19.06.2013 Views

petliura da sxvebi

petliura da sxvebi

petliura da sxvebi

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

istoriebi<br />

<strong>petliura</strong> <strong>da</strong> <strong>sxvebi</strong><br />

<strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

poloneTi<br />

qeTi qanTaria<br />

TadeuS kantori<br />

<strong>da</strong>viT buxrikiZe<br />

ulrike mainhofi<br />

ana korZaia-sama<strong>da</strong>Svili<br />

interviuebi<br />

erik trufazi<br />

kaxa Tolor<strong>da</strong>va<br />

erik monio<br />

qeTevan sadRobelaSvili<br />

komentarebi<br />

37<br />

gigi gule<strong>da</strong>ni<br />

tendenciuri gmirebis aRlumi<br />

basa janikaSvili<br />

lokaluris Zaladoba<br />

paata Samugia<br />

`niWieri~<br />

sandro naveriani<br />

ivnisi 2010 #61<br />

fasi 5 lari<br />

saavtoro<br />

lismanisi<br />

levan berZeniSvili<br />

isev birsi gamaxsen<strong>da</strong><br />

aka morCilaZe<br />

xelovneba <strong>da</strong> `perversiebi~<br />

giorgi maisuraZe<br />

literatura<br />

mario vargas liosa<br />

semuel beketi<br />

maka miqelaZe<br />

irakli kakabaZe


saswavlo centri<br />

"British Connection"<br />

gTavazobT mosamzadebel kursebs<br />

sxva<strong>da</strong>sxva sasertifikato gamocdebisTvis:<br />

FCE (B1-B2)<br />

CAE<br />

TOEFL<br />

IELTS<br />

magistraturis inglisuri enis gamocdisTvis<br />

mosamzadebeli jgufebi<br />

funqcionirebas iwyeben 1-7 ivnisi<strong>da</strong>n<br />

kursis xangrZlivoba - 12 kvira<br />

☺ sasargeblo rCeva - ewvieT saits<br />

www.britishconnection.ge<br />

misamarTi: bu<strong>da</strong>peStis q. 1<br />

telefoni: 308 135 / 855 301 390


inglisurenovani banaki kvariaTSi<br />

Camp etc.<br />

inglisuri enis gakveTilebi / TamaSobebi / eqskursiebi / RonisZiebebi<br />

ingliseli <strong>da</strong> amerikeli maswavleblebi <strong>da</strong> xelmZRvanelebi<br />

maRali xarisxis sacxovrebeli pirobebi<br />

samjeradi kveba<br />

brwyinvale adgilmdebareoba<br />

<strong>da</strong>matebiTi informaciisTvis <strong>da</strong>gvikavSirdiT:<br />

telefoni: 8 907 907 07 / 8 908 908 08<br />

www.etcetera.ge


garekanze: saSa lugini, katia riJikova<br />

foto: guram wibaxaSvili<br />

mTavari re<strong>da</strong>qtori:<br />

nino lomaZe<br />

art-re<strong>da</strong>qtori: giorgi nadiraZe<br />

re<strong>da</strong>qtor-stilisti: nino svaniZe<br />

koreqtori: nino saiTiZe<br />

nomerze muSaobdnen: <strong>da</strong>viT<br />

buxrikiZe, <strong>da</strong>viT CixlaZe, levan<br />

berZeniSvili, gigi gule<strong>da</strong>ni,<br />

qeTi qanTaria, giorgi maisuraZe,<br />

kaxa Tolor<strong>da</strong>va, nino beqiSvili,<br />

ana korZaia-sama<strong>da</strong>Svili, qeTevan<br />

sadRobelaSvili, basa janikaSvili,<br />

paata Samugia, sandro naveriani,<br />

giorgi svaniZe, naTia guliaSvili,<br />

aka morCilaZe, irma taveliZe<br />

foto: levan xerxeuliZe, marika<br />

qoCiaSvili, guram wibaxaSvili<br />

ilustracia: mariam zal<strong>da</strong>staniSvili,<br />

maia sumbaZe<br />

dizaini: Tornike lorTqifaniZe<br />

sazogadoebasTan urTierToba:<br />

lela SubiTiZe<br />

sareklamo gayidvebi: Salva CubiniZe<br />

distribucia: zviad Sengelia<br />

gamomcemeli: Sorena Saver<strong>da</strong>Svili<br />

gamomcemloba:<br />

Sps `em fabliSingi~, Tbilisi 0105,<br />

faliaSvilis q. 108, tel.: 912326<br />

el-fosta: mpublishing@caucasus.net<br />

sxva gamocemebi: liberali, biznesia<strong>da</strong>mianebi,<br />

meTodebi, strategiebi,<br />

dialogi, Tibisi <strong>da</strong> Tibiselebi.<br />

stamba: `favoriti~, Tbilisi,<br />

CubinaSvilis q. 50, tel.: 951952<br />

Jurnali gamodis 2004 wlis 25<br />

dekembri<strong>da</strong>n<br />

© “M Publishing” saavtoro uflebebi<br />

<strong>da</strong>culia. JurnalSi gamoqveynebuli<br />

masalebis nawilobrivi an mTliani<br />

gamoyeneba gamomcemlobis nebarTvis<br />

gareSe akrZalulia.<br />

6 cxeli Sokoladi<br />

8 re<strong>da</strong>qtoris werili<br />

10 Cveni avtorebi<br />

N61, ivnisi 2010<br />

mimoxilvebi 12 `eqslibrisis~ mkiTxvelTa klubi <strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

13 `axali `galerea 9~ <strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

14 totalitaruli epoqis arqiteqtura konceptualur<br />

fotografiaSi <strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

14 uxmo evolucia naTia guliaSvili<br />

16 iuri meCiTovis Jurnalisturi retrospeqtiva<br />

<strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

17 rok kafe droebiT <strong>da</strong>ixura <strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

18 gaseirneba Zveli Tbilisis fotopeizaJSi<br />

naTia guliaSvili<br />

19 Rvinis festivali giorgi svaniZe<br />

20 aris Tu ara oleg timCenkos sfinqsi samkauli<br />

<strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

22 istoriuli reversi sapnis aromatiT<br />

naTia guliaSvili<br />

recenzia 24 mieciT qmari ninis... <strong>da</strong>viT buxrikiZe<br />

komentarebi 25 37 gigi gule<strong>da</strong>ni<br />

26 tendenciuri gmirebis aRlumi basa janikaSvili<br />

27 lokaluris Zaladoba paata Samugia<br />

29 finaluri mwuxri sandro naveriani<br />

istoriebi 30 erTi saaTi TbilisisTvis <strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

38 diletantis mogzauroba poloneTSi qeTi qanTaria<br />

44 TadeuS kantori<br />

`mkv<strong>da</strong>ri klasis~ Canawerebi <strong>da</strong>viT buxrikiZe<br />

50 ulrike mainhofi<br />

Zalian saxifaTo frau mainhofi<br />

ana korZaia-sama<strong>da</strong>Svili<br />

interviuebi 54 interviu erik trufazTan kaxa Tolor<strong>da</strong>va<br />

58 interviu erik moniosTan<br />

`meore arxis~ pirveli partniori<br />

qeTevan sadRobelaSvili<br />

diskusia 62 radikalizmi dialogis magivrad nino beqiSvili<br />

esei 68 isev birsi gamaxsen<strong>da</strong> aka morCilaZe<br />

Targmani 72 ringze norman meileris werilebi<br />

inglisuri<strong>da</strong>n Targmna irma taveliZem<br />

saavtoro 76 lismanisi levan berZeniSvili<br />

82 xelovneba <strong>da</strong> `perversiebi~ giorgi maisuraZe


e<strong>da</strong>qtoris werili<br />

8 cxeli Sokoladi<br />

dResac zustad veravin ityvis vin aris ulrike mainhofi. elfride elineki<br />

fiqrobs, rom ulrikes biografia istoriul saidumlod <strong>da</strong>rCa, <strong>da</strong> awi am fenomenis<br />

amoxsnas veravin SeZlebs. mainhofis mkvlevari, karin baueri mas tragikul<br />

personas uwodebs, maRali idealebisTvis mebrZol qals, frustrirebuli<br />

Taobis Svils. <strong>sxvebi</strong> fiqroben, rom is namdvili sisxliani monstria, <strong>da</strong> misi<br />

nakvalevi gvamebiTaa aRniSnuli. hainrix bioli wiTeli armiis (RAF) eqvskacian<br />

fraqciaze (maT Soris mainhofze) wer<strong>da</strong>, rom es iyo eqvsis omi eqvsi milionis<br />

(eqvs milionSi Zalovanebs gulisxmob<strong>da</strong>) winaaRmdeg.<br />

1960-70-ian wlebSi, germanul Jurnal `konkritSi~ gamoqveynebuli ulrike mainhofis<br />

publikaciebis mimarT, bevrs gaorebuli <strong>da</strong>mokidebuleba hqon<strong>da</strong>, roca<br />

ar ici, is giyvars Tu mTeli arsebiT gZuls. yvelaze neitraluri Sefaseba ki<br />

aseTia _ mainhofi ubralod saintereso mweralia, vinc ga<strong>da</strong>reuli drois qaosma<br />

CaiTria <strong>da</strong> veRar ipova gza ukan. mokled, rTulia gaigo, vin aris mainhofi.<br />

faqtia, ulrike teroristad rom ar qceuliyo misi nawerebi dRes aRaravis<br />

emaxsovrebo<strong>da</strong>. albaT, arc aravin Sekreb<strong>da</strong> `konkritis~ publikaciebs <strong>da</strong> verasdros<br />

iqceo<strong>da</strong> es unikaluri werilebi wignad _ `yvela amindze laparakobs.<br />

Cven _ ara~. mainhofis mkvlevari, wignis Sesaval sityvaSi wers, rom germanul<br />

sazogadoebas ulrikes teroristul aqtebTan kavSirze metad is abrazeb<strong>da</strong>, rom<br />

man qalis tradiciuli rolis uaryofis magaliTi aCvena. RAF-Si gawevrianebis<br />

Semdeg, mainhofma 8 wlis tyupi gogonebi miatova <strong>da</strong> imis gamo, rom ar sur<strong>da</strong>,<br />

mis bavSvebze saxelmwifos ezruna, isini RAF-is teroristul banakSi gagzavna.<br />

tyupebi gzaSi policiam <strong>da</strong>akava <strong>da</strong> TavSesafarSi waiyvana.<br />

albaT, mainc veravin mouZebna mainhofis istorias imaze zusti saxeli, rogorc<br />

TviTon, sakuTar publikaciaSi, romelic misi cxovrebis mTel gzas aCvenebs<br />

_ `protesti<strong>da</strong>n winaaRmdegobamde~.<br />

`protesti: vacxadeb, rom esa <strong>da</strong> es ar mawyobs.<br />

winaaRmdegoba: viqcevi ise, rom rac ar mawyobs, arsebobas wyvets.<br />

protesti: vacxadeb, rom morCa, me amaSi aRar vmonawileob.<br />

winaaRmdegoba: me viqcevi ise, rom amaSi aRaravin miiRebs monawileobas. wels,<br />

TebervalSi vietnamisadmi miZRvnil konferenciaze, berlinSi erTma Savkanianma<br />

amerikelma, moZraoba Black Power-is warmomadgenelma <strong>da</strong>axloebiT es Tqva _ sityvasityviT<br />

ar maxsovs.<br />

studentebi sulac ar `awyoben ajanyebas~, isini winaaRmdegobas swavloben.<br />

diax, qvebs isrodnen, diax, berlinSi Springeris koncernis Senobis fanjrebi<br />

<strong>da</strong>imsxvra. manqanebi aal<strong>da</strong>, `bild caitungis~ erT-erTi re<strong>da</strong>qcia <strong>da</strong>zaral<strong>da</strong>,<br />

saburavebi <strong>da</strong>iglija, satransporto moZraoba paralizebuli iyo, satvirTo<br />

manqanebi ga<strong>da</strong>ayiraves, policielebis jaWvebi gaarRvies _ diax, Zalas mimarTes,<br />

fizikur Zalmomreobas. miuxe<strong>da</strong>vad amisa, Springeris presis gamosvlas xeli veraferma<br />

SeuSala, quCis moZraoba ramdenime saaTSi ganaxl<strong>da</strong>. fanjrebis fuls<br />

sa<strong>da</strong>zRvevo kompaniebi ga<strong>da</strong>ixdian. <strong>da</strong>mwvari satvirTo manqanebis nacvlad, quCebSi<br />

<strong>sxvebi</strong> gamovlen. policia wylis Wavls kvlav gamoiyenebs, iseve, rogorc<br />

rezinis xeljoxebi ar mogvakldeba. maSasa<strong>da</strong>me, is, rac mox<strong>da</strong>, SeiZleba kvlav<br />

ganmeordes: Springeris presa kvlav gaafTrebul devnas ganagrZobs, klaus Sulci<br />

kvlav mogviwodebs, rom `am subieqtebs TvalebSi CavxedoT~ <strong>da</strong> _ modiT,<br />

viyoT Tanmimdevrulni _ vurtyaT (rac 21 Tebervals ukve mox<strong>da</strong>) <strong>da</strong>, sabolood,<br />

vesroloT~.<br />

vfiqrob, dRes mniSvnelovania fiqri imaze, Tu ra xdeba maSin, rodesac ar<br />

arsebobs kiTxvebze pasuxi.<br />

rodis iqceva kiTxvebi _ protestad <strong>da</strong> protesti _ winaaRmdegobad?<br />

rodis ibadeba mainhofi?<br />

nino lomaZe<br />

mogvwereT, editor@shokoladi.ge


Cveni avtorebi<br />

qeTi qanTaria<br />

klaviaturaze dro<strong>da</strong>dro kidev erTi wyvili xeli Cndeba <strong>da</strong><br />

miwers `ras Svebi axla qeTi~. wels axali SiSi aqvs, romelsac<br />

veRar ereva, buzebi. mec wels erTi didi buzi gamiCn<strong>da</strong>, romelsac<br />

fanjri<strong>da</strong>n ver vagdeb. televizori. mowyenili bavSvebis<br />

megobari. `axla me ra vqna~, mwers isev. `waikiTxe rame~, vuwer.<br />

`me patara var~. `ar xar.~ `var~. hm. dialogis azrgamocliloba<br />

Cemi bralia. bolo droebis Cemi sifuyis bralia. naxeT rogor<br />

aris mowyobili cxovreba. gaCerebis <strong>da</strong> <strong>da</strong>fiqrebis fufuneba<br />

masSi ar aris gaTvaliswinebuli, meore Tves gazs gamogirTaven.<br />

`jetiksis~, MTV-is degeneratuli <strong>da</strong> vulgaruli laTinuri<br />

amerikis xmaurSi (aba borxess didi xania biblioTekaSi sZinavs),<br />

patara vardisferi putkuna karieristebis mquxare sityvebSi<br />

deteqtivi, romelSic raRacas ixdian, mainc iTargmneba,<br />

avtopilotiT. rac Tavi maxsovs, dRisiT Tbilisi sul aseTi<br />

qancgamZvrali <strong>da</strong> Zalagamoclilia. albaT amitom vwvebi Zalian<br />

gvian. RamiT, Tormetis mere, rac un<strong>da</strong> gamofituli viyo, TavSi<br />

raRac naTurebi inTeba <strong>da</strong> dReis iqiTa cxovrebis <strong>da</strong>sajdomi<br />

ganaTebebi moCans. dRes ukve zustad vici, aseT mdgomareobaSi<br />

a<strong>da</strong>miani yvelaze kargad mosazeli plastelinia. me xom<br />

ukve beberi mgeli var <strong>da</strong> Cemi ga<strong>da</strong>zelva SeuZlebelia (Tumca,<br />

amis Tqmaze raRac sasignalo Tu sifrTxilis naTurebi mainc<br />

menTeba), magram vinc Zalian adre iZinebs? me Toro miyvars<br />

yvelaze Zaan, gunebaSi masTan erTad tyeSi vcxovrob. marTalia,<br />

mwerebis mec meSinia, magram am jiut kacTan erTad mainc<br />

iqa var. oRond erTi patara bavSvi mabaria (Svili, araSvili<br />

_ ar aqvs mniSvneloba, a<strong>da</strong>miani, romelic mabaria), romelic<br />

sadRac or realobas Soris meWedeba, imitom rom kargad jer<br />

ver vuxsni, vin arian yvelaze tvinisgamxvreti buzebi, visi un<strong>da</strong><br />

eSinodes. amitom mas uyvars yvelaferi vardisferi, saitebi,<br />

romlebzec bevri vardisferi `produqti~ eguleba <strong>da</strong> naTurebi<br />

maTi Tvalierebisas enTeba. ai, axali Jurnali, romel-<br />

Sic patara a<strong>da</strong>mians axaliseben: egre gaagrZele <strong>da</strong> CvensaviT<br />

didi <strong>da</strong> msuqani (ukacravad, `skinny~ <strong>da</strong> lamazi) iqnebi, ijdebi<br />

aramyudro, magram did saxlSi <strong>da</strong> gamoSterebul Jurnalists<br />

Seni fexsacmlis oTxmoc<strong>da</strong>aT wyvils gadmouwyob. viRacas aq<br />

Svela sWirdeba, xsna _ ara, xsna garantirebulia, indulgencia<br />

met-naklebad yvela qarTvels ganaRdebuli aqvs. oTxmoc<strong>da</strong>aTi<br />

wyvili SeiZleba sulier mamasac gadmouwyo, Tu patara plastelini<br />

iqnebi. ara<strong>da</strong>, a.d.v. Toro <strong>da</strong> mec qristianebi varT.<br />

10 cxeli Sokoladi<br />

nino beqiSvili<br />

`yvela a<strong>da</strong>miani ibadeba Tavisufali <strong>da</strong> Tanaswori Tavisi<br />

RirsebiTa <strong>da</strong> uflebebiT. maT miniWebuli aqvT goneba<br />

<strong>da</strong> sindisi <strong>da</strong> erTmaneTis mimarT un<strong>da</strong> iqceodnen Zmuri<br />

suliskveTebiT~<br />

a<strong>da</strong>mianis uflebaTa sayovelTao deklaracia<br />

muxli 1<br />

`cxeli Sokoladis~ re<strong>da</strong>qciaSi diskusiaze levan berZeniSvilma<br />

`a<strong>da</strong>mianis uflebaTa sayovelTao deklaraciis~<br />

Sesaxeb, romelic gaerom meore msoflio omis Semdeg, 1948<br />

wlis 10 dekembers miiRo, aseTi ram Tqva: `am deklaracias<br />

dRes veravin ver <strong>da</strong>wers <strong>da</strong> ar arsebobs saxelmwifo,<br />

romelic mas dRes miiReb<strong>da</strong>. yvela religiuri konfesia<br />

ewinaaRmdegeba am dokuments, es normaluricaa, asec un<strong>da</strong><br />

iyos. es deklaracia yvelaferze maRla <strong>da</strong>dga swored<br />

imitom, rom misma Semqmnelebma warmoudgeneli sisastike<br />

naxes~.<br />

im dRes, 2010 wlis 15 maiss pirvelad <strong>da</strong>vfiqrdi imaze,<br />

rom SeiZleba es dokumenti gasuli saukunis yvelaze<br />

mniSvnelovani monapovari iyos. deklaraciis arsebobis<br />

Sesaxeb, viTarca sabWoTa moqalaqem, gvian gavige. mere<br />

uamravjer wamikiTxavs, punqtebis mixedviTac SemiZlia<br />

CamovTvalo iq aRwerili uflebebi, magram Sin mosulma<br />

kidev erTxel gadmoviRe <strong>da</strong> mivxvdi, rom batoni levani<br />

ar cdebo<strong>da</strong>. Sors wasvla <strong>da</strong> msoflioSi mimdinare<br />

procesebis gaxseneba sulac ar <strong>da</strong>mWir<strong>da</strong> _ teqstis didi<br />

nawili Tanamedrove, demokratiuli <strong>da</strong> ganviTarebis gzaze<br />

<strong>da</strong>mdgari saqarTvelos moqalaqeebis didi nawilisTvis<br />

gaugebari <strong>da</strong> miuRebelia. cxadi <strong>da</strong> martivi WeSmaritebebis<br />

aRiarebis nacvlad Cvens efemerul SiSebs isev verafers<br />

vuxerxebT, <strong>da</strong> roca raRac problemis winaSe vdgebiT,<br />

`Zmuri suliskveTeba~ sadRac qreba _ sul erTia vin varT,<br />

mdidrebi Tu Raribebi, ganaTlebulebi Tu gaunaTleblebi,<br />

liberalebi Tu marTlmorwmune qristianebi.<br />

es, ra Tqma un<strong>da</strong>, samwuxaro ambavia. erTi nugeSi isaa, rom<br />

marto ara varT _ a<strong>da</strong>mianebi sxvaganac, sxva qveynebSic<br />

met-naklebi simZafriT imave problemebis winaSe dganan.<br />

mTavari albaT isaa, rom gvjerodes _ saubriT, erTmane-<br />

Tis mosmeniT <strong>da</strong> kompromisis ZiebiT gamosavali yovel-<br />

Tvis SeiZleba vipovoT...


gonieri kbilis pastebi<br />

siamovnebis moyvarulTaTvis<br />

R.O.C.S.-is kbilis pasta `yava<br />

<strong>da</strong> Tambaqo~ specialurad<br />

SemuSavebulia yavis, Cais,<br />

wiTeli Rvinisa <strong>da</strong> Tambaqos<br />

moyvarulTaTvis.<br />

SeinarCuneT momxibvleli Rimili<br />

<strong>da</strong> jansaRi sunTqva.


mimoxilva<br />

12 cxeli Sokoladi<br />

`eqslibrisis~ mkiTxvelTa klubi<br />

yazbegis gamzirisa <strong>da</strong> TamaraSvilis quCis kuTxeSi mdebare maRazia `eqslibrisi~ cdilobs,<br />

yovel xuTSabaTs avtorebTan Sexvedris tradicia <strong>da</strong>amkvidros. magram, sxva aseTive Sexvedrebisgan<br />

gansxvavebiT, es ar aris paTetikuri SemoqmedebiTi saRamoebi, sa<strong>da</strong>c mwerali saku-<br />

Tari Tavis morigi gandidebisTvis mieSureba. aq yvelaferi piriqiTaa _ anu ise, rogorc un<strong>da</strong><br />

iyos, <strong>da</strong> Cvenc namdvili interesebi <strong>da</strong> xalisi <strong>da</strong>gvibrundes. mwerals elodeba mkiTxvelTa<br />

viwro wre, romelsac gansaxilveli wigni wakiTxuli aqvs <strong>da</strong> konkretuli SekiTxvebis <strong>da</strong>sma<br />

surs. pirveli ori Sexvedri<strong>da</strong>n SegviZlia <strong>da</strong>vaskvnaT, rom aq marTlac <strong>da</strong>saSvebia iseT mkiTxvelTan<br />

Sexvedris molodini, romelic gvegona, rom ukve aRar arsebobs. yuradRebis centrSi<br />

swored beletristikaa, misi klasikuri gagebiT, yovelgvari poeturi <strong>da</strong> postmodernistuli<br />

triukebis gareSe _ Tu rogor qmnis avtori siuJets, personaJTa xasiaTebs <strong>da</strong> mere ukve<br />

istorias <strong>da</strong> dialogs. istoriis <strong>da</strong> dialogis <strong>da</strong>viwyeba vcadeT, Tumca mivxvdiT, rom es, ra-<br />

Rac TvalsazrisiT, mkiTxvelisa <strong>da</strong> literaturis <strong>da</strong>viwyebas udris. albaT amitomac iridebs<br />

`eqslibrisi~ poetebs _ isini arasodes misdevdnen Txrobas <strong>da</strong> ambavs. magram, Cveni paTetikuri<br />

tendenciebi<strong>da</strong>n gamomdinare, qarTuli proza, umeteswilad, swored maneruli saxelebis mqone<br />

personaJebis, maTi ara<strong>da</strong>majerebeli dialogebis <strong>da</strong> angaJirebuli siuJetebis tyveobaSi aRmoCn<strong>da</strong>.<br />

pirveli Sexvedra moewyo mweral zurab leJavasTan. ganxilvisTvis warmodgenili iyo<br />

mwerlis pirveli krebuli `bavSvis nakbeni karaliokze oqtombris TveSi~, romelic 2010 wels<br />

gamosca `bakur sulakauris gamomcemlobam~. wignSi mwerlis sxva<strong>da</strong>sxva periodis moTxrobebi<br />

<strong>da</strong> erTi romania gaerTianebuli. rogorc maRaziisa <strong>da</strong> am programis erT-erTma warmomadgenelma,<br />

mweralma zaza koSkaZem aRniSna, zurab leJavas msubuqi Savi iumoriTa <strong>da</strong> Zalze zomieri<br />

siurrealisturi <strong>da</strong> fantasmagoriuli saxeebiT gamsWvaluli es wigni namdvili beletristikis,<br />

lamis, erTaderTi nimuSia qarTuli literaturis bolodroindel sinamdvileSi.<br />

anu aseTi Sefaseba etyoba miniSneba iyo, rom mwerali istoriiT <strong>da</strong> personaJebiT un<strong>da</strong> cxovrobdes,<br />

is un<strong>da</strong> iyos <strong>sxvebi</strong>s cxovrebis Semoqmedi <strong>da</strong> SeeZlos sakuTari cxovrebis gverdze<br />

gaweva, <strong>da</strong>viwyeba, <strong>da</strong> Zalze cnobismoyvarec un<strong>da</strong> iyos. marTlac, SeiZleba iTqvas, rom namdvili<br />

beletristika arc mkiTxvelisTvis iqmneba, arc fulisTvis <strong>da</strong> arc karierisTvis. is<br />

ubralod istoriebis SesaZleblobaTa uzomo siyvarulis Sedegia. aseT SemTxvevaSi stilis<br />

niuansebi TavisTavad Cndeba <strong>da</strong> mkiTxvelisken mimavali kulturuli veli swored ase iqmneba.<br />

mwerals sabolood, marTlac mkiTxveli qmnis, Tuki mas miscemen amis saSualebas. aseTi fantasmagoriebisgan<br />

iqmneba yvelaze realisturi mwerloba. xolo mwerlebis xelovnuri ganwyoba<br />

CvenTvis kargad nacnob paTetikas <strong>da</strong> manerulobas warmoSobs. meore Sexvedra mweral laSa<br />

buRaZesTan Sedga. ganixilebo<strong>da</strong> misi axali wigni `literaturuli eqspresi~. laSa buRaZesTan<br />

saubari swored imis aRniSvniT <strong>da</strong>iwyo, rom es mwerlis pirveli wignia, romelic arsebul socialur-politikur<br />

mdgomareobas ar exmianeba <strong>da</strong> wmin<strong>da</strong> beletristikis nimuSia. am saukeTeso<br />

tradiciis aRdgena maRaziis xelmZRvanelebis _ Tedo mirijanaSvilisa <strong>da</strong> nata caavas <strong>da</strong>msaxurebaa.<br />

marTlac, iqneb Seiqmnas mkiTxvelTa klubi <strong>da</strong> ara ubralod msmenelTa auditoria. <strong>da</strong><br />

es yvelaferi arafersac ar emsaxureba, mxolod _ literaturis siyvaruls.<br />

avtori: <strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

foto: naTia xaCiraSvili


axali `galerea 9~<br />

axlaxan gaxsnil `galerea 9~-Si, romelic gudiaSvilis 9 nomerSi mdebareobs <strong>da</strong> simpaTiur <strong>da</strong><br />

komfortabelur sivrces warmoadgens, unikaluri jgufuri gamofena Sedga _ saxelwodebiT<br />

`art procesi~. aq gamofenili namuSevrebis avtorebi TbilisSi momuSave kuratorebi, galeristebi,<br />

xelovnebaTmcodneebi an koleqcionerebi arian. cxadia, rom es mxatvar iuri beriSvilis<br />

mier organizebuli raRac postmodernistuli eqspromti iyo, romliTac am axali galereis<br />

biografia <strong>da</strong>iwyo.<br />

gamofenaze naCvenebi iyo baia wiqoriZis, van<strong>da</strong> mujiris, qeTi korZaxias, <strong>da</strong>viT andriaZis,<br />

arCil <strong>da</strong>rCias, zaira bereliZis, lika mamacaSvilis, ia dvalis, maia nozaZis, gia jamberiZis,<br />

<strong>da</strong>viT muSkudianis, nino gujabiZis, nika maWavarianis, rusiko oatis <strong>da</strong> TviT `galerea<br />

9~-s kuratoris, marina amzaSvilis namuSevrebi _ anu im profesionalebis, visi saqmianobac<br />

aqamde mxatvrebis namuSevrebze iyo <strong>da</strong>mokidebuli. axla ki, Tu galeristebi ase ga<strong>da</strong>wyveten,<br />

mxatvrebs namdvilad quCaSi mouwevT <strong>da</strong>rCena. SeiZleba es raRac miniSnebaa _ `xelovneba<br />

xelovnebisTvis~ Tezisis axali, sapirispiro Tezisi _ `galerea galeristebisTvis~. an Sei-<br />

Zleba im mc<strong>da</strong>r Sexedulebas a<strong>da</strong>sturebs, rom yoveli kritikosi verSemdgari mweralia, an<strong>da</strong><br />

galeristi _ verSemdgari mxatvari. ar mgonia, rom am gamofenas aseTi faruli survilebis<br />

asrulebis motivacia hqono<strong>da</strong>. es ufro erTi kargi <strong>da</strong> gamaxalisebeli TamaSi gamovi<strong>da</strong>, romelic<br />

marTlac sWirdeba Cvens samxatvro garemos. sasurvelia aseTi TamaSis ufleba galeristebma<br />

mxatvrebsac miscen. es, SesaZloa, negatiuri <strong>da</strong> saSiSi sulac ar aRmoCndes. `galerea<br />

9~-s namdvilad kargi monaxazi gamouvi<strong>da</strong> <strong>da</strong> <strong>da</strong>narCens ki, rogorc ityvian, dro gviCvenebs.<br />

swored droze, aqtualobasa <strong>da</strong> konteqstebzea saWiro <strong>da</strong>fiqreba, rogorc am axal galereaSi,<br />

aseve sxvagan. mxolod fuli arafers cvlis. is ufro myari valutis _ cxovrebisa <strong>da</strong> misi<br />

mSvenierebis axleburad wakiTxvis pirobaa. swored dro erT-erTi yvelaze mTavari faqtoria<br />

galeristebisTvis <strong>da</strong> saintereso iqnebo<strong>da</strong>, swored drosTan, aqtualobasTan <strong>da</strong> konteqstebTan<br />

meti muSaoba, rogorc am axal galereaSi, aseve zoga<strong>da</strong>d. radgan dro, ase pir<strong>da</strong>pir,<br />

mxolodRa fuli ar aris, is ufro myari valutis _ cxovrebisa <strong>da</strong> misi mSvenierebis axali<br />

wakiTxvebis pirobacaa.<br />

mimoxilva<br />

avtori: <strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

foto: ani gugutiSvili<br />

cxeli Sokoladi 13


mimoxilva<br />

avtori: <strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

foto: ani gugutiSvili<br />

14 cxeli Sokoladi<br />

uxmo evolucia<br />

totalitaruli epoqis arqiteqtura konceptualur<br />

fotografiaSi<br />

fotografi irina abJan<strong>da</strong>Ze axal interdisciplinur <strong>da</strong> interpersonalur<br />

proeqts, <strong>da</strong> axal gamofenas gvTavazobs. 5 maiss saqarTvelos goeTes<br />

institutSi man musikos gela megreliZesTan erTad warmoadgina fotogamofena<br />

`tempelhofi<strong>da</strong>n karl marqsis gamziramde~. berlini or nawilad<br />

_ nacional-socialistur <strong>da</strong> stalinistur banakebad iyo gayofili <strong>da</strong>,<br />

arqiteqturis mxriv, am ori diqtaturis <strong>da</strong>pirispirebac <strong>da</strong> Tanaarsebobac<br />

aq dResac TvalnaTliv Cans. irina abJan<strong>da</strong>Zem ZiriTa<strong>da</strong>d fasadebi ga<strong>da</strong>iRo,<br />

xolo gela megreliZem aRmosavleT berlinSi <strong>da</strong>saxlebuli a<strong>da</strong>mianebi <strong>da</strong><br />

maTi sacxovrebeli saxlebis myudro <strong>da</strong> moduri interierebi. am konstruqtivistuli<br />

reminiscenciis gamofeniT mxatvrebi gvaCveneben, rom bnelma<br />

istoriam Caiara <strong>da</strong> nagebobebi ubralod nagebobebad <strong>da</strong>rCa, miuxe<strong>da</strong>vad<br />

maTi imdroindeli ideologiuri konteqstebisa. irina abJan<strong>da</strong>Ze ar Ralatobs<br />

wmin<strong>da</strong> xelovnebis normebs <strong>da</strong> is dokumenturi <strong>da</strong> struqturalisturi<br />

fotografiis mediums namdvili <strong>da</strong> mokrZalebuli Terapiis formad<br />

iyenebs. mayurebeli ecnoba nacional-socialisturi germaniis gauqmebuli<br />

aeroportis miwisqveSa saTavsoebs, romlebic faSisturi germaniis sa<strong>da</strong>zvervo<br />

samsaxuris <strong>da</strong>kiTxvis adgilebsac warmoadgen<strong>da</strong> <strong>da</strong>, gela megreliZis<br />

programis perifrazi rom gavakeToT, marTlac gasaocaria am oTaxebSi<br />

mxiaruli grafitebisa <strong>da</strong> naxatebis aRmoCena, kedlebs uwyinarad rom<br />

amSvenebs. gamofenis gaxsnaze arqiteqtorma levan lominaSvilma waikiTxa<br />

moxseneba nacional-socialisturi arqiteqturis mniSvnelobis Sesaxeb.<br />

aseve uCvenes nawyveti filmi<strong>da</strong>n `msoflio de<strong>da</strong>qalaqi germania~.<br />

26 aprils marjaniSvilis Teatris scena uCveulo speqtakls<br />

<strong>da</strong>eTmo. quTaisis 45-e skolis moswavleebma, giga miqaZis re-<br />

JisorobiT, mimodrama `evolucia~ warmoadgines. uCveulo ki<br />

am, erTi SexedviT, dramaturgiiTa <strong>da</strong> inscenirebiT Cveulebriv<br />

speqtaklSi is iyo, rom scenaze mdgom arc erT bavSvs ar<br />

esmo<strong>da</strong>. quTaisis 45-e skola yru-munji bavSvebisTvisaa gankuTvnili.<br />

`evoluciam~ yvelanairi winaswarganwyoba <strong>da</strong> stereotipi<br />

gaaqro, rac mayurebels SeiZleba provinciuli Teatris mimarT<br />

hqondes. dekoraciebis kitCuri nimuSebiT gaformebis nacvlad,<br />

scena minimalisturia. aranairi kostiumi, arc erTi rekviziti. patara msaxiobebi ki dramaturgiul<br />

ganviTarebas, moZraobis dinamikas <strong>da</strong> metic, musikasac ise mihyvebian, rTulia <strong>da</strong>ijero, rom maT arc<br />

sakuTari moZraobis xma esmiT, <strong>da</strong> speqtaklSi erTmaneTis funqcia <strong>da</strong> scenaris Sinaarsi reJisorisgan<br />

Jestis pe<strong>da</strong>gogis <strong>da</strong>xmarebiT gaiges. piter gebrielis meditaciuri musikis fonze, romelic<br />

musikosma skorsezes `qristes ukanaskneli cdunebisTvis~ <strong>da</strong>wera, speqtaklSi samyaros <strong>da</strong>badebis<br />

pirveli scena viTardeba. TeTr tiloSi gaxveulebi scenaze wvanan. ramdenime wuTis Semdeg erTi<br />

maTgani jer frTxilad, Semdeg <strong>da</strong>JinebiT, elastiuri moZraobiT cdilobs garsis SemorRvevas <strong>da</strong><br />

male naWris `kvercxi<strong>da</strong>n~ jer kaci `ibadeba~, Semdeg _ qali. erTmaneTs ramdenime wuTis manZilze<br />

Sori<strong>da</strong>n akvirdebian, mere ki xelebiT erTmaneTis sxeulebis Seswavlas iwyeben; amCneven msgavsebas<br />

<strong>da</strong> gansxvavebas. es samyaros Seqmnis <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianis ganviTarebis ambavia. yvela Tvisebas <strong>da</strong> SegrZnebas<br />

gza<strong>da</strong>gza iZenen; swavloben, rogor <strong>da</strong>Zlion SimSili, wyurvili, sicive. mere sxva kvercxebi<strong>da</strong>nac<br />

iCekebian <strong>da</strong> Cndeba tomi. tomi iwyebs cxovrebas. tomSi Cndeba pirveli tyuili, pirveli <strong>da</strong>naSauli<br />

_ codva <strong>da</strong> amiT gamowveuli mkvleloba; bolos ki _ rwmena <strong>da</strong> siyvaruli, rogorc kaTarzisi.<br />

scenaze mdgomma 13-ma mozardma, romlebsac speqtaklis <strong>da</strong>srulebisas maTken mimarTuli aplodismentebis<br />

xmac ki ar esmo<strong>da</strong>T, mimodramis saSualebiT sazogadoebas aCvena <strong>da</strong> uambo im gzis Sesaxeb,<br />

yvelani rom gavdivarT, ganurCevlad imisa, Cvens welTaRricxvamde <strong>da</strong>vibadeT, Tu 21-e saukuneSi.<br />

avtori: naTia guliaSvili


mimoxilva<br />

16 cxeli Sokoladi<br />

iuri meCiTovis Jurnalisturi retrospeqtiva<br />

qarvaslaSi gaixsna cnobili qarTveli fotografis, iuri meCiTovis gamofena, romelic<br />

detalebSi asaxavs saqarTvelos cxovrebas 1981 wli<strong>da</strong>n dRemde. es <strong>da</strong>xunZluli eqspozicia<br />

matianes warmoadgens, magram mTavari aq mainc a<strong>da</strong>mianTa bedia; a<strong>da</strong>mianebis, romlebmac ukiduresad<br />

rTuli <strong>da</strong> siZneleebiT aRsavse cxovreba ganvles <strong>da</strong> aseve Seegebnen 21-e saukunes.<br />

Tu rogori ganadgurebulebi SevediT 21-e saukuneSi, amis saCveneblad iuri meCiTovma<br />

iseTi fotoebi gamofina, romelic Cvens rux cxovrebas Segvaxsenebs, <strong>da</strong> rasac ukve veRarc<br />

vamCnevT, radgan Tvali SeeCvia. am fotoebze alag-alag krTeba raRac Souebis, modelebis,<br />

dResaswaulebis amsaxveli kadrebi, romlebic, Raribuli sabWoTa periodis raionuli<br />

sasadiloebis an atalaxebul quCebSi umweod <strong>da</strong>rCenili a<strong>da</strong>mianebis fonze, sevdian<br />

Sinaarss iZenen _ TiTqos es zeimebi soflis mitovebul klubSi imarTeba, Cven ki Cveni<br />

cxovreba uaRresad feSenebeluri gvgonia. mitingebi, samgloviaro procesiebi, SimSili,<br />

omebi, <strong>da</strong>rbevebi, gulubryvilobamde misuli uimedoba _ iuri meCiTovi imas gviCvenebs, rac<br />

mis garSemo yoveldRiurad iyo am 20 wlis manZilze. erT suraTSi is kontrasts asaxavs<br />

_ cocxlad <strong>da</strong>rCenili mebrZolebis win miwaze <strong>da</strong>svenebuli, <strong>da</strong>xocili <strong>da</strong> nawamebi jariskacebis<br />

sxeulebi. Cven ki kontrastis mxolod erT mxares vxe<strong>da</strong>vT, <strong>da</strong>viRaleT <strong>da</strong> gamosavali,<br />

principSi, mainc ar Cans.<br />

miuxe<strong>da</strong>vad fotosuraTebis simravlisa, fotografma eqspozicia ise aawyo, rom es masStaburi<br />

gamofena <strong>da</strong>mTvalierebels ar Rlis. <strong>da</strong> miuxe<strong>da</strong>vad yvelafrisa, arc simZimis grZnoba<br />

mogyveba <strong>da</strong>rbazi<strong>da</strong>n gamosuls. albaT imitom, rom es realobaa <strong>da</strong> aq aravin gatyuebs.<br />

fotografi gvaCvenebs, rom simarTles, ra mZimec un<strong>da</strong> iyos is, ukeTesi momavlis realuri<br />

safuZveli metad aqvs, vidre aqa-iq amokrefil mxiarul, sinamdvileSi ki, sevdian kadrebs.<br />

mnaxvels iseTi ganwyoba eufleba, TiTqos am gamofenis mere raRac un<strong>da</strong> Seicvalos, TiTqos<br />

es am ruxi periodis <strong>da</strong>mTavrebis sindromia. ar vici, rogor moaxerxa fotografma aseTi<br />

optimisturi gancdis Seqmna _ nuTu mxolod imiT, rom viciT, cuds kargi mosdevs, <strong>da</strong><br />

rom aq yvela foto Sav-TeTria, <strong>da</strong>rbazis gareT ki mainc mravali feriT aRsavse cxovreba<br />

gvelodeba.<br />

avtori: <strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

foto: irina xuciSvili


ok kafe droebiT <strong>da</strong>ixura<br />

1 maiss rok kafe droebiT sazeimod <strong>da</strong>ixura e.w. papsas ironiuli jem koncertiT. manamde<br />

ki, ramdenime dRiT adre <strong>da</strong>xurvis realuri programa valeri xaCiZes <strong>da</strong> jguf `monoplans~<br />

ekuTvno<strong>da</strong>T. es jgufi, romelic TbilisSi avangardul alternatiul roks ukravs, marTlac<br />

yvelaze metad enaTesaveba `autsaiders~ <strong>da</strong> mis mTavar figuras, robi kuxianiZes. swored es<br />

ori musikosi iyo warmodgenili bolo koncertebze rok kafeSi, 28 <strong>da</strong> 29 aprils.<br />

Tu `autsaiders~ rusuli pankis Slageri <strong>da</strong> qarTuli kitCuri baladis kargad gamogonili<br />

melodiuri Samanizmi aerTianebs, `monoplani~ wmin<strong>da</strong> anarqistuli pankia, harmoniis pirobiTi<br />

monaxaziT, refrenis monotonurobiT, arcTu martivi melodiiT <strong>da</strong> yvirilSi ga<strong>da</strong>suli<br />

vokaliT. SeiZleba iTqvas, rom orive am jgufs utopiuri anarqistuli idealebi asazrdoebs,<br />

iseTi, ruseTSi, ukrainaSi an amerikaSi rom SeiZleba naxoT, magram ara _ saqarTveloSi. <strong>da</strong><br />

SeiZleba swored ocnebis es xarisxi hmatebs momxibvlelobas maT musikas.<br />

<strong>da</strong>xurvis wina dReebSi rok kafeSi sxva raRacebic mox<strong>da</strong> _ mwerali Teona dolenjaSvili performansebis<br />

keTebaze ga<strong>da</strong>vi<strong>da</strong> <strong>da</strong> erT saRamos beqa molaSvilTan erTad SesaniSnavi teqsturmusikaluri<br />

performansi warmoadgina, saxelwodebiT `fi<strong>da</strong>i~. es iyo istoria Saxid qalze,<br />

romelic Tavs ifeTqebs. Cven, mayureblebi ki vxe<strong>da</strong>vdiT am qals <strong>da</strong>rbazSi <strong>da</strong> vicodiT, rom<br />

mas Tavi un<strong>da</strong> aefeTqebina. amasobaSi Teona dolenjaSvilis prozauli reCitativi poeziad<br />

ga<strong>da</strong>iqca <strong>da</strong> mTlianobaSi es gamosvla marTlac kargi performansi gamovi<strong>da</strong>; gvesmo<strong>da</strong> teqsti<br />

<strong>da</strong> am teqstis detalebi ufro gvxiblav<strong>da</strong>, vidre istoria.<br />

mokled, raRac misteriuli dReebi idga _ valeri xaCiZem wiTeli qsoviliT Tvalaxveulma<br />

imRera mTeli koncerti, romelic erT uwyvet mTlianobaSi mimdinareob<strong>da</strong>. mas SesaniSnavi<br />

gitaristi, stas rogankovi <strong>da</strong> bendi hyav<strong>da</strong> <strong>da</strong> es marTlac erT-erTi saukeTeso koncerti iyo<br />

bolo periodis TbilisSi. Teona dolenjaSvilma moulodnelad lamazi literatura <strong>da</strong> teqsti<br />

Seqmna, ara mxolod imiT, rac ukve <strong>da</strong>werili hqon<strong>da</strong> <strong>da</strong> xelSi eWira, aramed mTlad Cven<br />

Tvalwin, iqve rac iqmnebo<strong>da</strong> _ teqsts, musikasa <strong>da</strong> Saxid msaxiob qals Soris.<br />

gul<strong>da</strong>sawyvetia <strong>da</strong> albaT bevrs moenatreba es adgili rusTavelze. miT umetes, rogorc cnobilia,<br />

aq xuTSabaTobiT `lib.ge~-sa <strong>da</strong> rok kafes erToblivi art-saRamoebis tradiciac <strong>da</strong>mkvidr<strong>da</strong>.<br />

Tumca, rok kafe male, sul ramdenime TveSi axal SenobaSi gaixsneba. manamde ki `lib.ge~<br />

gaCerebas arc apirebs _ ukve ga<strong>da</strong>wy<strong>da</strong>, literaturis muzeumTan iTanamSromlebs.<br />

foto: irina xuciSvili<br />

mimoxilva<br />

avtori: <strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

foto: naTia xaCiraSvili<br />

cxeli Sokoladi 17


mimoxilva<br />

18 cxeli Sokoladi<br />

gaseirneba Zveli Tbilisis fotopeizaJSi<br />

evropis saxlma TbilisSi saqmianoba masStaburi kulturuli RonisZiebiT<br />

_ fotogamofeniT <strong>da</strong>iwyo. Zveli Tbilisis ubnebi 3 dRiT Tbilisi Open Air<br />

Photo Fest-is sagamofeno teritoriad iqca. 15 maisis Rames gudiaSvilis<br />

baRi<strong>da</strong>n abanoTubnamde <strong>da</strong>montaJebul aT ekranze asobiT foto cvli<strong>da</strong><br />

erTmaneTs. gamofena cnobili arlis fotofestivalis (Les Rencontres<br />

d’Arles) programasac maspinZlob<strong>da</strong>. arlis „wlis Ramis“ farglebSi erTi<br />

Ramis ganmavlobaSi ramdenime ekrani sinqronulad dilamde uCveneb<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />

imeoreb<strong>da</strong> msoflios wamyvani Jurnalebis, saagentoebis <strong>da</strong> <strong>da</strong>moukidebeli<br />

fotoxelovanebis namuSevrebs <strong>da</strong> videoproeqciebs. maT Soris iyo: Le<br />

Monde, Vogue, GQ, STILETTO, Reuters, World Press Photo, Magmun Photos, Corbis Outline.<br />

paralelurad ki, im RamiT SegeZloT Tbilisis fotografiis saxlis<br />

mier warmodgenili 12 qarTveli fotografis <strong>da</strong> 2 qarTuli Jurnalis _<br />

`liberalis~ <strong>da</strong> `tabulas~ fotoreportiorebis namuSevrebic genaxaT;<br />

aseve _ uiliam kleinis telearx ARTE-sTvis Seqmnili videoseria `kontaqtebi~,<br />

nan goldinis Sesaxeb, sa<strong>da</strong>c gamoyenebulia fotoebi goldinis<br />

cikli<strong>da</strong>n `bala<strong>da</strong> seqsualur <strong>da</strong>mokidebulebaze~. Zveli Tbilisis arqiteqturuli<br />

Taviseburebi<strong>da</strong>n gamomdinare, gamofena Photo Fest TbilisSi sagamofeno<br />

sivrcis gamoyenebis yvelaze saintereso SemTxveva iyo. mTlianobaSi,<br />

mTeli es sivrce erTian kompozicias warmoadgen<strong>da</strong>: Zveli Tbilisis<br />

sxeuli <strong>da</strong> 10 patara Tvali, sa<strong>da</strong>c mudmivad cimcimeb<strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva<br />

gamosaxuleba. ekranebs Soris moseirne mayureblis moZraoba erTgvari<br />

hefeningis ganwyobas qmni<strong>da</strong>, miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom <strong>da</strong>mTvalierebeli<br />

fotoperformansSi uSualod ar monawileob<strong>da</strong>. arlis programis gar<strong>da</strong>,<br />

Tbilisis fotofestivalis farglebSi ramdenime personaluri gamofena,<br />

fotografTa <strong>da</strong>jildoeba, diskusia <strong>da</strong> Alter Vision-is organizebuli koncertic<br />

moewyo. 14 maiss, festivalis gaxsnis dRes evropis saxlSi saagento<br />

magnumma konkursis _ `prizi axalgazr<strong>da</strong> fotografisTvis kavkasiis<br />

regioni<strong>da</strong>n“ _ monawileebi <strong>da</strong>ajildova. <strong>da</strong>ro sulakaurma saqarTvelo<strong>da</strong>n<br />

<strong>da</strong> karen mirzoianma somxeTi<strong>da</strong>n sapatio diplomebi miiRes, gamarjvebuli<br />

ki azerbaijaneli rena efendi gax<strong>da</strong>, romlis proeqtis PIPE DREAMS gamofena<br />

evropis saxlSi im dResve moewyo. fotoseria, romelic baqo-Tbilisijeihanis<br />

navTobsadens exebo<strong>da</strong>, gviCvenebs, Tu rogor aisaxeba 1700 km-ze<br />

ga<strong>da</strong>Wimuli politikurad mniSvnelovani milsadeni regionis sami qveynis<br />

socialur cxovrebaze. proeqtis Cveneba msoflios ramdenime qveyanaSi<br />

ukve Sedga <strong>da</strong> wigna<strong>da</strong>c gamoica, Tumca Tavad azerbaijanSi, politikuri<br />

cenzuris gamo, <strong>da</strong>mTvalierebels misi naxvis saSualeba dRemde<br />

ar hqonia. meore personaluri gamofena festivalis <strong>da</strong>xurvis dRes, 16<br />

maiss `purpurSi~ Sedga. maikl kenas fotoseria `saqarTvelo~ 2008 wlis<br />

ganmavlobaSi iqmnebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> festivalis organizatoris, nestan niJara-<br />

Zis TqmiT, gamofenaze warmodgenili 11 foto, romelic kenam Tbilisis<br />

fotografiis saxls personalurad gamougzavna, seriis nawilia, romelic<br />

aucileblad gagrZeldeba <strong>da</strong> wigna<strong>da</strong>c gamoicema. qarTveli <strong>da</strong>mTvalierebeli<br />

ucxoeli fotografis TvaliT <strong>da</strong>naxul saqarTveloSi naklebad Tu<br />

aRmoaCens raime siaxles. mTis peizaJebi <strong>da</strong> misi aucilebeli komponentebi<br />

_ eklesia <strong>da</strong> maRlobze Semomdgari cxvari. meore mxriv ki, zRvis sanapiro<br />

zolis palmebi albaT ufro maTTvis iqneba saintereso, visTvisac saqarTvelo<br />

ucnobi egzotikuri qveyanaa. saboloo jamSi, Tbilisis fotofestivali<br />

Tbiliseli fotomoyvarulebisTvis saukeTeso SesaZlebloba<br />

iyo, lokalur sivrceSi enaxaT, Tu rogor gamoiyureba bolo dros mediis<br />

grandebis fotoTvalebiT <strong>da</strong>naxuli beberi samyaro, Tavisi ukanaskneli<br />

konfliqturi SeiaraRebiT, Raribi ubnebis getoebiTa <strong>da</strong> Ramis qalaqebis<br />

glamuruli cxovrebiT.<br />

avtori: naTia guliaSvili<br />

foto: levan xerxeuliZe


Rvinis festivali<br />

<strong>da</strong>axloebiT ori kviris win eTnografiuli muzeumisTvis sateliti<strong>da</strong>n foto ro ga<strong>da</strong>geRo,<br />

Sua saukuneebis banaki gegonebo<strong>da</strong>. SeiZleba kidev ufro Sors wasvla <strong>da</strong> romelime aRmosavleli<br />

<strong>da</strong>mpyroblis laSqrobis dros gaSlil banakze saubaric, magram iq, eTnografiulSi, arc<br />

murvan yru iyo <strong>da</strong> verc grZelfexa edvards mohkravdiT Tvals. im karvebSi, romelic romeli-<br />

Rac qveynis armiis banaks hgav<strong>da</strong>, qarTveli meRvineebi iyvnen <strong>da</strong>binavebulni _ Tavisi naJuriT,<br />

wiTliT <strong>da</strong> TeTriT, wulukiZis TeTraTi <strong>da</strong> usaxelauriT, qvevris <strong>da</strong> qarxnis RviniT...<br />

eWvi mepareba, vinmem ar icodes, raze vlaparakob, magram ar iqneba urigo, Tu mainc gavixsenebT.<br />

ese igi, Sen xar Cemi batoni, eTnografiul muzeumSi `axali Rvinis festivali~ Catar<strong>da</strong>.<br />

eTnografiuls im dRes saqarTvelos yvela kuTxi<strong>da</strong>n ewvivnen meRvineebi. iyvnen didi qarxnebis<br />

warmomadgenlebi TavianTi auareba RviniT, aqauriT <strong>da</strong> iqauriT, mSraliT <strong>da</strong> naxevrad<br />

mSraliT, tkbiliT <strong>da</strong> naxevrad tkbiliT... yvelaze gemrieli ki mainc meRvine ojaxebi iyvnen<br />

TavianTi neqtariT, mama-papis <strong>da</strong>tovebuli tradiciebiT <strong>da</strong> muRamiT, rasac ubralod, mxolod<br />

Rvinis msmeli a<strong>da</strong>miani ver xvdeba. yvela Tavisi Rvinis istorias hyvebo<strong>da</strong>. saubrobdnen teqnologiebze<br />

<strong>da</strong> sxva aTas wvrilmanze, rasac mxolod Rvinis smiT ver gaigeb.<br />

SeiZleba iTqvas, es iyo erTgvari seminari maTTvis, visac Rvino uyvars <strong>da</strong> erTxel mainc<br />

ufiqria, Tavad moevlo venaxisTvis, rTvelSi garjiliyo, <strong>da</strong>ewura <strong>da</strong> bolos <strong>da</strong>elia sakuTari<br />

nawarmi. Tumca, es festivali mainc pirveli Rvinis zeimi iyo saqarTveloSi. Cven gvaxsovs sayovelTao<br />

rTvelebi, ceka-s mdivniT <strong>da</strong>wyebuli dRevandeli prezidentiT <strong>da</strong>mTavrebuli yvela<br />

rom iRebs monawileobas. magram is sxva rame iyo <strong>da</strong> sxva miznebisTvis gaTvlili, romelsac<br />

TavisTavad sxva Sedegi moaqvs. `axali Rvinis festivali~ ki ubralod klasgareSe sakiTxaviviT<br />

iyo, zogadi ganaTlebis ambavSi, romelsac cota SeJuJunebuli Tav-guliT ufro gemrielad<br />

SeigrZnobdi, <strong>da</strong>Rvrili oflis sunsac igrZnobdi, <strong>da</strong>koJril xelebsac <strong>da</strong>afasebdi <strong>da</strong> miwis<br />

madlsac SeigrZnobdi. ar mindo<strong>da</strong>, nametani sadRegrZelosaviT gamomsvlo<strong>da</strong>, magram `Rvinis<br />

klubi~ <strong>da</strong> festivalis partniorebi imisTvis, rac me `eTnografiul muzeumSi~ vnaxe, marTla<br />

erT karg <strong>da</strong> madlian sadRegrZelos imsaxureben.<br />

mimoxilva<br />

avtori: giorgi svaniZe<br />

cxeli Sokoladi 19


mimoxilva<br />

20 cxeli Sokoladi<br />

aris Tu ara oleg timCenkos sfinqsi samkauli<br />

oleg timCenkos, rogorc avtoritetis, es personaluri gamofena saxelwodebiT `sfinqsi _<br />

saganZuris mcveli~ `gala galereaSi~ SeiZleba imTaviTve miviCnioT raRac iracionalur receptad,<br />

socialuri kritikis indikatorad. avangardTan ase <strong>da</strong>kavSirebuli mxatvari SeuZlebelia<br />

kritikisgan Sors idges. <strong>da</strong> Tu is sakuTar feriebs, sirenebs <strong>da</strong> axla ukve samkaulebs<br />

aseTi xazgasmiT xatavs, es ar aris mxolod silamazis naivuri aRqmis ubraloeba, aramed<br />

SeiZleba ormagi kritikac ki aRmoCndes _ ukve ara mxolod socialuri fonis, aramed TviT im<br />

artistebisken mimarTuli, romlebic <strong>da</strong>usrulebeli konceptualuri gasaCivrebebiT, nihilisturi<br />

reagirebebiT <strong>da</strong> marTlac wmin<strong>da</strong> <strong>da</strong> usafuZvlo narcisistuli pozirebiT arian <strong>da</strong>kavebulebi.<br />

oleg timCenkos personaluri gamofena warmatebuli iyo. ar maxsendeba bolo periodSi<br />

gamofenis gaxsnaze mosuli amdeni <strong>da</strong>mTvalierebeli. SeiZleba Tbilisi patara qalaqia, aq<br />

mxolod qarTvelebi cxovroben <strong>da</strong> yvela yvelas icnobs, magram timCenkos gamofenis gaxsnaze<br />

me namdvilad ar vicnobdi yvelas. esec triukia, akeTo iseTi xelovneba, romelic yvelas<br />

moizi<strong>da</strong>vs. aseTi triuki ki niWia _ akritikebde ara aqtivisturad, sworxazovnad, lozungiT<br />

_ aramed ase ironiulad, Sefarulad, <strong>da</strong>xvewilad, impersonalurad. swored am unariT<br />

gax<strong>da</strong> endi uorholi yvelasgan gamorCeuli <strong>da</strong> albaT namdvili avangardis yvelaze utyuari<br />

niSanic es aris. oleg timCenkos skivrebis, beWdebis, mZivebis, gnomebisa <strong>da</strong> sarfiani garigebebis<br />

scenebis es gamofena, rogorc firosmans, Sav fonze aqvs <strong>da</strong>xatuli. <strong>da</strong> iseve, rogorc<br />

niko firosmanTan, an endi uorholTan, aqac figurebi cariel sivrceSi gamokidebuli aplikaciebia<br />

<strong>da</strong> amiT maTi solipsisturi gamovlineba <strong>da</strong>uviwyari <strong>da</strong> STambeW<strong>da</strong>via. oleg timCenkos<br />

es gamofena imiTac aris gamorCeuli, rom aq misi xatvis Zveli xelwera kvlav Zalze uSualod<br />

Cans <strong>da</strong> ar aris <strong>da</strong>tvirTuli raime siuJetze an koncefciaze miniSnebebiT. am suraTebSi<br />

swored oleg timCenkos magiuri konturebis xazi <strong>da</strong> am xazebis palitraa erT-erTi mTavari<br />

gzavnili.<br />

diax, saqme swored piriqiTaa, avangardSi xelovneba samkauli ar aris, Tun<strong>da</strong>c naxatSi samkauli<br />

exatos _ <strong>da</strong> kargad rom <strong>da</strong>ukvirde, mas verc gamoiyeneb. aseTi, TiTqmis SeumCneveli<br />

ironiis mqone mxatvaria oleg timCenko. is mixv<strong>da</strong>, ras elodebian a<strong>da</strong>mianebi mxatvrobisgan<br />

<strong>da</strong> maT am <strong>da</strong>xatuli samkaulebiviT ZviradRirebul poezias sTavazobs.<br />

`gala galerea~ sul axlaxan gaixsna <strong>da</strong> misma mflobelma <strong>da</strong> kuratorma dedika buliam ukve<br />

