Haur euskaldunen hizkuntzaren jabekuntza-garapena ... - Euskara

More documents

Recommendations

Info

Hitzaurrea Badira 14 urte tesia idatzi nuenetik, eta urte horiek ez dira alferrik joan. Nik neuk jabekuntzaren inguruan ikertzen jarraitu dut aldi horretan, bereziki euskararen eta gazteleraren jabekuntzaren inguruan, hizkuntza horiek elebakartasunean zein elebitasunean garatu dituzten haurrengan. Aldi honetan, arlo honek, hizkuntza-jabekuntzaren arloak, bai kanpoan eta baita gure artean ere garapen itzela izan du, asko aberastu baita jakintza-arlo askoren ekarriaz. Gainera, orain 14 urteko ikerlanean (eta oraindik ere jarraitzen dudan ikerlerroan) euskararen jabekuntza aztertzeko haur gutxiren luzetarako datuak erabili banituen ere, geroago ehunka eta ehunka haur euskaldun txikiren datuak (8 hilabetetik 30 hilabetera bitartekoak, alegia) euskal lexikoaren eta gramatikaren garapena aztertzeko biltzea ahalbidetu didan egitasmoan parte hartu dut, Komunikazio garapena neurtzeko zerrenda egitasmoa, hain zuzen (ikus Barreña, A., García, I., Ezeizabarrena, M.J., Almgren, M., Arratibel, N., Olano, I., Barnes, J., Petuya, A. eta Colina, A. (2008, agertzeko) MacArthur- Bates komunikazio garapena neurtzeko zerrenda. Euskarara egokitua. Erabiltzaileentzako gida eta eskuliburu teknikoa, Bilbo: Udako Euskal Unibertsitatea; Arratibel, N., Barreña, A., Garcia, I. eta Markaide, E., 2003, ‘‘Komunikazio garapena neurtzeko zerrenda’ tresnari buruzko zenbait jakingarri’. Jakingarriak 49-50, 56-61). Horrez gain, Euskararen Jabekuntza eta Erabilera 1 ikertaldekoa izateak ere beste hainbat ikerketaren berri jakiteak ekarri dit, hizkuntzaren garapena helburua izanik hizkuntza zentzu zabalagoan, ez hain gramatikalean, ulertzen dutenenak, hizkuntzaren erabilera haur eta gazteengan ikergai dutenenak, eta euskararen azterketa diskurtsiboak, testualak eta pragmatikoak egiten dituztenenak. Honek guzti honek nire ikuspuntuaren erlatibotasuna sendotzen aberastu egin duela esango nuke. Zelan ikusten dudan une honetan orain 14 urte egin nuen ikerketa? Bada, labur zera esango nuke: -edukiei dagokienean, euskararen jabekuntzaren garapenean haur apur batzuengan (hiru, alegia) ikusitako garapen-aroak edo gramatika-hurrenkera, oro har behintzat, euskara hizkuntza bakartzat edo nagusitzat duten haurrengan gertatzen dena dela, Komunikazio garapena neurtzeko zerrenda egitasmoko ehunka eta ehunka haurren datuek erakusten duten legez; -garai hartan erabili nuen marko teoriko sortzailearen balio erlatiboa; hots, Gramatika Unibertsalaren kontzeptuak, edo teoria hau jarraitzen ahalegindu garenok behintzat, hizkuntzaren alderdietako bat baino ez duela/dugula landu, hizkuntzaren beste alderdi batzuk ahaztuta, hala nola, gizarteari dagozkionak eta, oro har, perpausaren gaindiko eraketaz dihardutenak; -eman beharreko urrats legez ere ikusten dut; argi baitut doktorego-tesia ez dela izaten ikertzaile baten lehen edo lehenetariko urratsa baino, ikerkuntzako 1 Euskararen Jabekuntza eta Erabilera ikertaldea Euskal Herriko Unibertsitatekoa den Itziar Idiazabal irakasleak zuzentzen du: www.ehu.es/eje/)
atea zabaltzen diona, geroago landu eta hobetu beharko duen bidea hasi egiten duena; -doktorego-tesia norbanakoari dagokion lana den neurrian, talde-lanak duen ikuspuntu-aniztasuna, lan-koordinazioa, aberastasuna, irizpide bateratzea eta gaineko ekarpenak ez dituela ere ikusten dut; edozelan ere, eman beharreko urratsa da doktorego-tesia, gorago esan dudan legez, ikerkuntzan trebatzeko.
