literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
# 7 7-20 agvisto 2009
gamodis or kviraSi erTxel, paraskeobiT
fasi 50 TeTri
ubis
wignidan
mamuka
wiklauri:
`TiTqos me
gadavikvnite
fexi da
Tavisuflebis
sisxlian
droSasaviT
avafriale igi!~
II-III
poezia
manana
CitiSvili:
`var
galumpuli
martis civi
wvimebis
TqoriT...~
IV-V
gaxseneba
vaxuSti
kotetiSvili:
`sikvdili deda
yofila,
sicocxle _
dedinacvali.~
XI
interviu
kote
jandieri:
`edgar pos
prozam
pirvelad
magrZnobina
stilis magia.~
XII-XIII
2 ubis wignidan
mgeli
roca Tavisuflebasa da gautexlobaze
vfiqrob, yovelTvis mgelze nadirobis
ambavi maxsendeba.
am ambavs cota Soridan daviwyeb.
germania_sabWoTa kavSiris omi
rom damTavrda, Cems sofelSi, jaridan,
erTi calfexa kaci dabrunda.
mSoblebi gardacvliliyvnen, saxls
miwis zvavi dascemoda da daengria. erT
dros kargi, gamarTuli ojaxis Svili
boganod darCa... isic adga da erTi mitovebuli
samxedro yazarmis WerqveS
Sesaxlda... iSova saxarazo xelsawyoebi
da fexsacmelebis SemkeTeblad daiwyo
muSaoba.
es xeibari kaci lagazianT gigo iyo.
Cems sicocxleSi ar Semxvedria masaviT
gautexeli da bediswerasTan Seupovrad
mebrZoli kaci. igi morebs
Wrida cicabo ferdobebze da samanqano
gzebisken acurebda; kldeebs Slida
samSeneblo qvis dasamzadeblad; nadirobda;
xevsureTSi gadadioda qoxebis
asaSeneblad...
erTi sityviT, Zalian magari kaci
iyo. ufro mosmena uyvarda, vidre _
laparaki. maSin jaridan Camosulebi
aTas tyuils da marTals hyvebodnen,
is ki dumda. ar uyvarda Tavisi Tavgadasavlis
Txroba. omis gaxseneba ar
siamovnebda _ jojoxeTi iyo, magis patronis
deda vatireo, – ityoda xolme
iseTi daZabviT, TiTqos rkinis ketiT
qvas iRebs kldis Sibidano. sxvebisgan
gamegona, naRmisgan dafleTili fexi
unarkozod moWres da kontuziac imis
Semdeg daemarTao. warmovidgendi xolme
Zvalze xerxis Wrials da suli mexuTeboda...
...im wels saSualo skola davam-
Tavre. universitetSi ver Caviricxe.
_ axla ra unda akeTo? – mkiTxa gigom.
_ ra vici, Zia gigo, vimecadineb da
momaval wels kidev vcdi...
_ momaval wlamde didi droa, wignebs
nu moekvlevinebi, – ironiulad SemomRima
Tavisi alali RimiliT gigom,
– modi SevamxanagdeT, ebraelma fenielam
kargi xafangebi momitana, kai sanadiro
agilebic vici da vinadiroT
melaze da kvernaze, iqneb mgelic davi-
WiroT! nadiris tyavi fenielas CavabaroT,
karg fass mogcemo, Sempirda.
fuls davxarbdi-meTqi, ver vityvi,
magram mainc davTanxmdi gigos. uaris
Tqma SemexaTra, Tanac Zalian miyvarda
tyeSi da mTebSi siaruli.
gigom axalTaxali xafangebi miCvena:
meliis, kvernis, mglis... samgle xafangebs
wminda foladis dakbiluli
Svildebi hqonda.
_ amaT dasagebad aucileblad ori
kacia saWiro, – Tqva man.
mokled, SevTanxmdiT da noembris
bolos, roca nadirs bewvi gaumagrda,
saqmes SevudeqiT. gigom maswavla xafangebis
dagebis mTeli xelovneba –
xafangis Casadgmeli adgilis amorCeva,
SeniRbva, saCvevis dayra, xafangis
qoniT gapoxva.
_ yinvaSi liToni wivis da nadirs
afrTxobs, amitom qonis wasma aucilebeliao,
– miTxra man.
ZiriTadad melas da kvernas viWerdiT,
ramdenime tyis katac daviWireT...
mgeli ver gavabiT! Cvengan dayril
saCvevs – xorcsa da Zvlebs – ar ekareboda,
xafangebs Soriaxlos utrialebda.
gigo mgelze, rogorc Rirseul megobarze
ise laparakobda, RimiliT meubneboda:
– mgeli sxva vaJia; eg Cven ar
dagveWerineba, Cven Cvensas mainc vecadoT,
iqneb gavabaTo...
erT dilasac samgle xafangebs mivakiTxeT
da vnaxeT, rom mgeli gabmuliyo,
magram jaWvi, riTac xafangi iyo
dabmuli, gaewyvita da xafangi jaWvis
nawyvetianad Tan waeRo. sisxli misdevda
mglis nakvalevs. cotaze mivyeviT
da gamovbrundiT. gigom Tqva: – azri
ara aqvs kvalis miyolas, mag mgels ukve
mTa eqneba gadavlili, axlos ar gaCerdebodao...
ukan dabrunebulni sul mgelze
vlaparakobdiT da es dananebiT naTqvami
damamaxsovrda gigosi: – sawyali
mgeli, im xafangs ver moicilebs, Wrilobas
yinva dauxarvavs da mainc mokvdebao...
meoredac gavabiT mgeli, magram
verc amjerad daviWireT. axla mTlad
daSlil-dalewili xafangi dagvxvda.
cal-calke eyara Svildebi, xafangis
mTvare, ena... daelewa da wasuliyo.
Tovlze sisxli brwyinavda.
_ ra Zala aqvs am tials! _ TiTqos
vaJkacoba Seuqoo, ise Tqva gigom.
tyavebis wasaRebad mosul fenielas
vusayvedureT: – es ra xafangebia?!
erTxel jaWvi gawyvita mgelma, meored
ki sul daSala da dalewao.
Semdgom amosvlaze fenielam axali
xafangi amogvitana. – inglisuriao, –
Tqva man, amas vera nadiri ver wauva, mTavaria,
magar xeze an kldis SibSi Rrmad
Casobil samsWvalze miabaTo.
erT adgilze gvyavda mgeli moCveuli
– Zvlebs vuyridiT, xafangs ki ar
vugebdiT da is inglisuri xafangi iq
davugeT. mgeli ukve gabriyvebuli iyo,
xafangs ar eloda da aucileblad unda
gabmuliyo.
meore dilas jer isev bneloda, gigom
rom gamomiara. mxarze ocdaoTxkalibriani
Tofi ekida, welze ki – omidan
Camoyolili maTara.
_ eg radRa ginda-meTqi, – mivuTiTe
maTaraze.
_ dagvWirdeba, – orazrovnad SemomRima,
– Sen cota kakali da msxlis
Ciri Caiyare jibeSi da wavideT.
Sua ianvris dilis yinva wvavda yvelafers,
magram Cven xafangSi gabmuli
mgeli gveloda da yinvas ver vgrZnobdiT.
gigo did nabijebs adgamda, pro-
Tezze fexsacmeli ar ecva da xis fexs
joxiviT ibjenda. laparakiT aTas rameze
vlaparakobdiT, fiqriT ki – mxolod
mgelze vfiqrobdiT da mivdiodiT,
mivfrinavdiT.
mivuaxlovdiT im adgils. sadacaa
unda davxedoT Cvens xafangebs, magram
cudi niSania – im midamoSi CamiCumi ar
ismis... mgeli Tu gabmulia, iqaurobas
unda sZravdes... mivediT... davxede da
sisxliT gadaRebil xafangSi nadiris
fexi davinaxe – gadaWrili Tu moglejili
wina fexi.
_ sakuTari fexi gaukvnetia am tials,
– Tqva gigom.
_ fexi gadaukvnetia?!
_ ho, ro ibrZola da verafers gaxda,
Tanac riJraJma rom moaRwia, adga
da fexi gadaikvnita!
me warmovidgine fexis gadasakvnetad
CaRunuli mgeli, TiTqos Zvlebis
saSineli Wrialic momesma, TiTqos kbilebSi
mogdebuli ZarRvebic davinaxe
da civma Jruantelma damiara.
gigo dumda da mivxvdi, rom igi im
dRes daubrunda, unarkozod rom moa-
Wres dafleTili fexi... magram gigo,
albaT, TokiT yavdaT gakavebuli da
fexsac sxvebi aWridnen... es ki... es mgeli
ki...
xafangis maxloblad Tovlze Cam-
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
literaturuli gazeTi 7-20 agvisto 2009
mamuka wiklauri
sxvadasxva drois
Canawerebi
ovsxediT.
_ xo giTxari, mgeli Cven ar dagveWerineba_meTqi,
mgeli sxva vaJia –
gaWirvebis, yinvis, sifrTxilis, simamacis,
Tavisuflebis Svilia.
saxeze Sevxede da gamikvirda – mome-
Cvena, rom mglis gaqceva uxaroda gigos...
mec raRac mixaroda – TiTqos me gadavikvnite
fexi da Tavisuflebis sisxlian
droSasaviT avafriale igi! ar vici,
arsebobs Tu ara paTetikuri fiqri,
magram im wuTs me paTetikurad vfiqrobdi:
es Cveni mTebi, kldeebi da aragvia,
es mgelic Cveni mTebis Svili da
Cveni Svilia. es mgeli Cvenma miwam dabada
da upirveles yovlisa, daumor-
Cilebloba da gaWirvebis atana aswavla...
mixaroda, rom mgelma dagvamarcxa
me da gigo, daamarcxa inglisuri
xafangis konstruqtorebi, daamarcxa
bewveulis vaWari feniela, daamarcxa
eSmakoba da gapoxili rkina...
sxvam ki ara, es Cvenma mgelma dagvamarcxa,
Cvenma mTebma dagvamarcxes!
mere gigom xmamaRla, sazeimo siciliT
gaicina, maTaras Tavi moxsna da
Tqva: – es arayi Cveni gamarjvebis
saTqmelad wamoviRe, magram mglis sadRegrZelo
unda vTqva, kai vaJia, eku-
Tvnis...
gaarxilebul Tovlze, aryisa da qadis
naWrebis gverdiT, kakali da msxlis
Ciri davyare, jer gigom moiyuda
WurWeli, mere me gadmomawoda. da ase,
xan is svamda da xan – me. sadRegrZeloebs
ar vambobdiT. aba, ra unda gveTqva?
laparakiT ki sul mgelze da mglis
Seudrekel sulze vlaparakobdiT...
mgelze, romelmac Tavisuflebis simbolosaviT
datova sakuTari kbilebiT
gadakvnetili sakuTari fexi!
amasobaSi zamTris mzec daefina mwvervalebs
da sisxliviT daiRvara Tovlian
qedebze...
gamarjvebuli mgeli ki sadRac kldis
exSi iwva da tkivilebiT daRrubluli
mzeriT gahyurebda mSobliur
mTebs.
patara xalxi
isev umZafresi brZolebia kavkasia-
Si. isev ebrZvis didi ruseTi kavkasiel
patara xalxebs. msoflio sainformacio
saSualebebi gadmoscemen, rom
kremlma isev aiwyvita apeurebi Tavisi
`avRanuri receptiT~ da arafrad agdebs
patara xalxebis uflebebs – iyvnen
Tavisufalni, Tavisi nebis mixedviT
ganagon Tavisi cxovreba.
kavkasiuri omis axali talRa ruseTma
am ociode wlis win daiwyo da dRemde
grZeldeba – rusebis axal_axali
samxedro SenaerTebi miemarTebian kav-
kasiisaken. omis dasawyisSi CeCneTis
prezidentma joxar dudaevma gaafrTxila
ruseTis xelmZRvaneloba: – nu SemoxvalT,
Torem Tqveni jariskacebis
kuboebis Savi flotilia gacurdeba
aqedano. ar daujeres. maxsovs, ruse-
Tis maSindelma samxedro ministrma
TxuTmeti wuTi moiTxova Tavisi xelisuflebisgan
– zustad TxuTmet wu-
TSi gavanadgureb `amboxebulebso~.
oci weli gavida mas Semdeg. isev iRvreba
sisxli – ixocebian Tavisi miwawylis
damcveli qarTvelebi, CeCnebi,
qistebi, daRestnelebi; ixocebian `demokratiuli
ruseTis~ beladebis mier
Semogzavnili ubeduri jariskacebi.
sikvdilisTvis yvela codvaa, magram
kavkasielebi samarTlian tyvias isvrian...
kavkasielebi momxduris tyviiT
ecemian Tavis soflebSi, Tavis qalaqeb-
Si, Tavis tyeebSi, Tavisi mdinareebis
napirebze, Tavisi mTebis CrdilSi da
gautexeli meomrebis sikvdiliT kvdebian...
rusebi ki sxvis miwaze kvdebian
da maT sikvdils saxelad dampyroblis
sikvdili hqvia.
kavkasielebi ufro `lmobieri sikvdiliT~
kvdebian, radgan brZolis
dros sikvdilze ki ara, Tavisufal sam-
Sobloze fiqroben, mtrisadmi mtrulad
daxvedris dauJangavi tradicia
aRanTebs maT suls da ara imperiuli
fsiqologiuri sneuleba. patara xalxebisaTvis
brZola aucileblobaa, bedisweraa.
xom ebrZvian arwivebi grigalebs,
xom ar Tmoben vefxvebi junglebs!
da isinic ibrZvian, radgan sxva
alternativa ar arsebobs – Tu ar ibrZole,
Rirseulad ver icocxleb, uRirsi
sicocxle ki TviT sikvdilze uaresia,
radgan `vaJkaci sadac Sercxveba,
imis samare iq ari~.
...da roca saqarTveloSi zari reks;
roca CeCneTSi da inguSeTSi zari reks;
roca daRestanSi zari reks, ar ikiTxo:
– visTvis reks zari?
zari reks SenTvis! zari protoiberTa
Camomavlebs eZaxis: dampyrobeli
unda ganidevnos kavkasiidan!
...da bolos, wasakiTxad minda Semog-
TavazoT Cexi mwerlis irJi magenis er-
Ti didebuli moTxroba `patara xalxi~.
es moTxroba qarTulad revaz inaniSvilma
Targmna misTvis damaxasiaTebeli
`dauSrobeli~ eniT. ase rom, Cemgan
wamowyebul saubars irJi mageni gaagr-
Zelebs. moTxroba mcire zomisaa da mas
aq mTlianad gadmovwer:
`didma tamerlanma Tavisi laSqari
daZra. mTeli naxevari azia ukve mis fexqveS
gminavda. gamarjvebebs didi msxverpli
mohyva. orasi aTasi meomari daiRupa.
umSvenieresi qalaqebi daingra.
unayofieresi vel-mindvrebi gaudabnovda.
magram tamerlani fiqrobda,
rom gamarjvebebi am msxverplad Rirda.
qveyniereba ufro da ufro mimzidvelad
eCveneboda. ufro da ufro met
raRacas hpirdeboda. axla erTi isRa
darCenoda, maRali mTebi gadaelaxa, iq
mcxovrebni daemorCilebina. CaSvebuliyo
qvemoT, barSi da iqaurobac amoevso
TavzardacemulTa kiviliT. maSin
tamerlani Tavisi cxovrebis mTavar
saqmes gasrulebulad CaTvlida.
...iareT fxizlad da gabedulad!
laSqari win nela miiwevda. yovelgvar
Cqams udarielebda. yovel mosafa
7-20 agvisto 2009
rSi SeiZleba sikvdili mjdariyo.
magram mowinaaRmdege ara da ar
Cndeboda.
tamerlani iRuSeboda. sul eloda,
mTielebi ai axla, ai axla gamoiRebdnen
xels, aCoCqoldebodnen mewinaveni.
atydeboda qvebis griali, saomari
yiJina. magram amaod, arsad aravin
gamoCenila arc pirvel dRes, arc meore
dRes, arc mTel kviras...
miadgnen cadazidul cixes, magram
irgvliv Semowyoba verc ki moaswres,
rom deda-koSkis Tavze Woksgamobmuli
TeTri droSa aRmarTes.
avidnen zeviT. Turme iq ukve gaSlil
sufrasTan elodnen, umorCilesad
epatiJebodnen. tamerlani wamiT ar
Seyovnebula, mrisxaned ikiTxa:
_ ratom damnebdiT?
mecixovneebma araferi Tqves. marto
Tavs xridnen da mkerdTan xeli mihqondaT.
maSin tamerlanis meomrebi
magidasTan micvivdnen, aayiraves, cixe-
Si myofni gaTokes da egre gaTokilni
gaiyoles ukan.
meore cixec ubrZolvelad danebda.
sxva aTic aseve – tamerlanis dafdafebisa
da naRarebis xmam dasca. datyvevebulTa
ricxvma aTi aTass gadaa-
Warba. bolos laSqari sataxto qalaqs
miadga, magram iqac, sataxtos karTan,
ukve qalwulebi icdidnen. qalaqis uxucesni
ki maSinve tamerlanis karvisken
gamoeSurnen, galavnis karis gasaRebebi
xelisgulebze dadebuli mohqondaT.
CoCqoliT, erTmaneTis gaswrebiT
Sevidnen karavSi.
didi sardali arc ki ganZreula. igi
qalaqs gahyurebda da grZnobda, ra See-
Zlo mas. es arwivebis bude mTel wels
ibrZolebda da arafers SeimCnevda...
SeiZleba verc aeRo igi tamerlans. qalaqis
uxucesni ki morCilad qeddadrekilni
edgnen win.
_ ratom damnebdiT, laCrebo? _
hkiTxa tamerlanma uxucesebs.
_ didia Seni didebis Zala, mbrZanebelo!
veravin gauZlebs am Zalas.
_ aax! _ tamerlanma zizRiT Caiqnia
xeli, miwas Caacqerda da Cafiqrda.
aq, ori samyaros am mijnaze, erTguli
xalxi Wirdeboda. veluri magram
Seupovari xalxi. mTielebi rom gasZalianebodnen,
saTanadod Seafasebda am
Zalas da Tavis mokavSired gaixdida.
ase undoda. es hqonda fiqrad. es
umweo cxvrebi ki TviTon uSverdnen
yels yasbis danas.
_ ratom damnebdiT-meTqi, laCrebo?
– isev igrgvina tamerlanma.
uxucesni xmas ver iRebdnen. bolos
yvelaze ufrosi wamodga win da Tqva:
_ nu gagvirisxdeba Tqveni mowyaleba
da mogaxsenebT. Cven sad SegviZlia
TqvenTan Sebma. Cven patara xalxi varT!
_ patara xalxi? mainc ramdenni
xarT?
_ mxolod sami milioni, mbrZanebelo.
tamerlani ise daawva magidis kides,
ficrebis WraWuni moisma. mis irgvliv
mdgarni SeZrwundnen. sardlis Tvalebma
cecxli gamokveses. sastikma Rimilma
gadauara bageze, zizRiT moegriza
saxe.
_ sami milioni! sami milioni patara
xalxi! sami milioni Wkuis kolofi
dedakaci! Tqven yvelaferi awon-dawoneT,
Cemi xasiaTis garda. Tqven sul ge-
SiniaT am qveynidan aRgvisa, geSiniaT
arsebobisac. me ki Tqvens damegobrebas
vapirebdi! magram Tqven Cemi erTgulni
arasodes iqnebiT. dRes Tqven me
mometmasnebiT, xval ki Cemze Zliers mihyudebT
zurgs. rogorc Tqveni bedi
inebebs, ara?
tamerlani wamodga. irgvliv iara-
Ris Cxaruni atyda. tamerlanma brZana:
`yvelani gaTokeT da SoltebiT garekeT
CrdiloeTisken! visac mzareuli
ar gyavT, airCieT vinc gindaT da waiyvaneT
mzareulad. visac monebi ar gyavT,
airCieT da waiyvaneT monebad. garekeT
saqoneliviT! yovel maTxovars,
mawanwalas, qurdsa da avazaks mieciT
es Cvrebi. Tu xma amoiRo romelimem, iqve
CaaZaRleT, CaaZaRleT mTeli imisi
modgmac. arc qali daindoT, arc bavSvi.
aq aravin ar aris dasandobi!
tamerlanma Tvalebi daxuWa da es dasZ-
ina: `umjobesia, veluri xari daexetebodes
martod marto am xriok mTebSi, vidre
sami milioni dedakaci daCoqili eZebdes
Tavisi uvneblobis wamals~.
wvlili
...samwuxaro ambavi Sevityve – qalbatoni
maro abramia gardacvlila. guli
mwydeba, rom ver daveswari mis dakrZalvas.
RmerTma acxonos!
qalbatonma marom didxans imuSava
`saqarTvelos mTavlitis~ rwmunebulad.
es `mTavliti~ mefisdroindeli
`cenzoris~ sabWourad gadmoTargmnili
saxelwodebaa. ase rom, maro abramia
msoflioSi Tavisi simkacriT aRiarebuli
sabWouri `mTavlitis~ TanamSromeli
iyo, magram dRes igi didi madlobiTa
da didi pativiscemiT minda
movixsenio. faqtiurad, Cven, oriveni,
Tanamoazreni viyaviT – gvwamda, rom
sabWouri totalitarizmi didi
boroteba iyo da igi, adre Tu gvian, TavisTavs
amoiWamda. amasTan, vicodiT,
rom verc me, rogorc gamomcemlobis
mTavari redaqtori da verc is, rogorc
cenzori, radikalurad ver SevcvlidiT
msoflio Wirad qceul sab-
Wour `ideebs~. am SemTxvevaSi Cven mxolod
SeniRbuli brZola da SemovliTi
gzebiT siaruli SegveZlo da ganuwyvetliv
ganzrax CaZinebuli darajis
rols vTamaSobdiT...
gasuli saukunis 60-iani wlebidan,
rogorc cnobilia, SedarebiT `daTba~.
yovlismomcvel doqtrinas nesti Seepara,
`ideologiuri skami~ imperias
veRar ganasaxierebda da didi mniSvneloba
mieniWa imas, Tu vin ijda `im~
skamze. magaliTisTvis aviRoT gazeTi
`literaturuli saqarTvelo~. xom
mkveTrad gansxvavebuli iyo es gazeTi,
vTqvaT, giorgi natroSvilisa da vaxtang
WeliZis dros? – zogi `riskavda~,
zogi – vera; zogi SedarebiT erTgulad
emsaxureboda sabWour Stampebs, zogi
– ara... aseve iTqmis Jurnal `ciskris~,
gamomcemloba `meranisa~ da sxva gamocemebisa
da gamomcemlobebis Sesaxebac.
maxsovs, erTxel, erTma axlobelma
raikomis mdivanma miTxra – vici, rom
es partia da raikomebi sigiJea, magram
Cems adgilze rom `marTla komunisti~
dasvan, es sigiJe aunazRaurebel msxverpls
gamoiwvevs...
davubrundeT isev `mTavlits~.
me didxans vmuSaobdi gamomcemlobebSi
da arcTu iSviaTad matyobinebdnen:
esa da es wigni gauCerebia `mTavlits~
da gibarebeno. mec dauyovnebliv
mivdiodi.
marjaniSvilis quCaze, gamomcemlobebis
cnobil saxlSi erTi oTaxi ekava
`mTavlits~ da sam magidasTan CemTvis
sami Zvirfasi adamiani ijda: maro
abramia, petre liklikaZe da maTi
ufrosi andro (samwuxarod, gvars ver
vixseneb).
_ aba, ra xdeba, pativcemulo luka
isarliSvilebo-meTqi, – vekiTxebi misalmebis
Semdeg.
_ ra xdeba, batono ilia (raki me
isini cenzor luka isarliSvilebad
movixsenie, maTac `iveriis~ redaqtor
ilia WavWavaZed momnaTles da am Cvens
poet amas da amas Zalian gautevia da
sabWoTa kavSiris dangrevas lamobs, –
meubneba erT-erTi.
_ mere ra aris magaSi cudi? – vicini,
viciniT...
_ araferi, magram xan himnebs wers
kompartiaze, xan kidev `antisabWouris~
gapareba unda; Cven mainc gviTxras
saidumlod – erTi davijeroT, Tu –
meore?!
...kargi xalxi muSaobda maSin `mTavlitSi~
da isev im raikomis mdivnis naTqvami
unda gavixseno – maT adgilze rom
`namdvili mTavlitebi~ yofiliyvnen,
bevr cud ambavs daatrialebdnen...
me da qalbatoni maro erT dRes,
erTi mizeziT gagvaTavisufles samsaxurebidan:
me – redaqtorobidan, is –
`mTavlitobidan~. es moxda 1985 wels –
`perestroikis~ gariJraJze. erT gamocemaSi
`gagvepara~ kolau nadiraZis antisabWouri
leqsi `25 Tebervali 1921
w.~. Cans, jer mainc naadrevi iyo Cemnairi
redaqtori da qalbatoni marosnairi
`mTavlitis rwmunebuli~...
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
patara nekrologSi, romelic erTi
gazeTis bolo gverdze gamoqveynda,
vkiTxulobT: `wavida Cvengan adamiani,
romlisTanebmac didi wvlili Seitanes
Tavisuflebisa da demokratiis damkvidrebaSi~.
WeSmaritad!
martia
- yizlaris cxvari modga dariala-
Sio! - ityodnen xolme da es iyo gazafxulis
pirveli namdvili daquxeba, utyuari
niSani gazafxulis mobrZanebisa.