<strong>da</strong>iwyo im niSis Seqmna, rac SeiZleba axal, ufro ukeTes <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaxurebul epoqasac uqaddes<br />

saqarTvelos samxatvro kulturas. es galerea xazgasmiT, ukompromisod <strong>da</strong> eleganturad warmoadgens<br />

maRali gemovnebis Tanamedrove mxatvrobas <strong>da</strong> misi uaxlesi istoriis Seqmnas iwyebs.<br />

avtori: <strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

foto: irina xuciSvili


mimoxilva<br />

istoriuli reversi<br />

sapnis aromatiT<br />

avtori: naTia guliaSvili<br />

foto: Tako robaqiZe<br />

rusTavelis Teatris eqsperimentul scenaze ivnisamde<br />

proeqt `axali talRis~ piesebi iqneba warmodgenili.<br />

Teatris magistrant studentebs `Ria<br />

sazogadoeba _ saqarTvelos~ konkursSi gasuli am<br />

proeqtis farglebSi 10 axalgazr<strong>da</strong> qarTveli dramaturgis<br />

piesa scenaze ga<strong>da</strong>aqvT.<br />

`sapnis opusi~ 10 piesi<strong>da</strong>n erT-erTia, romelic<br />

dramaturg <strong>da</strong>To gabunias ekuTvnis, reJisori ki maka<br />

nacvliSvilia. dramaturgisTvis es rigiT mesame namuSevaria.<br />

erTmoqmedebiani drama-komediis uvertiura Teatris<br />

gverdiTa Sesasvleli<strong>da</strong>n iwyeba, sa<strong>da</strong>c germaneli<br />

oficris formaSi gamowyobili qali mkacrad<br />

gafrTxilebT, rom telefonebi gamorToT <strong>da</strong> gaxsovdeT,<br />

saaTisa <strong>da</strong> 10 wuTis ganmavlobaSi Senobas ver<br />

<strong>da</strong>tovebT. mere ki bneli gvirabis gavliT, romelic<br />

Tan<strong>da</strong>Tan labirinTis saxes iRebs <strong>da</strong> sul ufro Rrmad,<br />

sar<strong>da</strong>fisken CahyavxarT, farniT xelSi migiZRvebaT.<br />

lamis 5-wuTiani mogzaurobis Semdeg, sarepeticio<br />

oTaxs miadgebiT, speqtaklis scenad rom<br />

gar<strong>da</strong>uqmniaT. oTaxis karTan ki kontroliori yvelas<br />

saTiTaod gkiTxavT `qarTveli xar?~ <strong>da</strong> <strong>da</strong>debiTi<br />

pasuxis SemTxvevaSi wiTel beWeds gasvamT mtevanze.<br />

22 cxeli Sokoladi<br />

amgvarad, mayurebelic am jurRmulis erT-erTi tusaRi<br />

xdeba, romelsac arc fanjara aqvs, arc gana-<br />

Teba, mxolod scenis siRrmeSi, ukana kedels wiTeli<br />

Suqi anaTebs <strong>da</strong> mis fonze Tan<strong>da</strong>Tan arCevT 3 sxeuls.<br />

qalebi oTaxSi auCqareblad <strong>da</strong> umisamarToT <strong>da</strong>borialeben.<br />

moqmedeba 1953 wels viTardeba, meore msoflio<br />

omis Semdeg 7 welia gasuli, Tumca aq istoriuli<br />

realoba Tav<strong>da</strong>yira dgas. 1945 wlis gamarjvebuli nacisturi<br />

germaniaa, stalini tyveobaSi hyavT. cisfer-<br />

Tvala, qeraTmiani germanelebi TavianTi janmrTeli,<br />

ariuli rasis gasamravleblad abasTumnis sakoncentracio<br />

banakad ga<strong>da</strong>keTebul observatoriaSi <strong>da</strong>tusaRebul<br />

qarTvel qalebs aupatiureben <strong>da</strong> eqsperimentebs<br />

atareben.<br />

am abzacis Semdeg uTuod gagaxsendebo<strong>da</strong>T kventin<br />

tarantinos swored meore msoflio omis Temaze parodireba<br />

filmSi `usaxelo nabiWvrebi~.<br />

sakoncentracio banakis erT oTaxSi 4 mTavari gmiri<br />

qali cxovrobs. nestani, medea, qeTevani <strong>da</strong> salome.<br />

saxelebs literaturuli personaJebi<strong>da</strong>n iReben,<br />

albaT imitom, rom mayurebelma maTi saqarTvelos-<br />

Tan identifikaciis SegrZneba ar <strong>da</strong>kargos. scenis


mTeli dekoracia 4 logini <strong>da</strong> maT Tavze <strong>da</strong>kidebuli<br />

naTurebia. qalebs sakoncentracio banakis stan<strong>da</strong>rtuli<br />

forma _ moSxamuli iisferi <strong>da</strong> <strong>da</strong>nomrili kabebi<br />

acviaT. amgvari gaformeba gabunias speqtaklebisTvis<br />

uCveulo araa <strong>da</strong> karnavalur kostiumebiT,<br />

dekoraciebiT <strong>da</strong> paTetikuri yviril-SeZaxilebiT<br />

gajerebul qarTul Teatralur sivrceSi, es namdvilad<br />

minimalisturi arCevania. samagierod, aq mTeli<br />

<strong>da</strong>tvirTva teqstze modis, rac avtorisTvis mniSvnelovania,<br />

dramaturgias dialogebiTa <strong>da</strong> monologebiT<br />

aviTarebs <strong>da</strong> zogjer sxva literaturuli teqstebis<br />

ga<strong>da</strong>TamaSebasac mimarTavs.<br />

oTxive gmiri sakuTari `solo~ monologiT ixsenebs<br />

arcTu Soreul warsuls, germaniasTan <strong>da</strong>marcxebamdel<br />

saqarTvelos, mSoblebs, sayvarel a<strong>da</strong>mians,<br />

romelic germanelebma <strong>da</strong>xvrites, an romelmac im<br />

mizeziT miatova, rom colad maSindeli kulturis<br />

ministris grigol robaqiZis qaliSvili falestra SeerTo.<br />

istoriul sinamdvileSi `falestras~ avtors<br />

<strong>da</strong> faSizmiT gatacebul robaqiZes speqtaklSi germaniis<br />

imperia am TanamdebobiT asaCuqrebs.<br />

imperias arc im qarTveli dedebis gmirobis wodebiT<br />

<strong>da</strong>jildoeba enaneba, romelTa saSoc erTgulad<br />

emsaxureba arielebis gamravlebis saqmes. Tumca Cveni<br />

oTxeulisTvis es gmiroba sasjeli <strong>da</strong> tanjvaa, radgan<br />

amis gamo qarTvelebi maT moRalateebad Tvlian<br />

<strong>da</strong> ician, mtris msaxurebas aRarasodes apatieben. qalebs<br />

<strong>da</strong>naSaulis gamosyidva arc im protestis gamoxatviT<br />

SeuZliaT, romelsac mTeli saqarTvelo<br />

moucavs. saqme isaa, rom germanelebi sakoncentra-<br />

cio banakebSi qarTvelebis muclis qonisgan sapons<br />

amzadeben <strong>da</strong> xalxs urigeben. tyveebi ki ormag winaaRmdegobaSi<br />

vardebian, erTi mxriv, maT mtris binZuri<br />

Teslis CamoSoreba <strong>da</strong> amiT <strong>da</strong>orsulebis Tavi<strong>da</strong>n<br />

acileba surT, meore mxriv ki, kargad ician sapnis<br />

Semadgeneli ingredientebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>banaze uaris TqmiT<br />

cdiloben SeinarCunon qarTveloba. es pasaJi ramdena<strong>da</strong>c<br />

dramatulia scenis realobaSi, imdenadve komikuria<br />

qarTul kulturul <strong>da</strong> socialur konteqstSi<br />

<strong>da</strong> `qarTuli Rirsebis SenarCunebis~ ritorikis parodias<br />

warmoadgens.<br />

qalebis mdgomareoba Tan<strong>da</strong>Tan gausaZlisi xdeba,<br />

yvela maTgani fiqrobs TviTmkvlelobaze, magram banakSi<br />

oTaxebs fanjrebi ar aqvs, Weri ki miuwvdomlad<br />

maRalia <strong>da</strong> arc raime nivTi moepovebaT, rom sxeuli<br />

<strong>da</strong>izianon. kulminaciur momentSi maTi mxsneli saponi<br />

aRmoCndeba, roca afeqtSi myofi erT-erTi tusaRi<br />

mamebis, Zmebis <strong>da</strong> qmrebis qonisgan <strong>da</strong>mzadebul sapnis<br />

did maragSi gaSmagebiT eZebs sakuTar gulisswors <strong>da</strong><br />

`poulobs~, mere wylis kasrSi dgeba <strong>da</strong> esiyvaruleba.<br />

kvanZis gaxsna misi bolo moqmedebaa _ qali patara<br />

WurWels nabani sapniani wyliT avsebs <strong>da</strong> sulmouTqmelad<br />

gamoclis. <strong>sxvebi</strong>c mas baZaven.<br />

maSin, roca omis <strong>da</strong> qalis Temaze qarTuli xelovneba<br />

qalis, rogorc gmiris <strong>da</strong> namdvili vaJkacebis<br />

aRmzrdeli dedis saxis SeqmniT Semoifargleba, `sapnis<br />

opusi~ istoriis erTi nawilis gayalbebiT, im gacilebiT<br />

mtkivneul magram uxilav mxares eZebs <strong>da</strong><br />

gvaCvenebs, romelic SeiZleba sulac ar dgas realobisgan<br />

Zalian Sors.<br />

cxeli Sokoladi 23


ecenzia<br />

mieciT qmari ninis...<br />

<strong>da</strong> `vardisferi neorealizmi~ tanjul mayurebels<br />

rogorc iqna!.. wvalebiT<br />

ga<strong>da</strong>Rebuli filmebi omze,<br />

siduxWireze, narkomanebze,<br />

qurdebze, umuSevrebsa<br />

<strong>da</strong> sxva aTasi juris ubedurebaze<br />

optimisturma<br />

`ocnebis qalaqma~ erT kviraSi<br />

gaabaTila. rogorc<br />

amboben, filmma kinogaqiravebas<br />

ukve rekorduli<br />

Semosavali moutana. warmatebul<br />

prodiusers (marto<br />

rene harlinis `jorjia~<br />

rad Rirs!), yoCaR klipmeikers<br />

(fsous wyalic xom<br />

gaxsovT?) <strong>da</strong> axla `ocnebis qalaqiT~ Tu vimsjelebT, komerciul<br />

reJisors _ <strong>da</strong>viT ime<strong>da</strong>Svils didi Sansi aqvs,<br />

qarTul depresiul `neorealizmze~ erTi mardi <strong>da</strong> msubuqi<br />

xelis <strong>da</strong>kvriT amaRldes. aba, qalaqi tyuila<strong>da</strong>a ase<br />

ganaTebuli, xolo saaxalwlod rusTavelze iluminaciis<br />

mauwyebeli WaRebi ubralod <strong>da</strong>kides? an `pe-es-pe~ marto<br />

`Cveni ojaxis afTiaqi~ xom ar iqneba?.. aucilebelia,<br />

cota ram saqmian burJuziasac <strong>da</strong>rCes gasarTobad.<br />

yvelaferi, rac ime<strong>da</strong>Svilis imediT, saaxalwlod Se-<br />

Txzul `ocnebis qalaqSia~ _ saqmianad mibnedili Sorena<br />

begaSvilis xarisxiani TeTreuliT (xanac `SaveuliT~) <strong>da</strong>wyebuli,<br />

`naiT ofisSi~ momzadebuli alublis koqteilebiT,<br />

Tu finalSi momlodined gaocebuli maia asaTianis<br />

reaqciiT <strong>da</strong>mTavrebuli _ `vardisferi cxovrebis~<br />

mZafrad gamoxatul iluzias ukavSirdeba. rogorc Cans,<br />

amaod verCodiT Tavis droze sazogadoebriv mauwyebels<br />

`vardisferi gzis~ gamo. masze axla ukve nac-moZraobiT<br />

waxalisebuli axalgazr<strong>da</strong> reJisori, <strong>da</strong>viT ime<strong>da</strong>Svili,<br />

dramaturg beso solomonaSvilis TiTqmis zomieri iumoris<br />

xarjze miabijebs. <strong>da</strong> jguf `mgzavrebis~ eniT Tu<br />

melodiiT gvamcnobs: `Cven avaSenebT ocnebis qalaqs~.<br />

sxvaTa Soris, bevrs sjera kidec am iluzoruli qalaqmSeneblobis,<br />

Tumca spa-salonebSi `natanji~ gogonebiviT<br />

<strong>da</strong>mcinavad amboben, rom `oficiantic a<strong>da</strong>miania~.<br />

rac Seexeba Tavad oficiant sandros (arCil soloRaSvili<br />

filmSi yvelasTan Se<strong>da</strong>rebiT namdvilad msaxiobia),<br />

erTi morcxvi biWia, romelic prestiJul barSi muSaobs<br />

<strong>da</strong> gamoucnobi niWis mqone milioneri Sefis (duta sxirtlaZe)<br />

londoni<strong>da</strong>n <strong>da</strong>brunebuli qaliSvili nini (nanka<br />

kalatoziSvili) Seuyvardeba. grZnobebSi vergarkveuli<br />

ninis ki amasobaSi Soumeni <strong>da</strong> mamikos `oqros biWi~ (paata<br />

papuaSvili) cudi zraxvebiT umiznebs...<br />

`lirikuli komedia dramis elementebiT~ imdenad ba-<br />

24 cxeli Sokoladi<br />

avtori: <strong>da</strong>viT buxrikiZe<br />

naluri <strong>da</strong> sworxazovania,<br />

rom mas verc gamocdili<br />

dramaturgis Selamazeba,<br />

verc feradovnebaze gamecadinebuli<br />

operatoris<br />

optimizmi <strong>da</strong> verc jguf<br />

`mgzavrebis” a<strong>da</strong>mianureTnografiuli<br />

lirizmi<br />

Svelis. Tanac, `hepi endis~<br />

logika <strong>da</strong> holivuduri<br />

finali moiTxovs, rom<br />

niWier, magram upatrono<br />

musikosebs merii<strong>da</strong>n <strong>da</strong>mxmare<br />

gamouCndeT (bolos<br />

<strong>da</strong> bolos, mudmivad bnel<br />

<strong>da</strong> civ sa<strong>da</strong>rbazoebSi, an saxuravze xom ar <strong>da</strong>ukraven?),<br />

xolo morcxvi <strong>da</strong> wesieri oficianti, romelic saWiro<br />

SemTxvevaSi barmenis fantaziiTacaa <strong>da</strong>jildoebuli, milioneri<br />

<strong>da</strong> lamis qarafSuta gogos siyvaruliT <strong>da</strong>jildovdes.<br />

rasakvirvelia, ocnebis winaaRmdegi, ufro zustad,<br />

rac ocneba-imedis kinematografiul xatebs ukavSirdeba,<br />

aravinaa. ubralod, CvenTan SeTxzuli `vardisferi<br />

neorealizmi~ (giga aglaZis TiTqmis xelovnuri `gogona<br />

slaidi<strong>da</strong>n~, plus <strong>da</strong>viT ime<strong>da</strong>Svilis optimisturi `ocnebis<br />

qalaqi~) gacilebiT energiulad aRorZin<strong>da</strong>, vidre<br />

moklevadiani `neorealizmi~ gaixareb<strong>da</strong> <strong>da</strong> fesvebs gaidgam<strong>da</strong><br />

(levan TuTberiZis `mogzauroba yarabaRSi~, aleko<br />

cabaZis `rusuli samkuTxedi~, levan koRuaSvilis `quCis<br />

dReebi~). Tumca, italiurisagan gansxvavebiT, jer mokr-<br />

Zalebuli Sedevrebi verc fera<strong>da</strong>d vixileT <strong>da</strong> verc<br />

aqromatul ganzomilebaSi. kino siyvaruliviTaa: `cota<br />

xniT un<strong>da</strong> <strong>da</strong>kargo, rom mere mixvde, ra <strong>da</strong>karge~...<br />

sxvaTa Soris, am frazas filmSi swored Seyvarebuli<br />

<strong>da</strong> imedgacruebuli oficianti ambobs, romlis lirikuli<br />

melanqolia <strong>da</strong> mokrZalebuli socialuri statusi<br />

(xelmocaruli msaxiobi mama, lamis <strong>da</strong>ngreuli bina Zvel<br />

TbilisSi <strong>da</strong> musikosi megobrebi) erTaderTi bunebrivi<br />

gamonaTebaa. <strong>da</strong>narCeni sofitebis xelovnur Suqze, dizainerisa<br />

<strong>da</strong> mxatvris mier arcTu koxtad gaformebul<br />

Ramis barebsa <strong>da</strong> spa-salonebSi gaTamaSebul `modelirebul<br />

dramas~ hgavs... lirikuli komediis elementebiT.<br />

magram optimistur sasowarkveTaSi ar CavardeT. afi-<br />

Sebi qarTuli kinos aRorZinebas isev gvamcnoben <strong>da</strong> mais-<br />

Si ramaz CaCavas inglisuri saxelwodebis mqone filmze<br />

_ Spam-ze gvepatiJebian. oRond iq auzebi, grZelfexeba<br />

gogoebi <strong>da</strong> Sampanuri ar iqneba. mistikur trilerSi gar<strong>da</strong>cvlilTa<br />

sulebis `gamoZaxeba~ geliT.


37<br />

avtori: gigi gule<strong>da</strong>ni<br />

gamomdinare iqi<strong>da</strong>n, rom gasuli Tve sayovelTao si-<br />

Zulvilis Tved gamocxad<strong>da</strong>, saWirod CavTvale, gamomeqveynebina<br />

angariSi, romelSic ruseTSi Cemi bolo vizitis<br />

ramdenime garemoebas Sevexebodi.<br />

moskovSi Cemi wasvla `bolo wams~ ga<strong>da</strong>wy<strong>da</strong> <strong>da</strong> sul vfiqrobdi,<br />

_ netavi Tu SeiZleba Cvens droSic (antiteroristul<br />

procedurebs vgulisxmob) aeroportSi naxevari<br />

saaTiT adre gamocxadeba-meTqi; miT umetes, kargad maxsovs,<br />

sami Tvis win rogor gamWedes 8 saaTiT CikagoSi<br />

aviaxazebis ugemovnod Cacmulma gogoebma, maiamis reisze<br />

sul raRac ormoc<strong>da</strong>xuTi wuTiT adre misvlisTvis.<br />

magram bolos mainc wavedi.<br />

imis gamo, rom sabWoTa kavSirSi <strong>da</strong>vibade <strong>da</strong> rusulic<br />

kargad vici, moskovSi Tavi ucxoelad ar migrZvnia (me<br />

mapatieT). rac ar un<strong>da</strong> igeslebodnen televiziebi leninis<br />

mumiasa <strong>da</strong> moskovSi stalinis kultis reabilitaciaze,<br />

quCaSi TxuTmetwuTiani gaseirnebac ki sakmarisia, rom<br />

<strong>da</strong>askvna _ sabWoTa moskovs <strong>da</strong>bruneba aRar uweria. es<br />

Cveulebrivi msoflio megapolisia <strong>da</strong> erTaderTi Zafi,<br />

romelic sabWoTa moqalaqeebis bolo Taobas masTan<br />

gvakavSirebs, ukve gamqrali sabWoTa yofierebis ganc<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> skolaSi naswavli rusuli enaa. am Zafis gawyvetac<br />

drois ambavia, <strong>da</strong> vidre es moxdeba, SegiZliaT <strong>da</strong>tkbeT<br />

gamqral civilizaciasTan ziarebuli a<strong>da</strong>mianis gancdiT.<br />

jer kidev TviTmfrinavSi <strong>da</strong>viwye fantazioroba: ai,<br />

moskovSi SeiZlebo<strong>da</strong>-meTqi `mament~ gadmosvla sacxovreblad,<br />

<strong>da</strong> warmovidgine, rogor veubnebi kioskis gamyidvels<br />

iqaur gancxadebebis gazeTze: `Газету объявлении,<br />

пожалуйста~, romelsac Semdeg metros eskalatorze wavikiTxavdi.<br />

Cemi azriT, swored aseTi un<strong>da</strong> yofiliyo namdvili<br />

moskovuri samuSao dRis <strong>da</strong>sasruli.<br />

fiqrebi<strong>da</strong>n eskalatorze CarTulma niusebma gamomarkvia:<br />

`Сегодня на Киевском проспекте, в торговом центре<br />

произошел несчастный случай, при котором пострадавший<br />

потерял девять из десяти пальцев. Как ни странно, он не подал в<br />

суд на администрацию~...<br />

metro<strong>da</strong>n swrafadve amovedi imitom, rom erT `enjeoSnikur~<br />

simpoziumze magviandebo<strong>da</strong> (risTvisac saerTod<br />

wavedi kidec moskovSi, amjerad). `suxoi paioki~ <strong>da</strong> fuli<br />

organizatorebma aeroportSi <strong>da</strong>xvedrisTanave <strong>da</strong>vgi-<br />

komentari<br />

riges. `paioki~ iyo gemrieli <strong>da</strong> odnav depresiuli. iqve<br />

CavkbiCe erTi cali burito (meqsikuri burito moskovSi<br />

sul sxva bazaria), gverdiT mdgom ukrainel gogos gavu-<br />

Rime <strong>da</strong> piramovsebulma odnav uxerxuli ClifiniT vu-<br />

Txari: `Как говориться, _ marto kaci WamaSiac braliao~...<br />

ase <strong>da</strong>iwyo Cemi moskovuri voiaJi.<br />

sastumroSi, sanam abazana wyliT ivsebo<strong>da</strong>, saabazano<br />

oTaxis did fanjarasTan videqi <strong>da</strong> gareT viyurebodi.<br />

fanjri<strong>da</strong>n ga<strong>da</strong>Slili panorama TbilisSi, Cemi aivni<strong>da</strong>n<br />

nucubiZis platos xeds magoneb<strong>da</strong>, sa<strong>da</strong>c uklebliv yvela<br />

korpuss svamdnen mTlianad lurj SuSebSi, romlebzec mze<br />

ireklebo<strong>da</strong> <strong>da</strong>, ris gamoc, plato seulis centrs hgav<strong>da</strong>.<br />

mere gamoverkvie <strong>da</strong> <strong>da</strong>vakvirdi, rom abazanis fanjri<strong>da</strong>n<br />

aseve Can<strong>da</strong> badeebiT SemosazRvruli ezo stadioniT.<br />

gamaxsen<strong>da</strong>, sastumros konsierJi meubnebo<strong>da</strong>, _ es swored<br />

is ezoa, sa<strong>da</strong>c film `kurieris~ <strong>da</strong>skvniTi scenaa ga<strong>da</strong>-<br />

Rebulio. is gulisxmob<strong>da</strong> epizods, romelSic Sebindebisas<br />

jari<strong>da</strong>n axlad <strong>da</strong>brunebuli jariskaci ezoSi moyiale<br />

Tineijerebs akvirdeba. `kurieri~ imdenad didi xnis<br />

win mqon<strong>da</strong> nanaxi, rom verc es scena aRvidgine <strong>da</strong> verc<br />

is gavixsene, ratom un<strong>da</strong> <strong>da</strong>srulebuliyo Tavisi drois<br />

erT-erTi sakulto rusuli filmi sasowarkveTili jariskacis<br />

saxiT.<br />

sanam fanjri<strong>da</strong>n ga<strong>da</strong>Slil panoramas vakvirdebodi,<br />

<strong>da</strong>bind<strong>da</strong>, sai<strong>da</strong>nRac gaZlier<strong>da</strong> oTxmocianebis old school<br />

musika <strong>da</strong> ezoSi gamosvla <strong>da</strong>iwyo axalgazrdebis Wrelma<br />

`tusovkam~. maT Soris iyo sastumro<strong>da</strong>n gamosuli Cemi<br />

simpoziumis `sastavic~. maT <strong>da</strong>naxvaze, abazanis onkani <strong>da</strong>vkete<br />

<strong>da</strong> mec gareT gavedi.<br />

musika ukve Zalian xmamaRla ukrav<strong>da</strong>. stadionis kideSi<br />

Cadgmul ludis jixurTan idga Zveli sabWoTa macivari<br />

`dnepri~, zustad iseTi, rogoric saxlSi maqvs. ise hgav<strong>da</strong><br />

nakawrebiTac, rom raRac momenti vifiqre, _ Cemi xom ar<br />

aris-meTqi, _ mis gverdiT <strong>da</strong>vdeqi <strong>da</strong> xalxs <strong>da</strong>vakvirdi.<br />

moskovis transformaciaSi <strong>da</strong>rwmunebulma gaocebiT aRvniSne,<br />

rom `kurieris~ ezos mixedviT Tu vimsjelebdiT,<br />

80-ianebis Semdeg aq bevri arc araferi Secvlila. videqi<br />

<strong>da</strong> Tineijerebs vuyurebdi, roca uceb viRacam gamwia, macivris<br />

kari gamoaRo <strong>da</strong> civi ludi amoiRo. mere meore<br />

mxri<strong>da</strong>n sxvam gamwia uxeSad <strong>da</strong> imanac ludi aiRo. xalxi,<br />

or-ori, sam-samkaciani jgufebiT elaparakebo<strong>da</strong> erTmaneTs.<br />

idga saSineli aurzauri, ismo<strong>da</strong> magari breiq-<strong>da</strong>nsis<br />

musika, wkrialeb<strong>da</strong> ludis boTlebi <strong>da</strong> ganuwyvetliv ajaxunebdnen<br />

Zveli macivris kars.<br />

gamaxsen<strong>da</strong>, rom simpoziumis Power Point-is prezentaciisTvis<br />

un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>mexe<strong>da</strong> <strong>da</strong> nomerSi avbrundi. abazanis<br />

wyali idealur temperaturamde gagrilebuliyo <strong>da</strong> masSi<br />

Cawolisas vfiqrobdi, rom rac im wuTas ezoSi vnaxe, albaT<br />

ar iyo specialurad <strong>da</strong>dgmuli, magram erTi-erTze<br />

hgav<strong>da</strong> `kurieris~ finalur scenas, mniSvnelovani detalis<br />

gar<strong>da</strong> _ ezoSi ar SemimCnevia demobilizebuli, sasowarkveTili<br />

jariskaci, romlis saxec bolo ramaa, rasac<br />

am filmSi titrebis wamosvlamde xe<strong>da</strong>v.<br />

cxeli Sokoladi 25


komentari<br />

avtori: basa janikaSvili<br />

tendenciuri gmirebis<br />

aRlumi<br />

avtori: basa janikaSvili<br />

nuRar uyureb Wers,<br />

Tu ar uSveli Tavs,<br />

aravin gagiRebs kars.<br />

irakli Carkviani<br />

ra gansxvavebaa iranis islamur respublikasa <strong>da</strong> saqar-<br />

Tvelos demokratiul respublikas Soris? iranSi akrZalulia<br />

azartuli TamaSebi _ ubralo saTamaSo kartsac<br />

ver iyidi. saqarTveloSi yovel fexis nabijze saTamaSo<br />

avtomatebi <strong>da</strong> samorineebia. iranSi mandilosnebi xijabs,<br />

anu Tavsafars atareben, saqarTveloSi qalbatonebs naxevrad<br />

Cacmulebs SeuZliaT siaruli, Tu, ra Tqma un<strong>da</strong>,<br />

figura amis saSualebas miscems. iranSi misalmebisas qals<br />

xels ver CamoarTmev, akrZalulia. saqarTveloSi SegiZlia,<br />

Sua rusTavelze welSi Seuvarde. TeiranSi, iranis amJamindel<br />

de<strong>da</strong>qalaqSi, SesamCnevad cota meCeTia. TbilisSi ki,<br />

saqarTvelos de<strong>da</strong>qalaqSi, sagrZnoblad bevri eklesiaa. es<br />

CamonaTvali usasrulod SegviZlia gavweloT. gansxvaveba<br />

marTlac bevria.<br />

ukve meramdene arCevnebia, araerTi politikuri partiis<br />

sareklamo klipSi patriarqis saxelis gamoyeneba midis. me<br />

amas spekulacias <strong>da</strong>varqmevdi, ufro rbilad Tu vityviT _<br />

manipulacias. ukanaskneli TxuTmeti wlis ganmavlobaSi Catarebuli<br />

saarCevno kampaniebis analizma mafiqrebina, rom<br />

es ukve Seuqcevadi procesia. es SemTxveviTi ar aris. politikosebi<br />

Tvlian, radgan saqarTvelos patriarqi udidesi<br />

avtoritetiT sargeblobs, uwmindesis reitingis ra-<br />

Rac procentebis madli maTac SexvdebaT. es ase iqnebo<strong>da</strong>,<br />

rom ara _ erTi detali. rodesac patriarqis saxels bevri<br />

politikuri subieqti erTdroulad iyenebs, xdeba Tavad<br />

procesis devalvacia; ara patriarqis saxelisa <strong>da</strong> avtoritetis,<br />

aramed procesis gaufasureba. Sedegad, patriarqis<br />

saxelis gamoyenebiT verc erTi politikuri partia ver<br />

aRwevs sasurvel Sedegs. politikuri warmatebisTvis es<br />

aRar kmara.<br />

Tu ase gagrZel<strong>da</strong>, ramdenime weliwadSi, SesaZloa, sa-<br />

26 cxeli Sokoladi<br />

foto: naTia guliaSvili<br />

qarTvelos patriarqi romelime firmis abrazec vixiloT.<br />

magaliTad: <strong>da</strong>lieT Tbilisis wyali, am wyals patriarqi<br />

svams; an kidev: CaerTeT Cvens qselSi <strong>da</strong> <strong>da</strong>urekeT Tqvens<br />

moZRvars yvelaze <strong>da</strong>bali tarifiT. SesaZloa patriarqis<br />

<strong>da</strong> sapatriarqos arapir<strong>da</strong>piri reklamac. magaliTad, ai,<br />

ase: mobrZandiT kazino `bedisweraSi~, moigeT milioni <strong>da</strong><br />

mogebis aTi procenti sapatriarqoSi ga<strong>da</strong>ricxeT. ra, Zalian<br />

ararealurs vwer? sakmarisia romelime `morwmune~<br />

biznesmenma gariskos, pirvelma ga<strong>da</strong>dgas nabiji <strong>da</strong> Semdeg<br />

aseTi saxis reklamebi walekavs televiziebsa <strong>da</strong> radios,<br />

presasa <strong>da</strong> internets, quCasa <strong>da</strong> sa<strong>da</strong>rbazoebs.<br />

Sedegad ras miviRebT? farisevlobas <strong>da</strong> ara _ rwmenas,<br />

siyalbes <strong>da</strong> ara _ simarTles.<br />

<strong>da</strong> iciT ra? es rom mxolod araswori sareklamo strategiis<br />

Tema iyos, yuradRebas saerTod ar gavamaxvilebdi.<br />

me ufro saSiS tendencias vxe<strong>da</strong>v. es aris qveynis `gamar-<br />

Tlmadideblebis~ araswori forma.<br />

wignis prezentaciis viTom CaSla, telekompania `kavkasiaSi~<br />

momx<strong>da</strong>ri Cxubi, arafrismTqmeli internet klubi `me<br />

miyvars Cemi patriarqi~, <strong>da</strong> piriqiT _ fsevdoalternatiuli<br />

klipi patriarqis `monawileobiT~. iseTi STabeWdileba<br />

mrCeba, TiTqos media (yvela saxis) mxolod imitom arsebobs,<br />

rom rac SeiZleba metad <strong>da</strong>amaxinjos ise<strong>da</strong>c lamazi<br />

sulebi. nuTu, iseTi ususuria sazogadoeba, rom sulier<br />

SimSils am lukmiT ivsebs?<br />

Cven realuri problemebi gvaqvs <strong>da</strong> amas Tvali un<strong>da</strong><br />

gavusworoT. un<strong>da</strong> vaRiaroT, rom qarTvelebi erTmaneTs<br />

ver vitanT. Cven gviyvars mxolod simRera <strong>da</strong> galoba mravalxmiani.<br />

erTmaneTi gvezizReba <strong>da</strong> erTi suli gvaqvs, rom<br />

CavqoloT, Seuracxyofa mivayenoT, <strong>da</strong>vCagroT. Cven guli<br />

gvereva erTmaneTze kafeebsa <strong>da</strong> restornebSi, skolebsa <strong>da</strong><br />

baRebSi, institutebsa <strong>da</strong> kolejebSi, qorwilebsa <strong>da</strong> wveulebebSi,<br />

samsaxurebsa <strong>da</strong> sazogadoebis TavSeyris adgilebSi,<br />

quCasa <strong>da</strong> transportSi, teleSouebsa <strong>da</strong> presis furclebze.<br />

Cvens saxeze mxolod zizRia. usuldgmulo zizRi.<br />

magram, es naxevari `bednierebaa~. imitom, rom erTmaneTze<br />

metad Cven gvezizReba afxazebi, osebi, somxebi, rusebi,<br />

azerbaijanelebi <strong>da</strong> qurTebi. nu vmalavT, xmamaRla vTqvaT<br />

es! guli gvereva cisferebze <strong>da</strong> vardisferebze, Savebze<br />

<strong>da</strong> yviTlebze. Cven gvezizReba prezidenti <strong>da</strong> parlamenti,<br />

opozicia <strong>da</strong> radikaluri opozicia, `rusTavi 2~ <strong>da</strong> `imedi~,<br />

`maestro~ <strong>da</strong> `kavkasia~. Cveni neba rom iyos, mxolod<br />

naTesavebis mcire jgufs <strong>da</strong> saZmakacos <strong>da</strong>vtovebdiT cocxlad.<br />

Cveni neba rom iyos, ramden rames <strong>da</strong>vuSavebdiT<br />

sakuTar Tavs... Cven viRviZebT gulis reviT <strong>da</strong> viZinebT<br />

sakuTar narwyevSi. vaRiaroT es <strong>da</strong> gavTavisufldebiT.<br />

Cven vnaxeT, rom axali reJimis mosvlis Semdeg demokratiis<br />

xarisxma iklo. oriaTas samSi cota Tu ifiqreb<strong>da</strong>,<br />

rom ase, erTi xelis mosmiT <strong>da</strong>mTavrdebo<strong>da</strong> Tavisufali<br />

telekompaniebis arseboba. rodesac dRes gvayvedrian, rom<br />

ramdenime televizia, radio <strong>da</strong> uamravi <strong>da</strong>moukidebeli gazeTi<br />

arsebobs, aviwydebaT, rom Cven es brZoliT movipoveT<br />

<strong>da</strong> SevinarCuneT. rom ar gvebrZola, dRes arc erTi


ar gveqnebo<strong>da</strong>. viqnebodiT Cveni bevri mezobeli qveynis<br />

<strong>da</strong>rad.<br />

Tavisufali presa ase Tu ise <strong>da</strong>vicaviT, magram axla Cveni<br />

sulis <strong>da</strong>cvis droa.<br />

amitom mogviwevs brZola TavisuflebisaTvis. Cven<strong>da</strong><br />

uneburad, im mdinareSi SevdivarT, romelic ga<strong>da</strong>laxuli<br />

gvegona. brZola ucodinarobis, agresiis, fsevdomarTlmadideblobis<br />

koniunqturasTan, mogviwevs axali frontis<br />

xazis gaxsna. im xazis, romelic gvegona, rom aRar arsebobs.<br />

mogviwevs fsevdoliberalebTan brZola, Cumad rom<br />

isxdnen, rodesac oriaTas cxra wlis aprilSi xelketebiT<br />

<strong>da</strong>sdevdnen, scemdnen <strong>da</strong> erCodnen momitingeebs (aRarafers<br />

vambob sxva TariRebze). mogviwevs fsevdomarTlmadideblebis<br />

agresiis <strong>da</strong> ZaliT liberalebis pasiurobis<br />

lokaluris Zaladoba<br />

avtori: paata Samugia<br />

bexuanosebi cxovels rom moklavdnen, mere bodiSs<br />

uxdidnen. es mniSvnelovani rituali iyo, romelic ise-<br />

Tive mondomebiT xorcieldebo<strong>da</strong>, rogorc Tavad nadiroba.<br />

<strong>da</strong>rwmunebuli var, cxovelisTvis veraferi Sveba<br />

iqnebo<strong>da</strong>, samagierod, bexuanosebisTvis es aqti erTgvari<br />

kaTarzisi iyo, agresiis makompensirebeli, <strong>da</strong>naSaulis<br />

gamosyidvis sakraluri momenti, romelic miTologiuri<br />

akribiiT gaamagres.<br />

aqvT Tu ara moralis agresiul guSagebs msgavsi rituali,<br />

rodesac <strong>da</strong>naSaulis gacnobierebis momenti dgeba?<br />

iqneb es momenti arc dgeba? vin arian isini? pasiuri mrevli,<br />

romelic mxolod lideris TiTis <strong>da</strong>qnevaze aqtiurdeba<br />

<strong>da</strong> xalxs fizikurad uswordeba? ritorikuli ki-<br />

Txvebia. TiTqmis.<br />

uxamsobaa, iyo pasiuri, pirovnuli identobis gaucnobiereblad<br />

emsaxurebode kvlavwarmoebas, genofondis<br />

Wirveul konstitucias, xe<strong>da</strong>vde politkoreqtul<br />

sizmrebs, aTvalierebde realobas specialurad SenTvis<br />

gamoyofili WuWrutani<strong>da</strong>n, sai<strong>da</strong>nac moCans morfologiuri<br />

kentavri: media-mrevli. <strong>da</strong> iyo kmayofili.<br />

ar vapireb kulturologiuri diskursebis gafiltvras<br />

foto: no<strong>da</strong>r cxviraSvili<br />

komentari<br />

winaaRmdeg galaSqreba. rodesac pirvelni meorenis saqmiT<br />

arian <strong>da</strong>kavebulni <strong>da</strong> meoreni _ pirvelnis. marTlac, Tav<strong>da</strong>yira<br />

dgas saqarTveloSi yvelaferi. `marTlmadideblebi~<br />

ibrZvian <strong>da</strong> `liberalebi~ loculoben.<br />

Tu Tavisuflad azrovneba gvin<strong>da</strong>, Cveni Svilebis laRi<br />

momavali, Tu gvin<strong>da</strong> gvqondes arCevanis ufleba _ icodeT,<br />

rom es TavisiT ar modis. wels es <strong>da</strong>sacavia, momavalSi,<br />

SesaZloa, Tavi<strong>da</strong>n iyos mosapovebeli.<br />

magram, riT hgavs irani <strong>da</strong> saqarTvelo erTmaneTs _ pirvel<br />

rigSi, istoriis saTuTi <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>metebuli siyvaruliT,<br />

erovnuli Rirsebis upiratesobiT, rasis prioritetulobis<br />

gancdiT, saxelisuflo reJimiT, opoziciuri gamosvlebiT,<br />

reformebis surviliT, <strong>da</strong> rac mTavaria _ iranelebic<br />

<strong>da</strong> qarTvelebic cvlilebebis molodinSi arian.<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>skvnebis Camoyras, amisaTvis zedmetad Tavm<strong>da</strong>bali<br />

var; imdenad Tavm<strong>da</strong>bali, rom ministris Svilic ki ar<br />

var. Sesabamisad, Cemi yoveldRiuri transporti yviTeli,<br />

karga xnis win Camosaweri avtobusia, sai<strong>da</strong>nac ukeT mo-<br />

Cans saqarTvelo, qarTveli sazogadoeba. mgzavruli Temebis<br />

mravalferovan <strong>da</strong> faqtobrivad usasrulo cikls<br />

am dReebSi ilias universitetis Tema Seemata. „saidumlo<br />

sirobis“ gamoqveynebis Semdeg ilias universiteti ramdenimedRiani<br />

aqciebis talRaSi mohyva. marTalia, aqciebi <strong>da</strong><br />

mitingebi saqarTveloSi vis ukvirs, magram iyo aq raRac<br />

sxva, raRac Taviseburi <strong>da</strong> Zalian, Zalian niSandoblivi:<br />

erT mxares idgnen anonimuri RmerTebis guSagebi, mointeligento<br />

reliqtebi, sakuTar hormonebze amxedrebuli<br />

graalis mcvelebi, romlebic muStiT avrcelebdnen<br />

„rwmenas“, „zneobas“, <strong>da</strong> meore mxares _ cenzuris mowinaaRmdege,<br />

<strong>da</strong>qsaqsuli liberalebi, romlebic es-esaa,<br />

memarcxene <strong>da</strong> memarjvene diskursebze kamaTobdnen <strong>da</strong><br />

jer kargad verc gamoerkviaT, rogor un<strong>da</strong> <strong>da</strong>ecvaT Tavi<br />

„wmin<strong>da</strong> wixlisgan“.<br />

rom ara telekompania „kavkasiis“ eTerSi Sevardna <strong>da</strong><br />

Jurnalistebisa <strong>da</strong> stumrebis winaaRmdeg sastiki angariSsworeba,<br />

albaT, es <strong>da</strong>rbevac SerCebo<strong>da</strong> mmk-s, rogorc<br />

`helouini~ SerCa, zautaSvilis gamofenis <strong>da</strong>rbeva Ser-<br />

Ca, „didi aTeulis“ <strong>da</strong>xurva SerCa <strong>da</strong> a.S. am droisTvis<br />

<strong>da</strong>kavebulia „marTlmadidebel mSobelTa kavSiris“ <strong>da</strong><br />

„saxalxo marTlmadidebluri moZraobis“ ramdenime aqtivisti.<br />

xelmZRvanelebi gareT arian.<br />

Sua saukuneebis inglisSi samefo karze hyav<strong>da</strong>T paJebi,<br />

romlebic saerTod arafers akeTebdnen. Tumca, did<br />

rols TamaSobdnen momavali monarqis aRzr<strong>da</strong>Si. erTi<br />

sityviT, eseni iyvnen patara biWebi, romelTac takunebs<br />

wkepliT usisxlianebdnen, roca taxtis memkvidre cu<strong>da</strong>d<br />

iqceo<strong>da</strong>.<br />

imis Tqma min<strong>da</strong>, rom Cven isev „paJebs“ xom ar vcemT,<br />

„memkvidris“ nacvlad? cxadia, moZalade aqtivistebis<br />

<strong>da</strong>kaveba samarTlebrivad adekvaturi iyo, magram maTi<br />

wveruxvi Tu „jerT uwveruli“ bosebi (isakaZe-gulaSvi-<br />

cxeli Sokoladi 27


komentari<br />

li) pasuxisgebas Tu ara, <strong>da</strong>kiTxvaze gamoZaxebas mainc ar<br />

„imsaxurebdnen“? es is kiTxvaa, romelic gaCn<strong>da</strong> sazogadoebis<br />

mcire wreSi <strong>da</strong> ar gaCenila Cemi avtobuseli Tanamgzavrebis<br />

tvinSi, romelTac SesaSuri gulmodginebiT<br />

ganevrcoT „saidumlo sirobis“ Tema <strong>da</strong> axla ukve masonebze<br />

ga<strong>da</strong>suliyvnen. es ki is Temaa, romliTac qarTuli<br />

morali sakuTar monoliTurobas testavs, aq yvela er-<br />

Tiania. marTalia, mTlad kargad araa cnobili, vin arian<br />

masonebi, magram es, cxadia, umniSvneloa.<br />

moralis qarxana gauCereblad muSaobs, permanentulad<br />

gvawvdis ukanaskneli modelis tabuebs, sruliad axals,<br />

sruliad eWvmiutanels <strong>da</strong>, Sesabamisad, sruliad gaugebars.<br />

rac mTavaria, Tineijerebis (marTalia, mcire, magram<br />

mainc) nawilic CaTreul iqna am absurdSi <strong>da</strong> mTeli<br />

es „samomxmareblo pedofilia“ religiur swavlebad moi-<br />

cnobili qarTuli tolerantobis Sesaxeb<br />

CemSic jer kidev SemorCenili miTi<br />

nel-nela orTqldeba. bolo drois<br />

bataliebis samoyvarulo analizic<br />

sakmarisia imis saTqmelad, rom CvenTvis<br />

muStis ena socialuri interaqciis<br />

yvelaze mSobliuri variantia. dialogi<br />

ra, veluri <strong>da</strong>savlelebi xom ar varT?<br />

naTla. totaluri SiSis kultivirebiT Seiqmna morCili<br />

<strong>da</strong> Tavis<strong>da</strong>mqnevi mrevlis saxe, romelsac ar uCndeba ki-<br />

Txvebi... imitom, rom am kiTxvebze pasuxebi ukve ganusazRvres<br />

„mamaoebma“.<br />

me ar min<strong>da</strong>, visaubro religiaze, rogorc koleqtiur<br />

nevrozze ara imitom, rom es ase araa, ubralod, aq religiis<br />

saxiT mogvevlina sruliad sxva movlena. ai ise-<br />

Ti, saxelis <strong>da</strong>rqmevac rom Wirs <strong>da</strong> zogadi aRwerilobiT<br />

cdilob, ZiriTadi arsi gamokveTo, rogorc gamoc<strong>da</strong>ze<br />

gasulma abiturientma. religia ki is ukanaskneli niRabi<br />

aRmoCn<strong>da</strong>, romlis Camoxsnis mere SiSveli terorizmi <strong>da</strong>vinaxeT<br />

Tavisi specifikuri simbolikebiTa <strong>da</strong> <strong>da</strong>mTrgunveli<br />

paTetikiT. miuxe<strong>da</strong>vad amisa, erTbaSad SeuZlebelic<br />

kia, es eqstremistuli jgufebi rame konkretul subkulturas<br />

miakuTvno.<br />

cnobilia, rom TviT alkoholur halucinaciebSic<br />

vlindeba socialur-kulturuli faqtori. mag: qristian<br />

alkoholikebs eSmaki elandebaT, budistebs drakoni, muslimebs<br />

jini <strong>da</strong> a.S.<br />

ra elandebaT mmk-s <strong>da</strong> smm-s brigadebs, roca isini<br />

religiuri egzaltaciis qveS myofni Tav-pirs alewaven<br />

a<strong>da</strong>mianebs? vin miuZRviT win fsevdo rwmeniTi Trobisas?<br />

ratom hgoniaT, rom WeSmaritebis prioritetebi <strong>da</strong>saku-<br />

Trebuli aqvT <strong>da</strong> mxolod maTi gavliT xdeba saRi azris<br />

28 cxeli Sokoladi<br />

wvdoma? aRarafers vambob socialur qselebSi gulaSvilis<br />

aqtivistebis mier gavrcelebul azrebze, sa<strong>da</strong>c saubaria<br />

„qarTvelebis mier sxva erebze hegemoniaze“, „maTi<br />

Svilebis sxvis Svilebze batonobis“ ideasa <strong>da</strong> „marTlmadidebelTa<br />

SeiaraRebuli armiis“ Seqmnaze.<br />

rogorc Cans, es subkultura jer kidev SemoqmedebiTi<br />

<strong>da</strong> meTodologiuri Ziebis procesSia <strong>da</strong> saboloo sulieri<br />

misia SesaZloa, qarTuli Mein Kampf-is <strong>da</strong>weriT gamoxatos.<br />

avtobusi gmirTa moe<strong>da</strong>nze uxvevs. vcdilob, TvalSi ar<br />

SeveCxiro mkacr moralistebs, romlebmac ukve verbaluri<br />

jvarcma mouwyves deisaZes, gigi TevzaZes (es kaci ra<br />

SuaSia, kacma ar icis), ga<strong>da</strong>swvdnen „pi<strong>da</strong>rast“ burWula-<br />

Zes. cota ar iyos, vSfoTav, emand Cemi ramdenime wlis win<br />

„miqaruli“ rom gaaxsendes vinmes, rogor gin<strong>da</strong>, <strong>da</strong>uZvre<br />

am WyletaSi?<br />

cnobili qarTuli tolerantobis Sesaxeb CemSic jer<br />

kidev SemorCenili miTi nel-nela orTqldeba. bolo<br />

drois bataliebis samoyvarulo analizic sakmarisia imis<br />

saTqmelad, rom CvenTvis muStis ena socialuri interaqciis<br />

yvelaze mSobliuri variantia. dialogi ra, veluri<br />

<strong>da</strong>savlelebi xom ar varT?<br />

aqve vityvi, rom nebismieri kulturuli aqtivoba Zaladobrivia<br />

<strong>da</strong> amavdroulad uvnebeli, rogorc mkv<strong>da</strong>ri<br />

mowme, rogorc uSno Se<strong>da</strong>reba (Tun<strong>da</strong>c, iseTive uSno, rogorc<br />

es Se<strong>da</strong>reba).<br />

deisaZis wigni (iseve, rogorc nebismieri (kontr)kulturuli<br />

faqti, procesi, artefaqti) pozitiuri Zaladoba<br />

iyo, magram is asc<strong>da</strong> (kontr)kulturis konteqsts<br />

(SeiZleba, Tavi<strong>da</strong>nve ase iyo Cafiqrebuli avtoris an gamomcemlis<br />

mier) <strong>da</strong> socialur produqtad iqca, Sesabamisad,<br />

deaeracia mZime formebSi ganviTar<strong>da</strong> <strong>da</strong> avtoris<br />

savaraudo survili, literaturuli flangi<strong>da</strong>n moexdina<br />

konkretuli mdgomareobis <strong>da</strong>refreSeba, lamis samoqalaqo<br />

<strong>da</strong>pirispirebaSi ga<strong>da</strong>izar<strong>da</strong>.<br />

<strong>da</strong> mainc, meore mxaris ritorika uryevia: gvaqvs 365<br />

wmin<strong>da</strong> giorgis saxelobis eklesia, yvela ubanSi 90-iani<br />

wlebis „butkebiviT“ gaxsnili taZrebi, mosaxvevebSi <strong>da</strong>montaJebuli<br />

aTasobiT ganaTebuli jvari, erT moqalaqeze<br />

saSualod sami mRvdeli <strong>da</strong> Svidi stiqarosani modis,<br />

milionobiT mrevli...<br />

mavani cimermani amaze ityo<strong>da</strong>, rom esaa „egos fxana cifrebiT“.<br />

<strong>da</strong> patiosani kaci <strong>da</strong>eTanxmebo<strong>da</strong> cimermans.<br />

P.S. avtobusi pekinze, restoran „nikalasTan“ sacobSi<br />

iWedeba, mgzavrebi fuTfuTeben, Cem garSemo qalebi wyevlian<br />

„<strong>da</strong>rsavaZes“ (sinamdvileSi _ deisaZes), kacebi imuqrebian<br />

<strong>da</strong> evfemisturad citireben televizorSi yurmokrul<br />

frazebs „saidumlo sirobi<strong>da</strong>n“. Suaxnis mamri<br />

Temas avrcobs <strong>da</strong> deisaZesTan erTad „wmin<strong>da</strong>nebis maginebel“<br />

buRaZesac gahkravs kbils.<br />

me Tavs vxri <strong>da</strong> CanTaSi rac SeiZleba Rrmad vCurTav<br />

`literaturul eqspress“.


finaluri mwuxri<br />

avtori: sandro naveriani<br />

kvantur fizikaSi universiadis finali ro iyos, <strong>da</strong>jdebi<br />

<strong>da</strong> uyureb. ai egeTi intriga ramea finali. im<br />

dRes `niWieris~ finali iyo. ukve kai xnis win. ho<strong>da</strong><br />

vuyure. erTi monawile gansakuTrebiT momewona _<br />

iluzionisti iyo <strong>da</strong> naR<strong>da</strong>d sakaifo Sous akeTeb<strong>da</strong>.<br />

Cemze ro yofiliyo magas ga<strong>da</strong>vcemdi Tass. magram sul<br />

sxvam moigo imitom, rom Cemze ar iyo.<br />

sul Tavi<strong>da</strong>n, proeqti `niWieri~ ro <strong>da</strong>iwyo, pirveli<br />

aRmoCena gulnaz goleTiani gax<strong>da</strong>. youtube-ze misi<br />

video egreve suzan boilis videosTan <strong>da</strong>ilinka. kamerebis<br />

win Jiuris wevrebic alaparakdnen talant qalbatonze.<br />

simRera, romelic imRera <strong>da</strong> xma, romliTac<br />

imRera, Zalian sevdiania <strong>da</strong> viRac-viRacebs albaT Sig<br />

gulis gulSi moxv<strong>da</strong>. gulnaz goleTianis gamosvlamde<br />

mayurebels gvaCvenes masze momzadebuli promo,<br />

romlis saTauric, albaT, aseTi iqnebo<strong>da</strong>: `Tu rogor<br />

Seicvala gulnaz goleTianis cxovreba mas Semdeg,<br />

rac `niWierSi~ imRera~. misi cxovreba ki cota xniT<br />

marTla Seicvala, is miiwvies televiziebsa <strong>da</strong> radioebSi,<br />

atrialebdnen mis namRers <strong>da</strong> Jurnal-gazeTebma<br />

masze statiebi <strong>da</strong>beWdes. mis Sesaxeb `niWieris~ yvelaze<br />

zarmac mayurebelsac ki smeno<strong>da</strong> rame. promos<br />

verbaluri mxare aSkarad <strong>da</strong>debiTi iyo, magram promos<br />

yurebisas me mainc TanavugrZnobdi am a<strong>da</strong>mians <strong>da</strong><br />

roca <strong>da</strong>vfiqrdi Tu ratom, sworad maSin mivaqcie yuradReba<br />

brutalur kadrebs <strong>da</strong> musikas, romelic fonad<br />

gasdev<strong>da</strong> gulnaz goleTianis sinqrons.<br />

promo <strong>da</strong>iwyo kadriT Tu rogor amuSavebs gulnaz<br />

goleTiani ToxiT miwas <strong>da</strong> rogor recxavs sarecxs<br />

diasaxlisisTvis autanel pirobebSi _ gareT, yinvaSi<br />

<strong>da</strong> civ wyalSi. amis Semdeg ki gvaCvenes is radios <strong>da</strong><br />

televiziis studiaSi, rampebi <strong>da</strong> CiraRdnebi, JurnalgazeTebis<br />

ydebze, aq, iq, rame <strong>da</strong> rume. prodiuserebi/<br />

reJisorebi meubnebodnen, naxe, ra vuqeniT, sad iyo <strong>da</strong><br />

axla sad aris?! ra iyo <strong>da</strong> axla ra aris?! gamoviyvaneT,<br />

tusovka, aqeT, iqiT, gavastareT, cxovreba vanaxeT.<br />

es iyo provincializmis erT-erTi yvelaze masStaburi<br />

gamovlena, rac ki cxovrebaSi minaxavs.<br />

komentari<br />

sakmaod bevri vifiqre imaze, Tu riT jobia Jurnal<br />

`gzis~ y<strong>da</strong>ze gamoWimva, vTqvaT, mecxvareobas? an romelime,<br />

Tbilisur tusovkaSi erTi (Tun<strong>da</strong>c asi) RamiT<br />

gareva romelime soflis koloritobas? riT jobia<br />

is cxovreba, riTic ramdenime dRe icxovra gulnaz<br />

goleTianma im cxovrebas, romelSic mTeli warsuli<br />

gaatara? romelmac misca mas Svilebi, ojaxi, sakuTari<br />

saxli, miwa <strong>da</strong> akeTebs imas, rasac un<strong>da</strong> akeTebdes.<br />

SeiZleba, gulnaz goleTians marTlac urCevnia ise<br />

gaetarebina mTeli cxovreba rogorc bolo ramdenime<br />

kvira cxovrob<strong>da</strong>, SeiZleba arc urCevnia, magram es man<br />

un<strong>da</strong> Tqvas, man un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>usvas xazi Tu ga<strong>da</strong>sasmelia<br />

<strong>da</strong> ara iman vinc mxolod Sous akeTebs, mis warmatebaze<br />

fiqrobs <strong>da</strong> am fiqrSi sruliad ver amCnevs an amCnevs<br />

<strong>da</strong> ar imCnevs, rom saSinel Seuracxyofas ayenebs<br />

a<strong>da</strong>mians <strong>da</strong> mTel mis cxovrebas.<br />

ratom, sai<strong>da</strong>n aqvT mentoruli toni, sad <strong>da</strong> rodis<br />

ga<strong>da</strong>wy<strong>da</strong>, rom Tbilisi <strong>da</strong> Tbilisuri Jurnalebi gansazRvravs<br />

kai tipobas?<br />

Tumca, rogor grZnobebsac ar un<strong>da</strong> iwvevdes CvenSi<br />

msgavsi kadrebi, es Sous warmatebis erTaderTi Tu<br />

ara, erT-erTi garantia.<br />

Cven ar mogvwons is, vinc Cvenze ukeTesia <strong>da</strong> gvjobia.<br />

ufro konkretulad ki, Cven ar <strong>da</strong>vrekavT <strong>da</strong> xmas<br />

ar mivcemT mas, vinc ar Segvecodeba. am SouSi promos<br />

mizanic is iyo, rom maqsimalurad Segvcodebo<strong>da</strong> gmiri;<br />

rom Cven mas TanavugrZnoT <strong>da</strong> xma mivceT, Sous ki _<br />

reitingi <strong>da</strong> Semosavali. albaT, amas mec vgrZnob, sxva<br />

SemTxvevaSi me amis Sesaxeb araferi mecodinebo<strong>da</strong> _ ar<br />

var is tipi, ro Cavujde <strong>da</strong> vifiqro ratom mox<strong>da</strong> ase.<br />

`niWieris~ finali TiTqmis erTi Tvis win iyo <strong>da</strong> aba<br />

gaixseneT, bolos rodis <strong>da</strong> sad naxeT gulnaz gole-<br />

Tiani? a<strong>da</strong>miani, romelsac sul cota xnis win suzan<br />

boils a<strong>da</strong>rebdnen, Sotlandiel momRerals, romelic<br />

msofliom swored msgavsi proeqti<strong>da</strong>n gaicno. a<strong>da</strong>miani,<br />

romelmac aTiaTasobiT diski gayi<strong>da</strong> <strong>da</strong> romlis<br />

mimarT interesi dRemde ar gamqrala mediaSi. SeiZleba<br />

is aRar aris popularobis zenitSi, magram misiT<br />

dRemde interesdeba ama Tu im provinciis gazeTi an<br />

sakabelo televizia. masTan urTierToba dRemde aqvT<br />

xmis Camwer studiebs <strong>da</strong> aTasgvar proeqtSi monawileobas<br />

sTavazoben. suzan boili, mas Semdeg, rac popularuli<br />

gax<strong>da</strong>, ga<strong>da</strong>iRes ramdenime sareklamo rgolSi,<br />

moxv<strong>da</strong> ramdenime dokumenturi filmSi... <strong>da</strong> sad aris<br />

gulnaz goleTiani? ra Tqma un<strong>da</strong>, cota gulubryvilo<br />

Se<strong>da</strong>rebaa, radgan saqarTvelos gabaritebi ver Seedreba<br />

britaneTisas, sai<strong>da</strong>nac yvela saxis produqti<br />

kidev ufro didi gabaritebis mqone amerikaSi xvdeba,<br />

sworad masStabebze maqvs saubari _ qarTuli maStabebiTac<br />

ki gulnaz goleTianis namdvili cxovreba dRes<br />

aravis ar ainteresebs. yvelaze did ignorirebas ki is<br />

televizia iCens, romelmac ase lamazad gagvacno es<br />

a<strong>da</strong>miani.<br />

cxeli Sokoladi 29


istoria<br />

erTi saaTi TbilisisTvis<br />

anu moskovuri xelovneba, romelic ar iyideba<br />

avtori: <strong>da</strong>viT CixlaZe<br />

foto: guram wibaxaSvili<br />

30 cxeli Sokoladi


istoria<br />

cxeli Sokoladi 31


istoria<br />

_ ra Rirs es ZaRli?<br />

_ erTi maneTi, magram ar iyideba.<br />

moskovi-Tbilisis matareblis<br />

derefani. 1990 wlis zafxuli.<br />

es umniSvnelo dialogi uzustesi<br />

gansazRvrebaa Cveni dRevandeli<br />

istoriis erT-erTi gmiris, moskoveli<br />

artistis, <strong>petliura</strong>s <strong>da</strong> misi<br />

xelovnebis xasiaTis gasagebad. misi<br />

xelovnebac 1 maneTi Rirs, magram<br />

ver iyidi.<br />

misi namdvili saxeli <strong>da</strong> gvari<br />

aleqsandr liaSenkoa. 80-iani wlebis<br />

bolos <strong>petliura</strong>m mitovebuli<br />

samsarTuliani saxli ipova moskovis<br />

centrSi, petrovski bulvarze.<br />

iq erT-erTi pirveli <strong>da</strong> yvelaze<br />

xmauriani art-komuna gaixsna. mxatvrebiT<br />

<strong>da</strong>saxlebul aseT Senobebs,<br />

romlebic msoflios bevr did<br />

qalaqSi SeiZleba Segvxvdes, skvots<br />

eZaxian <strong>da</strong> is andergraundis artistebisa<br />

Tu musikosebis myudro<br />

32 cxeli Sokoladi<br />

saxelosnoebia xolme. artistuli<br />

TavSeyris msgavsi gaxmaurebuli<br />

adgilebi arsebob<strong>da</strong> leningradsa<br />

Tu berlinSi, an<strong>da</strong> uiliamsburgSi,<br />

niu-iorkSi, magram <strong>petliura</strong>s SemTxvevaSi<br />

es namdvili art-komuna<br />

iyo, endi uorholis fabrikis msgavsi,<br />

mudmivi performansis <strong>da</strong><br />

dResaswaulis adgili, sa<strong>da</strong>c xelovneba,<br />

<strong>da</strong>sveneba, koncerti, kino,<br />

instalacia, poezia, guliTadi saubari,<br />

modis Cveneba, iafi sadili<br />

Tu baRSi gaseirneba erTi mTliani<br />

procesis sxva<strong>da</strong>sxva fragmentad<br />

Can<strong>da</strong>.<br />

am uzarmazar saxlSi inaxav<strong>da</strong><br />

<strong>petliura</strong> Tavis koleqcias _ miviwyebul<br />

sabWoTa sayofacxovrebo<br />

atributikasa <strong>da</strong> artefaqtebs<br />

_ 20-30-iani wlebis qalis garderobs,<br />

qudebs <strong>da</strong> fexsacmels, sxva<br />

epoqalur efemeras, rogoricaa<br />

beladTa <strong>da</strong> kolmeurneTa kitCuri<br />

biustebi, sigelebi, vimpelebi<br />

<strong>da</strong> sxva socialisturi suvenirebi,<br />

saavadmyofoebis ga<strong>da</strong>yrili qirurgiuli<br />

instrumentebi <strong>da</strong> sinjarebi,<br />

romelTac ucnob a<strong>da</strong>mianTa<br />

tragikuli biografia <strong>da</strong>mCneo<strong>da</strong>.<br />

aq TiTqmis yoveldRe ga<strong>da</strong>saRebad<br />

modiodnen ucxoeli Jurnalistebi<br />

<strong>da</strong> fotografebi, saRamoobiT<br />

Tavs iyridnen moskoveli artistebi,<br />

poetebi, xelovnebaTmcodneebi,<br />

modelebi <strong>da</strong> subkulturis<br />

bevri inkognito warmomadgeneli,<br />

visac es yvelaferi uyvar<strong>da</strong>, magram<br />

avanscenaze gamosvlis ambicia ar<br />

amoZravdeb<strong>da</strong>. male <strong>petliura</strong>s saxlSi<br />

Tavisufali akademia <strong>da</strong>ars<strong>da</strong><br />

_ ase <strong>da</strong>arqves ideebis warmoSobis<br />

ukve saxelganTqmul keras moskovSi.<br />

iq aCvenebdnen sakuTar kinonamuSevrebs,<br />

awyobdnen poetur <strong>da</strong><br />

modis performansebs, <strong>da</strong>diodnen<br />

sagastrolod ruseTis sxva<strong>da</strong>sxva<br />

qalaqSi, mihqon<strong>da</strong>T moskovis dinamikuri<br />

energia, xolo iqi<strong>da</strong>n axali


artefaqtebis koleqciiT brundebodnen.<br />

1990 wlis zafxulSi <strong>petliura</strong>s-<br />

Tan erTad moskovi-Tbilisis matarebliT<br />

vimgzavre. mesame mgzavric<br />

gvaxl<strong>da</strong>, saxelad petlika, germanuli<br />

nagazis jer kidev axalgazr<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> xalisiani lekvi. CvenTan<br />

erTad TbilisSi sagastrolod sxva<br />

moskoveli araformali artistebic<br />

gamoemgzavrnen _ saSa lugini,<br />

katia riJikova, lena <strong>da</strong> maqsi, magram<br />

am jgufma marSruti Secvala<br />

<strong>da</strong> baqos gavliT wamovi<strong>da</strong>. ar vici,<br />

ratom gaviyaviT orad kurskis sadgurze,<br />

moskovSi. mgoni, maT baqos<br />

naxvac aintereseb<strong>da</strong>T, xolo <strong>petliura</strong>s<br />

<strong>da</strong>sveneba <strong>da</strong> sakuTari<br />

artistuli ideaze safiqrelad er-<br />

Civna ganmartoeba.<br />

gamoviareT ruseTis gaSlili<br />

<strong>da</strong>blobebi <strong>da</strong> rodesac mTebi gamoCn<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> matarebeli ukve saqar-<br />

TveloSi Semovi<strong>da</strong>, mivxvdiT, rom<br />

ukve sxva sixSiris velSi vimyofebiT<br />

_ ara mxolod muzeumiviT ganlagebul<br />

istoriul Zeglebs Soris,<br />

sa<strong>da</strong>c tradiciebi lamis suraTebiviT<br />

hkidia garSemo, aramed sadRac<br />

sxvagan, sa<strong>da</strong>c kultura jer kidev<br />

ar gulisxmobs usasyidlo <strong>da</strong> uangaro<br />

Tavisuflebas. albaT amitomac,<br />

gorTan axlos viRac kaci uxe-<br />

Sad SeekiTxa <strong>petliura</strong>s, _ ra Rirs<br />

es ZaRlio, _ TiTqos es raRac sagani<br />

yofiliyo, bazrobaze gasayi<strong>da</strong>d<br />

gamotanili. <strong>petliura</strong>mac mokled<br />

<strong>da</strong> sruliad uceremoniod upasuxa,<br />

_ erTi maneTi, magram ar iyideba.<br />

me min<strong>da</strong>, rom qarTvel artist-<br />

Tan erTad gavakeTo performansi<br />

TbilisSi. magram ra gavakeToT? _<br />

mekiTxeba matarebelSi <strong>petliura</strong>.<br />

is ambobs, rom jaSuSebis Tema Sei-<br />

Zleba airCion. niko cecxlaZesTan<br />

fiqrobs performansis gakeTebas,<br />

an mamuka jafariZesTan. bolos<br />

isev niko cecxlaZeze Cerdeba. me<br />

istoria<br />

vTavazob Zexvis <strong>da</strong>sakuTrebisTvis<br />

Cxubs _ martivia <strong>da</strong> pir<strong>da</strong>piri.<br />

vici, rom mxolod es sakmarisi ar<br />

aris, magram ar mindo<strong>da</strong> amaze meti<br />

meTqva _ aq isaa avtori, me ki, principSi,<br />

misgan vswavlob. <strong>petliura</strong>s<br />

Tavisufal akademiaSi marTlac<br />

vswavlobdi. vswavlobdi am uzarmazar,<br />

arcTu ioli energetikis<br />

artefaqtebiT mofenil SenobaSi<br />

Tun<strong>da</strong>c marto <strong>da</strong>rCenas, dReebis<br />

ganmavlobaSi. rodesac mTeli jgufi<br />

ruseTis romelime qalaqSi iyo<br />

gastrolebze, me ki erT-erT oTaxSi<br />

<strong>da</strong>saxlebuli moskovuri yvavis<br />

movla <strong>da</strong> misTvis sadilis mitana<br />

mevalebo<strong>da</strong>.<br />

<strong>da</strong>axloebiT 1990 wli<strong>da</strong>n gaCn<strong>da</strong><br />

