevararen esaldi bat: «Gezurra
traizioaren bezpera dela esaten
duen bezala, bakeagatik, adiskidetzearen
alde, etapa berri bat irekitzeagatik,
demokrazia gorpuzteagatik...
ahaztu egin behar genuela
orain arte gertatutakoa.
Genozidioa, kartzela, tortura eta
frankismoaren beste gehiegikeria
guztiak jasan zituztenek bakarrik
egin zuten hori; ahaztu. Eta
horrek zer ekarri zuen berekin?
Usteldutako erregimen baten garapena.
Eta hor ultraeskuina gorpuztu
da.
Eta, orain, gauza bera esaten
ari gara. Erregimen bat bere ezintasuna
erakusten ari da, eta gertatuko
den trantsizioan, justizia
trantsizional bat aplikatu egin behar
dugu. Hemen gehiegikeria
ikaragarriak egon dira: frankismokoak
oraindik hor daude, eta
oinarri dira. Horiek ezkutuan
daude, eta beste batzuk indartsuak
dira. Derrigorrezkoa dugu
justizia hori, hori aplikatuz eta
amnistia eskatuz bakarrik aldatuko
dira gauzak errotik.
Talde txikia zaretela aipatu duzu.
Zuen asmoak gauzatzeko alderdi
gehiagoren lankidetza beharrezkoa
izango da, ezta?
Mugimendu zabal eta aberats bat
sortu behar dela uste dugu. Horren
aldekoak gara, eta mugimendu
horrek Euskal Herri mai-
zuen, eta guk horretan sinisten
genuen».
Garai hartan Bilbon zebilen
Santamaria, Deustuko unibertsitatean
Historia ikasten. Han bizitako
kontuak dira horiek, baina
badu oroitzapen positiborik ere:
«Unibertsitate horretako Gobernu
Batzordean egon zen lehen
emakumea izan nintzen», esan
du. Hain zuzen ere, gizonen eta
emakumeen arteko berdintasuna
bizitzako ardatzetako bat izan
du beti: «Garai hartan militanteak
izan ginen emakumeok borroka
oso gogorra izan genuen sinisten
genuen hori modu koherente
batez praktikara eramateko:
sexu mailan, bizimoduari dagokionez...
gizarteak ezartzen zi-
2013ko martxoaren 14a, osteguna urola kostako hitza VII
Politika ‹ Arkupean
lakoa ez ezik, estatu mailakoa eta
mundu mailakoa izan behar du.
Guk internazionalismoan sinesten
dugu, oso garrantzitsua iruditzen
zaigu, eta ez dugu plantea-
«Azken hamarkadan
ahulezia ideologiko
handia egon da ezker
abertzalean»
«Ezker klasikoaren
inkoherentziak
salatzeko indarra
dute gazteek»
tzen Europako talde aberatsekin
lankidetza. Gu bezala egoera
irauli nahi dutenekin eta kapitalismoa
gaindituko duen alternatiba
bat ezartzen eta horren alde
borroka egiten ari diren mugimenduekin
planteatzen dugu
lankidetza, bai Espainiako Estatuan,
bai Europan, bai munduan.
Eta hori esaten dut jakinik gu talde
txikia garena, guk ez dugula liberaturik,
diruz ere bakoitzak jartzen
duenarekin bizi garela eta
eragiten dugula... Baina daukaguna
erabateko determinazioa
da, gauzak aldatzeko eta iraultzeko.
tuen eskemetatik kanpo mugitu
ginen, eta horrek eraman gintuen
gauza askorekin haustera. Kostu
pertsonal bat ere izan zuen, baina
lan ikaragarria egin genuen geure
buruen jabe izateko eta gizarteari
zerbait eskaintzeko».
Euskaratik bake prozesura
Bere bizitzan oso garrantzitsua
izan da euskararen aldeko lana
ere. AEK sortzen eta gorpuzten
aritu zen bi hamarkadaz Araba
aldean. Gasteizen aurrena, Errioxan
gero, eta bereziki Kanpezun,
azkenik. «Araba Euskaraz antolatu
genuen han, eta herri mailako
dinamikan buru-belarri ibili
ginen. Oso toki erdalduna eta euskararen
eta euskal kulturaren
Orain lau urte hasi zineten biltzen.
Jendaurrera azaltzeko pausoa ematen
lagundu duen gertaera zehatzik
egon al da?
Egon da giltzarria izan den momentu
bat. Hasieran, tradizio askotako
hainbat jende Ezkerretik
Bilduz korronte politikoa antolatzen
saiatu ginen. Gero alderdi
baten beharra ikusi genuen, ordea,
beste konpromiso maila bat
gauzatzeko. Orain urtebete izan
zen hori. Modurik eraginkorrena
hori zela ikusi genuen garai hartan,
gizartea horrela antolatuta
dagoelako. Betiere, posizio kritiko
batetik: mugimendua da, eta
alderdi hau izango da mugimendua
sortzeko tresna. Gure diagnostiko
propioa dugu, eta desberdintasunak
ditugu ezker abertzaleko
beste batzuekin ere, eta
aldarrikapena egiteko alderdi gisara
antolatzea erabaki genuen.