Page 1: Jakintza-arloa: Hezkuntza.Pedagogia
Page 7: AITZIN-SOLAS Doktorego-tesi honen a
Page 10 and 11: 5 .1 .5 . Ezezko perpausen garapena
Page 12 and 13: 7 .4 .11 . Aditz-multzoaren egongun
Page 15 and 16: SARRERA 1 Lan honetan murgildu gine
Page 17 and 18: 3 Horretarako hiru haurren korpus o
Page 19: 5 betetzen dituzten berauek haur de
Page 22 and 23: 8 bat ematea berak mugatzen dituen
Page 24 and 25: 10 haurrak bere ama-hizkuntza ikast
Page 26 and 27: 12 1 .4 . GRAMATIKA UNIBERTSALA ETA
Page 28 and 29: 14 Unibertsalaren hipotesiaren alde
Page 30 and 31: 16 eskuma hemisferioan, ostera, sem
Page 32 and 33: KONP7 ), Objektuak eta Aditzak ere
Page 34 and 35: 20 aldarazketa 12 gauzatzen . 3- Ez
Page 36 and 37: 22 ekoizten dituzte . Eta gainera,
Page 38 and 39: 24 egiten dituela uste du, eta aro
Page 40 and 41: jabekuntzaz erkaturik zera uste du,
Page 42 and 43: 28 beti kontutan izan beharko genuk
Page 44 and 45: Horrela, KONP-ek bi egongune ditu :
Page 46 and 47: gaztelaniaz, ostera, aditz jokatu o
Page 48 and 49: 34 aztarnak edo pro txikiak direlak
Page 50 and 51: konplementagailuaren eskumara agert
Page 52 and 53:
38 Badirudi, hauetan, KONP buru-azk
Page 54 and 55:
40 Horrela dihardu Ortiz de Urbinak
Page 56 and 57:
42 (63iii) DNB II - / \ ERG DNB' /
Page 58 and 59:
daude . 'Noiz' ESPEZ-ean dagoen NZ-
Page 61 and 62:
47 HIRUGARREN ATALA : HIPOTESIEN AU
Page 63 and 64:
49 adierazten duen markaren erabile
Page 65 and 66:
51 Baina, adibidez, gramatika-kasua
Page 67 and 68:
53 - Bestetik, I " edo IS (Inflexio
Page 69 and 70:
mugimenduaren lurreragunea ezagutuk
Page 71 and 72:
57 dugulako horrela), bi urte bete
Page 73 and 74:
59 3 .4 .4 . Laugarren eta boskarre
Page 75:
61 (20) badakizu nork ohostu didan?