<strong>petliura</strong>s cxovrebaSi bronislava<br />

anatolievna dubneri, mokled<br />

ki pani bronia _ moxuci, umweo<br />

moskoveli qalbatoni sakuTar<br />

aseTive meuRlesTan erTad. isini<br />

axal moskovSi ukve aRaravis sWir-<br />

cxeli Sokoladi 33


istoria<br />

debo<strong>da</strong>. <strong>petliura</strong>m ara mxolod<br />

maTi meurveoba iTava, aramed pani<br />

bronia Cvenebebsa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>Rebebzec<br />

Tavis mTavar modelad <strong>da</strong> aqtrisad<br />

aqcia. gastrolebzec erTad<br />

midiodnen evropis sxva<strong>da</strong>sxva qalaqSi.<br />

pani broniam sruliad axali,<br />

artistuli cxovreba <strong>da</strong>iwyo maSin,<br />

rodesac amas ukve namdvilad aRar<br />

elodebo<strong>da</strong>. dRes ki pani bronias<br />

naxatebi msoflios sxva<strong>da</strong>sxva muzeumSi<br />

inaxeba. eqstravaganturobiT<br />

is, rogorc amboben, salvador<br />

<strong>da</strong>lis, nina hagensa <strong>da</strong> boi jorjs<br />

ar Camouvardeba. 1998 wels bronias<br />

londonSi alternatiuli mis<br />

msoflios tituli mianiWes.<br />

TbilisSi pani bronia ar Camosula,<br />

albaT TbilisisTvis es Zalian<br />

adre iyo. 1990 wels, <strong>petliura</strong>s<br />

pirveli qarTuli gastrolis dros,<br />

rodesac yvelani nanatri kapitalizmis<br />

Semosvlas velodebodiT,<br />

TbilisisTvis jer adre iyo mosko-<br />

34 cxeli Sokoladi<br />

vuri araformaluri xelovnebis mi-<br />

Reba, romelic, <strong>petliura</strong>s ZaRlis<br />

msgavsad, sulac ar iyo gamiznuli<br />

saswrafo gayidvisa <strong>da</strong> finansuri<br />

prestiJisaTvis. <strong>petliura</strong>s tansacmlis<br />

Teatri arasdros yofila<br />

komerciaze gaTvlili. erTgan is<br />

ambobs, _ CemTan iyo ramdenime a<strong>da</strong>miani,<br />

isini albaT kargi artistebi<br />

gaxdebodnen, magram samwuxarod,<br />

mere modeliorebad ga<strong>da</strong>iqcnen <strong>da</strong><br />

rogorc artistebi <strong>da</strong>mTavrdneno.<br />

TbilisSi yofnis drosac <strong>petliura</strong>m<br />

intervius dros upasuxa, _ me<br />

viReb nagavs <strong>da</strong> misgan yvavilebs<br />

vakeTeb. misi unikaluri koleqciis<br />

didi nawili moskovis baraxlovkazea<br />

nayidi, maT Soris im xanad<br />

yvelaze cnobil tiSinski rinokze.<br />

bevric albaT nagavSia napovni.<br />

paradoqsia, magram swored es<br />

arakomerciuli xelovneba gax<strong>da</strong><br />

yvelaze konvertirebadi msoflio<br />

bazarze. araformaluri xelovne-<br />

ba _ am niSniT iyo <strong>da</strong> dResac aris<br />

moskovSi gaazrebuli is xelovneba,<br />

romelsac avangardis tradiciasTan<br />

aigivebdnen <strong>da</strong> romelic Tavs uyri<strong>da</strong><br />

konceptualistur safuZvelze warmoqmnil<br />

yvela im mimarTulebas, rac<br />

moskovis xelovnebis savaWro niSans<br />

qmni<strong>da</strong>, maT Soris: rusuli konceptualizmi,<br />

soc-arti, koleqtivnie<br />

deistvia, medgermenevtika <strong>da</strong> sxv.<br />

araformaluri ki arakomerciulsac<br />

gulisxmobs <strong>da</strong> amiT moskovis e.w. antisabWoTa<br />

artistebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>savleTis<br />

neomarqsistebi (partia ar egonos<br />

mkiTxvels, Jan luk go<strong>da</strong>rs <strong>da</strong> sxva<br />

Tanamedrove artistebs aerTianebs)<br />

saerTo baziss poulobdnen.<br />

vidre TbilisSi wamovidodiT,<br />

moskovi<strong>da</strong>n gia buRaZes <strong>da</strong>vureke.<br />

maSin mxatvarTa kavSiris erT-er-<br />

Ti xelmZRvaneli iyo <strong>da</strong> vTxove,<br />

nebarTva moepovebina qarvaslaSi<br />

moskoveli mxatvrebis gamofenis-<br />

Tvis. TbilisSi CamovediT Tu ara,


moskovelebs maSinve qalaqSi xetiali<br />

moun<strong>da</strong>T _ yovelgvari Zilisa<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>svenebis winaaRmdegni<br />

iyvnen. mainc<strong>da</strong>mainc arc qarTul<br />

samzareuloze gaumaxvilebia vinmes<br />

yuradReba, radgan es ar <strong>da</strong>mmaxsovrebia.<br />

maTTvis ufro axali<br />

artefaqtebi iyo mimzidveli <strong>da</strong><br />

mniSvnelovani. ar vici, ramdenad<br />

aRmoaCines aseTi ram, Tu ar CavTvliT<br />

erT iseT banalur artefaqts,<br />

rogoricaa WaWiT savse 3-litriani<br />

boca, romelic <strong>petliura</strong>s<br />

romeliRac aivanze <strong>da</strong>unaxavs,<br />

amZvrala <strong>da</strong> pir<strong>da</strong>pir gamofenis<br />

gaxsnis win moitana instalacia-<br />

Si gamosayeneblad. meore albaT<br />

is iyo, rom erTxel RamiT gmirTa<br />

moe<strong>da</strong>nze mogvix<strong>da</strong> manqaniT gavla.<br />

ukve <strong>da</strong>carielebul quCaSi marto<br />

erTi wyvili Can<strong>da</strong> varazisxevis<br />

kuTxeSi <strong>da</strong> vxe<strong>da</strong>vT, rom Cxuboben<br />

_ kaci qals muSts uRerebs<br />

<strong>da</strong>sartymelad an emuqreba. etyoba,<br />

CvenTvis aseTi scenebi an Zalian<br />

banaluri <strong>da</strong> yoveldRiuri iyo, an,<br />

tradiciuli qveynisTvis <strong>da</strong>maxasia-<br />

Tebeli <strong>da</strong>uwereli kanonebis gamo,<br />

wyvilis saqmeebSi Carevas imTavi-<br />

Tve gamovricxavdiT. <strong>petliura</strong>s ki<br />

swored es ar gamorCa, jer manqanis<br />

gaCereba moiTxova <strong>da</strong> roca taqsis<br />

mZRolma ar urCia <strong>da</strong> yuri arc ki<br />

ugdo, maSin fanjara Camowia <strong>da</strong><br />

TbilisisTvis sruliad ucxo, rusuli<br />

Tu ukrainuli, anarqistuli,<br />

mTeli xmiT <strong>da</strong>uyvira, _ Sen, ei, ar<br />

gabedo qalis Seuracxyofao. mesame<br />

Tbilisuri artefaqtic, rasac <strong>petliura</strong>sTan<br />

erTad wavawydiT, miuxe<strong>da</strong>vad<br />

misi arakanonierebisa <strong>da</strong><br />

araa<strong>da</strong>mianurobisa, mainc aseve banaluri<br />

iyo CvenTvis _ rusTavelis<br />

prospeqtze troleibuss gavyeviT<br />

<strong>da</strong> centraluri fostis Senobas<br />

rom gavuswordiT, <strong>petliura</strong>m gineba<br />

<strong>da</strong>iwyo <strong>da</strong> saxeze xeli aifara.<br />

ver mivxvdi, ra ayvireb<strong>da</strong>, <strong>da</strong>naxva<br />

istoria<br />

ver movaswari. troleibusi swrafad<br />

gasc<strong>da</strong> im adgils, <strong>petliura</strong>m<br />

miTxra, rom <strong>da</strong>inaxa, Tu rogor Caartya<br />

viRacam meore a<strong>da</strong>mians <strong>da</strong>na<br />

pir<strong>da</strong>pir TavSi <strong>da</strong> gaiqca.<br />

aseT dros Camoitanes moskovelebma<br />

namdvili rusuli avangardi<br />

TbilisSi, pirvelad, maiakovskisdroindeli<br />

20-iani wlebis mere.<br />

meore jgufi, romelic maSin<br />

CvenTan erTad TbilisSi Camovi<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> romelic aseve <strong>petliura</strong>s art_<br />

komunis nawils Seadgen<strong>da</strong>, jgufi<br />

`sever~ iyo (aleqsandr lugini <strong>da</strong><br />

katia riJikova). Tbilisur gastrolebze<br />

komuni<strong>da</strong>n ramdenime sxva artistic<br />

wamovi<strong>da</strong>. kidev ufro mets<br />

undo<strong>da</strong> wamosvla, magram yvelafers<br />

<strong>petliura</strong> wyvet<strong>da</strong>. man Tqva,<br />

rom, viRacis <strong>da</strong>svenebisa <strong>da</strong> mogzaurobis<br />

xarjze, lekv petlikas<br />

saWmels ver moakleb<strong>da</strong>.<br />

gamofena qarvaslisTvis <strong>da</strong>igegma.<br />

80-iani wlebis miwuruls swo-<br />

cxeli Sokoladi 35


istoria<br />

red qarvasla iyo is adgili, sa<strong>da</strong>c<br />

Tanamedrove mxatvarTa gamofenebi<br />

imarTebo<strong>da</strong>. aq xSirad iyo Tbilisuri<br />

jgufis `meaTe sarTulis~ sapaviliono<br />

gamofenebi, romlebic<br />

Tbiliss Tanamedrove xelovnebis<br />

saerTaSoriso stan<strong>da</strong>rtebis gamofenebTan<br />

aaxloeb<strong>da</strong>. qarvaslas im<br />

drosac xelovnebaTmcodne lika<br />

mamacaSvili kuratorob<strong>da</strong> <strong>da</strong> swored<br />

mis sagalereo saqmianobasTan<br />

aris mniSvnelovanwilad <strong>da</strong>kavSirebuli<br />

Tbilisis Tanamedrove sagamofeno<br />

kulturis Seqmnis istoria.<br />

<strong>petliura</strong>s importis realuri mimRebi<br />

TbilisSi swored `meaTe sar-<br />

Tuli~ <strong>da</strong> misi garemocva iyo _ jgufi,<br />

romelic 5 mxatvars aerTianeb<strong>da</strong>:<br />

mamuka cecxlaZes, niko cecxlaZes,<br />

mamuka jafariZes, oleg timCenkos,<br />

koka ramiSvils; <strong>da</strong> am jgufTan imxanad<br />

<strong>da</strong>kavSirebuli iyvnen sxva<strong>da</strong>sxva<br />

xelovanebi _ niko lomaSvili, guram<br />

wibaxaSvili, karlo kaWarava, gia ri-<br />

36 cxeli Sokoladi<br />

gvava, lia SveliZe, maia cecxlaZe,<br />

gia loria <strong>da</strong> <strong>sxvebi</strong>.<br />

qalaqSi <strong>petliura</strong>s u<strong>da</strong>rdeli xetialisgan<br />

gansxvavebiT, romelmac<br />

performansisTvis mxolod muyaos<br />

yuTebi moiTxova, raTa <strong>da</strong>rbazSi<br />

kedeli aeSenebina, rogorc sazRvari,<br />

romelsac mere <strong>petliura</strong> <strong>da</strong><br />

niko cecxlaZe ZexvisaTvis Cxubis<br />

dros <strong>da</strong>angrevdnen, jgufi `severi~<br />

_ saSa lugini <strong>da</strong> katia riJikova<br />

_ calke, ganmartoebiT amzadeb<strong>da</strong><br />

sakuTar performanss, romlisTvisac<br />

meti dekoracia sWirdebo<strong>da</strong>T.<br />

rodesac moskovSi pirveli reiv<br />

klubi `ptiuCi~ gaixsna, romelic<br />

sakuTar gaxmaurebul priala Jurnalsac<br />

gamoscem<strong>da</strong>, saxelwodebiT<br />

`om~, <strong>da</strong> sa<strong>da</strong>c <strong>da</strong>cvaSi mxolod<br />

Savkanianebi hyav<strong>da</strong>T, xolo mineraluri<br />

wyali aucileblad `eviani~<br />

un<strong>da</strong> yofiliyo, saSa lugini iq<br />

wamyvani artisti <strong>da</strong> dizaineri iyo.<br />

isini qmnian musikalur <strong>da</strong> aqcio-<br />

nistur performanss, rac slavuri<br />

arqetipebisa <strong>da</strong> Samanuri, magiuri<br />

performansis paralelurad, Rrmad<br />

<strong>da</strong>ukavSir<strong>da</strong> transis, fsiqodeliisa<br />

<strong>da</strong> saklubo subkulturas. es<br />

Samanur qmedebasa <strong>da</strong> Tanamedrove<br />

dizains Soris arsebuli xelovneba<br />

iyo, romelsac, rogorc Tan<strong>da</strong>-<br />

Tan gamoCn<strong>da</strong>, raRac komerciuli<br />

potenciac hqon<strong>da</strong>. `severis~ performansebSi<br />

is ritualuri sawyisi<br />

ikiTxebo<strong>da</strong>, ramac bunebrivad Sei-<br />

Zleba <strong>da</strong>ainteresos Tanamedrove<br />

rusi avangardisti, Tu is ar egueba<br />

dRevandel sterilur, komfortabelur<br />

<strong>da</strong> ambivalentur sistemas<br />

<strong>da</strong> gamosavals isev wmin<strong>da</strong> modernistul<br />

formebSi <strong>da</strong> Tun<strong>da</strong>c Soreuli<br />

aRmosavleTis misterialur<br />

arqetipebSi eZebs.<br />

`severi~ qarvaslaSic aqcionistur<br />

transs qmni<strong>da</strong>. saSa luginisa <strong>da</strong> katia<br />

riJikovas performansis `Sinaarsi<strong>da</strong>n~<br />

gamomdinare, ga<strong>da</strong>wy<strong>da</strong>, rom


kari un<strong>da</strong> Caketiliyo <strong>da</strong> mnaxveli<br />

<strong>da</strong>rbazSi ar SemoeSvaT. mayurebeli<br />

moqmedebis msvlelobas Sesasvlel<br />

karTan <strong>da</strong>montaJebuli ori televizoris<br />

saSualebiT adevneb<strong>da</strong> Tvals.<br />

SigniT ki, <strong>da</strong>rbazis erT mxares, patara<br />

scenaze dramze ukravdnen.<br />

Tavi<strong>da</strong>n `severis~ wevrebi specialurad<br />

momzadebul, fantastikur kostiumebSi<br />

gamowyobilebi gamovidnen,<br />

kostiumebi simetriulad iyo moxatuli<br />

arqauli <strong>da</strong> gamogonili rusuli<br />

ornamentebiT. male gogonebma<br />

tansacmeli gaixades. katias <strong>da</strong> lenas<br />

saRebaviT savse konteineri edgaT<br />

win <strong>da</strong> xan erTmaneTs xatavdnen,<br />

xan ki sxeulebiT raRac Samanur ornamentebs<br />

qmnidnen. moxatvis saSiSroeba<br />

emuqrebo<strong>da</strong> yvelas, vinc maT<br />

miuaxlovdebo<strong>da</strong>.<br />

kars miRma, <strong>da</strong>rbazSi monawileebs<br />

`meaTe sarTulis~ Tbiliseli mxatvrebic<br />

SeuerTdnen, salamurebiTa<br />

<strong>da</strong> sxva musikaluri instrumente-<br />

biT `aRWurvilebi~. mxatvrebma aseve<br />

eqspoziciac Seqmnes, sa<strong>da</strong>c niko<br />

lomaSvilis, mamuka jafariZis, Salva<br />

xaxanaSvilis, poet badri guguSvilis<br />

namuSevrebi <strong>da</strong> instalaciebi<br />

iyo gamofenili. iqve iyo diqtoric,<br />

romlis rolsac gela patiaSvili<br />

asruleb<strong>da</strong>. diqtori gareT<br />

performansis msvlelobis Sesaxeb<br />

mayurebels informacias awvdi<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />

mcire komentarebsac akeTeb<strong>da</strong>.<br />

gamofenis gaxsni<strong>da</strong>n zustad erT<br />

saaTSi centraluri komiteti<strong>da</strong>n<br />

miTiTeba movi<strong>da</strong> _ saswrafod <strong>da</strong>exuraT<br />

gamofena. male qarvaslas-<br />

Tan manqanebic gaCer<strong>da</strong>. gamofenis<br />

saswrafo <strong>da</strong>Sla <strong>da</strong> performansis<br />

SeCereba mogvTxoves. ase rom, Tbilisel<br />

mayurebels sul raRac 1 saa-<br />

TiT hqon<strong>da</strong> saSualeba, enaxa, Tu ras<br />

akeTebs avangardistuli moskovi<br />

perestroikis pikSi, rodesac gorbaCovi<br />

imave platformebis <strong>da</strong>brunebas<br />

cdilobs, rogoric 20-iani<br />

istoria<br />

wlebis periodSi iyo _ im periodSi,<br />

rodesac saerTod avangardistuli<br />

xelovneba <strong>da</strong>iba<strong>da</strong>. maSinac, ssrk-s<br />

gariJraJze saqarTvelos futuristebi<br />

<strong>da</strong> avangardisti poetebi stumrobdnen.<br />

axlac, rodesac sabWoTa<br />

kavSiris <strong>da</strong>isis Tu misi sawyisebisken<br />

mibrunebis periodi <strong>da</strong>dga,<br />

<strong>petliura</strong>c swored didi rusi avangardisti<br />

poetis, velimir xlebnikovis<br />

leqsiT <strong>da</strong>mSvenebuli maisuriT<br />

Camovi<strong>da</strong> TbilisSi.<br />

faqtobrivad, es iyo pirveli media<br />

performansi TbilisSi, romlis<br />

obieqtis translacia iqve xdebo<strong>da</strong>,<br />

imave drosa <strong>da</strong> adgilas. es ga<strong>da</strong>wyvetileba<br />

marto konceptualuri<br />

kaprizis Sedegi ar iyo, ubralod<br />

maSindel TbilisSi _ tradiciuli<br />

qveynis, ase Tu ise, progresulad<br />

ganwyobil de<strong>da</strong>qalaqSi amgvarad ga<strong>da</strong>wy<strong>da</strong><br />

monawileebis usafrTxoeba.<br />

>>> gagrZeleba gv. 88<br />

cxeli Sokoladi 37


istoria<br />

diletantis mogzauroba poloneTSi<br />

avtori: qeTi qanTaria<br />

poloneTTan <strong>da</strong>kavSirebuli Cemi<br />

pirveli vizualuri STabeWdileba<br />

kaTolicizms ukavSirdeba. Tormeti<br />

wlis viyavi, mxatvar eJi du<strong>da</strong><br />

graCis gamofenaze rom movxvdi.<br />

maxsovs Cemze maRali a<strong>da</strong>mianebis<br />

duduni Tavs zemoT. es ambavi<br />

38 cxeli Sokoladi<br />

poloneli reJisori anJei vai<strong>da</strong><br />

poloneli marSali jozef pilsudski<br />

moskovSi xdebo<strong>da</strong>, <strong>da</strong> ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

komentarebic im siamtkbilobis<br />

kvalobaze keTdebo<strong>da</strong>, romelic<br />

tradiciulad am or qveyanas akav-<br />

Sirebs. maSin gavbrazdi, <strong>da</strong> poloneTTan<br />

Cemi pirveli soli<strong>da</strong>robis<br />

momentic es iyo. im asakSi, roca<br />

lex kaCinski <strong>da</strong> nikola sarkozi, varSava, 2008<br />

reJisori anJei Julavski<br />

aviakatastrofaSi <strong>da</strong>RupulTa Camosveneba varSavaSi, 11 aprili 2010<br />

bavSvebis umetesobam geografiac<br />

ki ar icis wesierad, mec <strong>da</strong> zogierT<br />

Cems amxanagsac poloneTisadmi<br />

ukve Camoyalibebuli <strong>da</strong>mokidebuleba<br />

gvqon<strong>da</strong>. `soli<strong>da</strong>rnosC~,<br />

amerikis xma, Jurnali `amerika~<br />

<strong>da</strong>stebad, romliTac rusuli wera


kiTxva viswavle. aRfrTovanebuli<br />

`xe<strong>da</strong>v, ras Svebian polonelebi?!~<br />

_ erTi sityviT, aseTi iyo paketi,<br />

romliTac Tavisufleba, ase-<br />

Ti <strong>da</strong>uzustebeli definiciiT, SemoiWra<br />

Cvens cxovrebaSi, romelic<br />

CvenTvis Zalian mniSvnelovan rames<br />

gveubnebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> gvaRelveb<strong>da</strong>.<br />

eJi du<strong>da</strong> graCis namuSevrebi im<br />

gamofenaze bolojer vnaxe. Cemi<br />

azriT, gansakuTrebulad gamor-<br />

Ceuli mxatvari ar iyo. is CenstoxovoSi,<br />

kaTolikuri msvlelobebis,<br />

wirvebis <strong>da</strong> galobis atmosferoSi<br />

gaizar<strong>da</strong>. mis naxatebSi eklesiuri<br />

ga<strong>da</strong>reva, rogorc maxsovs, gaSar-<br />

Jebuli iyo.<br />

im dReebSi aRmovaCine, rom graCs<br />

religiuri Sinaarsis namuSevrebic<br />

hqonia <strong>da</strong> poloneTSi erT-erTi<br />

eklesiac aqvs moxatuli. mxatvris<br />

bavSvobis STabeWdilebebi<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />

misi religiurobac<br />

<strong>da</strong> satirac gasagebi momeCvena.<br />

samoc<strong>da</strong>aTiani wlebis Semdeg ka-<br />

Tolicizmisadmi polonelebs gansakuTrebiT<br />

intimuri <strong>da</strong>mokidebuleba<br />

gauCn<strong>da</strong>T. amis mizezi, ra Tqma<br />

un<strong>da</strong>, karol iuzef voitila gax<strong>da</strong>,<br />

papi ioane-pavle II, TiTqmis yoveli<br />

polonelis siamaye, romlis avtoritetma,<br />

`soli<strong>da</strong>rnosCis~ legen<strong>da</strong>sTan<br />

erTad, poloneTi, garkveuli<br />

azriT, unikalur qveynad aqcia.<br />

pani erJbeta<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>narCeni a<strong>da</strong>mianebi<br />

1996 wels Cemi patara bina gavyide<br />

<strong>da</strong> ase Tu ise simpaTiuri Tanxa<br />

poloneTSi samogzaurod ga<strong>da</strong>vinaxe.<br />

mindo<strong>da</strong>, sakuTari TvaliT<br />

menaxa <strong>da</strong> xeliT momesinja is, rac<br />

10-11 wlis asaki<strong>da</strong>n gulSi CamrCa.<br />

ase <strong>da</strong>vsaxldi varSavis erT orsar-<br />

Tulian saxlSi, 82 wlis pani erJbetasTan,<br />

moulodnel tipaJTan,<br />

romelmac pirvelive dRes miambo,<br />

rogor <strong>da</strong>ikarga amas winaT disnei<br />

lendSi. vifiqre, gagviWirdebo<strong>da</strong><br />

Cven-Cveni gansxvavebuli realobebi<strong>da</strong>n<br />

urTierToba, magram mas<br />

sul ramdenime dRe <strong>da</strong>sWir<strong>da</strong> imis<br />

<strong>da</strong>samtkiceblad, rom Cven ors So-<br />

ris realobis ganc<strong>da</strong> <strong>da</strong>karguli<br />

me mqon<strong>da</strong>. pani erJbeta germanisti<br />

iyo <strong>da</strong> omis dros okupantebis Tarjimnad<br />

muSaob<strong>da</strong>. germanelebi namdvili<br />

jentlmenebi iyvnen <strong>da</strong> omis<br />

wlebSi Tavs SesaniSnavad vgrZnobdi,<br />

Citis rZe ar makl<strong>da</strong>o, _ ambob<strong>da</strong>.<br />

kvaSnevskis mTavrobam, rogorc<br />

am periodSi gansakuTrebiT saSiS<br />

samuSaoze (okupantebTan!) momuSave<br />

pirs, seriozuli pensia <strong>da</strong>uniSna.<br />

`rogorc xe<strong>da</strong>vT, _ miTxra isev eSmakurad,<br />

_ yvela kargad gavacure~.<br />

gamomicxa<strong>da</strong>, _ imedi maqvs, saxlSi<br />

rusebs ar SemoaparebTo. pani er-<br />

Jbeta <strong>da</strong>rwmunebuli iyo, rom yvela<br />

qarTveli raRaciT mainc rusia,<br />

yovel SemTxvevaSi, roca saqme misi<br />

binis usafrTxoebas exebo<strong>da</strong>, maTi<br />

rusobis bolomde gamoricxva (sifrTxilis<br />

TvalsazrisiT) ar Sei-<br />

Zlebo<strong>da</strong>. rusebis Semoparebis varianti<br />

advilad gamovricxe, ramac<br />

pani erJbeta mTlianad gaabedniera<br />

<strong>da</strong> im dRi<strong>da</strong>n ise Semiyvara, rogorc<br />

Sinauri cxoveli, romelsac<br />

Sin quCaSi napovni WuWyiani moZmeebis<br />

moyvana SeuZlia, magram amas<br />

ucnaurad gamoCenili a<strong>da</strong>mianuri<br />

Segnebis gamo ar akeTebs. ras niSnavs<br />

qarTveli, erJbetam pirvelad,<br />

82 wlis asakSi gaigo. axalgacnobil<br />

fenomens polonuri gamoTqma<br />

moargo _ `Sarvals vyidi, fraks vitoveb~;<br />

Zveli eWvebisTvisac ki, momibodiSa:<br />

mkacri bavSvoba mqon<strong>da</strong>,<br />

muSis ojaxSi gavizarde <strong>da</strong> realobisTvis<br />

axalgazrdobi<strong>da</strong>n Tvali<br />

maqvs gasworebulio, `Tqven kidev<br />

wignebma <strong>da</strong>gRupaT, wignebma!~ _ momaZaxa<br />

iseve mkacrad, rogorc sCveo<strong>da</strong>.<br />

mag codvas ver <strong>da</strong>vibralebmeTqi,<br />

_ gamovtydi. pani erJbetam<br />

xelebi gaSala, _ `ki magram, aba am<br />

poloneTSi ra <strong>da</strong>kargeT!~<br />

me arc is ramdenimeTviani poloneTi<br />

minania <strong>da</strong> arc pani erJbetas<br />

mkacri realobis gacnoba, miuxe<strong>da</strong>vad<br />

imisa, rom is dRemde ver<br />

SevuTavse im sinamdviles, romelic<br />

misi saxlis gareT arsebob<strong>da</strong>:<br />

a<strong>da</strong>mianebs, romlebic stabiluri<br />

<strong>da</strong> met-naklebad SeZlebuli cxo-<br />

istoria<br />

vrebis SesaZleblobas ijerebdnen,<br />

ucxos mimarT yovel nabijze<br />

cnobismoyvareobas <strong>da</strong> gulgaxsnilobas<br />

amJRavnebdnen; taqsistebs,<br />

romlebic fuls marto imitom<br />

ar marTmevdnen, rom sayvelpuro<br />

polonuri vicodi; gamyidvlebs,<br />

romlebic mamSvidebdnen, rom poloneTSi<br />

cimbiriviT ar acivdeba;<br />

saSobao sixaruls; Zveli varSavis<br />

yvelaze lamaz quCas, sa<strong>da</strong>c quCis<br />

kafeebSi msxdomi xalxi fexze wamomdgari<br />

ukrav<strong>da</strong> Cems qarTvel<br />

nacnobs taSs, imis gamo, rom saku-<br />

Tar jvrisweraze CoxaSi gamowyobili<br />

midio<strong>da</strong>.<br />

polonuri `promeTeizmi~<br />

saqarTvelosadmi, saerTod kavkasiisadmi<br />

unikaluri soli<strong>da</strong>robis<br />

<strong>da</strong> gulwrfeli simpaTiis istoria<br />

mecxramete saukunis ori didi _<br />

1830-31 <strong>da</strong> 1863-64 wlebis _ ajanyebi<strong>da</strong>n<br />

iwyeba. ra Tqma un<strong>da</strong>, is, rac<br />

xSirad paralelurad saqarTvelo-<br />

Si xdebo<strong>da</strong>, polonuri meamboxeobis<br />

mxolod susti anarekli iyo, iseve<br />

rogorc Tan moyolili sasjeli <strong>da</strong><br />

sazRauri. ocian wlebamde saqar-<br />

TveloSi polonuri armiis nawilebi<br />

idga. maTi Sin gawvevis Semdeg<br />

polonur mxares saqarTvelos didi<br />

vali <strong>da</strong>rCa, romelic <strong>da</strong>moukidebeli<br />

saqarTvelos mxri<strong>da</strong>n aseTive<br />

didi xelgaSlilobiT epatia, sityvebiT<br />

`qarTuli miwisTvis didi<br />

pativi iyo iseTi brwyinvale eris<br />

Svilebis maspinZloba, rogoric<br />

polonelebi arian~. 1921 wlis Semdeg<br />

poloneTi msoflios erTader-<br />

Ti qveyana iyo, romelic qarTul<br />

emigracias sakuTar miwaze ara mxolod<br />

TavSesafars aZlev<strong>da</strong>, aramed<br />

xelisSemwyob pirobebsac uqmni<strong>da</strong>.<br />

polonurma armiam samxedro pirebs<br />

araTu Cinebi SeunarCuna, aramed<br />

xelsayreli kontraqtebic <strong>da</strong>udo.<br />

qarTuli emigracia yvelaze Rirseulad<br />

swored poloneTSi gamoiyurebo<strong>da</strong>.<br />

gamicvnia iseTi a<strong>da</strong>mianebi,<br />

visac es xalxi axsov<strong>da</strong>, vis<br />

mSoblebTanac isini megobrobdnen<br />

<strong>da</strong> ojaxebSi stumrobdnen. swored<br />

cxeli Sokoladi 39


istoria<br />

ukanasknel wlebSi qveyanaSi paradoqsuli situaciaa Seqmnili. poloneTi, slavuri qveynebi<strong>da</strong>n<br />

yvelaze evropuli, aRmosavleTis yofili bloki<strong>da</strong>n yvelaze pro<strong>da</strong>savluri saxelmwifoa,<br />

romelsac 2004 wels ocneba ausrul<strong>da</strong> <strong>da</strong> evropis sabWos wevri gax<strong>da</strong>. Tumca, axla Tavad qmnis<br />

<strong>da</strong>brkolebebs evropis gzaze <strong>da</strong> Tavs TviTizolaciaSi iqcevs.<br />

maTi gamorCeulobis gamo, aTwleulebis<br />

ganmavlobaSi saqarTvelo<br />

poloneTi<strong>da</strong>n iseTi Can<strong>da</strong>, rogorebic<br />

gvindo<strong>da</strong> vyofiliyaviT, magram<br />

ar viyaviT. prezidenti lex<br />

kaCinskic im polonelebis ricxvs<br />

ekuTvno<strong>da</strong>.<br />

11 noembers, <strong>da</strong>moukideblobis<br />

dRes pilsudskis moe<strong>da</strong>nze gaviare.<br />

maintereseb<strong>da</strong>, ra moxdebo<strong>da</strong><br />

am dRes. aRlumi <strong>da</strong> baTqa-buTqi ar<br />

yofila, saRamosken ki cxovrebaSi<br />

pirvelad <strong>da</strong> ukanasknelad vnaxe<br />

brZolis veli: rogor uaxlovdebian<br />

erTmaneTs mowinaaRmdegeebis<br />

naxevarkilometriani mwkrivebi,<br />

rogor Caxe<strong>da</strong>ven erTmaneTs TvalebSi.<br />

mere es ori zoli, erT-ormetriani<br />

distanciis SenarCunebiT,<br />

saaTis isariviT <strong>da</strong>trial<strong>da</strong>. Tumca,<br />

maT Soris manZili ar Semcirebula.<br />

pirvelebma raRac gaugebris<br />

ZaxiliT _ `normalurebma~ _ `erTi<br />

rasa, kacTa modgmas~ _ ase itriales<br />

<strong>da</strong> male <strong>da</strong>iSalnen, ise, rom<br />

erTmaneTs arc ki Sexebian. im dRes<br />

verc erTma nacnobma ver amixsna,<br />

ra vnaxe. magram erTi STabeWdileba<br />

ki maxsovs: vfiqrobdi, rom rac<br />

un<strong>da</strong> mavne <strong>da</strong> suleluri tendencia<br />

iyos, am qveyanaSi, etyoba, pasuxis<br />

gamcemi adekvaturi Zala yovel-<br />

Tvis moinaxeba-meTqi. igives Tqma<br />

maT aRmosavlel mezoblebze Zneli<br />

iqneba, polonelebi ki sazogadoebrivad<br />

mgrZnobiare xalxia. amas<br />

albaT amboxebebisadmi tradiciuli<br />

midrekileba <strong>da</strong> soli<strong>da</strong>robis<br />

niWic ganapirobebs. imave wels,<br />

poloneTSi yofnisas vnaxe, ra kargad<br />

icodnen am qveyanaSi CeCneTis<br />

movlenebi, rogori Tav<strong>da</strong>debiT<br />

gulSematkivrobdnen <strong>da</strong> aintereseb<strong>da</strong>T<br />

yvelaferi, rac SeiZlebo<strong>da</strong><br />

mcodno<strong>da</strong>, magram me maSin araferi<br />

vicodi <strong>da</strong>, garkveul mizezTa gamo,<br />

40 cxeli Sokoladi<br />

romlebic maSin aqtualuri gveCvenebo<strong>da</strong>,<br />

arc maintereseb<strong>da</strong>. amis-<br />

Tvis bevr polonels araerTxel<br />

Sevurcxvenivar. poloneTi iyo<br />

qveyana, romelic sakmao enTuziazmiT<br />

iReb<strong>da</strong> CeCen ltolvilebs <strong>da</strong><br />

TavSesafars aZlev<strong>da</strong>. lex kaCinskim<br />

varSavis merobisas qalaqis erTerT<br />

moe<strong>da</strong>ns joxar du<strong>da</strong>evis saxeli<br />

mianiWa. Znelia zustad Tqma,<br />

rodis mox<strong>da</strong> gar<strong>da</strong>texa, magram<br />

dRes am qveyanaSi, gansakuTrebiT<br />

patara qalaqebSi, CeCen ltolvilebs<br />

didi problemebi eqmnebaT.<br />

ltolvilebi amas maTi kaTolicizmis<br />

momZlavrebis fonze islamisadmi<br />

agresiiT xsnian. samagierod,<br />

saqarTvelos qristianuli istoria<br />

aRfrTovanebas iwvevs. Cemi iq yofnis<br />

dros ki CeCnebi bevri polonelisTvis<br />

nomeri pirveli eri iyo.<br />

ra Tqma un<strong>da</strong>, es antirusuli Jestic<br />

iyo, magram ara mxolod es _<br />

`<strong>da</strong>umorCilebelTa geneologiis~<br />

mqone kidev erTma xalxma bunebrivad<br />

<strong>da</strong>ipyro polonelebis gulebi.<br />

ise, im wlebSic ki, axalgazr<strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianebis<br />

did nawils ruseTisadmi<br />

sruliad neitraluri <strong>da</strong>mokidebuleba<br />

hqon<strong>da</strong>. ruseTi ubralod ar<br />

aintereseb<strong>da</strong>T. es gulgriloba,<br />

araafeqturi <strong>da</strong>mokidebuleba, rogorc<br />

Cans, ukve poloneTis saboloo<br />

gamarjvebis niSani iyo.<br />

eklesia, `kanoni<br />

<strong>da</strong> samarTlianoba~<br />

2005 wels, poloneTis saparlamento<br />

arCevnebamde erTi TviT<br />

adre romis papma benediqte XVI-m<br />

wmin<strong>da</strong> petres moe<strong>da</strong>nze tradiciuli<br />

saerTo locvis dros Tqva, rom<br />

am arCevnebis saTanadod <strong>da</strong>srulebisTvis<br />

loculobs. gancxadeba<br />

sensaciurad, metic, did Secdomad<br />

iqna miCneuli: romis paps arc<br />

erTi qveynis politikiT metismeti<br />

<strong>da</strong>intereseba ar Seefereba. yovel<br />

SemTxvevaSi, rodesac germania prezidents<br />

irCev<strong>da</strong>, warmoSobiT germanel<br />

paps es movlena xsenebis Rirsad<br />

ar CauTvlia.<br />

poloneTSi kaTolikuri eklesia<br />

istoriis yvela etapze umniSvnelovanes<br />

rols asruleb<strong>da</strong>, dRes ki<br />

poloneTi evropis yvelaze kaTolikuri<br />

qveyanaa, romis papis mTavari<br />

<strong>da</strong>sayrdeni <strong>da</strong>savleTSi. ukve Tormeti<br />

welia, poloneTma aRadgina<br />

1925 wels vatikansa <strong>da</strong> poloneTis<br />

meore respublikas Soris <strong>da</strong>debuli<br />

konkor<strong>da</strong>ti, romliTac eklesias<br />

_ sazogadoebriv sferoSi Carevis<br />

ufleba, Tavad ki praqtikulad SeuzRu<strong>da</strong>vi<br />

Zalaufleba mieca.<br />

paps kaTolike episkoposebmac<br />

mihbaZes <strong>da</strong> kaTolike amomrCevels<br />

rCeviT mimarTes: sasurveli partia<br />

Riad ar <strong>da</strong>usaxelebiaT, magram im<br />

Zalis arCeva mouwodes, romelic<br />

`ojaxis <strong>da</strong> qorwinebis siwmindes~<br />

<strong>da</strong>icavs, evTanaziisa <strong>da</strong> abortis<br />

winaaRmdeg gailaSqrebs. saarCevno<br />

programaSi aseTi <strong>da</strong>pireba or partias<br />

hqon<strong>da</strong>: nakleb perspeqtiul<br />

`polonuri ojaxebis ligas~ <strong>da</strong> `kanons<br />

<strong>da</strong> samarTlianobas~, lex <strong>da</strong><br />

iaroslav kaCinskebis partias.<br />

ukanasknel wlebSi qveyanaSi paradoqsuli<br />

situaciaa Seqmnili.<br />

poloneTi, slavuri qveynebi<strong>da</strong>n<br />

yvelaze evropuli, aRmosavleTis<br />

yofili bloki<strong>da</strong>n yvelaze pro<strong>da</strong>savluri<br />

saxelmwifoa, romelsac<br />

2004 wels ocneba ausrul<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />

evropis sabWos wevri gax<strong>da</strong>. Tumca,<br />

axla Tavad qmnis <strong>da</strong>brkolebebs<br />

evropis gzaze <strong>da</strong> Tavs TviTizolaciaSi<br />

iqcevs.<br />

2005 wels krakovis mTavar moe<strong>da</strong>nze<br />

Zalian saintereso mitingi<br />

gaimarTa. ramdenime aseuli a<strong>da</strong>mia


ni poloneTis mefed ieso qristes<br />

aRiarebas moiTxov<strong>da</strong>. es albaT am<br />

qveyanaSi religiuri rwmenis yvelaze<br />

briyvuli gamovlineba iyo.<br />

yovel SemTxvevaSi, aSkaraa, rom<br />

poloneli amomrCevlis did nawils<br />

sulac ar sWirdeba karnaxi, vis<br />

misces xma arCevnebSi, rodesac arsebobs<br />

partia, romelic mas kaTolikuri<br />

Rirebulebebis saxelmwifo<br />

doneze <strong>da</strong>cvas hpirdeba. 2005 wlis<br />

dekemberSi kidev gasakviri iyo, rom<br />

partiis `kanoni <strong>da</strong> samarTlianoba~<br />

liders, dRes tragikulad <strong>da</strong>Ru-<br />

anJei vai<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>saReb moe<strong>da</strong>nze, poloneTi 1989<br />

pul lex kaCinskis, xmaTa mxolod<br />

54% <strong>da</strong>ugrov<strong>da</strong>, mis mTavar konkurents,<br />

liberal tusks ki _ 45%.<br />

bolo Tvis ganmavlobaSi poloneTSi<br />

gaCn<strong>da</strong> imis precedentebi, rom<br />

erT-erT saprezidento kandi<strong>da</strong>ts,<br />

tragikulad <strong>da</strong>Rupuli prezidentis<br />

Zmas, iaroslav kaCinskis kani<strong>da</strong><strong>da</strong>turis<br />

warsadgenad saWiro xmebs eklesiebSi<br />

ugroveben. `kanonma <strong>da</strong> samar-<br />

Tlianobam~ kaTolike amomrCevels<br />

ukve Seusrula is, rasac winasaar-<br />

Cveno periodSi <strong>da</strong>hpir<strong>da</strong>. eklesiis<br />

idea iyo umetesobisTvis sayvareli,<br />

poloneTi, g<strong>da</strong>nski, 1981<br />

istoria<br />

<strong>sxvebi</strong>sTvis ki retrogradi prezidentis,<br />

lex kaCinskis eris `wmi<strong>da</strong>Tawmi<strong>da</strong>~<br />

adgilas _ vavelSi <strong>da</strong>krZalvac,<br />

poloneTis mefeebis, Sopenis <strong>da</strong><br />

mickeviCis gverdiT.<br />

poloneTis kaTolikurma eklesiam<br />

Tavis droze STaagona <strong>da</strong> Sekra erovnul-ganmaTavisuflebelimoZraoba.<br />

saqarTvelos msgavsad, eklesia <strong>da</strong><br />

sarwmunoeba swored am aspeqtma aqcia<br />

nacionaluri eTikis safuZvlad.<br />

Tumca, wignis `<strong>da</strong>umorCilebelTa<br />

geneologiis~ avtori, bog<strong>da</strong>n civinski,<br />

romelic ganmaTavisuflebel<br />

poloneTi, g<strong>da</strong>nski, 1988<br />

poloneli generali iaruzelski <strong>da</strong><br />

gdr-is prezidenti erix honekeri, berlini, 1982<br />

cxeli Sokoladi 41<br />

soni rolinzi, scenaze gasvlis win, niu-iorki, 1961 weli soni rolinzi, <strong>da</strong> atilio rota, milani, 1963 weli


istoria<br />

`paradoqsuli ram mox<strong>da</strong> _ sovietizmis kraxis Semdeg poloneTs raRac sxva `sabWouroba~<br />

<strong>da</strong>emarTa. glexuri sijiute. eklesiisadmi usazRvro ndoba, TiTqmis iseTi, rogorc sabWoeTSi<br />

_ partiis mimarT, politikuri niSnuli gax<strong>da</strong>. qveynis beds ironiulRimiliani kverTxisTavebi<br />

wyveten, romlebsac nacionalizmis, antisemitizmis <strong>da</strong> provinciuli mesianobis wylulebi<br />

awuxebT~.<br />

brZolaSi polonuri inteligenciis<br />

rolze wers, aRniSnavs, rom Tu polonel<br />

inteligentsa <strong>da</strong> kaTolikur<br />

eklesias Soris arsebul konfliqts<br />

ar vaxsenebT, suraTi upatieblad<br />

<strong>da</strong>maxinjdeba. avtori am konfliqtis<br />

erT-erT aspeqtad sazogadoebrivi<br />

moRvaweobis eTikur principebs asaxelebs,<br />

winaaRmdegobis safuZvlad<br />

ki _ socialur eTikas, romelsac<br />

kaTolike poloneli <strong>da</strong> radikali<br />

inteligenti gansxvavebulad aRiqvamdnen.<br />

civinskis miaCnia, rom XX<br />

saukunis polonurma kaTolikobam<br />

mniSvnelovani ganaxleba ganica<strong>da</strong>,<br />

ris wyalobiTac qveynis inteligenciis<br />

<strong>da</strong>axloeba moaxerxa.<br />

inteligencia<br />

<strong>da</strong> inteleqtualebi<br />

terminebis _ `inteligencia~<br />

<strong>da</strong> `inteleqtualebi~ _ Sejaxeba<br />

poloneTSic mox<strong>da</strong>, Tumca pirvelTaTvis<br />

iq es iseTi kraxiT ar<br />

<strong>da</strong>srulebula, rogorc CvenSi.<br />

diskusiebSi xSirad axseneben xolme,<br />

rom <strong>da</strong>savluri tipis inteleqtualebi<br />

polonur sazogadoebriv<br />

cxovrebaSi XX saukunis 30-iani wlebi<strong>da</strong>n<br />

Semodian. imasac amboben, rom<br />

inteligencia, polonur-rusuli<br />

gagebiT, <strong>da</strong>savleTSi ar arsebobs;<br />

arsebobs saSualo klasi, romelic<br />

male poloneTSic momZlavrdeba <strong>da</strong><br />

inteligencias wamyvan poziciebs<br />

mTlianad CamoarTmevs.<br />

mariuS cesliaki 2009 wlis seqtembris<br />

`niusuiqSi~ uaryofs komunizmis<br />

<strong>da</strong>mxobaSi inteligenciis<br />

rols, <strong>da</strong> `kanonis <strong>da</strong> samarTlianobis~<br />

poziciebis Sesustebas. mas<br />

axseneben, rom, magaliTad, italiaSi<br />

sityva intellighenzia dRemde polonuri<br />

(ruseTis pirvel inteligentebad<br />

dekabristebi <strong>da</strong> maTi Tana-<br />

42 cxeli Sokoladi<br />

moazreebi iTvlebian. pirvelebi<br />

Tavad-aznaurebi<strong>da</strong>n, vinc, maT<strong>da</strong><br />

gasakvirad, 1812 wlis omSi aRmoa-<br />

Cina, rom Turme glexic a<strong>da</strong>miania,<br />

metic, patriotia. polonuri inteligencia<br />

ki, rogorc Cans, me-18<br />

saukunis bolos iSva, respublikur<br />

<strong>da</strong> demokratiul principebTan er-<br />

Tad) an rusuli transkrifciiT ixmareba.<br />

asea Tu ise, Cvengan gansxvavebiT,<br />

ramdenime aseuli, rogorc<br />

axla amboben, `cnobadi~ konformistis<br />

gamo, polonelebs umadurad ar<br />

<strong>da</strong>uviwyniaT aTobiT aTasi a<strong>da</strong>miani,<br />

romlebic ori saukunis ganmavloba-<br />

Si im idealebs amkvidrebdnen, risac<br />

Tavad swam<strong>da</strong>T. poloneTSi marTlac<br />

iyo <strong>da</strong> dRemde aris _ kaTolikuri<br />

inteligencia, liberaluri inteligencia,<br />

nacionalisturi <strong>da</strong> Sereuli<br />

tipis kidev sxva (periodebis<br />

mixedviT) inteligencia, <strong>da</strong> maTi<br />

roli ama Tu im xanis movlenebis<br />

warmarTvaSi Zalian mniSvnelovania.<br />

poloneTSi, bevri sxva qveynisgan<br />

gansxvavebiT, masonuri organizaciebic<br />

ki erovnul elfers<br />

atareb<strong>da</strong> <strong>da</strong> antirusul revoluciur<br />

moZraobaSi saintereso rols<br />

TamaSobdnen. mecxramete saukunis<br />

<strong>da</strong>sawyisSi maiorma lukasianskim<br />

`Tavisufali erovnuli masonobis~<br />

sazogadoeba <strong>da</strong>aarsa. masonobis<br />

simboluri niSnebic gaerovnulebuli<br />

iyo: hirami _ <strong>da</strong>qucmacebuli<br />

poloneTi iyo, misi sami mkvleli _<br />

avstriis, prusiis <strong>da</strong> ruseTis monarqebi,<br />

romlebmac is <strong>da</strong>inawiles,<br />

Svilebi _ revolucioneri poloneli<br />

masonebi. rusi dekabristebis<br />

SeTqmuleba rom gamoaSkarav<strong>da</strong>, maT-<br />

Tan urTierTobaSi myofi poloneli<br />

masonebic <strong>da</strong>apatimres. Tumca, poloneTis<br />

seimma isini samxedro <strong>da</strong>mnaSaveebad<br />

ki ar cno, konstituciis<br />

Tanaxmad, saidumlo organizaciis<br />

wevrobisTvis gaasamarTla <strong>da</strong> msubuqad<br />

<strong>da</strong>saja, ris gamoc, nikoloz<br />

I-sgan Seirisxa. Tumca, es is konstitucia<br />

ar iyo, romliTac polonelebi<br />

ase amayoben.<br />

pirveli polonuri konstitucia<br />

1791 wlis 3 maiss miiRes, safrangeTze<br />

naxevari wliT adre <strong>da</strong>, Sesabamisad,<br />

is evropis yvelaze Zvel<br />

konstituciad iTvleba, rac absoluturi<br />

monarqiebiT garSemortymuli<br />

qveynisTvis progresul momentad<br />

miiCneva. magram ori wlis<br />

Semdeg qveyanas amave monarqiebma<br />

mouRes bolo _ samwuxarod, polonelive<br />

magnatebis <strong>da</strong> umsxvilesi<br />

miwaTmflobelebis xelSewyobiT.<br />

nacionalisturi inteligenciis<br />

bevri warmomadgeneli 40-iani wlebis<br />

bolos memarjvene nacionaluklonizmSi<br />

<strong>da</strong>a<strong>da</strong>naSaules <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>apatimres. 1956 wels poznanis mu-<br />

SaTa ajanyebis CaxSobis Semdeg maTi<br />

roli uaRresad Semcir<strong>da</strong> <strong>da</strong> win wamoiwia<br />

kaTolikurma inteligenciam,<br />

romlis gavlena mas Semdeg Zveleburad<br />

Zlieria. <strong>da</strong> Tuki perioduli<br />

ukan <strong>da</strong>xeva mainc arsebob<strong>da</strong>,<br />

`soli<strong>da</strong>rnosCis~ wlebSi, saidumlo<br />

samsaxurebis mier gavleniani inteleqtualis,<br />

qsenZ eJi pepeliuSkos<br />

sadisturi mkvlelobis Semdeg mox<strong>da</strong><br />

is, rom polonuri kapitalizmis<br />

ideebma socializmis ideebi mkve-<br />

Trad Caanacvla <strong>da</strong> es suraTi mas<br />

Semdeg di<strong>da</strong>d aRarc Secvlila.<br />

Tavisufali, stiqiuri<br />

poloneTi<br />

mudmivi oponirebis Tu Ria <strong>da</strong>pirispirebis<br />

miuxe<strong>da</strong>vad, polonuri<br />

kultura yovelTvis, yvelaze<br />

mZafri konfrontaciis periodeb-<br />

Sic ki Ria iyo yovelive saukeTe-


sos mimarT, rac ruseTSi iqmnebo<strong>da</strong>.<br />

legen<strong>da</strong>rul 80-ian wlebSic ki<br />

poloneTi, rusuli dramaturgiis<br />

inscenirebis mxriv, msoflioSi<br />

pirvel adgilze idga. es im Tavisuflebis<br />

erT-erTi gamovlineba iyo,<br />

romelsac kaTolikuri, tradiciuli<br />

poloneTi xorcs asxam<strong>da</strong> xelovnebaSi<br />

_ tradiciuli meamboxeobis<br />

meore saxe. ise<strong>da</strong>c, eklesiuroba<br />

<strong>da</strong> Tanamedrove polonuri xelovnebis<br />

Tavawyvetili niWiereba (masSi<br />

kaTolike qristianis gansjac bevria<br />

<strong>da</strong> religiurobisgan <strong>da</strong>clili<br />

`eresic~) am qveyanaSi erTmaneTis<br />

gverdigverd uproblemod Tanaarsebob<strong>da</strong>.<br />

es kargad Cans polonuri<br />

warmoSobis erTi amerikeli kritikosis<br />

werilSi, roca is wers eJi<br />

grotovskize, rogorc polonuri<br />

xasiaTis stiqiur, dionisur gamovlinebaze<br />

_ rom arsebobs sxva<br />

grotovskic, privatuli, formalurobis<br />

niSnebCamocilebuli.<br />

pirveli dro<strong>da</strong>dro mickeviCis <strong>da</strong><br />

Sopenis maRal romantikul tradiciis<br />

elementebs amJRavnebs; magram<br />

arsebobs polonelis meore tipic,<br />

romelsac grotovski sakuTar Tav-<br />

Si atareb<strong>da</strong> <strong>da</strong> romelic aranakleb<br />

istoria<br />

stereotipulia _ bneli, saeWvo,<br />

konspiratori, kontrabandisti <strong>da</strong><br />

maqinatori, iseTi, germaniis sarkinigzo<br />

sadgurebis <strong>da</strong> mdidruli<br />

sastumroebis mi<strong>da</strong>moebSi rom<br />

trialebdnen <strong>da</strong> gulSi Savbnel<br />

zraxvebs atareben. personaJi, romelic<br />

Seqspiris <strong>da</strong> Jan Jenes kalamTa<br />

TanamSromlobiT SeiZlebo<strong>da</strong><br />

Seqmniliyo; SesaZloa, dostoevskiseuli<br />

personaJi. albaT amitom gamovi<strong>da</strong><br />

vai<strong>da</strong>s `avsulebi~ rusulze<br />

bevrad ufro rusuli filmi.<br />

>>> gagrZeleba gv. 89<br />

poloneTi, varSava, 1944 poloneli marSali jozef pilsudski, varSava 1926<br />

axali arqiepiskoposi iozef kovalCiki samgloviaro ceremonialze, poloneTi, varSava, 17 aprili 2010<br />

cxeli Sokoladi 43


istoria<br />

avtori: <strong>da</strong>viT buxrikiZe<br />

44 cxeli Sokoladi


`mkv<strong>da</strong>ri klasis~ Canawerebi<br />

TadeuS kantori _ reJisori, reformatori <strong>da</strong> winaswarmetyveli<br />

avtori: <strong>da</strong>viT buxrikiZe<br />

misi warmodgenebi cu<strong>da</strong>d momarTuli<br />

manekenebis, groteskulad metyveli<br />

Tojinebisa <strong>da</strong> mkvdreTiT aRmdgari a<strong>da</strong>mianebis<br />

droebiT zeims waagavs. TiTqos<br />

amqveyniuri vnebebisTvis adgili aRar<br />

<strong>da</strong>rCaT. odnav ganaTebuli a<strong>da</strong>mianimanekenebi,<br />

aqromatulad ga<strong>da</strong>wyvetili<br />

scenografia <strong>da</strong> sagangebod ariTmiuli,<br />

texili reJisura <strong>da</strong>mcinavi sikvdilis<br />

mniSvnelobas gvamcnobs: minoruli valsis<br />

TanxlebiT, magram maJoruli epitafiiT.<br />

misi gamomwvevi, magram siaxlis Segr-<br />

ZnebiT gamorCeuli sasceno esTetika<br />

meoce saukunis xelovnebis istoriaSi<br />

`sikvdilis Teatris~ saxelwodebiT Sevi<strong>da</strong>.<br />

Tumca mudmivi TviTganaxlebis surviliT<br />

aRbeWdili eqsperimentebi xSirad<br />

gamx<strong>da</strong>ra mZafri kritikis sagani. vizualur<br />

xelovnebasTan nazavi misi hefeningebi<br />

jer kidev 40-50-ian wlebSi krakovSi,<br />

aRmosavleT evropis `mcire Teatralur<br />

renesanss~ moaswaveb<strong>da</strong>; xolo 70-ian wlebSi<br />

ganxorcielebuli speqtaklebi (msaxiobis<br />

gancdisa <strong>da</strong> eqspresiis gareSe,<br />

rasac xSirad `nulovan Teatrsac~ uwodeben),<br />

tradiciul dramaturgiasa <strong>da</strong><br />

klasikur Teatrs SeCveuli publikisa-<br />

Tvis marTlac Sokis momgvreli aRmoCn<strong>da</strong>.<br />

gamomwvevad nonkonformistuli, vizualurad<br />

uCveulo <strong>da</strong> ideologiisgan<br />

Tavisufali warmodgenebi, krakovis Teatr<br />

`kriko 2~-Si Seiqmna, romelTa avtoria<br />

evropuli Teatris erT-erT udidesi<br />

eqsperimentatori, aRiarebuli poloneli<br />

reJisori, mxatvari <strong>da</strong> scenografi<br />

TadeuS kantori. meore msoflio omis<br />

Semdeg Tavisi mravalricxovani performansebiT<br />

man erT-erTma pirvelma uaryo<br />

klasikuri Teatris ena, amxila misi yalbi<br />

pompezuroba <strong>da</strong> gamomsaxvelobiTi<br />

siRaribe. Sesabamisad, Secvala Teatrisa-<br />

istoria<br />

dmi <strong>da</strong>mokidebuleba, misi socialuri <strong>da</strong><br />

kulturuli mniSvneloba.<br />

`mkv<strong>da</strong>ri klasi~,<br />

rogorc politikuri mexsiereba<br />

ratom TadeuS kantori <strong>da</strong> ratom swored<br />

dRes? iseTi didi Teatraluri tradiciebiT<br />

mdi<strong>da</strong>r qveyanaSi, rogoric poloneTia,<br />

sxva saxelovani reJisorebic<br />

mravlad iyvnen <strong>da</strong> arian: eJi grotovski,<br />

anjei vai<strong>da</strong>, konrad Svinarski, iozef Saina,<br />

kristian lupa... Tumca, Cemi azriT,<br />

am kiTxvaze pasuxi sabediswero politikuri<br />

SemTxveviTobisa <strong>da</strong> didi xelovnebis<br />

idumal kavSirSi un<strong>da</strong> veZioT. ufro<br />

konkretulad ki 1975 wels, kantoris<br />

mier krakovSi <strong>da</strong>dgmuli `mkv<strong>da</strong>ri klasisa~<br />

<strong>da</strong> 2010 wlis 10 aprils, smolenskSi<br />

Camovardnili TviTmfrinavis tragikul<br />

<strong>da</strong> paradoqsul ga<strong>da</strong>ZaxilSi. luis bunueli<br />

xSirad ambob<strong>da</strong>, rom xelovneba<br />

uswrebs cxovrebas...<br />

1975 wels (<strong>da</strong>axloebiT im dros, rodesac<br />

robert sturuam `kavkasiuri carcis<br />

wre~ <strong>da</strong>dga) TadeuS kantorma krakovSi,<br />

mis mierve <strong>da</strong>arsebul TeatrSi, saxelwodebiT<br />

`kriko 2~, pirvelad uCvena speqtakli<br />

`mkv<strong>da</strong>ri klasi~. maSin veravin ifiqreb<strong>da</strong>,<br />

rom patara, nacrisfer saklaso<br />

oTaxSi gamomwyvdeuli, meore msoflio<br />

omis dros gar<strong>da</strong>cvlili <strong>da</strong> reJisoris<br />

fantaziiT gacocxlebuli es ucnauri<br />

personaJebi _ bavSvebi, moxucebi, qvrivebi,<br />

samxedroebi, ebraelebi, mlocvelebi,<br />

pensionerebi, xelmocaruli axalgazrdebi<br />

Tu araerotikulad momlodine qalebi<br />

didi Teatraluri misteriis nawilad<br />

iqceodnen. iseve, rogorc veravin warmoidgen<strong>da</strong>,<br />

rom 2010 wels aviakatastrofaSi<br />

<strong>da</strong>Rupuli poloneTis politikuri<br />

<strong>da</strong> samxedro elitis <strong>da</strong>krZalvis ceremonia<br />

lamis `mkv<strong>da</strong>ri klasis~ Teatralur<br />

metaforas <strong>da</strong>emsgavsebo<strong>da</strong>.<br />

cxeli Sokoladi 45


istoria<br />

ase ucnaurad, sabediswerod <strong>da</strong><br />

moulodnelad gaeriTma erTmaneTs<br />

didi reJisoris mxatvruli gamonagoni<br />

<strong>da</strong> dRevandeli politikuri<br />

realoba; meore msoflio omis STabeWdilebebiT<br />

nakvebi Teatraluri<br />

xilvebi <strong>da</strong> amave omSi, katinis<br />

maxloblad <strong>da</strong>Rupuli poloneli<br />

oficrebis ZebnaSi <strong>da</strong>ferflili<br />

a<strong>da</strong>mianebis sicocxle; gar<strong>da</strong>suli<br />

Teatraluri sigiJe <strong>da</strong> dRevandeli<br />

politikuri cinizmi. TadeuS kantorma<br />

lamis winaswarmetyveliviT<br />

<strong>da</strong>asabuTa, rom Teatris efemeruli,<br />

warmavali <strong>da</strong> sizmariviT naqsovi samyaro<br />

mudmivad waagavs sikvdilTan<br />

<strong>da</strong> aCrdilebTan TamaSs; maSinac ki,<br />

rodesac am TamaSSi yovlisSemZle<br />

`kgb~ TiTqmis ar monawileobs.<br />

`mkv<strong>da</strong>ri klasi~ dRes ara mxolod<br />

Teatris brwyinvale warsuls<br />

asaxavs, aramed am warsuli<strong>da</strong>n gadmoyolil<br />

politikur mexsierebasac<br />

ufrTxildeba. poloneTis<br />

erovnul kompleqsebs, patriotul<br />

siamayes Tu aracnobier SiSebs Ti-<br />

46 cxeli Sokoladi<br />

Tqmis yovelTvis gansazRvrav<strong>da</strong><br />

or didi qveynis _ germaniisa <strong>da</strong><br />

ruseTis mezobloba. <strong>da</strong> ar aris<br />

gasakviri, rom TadeuS kantoric<br />

am socialur-politikuri velis<br />

`kulturuli~ tyvea. miT umetes,<br />

rom is galiciaSi, patara qalaq velopoleSi<br />

<strong>da</strong>iba<strong>da</strong>, romelic 1916<br />

wels jer kidev ruseTis imperias<br />

ekuTvno<strong>da</strong>.<br />

sagnebi <strong>da</strong> msaxiobebi<br />

kantori krakovis samxatvro<br />

akademiaSi, scenografiis fakultetze<br />

swavlob<strong>da</strong>. jer kidev studentobisas<br />

germanuli eqspresionizmisa<br />

<strong>da</strong> arqiteqturis (kerZod,<br />

`bauhauzis~) gavleniT, samxatvro<br />

akademiis scenaze meterlinkis simbolisturi<br />

piesebi <strong>da</strong>dga, sa<strong>da</strong>c<br />

personaJebi marionetul figurebad<br />

aqcia. amdenad, maSinve gamoikveTa<br />

misi interesebi TeatrSi _<br />

mxatvrobis aqcentireba, scenografiis<br />

ga<strong>da</strong>mwyveti mniSvneloba <strong>da</strong><br />

performansi.<br />

misi kritikuli <strong>da</strong>mokidebuleba<br />

tradiciuli Teatrisadmi meore<br />

msoflio omma <strong>da</strong> totalurma ngrevam<br />

kidev ufro gaamZafra. germanuli<br />

okupaciis pirobebSi kantori<br />

dgams slovackis `baladinas~ (1942)<br />

<strong>da</strong> vispianskis `odisevsis <strong>da</strong>brunebas~<br />

(1943). am warmodgenebSi sagnebma<br />

ukve ga<strong>da</strong>mwyveti mxatvruli<br />

mniSvneloba <strong>da</strong> didi masStabi Sei-<br />

Zina. mis warmodgenebSi Cndeba bibliuri<br />

<strong>da</strong> absurduli aluziebi,<br />

omiT <strong>da</strong>saxiCrebuli evropis metafizikuri<br />

<strong>da</strong> pesimisturi teqstebi,<br />

SeSlilTa leqsebi <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>cvlil-<br />