Diagnostikoa azaltzen dugunean,
gazte jendeak eta hainbat jendek
bat egiten du gure diagnostikoarekin,
gure asmoak azaltzen ditugunean
ere jendea gerturatu egiten
zaigu, eta esperantza horrekin
gaude. Ez dugu boterea
hartzeko intentziorik, goserik;
lan ideologiko sakona eta geldoa
egitekoa, bai.
1urolakosta.hitza.info
Ez da toki bakarrean bizitzekoa Arritxu Santamaria: Zumaia, Bilbo, Gasteiz, Errioxa, Kanpezu eta Sara ondo
ezagutzen ditu. Maletan beti ideia berak sartu izan ditu, baina: berdintasuna, euskara, lana eta zintzotasuna.
Konponbiderako mahaitik, politikara
Gartsuki hitz egiten du Arritxu Santamariak bere iraganaz eta egungo egoera politikoaz. O.L.A.
aurkakoa zen Kanpezu aldea, baina
pixkanaka errealitate hori aldatzea
lortu genuen, eta gaur
egun inguru hartan giro polita
dagoela uste dut», azaldu du.
Araba utzi eta Sarara joan zen
bizitzera, eta han bestelako lan
bati ekin zion: ETAren su etenaren
harira, 2003-2006 artean bake
prozesuko Konponbiderako Mahaia
egon zen martxan, eta hango
koordinatzailea izan zen bera.
Hutsune handiak zituen mahaiak,
EAJ, PSOE eta PP falta zirelako.
Santamariarentzat, «gaur
egun falta diren berak». ETAren
su etena amaitu zen 2007an, eta
orduan argi ikusi zuen politikagintzara
itzultzeko beharra, «gauzak
errotik aldatuta lan egiteko».
VIII urola kostako hitza 2013ko martxoaren 14a, osteguna
Arkupean
Lorena Etxabe q Argazkilaria
Artea maite du Lorena Etxabe zarauztarrak, batez ere, argazkilaritza eta pintura.
Biak uztartuz jarduten du egun lanean, ikasiz, esperimentatuz eta gozatuz. Sortzea
gustatzen zaio, barruan duena kanporatzea.
«Erronkak jartzen dizkiot neure
buruari, barrukoa kanporatzeko»
Amaia Ventas Zarautz
Arte Ederrak ikasi zituen Lorena
Etxabek (Zarautz, 1982), pintura
gustatzen zitzaiolako. Ikastaro
bat egin ostean, ordea, argazkilaritzaz
maitemindu eta mundu horretan
murgildu zen. Bere bi pasioak
uztartuz, lan pertsonalak
egiten ditu egun, freelance modura.
«Bururatzen zaizkidan ideiak
kanporatzea gustatzen zait». Pertsonala
da bere lana, sortzailea, librea.
Ez ohikoa. Horri buruz eta
argazkigintzaz orohar hitz egin
dio UROLA KOSTAKO HITZA-ri .
Zergatik aukeratu duzu argazki hau?
Itxaropena argazkia oso irudi
aberatsa eta berezia da niretzat,
elementu askok osatzen baitute.
Mimo handiarekin egina dago,
modeloaren makillaje saio luze
baten ostean, konposizioa zehatz
batekin, teknikan eta ukitu finekin,
marrazki edo ipuin bateko
irudi baten antza lortu nahian.
Teknika horri argazki-ilustrazioa
deitzen zaio, mezu jakin bat transmititzen
du etai ikuslearen ikus-
puntuari irekia dago.Oso irudi betea
da niretzat, azken emaitza
hori lortzeko atzetik lan eta mimo
asko dagoelako. Finean, argazki
bat lortzeko prozedura guztiari
garrantzia eman behar zaiolako.
Nolatan murgildu zinen argazkigintzan?
Nik Arte Ederrak ikasi nituen,
eta pinturan espezializatu nintzen.
Baina karrerako azken urtean
argazkilaritza ikastaro bat
egin nuen, eta izugarri gustatu zitzaidan;
maitemindu egin nintzen
argazkigintzaz. Ikastaroak
lau hilabete soilik iraun zuen, eta
motz geratu zitzaidan. Hori dela
eta, karrera amaitzerakoan Donostian
beste bi urtez argazkigintza
ikastea erabaki nuen. Ordutik
nire kabuz dihardut lanean, freelance
moduan.
Pintura argazkilaritzagatik aldatu
zenuen, orduan.
