04.06.2013 Views

gilocavT aRdgomis brwyinvale dResaswauls!

gilocavT aRdgomis brwyinvale dResaswauls!

gilocavT aRdgomis brwyinvale dResaswauls!

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ilia WavWavaZis warmoTqmuli sityva<br />

1898 wels qarTlidan guria_samegrelos mRvdelmTavar episkopos<br />

leonides gadayvanasTan dakavSirebiT<br />

“Tqveno yovladusamRvdeloesobav! me vbedav Tqvens winaSe<br />

xmis amoRebasEdRevandel dRes ara imisTvis, rom Tqven<br />

Cems qeba didebas saWiroebT. Tqveni saqmeni, Tqveni-Rvawlmosili<br />

sicocxle Cemzed ukeTesad RaRadebs. Tqvens qebasada<br />

didebas da Cemi Tqma ras miumatebs Tqvens saTnoebiT<br />

mopoebuls saxels”.<br />

nametanobaSi nu CamomarTmevT da guliT wmidiT vityvi,<br />

rom sCans RmerTskidev ar davviwyebivarT, guls kvlav<br />

erCis wuTi-soflisagan Ronemixdili sasoeba da wuTisoflisaganve<br />

gamoWrili imedebi ukeTesis dReebisa. uRonooba<br />

qveynisa marto ufuloobaa da uqonloba ki ar aris,<br />

rogorc exla bevrsa hgonia, aramed isa, roca saTnoebiani,<br />

keTil moqmedi, maRal zneobis kaci ara hyavs, simagre<br />

qveynisas, qveynis Zal-Rone, eris Semnaxveli da gamadidebeli,<br />

qviT-kiri adamianis cxovrebisa marto saTnoebaa da marto<br />

sasoebani kaci qmnis am wuTisofels taZrad, sadac RmerTs<br />

adideben da samoTxed, raca bedniereba adamians asuldgmulebs.”<br />

`Tqvenis cxovrebis wmindaTa-wmidadori didi sagania:<br />

erTi RmerTi da meore Tqveni samSoblo qveyana. RmerTs<br />

RmrTisas aZlevdiT da qveyanas qveynisas da orsav emsaxurebodiT<br />

erTmaneT dauklisadgul-mxurvalebiT da siyvaruliT.<br />

erTi wuTic ar viciT Tqvenis sicocxlisa, rom<br />

cxovelmyofeli-Suqi, am orkecssiyvarulisa ar mohfenodes<br />

TiToeuls Tqvens saqmes.Aaq TiToeul Tqvens moqmedebas,<br />

qveyanas emsaxurebodiT, RvTisaTvis RmerTs adidebdeT<br />

qveynisaTvis, radgan RmerTi aris siyvaruli da siyvaruli<br />

mxsnelia qveynisa.<br />

`Tqveni sicocxle mTeli da ganuwyveteli saTnoebaa,<br />

saTnoeba romlis magaliTs marto im madliT cxebul<br />

mRvdel_monazvnebis Soris vpoulobT, romelnic erT dros<br />

yofilan CvenSi, Cvenda saubedurod exla aRar arian, Tqveni<br />

xorci daumorCileT suls da erTi udidesi saTnoebac es<br />

aris. gSiodaT, ar sWamdiT, gwyurodaT, ar svavdiT, gciodaT<br />

da ar TbebodiT imisTvis ki ara, rom viTarca angarma da<br />

Zunwma oqro da vercxli moixveWoT, aramed imisTvis, rom<br />

rac sakuTrad Tqvenis TavisTvis ar gemetebodaT, rasac<br />

Tqvens Tavs aklebdiT, is sxvas SehmateT, samadlod, saqveynod<br />

gaeciT, Tqvens samSoblos moaxmareT, marTali uTqvams,<br />

vinc sTqva, rom ornairi saTnoebaa qveyanaze adamianis<br />

Rirsebis aRmniSvneli. erTi uqmi, romelsac misdevs ara qmna<br />