Ta gamocxadebebi, <strong>da</strong> es yvelaferi<br />

sagnebisa <strong>da</strong> dekoraciis mniSvnelobis<br />

fonze; radgan, kantoris<br />

azriT, `sagnebi msaxiobebTan erTad<br />

Tanabrad inawileben <strong>da</strong> gansazRvraven<br />

warmodgenis mniSvnelobas~.<br />

eqsperimentuli xelovnebisa <strong>da</strong><br />

scenografiis siRrmiseulma Seswavlam<br />

Tavisi kvali <strong>da</strong>aCnia krakovis<br />

<strong>da</strong>moukidebel TeatrSi <strong>da</strong>dgmul<br />

warmodgenebsac. kantoris idea


`sagani-msaxiobi~ srula<strong>da</strong>a realizebuli<br />

`odisevsis <strong>da</strong>brunebaSi~,<br />

romelic naxevrad <strong>da</strong>ngreul SenobaSi<br />

TamaSdeba. rekviziti mxolod<br />

meore msoflio omis droindeli<br />

realuri nivTebia, romelic TiTqmis<br />

`erwymis~ msaxiobis TamaSsa <strong>da</strong><br />

mis saarsebo sivrces. Se<strong>da</strong>rebiT mogvianebiT,<br />

50-ian wlebSi gaCn<strong>da</strong> `simbiozis~<br />

idea, rac, kantoris azriT,<br />

a<strong>da</strong>mianisa <strong>da</strong> sagnis urTierTobaSi<br />

axal etaps moaswavebs. magaliTad<br />

personaJi, romelic scenaze mudmivad<br />

TojiniT Semodis, rac mis axalgazrdobas<br />

aRniSnavs. an a<strong>da</strong>miani<br />

karadiT, a<strong>da</strong>miani skamiT, a<strong>da</strong>miani<br />

sabavSvo etliT <strong>da</strong> a.S.<br />

Teatr `kriko 2~-is <strong>da</strong>badeba TadeuS<br />

kantoris mier 50-ian wlebSi<br />

ganxorcielebuli mravalricxovani<br />

eqsperimentebis logikuri<br />

<strong>da</strong>sasruli iyo. performansi saxelwodebiT<br />

`TamaSebi vitkeviCTan~<br />

(1956) mweral stanislav vitkeviCis<br />

scenuri xatebis Teatris simbolod<br />

iqca, romelsac mogvianebiT<br />

`mkv<strong>da</strong>ri Teatri~ uwo<strong>da</strong>. es yvelaferi<br />

stalinis sikvdilisa <strong>da</strong><br />

polonuri `ottepelis~ periodSi<br />

xdeba, roca mas ukve legalurad<br />

mieca saSualeba, <strong>da</strong>moukideblad<br />

emuSava, Tanac _ yovelgvari cenzuris<br />

gareSe.<br />

ukve 60-iani wlebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>savleT<br />

evropam misi obieqtebi, instalaciebi<br />

Tu hefeningebi aRmoaCina:<br />

`patara mamuli~ (1962), `SeSlili<br />

<strong>da</strong> monazoni (1963), `wylis qaTami~<br />

(1967), `lamazebi <strong>da</strong> maxinjebi~<br />

(1970), rac informaciuli TvalsazrisiT<br />

mniSvnelovani garRveva<br />

aRmoCn<strong>da</strong>. Tumca, kulturul sabWoeTs<br />

didi polonelis arc erTi<br />

speqtakli ar unaxavs _ arc Zveli<br />

<strong>da</strong> arc axali... mxolod erTxel,<br />

didi xnis win `sabWoTa xelovneba-<br />

Si~ wavikiTxe baton no<strong>da</strong>r gurabaniZis<br />

vrceli werili kantorze,<br />

romlis yvelaze didi speqtakli<br />

_ `mkv<strong>da</strong>ri klasi~ mas edinburgis<br />

saerTaSoriso Teatralur festivalze<br />

enaxa.<br />

istoria<br />

80-iani wlebis bolos ukve asakovani<br />

TadeuS kantori xelmZRvanelobs<br />

milanSi gamarTul dramatuli xelovnebis<br />

seminars, romelSic misi Teatris<br />

Tayvanismcemlebi, reJisorebi<br />

<strong>da</strong> msaxiobebi monawileoben. <strong>da</strong>swreba<br />

SezRudulia, radgan kantori sakmaod<br />

Caketili <strong>da</strong> idumali pirovneba<br />

iyo. albaT, amiTac un<strong>da</strong> aixsnas misi<br />

iSviaTi gamoCena teleekranze, iseve _<br />

rogorc sakmaod SezRuduli <strong>da</strong> limitirebuli<br />

urTierToba presasTan.<br />

seminaris <strong>da</strong>srulebis Semdeg, gar<strong>da</strong>cvalebamde<br />

ramdenime TviT adre<br />

(kantori 1990 wels gar<strong>da</strong>icvala)<br />

aqveynebs wigns saxelwodebiT `milanis<br />

seminari~, romelSic Tormeti<br />

Cawerili leqciaa Tanamedrove Teatris<br />

Sesaxeb. es, garkveuli TvalsazrisiT,<br />

unikaluri wignia ara<br />

marto sxarti <strong>da</strong> uSualo eniT, aramed<br />

avtoris <strong>da</strong>mokidebulebiT Teatrisadmi<br />

<strong>da</strong> movlenebis gadmocemis<br />

iSviaTi eqspresiiT. es faqtobrivad<br />

erTaderTi wignia, sa<strong>da</strong>c meoce<br />

saukunis erT-erTi didi reJisori<br />

`mkv<strong>da</strong>ri klasi~<br />

cxeli Sokoladi 47


istoria<br />

qaosurad, magram SeZlebis<strong>da</strong>gvarad<br />

zustad ayalibebs sakuTar Teorias<br />

Tanamedrove Teatris Sesaxeb.<br />

fragmentebi wigni<strong>da</strong>n<br />

`milanis seminari~<br />

msurs magiuri sityviT _ `Seswavla~,<br />

<strong>da</strong>viwyo. ar mrcxvenia am sityvis<br />

warmoTqma 71 wlis asakSic,<br />

radgan yovelTvis Tavi<strong>da</strong>n viwyebdi<br />

<strong>da</strong> es niSnavs, rom vswavlobdi.<br />

ferwerac im droi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>viwye,<br />

roca pirvelad aRmovaCine, rom<br />

didi franguli mxatvroba arsebobs.<br />

magram poloneTSi amis naxva<br />

SeuZlebeli iyo, amitom klasikosebis<br />

gacnobas wignebiT <strong>da</strong> reproduqciebiT<br />

Sevudeqi.<br />

es ar yofila arc saskolo <strong>da</strong>valeba,<br />

arc iZulebiT momzadebuli<br />

gakveTilebi, radgan yvelaze metad<br />

warmosaxva mexmarebo<strong>da</strong>. warmosaxva<br />

ki yovelTvis Zalian mniSvnelovania.<br />

maxsovs, pirveli realuri Sexvedra<br />

frangul ferwerasTan 1947<br />

48 cxeli Sokoladi<br />

wels Sedga, magram es is ar iyo, rasac<br />

velodi. ufro zustad, es materialuri<br />

SegrZnebebis gamoc<strong>da</strong>s<br />

hgav<strong>da</strong>, romelsac araferi aqvs<br />

saerTo warmosaxvasTan. <strong>da</strong> amis Semdeg<br />

reJisuraSic <strong>da</strong> Semoqmedeba-<br />

Sic yovelTvis warmosaxvas varCev.<br />

Semoqmedeba pirvel rigSi saku-<br />

Tari Tavis aRmoCenas hgavs. es<br />

Taviseburi mogzaurobaa, Seswavla,<br />

axali teritoriebis gacnoba.<br />

rodesac ggonia, rom raRacas mia-<br />

Rwie, mizans kidev ufro Sordebi<br />

<strong>da</strong> sadRac, ukan auTvisebeli miwebi<br />

rCeba... xelovneba swored ase warmomidgenia:<br />

rac ufro uaxlovdebi,<br />

miT ufro gSordeba.<br />

arc vici, rogor aRvwero saku-<br />

Tari SegrZnebebi ise, rom warsul-<br />

Si ar <strong>da</strong>vrCe <strong>da</strong> naambobi utopia ar<br />

gamovides, magram Sevecdebi...<br />

warsuli yovelTvis axali ku-<br />

TxiT warmogvidgeba <strong>da</strong> mudmivad<br />

pulsirebs awmyoSi. asea TeatrSic.<br />

rom gaigo misi buneba, mTlianad<br />

xelovneba un<strong>da</strong> moicva, radgan<br />

Teatris arsi mravalferovnebasa<br />

<strong>da</strong> drois ganfenilobaSia. gamocalkeveba<br />

<strong>da</strong>marcxebas niSnavs,<br />

ufro zustad es partikularizmia.<br />

sinamdvileSi, Teatrs ar gaaCnia<br />

sakuTari sayrdeni wertili, radgan<br />

literaturas, dramas, arqiteqturas,<br />

saxviT xelovnebas, cekvas,<br />

plastikas, musikas efuZneba. es<br />

yovelive Teatris pirveladi materiaa,<br />

proto-materia, gansakuTrebuli<br />

<strong>da</strong> mravalferovani.<br />

amis gaazreba gagviadvilebs Tanamedrove<br />

xelovnebis Seswavlas <strong>da</strong><br />

Teatris Tanamedrove mniSvnelobis<br />

gagebas. Tumca sinamdvileSi yvelaze<br />

didi problema swored amis<br />

Semdeg dgeba _ rogor movaxdinoT<br />

abstraqcia? es iSviaTi movlenaa<br />

TeatrSi <strong>da</strong> pirvelad `bauhauzis~<br />

abstraqtul stilSi, oskar Slemeris<br />

TeatrSi moxerx<strong>da</strong>.<br />

>>> gagrZeleba gv. 92


istoria<br />

cxeli Sokoladi 49


istoria<br />

Zalian saxifaTo frau mainhofi<br />

RAF dich auf!<br />

avtori: ana korZaia-sama<strong>da</strong>Svili<br />

interviu Cawerilia 1970 wels.<br />

ulrike mainhofi 36 wlisaa. mas ori<br />

Svili hyavs, romlebsac marto zrdis.<br />

ga<strong>da</strong>Rlilia, wvalobs. intervius<br />

dros xelebs ver aCerebs, papiross<br />

atrialebs, nivTebs aadgilebs.<br />

ulrike TavCaRunuli laparakobs,<br />

xan<strong>da</strong>xan Tu amoxe<strong>da</strong>vs xolme kameras.<br />

garegnulad? ra vici. magram er-<br />

Txel Tu naxeT, ar <strong>da</strong>gaviwydebaT.<br />

Tema aris bavSvTa aRzr<strong>da</strong>, ojaxis<br />

roli a<strong>da</strong>mianis cxovrebaSi, rogoria,<br />

roca politikuri moRvawe xar<br />

<strong>da</strong> Tan Svilebs un<strong>da</strong> mixedo. ulrike<br />

pasuxobs:<br />

50 cxeli Sokoladi<br />

`Znelia... Zalian Znelia... uaRresad<br />

Znelia~...<br />

ramdenime Tvis Semdeg ulrike mainhofma<br />

Tavisi Svilebi miatova.<br />

yvelaze kargad ulrike mainhofis<br />

fenomeni laSa baqraZem amixsna. bolos<br />

filmi vnaxe, `baader-mainhofis<br />

kompleqsi~, <strong>da</strong> laSas SevCivle, rom<br />

veRaraferi gamigia. ra grZnobebs<br />

aRZravs CemSi es qali? _ siZulvils?<br />

aRtacebas? ulrikes gar<strong>da</strong>cvalebi<strong>da</strong>n<br />

mravali wlis Semdeg misi samSoblo<strong>da</strong>n<br />

Zalian Sors, sul sxva kulturis<br />

Svili, sul sxva biografiis<br />

mqone Zalian xSirad vfiqrob masze<br />

_ qalze, romelze mniSvnelovani<br />

Jurnalistic germanias meore msoflio<br />

omis Semdeg albaT arc hyolia.<br />

vgoneb, masze ukeT wera aravis<br />

SeeZlo. misi narkvevebi <strong>da</strong> analitikuri<br />

statiebi dResac saukeTeso<br />

ramaa, rac im wlebis Sesaxeb wamikiTxavs.<br />

misi teqstebi marwmunebs,<br />

rom usamarTlobis winaaRmdeg br-<br />

Zola aucilebelia _ <strong>da</strong> kidev er-<br />

Txel maCvenebs, rom amis gambe<strong>da</strong>oba<br />

<strong>da</strong> unari ar myofnis. amave dros is,<br />

Cemi ulrike mainhofi, iyo teroristi.<br />

mkvleli. me ki mainc Zalian min-


<strong>da</strong>, iseTi gavxde, rogoric ulrike<br />

mainhofi iyo.<br />

samarcxvino mdgomareobaa.<br />

qalbatoni ulrike mainhofi<br />

axlac Zalian saxifaTo qali gaxlavT.<br />

<strong>da</strong> ai, laSa baqraZem amixsna, rom<br />

es sworia. rom RAF-is <strong>da</strong> ulrikes<br />

calsaxa Sefaseba SeuZlebelia. man<br />

miTxra, rom ulrike mainhofi rom<br />

ara, RAF ar iarsebeb<strong>da</strong>, xolo RAF<br />

rom ara, dRevandeli germania <strong>da</strong>,<br />

garkveulwilad, dRevandeli evropa<br />

aseTi ar iqnebo<strong>da</strong>; rom mu<strong>da</strong>m<br />

un<strong>da</strong> arsebobdes Zala, romelsac,<br />

protestTan erTad, winaaRmdegobis<br />

unaric aqvs.<br />

ulrike maria mainhofi<br />

protesti<strong>da</strong>n winaaRmdegobamde<br />

`protesti: vacxadeb, rom esa <strong>da</strong><br />

es ar mawyobs. winaaRmdegoba: viqcevi<br />

ise, rom rac ar mawyobs, arsebobas<br />

wyvets. protesti: vacxadeb, rom<br />

morCa, me amaSi aRar vmonawileob.<br />

winaaRmdegoba: me viqcevi ise, rom<br />

amaSi aRaravin miiRebs monawileobas~.<br />

wels, TebervalSi vietnamisadmi<br />

miZRvnil konferenciaze, berlinSi<br />

erTma Savkanianma amerikelma,<br />

moZraoba Black Power-is warmomadgenelma<br />

<strong>da</strong>axloebiT es Tqva _ sityvasityviT<br />

ar maxsovs.<br />

studentebi sulac ar `awyoben<br />

ajanyebas~, isini winaaRmdegobas<br />

swavloben. diax, qvebs isrodnen,<br />

diax, berlinSi Springeris koncernis<br />

Senobis fanjrebi <strong>da</strong>imsxvra.<br />

manqanebi aal<strong>da</strong>, `bild caitungis~<br />

erT-erTi re<strong>da</strong>qcia <strong>da</strong>zaral<strong>da</strong>,<br />

saburavebi <strong>da</strong>iglija, satransporto<br />

moZraoba paralizebuli iyo,<br />

satvirTo manqanebi ga<strong>da</strong>ayiraves,<br />

policielebis jaWvebi gaarRvies<br />

_ diax, Zalas mimarTes, fizikur<br />

Zalmomreobas. miuxe<strong>da</strong>vad amisa,<br />

Springeris presis gamosvlas xeli<br />

veraferma SeuSala, quCis moZraoba<br />

ramdenime saaTSi ganaxl<strong>da</strong>. fanjrebis<br />

fuls sa<strong>da</strong>zRvevo kompaniebi<br />

ga<strong>da</strong>ixdian. <strong>da</strong>mwvari satvirTo<br />

manqanebis nacvlad, quCebSi <strong>sxvebi</strong><br />

gamovlen. policia wylis Wavls<br />

kvlav gamoiyenebs, iseve, rogorc<br />

rezinis xeljoxebi ar mogvakldeba.<br />

maSasa<strong>da</strong>me, is, rac mox<strong>da</strong>, SeiZleba<br />

kvlav ganmeordes: Springeris presa<br />

kvlav gaafTrebul devnas ganagr-<br />

Zobs, klaus Sulci kvlav mogviwodebs,<br />

rom `am subieqtebs TvalebSi<br />

CavxedoT~ <strong>da</strong> _ modiT, viyoT Tanmimdevrulni<br />

_ vurtyaT (rac 21 Tebervals<br />

ukve mox<strong>da</strong>) <strong>da</strong>, sabolood,<br />

vesroloT.<br />

sityvier protestsa <strong>da</strong> fizikur<br />

winaaRmdegobas Soris zRvari saaRdgomod<br />

ga<strong>da</strong>ilaxa, rudi duCkeze<br />

Tav<strong>da</strong>sxmasTan <strong>da</strong>kavSirebuli demonstraciebis<br />

dros. es pirvelad<br />

mox<strong>da</strong> masobrivad <strong>da</strong> ara calkeuli<br />

pirovnebebis mier, ramdenime dRis<br />

ganmavlobaSi <strong>da</strong> sayovelTaod, <strong>da</strong><br />

aramarto berlinSi, praqtikulad<br />

<strong>da</strong> ara simbolurad. Tu 2 ivnisis<br />

mere Springeris gazeTebs wvavdnen,<br />

axla cdiloben, maT gavrcelebas<br />

xeli SeuSalon. 2 ivniss mxolod<br />

pomidvrebs <strong>da</strong> laye kvercxebs isrodnen<br />

_ axla qvebs isvrian. TebervalSi<br />

mxiaruli <strong>da</strong> sasacilo filmi<br />

aCvenes imis Sesaxeb, Tu rogor<br />

keTdeba `molotovis koqteili~ _<br />

axla ki koqteilis boTlebi marTla<br />

abrial<strong>da</strong>. protestsa <strong>da</strong> winaaRmdegobas<br />

Soris sazRvari ga<strong>da</strong>ilaxa,<br />

`imisTvis, rom<br />

TavianTi sayvareli<br />

firma, `simSvide &<br />

wesrigi~ SeinarCunon,<br />

erTaderTi saSualeba<br />

arsebobs: Springeris<br />

eqspropriacia.<br />

Cven aRar vxumrobT.<br />

protesti: vacxadeb,<br />

rom esa <strong>da</strong> es ar<br />

mawyobs. winaaRmdegoba:<br />

viqcevi ise, rom rac<br />

ar mawyobs, arsebobas<br />

wyvets~.<br />

istoria<br />

Tumca araefeqturad. <strong>da</strong> mainc, is,<br />

rac mox<strong>da</strong>, SeiZleba kvlav ganmeordes,<br />

ZalTa Tanafardoba ar Secvlila.<br />

winaaRmdegoba viswavleT.<br />

magram Zalauflebis poziciebi ver<br />

<strong>da</strong>vipyariT. maS, SeiZleba Tu ara<br />

momx<strong>da</strong>rs uazro, teroristuli,<br />

apolitikuri, uZluri Zaladoba<br />

vuwodoT?<br />

modiT, yvelafers Tavisi saxeli<br />

<strong>da</strong>varqvaT. ra surs politikur Zalauflebas?<br />

Zalauflebas, romelic<br />

gmobs qvebis msrolel demonstrantebs<br />

<strong>da</strong> cecxlis gaCenas <strong>da</strong> ara<br />

Springeris gaafTrebul propagan<strong>da</strong>s,<br />

vietnamis <strong>da</strong>bombvas, iranSi gamefebul<br />

terors, samxreT afrikis<br />

respublikaSi miRebul wamebas. Zalauflebas,<br />

romelsac _ kanonis Tanaxmad<br />

_ Springeris eqspropriacia<br />

SeuZlia, magram amis nacvlad `koalicias~<br />

qmnis. Zalauflebas, romelsac<br />

masmediiT SeuZlia mohyves<br />

simarTles `bildis~ <strong>da</strong> `berliner<br />

caitungis~ Sesaxeb, magram amis nacvlad<br />

studentebis Sesaxeb cru<br />

ambebs avrcelebs. im Zalauflebas,<br />

romelic TvalTmaqcurad gmobs<br />

Zaladobas <strong>da</strong> `ormagi stan<strong>da</strong>rtis~<br />

momxrea, romelic swored imisken<br />

miiswrafvis, rac Cven, am dReebSi<br />

quCaSi qvebiT Tu uqvebod gasulebs,<br />

sul ar gvin<strong>da</strong>: CvenTvis uZluri,<br />

<strong>da</strong>moukideblobas moklebuli masebis<br />

bedis Tavze moxveva, CvenTvis<br />

aravisTvis saSiSi opoziciis rolis<br />

Tavze moxveva, CvenTvis bavSvuri<br />

demokratiuli TamaSebis Tavze moxveva<br />

<strong>da</strong> imis <strong>da</strong>mtkiceba, rom Cveni<br />

bedi esaa. xolo Tu saqme seriozul<br />

saxes miiRebs, es Zalaufleba sagangebo<br />

mdgomareobasac mogvaxvevs<br />

Tavze.<br />

jonsoni, romelmac martin lu-<br />

Ter kingi erovnul gmirad gamoacxa<strong>da</strong>,<br />

kisingeri, romelmac telefoniT<br />

gamoxata TanagrZnoba<br />

duCkeze Tav<strong>da</strong>sxmis gamo _ oriveni<br />

Zaladobis sistemis wamomadgenlebi<br />

arian, sistemisa, romlis winaaRmdegac<br />

gamodiodnen kingic <strong>da</strong><br />

duCkec, Zaladobis sistemisa, romelmac<br />

Sva Springeric <strong>da</strong> vietnamis<br />

cxeli Sokoladi 51


istoria<br />

omic. amitom arc jonsons <strong>da</strong> arc<br />

kisingers ara aqvT arc moraluri<br />

<strong>da</strong> arc politikuri ufleba, studentebis<br />

winaaRmdegoba gakicxon.<br />

kvlav: yvelafers Tavisi saxeli<br />

<strong>da</strong>varqvaT. dokumentura<strong>da</strong>a <strong>da</strong>mtkicebuli,<br />

rom CvenTan, dRisiTmzisiT,<br />

ubralod viRacam viRac ki<br />

ar <strong>da</strong>xvrita, aramed inteligenciis<br />

protesti masebis gasulelebis winaaRmdeg<br />

seriozulad iyo Seswavlili<br />

<strong>da</strong> gaanalizebuli Springeris<br />

koncernis mier _ <strong>da</strong> koncernma<br />

zomebi miiRo, rom isini, vinc gasulelebis<br />

kampaniis winaaRmdeg<br />

gamodian, gamoacxados RvTis mowinaaRmdege<br />

a<strong>da</strong>mianebad, subieqtebad,<br />

romlebic viTom<strong>da</strong> yovelTvis<br />

yvelafris winaaRmdegni arian.<br />

dokumentura<strong>da</strong>a <strong>da</strong>mtkicebuli,<br />

rom biurgeruli firma `Cveulebebi<br />

& kargi manerebi~ borkilebia<br />

<strong>da</strong> es borkilebi SeiZleba <strong>da</strong> un<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>imsxvres, Tuki Seborkilebis<br />

cema <strong>da</strong> <strong>da</strong>xvreta <strong>da</strong>iwyeba. dokumentura<strong>da</strong>a<br />

<strong>da</strong>mtkicebuli, rom am<br />

qveyanaSi kidev arseboben a<strong>da</strong>mianebi,<br />

romlebic ara marto gulis<br />

siRrmeSi ar emxrobian <strong>da</strong> kicxaven<br />

terors <strong>da</strong> Zaladobas, aramed<br />

mzad arian, Tavze xeli aiRon <strong>da</strong><br />

es xmamaRla Tqvan, <strong>da</strong> maT veravin<br />

SeaSinebs; anu, arseboben a<strong>da</strong>mianebi,<br />

romlebsac winaaRmdegobis<br />

gawevis unari SeswevT <strong>da</strong> SeuZliaT<br />

yvelas aCvenon, rom is, rac aqamde<br />

xdebo<strong>da</strong>, ase veRar gagrZeldeba.<br />

52 cxeli Sokoladi<br />

dokumentura<strong>da</strong>a <strong>da</strong>mtkicebuli,<br />

rom sikvdilis propagan<strong>da</strong> sazogadoebisTvis<br />

saSiSia, <strong>da</strong> amitom<br />

sazogadoebaSi aRmoCn<strong>da</strong> Zalebi,<br />

romlebic mzad arian, sasaklaoze<br />

uari Tqvan. dokumenturad <strong>da</strong>mtkicebulia,<br />

rom a<strong>da</strong>mianis sicocxle<br />

bevrad Zvirfasia, vidre fanjris<br />

minebi <strong>da</strong> manqanebi, rogorc<br />

Springeris koncernis satvirTo<br />

manqanebi, aseve demonstrantebis<br />

avtomobilebi, romlebic berlinSi<br />

Springeris gamomcemlobis Senobis<br />

blokadis moxsnis aqciis dros<br />

policiam <strong>da</strong>amtvria <strong>da</strong> <strong>da</strong>aziana.<br />

dokumenturad <strong>da</strong>mtkicebulia,<br />

rom sazogadoebaSi, rogorc iqna,<br />

gamoCndnen Zalebi, romlebic mzad<br />

arian ara marto autanels autaneli<br />

uwodon, aramed Springeris <strong>da</strong><br />

misi msaxurebis ganiaraRebis procesis<br />

organizebac SeZlon. maSasa<strong>da</strong>me,<br />

imis demonstrireba mox<strong>da</strong>,<br />

rom Cvens gankargulebaSi arsebobs<br />

sxva saSualebebic, ufro efeqturi,<br />

vidre is, ramac Tavisi uZlureba<br />

ukve <strong>da</strong>amtkica (vgulisxmob<br />

demonstraciebs, protestebs,<br />

Springeris saqmis mosmenebs <strong>da</strong> a.S.)<br />

_ Tuki rudi duCkeze Tav<strong>da</strong>sxmis<br />

Tavi<strong>da</strong>n acileba ver SeZlo.<br />

maSasa<strong>da</strong>me, vinai<strong>da</strong>n borkilebi<br />

firmisa `simSvide & wesrigi~ ukve<br />

<strong>da</strong>msxvreulia (Tavad Zalauflebis<br />

mier), Cven SegviZlia <strong>da</strong> un<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>viwyoT axali diskusia Zaladobis<br />

<strong>da</strong> sapasuxo Zaladobis Sesa-<br />

xeb. sapasuxo Zaladoba im formiT,<br />

ra formiTac is saaRdgomod ganxorciel<strong>da</strong>,<br />

ar aris gankuTvnili<br />

imisTvis, rom (opoziciuri Zalebis)<br />

simpaTia gamoiwvios, arasaparlamento<br />

opoziciis mxareze ga<strong>da</strong>iyvanos<br />

samTavrobo ZaladobiT<br />

<strong>da</strong>Sinebuli liberalebi. sapasuxo<br />

Zaladoba un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>iqces iseT Zaladobad,<br />

romelic policiuri Zaladobis<br />

Sesatyvisia, Zaladobad,<br />

romelSic gaTvla Secvlis uZlur<br />

risxvas, Zaladobad, romelic policiis<br />

SeiaraRebul, saomar Zalad<br />

gamoyenebis SemTxvevaSi, aseve<br />

SeiaraRebuli, saomari saSualebebiT<br />

gascems pasuxs. istabliSmenti,<br />

`mmarTveli wre~ un<strong>da</strong> vaiZuloT<br />

rudisTan molaparakeba awarmoos<br />

_ ise, rom mTavroba, saparlamento<br />

partiebi <strong>da</strong> kavSirebi mixvdnen:<br />

imisTvis, rom TavianTi sayvareli<br />

firma, `simSvide & wesrigi~ Seinar-<br />

Cunon, erTaderTi saSualeba arsebobs:<br />

Springeris eqspropriacia.<br />

Cven aRar vxumrobT.<br />

`protesti: vacxadeb, rom esa <strong>da</strong><br />

es ar mawyobs. winaaRmdegoba: viqcevi<br />

ise, rom rac ar mawyobs, arsebobas<br />

wyvets~.<br />

es ambavi <strong>da</strong>iwyo 1960-ian wlebSi.<br />

ufro sworad, erTbaSad bevri ram<br />

mox<strong>da</strong>, <strong>da</strong> ramdenime a<strong>da</strong>miani, romelic<br />

manamde ubralod revoluciobanas<br />

TamaSob<strong>da</strong>, Zalian mWidrod<br />

<strong>da</strong>ukavSir<strong>da</strong> erTmaneTs.


cacia baaderma marjvena xeliT sakuTar kefaSi isrola. gudrun enslinma Werze,<br />

kauWze CamoixrCo Tavi, oRond iq rogor aZvra <strong>da</strong> eleqtrogayvanilobis mavTuli<br />

sai<strong>da</strong>n moitana _ gaugebaria. sruliad cariel sakanSi CamoixrCo Tavi ulrike<br />

mainhofmac. ase amboben.<br />

1967 wels germanias iranis Sahi<br />

un<strong>da</strong> swveo<strong>da</strong>. memarcxene studentebi<br />

am vizitis winaaRmdegi iyvnen,<br />

radgan smeno<strong>da</strong>T, rogor awamebdnen<br />

a<strong>da</strong>mianebs iranis cixeebSi. erT<br />

manifestaciaze maT studenti, beni<br />

onezorgi SeuerT<strong>da</strong>T, Cveulebrivi<br />

studenti, memarcxenec ki ar eTqmo<strong>da</strong>.<br />

is mokles. ubralod, wamebis<br />

winaaRmdeg gamovi<strong>da</strong>, <strong>da</strong> mokles.<br />

erTi wlis mere rudi duCkes esroles.<br />

rudi duCke, romelic germaniis<br />

studentTa profkavSiris<br />

lideri iyo, Springeris sagazeTo<br />

koncerns hyav<strong>da</strong> aTvalwunebuli.<br />

germanelebs mouwodebdnen: `Sea-<br />

CereT duCke!~ duCke neonacistma<br />

baxmanma SeaCera _ TavSi esrola.<br />

duCke saswaulad ga<strong>da</strong>rCa, magram<br />

mTeli <strong>da</strong>rCenili cxovreba Tavis<br />

tkivili stanjav<strong>da</strong> <strong>da</strong> epilefsiis<br />

Setevebi <strong>da</strong>sCem<strong>da</strong>. miuxe<strong>da</strong>vad amisa,<br />

Springeris koncerns misi devna<br />

ar Seuwyvetia. duCke londonSi ga<strong>da</strong>vi<strong>da</strong>,<br />

sa<strong>da</strong>c martodmarto <strong>da</strong>saxl<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> epilefsiis morigi Setevis<br />

dros abazanaSi <strong>da</strong>ixrCo.<br />

`tyviebma, romlebic duCkes esroles,<br />

bolo mouRo Cvens ocnebebs<br />

mSvidobisa <strong>da</strong> araZalmomreobis<br />

Sesaxeb~, _ wer<strong>da</strong> ulrike mainhofi.<br />

duCkes esroles _ <strong>da</strong> frankfurtis<br />

savaWro saxlis Senobas cecxli<br />

gauCn<strong>da</strong>. xanZari uceb Caaqres, <strong>da</strong>mnaSaveebi<br />

<strong>da</strong>akaves _ sayvarlebi<br />

iyvnen, pacifistebi, andreas baaderi<br />

<strong>da</strong> gudrun enslini. sasamarTlo<br />

gaimarTa <strong>da</strong> advokatebma imdeni<br />

qnes, rom msjavrdebulebi maleve<br />

gamouSves cixi<strong>da</strong>n. erT-erTi<br />

advokati _ es mniSvnelovania! _<br />

horst maleri iyo.<br />

enslini <strong>da</strong> baaderi safrangeTSi<br />

gaemgzavrnen <strong>da</strong> uceb, gaugebari<br />

mizezebis gamo, isini interpolma<br />

<strong>da</strong>akava <strong>da</strong> kvlav cixeSi ukres Tavi.<br />

memarcxeneebi aRSfoTdnen, sasamarTlo<br />

<strong>da</strong>rbazSi ki erTmaneTs<br />

Sexvdnen zemoT xsenebuli advokati<br />

horst maleri <strong>da</strong> memarcxene<br />

Jurnalisti gazeT `konkreti<strong>da</strong>n~<br />

_ ulrike mainhofi. swored ase<br />

<strong>da</strong>iwyo `wiTeli armiis fraqciis~,<br />

RAF-is istoria. am orma gaugonari<br />

ram Caifiqra <strong>da</strong> ganaxorciela:<br />

baaderi <strong>da</strong> enslini cixi<strong>da</strong>n gaaqcies.<br />

oTxeuli ior<strong>da</strong>niis saswavlo<br />

banakebSi gaemgzavra, sa<strong>da</strong>c maTgan<br />

profesionali teroristebi Seqmnes.<br />

1970 wels isini, gawvrTnilebi,<br />

momzadebulebi <strong>da</strong> sabrZolod Se-<br />

istoria<br />

marTulebi germaniaSi <strong>da</strong>brundnen.<br />

`wiTel armias~ ukve 30 wevri hyav<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> asobiT a<strong>da</strong>miani TanaugrZnob<strong>da</strong>.<br />

mraval sxva sakiTxTan erTad, maT<br />

erTi ram aintereseb<strong>da</strong>T, marTlac<br />

saintereso ambavi: ratom mox<strong>da</strong><br />

ise, rom mravali nacisti omis Semdeg<br />

ara marto sasjels ga<strong>da</strong>urCa,<br />

aramed Zalauflebis SenarCunebac<br />

SeZlo. RAF-elebi kvlevas Seudgnen<br />

<strong>da</strong> gasaocari faqtebi aRmoaCines:<br />

omis ukanaskneli Tveebis ganmavlobaSi<br />

faSisturi sagangebo tribunalebis<br />

mosamarTleebma `panikis<br />

TesvisTvis~ aTasobiT a<strong>da</strong>miani CamoaxrCes.<br />

arc erTi <strong>da</strong>mnaSave ar<br />

<strong>da</strong>usjiaT. `<strong>da</strong>niis jalaTi~, romelmac<br />

pira<strong>da</strong>d gaanadgura, sul<br />

mcire, rva aTasi a<strong>da</strong>miani, saxelganTqmuli<br />

iuristi gax<strong>da</strong> <strong>da</strong> raRac<br />

did koncernSi did fulsac iReb<strong>da</strong>.<br />

eseseli maRalCinosani, safrangeTSi<br />

faSisturi teroris organizatori,<br />

romelsac safrangeTis<br />

sasamarTlom sikvdili miusaja,<br />

germaniis federaciuli respublikis<br />

xelisuflebam gamoiTxova,<br />

umalve Seiwyala <strong>da</strong> generlis sapatio<br />

pensiac <strong>da</strong>uniSna.<br />

>>> gagrZeleba gv. 94<br />

cxeli Sokoladi 53


interviu<br />

54 cxeli Sokoladi


interviu erik trufazTan<br />

avtori: kaxa Tolor<strong>da</strong>va<br />

foto: marika qoCiaSvili<br />

raze gin<strong>da</strong>T, rom visaubroT?<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d musikaze.<br />

es isaa, rac miWirs xolme, gansakuTrebiT<br />

_ inglisurad. musikaze<br />

mirCevnia vimRero, oRond<br />

_ frangulad. axla nu momTxovT<br />

amas, kargi? simReras vgulisxmob.<br />

kargi, SevTanxmdiT. musikaze zogjer<br />

marTla rTulia saubari. ramdenime<br />

kviris win jon maqlaflinis<br />

DVD-s vuyurebdi indoel musikosebTan<br />

rom Cawera oriode wlis win;<br />

filmi imazea, Tu rogor muSaobdnen<br />

isini erTad maqlaflinis albomze<br />

Floating Point. filmis bolos, muSaobas<br />

rom asruleben, maqlaflini<br />

haerovan kocnas ugzavnis Tavis musikosebs,<br />

madlobis niSnad. es albaT<br />

musikosebTan urTierTobis yvelaze<br />

kargi saSualebaa.<br />

es momwons. yoveli SemTxvevis-<br />

Tvis, sityvebs sjobia.<br />

arasdros giCndebaT musikaluri<br />

impulsebis artikulirebis survili<br />

an saWiroeba?<br />

ra Tqma un<strong>da</strong>, magram rogorc<br />

wesi, sityvebiT kargad ver vaxerxeb<br />

xolme imis axsnas, rac am dros CemSi<br />

xdeba. uamravi metaforis gamoyeneba<br />

mixdeba. amitomac vTqvi,<br />

rom musikaze leqsis Tqma an simRera<br />

mirCevnia. me sayvirze vukrav,<br />

sayviri ki amosunTqvaa. simRerac<br />

amosunTqvaa. me momRerali var<br />

sayviriT xelSi <strong>da</strong> momReraliviT<br />

vudgebi musikalur masalas, ufro<br />

_ momReraliviT, vidre virtuozi<br />

instrumentalistiviT.<br />

amitomac saubrobT xolme ase xSirad<br />

Tqvensave musikaSi dramis prin-<br />

interviu<br />

cipebis <strong>da</strong> elementebis Semotanaze?<br />

marTalia. <strong>da</strong>kvrisas idumali atmosferos<br />

Seqmnas vcdilob xolme.<br />

marto amas ver mivaRwev, amitomac<br />

Cem gverdiT kargi musikosebi un<strong>da</strong><br />

idgnen. maT <strong>da</strong>kvrac un<strong>da</strong> icodnen<br />

<strong>da</strong> <strong>sxvebi</strong>s mosmenac, Torem scenaze<br />

oTxi an xuTi kaci rom dgas <strong>da</strong><br />

yvela erTdroulad ukravs, qaosi<br />

iqmneba. musikoss dramis SegrZneba<br />

un<strong>da</strong> hqondes. maqlaflini radgan<br />

vaxseneT, pira<strong>da</strong>d me misi mailzis<br />

droindeli periodi ufro<br />

miyvars. mailzTan <strong>da</strong> Tavis pirvel<br />

solo albomebSi maqlaflini<br />

Se<strong>da</strong>rebiT Zunwad avseb<strong>da</strong> sivrces<br />

<strong>da</strong> me swored aseT musikas vaniWeb<br />

upiratesobas. mailzTan yofnisas<br />

maqlaflini gansxvavebulad ukrav<strong>da</strong>,<br />

gaxsovT?<br />

ra Tqma un<strong>da</strong>. In a Silent Way, Bitches<br />

Brew, Live Evil. mailzis imdroindel<br />

musikaSic dramis Seqmnis mcdeloba<br />

iyo.<br />

Tan rogori <strong>da</strong>Zabuli, saintereso<br />

<strong>da</strong> savse dramis!<br />

rogorc wesi, Tqven erTdroulad<br />

Zalian bevr proeqtSi xarT xolme<br />

`gaxveuli~, Tan erTmaneTisgan sruliad<br />

gansxvavebul proeqtebSi _<br />

xan hif-hoferebTan erTad werT alboms,<br />

xan _ eleqtro-musikosebTan,<br />

xan pier henrisTan an jon haselTan.<br />

advilad axerxebT TqvenTvis ase<br />

mniSvnelovani atmosferos Seqmnas<br />

musiki<strong>da</strong>n musikaSi ga<strong>da</strong>nacvlebisas?<br />

musika Cemi cxovrebaa, cxovreba<br />

ki dRi<strong>da</strong>n dRemde <strong>da</strong> wli<strong>da</strong>n wlamde<br />

erTnairi araa. amitomac vicvli<br />

xolme musikalur garemos, Cemive<br />

aRmoCenebis ga<strong>da</strong>saxaliseblad.<br />

cxeli Sokoladi 55


interviu<br />

kargi musika drois miRma un<strong>da</strong> idges <strong>da</strong> wlebis<br />

Semdegac Tanamedroved JRerdes. vis rad un<strong>da</strong><br />

iseTi musika, romelic cecxliviTaa _ erT wams<br />

gizgizebs, mere ki qreba?<br />

miyvars musikalurad sxva<strong>da</strong>sxva<br />

geografiuli sivrceebis Semotana<br />

Cems musikaSi. aseTi ga<strong>da</strong>adgilebebi<br />

azrovnebis unars miumjobesebs.<br />

Tanac, kompozitoric var <strong>da</strong> musikasTan<br />

aseTi midgoma gansxvavebuli<br />

formebis gamoyenebis saSualebas<br />

maZlevs. SarSan magaliTad<br />

mec indoel musikosebTan erTad<br />

Cavwere albomi.<br />

vici. isic vici, induri klasikuri<br />

ragas Seswavla rom gindo<strong>da</strong>T.<br />

sxvaTa Soris, sanam induri musikis<br />

Seswavla ar ga<strong>da</strong>vwyvite, arc ki vicodi,<br />

rom klasikuri ragas didi<br />

nawili improvizaciaa.<br />

ho, magram amis gamo is advili<br />

ar xdeba <strong>da</strong> misi Seswavlac Zalian,<br />

Zalian Znelia. raga induri klasikuri<br />

musikaa, <strong>da</strong> Tu gin<strong>da</strong>, rom<br />

seriozulad <strong>da</strong>euflo mas, minimum<br />

20 weli mainc un<strong>da</strong> <strong>da</strong>axarjo swavlis<br />

process, raRacas mainc rom<br />

miaRwio. ho, ragaSi mec improvizacia<br />

mizi<strong>da</strong>vs, magram, rogorc gi-<br />

TxariT, am SemTxvevaSi ase advilad<br />

araa saqme. me hariprasad Caurasias<br />

(hariprasad Caurasia _ bansurize,<br />

bambukis fleitaze, Semsrulebeli<br />

56 cxeli Sokoladi<br />

indoeli musikosi) didi fani var.<br />

is Tavisi musikiT ramdenime wuTSi<br />

axerxebs msmeneli amqveyniurobas<br />

moswyvitos. ho<strong>da</strong>, sul megona, rom<br />

mTeli misi musika improvizaciaa,<br />

vidre mis koncertze ar movxvdi.<br />

cocxlad Sesrulebisas misi musikis<br />

garkveuli nawili improvizaciaa,<br />

magram raRac momentSi am nakadSi<br />

tabla (klasikuri induri <strong>da</strong>sartyami<br />

instrumenti) rom Semodis,<br />

mas sruliad gaTvlili <strong>da</strong> gansazRvruli<br />

klasikuri struqturebi<br />

Semoaqvs musikaSi. am dros indoeli<br />

msmeneli taSs ukravs xolme, Cven ki<br />

_ evropelebi ver vxvdebiT, Tu ram<br />

gamoiwvia es taSi. saqme ki isaa, rom<br />

isini cnoben im struqturebs <strong>da</strong> ni-<br />

Sans aZleven musikoss, rom bolomde<br />

mihyvebian mas. genialuria! ise ki<br />

tablaze <strong>da</strong>mkvrelebTanac miyvars<br />

muSaoba. ramdenime wlis win talvin<br />

singxTan erTa<strong>da</strong>c Cavwere diski.<br />

bolo albomze ki apurba muherjis-<br />

Tan erTad vimuSave.<br />

verasdros warmoidgen, rom Sesa-<br />

Zlebelia <strong>da</strong>sartyam instrumentze<br />

melodiis <strong>da</strong>kvra. zakir huseini pu-<br />

Cinis cnobil Temas ukravs tablaze<br />

Carlz loidis Sangam-ze, gaxsovT?<br />

ah, zakir huseini! RvTaebrivi<br />

musikosia! tabla ki erT-erTi yvelaze<br />

<strong>da</strong>xvewili <strong>da</strong> rTuli instrumenti.<br />

ai, aseTi rameebi iwvevs CemSi<br />

musikis keTebis provocirebas.<br />

aseT a<strong>da</strong>mianebTan Sexvedra <strong>da</strong> maTi<br />

musikis smena. me im kaciviT var,<br />

sul raRacas rom eZebs <strong>da</strong> uecrad,<br />

erT mSvenier dRes, moulodnelad<br />

ga<strong>da</strong>awydeba raRac ideas an koncefcias.<br />

aseT dros vxvdebi, rom<br />

Cndeba Sansi, gamoxatvis Cemebur<br />

saSualebas axali ferebi SevZino.<br />

a<strong>da</strong>mianebTan, sxva musikosebTan<br />

Sexvedris drosac ase xdeba. ra-<br />

Rac uxilavs iWer musikisadmi maT<br />

midgomaSi <strong>da</strong> xvdebi, rom Tu erTad<br />

muSaobis Sansi mogecemaT, marTlac<br />

rom Rirebulis Seqmnas moaxerxebT.<br />

aseTi Sexvedrebi azartuli TamaSiviTaa.<br />

erTxel axseneT, rom spartanuli<br />

garemo gizi<strong>da</strong>vT _ mTebi, u<strong>da</strong>bno, iaponuri<br />

arqiteqtura. mere ki <strong>da</strong>amateT,<br />

_ musika am yvelafris metaforaao.<br />

ras gulisxmobdiT?<br />

rogorc ukve vTqvi, saundis organizaciis<br />

Cemeburi mcdelobaa mu


sikaSi gansakuTrebuli atmosferos<br />

<strong>da</strong>Zebna. me CaurasiasaviT ganwyobis<br />

Semqmneli musikosi ufro var, vidre<br />

ritmul struqturebze <strong>da</strong>yrdnobili<br />

vinme kubeli virtuozi. Cemi<br />

musika imis metaforaa, rac me mizi<strong>da</strong>vs<br />

_ gaSlili sivrceebis, u<strong>da</strong>bnos,<br />

<strong>da</strong> ase Semdeg. igive exeba e.w.<br />

urbanul, industriul saundsac.<br />

isic garkveul atmosferoze agebuli<br />

musikaa. sxvaTa Soris, miuxe<strong>da</strong>vad<br />

Cemi mcdelobebisa, winaswar<br />

gamovicno, Tu ramdenad Rirebuli<br />

iqneba Sedegi, musikis keTebis procesSi<br />

amas ver vaxerxeb. Cven xSirad<br />

ar viciT, vin <strong>da</strong> ra varT, sanam Cvenive<br />

Seqmnils gverdi<strong>da</strong>n ar Sevxe<strong>da</strong>vT.<br />

musikis keTebis procesSi,<br />

ramdenad karga<strong>da</strong>c un<strong>da</strong> viyo mzad,<br />

Sedegi, rogorc wesi, idumalebiTaa<br />

moculi. es cxovrebasaviTaa. mTavari<br />

am dros isaa, rom musikas SenSi<br />

Semosvlis ufleba misce. zogjer<br />

amas vaxerxeb, zogjer ki araferi<br />

gamomdis.<br />

qiT jareTi wam<strong>da</strong>uwum imeorebs,<br />

rom musikosebis <strong>da</strong>niSnuleba araa<br />

msmenelis garToba, Tqven ki, amas<br />

winaT pier henrize, eleqtronuli<br />

musikis erT-erT pionerze saubrisas<br />

aRniSneT, rom is, musikosi ki ara,<br />

maZiebeli ufroa. ra doziT xarT gamrTobi<br />

<strong>da</strong> ra doziT _ maZiebeli?<br />

henriviT mkvlevari namdvilad ar<br />

var. vinai<strong>da</strong>n musikas msmenels vasmenineb,<br />

garkveuli TvalsazrisiT,<br />

gamrTobic var. zogjer formebs<br />

Segnebulad vcvli xolme, msmenelisaTvis<br />

ufro saintereso rom<br />

gavxado. es CemTvis problema araa.<br />

msoflios yvela kuTxeSi miwevs gamosvla<br />

<strong>da</strong> min<strong>da</strong>, rom a<strong>da</strong>mianebma<br />

kargad igrZnon Tavi am musikis mosmenisas.<br />

meore mxriv, ra Tqma un<strong>da</strong>,<br />

mec min<strong>da</strong>, jareTiviT SemeZlos erTi<br />

<strong>da</strong> igive musikis ise <strong>da</strong>kvra wlebis<br />

ganmavlobaSi, rom musikam xibli ar<br />

<strong>da</strong>kargos. jareTs SeuZlia amis gake-<br />

Teba. trios formatSi, lamis oc<strong>da</strong>aT<br />

welze metia, jaz-stan<strong>da</strong>rtebs<br />

ukravs erTi <strong>da</strong> imave musikosebTan<br />

erTad <strong>da</strong> yoveli misi axali albomi<br />

movlenaa. magram, sworad gamigeT,<br />

is qiT jareTia! is geniosia, me ki<br />

ar var geniosi. saerTod, mniSvnelovania<br />

imis gacnobiereba, Tu ra<br />

potencialis musikosi xar. me vici,<br />

rom geniosi ar var <strong>da</strong> amitomac<br />

mesaWiroeba garkveuli scenarebis<br />

interviu<br />

Seqmna musikis keTebisas. zogs geniosad<br />

miaCnia Tavi, sinamdvileSi ki<br />

mosawyen musikas akeTebs. samyaroSi<br />

asobiT qiT jareTi araa. garSemo bevri<br />

kargi pianistia <strong>da</strong> isini xSirad<br />

karg musikasac ukraven, magram mainc<br />

usmen <strong>da</strong> grZnob, rom es is musikaa,<br />

erTxel ukve mosmenili rom gaqvs.<br />

amitomac, mimaCnia, rom Tu musikosi<br />

xvdeba, rom <strong>da</strong>kruls imeorebs, aucileblad<br />

un<strong>da</strong> Secvalos midgoma<br />

<strong>da</strong> sxva musikaluri formiT scados<br />

sakuTari Tavis gamoxatva. aseTia<br />

Cemi filosofia. uein SorTers na-<br />

Tqvami aqvs, _ imisTvis, rom sakuTari<br />

Tavi ipovo, Senive Tavis erTguli<br />

un<strong>da</strong> <strong>da</strong>rCe. gimeorebT, jareTi geniosia,<br />

me ki _ ara.<br />

ramdena<strong>da</strong>c CemTvis cnobilia, jareTisnairi<br />

musikosebic awydebian<br />

problemebs, Tun<strong>da</strong>c <strong>da</strong>kvrisas meqanikurobis<br />

Tavi<strong>da</strong>n asacileblad.<br />

am bolo dros mas ara erTxel aRuniSnavs,<br />

rom maSinve wyvets <strong>da</strong>kvras,<br />

ra wamsac xvdeba, rom `komfortul~<br />

zonaSi Seabija <strong>da</strong> xelebis meqanikuri<br />

karnaxiT ukravs.<br />

>>> gagrZeleba gv. 96<br />

cxeli Sokoladi 57


interviu<br />

`meore arxis~ pirveli partniori<br />

interviu erik moniosTan<br />

avtori: qeTevan sadRobelaSvili<br />

foto: levan xerxeuliZe<br />

es `meore arxia~, oRond ara is,<br />

kargad nacnobi `meore arxi~. es<br />

arxi ukve politikuria <strong>da</strong>, mravalferovani<br />

ga<strong>da</strong>cemebis nacvlad,<br />

arxze ZiriTa<strong>da</strong>d politikosebi <strong>da</strong><br />

`ufro ZiriTa<strong>da</strong>d~ opozicioneri<br />

politikosebi arian gamagrebulebi,<br />

erTgvari politikuri serialebiT,<br />

anu, dRisiT _ brifingebiT,<br />

preskonferenciebiT, saarCevno<br />

Sexvedra-<strong>da</strong>pirebebiT <strong>da</strong> myvirala<br />

gamosvlebiT. RamiT _ 17 kvalificiuri<br />

partiisaTvis gankuTvnili,<br />

xSirad monologebs Sewiruli `Tavisufali<br />

tribuniT~... <strong>da</strong> es yvelaferi,<br />

montaJis gareSe. am `meore<br />

arxs~ Zalze mwiri teqnikuri SesaZleblobebi,<br />

gavrcelebis SezRuduli<br />

areali, gasul saukuneSi garemontebuli<br />

ori oTaxi, 34 a<strong>da</strong>mianze<br />

gaTvlili yovelTviuri 31 000-lariani<br />

biujeti <strong>da</strong> optimisturi<br />

gegmebi aqvs, qarTuli politikuri<br />

speqtrisaTvis miuwvdomeli sloganiT<br />

_ emocii<strong>da</strong>n azrovnebisaken!<br />

es erik monioa, safrangeTis erovnuli<br />

asambleis saparlamento arxis<br />

(LCP-AN) generaluri mdivani. is<br />

erTi kvira TanamSromlob<strong>da</strong> `meore<br />

arxTan~ <strong>da</strong> xelmZRvanelobas<br />

strategiisa <strong>da</strong> programirebis<br />

principebis, a<strong>da</strong>mianuri <strong>da</strong> teqnikuri<br />

resursebis gansazRvraSi<br />

exmarebo<strong>da</strong>, arxis siduxWires ki<br />

evropelisaTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli<br />

TavSekavebuli RimiliT uyureb<strong>da</strong>.<br />

erik moniom safrangeTSi sakmaod<br />

prestiJuli E.N.A-s administraciis<br />

erovnuli saswavlebeli<br />

<strong>da</strong> parizis politikur mecnierebaTa<br />

instituti <strong>da</strong>amTavra. muSaob<strong>da</strong><br />

finansTa saministrosa <strong>da</strong> `re-<br />

58 cxeli Sokoladi<br />

nos~ saavtomobilo kompaniaSi. oci<br />

wlis win ga<strong>da</strong>wyvita, Tavi audiovizualur<br />

sferoSi gamoeca<strong>da</strong>, xelmZRvanelob<strong>da</strong><br />

solidur saprodiusero<br />

jgufs, romelic mxatvrul<br />

filmebs iReb<strong>da</strong>. monawileob<strong>da</strong> e.w<br />

zRvis iqiTa mxaris qveynebis televiziebis<br />

CamoyalibebaSi. polineziaSi<br />

televiziis xelmZRvanelic<br />

ki gaxl<strong>da</strong>T. mogvianebiT sakuTari<br />

kompania Camoayaliba, romelic<br />

dokumentur filmebs iReb<strong>da</strong>, amave<br />

dros muSaob<strong>da</strong> ucxoeTSi franguli<br />

produqciis eqsportsa <strong>da</strong> strategiis<br />

SemuSavebaze. 2008 wli<strong>da</strong>n<br />

safrangeTis erovnuli asambleis<br />

saparlamento arxis erT-erTi<br />

xelmZRvanelia. administrirebi<strong>da</strong>n<br />

audiovizualur sferoSi ga<strong>da</strong>svlis<br />

interess erik monio imiT<br />

xsnis, rom es aris sfero, sa<strong>da</strong>c yvelaze<br />

gaxsnili gonebaa saWiro.<br />

zoga<strong>da</strong>d, ramdenad efeqtiania sazogadoebrivi<br />

televizia, rogoria<br />

sazogadoebis ndobis xarisxi aseTi<br />

arxebis mimarT, un<strong>da</strong> ifiqros Tu ara<br />

sazogadoebrivma arxma konkurenciaze,<br />

radgan komerciul arxebTan<br />

konkurencia mainc pirobiTia. sazogadoebrivi<br />

arxebi xom iseT produqciaze<br />

muSaoben, romliTac kerZo<br />

arxebi verc reitings moipoveben <strong>da</strong><br />

komerciisganac Sors iqnebian.<br />

rogorc sazogadoebrivi televiziisTvis,<br />

aseve saparlamento<br />

arxisTvis mayureblis sakiTxi, ra<br />

Tqma un<strong>da</strong>, specifikuria. ki vambobT,<br />

rom mayurebelic <strong>da</strong> reitingic<br />

Cveni mizania, magram arc mayureblis<br />

raodenoba <strong>da</strong> arc reitingi<br />

akviatebad ar un<strong>da</strong> gveqces.


interviu<br />

cxeli Sokoladi 59


interviu<br />

sazogadoebriv mauwyebels sami ZiriTadi funqcia aqvs. pirveli _ socialuri<br />

kavSirebi <strong>da</strong>amyaros sazogadoebasTan, meore _ aamaRlos kulturis mniSvneloba <strong>da</strong><br />

moamzados ga<strong>da</strong>cemebi kulturaze <strong>da</strong> mesame _ wavides riskze _ ecados, gaakeTos iseTi<br />

ga<strong>da</strong>cemebi, romlebis gakeTebac ar SeuZlia <strong>da</strong> arc un<strong>da</strong> kerZo arxs, radgan erideba<br />

riskze wasvlas.<br />

maSin, mizani ra aris? SesaZloa,<br />

gkiTxon _ ra saWiroa iseTi ga<strong>da</strong>cemebis<br />

gakeTeba, romelsac aravin Sexe<strong>da</strong>vs.<br />

rasakvirvelia, sazogadoebrivi<br />

arxic <strong>da</strong> Cveni tipis saparlamento<br />

arxic, miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom<br />

specifikuria, yovelTvis fiqrobs<br />

mayureblis mozidvaze <strong>da</strong> amis-<br />

Tvis yvela saSualebas viyenebT _<br />

igive komunikaciisa <strong>da</strong> presasTan<br />

urTierTobis samsaxuri Cvens televiziaSi<br />

Zalze mniSvnelovania.<br />

Cveni saparlamento arxi ga<strong>da</strong>scems<br />

parlamentis sxdomebs, magram amave<br />

dros yvelanairi tipis mayureblis<br />

mosazi<strong>da</strong>d vamzadebT sxva<strong>da</strong>sxva<br />

Janris ga<strong>da</strong>cemebs, <strong>da</strong>wyebuli Toq-<br />

SouTi <strong>da</strong> SemecnebiTi ga<strong>da</strong>cemebiT,<br />

<strong>da</strong>mTavrebuli dokumenturi filmebiT.<br />

TamaSic ki gvaqvs, anu vcdilobT,<br />

samizne jgufebi gvyavdes <strong>da</strong><br />

yovelmxriv <strong>da</strong>vainteresoT mayurebeli.<br />

Cemi azriT, sazogadoebriv<br />

mauwyebels sami ZiriTadi funqcia<br />

aqvs. pirveli _ socialuri kavSirebi<br />

<strong>da</strong>amyaros sazogadoebasTan,<br />

meore _ aamaRlos kulturis mniSvneloba<br />

<strong>da</strong> moamzados ga<strong>da</strong>cemebi<br />

kulturaze <strong>da</strong> mesame _ wavides<br />

riskze _ ecados, gaakeTos iseTi<br />

ga<strong>da</strong>cemebi, romlebis gakeTebac ar<br />

SeuZlia <strong>da</strong> arc un<strong>da</strong> kerZo arxs,<br />

radgan erideba riskze wasvlas <strong>da</strong><br />

iseTi `arapopularuli~ ga<strong>da</strong>cemebis<br />

gakeTebas, rogoricaa saganmanaTleblo,<br />

SemecnebiTi <strong>da</strong> kulturuli.<br />

marTalia, aseT ga<strong>da</strong>cemebs<br />

naklebi mayurebeli hyavs, magram<br />

Sedegis TvalsazrisiT Zalze mniSvnelovania.<br />

Tqven gaintereseb<strong>da</strong>T<br />

sazogadoebis ndobis sakiTxi, safrangeTis<br />

sazogadoebrivi televizia,<br />

romelic ramdenime arxs<br />

60 cxeli Sokoladi<br />

aerTianebs, <strong>da</strong> Cveni saparlamento<br />

arxic maRali xarisxis ga<strong>da</strong>cemebs<br />

amzadebs iseT Temebze, romliTac<br />

yvela tipis mayurebeli interesdeba,<br />

amitomac, mayureblis ndoba namdvilad<br />

aris. CvenTan kerZo arxs TF<br />

1-s yvelaze maRali reitingi aqvs,<br />

TiTqmis 30 procentamde, magram safrangeTis<br />

sazogadoebrivi mauwyebeli,<br />

romelic ramdenime arxs aer-<br />

Tianebs, saboloo jamSi ufro met<br />

reitings agrovebs, vidre TF 1-is<br />

reitingia. aqve vityvi, rom ndobis<br />

ganmsazRvreli aucilebeli faqtoria<br />

sainformacio gamoSvebebi<br />

<strong>da</strong>, rac mTavaria, pluralizmi. im<br />

televizias, romelic pluralizms<br />

icavs, reitingic maRali aqvs <strong>da</strong><br />

mudmivi mayurebelic hyavs. CvenTan<br />

sazogadoebrivi arxebi ufro <strong>da</strong>moukideblebi<br />

arian, vidre kerZo<br />

arxebi <strong>da</strong> ufro meti Tavisufleba<br />

gvaqvs, vidre maT.<br />

ramdena<strong>da</strong>c vici, franguli saparlamento<br />

arxis reitingi 0,5 procentia.<br />

namdvilad 0,5 procentia, rac<br />

imas niSnavs, rom mudmivad 300 000<br />

kaci uyurebs Cvens arxs, zogjer<br />

SeiZleba 100 000 uyurebdes <strong>da</strong> zogjer<br />

milionze meti, magram statistikurad<br />

mudmivi mayurebeli<br />

300 000-mdea. sxvaTa Soris, `artes~<br />

reitingic amdenivea.<br />

arxis gavrcelebis areali rogoria?<br />

safrangeTSi 40 milion mayurebels<br />

SeuZlia saparlamento arxis<br />

miReba. saqarTveloSi, ise rogorc<br />

safrangeTSi, mayurebels ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

gasarTobi programebi ainteresebs,<br />

magram is reitingi, rac<br />

Cveni tipis politikur arxs aqvs,<br />

romelic kulturul <strong>da</strong> saganmanaTleblo<br />

ga<strong>da</strong>cemebsac amzadebs,<br />

Zalian kargi monacemia. Cven internet<br />

vebgverdic gvaqvs <strong>da</strong> xSirad<br />

internetSi ufro meti gviyurebs,<br />

vidre ekranze. es imiTacaa kargi,<br />

rom internetSi roca gin<strong>da</strong>, maSin<br />

naxav sasurvel ga<strong>da</strong>cemas.<br />

saSualo frangi mayurebeli ramdenad<br />

interesdeba politikiT; Cven-<br />

Tan, miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom yoveli<br />

meore a<strong>da</strong>miani politikas mniSvnelovnad<br />

Tvlis, politikur procesebSi<br />

garkveva umravlesobas mainc<br />

uWirs.<br />

frangebs, tradiciulad, uyvarT<br />

politika, iSviaTad, rom garkveul<br />

momentSi politikaze ar <strong>da</strong>iwyon<br />

laparaki, magram Cveni samizne jgufebi<br />

ufro metad axalgazrdebi <strong>da</strong><br />

is a<strong>da</strong>mianebi arian, romlebsac naklebi<br />

ganaTleba aqvT an TavianTi<br />

gaunaTleblobis gamo uWirT politikuri<br />

procesebis gageba _ swored<br />

maTTvis mzaddeba ga<strong>da</strong>cemebi<br />

politikaze. amave mizniT SevqmeniT<br />

TamaSi, romelic saganmanaTleblo<br />

xasiaTisaa, TamaSis formiT vcdilobT<br />

mayureblamde kanonebis mitanas.<br />

Tqven <strong>da</strong>eswariT `meore arxis~<br />

ga<strong>da</strong>cemis `Tavisufali tribunis~<br />

mimdinareobas pir<strong>da</strong>pir eTerSi <strong>da</strong><br />

naxeT Cveni politikosebi. Se<strong>da</strong>rebis<br />

saxiT, rogoria politikosebis<br />

Sinagani kulturis done.<br />

mxolod erTi ga<strong>da</strong>cema vnaxe <strong>da</strong><br />

Tavs uflebas ver mivcem, qarTveli<br />

politikosebis kulturis doneze<br />

vilaparako. rac Seexeba Cvens politikosebs,<br />

zoga<strong>da</strong>d, maTi kulturis


done sakmaod maRalia, vgulisxmob<br />

politikur kulturas, ganaTlebas<br />

<strong>da</strong> teqnikur kulturas, rac imas<br />

niSnavs, rom kargad erkvevian soflis<br />

meurneobaSi, iurisprudenciaSi<br />

<strong>da</strong> sxva disciplinebSi, rac<br />

gasakviri ar aris. Tavm<strong>da</strong>blurad<br />

ar gamomdis, magram bevr maTgans is<br />

instituti aqvs <strong>da</strong>mTavrebuli, rac<br />

_ me. gagikvirdebaT, magram Cveni<br />

sazogadoeba xSirad sayvedurobs<br />

maT, rom zedmetad profesionalebi<br />

arian, anu erTi <strong>da</strong> igive a<strong>da</strong>mianebi<br />

sakmaod didxans arian igive<br />

erovnul asambleaSi, eseni arian<br />

yofili funqcionerebi <strong>da</strong> Cinovnikebi,<br />

igive, profesorebi <strong>da</strong>, roca<br />

sazogadoebis yvela fena ar aris<br />

warmodgenili parlamentSi, swored<br />

amas sayvedurobs sazogadoeba.<br />

ki, magram ZiriTadi amomrCeveli<br />

sazogadoebaa <strong>da</strong> es interesi arCevnebis<br />

dros gaiTvaliswinos.<br />

amomrCeveli warmodgenili kandi<strong>da</strong>turebi<strong>da</strong>n<br />

irCevs. roca yofili<br />

funqcioneri xar <strong>da</strong> kandi<strong>da</strong>turas<br />

meored wamoayeneb, <strong>da</strong>sakargi araferi<br />

gaqvs. roca advokati xar <strong>da</strong> amave<br />

dros 5 weliwadi deputati, Seni<br />

`kantora~ mainc muSaobs, magram patara<br />

sawarmos xelmZRvaneli 5 wlis<br />

vadiT rom movides parlamentSi, es<br />

sawarmo uimisod <strong>da</strong>iSleba <strong>da</strong>, roca<br />

deputati aRar iqneba, SeiZleba usamsaxurod<br />

<strong>da</strong>rCes. amitom urCevnia,<br />

Tavis sawarmos mixedos <strong>da</strong> parlamentze<br />

uari Tqvas. albaT esaa imis<br />

mizezi, rom erTi <strong>da</strong> igive a<strong>da</strong>mianebi<br />

xdebian deputatebi.<br />

politikosebisa <strong>da</strong> mediis ur-<br />

TierTobaze visaubroT. medias sazogadoebis<br />

cnobierebaze Zalze<br />

didi gavlena rom aqvs, aravin <strong>da</strong>vobs.<br />

cdiloben Tu ara frangi politikosebi<br />

es gavlena saTavisod<br />

gamoiyenon. <strong>da</strong>samali ar aris, rom<br />

CvenTan sazogadoebis didi nawili<br />

sazogadoebriv mauwyebels saxelisuflebo<br />

arxad Tvlis <strong>da</strong> erT-erT<br />

Zlier administraciul resursad<br />

miiCnevs.<br />

umravlesobis warmomadgenlebs<br />

yovelTvis surT, rom gaakontrolon<br />

media, kerZo arxi iqneba es<br />

Tu sazogadoebrivi, magram sazogadoebriv<br />

mauwyebelSi sare<strong>da</strong>qcio<br />

jgufisa <strong>da</strong> Jurnalistebis mxri<strong>da</strong>n<br />

Zlier winaaRmdegobas awydebian.<br />

sazogadoebrivi mauwyeblis generalur<br />

direqtors araviTar SemTxvevaSi<br />

ar SeuZlia Tavis TanamSromlebs<br />

miTiTeba misces _ ra gaakeTon,<br />

raze ilaparakon <strong>da</strong> raze ara. msgavsi<br />

mdgomareobaa CvenTanac. iSviaTad<br />

aris zarebis SemTxvevebi,<br />

magram vinc rekavs, araferi gamosdis,<br />

radgan Jurnalistebi ar Tanxmdebian<br />

gaakeTon is, rac TviTon ar<br />

surT, amis maCvenebelia sazogadoebrivi<br />

arxisadmi ndoba. roca saparlamento<br />

arxis ga<strong>da</strong>cemebs uyureb,<br />

romelic aTi welia arsebobs, verasdros<br />

ityvi, rom arxi an erT partias<br />

miemxro, an meores. imis miuxe<strong>da</strong>vad,<br />

rom erovnuli asamblea asi<br />

procentiT gvafinansebs, ar yofila<br />

arc erTi SemTxveva, xelisufleba<br />

Careuliyo Cvens saqmianobaSi an<br />

raime <strong>da</strong>evalebinaT. amis magaliTia<br />

Tun<strong>da</strong>c Cveni arxis xelmZRvaneli,<br />

romelic memarcxenea, magram roca<br />

ga<strong>da</strong>cema mihyavs, misi memarcxene<br />

pozicia araferSi ar igrZnoba. erovnul<br />

asambleaSi umravlesoba aris<br />

memarjvene, magram Cveni xelmZRvaneli<br />

<strong>da</strong>niSnulia e.w opoziciuri banaki<strong>da</strong>n.<br />

esec imaze metyvelebs, rom<br />

Cvenze aranairi zewola ar aris.<br />

ra rekomen<strong>da</strong>cia geqnebaT Cveni<br />

tipis qveynisTvis, rogor un<strong>da</strong> <strong>da</strong>icvan<br />

Tavi Jurnalistebma politikosebis<br />

zewolisgan?<br />

CemTvis Zalze rTulia am ki-<br />

Txvaze pasuxis gacema. albaT politikosebi<br />

<strong>da</strong> Jurnalistebi un<strong>da</strong><br />

SeTanxmdnen imaze, rom sasikeTod<br />

ganviTardes is procesebi, romelic<br />

axla mimdinareobs. politikosebma<br />

un<strong>da</strong> <strong>da</strong>icvan <strong>da</strong> pativi scen<br />