Nik hasieran argi neukan pintura
ikasi nahi nuela, baina gerora, argazkilaritza
probatu, eta kontua
aldatu egin zen. Barne borroka
izan nuen: hainbeste urtean pin-
turan murgilduta egon ostean,
baztertu egin nuen, eta argazkilaritzan
kontzentratu nintzen. Horrek
pena ere eman zidan. Hori
dela eta, biak uztartuko zituen diziplina
aurkitu nuen: bodypainting-a.
Modeloen gorputzak pintatzea
da, koadroak balira bezala.
Gero horiei argazkiak ateratzen
nizkien.
Gerora, argia oinarri hartuta
pintatzen hasi nintzen. Kartoi
beltzak moztu eta argia emanez,
askotariko irudiei argazkiak ateratzen
nizkien. Moztutako guneetatik
soilik pasatzen zen argia eta
gainontzekoa beltza geratzen
zen, eta horrekin irudi bereziak
sortzen ziren.
Hain zuen, Argiari omenaldia
erakusketa antolatu nuen Zarauzko
Torre Luzean . Erakusketa
kamera abiadura baxuan jarri
eta argiarekin letrak marraztu nituen.
Hala esaldi bat sortu nuen,
argiaren omenez. Argazki horiekin
osatu nuen erakusketa.
Argazki bereziak ateratzen dituzu.
Bai, nire lanak ez dira oso komer-
LORENA ETXABE
tzialak. Hala ere, noizean behin
egiten ditut halakoak, diru pixka
bat biltzearren. Tarteka jaunartze
zein ezkontzetako irudiak ateratzen
ditut.
Hala ere, nire lanak, oro har,
pertsonalak dira. Niri argazkilaritza
librea gustatzen zait, sortzailea.
Arte Ederrak ikasi nituen
eta hori da zainetan daramadana:
burutapen bat baldin badaukat,
kanporatzea gustatzen zait. Eta
beti muga edota erronka berriak
jartzen dizkiot neure buruari, barruan
dudana burutzeko.
Egun zaila al da argazkigintzatik bizitzea?
Bai, oso zaila da. Alde onak badituen
arren, nik uste argazkilaritza
digitalak kalte egin diela profesionalei.
Lehen jende gutxiagok
menderatzen zuen teknika, eta
argazkilariek izena zuten, prestigioa.
Egun, ordea, guztiok gara
argazkilari. Baliabide asko daude
horretarako; egun mugikorrekin
ere atera daitezke argazki dotoreak,
argazkiak moldatzeko askotariko
ikastaroak egiten dituzte...
G Gertutik
pLorena Etxabe, Zarautzen
jaioa, 1982ean.
pArte Ederrak ikasi ditu, pinturan
espezializatuta.
pBi urtez argazkilaritza ikasi
zuen Donostian.
pHainbat beka jaso du: Xabier
Pousa pinturako beka eta emakumen
artistena, kasu.
pGetxoarte (Getxo), Talentry
Art (Madril) eta CapcMusée
(Bordel) erakusketetan hartu
du parte, besteak beste.
p www.anerolfotografia.es
phttp://facebook.com/anerolfotografia.phttp://www.flickr.com/photos/50767910@N06/
Zer deritzozu argazkiak moldatzeari?
Argazkilariaren helburuen araberakoa
da hori. Nik egiten dudan
argazki motarako tresna egokia
dela deritzot; lagungarria da.
Besteak beste, muntaiak egiteko
eta argazkiei efektu berezia emateko
baliagarria zait Photoshop
programa.
Alde horretatik, ba al duzu aurrera
begirako proiekturik?
Orain ametsen munduan murgilduta
nago, gauari zein fantasiari
dagozkien gaietan. Nik amets
asko izaten ditut, eta batzuk asko
gustatzen zaizkit. Intriga sortzen
didate; askotan galdetzen diot
neure buruari amets horien jatorria
zein izango den. Gaua ere oso
berezia iruditzen zait, lasaia, magikoa.
Bi elementuokin zerikusia
duen oro bildu nahi dut proiektuan.
Orain pixka bat geldirik daukat
egitasmoa. Boladak izaten
dira: batzutan ideia asko izaten
dituzu, gehiegi, baina bestetan ez
hainbeste.
Inspirazioak ere bere mugak ditu,
beraz.
Bai, ideiak ez dira etengabe izaten.
Inspirazioak, ordea, lanean
harrapatu behar zaitu, edozer egiten
ari zarela ere, horrek ideiak
sorrarazi ditzakeelako. Blokeatzen
bazara, oso zaila da aurrera
egitea.
Niri ideia izan eta hori garatu
bitarteko prozedura gustatzen
zait gehien. Burutazioa izatea lehenbiziko
urratsa besterik ez da;
gerora, modeloa aurkitu behar
duzu, paisaia, attrezzo-a, makillajea…
Prestaketek lan handia
ematen dute baina gozatu egiten
dut. Emaitza—ez da beti gertatzen—
ikustean merezi izan duela
konturatzen zara.
Change language