Cven, maSin, gudamayris sul bolo
sofelSi, zed uReltexilTan vcxovrobdiT
da pirvelni vxvdebodiT nazamTrali
cxvar-mecxvaris dabrunebas.
uReltexilze pirveli yovelTvis
martia da misi fara gadmodioda. mere
ki mas mohyvebodnen akeenT gigos, akeenT
ninis, aTnoxeli maxares, zandukeli
Tevdores da sxva ganTqmul mecxvareTa
farebi... pirveli ki, rogorc
vTqvi, yovelTvis aTnoxeli martia iyo
– is gadmouZRveboda xolme farasac
da gazafxulsac. maRal-maRali, xmelxmeli
kaci iyo martia. yavisfer sawvimars
ar iSorebda avdarsa da darSi. welze
ki mouSoreblad ekida saSualo
zomis xanjali. Sexedavdi, ubralo xanjali
iyo – xis tari hqonda, qarqaSze
ki Txis gapoxili tyavi iyo gadakruli;
Tumca ki yvelam icoda, rom am `Txistyavian~
qarqaSSi saukeTeso foladi
ido.
mTeli Tavisi `moZravi qalaqiT~
gadmoemarTeboda xolme martia – cxvriT,
vacebiT, jiSiani ZaRlebiT, bargakidebuli
cxenebiTa da saxedrebiT,
ulamazesi batknebiTa da TiknebiT, kvicebiTa
da CokinebiT... CvenTvis, patarebisTvis,
yvelaze momxiblavi sanaxavi
mainc lekvebi iyo – mozrdilebi
Tavisi fexiT modiodnen, patarebi ki
xurjinebSi isxdnen da zanti mzeriT
gadmohyurebdnen `axal qveyanas~.
zamTris ambebic mohqondaT mwyemsebs
– dananebiT ambobdnen, Tu rogor
moeyina orive xelis TiTebi gabriels.
keTil sicils ver ikavebdnen, roca
hyvebodnen, Tu rogor daewva gasaSrobad
cecxlTan dakidebuli Sarvali
gigos; rogori leqsi gamoTqva niniam
rusis `kuxarkaze~ gamijnurebul gigize;
arc imas iviwyebdnen, Tu rogor
Seakvda velis mglebs faris saukeTeso
ZaRli boTa...
stumrebiT ivseboda Cveni sofeli
– aqeT modiodnen da mecxvareebs egebebodnen
monatrebuli meuRleebi,
debi, Zmebi, Svilebi...
modiodnen Semcvlelebic, Ziri-
Tadad, 15-16 wlis biWebi, siamayiT iRebdnen
mecxvaris didad `prestiJul~
fexkavian joxebs da `yizlarelebs~
ubis wignidan 3
monatrebul ojaxebSi gzavnidnen. faraSi
`Zvelebidan~ mxolod martia rCeboda,
ymawvilebis anabara ar tovebda
Tavis faras.
ase, erT kviras, cxra-aT dRes itrialebdnen
farebi aragvis WalebSi, mere
ki sazafxulo saZovrebs gainawilebdnen
da cxvar-mecxvarec Tavis kuTvnil
sabinaoze daidebda binas – zogi aqve,
gudamayris saZovrebze, zogic – xevsureTis
mTebSi – maTuraze.
...gamoxda xani. martia xanSi Sevida
da mwyemsobas Tavi gaaneba. erTxel qorwilSi
Sevxvdi. isev magrad iyo. isev
iseTi sawvimari ecva da isev is xanjali
ekida. mTeli Rame ar dauZinia: mReroda,
leqsebs ambobda, xmamaRla iloceboda,
`gadasulebs~ ixsenebda...
meore dilas, mzis amosvlisas, skamze
CaeZina. qalebma `leJankaze~ dauges
logini da imaze wamovawvineT. TiTqosda
swrafadve unda CasZineboda, magram
ver daiZina, wuxda, trialebda, wrialebda.
me iqve axlos vijeqi, vxedavdi martias
SeWirvebas da gverdiT mjdoms Cavulaparake:
– martia ver isvenebs, cudad
xom ar aris-meTqi?
- ara, cudad ar ari, magram eg `le-
Jankaze~ ver moisvenebs, – mipasuxa RimiliT,
– Zveli mecxvarea da miwaze
Zilsaa naCvevi...
marTlac! am saubarSi viyaviT, rom
Zil-RviZilSi myofi martia sawolidan
gadmovida, Cvensken arc gamouxedavs,
iqve balaxiani mindori moaTvaliera
da miwva. dawva da aRarc ganZreula,
daiZina tkbilad.
mRerodnen naqeifari, Ramenatexi
biWebi; viRac TeTr cxens moaqrolebda
Wala-Wala; wiTel kabas moafrialebda
mSvenieri Teona, sixarulsa da
siyvaruls veRar malavdnen mTebi;
yvaoda deka, xolo dekians qvemoT ayvavebuli
dekianiviT qaTqaTebda cxvris
didi fara...
martias eZina. is Tavis miwaze iwva.
SiSi
SiSiT iyo gaJRenTili TiTqmis
mTeli saukune – SiSma moicva galaktion
tabiZis TiTqmis mTeli sicocxlec.
am saukunis didi nawili eSmakma
miisakuTra, uflis wilad ki cota ram
darCa. SiSi Rrubels hgavda – SiSiT ga-
JRenTil Rrubels.
eSinoda yvelas: cekas mdivansac da
menaxiresac; bolSeviksac da menSeviksac;
damnaSavesac da udanaSaulosac...
Turme TviT `did stalinsac~ eSinoda
– erTxel uTqvams: rusebi amomTxrian,
ar mapatieben, rom qarTveli varo...
dasasruli me-7 gverdze
4 poezia
gazafxulis wvimis Semdeg
brwyindeba are RvTiuri naTliT,
ganqra Rrubeli _ leviaTani
da iqargeba serebi qarTlis,
viT RvTismSobelis kabis kalTani.
miwyda wveTebis Cumi qilikic,
ca aris lurji da mSvidze mSvidi
da cisartyela _
qristes biliki,
mwvervalebidan mwvervalze midis.
aragvelebis monologi
xmlebiT atexil
qariT vSrebodiT,
wyluls cxeli sisxli
gvbanda,
erTi mtris Cexvas
vera vrCebodiT,
zRurblTan
meore Canda.
muxlT mainc
arvis ar veqnebodiT,
RvTis da
mamulis garda,
Cven sikvdiliTac
ise vkvdebodiT,
rom
ukvdavebas hgavda.
erTi sikvdili ras momklavs
egre rad stiri, gvirilav,
cremliT rad iTxri Tvalebsa,
giTxari, niavs uyvarxar,
Tavs imad dagtrialebsa.
xom naxe, lurjma pepelam
ra yofiT mogialersa.
cam margaliti gapkura,
mze gikocnida Tvalebsa.
mec Senebr mijnurs vnatrulob, _
laRsa, fermkrTomiaresa,
amova ciskris varskvlavi,
amoanaTebs aresa.
amoiyolebs survilsa
riJraJze moankaresa,
sakinZis Rilebs Semixsnis
marcxena ZuZus mxaresa.
ucxodamc Cametoleba,
ucxo surviliT Camlevsa,
verc gaTenebas SevityobT,
verc vigumanebT mTvaresa,
erTi sikvdili ras momklavs
mis mklavze mwoliaresa.
Sindi Semodgomis tyeSi
qaris mklavebSi
tye qarvisfer samosels ixdis,
ca aris mkrTali
da mzis sxivic ucxod amoa,
da iberiis Zvel miwaze
daRvrili sisxli
Sindis totebze
mocaxcaxe fesvebs amoaqvT.
dilis Tbil mzeSi
SaSvs galoba rogor mobezrdes,
Cumi alersi Seagebes
mnaTobs ifnebma...
da tyispirebSi,
ulamazes Sindis totebze,
iberielTa
uZvelesi sisxli mwifdeba.
qsnis xevze
mze eswrafeba Casvlasa,
mTvare amosvlas gvianobs,
galaRdi, mtero,
qsnis xevze
sisxlis Rrublebi diano,
guls javriT daminayreben,
cremls wvimad damayriano.
aprili modis
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
modis aprili, _
dro saocar xmaTa da ferTa,
SaSvis galoba Seemsxvreva
vnebiT cis kides,
kars Semogimtvrevs siyvaruli
SroSnebTan erTad
da asaks Sensas
sul fexebze Camoikidebs.
nu gaixseneb Cavlil dReebs
dardiT da sevdiT,
miende iRbals
da gangebis nebas adrove,
eg siyvaruli,
rogorc bolo simRera gedis,
sul sxva samyaros
sxva napirTan migaaxlovebs.
inTeba guli,
gaToSili yinviT da setyviT,
rom ar elodi,
imnairi sinaziT galobs
da muxlmodrekiT
uzenaess madlobas etyvi,
ukanaskneli,
RvTaebrivi saCuqris gamo.
modga aprili, _
dro saocar xmaTa da ferTa,
SaSvis galoba Semsxvrevia
vnebiT cis kides,
kars Semogimtvrevs siyvaruli
SroSnebTan erTad
da asaks Sensas
sul fexebze Camoikidebs.
guram doCanaSvilTan saubris Semdeg
arCvi var,
sityvebiT mobalaxe,
bage mzis kocniT maqvs anaceri...
ufalo,
Sena xar mokarnaxe,
me mxolod codvili gadamweri.
suli verc leqsebSi Cavatie
da arc grZnoba SemrCa gauToSi,
RmerTo,
siTamame mapatie
sityvis am RvTaebriv saufloSi.
Tendeba
manana CitiSvili
Tendeba.
caSi iSleba
nislis frTaTeTri marao,
sumbulma miTxra: “miyvarxar~,
guguliskabam _ “arao! ~
gmadlobT, gamCeno, Tu orniv
ufalma daifarao.
ukvdaveba momenatra
ra SoriSors iarebi,
Rrubels galavnebad makrav,
Seni bagis fialebiT
badagis sma momenatra.
romel brolis koSkSi grTaven,
xatauriT vina gmosavs,
netav visTvis aniaveb
mag wamwamTa maraosa.
saiT miaqvs Seni tivi
dros,
vin gixsnis ube-kalTas,
an eg mkerdi TeTr mtrediviT
vis xelebSi afrTxialda.
nuRarc SoriT iarebi,
nurc galavnad Rrubels makrav,
Seni bagis fialebiT
ukvdaveba momenatra.
laSarSi
SenTan movedi,
laSaris xevisbero
da muxlmoyrili gevedrebi:
nu damiwuneb
samsxverplo kurats,
aminTe
Taflis sami sanTeli
da vercxlis TasiT
siyvaruli
damimwyalobne.
ilaparakon am gvirilebma
Cveni Sexvedra saswauls hgavda,
yvela zRapari erTad gaxunda...
SiSiT vucdidiT karsmomdgar zamTars,
magram uecrad gamozafxulda.
tors gvcemda civi qarebis rema,
ramdeni fiqri Cumad damiwda...
Jamma iseTi siaviT gvgvema,
guls aRtaceba gadaaviwyda.
da wuTisoflis zakviT vnebulni
gza-gza namalav cremlebs vafendiT,
da erTxel, mwuxriT daRamebulni,
abrialebul cecxlSi gavTendiT.
uflisTvis arc ra iyo maluli,
guli madlobis locviT aivso...
dRes kargad viciT, es siyvaruli
aris bolo da samaradiso.
Ramis koSmarTa gaqra zmoreba,
movida grZnoba sulis damxsnelad,
da Cven sikvdilSic gvemaxsovreba,
rogor gviyvarda ukanasknelad.
pirispir SevrCiT aprils vnebians,
uwin mzisa da siTbos natrulni,
es varskvlavebi nakverCxlebia,
qristes cecxlidan gadmofantuli.
axla Tovlisfer gvirilebs vumzerT
da cas,
rom ibnevs varskvlavs Rilebad,
vTxovT,
rom Cvens Semdeg Cvens siyvarulze
ilaparakon am gvirilebma.
* * *
Soridan wylulebs veRar gimTeleb,
Sen vis iRbalze moTqvam, arRano?
moval da iseT dRes gagiTeneb,
veRaraferma ver daaRamos.
giambob, dardis ra yana vcele,
rom mxolod qaris maxsovs alersi
da Sens TvalebSi CarCenil cremlebs
amovkref bagiT umxurvalesiT.
mainc aTasjer gakoceb
me axla riT gagaoco,
marti yinulebs alxobs...
aTasjer unda gakoco,
aTiaTasjer gnaxo.
7-20 agvisto 2009
7-20 agvisto 2009
momdevs niavi fofina,
TiTqo arsaiT midis,
gana rodisme vyofilvar
gubed mdgari da mSvidi?!
tanT mecva zRapris perangi,
Senc ra iolad gende...
gulsgareT arcros vRelavdi,
arcros ucecxlod venTe.
Jami, afTrisebr myefare,
sisxlis madenda gubes,
gnoliviT Semovefare
Sens kalTasa da ubes.
ra vuyoT, sxvebi daloces,
me guls mabjenen laxvars,
mainc aTasjer gakoceb,
aTiaTasjer gnaxav.
am gazafxulze
adre mosulxar, SroSano,
adre Cagicvams farCebi,
jer isev yinuls lokaven
lomisis mTebze arCvebi.
vaiTu, susxma dagazros
mzesa da siTbos naCvevi,
am gazafxulze me da Sen
usiyvarulod davrCebiT.
jvarcma
geTsimaniis mwuxare bindi,
sofeli ramdens gevno, gedava
da mainc gwamda,
rom jvarcmad vRirdiT,
gwamda yvelafris miuxedavad.
da dasTme CvenTvis suli da xorci,
jvarze gaekar saxeliT uflis,
axla aTasi iuda gkocnis,
magram arc erTi iskvneba yulfi.
rom is samyaro Senc dagenaxa
rad mogaqvs CemTan gvirgvini eklis,
bedi xom isec bevrjer meflida,
ras ifiqrebdi,
rom Seni nekniT
RmerTi Cemnair qals Tu Seqmnida.
almuri mzis da silbo avazis,
mTvarem grZneuli suli momfina,
SenTvis viyavi ise lamazi,
rogorc arasdros ara vyofilvar.
abruebs ares surneli vardis,
mze mkerdmoReRil mindvrebs ikonebs,
me Sen miyvardi,
rogoric mwamdi,
rogoric TviTon gamogigone.
da Zvel simRerebs vwerdi xelaxla,
da leqsad locvas krZalviT vbedavdi,
rom is samyaro Senc dagenaxa,
romelsac marto TviTon vxedavdi.
Seni saxeli
var galumpuli
martis civi wvimebis TqoriT,
ra drodan gicdi,
Camogaza cremlma yvrimali,
ar genatreba saubari,
ros sityvebs Soris,
viT ekalT Sua,
unazesi vardi imalvis.
saRamovdeba,
modiddeba TvalebSi dardi,
wamwamTa tevrSic
idumalad, nela avdrdeba,
da eg saxeli _
sisxlisferad mbrwyinavi vardi,
bageebs swydeba
da sizmrebSi uCinardeba.
qsanze
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
gadaxsnilia warsulis wyluli,
mamRvrevs borotis cda da qadili,
me mxolod aq var yvelaze sruli,
yvelaze wrfeli da Tan namdvili.
mTebze Cans cixe, viT lomis tori,
mtrisTvis arami sisxlis damdeni,
me vici, ras mTxovs xofa da cxmori
an ras moelis Cemgan kabeni.
SoriT mixmoben mcxeTa da xovle,
(ixsneba zeca _ uflis sayelo,)
rom TiTo leqsi, viT mecixovne,
yvela cixeSi Camovayeno.
dae, aRsruldes gangebis Tqmuli,
nu gegonebaT, iyos advili...
magram me aq var yvelaze sruli,
yvelaze wrfeli da Tan namdvili!
* * *
marti _ mindvrebis iiT mferavi,
islis Rerebi qarma mikona,
bevri getrfoda,
magram veravin
Seni tirili ver gaigona.
Cumad Camodga bindi meserTan,
mTvare cis TaRze dajda inaxad,
Sen bevrs uyvardi,
magram verc erTma
Seni simaRle ver dainaxa.
merme Tqvi
avxedo,
zeca movxio,
davxedo,
miwa Cavxaro,
vlewo yinulis abjari,
CanCqeri avaxarxaro.
ia da vardi valaRo,
sadac ekalic ar xarobs,
Cems trfobiT niavs Semoswyrnen _
`Cveni mijnuri ar xaro...~
mermec momride bageni,
mermec Tqvi:
`ar miyvarxaro!“
adgilis dedis monatreba
iq erisTavTa
nawamebi suli mimelis,
iq unda davrCe
ukanasknel amokvnesamde,
qarTls rom uWirda,
fexze idga amer-imeri
da fSav-xevsurni
Surisgebis maxvils lesavdnen.
axla am gzebze
mxolod qari dahqris moxete
da arc qarTuli iSlebian
caSi droSani,
RmerTo, maRalo,
usamSoblo poets momxede,
kvlav makrefine gazafxulze
qsanze SroSani.
poezia
mzia Cxetiani-mindodauri
axali qarTuli simRera Zvelebur kiloze
sad mimuxTlebs bedi, Cemi mxlebeli,
nislia da gzaze sisxlis kvali Cans,
bindi mova, wava matarebeli
da moReril biWebs omSi waiyvans.
dRes soxumi saqarTvelos gulia,
aq sisxli sdis saqarTvelos – sruliad!
qarTl-kaxeTi, afxazeTi, guria...
erTia da gulis monawuria.
ver vfarav da verc verasdros vfaravdi,
mklavs, mawvalebs seni ese, maradi –
siyvaruli misi, kubos karamdi,
arsi Cemi, savizito baraTi.
daRlili var, gana daxarjuli var,
mainc cecxlad anTebuli guli var.
sanTeli var, mis xats Sewiruli var,
CaRvenTili erTgulebis saxadiT.
qarTveli var, Cemgan ar xams Ralati,
arc _ silaCre, arc _ jalaTis xalaTi!
TviT erekles amowvdili xmali var,
erTgulebis cecxlSi gamomwvari var.
afxazeTi natyviari gulia,
aq sisxli sdis saqarTvelos, sruliad!
Cvenc aq vdgavarT, ragind tanjva gvebevros,
vibrZviT, viwviT, samSoblosTvis virjebiT,
ver dagvjabno, bedo, avo bebero,
ukvdavebis zRurblze mdgari biWebi.
samSoblod Tqmuli
jer isev gvaTbobs Cveni planeta,
kvlavac imediT gvzrdian dedebi...
nu momixdebi samtrod karebTan,
vimegobroT da mtlad dagedebi.
Sen zarde baRSi Seni mzis nergi
me Cemsas davrgav, Sensas ras uSlis!
ase vixaroT mziT da sikeTiT
Sen - Sens mxareSi,
me – Cems mamulSi.
RmerTmac gvaridos tkivil-simware,
SuRli da mtroba ar gvekadreba,
cxra zRvas gamoRma mec gavixareb,
Tu cxra zRvis iqiT gagixardeba.
kacni varT...
RmerTma ase ineba:
Cven-Cveni gza gvaqvs,
mere ra moxda?
Sen cxra zRvas iqiT Tu getkineba,
me davikvneseb cxra zRvis gamoRma.
kaci kacisTvis ucxo ar gaxlavT!
mec vardebs giwvdi, joxs ar giRereb
da yvela hangze ufro xmamaRla
kvlav samSvidobos vambob simRerebs.
mesame
Cven suls gvimRvrevda mudam mesame!
am gzebsac isev mesame urevs,
ra gvemarTeba, Seni kvnesa me,
gadabrunebuls ver xedav urems?
gza erTi naTobs aq – erTobisa!
vidre wveT-wveTad Cvens sisxls Sesvamen.
nu gamixareb mters, Cems mosisxars,
mxari momeci, Seni kvnesa me!
ver grZnob, Cvens Soris ra gesls Tesaven?
mamuls xelidan rogor gvaclian?
Zma xar, dafiqrdi, Seni kvnesa me,
ra dros SuRlia,
ra dros RvarZlia!
qalSavav
Cveulad aRar icini,
ar gaanaTeb wyal-Walas,
Tol ram Cagiqro cimcima,
qalSavav, bindis TavSalav?
_ Camoiara sikvdilma,
ferdebi CamoaTava.
bevri wamgvara tol-swori
Tu TvalSuqura wawali,
is vaJic me rom movwondi,
vzi ubekalTadamwvari.
riT SerCa, an rac vitire
am TolT sicocxlis niSani,
ar vici, xval ras mipirebs
wuTisofeli pirSavi.
5
6 proza
elguja berZeniSvili
cira
kvirosi babua as wels iyo mitanebuli,
misi debi ki ass gadacilebulni,
magram kvirosis datirebisas, arc
Tmebis daSla daviwyebiaT da arc
frCxilebiT mkerdis xokva. rac Seexeba
kivils, yovel axlad gamoCenil mosamZimreebs
rom unda miagebon, aq samive
das xmam umtyuna da maTi moTqma da
tirili ezos ar gascdenia.
Zveleburi WiSkari farTod gaeRoT,
xavsian, yavriT gadaxurul WiSkars veluri
vardi Semoxveoda, wvril-wvrili,
TeTri kokrebiT daxunZluli pawia
vardebi gamabruebel surnels afrqvevdnen,
ezo mwvane iyo, forCxiT daxvetili,
erT yvavils ver dainaxavdiT;
gadamwvanebuli iyo ezo, mxolod Robis
ZirSi, aqa-iq moCanda TeTri gvirilebi.
muxis barjgebze Semdgari WiSkari
TeTrad yvaoda mzeSi. erT barjgTan me
videqi, meoresTan Cemi biZaSvili genadira.
orives mklavze farTo, Savi Za-
Za gvekeTa. Cveni movaleoba iyo sam-
Zimarze mosuli stumrebis, moyvrebis,
naTesavebis da mezoblebis miReba, gvirgvinis
CamorTmeva da micvalebulamdis
micileba, romelic ezos siRrmeSi,
cacxvis qveS iyo dasvenebuli.
ai, moadgnen mozareni WiSkars. berikacebma
Cabalaxebi moixades da TavSi
icemdnen xelebs. qalebi kiodnen. Cven
CamovarTviT gvirgvinebi, Robis sarebze
CamovacviT, mere amovudeqiT gverdiT
mgloviareebs orsave mxridan da
wavuZexiT cacxvisken.
mosamZimreebma Soridanve miatires
Wirisuflebs da isinic tiriliT Semoegebnen.
me da genadira WiSkarTan davbrundiT.
me Rrmad vsunTqavdi veluri
vardis surnels. genadira vaSls
Wamda, kbeCda wingamoyrili magari kbilebiT
da Ria nacrisfer Tvalebs tyiuriviT
abrialebda. mousvenari iyo,
erT adgilas ver Cerdeboda da miTxra:
wamoi, tyeSi gadaviaroT, SaSvis bude
meguleba, bartyebi dazrdilni iqnebiano,
ramxelaze abCenen pirs rom naxo,
gagikvirdebao.
_ stumrebs vin daxvdeba? _ vikiTxe
xmadabla.
_ uCvenodac geikvleven gzas, eger
araa cacxvis qveS, sad geiqceva.
_ sxva dros iyos-meTqi, _ vuTxari.
_ sxva dros frenas iswavlian da
carieli bude ra sanaxaviao.
me bartyebze ufro erTi gogos danaxva
mainteresebda, niavma rom Savi
dolbandi aufriala da wamiT Tvali
movkari mis lamaz saxes, gogom umalve
damala saxe dolbandSi.
_ vin aris-meTqi, vkiTxe genadiras,
vinaa is gogo-meTqi.
_ am ojaxis mkvidriao, kvirosi
babuas naSvilebi, rasilamazea rom
icode, moitaces, vincxam moitaca, igi
mokles, imizaa, Savebi rom acvia.
zariT Seegebnen Saosan gogos.
_ berikaci ra
satiralia, magan mo-
Wama misi wuTisofeli,
satirali Senia, Cveno
ubeduro gogoo, _
atirda CaxleCili
xmiT mina bebia. mina
bebias xma Cauwyda, magram
aspiro bebiam gaagrZela
tirili, is Sebrunda
da daatira
Zmas: kvirosia, adeqi Seegebe,
Caikari gulSi;
Seni cira dabrunda,
mogvakiTxa, ar dagiviwya,
mere Saosan gogos
miubrunda; rac Sen waxvedi,
sul imas iZaxda,
cira raferaao neta, xom ar uWirso,
xom ici mis SviliSvilebSi rom ar gamoerCeodio,
Seni ambavi ki ar
gviTqvams, doumaleT! gogo saxes
ifaravda, malavda, Tu ar undoda am
qveynis danaxva? me Semecoda, gogo.
cira mdumared daixara da Sublze
emTxvia kvirosi babuas, debs Caexvia,
isinic exveodnen da tirodnen,
CaxleCili xmiT moTqvamdnen. uecrad
matrone bebiam Sehkivla sixaruliT,
saxe gaubrwyinda, gaocebuli, cremliani
Tvalebi miaStera gogos. es ar iyo
mwuxarebis kivili, ufro aRtacebiT
amoZaxils miagavda. matrone bebias danaoWebuli
saxe bednierebas ufro gamoxatavda,
vidre mwuxarebas. matrone
bebia cremlebs iwmendda da gogos saidumlo
CurCuliT raRacas ekiTxeboda.
gogo Tavs uqnevda, matrone bebia
ki gaiZaxoda, dideba Senda, mamazeciero
RmerToo. miizida gogo axlos,
kocnida da efereboda, magrad ixutebda
gulSi. momeCvena, rom gogo darcxvenili
iyo, iqneb Tavs damnaSaved
Tvlida, iqneb mkvleli daiWires _
vfiqrobdi, magram ram gaaxara ase matrone
bebia, ra uTxra aseTi gogom. gogo
ki Savi dolbandiT ifaravda saxes,
lamaz saxes, ase Zalian rom mizidavda
da ase Zalian rom mindoda damenaxa.
matrone bebia gadaixara mina bebiasken
da raRac uCurCula: marTla? _ wamoiZaxa
mina bebiam, marTla? ra miTxari,
ai, nena ra gamaxare. moi, nena moi,
moi, Ceemo sayvarelo. mina bebiam gverdze
moisva gogo da efereboda. gogo
gaunZrevlad ijda. Savad Sesudrul
gogos ar surda naTeli dRis danaxva.
gamudmebiT ifaravda saxes, magram abreSumis
Txel, gamWvirvale dolbandSi
mainc atanda misi dafaruli silamaze
da Sav simuqeSi xandaxan gakrTeboda
cremlis kamkami. gogo mdumared ijda,
TeTr TmadaSlil da Savi caxociT Sublwakrul
moxuc debs Soris, odnav
Tavdaxrili, gaqvavebuli, orive xeli
mucelze daewyo da miwas Cascqeroda.
mere kvlav gaiswora dolbandi, wamodga
da misianebisken gaemarTa. misianebi
ki isini iyvnen, vinc wyalgaRma Soreul
soflidan, pativsacemad, tirilSi
gamohyolodnen. isini sefaSi damsxdariyvnen
da adgomas ar apirebdnen,
mTels Cvens kuTxeSi ganTqmuli iyo
kvirosis `janis” Rvino, Cinebuli, surnelovani
Rvino, albaT amitomac iyo,
sefidan xandaxan gaismoda mokle Semo-
Zaxili.
_ dRevandeli dRei, _ ambobda matrone
bebia saxegabadruli, _ bednierebis
dReia, _ Tan cremlebs imSralebda
xelis guliT.
_ gadairie, qalo? Zmai win giwevs
da aia bedniereba? _ sayveduriT uTxra
mina bebiam.
_ mase ar miTqvams me, mara arc magia
didi ubedureba, sacodav kvirosias
Cvenc rom gavyolodiT ar jobda? ar
iqneboda kai?
_ mai dRei araa Sors, _ Tqva aspiro
bebiam siciliT da ukbilo pirze
xeli aifara.
_ ra geCqareba neta, ramdeni saqmea
gasakeTebeli.
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
_ me mase ar miTqvams, _ Tqva matrone
bebiam, _ me gogo Semebrala, sacodavs
raRacam xom unda gauxaros guli,
mamis suls geficebi, awi Tu rame gamixardeboda,
aRar megona, amis Tqmai
mindoda, nametari gamexarda, guli Tu
ar gamiskdeboda aRar megona, rom
Sevityve.