Jurnalistebis <strong>da</strong>moukideblobas<br />

<strong>da</strong> pluralizms.<br />

>>> gagrZeleba gv. 97<br />

interviu<br />

cxeli Sokoladi 61


diskusia<br />

62 cxeli Sokoladi<br />

diskusia<br />

radikalizmi<br />

dialogis magivrad<br />

avtori: nino beqiSvili<br />

monawileebi:<br />

levan berZeniSvili<br />

respublikuri partiis wevri<br />

lela gafrin<strong>da</strong>Svili<br />

filosofosi<br />

nato zazaSvili<br />

fsiqologi <strong>da</strong> wmin<strong>da</strong> ninos saxelobis eklesiis mRvdelmsaxuri<br />

vaxuSti menabde<br />

iuristi<br />

mama vladimer vaxtangaZe<br />

konfliqti, romlis kulminaciac telekompania `kavkasiaSi~ momx<strong>da</strong>ri Cxubi iyo, wlebis win <strong>da</strong>iwyo <strong>da</strong> perio-<br />

dulobiT iCens xolme Tavs. miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom moCxubrebi <strong>da</strong>apatimres, <strong>da</strong>Zabuloba isev rCeba _ <strong>da</strong>piris-<br />

pirebul mxareTa Soris, romlTaganac erTni gamoxatvis Tavisuflebas <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva umciresobebis uflebebs<br />

icaven, xolo meoreni religiuri grZnobebis Seuracxyofaze saubroben <strong>da</strong> miznis misaRwevad Zaladobas ar<br />

eridebian. dialogi ver Sedga.<br />

dRes ukve iuristebi <strong>da</strong> politikosebi msjeloben, Seitanon Tu ara cvlilebebi kanonmdeblobaSi, romlebic<br />

gamoxatvis Tavisuflebas religiuri grZobebis sasargeblod SezRu<strong>da</strong>vs.<br />

ram gamoiwvia es konfliqti, ratom mimarTaven a<strong>da</strong>mianebi Zaladobas, ra pozicia aqvs eklesias _ am sakiTxebis<br />

garkvevas diskusiaze SevecadeT.


nino beqiSvili: ra SeiZleba iyos religiuri eqstremizmis<br />

mizezebi, rogor movediT aqamde?<br />

levan berZeniSvili: es ar aris martivi ambavi.<br />

aqamde mivediT imitom, rom kanonebi <strong>da</strong> deklarirebuli<br />

Rirebulebebi erTi mimarTulebiT midis,<br />

sazogadoebrivi cxovreba ki _ sxva mxares. sazogadoeba<br />

xSirad sajarod acxadeb<strong>da</strong>, rom kanoni ar<br />

aris mniSvnelovani, rom arsebobs iseTi ram, rac<br />

kanonze maRla dgas. magaliTad, Tuki samSoblos<br />

interesebi moiTxovs, SeiZleba kanoni <strong>da</strong>irRves.<br />

aseTi ram sxva<strong>da</strong>sxva konfesiis warmomadgenlTa an<br />

konfesiaTa uarmyofelTa mxri<strong>da</strong>n araerTxel Tqmula.<br />

aqamde mivediT imitom, rom Cven varT principulad<br />

CamorCenili <strong>da</strong> gaunaTlebeli sazogadoeba.<br />

yvelam SesaniSnavad icis, rom teritoriuli mTlianobis<br />

gar<strong>da</strong>, arsebobs sxva Rirebulebebic, magram<br />

roca saqarTvelos xeliusflebam wamoiwyo brZola<br />

teritoriuli mTlianobis aRsadgenad, sazogadoebis<br />

didma nawilma Tqva: mere ra, Tu irRveva kanoni,<br />

mTavaria aRdges teritoriuli mTlianoba. Cemi<br />

azriT, aq aris ZiriTadi problema. me am yvelafers<br />

Zalian pirobiT <strong>da</strong> gacveTil saxels varqmev, rasac<br />

aranairi kavSiri ar aqvs mis Tav<strong>da</strong>pirvel mniSvnelobasTan,<br />

magram kargad gamoxatavs Cveni sazogadoebis<br />

axlandel mdgomareobas _ es farisevlobaa.<br />

sazogadoeba acxadebs erTs, akeTebs meores <strong>da</strong> fiqrobs<br />

mesames. es ar aris martivi problema. magaliTad,<br />

saqarTvelos prezidenti erT-erTi Zalian<br />

aqtiuri moqalaqea eklesiaSi. mas SeuZlia ambionze<br />

sityva warmoTqvas, patriarqi gverdze gawios. Cven<br />

patriarqs amis bedi aqvs _ maxsovs irakli wereTelmac<br />

gverdze gawia Tavis droze. yvelam icis, ranairi<br />

aRmsarebeli <strong>da</strong> qristiania saakaSvili, magram<br />

iTvleba, raxan prezidentia, amitom marTlmorwmune<br />

qristiani un<strong>da</strong> iyos. farisevloba bevrgan Cans.<br />

vambobT, rom codna CvenTvis Zalian Rirebulia <strong>da</strong><br />

am dros maswavleblis xelfasi, mebadurTa xelfas-<br />

Tan erTad, yvelaze naklebanazRaurebadia mTel sabiujeto<br />

sistemaSi. sazogadoebaSi ar aris gulwrfeloba<br />

<strong>da</strong> xalxi ar akeTebs imas, rasac fiqrobs.<br />

kanoni <strong>da</strong>sust<strong>da</strong> <strong>da</strong> yovelTvis, roca kanoni sustdeba,<br />

pirvelyofili instinqtebi wamoyofen xolme<br />

Tavs. instinqti martivia: me marTali var, Sen _<br />

mtyuani, ucxo ar varga <strong>da</strong> a. S<br />

nino beqiSvili: mama vladimer, Tqven ukve gamoxvediT<br />

`kavkasiis~ eTerSi <strong>da</strong> erTxel ukve TqviT,<br />

rom im Zaladobriv meTodebs, romelsac mimarTav<strong>da</strong><br />

`marTlmadidebel mSobelTa kavSiri~ <strong>da</strong> `saxalxo<br />

marTlmadidebluri moZraoba~, qristianobasTan<br />

diskusia<br />

aranairi saerTo <strong>da</strong> kavSiri ar aqvs. miuxe<strong>da</strong>vad<br />

imisa, rom incidentis Semdeg amdeni dRe gavi<strong>da</strong>,<br />

oficialurad sapatriarqos gancxadeba ar gauke-<br />

Tebia. patriarqis mier mama <strong>da</strong>viT isakaZis <strong>da</strong>jildoeba<br />

sazogadoebis nawilma ise aRiqva, TiTqos<br />

sapatriarqo miesalmeba brZolis aseT meTodebs.<br />

ramdenad erTiania qarTuli samRvdeloeba? aris<br />

Tu ara is mzad imisTvis, rom Zaladobrivi meTodebi<br />

<strong>da</strong>gmos?<br />

mama vladimeri: yvelanairi Zaladoba, visi mxri<strong>da</strong>nac<br />

un<strong>da</strong> modiodes, <strong>da</strong>sagmobia. ver getyviT,<br />

incidentis provocireba vin moaxdina, `marTlmadidebel<br />

mSobelTa kavSirma~, malxaz gulaSvilis<br />

Tanamoazreebma, Tu e.w. liberalebma, romlebic iq<br />

isxdnen. es ar vici, magram Zaladoba rom yovlad<br />

miuRebelia, es calsaxad un<strong>da</strong> iTqvas. saqarTvelos<br />

marTlmadidebeli eklesia yovelTvis iyo, dResac<br />

aris <strong>da</strong> iqneba yvelanairi Zaladobis mowinaaRmdege.<br />

rac Seexeba dekanoz <strong>da</strong>viT isakaZis <strong>da</strong>jildoebas,<br />

mama <strong>da</strong>viTi araerTi welia, qarTuli eklesiis<br />

msaxuria. calsaxad nu vityviT, rom is konfliqtebis<br />

monawilea. me ar vici, TviTon ramdenad monawileob<strong>da</strong><br />

am incidentSi.<br />

nino beqiSvili: arsebobs videomasala, sa<strong>da</strong>c Cans,<br />

rom swored mama <strong>da</strong>viTi aZlev<strong>da</strong> <strong>da</strong>valebebs `mar-<br />

Tlmadidebel mSobelTa kavSiris~ wevrebs.<br />

mama vladimeri: ara mgonia, mama <strong>da</strong>viTma vinmeze<br />

miuTiTos, _ scemeTo. ara marto mama <strong>da</strong>viTma, aramed<br />

_ nebismierma mRvdelma. es miuRebelia nebismieri<br />

a<strong>da</strong>mianisgan <strong>da</strong> miT umetes _ sasuliero pirisgan.<br />

dekanozi <strong>da</strong>viT isakaZe, rogorc giTxariT,<br />

ukve ramdenime welia, eklesiis samsaxurSia <strong>da</strong> mas<br />

eklesiisTvis bevri sikeTe aqvs motanili. araer-<br />

Ti eklesia aaSena Tu ganaaxla, mravali a<strong>da</strong>miani<br />

moiyvana eklesiaSi <strong>da</strong> vfiqrob, is am <strong>da</strong>msaxurebis<br />

gaTvaliswinebiT <strong>da</strong>ajildoves.<br />

nino beqiSvili: rodis xdeba Zaladoba SesaZlebeli?<br />

ra kvebavs Zaladobas?<br />

lela gafrin<strong>da</strong>Svili: Zaladoba SesaZlebelia<br />

maSin, rodesac is ar ganiSifreba, anu ar aris<br />

msjeloba am socialur movlenaze. eqstremizmi,<br />

fun<strong>da</strong>mentalizmi, Seuwynarebloba, qsenofobia SesaZlebelia<br />

mxolod im sazogadoebaSi, sa<strong>da</strong>c ar<br />

aris SexedulebaTa pluralizmi <strong>da</strong> sa<strong>da</strong>c radikalizacia<br />

xdeba. erTi mxriv, arsebobs ukiduresad<br />

liberaluri azri <strong>da</strong> meore mxriv _ ukiduresad fa-<br />

cxeli Sokoladi 63


diskusia<br />

natikuri Sexedulebebi. SuaSi ki araferia. magram<br />

or radikalur azrs Sorisac ar moxdebo<strong>da</strong> Sejaxeba,<br />

rom iyos am Sexedulebebze, mosazrebebze mudmivi<br />

msjeloba <strong>da</strong> sazogadoebas hqondes saSualeba,<br />

mousminos sxva<strong>da</strong>sxva Tvalsazriss, mousminos yvelas<br />

<strong>da</strong> sakuTar Tavs <strong>da</strong>ujeros. Tuki demokratiis,<br />

liberalizmis evropul istorias ga<strong>da</strong>vxe<strong>da</strong>vT, vnaxavT,<br />

rom iyo raRac warmodgenebi, Semdeg Cndebo<strong>da</strong><br />

maTi sapirispiro ideebi <strong>da</strong> swored sapirispiros<br />

gaCenis Semdeg Cndebo<strong>da</strong> qveynebis <strong>da</strong> Sexedulebebis<br />

ganviTarebas SesaZlebloba. stagnacias swored<br />

alternatiuli azrebis ararseboba iwvevs. magram<br />

Tu ga<strong>da</strong>vxe<strong>da</strong>vT Cveni sazogadoebis ganviTarebis<br />

istorias, vTqvaT _ <strong>da</strong>moukideblobi<strong>da</strong>n dRemde,<br />

sul sxva suraTi <strong>da</strong>gvxvdeba _ aq TiTqmis yovel-<br />

mama vladimer vaxtangaZe<br />

aravin ambobs, rom quCaSi vinme un<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>viWiroT, an vinmes rame avukrZaloT.<br />

am yvelafers sityviT <strong>da</strong> yvela im<br />

berketiT un<strong>da</strong> <strong>da</strong>vupirispirdeT, rac<br />

eklesias aqvs xelT. eklesiis Zala<br />

sityvaa. Cven, sasuliero pirebi <strong>da</strong><br />

yvela is a<strong>da</strong>miani, vinc Tavs eklesiis<br />

wevrad Tvlis, maqsimalurad un<strong>da</strong><br />

SevecadoT, msgavs sibinZures win<br />

aRvudgeT, oRond _ yovelnairi<br />

Zaladobis gareSe.<br />

Tvis batonob<strong>da</strong> erTi Sexeduleba, romelzec un<strong>da</strong><br />

yofiliyo sworeba. sxva<strong>da</strong>sxva institucia mudmivad<br />

amisaken mogviwodebs: an mmarTveli partia, an<br />

eklesia, an vinme inteleqtuali ambob<strong>da</strong>, rom misi<br />

azri erTaderTi <strong>da</strong> xelTuqmnelia. ar vmsjelobdiT<br />

<strong>da</strong> arc axla vmsjelobT. me ar maxsovs arc<br />

erTi sajaro diskusia Temaze, aris Tu ara gamoxatvis<br />

Tavisufleba konfliqtSi saxelmwifo samar-<br />

Tlis raRac dokumentTan, an religiis kanonebTan.<br />

diskusiis ararseboba mniSvnelovani xarvezia.<br />

64 cxeli Sokoladi<br />

nino beqiSvili: gavixsenoT is meTodebi, rasac<br />

Cveni xelisufleba pirvel wlebSi iyeneb<strong>da</strong>, roca<br />

Cven yoveldRe teleeTeriT vuyurebdiT tele<strong>da</strong>-<br />

Werebs _ roca a<strong>da</strong>mianebs sakuTrebas arTmevdnen,<br />

roca Zalis ga<strong>da</strong>metebiT <strong>da</strong>iWires basil mkalaviSvili<br />

<strong>da</strong> a. S. Cven SeveCvieT Zaladobis cqeras.<br />

amgvari telemedia <strong>da</strong> amgvari ganwyobebi uxsnis Tu<br />

ara gzas, zoga<strong>da</strong>d, moZaladeebs?<br />

nato zazaSvili: 9 apriliT rom <strong>da</strong>viwyoT <strong>da</strong> gamovyveT,<br />

vnaxavT, ramdeni konfliqti mox<strong>da</strong>. Cven<br />

samoqalaqo omi <strong>da</strong> araerTi eTnokonfliqti ga<strong>da</strong>vitaneT<br />

<strong>da</strong> iqi<strong>da</strong>n moyolebuli Zaladoba yoveldRiuri<br />

cxovrebis Semadgeneli nawili gax<strong>da</strong>. bolo<br />

wlebis movlenebs am procesis nawilad aRviqvam.<br />

me, rogorc profesionals _ fsiqologs, mawuxebs<br />

is, Tu rogori <strong>da</strong>mokidebulebiT, intonaciiT<br />

xdeba urTierTobis garkveva. makvirvebs sazogadoebis<br />

mzadyofna, momentalurad Seqmnas mtris<br />

xati. SeiZleba raRacas ar eTanxmebode, Sinaganad<br />

agresiac gagiCndes, magram es ar niSnavs, rom xeli<br />

un<strong>da</strong> vkraT a<strong>da</strong>mians. rac un<strong>da</strong> xdebodes, yovel-<br />

Tvis SeiZleba pirobiTad, Seni mowinaaRmdege mainc<br />

Sen gverdiT <strong>da</strong>tovo. amis magaliTia mSoblis <strong>da</strong><br />

Svilis urTierToba, rodesac maT Soris konfliqtia.<br />

iSviaTad xdeba, rom de<strong>da</strong>m Svili napralis<br />

iqiT ga<strong>da</strong>tyorcnos. Tu amis gakeTeba sakuTar<br />

SvilebTan SegviZlia, sxvis SvilebTanac un<strong>da</strong> SevZloT.<br />

rodesac konfliqtur situaciaSi myof<br />

col-qmarTan vmuSobT, pirveli win ga<strong>da</strong>dgmuli<br />

nabijia, rodesac urTierT<strong>da</strong>bralebis terminebi<strong>da</strong>n<br />

vaxerxebT <strong>da</strong> saubari mizezebis Ziebisken migvyavs.<br />

es advili ar aris, gansakuTrebiT, roca<br />

saqme bavSvebs exebaT. zogjer mSoblebi bavSvebs<br />

iseT mZime pirobebSi amyofeben, rom SeiZleba Sinaganad<br />

Zalian agresiuli <strong>da</strong>mokidebuleba mqondes<br />

mSoblis mimarT, magram amas arasdros gamovxatav.<br />

roca a<strong>da</strong>miani mrisxanebaSia, xdeba cnobierebis<br />

Seviwroeba, fokusi viwrovdeba, xe<strong>da</strong>v marto erT<br />

wertils <strong>da</strong> goneba blokirebulia, moqmedeb mxolod<br />

impulsebiT <strong>da</strong> kontrols aRar eqvemdebarebi.<br />

ojaxSi Zaladoba <strong>da</strong> saerTod Zaladoba erTmaneTs<br />

hgavs. ojaxSi Sexla-Semoxla xdeba col-qmars Soris,<br />

amas bavSvi xe<strong>da</strong>vs. saRamos ki yvela televizorTan<br />

jdeba <strong>da</strong> uyreben, magaliTad, 7 noembris<br />

kadrebs. amiT isini <strong>da</strong>sturs iReben, rom maTi saqcieli<br />

gamarTlebulia: saxelmwifo, romlis xelSicaa<br />

Zalaufleba _ moZaladea. mozardi meore dRes<br />

quCaSi gadis, Tan <strong>da</strong>na udevs jibeSi <strong>da</strong> aravin ar<br />

aris mis gverdiT, vinc <strong>da</strong>elaparakeba. mgonia, amaze<br />

un<strong>da</strong> vifiqroT _ ras fiqroben, ra stkivaT, ra<br />

moswonT am bavSvebs. maT <strong>da</strong>xmareba sWirdebaT, rom<br />

moZaladeebad ar iqcnen.


lela gafrin<strong>da</strong>Svili: Cven ramdenime tipis kanons<br />

vemorCilebiT. erTi mxriv aris religiuri kanoni,<br />

meore mxriv _ civilizebuli, anu samoqalaqo kanonebi,<br />

romelsac un<strong>da</strong> <strong>da</strong>vemorCiloT, rogorc am qveynis<br />

moqalaqeebi. CvenSi isev Zlieria a<strong>da</strong>T-wesobrivi<br />

samarTali. Cvens cxovrebaSi did rols asrulebs<br />

e.w. tradiciuli normebi, romelsac mainc<strong>da</strong>mainc<br />

did winaRmdegobas ver vuwevT. amave dros 1994<br />

wli<strong>da</strong>n saqarTvelo saerTaSoriso samarTlis subieqti<br />

gax<strong>da</strong>. Tu Cven varT sekularuli saxelmwifo<br />

<strong>da</strong> gvin<strong>da</strong> civilizebuli samyaros nawilad viqceT,<br />

maSin un<strong>da</strong> vaRiaroT, rom yvela sxva samarTalTan<br />

mimarTebaSi, primati saerTaSoriso samarTals aqvs.<br />

nino beqiSvili: qarTveli mosamarTleebi saqmeebis<br />

ganxilvisas iSviTad mimarTaven saerTaSoriso<br />

samarTals.<br />

lela gafrin<strong>da</strong>Svili: xSirad maT isic ar ician,<br />

rom saerTaSoriso samarTals primati aqvs. amis<br />

gar<strong>da</strong>, saerTaSoriso samarTliT garantirebuli<br />

uflebebi bevr moqalaqes, saxelmwifo moxeles, politikoss<br />

Tu sasuliero pirs gacnobierebuli ar<br />

aqvs <strong>da</strong> ar esmis, rom amis gareSe qveyana, sa<strong>da</strong>c<br />

vcxovrobT, ver gaxdeba civilizebuli <strong>da</strong> ver ganvviTardebiT.<br />

nino beqiSvili: erekle deisaZis wigni, savaraudod,<br />

mxolod sababi iyo. konfliqti ar <strong>da</strong>wyebula<br />

guSin. bolo wlebis manZilze garkveuli sixSiriT<br />

amgvari SemTxvevebi xdebo<strong>da</strong>. Tuki vaRiarebT saqarTvelos<br />

konstitucias <strong>da</strong> saerTaSoriso kanonmdeblobas,<br />

romelic icavs Cveni gamoxatvis Tavisuflebas,<br />

maSin ra un<strong>da</strong> vqnaT? arseboben a<strong>da</strong>mianebi,<br />

romlebic amboben, rom wignebi un<strong>da</strong> aikrZalos, kanonmdebloba<br />

ga<strong>da</strong>ixedos <strong>da</strong> a. S.<br />

levan berZeniSvili: es martivi saqme ar aris. deisaZes<br />

aqvs ufleba, weros, rac un<strong>da</strong>. rac Seexeba am<br />

organizacias <strong>da</strong> mis Zaladobas _ qalbatonma natom<br />

ojaxur Zaladobaze isaubra, magram organizebuli<br />

Zaladoba gansxvavdeba erTi piris Zaladobisgan.<br />

koleqtiur Zaladobas aqvs erTi Tavisebureba. am<br />

Taviseburebas kacobrioba gaecno iseTi formiT,<br />

rom mere Sercxva <strong>da</strong> warmoudgeneli dokumenti<br />

<strong>da</strong>do 1948 wlis 10 dekembers. dRes `a<strong>da</strong>mianis<br />

uflebaTa sayovelTao deklaracias~ veravin ver<br />

<strong>da</strong>wers <strong>da</strong> ar arsebobs saxelmwifo, romelic mas<br />

dRes miiReb<strong>da</strong>. yvela religiuri konfesia ewinaaRmdegeba<br />

am dokuments, es normaluricaa, asec un<strong>da</strong><br />

iyos. es deklaracia yvelaferze maRla <strong>da</strong>dga swored<br />

imitom, rom misma Semqmnelebma warmoudgeneli<br />

sisastike naxes.<br />

lela gafrin<strong>da</strong>Svili<br />

diskusia<br />

erTi mxriv, arsebobs ukiduresad<br />

liberaluri azri <strong>da</strong> meore<br />

mxriv _ ukiduresad fanatikuri<br />

Sexedulebebi. SuaSi ki araferia.<br />

Tuki demokratiis, liberalizmis<br />

evropul istorias ga<strong>da</strong>vxe<strong>da</strong>vT,<br />

vnaxavT, rom iyo raRac warmodgenebi,<br />

Semdeg Cndebo<strong>da</strong> maTi sapirispiro<br />

ideebi <strong>da</strong> swored sapirispiros<br />

gaCenis Semdeg Cndebo<strong>da</strong> qveynebis<br />

<strong>da</strong> Sexedulebebis ganviTarebas<br />

SesaZlebloba.<br />

Zaladoba Zaladobas warmoSobs. Cven amdeni xania,<br />

vuyurebT sxva qveynebSi amas. Tu israeli Zaladobs,<br />

maSin arabebi afeTqeben <strong>da</strong> Tu arabebi afeTqeben,<br />

maSin israeli Zaladobs. es ar <strong>da</strong>mTavrdeba,<br />

vidre ar moiZebneba raime formula. Cven sazogadoebas<br />

komunisturi ideologia moaxvies Tavs. vinc<br />

ar eTanxmebo<strong>da</strong>, imas mixe<strong>da</strong>vdnen. naxevarma qveyanam<br />

<strong>da</strong>xoca qveynis meore naxevari. komunistebis dros<br />

Cven gamovtoveT ganviTarebis faza, CamovrCiT.<br />

xolo Cven, qarTvelebi, vinai<strong>da</strong>n ar vflobdiT saerTo<br />

saxelmwifos 800 wlis ganmavlobaSi, gansaku-<br />

Trebulad CamovrCiT _ ufro metad, vidre baltiis<br />

qveynebi.<br />

saqarTveloSi gaCn<strong>da</strong> moTxovna `erTze~. magali-<br />

Tad, moiTxoven, gaerTiandes mTeli opozicia.<br />

naTelia, vinc amas iTxovs, is xval gcems, imitom,<br />

rom is `erTs~ iTxovs. erTisadmi aseTi brma rwmenaa,<br />

moiTxoven, rom mTeli nacia erTis garSemo Seikras,<br />

yvelas un<strong>da</strong> hqondes erTi azri, yvelas un<strong>da</strong><br />

ecvas ase, yvela un<strong>da</strong> iyos aseTi. me gansakuTrebiT<br />

momewona, roca axalgazr<strong>da</strong> axalgazr<strong>da</strong>s uxsni<strong>da</strong>,<br />

ra un<strong>da</strong> Caicvas.<br />

nino beqiSvili: saqarTvelo Tan<strong>da</strong>Tan xdeba Tanamedrove<br />

msoflios nawili <strong>da</strong> am pirobebSi eklesia<br />

ver iqneba erTaderTi azrTa mpyrobeli, rogorc<br />

cxeli Sokoladi 65


diskusia<br />

_ bevri saukunis manZilze. Tu aris eklesiaSi dialogi<br />

imis Sesaxeb, ra gamowvevebis winaSe dgas dRes<br />

eklesia Tanamedrove samyaroSi? es ar aris marto<br />

qarTuli eklesiis problema. amave dilemis winaSe<br />

albaT bevri sxva religiuri organizaciac dgas.<br />

mama vladimeri: eklesia ar aris marto ierarqebi,<br />

arc marto mrevli. es erTi mTlianobaa. ra Tqma<br />

nato zazaSvili<br />

me, rogorc profesionals _<br />

fsiqologs, mawuxebs is, Tu rogori<br />

<strong>da</strong>mokidebulebiT, intonaciiT<br />

xdeba urTierTobis garkveva.<br />

makvirvebs sazogadoebis mzadyofna,<br />

momentalurad Seqmnas mtris xati.<br />

SeiZleba raRacas ar eTanxmebode,<br />

Sinaganad agresiac gagiCndes,<br />

magram es ar niSnavs, rom xeli un<strong>da</strong><br />

vkraT a<strong>da</strong>mians. rac un<strong>da</strong> xdebodes,<br />

yovelTvis SeiZleba pirobiTad, Seni<br />

mowinaaRmdege mainc Sen gverdiT<br />

<strong>da</strong>tovo.<br />

un<strong>da</strong>, saqarTvelos eklesia axali gamowvevebis winaSe<br />

dgas, es bunebrivia. magram rac brZaneT, rom<br />

istoriis manZilze eklesia iyo azrTa erTaderTi<br />

mpyrobeli, mTlad ase ar yofila. eklesia yovel-<br />

Tvis cdilob<strong>da</strong> <strong>da</strong> dResac cdilobs, rom sazogadoeba<br />

iyos jansaRi. ar vici, Tu vinme fiqrobs, rom<br />

homoseqsualebi <strong>da</strong> aseTi ukuRmarTobebi sijansa-<br />

Ris maxasiaTebelia, amas marTlmadidebeli eklesia,<br />

me marTlmadidebelTa saxeliT vsaubrob, ver<br />

Seegueba. ar mgonia, rom muslimebi <strong>da</strong> iudevelebi<br />

amas gagebiT Sexvdnen. es arabunebrivia <strong>da</strong> xSirad<br />

es a<strong>da</strong>mianebi, ufro metad moZaladeebi arian. deisaZes<br />

<strong>da</strong> mis msgavsebs vgulisxmob. gvikiJineben, _<br />

amis ufleba gvaqvso. ki batono, Cven aravis sawer<br />

magi<strong>da</strong>sTan ar vusxedvarT, <strong>da</strong> veravis vukrZala-<br />

66 cxeli Sokoladi<br />

vT <strong>da</strong> arc avukrZalavT, imitom rom yvelas Tavisi<br />

azri aqvs; magram Semdeg am wignebs did propagan<strong>da</strong>s<br />

uweven <strong>da</strong> reklamas ukeTeben.<br />

nino beqiSvili: erekle deisaZis wigns reklama<br />

swored im kampaniam gauwia, rac mis sawinaaRmdegod<br />

aagores.<br />

mama vladimeri: SeiZleba gamoxatvis Tavisuflebis<br />

niRbiT sxva a<strong>da</strong>mianis, an a<strong>da</strong>mianTa jgufis religiur<br />

Tu moralur Rirebulebebs Seuracxyofa<br />

mivayenoT? cema-tyepa calsaxad miuRebelia, amaze<br />

ar aris saubari, magram aris institutebi, maT Soris<br />

saqarTveloSic, romlebic mizanmimarTulad<br />

uweven propagan<strong>da</strong>s aRviraxsnilobas. ratom ar xdebo<strong>da</strong><br />

amgvari ram Svidi, rva, aTi wlis winaT? maSin<br />

ar iyvnen saqarTveloSi homoseqsualebi? eklesia<br />

<strong>da</strong> yvela moralurad mdgradi organizacia, iqneba<br />

es religiuri Tu sxva, ver Seegueba, Tvisobrivad<br />

ver miiRebs <strong>da</strong> ver waaxalisebs amoralurobas.<br />

nino beqiSvili: internetis epoqaSi uxamsobisgan,<br />

Zaladobisgan, pornografiisgan aravinaa <strong>da</strong>culi.<br />

saqarTveloSi irans ver SevqmniT. iranSi msgavsi<br />

araferi iwereba. vinc <strong>da</strong>wers, maSinve Tavs moWrian<br />

an CamoaxrCoben.<br />

mama vladimeri: aravin ambobs, rom quCaSi vinme<br />

un<strong>da</strong> <strong>da</strong>viWiroT, an vinmes rame avukrZaloT. am<br />

yvelafers sityviT <strong>da</strong> yvela im berketiT un<strong>da</strong> <strong>da</strong>vupirispirdeT,<br />

rac eklesias aqvs xelT. eklesiis<br />

Zala sityvaa. Cven, sasuliero pirebi <strong>da</strong> yvela is<br />

a<strong>da</strong>miani, vinc Tavs eklesiis wevrad Tvlis, maqsimalurad<br />

un<strong>da</strong> SevecadoT, msgavs sibinZures win<br />

aRvudgeT, oRond _ yovelnairi Zaladobis gareSe.<br />

erovnuli Rirebulebebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>vicvaT Tu ara?<br />

un<strong>da</strong> <strong>da</strong>vicvaT Tu ara zogadsakacobrio moraluri<br />

Rirebulebebi? amazea saubari. gvikiJineben, _<br />

Tqven ar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>icvaT, <strong>da</strong> Cven es yvelaferi un<strong>da</strong><br />

vnergoTo. ase ar SeiZleba.<br />

lela gafrin<strong>da</strong>Svili: un<strong>da</strong> SevTanxmdeT, ra meTodebiT<br />

vicavT Rirebulebebs. cxadia, eklesias aqvs<br />

ufleba, raRac ar moewonos <strong>da</strong> amaze isaubros.<br />

mama vladimeri: eklesia a<strong>da</strong>mianTa erTobaa, is<br />

cocxali organizmia. roca misTvis wmi<strong>da</strong>Tawmi<strong>da</strong>s<br />

Seuracxyofen, cota Znelia TavSekaveba. TavSekaveba<br />

im gagebiT, rom mere sapasuxo agresia ar wamovides.<br />

pirveli agresori Seuracxmyofelia, magali-<br />

Tad _ deisaZe. viRacebi a<strong>da</strong>mianis moralur mxareze<br />

Zaladoben. eklesiis cneba, iciT, ra gaxlavT? erT<br />

loyaSi rom gagartyamen, meore un<strong>da</strong> miuSviro.


srulyofis gzaze un<strong>da</strong> midiode. Tuki pirovnebebs<br />

rame eSlebaT, amaSi eklesia <strong>da</strong>mnaSave ar aris.<br />

eklesia aris saxareba <strong>da</strong> wmi<strong>da</strong> werili. eklesia ar<br />

aris viRac cdomili pirovneba. ase iyo saukuneebis<br />

ganmavlobaSi. qristianoba gvaswavlis, _ giyvardes<br />

Seni mteri <strong>da</strong> ulocevdiT mawyevarTa TqvenTao.<br />

levan berZeniSvili: raSi sWirdeba saqarTvelos,<br />

Cvens qveyanas, mis sazogadoebas `marTlmadidebel<br />

mSobelTa kavSiri~? seriozulad vkiTxulob.<br />

gulaSvili rom ar gvWirdeba, es ukve `marTlmadidebel<br />

mSobelTa kavSirmac~ icis. es kavSiri ras<br />

akeTebs? eklesias rame funqcia aklia, <strong>da</strong> eseni avseben?<br />

Tu es eklesiis komkavSiria? aseTi moZaladeebi<br />

komkavSirlebi iyvnen. Cems axalgazrdobaSi<br />

eklesiaSi Sesvlas komunisturi partiis wevrebi ki<br />

ar gvikrZalavdnen, aramed _ komkavSirlebi. vTvli,<br />

rom <strong>da</strong>mnaSavea sazogadoeba, romelic ambobs, _<br />

mere ra, iyos cota moeqstremisto organizaciebico.<br />

me arasamTavrobo organizaciis xelmZRvaneli<br />

viyavi wlebis ganmavlobaSi, vicnob am seqtors <strong>da</strong><br />

min<strong>da</strong> vikiTxo, _ riTi arsebobs `marTlmadidebel<br />

mSobelTa kavSiri~?! am sferos kargad vicnob <strong>da</strong><br />

vici, SemosawiriT ver iarsebebs arc erTi organizacia,<br />

e.i. sponsori hyavT, romelic <strong>da</strong>farulia,<br />

rac imas niSnavs, rom gamWvirvale ar aris. is finansebi,<br />

romlebic gamWvirvale ar aris, ar miekuTvneba<br />

samoqalaqo sazogadoebas. mafiac samoqalaqo<br />

sazogadoebis wevri iqnebo<strong>da</strong>, finansebis xarjva <strong>da</strong><br />

is brZanebebi, romlebic gaicema, gamWvirvale rom<br />

iyos.<br />

nato zazaSvili: erTia, roca viRac akontrolebs,<br />

viRac afinansebs, magram es <strong>da</strong>mfinanseblebi, rogorc<br />

wesi, noyier nia<strong>da</strong>gs pouloben a<strong>da</strong>mianebSi,<br />

romlebic gulwrfelad ijereben, gulwrfelad<br />

mihyvebian maT. vfiqrob, Cveni sazogadoeba mZime<br />

krizisSia. ukanasknel ocwleulSi marto politikuri,<br />

ekonomikuri, socialuri krizisi ki ar iyo,<br />

aramed iyo kulturuli, moraluri, fsiqologiuri<br />

_ yvelanairi krizisi. SeiZleba esec iyos imis mizezi,<br />

rom viRac wers <strong>da</strong> mimarTavs TviTgamoxatvis<br />

aseT mZafr formas. viRacas aseTi reaqcia aqvs <strong>da</strong><br />

Tvlis, rom es misaRebia, un<strong>da</strong> rom iyviros, xmamaRla<br />

gamoxatos protesti. a<strong>da</strong>mianis aseTi sulieri<br />

mdgomareoba yuradRebamisaqcevia. es SemTxveviT<br />

ar xdeba. ar vgulisxmob, rom CemTan movidnen <strong>da</strong><br />

me fsiqoTerapiis kurss Cavutareb. eklesias Zalian<br />

didi resursi aqvs <strong>da</strong> mgoni, SeuZlia, gamoiyenos<br />

sazogadoebis sasargeblod.<br />

levan berZeniSvili: erTi ram un<strong>da</strong> vTqva deisa-<br />

Zis <strong>da</strong>sacavad. deisaZe Semc<strong>da</strong>ria <strong>da</strong>, ramdena<strong>da</strong>c me<br />

levan berZeniSvili<br />

aqamde mivediT imitom, rom kanonebi<br />

<strong>da</strong> deklarirebuli Rirebulebebi<br />

erTi mimarTulebiT midis,<br />

sazogadoebrivi cxovreba ki _<br />

sxva mxares. sazogadoeba xSirad<br />

sajarod acxadeb<strong>da</strong>, rom kanoni ar<br />

aris mniSvnelovani, rom arsebobs<br />

iseTi ram, rac kanonze maRla<br />

dgas. magaliTad, Tuki samSoblos<br />

interesebi moiTxovs, SeiZleba kanoni<br />

<strong>da</strong>irRves.<br />

vici, eklesia un<strong>da</strong> loculobdes deisaZisTvis, rom<br />

man swori gza ipovos. `marTlmadidebel mSobelTa<br />

kavSiri~ ki ar loculobs, aramed scems deisaZes.<br />

figuralurad vambob, pira<strong>da</strong>d is ver moixelTes.<br />

esaa gansxvaveba. arc imis mjera, rom eklesia viRacas<br />

ubrZanebs, a<strong>da</strong>mianebi scemon. `marTlmadidebel<br />

mSobelTa kavSiris~ wevrebi <strong>da</strong>rwmunebulebi arian,<br />

rom locvas Zala ar aqvs <strong>da</strong> eklesiac uZluria,<br />

amitomac scemen. rac Seexeba baton isakaZes, Cemi<br />

azriT, is aSkarad xulignuri qvena grZnobiT karnaxob<strong>da</strong><br />

universitetTan, vin un<strong>da</strong> gaelaxaT <strong>da</strong> vin _<br />

ara. aq eklesia arafer SuaSi ar aris. ubralod, im<br />

monetSi mas anafora ar ecva, man qriste ar Seimosa.<br />

mama vladimeri: me ar minaxavs es.<br />

diskusia<br />

levan berZeniSvili: rom vnaxe, imitom geubnebiT.<br />

pira<strong>da</strong>d iq ar vyofilvar, magram mere vuyure. mTel<br />

msoflios aqvs saSualeba, `iuTubze~ es kadrebi naxos,<br />

sa<strong>da</strong>c Cans, rom isakaZe warmarTav<strong>da</strong> Zaladobas.<br />

namdvilad konteqsti<strong>da</strong>n amoglejili aRmoCn<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>jildoeba. is, marTalia, sxva ramis gamo mox<strong>da</strong>,<br />

magram es ambebi un<strong>da</strong> gaeTvaliswinebinaT. sajarod<br />

keTilad ar un<strong>da</strong> moexseniebinaT kaci, romelic,<br />

yvelam vnaxeT, ra procesebsac warmarTav<strong>da</strong>.<br />

cxeli Sokoladi 67


esei<br />

isev birsi gamaxsen<strong>da</strong><br />

avtori: aka morCilaZe<br />

axla gamaxsen<strong>da</strong>, swored rom samoc<strong>da</strong>aTian wlebSi iyo<br />

wignebis aseTi seria, albaT erT-erTi yvelaze kargi <strong>da</strong><br />

moqnili seria im droSi <strong>da</strong> erqva `erTi moTxroba~.<br />

SeiZleba iTqvas, rom wignebi arc iyo, aramed patara,<br />

Txeli rveulebi, momcro zomisa. TiTo rveulSi, mwerlis<br />

TiTo moTxroba iyo, isinic albaT sxva<strong>da</strong>sxva zomisa.<br />

y<strong>da</strong>s feradi zoli gasdev<strong>da</strong>, romelze<strong>da</strong>c TeTrad<br />

ewera saTauri. ydis marcxena kuTxeSi mwerlis foto<br />

iyo, rogorc wesi, Zalian retuSirebuli <strong>da</strong> mixatulmoxatuli.<br />

etyoba im droSi an Wir<strong>da</strong> an ra vici, xerxebi<br />

ar iyo fotos sufTad <strong>da</strong>beWdvisa.<br />

fotos qveS ki mwerlis gvari <strong>da</strong> saxeli ewera. marjvena<br />

ze<strong>da</strong> kuTxeSi ki seriis logo iyo, gaSlili gragnili<br />

<strong>da</strong> zed kalami, iqave warwera, `erTi moTxroba~.<br />

ar vici ra mizeziT <strong>da</strong> es wignakebi blomad gvqon<strong>da</strong>.<br />

etyoba mamaCemi yidulob<strong>da</strong> xolme, xels gamoayoleb<strong>da</strong>.<br />

cxadia, Zalian iafi wignakebi iyo, Cemi varaudiT, ase<br />

oci kapiki eRirebo<strong>da</strong>. albaT arc iyo gaTvlili didx-<br />

68 cxeli Sokoladi<br />

amroz birsi<br />

ans Sesanaxad <strong>da</strong> arc Semonaxula, razec gvarianad mwydeba<br />

guli, bolomde mqon<strong>da</strong> erTi <strong>da</strong> mere aRar vici<br />

sad wavi<strong>da</strong>.<br />

qarTveli mwerlebisa am seriaSi erTi moTxroba<br />

maxsovs, guram gegeSiZisa. gvarianad SemaSina am<br />

moTxrobam. albaT imitom rom patara viyavi, xom ici,<br />

Tan rom mogewoneba <strong>da</strong> Tan rom SegeSindeba. marTla Zalian<br />

patara viyavi imis sakiTxavad. ufro ki ucxoelebi<br />

maxsovs.<br />

iq iyo trumen kapotes `bavSvebi <strong>da</strong>badebis dReze~,<br />

simenonis `Ria fanjara~, Tu raRac aseTi, hemingueis<br />

`kilimanjaros Tovliani mTa~ <strong>da</strong> ambroz birsis `SemTxveva<br />

Wotiswylis xidze~.<br />

simenoni im fotoze ratomRac fernandels hgav<strong>da</strong>,<br />

heminguei zangiviT iyo <strong>da</strong> iRimo<strong>da</strong> rogorc arasdros<br />

gauRimia <strong>da</strong> kapote iyurebo<strong>da</strong> sadRac, SoreTSi.<br />

saqme marTlac eg aris, rom CemTvis arasdros uTqvams<br />

vinmes, es waikiTxe <strong>da</strong> es ar waikiTxoo, rogorRac<br />

egre gamovi<strong>da</strong>. raRacas ki mirCevdnen es waikiTxeo, ro


gorc bavSvebs urCeven xolme, magram amas jerjerobiT<br />

nu miadgebio aravis uTqvams. ho<strong>da</strong>, egre gamovi<strong>da</strong>, rom<br />

`kilimanjaros Tovliani mTa~ dRemde ar wamikiTxavs.<br />

ar wamikiTxavs rogor, maxsovs rom ga<strong>da</strong>keTebulSi gregori<br />

peki TamaSobs <strong>da</strong> im films hefi endi aqvs, Torem<br />

momkali <strong>da</strong> odesme wamakiTxe eg wigni. ise, vTvli, rom<br />

wakiTxuli maqvs, imitom rom im seriaSi wavikiTxe. ra<br />

Tqma un<strong>da</strong>, bevri veraferi gavige <strong>da</strong> dRemde <strong>da</strong>rwmunebuli<br />

var, rom saukeTeso am moTxrobaSi misi epigrafia.<br />

anu Semdgomi ambavi saWiro aRar aris. im kai<br />

kacs SeeZlo yinulebSi moxvedril leopardze <strong>da</strong>ewera,<br />

oRon<strong>da</strong>c maSin ufro a<strong>da</strong>mianebze wera iyo mo<strong>da</strong>Si <strong>da</strong><br />

ara ambebze. ase iyo, Tu ise, im wignze ki guli aRar<br />

mimivi<strong>da</strong>.<br />

simenonze mivxvdi, rom iyo iq raRac mouxelTebeli<br />

<strong>da</strong> ostaturi. maSin eg sityva ar vicodi, rasakvirvelia.<br />

oRond, ratomRac maxsovs is dRe, roca am moTxrobas<br />

vkiTxulobdi <strong>da</strong> Tan samzareulos fanjri<strong>da</strong>n viyurebodi.<br />

kargi amindi iyo, SabaTi, <strong>da</strong> albaT ukve gviani<br />

gazafxuli. mere raRac kargi mox<strong>da</strong>. kargi ra, sasiamovno.<br />

nametania, Svidi wlis rom xar <strong>da</strong> am wignebs ar<br />

gamogarTmeven xeli<strong>da</strong>n. albaT imitom vkiTxulobdi,<br />

rom saqme <strong>da</strong> gasarTobi araferi mqon<strong>da</strong> <strong>da</strong> ezoSic ar<br />

gamiSves. ras gaugeb.<br />

kapote Tavi<strong>da</strong>nve uarvyavi, ar vici ratom, albaT<br />

saTauri ar momewona. xo<strong>da</strong>, maxsovs, rogor wavikiTxe<br />

birsi.<br />

am wignakebi<strong>da</strong>n, birsis wignaki erTaderTi iyo,<br />

romelsac avtoris foto ar amSveneb<strong>da</strong>. etyoba ver<br />

iSoves, arsad iyo sabWoTa sawigne SesanaxebSi <strong>da</strong> arc<br />

is vici, birsis wignebi gamoicemo<strong>da</strong> Tu ara sabWoTa<br />

kavSirSi xSirad.<br />

birsis fotos nacvlad wigns amSveneb<strong>da</strong> sibneleSi,<br />

Sav siluetebad mavali kaci <strong>da</strong> kaktusi.<br />

moTxrobas ki, rogorc mogaxseneT, erqva `SemTxveva<br />

Wotiswylis xidze~.<br />

gavigJdi ra. eg ro wavikiTxe gavgiJdi. ise <strong>da</strong>mwy<strong>da</strong><br />

guli <strong>da</strong> ise avReldi.<br />

iq egeTi ambavia, rom kaci un<strong>da</strong> CamoaxrCon jariskacebma<br />

<strong>da</strong> TiTqos es kaci ga<strong>da</strong>rCeba, ReleSi gacuravs,<br />

mere ki irkveva, rom es mxolod misi fiqrebi yofila<br />

CamoxrCobis dros. aba, guli ar gagiskdeba?<br />

CamoxrCobis ambisa maSin vicodi, rom ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

u<strong>da</strong>naSauloebs CamoaxrCoben xolme. ratomRac kinoebSi<br />

sakmaod xSirad Can<strong>da</strong> CamoxrCobebi <strong>da</strong> sikvdiliT<br />

<strong>da</strong>sjebi. ZiriTa<strong>da</strong>d revolucionerebs CamoaxrCobdnen<br />

xolme <strong>da</strong> isinic gmirulad CamoexrCobodnen.<br />

rogorc maxsovs, am CamoxrCobebis ambebi kinoebiT<br />

di<strong>da</strong>d ar moqmedeb<strong>da</strong>, radgan iq di<strong>da</strong>d ar Can<strong>da</strong> rom<br />

vinme, Tun<strong>da</strong>c CamosaxrCobi, di<strong>da</strong>d winaaRmdegia am ambisa.<br />

iq Can<strong>da</strong>, rom is imdenad mamacia, rom Tavis aRsasruls<br />

rwmeniTa <strong>da</strong> RirsebiT xvdeba, Tumca icis rom es<br />

didi usamarTlobaa.<br />

esei<br />

am moTxrobaSi ki kaci <strong>da</strong>sawyisi<strong>da</strong>nve ga<strong>da</strong>rCenis gegmas<br />

awyob<strong>da</strong>.<br />

Tumca, saqme egec ar iyo, rom aq Tavga<strong>da</strong>savlis ambavi<br />

iyo saintereso. saqme ferebi iyo, rogorc axla<br />

vxvdebi. rogor iyo es yvelaferi aRwerili. vaaax…<br />

aba ramdeni wlis mere Sevityve, rom birsi pure inglisuris<br />

ostati iyo <strong>da</strong> Cans, es qarTul TargmanSic<br />

gadmohyolo<strong>da</strong>.<br />

Tan es yvelaferi, razec is mogiTxrob<strong>da</strong>, sruliad<br />

ucxo <strong>da</strong> axali iyo, ubralod qalebis <strong>da</strong> kacebis ambavi<br />

ki ar iyo, kidev raRac meti. kaci iyo samxreTeli<br />

plantatori, jariskacebi _ Crdiloelebi <strong>da</strong> imitom<br />

axrCobdnen, rom man swored am Wotiswylis xidis <strong>da</strong>ngreva<br />

ga<strong>da</strong>wyvita erTi jaSuSis CagonebiT. anu, TviTon<br />

ubiZges, raTa CamoxrCobis mizezi hqono<strong>da</strong>T.<br />

es plantatorobac vicodi mgoni. didi sazizRari<br />

rame iyo, `biZia Tomas qoxi<strong>da</strong>n~ gamomdinare, magram es<br />

CamosaxrCobi kaci sazizRari ar Can<strong>da</strong>.<br />

an ras omobdnen erTmaneTSi, xom saerTod…<br />

birsis wignebi rusulad ar menaxa-meTqi <strong>da</strong> moTxrobebic<br />

imdeni ar hqon<strong>da</strong>, rom uamravi wigni gamosuliyo.<br />

birsi xom ufro Jurnalisti iyo, dRes rogorc ityvian,<br />

cxeli wertilebisa, <strong>da</strong> manamde ki sabrZolo Wrilobebi<br />

hqon<strong>da</strong>, raic mTeli cxovreba stanjav<strong>da</strong>. bolos,<br />

ukve moxuci, samoc<strong>da</strong>aTi wlisa gaqan<strong>da</strong> meqsikaSi iqauri<br />

samoqalaqo omis gemos asaRebad <strong>da</strong> iqav <strong>da</strong>ikarga.<br />

aravin icis misi saflavi.<br />

axirebuli kaci iyo, Semtevi, mwarekalmiani Jurnalisti,<br />

Tavisi Jurnalistika tomebad gamosca sanam<br />

cocxali iyo.<br />

komunistebis droSi egeTi gamomcemloba iyo, `progresi~,<br />

romelic inglisurad uSveb<strong>da</strong> wignebs. ho<strong>da</strong>,<br />

birsis erTi krebuli mqon<strong>da</strong> swored im gamomcemlobisa.<br />

patara iyo, jibeSi eteo<strong>da</strong> <strong>da</strong> erT student gogos<br />

miveci.<br />

aRar maxsovs, ratom <strong>da</strong>interes<strong>da</strong> birsiT, me ar<br />

mixsenebia. mgoni imitom, rom raRac amis msgavsze<br />

velaparakebodi, Zvel Jurnalistebze.<br />

mgoni amaze sadRac <strong>da</strong>vwere ukve, Tu raRac deJa-vius<br />

ambavia, ar vici.<br />

esec birsis pontia, uyvar<strong>da</strong> deJa-viuze <strong>da</strong> aseT rameebze<br />

wera.<br />

perestroikis dros misi wignebi <strong>da</strong>iyara, ufro sworad<br />

erTi <strong>da</strong> igive krebuli sxva<strong>da</strong>sxva y<strong>da</strong>Si. viyide,<br />

gaqra, viyide, gaqra. Cinikosis leqsikoni <strong>da</strong> aseTebi.<br />

qarTula<strong>da</strong>c gamoCn<strong>da</strong> is Zveli moTxroba, oRond<br />

cota sxva saTauriT, `SemTxveva busnakadis xidze~. anu<br />

Wotiswylis <strong>da</strong> busnakadis. oul qreeq.<br />

axla imis moyola ar min<strong>da</strong>, ranairi mwerali iyo birsi,<br />

risa sjero<strong>da</strong> <strong>da</strong> ris ar sjero<strong>da</strong>. cxadia, rom bevris<br />

arafrisa sjero<strong>da</strong>. ise ki, gvarianad Znelia im dros<br />

wero, roca mark tveni, bret harti, stiven kreini, jek<br />

cxeli Sokoladi 69


esei<br />

londoni, o’henri <strong>da</strong> aseTebi weren <strong>da</strong> iseTi rameebi<br />

<strong>da</strong>tovo, rom ar gamorCeT <strong>da</strong> sul arsebobdes.<br />

axla rom Sexedo, rac amerikelebs omze uweriaT.<br />

igive heminguei, mTeli es <strong>da</strong>karguli Taobis ambebi,<br />

mTeli es vietnamis biWebi. ra vici, blomad uweriaT<br />

<strong>da</strong> birsi ki amaT yvelas sjobs. birss bevris arafrisa<br />

sjero<strong>da</strong>-meTqi <strong>da</strong> mgoni imitomac, rom Zalian axlos<br />

ico<strong>da</strong> omi. imgvarad axlos, rom mgoni arc erT mwerals<br />

ar scodnia.<br />

is, rom birsi mamaci <strong>da</strong> TavzexelaRebuli kaci iyo,<br />

sulac ar niSnavs, rom raime imedi hqon<strong>da</strong> omebisa, an<strong>da</strong><br />

moswon<strong>da</strong> omi. omSi siaruli misTvis mxolod saqme<br />

<strong>da</strong> honoraric ar iyo. es ubedureba iyo. raRacnairi,<br />

didi imedgacrueba, romelSic yovel jerze midio<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> TiTqos ico<strong>da</strong>, iq ra <strong>da</strong>xvdebo<strong>da</strong>. magram mainc midio<strong>da</strong>,<br />

rom kidev erTxel <strong>da</strong>enaxa <strong>da</strong> kidev erTxel ar<br />

<strong>da</strong>ejerebina sikeTisa <strong>da</strong> imedisaTvis.<br />

me mgoni, ase iyo.<br />

kidev erTxel ar erwmuna <strong>da</strong> kidev erTxel <strong>da</strong>ewera.<br />

egeTi moTxroba aqvs, `aWedili fanjara~. romeli<br />

erTi.<br />

isic aris, rom birsma moulodneli <strong>da</strong>bruneba icis.<br />

ise uceb gagaxsendeba, mTlianad, rac wagikiTxavs<br />

misi, rom gikvirs. is raRacnaira<strong>da</strong>a Cabmuli uamrav<br />

Semdgomdroindel mweralTan <strong>da</strong> gansakuTrebiT ki<br />

amerikelebTan.<br />

amerikaSi xom birsisgan <strong>da</strong> aseTi kacebisgan ganviTar<strong>da</strong><br />

uamravi Janri <strong>da</strong> Janruli mwerloba xom saerTod.<br />

dResac, ratom gamaxsen<strong>da</strong> birsi <strong>da</strong> Wotiswylis xidis<br />

ambavi? imitom rom wuxel jeims kramlis romans<br />

vkiTxulobdi.<br />

kramli axlaxan gar<strong>da</strong>icvala, Zveli texaseli kaci iyo,<br />

nafexburTelari, nasal<strong>da</strong>Tari, nacixari. <strong>da</strong>mlevi, oTxcolganaSvebi,<br />

weras aswavli<strong>da</strong> universitetSi, raoden<br />

sakvirvelic un<strong>da</strong> iyos. Tumca, sakvirveli arc un<strong>da</strong><br />

iyos, aba vin un<strong>da</strong> aswavlos wera, Tu ara aseTma kacma?<br />

kramli deteqtivebs wer<strong>da</strong>. cota <strong>da</strong>wera deteqtivebis<br />

avtoris pirobaze.<br />

70 cxeli Sokoladi<br />

trumen kapote<br />

deteqtivebis mwerlebi xom bevrs weren, rac meti,<br />

miT meti fuli <strong>da</strong> ase Semdeg. mTeli sistemaa ase. magram<br />

kramlis bevri ar <strong>da</strong>uweria ormoc weliwadSi.<br />

Tanac, arcerTi misi deteqtivi bestseleri ar Seiqna<br />

<strong>da</strong> rogorc Cans TviTonac di<strong>da</strong>d ar naRvlob<strong>da</strong> amaze.<br />

ewerebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> ase moswon<strong>da</strong> rogorc ewerebo<strong>da</strong>. hardboild<br />

rom hqvia, im JanrSi muSaob<strong>da</strong>, sxvanairad rom<br />

vTqvaT, ufro <strong>da</strong>undobel <strong>da</strong> sisxlian deteqtivSi,<br />

oRon<strong>da</strong>c deteqtivebad misi wignebi didi veraferiSvili<br />

rameebi iyo. sxvanairad rom iTqvas, deteqtivobisTvis<br />

mis romanebs aravin yidulob<strong>da</strong> <strong>da</strong> amitom deteqtivis<br />

mkiTxvelebs ar uyvar<strong>da</strong>T. uyvar<strong>da</strong>T ubralod<br />

mkiTxvelebs, imitom rom kramnis rom kiTxulob, erTi<br />

rom is gaocebs, rogor ar sjera, birsisa ar iyos, <strong>da</strong><br />

meorec _ Tu rogor wers. orive SemTxvevaSi raimond<br />

Cendlers amsgavseben, is iyo misi mamobilio, magram me<br />

birsisac bevri mgonia.<br />

mokled, me asec mgonia, rom hemingueis rom samocianebis<br />

bolos <strong>da</strong>ewyo wera, kramli iqnebo<strong>da</strong>, Tavis<br />

sasmels narkotikebsac <strong>da</strong>umateb<strong>da</strong> <strong>da</strong> mTlad SiSvela<br />

vietnamis Semdgomi magari biWobis amara <strong>da</strong>rCebo<strong>da</strong>,<br />

sastikad <strong>da</strong>marcxebuli, magram mainc cocxali <strong>da</strong> mebrZoli,<br />

raRacis matarebeli amoTxvrili landi.<br />

xolo birss rom droSi emogzaura, kramli aucileblad<br />

moiwoneb<strong>da</strong> <strong>da</strong> etyo<strong>da</strong>, maladec Seno, modi TiTo<br />

<strong>da</strong>vlioTo.<br />

kramli imgvari stilistia, rom rodesac mokv<strong>da</strong>, misi<br />

romanebi<strong>da</strong>n amokrefili wina<strong>da</strong>debebi misave nekrologebSi<br />

moxv<strong>da</strong>. nekrologebi am citatebT iwyebo<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />

mTavrdebo<strong>da</strong>. ai, amisTvis vkiTxulobT kramliso.<br />

simarTle rom iTqvas, pirvelad mis nekrologi wavikiTxe<br />

<strong>da</strong> amitomac <strong>da</strong>viwye misi wignebis Zebna. povna ar<br />

gamWirvebia.<br />

iq iyo erTi wina<strong>da</strong>deba, romliTac iwyeba misi romani,<br />

romlis Sesaxebac kramlim Tqva, am wina<strong>da</strong>debas rva<br />

weliwads vwerdio.<br />

axla namdvilad ver gadmovTargmni im wina<strong>da</strong>debas,<br />

dros marTla waiRebs <strong>da</strong> Tan misi es naTqvami pasux-<br />

JorJ simenoni


vin icis, sruliad axalgazr<strong>da</strong> egeb Tava<strong>da</strong>c idga iseT xidze, Tavis moTxrobaSi<br />

rom aRwera <strong>da</strong> Tokze Camokonwialebuli gvamebic mravlad enaxa <strong>da</strong> ifiqra<br />

mravali wlis Semdeg imaze, SeuZlia Tu ara kacs, rom iocnebos CamoxrCobis win?<br />

<strong>da</strong> ara mainc<strong>da</strong>mainc imaze, rom CamoxrCoba saSinelebaa. aris, ra Tqma un<strong>da</strong>, magram<br />