Page 78 and 79:
64 beti zuzendu zaio euskaraz semea
Page 80 and 81:
M . haur elebiduna : P . haur elebi
Page 82 and 83:
68 zioten . Horrela, Brown-ek (1973
Page 84 and 85:
70 --------------------------------
Page 86 and 87:
72 Esan egin beharko genuke hiru ha
Page 88 and 89:
Arrebak : 'Ez!' Amak : 'Bai!' Arreb
Page 90 and 91:
76 aroan erabili . Beraien erabilpe
Page 92 and 93:
ditugu kontutan . Baina honekin ez
Page 94 and 95:
2 ;oo ;26 : 'ni(k) argie 9 ikutu',
Page 96 and 97:
82 (5) eta biharrak(beharrak) egin
Page 98 and 99:
84 dugula frogarik, aurkitu ditugun
Page 100 and 101:
86 Bestalde, mendeko perpausetako a
Page 102 and 103:
5 .1 .2 .3 . DATU-AZTERKETA : Adibi
Page 104 and 105:
90 gauzatzean amaitzen dela dirudi
Page 106 and 107:
92 5 .1 .3 . ADIZKI JOKATUEN GARAPE
Page 108 and 109:
94 2 ;ol ;19 : 'horti(k) ezin da',
Page 110 and 111:
96 JAKIN dakit 1, daki 3 EDUKI : da
Page 112 and 113:
98 --------------------------------
Page 114 and 115:
100 holan joko dotela', 'ipiniko do
Page 116 and 117:
102 NOR-NORK : dut 18, duzu 1, ditu
Page 118 and 119:
104 ZEHAR-OS . 3 . plur . ORAINA O
Page 120 and 121:
106 Adibideetan izan ezik erabiliko
Page 122 and 123:
108 adinaz, 'da', 'diez(dira)', 'do
Page 124 and 125:
110 (66) . . . eta zuk lagundu eite
Page 126 and 127:
112 Haurra : ba ez de-/ ez deko/ ho
Page 128 and 129:
LABURBILKETA 114 'ezin' partikulare
Page 130 and 131:
116 -------------------------------
Page 132 and 133:
118 2 ;oo ;26 : 'Teo ibili', 'mis k
Page 134 and 135:
Aditza hasieran edo tartean duten e
Page 136 and 137:
122 esaldiaren amaieran jartzeko jo
Page 138 and 139:
124 2 ;ol ;19 : 'nanan bapez', 'hor
Page 140 and 141:
126 2 ;oo ;05 adinaz, adizki jokatu
Page 142 and 143:
128 esaldiaren hasieran jartzeko du
Page 144 and 145:
130 5 .1 .6 . MENDERAGAILUEN GARAPE
Page 146 and 147:
5 .1 .6 .3 . DATU-AZTERKETA : 132 -
Page 148 and 149:
134 - Hirugarren aro baten, gramati
Page 150 and 151:
136 eta adizki jokatuen arteko desb
Page 152 and 153:
138 Darabiltzan adizki jokatuak den
Page 154 and 155:
140 (210) o(ra)intxe ezin da (0 . 2
Page 156 and 157:
142 Bestalde, INFL-barruan ekoizten
Page 158 and 159:
144 5 .15 . TAULA : 0 . HAURRAK DAR
Page 160 and 161:
Aditz-modu desberdinei dagozkien ad
Page 162 and 163:
2 ;o3 ;11 : 'eta ni(k), 'ni(k) nahi
Page 164 and 165:
150 (264) ez dau(du) gure (M . 1 ;1
Page 166 and 167:
152 (279) han da(g)u kotxie (M . 1
Page 168 and 169:
154 2 ;o3 ;11 : 'hau pintatzen da',
Page 170 and 171:
156 2 ;oo ;oo adinetik aurrera aleg
Page 172 and 173:
15 8 5 .2 .3 . ADIZKI JOKATUEN GARA
Page 174 and 175:
2 ;o4 ;11 : 'hemen dator', 'banoie(
Page 176 and 177:
1 62 EDUKI : daukat 1, dauka 4 2 ;o
Page 178 and 179:
1 6 4 1 ;o9 ;o4 : 'kendu (eg)in da'
Page 180 and 181:
16 6 NOR-NORI-NORK : dizut 1, dit 2
Page 182 and 183:
1 68 ZEHAR-OS . 2 . plur . ORAINA O
Page 184 and 185:
5 .2 .3 .4 . DATU-AZTERKETA . 17 0
Page 186 and 187:
Subjektuak : 172 sing . 1 . perts .