borotisa, meore momqmedi, momelsac mosdevs qmna keTilisa.<br />

pirveli magdeni_veraferi Rvawlia... sadidebeli kacisa,<br />

meore momqmedi, romelsac mosdevs qmna keTilisa, pirveli<br />

magdeni veraferi Rvewlia, sadidebeli kacisa, meore saTnoebaa<br />

da amisTina saTnoebis patroni Tqvena brZandebiT.”<br />

`Tqven aRgvidgine Cveni daviwyebuli wmindanni Sio<br />

mRvimeli da ioanne zedazneli, sxvam rac unda sTqvas da<br />

Cemi fiqriT ki kaci is aris, visac guliTadi rwmena risame<br />

aqvs qveynis sakeTildReoT mis mier aRiarebuli da<br />

im rwmenas emsaxureba Tav_dadebiT, Tqven gwamT rom ada-<br />

qarTuli gvari-saxelebi didi xnis winaT aris warmoqmnili<br />

da Cven viTvlebiT im Zvel erebs Soris, romlebmac es<br />

socialuri safexuri saukuneebis winaT gaiares.<br />

gvar-saxeli Cvens sinamdvileSi didi socialuri erTeulis<br />

ramdenime aTeuli da xSirad areuli ojaxis saxelwodebaa.<br />

saxelwodeba im socialuri organizmisa, romlebic<br />

TavianTi gvaris warmomavlobas erTi pirovnebidan angariSoben<br />

da aqvT erTi TviTSegneba naTesaobis Sesaxeb. gvari-saxeli<br />

CvenSi ojaxze ufro msxvili naTesauri gaerTianebis<br />

memkvidreobiTi saxelwodebaa.<br />

swored memkvidreobiTobam gansazRvra, rom araerTi sofeli<br />

SeiZleba davasaxeloT saqarTveloSi, romlebic gvariT<br />

aris saxeldebuli . magaliTad mindienTi, midelaanTkari,<br />

xeTurTkari, svianaanTkari, xadurianTkari, elbaqianTkari, da<br />

mravali sxva.<br />

Cveni interesebis sferoSi Semodis sofeli da elbaqiaanTkari,<br />

romelic istoriulad samcxe-javaxeTis zeganze<br />

mdebareobda da iq elbaqiZeebi cxovrobdnen.<br />

elbaqiZeebis gvarma cxovrebisa da brZolis didi gza<br />

gamoiara da Tavisi TavisTavadoba dRemde SeinarCuna.<br />

rogorc cnobilia, Temur lengis gamanadgurebeli<br />

laSqrobebis dros gansakuTrebiT dazaralda qarTli, romlis<br />

mosaxleoba qveynis sxadasxva kuTxeSi gaifanta da iq<br />

dasaxlda 1393 wels Temur lengis mesame laSqrobis dros,<br />

misi mxedroba samcxe-javaxeTs Seesia da ori weli sastiki<br />

mianis mxsneli, misi xelT_mZRvaneli da ganmwmendel misi<br />

sjuli da sarwmunoebaa. am gzazed RvawlmosilobisTvis<br />

ara dagizogiaT ra. amisda mowmad Tqven mier aRdgenili<br />

monastebia, es naSTi Cvenis sulierad ze aRsrulebisa. aq<br />

metia TiToeulis Tqvenis Rvawlis CamoTvla da marto<br />

amas vityvi, rom Tqveni madliT cxebuli marjvena yvelgan<br />

migiwvdeniaT, saca ki Tqvenis qveynis, Tqvenis eris sakeTildReod<br />

saqme ram aCenia, ar aris arcerTi saero saqvelmoqmedo<br />

saqme qarTvelTa rom Tqveni uxvi wvlili ar<br />

erios, Tqveni locva, kurTxeva_win ar miuZRvodes, Tavs ar<br />

dastrialebdes.<br />

“martod isic sakmarisia Tqvenis madlobis xsenebisaTvis,<br />