CamoxrCobas Jurnalisti aRwers. SeuZlia kacs ocneba CamoxrCobis win? ar vici.<br />

ismgeblobasac gmatebs. ise magari kaia wignis <strong>da</strong>sawyisad.<br />

ho<strong>da</strong>, birsic amitom gamaxsen<strong>da</strong>.<br />

birss ara mxolod tragikuli ambis <strong>da</strong>undoblad<br />

moyola SeeZlo, aramed wina<strong>da</strong>debebsac Zalian moxdenilad<br />

awyob<strong>da</strong>.<br />

saerTod kidev, mgonia, rom didi mniSvneloba ara<br />

aqvs, rodis waikiTxav wigns. Tu sisqes erevi, sulac<br />

patara rom iyo <strong>da</strong> iq iseTi ambebi eweros patara biWs<br />

rom ar esmis, STabeWdileba mainc utyuaria. axla imas<br />

ki ar vambob, mainc<strong>da</strong>mainc markiz de sadis rameebs<br />

un<strong>da</strong> etakos-meTqi. an<strong>da</strong> sad iyo Cvens bavSvobaSi de<br />

sadis raRaceebi, an<strong>da</strong> romc yofiliyo, Taroebze vin<br />

<strong>da</strong>ilageb<strong>da</strong>. de sadi, me Tu mkiTxavT, weris gagebaSi ar<br />

iyo. masSi mTavari misi pozicia <strong>da</strong> samyaros aRqma iyo,<br />

Torem frangi iyo <strong>da</strong> egre werde, roca ukve arsebobs<br />

figaro, cota uxerxulia.<br />

raRac mgoni mived-movedebi. imas vambobdi, rom rac<br />

bavSvobisas wakiTxuli<strong>da</strong>n CagrCeba, Znelad rom tyuili<br />

iyos. saerTod, eg magari ucnaurobaa, Cemi megobari<br />

meubnebo<strong>da</strong>, patara viyav, roca `don kixots~ vkiTxulobdi<br />

<strong>da</strong> dialogebs vtovebdi, ambebi maintereseb<strong>da</strong>o.<br />

mec egre viyavi.<br />

ratomRac ase iTvlebo<strong>da</strong>, rom es `don kixoti~<br />

sabavSvoa, Tu ra iyo ar vici. raxan axirebul kacze iyo,<br />

Tu.. mokled, egre iyo. mere egec ari, rom bavSvs ambavi<br />

ainteresebs. gulubryvilobas ambavi ainteresebs. rac<br />

ufro mwvelia igi, miT metad <strong>da</strong>gamaxsovrdeba. saer-<br />

Tod ucnauri rameebi gamaxsovrdeba.<br />

ai, kidev gamaxsen<strong>da</strong>, raxan birsze vlaparakobT. aris<br />

egeTi amerikeli mwerali, hari qrusi. kramlis ar iyos,<br />

samxreTeli <strong>da</strong> aseve naxiStar-nawvalebi, babuobaSi ga<strong>da</strong>suli<br />

biZis ieris kaci, ro ara tydebian xolme. ho<strong>da</strong>,<br />

imas aqvs Tavis wignSi, de<strong>da</strong>Cems <strong>da</strong>vurekeo, Cems sawyal<br />

de<strong>da</strong>so, oblobaSi ro gagvzar<strong>da</strong> me <strong>da</strong> Cemi Zmao,<br />

<strong>da</strong> veubnebi, _ dedi, romani gavyide, morCa, mwerali<br />

varo. pirveli romani cxovrebaSio. gaexar<strong>da</strong> de<strong>da</strong>Cemso,<br />

kiTxulob<strong>da</strong> Cems nawvalebs xan<strong>da</strong>xano <strong>da</strong> miTxra<br />

eg romelio, Sen ro moigone, Tu Cveni cxovreba romaa<br />

Sig aRwerilio <strong>da</strong> me vuTxari, me ro movigoneo <strong>da</strong> Ca-<br />

Cum<strong>da</strong> de<strong>da</strong>Cemio, karga xniT CaCum<strong>da</strong>o. ra iyo, dedi,<br />

rato CaCumdio. <strong>da</strong> vfiqrobo, albaT me cotaRa mesmis<br />

samyarosi, mogonil ambavSi fuli rogor ga<strong>da</strong>gixades,<br />

eg xom tyuiliao.<br />

esei<br />

de<strong>da</strong>CemisTviso, qrusi ambobs, Cemi xelnawerebi iyo<br />

pirveli romanebi romlebic waikiTxao.<br />

es gulubryviloba cxadia maSinac arsebobs, roca<br />

bavSvi xar <strong>da</strong> multfilmebsa <strong>da</strong> urfin jusis maRla<br />

mdgom rameebs miadgebi. oRon<strong>da</strong>c maSin ver xvdebi, ra<br />

aris mwerloba, mocemuloba gaqvs: wigni <strong>da</strong> Sig arc mTlad<br />

gasagebi ambavi. igeb Tu vera, eg ambavi grZnobebs<br />

aRZravs. ho<strong>da</strong>, swored es gamaxsovrdeba.<br />

birss imdeni hqon<strong>da</strong> nanaxi <strong>da</strong> imdeni reportaJi <strong>da</strong>ewera,<br />

rom aseTebs, Cveulebriv, cota dro rCebaT gamonagonisTvis.<br />

is, rac namdvilad ginaxavs <strong>da</strong> gangicdia,<br />

gamonagonSi rom ga<strong>da</strong>gaqvs, ise un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>itano, rom<br />

TviTonac gainteresebdes. Tu sruliad gansakuTrebul<br />

weris xerxebs ar flob, es ubralod ar gin<strong>da</strong> <strong>da</strong> morCa.<br />

isic, an gamova, an _ ara. <strong>da</strong>rCeba Jurnalistikad, rogorc<br />

Salamovis ga<strong>da</strong>sarevi moTxrobebi.<br />

birss Tavad moxvedro<strong>da</strong> tyvia <strong>da</strong> roca kacs tyvia<br />

moxvedria <strong>da</strong> tyviis moxvedraze wers, ise, rom iq Tavisas<br />

arafers tovebs, weris ostatobis gar<strong>da</strong>, es kargi<br />

moTxrobaa. SeuZlia mTeli Tavisi pir<strong>da</strong>pirobiT, Jurnalisturad<br />

<strong>da</strong>weros <strong>da</strong> misi naweri namdvilad kargi<br />

iqneba, magram raxanRa icis, rom arsebobs raRac, Jurnalistobaze<br />

Zlieri <strong>da</strong> maRali, rasac SeuZlia, rom es<br />

tyvia mTels samyarod aqcios <strong>da</strong> ara ubralod sulis-<br />

SemZvrel reportaJad, suli wasZlevs, rom mwerali<br />

gaxdes.<br />

birss es SeeZlo.<br />

is igoneb<strong>da</strong> Tavis moTxrobebs.<br />

vin icis, sruliad axalgazr<strong>da</strong> egeb Tava<strong>da</strong>c idga<br />

iseT xidze, Tavis moTxrobaSi rom aRwera <strong>da</strong> Tokze<br />

Camokonwialebuli gvamebic mravlad enaxa <strong>da</strong> ifiqra<br />

mravali wlis Semdeg imaze, SeuZlia Tu ara kacs, rom<br />

iocnebos CamoxrCobis win? <strong>da</strong> ara mainc<strong>da</strong>mainc imaze,<br />

rom CamoxrCoba saSinelebaa. aris, ra Tqma un<strong>da</strong>, magram<br />

CamoxrCobas Jurnalisti aRwers.<br />

SeuZlia kacs ocneba CamoxrCobis win? ar vici.<br />

man ukeT ico<strong>da</strong>.<br />

ho<strong>da</strong>, mec bavSvobi<strong>da</strong>n mjera misi gamonagonis. ramdeni<br />

xania mjera <strong>da</strong> arasdros <strong>da</strong>mviwynia birsi. mwerlobac<br />

eg aris albaT, roca wamkiTxvels ar aviwydebi<br />

<strong>da</strong> raRac ucnauri, Camouqneli, feradi sivrce<br />

amoutivtivdeba xolme TavSi Seni saxelis gaxsenebaze.<br />

ambroz birsi. kai magari iyo im Txel wignakSi.<br />

cxeli Sokoladi 71


Targmani<br />

ringze<br />

meoce saukunis pirispir<br />

norman meileris werilebi<br />

inglisuri<strong>da</strong>n Targmna irma taveliZem<br />

meore msoflio omSi monawileobis periodi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>wyebuli,<br />

norman meileri Tavis mimoweraSi mudmivad aqtualur<br />

politikur Temebs exebo<strong>da</strong> _ gar<strong>da</strong>cvalebamde<br />

cota xniT adrec ki.<br />

bietris meilers<br />

8 agvisto, 1945<br />

Cemo patarav,<br />

atomuri bombis Seqmnas aq ufro didi gamoxmaureba<br />

mohyva, vidre germaniis mxri<strong>da</strong>n kapitulaciis gamocxadebas.<br />

prezident ruzveltis sikvdilmac aseTive<br />

miTqma-moTqma gamoiwvia. Zalian <strong>da</strong>bneuli var (amas rom<br />

72 cxeli Sokoladi<br />

vwer, mxolod oficialuri gancxadeba maqvs wakiTxuli.<br />

ar vici, es rogor mox<strong>da</strong>). axla vxvdebi, ramxela zegavlenas<br />

axdens a<strong>da</strong>mianis azrovnebaze misive egoizmi. Cemi<br />

keTili `me~ yvelafers miesalmeba, rac omis periods<br />

Seamoklebs <strong>da</strong> Sin male <strong>da</strong>mabrunebs. ai, es ki xSirad<br />

upirispirdeba ufro Zvel, ufro mniSvnelovan principebs.<br />

magaliTad, imedi maqvs, rom axalwveulebiT jaris<br />

Sevseba ukve ganxorciel<strong>da</strong>, <strong>da</strong> Tu ase ar momx<strong>da</strong>ra, ma-<br />

Sin neli, mtanjveli demobilizaciis procesi gvelis.<br />

swored am azriT vamarTleb im instruments, romelsac,<br />

Sesabamis pirobebSi, wamierad SeuZlia uamravi a<strong>da</strong>mianis<br />

mospoba.


sinamdvileSi ki ra Semzaravi perspeqtivaa! sul imas<br />

vambobdiT, rom kacobrioba TviTganadgurebis gzas adgas.<br />

ho<strong>da</strong>, axla es yvelaferi ise axlos Cans, mxolod<br />

aTwleulebisa <strong>da</strong> ramdenime bombis ambavia. atomuri<br />

afeTqeba teqnikis saboloo gamarjvebas moaswavebs.<br />

roca fizikas vswavlobdi, im dros mxolod uwyinari<br />

gamoTvlebi tardebo<strong>da</strong>, es TiTqmis ganuxorcielebel<br />

<strong>da</strong> mainc Tavzar<strong>da</strong>mcem ideas warmoadgen<strong>da</strong>: muxudos<br />

marcvlisodena masis atomuri energia xom savsebiT sakmarisia,<br />

raTa lokomotivma zRaprulad bevrjer ga<strong>da</strong>seros<br />

mTeli de<strong>da</strong>miwa.<br />

vfiqrob, Cveni epoqa samu<strong>da</strong>mod <strong>da</strong>asamarebs iseT cnebebs,<br />

rogoricaa a<strong>da</strong>mianis neba <strong>da</strong> masebis Zalaufleba.<br />

msoflio ramdenime politikosisa <strong>da</strong> meqanikosis xelSi<br />

aRmoCndeba _ Spengleriseuli gviandeli <strong>da</strong>savleTevropul-amerikuli<br />

civilizaciis warmomadgenlebis<br />

xelSi. me ki, miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom mraval saazrovno<br />

impulss maZlevs, Spenglerianeli mainc ara var. Tu ar-<br />

Cevanis winaSe <strong>da</strong>vdgebi: is gavakeTo, rac aucilebelia,<br />

an TiTic ar gavanZrio, TiTsac ar gavanZrev, Tuki is,<br />

rac aucilebelia, gulis amrevi aRmoCndeba.<br />

marTlac saSineli perspeqtivaa, Zvirfaso. kidev<br />

erTi omi gvelis oc weliwadSi Tu ara, ormoc<strong>da</strong>aT<br />

weliwadSi mainc, <strong>da</strong> Tu naxevari msoflio ga<strong>da</strong>rCeba,<br />

<strong>da</strong>rwmunebuli var, momdevno omis dros, usafrTxoebis<br />

mizniT, momavlis didi qalaqebi miwisqveS iqneba<br />

aSenebuli. a<strong>da</strong>miani cxoveliviT iq aRar icxovrebs, sa<strong>da</strong>c<br />

<strong>da</strong>iba<strong>da</strong> _ mwerebi mas aRar Seawuxeben <strong>da</strong> is, vinc<br />

samoTxes antarqtikis mkvlevariviT eZeb<strong>da</strong>, jojoxeTs<br />

aTasobiT futiT miuaxlovdeba...<br />

aq siyvarulis adgili aRar aris, me ki axla iseTi<br />

gulmokluli var. rac ufro mets vfiqrob am yvelaferze,<br />

ufro Semzaravad meCveneba. aba, romeli Senadnobi<br />

Seedreba meqanikisa <strong>da</strong> sentimentalurobis nazavs.<br />

rogor min<strong>da</strong>, amaRam mklavebSi mogiqcio.<br />

miyvarxar,<br />

normani<br />

feni <strong>da</strong> aizek meilerebs, en <strong>da</strong> deivid<br />

keslerebs<br />

4 seqtemberi, 1945<br />

Zvirfaso de<strong>da</strong> <strong>da</strong> mama, dei<strong>da</strong> nen <strong>da</strong> biZia deiv,<br />

...rogorc radios diqtorma mauwya, istoriul movlenas<br />

Sevswrebivar. <strong>da</strong>axloebiT erTi mili gvaSoreb<strong>da</strong><br />

xomald `misuris~, roca iq iaponiis kapitulaciis aqts<br />

moaweres xeli. mesiamovna, radioSi es ambavi rom gadmosces,<br />

me ki am xomalds iluminatori<strong>da</strong>n vxe<strong>da</strong>vdi.<br />

mimomxilvelma Tqva: „xatovnad Tu vityviT, tokios<br />

yuris Tavze mze amobrwyin<strong>da</strong> <strong>da</strong> naTeli mohfina aremares:<br />

kapitulaciis aqts xeli ukve moewera <strong>da</strong> mSvidobam<br />

sabolood <strong>da</strong>isadgura~. SeiZleba Tvali ise kargad<br />

ver miWris, rogorc am kacs, magram im dRes ca iseTive<br />

Rrubliani Can<strong>da</strong>, rogorc yovelTvis...<br />

Targmani<br />

miyvarxarT, Zvirfasebo,<br />

normani<br />

P.S. axla 145 funts viwoni, rogorc adre. ase rom, ar<br />

i<strong>da</strong>rdoT Cems janmrTelobaze.<br />

bietris meilers<br />

13 Tebervali, 1946<br />

gamarjoba, Cemo Steruka,<br />

amas winaT vcdilobdi, Cemi mrwamsis umTavres principebSi<br />

gavrkveuliyavi _ politikur mrwamss vgulisxmob.<br />

Tumca, sinamdvileSi, mxolod im politikur kredos<br />

vTxzavdi, romelsac im SemTxvevaSi vuerTgulebdi,<br />

a<strong>da</strong>mianis progresulad ganviTarebis rom mjerodes.<br />

pirvel rigSi, sruliad cxadi mgonia, rom marqsistuli<br />

mTavroba erTaderTi Rirseuli mTavroba iqnebo<strong>da</strong>,<br />

magram _ marTlac Zneli warmosadgenia, es rogor un<strong>da</strong><br />

moxdes _ man a<strong>da</strong>miani ki ar un<strong>da</strong> marTos, aramed saxelmwifo.<br />

politikosi rom viyo, erTaderT rames gavakeTebdi<br />

_ axal komunistur partias Sevqmnidi, romelsac ruseTTan<br />

saerTo araferi eqnebo<strong>da</strong>. ruseTi mZuls (misi<br />

mTavroba <strong>da</strong> ara xalxi). am qveyniT Sens aRfrTovanebas<br />

ver gaviziareb. Tu <strong>da</strong>vuSvebT, rom misi agresiuloba<br />

<strong>da</strong> TviTorganizeba msoflio zewolam ganapiroba, im<br />

faqts versad gaveqceviT, rom is axla pirovnebis Tavisuflebas<br />

axSobs <strong>da</strong> totalitarizmis gzas adgas, sai<strong>da</strong>nac<br />

ukan veRar <strong>da</strong>brundeba. Cemi axali komunisturi<br />

partia nakleb mniSvnelobas mianiWeb<strong>da</strong> ekonomikasa <strong>da</strong><br />

politikas, radgan a<strong>da</strong>mianis sulis mxolod erT nawils<br />

ver <strong>da</strong>eyrdnobi, roca cxovrebis sxvagvari wesis <strong>da</strong>mkvidreba<br />

gsurs. am partiis yuradRebis centrSi moeqceo<strong>da</strong><br />

swored a<strong>da</strong>mianis pirovnuli zr<strong>da</strong>, rac yvelaze mTavaria.<br />

gaixsene Cemi mebrZoli qristiani komunistebi _ esec<br />

msgavsi ideaa. eTikas ekonomikaze ver <strong>da</strong>afuZneb, ufro<br />

gonivruli iqneba, Tu mas, vTqvaT, seqsTan mimarTebaSi<br />

ganaviTareb. amgvari komunisturi mTavroba mxolod<br />

<strong>da</strong>mxmare ram iqneba, im drois erTgvari bunebrivi warmonaqmni,<br />

roca namdvilad <strong>da</strong>afaseben Tanasworobas, zomierebas,<br />

Rirsebasa <strong>da</strong> SemoqmedebiT midgomas. Cemi azriT,<br />

amis saukeTeso magaliTs kvakerebi warmoadgenen.<br />

gasagebia, maT kargi xelmZRvanelebi hyavT, magram esec<br />

xom maTi mrwamsis bunebrivi, samarTlianad moweuli<br />

politikuri nayofia...<br />

rac <strong>da</strong>vwere, sruli absurdia, miamituri absurdi.<br />

ar mjera amis, radgan saerTod arafris mjera. Tumca,<br />

raimesi rom mjerodes, swored am principebs <strong>da</strong>vicavdi.<br />

aba, ras ityvi, patarav?...<br />

Zalian miyvarxar, Steruka,<br />

normani<br />

Jan malakes<br />

13 oqtomberi, 1956<br />

Zvirfaso Jan,<br />

...radikalad yofna ucnauri ram aris _ wlebi gadis<br />

cxeli Sokoladi 73


Targmani<br />

<strong>da</strong> ai, dgeba dro, roca <strong>da</strong>winaurebuli Tanamoazreebi<br />

aRar girekaven. vfiqrob, megobris yola didi fufunebaa<br />

<strong>da</strong> Tu megobrebi Sen mimarT mometebul yuradRebas<br />

ar iCenen _ ara, arc erTi Tanamoazre Cem mimarT mometebul<br />

yuradRebas ar iCens _ maTi orbiti<strong>da</strong>n Tan<strong>da</strong>Tan<br />

gadixar. gar<strong>da</strong> amisa, niu-iorkic yelSi amomivi<strong>da</strong>, es<br />

saSineli qalaqi, sa<strong>da</strong>c gaafTrebuli konkurencia mZvinvarebs<br />

<strong>da</strong> yvelgan sisastikes, sicives, nervebis<br />

wyvetas awydebi. ho, albaT asakSi Sevdivar. amas winaT<br />

koneqtikutis erT-erT sofelSi megobrebs vestumreT<br />

<strong>da</strong> saxli vnaxeT, romelic Zalian mogvewona. axla<br />

swored mas vyidulobT...<br />

ori kviris win ki _ is dro iyo, saxlis yidva rom<br />

ga<strong>da</strong>vwyviteT <strong>da</strong> qalaqSi <strong>da</strong>vbrundiT _ ZaRlebi gavaseirne<br />

(ori didi franguli pudeli) gvian RamiT, SabaTs,<br />

ara, ukve kviras _ saaTis isrebi 12-s ga<strong>da</strong>scdeno<strong>da</strong>.<br />

erT adgilas ZaRlebi gaCerdnen <strong>da</strong> raRacis qeqva<br />

<strong>da</strong>iwyes. iqve, saxlTan sami moxuligno tipi <strong>da</strong>exetebo<strong>da</strong>.<br />

erTma uxamsad gaixumra, meorem gaicina. mec ra-<br />

Racam momiara <strong>da</strong> im moxuligno tips vkiTxe, _ ra TqvimeTqi?<br />

Semagina, valSi arc me <strong>da</strong>vrCi <strong>da</strong> aty<strong>da</strong> erTi<br />

ambavi. miTxra, _ aba, <strong>da</strong>axvieo. SemeSin<strong>da</strong>, magram fexi<br />

74 cxeli Sokoladi<br />

ar movicvale. yvelaferi xelCarTuli CxubiT <strong>da</strong>mTavr<strong>da</strong>.<br />

am CxubSi aucileblad gavimarjvebdi, radgan, <strong>da</strong>mijere,<br />

im tipze gacilebiT Zlieri viyavi. maRali iyo,<br />

magram Cemze gamx<strong>da</strong>ri. ase, 21 wlis iqnebo<strong>da</strong>. rogorc<br />

vTqvi, aucileblad gavimarjvebdi, miwaze goraobisas<br />

CemTvis TvalebSi TiTebi rom ar etakebina, rac marTlac<br />

profesionalurad gamouvi<strong>da</strong>. xeli gavuSvi, mere<br />

cota isev vibRlarZuneT, miwaze vigoraveT, bolos ki<br />

isev TvalebSi mataka TiTebi. am dros saxli<strong>da</strong>n biWebis<br />

jgufi gamovi<strong>da</strong> _ mTeli ban<strong>da</strong> (Cven trotuarze vCxubobdiT).<br />

viRac aylayu<strong>da</strong> mxecma saxeSi mxia <strong>da</strong> mkiTxa:<br />

`es gindo<strong>da</strong>, ara?~<br />

ho, es mindo<strong>da</strong>. TiTqmis veRarafers vxe<strong>da</strong>vdi, Tvalebi<strong>da</strong>n<br />

sisxli momdio<strong>da</strong>, Zval-rbili gaerTianebuli<br />

mqon<strong>da</strong>. im biWs Tavi <strong>da</strong>vuqnie <strong>da</strong> ramdenjerme Cavibutbute:<br />

`ai, es mindo<strong>da</strong>, es mindo<strong>da</strong>, es mindo<strong>da</strong>~. mere<br />

meores, romelsac mTeli Cxubis manZilze ZaRlebis<br />

sayelurebi <strong>da</strong>mcinavad eWira, isini gamovarTvi <strong>da</strong> Sinisken<br />

wavbancaldi. araa<strong>da</strong>mianuri sisastikis ambavi iqnebo<strong>da</strong>,<br />

rom ara imave bandis ori Savkaniani wevri, romelic<br />

maSinve amedevna. quCis kuTxeSi isini <strong>da</strong>mewivnen<br />

kidec. im dros yvelaferi fexebze meki<strong>da</strong> <strong>da</strong> arafris<br />

meSino<strong>da</strong>. ubralod, vfiqrobdi, Tu fexqveS gamigdeben,<br />

SeiZleba suli aRar SemrCes-meTqi. albaT asec<br />

iqnebo<strong>da</strong>, magram mTavari is iyo, rom erTma Savkanianma<br />

miTxra: `usamarTlod mogdes, Zmao~. misi sityvebi<br />

raRacnairad mamxneveb<strong>da</strong>, roca momdevno dReebSi am<br />

yvelaferze vfiqrobdi.<br />

es ambavi mZime SedegiT <strong>da</strong>srul<strong>da</strong>. ramdenime dRis<br />

manZilze marcxena Tvali mtkio<strong>da</strong> <strong>da</strong> mxedvelobis<br />

aris SuagulSi laqas vxe<strong>da</strong>vdi. TiTqmis mTeli kvira<br />

bnel oTaxSi gavatare. Tvali axlac mawuxebs. mis mo-<br />

SuSebas erTi Tve mainc <strong>da</strong>sWirdeba. ra bednieri var,<br />

rom saxli manamde viyide, vidre es ambavi moxdebo<strong>da</strong>;<br />

Torem, yovelTvis vifiqrebdi, rom niu-iorki<strong>da</strong>n panikaSi<br />

myofi gaviqeci...<br />

Zveli mebrZolisgan meore mebrZols siyvaruliT,<br />

normani<br />

Jan malakes<br />

30 dekemberi, 1957<br />

Zvirfaso Jan,<br />

...axla parizi ise Sors meCveneba. erTxans sofelSi<br />

vicxovreT, mere mogvbezr<strong>da</strong>, yelSi amogvivi<strong>da</strong> mdi<strong>da</strong>ri<br />

miwaTmflobelebis autaneli, winaaRmdegobebiT<br />

savse cxovreba (sxvaTa Soris, iseTi mdidrebi aRar<br />

varT _ `sputnikis~ kosmosSi gaSvebam Cems kapital<strong>da</strong>bandebebs<br />

de<strong>da</strong> utira). ho<strong>da</strong>, niu-iorkSi vbrundebiT.<br />

bolo dros depresiaSi Cavvardi. wlebi gavi<strong>da</strong><br />

mas Semdeg, roca nebismier wamowyebas warmatebiT<br />

vasrulebdi (ramdenime gamonaklisis gar<strong>da</strong>), axla ki<br />

swored is <strong>da</strong>memarTa, rac Sen ori wlis win ga<strong>da</strong>itane<br />

_ amas neba-survilis kraxs <strong>da</strong>varqmevdi. rogorc Cans,


niWze ufro didi ambicia maqvs, meryevi xasiaTis gamo<br />

ki, cxovrebaSi naTel periodebs ar un<strong>da</strong> velode. im<br />

uzarmazar romanze vfiqrob, romlis werac <strong>da</strong>viwye <strong>da</strong><br />

romlis <strong>da</strong>srulebasac albaT aTi weli mainc <strong>da</strong>sWirdeba.<br />

Tu Canafiqris ganxorcieleba SevZeli, misi gamocema<br />

SeuZlebeli iqneba _ mxolod frangul uxarisxo,<br />

mwvaneydian gamocemebs Soris Tu moxvdeba. me ki ukve<br />

Suaxnis kaci viqnebi, roca am wigns <strong>da</strong>vasruleb. ici,<br />

ise aRar mjera sakuTari Tavis, rogorc _ adre <strong>da</strong>, rac<br />

yvelaze uaresia, es yvelaferi sulac ar mgonia Zalian<br />

mniSvnelovani. <strong>da</strong>marcxebulebis mimarTac gacilebiT<br />

Semwynarebeli gavxdi. is xalxi, vinc ramdenime wlis<br />

win mZul<strong>da</strong>, axla asatani meCveneba. vfiqrob, warsul-<br />

Si araerTi iRbliani SemTxveva xeli<strong>da</strong>n gavuSvi, ho<strong>da</strong>,<br />

isinic ar un<strong>da</strong> ganvsajo. aseTi gancdebi bunebrivad<br />

ereva mTel sulsa <strong>da</strong> guls. muSaobis survili miqreba<br />

<strong>da</strong> mere depresiaSi vvardebi imis gamo, rom ar vmuSaob,<br />

rac samuSaosTan mibrunebas kidev ufro mirTulebs,<br />

sabolood ki es yvelaferi gulze mZime lo<strong>da</strong>d mawveba.<br />

xSirad maxsendeba omis Semdgomi ubadruki wlebi, romlebmac<br />

bolo mouRo Cems yvela nacnobs: maTi amboxi<br />

mianavla, maTi sifrTxile silaCred aqcia, xolo maTi<br />

uwyinari mzakvroba _ did siZulvilad. yvelaze cudi<br />

ki is aris, rom axla imasRa vfiqrob, albaT a<strong>da</strong>mianis<br />

SesaZleblobebis zedmetad gvjero<strong>da</strong>-meTqi. rasakvirvelia,<br />

aseTi fiqrebis fonze, cxovreba uferuli <strong>da</strong><br />

mosawyeni xdeba. mapatie amxela tira<strong>da</strong>. Sen Seni depresia<br />

gaqvs, me _ Cemi (mec isev Zalian bevrs vewevi)...<br />

ra Tqma un<strong>da</strong>, es nebismieri xelovanis tkivilia _<br />

mravali Cvengani xom geniosi gaxdebo<strong>da</strong>, yvelaferi<br />

rom sworad warmarTuliyo. sxvebze metad gamimarTla,<br />

magram, Cemo kargo Jan, yvelaferi ise xel<strong>da</strong>xel mivaniave,<br />

imedgacruebac ki ar ganmicdia. ho, marTlac sabralo<br />

rus emigrantebs vgavarT. mapatie, ase rom gewuwune,<br />

magram Zvel, erTgul megobarTan wuwuni jobs,<br />

romelime wveulebaze mTvrali ucnobis saeWvo gulmowyalebis<br />

ime<strong>da</strong>d yofnas.<br />

(sxvaTa Soris, erTi Tvis win am egoistma geniosma<br />

bodleris dRiurebi waikiTxa (inglisurad). vfiqrobdi,<br />

ai, zustad Cemnairi kaci-meTqi)...<br />

mokiTxva gelis,<br />

normani<br />

Jan malakes<br />

29 aprili, 1960<br />

Zvirfaso Jan,<br />

...ici, ratom SevuerTdi kubis mxar<strong>da</strong>mWer komitets<br />

Zveli leninuri principiT? amisken Jurnalma `taimma~<br />

mibiZga. vifiqre, Tu isini kastros upirispirdebian, me<br />

mxars <strong>da</strong>vuWer-meTqi. SesaZloa, antistalinizmi politikuri<br />

pozicia ar iyos, magram antiliuisizmi (henri<br />

liuisi (1898-1967) _ gavleniani amerikeli gamomcemeli)<br />

namdvilad aris. a<strong>da</strong>miani Tavad faqtebis <strong>da</strong>dgenas ver<br />

Targmani<br />

axerxebs, Tumca imas ki xvdeba, romel Zalebs surT,<br />

rom mas am faqtebis sjerodes. wesad SemoviRe, yoveldRiuri<br />

politikuri oromtrialis wyaro swored Zvel,<br />

sayvarel Jurnal `taimSi~ veZebo...<br />

aq didi Teatraluri movlenaa Jan Jenes `aivanis~<br />

<strong>da</strong>dgma, romelic brodveis gareT, Teatr `seql in zi<br />

sqveaSi~ ganxorciel<strong>da</strong>. me ki speqtakli sulac ar momewona.<br />

piesa sulelurad <strong>da</strong>uCexavT, atmosferoc mZime<br />

<strong>da</strong> sulisSemxuTveli <strong>da</strong>mxv<strong>da</strong>. Cemi azriT, es nawilobriv<br />

Jenes bralicaa. guli mereva mTel mis brwyinvalebaze.<br />

mokiTxva edelisgan,<br />

normani<br />

eiiti iamanisis<br />

23 oqtomberi, 1961<br />

Zvirfaso eiiti,<br />

...trockisTan yovelTvis didi siaxlove makavSireb<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> is, rom sakuTar Tavs trockists veRar vuwodeb,<br />

ar niSnavs, TiTqos misiT aRfrTovaneba gaminel<strong>da</strong>. aq,<br />

amerikaSi sirTules is qmnis, rom revoluciuri marqsizmis<br />

tradiciuli formebi ver ergeba amerikuli<br />

sazogadoebis Tavisebur, mravalsaxovan struqturas.<br />

ara, imas ar vgulisxmob, TiTqos marqsizmi gamosadegi<br />

aRar iyos. Tumca, azrovnebis amgvarma wesma isev rom<br />

aRafrTovanos axalgazrdebis saukeTeso nawili, is sxva<br />

geniosma un<strong>da</strong> ganavrcos, romelic amerikuli fenomenis<br />

sirTules Caswvdeba. vfiqrob, `TeTri zangis~ bolo<br />

abzacSi swored erT-erT SesaZlo mimarTulebaze mivaniSne.<br />

iciT, eiiti, problema is aris, rom amerikaSi mSromelTa<br />

klass saerTod ar aqvs revoluciuri Segneba.<br />

am qveyanaSi nebismier amboxs is xalxi ki ar awyobs, vis<br />

mxrebzec ekonomika dgas, aramed im axalgazrdebis sul<br />

ufro mzardi raodenoba, romlebic sruliad gaucxoebulebi<br />

arian sakuTari qveynisgan <strong>da</strong> misi istoriisgan.<br />

SesaZlebelia, momdevno aT welSi am yvelaferma raRac<br />

nayofi gamoiRos _ meamboxeebis suliskveTeba xom namdvilia!<br />

axla arc erTi Cvengani ar aris im inteleqtualur<br />

simaRleze, rac problemis ga<strong>da</strong>Wris axali,<br />

radikalurad gansxvavebuli gzis moZebnas sWirdeba.<br />

amerikaSi yvelaze cudi is ki araa, rom <strong>da</strong>matebiTi Rirebulebis<br />

saxiT bevrs gvZalaven, aramed Cveni sulieri<br />

gamofituloba <strong>da</strong> is, rom namdvili zrdis SesaZlebloba<br />

ar gveZleva. ai, es u<strong>da</strong>vod kapitalizmis umaRlesi stadiaa.<br />

iciT, amgvar situaciaSi azrs kargavs sakuTari Tavis<br />

trockistad moazreba. aseTive warmatebiT SeiZleba<br />

Tavs burboni an batko maxnos mimdevari uwodoT. <strong>da</strong>rwmunebuli<br />

var, trocki rom cocxali yofiliyo <strong>da</strong> am<br />

qveyanaSi ecxovra, trockistobas ar moindomeb<strong>da</strong>...<br />

gulTbili mokiTxviT,<br />

normani<br />

>>> gagrZeleba gv. 99<br />

cxeli Sokoladi 75


saavtoro<br />

lismanisi<br />

avtori: levan berZeniSvili<br />

ilustracia: mariam zal<strong>da</strong>staniSvili<br />

politikur zonas, iseve rogorc<br />

nebismier sxva sabWoTa zonas, Tavisi<br />

aristokratia hyav<strong>da</strong>: mzareuli,<br />

mekuWnave, biblioTekari, cecxlfareSi,<br />

meabanoe, parikmaxeri, barakis<br />

morige, kinomeqanikosi, kurieri<br />

<strong>da</strong> a.S. amaze werdnen solJenicini,<br />

ginzburgi, Salamovi <strong>da</strong> sxva avto-<br />

76 cxeli Sokoladi<br />

rebi, romlebic saswaulebrivad ga<strong>da</strong>urCnen<br />

gulags. Tuki Zvel droSi,<br />

breJnevis epoqamde, rodesac gulagis<br />

naxevarze met mosaxleobas 58-e<br />

muxliT gasamarTlebulebi Seadgendnen,<br />

am aristokratiul Tanamdebobaze<br />

mxolod Cveulebrivi kriminalebi,<br />

marqsistul-leninisturi<br />

Teoriis sayovelTaod aRiarebuli<br />

termini rom vixmaroT, e.w. „socialurad<br />

axloblebi“ (социально<br />

близкие _ mkvlelebi, qurdebi, mZarcvelebi<br />

<strong>da</strong> a.S.) xvdebodnen, axal<br />

droSi, rodesac msoflio zewoliT<br />

politikuri patimrebi sanaxevrod<br />

aRiares <strong>da</strong> maT calke banakebi gau-


xsnes (sul 4 mTel sabWoTa kavSirSi,<br />

3 permSi <strong>da</strong> erTic mordoveTSi, saxelganTqmuli<br />

„dubrovlagi“), axal<br />

aristokratias jaSuSebi, samxedro<br />

<strong>da</strong>mnaSaveebi <strong>da</strong> samSoblos moRalateebi<br />

Seadgendnen; sxva sityvebiT<br />

rom vTqvaT, Tu sisxlis samarTlis<br />

kodeqsis Zveli, 58-e muxlis memkvi-<br />

dre axali 70-e (saqarTvelos ssr 71e)<br />

muxliT iyavi gasamarTlebuli,<br />

parikmaxeroba an biblioTekaroba<br />

ar SegeZlo, Tun<strong>da</strong>c manamde ssrk-s<br />

saukeTeso parikmaxeri an didi biblioTekis<br />

direqtori yofiliyavi.<br />

bunebrivia, baraSevoSic gvyavdnen<br />

„aristokratebi“ (Zvel droSi<br />

maT upativcemulod, „pridurkebad“<br />

moixseniebdnen <strong>da</strong> Jora xomizuri<br />

axal droSic mxolod am terminiT<br />

aRiareb<strong>da</strong> maT statuss): biblio-<br />

Tekari andersoni, mzareulebi maqsimoviCi<br />

<strong>da</strong> petrov ufrosi, parikmaxeri<br />

kuxaruki, cecxlfareSebi<br />

saari <strong>da</strong> muzikiaviCusi, meabanoe <strong>da</strong><br />

kinomeqanikosi (SeTavsebiT) lismanisi,<br />

mekuWnave leikusi, barakis morige<br />

krainiki <strong>da</strong> sxv.<br />

latviel nacionalistsa <strong>da</strong> social-demokrats,<br />

1980 wlis noemberSi<br />

<strong>da</strong>patimrebul <strong>da</strong>inis lismaniss<br />

latviis uzenaesi sasamarTlos<br />

<strong>da</strong>xurul sesiaze 12 weli hqon<strong>da</strong><br />

misjili „samSoblos“ (anu sabWoTa<br />

kavSiris) RalatisTvis. im qveynis<br />

RalatisTvis, romelSic igi ar <strong>da</strong>badebula,<br />

romelic okupantad <strong>da</strong><br />

moZaladed miaCn<strong>da</strong> <strong>da</strong> romlis winaaRmdegac<br />

iaraRiT xelSi brZola<br />

arc ufiqria, ubralod, latviis<br />

okupaciis Semdeg iatakqveSeTSi ga<strong>da</strong>suli<br />

im social-demokratiuli<br />

partiis wevri iyo, romlis saTavo<br />

ofisi germaniis federaciul respublikaSi<br />

iyo ganTavsebuli.<br />

<strong>da</strong>inis lismanisi sakmaod pikantur<br />

garemoebebSi gavicani. zonaSi CasvlisTanave<br />

me <strong>da</strong> <strong>da</strong>Tos ori sasixarulo<br />

ambavi <strong>da</strong>gvaxvedres, sadili<br />

<strong>da</strong> abano. sadils pirveli movrCi <strong>da</strong><br />

abanoSi gamagzavnes. zonuri „abano“<br />

saintereso <strong>da</strong>wesebuleba aRmoCn<strong>da</strong>:<br />

xangrZlivi etapis Semdeg „Tavisufali“<br />

saponi rom <strong>da</strong>vinaxe <strong>da</strong><br />

gaxarebulma (higiena Tavisuflebis<br />

ganuyofeli nawilia, abanoSi ar „zixar“<br />

anu Tavs patimrad ar grZnob)<br />

kargad gavisapne Tavi, aRmovaCine,<br />

rom onkanSi wyali aRar modio<strong>da</strong>.<br />

abanoSi aravin iyo, rom <strong>da</strong>mxmarebo<strong>da</strong><br />

Cveulebriv abano mxolod SabaTobiT<br />

iyo, xolo Cven xuTSabaTs<br />

saavtoro<br />

CavediT, sicxe iyo <strong>da</strong> cxeli wyali<br />

arc gvWirdebo<strong>da</strong>, magram wyali zoga<strong>da</strong>d<br />

gWirdeba, Tu abanoSi tanis<br />

<strong>da</strong>banas apireb. ra gza mqon<strong>da</strong>, ra-<br />

Rac naWeri Semovixvie welze <strong>da</strong> gareT<br />

gamovedi Svelis saTxovnelad.<br />

pirvelive kaci gavaCere <strong>da</strong> <strong>da</strong>xmareba<br />

vTxove. manac amixsna, rom onkan-<br />

Si wyali ar un<strong>da</strong> iyos (diax!), rom<br />

wyali aris wina oTaxSi, e.w. „predbannikSi“<br />

did kasrSi <strong>da</strong>grovili <strong>da</strong><br />

iqi<strong>da</strong>n un<strong>da</strong> movimarago taStSi <strong>da</strong><br />

mere momcro vedrosxela xisgan <strong>da</strong>mzadebuli<br />

wylis saxapaviT, romelsac<br />

hqvia „Saika“, erTi xeliT un<strong>da</strong><br />

visxa Tavze <strong>da</strong> meoreTi sxva operaciebi<br />

ganvaxorcielo. mainca<strong>da</strong>mainc<br />

mosaxerxebeli ar iyo, magram<br />

saocnebo sisufTavis SegrZneba yvelafers<br />

aRematebo<strong>da</strong>. kaci, romelmac<br />

<strong>da</strong>xmareba gamiwia <strong>da</strong> abanoze Zalian<br />

sasacilo anekdotis moyolac<br />

moaswro SesamCnevi latviuri aqcentiT,<br />

xmovnebis <strong>da</strong>grZelebiT <strong>da</strong> xan<br />

pirvel <strong>da</strong> xan meore moraze (grZeli<br />

marcvlis mokle nawilze) mkveTri<br />

dinamikuri maxvilis <strong>da</strong>smiT, sanam<br />

me did kasrsa <strong>da</strong> wyals veZebdi, iyo<br />

<strong>da</strong>inis lismanisi, samSoblos moRalate,<br />

social-demokrati, meabanoe,<br />

kinomeqanikosi, Crdilouri tipi,<br />

WeSmariti arieli <strong>da</strong> SesaniSnavi<br />

meojaxe _ тип нордический, истинный<br />

ариец и отличный семянин, rogorc<br />

TviTon amateb<strong>da</strong> xolme Tavis <strong>da</strong>xasiaTebas<br />

saxelganTqmuli sabWo-<br />

Ta Cekisti mwerlis, misive wignis<br />

mixedviT reJisor lioznovas mier<br />

ga<strong>da</strong>Rebuli yvelaze popularuli<br />

sabWoTa serialis, „gazafxulis 17<br />

gaelvebis“ scenaris avtoris, iulian<br />

semionovis mTxrobeliviT, rodesac<br />

am ukanasknelis saxeliT gestapoeli<br />

<strong>da</strong> abvereli personaJebis<br />

portretiani formularis fonze<br />

SesaniSnavi tembris mqone sabWoTa<br />

msaxiobi efim kopeliani mokle anketas<br />

kiTxulob<strong>da</strong>.<br />

<strong>da</strong>inis lismanisi mudmivad karg<br />

xasiaTze iyo. aravin icis, rogor<br />

axerxeb<strong>da</strong> amas politikur banakSi,<br />

magram faqtia, rom axerxeb<strong>da</strong>: mo-<br />

RuSuli <strong>da</strong> uxasiaTo aravis unaxavs.<br />

cxeli Sokoladi 77


saavtoro<br />

gar<strong>da</strong> imisa, rom TviTon iyo karg<br />

guneba-ganwyobaze, Tavis irgvlivac<br />

aseT msubuq <strong>da</strong> mxiarul garemos qmni<strong>da</strong>.<br />

Joras miaCn<strong>da</strong>, rom es mxolod<br />

<strong>da</strong>savleli a<strong>da</strong>mianis „sagareo ieri“<br />

iyo, rafika Tvli<strong>da</strong>, rom ze<strong>da</strong>piruli<br />

kaci iyo (xumrobiT meubnebo<strong>da</strong>,<br />

ase xazgasmiT evropuli garegnoba<br />

rom ar hqondes, eWvi Semeparebo<strong>da</strong>,<br />

lismaniSvili, lismaniZe an lismanauri<br />

xom ar ariso), jonis „Wkuamxiarulad“<br />

miaCn<strong>da</strong>, genrixa „umisamarTod<br />

bedniers“ uwodeb<strong>da</strong>, boria<br />

maniloviCi yvela baltieliviT „bunebriv“<br />

<strong>da</strong> msubuq antisemitad saxav<strong>da</strong>,<br />

xolo mis srul antipods, gaucinar<br />

miSa poliakovs mravalgzis<br />

uTqvams, <strong>da</strong>inisTan „bolomde“ <strong>da</strong>leva<br />

saintereso iqnebo<strong>da</strong>o, iankovi<br />

rogorc demokratiisTvis saerTosakavSiro<br />

brZolis uarmyofels<br />

eWvis TvaliT uyureb<strong>da</strong>, Tumca<br />

„faustze“ saubars masTan ar gaurbo<strong>da</strong><br />

(goeTe lismanisis RmerTi iyo,<br />

germanuli, ra Tqma un<strong>da</strong>, wyaliviT<br />

ico<strong>da</strong> <strong>da</strong> karga mozrdil citatebs<br />

„urtyam<strong>da</strong>“ „fausti<strong>da</strong>n“; xumrob<strong>da</strong>,<br />

_ goeTe mama-RmerTia, Sileri su-<br />

liwmin<strong>da</strong> <strong>da</strong> Tomas mani Zeo). ukrainelebi<br />

gaurbodnen lismaniss, misi<br />

mudmivi Rimili <strong>da</strong>mcinavad eCvenebo<strong>da</strong>T<br />

<strong>da</strong> rusebisadmi <strong>da</strong>ufarav zizRSi<br />

antislavur gamoxtomas xe<strong>da</strong>vdnen<br />

(maTi saerTo azriT, rusebis<br />

anu „moskalebis“ zizRi marto kievis<br />

ruseTis erTaderTi kanonieri<br />

STamomavlebis, WeSmariti ukrainelebis<br />

saqme iyo).<br />

Cveni zonis ebraelebisgan<br />

gansxvavebiT, romlebic SabaTobiT<br />

yvela tipis saqmianobas gaurbodnen<br />

_ griSa feldmani, magaliTad, pirSi<br />

wekos TviTnakeTi sigaretiT (kviris<br />

wina dReebSi SabaTis marags imzadeb<strong>da</strong>)<br />

<strong>da</strong> asanTiT xelSi wamogeweo<strong>da</strong>,<br />

gTxov, momikideo _ <strong>da</strong>inisis zeobis<br />

dRe swored SabaTs dgebo<strong>da</strong>. SabaTs<br />

misi ormagi batonoba myardebo<strong>da</strong>,<br />

Tavisuflebis or kunZulze _ abanosa<br />

<strong>da</strong> klub-sasadiloSi, sa<strong>da</strong>c<br />

igi „axali“ filmis demonstrirebas<br />

axden<strong>da</strong> (zonaSi Semotanili filmi<br />

sinamdvileSi TiTqmis arasodes<br />

iyo axali, filmi Cvens politikur<br />

gamosworebasa <strong>da</strong> aRzr<strong>da</strong>s emsaxurebo<strong>da</strong>,<br />

amitom ideurad iyo gamar-<br />

ЖХ 385/3-5-is klub-sasadilos mravlismnaxvel ekranze<br />

xidi<strong>da</strong>n Rrma xeobaSi xtebodnen sabWoTa tyveebi, maT<br />

Soris qalebi <strong>da</strong> bavSvebic, oRond ki `Tavisianebis~<br />

xelSi ar moxvedriliyvnen.<br />

78 cxeli Sokoladi<br />

Tuli <strong>da</strong>, rogorc wesi, exebo<strong>da</strong> an<br />

amxanag lenins, an amxanag stalins,<br />

an orive am amxanags an am amxanagebis<br />

erTgul sxva amxanagebs, magaliTad<br />

rkinis feliqss, ucxo enebis mcodne<br />

frunzes an sulac sakavSiro „starosta“<br />

kalinins).<br />

ar vici _ ratom, magram kinos<br />

xalxTan (xSir SemTxvevaSi, sruliad<br />

SemTxveviTi) axlobloba bedma marguna,<br />

Cemi erT-erTi yvelaze sayvareli<br />

megobari kinomcodnea (ra Tqma<br />

un<strong>da</strong>, ara SemTxveviT; sxvaTa Soris,<br />

saqarTveloSi Zneli gamosacnobi ar<br />

un<strong>da</strong> iyos, vin igulisxmeba); me moulodnelad<br />

ga<strong>da</strong>vyrivar TbilisSi<br />

quTaisis quCaze robert redfords<br />

(erTi gamagebina, iq ra undo<strong>da</strong>,<br />

manqanis nawils xom ar eZeb<strong>da</strong>?);<br />

anJeSi biblioTekarTa wveulebaze,<br />

rogorc Semdeg gairkva, Cemi<br />

maspinZlis, safrangeTis erovnuli<br />

biblioTekis maSindeli direqtoris<br />

megobars, qarTuli kulturisa<br />

<strong>da</strong>, gansakuTrebiT, kulinariis <strong>da</strong>mfasebels<br />

ani Jirardos, romelsac<br />

xaWapurze mokle, magram yovlismomcveli<br />

leqcia wavukiTxe (maxsov<strong>da</strong>,<br />

rom manamde, el<strong>da</strong>r riazanovis<br />

ga<strong>da</strong>cemaSi legen<strong>da</strong>rulma frangma<br />

msaxiobma xaWapuri rom axsena, sabWoTa<br />

reJisors ratomRac xasiaTi<br />

waux<strong>da</strong>); moskovSi, sastumro „rosias“<br />

derefanSi kinofestivalze gamarjvebul<br />

italiel reJisor etore<br />

skolas <strong>da</strong> Jiuris wevr jina lolobriji<strong>da</strong>s,<br />

romelic ukve asakSi iyo,<br />

magram mnaxvelebs mainc adgilze yinav<strong>da</strong><br />

gorgona meduzasaviT; moskovi-Tbilisis<br />

reisze <strong>da</strong>vmgzavrebivar<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>svenebis saSualeba ar<br />

mimicia lidia fedoseeva-SuqSinas-<br />

Tvis, romelsac Tavxedurad vuxsnidi<br />

SukSinis prozauli Semoqmedebis<br />

Taviseburebebs; taSkenti-moskovis<br />

matareblis saerTaSoriso kupeSi<br />

„duraka“ miTamaSia ukve „Stirlic“<br />

viaCeslav tixonovTan; santa monikaSi<br />

liftSi Sevjaxebivar „<strong>da</strong>uxatav“<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>Rlil Seron stouns,<br />

romelic „holandiisTvis sakmarisi<br />

iyo“ (ase upasuxa ssrk-s pirvelma<br />

<strong>da</strong> ukanasknelma prezidentma, mi


xail gorbaCovma holandieli Jurnalistis<br />

SekiTxvas, _ ganiaraRebis<br />

Semdeg ramdeni birTvuli qobini<br />

<strong>da</strong>grCaTo); sigareti momiwevia antonio<br />

banderasTan erTad „uorner<br />

brazerzis“ studiis SesasvlelSi<br />

<strong>da</strong> iseTi qaTinauri miTqvams qe-<br />

Trin zeta-jonsisTvis, romelmac<br />

ga<strong>da</strong>saReb filmSi Tavis partniors<br />

moakiTxa, rom kinaRam safrTxe iyo<br />

an maikl duglass movekali an saxelganTqmuli<br />

amerikuli „seqSual<br />

harasmentis“ muxlisTvis gamomekra<br />

xeli, banderass rom ar ganemarta,<br />

kavkasieli kavkasielia (erTi „kavkasieli“<br />

TeTri rasis warmomadgenels<br />

niSnavs <strong>da</strong> banderasma amitom ixmara<br />

ormagi kavkasielis termini) <strong>da</strong> lamazi<br />

qalisTvis qaTinauri magisTvis<br />

gamarjobis anu Tqveneburi „hais“<br />

tolfasiao.<br />

am satrabaxo ambebi<strong>da</strong>n mxolod<br />

jina lolobriji<strong>da</strong> <strong>da</strong> viaCeslav<br />

tixonovi Seadgendnen Cems simdidres<br />

politikur banakSi moxvedramde,<br />

yvela sxva Sexvedra Semdgom-<br />

Si mox<strong>da</strong>. lismaniss, ra Tqma un<strong>da</strong>,<br />

ulamazes jinaze Camovugde sityva<br />

(rusi mzveravis, isaevis, imave Stirlicis<br />

rolis Semsrulebel tixonovTan<br />

samgzavro-samatareblo<br />

axloblobiT trabaxi ar iqnebo<strong>da</strong><br />

swori toni patiosan latviel nacionalistTan<br />

saubrisas). lismanisi<br />

kinos namdvili partizani iyo, maSin<br />

ar vicodiT sityva, romelic axla<br />

iolad aRwers <strong>da</strong>inisis mdgomareobas,<br />

latvieli social-demokrati<br />

kinos <strong>da</strong>, gansakuTrebiT, italiuri<br />

kinos namdvili fani iyo. rogorc ki<br />

jina lolobriji<strong>da</strong> vuxsene, lismanisi<br />

aRel<strong>da</strong>.<br />

_ ici Tu ara, Cemo qarTvelo megobaro,<br />

rom lolobriji<strong>da</strong> yvelaze<br />

amerikuli italieli msaxiobia,<br />

sofi lorenze meta<strong>da</strong>c ki? lolobriji<strong>da</strong><br />

yvelaze didi saxeli iyo<br />

ormoc<strong>da</strong>aTiani wlebisa <strong>da</strong> samocianis<br />

<strong>da</strong>sawyisis italiur kinoSi, Tumca<br />

ra italiur, msoflio kinoSi!<br />

<strong>da</strong> ici, ra periodi iyo es italiuri<br />

kinosTvis? ici, rom mas uTamaSia<br />

iseTi gigantebis mxar<strong>da</strong>mxar, rogo-<br />

rebic iyvnen bert lankasteri, iul<br />

brineri, frenk sinatra, ser alek<br />

ginesi?<br />

_ me mxolod is vici, rom msgavsi<br />

silamazis qali pira<strong>da</strong>d, ase<br />

vTqvaT, „cxovrebaSi“ arasodes minaxavs,<br />

_ ganvacxade me <strong>da</strong> meaTasejer<br />

<strong>da</strong>viwye moyola, Tu rogor SeveCexe<br />

italielebis mTel xmaurian delegacias<br />

moskovis sastumro „rosiis“<br />

derefanSi 1975 wels, rodesac jina<br />

lolobriji<strong>da</strong> ukve 48 wlisa iyo.<br />

_ ici Tu ara, Cemo leevan (Léevan,<br />

maxviliT pirvel e-ze), rom 1947<br />

wels jinam monawileoba miiRo „mis<br />

italiis“ silamazis konkursSi?<br />

_ ara, es ar vicodi, magram warmomidgenia,<br />

ra triumfiT gaimarjveb<strong>da</strong>,<br />

maSin xom 20 wlisa iqnebo<strong>da</strong>?!<br />

_ ver gaimarjva! diax, ver gaimarjva!<br />

sxvam gaimarjva, luCia bozem<br />

(juzepe de santisis „ar aris mSvidoba<br />

zeTisxilis xeebis qveS“, xuan<br />

antonio bardemis „velosipedistis<br />

sikvdili“) <strong>da</strong> meoreze jana maria<br />

kanale gavi<strong>da</strong> (amas, sxvaTa Soris,<br />

ava gardners a<strong>da</strong>rebdnen), lolobriji<strong>da</strong><br />

mxolod mesame iyo! <strong>da</strong>ujere<br />

axla silamazis konkursebs! lu-<br />

Cia boze Cemi <strong>da</strong> Seni <strong>da</strong>sawuni qali<br />

ar iyo, magram jina?!<br />

lismanisi kinos, bunebrivia, kinomeqanikosis<br />

jixuri<strong>da</strong>n uyureb<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />

xan<strong>da</strong>xan moulodnel <strong>da</strong> xmamaRal<br />

komentarebsac akeTeb<strong>da</strong>, ris gamoc<br />

patimar-mayurebelTa erTi nawili<br />

aRSfoTdebo<strong>da</strong> xolme, xolo meore<br />

nawili gvarianad xalisob<strong>da</strong>. magaliTad,<br />

sabWoTa propagandistuli<br />

Sedevris, „<strong>da</strong>melodes“, anu «Жди<br />

меня»-s demonstrirebisas, romel-<br />

Sic qalis mTavar rols konstantine<br />

simonovis meuRle, valentina<br />

serova asruleb<strong>da</strong>, msaxiobi qalis<br />

pirveli gamoCenisTanave lismanisma<br />

filmis demonstrireba SeaCera <strong>da</strong><br />

xmamaRali komentari gaakeTa:<br />

_ Tqven winaSea sabWoTa kinos merlin<br />

monrod wodebuli qeraTmiani<br />

lamazmani valentina vasilis asuli<br />

serova, ruseTis ekranis oc<strong>da</strong>aTianormociani<br />

wlebis seqs-simbolo,<br />

stalinis usayvarlesi msaxiobi, ro-<br />

saavtoro<br />

melsac msoflios xalxTa beladi<br />

<strong>da</strong> kinos didi megobari Ckalovis<br />

meuRlesTan erTad gverdiT <strong>da</strong>isvam<strong>da</strong><br />

xolme wveulebebze, radgan<br />

es qalbatoni sabWoTa kavSiris gmiris,<br />

espaneTis omSi TavgamoCenili<br />

pilotis, anatoli serovis qvrivi<br />

iyo. SemdgomSi aramza<strong>da</strong> (papaiano,<br />

ar gewyinos!) konstantin simonovis<br />

coli iyo, rasac xeli ar Seu-<br />

Slia qeraTmiani mzeTunaxavisTvis,<br />

romani gaeba maSindel general <strong>da</strong><br />

momaval marSal konstantin konstantines<br />

Ze rokosovskisTan, iseTi<br />

romani, rom amxanag stalins erTerT<br />

miRebaze ukiTxavs general k.<br />

k. rokosovskisTvis, _ xom ar ici,<br />

amxanago rokosovski, visi colia<br />

msaxiobi valentina serovao; rokosovskis<br />

amouRerRavs, _ poet simo-<br />

cxeli Sokoladi 79


saavtoro<br />

noviso, _ <strong>da</strong> amxanag belads uTqvams,<br />

_ mec ase vicodio. amis Semdeg momavali<br />

marSali Tavis gulis satrfos<br />

aRar gahkarebia. msaxiobi qali galoT<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> gar<strong>da</strong>icvala martoobaSi<br />

1975 wels, samxreTelma <strong>da</strong> „Tbilma“<br />

simonovma kislovodskSi <strong>da</strong>sveneba<br />

ar Sewyvita <strong>da</strong> mxolod vardebis<br />

gamogzavniT <strong>da</strong>kmayofil<strong>da</strong>. sabWo-<br />

Ta kinos legen<strong>da</strong> ukanasknel gzaze<br />

samiode kacma gaacila, maT Soris<br />

_ qaliSvilma, maria simonovam. ase<br />

rom, amxanag stalins qeraTmiani<br />

lamazmanebi itaceb<strong>da</strong>, gansxvavebiT<br />

misi Tanamemamule, amJamad klub<br />

sasadilos <strong>da</strong>rbazSi myofi levan<br />

berZeniSvilisgan, romelsac gaugebari<br />

pretenziebi aqvs qeraTmianebis<br />

mimarT. ganvagrZoT filmis Cveneba,<br />

gmadlobT yuradRebisTvis, megobrebo.<br />

lismanisi, rogorc wesi, saSinel<br />

komentarebs akeTeb<strong>da</strong> iseTi ukv<strong>da</strong>vi<br />

sabWoTa Sedevrebis, rogorebic<br />

iyo „SeiaraRebuli kaci“ (Человек с<br />

ружьем), „lenini oqtomberSi“, „le-<br />

nini 1918 wels“ <strong>da</strong> leninianas sxva<br />

sabWoTa klasikad qceuli filmebis<br />

demonstrirebisas, magram es komentarebi<br />

xazgasmiT latviur enaze<br />

keTdebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> lismaniss yovelTvis<br />

SeeZlo eTqva leninis rolis Semsrulebeli<br />

msaxiobebis ostatobaze<br />

vakeTeb komentarebso. xan<strong>da</strong>xan lismaniss<br />

qarTvelebic exmaurebodnen<br />

80 cxeli Sokoladi<br />

<strong>da</strong>rbazi<strong>da</strong>n qarTul enaze warmo-<br />

Tqmuli komentarebiT, romelSic<br />

figurireb<strong>da</strong> iseTi uwyinari Sefasebebi,<br />

rogoric iyo „garewari“,<br />

„aramza<strong>da</strong>“, „<strong>da</strong>mpali“, „tvingayinuli“<br />

<strong>da</strong> sxv. am mxriv arc somxebi<br />

CamogvrCebodnen <strong>da</strong> erTi-or lamaz<br />

Sefasebas isrodnen ukv<strong>da</strong>vi grigol<br />

narekacis enaze. ase rom, lismanis-<br />

Tan erTad sabWoTa propagandis<br />

saamayo Sedevrebis, e.w. mxatvruli<br />

filmebis demonstrireba xalisianad<br />

mimdinareob<strong>da</strong>.<br />

erTxel warmoudgeneli ram mox<strong>da</strong>:<br />

SabaTs kinoCvenebaze namdvili<br />

kino moitanes, ingmar bergmanis „Semodgomis<br />

sonata“ ingrid bergmanisa<br />

<strong>da</strong> liv ulmanis monawileobiT. Cemi<br />

azriT, baraSevos arazonur kino-<br />

TeatrSi aCvenes mayurebels, romelsac<br />

igi aqtiurad ar moewona <strong>da</strong><br />

sasjelis saxiT Semogvigdes banakSi<br />

_ esec Tqveni sayvareli <strong>da</strong>savleTi<br />

<strong>da</strong> misi gaugebari Sedevrio. de<strong>da</strong>-<br />

Svilis dramatul urTierTobebze<br />

ga<strong>da</strong>Rebuli, sakmaod rTuli <strong>da</strong> si-<br />

vrceSi Caketili filmi patimrebs<br />

mainc<strong>da</strong>mainc ar moewonaT, magram<br />

lismanisi xSirad aCereb<strong>da</strong> Cvenebas<br />

<strong>da</strong> ingmar bergmanis oci filmis<br />

ucvleli operatoris, sven niukvistis<br />

ostatobaze amaxvileb<strong>da</strong> Cvens<br />

yuradRebas. lismanisi namdvili<br />

mxatvari iyo, iseT detalebs xe<strong>da</strong>v<strong>da</strong>,<br />

rom saxelganTqmuli niukvisti<br />

siamovnebiT aiyvan<strong>da</strong> Tanaoperatorad<br />

Tu ara, mTavari operatoris<br />

asistentad mainc. Tanac, <strong>da</strong>rwmunebuli<br />

var, sakmaod civi <strong>da</strong> mudmivad<br />

melanqoliuri, tokioSi <strong>da</strong>badebuli<br />

<strong>da</strong> kana<strong>da</strong>Si aRzrdili norvegieli<br />

liv ulmanis gamxiarulebasac ki<br />

SeZleb<strong>da</strong> Tavisi uTvalavi anekdotiTa<br />

<strong>da</strong> xalisiani moTxrobiT.<br />

erTxel iseTi pativi gvces, rom,<br />

romeliRac mxatvruli filmis<br />

gar<strong>da</strong>, e.w. Jurnalic mogvawodes.<br />

lismanisma winaswar gagvafrTxila,<br />

_ es kino ar aris, Jurnalia, kino<br />

kidev iqnebao. „Jurnalad“ dokumenturi<br />

moklemetraJiani filmi<br />

gadio<strong>da</strong>, romelSic (ar <strong>da</strong>gaviwydeT,<br />

es yvelaferi perestroikisa<br />

<strong>da</strong> gaqanebuli sajaroobis epoqa-<br />

Si xdeba) naCvenebi iyo unikaluri<br />

kadrebi, romelsac aTwleulobiT<br />

umalavdnen mTel msoflios rogorc<br />

sabWoTa komunistebi, ise<br />

<strong>da</strong>savleli demokratebi. mokled,<br />

dokumentur filmSi naCvenebi iyo,<br />

Tu rogor ga<strong>da</strong>sces ingliselebma<br />

meore msoflio omis <strong>da</strong>mTavrebis-<br />

Tanave sabWoTa kavSirs maT saokupacio<br />

zonaSi moxvedrili tyveebi.<br />

lismanisi swrafad gaerkva situaciaSi<br />

<strong>da</strong> gamoacxa<strong>da</strong>, _ visac susti<br />

guli gaqvT, <strong>da</strong>rbazi<strong>da</strong>n gadiT, ise<br />

vatyob, saSineli kadrebi gvelodebao.<br />

am komentarma adgils miajaWva<br />

isinic, vinc Jurnalis gamotovebas<br />

<strong>da</strong> wekos mosawevad gareT gasvlas<br />

apireb<strong>da</strong> (klub-sasadilo marTla<br />

klubi ki ar iyo, rom iq mowevis nebarTva<br />

miecaT vinmesTvis).<br />

ekranze gamoCn<strong>da</strong> Zalian maRali<br />

xidi, romli<strong>da</strong>nac mdinaris xeobamde,<br />

sul cota, asi metri mainc<br />

iqnebo<strong>da</strong>. Zalian Sori<strong>da</strong>n iyo ga<strong>da</strong>Rebuli<br />

<strong>da</strong> TiTqmis araferi ar<br />

Can<strong>da</strong>, magram rogorc ki kadris<br />

<strong>da</strong>axloeba <strong>da</strong>iwyo, gamoCn<strong>da</strong> raRac<br />

wertilebi, romlebic xidi<strong>da</strong>n qvemoT<br />

mieqanebodnen. rodesac kadri<br />

kidev ufro axlos movi<strong>da</strong>, cxadi<br />

gax<strong>da</strong>, rom es wertilebi a<strong>da</strong>mianebia,<br />

a<strong>da</strong>mianebi, romlebic saku-<br />

Tari nebiT xtebian mdinareSi <strong>da</strong><br />

Tavs iklaven. ЖХ 385/3-5-is klub


sasadilos mravlismnaxvel ekranze<br />

xidi<strong>da</strong>n Rrma xeobaSi xtebodnen sabWoTa<br />

tyveebi, maT Soris qalebi <strong>da</strong><br />

bavSvebic, oRond ki „Tavisianebis“<br />

xelSi ar moxvedriliyvnen; ZiriTadi<br />

masa ukan <strong>da</strong>brunebas cdilob<strong>da</strong>,<br />

magram ukan mibrunebulebs ingliselebi<br />

cecxls uxsnidnen <strong>da</strong> adgilze<br />

xocavdnen: xidze saSineli tragedia<br />

trialeb<strong>da</strong>, kacobriobis istoriaSi<br />

yvelaze sastiki omis <strong>da</strong>mTavrebi<strong>da</strong>n<br />

ramdenime TveSi ukve sisxlmonatrebul<br />

sikvdils namdvili kalo hqon<strong>da</strong><br />

gamarTuli _ britanelTa saokupacio<br />

zonaSi moxvedril sabWoTa<br />

tyveebs win gulagi <strong>da</strong> masSi sikvdili<br />

elodebo<strong>da</strong>T, ukan _ mokavSireebis<br />

tyviiT sikvdili <strong>da</strong> qvemoT,<br />

Rrma xeobaSi _ miwaze <strong>da</strong>xeTqebamde<br />

haerSi sikvdili. am fonze gamoCn<strong>da</strong><br />

erTi patara kaci, romelic xelebaweuli<br />

garbo<strong>da</strong> rusebisken. kameram<br />

igi sagangebod msxvili planiT<br />

aiRo: patara kaci gaxarebuli garbis<br />

Tavisianebisken, xelebs ucnaurad<br />

iqnevs <strong>da</strong> raRacas iZaxis.<br />

uecrad klub-sasadilo araa<strong>da</strong>mianurma<br />

Rrialma SeZra:<br />

_ aaraa! aaraa! lismanis, gaaCere<br />

kino, lismanis, gaaCere!<br />

<strong>da</strong>bneulma lismanisma marTla „gaaCera<br />

kino“ <strong>da</strong> Cvenma Tanazonelma<br />

timinma, patara kacma, romelsac<br />

manamde arasodes araferze xma ar<br />

amouRia, ara<strong>da</strong> namdvili saopero<br />

baritoni aRmoaCn<strong>da</strong>, ekranze gaCerebul<br />

gamosaxulebas mimarTa:<br />

_ Куда прёшь, дуралей?! saiT garbixar,<br />

idioto! es xom me var, biWebo!<br />

es xom me var, saxlSi movrbivar ormoci<br />

weli gulagSi amosaxrCobad!<br />

ekrani<strong>da</strong>n mas <strong>da</strong> yvelas axalgazr<strong>da</strong><br />

timini gviyureb<strong>da</strong>, gaRimebuls<br />

ar esmo<strong>da</strong>, ra erCo<strong>da</strong> mas ormoci<br />

wlis Semdeg misi sakuTari, gulagSi<br />

gatanjuli arseba. lismanisma proeqtori<br />

gamorTo, amasobaSi xma gavar<strong>da</strong>,<br />

timinia ekranzeo <strong>da</strong> mTeli zona<br />

klub-sasadiloSi Semovar<strong>da</strong>, maT<br />

Soris iyvnen _ zonis ufrosi maiori<br />

Salini, depeenka suraikini, aRmzrdelobiTi<br />

samuSaoebis xelmZRvaneli<br />

leiteranti arapovi, ze<strong>da</strong>mxedvele-<br />

bi trifonovi, kiseliovi <strong>da</strong> trimazkini<br />

<strong>da</strong> uklebliv yvela patimari,<br />

arkadi dudkinic ki, romelic, Tu<br />

berlinis aRebaze <strong>da</strong> raixstagze<br />

droSis aRmarTvaze ar iyo kino, sxva<br />

filmebs arasodes ar swyalob<strong>da</strong>.<br />

_ lismanis, moita timini, _ br-<br />

Zana Salinma <strong>da</strong> lismanisma Tavi<strong>da</strong>n<br />

gauSva filmi zustad im adgili<strong>da</strong>n,<br />

rodesac xidze gaCerebul masas gamoeyo<br />

patara wertili, mere es wertili<br />

nel-nela gadid<strong>da</strong> <strong>da</strong> utyuar<br />

timinad iqca. morbo<strong>da</strong> <strong>da</strong> morbo<strong>da</strong><br />

gaxarebuli timini, morbo<strong>da</strong> Tavisi<br />

monatrebuli samSoblosaken, oc<strong>da</strong>xuTwliani<br />

ganaCenisken, romelsac<br />

kidev oci ukve gulagSi <strong>da</strong>emata,<br />

morbo<strong>da</strong>, radgan egona, rom bolos<br />

<strong>da</strong> bolos general vlasovis<br />

armiaSi samsaxurs apatiebdnen <strong>da</strong><br />

rusulad mainc <strong>da</strong>elaparakebodnen.<br />

zonis xelmZRvanelobam timini<br />

iolad amoicno <strong>da</strong> Salini<strong>da</strong>n <strong>da</strong>wyebuli<br />

trifonoviT <strong>da</strong>mTavrebuli,<br />

yvelas homerosuli xarxari<br />

auty<strong>da</strong>, maT zogierTi patimaric<br />

saavtoro<br />

КУДА ПРЁШЬ, ДУРАЛЕЙ?! saiT garbixar, idioto! es xom me<br />

var, biWebo! es xom me var, saxlSi movrbivar ormoci<br />

weli gulagSi amosaxrCobad!<br />

ahyva. kargi sanaxavi iyo klub-sasadilo,<br />

sa<strong>da</strong>c mayurebelTa erTi<br />

nawili gulze skdebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> meore<br />

nawili gulianad icino<strong>da</strong>. saco<strong>da</strong>vma<br />

timinma jer <strong>sxvebi</strong>viT gacineba<br />

sca<strong>da</strong>, ar gamouvi<strong>da</strong>, mere uecrad<br />

guli wauvi<strong>da</strong> <strong>da</strong> samxreT kavkasiis<br />

qristian xalxTa federaciis wevrebma,<br />

qarTvelebma <strong>da</strong> somxebma gareT<br />

gamoviyvaneT, sa<strong>da</strong>c adgilobrivma<br />

eskulapusma, arnold andersonma<br />

saswrafod moiyvana gonze Tavisi<br />

saxelganTqmuli nouhauTi, romel-<br />

Sic arasaidumlo ingredientebi<strong>da</strong>n<br />

mravalZarRvasa <strong>da</strong> pitnis nayeni Sedio<strong>da</strong>,<br />

xolo saidumlo ingredientebis<br />

Semadgenlobas sabWoTa polivitaminebis<br />

avtori sagul<strong>da</strong>gulod<br />

malav<strong>da</strong>.<br />

_ esec Cveni sasiqadulo uinston<br />

CerCili! _ wamoiZaxa Jora xomizurma,<br />

_ ki wer<strong>da</strong> amaze aleqsandr isaeviCi,<br />

magram me mainc ga<strong>da</strong>Warbebuli<br />

kritika megona.<br />

>>> gagrZeleba gv. 102<br />

cxeli Sokoladi 81


saavtoro<br />

xelovneba <strong>da</strong> `perversiebi~<br />

akrZaluli survilebi<br />

avtori: giorgi maisuraZe<br />

ilustracia: maia sumbaZe<br />

„Cven visjebiT imitom, rom seqsi viRacam odesRac codvad gamoacxa<strong>da</strong>“.<br />

miSel fuko<br />

Rrmadmorwmune rus filosofoss vasili rozanovs<br />

aseTi azri ekuTvnis: Tuki seqsi siyvarulis umaRlesi<br />

xorcieli gamoxatulebaa, maSin ratomRa un<strong>da</strong> gvikvirdes<br />

incesti? _ is xom a<strong>da</strong>mianis ukeTilSobiles<br />

ltolvas ganasaxierebs...<br />

82 cxeli Sokoladi<br />

incesti, anu seqsualuri kavSiri sakuTari ojaxis<br />

wevrebTan, kacobriobis istoriis albaT yvelaze<br />

didi <strong>da</strong> uZvelesi tabua, romlis gaCenasac anTropologebi<br />

kulturis warmoSobas, a<strong>da</strong>mianTa jogis<br />

_ sazogadoebad, civilizaciad qcevas ukavSireben.