Page 188 and 189:
174 5- Bestalde, hainbat aditz nagu
Page 190 and 191:
176 M .ek, guk aztertu ahal izan du
Page 192 and 193:
5 .2 .4 . HITZORDENAREN GARAPENA Az
Page 194 and 195:
2 ;o3 ;11 15 6 3 6 2 ;o4 ;oo 20 6 5
Page 196 and 197:
182 (330) han da(g)o holakue (M . 2
Page 198 and 199:
Esaldi deklaratzaile hauen sagaien
Page 200 and 201:
2 ;o5 ;lo : 'hori ez do(t) gure', '
Page 202 and 203:
188 egongune horretan gauzatzen nag
Page 204 and 205:
190 2 ;10 ;04 : 'beitu zer ein dot(
Page 206 and 207:
192 Horrela, 2 ;o2 ;11 adinarekin '
Page 208 and 209:
194 5 .2 .7 . BEHIN BEHINEKO ONDORI
Page 210 and 211:
196 komunztadura okerra derakusate
Page 212 and 213:
LABURBILKETA Guzti honexegatik, bad
Page 214 and 215:
200 (422) badeko(dauka) kotxie (M .
Page 216 and 217:
LABURBILKETA 202 Guzti hau ikusirik
Page 218 and 219:
204 (456) jolasteko (M . 2 ;o4 ;11)
Page 220 and 221:
206 (474) ekarri (d)ozuz(dituzu) bi
Page 222 and 223:
208 2 ;11 ;25 : 'nik badakit', 'nik
Page 224 and 225:
210 (496) ni(k) nahi dut mermelada
Page 226 and 227:
212 (511) M . : Nik nik jarriko dut
Page 228 and 229:
214 5 .3 .2 . ADITZ JOKATUGABEEN GA
Page 230 and 231:
216 (532) hemen jausiko da (P . 2 ;
Page 232 and 233:
218 5 .3 .3 . ADIZKI JOKATUEN GARAP
Page 234 and 235:
220 ETORRI : dator 1 UKAN : du(t) 2
Page 236 and 237:
222 SUBJ . plur . O .Z . s . daukag
Page 238 and 239:
224 Hona hemen adizki jokatu lagunt
Page 240 and 241:
O .Z . sing : plur : IRAGANA O .Z .
Page 242 and 243:
228 (551) apu(r)tu pupila(gurpila)
Page 244 and 245:
erabilpenik . Zehatzago esanik, bad
Page 246 and 247:
232 (593) handia nahi dut (P . 3 ;o
Page 248 and 249:
234 Gainera lehen eta bigarren pert
Page 250 and 251:
236 5 .3 .4 . HITZORDENAREN GARAPEN
Page 252 and 253:
238 Hala ere, argi dagoenez, joera
Page 254 and 255:
240 5 .3 .5 . EZEZKO ESALDIEN GARAP
Page 256 and 257:
242 (658) eta lehen ez du egiten (P
Page 258 and 259:
-----------------------------------
Page 260 and 261:
246 5 .3 .7 . BEHIN-BEHINEKO ONDORI
Page 262 and 263:
248 Hala eta guztiz ere, lehen aro
Page 264 and 265:
250 (695) (b)e(s)te hau? (P . 2 ;o3
Page 266 and 267:
252 (707) non dago kakikia? (P . 2
Page 268 and 269:
254 (733) pintatzeko da kotxea (P .
Page 270 and 271:
256 Haur honengan ez dugu ikusi bes
Page 272 and 273:
258 (767) jo(s)tailuak, ikusi nahi
Page 274 and 275:
260
Page 276 and 277:
262 espezifikatzaile-egongunera mug
Page 278 and 279:
6 .1 . 0 . HAUR ELEBAKARRAREN NZ-HI
Page 280 and 281:
266 zer eukiko (d)ot ba?', 'M ., ze
Page 282 and 283:
6 .1 .2 . DATU-DESKRIBAKETA Azpiata
Page 284 and 285:
270 ----------------------- 6 .2 .
Page 286 and 287:
272 -------------------------------
Page 288 and 289:
274 Multzo honetako lehenengo 10 ad
Page 290 and 291:
276 alderantzizko adibidea ekoizten
Page 292 and 293:
278 2 ;lo ;29 19 1 - 15 3 - - 2 ;11
Page 294 and 295:
280 %100 2 ;lo ;29 19 1 13 + 5 %5 %
Page 296 and 297:
282 (108) no(i)z juen bi(behar) da?