rom Tqvenis meoxebiT, Tqvenis RvawliT, Tqvenis mamobrulis<br />

siyvaruliT gamouzardeT Cvens qveyanas misTana Svili,<br />

rogoric axlad nakurTxi leonidea. Cven kacebiT Raribni<br />

varT da CvenTvis Tqvengan gazrdili_Tqvenis magaliTiT<br />

gazrdili, Tqvenis xelisa da gulis Tanamoziare ganZia, Cven<br />

SevxariT Cvens axal episkoposs sasoebiT da imediT, imitom<br />

rom Tqveni gazrdilia, Tqveni sulieri Svilia, da yoveli<br />

msgavsi mzgavssa iSobso, naTqvamia.”<br />

`Tqvens gazrdils didi ekliani gza uZevs win,Tu siyvaruls<br />

qveynisas Tqvenebr win waiZRvanebs da msaxureba<br />

misi msaxureba iqneba qveynisa. es gza gzaasakuTari Tavis<br />

gawirvisa, wamebisa, nametnavad CvenSi, rac ibedureba da kilva<br />

ise xSiria, rogorc arsad. Cven imedi gvaqvs, rom Tqveni<br />

gazrdili, Tqveni gawvrTnili ara ekals ar SeiSindeba da<br />

Tqvens magierobas gagviwevs. magierobas meTqi!.. mogviteveT,<br />

guli kacisa xarbia! Tqveni bedi gvenatreba. nu Tu<br />

Tqven TviTon ar inebebdiT, rom Tqveni gazrdilisgan meti<br />

moiTxovoT, meti movelodinoT. Tqven mama xarT da eg<br />

Tqveni Svilia da radganac is gvirCevnia meti movelodinoT.~<br />

is urCevnia mamulsa, rom Svili sjobdes mamasao.<br />

`Cven darwmunebuli varT, rom Tqven TviTon Cvenzed ufro<br />

metis natvriT inatrebdiT, rom Tqveni gazrdili Tqven<br />

dagemjobinoT jer RvTiT da mere Tqvenisave kurTxeviTa.~<br />

amisi da am Cvenis kadnierebis rwmenis Tavmdebi da sawyauli<br />

Tqveni mamaSviluri siyvaruli, romlis winaSe qeds<br />

ixris yovelive sxva piradi grZnoba patiosani kacisa. Cven<br />

marTlada sayvarelo da Rirs saxsovaro mRvdel mTavaro!<br />

Tqven aqedam mibrZandebiT, magram RvTis madliT Cvenis<br />

qveynidan ki ara. aqac Cveni qveyanaa da Cveni eria, Cveni<br />

Zmebi arian, Cven aq geaxeliT samgzamSvidoboro mogaxsenoT<br />

da Tqvens winaSe RmerTs vTxovoT Tqveni dRegrZeloba da<br />

Tqvengan locva da kurTxeva miviRoT. mogvirTmevia mcire_<br />

odeni ZRveni ese Cvenda saxsovrad ki ara, Cven uamisodac<br />

gvexsomebiT mTel saqarTvelosTan erTad, radganac Svilni<br />

varT saqarTvelosi, romelsac dReTa TqvenTa swiravT uorgulobiTa<br />

da siyvaruliTa... miiRe niSani Cveni guliTadis<br />

madlobiTa da uRrmesis pativiscemas da gixaroden, rom<br />

Senis qveynis Svlni moiwifnen imodenad, rom SeZlebisamebr<br />

madlobas uxdian, madlobas, Rirs kacs. gixaroden imitom,<br />

visi gorisa xar?<br />

(elbaqiZeebi)<br />

brZolebi mimdinareobda. mosaxleoba aiyara da ZiriTadi<br />

nawili mTis raWaSi dasaxlda. maT Soris iyvnen elbaqiZeebi<br />

,oRond erTi Sto raWaSi darCa, xolo meore Sto raWis<br />

maxlobel provinciaSi-dvageTSi. saukuneebis ganmavlobaSi<br />

elbaqiZeebs urTierToba hqondaT erTmaneTTan da axlac<br />