„kultura“ <strong>da</strong> „civilizacia“ ki a<strong>da</strong>mianis ara mxolod<br />

ganviTarebulobis, aramed misi Tavisuflebis<br />

CaxSobis simboloebicaa. filosofosi herbert markuze<br />

wer<strong>da</strong>, rom „Tuki Tavisuflebis arqetipi CaxSobis<br />

ararsebobaa, civilizacia am Tavisuflebis<br />

winaaRmdeg brZolad SegviZlia ganvixiloT“. Tumca,<br />

Tavisuflebis aRmniSvneli uZvelesi sityva, romelic<br />

Sumerul enaSia mocemuli, erTgvar „incestualur“<br />

Sinaarss gadmogvcems, romelic sityva-sityviT „de<strong>da</strong>sTan<br />

<strong>da</strong>brunebas“ niSnavs <strong>da</strong> am metaforiT mzis<br />

RmerTis RamRamobiT sakuTar dedis wiaRSi Sesvla <strong>da</strong><br />

diliT misi saSo<strong>da</strong>n kvlav<strong>da</strong>badeba igulisxmeba.<br />

<strong>da</strong>vubrundeT isev markuzes debulebas, romelic<br />

civilizaciisa <strong>da</strong> CaxSobis, anu „represiis“ urTierTmimarTebis<br />

fsiqoanalitikur suraTs gadmogvcems:<br />

fsiqoanalizis fuZemdebelma zigmund froidma incestis<br />

Tema gasaRebad gamoiyena a<strong>da</strong>mianis aracnobieri<br />

fsiqikis uxilav samyaroSi Sesasvlelad <strong>da</strong> berZnuli<br />

miTologiis erT-erTi yvelaze tragikuli gmiris mefe<br />

oidiposis figuriT fsiqoanalitikuri metafora „oidiposis<br />

kompleqsi“ Seqmna, romelic patara bavSvis sasiyvarulo<br />

ltolvas gansxvavebuli sqesis mSoblis mimarT<br />

gamoxatavs. amasTanave, sakuTari sqesis mSobeli<br />

bavSvisaTvis konkurentad aRiqmeba <strong>da</strong> aseTi gaorebuli<br />

<strong>da</strong>mokidebuleba siyvarulisa <strong>da</strong> siZulvilis pirveladi<br />

obieqtebisadmi gansazRvravs a<strong>da</strong>mianis fsiqoseqsualur<br />

bunebas. froidis Tanaxmad, aracnobieri<br />

fsiqika gandevnili <strong>da</strong> CaxSobili survilebisagan Sedgeba,<br />

romlebic a<strong>da</strong>mians nevrozebis, fsiqozebisa <strong>da</strong><br />

sxva fsiqikuri usiamovnebebis saxiT ubrundeba. warmoSobisTanave<br />

CaxSobili survilebi ki aracnobier-<br />

Sive „perversiebad“ gar<strong>da</strong>iqmneba, romlebsac froidi<br />

fotografiul termin „negativs“ a<strong>da</strong>rebs: perversiebi<br />

nevrozebis negativebia. Tavad „perversia“ ki laTinuri<br />

warmoSobis sityvaa <strong>da</strong> qarTulad „gaukuRmarTebad“<br />

iTargmneba <strong>da</strong> masSi, upirveles yovlisa, sazogadoebrivad<br />

miRebuli normebi<strong>da</strong>n ga<strong>da</strong>xveva igulisxmeba.<br />

seqsologiaSi ki es termini seqsualobis garkveul<br />

marginalur formebs aRniSnavs, rogorebicaa, magali-<br />

Tad, sodomia, anu seqsualuri ltolva cxovelebis<br />

mimarT, an koprofilia _ seqsualuri aRgzneba ganavalze,<br />

agreTve nekrofilia _ gvamebis siyvaruli <strong>da</strong><br />

a. S. perversiaTa yvelaze gavrcelebul formebad ki<br />

sadizmi, anu partniorisaTvis seqsualuri aqtis dros<br />

tkivilis miyeneba <strong>da</strong> misi sapirispiro forma _ mazoxizmi,<br />

anu sasiyvarulo grZnobis tkivilTan <strong>da</strong> tanjvasTan<br />

gaigiveba miiCneva. es ukanaskneli, romelic<br />

samedicino terminad XIX saukuneSi gaCn<strong>da</strong> <strong>da</strong> romelic<br />

avstrieli mwerlis leopold fon zaxer-mazoxis saxels<br />

ukavSirdeba, ukve XX saukunis meore naxevarSi<br />

araerTi Teoretikosis mier SemoqmedebiTi procesis<br />

erT-erT mTavar mamoZravebel impulsad gamocxad<strong>da</strong>:<br />

xelovani, romelic sakuTari survilebisa <strong>da</strong> ltol-<br />

saavtoro<br />

vebis ganxorcielebis SeuZleblobas acnobierebs, maT<br />

realizebas mxatvruli fantaziebis meSveobiT cdilobs.<br />

xelovnebis nawarmoebi ki avtoris mier gancdili<br />

tkivilebis gamosaxva <strong>da</strong> warmosaxvis gziT maTi xelaxali<br />

ganc<strong>da</strong>a. amdenad, xelovneba pir<strong>da</strong>pir kavSirSia<br />

„perversiebTan“.<br />

„perversia“ aris akrZalvis, normebis <strong>da</strong>wesebis Sedegi<br />

<strong>da</strong> ara a<strong>da</strong>mianis fsiqikis „pirvandeli“ mdgomareoba.<br />

imisaTvis, rom akrZalvam „imuSaos“, arqaul<br />

<strong>da</strong> tradiciul sazogadoebebSi mas religiuri Sinaarsi<br />

aqvs <strong>da</strong> is RmerTis an RmerTebis nebad cxaddeba.<br />

RmerTis saxeliT laparakis monopolia ki religiur<br />

instituciebsa aqvT, romelTa sazogadoebrivi <strong>da</strong><br />

politikuri funqciac ara „WeSmaritebis“ samsaxuri,<br />

aramed swored represiuli, CamxSobi <strong>da</strong> sa<strong>da</strong>msjelo<br />

meqanizmebis legitimaciaa. winaremodernul sazogadoebebSi<br />

kanonmdebloba, romelic sazogadoebriv<br />

urTierTobaTa <strong>da</strong>saregulireblad iqmneba, sakraluri,<br />

religiuri Sinaarsisaa <strong>da</strong> misi mizani, upirveles<br />

yovlisa, sazogadoebrivi ierarqiebisa <strong>da</strong> Zalauflebis<br />

sistemebis ganmtkicebaa, romlebsac a<strong>da</strong>mianTa<br />

Tavisufleba ewireba msxverplad. amitomac sruliad<br />

bunebrivia, rom yvela humanisturi Tu saganmanaTleblo<br />

<strong>da</strong> ganmaTavisuflebeli moZraobis kritikis mTavari<br />

samizne religiuri instituciebia, ramdena<strong>da</strong>c<br />

religia, raoden amaRlebul <strong>da</strong> kacTmoyvare idealebi<strong>da</strong>nac<br />

un<strong>da</strong> iyos warmoSobili (amis TvalsaCino<br />

magaliTia qristes moZRvreba), sazogadoebriv-politikur<br />

instituciad qcevisTanave, sa<strong>da</strong>msjelo <strong>da</strong><br />

totalitaruli ideologiebis saTaved gvevlineba.<br />

religiis siaxlove totalitarizmTan imdenad didia,<br />

rom TviT yvelaze metad aTeisturi totalitarizmebic<br />

ki sakuTar ideologiebs religiebis analogiiT<br />

qmnian <strong>da</strong> maT msgavsad represiebiTa <strong>da</strong> SeCvenebiT<br />

dganan „ubiwobisa“ <strong>da</strong> „moralis“ sa<strong>da</strong>rajoze. Tumcaki<br />

saxelisuflebo <strong>da</strong> religiur instituciaTa istoria<br />

imasac gvaCvenebs, rom xSirad swored moralisa<br />

<strong>da</strong> zneobis am <strong>da</strong>rajebs xelT epyraT monopolia<br />

imaze, rasac isini Tavad codvad <strong>da</strong> garyvnilebad<br />

acxadebdnen. Zalaufleba, romelic mis armqoneTa<br />

<strong>da</strong>morCilebiTa <strong>da</strong> <strong>da</strong>qvemdebarebiT xorcieldeba,<br />

siamovnebaze uflebis garanticaa <strong>da</strong>, amdenad, marTebuli<br />

mgonia is mosazreba, rom revoluciebi swored<br />

am uflebis mosapoveblad xdeba.<br />

Tumca arsebobs sfero, romelSic ufro didi revoluciuri<br />

Zvrebia SesaZlebeli, vidre nebismier<br />

SeiaraRebul ajanyebaSi, saxelmwifo ga<strong>da</strong>trialebasa<br />

Tu „xaverdovan“ revoluciebSi. esaa Semoqmedeba,<br />

romelSic <strong>da</strong> romlis meSveobiTac a<strong>da</strong>miani imis ganc<strong>da</strong>s,<br />

Tun<strong>da</strong>c gamoxatuli warmosaxvis doneze mainc<br />

axerxebs, risi realobaSi ganxorcielebis uflebac<br />

mas zneobis anaforianma Tu sxva uniformianma <strong>da</strong>mcvelebma<br />

waarTves <strong>da</strong> saTavisod miisakuTres.<br />

cxeli Sokoladi 83


saavtoro<br />

yvela humanisturi Tu saganmanaTleblo <strong>da</strong> ganmaTavisuflebeli moZraobis kritikis mTavari<br />

samizne religiuri instituciebia, ramdena<strong>da</strong>c religia, raoden amaRlebul <strong>da</strong> kacTmoyvare<br />

idealebi<strong>da</strong>nac un<strong>da</strong> iyos warmoSobili (amis TvalsaCino magaliTia qristes moZRvreba),<br />

sazogadoebriv-politikur instituciad qcevisTanave, sa<strong>da</strong>msjelo <strong>da</strong> totalitaruli<br />

ideologiebis saTaved gvevlineba.<br />

xelovnebis <strong>da</strong>badeba `codvis~ suli<strong>da</strong>n<br />

Tavis pirvel wignSi _ „tragediis <strong>da</strong>badeba musikis<br />

suli<strong>da</strong>n“ nicSe mefe oidiposis <strong>da</strong>naSauls _ mamis<br />

mkvlelobasa <strong>da</strong> de<strong>da</strong>ze qorwinebas bunebriobis sawinaaRmdegod<br />

mimarTul imdenad did qmedebas uwodebs,<br />

romelic Tavad bunebas aiZulebs, misi idumalebani<br />

gasces. nicSesTvis oidiposi filosofosis prototipia,<br />

romelic akrZalul sferoSi SesvliT samyaros<br />

idumal kanonebs imecnebs. igi mis saqciels promeTes<br />

gmirobas a<strong>da</strong>rebs, romelmac RmerTebs cecxli mohpara<br />

<strong>da</strong>, maTi nebis sawinaaRmdegod, a<strong>da</strong>mianebs „RvTaebrivi<br />

xelobebi“ aswavla. Zvel berZnul enaSi „xeloba“<br />

<strong>da</strong> „xelovneba“ erTi <strong>da</strong> igive sityviT gadmoicema.<br />

Semoqmedi a<strong>da</strong>mianis pirvelxateba RmerTebis mier <strong>da</strong>wesebuli<br />

kanonebis <strong>da</strong>rRveva, am kanonebis winaaRmdeg<br />

svlaa. „saidumloebebi“ ki, romlebic akrZalvebiTa<br />

<strong>da</strong> xelSeuxeblobiTaa ya<strong>da</strong>Ra<strong>da</strong>smuli, gandevnil <strong>da</strong><br />

Caklul survilTa is sferoa, romelSi cota xniT<br />

mainc Caxedvis ufleba antikuri sazogadoebebis a<strong>da</strong>mianebs<br />

weliwadSi erTxel mainc misteriebis dros<br />

eZleo<strong>da</strong>T. am religiuri dResaswaulebis zeniti iniciaciis<br />

anu ziarebis ritualebi iyo. aseT ritualebs<br />

ki xSirad sruliad Riad seqsualuri forma hqon<strong>da</strong>,<br />

romelsac Tan axl<strong>da</strong> orgiebi <strong>da</strong> sqesobrivi rolebis<br />

aRreva. maTi meSveobiT ki a<strong>da</strong>miani imas eziarebo<strong>da</strong>,<br />

risi uflebac mas yoveldRiur yofa-cxovrebaSi ar<br />

eZleo<strong>da</strong>. magram antikuri xanis a<strong>da</strong>mianma isic ico<strong>da</strong>,<br />

rom siamovnebis am formebze monopolia mxolod<br />

RmerTebisTvis iyo gankuTvnili. RmerTebi a<strong>da</strong>mianebis<br />

SeuzRu<strong>da</strong>v uflebas siamovnebasa <strong>da</strong> gancxromaze<br />

ganasaxierebdnen. es iyo maTi zea<strong>da</strong>mianuri Zalis,<br />

RvTaebriobis gamoxatuleba. a<strong>da</strong>mianebi ki, romlebic<br />

sakuTari ZalauflebiT Tavs RmerTebs utolebdnen,<br />

aseT Zalauflebas xSirad swored seqsualuri aRviraxsnilobiT<br />

gamoxatavdnen.<br />

misteriebis Tanmxlebi Zvel saberZneTsa <strong>da</strong> romSi<br />

Teatraluri sanaxaobebic iyo, sai<strong>da</strong>nac Tavisufali<br />

xelovnebis pirveli formebi <strong>da</strong>iba<strong>da</strong>. „Tavisufali<br />

xelovneba“ am SemTxvevaSi swored religiuri normebisagan<br />

Tavisuflebas niSnavs. magaliTad, rodesac<br />

berZeni tragikosi poeti esqile Tavsi tragediaSi<br />

„mijaWvuli promeTe“ meamboxe titans aTqmevinebs,<br />

rom uzenaesi RvTaebis _ zevsis xelisufleba <strong>da</strong>emxoba,<br />

yofiT situaciaSi aseTi gancxadeba RvTis gmoba<br />

iqnebo<strong>da</strong>, literaturul TxzulebaSi ki, romelic<br />

84 cxeli Sokoladi<br />

misteriebis dros TamaSdebo<strong>da</strong>, xelovans imis saSualeba<br />

eZleo<strong>da</strong>, rom sakuTari „mkrexeluri“ mosazreba<br />

sajarod gamoeTqva.<br />

magram amgvari „SemoqmedebiTi Tavisufleba“ mono-<br />

Teisturi religiebis gamarjvebisTanave moispo. saxelmwifo<br />

religiis rangSi aRzevebulma qristianobam<br />

erTmaneTze miyolebiT akrZala olimpiuri TamaSobebi,<br />

antikuri Teatri, filosofosTa akademiebi, TviT<br />

sajaro „biblioTekebic“ ki. miuxe<strong>da</strong>vad amisa, TviT<br />

am „bnel xanad“ wodebul Sua saukuneebSic ki arsebob<strong>da</strong><br />

sferoebi, romlebSic eklesiam <strong>da</strong> Zalauflebis<br />

struqturebma Tavisi represiuli aparatis amuSaveba<br />

bolomde ver SeZles. pirvel rigSi, es iyo qristianuli<br />

mistika, romelic saeklesio dogmatikis CarCoebSi<br />

ver jdebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> mis akrZalul sazRvrebsac abijeb<strong>da</strong>.<br />

ramdena<strong>da</strong>c mistikosebis umravlesoba Tavad<br />

sasuliero piri iyo, azrs moklebuli ar un<strong>da</strong> iyos<br />

is mosazreba, rom maT sruliad Segnebulad Seqmnes<br />

werisa <strong>da</strong> saubris „gaucnaurebuli“ stili, romelsac<br />

isini eklesiisa <strong>da</strong> oficiozis sxva Cinovnikebisagan<br />

un<strong>da</strong> <strong>da</strong>ecva. miuxe<strong>da</strong>vad amisa, araerTi Sua saukuneebis<br />

mistikosi an maTi naweri mainc aRmoCn<strong>da</strong> eklesiisa<br />

<strong>da</strong> RmrTis saxeliT <strong>da</strong>nTebul koconze.<br />

mistika RvTaebriv siyvaruls eqstatur formas aZlevs.<br />

qristianuli mistikis erT-erTi pirveli warmomadgeneli<br />

fsevdo-dionise areopageli (swored is pirovneba,<br />

romelic saqarTveloSi qarTuli warmomavlobis<br />

RvTismetyvel petre iberTanaa gaigivebuli), RvTaebriv<br />

siyvarulze saubrisas xmarobs berZnul sityva<br />

„eross“, romelic xorciel siyvaruls niSnavs <strong>da</strong> ara<br />

qristesmieri siyvarulisa Tu saTnoebis aRmniSvnel<br />

„agapes“. amasTanave, es mistikosi eross kidev erT winaqristianul<br />

berZnul termin „eqstaziasTan“ akavSirebs,<br />

romelic eqstazs, Tav<strong>da</strong>viwyebas gamoxatavs. sasiyvarulo<br />

Tav<strong>da</strong>viwyeba RmerTs samyaros aqmnevinebs.<br />

amis sawinaaRmdegod, „oficialur“ qristianobaSi<br />

sxeulebriv siamovnebaTa uaryofam <strong>da</strong> gmobam imdenad<br />

totaluri saxe miiRo, rom Zalauneburad misi Se<strong>da</strong>reba<br />

erT nevrotul meqanizmTan SeiZlebo<strong>da</strong>, romelsac<br />

„uaryofa“ ewodeba: nevrozebi, romelTa negativebic<br />

perversiebia, TavianT farul Sinaarss misi amoCemebuli<br />

uaryofiT, negaciiT gamoxataven. Sinaarsi, romlis<br />

gamomzeurebasac nevrotuli pirovneba mTeli Tavisi<br />

ZalisxmeviT ewinaaRmdegeba, sakuTar Tavs hyidis<br />

am Sinaarsis arcTu iSviaTad sruliad ukonteqsto


<strong>da</strong> agresiul uaryofaSi. aseTi „uaryofebis“ yvelaze<br />

cnobili <strong>da</strong> banaluri magaliTia: „iciT, me ara var<br />

homoseqsuali... me homoseqsuali ar gegonoT“... amaze<br />

fsiqoanalitikosis pirvelive reaqcia iqnebo<strong>da</strong>: „ma-<br />

Sasa<strong>da</strong>me es pirovneba homoseqsualia“. arsebobs „uaryofis“<br />

ufro mZafri muxtis matarebeli, agresiuli<br />

variantebic: „me mZuls homoseqsualebi... pi<strong>da</strong>rastebis<br />

de<strong>da</strong>“... _ amgvari formulebis analiziT miRebuli<br />

yvelaze martivi diagnozi ase SeiZleba gamoiyurebodes:<br />

nevrozis Sinaarsi CaxSobili <strong>da</strong> gandevnili homoseqsualuri<br />

survilis sado-mazoxistur perversiad<br />

gar<strong>da</strong>qmnaa. a<strong>da</strong>mianis siZulvilis obieqti sakuTari<br />

Tavia, romelic gandevnil survils gaukuRmarTebuli,<br />

anu perversiuli formiT isrulebs, rodesac mas<br />

sZuls is a<strong>da</strong>mianebi, romlebsac am survilis asruleba<br />

SeuZliaT. am SemTxvevaSi misi agresia erosis, siyvarulis<br />

gaukuRmarTebuli, Sebrunebuli formaa <strong>da</strong><br />

igi am formiT amyarebs Tavisi grZnobebis obieqtTan<br />

erotul kavSirs. amasTanave, igi ganicdis mazoxistur<br />

siamovnebas sakuTari Tavis <strong>da</strong>sjiT, pirvandeli survilis<br />

codvad <strong>da</strong> mankierebad SeracxviT.<br />

merab mamar<strong>da</strong>Svils ekuTvnis jojoxeTis metafo-<br />

ris aseTi xatovani ganmarteba: „jojoxeTia, rodesac<br />

<strong>da</strong>bmuli xar <strong>da</strong> Sen Tvalwin aupatiureben Sens satrfos“.<br />

jojoxeTis kuprSi wva mazoxisturi fantaziebis<br />

triumfia, romelic neba<strong>da</strong>karguli a<strong>da</strong>mianis<br />

maradiul tanjvas <strong>da</strong> sakuTari survilebis verasrulebas,<br />

maT gamo <strong>da</strong>sjasa <strong>da</strong> gvemas ganasaxierebs.<br />

qristianulma eklesiam ki mTeli kacobrioba gamoacxa<strong>da</strong><br />

codvilad <strong>da</strong> amisaTvis mas survilebsa <strong>da</strong><br />

siamovnebaze uaris Tqma <strong>da</strong> codvebis gamosasyi<strong>da</strong>d<br />

mTeli sicocxlis manZilze TviTgvema miusaja. amiT<br />

ki eklesia miwaze, saaqaoSi Seudga imis Seqmnasa <strong>da</strong><br />

ganxorcielebas, rasac igi saiqioSi arsebul jojoxeTad<br />

warmosaxav<strong>da</strong>. filosofos miSel fukos TqmiT,<br />

„arasdros hqonia seqsualobas esoden uSualo <strong>da</strong> bunebrivi<br />

mniSvneloba, rogorc Sua saukuneebis <strong>da</strong>cemuli<br />

sxeulebisa <strong>da</strong> codvebis samyaroSi“.<br />

xorcieli eqstazi, orgaistika, <strong>da</strong>wesebuli <strong>da</strong><br />

wmin<strong>da</strong>d Seracxuli normebis <strong>da</strong>rRveva Semoinaxa Sua<br />

saukuneebis „<strong>da</strong>bal fenebad“ wodebul uuflebo <strong>da</strong><br />

saavtoro<br />

wera-kiTxvis ucodinari xalxis karnavalurma kulturam,<br />

romelTa qarTuli nairsaxeoba berikaoba <strong>da</strong><br />

yeenobaa. am kulturis yvelaze cnobili mkvlevari<br />

mixail baxtini karnavals „utopiuri Tavisuflebis“<br />

gamoxatulebas uwodebs, romlis drosac a<strong>da</strong>mianebs<br />

ufleba eZleo<strong>da</strong>T ierarqiisa <strong>da</strong> mmarTveli klasebisaTvis,<br />

TviT saeklesio avtoritetebisTvisac ki<br />

<strong>da</strong>ecinaT, masxrad aegdoT normatiuli wesrigi <strong>da</strong><br />

SeuzRu<strong>da</strong>vi Tavisuflebis idealuri samyaro Teatraluri<br />

<strong>da</strong> xSirad „uxamsi“ formebiTac gamoesaxaT.<br />

ukve gvian Sua saukuneebSi eklesiam karnavaluri<br />

kultura alqajTa Tavyrilobad Seracxa <strong>da</strong> mTeli<br />

Tavisi sisastike swored am uswavlel xelovanTa <strong>da</strong><br />

Tavisufal moazrovneTa winaaRmdeg mimarTa, magram<br />

misi aRmofxvra mainc ver SeZlo. Tanamedrove samyaroSi<br />

ki igi masobriv kulturas Seerwya <strong>da</strong> Cveulebriv<br />

komerciul dResaswaulad iqca, romlis erTerTi<br />

yvelaze cnobili magaliTicaa „helouini“.<br />

baxtinisa <strong>da</strong> ara mxolod misi azriT, swored am<br />

„m<strong>da</strong>bioTa“ uxamsma kulturam udidesi sasicocxlo<br />

impulsebi misca renesansis saxviT xelovnebasa <strong>da</strong><br />

literaturas. karnavaluri warmoSobisaa xelovnebis<br />

iseTi formebi, rogorebicaa parodia <strong>da</strong> groteski,<br />

romlebSic utrirebisa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>metebis meSveobiT,<br />

epataJiTa <strong>da</strong> ironiiT sakmaod radikaluri socialuri<br />

<strong>da</strong> politikuri kritika Tu protesti gamoixateba.<br />

Tavad karnavaluri Janri ki, romlisTvisac <strong>da</strong>wesebuli<br />

normebisa <strong>da</strong> sazRvrebis ga<strong>da</strong>bijeba <strong>da</strong> „akrZaluli“<br />

<strong>da</strong> codvad Seracxuli Temebis kultivirebaa<br />

<strong>da</strong>maxasiaTebeli, mTeli simZafriT Sua saukuneebis<br />

religiuri wesrigisa <strong>da</strong> „Zveli reJimebis“ <strong>da</strong>mxobis<br />

Semdeg gamoCn<strong>da</strong> <strong>da</strong> Tan<strong>da</strong>TanobiT klasikur Janrad<br />

iqca, romlebsac ukve universitetebSi aswavlian.<br />

xelovneba, rogorc `paTologia~ <strong>da</strong><br />

`boroteba~<br />

„Я люблю смотреть как умирают дети“. _ vladimir<br />

maiakovski<br />

XVIII saukuneSi, safrangeTis revoluciamde ramdenime<br />

wliT adre gaCn<strong>da</strong> literaturuli Janri,<br />

cxeli Sokoladi 85


saavtoro<br />

Tuki civilizaciis, wesrigiani samyaros arqetipi Tavisuflebis CaxSobaa, Semoqmedeba<br />

am <strong>da</strong>karguli Tavisuflebis ukan <strong>da</strong>brunebisa <strong>da</strong> misi gancdis, sulieri travmebisa <strong>da</strong><br />

tkivilebisgan gankurnebis erTaderTi saSualebacaa.<br />

romelsac „libertinuli“ ewo<strong>da</strong> <strong>da</strong> romelic, sayovelTaod<br />

aRiarebuli moraluri <strong>da</strong> seqsualuri<br />

normebis sawinaaRmdegod, srul aRviraxsnilobas<br />

aRwer<strong>da</strong> <strong>da</strong> yovelgvar zneobriv tradicias abuCad<br />

igdeb<strong>da</strong>. am Janris erT-erTi pirveli <strong>da</strong> yvelaze<br />

cnobili warmomadgeneli frangi markizi donasien<br />

alfons fransua de sadi kacobriobis istoriaSi,<br />

upirveles yovlisa, misi saxeli<strong>da</strong>n warmoebuli fsiqopaTologiuri<br />

terminis sadizmis saxeliT Sevi<strong>da</strong>.<br />

sadi, gar<strong>da</strong> skan<strong>da</strong>luri romanebis avtorobisa, axali<br />

epoqis pirveli udidesi disidentic iyo, romelic<br />

Tanabari ukompromisobiTa <strong>da</strong> radikalurobiT<br />

akritikeb<strong>da</strong> jer monarqiasa <strong>da</strong> samRvdeloebas, Semdeg<br />

iakobinelTa diqtaturasa <strong>da</strong> „direqtorias“,<br />

bolos ki napoleonis imperias. XX saukunis germaneli<br />

dramaturgis peter vaisis piesaSi „marat/sadi“<br />

ukve fsiqiatriul klinikaSi iZulebiT moTavsebuli<br />

sadi ixsenebs safrangeTis mefe lui XV-ze ganxorcielebul<br />

warumatebel teraqtSi <strong>da</strong><strong>da</strong>naSaulebuli<br />

pirovnebis _ <strong>da</strong>mianes sikvdiliT <strong>da</strong>sjis ambavs.<br />

parizis erT-erT centralur moe<strong>da</strong>nze ramdenime<br />

saaTs grZeldebo<strong>da</strong> sikvdiliT <strong>da</strong>sjis sanaxaoba.<br />

braldebuli neli <strong>da</strong> xangrZlivi wamebiT mokles.<br />

am istoriis gaxsenebisas ki sads yuradReba imaze<br />

ga<strong>da</strong>aqvs, rom moe<strong>da</strong>nze mdgari erTi saxlis fanjaraSi<br />

jakomo kazanova Cans, romelsac erTdroulad<br />

or qalTan seqsi aqvs. Cemi azriT, peter vaiss am<br />

erT scenaSi naCvenebi aqvs sadis Semoqmedebis mTeli<br />

arsi: im dros, rodesac safrangeTSi mravalwliani<br />

politikuri terori, samoqalaqo Tu imperiuli omebi<br />

mZvinvareb<strong>da</strong>, sadma Tavis romanebSi yovelgvar<br />

zRudes moklebuli <strong>da</strong> „aRviraxsnili“ seqsualobis<br />

detaluri aRweriT erTgvari hiperrealoba Seqmna,<br />

romelmac yoveldRe giliotinaze mokveTili Tavebis<br />

naxviT emocieb<strong>da</strong>Clungebuli a<strong>da</strong>mianebis Se-<br />

Zrwuneba <strong>da</strong> maTTvis mgrZnobelobis unaris <strong>da</strong>bruneba<br />

SeZlo.<br />

sekularuli „modernis“ xanaSi religiuri akr-<br />

Zalvebis adgili sazogadoebrivma moralizmma <strong>da</strong><br />

iurisprudenciam <strong>da</strong>ikava, religiebs samecniero<br />

diskursebi Caenacvla, „codvas“ _ „perversiebi“<br />

<strong>da</strong> „paTologiebi“. XIX saukunis araerTi cnobili<br />

mwerali <strong>da</strong> xelovani aRmoCn<strong>da</strong> axali zneobrivi<br />

instanciebis Setevisa <strong>da</strong> Tav<strong>da</strong>sxmebis samizne.<br />

samagaliTod gustav floberisa <strong>da</strong> oskar uaildis<br />

winaaRmdeg mimarTuli sasamarTlo procesebis gax-<br />

86 cxeli Sokoladi<br />

senebac SeiZleba. araevropul qveynebSi ki, magali-<br />

Tad ruseTis imperiaSi, sa<strong>da</strong>c sazogadoebrivi ganviTarebis<br />

done sagrZnoblad CamorCebo<strong>da</strong> evropul<br />

stan<strong>da</strong>rtebs, 1917 wlamde isev mZlavrob<strong>da</strong> saeklesio<br />

cenzura, romelsac Zala Seswev<strong>da</strong> dostoevskis<br />

romani<strong>da</strong>n „eSmakni“ mTeli erTi Tavi amoeRo, xolo<br />

tolstoi anaTemisTvis ga<strong>da</strong>eca.<br />

magram aseT konfliqtebze metad mniSvnelovani<br />

is aris, rom „modernis“ xanaSi xelovanis, Semoqmedi<br />

a<strong>da</strong>mianis <strong>da</strong> Tavad Semoqmedebis paradigma icvleba<br />

an, ufro swori iqnebo<strong>da</strong>, xelovnebis <strong>da</strong>faruli arsi<br />

mJRavndeba: literatura <strong>da</strong> xelovneba (romlebic<br />

am SemTxvevaSi erTi <strong>da</strong> igivea) gvevlineba rogorc<br />

Semdgari, ganxorcielebuli subversia, mimarTuli<br />

moraluri warmodgenebisa <strong>da</strong> politikuri wesrigis<br />

winaaRmdeg. xelovnebis subversiuloba imiTac gamoixateba,<br />

rom is a<strong>da</strong>mianebis nervebze moqmedebs,<br />

wesebs <strong>da</strong> konvenciebs arRvevs, mudmiv konfliqtSia<br />

sazogadoebasTan <strong>da</strong> mis tradiciul faseulobeb-<br />

Tan. esaa xelovnebis suverenulobis arsi, romelic<br />

verc erTi normatiuli wesrigis farglebSi ver Tavsdeba<br />

<strong>da</strong>, rogorc iuri lotmani ambobs, „ara mxolod<br />

akrZaluls, aramed SeuZlebelsac SesaZlebels<br />

xdis“. is, rac ver xerxdeba realobaSi, xorcs isxams<br />

gamoTqmul <strong>da</strong> gamosaxul fantaziebSi. xelovneba<br />

imdena<strong>da</strong>a xelovneba, ramdena<strong>da</strong>c igi „akrZalul<br />

Temebs“ ar cnobs, ramdena<strong>da</strong>c misTvis zRudeebi <strong>da</strong><br />

Tematuri ierarqiebi ar arsebobs <strong>da</strong> yvelaze Zlieri<br />

ideologiuri wnexisa Tu zogjer niRbis qveSac<br />

ki arsebuli realobis Semaryevel biZgebs warmoqmnis.<br />

yvela sxva SemTxvevaSi, xelovneba ideologiuri<br />

nagvis reproduqciis samsaxurSia. xelovnebaSi ara<br />

mxolod cocxldeba, aramed legitimuri xdeba is,<br />

rac akrZaluli <strong>da</strong> CaxSobili iyo _ a<strong>da</strong>mianis survilebi,<br />

romlebic represiis Sedegad „gaukuRmarTebuli“,<br />

perversiuli saxiT amotivtivdeba Semoqmedi<br />

a<strong>da</strong>mianis imaginarul, anu warmosaxviT samyaroSi. es<br />

faqtori ki ukve radikalurad cvlis xelovani a<strong>da</strong>mianis,<br />

rogorc xelovnebis subieqtis paradigmas: is<br />

RvTisgan boZebuli zea<strong>da</strong>mianuri unarebiT <strong>da</strong>jildoebuli<br />

RmerTkaci ki aRaraa, aramed sigiJis zRvarze<br />

myofi, garyvnili <strong>da</strong> amoraluri fantaziebis<br />

patroni, romelsac sircxvilis grZnoba aqvs <strong>da</strong>karguli<br />

<strong>da</strong> sakuTar uintimures detalebsac ki sajarod<br />

yvelas acnobs. jer kidev XIX saukuneSi gavrcel<strong>da</strong><br />

azri, rom genialuroba fsiqopaTiis nairsaxeobaa.


poststruqturalizmis erT-erTi pirveli Teoretikosi<br />

rolan bartis azriT ki, „yvela mwerals Seu-<br />

Zlia Tqvas: sigiJemde ver vqaCav, janmrTelad yofnas<br />

ver vkadrulob, maSasa<strong>da</strong>me nevrotuli var“.<br />

iseve rogorc nevrozebis, xelovnebis „negativebic“<br />

perversiebia. XX saukunis erT-erTi yvelaze<br />

skan<strong>da</strong>luri mwerali <strong>da</strong> Teoretikosi JorJ batai Tavis<br />

Teoriul naSromSi, romelsac „literatura <strong>da</strong><br />

boroteba“ ewodeba, ase gansazRvravs literaturis<br />

arss: „literatura... borotebis mwvaved gamoxatuli<br />

formaa, Tavad borotebaa... es debuleba ara moralis<br />

arqonas, aramed zemorals moiTxovs“. amgvari<br />

„zemorali“ yofiTi samyaros zneobriv normativebze<br />

ga<strong>da</strong>bijebas niSnavs. aqve gasaxsenebelia lotmanis<br />

azric, rom yoveli axali, novatoruli mxatvruli<br />

forma, „tradiciuli azris matarebelTa mxri<strong>da</strong>n<br />

ukanonod <strong>da</strong> maTi grZnobebis Seuracxmyofla<strong>da</strong>c ki<br />

fasdeba; esaa Sokis momgvreli metafora, romelic<br />

SemoqmedebiTi aqtis Sedegia“. anu Semdgari SemoqmedebiTi<br />

aqti ukve Tavis<strong>da</strong>uneburad <strong>da</strong>mkvidrebuli<br />

formebisa <strong>da</strong> normebis ngrevas an maTgan gamijvnas,<br />

maT uaryofasac iwvevs. amdenad, sruliad bunebri-<br />

via isic, rom tradicionalistebi mas sakuTar Rirebulebebze<br />

Tav<strong>da</strong>sxmad aRiqvamen. amis sapirispirod,<br />

ideologiuri fsevdo-xelovneba sicocxlisgan <strong>da</strong>clili<br />

<strong>da</strong> didi xnis gaxunebuli mkv<strong>da</strong>ri formebis<br />

kvlavwarmoebiTaa <strong>da</strong>kavebuli, romlebic wmin<strong>da</strong>d<br />

propagandistuli Sinaarsis gar<strong>da</strong>, aranair emociur<br />

muxts ar gadmoscemen. esaa frigiduli xelovneba an<br />

xelovnebis surogati, romelic ara cocxali a<strong>da</strong>mianebisaTvis,<br />

aramed zombebisaTvisaa gankuTvnili,<br />

maT kidev ufro metad <strong>da</strong>sakabaleblad <strong>da</strong> maTSi<br />

sicocxlis impulsebis kidev ufro metad gasaneitraleblad.<br />

xelovneba imdena<strong>da</strong>a dinamikuri <strong>da</strong> cocxali,<br />

ramdena<strong>da</strong>c mas axali formebis, metaforebis,<br />

gamosaxvis saSualebebis warmoqmna SeuZlia,<br />

romlebic Tav<strong>da</strong>pirvelad perversiad <strong>da</strong> uxamsobad<br />

aRiqmeba <strong>da</strong> sazogadoebaSi <strong>da</strong>Zabuloba Semoaqvs.<br />

gansakuTrebiT aRSfoTebulia sazogadoebis is nawili,<br />

romelic xelovnebis nawarmoebSi sakuTar Tavs,<br />

sakuTar verrealizebul <strong>da</strong> CaxSobil grZnobebs<br />

saavtoro<br />

amoicnobs. aseTi a<strong>da</strong>mianebi sakuTar farul vnebebs<br />

gaSiSvlebulsa <strong>da</strong> mxilebuls xe<strong>da</strong>ven, rogorc dostoevskis<br />

romanis „<strong>da</strong>naSaulisa <strong>da</strong> sasjelis“ mTavar<br />

protagonists, rodion raskolnikovs quCaSi yurmokruli<br />

fraza „mkvlelo!“ mis pirovnul samxilad<br />

eCveneba. aseve xelovnebis nawarmoebis SinaarsiTa<br />

Tu formiT aRSfoTebuli a<strong>da</strong>mianic mas Tavis pirovnul<br />

„lustraciad“ <strong>da</strong> Seuracxyofad iRebs.<br />

rodesac xelovneba Tavis perversiulobas kargavs<br />

<strong>da</strong> sayovelTaod misaRebi <strong>da</strong> xelmisawvdomi<br />

xdeba, banalur stereotipad ga<strong>da</strong>iqceva, romelic<br />

pirvandel mniSvnelobas icvlis <strong>da</strong> Tan<strong>da</strong>TanobiT<br />

ideologiuri instrumentis funqciasac iZens. rolan<br />

barti literaturul Txzulebas usaqcielo<br />

pirovnebas a<strong>da</strong>rebs, romelic „mama-politikas ukanals<br />

aCvenebs“. „mama-politika“ aq konservatoruli<br />

azrovnebis, ideologiuri kulturis statikurobis<br />

simboloa, romelic „Svilebisgan“ morCilebasa<br />

<strong>da</strong> qedmoxrilobas moiTxovs <strong>da</strong> nebismieri sasicocxlo<br />

formis aqtiobis gamovlinebas SeCvenebiTa <strong>da</strong><br />

CaxSobiT emuqreba. mxatvruli nawarmoebiT amgvari<br />

avtoritetebisa <strong>da</strong> cenzorebis mimarT is SiSi <strong>da</strong><br />

mowiweba ga<strong>da</strong>ilaxeba, romelic a<strong>da</strong>mianis sasicocxlo<br />

energiebis <strong>da</strong>Trgunviskenaa mimarTuli. Tuki<br />

civilizaciis, wesrigiani samyaros arqetipi Tavisuflebis<br />

CaxSobaa, Semoqmedeba am <strong>da</strong>karguli Tavisuflebis<br />

ukan <strong>da</strong>brunebisa <strong>da</strong> misi gancdis, sulieri<br />

travmebisa <strong>da</strong> tkivilebisgan gankurnebis erTader-<br />

Ti saSualebacaa. amdenad Semoqmedebas, raoden cinikuri<br />

<strong>da</strong> „borotic“, „garyvnilebisa“ <strong>da</strong> „perversiebis“<br />

gamomsaxvelic un<strong>da</strong> iyos igi, Terapiuli<br />

funqcia aqvs ara mxolod avtorisaTvis, aramed misi<br />

mimRebi <strong>da</strong> gamgebi auditoriisTvisac. aqve gasagebia<br />

avtoritaruli ideologiuri organizaciebis,<br />

rogoricaa eklesia, xelovnebisadmi SiSi <strong>da</strong> zizRi,<br />

ramdena<strong>da</strong>c xelovnebas, zogjer Sokuri, zogjer ki<br />

ufro Sefaruli <strong>da</strong> SeniRbuli formiT a<strong>da</strong>mianebSi<br />

sicocxlisa <strong>da</strong> Tavisuflebisaken ltolvis impulsebis<br />

gamZafreba SeuZlia. es ki a<strong>da</strong>mianis nebisa <strong>da</strong><br />

survilebis <strong>da</strong>mTrgunvel instituciebs <strong>da</strong>sayrdensa<br />

<strong>da</strong> Zalauflebas aclis.<br />

cxeli Sokoladi 87


gagrZeleba<br />

erTi saaTi TbilisisTvis<br />


ob<strong>da</strong>, saqarTveloSi axali, Signi<strong>da</strong>n<br />

warmoqmnili barieri gaCn<strong>da</strong><br />

avangardisa <strong>da</strong> Tanamedrove xelovnebisTvis.<br />

es iyo komerciulobis<br />

<strong>da</strong> prestiJulobis gafetiSeba.<br />

arakomerciuli aq warumatebel-<br />

Tan <strong>da</strong> uiRblosTan gaigiv<strong>da</strong>, ri-<br />

Tac, TavisTavad win wamoiwia Tanamedrove<br />

art konteqstebisTvis<br />

miuRebelma salonurma Rirebulebebma.<br />

saqarTveloSi burJuaziuli<br />

kultura bolomde ver Semovi<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> mdidruli, Tanamedrove galereebi<br />

naklebad Seiqmna. moskovs,<br />

rogorc megapoliss, aseTi pretenziis<br />

meti Sansi hqon<strong>da</strong> <strong>da</strong> albaT<br />

amitomac, Tavs iseTi fufunebis<br />

uflebac misca, rom sakuTar<br />

kulturaSi wamyvan generatorad<br />

<strong>da</strong>etovebina araformaluri xelovneba.<br />

marTlac, dRes kabakovi muzeu-<br />

mebSia, bugaevs, igive afrikas, niu-<br />

iorkSi xSirad naxavT <strong>da</strong> CelsiSic<br />

gamoifineba, german vinogradovi<br />

moskovSi, isev sakuTar samsarTulian<br />

binaSi atarebs grandiozul<br />

alqimiur-Samanur-musikalur performansebs<br />

yovel kvira dRes, Tu<br />

evropul turneebze ar aris wasuli.<br />

bartenevi sabWoTa xelovnebis<br />

magnatTan, zurab wereTelTan er-<br />

Tad awyobs erTobliv samxatvro<br />

seansebs. Jana aguzarova <strong>da</strong> sxva<br />

rusi artistebi ameriki<strong>da</strong>n isev<br />

ruseTs <strong>da</strong>ubrundnen. TbilisSic,<br />

`meaTe sarTulTan~ <strong>da</strong>kavSirebuli<br />

artistebi yovelwliurad axal<br />

samuSaos gvTavazoben. awyoben gamofenebs<br />

<strong>da</strong> isini dResac progresuli<br />

inteleqtualuri dizainis<br />

birTvs warmoadgenen. <strong>da</strong> mainc, am<br />

yvelafris institucionalizacia<br />

jer kidev ar momx<strong>da</strong>ra, <strong>da</strong> is Cven-<br />

diletantis mogzauroba poloneTSi<br />


gagrZeleba<br />

studenturi amboxeba mickeviCis<br />

poema `papebis~ akrZalviT <strong>da</strong>iwyo,<br />

magram xelisuflebis mier `Segdebuli~<br />

xazis wyalobiT, male<br />

antisemitizmis niSnebi SeiZina.<br />

maSin am ambebma Seiwira mwerali<br />

iasenica, romelic studentebis<br />

Tav<strong>da</strong>pirvel moTxovnebs mxars<br />

aqtiurad uWer<strong>da</strong>. iasenicas ciliswamebis<br />

talRa <strong>da</strong>aty<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />

gulma veRar gauZlo. es iyo `swori<br />

polonelebis~ xelSi Cadebuli<br />

samarTeblis namdvili msxverpli.<br />

Julavskis, SeiZleba qvecnobiera<strong>da</strong>c,<br />

raRac metis Tqma undo<strong>da</strong> _<br />

mowesrigebulobaSi, sworxazovnebasa<br />

<strong>da</strong> meinstrimulSi <strong>da</strong>malul<br />

safrTxeze miTiTeba.<br />

ajanyebebi <strong>da</strong> qalebi<br />

`ra aris poloneTi bolos <strong>da</strong><br />

bolos, _ uTqvams erT rus diplomats<br />

varSavaSi, banketze, _ bevri<br />

kartofili, vaSli <strong>da</strong> `straikebi,<br />

straikebi~... diplomati mTvrali<br />

iyo <strong>da</strong> mTavari <strong>da</strong>aviwy<strong>da</strong> _ poloneli<br />

qalebi. Tanac bolo ori<br />

elementi erTmaneTs mWidrod ukavSirdeba.<br />

sa<strong>da</strong>c ajanyebebi iyo,<br />

iyvnen poloneli qalebic, rogorc<br />

STagonebis, suliskveTebis<br />

wyaro. nikoloz I-s uyvar<strong>da</strong> poloneli<br />

qalebi, <strong>da</strong> Tan, mgoni, cota<br />

eSino<strong>da</strong> kidec maTi, imitom rom<br />

poloneTSi momsaxure Svils, momaval<br />

imperators werilSi afrTxileb<strong>da</strong>,<br />

_ frTxilad iyavi magaT-<br />

Tan, raRac magiuri momnusxveli<br />

Zala aqvTo. vfiqrob, saqme ufro<br />

martivad iyo _ am qveynis specifikurma<br />

bedma Seqmna gansakuTrebuli<br />

qali, eris inteleqtis, <strong>da</strong><br />

kidev ufro metad, suliskveTebis<br />

matarebeli.<br />

1864 wels, sisxlSi CaxSobili<br />

ajanyebi<strong>da</strong>n TiTqmis erTi wlis<br />

Semdeg nikolozi varSavaSi Cavi<strong>da</strong>.<br />

iqaur elitas `Jesti~, Tu<br />

raRac amis msgavsi gaukeTa, Tan<br />

Tvalsac wyals <strong>da</strong>alevineb<strong>da</strong>. magram<br />

imperatori swored maT <strong>da</strong>zafres,<br />

visi wyalobis imedic<br />

hqon<strong>da</strong>. poloneTis yvelaze war-<br />

90 cxeli Sokoladi<br />

Cinebuli, yvelaze lamazi qalebi<br />

sazeimo mejlisze sruli samgloviaro<br />

`amuniciiT~ <strong>da</strong>xvdnen, imdeni<br />

TavSekavebiT, ris saSualebasac<br />

etiketi (mainc maTi imperatori<br />

iyo) iZleo<strong>da</strong>. erTaderTi samkauli,<br />

rac im dRes <strong>da</strong>rbazSi ekeTaT,<br />

foladis iyo: sikvdiliT <strong>da</strong>sjili<br />

poloneli oficrebis ojaxebma<br />

maTi iaraRi ga<strong>da</strong>adnes <strong>da</strong> maT<strong>da</strong>mi<br />

pativis misagebad es mouxeSavi,<br />

ubralo saprotesto samkauli <strong>da</strong>amzadebines.<br />

varSavis saxelmwifo<br />

muzeumSi erTi <strong>da</strong>rbazia, sa<strong>da</strong>c<br />

mxolod am qalebis portretebia<br />

gamofenili. am suraTebze isini<br />

swored ise gamoiyurebian, rogorc<br />

nikoloz I-s <strong>da</strong>xvdnen.<br />

polonuri tradiciiT, qali pasiur,<br />

simyudrovis Semqmnel arsebad<br />

sulac ar ganixilebo<strong>da</strong>; piriqiT,<br />

is qmni<strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rts, maRal<br />

stan<strong>da</strong>rts, romelic mamakacs modunebis<br />

saSualebas ar aZlev<strong>da</strong>,<br />

myudro cxovrebas urRvev<strong>da</strong>, Seurigeblobisken<br />

mouwodeb<strong>da</strong>. es sadRac<br />

oci wlis asakSi, bulat okujavas<br />

`diletantebis mogzaurobis~<br />

wakiTxvam Semaxsena. romanSi mTeli<br />

poloneTi am or qalSi, araordinarul<br />

de<strong>da</strong>-SvilSi iyris Tavs. cnobili<br />

ambavia, colebi, marto rus<br />

dekabristebs ki ara, me-19 saukunis<br />

polonel meamboxeebsac mihyvebodnen<br />

cimbirSi, magram, Tu Cemi STabeWdileba<br />

sworia, es ambavi poloneTSi<br />

iseTi miTologizebuli araa,<br />

rogorc ruseTSi.<br />

`retradicionalizacia~:<br />

tradiciaze ga<strong>da</strong>bijebiT<br />

oTxmociani wlebi poloneTSic,<br />

iseve rogorc sabWoTa kavSirSi,<br />

saintereso <strong>da</strong> cocxali periodi<br />

iyo, Tumca, iq _ amas Semawuxebeli<br />

siRaribec axl<strong>da</strong>, radgan aRmosavleT<br />

blokis krizisi pirvelad<br />

am qveyanaSi gamomJRavn<strong>da</strong>. uRaribesi<br />

Sliaxtis devizi _ `Sarvals<br />

vyidi, fraks vitoveb~ _ cocxalia,<br />

rogorc arasdros. magram ai,<br />

bloki <strong>da</strong>Slilia <strong>da</strong> masSi Semaval<br />

qveynebs Tavisufali ganviTare-<br />

bis saSualeba eZlevaT. `postkomunistebTan~<br />

(iaroslav kaCinskis<br />

sayvareli terminia) brZolaSi,<br />

mainc<strong>da</strong>mainc maSin, roca Sarvlis<br />

gayidvis aucilebloba aRar dgas<br />

_ polonuri ekonomikuri reformis<br />

mamis, balceroviCis TqmiT,<br />

qveyanas aseTi xelsayreli periodi<br />

300 welia, aRar hqonia _ ibadeba<br />

axali filisteruli tendencia,<br />

romlis gaCena TiTqos bunebrivia,<br />

magram garkveul safrTxeebs Seicavs:<br />

retradicionalizacia. poloneTSi<br />

am mimarTulebas romis<br />

papis polonelobam, misma ganuzomelma<br />

avtoritetmac Seuwyo xeli.<br />

polonelebis didi nawilisTvis<br />

am periodSi yvelaferi gasagebia;<br />

arsebobs ideali, romelic, Tu<br />

memarcxenuli Zalebis kritikas<br />

ar CavTvliT, unakloa, srulyofilebaa.<br />

es tendencia dualurad<br />

iyo <strong>da</strong>kavSirebuli Zvel, polonur<br />

tradiciasTan: imeoreb<strong>da</strong>, magram,<br />

rac yvelaze mniSvnelovania,<br />

Tanac uaryof<strong>da</strong> mxolod misTvis<br />

<strong>da</strong>maxasiaTebel niSnebs, <strong>da</strong>, ra<br />

Tqma un<strong>da</strong>, qalis mimarT <strong>da</strong>mokidebulebazec<br />