Page 298 and 299:
egituraren erabilpena gutxituz doaz
Page 300 and 301:
286 2 ;08 ;13 1 1 2 ;09 ;00 9 8 1 2
Page 302 and 303:
288 6 .1 .2 .5 . 3 URTETIK 4 URTERA
Page 304 and 305:
290 'ez' ezeztapen-partikula) osaga
Page 306 and 307:
292 Konplementagailuaren erabilera
Page 308 and 309:
6 .1 .3 . BEHIN-BEHINEKO LABURBILKE
Page 310 and 311:
2 9 6 Aditz-multzodunak, ordea, adi
Page 312 and 313:
2 9 8 - 2 ;o4 ;24 adineko grabaketa
Page 314 and 315:
3 0 0 (238) ta ze(rg)aitik ez da bu
Page 316 and 317:
6 .2 . M . HAUR ELEBIDUNAREN NZ-HIT
Page 318 and 319:
2 ;11 ;16 : 'zer esan dauela(duela)
Page 320 and 321:
3 0 6 Halere, aro edo aldi honetako
Page 322 and 323:
3 08 Osagai-ordenaka aztertzen hasi
Page 324 and 325:
(d) (X) - NZ - A- (e) (X) - NZ - A+
Page 326 and 327:
312 aurrean, baina baliteke esaldia
Page 328 and 329:
314 (315) Oitz, badakizu zer ein bi
Page 330 and 331:
316 (332) nun da(g)u potolue? (M .
Page 332 and 333:
318 Halere, bi aldiz baino ez du uz
Page 334 and 335:
320 6 .2 .3 . BEHIN-BEHINEKO LABURB
Page 336 and 337:
322 (357) nun da(g)u kotxie? (M . l
Page 338 and 339:
324 (363) hau nun? (M . 2 ;o7 ;ol)
Page 340 and 341:
326 (380) ta zer e(g)in bi(behar) (
Page 342 and 343:
6 .3 .2 . DATU-DESKRIBAKETA Azpiata
Page 344 and 345:
330 -------------------------------
Page 346 and 347:
332 -------------------------------
Page 348 and 349:
334 ~ 6 .30 . TAULA : P . HAURRAREN
Page 350 and 351:
336 (417) hori zertarako da(g)o? (P
Page 352 and 353:
338 Ondoren (d) osagai-ordenako adi
Page 354 and 355:
6 .3 .3 . BEHIN-BEHINEKO LABURBILKE
Page 356 and 357:
342 bakunetan, aditza beti da trink
Page 358 and 359:
344 Funtzio-kategoria ezberdinen er
Page 360 and 361:
346 Laburturik, hauek izan dira gur
Page 362 and 363:
7 .1 .1 . 348 GRAMATIKA-KASUEN ERAB
Page 364 and 365:
350 (14) aitita apu(r)tu (0 . i ;o6
Page 366 and 367:
352 (46) hori kua (0 . 1 ;o8 ;29) (
Page 368 and 369:
354 adibideak gauzatzen dituztela (
Page 370 and 371:
356 Hasteko, eta gorago adierazi be
Page 372 and 373:
358 7 .1 .9 .2 . Eta beste lexiko-k
Page 374 and 375:
360 dutela (M . eta P haurren ekoiz
Page 376 and 377:
7 .2 . BIGARREN AROA EDO AS-EN EGIT
Page 378 and 379:
364 Era berean, zer ez duten erabil
Page 380 and 381:
366 Honen arauera, mintzagaia darab
Page 382 and 383:
368 ergatibo-marka P . haurraren ko
Page 384 and 385:
370 adierazteko 'ezin' eta 'ahal' p
Page 386 and 387:
372 (176) hau sartu ez (P . 2 ;o4 ;
Page 388 and 389:
esaldi osoa '-ta' menderagailuaren
Page 390 and 391:
M . HAURRA 1 ;o9 ;o4 : 8 7 - 1 1 ;o
Page 392 and 393:
378 osagarria ordena ezberdinetan g
Page 394 and 395:
380 (248) ta badoia(doa) abioia (0
Page 396 and 397:
382 (268) zer da? (0 . 2 ;ol ;19) (
Page 398 and 399:
384 7 .3 . HIRUGARREN AROA EDO INFL
Page 400 and 401:
386 Baina badira, aitzitik, erabili
Page 402 and 403:
388 (289) hemen da(g)o harria (0 .