_ TviTon giTxra cicam? _ ikiTxa
mina bebiam.
_ ara. CemiT mivxvdi, xeli rom movxvie
maSin.
_ rois? _ ikiTxa aspiro bebiam da
yurze amoifara xeli, roiso?
_ rois da rom mivixute maSin,
wixlebi rom damiSina, Semiqanda guli
saguleSi.
matrone bebia uxmod icinis, wiTel
RrZilebs aCens, naoWebiT daRarul
saxeze cremli sdis sixarulis, mina
bebia da aspiro bebiac xaroben. debis
sixaruls ar iziarebda kvirosi babua.
mas magrad eZina da araferi esmoda,
TeTr TmaSi Cavardnili futkari cdilobda
amosvlas, magram esec ar gaugia,
amboben, rom aRarasodes gaaxels Tvalso.
_ ai kai, Cven ase gagvaxara misma gamoCenam
da misma ambavma, magram TviTon
ra Tqva? _ ikiTxa xmadabla mina bebiam,
_ raio, ra Tqva, datiebas xom apirebs?
_ gadirie, dao? magi ram gafiqrebina,
deitiebs, aba ras izams.
_ aba ras izams, _ Tqva genadiram,
_ vincxam xom unda gaacxebinos suli
im unamusos!
_ vin unamusos? _ Cumad vkiTxe
genadiras.
_ vin da, vincxam moukla mama.
_ mama? mama Tu qmari?
_ sulerTia magi, igi ar unda iarebodes
miwaze cocxali.
_ nena, Sen wai, Sens saqmes mixede.
arikaci ar gekiTxeba sxvis ambavs.
_ wamoi, _ miTxra genadiram, _
modian.
Sors, Sukis bolodan, kivili moismoda.
me da genadira barjgebTan davdeqiT,
viRac TmadaSlilma qalma moakivla
WiSkars, mis kivils saTxiledan
gamoexmaurnen mamali indaurebi. me da
genadiras sicili wagvskda. qali isev
akivlda da saTxiledan isev gamoexmianen
indaurebi, Cven gvirgvini CamovarTviT
mgloviareebs da mesris sarebze
davkideT. gverdiT amovudeqiT
stumrebs da cacxvisaken daviZariT.
Wirisuflebi mxiarulad saubrobdnen.
`neta ra uTxra gogom moxucebs”. yvelaferi
rom moTavdeba, genadiras vki-
Txav, iman yvelaferi icis.
Cven, me da genadira didxans videqiT
WiSkarTan, magram aRaravin gamoCenila,
mere WiSkarTan uremi Camoayenes, uremSi
wiTeli xarebi iyo Sebmuli, didi,
TeTrrqebiani xarebi, mTel qveyanas
rom erCivna kvirosi babuas. Cven gvirgvinebi
CamovkideT urems, kvirosi babua
rom gadaasvenes ezodan da uremze
daasvenes, sefaSi simRera wamoiwyes,
debi daclil Sua ezoSi idgnen da mo-
Tqvamdnen.
_ jorkodan jorkze ver gadavjdebi
da sasaflaoze rafer avaRwev?
_ tiroda mina bebia.
stumrebisTvis mowyobil sefaSi
xandaxan wamokruli simRera gaismoda.
_ kai, sircxvilia, ra drois simReraa,
Seityobs gogo da Tavi mogveWreba,
rafer ginda mere, rom Sexedo Tvaleb-
Si, _ ismoda qalis xma da mas, boxi xmiT
pasuxobda kaci: `Tu ici Sen, ra xnis iyo
ai micvalebuli, magis xnobamde mimaRwevia
da mere Tu ginda Cems saflavze
xorumi icekveT WiboniT da doliT~...
_ ai xalxi ar apirebs neta wasvlas?
_ ikiTxa matrone bebiam.
_ Znelia daia kvirosis Rvinis mitoveba,
_ Tqva mina bebiam, _ wamoiT,
gausinjoT gemo, romel Wuridanaa Tu
iciT?!
_ waiT axla, Tavs nu daixocavT Sim-
7-20 agvisto 2009
SiliT, TiTo lukma CeicdineT pirSi,
_ Cailaparaka genadiram.
_ genadira gadareulo, Sen aqana
unda iyo axla, _ CaxleCili boxi xmiT
SesZaxa aspiro bebiam.
_ a, mivalT! wamoi! _ Tqva genadiram
da xeli gadamxvia. Cven sirbiliT
wamovewieT kvirosi babuas urems da
gavyeviT sasaflaosaken.
ukanaskneli
cnobebi...
Savi yuTi. garsmovlebul CarCos
SuagulSi, qvemoT, oqrosferi warwera
_ anasonic. Savi yuTis marcxena kuTxeSi,
qvemoT, inTeba wiTeli Rilaki, vidre
teleekrani ganaTdebodes da gamosaxuleba
gamoCndebodes ismis gamayruebeli,
uwyveti gabmuli xriali da
diqtoris xma: `ama wlis 15 maiss, diliT,
daaxloebiT 6 saaTsa da 30 wuTze
baTumis sanapiro parkSi moxda ubeduri
SemTxveva”.
ekrani nel-nela naTdeba da Cndeba
zRvis piras mdgari sazRvao policiis
inspeqtori, TeTr formaSi gamowyobili
axalgazrda kaci. is mSvidad ganagrZobs
saubars: `zRvaSi Sevida ucnobi
qali da daixrCo. ar gamovricxavT
TviTmkvlelobis versias, Cven moviwvieT
am ambis erT-erTi TviTmxilveli
_ gTxovT, qalbatono!” kadrSi Semodis
da msxvili planiT Cndeba WaRara
mandilosani. is aRelvebiT laparakobs:
`diliT Zalian adre gameRviZa,
samzareuloSi gavedi yavis mosaduReblad.
Cveni fanjrebi zRvas gadahyurebs.
radgan Zalian bneloda, farda
gadavwie. mindoda damenaxa rogori
dari idga, magram sruliad sxva ram
davinaxe. dilis bindbundSi viRac martoxela
qali ukacriel sanapirosken
miiCqaroda, gamikvirda, vin aris am dilaadrianad,
ra unda zRvaze-meTqi.
isic gamikvirda, xelSi gaSlili qolga
rom ekava. mere vifiqre, albaT bavSvebs
daeZebs, isini xom uTenia gamodian
zRvis piras da talRebisgan gamoyril
niJarebs daeZeben da agroveben, mere
saferfleebad rom mihyidon turistebs,
magram erTi bavSvic ar daminaxavs~.
kadrSi Semodis policiis inspeqtori
da TviTmxilvel mandilosans
mokrZalebiT eubneba: `qalbatono,
Tqven mxolod is gviTxariT, rac dainaxeT~.
SeniSvniT SemkrTali mandilosani
swrafad agrZelebs Sewyvetil sityvas:
`diax, davinaxe zRvisken mimavali qolgiani
qali, roca is napirs miuaxlovda,
swrafad gaixada kaba da kombinizonis
amara swrafad gaemarTa zRvisken,
talRebSi SesvlisTanave gaqra, TiTqos
zRvam Caylapao. me Tvalebs ar vujerebdi.
Tvals ar vaSorebdi talRebs,
iqneb sadme gamoCndes, iqneb sadme
amoyos Tavi-meTqi, magram is zRvidan
aRar amosula. mivxvdi, rac gaakeTa da
Zalian SemeSinda. ai sul es iyo, rac Cemi
TvaliT davinaxe. mezoblebs yvelas eZina,
rom gameRviZebina ras uSvelidnen,
magram vinmesTvis xom unda meTqva, avdeqi
da Tqven SegatyobineT~.
_ sworadac moiqeciT! _ ambobs inspeqtori
da bloknotSi raRacas iwers.
qalbatoni ki xels iSvers gverdiT
da ambobs: ai, iq awyvia yvelaferi, rac
datova.
ekranze moCans aqafebuli talRebi,
sveli qvebi, moqufruli ca da
TeTrqafmoreuli talRebi. kamera mihyveba
napirs, obieqtivi nela micocavs
svel qvebze da uecrad im adgilas, sadac
qalis mitovebuli nivTebi awyvia,
moCans daWmuWmuli kaba, erTmaneTis
gverdiT miwyobili maRalqusliani
fexsacmelebi, iqve agdia dakecili
7-20 agvisto 2009
qolgac. kadris siRrmeSi moCans usazRvro
sivrce da obieqtivis minaze SerCenili
didroni Sxefebi. bundovnad
moCans aborgebuli TeTri talRebi,
Sxefebi nel-nela dacigligoben da
dawmendili obieqtivi uCvenebs caSi
atyorcnil talRebs.
sabralo qali vinmes rom gadayroda
im wams, vinmes rom daeZaxa: SeCerdi,
qalo, ras Cadixaro. rogori idumali
silamaze mosavs! SeCerdi, SeCerdi, Se-
Cerdi, magram mas am qveynisa aRaraferi
ar esmis. qali gaqra TiTqos, zRvam Caylapa.
talRebi uxmaurod iSlebian qvi-
Sian napirze, siCumeSi, mdumarebaSi,
azvirTebul talRebSi wamiT Cndeba da
iZireba kombinizoniani qalis sxeuli,
xandaxan Camofxrewili kombinizonidan
amovardeba cali, mZime, TeTri
ZuZu da umalve iZireba. aqafebul tal-
RebSi, wamiT Cndeba gogos Camorecxili
Tma, gafiTrebuli, gaqvavebuli saxe,
mTvarisferi Ria Tvalebi, mistiuri,
idumali. yvrimalze akruli sifrifina,
patara niJarebi, TvalebSi SiSi da
Zrwola. TmaSi wyalmcenareebi, daSlili
kavebi, TeTr qafSi Savi gvelebiviT
iklaknebian da mis yels exvevian. silamaze
dasaRupavad ganwiruli, ara,
ara, ara, ara ar gavatan zRvas am simalazes,
SeCerdi, SeCerdi, SeCerdi, Se-
Cerdi, qalo, ra gawyenines, ase rogor
gatkines guli, ase advilad rom imeteb
Tavs, nuTu ar genaneba Seni sinorCe,
Seni sinaze, SeCerdi, SeCerdi, SeCerdi,
gTxov SeCerde, SeCerdi, gogona! nela
abrunebs Tavs, siZulviliT savse mzera,
nela iZireba talRebSi, mere Cndeba misi
saxe, TeTri, gafiTrebuli, gaqvavebul
saxeze SeiZra Calurjebuli bageebi da
aborgebul talRebis uxmauro mquxarebaSi
moisma CauRweveli siRrmidan,
Soridan, TiTqos zRvis fskeridan
amoRweuli xmaCamwydari xma: `vin xar
Sen? Cems gadarCenas rom lamob... iqneb
ggonia, sikeTes Cadixar, ra ici Sen, Cemi
saidumlo, ra ici, Sen, ra moxda da rac
moxda, imis Semdeg aRar minda sicocxle,
ra ici, iqneb sikvdili xsnaa~. tal-
Rebma CaiTries qali, gaaqres, gadakarges.
sikvdili yvelasaTvis xsnaa.
talRebi uxmaurod iSlebian qviSaze.
policiis inspeqtori, kabaSi frTxilad
axvevs qalis fexsacmelebs, iRebs
qolgas, da uwvdis ucnob policiels,
romelic aqomamde ar gamoCenila
ekranze.
inspeqtori xmamaRla acxadebs: cxadia,
kabiT da fexsacmelebiT saqme ar
gaixsneba, magram am erTaderT nivTier
mtkicebulebas, aq xom ar davtovebT,
Cven mas sammarTveloSi CavabarebT da
is saqmes waadgeba, saqme ki aRZrulia.
axla mTavaria gvamis povna, magram
aseT RelvaSi, roca talRebi xuT bals
aRwevs, Zebna SeuZlebelia. Cven mogviwevs
cda. erT or dReSi albaT zRva
damSviddeba, talRebi daiklebs da SeudgebiT
Zebnas. ukve gafrTxilebulia
maSvelTa korpusi, mzadyofnaSia ramodenime
motoriani navi, katerebi, Cven
aucileblad vipoviT gvams, an zRva
gamoriyavs sadme. policieli stovebs
ekrans, ukanasknel, TeTr talRebs STanTqavs
sibnele. ekrani bneldeba, uecrad
naTdeba da moCans gamayruebel
RriancelSi saSineli Setakeba, adamianebi
umowyalod scemen erTmaneTs,
gamSveleblebic erevian muStikrivSi,
veluri yiviliT ubraguneben muStebs
cxvir-pirSi. dasisxlianebuli saxeebi,
Semoxeuli pijakebi, gverdze moqceuli
sayeloebi, haerSi dafrinavs awyvetili
TeTri maqmanebi, TeTri pepela
halstuxebi, ramodenime moCxubari
uZravad agdia iatakze, msxvili planiT
Cndeba yrontSi xelwaWerili, enagadmogdebuli
msuqani kaci _ `Cveni
partia arasodes” _ xrotinebs igi CaxleCili
xmiT, mas TavSi xvdeba skamis
fexi da mocelili ecema iatakze, is,
vinc uTavaza TavSi keti, xmaliviT
iqnevs skamis fexs da yviris `wadiT,
Tqveni partiac”... am aliaqoTSi uwyvetad
ismis mikrofonSi qalis gamyinavi
xma: kolegebo! kolegebo! kolegebo!
gTxovT daikavoT adgilebi!
me vTiSav televizors. dadumda
pandoras yuTi. vin iyo is sacodavi
qali? yuTis marcxena kuTxeSi dabla,
cimcimebs wiTeli Suqi. wiTeli wertili
nel-nela mcirdeba, rogorc SuqniSani,
matareblis bolo vagonisa, sibneleSi
rom dainTqmeba da CaiZireba.
axla iq, bnel RameSi, borgaven tal-
Rebi. zRva xmaurobs, mZimed irweva
wyalmcenareebSi gaxveuli qalis sxeuli.
vin icis, am saRamosac ki gamoriya
sadme qviSaze da Riad darCenil TeTri
TvalebiT ascqeris civad mocimcime
Soreul varskvlavebs, vin iyo neta, an
qolga raRad undoda?
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
dasasruli
yvelas Tavisi SiSi hqonda - yvelas
Tavisi uZilo Rameebi Trgunavda da
awamebda. galaktionsac sakuTari SiSi
ungrevda Caketil karebs... SiSiT ga-
JRenTili Rrublebis samefoSi iwereboda
misi leqsebi. RrublebiT amovsebuli
dro ukidegano burusad iqca. am
buruss arc dasawyisi uCanda da arc –
dasasruli. iyo qalaqebi, iyo soflebi,
hquxda tribuna, yefda radio, magram
yovelive es burusSi iyo da am burusSi
adamianebi ki ara, adamianTa aCrdilebi
ilandebodnen. SemTxveviTi
arc isaa, rom oTar CxeiZem Tavis erTerT
saukeTeso romans swored `burusi~
uwoda da am romanSi swored es ukidegano
burusi aRwera.
galaktionis es SiSi Tu ver SeigrZeni,
Tu mas gemo ar gausinje, Tu Sxamma
ar dagiara mTel sxeulSi – ise ver waikiTxav
mas da mis dros.
me, piradad, roca galaktions mTlianad
vkiTxulob (da ara nawil-nawil,
da ara mxolod rCeul leqsebs, SiSze
kidev ufro raRac saSinels vxedav: mas
sikvdilisa ki ar eSinoda, katorRis
civi qari ki ar iWreboda mis TeTr RameebSi...
ara! ara! mas sakuTari Tavis ki
ara, sakuTari Semoqmedebis gadarCena
undoda. mas imisa eSinoda, rom moklavdnen
da aRar daiwereboda is leqsebi,
romlebic ukve momdgariyvnen dasabadeblad.
es SiSi `fexmZime poetis~
SiSi iyo. poeziis gadasarCenad iwereboda
antipoezia – revoluciisa da revoluciis
beladebis sadidebeli leqsebi
da poemebi. iwereboda maSinac ki,
roca xalxs sisxlis tba yelamde miswvda,
`Soreuli aRmosavleTis~ cixeebi
`udanaSaulo damnaSaveebiT~ aivso
da am `damnaSaveebs~ Soris misi uaxloesi
adamianebic iyvnen, magram...
magram, is xom arc medrove iyo da
arc – sulmdabali; arc yru iyo da arc
brma... is burusis Svili iyo, burusSi
qmnida Tavis Semoqmedebas; is burusis
Svili iyo da roca miicvala, samaredac
is burusi eqca.
leqsi
qarTul poeziaSi Sedevrebi sanTliT
saZebni araa, magram am did erovnul
saganZurSi aris araerTi iseTi
leqsic, romelic mxolod Sedevrobaze
ar acxadebs pretenzias da Sedevrze
odnav metia, `erTi gafreniT metia~.
aseT leqsebSi mxolod erTi poetis subieqturi
xma ki ara – saerTo, erovnuli
zaris guguni ismis da am zars TviT
ufali rekavs.
amjerad sam aseT leqsze minda SevCerde.
upirvelesad `meranze~ mogaxsenebT
oriod sityvas. es leqsi saqarTvelos
istoriis im monakveTSi daiwera, roca
mzakvruli politikiT SemoRweulma
rusma kolonizatorma sabolood gaauqma
erovnuli saxelmwifos sammarTvelo
sistema da fexqveS gaigdo
yovelive is, risTvisac qveyanas qveyana
hqvia, nacionaluri saxelmwifo ewodeba:
moSala samefo taxti da akrZala
qarTuli ena skolebsa da saxelmwifo
dawesebulebebSi; gaauqma saxelmwifo
– daSala igi da guberniebis sax-
proza 7
mamuka wiklauri
sxvadasxva
drois
Canawerebi
iT SeuerTa ruseTs, gaauqma TviT sityva
`saqarTvelo~; moSala avtokefalia
da akrZala qarTuli wirva-locva...
am usazRvro unamusobaze gaocebiT
daaRo piri sacodavma qarTvelma, – es
rogoro! _ daigmines 1832 wlis SeTqmulebma;
_ es rogoro! _ iyvira mariam
dedofalma da xanjali gauyara
rusis oficers; _ es rogoro! _ igrgvina
konstantine dadeSqelianma da...
ai, am fonze daiwera `merani~. masSi
swored mojadoebuli wris garRvevis
dauokebeli wyurvili da `bedis samZ-
Rvris gadalaxvis suliskveTebaa adevnebuli
gafrenili meranis fafars. arc
ilia orbelianis datyveveba da arc
oficrobaze meocnebe poeti! es saqar-
Tvelos adgilis dedis Tavganwiruli
wivili ismis qarSi; es qarTvelTa uZvelesi
RvTaeba – TeTri giorgi laparakobs
didi poetis piriT: – `gaswi, merano!..~
`kai yma~ ki maSin daiwera, roca monobis
uRelSi Sebmuli eris zneobas gauCnda
erozia. arada, zneoba qarTvel-
Ta umTavresi iaraRi iyo yovelTvis.
swored zneobiT amarcxebda qarTveli
eri kaliasaviT Semoseul mters. es leqsi
maSin daiwera, roca CarC-vaWrebi-
Ta da mxolod sakuTar jamSi Camacqerali
`CoTqiani~ naZiralebiT aivso qveyana.
`kai ymaSi~ daJangebuli gordas sevda
amoiRvara:
`Rame maZRrebi daswvebiT,
diliT mSivrebi sdgebiTa;
Tavis jams CascqerT, saqveynod
arc ros ar gamasdgebiTa.
Tavisad scocxlobT, mconared
leSi alaRoT, hkvebdiTa,
gaigebT kargis garjasa,
gwyinsT da SuriTa xdebiTa,
uqmad CamahlevT sicocxles,
uqmad saflavSi swvebiTa,
dahkargavT saaqaosa,
verc saiqios swvdebiTa.
ar iciT, dasCndiT risada,
an risaTvisa hkvdebiTa!~
aqve minda gavixseno kidev erTi leqsi,
romelSic xalxuri genia gugunebs,
romelSic gautexlobisa da daumor-
Cileblobis xma ismis mowodebad:
`ar gastydeT, arxotivnebo,
gatexviT ra iqnebisa!
visac mogvikvlen, davmarxoT,
axla sxva gaizrdebisa!~
es leqsic saqarTvelos istoriis
did mdinares mohyva da dResac axali
sicocxliTa da sabrZolo suliskveTebiT
ikiTxeba igi. aseTi iyo Cveni warsuli.
dapyrobis dauokebeli wadiliT
iyurebodnen Cvensken didron-didroni
saxelmwifoebi. zogierTs dResac
Cveni `siyvaruliT~ ukvnesis guli da
dResac maTganaa dafleTili Cveni samkvidro
miwa. dResac isev avad SemogvRmuis
madadaucxromeli mteri da amitom
swvdeba zecas mSobliuri miwis wiaRidan
da mSobeli xalxis gulidan amovardnili
xma:
- ar gastydeT!.. ar gastydeT, radgan
mtris Sekaveba mxolod xalxis Tavgzianobas,
mxolod xalxur gautexlobas
da xalxur Tavganwirvas xelewifeba!
erTi xeliT da guliTaa Seqmnili
`merani~, `kai yma~ da `ar gastydeT!~ es
leqsebi Cveni miwis Rrma fenebidan amoisrola
adgilis dedam.
8 gamoxmaureba
tariel Wanturia
sarCeli
1.
Cemma mkiTxvelma SeiZleba icodes:
Cveulebrivi mrgvali saiubileo Tari-
Rebis _ vTqvaT, 50-is, 60-is, 70-is, 80is,
90-is nacvlad, me sazogadoebas Sev-
Tavaze saiubileo TariRebis axali
modeli _ erTnairi cifrebi _ 11, 22,
33, 44, 55, 66, 77, 88, 99... _ ori xuTiani,
ori eqvsiani, ori Svidiani, ori rviani,
ori cxriani...
swored ivlisSi Semisrulda es Cemeuli
saiubileo TariRi _ 77 weli!
_ ori Svidiani!
iubile Cvenma axaldaarsebulma Tu
axalaRdgenilma gazeTma ori kritikuli
weriliT _ lanZRva-ginebiT _
momiloca!
erTi werilis avtorebi cotne da
sandro TvaraZeebi brZandebian, meorisas
ki ar vaxseneb, davtoveb ase, uxseneblad
_ mis avtors, rogorc Cans, araferi
aqvs saerTo mwerlobasTan, gansakuTrebiT
Cemi werilis TemasTan _
poeziasTan, da mxolod sakuTari saxelis
reklama ainteresebs. am siamovnebas
ki ar mivaniWeb.
axla cota ram imis Taobaze, Tu ram
damawerina `cudi interviu~, agreTve
pasuxi Tamaz CxenkelisaTvis, visdami
Cems siyvarulsa da uRrmes pativiscemaSi,
rac mTavaria, Tavad Tamaz Cxenkels
ar epareba araviTari eWvi!
ar vicodi, cotnec Tu werda rames.
Tu es debiutia misi, piradad me aRtacebuli
ara var amiT. yovel SemTxveva-
Si, yvelafridan Cans, rom tandemSi
lideris maisuri sandros acvia. mokled,
Cems gulSi avtorad mainc mas vTvli.
ase rom, roca tandemi Cems abdaubdaze
laparakobs, es, etyoba, batoni
sandros daskvnaa. ase vTqvaT, Cems mier
misi misamarTiT gamoTqmuli saqebari
sityvebis samagieroa.
avtorebi r. TvaraZes rom mixasiaTeben,
amaze tyuilad irjebian. Cemi mizani
sulac ar yofila, r. TvaraZisTvis
raRaceebi wamomeZaxebina, vTqvaT, is,
rom partiis cekaSi muSaobda. da Tu
mainc mikiJineben amas, maSin unda vTqva,
rom gulubryvilod gamoiyureba
Cemi oponentebis mcdeloba, ubralo
saqmed gamoacxadon r. TvaraZis zneobrivi
kompromisebi. cekaSi imitom ijda,
rom bibliaze emuSavao! RmerTis
motyueba nametani Wirs! iudamac _
SiSTvil iba _ adga da Tavi Camoixr-
Co! da avdgeT axla da iudas fenomenis
gamarTleba vcadoT? Tumca me es
ambebi aRar mikvirs. arc is mikvirs, saqarTveloSi
lustraciis kanonis miReba
rom ara da ar undaT!
ra SeiZleboda r. TvaraZis sawinaaRmdego
mqonoda galaktion tabiZes-
Tan mimarTebaSi! arc araferi. mogagonebT
Cems azrs, romelic gamoTqmuli
maqvs vaxtang javaxaZis wignisadmi
miZRvnil werilSi `ucnobi~:
`ucnobi~, revaz TvaraZis, mixeil
kveselavasa da nodar tabiZis wignebTan
erTad, galaktionologiis pirveli
furclebia~.
`danarCeni Wirisufali, rogorc
vTqvi, saqarTveloa! _ igive revaz
TvaraZe, igive mixeil kveselava, igive
vaxtang javaxaZe~.
ai, aseTi gaxldaT Cemi damokidebuleba
r. TvaraZisadmi _ galaktionologisadmi
manam, sanam erT mSvenier
dRes xelSi ar aviRe galaktionis
rCeuli, Sedgenili batoni revaz TvaraZis
mier.
rCeulma damarwmuna, rom r. TvaraZis,
rogorc galaktionologis kompetencia
nulis tolia! _ rogor Sei-
Zleba, kacs, romelmac galaktionis
rCeulSi mariam gariyulis `reCi~ Seitana
galaktionis leqsad, galaktionologi
uwoda! roca me es `aRmoCena~ gavakeTe
da mogvianebiT, roca vaxtang
javaxaZem Cemi es `aRmoCena~ faqtiT
daadastura (man ipova mariam gariyulis
is sityva, romelic r. TvaraZem
rCeulSi galaktionis leqsad Seitana),
gavCumdi, aRar momidvia cisa da
qveynisTvis es ambavi! mxolod axla,
gabrazebul gulze, vTqvi mwared is,
rac vTqvi!
r. TvaraZe am faqtis Taobaze ar
Semxmianebia, magram is dRe iyo da is
dRe, wesieri gamarjoba aRar uTqvams!
Rimilis momgvrelia r. TvaraZis
RvTismoSiSobaze saubari! sainteresoa,
rogor moariga erTmaneTSi biblia
da partiis wesdeba, lenin-stalini
da petre-pavle, sikeTe da boroteba,
marTali da tyuili! Cems im nawyen
opusSi saWirod ar CamiTvlia, CamomeTvala
isic, Tu ram kargi gamosvlia
xelidan r. TvaraZes! albaT amas movaxerxebdi,
magram im wuTas Cemi Tema da
mizani sxva iyo!