iqonia gavlena.<br />

polonuri feminizmi saTaves mecxramete<br />

saukunis pirvel wlebSi<br />

iRebs, <strong>da</strong> dRevandlamde, ase iTvleba,<br />

Svid talRad aRwevs. bunebrivia,<br />

ori didi, 1831 <strong>da</strong> 1863-64<br />

wlebis amboxeba qalebis rolis<br />

gaaqtiurebas iwvevs. feminizmis<br />

meore talRa swored am periodze<br />

modis. ormocian wlebSi qveyanaSi<br />

Zlieria JorJ sandis <strong>da</strong> `la gazet<br />

de fam~-is gavlena; iqmneba qalebis<br />

<strong>da</strong>jgufeba `enTuziastki~; pirveli<br />

filosofosi qali eleonora zimiencka<br />

wers `mosazrebebs qalTa<br />

aRzrdis Sesaxeb~, romelic qalSi<br />

jer a<strong>da</strong>mianis, pirovnebis aRzrdis<br />

aucileblobas a<strong>da</strong>sturebs, Semdeg<br />

ki _ qaluri sawyisis. magram mgoni,<br />

arc erT talRas ar Sexvedria<br />

iseTi winaaRmdegoba, rogorc ukanasknels,<br />

romlis warmomadgenlebs<br />

kaTolikuri eklesiis mzardi<br />

gavlenis pirobebSi mouwiaT cxovreba.<br />

1993 wels qveyanaSi oficia-


lurad aikrZala abortebi, ramdenime<br />

wlis Semdeg ki _ sqesobrivi<br />

aRzrdis gakveTilebi skolebSi.<br />

SeCer<strong>da</strong> kontracefciasTan <strong>da</strong>kav-<br />

Sirebuli saxelmwifo programebi.<br />

Tu es xdebo<strong>da</strong> kvaSnevskis prezidentobis<br />

periodSi, romelic ka-<br />

Tolikuri platformiT ar mosula,<br />

`kanonis <strong>da</strong> samarTlianobis~<br />

xelisuflebaSi mosvlis Semdeg<br />

tendencia mxolod gaZlier<strong>da</strong>.<br />

morwmune polonuri ojaxebis didma<br />

nawilma CaTvala, rom sami k-s<br />

biurgeruli kombinacia qalisTvis<br />

sruliad sakmarisia.<br />

samociani-oTxmociani wlebis<br />

poloneTi rus mwerals viqtor<br />

erofeevs ase warmoedgina: `es iyo<br />

axalgazr<strong>da</strong>, aRtyinebuli, ga<strong>da</strong>reuli<br />

<strong>da</strong> aRviraxsnili poloneTi,<br />

romelsac mis <strong>da</strong>uZinebel mter-<br />

Tan, sabWoTa kavSirTan yvelaferi<br />

brwyinvaled gasdio<strong>da</strong>. mis fonze,<br />

poloneTi TvalismomWrel, lamaz<br />

qalad Can<strong>da</strong>, romelic mokle kabas<br />

atareb<strong>da</strong>, rok-n-rols cekvav<strong>da</strong>,<br />

uZilo Rameebis Semdeg kosCiolSi<br />

loculob<strong>da</strong>... Cven yvelam gamoviareT<br />

aseTi poloneTiT aRfrTovanebis<br />

periodi~. magram is poloneTi<br />

aRar aris. axla mas sakuTar<br />

TavTan uwevs brZola. `paradoqsuli<br />

ram mox<strong>da</strong> _ sovietizmis kraxis<br />

Semdeg poloneTs raRac sxva<br />

`sabWouroba~ <strong>da</strong>emarTa. glexuri<br />

sijiute. eklesiisadmi usazRvro<br />

ndoba, TiTqmis iseTi, rogorc<br />

sabWoeTSi _ partiis mimarT, politikuri<br />

niSnuli gax<strong>da</strong>. qveynis<br />

beds ironiulRimiliani kverTxisTavebi<br />

wyveten, romlebsac nacionalizmis,<br />

antisemitizmis <strong>da</strong><br />

provinciuli mesianobis wylulebi<br />

awuxebT. poloneli inteligencia,<br />

romelic am skan<strong>da</strong>lur ambavs SeuiaraRebeli<br />

TvaliT xe<strong>da</strong>vs, <strong>da</strong>berebul,<br />

ususur qals <strong>da</strong>emsgavsa,<br />

radgan Tavisuflebis wlebSi misi<br />

roli sabazro ekonomikis kanonebs<br />

<strong>da</strong>umorCiles~.<br />

lex kaCinski, poloneTis <strong>da</strong>Rupuli<br />

prezidenti, Zveli, ruseT-<br />

Tan mZafrad <strong>da</strong>pirispirebuli, ka-<br />

Tolikuri poloneTis Svili iyo,<br />

faseulobebis Sesabamisi paketiT.<br />

saerTod, aSkaraa, rom tradiciuli<br />

qarTul-polonuri soli<strong>da</strong>roba<br />

swored am pakets efuZneba.<br />

axalgazr<strong>da</strong>, gansxvavebuli poloneTi<br />

nakleba<strong>da</strong>a cnobili. masTan<br />

urTierTobas safuZvlad isev Zveli<br />

tradicia udevs, magram SeiZleba<br />

male es sakmarisi aRar iyos.<br />

poloneTi yvelasia<br />

roca kaCinskis erT-erT interviuSi<br />

hkiTxes, Tu ras fiqrobs<br />

poloneTis kaTolicizirebaze<br />

(ucnaurad <strong>da</strong>smuli kiTxvaa, magram<br />

azri, mgoni, gasagebia), man<br />

upasuxa, _ `es qveynis deqristianizebas<br />

gamoiwvev<strong>da</strong>, me ki es ar<br />

min<strong>da</strong>, mxolod imitom ki ara, rom<br />

morwmune var, aramed imis gamoc,<br />

rom sxva, yvelasaTvis misaRebi<br />

arCevani ar gvaqvs. xSirad mixdeba<br />

erT magi<strong>da</strong>sTan iseT a<strong>da</strong>mianeb-<br />

Tan jdoma, visi azrebic Cemsas ar<br />

emTxveva, <strong>da</strong> maT mimarT simpaTii-<br />

Tac ki var ganwyobili~. Tumca,<br />

roca misi merobis periodSi gei<br />

organizaciebma aRlumis Catarebis<br />

moTxovniT mimarTes, kaCinskim<br />

maT ganucxa<strong>da</strong>, rom pativs scems<br />

maT moqalaqeobriv uflebebs, magram<br />

ara _ maTi, rogorc geebis,<br />

uflebas.<br />

poloneTs hqon<strong>da</strong> Sansi, gansxvavebulTa<br />

Soris iseTi TanaarsebobisTvis<br />

mieRwia, rogorzec wignis<br />

`<strong>da</strong>umorCilebelTa geneologiis~<br />

avtori wer<strong>da</strong>: `iqneb am gansjam<br />

imaT argos, vinc morwmuneebs <strong>da</strong><br />

urwmunoebs Soris arsebul zRvars<br />

barikadebad aRiqvams... eklesiis<br />

gare eTikuri tradiciebis<br />

mimdevrebma ukuagdon miTi<br />

antihumanisturi qristianobis<br />

Sesaxeb <strong>da</strong> saxarebas mimarTon...<br />

qristianma ki gaacnobieros, rom<br />

eklesiis gareT myofi misi TanamoZme<br />

eTikur vakuumSi ar cxovrobs,<br />

aramed masaviT _ <strong>da</strong> masaviT<br />

mouqnelad _ cdilobs sakuTari<br />

zneobrivi kodeqsis xorcSesxmas.<br />

am kodeqsSi asaxulia Tav<strong>da</strong>pirve-<br />

gagrZeleba<br />

li sikeTe <strong>da</strong> samaridiso WeSmariteba,<br />

romelsac yvela Cvengani ase<br />

eZiebs <strong>da</strong> ase xSirad Ralatobs~.<br />

arsebobs kidev erTi polonuri<br />

ideali, romelic iagelonuri<br />

(didi, Wreli _ rac gnebavT, is<br />

<strong>da</strong>varqvaT _ roca sityva polonelisaTvis<br />

<strong>da</strong>maxasiaTebel Semwynareblobaze<br />

Camovardeba, sabuTad<br />

iagelonuri xana moaqvT xolme)<br />

poloneTis safuZvelSi devs. roca<br />

poloneTis <strong>da</strong> litvis samefoebi<br />

dinastiuri qorwinebiT erTiandebo<strong>da</strong>,<br />

1413 wels am movlenis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebel<br />

gorodlos uniaSi<br />

Caiwera: `mxolod siyvaruli araa<br />

amaoeba: siyvaruli sxivosania, wyenas<br />

aSuSebs, mSvidobas amkvidrebs,<br />

<strong>da</strong>yofilT aerTianebs, <strong>da</strong>cemulT<br />

fexze wamoayenebs...siyvaruli qmnis<br />

kanonebs, samefoebs marTavs, qalaqebs<br />

safuZvels uyris... amis gamoa,<br />

rom Cven, aq erTad Tavmoyrilebi,<br />

siyvarulis farqveS Tavis modrekis<br />

msurvelebi <strong>da</strong> misadmi wmin<strong>da</strong> grZnobiT<br />

aRvsilebi am qaRaldiT va<strong>da</strong>sturebT,<br />

rom Cveni saxlebis <strong>da</strong><br />

ojaxebis SeerTeba <strong>da</strong> Sekvra gvsurs~.<br />

erTianobaze saubari legen<strong>da</strong>ruli<br />

`soli<strong>da</strong>rnosCis~ wlebTan<br />

gvabrunebs, roca ideologiurad<br />

<strong>da</strong>pirispirebuli a<strong>da</strong>mianebi brZolis<br />

strategias erTad irCevdnen,<br />

ramac muSebis <strong>da</strong> inteligenciis<br />

`gaugonari, SesaSuri fenomeni~<br />

Seqmna. amis gamo, g<strong>da</strong>nskis gemTm-<br />

Senebeli qarxnis muSebTan soli<strong>da</strong>ruli<br />

Zalebic erTiandebodnen:<br />

norvegiaSi maoistebi konservatorebTan<br />

erTad gamoxatavdnen protests<br />

poloneTis movlenebis Taobaze,<br />

safrangeTSi _ trockistebi<br />

<strong>da</strong> qristianuli profkavSirebi, inglisSi<br />

_ memarcxeneebi <strong>da</strong> konservatori<br />

inteleqtualebi. indoeTSi<br />

g<strong>da</strong>nskis ambebi<strong>da</strong>n ori wlis Semdegac<br />

ki saxlebis fasadebze didi<br />

asoebiT ewera: `imperialisturo<br />

sabWoeTo: xelebi Sors poloneTisagan!~<br />

`rogorc wesi, mxar<strong>da</strong>Weras<br />

erT romelime movlenas an memarjveneebi<br />

ucxadeben, an memarcxeneebi,<br />

magram `soli<strong>da</strong>rnosCma~ amis<br />

cxeli Sokoladi 91


gagrZeleba<br />

ga<strong>da</strong>laxva moaxerxa. `ratom vuWerdi<br />

mxars soli<strong>da</strong>robas? imitom rom<br />

miyvars imis keTeba, rac sakuTar<br />

Tavze maRla mayenebs~, _ wer<strong>da</strong><br />

wlebis Semdeg erT-erTi norvegieli<br />

aqtivisti.<br />

...<br />

am dReebSi rene harlinis filmis<br />

nawyveti vnaxe _ kadrebi, roca<br />

oTxi prezidenti parlamentis SenobasTan<br />

Sekrebili mwared <strong>da</strong>marcxebuli<br />

qarTveli xalxis winaSe<br />

gamodis; xalxis, romelsac hgonia,<br />

rom gaimarjva. mere prezidentebi<br />

erTmaneTs xelebs sWideben <strong>da</strong><br />

maRla sweven. erT-erTi lex ka-<br />

Cinskia, im dReebis soli<strong>da</strong>robis<br />

gansaxiereba. ukanasknel wuTs yvelaferi<br />

Tvalwin <strong>da</strong>midga. es scena;<br />

polonelebis mier sul cota xnis<br />

win gancdili el<strong>da</strong> <strong>da</strong> naRveli; ka-<br />

Cinskis foto, romelic im dReebSi<br />

nanax aTas sxva suraTs Soris<br />

mexsierebaSi CamrCa, <strong>da</strong> romelzec<br />

kaCinski polonuri droSis winaSe<br />

muxlebze dgas. suraTi RamiTaa<br />

ga<strong>da</strong>Rebuli, rac atmosferos in-<br />

`mkv<strong>da</strong>ri klasis~ Canawerebi<br />


mxolod am movleni<strong>da</strong>n didi xnis<br />

Semdeg <strong>da</strong>brun<strong>da</strong> abstraqcia TeatrSi.<br />

1944 weli, krakovi. Teatri<br />

nangrevebad iqca. abstraqtuli<br />

xelovneba poloneTSi mxolod<br />

omamde arsebob<strong>da</strong>. ebraelTa genocidis<br />

Semdeg igi gaqra. gasagebia,<br />

rom aseT viTarebaSi abstraqtuli<br />

xelovnebis idea kvdeba,<br />

radgan is sisastikis msxverplia.<br />

omis Semdgomi realoba bevrad<br />

ufro saSinelia, xolo xelovnebis<br />

idealizaciis mcdeloba umweo<br />

<strong>da</strong> ususuri.<br />

a<strong>da</strong>mianis simxecem gamoricxa<br />

xelovneba <strong>da</strong>, rac pirvelad moxv<strong>da</strong><br />

xelSi, swored is aqcia xelovnebis<br />

iaraRad. amitom codva,<br />

SurisZieba Tu <strong>da</strong>naSauli moralis<br />

kategorii<strong>da</strong>n xelovnebaSi ga<strong>da</strong>vi<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> Tavad Seqmna axali, socialuri<br />

ena; miT umetes, agresiuli<br />

saSualebebiT aRbeWdil droSi.<br />

a<strong>da</strong>miani sinamdvileSi carieli <strong>da</strong><br />

ufunqcio gax<strong>da</strong>, rogorc oTxTvalas<br />

<strong>da</strong>matebuli mexuTe borbali.<br />

an yovlad usargeblo, brWyviala<br />

nivTi omis dros, roca yvelas<br />

puri enatreba.<br />

`odisevsis <strong>da</strong>brunebaSi~ penelope<br />

mudmivad samzareuloSia, skamze<br />

zis. misTvis principulia swored<br />

`adgilze jdoma~, anu es qmedeba<br />

misi upirvelesi a<strong>da</strong>mianuri movaleobaa.<br />

amdenad penelopes skamma<br />

scenuri dekoraciis mniSvneloba<br />

<strong>da</strong>karga <strong>da</strong> sxva <strong>da</strong>tvirTva SeiZina.<br />

igi msaxiobis metoqe gax<strong>da</strong>. magram<br />

ukve Teatrisa <strong>da</strong> reJisoris amocanaa,<br />

rogor ga<strong>da</strong>wyvitos a<strong>da</strong>mianebisa<br />

<strong>da</strong> sagnebis konfliqti.<br />

ferfli <strong>da</strong> almasi<br />

meoce saukunis polonuri Teatraluri<br />

reJisura pirobiTad<br />

or mimarTulebad iyofa. pirveli<br />

_ reJisorebi, romelTa interesi<br />

mimarTulia a<strong>da</strong>mianis Sinagani samyarosken.<br />

filosofiuri, fsiqologiuri<br />

Tu religiuri problemebisadmi,<br />

anu `introspeqtiuli<br />

reJisura~ (anjei vai<strong>da</strong>, eJi groto-<br />

vski, konrad Svinarski) <strong>da</strong> meore _<br />

reJisorebi, romelTac ufro gare<br />

samyaro <strong>da</strong> forma ainteresebT.<br />

kritikosebi am ukanasknelT<br />

`permanentul avangardistebs~<br />

uwodeben (a<strong>da</strong>m xanuSkeviCi, TadeuS<br />

kantori, iozef Saina), romelTa<br />

Semoqmedebam didi gavlena<br />

moaxdina Tanamedrove mxatvrobasa<br />

<strong>da</strong> performansis ganviTarebaze.<br />

gasagebia, rom nebismieri<br />

<strong>da</strong>yofa pirobiTia, magram `avangardistebSi”<br />

kantoris rols <strong>da</strong><br />

mniSvnelobas misi yvelaze didi<br />

kritikosebic ki ver uaryofen.<br />

albaT imitom, rom mis SemoqmedebaSi<br />

gamokveTilad igrZnoba<br />

piesis teqstisa <strong>da</strong> scenuri moqmedebis<br />

gancalkevebisa <strong>da</strong> sagnebis<br />

qmedebad gar<strong>da</strong>saxvis gansacvifrebeli<br />

unari <strong>da</strong> xarisxi.<br />

kantorma SeZlo, rom msaxiobi<br />

xan ilustratorad, xan sagnad<br />

<strong>da</strong> xanac `moTamaSe~ manekenad<br />

eqcia, magram ise, rom misTvis<br />

profesionaluri Seuracxyofa<br />

ar mieyenebina. misi Teatraluri<br />

azrovneba <strong>da</strong> speqtaklis forma<br />

uaryofs aqtioris gar<strong>da</strong>saxvas,<br />

niWs. ase vTqvaT, `TamaSis xelovnebas~.<br />

kantorma Teatrs sagangebod<br />

gamoacala stanislavskisTvis<br />

aucilebeli iaraRi _ gar<strong>da</strong>saxva.<br />

msaxiobis pirovnulma neitralizaciam<br />

ki poloneli reJisori<br />

Teatraluri enis revoluciur<br />

cvlilebamde miiyvana. swored<br />

amitom uwodeb<strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva etapze<br />

sakuTar Teatrs xan `nulovan<br />

Teatrs~, xan `sagnisa <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianis~<br />

Teatrs, vidre Semoqmedebis<br />

bolos ar mivi<strong>da</strong> `mkv<strong>da</strong>r Teatramde~.<br />

xolo am rTul wertilamde<br />

misaRwevad mas `mkv<strong>da</strong>ri klasis~<br />

gakveTili <strong>da</strong>sWir<strong>da</strong>.<br />

Segnebulad movitoveT finalisTvis<br />

kantoris yvelaze didi<br />

speqtaklebi <strong>da</strong> misi Semoqmedebis<br />

umniSvnelovani periodi, 70-80iani<br />

wlebi. kantori Txzavs warmodgenebs<br />

ucnaur personaJebze;<br />

a<strong>da</strong>mianebze, romlebic didi xnis<br />

win gar<strong>da</strong>icvalnen, magram reJi-<br />

gagrZeleba<br />

soris fantaziam isini mkrTalad<br />

ganaTebul scenaze cocxlad <strong>da</strong>abruna.<br />

es cikli xuT speqtakls<br />

moicavs: `mkv<strong>da</strong>ri klasi~ (1975),<br />

`velopole, velopole~ (1980),<br />

`<strong>da</strong>e, gaiqcnen msaxiobebi~ (1985),<br />

`me aq arasdros <strong>da</strong>vbrundebi~<br />

(1988), `dRes Cemi <strong>da</strong>badebis dRea~<br />

(1990). am ukanaskneli speqtaklis<br />

<strong>da</strong>dgma reJisorma ver SeZlo. igi<br />

avadmyofob<strong>da</strong> <strong>da</strong> repeticiebis<br />

dros gar<strong>da</strong>icvala.<br />

yvela am speqtakls erTi Tema<br />

_ sikvdili aerTianebs <strong>da</strong>, Sesabamisad,<br />

es cvlis <strong>da</strong>mokidebulebas<br />

mayureblis mxri<strong>da</strong>n. Tumca reJisorisTvis<br />

es `personaluri aRsarebaa~<br />

(misi sityvebiT rom vTqvaT),<br />

romelsac xSirad mis mimarT personaJebi<br />

ver `imeteben~. isini ganuwyvetliv<br />

sadRac garbian, sadRac<br />

eCqarebaT... <strong>da</strong> sabolood erT mocucqnul<br />

saklaso oTaxSi amoyofen<br />

Tavs, sa<strong>da</strong>c grZel, nacrisfer<br />

merxebze Camwkrivdebian. sakuTar<br />

manekenebTan erTad sikvdilis Sesagebeblad<br />

Tu gasabrazeblad valsis<br />

ritms <strong>da</strong>elodebian. swored es<br />

aris `mkv<strong>da</strong>ri klasis~ mTavari Tema<br />

_ mosalodnel sikvdilTan Sexvedra.<br />

oRond reJisori gvafrTxilebs,<br />

rom personaJebma sakuTari<br />

bediswera ukve ician... albaT, rogorc<br />

10 aprils, 15 wuTiT adre,<br />

`tu-135~-is Camovardnamde. <strong>da</strong> am<br />

dros Zveli polonuri gamoTqmebi,<br />

SemTxveviTi bibliuri frazebi,<br />

usistemo laTinizmebi, tangos<br />

fragmentebi, samxedro marSebi <strong>da</strong><br />

sasacilo sabavSvo leqsebi _ yvelaferi<br />

is, rac JRers speqtaklSi,<br />

gansacvifrebel <strong>da</strong> winaswarmetyvelur<br />

<strong>da</strong>tvirTvas iZens!<br />

amitomac pan TadeuS kantors<br />

<strong>da</strong>gvianebiT vuxdiT madlobas im<br />

Semzaravi simarTlisaTvis, rasTanac<br />

misi `sikvdilis Teatri~ gvaaxloebs.<br />

xolo roca Teatrs aseTi<br />

kultura aqvs, aseTi TviTrefleqsiis<br />

<strong>da</strong> tragikuli ironiis unari,<br />

es niSnavs, rom qveyana yvelafers<br />

gauZlebs <strong>da</strong> icocxlebs.<br />

es niSnavs Jeszcze Polska nie zginela!<br />

cxeli Sokoladi 93


gagrZeleba<br />

Zalian saxifaTo frau mainhofi<br />


om faSisturi memkvidreoba uamrav<br />

a<strong>da</strong>mians amosvlo<strong>da</strong> yelSi. amas wer<strong>da</strong><br />

giunter valrafi. amas wer<strong>da</strong><br />

hainrix bioli. 1978 wlis oqtomber-<br />

Si bremenSi ufrosklaselTa 40-aTasiani<br />

demonstracia skandireb<strong>da</strong>:<br />

`RAF marTalia, Tqven faSistebi<br />

xarT~.<br />

<strong>da</strong> am dros gairkva, rom ganaCenis<br />

molodinSi saknebSi msxdomma<br />

wiTeli armiis fraqciis meTaurebma<br />

Tavi moikles. sxvaTa Soris, Zalian<br />

sainteresod:<br />

Stamhaimis cixeSi patimrebi<br />

`mkv<strong>da</strong>ri derefnebis~ sistema-<br />

Si isxdnen, anu TiTo derefanSi _<br />

TiTo patimari TiTo sakanSi. yovel<br />

or kviraSi erTxel saknebs cvlidnen.<br />

es cixe betoniTaa nagebi, xazgasmiT<br />

weren: `gansakuTrebiT mtkice<br />

betoniT~. patimrebs ki, nu ityvi,<br />

kedlebSi samalavebi gauTxriaT <strong>da</strong><br />

Sig saocari nivTebi <strong>da</strong>umalavT _<br />

iaraRi, asafeTqebeli nivTierebebis<br />

maragi, radiomimRebebi. es ise,<br />

sxvaTa Soris iTqva. mTavaria, rom<br />

cacia baaderma marjvena xeliT<br />

sakuTar kefaSi isrola. gudrun<br />

enslinma Werze, kauWze Camoixr-<br />

Co Tavi, oRond iq rogor aZvra <strong>da</strong><br />

eleqtrogayvanilobis mavTuli sai<strong>da</strong>n<br />

moitana _ gaugebaria. sruliad<br />

cariel sakanSi CamoixrCo Tavi ulrike<br />

mainhofmac.<br />

ase amboben.<br />

ulrike mainhofis werili mkv<strong>da</strong>ri<br />

derefni<strong>da</strong>n,16.6.72-<strong>da</strong>n 9.2.73-mde:<br />

SegrZneba, rom Tavi feTqdeba (SegrZneba,<br />

rom Tavis qala un<strong>da</strong> gaskdes);<br />

SegrZneba, rom zurgis tvins Tavis<br />

tvinSi tenian;<br />

SegrZneba, rom tvini Tan<strong>da</strong>Tan iWmuWneba,<br />

Semwvari xiliviT;<br />

SegrZneba, rom gamudmebiT <strong>da</strong><br />

SeumCnevlad Zabvis qveS xar, gairiye;<br />

SegrZneba, rom asociaciebi CamogaCexes;<br />

SegrZneba, rom suls gamoafsam,<br />

wylebs Rvri;<br />

SegrZneba, rom sakani midis. iRvi-<br />

Zeb, Tvals axel: sakani midis, naSuadRevs,<br />

roca mze adgeba, Cerdeba.<br />

ver xvdebi, sicxisgan kankaleb Tu<br />

sicivisgan,<br />

ver xvdebi, ratom kankaleb,<br />

iyinebi;<br />

Cveulebriv xmaze salaparakod<br />

ise iZabebi, rogorc xmamaRla TqmisTvis,<br />

lamis RrialisTvis;<br />

SegrZneba, rom munjdebi,<br />

sityvebis mniSvnelobebs veRar<br />

xvdebi, mxolod gumaniT grZnob,<br />

SiSina bgerebis warmoTqma sruliad<br />

autanelia,<br />

yaraulebi, mnaxvelebi, ezo Ti-<br />

Tqos celuloidisaa;<br />

Tavis tkivili;<br />

Gaelvebebi;<br />

wina<strong>da</strong>debis wyoba, gramatika, sintaqsi<br />

_ veRar akontroleb. weris<br />

dros: ori xazi _ meore xazis bolos<br />

pirvelis <strong>da</strong>sawyisi ar gaxsovs;<br />

SegrZneba, rom Signi<strong>da</strong>n gamoiwvi;<br />

SegrZneba, rom Tu ityvi, ra xdeba,<br />

Tu amas amouSveb, igivea, rac sxvas<br />

saxeSi mduRare Seasxa, vTqvaT, manqanaSi<br />

aduRebuli wyali, romelic<br />

samu<strong>da</strong>mod <strong>da</strong>mduRravs, <strong>da</strong>asaxi-<br />

Crebs;<br />

TavaSvebuli agresia, romelsac<br />

onkans ver mouWer. es yvelaze<br />

cudia. naTlad gacnobiereba, rom<br />

ga<strong>da</strong>rCenis Sansi ara gaqvs; sruli<br />

gaugebroba amis garkvevisas; mnaxvelebi<br />

arafers toveben. naxevari<br />

saaTis mere meqanikurad Tu aRidgen,<br />

dRes ginaxules Tu gasul kviraSi;<br />

samagierod, kviraSi erTxel banaoba<br />

niSnavs wamiT amoyvinTvas, <strong>da</strong>svenebas<br />

_ erT-or saaTs gastans;<br />

SegrZneba, rom dro <strong>da</strong> sivrce ga<strong>da</strong>ixlarTa;<br />

SegrZneba, rom mrude sarkeebis<br />

oTaxSi xar;<br />

barbaceb;<br />

mere: saSineli eiforia, rom ra-<br />

Rac gesmis, dRe-Rames smeniT ganasxvaveb;<br />

SegrZneba, rom axla dro miedineba,<br />

rom tvini kvlav Seivseba, zurgis<br />

tvini Tavis adgils <strong>da</strong>ubrundeba _<br />

ramdenime kviriT;<br />

SegrZneba, rom gatyaveben.<br />

gagrZeleba<br />

bneli ambavia.<br />

RAF-is advokatma xelisufalni<br />

mkvlelobaSi <strong>da</strong>a<strong>da</strong>naSaula _<br />

<strong>da</strong> umalve terorizmis braldebiT<br />

gaasamarTles. hainrix biolma moi-<br />

Txova, rom es burusiT moculi<br />

TviTmkvlelobebi safuZvlianad<br />

gamoekvliaT _ misi Svili teroristebTan<br />

TanamSromlobis braldebiT<br />

gaCxrikes. magram es calke ambebia:<br />

`germanuli Semodgoma~, RAF-is meore<br />

<strong>da</strong> mesame Taobebi, mowinaaRmdegeebi<br />

<strong>da</strong> mxar<strong>da</strong>mWerebi. es sxva ambebia,<br />

Tan sruliad gaugebari.<br />

albaT mravali a<strong>da</strong>mianisTvis isic<br />

gaugebaria, Tu ratom miasveneb<strong>da</strong><br />

teroristi <strong>da</strong> mkvleli ulrike<br />

mainhofis cxe<strong>da</strong>rs oTxi aTasi a<strong>da</strong>miani.<br />

me mesmis, oRond ver vxsni.<br />

CemTvis is ufro gaugebaria, rom<br />

yovelTvis, roca rame cerad midis,<br />

mainc<strong>da</strong>mainc ulrike mainhofi maxsendeba.<br />

sul ar mainteresebs xolme,<br />

rogori kacebi imsaxurebdnen mis<br />

keTilganwyobas an marTla xvret<strong>da</strong><br />

Tu ara vinmes _ mainc ver gavigeb.<br />

ubralod, masze vfiqrob. albaT<br />

cota mSurs.<br />

albaT mSurs, rom me verasdros<br />

<strong>da</strong>vwere is <strong>da</strong> ise, rogorc man <strong>da</strong>wera.<br />

giJuri teqstebi, romlebmac<br />

qveyana SeZra <strong>da</strong> dResac aqtualurad<br />

<strong>da</strong>tova, vaglax, uTargmneli<br />

SeZaxili: !<br />

<strong>da</strong> bolos:<br />

`aq iyaviT! mgoni, mTelma cixem<br />

gaixara, yovel SemTxvevaSi, me ase<br />

vfiqrob. axlaxan, oqtomberSi cixis<br />

Tavze feradi drakonebi <strong>da</strong>frinavdnen,<br />

franebi. ese igi, sadRac bavSvebic<br />

iyvnen, maTi amfrenebi. maRla,<br />

maRla frendnen wiTlebi <strong>da</strong> mwvaneebi.<br />

Zalian kargi iyo~...<br />

es ulrikem Tavis tyup qaliSvilebs<br />

miswera, roca cixeSi maTi<br />

naxvis ufleba pirvelad <strong>da</strong>rTes.<br />

manamde es Svilebi teroristebis<br />

banakSi hyav<strong>da</strong> gagzavnili, SemTxveviT<br />

gaumarTlaT <strong>da</strong> gzaSi <strong>da</strong>akaves.<br />

`Znelia... Zalian Znelia... uaRresad<br />

Znelia~...<br />

cxeli Sokoladi 95


gagrZeleba<br />

interviu erik trufazTan<br />


`meore arxis~ pirveli partniori<br />


gagrZeleba<br />

debul siuJets yovelTvis naxulobs<br />

gamocdili mTavari re<strong>da</strong>qtori,<br />

romelic adre `frans televiziaSi~<br />

muSaob<strong>da</strong>. Tu Jurnalists raime<br />

gaepara an Secdoma <strong>da</strong>uSva, gamoricxulia<br />

mTavarma re<strong>da</strong>qtorma is<br />

siuJeti Casworebis gareSe eTerSi<br />

gauSvas. Tuki gansakuTrebulad mikerZoebuli<br />

siuJeti gaakeTa Jurnalistma,<br />

romelsac auxsni <strong>da</strong> mainc<br />

ver gaigebs an uarzea, rame Secvalos,<br />

erTaderTi `<strong>da</strong>sjis~ forma<br />

is aris, rom siuJeti eTerSi ar<br />

gava. CvenTan aseTi ram arasdros<br />

momx<strong>da</strong>ra. vTqvaT, romelime Jurnalistma<br />

Tqva, rom sarkozi aris<br />

pedofili an faSisti _ ra Tqma<br />

un<strong>da</strong>, aseT siuJets eTerSi aravin<br />

gauSvebs, mxolod imitom, rom es<br />

simarTle ar aris.<br />

Cveni mravalerovani qveynisTvis<br />

eTnikuri umciresobebis, seqsualuri<br />

Tu religiuri umciresobebis uflebebTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebuli problemebi<br />

Zalze mniSvnelovani <strong>da</strong> mtkivneulia.<br />

evropisTvis ramdenad mniSvnelovania<br />

es problemebi <strong>da</strong> ra iTvleba<br />

diskriminaciad safrangeTSi?<br />

vidre kiTxvas vupasuxebde, getyviT,<br />

rom safrangeTi aris respublika,<br />

kanonis winaSe yvela Tanabaria<br />

<strong>da</strong> gansxvavebebi ar arsebobs,<br />

aseve ar arsebobs eTnikuri umciresoba<br />

<strong>da</strong>, Sesabamisad, arc termini.<br />

am mxriv Tqvengan gansxvavebulebi<br />

varT, radgan Tqven ga<strong>da</strong>cemebic ki<br />

gaqvT eTnikuri umciresobebis enebze.<br />

CvenTan, magaliTad, korsikaSi,<br />

maT enaze gadis ga<strong>da</strong>cemebi, magram<br />

sazogadoebriv mauwyebelze msgavsi<br />

ram ar xdeba. rac Seexeba diskriminacias,<br />

is arsebobs mxolod gareubnebSi,<br />

sa<strong>da</strong>c ZiriTa<strong>da</strong>d CrdiloeT<br />

afriki<strong>da</strong>n Camosuli emigrantebi<br />

cxovroben. isini amboben, rom ar<br />

aqvT samsaxuri, arian umuSevrebi<br />

<strong>da</strong>, sxvebTan Se<strong>da</strong>rebiT, mZime pirobebSi<br />

uwevT arseboba; marTlac,<br />

maTi sacxovrebeli bevrad uaresad<br />

gamoiyureba, vidre sxva adgilebi.<br />

amboben, rom xeli ar miuwvdebaT<br />

ganaTlebaze. safrangeTSi marTlac<br />

98 cxeli Sokoladi<br />

problemaa gareubnebi<strong>da</strong>n gamosuli<br />

axalgazrdebis sazogadoebaSi integrireba.<br />

diskriminaciis sakiTxi<br />

bevrad ufro rTulia <strong>da</strong> politikas<br />

ganekuTvneba, magram televizias<br />

rac Seexeba, Cven ramdenime<br />

pirovneba TanamSromlad aviyvaneT<br />

I, II, III Taobis emigracii<strong>da</strong>n <strong>da</strong> isini<br />

dRemde CvenTan muSaoben. gar<strong>da</strong><br />

amisa, vamzadebT ga<strong>da</strong>cemebs gareubnebi<strong>da</strong>n<br />

gamosul axalgazrdebze,<br />

maT problemebsa <strong>da</strong> warmatebebze<br />

saubrebiT vaCvenebT sazogadoebas,<br />

rogor SeuZliaT miaRwion imas,<br />

rac surT, Tuki iswavlian <strong>da</strong> iSromeben.<br />

safrangeTSi kanoni krZalavs<br />

<strong>da</strong> mkacrad sjis yovelgvari tipis<br />

diskriminacias, iqneba es rasobrivi,<br />

religiuri Tu seqsualuri.<br />

roca konkretuli faqtebi xdeba,<br />

amaze sainformacio gamoSvebebSi<br />

vsaubrobT. gar<strong>da</strong> amisa, vTanamSromlobT<br />

diskriminaciis winaaRmdeg<br />

mebrZol organizaciasTan <strong>da</strong><br />

erTad vapirebT axali proeqtis<br />

<strong>da</strong>wyebas, romlis saSualebiTac sazogadoebas<br />

gavacnobT, rogor Seu-<br />

Zlia Tavis <strong>da</strong>cva diskriminaciuli<br />

qmedebebisagan. yvelaze xSiri mainc<br />

rasobrivi diskriminaciis SemTxvevebia<br />

_ zogi Civis, rom samsaxurSi<br />

ar aiyvanes imis gamo, rom zangia<br />

an afrikuli warmoSobis, sxvebs<br />

diskoTekaze ar uSveben _ ufro<br />

aseTi tipis diskriminaciis faqtebia.<br />

am bolo dros Zalze Semcir<strong>da</strong><br />

seqsualuri umciresobebis diskriminaciis<br />

SemTxvevebi. gareubnebis<br />

gar<strong>da</strong>, es TiTqmis aRarsad xdeba.<br />

rogorc kvlevebi aCvenebs, frangi<br />

sazogadoeba Zalze tolerantuli<br />

gax<strong>da</strong> seqsualuri umciresobebis<br />

mimarT, sakmao tolerantobaa religiuri<br />

umciresobebis mimarTac<br />

_ 1905 wels miRebuli kanonis Tanaxmad,<br />

yvela a<strong>da</strong>mians aqvs sruli<br />

ufleba, iyos an ar iyos morwmune;<br />

rogorc yvelafers, am sakiTxsac<br />

kanoni agvarebs. garkveuli problema<br />

maSin warmoiSoba, roca religia<br />

ereva saxelmwifo saqmeebSi.<br />

vTqvaT, muslimebi TavianT gogonebs<br />

ukrZalaven biWebTan erTad<br />

auzze wasvlas, rac ukve kanonis<br />

<strong>da</strong>rRvevaa, imitom, rom skolaSi<br />

aris erTi auzi <strong>da</strong> aseTi akrZalva<br />

kanons arRvevs. asevea religiuri<br />

ritualebis Catareba, romelic kanons<br />

ar Seesabameba. sul muslimebze<br />

saubari gamomdis, magram igive<br />

kaTolikebi rom aviRoT, aseve kanonis<br />

<strong>da</strong>rRvevaa, roca maT sastiki<br />

gamosvlebi aqvT abortis akrZalvasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT. garkveuli<br />

problemebia religiursa <strong>da</strong> saxelmwifo<br />

kanonebs Soris _ am Temebze<br />

televiziaSi xSirad vawyobT debatebs,<br />

sa<strong>da</strong>c politikosebs <strong>da</strong> ama<br />

Tu im religiis warmomadgenlebs<br />

viwvevT.<br />

Jurnalists ramdenad SeuZlia gamoxatos<br />

pozicia seqsualur <strong>da</strong> religiur<br />

problematikasTan <strong>da</strong>kavSirebiT,<br />

<strong>da</strong>eTanxmos romelime mxares<br />

an uaryos maTi azri.<br />

visac ga<strong>da</strong>cemaSi viwvevT, maT<br />

SeuZliaT sakuTari azris gamoxatva.<br />

Cvenma Jurnalistebma ki orive<br />

mxaris poziciebi un<strong>da</strong> warmoadginon<br />

<strong>da</strong> Tu raime politikuri<br />

konsensusi iqna miRweuli, esec<br />

un<strong>da</strong> aCvenon. magaliTad, erovnul<br />

asambleaSi miRweuli iyo erTgvari<br />

konsensusi Tavsaburavis tarebas-<br />

Tan <strong>da</strong>kavSirebiT _ saerTod ki ar<br />

avkrZaloT, aramed vareguliroT<br />

<strong>da</strong>, vTqvaT, sazogadoebrivi Tav-<br />

Seyris adgilebSi aikrZalos. arsebobs<br />

sxva Sexedulebac, romlis<br />

mixedviTac, absoluturad yvelgan<br />

un<strong>da</strong> aikrZalos, rac a<strong>da</strong>mianis<br />

uflebebs ewinaaRmdegeba.<br />

ramdenad icnobT postsabWoTa medias<br />

<strong>da</strong> hgavs Tu ara ganviTarebadi<br />

qveynebi erTmaneTs Jurnalistikis<br />

problematikis TvalsazrisiT.<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d iseT qveynebSi vmuSaobdi,<br />

romlebic teritoriulad<br />

safrangeTs ganekuTvnebian. isini<br />

<strong>da</strong>moukideblebi ar arian <strong>da</strong> ekonomikuri<br />

TvalsazrisiT sakmaod<br />

axlos arian safrangeTTan. polineziis<br />

televiziis Seqmna rom <strong>da</strong>viwyeT,<br />

maSinve ultraTanamedro-


ve, cifruli aparatura SeiZines.<br />

Tqvengan gansxvavebiT, maTTvis es<br />

problema ar yofila. `meore arxis~<br />

teqnikurma direqtorma miTxra, rom<br />

dResac 18 wlis kamerebiT muSaoben.<br />

sabWoTa <strong>da</strong> postsabWoTa medias<br />

kargad ar vicnob, magram rusul<br />

mediaze maqvs warmodgena, romelic<br />

Sors ar un<strong>da</strong> iyos sinamdvili<strong>da</strong>n<br />

_ rusuli media xelisuflebisgan<br />

kontroldeba.<br />

saqarTvelos sazogadoebriv<br />

mauwyebels vurCevdi, mayureblis<br />

ndobis mopovebis mizniT, metad<br />

warmoaCinos sakuTari <strong>da</strong>moukidebloba.<br />

es kargi iqneba Tavad<br />

politikosebisTvisac, romlebic<br />

sazogadoebrivi arxisadmi Tavisuflebis<br />

miniWebiT amave sazogadoebis<br />

ndobas moipoveben. aseve<br />

un<strong>da</strong> mixvdnen, rom `meore arxis~<br />

srulyofili muSaobisaTvis aucilebelia<br />

teqnikuri saSualebebis<br />

SeZena. roca arxi srulfasovani<br />

gaxdeba, mayureblis ndoba erTiorad<br />

gaizrdeba.<br />

brZaneT, rom 10 wlis win Tqvens<br />

arxs garkveuli pe<strong>da</strong>gogiuri muSaoba<br />

moux<strong>da</strong> politikosebTan <strong>da</strong> `me-<br />

ore arxisTvisac~ es samuSao gegmis<br />

nawili un<strong>da</strong> iyos. roca politikosebs<br />

monopolizebuli aqvT eTeri,<br />

SesaZloa Tu ara, saboloo jamSi Tavisken<br />

ga<strong>da</strong>Zalon televizia?<br />

Cven pe<strong>da</strong>gogiuri moRvaweoba<br />

gavwieT ZiriTa<strong>da</strong>d teqnikur saki-<br />

TxebTan mimarTebaSi _ vTqvaT,<br />

parlamentis sxdoma <strong>da</strong>wyebuliyo<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>mTavrebuliyo SeTanxmebul<br />

dros. roca moundebo<strong>da</strong>T, maSin ar<br />

gamoecxadebinaT an gaewelaT Sesveneba,<br />

radgan es angrev<strong>da</strong> programebis<br />

bades. nel-nela SevamCnieT,<br />

rom politikosebis qceva Seicvala,<br />

isini cdilobdnen, ukeTesad<br />

warmoCeniliyvnen erovnul asambleaSi,<br />

radgan yvelaferi eTerSi<br />

ga<strong>da</strong>icemo<strong>da</strong>. rac Seexeba Tqvens<br />

politikosebs, pirvel rigSi un<strong>da</strong><br />

gaacnobieron, rom maTi mizanic<br />

aris mayureblis mizidva, risTvisac<br />

<strong>da</strong>usrulebeli monologebi<br />

namdvilad ar gamoadgebaT. sauke-<br />

Teso saSualebaa, Tu arxze iqneba<br />

namdvili debatebi, sa<strong>da</strong>c mowveuli<br />

iqnebian umravlesobis <strong>da</strong> opoziciis<br />

warmomadgenlebi <strong>da</strong> gaimarTeba<br />

namdvili diskusia, xolo iseTi<br />

<strong>da</strong>usrulebeli monologebi, rac<br />

gagrZeleba<br />

`Tavisufal tribunaSi~ vixile, namdvilad<br />

ar uwyobs xels imas, rom<br />

politikosebs hyavdeT mayurebeli<br />

<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>cemebi, romelSic isini monawileoben,<br />

saintereso gamovides.<br />

ramdenad SesaZlebelia arsebul<br />

politikur garemoSi `meore arxs~<br />

hqondes ganviTarebis perspeqtiva?<br />

<strong>da</strong>rwmunebuli var, rom jgufs,<br />

romelmac wamoiwyo `meore arxis~<br />

Camoyalibebis procesi, yvelanairi<br />

saSualeba <strong>da</strong> monacemi aqvs imisa-<br />

Tvis, rom bolomde miiyvanos <strong>da</strong>wyebuli<br />

gegma. maT kargad esmiT<br />

miznebic <strong>da</strong> is winaaRmdegobebic,<br />

rac SeiZleba SexvdeT. Cven erToblivad<br />

vimuSaveT samauwyeblo badeze,<br />

programirebasa <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianur<br />

resursTan <strong>da</strong>kavSirebul sakiTxebze.<br />

sazogadoebrivi mauwyeblis<br />

saSualebebiT Tu vimsjelebT, rogorc<br />

teqnikuri, aseve a<strong>da</strong>mianuri,<br />

`meore arxis~ ganxorcieleba absoluturad<br />

realuri <strong>da</strong> SesaZlebelia.<br />

mjera am arxis momavlis <strong>da</strong><br />

imedi maqvs, rom amas arxis xelmZRvanelobac<br />

<strong>da</strong> politikosebic mixvdebian<br />

<strong>da</strong> erToblivad imuSaveben<br />

am mimarTulebiT.<br />

ringze<br />


gagrZeleba<br />

arnold kemps<br />

18 dekemberi, 1964<br />

Zvirfaso arnold,<br />

...rogori ucnauric un<strong>da</strong> iyos,<br />

roca sartrma nobelis premia miiRo,<br />

am ambavs sxva<strong>da</strong>sxvanairad<br />

SevxedeT. Cemi azriT, mas uari<br />

ar un<strong>da</strong> eTqva, radgan burJuazias<br />

is ufro metad amwarebs,<br />

roca mis winaaRmdeg mebrZolebi<br />

did premiebs iReben. magaliTad,<br />

bolo wlebSi Jurnali `laifi~<br />

Jan-pol sartrs erTTavad `usasoobis<br />

mociqulad~ moixsenieb<strong>da</strong>.<br />

axla ki moulodnelad es usasoobis<br />

mociquli nobelis premiis<br />

laureati gax<strong>da</strong>. ase maT bevrad<br />

ufro gauZneldebaT xalxis gasuleleba.<br />

mjera, rom jildoebze<br />

uari ar un<strong>da</strong> Tqva, radgan Tu<br />

sworad gamoiyeneb, isini bevr rameSi<br />

<strong>da</strong>gexmareba. erT dRes marTlac<br />

raRac Zalian mniSvnelovani<br />

rom moxdes <strong>da</strong> amaze `niu-iork<br />

taimsSi~ werilis gamoqveyneba<br />

mogindes, ai, magari, mware werilis,<br />

amisTvis ufro meti berketi<br />

geqneba...<br />

saukeTeso survilebiT,<br />

normani<br />

marvin gorsons<br />

11 aprili, 1968<br />

Zvirfaso marvin,<br />

...ar mgonia, Tqvens Zvirfas mowvevas<br />

<strong>da</strong>vTanxmde <strong>da</strong> mSvidobisa <strong>da</strong><br />

Tavisuflebis partiis iniciativiT<br />

mowveuli filosofosi gavxde. amisaTvis<br />

ori mizezi maqvs. naTlad ver<br />

vxe<strong>da</strong>v, romel politikur poziciasTan<br />

ufro axlos var. iqneb iciT,<br />

an sulac ar iciT, rom memarcxene<br />

konservatori var, rac Tavisebur<br />

winaaRmdegobebs gulisxmobs: erTi<br />

mxriv, urbanul rekonstruqcias-<br />

Tan <strong>da</strong>pirispirebas, meore mxriv ki,<br />

marixuanas legalizebis sakiTxSi<br />

TavSekavebas. Tumca me SeiZleba mxari<br />

<strong>da</strong>vuWiro marixuanas legalizebas.<br />

diax, SeiZleba asec moviqce,<br />

Tu policia xalxis gawamebasa <strong>da</strong><br />

uazro <strong>da</strong>patimrebebs ar Sewyvets.<br />

am dros mirCevnia, rom misi mox-<br />

100 cxeli Sokoladi<br />

mareba kanoniT neba<strong>da</strong>rTuli ar<br />

iyos, radgan ase sul sxva gemos<br />

atan mowevas, Tan korporaciebic<br />

ver axerxeben, rom hidrofonurad<br />

gamoyvanili, sayovelTaod naqebi,<br />

filtriani marixuana vitaminebiT<br />

gaajeron; rom aRaraferi vTqvaT<br />

im fsiqodeliur reklamebze, romlebsac<br />

Tavi<strong>da</strong>n avicilebT. gar<strong>da</strong><br />

amisa, <strong>da</strong>rwmunebuli ar var, rom<br />

makkarti <strong>da</strong> kenedi arafriT gansxvavdebian<br />

hamfrisgan, romelmac,<br />

sxva Tu araferi, pasuxi un<strong>da</strong> agos<br />

vietnamis omis gamo. ioli saTqmelia,<br />

rom kenedisa <strong>da</strong> jonsons Soris<br />

gansxvaveba ar aris _ am azrs<br />

sulac ar viziareb. mniSvneloba<br />

ara aqvs, kenedis TavSi ra utrialebs,<br />

radgan mainc sruliad gansxvavebul<br />

qveyanas miiReb, roca<br />

prezidenti is kaci xdeba, visac<br />

misnairi varcxniloba aqvs...<br />

pativiscemiT,<br />

normani<br />

alen ginzbergs<br />

9 dekemberi, 1969<br />

Zvirfaso alen,<br />

...min<strong>da</strong>, ubralod, Seni saxlis<br />

binadrebi movikiTxo <strong>da</strong> warmateba<br />

gisurvo ekologiurad sufTa<br />

produqtis moyvanaSi.<br />

gulwrfeli mokiTxviT,<br />

normani<br />

P.S. xSirad mTxoven xolme, imaze<br />

<strong>da</strong>vwero, Tu rogor warmomidgenia<br />

70-iani wlebi. ara<strong>da</strong>, umciresi<br />

warmodgenac ki ar maqvs. Cven <strong>da</strong>rwmunebulebi<br />

viyaviT, rom vicodiT,<br />

ra moxdebo<strong>da</strong> 60-ianebSi, <strong>da</strong> magra<strong>da</strong>c<br />

vcdebodiT. 70-ianebi Cems<br />

TvalSi mxolod Tavzar<strong>da</strong>mcemi<br />

TeTri laqaa. imedi maqvs, es ufro<br />

asakis bralia, vidre winaTgrZnobis.<br />

Sobas gilocav, poeto.<br />

riCard stretons<br />

ianvris <strong>da</strong>sawyisi, 1987<br />

Zvirfaso rik,<br />

...me <strong>da</strong> norisi moskovSi migviwvies,<br />

konferenciaze, romelic<br />

gorbaCovma moawyo. rik, <strong>da</strong>ujereb-<br />

el rames getyvi: iq namdvilad<br />

raRac xdeba. is qveyana <strong>da</strong>Tvs magonebs<br />

_ beber, sqel, ayrolebul,<br />

mravalgan <strong>da</strong>Wril, sakuTar qaqSi<br />

amosvril cxovels, romlis TvalebSic<br />

mxolod imas amoikiTxav,<br />

rom isev cirkSi <strong>da</strong>bruneba un<strong>da</strong>.<br />

mas surs, gawvrTnili <strong>da</strong>Tvi iyos<br />

<strong>da</strong> mayureblebis taSi <strong>da</strong>imsaxuros,<br />

yvela sxva cxovelma ki pativi<br />

sces. ucnaur rameebs vambob,<br />

magram ruseTze fiqri im droi<strong>da</strong>n<br />

amekviata, rac `SiSvlebi <strong>da</strong> mkvdrebi~<br />

<strong>da</strong>vwere. Cems TaobaSi Zalian<br />

bevri CemsaviT fiqrob<strong>da</strong>, rom<br />

rusebma didebulad iomes meore<br />

msoflio omSi. isini pativs scemdnen<br />

maT jarsa <strong>da</strong> TiToeul jariskacs<br />

imdenad, ramdena<strong>da</strong>c es<br />

rigiT amerikel jariskacs SeeZlo,<br />

afasebdnen omis dros rusebis mier<br />

gaRebul msxverpls. mere ki civi<br />

omi gaCaR<strong>da</strong> <strong>da</strong> yvelaferi Tav<strong>da</strong>yira<br />

<strong>da</strong>dga. amis Semdeg aRaravis<br />

vendobi, maT Soris _ arc rusebs,<br />

radgan mivxvdi, rom leninma<br />

moumza<strong>da</strong> safuZveli stalinizmsa<br />

<strong>da</strong> im saSinelebebs, rac iq trialebs.<br />

rusebsa <strong>da</strong> amerikelebs Soris<br />

erTi umTavresi gansxvavebaa:<br />

amerikaSi Cveni <strong>da</strong>naSauli cxvirwin<br />

gvidevs, magram mas arafrad vagdebT.<br />

amaSi teqnikis ganviTareba,<br />

TiToeuli ultramoduri nabiji<br />

gvexmareba. Cven fsiqoanalizi<br />

Cagvitares, trankvilizatorebi<br />

gvaylapes, robotebad gvaqcies,<br />

`nuvel kuizinis~ saocrebebs gvaziares,<br />

karieristebi gagvxades _<br />

SiSic <strong>da</strong> udidesi <strong>da</strong>naSaulic aqve,<br />

xelis gawvdenazea, magram maTgan<br />

Tavis <strong>da</strong>Rwevas vaxerxebT. ai, rusebi<br />

ki ver axerxeben. maT sakuTari<br />

<strong>da</strong>naSauli bolos uRebT. Zalian<br />

cota rusi <strong>da</strong>dis sufTa sindisiT<br />

_ es qveyana xom 30 wlis manZilze<br />

aiZuleb<strong>da</strong> TiToeul a<strong>da</strong>mians, rom<br />

megobrebisTvis zurgi eqcia (albaT<br />

yvelasTvis mainc ara) <strong>da</strong> ar<br />

<strong>da</strong>xmarebo<strong>da</strong> im axloblebs, romlebic<br />

mTavrobas TvalSi ar mosdio<strong>da</strong>.<br />

TviTon mTavrobasac mZime<br />

tvirTad awevs Tavisive usindiso-


a. Cemi azriT, rusebi gacilebiT<br />

kargad icnoben sakuTar sulebs,<br />

vidre Cven vicnobT Cvensas, radgan<br />

isini marTlac <strong>da</strong>mnaSaveebi arian.<br />

ver getyvi, rogori sulisSemZvrelia,<br />

roca Tavad umaRles eSelonebSi<br />

aRiareben, rom cvlilebebi<br />

aucilebelia <strong>da</strong> qveyanas ufro<br />

humanuri mTavroba un<strong>da</strong> hyavdes.<br />

ici ra, rik, locva rom SemeZlos,<br />

zeciur Zalebs Semweobas vTxovdi<br />

im <strong>da</strong>ujerebeli saqmisTvis, rasac<br />

gorbaCovi akeTebs ruseTSi. me mas<br />

bolomde TanavugrZnob. SeiZleba<br />

yvelaferi sul iolad Caiyaros<br />

wyalSi, magram Tu ase ar mox<strong>da</strong>,<br />

Cvens qveyanas, amerikas mouwevs,<br />

xazi ga<strong>da</strong>usvas uamrav absurdul<br />

axirebas <strong>da</strong> Tvali gausworos axal<br />

ideas. Tu komunisturi qveyana demokratiuli<br />

gax<strong>da</strong>, es niSnavs, rom<br />

Cveni Tavlebic misaxedia: ra xania,<br />

nexvis suni dgas. kargi, vnaxoT, ra<br />

moxdeba.<br />

megobruli mokiTxviT,<br />

normani<br />

sel Cetranos<br />

28 marti, 1999<br />

Zvirfaso sel,<br />

...demokratebs, pirvel rigSi ki<br />

klintons, ver vitan im politikis<br />

gamo, romelsac „butikis politikas~<br />

vuwodeb _ cota es, cota is<br />

<strong>da</strong> mainc yelamde nagavSi yofna. am<br />

dros respublikelebi fsiqozur<br />

koSmarSi aRmoCndnen. erTi mxriv,<br />

maT RmerTi, droSa <strong>da</strong> ojaxi akeriaT<br />

pirze, xolo meore mxriv, Zalian<br />

cota Tu icnob<strong>da</strong> ieso qristes<br />

Tavis gverdiT, pisuarTan mdgari<br />

rom <strong>da</strong>enaxa. warmoudgenlad bevrs<br />

jarSi arasdros umsaxuria, arc<br />

tyviis zuzuni gaugonia. gar<strong>da</strong><br />

amisa, es politikosebi colebisa<br />

<strong>da</strong> ojaxis RalatSi aTeneben <strong>da</strong> aRameben.<br />

ho, aba, ra azri eqnebo<strong>da</strong><br />

politikosobas, TvalTmaqcobiT<br />

Tavis gatanis saSualebas rom ar<br />

iZleodes? mTavari ki is aris, rom<br />

respublikelebs Sizofrenia <strong>da</strong>emarTaT:<br />

erTi mxriv, isini RmerTs,<br />

droSas <strong>da</strong> ojaxs adideben, xolo<br />

meore mxriv, kapitalizmis upirobod<br />

gavrcelebas uWeren mxars. amdenad,<br />

yuradRebis miRma rCebaT is,<br />

rac SeiZleba axlac mniSvnelovani<br />

iyos: ieso karl marqsiviT fiqrob<strong>da</strong>,<br />

rom fuli yvela Rirsebas azrs<br />

ukargavs. ra Tqma un<strong>da</strong>, asecaa. Tu<br />

mTeli qveyana viRacebma un<strong>da</strong> miisakuTron<br />

<strong>da</strong> es marTlac ase xdeba,<br />

mxolod zneobrivi degra<strong>da</strong>ciis<br />

momswre ki ar gaxdebi, aramed socialuri<br />

aqtivobisa <strong>da</strong> socialuri<br />

normebis Semcirebisac _ vfiqrob,<br />

am degra<strong>da</strong>cias maSinve un<strong>da</strong> elodo,<br />

rogorc ki dou jonsis indeqsi<br />

aiwevs: rac ufro maRali iqneba es<br />

indeqsi, miT ufro <strong>da</strong>bali iqneba<br />

norma. fuli yvela Rirsebas<br />

anadgurebs. respublikuri partiis<br />

memarcxene frTas pativsac ki vcem<br />

imis gamo, rom garkveul normebs<br />

icavs, Tumca is kapitalizms ar<br />

ebrZvis. umarTavi kapitalizmi ki<br />

a<strong>da</strong>mianis Tavs <strong>da</strong>mty<strong>da</strong>ri udidesi<br />

ubedurebaa, romelic mis Rirebulebebs<br />

acamtverebs. axla swored<br />

es xdeba. albaT iyo dro, roca<br />

komunizmi ufro did ubedurebas<br />

warmoadgen<strong>da</strong>, magram dRes Cven<br />

varT liderebi. vfiqrob, TviTonac<br />

xvdebi, rom Seni arCeuli partia<br />

moralTan mimarTebaSi paralizebulia...<br />

aba, magrad, Zvelo,<br />

normani<br />

`boston gloubis~ re<strong>da</strong>qtors<br />

13 marti, 2002<br />

jorj uili wers (`boston gloubi~,<br />

12 marti): `ernest hemingueis<br />

ena rom jon ueslis enis sakazmiT<br />

SevagemoT, buSis lakonur stils<br />

miviRebT~.<br />

gasagebia, Znelad Tu moiZebneba<br />

vinme, vinc jon ueslis qa<strong>da</strong>gebebs<br />

icnobs, magram is ki vici, rom jorj<br />

buSis nawerebis xseneba hemingueis<br />

prozis gverdiT TiTqmis igivea,<br />

rac jeki siuzenisa <strong>da</strong> jein ostinis<br />

gaTanabreba. sircxvilis nasaxi<br />

aRar SerCaT am respublikel qlesebs?<br />

marTlac verafers gaxdebiT<br />

im xalxTan, visac sakuTari saqcie-<br />

gagrZeleba<br />

lis arasdros rcxvenia. jorj<br />

uilis survils, rom Roris yuri<br />

abreSumis qisad gaasaRos, mxolod<br />

msoflio donis laquci hqvia...<br />

norman meileri<br />

emerix kustrixs<br />

26 ianvari, 2005<br />

Zvirfaso imre,<br />

didi yuradReba gamoiCine, roca<br />

muxlebis arTritis Sesaxeb statia<br />

gamomigzavne. rac dro gadis,<br />

sul ufro iolad veguebi Cems<br />

mdgomareobas. ori xeljoxi mSvenier<br />

gasarTobad ga<strong>da</strong>iqceva, Tu<br />

mixvdebi, ra TvaliT un<strong>da</strong> Sexedo<br />

(me xom mexerxeba aseTebi). mTeli<br />

siamovneba is aris, rom Segi-<br />

Zlia warmoidgino, TiTqos mTebSi<br />

TxilamurebiT srialeb, joxebs<br />

aqeT-iqiT usvam _ magari garTobaa.<br />

gar<strong>da</strong> amisa, fexze didxans<br />

dgomac ar giwevs: yovelTvis gamoCndeba<br />

viRac, vinc Tavis skams<br />

giTmobs.<br />

„fainenSel taimsi<strong>da</strong>n~ im amonaWers<br />

vkiTxulob, Sen rom gamomigzavne.<br />

mware statiaa. ar vici, saiT<br />

miveqanebiT yvela. es saukune mZime<br />

tvirTad <strong>da</strong>gvawva mxrebze. meoce<br />

saukuneSi gveSino<strong>da</strong>, rom atomuri<br />

omi erTianad gagvacamtvereb<strong>da</strong>,<br />

rac axla siurrealisturad moCans.<br />

oc<strong>da</strong>meerTe saukuneSi ki bneli azrebi<br />

imdens utrialebs TavSi, rom<br />

SeiZleba saukunis bolomdec ver<br />

mivaRwioT Cveni dRevandeli mdgomareobiT.<br />

Cems asakSi didi mniSvneloba<br />

aRarafers aqvs, magram me<br />

cxra Svili <strong>da</strong> bevri SviliSvili myavs,<br />

romlebsac arcTu saxarbielo<br />

perspeqtiva eliT.<br />

mapatie, msoflios aRsasruli<br />

rom <strong>da</strong>gixate. mgoni, Txrobam gamitaca.<br />

Tumca imis gameorebac min<strong>da</strong>,<br />

rac adre giTxari: erTmaneTs wesierad<br />

arc vicnobT <strong>da</strong> mainc Zveli<br />

megobrebiviT vsaubrobT. es iseTi<br />

sasiamovno ram aris. megobrulad<br />

mogikiTxavT Sen <strong>da</strong> gertruds _<br />

gavbe<strong>da</strong>v <strong>da</strong> vityvi: cota siyvaruliTac.<br />

normani<br />

cxeli Sokoladi 101


gagrZeleba<br />

lismanisi<br />


gagrZeleba<br />

lubas pirveli gamoCenisTanave<br />

lismanisma komentari gaakeTa, _ SexedeT,<br />

ra talantia, natalia andrei-<br />

Cenko am filmSi mxolod 27 wlisaa<br />

<strong>da</strong> am kadrSi, sul cota, ormoc<strong>da</strong>aTi<br />

wlis qals ar hgavs?<br />

maniloviCi gagiJ<strong>da</strong>. gagiJ<strong>da</strong> andreiCenkoze.<br />

ara, gulgrili arc<br />

aravin <strong>da</strong>rCenila, magram boria maniloviCi<br />

aSkarad „ga<strong>da</strong>iria“ (imave<br />

wels, andreiCenko oskarosan msaxiob<br />

<strong>da</strong> reJisor maqsimilian Sels<br />

rom gahyva colad, boriam amoioxra,<br />

_ Cems orive cols gavayolebdi maqsimilians,<br />

oRond nataSa CemTvis<br />

<strong>da</strong>eTmoo). vamSvidebdiT, _ rad gin<strong>da</strong><br />

andreiCenko, ager cenzor ganiCenkos<br />

giTmobs jonio, _ magram ver wynardebo<strong>da</strong>.<br />

lismanisi movi<strong>da</strong> <strong>da</strong> miTxra:<br />

_ simarTle aravis siamovnebs, simarTle<br />

rom vTqva, maniloviCi ise<strong>da</strong>c<br />

antisemitad mTvlis <strong>da</strong> axla<br />

pir<strong>da</strong>pir rozenbergad momnaTlavs.<br />

simarTle ki isaa, rom mag qalbatonis<br />

qmarma, maqsimilian Selma, avstrielma<br />

Tu Sveicarielma, Tu orivem erTad,<br />

1961 wels mamakacis rolis saukeTeso<br />

104 cxeli Sokoladi<br />

SesrulebisTvis oskari imitom <strong>da</strong>imsaxura,<br />

rom stenli krameris film<br />

„niurnbergis procesSi“ nacisti <strong>da</strong>mnaSaveebis<br />

advokatis roli Seasrula<br />

brwyinvaled. icis es maniloviCma,<br />

icis ra ga<strong>da</strong>xrebi aqvs mis sayvarel<br />

nataSas?<br />

_ maqsimilian Seli avstriis anSlusis<br />

Semdeg SveicariaSi gaiqca, mTels<br />

mis ojaxs nacistebi ezizRebaT, misma<br />

<strong>da</strong>m mag nia<strong>da</strong>gze auria kidevac, _<br />

gamovesarCle oskarosan msaxiobs me.<br />

_ TviTon rom nacisti araa <strong>da</strong> piriqiTaa,<br />

eg ki vici, magram nacistebis<br />

advokatis rolis ostaturad<br />

Sesrulebas maniloviCi ar apatiebs.<br />

uTxari es faqti, iqneb nataSa guli<strong>da</strong>n<br />

amovagdebinoT <strong>da</strong> ojaxSi werili<br />

gavagzavninoT, _ lismanisi, rogorc<br />

„SesaniSnavi meojaxe“, marTlac mudmivad<br />

zrunav<strong>da</strong> yvela ojaxis mTlianobaze.<br />

borias rom vuTxari, _ maqsimilian<br />

Sels oskari nacistebis advokatis<br />

rolis ostaturad SesrulebisTvis<br />

miuRiao, _ gaecina <strong>da</strong> miTxra, _ xom<br />

vici, am ambavs lismanisi mogiyvebo<strong>da</strong>,<br />

magis metma vin icis ase wvrilad<br />

kinos ambebi Cvens banakSio. ga<strong>da</strong>eci,<br />

boria maniloviCis saSveli ar aris,<br />

andreiCenkoze 12 leqsi aqvs <strong>da</strong>werili,<br />

maT Soris sami soneti, ori bala<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> erTi madrigali. rac Seexeba<br />

siyvaruls, namdvili Tu gamogonili<br />

faSistis xelSi Cavardnili sabralo<br />

rusis qali kidev ufro uyvars-Tqo.<br />

kinos sakmaod iSviaTi stumari var,<br />

bolo xanebSi kinoSi mxolod amerikaSi<br />

<strong>da</strong>vdivar <strong>da</strong> saukeTeso adgils<br />

vikaveb, rogorc wesi, cariel kino<strong>da</strong>rbazebSi.<br />

gauTavebeli sareklamo<br />

rgolebis Semdeg filmis demonstrireba<br />

rom iwyeba, sul mgonia, rom<br />

ukni<strong>da</strong>n lismanisis mxiarul <strong>da</strong> energiul<br />

xmas gavigoneb:<br />

_ yuradRebiT SexedeT, ra operatoruli<br />

namuSevaria, mauro fiore<br />

namdvili geniosia, ukana fonze ra<br />

ferebi gaSala! sxvaTa Soris, jeims<br />

kemeroni Teqvsmeti weli muSaob<strong>da</strong><br />

„avatarze“, pirveli oTxmocgverdiani<br />

scenari 1994 wels <strong>da</strong>wera. qarTvelebo<br />

klub-sasadiloSi, im kompiuterul<br />

animatorebs Soris, romelTac<br />

es saswauli Seqmnes, qarTveli kacic<br />

eria!


literaturuli kafe `qaravani~<br />

warmogidgenT:<br />

1 ivnisi, samSabaTi, 17 saaTi<br />

Sexvedra poet vasil guleurTan<br />

literaturuli kafe `qaravani~, mis.: furcelaZis 10


misamarTi: abanos q. N 3<br />

radio „nacnobi“ gepatiJebaT<br />

klubSi „nacnobi“<br />

tradiciuli qarTuli samzareulo<br />

cocxali musika


WWW.LIBERALI.GE