Arditurriko etxe okupatutik jende asko pasatu da 25 ... - Boga - Hitza
Arditurriko etxe okupatutik jende asko pasatu da 25 ... - Boga - Hitza
Arditurriko etxe okupatutik jende asko pasatu da 25 ... - Boga - Hitza
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
2IRITZIA<br />
Kale kantoitik<br />
Arantxa Urbe<br />
Gureak<br />
diren<br />
denborak<br />
Ke usaina <strong>da</strong>rio gaurko goizari. San Joan!<br />
Bart, eskualdeko, eta Euskal Herri osoko,<br />
hamaika txokotan piztutako suak erabat<br />
amatatu gabe <strong>da</strong>ude, oraindik.<br />
Igaro <strong>da</strong> urteko gaurik motzena edo, nahiago<br />
ba<strong>da</strong>, urteko egunik luzeena.<br />
Bart aukera izan genuen gogotik kendu nahi genuen<br />
hori guztia sutara botatzeko. Sugarretan irudikatu ditugu<br />
hainbeste neke eta aztoramen eragin dizkiguten buruhausteak,<br />
txikitzen ikusi ditugu, desagertzen ia, sugarren<br />
artean.<br />
Eguzkia jarraitu baduzu zeruan egiten duen ibilbidean,<br />
u<strong>da</strong>ko txokora iritsi dela ohartuko zinen, itsas ondora.<br />
Gaurtik aurrera, atzera, mendi aldera hasiko <strong>da</strong>, neguko<br />
txokora iritsi arte; horrela, etengabe, batetik bestera.<br />
Gauak luzatzen eta egunak mozten hasiko dira gaur.<br />
Hala jarraituko du urtetan, eta urteak mendetan pilatu<br />
eta milioika urtetan bilakatuta. Eta hala izan <strong>da</strong> aurretik<br />
ere gaur arte. San Joan suaren inguruan osatu genuen<br />
bart beste katebegi bat kate-maila luze horretan.<br />
Gure arbaso haiek, Aizpitarteko kobazuloetako atarian<br />
sua piztu eta eguzkia gordetzen ikusiko zuten atzo bezalako<br />
gau batean. Auskalo zeintzuk izango ziren kezka-<br />
Gauak luzatzen eta egunak<br />
mozten hasiko dira gaur.<br />
Hala jarraituko du urtetan,<br />
eta urteak mendetan pilatu<br />
eta milioika urtetan<br />
bilakatuta. Eta hala izan <strong>da</strong><br />
aurretik ere gaur arte. San<br />
Joan suaren inguruan osatu<br />
genuen bart beste katebegi<br />
bat kate-maila luze horretan<br />
tzen zituzten kontuak, zein samindu eta zein pozten zituztenak.<br />
Ez <strong>da</strong>kigu gure gisan kontatzen ote zuten denbora,<br />
minututan, egunetan, asteetan, hilabeteetan eta urteetan<br />
sailkaturik. Presa, berandu, goizean, gauean eta gisako<br />
hitzak erabiltzen ote zituzten. Noiztik ote gaude kondenatuta<br />
erlojuaren eta egutegiaren morrontzan bizitzera?<br />
Egun hauetako albistea izan <strong>da</strong> Amazonian bizi den<br />
amon<strong>da</strong>wa tribuak ez duela denboraz aritzeko egitura<br />
linguistikorik. Amon<strong>da</strong>wen hizkuntzak ez du hitzik denbora,<br />
urte, hilabete gisako denbora aldieretarako. Adituek<br />
ez dute haiengan topatu jazotzen ari diren gertaeretatik<br />
independentea den denboraren noziorik. Gure modura,<br />
ordea, ez dira denborarik gabeko <strong>jende</strong>ak, ezta<br />
denboraz kanpo <strong>da</strong>goen <strong>jende</strong>a ere.<br />
Gauza guztiek omen dute esplikazioa eta honek ere,<br />
amon<strong>da</strong>wen denbora nozio ezak, badu berea. Antza, adituek<br />
uste dute denbora kontzeptua ez izateak denboraren<br />
teknologi ezean duela sorburua, ez baitute egutegi eta erloju<br />
sistemarik, alegia.<br />
Hortaz, haien jen<strong>da</strong>rtea erlojuari kasu egin gabe eta<br />
egutegia markatu gabe bizi <strong>da</strong>... eta bizi dira! To! denboraren<br />
kontra bizi garenontzat.<br />
Hizkuntzei erreparatuz eta denboraren kontu horiei zehazki,<br />
euskaraz bi hitz ditugu denbora eta eguraldia izen<strong>da</strong>tzeko;<br />
gaztelaniaz ez bezala, bi kontzeptuak “tiempo”<br />
hitzarekin izen<strong>da</strong>tzen baitituzte.<br />
Eta denboratik eguraldira salto eginik, gure eguraldi<br />
gizon eta Arantzazuko fraide Pello Zabalaren hitz zorrotzak<br />
<strong>da</strong>tozkit gogora. Izan ere, kito esan du, ez duela eguraldia<br />
gehiago iragarriko. Nekatu egin dela. Nekatu, orduro<br />
eguraldia iragarri beharraz. Tiraka-tiraka, ordea,<br />
nekearen gainetik, edo aurretik, haserrea agertu <strong>da</strong>. Nonbait,<br />