Cveni ojaxis saqmeSi erevao, damiweres
cotne da sandro TvaraZeebma!
ician Cemianebma, me Cemi ojaxis saqmeeb-
Si ar verevi tradiciis doneze da sxvis
saqmeSi ratom Cavereodi! me sxvisi
ojaxis saqmeebSi ki ar Caverie, Cemi
ojaxis _ qarTuli poeziis saqmeebSi
Caverie! rodis Caverie maTi ojaxis saqmeebSi!
rodis vaxsene rusudani _ namdvili
RvTismoSiSi qarTveli qali!
rodis vaxsene gansvenebuli leila _
rezis pirveli meuRle, namdvili marTlmadidebeli
qristiani, romelic
wlebis manZilze mgalobelTa gunds
xelmZRvanelobda sionis taZarSi!
rodis vaxsene inga lorTqifaniZe _
SesaniSnavi mecnieri da aseve namdvili
qristiani qalbatoni! rodis vaxsene
igive cotne, romelic yovelTvis ise
miyvarda, rogorc saerTod miyvars
Cemi Svilis Taobis kargi biWebi! me vaxsene
rezis SecdomebTan da kompromisebTan
dakavSirebuli ori-sami faqti,
Torem, sxva ram ganzraxva mqonoda,
sxvagvaradac movaxerxebdi saubars!
ojaxis saqmeebSi Carevaa? Seni Svilis
poetur krebulebs rom naxav da
mcire xnis mere sayovelTao gancxadebas
gaakeTeb, aravTari poezia da
poeti saqarTveloSi ar arsebobso! es
gancxadeba Sens Svils ar exeba? da Tu
es faqti vaxsene, es ojaxis saqmeebSi Carevaa?
es aris ara vinmes ojaxis saqmeebSi
Careva, aramed qarTuli poeziis
saqmeebSi Careva! da amis ufleba ara
maqvs?
iqneb gadavaWarbe! oRond mTavar-
Si rom marTali var, amaze ori azri
ar unda arsebobdes. gavimeoreb, gavimeaTeb
da gavimeaTaseb, ra aris es mTavari!
`galaktionisa da ana kalandaZis
garda poets aravis davarqmevdi!~
revaz TvaraZe
`meoce saukunis gamoCenili qar-
Tveli poetebi erTad rom Sekra, muxlebamdec
ver miswvdebian galaktions~.
Tamaz Cxenkeli
ai, aman gamaRiziana da gamaRiziana
samarTlianad! es unda momwoneboda?
ar unda mecada garkveva, unda ganvagrZo
Tu ara wera! Tu _ davjde unda
da mTeli darCenili cxovreba viki-
Txo mxolod galaktioni, romelic qarTuli
poeziis did triadaSi myavs dasaxelebuli
(SoTa, akaki, galaktioni),
da merec araerTi xotba maqvs misi dawerili!
CamovTvalo? sul arafers ar
kiTxuloben? an galaktions rad unda
masTan erTad damarxuli saqarTvelo,
an, davijero, aRtacebaSi movidoda,
qarTuli poeziis sikvdils Tu gaigebda?
erTia, rom saerTod uWirs poezias
_ samefo xils, da meorea is ucnauri
faqti, rom saqarTveloSi namdvili
hazavaTi wamoiwyes ara zogadad poeziis,
aramed maincadamainc qarTuli poeziis
winaaRmdeg, da cdiloben, am bin-
Zuri omis mosagebad gamoiyenon `masobrivi
mospobis iaraRi~ _ galaktioni!
cudi intervius avtoris advokatoba
rom ikisres, werilis avtorebs
win erTi siZnele daxvdaT: Tu isini
rogorme ver gaaneitralebdnen im
samarcxvino frazas (galaktionisa da
ana kalandaZis garda poets aravis davarqmevdio),
batoni revaz TvaraZis-
Tvis piris mowmenda gaWirdeboda. da
ai, werilSi gaCnda aseTi versia: Jurnalistma
Turme `erTi konkretuli
fraza damaxinjebulad gaitana saTaurad,
ris gamoc mama maSin Zalian Sewuxebuli
iyo. es garemoeba b-n tariels
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
cxadia, SeiZleba ar scodnoda~. cota
waibodiSesaviT, iqneb dagveTanxmoso.
ar gamova eg saqme. Tu Sewuxebuli iyo,
ojaxis wevrebTan ki ar unda ewuwuna,
unda redaqciaSi misuliyo da gazeT-
Si gancxadeba gaekeTebina. ra rogoraa
saWiro aseT SemTxvevaSi, mSvenivrad
icoda kacma, romelmac mTeli cxovreba
kancelariebSi gaatara! amitom
avtori frazisa _ galaktionisa da
ana kalandaZis garda poets aravis davarqmevdio
_ batoni revaz TvaraZea!
avtorebs Tavadac eeWvebodaT, rom
am SeTxzul versias vinme daijerebda.
amitom naTqvams aseTi gagrZeleba aqvs:
`vTqvaT, revaz TvaraZem marTlac is
dawera... amitom adamiani unda anaTemas
gadavceT?~ ese igi, Txouloben amnistias
_ mere ra, rom gogla leoniZes,
tician tabiZesa da kompanias poetis
saxeli CamoarTva, unda epatios!
mTavari mainc sxva ram yofila: `yvelaze
guldasawyveti aq is aris, rom es
Secdoma mosdis inteleqtualuri
profesiis adamians. ra movTxovoT ma-
Sin politikosebs, inteleqtualuri
sferodan daSorebul xalxs?~...
kargia, ara?
fulis gaTeTreba viciT, rac aris!
saxelis gaTeTeba? es naklebmniSvnelovani
raRac gvgonia!
vTqvaT, Sen iyavi komunisti! metic
_ komunisturi ideologiis damcveli!
_ vTqvaT, cenzori! vTqvaT, iyavi
cekas pirveli mdivnis ndobiT aRWurvili
piri maSindeli fsevdoarCevnebis
dros; iyavi partiis Tbilisis saqalaqo
komitetis biuros wevri da miRebuli
gaqvs yvela komunisturi ordeni
da medali! diax, es iyo ase, magram
dRes Sen aRar mowons Seni warsuli da
gadawyvite, gaaTeTro igi iseve, rogorc
mavani da mavani aTeTrebs fuls!
_ WuWyian, saeWvo warmomavlobis
fuls!
faqtia: bevri axerxebs dRes amas, da
aqvT didi saxeli da bevri fuli _ tetri,
tetri...
(gaxsovT eldar Sengelaias `ara-
Cveulebrivi gamofena~, xom?)...
ris damtkicebas cdiloben Cveni
axalgazrda kritikosebi _ sul er-
Tia, vin rogor gaiara cxovrebis gza?
givi gegeWkori rom ar yofila kompartiis
wevri da petre rom iyo, sul
erTia?
oTar WilaZe rom ar yofila kompartiis
wevri da pavle rom iyo, sul
erTia?
Tamaz Cxenkeli rom ar yofila kompartiis
wevri da ivane rom iyo, sul
erTia?
revaz TvaraZe rom iyo kompartiis
wevri da me ar vyofilvar, sul erTia?
iyos, batono, sul erTi! _ sul er-
Tia, bolomde sul erTi mainc ver dar-
Ceba! _ adgeba viRaca, aka morCilaZis
an laSa buRaZis an daTo turaSvilis
an kote yubaneiSvilis an rati amaRlobelis
an daviT qarTveliSvilis an
zaza burWulaZis an maTnairi qalis an
kacis Wkuis, da or sias gaaSanSalebs
_ erTSi partiuli mwerlebis gvarebi
iqneba, meoreSi _ upartioebis! da gakeTdeba
es ara eris gaTiSvis, aramed
swored misi gaerTianebis mizniT, rom
namdvilad moverioT Semcdar warsuls,
namdvilad movinanioT, namdvilad
wavideT win, da aRarasodes gaver-
TiandeT leninis, duCes, hitleris,
truxilios da ZmaTa maTTa partiebSi!
es ki manam ar moxdeba, sanam uars vambobT
lustraciaze... sanam Tund erTi
ubralo gadakruli sityva, ubralo
miniSneba gvaRizianebs da vebrZviT
erTmaneTs, radgan Turme cudi mamebic
nayvarebaT Svilebs. gagaxsenoT?
_ `adamians yovlad uvargisi mama SeiZleba
hyavdes da, bunebrivia, isic ki eyvareba
da misTvis Seuracxyofis miyenebas
aravis apatiebs...~
vTqvaT, Cikotilo iyo mamaCemi _
ai, is, 52 qalbatoni rom moaxrCo wamebiT!
isic unda miyvardes da arc misi
Seuracxyofa unda vapatio aravis?
an politikosebi ratom arian inteleqtualizmisagan
Sors! _ marTla
asea mahaTma gandis an vaclav havelis,
CerCilis an sen-Jon persis, merab kostavas
an zviad gamsaxurdias saqme?
kidev erTi absurduli faza Zmebis
werilidan:
`axalgazrdobaSi garkveuli gaugebrobis
gamo is mcire xniT marTlac
aRmoCnda ceka-Si (sxvaTa Soris, TviTon
igonebda mogvianebiT paradoqss,
7-20 agvisto 2009
rom iq muSaobisas StudirebiT daamu-
Sava mTeli biblia~...
vinc cekaSi ar imuSava, man biblia
ver waikiTxa da StudirebiT ver daamuSava?
cekaSi rom ar mieRoT, bibliis
wakiTxvas ar apirebda? ra saubaria
es, morwmune xalxis mainc ar eridebaT?
sam mwerals _ oTar WilaZes, me da
kidev erTs _ partiaSi Sesvla SemogvTavazes
da gvarian samsaxurebsac
Segvpirdnen. oTarma da me uari vTqviT.
am cota xnis winaT, Tu ar vcdebi `kviris
palitraSi~, oTarTan saubari daibeWda.
oTarma Cemi maSindeli xumroba
gaixsena _ partiaSi Sesvla rom kargi
iyos, Tamazi oTars Seiyvanda-meTqi,
vTqvi me maSin!
ai, am saCoTiro Temas exebian sandro
da cotne, magram saTqmeli nametani
miCumaTebuli aqvT, TiTqo marTla
arafers niSnavdes is faqti, rom Sen,
Semoqmedi kaci, TanamSromlobdi fa-
Sistur partiasTan da axla lamis jildoc
moiTxovo amisTvis!
2.
pirveli kritikuli werilis avtorebs
arc poezia ainteresebT da arc
galaktioni. maT ainteresebT r. TvaraZe.
meore werilis avtors _ Cems mier
uxseneblad datovebul Jurnalists
_ arc r. TvaraZe ainteresebs da arc
galaktioni. mas vaintereseb me _ igi
Cemi paskvilantebis mier mogzavnili
Jurnalistia. es rom asea, amaze sxva
dros. axla uxsenebeli avtoris teqstze
vityvi ramdenime sityvas.
mousmineT:
`diax, es ufro mware da Znelad gadasatania:
`galaktionis da anas garda...~
galaktionis genialurobas da er-
TaderTobas Seeguen _ sxva ra gza hqondaT!
ai, mis gverdiT vinmes, Tanac er-
Tis dayenebas verafriT eguebian.
Tundac is erTi amas yvelaze metad
imsaxurebdes~.
ese igi, me Turme ver Sevegue...
ras Sevegue da ras ver Sevegue, sanam
amas vityode, manamde neba momeciT,
gagaxsenoT aTeuli wlebis winaT dawerili
Cemi erTi werilis nawyveti:
poeziis dedofali _ ana
safo, gabriela mistrali, emili
dikinsoni, ana axmatova, marina cvetaeva,
neli zaqsi, silvia flaTi, bela axmadulina,
iuna morici, jois kerol
outsi... _ vixseneb did poet qalbatonebs,
da me mixaria, rogorc qarTvels
da, sxvaTa Soris, rogorc guruls,
rom poeziis am varskvlavebSi ana kalandaZe
erTi yvelaze kaSkaSa, yvelaze
brwyinvale varskvlavia. marto Wadrakis
dedofali ki ar gvyavs Cven! Cven,
qarTvelebs, poeziis dedofalic gvyavs
_ ana kalandaZe. givi gegeWkoris
erTi mSvenieri leqsis fraza-mimarTva
magondeba: dedofalo ana! ana kalandaZe
WeSmaritad dedofalia Cveni
poeziis, Tamar dedofalTan erTad saxsenebeli
qarTveli qalia da aseTad
darCeba igi saqarTvelos istoriaSi!
sxvaTa Soris, wels, ramdenadac vici,
taxtze Tamaris asvlis 800 wlisTavia!
yvelas gvaxsovs: Tavisi erT-erTi Sedevri
_ `Soria Tamar~ _ poeziis dedofalma
swored Cvens saTayvanebel dedofals
uZRvna Tavis droze!
`sustia Tamar! mZlavria Tamar!~ _
es striqonebic gaxsovT albaT! igive
SeiZleba iTqvas misi avtoris misamar-
TiTac:
sustia ana! mZlavria ana! _ misi sisuste
momxiblavia, da misi simZlavre
_ gautexeli!
zustad am aTi wlis win aseTi ram
davwere, maxsovs:
`mas, vinc yvelaze niWieria!~ _ saqarTveloSi
rom gaegorebinaT vaSli
amgvari saCoTiro warweriT, CvenSi
albaT ar atydeboda-meTqi axali troas
omi, radgan qarTveli poeti qalebi
_ mSvenierni da gonierni _ mis erTaderT
kanonier mflobelad ana kalandaZes
miiCnevdnen-meTqi!
igive mdgomareobaa dResac, aTi
wlis merec, aTi wlis win naTqvams axla
is SemiZlia davumato, rom im vaSlis
kanonier mflobelad marto qalebi ki
ar CaTvlidnen ana kalandaZes, aramed
poeti mamakacebic, da gaakeTebdnen
amas ara mxolod rainduli da jentlmenuri
mosazrebiT. Cveni damokidebuleba
ana kalandaZisadmi mTlianad
7-20 agvisto 2009
apologeturia, da arc erTi pozitiuri
epiTeti, anas saxelTan naTqvami,
ar aRiqmeba hiperbolad.
bednieria qali, visTanac mTeli
saqarTveloa gamijnurebuli! im bednier
dRes gaumarjos, roca ana kalandaZe
gaCnda am qveyanaze!
ai, am teqstis avtors miwers uxsenebeli
Jurnalisti, rom me Turme anas
pirvelobas da galaktionis gverdiT
mis moxseniebas ver Sevegue.
roca werili waikiTxa Cemma Svili-
Svilma anam _ gasagebia vis gamoc davarqmevdiT
mas am saxels _ diax, roca
es abdaubda waikiTxa, momibrunda da
mekiTxeba: _ babu! giJia?
ana Wanturia iyo Cemsa da Cems axlo
mezobels Soris mekavSire _ roca wignebi
gvqonda gasacvleli, an sxva ram
iseTi saqme, telefoniT rom ver mogvardeboda!
Cems anas rom Tavi davaneboT,
Tavad anas sanaTesaos ar gaecineba
am absurdze? da esaa amis mere Jurnalisti?
sircxvilis grZnoba saer-
Tod ar gaaCnia?
marto ana kalandaZis winaSe ki ara
maqvs Turme danaSauli, saSineli mkrexeloba
Camidenia galaktionis wina-
Sec. uxsenebel Jurnalists moaqvs citata
Cemi werilidan, romelic ager
axla dawerili hgonia, da komentarsac
mSveniers ukeTebs:
`me SemiZlia, Sevadgino XX saukunis
qarTuli poeziis anTologia galaktionis
gareSe, da mis gverdiT davdo
galaktionis `rCeuli!~ ar daijero,
Cemo Tamaz, im anTologias muxlebamde
miwvdes galaktion tabiZis `rCeuli~.
aseTi mkrexeluri azri karga xania,
ar wamikiTxavs. arc msmenia~.
diax, es iyo, es aris Cemi mTavari
saTqmeli, da axla gavarCev, vin mkrexelia
da vin _ ucodveli. es muxlebamde
miwvdena-armiwvdenis fraza Tamaz
Cxenkelisaa, da me igi sagangebod
gavimeore. ratom gavakeTebdi amas,
gonieri mkiTxveli iolad mixvdeba!
axla swored im gonier mkiTxvels minda
mivmarTo! sainteresoa, vin meti
mkrexelia _ is, vinc amtkicebs, rom
galaktion tabiZes muxlebamde ver
miwvdeba XX saukunis yvela qarTveli
poeti erTad Sekruli, Tu _ is, vinc
irwmuneba, rom erTi galaktion tabi-
Ze muxlebamde ver miwvdeba XX saukunis
mTel qarTul poezias!
kidev erTi margaliti uxsenebeli
avtoris Sedevridan:
`revaz TvaraZes rom daewera, galaktionis
da tariel Wanturias garda
poets aravis davarqmevdio, masTan SekamaTebis
survili ar gauCndeboda, ar
etyoda, sadac murmani, muxrani da,
rac mTavaria, anaa, amis Tqma uxerxuliao.
ara mxolod vici, amis utyuari
sabuTic maqvs. gvaqvs...~
Tavis droze Zalze solidurma da
aseve Zalze kompetenturma Jurnalma
`omegam~ saukeTeso poetebis xuTeul-
Si damasaxela. ar gainteresebT is xu-
Teuli? _ galaktion tabiZe, tician
tabiZe, giorgi leoniZe, lado asaTiani,
tariel Wanturia. am xuTeulidan
oTxi gardacvlilia. ese igi, meoce saukunis
cocxal poetebSi saukeTesod
CamTvales. ra vqeni _ gavgiJdi? gadavirie?
ar vici me, ras niSnavs
romelic ginda reiting-listi? _ am
quCaze rom pirveli xar, im quCaze Sei-
Zleba oceulSic ver moxvde! zogier-
Ti saxels daxarbebuli mweraliviT,
vatriale es faqti masmediaSi? vameorebine
waramara, waRma-ukuRma? xom
xedavT ager, am Cvens uxsenebel vai-
Jurnalists, arc gaugia es ambavi,
Torem, rom gaego, am frazas mainc ar
dajRabnida, ras izamdao, maSin rogor
moiqceoda, galaktionTan erTad rom
daesaxelebineTo! ras vizamdi, axla
mainc Tu mixvdeba neta! ras vizamdi da,
vijdebodi CemTvis da davelodebodi
XXII saukunes, ra azrisa iqnebodnen
`iqaurebi~ poeziasa da poetebze!
ase, Tqven da Tqveni Wkuis xalxs,
arc galaktioni gindodaT Tavis
droze! ase ar iyo?
Cemi werilidan erTaderTi swori
daskvna mainc gamoutania aramkiTxe
mrCevels _ mimxvdara, rom poetisa da
poeziis Sefasebisas arapoetze metad
poetis azri mainteresebs. amas gauRizianebia,
es rogoro, me ara maqvs Sefasebis
uflebao? ase Tuao, maSin arc
geronti qiqoZes eqneboda es ufleba,
arc akaki gawerelias, arc akaki baqraZes,
arc guram asaTianso! amaT ki etoleba,
magram is aRar icis, am `kvartetidan~
romelma ver gamoicno vaJa
fSavelaSi geniosi.
rogorc Cans, warmodgena ara aqvs
sityva `eqspertis~ semantikaze! rogor
fiqrobs: roca leqszea saubari,
visi azri ufro sainteresoa _ mamuka
baraTaSvilis Tu nikoloz baraTaSvilis!
lavrosi kalandaZis Tu ana kalandaZis!
dodo abaSiZis Tu irakli aba-
SiZis!
uxsenebels, rogorc Tavad brZanebs,
karga xnis winaT waukiTxavs Cemi
Canaweri, sadac cnobili frazis (`sxva
saqarTvelo sad ari~) waRma-ukuRma
trials viwuneb. Sewuxebulia, warmovidgine,
rogor atkenda es guls ana kalandaZeso!
anas rogor vatkine guli,
amis Taobaze ukve movaxsene mkiTxvels.
Zvelad Tqmuls aqve barem axalsac davumateb:
xom ar SeiZleba, giJebiviT
dRemudam imas gaviZaxodeT, sxva saqarTvelo
sad ariso, da Cvens am infantilur
bJodials umaRles poeziad vacxadebdeT!
sxva saqarTvelo sad aris
da yvelgan: trefikingis buduarebSi,
narkomanTa bandebSi, mtris mexuTe
kolonaSi, sxva qveynebis kulturisa da
mecnierebis samsaxurSi, geiaRlumebze,
amerikaSi, evropaSi, aziaSi, mezobeli
qveynebis cixeebSi... da Tu axalgazrdebis
gasagonad swori SeniSvna
gamovTqvi, amiT codva Cavidine?
3.
ar daijeroT, poeziaSi iyos saidumlo,
romelic icoda akakim da ar icoda
rusTavelma!
icoda vaJam da ar icoda rusTavelma!
icoda galaktionma da ar icoda
rusTavelma!
icodnen poetebma: imave ticianma,
imave goglam, imave ana kalandaZem,
imave murman lebaniZem... da ar icoda
rusTavelma!
empaier bildingis xuroTmoZRvars
arc ufiqria, rom is, rac icoda man,
ar icodnen xeopsisa da xefrenis piramidebis
mSeneblebma!
imave galaktions uweria, rom `udareblad
mcodne leqsis xerxis~, uwinares
yovlisa, swored rusTavelia.
amitom gamoiyureba absurdad imis gauTaveblad
mtkiceba, rom galaktionis
mere, galaktionis garda, galaktionis...
da ase Semdeg! galaktioni didia
imitom, rom igi sxvebze ukeTesi
mcodnea leqsis xerxis, didma qarTulma
poeziam rusTavelisgan rom mii-
Ro memkvidreobiT, im xerxis, didma mo-
ZRvarma rom dautova saqarTvelos anderZiT!
`qarTuli poezia dResac galaktionis
gziT midis, yovel SemTxvevaSi _
jerjerobiT isev galaktionis gziT
midis...~ (v. javaxaZe).
logikuri SekiTxva giCndeba: ratom
midis galaktionis gziT da ratom ar
midis rusTavelis gziT! `Zveli xerxi
_ gaxde axali!~ _ piradad me momwons
frostis es swavleba! _ rusTavelis
Zveli xerxi anu, Tu galaktionis eniT
vityviT, leqsis xerxis es udarebeli
codna mudam axali fenomenia, da igi
saSualebas iZleva, am Zveli xerxis wyalobiT
Senc iyo axali!
v. javaxaZe wers: konst. gamsaxurdias
ubrZanebia, verc rusTaveli, verc
vaJa galaktionis ufaqizes Sedevrebs
ver dawerdneno!
axla kiTxvas Sevabruneb: galaktioni
ki dawerda vefxistyaosans? metsac
vityvi: rusTaveli ufro moaxerxebda
galaktionis leqsebis daweras, Tu
galaktioni _ vefxistyaosnis Seqmnas!
SeiZleba, k. gamsaxurdias es absurduli
fraza davimowmoT? risTvisaa es
saWiro! riT ver daviRaleT am aramki-
Txe reklamis keTebiT, an kidev, brwyinvale
poets galaktion tabiZes _ rad
sWirdeba amdeni reklama, miT umetes,
rom Tavad igi didebulad uwevda reklamas
sakuTar Tavs _ galaktionologiis
Seqmnis ideac man SemogvTavaza,
samtrediisTvis sagalaktionos darqmevasac
is moiTxovda da, mis garda axlomaxlo
poeti rom ar dadioda, amasac
is ar qadagebda gamudmebiT?
me ar vwer Cemi paskvilantebisTvis,
me Cemi mkiTxvelebisTvis vwer. patiosanma
mkiTxvelma ki icis, rom me galaktioni
qarTuli poeziis triadaSi movixsenie,
Tanac araerTxel: SoTa, akaki,
galaktioni! erTi ram kidev: galak-
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
tionis striqoni _ SoTa, ilia, akaki,
vaJa da... me gavSifre pirvelad da me
davumate mas galaktioni _ Sevasrule
galaktionis survili! _ galaktionis
is leqsi am saxiT (SoTa, ilia, akaki,
vaJa da galaktioni) swored Cemi
daJinebis Sedegad gamoqveynda JurnalSi.
ai, es yvelaferi sakmarisi yofila
saimisod, rom me galaktionis winaaRmdeg
mebrZoli sazogadoebis xelmZRvanelad
gamomacxados romeliRac
literaturulma autsaiderma!
iqneb ar ician paskvilantebma, giJi
rom iyo ezra paundi! daxvreta hqonda
misjili, da sikvdils swored sigi-
Jis diagnozis wyalobiT gadaurCa.
amaze, rogorc cnobilia, cnobilma
mwerlebma iCaliCes!
meramdened CamovTvalo genialuri
giJebi _ igive holderlini, igive selini,
paundi, van gogi, gogoli, igive
graneli... marto galaktionis saxels
adevs ratomRac tabu! ratom _ aravin
icis!
saswrafod unda Seiqmnas mecniereba
galaktionologiao!
saswrafod unda Seiqmnas mecniereba
oTarologiao, es rom daweros
oTar WilaZem, xom siciliT daixoca
xalxi! an, analogiiT, anas rom daewera,
analogia unda Seiqmnaso, analogiuri
sicili ar gaismeboda?
xdeba raRac, raSi garkvevac aucilebelia.
rogorc Cans, gonier azrs
win kerpTayvanismcemloba gadaeRoba!
ra sawyenic unda iyos es, didi qar-
Tveli poeti galaktion tabiZe mxolod
didi qarTveli poetia da aseTad
darCeba marad! _ verasodes veravis
gavagebinebT, ratom aris, an aris ki
igi didi?
ar Targmneso! ar Targmnes ki ara
_ ver Targmnes. galaktioniseuli
umaRlesi harmoniis analogis Seqmna
sxva enebze _ SeuZlebelia! galaktioni
rom didi poetia, es ubralod sityvaze
unda dagvijeron, igi uTargmneli
Semoqmedia!
mainc raSi mdgomareobs Cemi mkrexeloba,
ar aris saintereso?
me erT brwyinvale poets _ galaktion
tabiZes _ vamjobine yvelaferi,
rac danarCen saqarTvelos poeziis
dargSi Seuqmnia! ai, es yofila danaSauli!
arCevanis winaSe rom dadges saqarTvelo
_ aqeT rusTaveli da iqeT
mTeli qarTuli poezia, rogor fiqrobT,
ra arCevani unda gaakeTos saqarTvelom!
iqneb vinmes marTla hgonia,
rom saqarTvelo uars ityvis besikze,
guramiSvilze, akakize, iliaze,
vaJaze, galaktionze, leoniZeze, tician
tabiZeze, griSaSvilze, ana kalandaZeze...
roca reiting-listzea saubari,
rusTavels pirveli adgili garantirebuli
eqneba, magram mTel qarTul
poezias igi verasodes Caanacvlebs!