asea. raWis sofel wesSi mcxovreb elbaqiZeebs dResac aqvT<br />

urTierToba qvemo qarTlis sofel gomareTSi mcxovreb<br />

mogvareebTan, romlebic aq javaxeTidan movidnen.<br />

raWaSi da dvaleTSi mcxovreb elbaqiZeebs yovelTvis<br />

hqondaT erTmaneTTan urTierToba da dResac biZaSvilebad<br />

iTvlebian. elbaqiZeebma javis xeobis sofel xvwis (adrindeli<br />

istoriuli xwve) maxloblad daaarses sofeli elbaqeTi.<br />

hqondaT eklesia da mcire eklesiis nangrevebi dResac<br />

aris SemorCenili.<br />

aRsaniSnavia toponimi elbaqeTi da elbaqeTWala, romelic<br />

dResac cocxalia da socialuri Sinaarsi gaaCnia. aqedan<br />

arian elbaqiZeebi wasuli qarelis raionis sofel elbaqiaanTkarSi,<br />

romelsac elbaqiansac uwodeben da am gvaris<br />

xalxi cxovrobs.<br />

meTvramete saukunis zemo qarTlis mefe erekles droindeli<br />

davTari, romelic mecnierebaTa akademiis xelnawerTa<br />

institutsia daculi, mravalmxriv aris saintereso,<br />

maT Soris onomastikis mxrivac. davTarSi aRniSnulia didi<br />

liaxvis xeobis soflebi da iq mcxovrebi gvarebi da unda<br />

iTqvas, rom bevri gvari gamqralia an sxva gvarebs Seerwya.<br />

8<br />

rom esec erTi fexis win wadgmaa, erTs safexuriT ze aRsvlaa<br />

Tqvenis Svilebis, radganac marto brmam da ukeTurma<br />

ar icis sxvis sikeTis danaxva, sxvisi Rvawlis dafaseba.<br />

Tqven mibrZandebiT Cvengan da vwuxvarT, rom Cven gvSordebi,<br />

magram CvenTa imer ZmaTa siyvaruli anelebs Cvens<br />

mwuxarebas da gvamxnevebs Cven. Cvengan metismeti gulZviroba<br />

iqneboda, rom es ase ar iyos. Cven vwuxvarT Tqveni<br />

wasvliT da gvixaris Tqveni iq misvla, Cven gvakldebiT<br />

da RvTis madliT iq SegvematebiT, yvelgan Cvens qveyanaSi<br />

saWiroa amisTana kaci, romlis mixedviT da magaliTiT<br />

iwvrTneba xasiaTi, iwmindeba goneba da guli adamianisa.<br />

uxarodeT maT, sadac Tqven midixarT, da Cven es ar gvSurs,<br />

radganac iqac Cvenebi arian. Tund esec ar iyos, Tqveni<br />

cxovreba saTnoebis skolaa CvenTvis da amitomac marto<br />

erTi xseneba Tqvenis saxelisa Cveni mwvrTnelia. oh, ra<br />

bednieria igi, kaci romelic gvwvrTnis da gvaswavebs Cven<br />

aramc Tu CvenTan yofniT, aramed marto Tavisi saxelis<br />

xsenebiTaca, ambobs natvriT erTi Zveli brZeni. amisTava<br />

bednieri eri xarT Tqven. saca ginda brZandebodeT. iyveniT<br />

kvlavac ese bednieri Cvenda TavmosawoneblaT da nu<br />

moaklebT Tqvens locva_kurTxevas, Tqvens Rvawls, Tqvens<br />

sayvarels qveyanas, ers Tqvens siyvaruls. Tqveni sayvareli<br />

qveyana, saca ginda brZandebodeT, ar daiviwyebs. adide<br />

kverTxi ese da wariyvane eri Seni gzasa simarTlisa da<br />

sarwmunoebisasa.<br />

“dagvloce da Senis madliani xeliT gvakurTxe Seni<br />

madlobelni da Sen mier Rvawldebulni.”<br />