unibertsitateko hainbat <strong>jende</strong>k sinadurak bildu ditu<br />
tenporen kontua zientifikoa ez dela-eta iragartzaile lanetatik<br />
ken dezaten eskatzeko.<br />
Hala <strong>da</strong>, ez tenporak eta ez eguraldi iragarpenak ere ez<br />
dira zientzia zehatzak. Bizitza ez den bezala, nahiz eta gu,<br />
<strong>asko</strong>tan, tematu hala balitz bezala jokatzen.<br />
Bizitza, batez ere, ezustea <strong>da</strong>. Hurrengo segundoan zer<br />
gerta <strong>da</strong>itekeenaren irrika eta zirrara. Hainbeste erloju,<br />
egutegi eta eginbeharren atzean ezkutatuta, tapatuta, geratu<br />
den magia beharko luke bizitzak ia-ia ahaztu dugun<br />
magia baitario bizitzari.<br />
Uff! Gau magikoaren biharamona izango <strong>da</strong> pentsamendu<br />
horiek bihotzetik burura eta burutik eskura ekarri<br />
dizki<strong>da</strong>na. Eskerrak itxaropen izpi txiki bat piztu dela<br />
Amazoniako oihanean. Aspaldi, liburu batean irakurritako<br />
zita gogorarazi dit: «Iragana pasatako denbora <strong>da</strong>, ezin<br />
dugu han eragin; etorkizuna iristear <strong>da</strong>go, oraindik; eta<br />
oraina, oraina <strong>da</strong> gurea den denbora bakarra, eragin dezakeguna».<br />
Dagoeneko suak kiskali ditu han botatakoak. Ahalegindu<br />
erlojua eta egutegia ahalik eta gehien alboratzen;<br />
eta, ez ahaztu: oraina <strong>da</strong> gurea den denbora bakarra. Ahalik<br />
eta zuku handiena atera iezaiozu!<br />
Gai librean<br />
Ander<br />
Lizarralde<br />
Itsasoan<br />
barrena<br />
BOGA<br />
Ostirala, 2011ko ekainaren 24a<br />
Duela gutxi irakurri nuen liburu batean,<br />
mundu honetan, aukeratzeko aukera besterik<br />
ez dugula. Geronek aukeratu genezakeela,<br />
gure bizitzaren norantza nolakoa<br />
izango den erabakien bitartez. Aurretik aipatu du<strong>da</strong>na<br />
egia <strong>da</strong>, politikara ekarriz, dirudienez, herritarrek<br />
aukera <strong>da</strong>ukate inguratzen duten guztia al<strong>da</strong>tzeko.<br />
Nire zalantzak ditut zentzu horretan, azken batean,<br />
gaur egun jartzen den alderdia jarrita ere, ezkertiar<br />
zein eskuin<strong>da</strong>r, emaitza berbera izaten baita.<br />
Hauteskundeak bihurtu diren itsaso honetan, berriz<br />
ere, politikak azaldu digu, naturaren legea jarraitzen<br />
duela eta arrain handiek txikiak jan dituztela.<br />
IU, CDN, Aralar, Hamaikabat... bezalako arrainek,<br />
erakutsi digute, itsasoa oso zabala den arren, marrazo<br />
gutxirentzako jana ematen duela. Ez badute marea<br />
egokia aukeratzen, eta beharrezko duten arrain<br />
taldeetan sartzen, baten batek irentsiko ditu guztiz,<br />
edo okerragoa, ahaznturaren itsaso zabalean galduko<br />
dira.<br />
EAEn al<strong>da</strong>keta handiak gertatu dira. Bilduren olatua<br />
deitu duten horrek, politiko bat baino gehiago urperatu<br />
du. Olatuak, mitina ematen ari zen politiko<br />
<strong>asko</strong>, korbata eta guzti, eta bainujantzirik gabe harrapatu<br />
ditu. Odon Elorza bera, itsasoaren inguruan<br />
jaiotako mutilak, irakatsi digu, mareez oso gutxi <strong>da</strong>kiela,<br />
agian argazkietan beti Kontxari bizkar ematen<br />
ateratzen zelako izango <strong>da</strong>.<br />
Pozik nago Bilduk lorturikoarekin. Ez soilik emaitzagatik,<br />
behingoagatik, Kantauri itsasoko arrainen<br />
sindromearekin apurtu duelako, banatzearena alegia.<br />
Azken urtetan, alderdi politiko guztiek izan duten<br />
joera banatzekoa izan <strong>da</strong>, eta Bilduk, joera honekin<br />
apurtu du. Behingoagatik, euskaldunei irakatsiz,<br />
batzen gaituzten gauzak hartu behar ditugula oinarri<br />
eta ez banatzen gaituztenak. Ikusteko <strong>da</strong>go hala<br />
ere, itsaso berri honek ekarriko dituen al<strong>da</strong>ketak zein<br />
izango diren. Itsasoari, hainbesteko kaltea egingo<br />
dion kanpo kaia gelditzeko ba<strong>da</strong>, ez <strong>da</strong> gutxi izango.<br />
Hala ere, susmoa dut, hauteskundeetan herritarra<br />
den arren arrantzalea, berriz ere, arrainek arrantzatu<br />
gaituztela gu.
Change language