Tavad rusTavelma yvelaze ukeT uwyis,
rom misi udidebulesoba qarTuli
poezia didad aRemateba mis udidebulesoba
rusTavels!
ai, es ar ician infantiluri gonebis
patronma grafomanebma. isini namdvili
stalinelebi arian bunebiT, isini
pirovnebis kultis wnevis Sedegad
WkuanaRrZobi kerpTayvanismcemlebi
brZandebian. amitom maTTan polemikas
azri ara aqvs _ isini sul ase ivlian
jguf-jgufad, da roca erTi maTgani
maTi kerpis saxels xmamaRla ityvis
romelime redaqciis SenobaSi (rogorc
es im dRes momxdara), maSinve gaugonari
taSiscema atydeba _ kerpTayvanismcemelTa
erToba mtkice da
uSeniSvnoa!
poezia mokvdao, irwmunebian. es unda
davijero? da mainc vwero? amis mTqmeli
xelmocaruli meleqse galaktionis
apologeti ver iqneba! igi galaktionis
mkvlelia _ im jgufis wevria,
sabediswero paskviliT xeli rom kres
da jer kidev bavSvobidan TviTmkvlelobis
maniiT Sepyrobili didi poeti
sikvdilisTvis gaimetes! oRond eseni
_ mkvleli winaprebis memkvidreni
_ winaprebze didi jalaTebi arian! _
amjerad isini sasikvdilod imeteben
ara erT romelime did poets, aramed
mTlianad poezias! _ did qarTul poezias!
ai, am tipis maniakebis ganeitraleba
evaleba Cvens sazogadoebas.
am Temaze rom xma gaviRe, velodi
Tu ara aseT reaqcias? ra Tqma unda,
velodi!
gamoxmaureba
9
aris ki axali poetebis amgvari ignorireba,
maTi daunaxaoba, daufasebloba,
fexebze dakideba, maTi sruli
uaryofa, Segineba, damcireba...
ara, ar aris axali!
SanSe, grigalo da iaralio, am tipis
panegirikebs uwerdnen, dro iyo,
sandro SanSiaSvils! xar poeziis irema
xari da sadRegrZelo Senze axiao!
_ uwerdnen galaktionis magier, galaktioni
ki TiTqos arc arsebobda _
miCumaTebuli hyavdaT, mokveTili,
araraobad gamocxadebuli imave ticians,
paolos, sxvebs...
axla galaktions iyeneben `masobrivi
mospobis iaraRad~ _ mxolod is
aris da sxva aravino, da acxadeben amas
batoni fsevdofuturologebi im momavlis
saxeliT, romlisac araferi
ician, da arc SeiZleba icodnen, ocdameore
da momdevno saukuneebis saxeliT
gamoaqvT sasikvdilo ganaCeni, da
ar ician, rom es verdiqti _ absurdi
araTu eqvemdebareba gasaCivrebas, aramed
axlave cxaddeba absurdad imaT
mier, vinc uflebamosilia, es gaakeTos
_ namdvili mkiTxvelebis, yvelaze kompetenturi
mkiTxvelebis saxeliT...
vaxtang javaxaZem dawera apologia
galaktionze!
unda daweron Tu ara sxvebmac _
udareblad mcodneT leqsis xerxis _
sul sxva wigni galaktionze! _ ara
apologia, aramed namdvili, marTali,
obieqturi, miukerZoebeli wigni did
poetze, romelic iyo Sepyrobili gandidebis
maniiT, da Tavisi didi niWis
wyalobiT iolad axerxebda, daerwmunebina
sazogadoebis udidesi nawili,
rom qarTul poeziaSi iyo mxolod galaktioni
da sxva aravin!
gaugebrobebi, rasac xelmocaruli
poetebi weren, TiTqo meoce saukuneSi
mxolod galaktionia da sxva aravin,
faqtiurad galaktionis virtualuri
anderZis gaxmovanebaa, da es gaugebrobebi
manam ar amoiZirkveba, sanam am
Temas xels ar mokideben naRdi poetebi
_ udareblad mcodneni leqsis xerxis
_ galaktionis am formula-striqonis
daviwyebis ufleba arc poetebsa
aqvT da arc arapoetebs!
ratom unda vamtkicoT rame ucTomeli
futurologis rixiT _ vin dagvajera
am doneze, rom Cveni yoveli
varaudi, yoveli hipoTeza wyalgauvali
WeSmaritebaa! ver mokvdeba poezia
_ an TeatrSi SeZvreba igi, an kinofilmSi,
kompiuterSi daidebs binas, estradidan
Segvexmianeba, hepenings daepatroneba,
saxelmZRvaneloebs daepatroneba,
gasvenebebSi itirebs, qorwilebSi
imRerebs da Cvenc simReris
gunebaze dagvayenebs...
vaxtang javaxaZem gaakeTa Tavisi
didi saqme _ genialuri qarTveli poeti
xelidan gamostaca jalaT drosa
da medroveebs, da Seqmna apologiis
Tanamedrove, klasikuri nimuSi! vaxtang
javaxaZe erTaderTia, romelsac
yovelgvari hiperbola epatieba, isic
ki, roca brZanebs, galaktionis mkiTxveli
jer ar dabadebulao! maS, Sen vina
xaro, ar vkiTxavT vaxtangs, radgan viciT
apologiis Janruli Tavisebureba!
magram ar SeiZleba, mTelma saqarTvelom
mxolod apologia weros da
danarCeni poeturi sivrce gauqmebulad
gamoacxados!
iqneb vaxtangsac eTqva am Temaze
rame! es iqneboda yvelaze didi eqspertis
Careva im saqmeSi, romelic man yvelaze
ukeT icis...
wagvikiTxavs ki galaktionis TvaliT
yvelaferi, rac galaktionis gardacvalebidan
naxevari saukunis Semdeg
Seqmnila qarTul poeziaSi? gvifiqria
imaze, ra moewoneboda, risgan
movidoda aRtacebaSi ras CaTvlida
gameorebis da gaZlierebis, ganvi-
Tarebis Rirsad? isev minda gumiliovis
frazebis damowmeba – kargi leqsi
isaa, rom waikiTxav da gulSi raRac
Camorekavs – `ratom me ver... ratom me
ar...~ nuTu am naxevari saukunis man-
Zilze araferi Seqmnila qarTul poeziaSi
iseTi, galaktions amgvar grZnobas
da amgvar fiqrs rom gauCenda! gindaT
CamogiTvaloT? dagisaxeloT is
poetebi da is leqsebi, did poets keTli
SuriT rom aRavsebda, aRagznebda,
daafiqrebda, axali Sedevrebis Sesaqmnelad
SemarTavda...
P.S.
miiReben sarCels? ar miiReben? _
esec sakiTxavia _ samarTals saqarTveloSi
yvela doneze uWirs!
10 poezia
* * *
iveri maisuraZe
epoqa Zelgi,
areuli bani, ebani...
xma WeSmariti
sicruis xmas eTelvineba.
bedis RurRumSi
Cia kacs rom fexi dagicdes.
iRbali getyvis:
me arao _
RmerTma ineba.
Selocva
samSobloqarTa
qarTa,
fexze mexebi
qaliS,
sadole vgrixe qara,
movTale Cxiri – qara,
qada da kecis qara,
gulSi ekalo – qara..
qadna-qadini
moqanda,
mTxova dana da
qalbana,
viTom siwminde
sawmendad,
mRvrie tyuilma
dambana.
vnexe kide da
qalabi,
movel qalSava
qalamde,
RmerTo wamisa waiRe,
sasiyvarulo gadamde.
landebis mesa
vika mJavanaZe
iq, sadac talRa borgavda RamiT,
melandeboda landebis mesa...
naiarevi da mTvrali amiT, –
vkvdebodi TiTqos im eul dResac;
atmis kvirtiviT avfeTqdebodi, –
mamacs, sicocxle mwyuroda mainc.
me, momakvdavi, sios SegTxovdi,
Sen is saunje gaeci saiT?
axla movdivar Ramis aCrdili,
movsulvar isev Cumad da gvian, –
msurs, movismino, velad gaWrili
Seni hangebi cas rogor cvlian.
alvis foTolze dafrenils SaSvad,
mefereboda landebis mesa.
alerss SegTxovdi da Candi arsad, –
Sen ar gesmoda is Cemi kvnesa.
aSuRuri balada
aSuRuri bedi maqvs, –
qalaqs leqsiT vifarav,
meinaxed damisves
mTvrali Zia nikala.
mis iremze Savxtebi,
viajameb napirze,
Cemi gulis xatebi,
mTvarev, SuqiT gamivse!
amicekve kalmaxi, –
qorfa, deda-mtkvarisa,
da harifi manaxe,
maWarma rom gasrisa.
Sens aSuRur duqanSi
movel isev, nikalav,
Sen barbaciT sufras Sli
da bebrul cremls mimalav.
Svel-iremze Savxtebi,
vaalafeb napirze...
Cemi gulis xatebi,
mTvarev, SuqiT gamivse.
* * *
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
melamunebi natvrao,
Soridan
melacicebi..
cotaa enamzeoba,
SenTvis
mcirea ficebi.
Tebervals Cumad
Segwirav.
dagifinode nislebi.
wamove,
dedas davxede..
magram..
uSenod viclebi.
* * *
gana marto qals Cvevia,
TvalT-arCevanTa urCoba.
Taflians qera undoda,
qeras Savfera ujobda....
ias augi vuTxari,
wyevla damfina bageze.
vah, Cemo umadurobav,
ra sikvdiliviT maqezeb..
* * *
xan erze dgeba bindi...
bnelSi uxmobdnen vaCas:
aha, dideba Seni,
metic,
vaSa da vaSa.
arqauli kolxa
kdema – gonebis kandeli,
tkivilTa korianteli...
sulSi iyefebs, cxreba
amorZalebis wyeba.
sulSive cremlad wydeba, –
xaTun xataeTs xatobs,
qarTuli lxini cxveba
da zRapars aclis qatos.
Zu mgeli rZian jiqnebs
mTvaris falosSi iqnevs...
sulSi iyefebs, cxreba
amorZalebis wyeba.
nayofs iRebs saqmisa,
guTnisdeda kolxas poxavs
da beberi qal-misani
rokviT ferTxavs velur Coxas.
kdema – gonebis kandeli.
vnebaTa korianteli...
sulSi iyefebs – cxreba
amorZalebis wyeba.
moqceuli warmarTis balada
Tvali – sulis sarkmeli da sasTumali, –
zecam mwuxrze ise Cumad daiurva, –
simZimiliT CamouSva man vuali
da mzisferi dauRamda graviura.
siom simi daapura Zvel romansiT
da vnebiT kvlav eleqseba mamal hunes,
me ki... mipyrobs urwmunoba im Tomasi, –
sanam hune nacnob tramals daibrunebs
da Sav xalebs kvlav vukocni ToTo titebs,
saxe uTrTiT maT, – RmiliT cremlgaToSilT
da rZis delgma ZuZuebSi xvneSiT mitevs,
da bubunebs dedamiwa cxel saSoSi.
Tu noyier TavTavebad kvlav migemeb, –
agireklav Zvel Tqmulebad mzis saydarze,
xelisgulze piramidebs amigeben
da memfisis vrcel qviSnarSi idarbazeb.
me movwydebi wveTad noes kidobnidan,
kvlav giJurad gavagelveb mamal hunes
da viqnebi is brZeni da is mogvi da
is warmarTi, rwmeniT RmerTs rom dagibrunebs.
brma
damiZaxebs:
Zmao!
unda emono laCars,
me ki
Cem wili qeba
erTi RmerTisTvis damrCa.
Tbilisuri
sam xmaSi vxate
sameba,
dameba
mzera smeniTa.
sxvasTan Tu mivel TumniTa,
SenTan – wvaleba-TmeniTa.
sadac layafi gavabi,
alayafebi gamiRes,
gnaxe,
sulidan Semovel
da mecxre caze wamiRe.
Tiva
bavSvis ambavs
Citi arevs,
misTvis qva vis daeSina?
dayvaveba
yvavils Svenis,
dananeba
berSi qSinavs..
samkapaze wola msurda,
damelode
Zilis Sina..
Sori veli urmebs amtvrevs,
Serwymis gza ver SeaSina..
vnebiani rafsodia
dageSili gitarebi...
galeSili simebi...
bedis kocnad idarebi,
xelisgulze itarebi,
rogorc boSis sizmrebi.
avgarozis qali morbis,
kabisZiri amaod
etalReba Tavis dobils
farSavangis maraod.
tempi... tempi...
weli – kerpi.
saltes svetSi gavebi.
xeTa qoros vnebiT vetrfi, –
mlocven mTvaris qarvebi...
momTabare gazafxulebs
Wreli boSa kartebi
cxeli tuCiT daapurebs
da cecxliviT atydebi!..
avgarozis qali morbis,
kabisZirSi banaob,
ejaxebi wvivze dobils
mocekvave maraod.
iasamnebis TeTri balada
g.g.-s
dRes diliT qarma sevda gamando,
mec gavumxile faruli dardi,
da mainc ise, rogorc arasdros,
me mis motanil yvavilebs vgavdi.
Seirxeoda CemSi suliviT
iasamnebis TeTri balada...
badagad modga Cumi survili
da mudaxilad svetSi gqargavda...
gvenatreboda orives siTbo...
ise mxiblavda Seni alersi,
mefiqreboda – cas wynarad TiTqos
me davurwie mkerdi mTvaresi.
ucxo varskvlavma kocna damaswro,
man damabeda Senze zRva dardi,
da mcemda qari, rogorc arasdros,
da mitovebul salocavs vgavdi.
7-20 agvisto 2009
7-20 agvisto 2009
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
`qveynad raime qaris garda ar arsebula~
andro buaCiZe
Strixebi vaxuSti kotetiSvilis portretisaTvis
studentobis wlebSi vaxuSti kotetiSvilis
leqciebs veswrebodi da
Cvens urTierTobasac aqedan Caeyara
safuZveli. imxanad vaxuSti universitetSi
mxatvruli Targmanis Teoriis
da praqtikis kurss uZRveboda. mas
aqeT mravalma welma gaiara. erTi xanoba
mTargmnelobiT kolegiaSic mogviwia
erTad muSaoba da yovelTvis sixaruls
maniWebda masTan Sexvedra da
saubari.
merec araerTxel Sevxvedrivar an
vwvevivar Sin. bolo dros TviTonve
Semexmiana da mTxova mivsuliyavi. mivedi.
mSvenieri Sotlandiuri viski SemomTavaza.
gazafxulis wynari saRamo
iyo, visxediT da vsaubrobdiT. ucnauria,
dro rom gaivlis, aRarc gaxsovs,
ras exeboda saubari. samwuxarod, es
Sexvedra gamosaTxovari gamodga.
axla saubari fiqrma Secvala. me
xSirad vfiqrob vaxuStize.
maxsendeba goeTes erTi gamonaTqvami,
Tu ginda raime Seqmna, TviTon
unda warmoadgende raRacaso. mar-
Tlac asea. SemoqmedebaSi adamianis
mTeli pirovnuli arseba monawileobs.
erT-erTi yvelaze mniSvnelovani
pirovnebiseuli zneobrivi mrwamsia,
eTikuri msoflgageba. me vfiqrob vaxuSti
am niSniT da, saerTod, mTeli
Tavisi sulieri wyobiT saxelovani mamis,
vaxtang kotetiSvilis da misive
saukeTeso TanaTaobelebis uSualo
memkvidre iyo. amitomac mis sicocxlismoyvareobas,
artistul bunebas da
siwrfeles, analitikur da lirikul
niWierebas zneobrivi principuloba
erwymoda.
vaxuStisTvis ucxo iyo rogorc
primitiuli nacionalizmi, ise meore
ukiduresoba - erovnuli nihilizmi.
Tavisuflebis wlebSi jer erTma iCina
Tavi da dRes aqa-iq meorec TandaTan
xavsiviT ikidebs fexs.
Tavisuflebas Tavisufali adamianebi
amkvidreben. isini aramarto TavianTi
SemoqmedebiT, aramed cxovrebis
niriTac qmnian Tavisufal azrs. isini
angreven dogmebs, gaqvavebul warmodgenebs,
biurokratiul kliSeebs.
aseTebi iyvnen tician tabiZe, vaxtang
kotetiSvili, paolo iaSvili, pavle
ingoroyva, geronti qiqoZe... maT Sesaxeb
da saerTod, amgvari adamianebis
Sesaxeb, mogviTxrobs vaxuSti avtobiograful
wignSi `Cemi wuTisofeli~.
es wigni exeba im adamianebs, vinc XIX
saukunis zRurbli gadmolaxa da XX
saukuneSi uxrwneli faseulobani gadmoitana.
am faseulobaTa mqoneni Zveli
saqarTvelos saxes amJRavneben. vaxuSti
wers: `isini gaJlites 1921-22 wleb-
Si, 1924 wels, 30-ian wlebSi, Zirfesvianad
37-Si, da merec, Tuki vinme gadar-
Ca Rirseuli da keTilSobili, Jletdnen
da Jletdnen; xvretdnen vagonobiT
Tavadebs da aznaurebs, SeZlebul,
gamrje glexebs da gamoCenil specialistebs,
mecnierebs da xelovanT... xvretdnen
Wkuis gamo, codnis gamo, da Tqven
warmoidgineT, mxolod da mxolod
silamazis gamoc ki...~ cota qvemoT ki
dasZens: `ilias mokvliT daiwyes
saqarTvelos gonis amoSanTva da ji-
Sian qarTvelTa amowyvetiT gaaberwes
saSo erisa~.
am ramdenime wlis win vwerdi: `Cemi
wuTisofeli~ exeba imas, razec dRes
yvelaze metad unda fiqrobdes qar-
Tveli kaci - ratom gamodga Tavisufleba
aseTi mware da gausaZlisi? xom
ar vgavarT im frTebmokvecil frinvels,
romelsac galiaSi xangrZlivma
tyveobam frena daaviwya? daaviwya is,
rac misi daniSnulebaa. adamians mxolod
Tavisuflebis pirobebSi SeuZlia
sakuTari Tavis realizacia - arCevanis
gakeTeba, pirovnuli SesaZleblobebis
gamomJRavneba. marTalia, saamisod
is, upirveles yovlisa, Sinaganad unda
iyos Tavisufali, magram SeuZlia `homo
sovietikuss~ Tundac es, rac TavisTavad
arcTu ise cotaa? ra Tqma
unda, ara. mas daaviwyes, rom Tavisufleba
misi daniSnulebis winapirobaa.
`tyavispaltoianebma~ Tavisuflebis
aRsakveTad umokles gzas mimarTes -
fizikurad gaanadgures adamianebi,
romelTa gadakeTebac ver SeZles.
amiT aramarto Cakles Tavisuflebis
suli, - TavianTi varaudiT misi arsebobis
SesaZleblobac amoZirkves.
vaxuSti kotetiSvili mogviTxrobs
im adamianebze, romlebic Tavisuflebas
yoveldRiuri cxovrebis wesiT
amkvidrebdnen da im atmosferoze,
romelSic jer kidev suldgmulobda
Tavisufleba. da yvelaze Semzaravi is
aris, rom es cxovrebis sazrisis Semcveli,
mravalferovani samyaro gaqra,
miwispirisgan aRigava. ufro swori
iqneba Tu vityviT, - mzakvruli Zaladobis
gziT aRgaves, ver amoZirkves,
magram aRgaves. vaxuSti kotetiSvilis
mTeli mizanswrafva imiskenaa mimarTuli,
rom rac SeiZleba mkafiod, xelSesaxebad,
feradovnad aRweros, gaacocxlos
da Cvens Tvalwin warmoaCinos
es gamqrali samyaro~.
am avtobiografiul, memuarul
prozaSi Semzaravi represiebis epoqa
sxvagvari rakursiT aris ganWvretili:
nawarmoebSi aqcentirebulia
ara uSualod represiebi an totalitarizmis
sisastike, aramed is, Tu vin
an ra imsxverpla sabolood am axladamoqmedebulma
maxinam. vaxuSti detalurad
aRwers im pirovnebebs, im sindisierebiT
da kulturiT aRbeWdil
sociums, romlis cxovrebis wesic
safuZvelSive gamoricxavda bolSevizmis
maxinj CanasaxTan Tanaarsebobis
SesaZleblobas. kiTxulob am wigns da
dRevandeli realobis Semyure xvdebi,
rom es gamqrali samyaro, es aunazRaurebeli
msxverpli sabediswero
gamodga saqarTvelosTvis.
kidev erTi monakveTi minda moviyvano
Zveli Canawerebidan: `vaxuSti
kotetiSvilma gamoricxa yovelgvari
maneruloba imiT, rom marTlac faqtobrivi
masalis tradiciul mTxrobelad
mogvevlina. man Tavidanve itvirTa
tradiciuli mTxrobelis roli,
rac, Cemi azriT, winaswargamiznuli
da bunebrivad gaTvlili mxatvruli
xerxi iyo. amiT man Tavidanve miani-
Wa mniSvneloba Tavis mdgomareobas da
mimarTa im bunebriv intonacias, romliTac
ambavi unda gadmoeca. magram
moxda moulodneli ram: pirveli gverdebidanve
es intonacia Zlieri warmosaxvis
wnexqveS moeqca. sruli gasaqani
mieca fantazias, vrcel, vizualuri
xatebiT daxunZlul gansjebs,
metaforul frazebs, movlenaTa da
saganTa xatvas, Txrobis eqspresias~.
ase rom, mogviano periodSi vaxuStim
prozauli Txzuleba Seqmna.
kidev erTxel ifeTqa STagonebis Sadrevanma
da erTad moiyara Tavi misma
pirovnulma, Tandayolilma Tu SeZenilma
niSan-Tvisebebma: erudiciam, gulisxmierebam,
unatifesma gemovnebam,
daxvewilma iumoris grZnobam, Tavisi
sulieri siZlieris Semcnobi kacis silaRem
da umZimesma cxovrebiseulma
gamocdilebam. yovelive es SenivTda
da vaxuSti Tavdaviwyebul mTxrobelad
mogvevlina.
es bolo xans moxda. xolo Tavdapirvelad,
jer kidev sruliad axalgazrda
kacma sparsuli poeziis Targmnas
mohkida xeli. am sferoSi garkveuli
tradicia ukve arsebobda, magram
vaxuStim axali suli STabera mas - Seqmna
azrobrivi simwyobriT da siRrmiT,
lirizmiT da emociurobiT aRbe-
Wdili Targmanebi. Cvens Tvalwin gacocxlda
da aelvarda rudaqis, firdousis,
abu saidis, ansaris, omar xaiamis,
nizami ganjelis, saadis, hafezisa
da sxvaTa nairferovani samyaro.
universistetis derefnebSi daabijebda
studentTa araerTi Taoba, romelic
xmamaRla warmoTqvamda momnusxvel
striqonebs: `Sen sanTeli xar, me mimqrali
sanTlis mudara, magram ganTiads
sanTlisagan ara unda ra~. es TiTqos
Cveulebrivi, ubralod naTqvami
sityvebi, araCveulebrivi STagonebis
quraSi iyo gadamdnari.
vaxuStiseuli analitikuri niWi, silaRe
da maZiebluri daudgromloba
aramxolod aRmosavluri poeziis TargmanebSi
gamovlinda, aramed am filosofiuri
poeturi nimuSebis vrcel,
mecnierulad dadgenil komentar-
Si. mxedvelobaSi maqvs misi gamokvleva,
romelic urTulesi sparsuli leqsis
poetikas Seexeba. araerTxel vyofilvar
mowme Tu rogor kiTxulobda
vaxuSti xaiamis Tu hafezis ama Tu im
robaias, rogor ganmartavda calkeul
sityvasa Tu cnebas, da Semdeg rogor
awvdida msmenels Tavis poetur
variants. misi komentari imdenad amomwuravi
iyo, rom sityvasityviTi sizustis
maZiebeli skeptikosi snobebi Tu
provincialebi pirSi Calagamovlebulebi
rCebodnen. vaxuStis Tavisi sizuste
hqonda - `poeturi sizuste~,
romlis mecnierulad dasabuTebac
SeeZlo da romlis erTgulic mTeli
cxovrebis manZilze darCa.
vaxuStiseuli analitikuri Ziebani
calke saubris Temaa, magram ar SemiZlia
aq Tundac gakvriT ar vaxseno zogierTi
maTgani. maxsendeba vTqvaT,
vaJa-fSavelas calke gamocemuli xu-
Ti poema, romelsac sxva literaturaTmcodneebTan
erTad vaxuStis uaRresad
naTlad dawerili, brwyinvale
komentari axlda. aseve yovelTvis
waruSlel STabeWdilebas tovebda
Cemze vaxuStiseuli interviuebi. am
interviuebSi aRZruli publicisturi
paTosi imdenad wrfeli da maxvilia,
rom warmoudgenelia ar SeZras adamiani.