misma meufebam madloba gadauxada ra, sTqva, rom wmindaT<br />

daicaviT sarwmunoeba, ar uRalatoT TqvenTa saxelovanTa<br />

mama_papaTa anderZs, romelTa Soris mravalma mefem Tavad<br />

aznaurma da mdabiom daidga sawamebrivi gvirgvini sarwmunoebisaTvisao.<br />

zneobiT faqizni iyaviT ojaxi wmindaT<br />

SeinaxeTo me Tumca Sors viqnebi Tqvengan, magram guliTa<br />

da suliT ar daviviwyeb Cems Zvels samwysos da viloceb<br />

misis warmatebisTvisao.<br />

am sityvaTa warmoTqmis drosac bevrs amoujda guli da<br />

cremliT gamoeTxovnen sayvarel mwyemssT_mTavars.<br />

kverTxi gamowerilia qarTvel samwysos mier moskovidan<br />

da metad Zvirfasi, iSviaTi nakeTebisaa, mTelis kverTxis<br />

buStebi sagangebo xelovnebis minanqriTa da sevadiT aris<br />

damSvenebuli. kverTxs Tan darTuli aqvs perangi da zed<br />

aweria,”adide kverTxi ese da wariyvane eri Seni ese gzasa<br />

simarTlisasa. 15 maisi 1899 wlisa.”kverTxis budis Tavze<br />

amoWrilia qarTulad aso “a”,romelsac Tavze samRvdel_<br />

mTavro mitra aqvs gakeTebuli.<br />

guSin, orSabaTs, 18 maiss, misi usamRvdeloesoba gaemgzavra<br />

foTisken. rkinis gzis sadguramde did_Zalma qarTvelobam<br />

miacila sayvareli mwyems_mTavari, mravalT Soris<br />

episkopos leonides goramde gahyvnen.<br />

zurab oqropiriZe<br />

sofeli disevi<br />

sofel ZarwemSi, qurTaSi, TamaraSenSi, xeiTSi, qvemo frisSi<br />

dasaxelebulia elbaqiZeebi, romlebic mosulad iTvlebian<br />

raWa-dvaleTis sanaxebidan da aq didi xnidan arian damkvidrebulni.<br />

unda xazi gaesvas, rom mosaxleobis Sida migraciuli procesebi<br />

xSirad mTeli sirTuliT mimdinareobda da yovelTvis<br />

ar mohqonda sasurveli Sedegi. marTalia gadasaxlebul<br />

regionSi is qarTuli eTnikuri erTeulis kvlawarmoebis<br />

saukeTeso saSualebas warmoadgenda, magram Tu es dasaxlebani<br />

intensiuri da jgufuri iyo, maSin im regionSi, saidanac<br />

gadasaxleba intensiuri iyo, qarTuli eTnosi eTnikurad<br />

icvleboda. ase moxda javis xeobaSic, saidanac masobrivad<br />

wavida elbaqiZeebis gvari da iq darCenilebi moyvnen osur<br />

eTnikur garemocvaSi da gascdnen. oRond gvari da misi fuZe<br />

SeinarCunes.<br />

1991 wlis mosaxleobis aRweris mixedviT TbilisSi<br />

cxovrobda 790 elbaqiZis gvarisa, qarelSi 450, gorsa da<br />

cxinvalis raionSi 450 kaci.<br />

etimologiurad sityva elbaqiZe sami nawilisagan Sedgeba,<br />

romlis fuZea _ baq, rac Zvel qarTulSi salbobas, nacaras<br />

niSnavs da miuTiTebs am gvaris warmoSobis safuZvelze. –<br />

el sufiqsi aris geografiul punqtze darTuli afiqsi da<br />

gvaris funqcia SeiZina. is TavSi daerTvis sityvas, magram<br />

gansazRvruli sityva TavSic SeiZleba daerTos.<br />

nikoloz oTinaSvili

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!