`kacTaTvis~ - ase hqvia mis erT pasuxs,
romelic misive werilebis wign-
Sia gamoqveynebuli da romelsac piradad
me daufiqreblad miviCnev Tanamedrove
qarTuli publicisturi
azrovnebis mSvenebad.
avstrieli germanulenovani poetis
rainer maria rilkes `duinuri elegiebis~
TargmniT vaxuSti kotetiSvilma
iseTi mwvervali daipyro, romlis
Semdegac TiTqos araferi ar unda
gagvkvirveboda. magram ara! uTargmneli
poeziis Targmnis procesi gagr-
Zelda, amis Semdeg vaxuStim Targmna
iosif brodskis `didostaturi ekvilibristikiT~
aRbeWdili leqsi `ori
saaTi rezervuarSi~. am maTlac uT-
Targmneli nawarmoebis Targmani mxolod
gakvirvebas SeiZleba iwvevdes.
gakvirvebas SeiZleba iwvevdes sicocxlis
ukanasknel wlebSi (roca mas Zlieri
STagoneba ewvia) Targmnili marina
cvetaevas da gansakuTrebiT boris
pasternakis araTu Znelad saTargmni,
faqtobrivad aseve uTargmneli leqsebi.
poeziis vrcel labirinTebSi mgznebare
sulierebiT aRsavse, magram
ukve jangatexili vaxuSti kotetiSvili
hermenevtikosis CiraRdniT
daabijebda. misi CiraRdani yvelaze
ufro bnel kuTxe-kunWuls aclida
saburvels da gamWoli sinaTliT anaTebda.
amiT imis Tqma minda, rom misi
yoveli Targmani konkretuli poeturi
teqstisa da saerTod, poeziis
Rrma gagebis safuZvelze iyo aRmocenebuli.
arsebobs amqveynad araerTi mimz-
gaxseneba
11
idveli leqsi Tu moTxroba, esse Tu
traqtati, tilo Tu qandakeba, simfonia
Tu noqtiurni, magram yovelive
amas xom cocxali, moZravi, cxovelmyofeli
da ganumeorebeli pirovneba
qmnis. da rac ufro mkafioa ama Tu im
qmnilebaSi aRbeWdili pirovnebiseuli
unikalobis xarisxi, miT ufro mniSvnelovania
es qmnileba. ase rom, pirovnebaa
yvelafris Tavi da Tavi.
vaxuStis yoveli fraza STambeWdavi
iyo. STambeWdavi iyo misi yovel
saganTan da TemasTan Sexeba. erTxel
maxsovs, rilkeze wamoiwyo saubari.
saubrobda didxans. da es iyo rilkeze
saubari poeziis konteqstSi. amiT Ti-
Tqos vaxuSti xazs usvamda zogadad
poeziis gagebis aucileblobas da mxolod
amis Semdeg - rilkes mouxelTebeli
xelweris wvdomas. da marTlac,
am zogadi saubris CamTavrebisTanave
vaxuSti moulodnelad uSualod rilkes
Taviseburebebs gadaswvda, TiTqos
SeamWidrova Tema da rilkes poeturi
metyvelebis unikalobas Seexo;
sailustracio masalac uxvad moixmo
da naucbaTev monologSi poetis intonaciuri
wiaRsvlebis primati da
azris paradoqsuloba ise xelSesaxebad
gamokveTa, rom am poetis sxvagvari
gageba TiTqmis SeuZlebeli meCvena.
es iyo variacia rilkes Temaze. da
aseTi variaciebi da improvizaciebi
vaxuStis stiqias warmoadgenda (gavixsenoT
xalxuri poeziis saRamoebi).
rilkes Tema isev zogadad poeziaze saubriT
dagvirgvinda; vaxuSti dasZenda:
poezia Tavisi arsiT Znelad gasagebia,
arada is sakuTar TavSi atarebs
gagebis aucileblobas, Rrma gageba ki
maSin aris SesaZlebeli, roca erTi
enidan meore enaze Targmnis hermenevtikuli
procesi xorcieldeba. amitomac
aris poeziis Targmna `maRali
xelovneba~.
gasaocari iyo vaxuStis damokidebuleba
sikvdilTan. me iSviaTad minaxavs
kaci, romelic ase gaSinaurebodes
sikvdils. misi xalxur kiloze dawerili
leqsebic sikvdils utrialebs
irgvliv:
Cven aryofnidan movediT
da vnaxeT, yofna rac aris,
azri amqveynad yofnisa
TiTqos ari da arc aris.
win - wyali, ukan - mewyeri,
cecxli da bolos nacari.
bednierebas veZebdiT,
magram ver vpoveT marcvali,
sikvdili deda yofila,
sicocxle - dedinacvali.
sakvirvelia: mravalWirgamovlil
vaxuStis eWviani undobloba ar Sehyria.
siyrmis vaJiSvilis, tatos sikvdilis
Semdegac ki raRac iseTi eguleboda
sicocxlis wiaR, rac aZlebinebda
da mcireoden Svebas gvrida. ra iyo
es ukanaskneli navsayudeli, iqneb sikvdilTan
SeTamaSebis Tu gaSinaurebis
survili? Tu amaoebaTa amaoebis SegrZneba?
iqneb yovelive es erTad Tavmoyrili,
xalxur kiloze SeTxzul leqsebad
da aseve sonetebad amoTqmuli?
ucnauria, magram vaxuSti aramcTu
pirquSi an xelCaqneuli, kacTa mimarT
gulgaciebuli skeptikosi ar gamxdara,
rogorc es Cveulebriv xdeba
xolme, aramed piriqiT, ufro naRvlianad
faqizi, mimndobi da lmobieri
gaxda. mas Cumi sibrZne daeufla. am gansacdelis
Jams aRmoCnda, rom misi ke-
TilSobileba niRabi ar iyo. aRmoCnda,
rom keTilSobileba realurad arsebobs,
magram misTvis adgili naklebad
moiZebneba. aRmoCnda, rom vaxuSti
sxvaTaTvis miukareblad, uCinrad da
saTuTad inaxavda Tavis arsebaSi dedmamis,
leilas da tatos xsovnas da es
iyo Turme misi arsebis SigniT Camdgari
uxilavi sayrdeni niSansveti.
da me mebadeba erTi kiTxva: netav
Tavisi SemoqmedebiTi cxovrebis gariJraJze
Tu ifiqrebda es kaci, rom imxanad
mis mier Seudareblad Targmnili
omar xaiamis erTi robaia ase zedmiwevniT
miesadageboda missave sikvdiliswina
ganwyobas:
qveynad raime qaris garda ar
arsebula,
radgan yoveli daqceula, ar
avsebula,
ararsebuli arsebulad CaTvale,
Zmao,
arsebuli ki miiCnie ararsebulad.
12 interviu
mwerali kote jandieri:
_ dRemde maxsovs is STabeWdileba,
roca Tqveni moTxrobebi wavikiTxe,
gansakuTrebiT `saojaxo qronika~
da `dapatiJeba kinoSi~. rogor
warimarTa Tqveni SemoqmedebiTi cxovreba
pirveli nawarmoebidan dRemde,
da ramdenad Seicvala igi?
_ `saojaxo qronika~ pirveli
moTxroba ar yofila. mas ramdenime
gamouqveynebeli da erTi sauniversiteto
almanax `pirvel sxivSi~ gamoqveynebuli
teqsti uZRoda win. unda
vTqva, rom universitetis mweralTa
wre, romlis beWdviTi organoc iyo
zemoxsenebuli almanaxi, Cemi studentobis
dros axalgazrda literatorebis
popularizacias, reklamirebas,
an, exla rom ityvian `fromouSens~, ki
ar isaxavda miznad, aramed, Tamamad
SeiZleba iTqvas _ Tavisufali azris,
arasabWouri ganaTlebisa da inteleqtualuri
cxovrebis centrs warmoadgenda.
es wre jer kidev niko kecxovelis
reqtorobis dros daarsda da axlandeli
gadasaxedidan naTlad Cans,
rom misi muSaobis formati Zalian sintereso
da efeqturi gamodga _ mweralTa
wris wevrs manqanaze sam egzemplarad
gadabeWdili sakuTari nawarmoebi
unda warmoedgina gansaxilvelad
(cxadi, Tuki amisi survili hqonda).
aqedan ori egzemplari, ganxilvis
dRemde erTi kviriT adre pirveli korpusis
mesame sarTulze, studentTa
samkiTxveloSi ideboda. nebismier
msurvels SeeZlo winaswar gacnoboda
teqsts. darCenili ori egzemplari
eZleoda winaswar SerCeul or oponents
sarecenziod. es oponentebic,
cxadia wris wevrebi iyvnen. bolos ganxilvis
dRec dgeboda. oTxmocdamecamete
auditoria xalxiT ivseboda. SemaRlebaze
mdgar grZel magidasTan
avtori, oponentebi, mweralTa wris
moqmedi Tavmjdomare da batoni tariel
kvanWilaSvili (wris xelmZRvaneli)
ikavebdnen adgils. avtors xmama-
Rla unda waekiTxa Tavisi nawarmoebi,
mere tribunasTan oponentebi dgebodnen
TavianT recenziebs kiTxulobdnen.
amis Semdeg iwyeboda Tavisufali ganxilva,
romelSic monawileobis miReba
darbazSi myof nebismier adamians See-
Zlo. saocaria, magram xSirad
oponirebis done bevrad aRemateboda
imdroindeli oficialuri sabWoTa
kritikis xarisxobriv niSnuls. oratorebi
Tavisuflad operirebdnen egzistencializmis,
fsiqoanalizis,
struqturalizmisa da Tanamedrove
Teologiis cnebebiTa da meTodologiiT.
me piradad pirvelad swored
im sxdomebze gavige rolan bartis,
levi-strosis, iungis, adleris,
roman iakobsonis saxelebi. es namdvili
revolucia iyo _ literaturuli
istorizmis, e.w. `ganxilvis~ wignebisa
da socrealisturi litkritikis
brtyel-brtyel frazeologiasa da
mdare, stereotupul azrovnebaze
aRzrdili axalgazrdebi aq ecnobodnen
mxatvrul teqstTan arsobrivi
midgomis, sruqturuli analizis, nawarmoebis
farTo kulturul konteqstSi
ganxilvisa da ganzogadebis anbans.
saocaria, batoni tarieli tradiciuli
sabWouri filologiuri skolis
aRzrdili gaxldaT. zemoTCamo-
Tvlili avtorebis nawerebs is ar icnobda,
vinaidan sabWouri cenzuris
mier es yvelaferi tabudadebuli iyo.
magram misgan mkafio, Tumca uTqmel
mxardaWeras, waxalisebas da cxovel
interess vgrZnobdiT. Cven, masTan er-
Tad bnelSi xelis cecebiT vpoulobdiT
codnisa da Tanamedrove azrovnebis
naglejebs _ akrZalul saxelebs,
wignebs, statiebs, calkeul
azrebs da vcdilobdiT gavrkveuliyaviT
msoflioSi mimdinare kulturul
da civiliziciur procesebSi.
bevrisaTvis es sakuTari Tavis realizaciis
saSualeba, prestiJis saqme da
keclucobis sgani gaxda. amiT Cven,
yvelani met-naklebad vcodavdiT.
dRevandelobisgan gansxvavebiT, maSin
CvenTvis bevri ram xelmisawvdomi ar
iyo, magram saWiro wignis Zebna Cveva-
Si gadagvivida. sabWouri tabuebi da
cenzura sakralur saburvelSi xvevda
ucxoel avtorTa gvarebs, teqstebs,
mTel mimdinareobebs. es badebda
azarts, akrZaluli xilis mowyvetis
wyurvils da cnobismoyvareobas.
es aris nebismieri cenzuris dadebiTi
mxare, logikuri ukuefeqti, rasac verasdros
vercerTi cenzori ver moereva.
Tu puSkinis pirad werilebs
gaecnobiT, paradoqsul azramde mixvalT:
benkendorfi rom ar yofiliyo,
SesaZlebelia puSkins Tavisi didi talanti
qeifSi, SayirSi, qalebis devnasa
da banqos TamaSSi gaeflanga. cxadia,
ramdenime Sedevrs mainc dagvitovebda,
magram ara, im saocrebas, rasac
misi mTliani Semoqmedeba: lirika, poemebi,
dramebi da proza qvia.
axla Cven vcxovrobT gaxsnili
sazRvrebis, internetis msoflio qselis,
uwyveti sainformacio nakadebis
pirobebSi da Sewuxebuli varT sayovelTao
uwignurobis, gaTavxedebuli
umecrebisa da warmatebuli uvicobis
moZalebisagan. xandaxan Tavs mezozouri
eris reptiliad vTvli. es aris
Cemi Taobis bednierebac da ubedurebac.
ase rom, Sinagani emigracia _ anu
e.w. `SemoqmedebiTi cxovreba~ garegnuli
cvlilebebis gareSe mimdinareobs.
_ ra aris Tqveni azriT dResdReobiT
mwerlis mTavari daniSnuleba
da riT gansxvavdeba igi klasikad
qceuli mosazrebisgan mwerlis
daniSnulebis Sesaxeb?
_ mwerlis daniSnulebaa adamianebs
garkveuli xniT daaviwyos yofi-
Ti wvrilmanebi da usiamovnebebi, gaaTavisuflos
egocentrizmis diqtatisagan
da ganacdevinos sxvisi (Tundac
gamogonili personaJebis gansacdeli),
Tu gaumarTla _ mkiTxveli ka-
Tarzisamde miiyvanos, riTac mas
emociur da inteleqtualur siamovnebas
moutans. amisaTvis ki saWiroa
mweralma periodulad daiviwyos Tavisi
yoveldRiuri problemebi, cota
xniT gamovides sakuTari tyavidan da
personaJis cxovrebiT icxovros.
me ar vici, ras gulisxmobT `klasikad
qceul mosazrebaSi mwerlis
daniSnulebis Sesaxeb~, magram Tu es
eris mamobas, faris mwyemsobas, manaTobel
Suqurad yofnas an sxva, amdagvar
sazogadoebriv aqtivobas niSnavs, ma-
Sin kategorialud gpasuxobT _ ara,
es ar aris mwerlis daniSnuleba. Tu
goeTe da ilia WavWavaZe weris paralelurad
amasac axerxebdnen, es ar niSnavs,
rom yvela mwerali valdebulia
igive moiwadinos, mxolod imitom, rom
azrebisa da gancdebis sityviT
gamoTqma da sityvebis sworad dalageba
SeuZlia.
meore mxriv, nebismieri moqalaqe,
maT Soris mweralic, valdebulia xmas
imaRlebdes usamarTlobis, siyalbis,
adamianuri Rirsebis fexqveS gaTelvis,
Zaladobis, rasobrivi, erovnuli, kon-
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
`stili gansazRvravs literaturas~
fesiuri Tu asakobrivi segregaciis,
socialuri Cagvrisa da politikuri
devnis winaaRmdeg. es banaluri WeSmaritebaa.
ise ki, Tu adamians wera siamovnebas
aniWebs, misTvis gacilebiT xelsayrelia
marginalur mdgomareobaSi yofna,
vidre socialur avanscenaze dgoma
da telekamerebis win gauTaveblad
gancxadebebisa da komentarebis keTeba
literaturisgan daSorebul sakiTxebze.
_ erT-erT interviuSi aRniSnavT,
TviTtkboba ar maxasiaTebso, magram
mainc, rogor grZnobT, rom moTxroba
`gamovida~...
_ me mgoni, am SekiTxvaze Cemi mosazreba
ukve gamovTqvi. roca teqsti
dawerilia, is avtorisgan damoukidebel
cxovrebas iwyebs. im momentSi,
rodesac bolo frazas wertili esmis,
mwerali qreba da Cndeba mkiTxveli,
romelsac Cveulebrivi mkiTxvelisagan
mxolod imiT gansxvavdeba, rom
nawarmoebis wakiTxva pirvels Seu-
Zlia, aqvs ufleba Seasworos, an sulac
dawvas teqsti. Tu Cems nawerSi aSkara
sibriyve ar SeiniSneba, Tu is gonebriv
interess da emociur muxts iwvevs, ma-
Sin SeiZleba vivaraudo, rom raRac
gamovida. amis Semdeg mkiTxveli qreba
da Cndeba redaqtori skalpeliT xel-
Si.
_ weris dros xangrZlivi pauzebi
gaqvT Tu TavauRebliv muSaobT?
_ Tu Tavi ar aiRe da ar miixedmoixede,
ris Sesaxeb unda wero? pauzebs
rac Seexeba, me mgoni, es gardauvalia.
sxva saqmea, maTi xangrZlivoba.
Cems SemTxvevaSi pauzebi wlobiT gr-
Zeldeba xolme. axla rom vakvirdebi,
yvela moTxroba, romelic ki damiweria,
erTi scenariT iqmneboda: emociuri
biZgi, erTi, an ori mxatvruli
saxe, pirveli ramdenime gverdi, rogorc
kamertoni, romelic gansazRvravs
ritms, Txrobis stils, leqsikas,
mere pauza... mexsierebaSi mxolod ritmi
da mTavri xati, an personaJi rCeba.
xangrZlivi cda momentisa, rodesac
romelime azri, Tundac sruliad ganyenebuli,
unisonSi mova mexsierebaSi
Senaxul gancdasTan. Tu es moxda, mere
bunebrivad Cndeba fabula, sxva personaJebi,
siuJeti ki weris dros ixlarTeba
da TavisiT mieqaneba finalisaken.
es yvelaze sasiamovno etapia.
cxadia, es albaT yvelaze araracionaluri
meTodia mxatvruli teqstis
dasawerad. aravis vurCevdi mis gamoyenebas.
sawuxarod, sxva teqnikas ar
vflob. Tumca, mkiTxvels es raSi ainteresebs?
_ iwerT Tu ara mniSvnelovan STabeWdilebas?
dameTanxmebiT droTa
ganmavlobaSi bevri ram ikargeba da
qreba, risi gacocxlebac mere TiTqmis
SeuZlebelia.
_ gamigia, rom bevri swored ase
iqceva. me ki kaxuri bunebisa Tu sizarmacis
gamo es arasdros gamikeTebia.
SesaZloa, spontanurad dawerili da
Semdeg ujraSi didi xniT dasaflavebuli
pirveli ramdenime gverdi Tqvens
mier naxsenebi Canawerebis kompensaciaa.
Tu adamians guli udevs amisken
da sakmao Sinagani disciplinac aqvs,
jobs sistematiurad iwerdes ubis wignakSi.
es gacilebiT swori da profesionaluri
mgonia. bevri ram, mar-
Tlac fermkrTaldeba da ikargeba.
Tumca, amave dros, mniSvnelovani
swored is mgonia, rac mexsierebidan
ar iSleba. saqme mexsierebaSic ar aris
_ wera did emociur stresebTanaa
dakavSirebuli da am dros aracnobieridan
moulodnelad amodis xolme
is, rac didi xnis dakarguli da daviwyebuli
gvgonia. am TvalsazrisiT, Sesa-
7-20 agvisto 2009
Zloa yvelaze sando `ubis wignaki~ Cveni
mravaltanjuli da daundobeli
aracnobieri iyos.
_ Tu gqoniaT romelime mwerlis
gavlena? stilur gavlenas vgulisxmob
da ara zogad STabeWdilebas.
_ rogorc cxovelebis, ise adamianebis
naSierni samyaros Secnobas miba-
ZviT iwyeben. mibaZva universaluri instrumentia
raRacis gasagebad. aristotele
musikas frinvelTa mibaZvas,
dramaturgias ki `ambebis~ mibaZvas
uwodebda. maxsovs, meaTe klasSi `didostatis
marjvenas~ rom gavdiodiT,
mTeli klasi dakavebuli viyaviT kowia
gamsaxurdias stilis parodirebiT
da erTmaneTs vejibrebodiT iseTi
margalitebis mogonebaSi, rogoricaa,
magaliTad: `CiJi uyvardao, dedisimeds,
biJi!~, anda `fexi rom daartyi,
Zalian getkina, xes?~ am xumroba-xumrobaSi,
Cven mivageniT im sintaqsur
gasaRebs, romliTac martivad ixsneba
kowias stilis saidumlo. msgavs parodiul
cdebs iakob curtavelis, vaJafSavelas
da ilia WavWavaZis mimarTac
vatarebdiT. piradad CemTvis, es
uwyinari stiluri TamaSobani seriozuli
skola (enjeoSnikebis enaze
`Treiningi~) aRmoCnda.
dabal klasebSi, sanam edgar pos
novelebs wavikiTxavdi, literaturisadmi
Cemi interesi siuJetis ganvi-
TarebiT da personaJTa xasiaTebiT
Semoifargleboda. magram edgar pos
prozam pirvelad magrZnobina stilis
magia. es seriozuli aRmoCena iyo,
erTgvari kulturuli Soki. aqedan
erTi ram myarad CamebeWda TavSi _
stili gansazRvravs literaturas.
me maSin amas `enas~ veZaxdi. vxvdebodi,
rom `mamis mkvlelic~ da `me, bebia,
iliko da ilarionic~ qarTulad,
magram sruliad gansxvavebul enaze
iyo dawerili. mosayoli ambis Sesatyvisi
enis gamonaxva dRemde mTavar
literaturul amocanad mimaCnia.
stilur gavlenas rac Seexeba,
pirdapiri gagegebiT aseTi ram ar SeminiSnavs.
individuluri stili ki sakmaod
pirobiTi cneba mgonia. ra stiluri
niSnebis Tanxvedraa, aka mor-
CilaZis iseT romanebs Soris, rogorebicaa,
vqvaT `faliaSvilis quCis
ZaRlebi~ da `gadafrena madaTovze~?
aq mxolod Zalian gamocdil teqstologs
SeuZlia raime sintaqsuri an
leqsikuri msgavsebis aRmoCena, isic
didi gaWirvebiT. am mwerlis mTavar
Rirseba swored sxvadasxva narativis
flobaa da ara raRac akviatebuli individualuri
stili.
sawinaaRmdego magaliTsac moviyvan:
grigol robaqiZe zustad erTi
eniT aRwers irubaqiZis miTosur ambavs
da arCibald mekeSis tragikul peripetiebs
gasabWoebis droindel
saqarTveloSi, amave eniT gadmovqcems
stalinis horoskops da sakuTar STabeWdilebebs
`suxiSvilebis~ koncertis
naxvis Semdeg (`qarTuli genia,
rokviT ganfenili~). rodesac mTxrobeli
mxolod erTi, xelovnurad gamogonili
narativis tyveobaSi imyofeba,
es, Cemi azriT, individualuri
stili ki ara, ufro maneraa. manera ki
egocentrizmisa da TviTtkbobis
gamoxatuleba mgonia.
mkiTxvelma SeiZleba ikiTxos _ ki
magram, marsel prustis nawarmoebebi
xom mkafiod gamoxatuli stiluri
erTianobiT gamoirCeva, prusti xom
sxva mweralSi verafriT agereva? esea,
magram, arsebiTad, yvelaferi rac
prustma dawera, erTi didi romania.
igive SeZleba iTqvas balzakze, romelmac
mTel Tavis prozas erTi saTauric
ki mougona _ `adamianuri komedia~.
amitom zRvari idividualur stilsa
7-20 agvisto 2009
da maneras Soris, erTi SexedviT, Zneli
gasavlebia. Tumca kargi mkiTxveli
amas yovelTvis grZnobs.
_ marsel prusti werda: `kargi
wignebis erT-erTi gasaocari Tviseba
swored isaa, rom avtorisTvis mas
SeiZleba `daskvnebi~ erqvas, mkiTxvelisTvis
ki `biZgi~. TqvenTvis romelia
yvelaze kargi wigni?
_ pasuxi Tqvensave kiTxvaSia _
kargi wignia is, romelic iZleva biZgs
iseT sakiTxebze fiqrisaTvis, razedac
wakiTxvamde saerTod ar gifiqria, an
fiqris sagani aseT rakursSi jer ar
daginaxavs; romelic emociur da inteleqtualur
daZabulobas iwvevs da
aRviZebs warmosaxvas; romelic, mokled
rom vTqvaT, sakuTar Tavs da pirad
problemebs gaviwyebs, amiT ki
Tavisuflebas ganiWebs. aseTi wignebi,
RvTis madliT, Zalian bevria.
kargi wigni, maRal literaturas
ar niSnavs, magram mis gareSe samyaro
daiRupeboda. Cvens TaobaSi vis ara
aqvs wakiTxuli iaSaRaSvilis `mglis
biliki~?! snobebi ityvian, rom es saer-
Tod ar aris literatura, rom gemovnebis
daqveiTeba aseTi teqstebiT
iwyeba da sxv. magram `mglis biliki~ is
wigni iyo, romelic Soreuli reisis
mZRolebs `sideniis~ qveS edoT da
xanmokle gaCerebebis dros kiTxulobdnen;
maRaziis gamyidvl qalebs
nervebi eSlebodaT, rodesac myidveli
aiZulebda Tvali moewyvitaT gacrecili
furclebisaTvis da Zexvi
aewonaT; madloba iaSaRaSvils, ioram
Cadunels da kidev bevrs, romelTa
wignebic gamarTuli qarTuli enis
wiaRSi amyofebda amden adamians da
droebiT mainc aTavisuflebda rutinis,
erTferovnebisa da wvril-wvrili
sazrunav-sawuxaris Waobisagan. maSin
aravin ityoda ase: `madloba unda movuxado~,
`pozicia davafiqsiro~, anda
`informacia gavaJRero~.
_ mwerlis Semoqmedeba mainc sinamdvilisa
da gamogonilis Serwymaa,
ase Cans Tqvens bolo moTxrobaSi
`globalizacia~. es metad saWirboroto
problemaa dRevandel
msofliosTvis da arc saqarTveloa
gamonaklisi.
_ filosofosma da poetma mamuka
lekiaSvilma erTxel moswrebulad
Tqva, civilizacia istoriis didi mdinaris
napirebze mSenebare kompleqss
hgavs, romelic amave mdinaris motanili
masaliT igeba. urTierTdakavSirebul
Senoba-nagebobaTa daxvaveba nelnela
aviwrovebs kalapots da nabijnabij
arTmevs mdinares mis kuTvnil
sivrces. es usasrulo mSenebloba nagebobaTa
kompleqss sabolood erT did
saxlad aqcevs, romlis SigniTac mihqris
artaxebSi moqceuli mdinare da
vinaidan es artaxebi sul ufro da
ufro viwrovdeba, mdinaris dineba
sul ufro swrafi da cofiani xdeba.
es procesi bolos miRwevs kritikul
zRvars, rodesac istoria Surs iZiebs.
didi madloba mamukas am martivi da
zusti metaforisTvis, romelic na-
Tel warmodgenas gvaZlevs Tanamedrove
civilizaciur procesebze, globalizaciasa
da momavlis perspeqtivaze.
namdvilad aris raRac giJuri
proeqtSi, saxelwodebiT `globalizacia~
_ anu erTi veeba saxli, romlis
SigniTac mdinarea gamoketili. XX
saukunis bolos frensis fukuiamam
ukve gvamcno kidec istoriis dasrulebis
Sesaxeb. mere aRmoCnda, rom
fukuiamas `informacia~ istoriis
gardacvalebis Sesaxeb naadrevi da
gadaWarbebuli aRmoCnda, magram tendencia
(an, rogorc Cveni liberalinteleqtualebi
ityvian, `intencia~)
zustad aris nagrZnobi da Cavlebuli.
cxadia, es xeriozul xifaTs uqmnis
civilizacias. Cven vxedvT, rom sabediswero
bzari ukve Tavidan bolomde
gasdevs civilizebul samyaros da mamuka
lekiaSvilis sityvebiT rom vTq-
vaT, `am mravalsarTulian nagebobas
niu-iorkis tyupebiviT dangreviT emuqreba~.
Cven vgrZnobT, rom rRvevas
ganicdis yvela Sre da sarTuli:
ideologiuri, politikuri,
ekonomikuri, kulturuli, socialuri
da egzistencialuri. igive iTqmis
adamianis fsiqikisa da cnobierebis
Sesaxebac. yvela CamoTvlil sferoSi
konfliqtebi da ganxeTqileba
permanentuli da Seuqcevadia.
_ globalizacia CvenSic ikidebs
fexs, rasac Tqveni moTxrobis personaJebic
grZnoben, magram sjobs
met-naklebad gacnobierebuli
hqondes sazogadoebas, Tu rasTan
aqvs saqme, raTa mosalodnelze naklebi
davkargoT.
_ saqarTveloSi (da saqarTvelos
gareTac) bevri fiqrobs, rom globalizacia
qveynebisa da erebisaTvis
viRacis mier xelovnurad Tavsmoxveuli
Zaladobrivi qmedebaa. am `viRaca-
Si~, albaT trans-nacionaluri finansuri
korporaciebi unda igulisxmebodes.
xalxurad amas zogjer `masonebis~,
uares SemTxvevaSi ki `sionistebis~
globalur SeTqmulebad naTlaven
xolme. aseTi tipis msjelobas
xSirad vismenT bazrobebze, transportSi,
teleekranidanac ki.
namdvilad ar mivekuTvnebi im
snobebis ricxvs, romlebic waramara
gaiZaxian neoliberalur kliSed
qceul uazro frazas: `me ar mjera
SeTqmulebaTa Teoriis.~ gvjera, Tu ar
gvjera, faqtia, rom masStaburi SeTqmulebebi
istoriariaSi xdeboda,
xdeba da momavalSic moxdeba. magram,
am konkretul SemTxvevaSi namdvilad
ver gaviziareb istoriis primitiul
masonofobiur axsnas.
me viziareb azrs, rom globalizacia
dasavluri civilizaciis istoriuli
ganviTarebis Sedegad warmoSobili
kanonzomieri procesia da
istoriis subieqtebis _ erebis, winaSe
Slis axal politikur, ekonomikur da
kulturul perspeqtivebs, magram,
amave dros Seicavs seriozul xifaTsac.
globalizaciis procesis pozitiurad
gamoyeneba damokidebulia
TiTeul calke aRebul erze da
erovnul saxelmwifoze, mis inteleqtualur,
sulier da materialur mzaobaze.
magram, vinaidan aseTi mzaobis
xarisxi yvela konkretul SemTxvevaSi
sxvadasxvaa _ globalizaciis procesTan
dakavSirebuli sargebelic da
saSiSroebac yvela calke aRebuli
erisTvis gansxvavebuli iqneba. aqedan
gamomdinare, ganuzomlad izrdeba
nebismieri erovnuli xelisuflebis
mniSvneloba da misi pasuxismgebloba,
raTa maqsimalurad gamoiyenos axali
saSualebebi da minimumade Seamciros
eris winaSe mdgari xifaTi.
rodesac saubaria globalizaciis
pozitiur mxareze, aqcenti sam arsebiT
momentze keTdeba:
1. informaciiuli nakadebis swrafi
da SeuzRudavi miRebisa da gavrcelebis
saSualeba planetarul
masStabSi (masmedia, multimedia, interneti
da sxv.).
2. dedamiwis nebismier wertilSi
kapitalis swrafad da SeuzRudavad
mozidvis saSualeba, saWiro proeqtis
gansaxorcieleblad (saerTaSoriso
sabanko qseli, safondo birJebi da
sxv.).
3. nebismieri profesiisa da kvalifikaciis
adamianTa (fizikuri da inteleqtualuri
resursis) Tavisufali,
an gamartivebuli wesiT gadadgilebis
saSualeba.
Teoriulad, nebismier ersa da
erovnul xelisublebas SeuZlia am
sami saSualebidan nebismieris saku-
Tari nacionaluri interesebis Sesabamisad,
gaazrebulad da efeqturad
gamoyeneba. analogiurad _ nebismier
adamians, an korporaciuli niSniT
gaerTianebul adamianTa jgufs Seu-
Zlia zemoxsenebul saSualebaTa
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
gamoyeneba sakuTari interesebisaTvis.
magram, swored amaSive imaleba safrTxec.
saqme isaa, rom globalizaciis
procesi araproporciulad zrdis
Zlieri saxelmwifoebisa da korporaciuli
jgufebis ideebs, politikuri
da ekonomikur interesebis
gavrcelebisa da gabatonebis saSulebas.
2004 wlisaTvis mesame samyaros qveynebis
jamurma valma ornaxevar trilion
dolars gadaaWarba, am valis momsaxureba,
ki am qveynebs yovelwliurad
samas samocdaTxuTmeti miliardi
ujdebaT. es 3-jer metia, vidre mesame
samyaros qveynebi jandacvasa da ganaTlebaze
jamurad xarjaven da
ocjer aRemateba ganviTarebadi saxelmwifoebisaTvis
ekonomikuri daxmarebis
saxiT gamoyofil Tanxebs.
dedamiwis mosaxleobis naxevari cxovrobs
dReSi 2 dolarad. amave dros,
ganviTarebad qveynebSi kerZo kapitalisa
da uZravi qonebis 70-dan 90
procentamde ekuTvnis am qveynebSi
mcxovrebi ojaxebis 1 procents. mesame
samyaros qveynebis saxelmwifo biujetis
udidesi nawili procentiani
sagareo valebis gadaxdas, adgilobriv
CinovnikTa gamdidrebas da Ziri-
Tadad maT dasacavad Seqmnili policiuri
Zalebisa da armiebis Senaxvas
xmardeba da ara mosaxleobis
ekonomikur daxmarebas, romlis absoluturi
umravlesobac siRatakis zRvars
qvemoT imyofeba (j. perkinsi,
2005).
meqanizmi, romlis saSualebiTac
dedamiwaze aseTi globaluri `status-kvo~
miiRweva, martivia:
1. erovnuli mTavrobebis darwmuneba
infrastruqturisa da energetikis
seqtoris ganviTarebisaTvis
uzarmazari sagareo sesxebis aRebis
aucileblobaSi;
2. msoflio bankis, savaluto fondis,
an msxvili transnacionaluri korporaciebisagan
sesxis gacema im
pirobiT, rom proeqtirebisa da ganxorcielebisaTvis
gamoyofili Tanxis
ori mesamedi moxmardeba ucxoeli
eqspertebis, inJinrebisa da teqpersonalis
anazRaurebas, agreTve sabanko
momsaxebas;
3. erovnuli mTavrobebis iZuleba,
gadauxdeli valebis momsaxurebis sanacvlod
gaasxvison bunebrivi
resursebi da strategiuli obieqtebi.
perkinsi Tvlis, rom, glibaluri
imperiis Camoyalibebis JiniT Sepyrobili
korporaciebi, bankebi da
mTavrobebi iyeneben mTel Tavis finansur
da politikur muskulaturas,
raTa Cveni skolebi, universitetebi,
interviu
13
firmebi da masobrivi informaciis sa-
Sualebebi aRiarebdenen da amkvidrebdnen
azrs, rom sixrbe ganviTarebis
mTavari stimuli da motivaciaa,
rom dedamiwis bunebriv simdidreTa
ukanmouxedavi eqspluatacia gamarTlebulia,
rom Cvenma Svilebma unda
mibaZon adamianebs, romelTa cxovrebis
wesic yovlad uzneo da gauwonasworebelia,
rom dedamiwis mosaxleobis
didi jgufebi unda cxovrobdnen
"dawinaurebuli" elitaruli umciresobis
karnaxiT da eqvemdebarebodnen
mas...
ra Tqma unda, yvelaze advili da
komfortuli iqneboda yvelaferi
organizebuli SeTqmulebis, an SeTqmulTa
jgufisaTvis gadagvebralebina,
magram saubedurod, Tu sabednierod
es SeuZlebelia. es ar aris SeTqmuleba.
es Cven varT, mTeli Cveni
uazrobiT, sixarbiT da cofiT. yvelafers
Cvenive xeliT vakeTebT, ufro
swored vaoxrebT da amitomac gviWirs
globalizaciasTan swori, arsebobisaTvis
met-naklebad uxifaTo mimarTebis
gamoZebna.
_ ra mniSvneloba aqvs TqvenTvis,
rogorc mwerlisTvis mocaleobas?
_ mocaleobis Sesaxeb kacobriobis
erTerTi mTavari wignis, bibliis
pirvelsave gverdze saocari ram weria:
Tavidan RmerTma Seqmna zeca da
miwa, Semdeg dReebis mixedviTaa aRwerili
samyaros Seqmnis etapebi, bolos
ki teqsti gvamcnobs, rom meSvide dRes
RmerTma daisvena. Zneli warmosadgenia,
rom RmerTi daiRala. es cnoba demiurgis
mier Seqmnil kosmiur wesrig-
Si mocaleobis adgilsa da mniSvnelobaze
migvaniSnebs. es namdvilad RvTaebrivi
mWvretelobisa da hedonizmis
gamoxatulebaa.
meore, qarTvelTaTvis umTavres
wignSi, `vefxistyaosanSi~ rusTaveli
RmerTis mier adamianebisTvis boZebuli
madlis, mijnurobis axsnisas mocaleobas
aucilebel pirobad miiCnevs
siyrmesa da siuxvesTan erTad.
mocaleoba srul usaqmurobasa da
marazmSi yofnas ar niSnavs. kidev erTi
bibliuri gamonaTqvamis Tanaxmad,
`aris Jami qvaTa grovebisa da aris Jami
qvaTa srolisa~. mocaleoba STabeWdilebebis,
codnisa da gamocdilebis
grovebis Jamia. Semoqmedeba ki _ qvebis
srolaa.
gavkadnierdebi da vityvi, rom mocaleobis
rolisa da mniSvnelobis SefasebaSi
me srulad veTanxmebi zemoTmoyvanil
avtoritetul mosazrebebs.
esaubra xaTuna alxaziSvili
14 Targmani
pativcemulo sazogadoebav!
upirvelesad unda mogibodiSoT,
vinaidan ar maqvs am leqciis inglisurad
wakiTxvis unari. ukve mesame welia,
rac amerikaSi vcxovrob, da am
enas jerovnad ver daveufle. niuiorkSi
Camosvlis pirvelive dRidan
urTierToba rusul emigrantul wreebTan
davamyare da mxolod rusuli
problemebiT var dakavebuli. gaxldiT
yovelkvireuli rusulenovani Jurnalis
`axali amerikelis~ erT-erTi
damfuZnebeli da, aqedan gamomdinare,
inglisuri mxolod supermarketsa da
metroSi Tu mWirdeboda. saerTod, inglisur
enas rusi emigrantebi sxvadasxva
doneze floben. es codna Semdegnairad
SeiZleba davaxarisxoT:
metros inglisuri, supermarketis inglisuri;
ufro zemoT – televizoris
inglisuri da `deili niuzis~ inglisuri.
bolos ki, mwvervalze – `Caina Taunis~,
anu Cinuri ubnis inglisuri. yvelaze
metad Cven im inglisuris gageba
gviWirs, romliTac Cinuri restornebis,
samrecxaoebisa da sakancelario
maRaziebis mflobelebi sargebloben.
Cems megobarTagan yvelaze gonierni
umTavresad inglisuris cud codnaSi
madanaSauleben. maT ori argumenti
aqvT:
1. Tu inglisurs srulyofilad daeuflebi,
SeZleb amerikel da inglisel
mweralTa nawarmoebebis originalSi
wakiTxvas da Sens winaSe axali,
brwyinvale samyaro gadaiSleba.
2. inglisuris safuZvlianad Seswavla
gagiadvilebs amerikelebTan ur-
TierTobas da dagexmareba, ukeT Seicno
es saocari qveyana da sakuTari Tavi
mis srulyofil moqalaqed SeigrZno.
amaze Cemi kontr-argumentebiT
vpasuxob xolme. inglisuris Zalian kargad
Seswavlis SemTxvevaSic ki, didididi
is SevZlo, rom ukeT gavigo amerikeli
da ingliseli avtorebis nawarmoebebSi
siuJeti, Caswvde maT azrebsa
da ideebs.
Tumca literaturaSi yvelaze naklebad
swored azrebi, ideebi, da gansakuTrebiT
siuJeti mainteresebs. Cem-
Tvis yvelaze Rirebulia ara nawarmoebis
analitikuri mxare, aramed misi
xmovani gama, misi aromati, misi gradusi,
misi ferweruli da fonetikuri
struqtura - anu swored is, rasac Cven
auxsnel mimzidvelobas veZaxiT.
Tan unda gamogitydeT, rom Cems
samSobloSi, rac ar unda ucnaurad
geCvenoT, mTargmnelobiTi saqmianoba
Zalze kargadaa organizebuli. bevr
niWier mwerals da poets cenzura maTi
nawarmoebebis gamoqveynebis saSualeba
ar aZlevs da isic iZulebulia mTargmnelobas
mihyos xeli, raTa rogorme
saarsebo saxsari moipovos. Semi-
Zlia uamravi SesaniSnavi saxeli gavixseno,
dawyebuli pasternakisa da axmatovasgan,
brodskiTa da axmadulina-
Ti damTavrebuli. amiT TargmanTa done
udaod gaumjobesda, magram es moxda
mTliani rusuli literaturis
xarisxis klebis xarjze. asea Tu ise,
ruseTSi SesaZlebelia joisis, oruelis,
kiplingis, hemingueis, folkneris,
kolduelis, Tomas vulfis, stainbekis,
vonegutis, apdaikis, selinjerisa
da mravali sxva, SesaniSnavi ing-
sergei dovlatovi
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
literaturuli gazeTi 7-20 agvisto 2009
rusuli literaturis brwyinvaleba da siRatake
lisurenovani avtoris TargmanTa yidva.
rac Seexeba pirad kontaqtebs, bevri
Tavisufali dro ar maqvs. amitom
vcdilob literatorebTan viTanam-
Sromlo, umTavresad amerikel slavistebsa
da mTargmnelebTan, anu rusuli
enis mcodneebTan. aseTebia, magaliTad,
amerikelTa Soris Cemi uaxloesi
megobari, rusuli filologiis
profesori karl proferi da mTargmneli
en fridmani, visi rusulic Cemsas
ar Camouvardeba.
gamogitydebiT, rac mogaxseneT,
suleluri TavismarTlebaa da saku-
Tari udardelobis gamarTlebis
mcdeloba. amitomac kidev erTxel
gTxovT patiebas imisaTvis, rom am leqcias
rusulad gikiTxavT.
axla Cveni leqciis Temas davubrundeT.
leqciis saTaurad onore de balzakis
romanis saxeli `kurtizanTa
brwinvaleba da siRatake~ avirCie. literaturis
Sedareba Tavisufali yofaqcevis
qalbatonTan mkrexelobad
sulac ar mimaCnia. yovel SemTxvevaSi
literaturas is ufro esadageba, vidre,
vTqvaT, patiosani diasaxlisis
andac keTilsindisieri mosamsaxuris
roli. Tavisufali yofaqcevis qalbatonTan
literaturas isic aaxlovebs,
rom misi Rirebuleba masSivea, da ara
mis mier gaxmovanebul principebSi.
leqciis am saTaurs isic amarTlebs,
rom dResdReisobiT rusul literaturaSi
erTdroulad SeimCneva rogorc
misi udao didebis niSnebi, misive
aSkara ubadrukobac.
daviwyoT iqidan, rom evropuli da
amerikuli literaturisgan gansxvavebiT,
rusuli literatura, dasavluri
gagebiT, literaturas saerTod ar
warmoadgens.
es paradoqsi erTgvar ganmartebas
saWiroebs.
rusuli marTlmadidebeli eklesia
(ruseTis mTavari eklesia) dasavluri,
kaTolikuri da protestatuli eklesiebisgan
gansxvavebiT rus xalxSi didi
avtoritetiT arasdros sargeblobda.
mas ar gaaCnda is mrisxane Zala,
romelic misdami pativiscemasa da
SiSs daTesda. rusul xalxur zRapreb-
Si bevrgan vawydebiT mraval Seuracxyofasa
da dacinvas mRvdelTmsaxur-
Ta mimarT. iq xSirad abuCad igdeben
mRvdlebsa da maT colebs, romlebic,
rogorc wesi xarb, briyv da gaiZvera
tipaJebad arian gamoyvanilni. rusuli
eklesiis istoriaSi mravali mowame
da gmiria, magram Zalian iSviaTad Tu
waawydebiT moqmedebis pozitiuri
programis mqone religiur moRvawes.
rusuli eklesiis avtoriteti swored
axla mtkicdeba, am bolo aTwleulSi,
anu disidentobis epoqaSi, rodesac
ramdenime rusma mRvdelTmsaxurma didi
sulieri simtkice gamoavlina totalitarzmTan
brZolaSi riTac xalxis
siyvaruli da pativiscema daimsaxura.
rac Seexeba rusul filosofias,
igi dasavlur filosofiaze bevrad
axalgazrdaa. man ganviTareba mxolod
me-19 saukuneSi daiwyo, riTac msoflios
iseTi brwyinvale saxelebi misca,
rogoricaa bulgakovi, soloviovi,
leontievi, berdiaevi da sxvebi. istoriulad,
filosofosebs ruseTSi
yvela juris antisocialuri elementebi
enacvlebodnen – salosebi, mawanwalebi,
galoTebuli mwignobar-molaybeebi
da ubralo quCis takimasxrebi.
maT mimarT rusuli sazogadoeba
yovelTvis erTgvar zizRnarev cnobismoyvareobas
avlenda.
sxva ambavia literatura, romelic
ruseTSi yovelTvis ukiduresad popularuli
iyo da didi pativiscemiT
sargeblobda. mwerals ruseTSi winaswarmetyvelad
Tvlidnen da mas titanur
SesaZleblobebs awerdnen. mwerlisagan
ruseTSi yvelaze didi, saxelm-
(niu-iorkis universitetSi wakiTuli leqcia)
wifoebrivi mniSvnelobis sakiTxebis
gadaWras elodnen xolme. misi roli
da funqcia aq yovelTvis gansakuTrebulad
sapatio iyo. amitomac sakuTar
Tavze Tqma, rom `mwerali var~ ruseT-
Si iseTive cud tonad iTvleboda, rogorc
Tqma imisa, rom `ulamazesi var~,
an `seqsualuri giganti var~, an ubralod,
rom `var kargi adamiani~. ruseTSi
mwerlebTan damokidebuleba Zalian
hgavs amerikelebis damokidebulebas
kinovarskvlavebTan an sportis CempionebTan.
sabWoTa kavSirSi satelevizio
reklama rom arsebobdes, filmebs
Soris pauzebSi vixilavdiT ara fara
fosets, an muhamed alis, aramed kurt
voneguts, apdaiks da aizek baSevic zingers.
Tumca, ra dasamalia, rom fara
foseti mainc ukeT gamoiyureba, vidre
zingeri, da Tundac voneguti.
swored am mizeziT rusulma literaturam
TandaTan SeiZina is Tvisebebi,
romlebic mas aranairad ar sWirdeboda.
religiis analogiurad, man Tavze
udidesi zneobrivi muxtis itvir-
Ta, xolo filosofiis darad garesamyaros
inteleqtualuri ganmartebis
misias daepatrona. wminda esTeturi,
artistuli movlenidan literatura
TandaTanobiT cxovrebis saxelmZRvanelod
gadaiqca. ufro xatovnad Tu
vityviT, nacvlad imisa, rom TviTon
yofiliyo oqro, igi oqros mopovebis
instruqciad gadakeTda.
amas xeli rusulma literaturulma
kritikamac Seuwyo, romlis safuZvlebic
seriozulma sazogado moRvaweebma
_ belinskim, CerniSevskim da
dobroliubovma Cayares. kritika literaturas
iseT moTxovnebs uyenebda,
romelTac saerTo araferi hqondaT
literaturis esTetur RirebulebebTan
da mas sazogadoebriv-politikuri
tendenciebis msaxurebas avalebda.
rusuli literaturisagan moelodnen
xalxis keTildReobaze zrunvas,
ganaTlebis popularizacias, da arc
ise ukanasknel rigSi – mimzidvel da
damajerebel zneobriv qadagebas.
amgvarad, WeSmariti rusuli literaturis
istoria misi esTeturi uflebebis
SenarCunebisaTvis brZolis da
am, mis mierve dawesebul, esTetur
sazRvrebSi Tavisufali ganviTarebisTvis
brZolis ambavia.
amis zedmiwevniT zust magaliTs
udidesi rusi poeti da prozaikosi
aleqsandr puSkini warmoadgens. pu-
Skinma ganasaxiera yvelaferi saukeTeso
da srulyofili rusul literaturaSi.
sabWoTa kavSirSi puSkinis
pirovneba da Semoqmedeba dReisTvis
mTlianad kanonizirebulia. arsebobs
misi saxelobis asobiT humanitaruli
dawesebuleba, mis nawarmoebebs aswavlian
skolebsa da universtetebSi. misi
portretebi iseve xSirad gvxvdeba
TvalSi, rogorc leninisa da breJnevis
portretebi. sinamdvilisgan xSirad
Zlier daSorebul mis gamosaxulebebs
waawydebiT abanoebsa da stadionebze,
sabavSvo baRebsa da stomatologiur
klinikebSi. puSkinis Semoqmedeba
wmindaTa-wmindaa leninisa da breJnevis
Semoqmedebis msgavsad. Tumca, es
yovelTvis ase rodi iyo. puSkins Tanamedroveni
qarafSutobasa da molaybeobas
abralebdnen, Txzavdnen masze
mware parodiebs da misgan meti sazogadoebriv-politikuri
JReradobis
mqone nawarmoebebs iTxovdnen. amasTan
dakavSirebiT moviyvan erT citatas
puSkinisa da mis axlo megobris, Tavad
viazemskis mimoweridan.
viazemski wers:
`yvela mwerlis amocana isaa, rom
mkiTxvels sikeTisadmi siyvaruli,
codvisadmi ki siZulvili gauRvivos~.
puSkini mtkiced da mkacrad pasuxobs:
`sulac ara. poezia zneobriobaze
maRlaa. yovel SemTxvevaSi, is sul sxva
ramea~.
puSkinis am gancxadebaSi gansaku-
TrebiT mniSvnelovani meore nawilia.
gansja imaze, ra ufro maRla dgas, poezia
Tu zneoba, iseve rTulia, rogorc
imis garkveva, spilo ufro Zlieria Tu
veSapi. sirTule swored isaa, rom isini
sruliad gansxvavebuli movlenebia.
puSkinisaTvis zneobrivi an ideologiuri
pretenziis wayeneba iseTive
sibriyvea, rogorc mglisa Tu qoris
amoralobaze laparaki. iseTive sisulelea,
rogorc mcdeloba moraluri
zewola movaxdinoT qariSxalze, wyaldidobasa
Tu udabnos papanaqebaze.
puSkini qmnida, Tu SeiZleba iTqvas,
bunebriv reJimSi sicocxlisadmi sruli
TanagrZnobiT, da amgvarad nebismieri
mosazrebis gamoxatva SeeZlo. am
dros misi piradi sazogadoebriv-politikuri
Sexedulebebi sruliad araaqtualuria.
puSkinis gmirebi iSviaTad
msjeloben abstraqtulad, da maSinac
ki roca es xdeba, msjelobis sagani
mainc SemoqmedebiT process exeba, risi
magaliTicaa puSkinis `mcire tragedia~
– `mocarti da salieri~.
puSkini ara profesiiT, aramed sakuTari
fiziologiuri wyobiT iyo xelovani.
misi Segneba artistuli procesis
warmmarTvel berkets warmoadgenda
da yovelive, rasac misi xeli
exeboda, literatura xdeboda. aseTi
iyo misi piradi cxovrebac - brwyinvale
literaturul siuJetSi moqceuli
mravali detali, romelic tragikuli
finaliT damTavrda. amrigad,
puSkinis Semoqmedeba warmoadgenda
literaturaSi esTetizmis gamarjvebas
sazogadoebriv-politikur qadagebebsa
da moralistobaze. Tu CavTvliT,
rom rusuli literatura puSkiniT
iwyeba, es namdvilad mravlismomaswavebeli
da iRbliani dasawyisi gaxldaT.
axla ki rusuli prozis im oTxi gigantis
Semoqmedebas Sevexod, vinc puSkinis
gakvalul gzas daadga. vgulisxmob
tolstois, dostoevskis, turgenevsa
da gogols.
oTxive maTgans udidesi plastiuri
niWi gaaCnda da TiToeuli maTgani sazogadoebriv-politikur
da sulierregiliur
moRvaweobis sferoebSi ama
Tu im doziT sakuTarma TavSeukavebelma
TviTgamoxatvam imsxverpla.
lev tolstoi aTamde genialuri
wignis avtori iyo. mogvianebiT ki man
sruliad unayofo zneobrivi moZRvreba
Seqmna, uari Tqva sakuTar nawarmoebebze,
dawera aTasobiT warmoudgenlad
mosawyeni igavi da TiTqmis degeneratuli
traqtatebi xelovnebaze,
baletze, Seqspirul dramebze. bolos
igi saSinel zneobriv tanjvaSi, yvela
problemaze pasuxgaucemlad, rkinigzis
sadguris mosacdelSi mitovebuli
da ojaxidan gaqceuli gardaicvala.
sainteresoa misi `iasnaia polianas~
skolis bedic. tolstoim saku-
Tar sofelSi glexTa SvilebisaTvis
skola gaxsna, romelSic TviTonve aswavlida.
mas aRafrTovanebda mowafeebis
sxarti goneba da uSualoba. mwerali
bavSvebs zneobriv principebs
unergavda, rasac mogvianebiT moyva is,
rom maTi umetesoba `narodnikebad~,
loTebad da gzaabneul adamianad Camoyalibda,
visac sakuTar pedagogze iSviaTad
Tu dascdeboda raime kargi.
xalxis mexsierebaSi tolstoi did
Semoqmedad darCa, misi sazogado moRvaweoba
ki, romelic mas sakuTari cxovrebis
mTavar saqmed miaCnda, aRaravis
axsovs da mxolod akademiuri wreebis
interesad rCeba.
dostoevskim oTxi genialuri romani
Seqmna, magram sakuTar saJurnalo-sazogadoebriv
asparezze rogorc
slavianofilma publicistma, Tavi
saSinel reaqcionerad da, rac mTavaria,
Zalian mosawyen avtorad warmoaCina.
misi uzomod gawelili `mwerlis
dRiuri~ axlosac ver miva misive mx-
7-20 agvisto 2009
atvrul nawarmoebebTan.
dostoevskis sicocxleSi yvelaferi
saukeTeso literaturas ukavSirdeba,
yvelaferi cudi ki - katorRa,
gadasaxleba, iZulebiTi samxedro samsaxuri,
finansuri Tu sazogadoebrivpolitikuri
gaugebrobebi pirdapir
kavSirSia mis mcdelobebTan, daemkvidrebina
Tavi aramxatvrul sferoeb-
Si.
turgenevis Semoqmedeba marTlac
genialuri `monadiris CanawerebiT~
iwyeba. Semdeg igi `ideuri~ romanebis
Txzvas Seudga, ramac sicocxleSive
mouRo bolo mis warsul didebas. turgenevis
Tayvanismcemlebi gansakuTrebiT
usvamen xazs mis mier bunebis silamazis
aRweris SesaniSnav unars. me es
aRwerilobani sworxazovan naturalistur
Txrobad mimaCnia, romliTac
SeiZleba mxolod botanikosi an mxaredmcodne
dainteresdes. turgenevis
gmirebi sqematurebi arian, misi ybada-
Rebuli qalebi ki mkiTxvelSi yvelanair
grZnobebs iwveven maTi gacnobis
survilis garda. dRes Znelad warmomidgenia
inteligenti adamiani, romelic
turgenevis moTxrobebs waikiTxavs,
Tu mas raime praqtikuli an akademiuri
miznebi ar gaaCnia, vTqvaT aseTi
`turgenevi da me-19 saukunis 60-iani
wlebis rusuli sazogadoebrivi azrovneba~.
gogols satiruli mimarTulebis
fenomenaluri artistuli monacemi
da totaluri iumoris grZnoba hqonda,
rac rus mwerlebs arc Tu xSirad
axasiaTebT. man datova erT-erTi saukeTeso
rusuli romani `mkvdari sulebi~,
Semdeg ki zneobrivi idealebis
Ziebas CauRrmavda, gamosca samarcxvino
wigni _ `megobrebTan mimowerebidan~,
romelSic monobis instututis
gamarTlebas Seecada, Cakla sakuTar
TavSi Semoqmedi da axalgazrda da
sruliad SeSlili gardaicvala.
am oTxi titanis Semcvlelad movida
Cexovi _ rusul literaturaSi pirveli
WeSmaritad evropeli mwerali,
artistuli Semoqmedi, romelic aranairi
sazogadoebriv-politikuri gamoxtomebiTa
da fokusebiT ar gasvrila.
man pirvelma moipova dasavleTis
didi aRiareba. saukeTeso amerikeli
mwerlebi daufaravad saubrobdnen mis
gavlenaze, samSobloSi ki igi yvelaze
aRviraxsnili da Seuracmyofeli Tavdasxmebis
obieqtad aqcies belinskis,
CerniSevskisa da dobrolubovis literaturul-kritikuli
skolis warmomadgenlebma.
Cexovs brals sdebdnen
cinizmSi, gulgrilobaSi, xalxis gaWirvebisadmi
uyuradRebobaSi. kritikosma
mixailovskim mas Robis ZirSi Sim-
SiliT sikvdilic ki uwinaswarmedtyvela.
amis miuxedavad, Cexovma didi
sulieri simtkice gamoiCina, sazogadoebriv
politikur vnebebamde ar
daeca da sakuTar TavSi Semoqmedi
SeinarCuna, riTac ukvdavebasac miaRwia.
misi Semoqmedeba aRsavsea RirsebiTa
da simSvidiT, is normaluria am
sityvis saukeTeso mniSvnelobiT, rogori
normaluric unda iyos cocxali
bunebis nebismieri movlena.
aq uadgilo ar iqneba Seqspiris citireba.
erT-erT monologSi hamleti
ambobs sityvebs, romelTa mxolod miaxlovebiT
gaxseneba SemiZlia, Tumca
maT azrSi absoluturad darwmunebuli
var. hamleti acxadebs:
`ra momivida netav iseTi, kaxpa
dedakaciviT sakuTari sulis gamoxatvas
sityvebiT rom vlamob...~
hamlets unda Tqvas, rom sityvebi
unayofo refleqsiis Sedegia da, rom
namdvili kaci sakuTar Tavs aqtiur
nayofier moqmedebaSi unda gamoxatavdes
da, rom Tanamedrove sazogadoebas
swored amgvari moRvawe sWirdeba
da a.S.
es azri savsebiT misaRebia hamletisnairi
saxelmwifo moRvawis piridan,
magram miuRebelia SemoqmedisTvis,
vinaidan Semoqmedis mxridan TviT
sityvaa saqme. miuxedavad amisa, yvela
rus mwerals sakuTar SemoqmedebaSi
umaRlesi miRwevisTanave sazogadoebriv-politikuri
moRvaweobisadmi
ltolvis dauokebeli Jini gauCnda da
am asparezze saSineli marcxi iwvnia.
amgvari globaluri warumateblobis
nimuSad Tundac solJenicinis publicisturi
moRvaweoba gamodgeba. sol-
Jenicinma SemoqmedebiTi gza mSvenieri
romanebis weriT daiwyo, magram
dasavleTSi moxvedrisTanave gadawyvita
bralmdeblisa da winaswarmetyvelis
mantia moesxa da ise movlenoda
sazogadoebas. igi saTaveSi Caudga rusuli
sazogadoebrivi azrovnebis friad
saxifaTo nacionalur-qristianul,
saboloo jamSi avtoritarul tendencias,
riTac sakuTari Tavis komprometacia
moaxdina im mkiTxvelTa
TvalSi, visac ruseTis momavali evropul-demokratiul
saxelmwifod hqonda
warmodgenili.
solJenicinis literaturuli antipodia
didi rusi poeti, Cemi Zveli
nacnobi da piradi gmiri iosif brodski.
igi ver acduna veranairma sazogadoebriv-politikurma
rolma da is
poetad, mxatvrad, ostatad darCa.
swored amitom igi dRemde mwvave kritikis
obieqtia rusuli emigrantuli
beWdviTi sityvisa, sadac bolo dReebs
iTvlian belinskisa da dobrolubovis
mimdevarni, romelTac TavianTi winaprebis
arc uangaroba da arc vneba ar
gaaCniaT, TumcaRa maT Secdomebs dausjelad
amravleben.
brodskis da solJenicins isev davubrundebi,
rodesac Tanamedrove
etapze myof rusul literaturas ganvixilav.
yovelive zemoTqmuli imas rodi
niSnavs, rom literaturas mkiTxvelze
dadebiTi gavlenis moxdena ar ZaluZs.
araviTar SemTxvevaSi. namdvili literatura
amgvar zegavlenas mniSvnelovnad
axdens, magram ara ise sworxazovnad,
rogorc amas plakati, an,
vTqvaT, masobrivi sainformacio saSualeba
akeTebs. literatura amas rTuli,
iribi saSualebiT aRwevs, am meqanizmis
zemoqmedebis gaanalizeba Znelia.
bevrad ufro iolia yuradRebis
gamaxvileba im martivsa da naTel grZnobebze,
romelic ase Tu ise yvela mki-
Txvels awuxebs ruseTSic da dasavleTSic.
rodesac raime SesaniSnavs
kiTxulobT, warmtac musikas usmenT,
an niWier ferwerul tilos aTvalierebT,
erTi wuTiT swydebiT realobas
da TiTqmis usityvod ambobT:
`RmerTo, ra sulelurad, briyvulad
da arasworad vcxovrob! rogori
udardeli, daundobeli da umsgavso
var! dResve, axlave daviwyeb sxvanair
cxovrebas _ Rirseuls, keTilSobils,
gonivruls...~
ai, es, Tavisi arsiT, religiuri
grZnoba warmoadgens literaturis
zneobriv gamarjvebas. es grZnobaa misi
mkiTxvelis gonebaze moraluri zegavlenis
nayofi – im zegavlenisa, romelic
mxolod esTeturi xerxebiT Tu miiRweva...
ase rom, revoluciamdeli rusuli
literatura metnaklebi warmatebiT
axerxebda sakuTari artistuli uflebebis
dacvas da orad gaxleCili sazogadoebrivi
valdebulebebisa da saku-
Tari daniSnulebis msaxurebisaTvis
brZolaSi viTardeboda. ruseTSi arsebobda
zogjer msubuqi, zogjer ki
sakmaod daundobeli klerikaluri da
samoqalaqo cenzura, sazogadoebrivi
sikeTis ideiT gamsWvaluli uceremonio
literaturuli kritika. magram
1917 wlamde ruseTs ar hqonda artistebze
damiznebuli da maT daTrgunvaze
orientirebuli sadamsjelo aparati.
amitomac mweralTa Soris saukeTesoni
axerxebdnen dasaxuli amocanebis
Sesrulebas. Tu marcxdebodnen,
mxolod sakuTar TavTan da ara saxelmwifosTan
uimedo orTabrZolaSi.
1917 wlidan ki yvelaefri Seicvala.
leninma oficialurad da araorazrovnad
xelovnebas garesamyaros
Semcvleli erT-erTi instrumentis
roli miuCina. es periodi rusuli literaturis
mizanmimarTuli ganadgurebis
dasawyisia. aqedan moyolobuli
igi gausaZlis pirobebSi ganagrZobs
arsebobas, kargavs saukeTeso warmomadgenlebs
da saxelmwifosTan mTliani
asocirebis donemde mdabldeba. oficialuri
monacemebiT rvaasamde gamorCeuli
literatori stalinis sakoncentracio
banakebSi ganadgurda. magram
kidev ufro didi saSineleba iyo,
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
rom literatura kargavda uZvirfases,
misi sicocxlisunarianobisaTvis
aucilebel Tvisebas – Ria da uSiSari
TviTgamoxatvis unars.
da Tuki ocian, ocdaaTian wlebSi
rusuli literatura raRacnairad
jer kidev iZleoda brwyinvale da
Rirseul nayofs, es misi normaluri
da bunebrivi ganviTarebis faqtad ar
unda miviCnioT. metad xatovnad rom
vTqva, es iyo Camqrali varskvlavis
Suqi, da Tuki solJenicins davesesxebi
– is miwaSi gamqrali tbis narCen qafs
ufro hgavda.
WeSmariti literatura raRac periodiT
mainc agrZelebda arsebobas
im mizezis gamo, rom damjeli meqanizmi
moqmedebaSi TandaTanobiT modioda,
da momavalSic garkveuli xarvezebiT
Tu axerxebda muSaobas.
1941 wlis omis dawyebisTvis literatura
ukve TiTqmis mTlianad ganadgurda
da mas mere am sferoSi mtanjvelma
ubadrukobam didi xniT
daisadgura.
50-iani wlebis bolosTvis xruSCovis
moklevadianma daTbobam literaturul
ZalTa gamococxleba gamoiwvia
da JurnalebSi gaielva axalgazrda,
niWieri mwerlebis – aksionovis,
gladilinis, voinoviCis, okujavas,
efimovis, axmadulinas, SuqSinis, iskanderis,
balteris da sxvaTa saxelebma.
es iyo didi iluziebisa da kidev
ufro didi imedebis periodi. bevrs
egona, rom literaturuli procesis
aRdgena SesaZlo xdeboda da rom Sesa-
Zlebeli iyo gadebuliyo xidebi klasikur
rusul literaturasa da samociani
wlebis jansaR mxatvrul tendenciebs
Soris.
vai rom, am iluziebs axdoma ar eweraT.
sazogadoebis demokratizaciis
procesi swrafad Sevida CixSi da is,
rac amas mohyva kidev ufro ubadruki,
unayofo da gulisgamawvrilebeli
aRmoCnda.
Tu stalinis dros niWier mwerlebs
nawarmoebebs jer ubeWdavdnen, Semdeg
lafs asxamdnen da bolos xvretdnen
an sakoncentracio banakebSi anadgurebdnen
(babeli, pilniaki, mandelStami),
axla maT aRar xvretdnen, cixeSic
TiTqmis aravis svamdnen, magram aravis
aRarafersac uqveynebdnen. saukeTeso
mwerlebi, SeTqmulebiviT werdnen
`ujrisTvis~, rogorc maSin ambobdnen.
naklebad Rirseulni da rwmenaSi meryevni
ki mTeli guliT saxelmwifos samsaxurSi
Cadgnen, riTac Zlier mimzidvel
materialur keTildReobas miaRwies.
Tumca aseT pesimistur pozicias
Cemi yvela megobari rodi iziarebs.
zogi maTgani cdilobs gadamarwmunos:
`...ki magram, xom arsebobs niWieri
nawarmoebebi. xom axerxebs zogierTi
cenzuruli barierebis gverdis avlas?
xom arsebobs raRac soro sindissa
da naZirlobas Soris?..~ da a.S.
amis pasuxad maT erT igavs vuyvebi,
romelic sakmaod banaluria, Tumca
kargad gamoxatavs movlenis arss.
warmoidgineT, rom gyavT deda, romelic
Tqvens ZmasTan erTad miluokis
StatSi cxovrobs. uceb igebT, rom dedaTqveni
mZimed gaxda avad da saavadmyofoSi
moxvda, SeSfoTebuli Zmas
werils ugzavniT: `ra mouvida dedas?
saswrafod mipasuxe!~
Tqveni Zma saswrafod gpasuxobT:
`CvenTan, moluokiSi, saSineli amindia~.
da Semdeg is niWierad, brwyinvaled
aRwers miluokis aminds. dedaze arc
erTi sityva.
Tqven kidev ufro nerviulobiT,
gzavniT kidev erT werils _ `dedas
ra sWirs?”
Zma gpasuxobT: `CvenTan, miluoki-
Si, transporti cudad moZraobs.”
Semdeg modis miluokis transportis
niWieri aRwera. dedaze ki isev
arcerTi sityva.
da ase gauTaveblad, rac marTla
gvaRelvebs, imaze arcerTi sityva,
mTavarze arcerTi sityva.
dedis magier SegviZlia samSoblo
warmovidginoT, misi bediT davinteresdeT.
an, rac kidev ufro rTuli da
zustia, rac literaturas literatu-
Targmani
15
rulad aqcevs –Ria, Tavisufali da
uSiSari TviTgamoxatva...
rodesac sabWoTa kavSirSi vcxovrobdi
da Cems moTxrobebs arsad beWdavdnen,
Cemma rva wlis qaliSvilma,
romelic amas Zlier ganicdida, erTxel
mirCia:
`mama, Senc ra sul cud rameebze
wer, aiRe da rame kargze dawere. magaliTad
ZaRlze. Tu ZaRlze dawer,
SeiZleba Seni moTxroba dabeWdon
kidec...~
hoda, mec erTi patara igavi movigone.
isic sakmaod banaluria da aseve
gamoxatavs viTarebis arss.
erT saxelmwifoSi mxatvari cxovrobda.
erTxel mefem is TavisTan miixmo
da uTxra:
_ damixate rame da kargad dagajildoveb.
_ ra gsurT, davxato?
_ rac mogesurveba, _ upasuxa mefem,
_ yvelaferi, patara mwvane muxluxos
garda.
_ ese igi, rac minda yvelaferi Semi-
Zlia davxato? – Seubruna kiTxva mxatvarma.
_ ra Tqma unda, _ upasuxa mefem,
_ yvelaferi, erTi patara mwvane muxluxos
garda.
mxatvari Sin wavida samuSaod. gavida
erTi Tve, ori, sami. mefes mobezrda
lodini. mxatvari daibara da hki-
Txa:
_ sad aris Seni naxati?
mxatvarma amoioxra da moaxsena:
_ ver vxatav, mefeo, radgan dilidan
saRamomde im patara mwvane muxluxoze
vfiqrob...
dRevandeli rusuli literaturis
suraTi Zlier usicocxlod meCveneba.
magram Tu asea, maS ratomRa vuwode
Cems gamosvlas `brwyinvaleba da siRatake~.
siRatakis mxriv yvelaferi rigzea,
ai, brwyinvaleba ki raRac ar mo-
Cans. Tumca es mTlad ase ar aris. erTxel
Tomas manma aseTi ram ganacxada:
`germanuli literatura aris iq, sadac
var me~.
aseTi gancxadeba iseT gigantsac
ki, rogorc Tomas mania, SeiZleba vinmem
trabaxad CauTvalos, magram es mxolod
erTi SexedviT. am gancxadebiT
Tomas mans erTi martivi ramis Tqma
surda. sakuTari saxelis xseneba mxolod
pirobiTi da SemTxveviTia. mas
undoda eTqva, rom sanam cocxlobs da
muSaobs erTi WeSmariti mwerali, literatura
grZeldeba. maSasadame, sanam
cocxlobs da Sromobs Tundac erTi
genialuri rusi mwerali, rusuli
literaturis genialoba grZeldeba.
literaturis marcvali SesaZloa
ara mxolod erTma kacma ataros saku-
Tar TavSi, aramed ufro metic, igi Sei-
Zleba aTwleulobiT inaxebodes uxamsobisa
da lpobis qveS da uceb, pirvelive
xelsayrel momentSi man SesaZloa
umSvenieresi tani aiyaros. rusuli sityvierebis
aRorZinebis imeds maZlevs
is, rom dRes literaturaSi moRvaweobs
erTi genialuri rusi mwerali.
es aris iosif brodski. mis garda literaturas
qmnis kidev ramdenime maRali
klasis ostati: aqsionovi, voinoviCi,
iskanderi, siniavnski, zinovievi da
erofeevi.
garda amisa, arsebobs kritika. Cemi
megobrebi da kolegebi, vaili da genisi
cdiloben dasavleTSi wminda wylis
mxatvruli, sufTad esTetikuri
kritikis nimuSebi Seqmnan, rac kargad
gamosdiT. amas yvela emigranti beletristis
mier maTdami gamoxatuli
zizRic mowmobs. am ukanasknelT miaCniaT,
rom ubadrukoba Soridan Sesa-
Zlebelia Rirsebad aRviqvaT, xolo
sakuTar qmnilebebSi dabudebuli mowyeniloba
siRrmed gavasaRoT.
didi imediT moveli solJenicinis
axal nawarmoebebs.
me ki msurs vicocxlo im dRemde,
rodesac Cemi samarcxvino, msoflios
safrTxobelad qceuli samSoblo
aRorZindeba da es, imavdroulad, Cveni
mravaltanjuli literaturis
aRdgomis dRec iqneba. es ori procesi
garduvalia da arc ki vici, romel
maTgans veli meti mRelvarebiT...
1982
Targmna nikoloz ruruam
16 sarkmeli
axali proeqti _
`sakacobrio Janri~
socialuri da ekonomikuri kvlevis
britanuli sabWo muSaobas iwyebs
axal proeqtze, romelic genetikisa da
bioinformatikis sferoSi kvlevis
popularizacias isaxavs miznad. proeqtis
ZiriTadi amocanaa, Seiqmnas mokle
moTxrobebisa da leqsebis biblioTeka,
romelic genetikis Tematikas
mieZRvneba.
axalma proeqts ucnauri saxelwodeba
aqvs _ `sakacobrio Janri~.
dResdReobiT socialuri da
ekonomikuri kvlevis britanuli sab-
Wos vebgverdze ganTavsebul bazaSi 27
nawarmoebia. monawileobis miReba yvelas
SeuZlia. Tu proeqtis avtorebi
miRebul nawarmoebTa xarisxs dadebi-
Tad Seafaseben, is proeqtis oficialur
vebgverdze ganTavsdeba.
mkvlevarTa gancxadebiT, am proeqtis
Seqmnis idea nakarnaxevia amerikeli
mwerlis, maikl suenuiqis nawarmoebiT.
is `samecniero fantastikis perioduli
cxrilis~ avtorad mogvevlina.
TxzulebaSi warmodgenilia mendeleevis
Cveulebrivi cxrili, romlis
TiToeul elements patara fantastikis
Janris moTxroba eZRvneba.
vudhauzis
uCveulo sketCebi
2009 wlis 25 ivliss londonis wignis
maRaziaSi _ `qalders~ _ pelama
grenuil vudhauzis (avtori wignebis
ciklisa `jivsi da vusteri~) axlaxan
napovni adreuli Txzulebebis mxatvruli
kiTxva gaimarTa. gazeTi `gardiani~
ityobineba, rom es nawarmoebebi
_ satiruli xasiaTis sketCebi _ politikuri
xasiaTis patara piesebia.
gasakviri ki isaa, rom amgvari xelwera
apolitikuri vudhauzisTvis marTlac
uCveuloa.
oTxive teqsti, romelic 1904-1907
wlebiT TariRdeba, literaturaTmcodne
pol sfairingma aRmoaCina. sket-
Cebi vudhauzs Tavis megobar barTram
fleTcer robinsonTan erTad dauweria
da gazeT `deili eqspressa~ da
yovelkvireul `venaiTi fearSi~ daube-
Wdavs. sabolood, es sketCebi yvelasgan
miviwyebuli aRmoCnda.
patara piesebSi avtori, romelic im
xanad 20 welze cota meti xnisa iyo,
saukunis dasawyisis politikuri debatebis
parodias warmogvidgens. is
ostaturad aqilikebs importul
saqonelze dawesebuli tarifebis reformasa
da gadasaxadebis reformas.
sxvaTa Soris, gadasaxadebze diskusiam
1906 wels konservatorTa marcxi gamoiwvia,
xolo liberalebma arCevnebSi
damajereblad gaimarjves. Tavad
vudhauzi, kolonialuri Cinovnikis
vaJi, proteqciuli tarifis reformis
mxardamWeri da, ra Tqma unda, cnobili
politikosis, jozef Cemberlenis
partiis qomagi iyo.
umsxvilesi
internetbiblioTeka
msoflioSi erT-erTma umsxvilesma
wignebis savaWro qselma _ `barns
end nobl~ _ eleqtronuli wignebis
gayidvis sakuTari onlain maRazia Ses-
Tavaza mkiTxvels. smartfonebis, portatuli
Tu stacionaruli kompiuterebis
momxmareblebisTvis axla ukve
700 aTasze meti dasaxelebis eleqtronuli
wignia xelmisawvdomi.
amJamad kompaniis vebgverdidan
ufasod naxevarmilionze meti wignis
CamotvirTvaa SesaZlebeli. yvelaferi
es ki `barns end noblsa~ da internetis
saZiebo sistema `gugls~
Soris gaformebuli SeTanxmebis wyalobiT
moxda. vebgverdze ganTavsebulia
wignebis eleqtronuli versiebi,
romelTa saavtoro uflebebi
iTvaliswinebs sazogadoebriv moxmarebas
da romlebic universitetebis
biblioTekebSia daskanerebuli.
`barns end nobli~ milionobiT ukve
dabeWdili wignis mflobelia, TiTqmis
milioni dasaxelebis wigni vebgverdis
saSualebiT SegiZliaT Seukve-
ToT, xolo amieridan ufasod
eleqtronuli wignebis CamotvirTvis
SesaZleblobac geZlevaT.
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
gamodis saqarTvelos kulturis, ZeglTa dacvisa
da sportis saministros finansuri mxardaWeriT
literaturuli literaturuli gazeTi
gazeTi
`hari poteris~ parki _
male!!!
rogorc `telegrafi~ ityobineba,
gazafxulze floridis StatSi `hari
poteris~ parki gaixsneba, romelic 80
aTas kvadratul metrs moicavs. yvela
atraqcioni da nagebobebi filmisa da
joan roulingis wignis mixedviT aiwyoba.
proeqtis ganxorcieleba 200 milionze
meti dajdeba. winaswari varaudiT
`hari poteris~ parki 2009 wels
unda gaxsniliyo, Tumca msoflio finansurma
krizisma yvelafer amas xeli
SeuSala.
masStabur parkSi aigeba hogvardis
cixe-simagre, gaSendeba akrZaluli tye
da dainiSneba hogvardis eqspresi. hogvardsSi
ganTavsdeba atraqcioni `jadoqrebis
samyaro~, romelic amerikuli
mTebis formiT Sesruldeba. parkSi
aseve ganTavsdeba sofeli hogsmidi
restornebiTa da maRaziebiT, sadac
warmodgenili iqneba jadoqarTa skolis
simboloiani da hari poteris
nivTebi. parkis damTvaliereblebs Sesa-
Zlebloba miecemaT, naxon kompiuteruli
efeqtebis wyalobiT Seqmnili
filmis scenebi da personaJebi. `hari
poteris~ mixedviT gadaRebul filmSi
monawile msaxiobebma ukve Seqmnes specialurad
am parkisTvis ramdenime scena,
romelic damTvalierebela interaqtiuli
TamaSis nawili aRmoCndeba.
nabokovis
dausrulebeli romani
`fleiboiSi~
Jurnali `fleiboi~ iqneba pirveli,
vinc vladimer nabokovis dausrulebeli
romanidan _ `lauras originali~
(sxvaTa Soris, mweralma sikvdilis win
am romanis ganadgureba iTxova) _ nawyvets
gamoaqyveynebs. `fleibois~ es nomeri
2009 wlis 10 noembers, wignis bazarze
gamoCenamde erTi kviriT adre
gamova.
ucnobia, ra Tanxa daujda Jurnals
nabokovis literaturul agent endriu
uailTan dadebuli garigeba. Tumca,
`fleibois~ literaturuli redaqtoris,
emi greis loidis, romelmac
mwerlis bolo romanis fragmentis
dabeWdvis ufleba moipova, gancxadebiT,
nawyvetisTvis, romlis moculobac
5 aTas sityvas ar aRemateba, safasuri
jer ar gadauxdiaT.
loidis sityvebis Tanaxmad, garigebis
iniciatori `fleibois~ gamomcemeli
da vladimer nabokovis Semoqmedebis
didi motrfiale hiu hefneri yofila.
`fleiboi~ msoflioSi erT-erTi
cnobili brendia. Jurnali 1953 wlidan
sxvadasxva enaze gamodis. 1964 wels
vladimer nabokovma swored am Jurnalis
korespondents misca gulaxdili
interviu, xolo 1969 wels `fleiboim!
gamoaqveyna nawyveti misi `jojoxeTidan~.
romani `lauras originali~ nabokovis
bolo da dausrulebeli romania.
sikvdilis win mweralma cols xelnaweris
ganadgureba sTxova. rogorc Tavad
nabokovi ambobda, mas mosvenebas ar
aZlevda imaze fiqric ki, rom mkiTxvels
ar SeeZlo enaxa is, rac man goneba-
Si daasrula, magram qaRaldze ver gadaitana~.
Tumca nabokovis qvrivi sxvagvarad
moiqca, man ar Seasrula meuRlis ukanaskneli
survili da sikvdilis win,
1991 wels daweril anderZSi mwerlis
dausrulebeli romanis bedi maT vaJs,
dimitri nabokovs miando. 2005 wels
Svilma daapira xelnaweris ganadgureba,
Tumca gadawyvetileba maleve Secvala
da ganadgurebis nacvlad mamis
romanidan fragmentis gamoqveyneba
ganizraxa.
dausrulebeli romani 50 Tabaxis
furclisgan Sedgeba. xelnawerebis
mTavari gmiri zedmeti wonisgan dakompleqsebuli
da amiT Sewuxebuli mecnieri
filip uaildia, romelic imis
garda, rom garegnuli ieriTac ver
daikvexnis, ojaxSic ubeduria. hyavs
coli, romelic mxolod da mxolod
imitom SeirTo, rom hgavda qals,
romelic mas erT dros TavdaviwyebiT
uyvarda. mTeli romanis manZilze filip
uaildi TviTmkvlelobis versiebs
amuSavebs.
redaqtori irakli javaxaZe
redaqtoris moadgile uCa SerazadiSvili
Jurnalistebi xaTuna alxaziSvili, Tamar Juruli
7-20 agvisto 2009
aRmoCena qairoSi
mSeneblebma, romlebic qairos
egviptis muzeumis baRSi muSaoben, aRmoaCines
samalavi 9 artefaqtiT. maT
ricxvSi aRmoCnda msxverplSewirvis
magida, ieroglifebiani qvebi, stelis
nawilebi da ramesidebisdroindeli
svetebis fragmentebi warweriTurT.
amgvari samalavebi muzeumis baRSi
orjer aRmoaCines. 1952 wlamde arqeologebi
mikvleul artefaqtebs
gaurkveveli warmomavlobis statusiT
inaxavdnen, akeTebdnen samecniero aRwerilobas
da TiToeuls aucileblad
afiqsirebdnen muzeumis samecniero
wignebSi. mesame samalavis arseboba
dRemde yvelasTvis ucnobi iyo.
baRSi mimdinare samuSaoebi dakav-
Sirebulia muzeumis gafarToebasTan,
romelic Senobis dasavleTis mxaris
Sesasvlelis rekonstruqcias isaxavs
miznad.
tel.: 292196; mob. tel.: (877)742277; (899)269852; e-mail: litgazeti@yahoo.com