Page 404 and 405:
390 Hala ere, eragingarrien 17 erem
Page 406 and 407:
392 laguntzaile guztiak denak dagoz
Page 408 and 409:
394 Taula honetan argi ikus dezakeg
Page 410 and 411:
396 (374) burdinie ez (0 . 2 ;o3 ;o
Page 412 and 413:
398 (422) badiez(dira) (M . 2 ;o3 ;
Page 414 and 415:
400 Adibideotan ikus dezakegunez, '
Page 416 and 417:
M . HAURRA : P . HAURRA : 402 1 ;o9
Page 418 and 419:
404 -------------------------------
Page 420 and 421:
406 (487) o(ra)in ni nun marraztu?
Page 422 and 423:
408 2 ;06 ;05 18 1 1 2 ;07 ;05 22 2
Page 424 and 425:
410 ikus dezakegu NZ-hitza eta adit
Page 426 and 427:
7 .4 . 412 LAUGARREN AROA EDO KONP
Page 428 and 429:
7 .4 .1 . GRAMATIKA-KASUAK 414 Gram
Page 430 and 431:
416 Halere, 0 . haurraren ekoizpene
Page 432 and 433:
M . HAURRA : Iragangaitzak : sing .
Page 434 and 435:
420 (621) palak hartu dau(du) (M .
Page 436 and 437:
422 7 .4 .7 . ADIZKI NAGUSIEN ASPEK
Page 438 and 439:
424 (674) ez dozu nahi medikuen(era
Page 440 and 441:
426 (721) be(g)itu zelan apurtu da(
Page 442 and 443:
4 2 8 osagairen baten ostean . Jaki
Page 444 and 445:
4 3 0 2 ;10 ;29 19 1 - 15 - - 3 - 2
Page 446 and 447:
-----------------------------------
Page 448 and 449:
4 3 4 (773) non dago nire pilota? (
Page 450 and 451:
436 erakusten digun taula (izarrak
Page 452 and 453:
4 3 8 -----------------------------
Page 454 and 455:
440 (787) zein zabaldu? (M . 4 ;oo
Page 456 and 457:
4 4 2 ditzakegun osagaiak subjektua
Page 458 and 459:
444 (836) badakit zer ikusi dau(du)
Page 460 and 461:
446 NZ-hitzen urruntasun luzeko der
Page 462 and 463:
448 (861) be(r)andu egin zaigu (P .
Page 464 and 465:
450 (891) eta txikitxue na(i)zen et
Page 466 and 467:
452 eransketa gauzatzeak froga argi
Page 468 and 469:
454 (924) baina honek(hauek) be(ere
Page 470 and 471:
456 (954) nik jote(n) (d)ot (M . 2
Page 472 and 473:
458 Laburturik, hona hemen indikati
Page 474 and 475:
460 7 .7 . EUSKARAREN JABEKUNTZAN H
Page 476 and 477:
462 (1000) eta o(ra)in nik zapalduk
Page 478 and 479:
464 (1032) ta gordinflonek badakizu
Page 480 and 481:
4 6 6 osagarria ezkerretara zein es
Page 482 and 483:
4 6 8 - Osagarri zuzenarekiko perts
Page 484 and 485:
47 0 BICKERTON D . (1991) . "The Pa
Page 486 and 487:
4 7 2 CURTIS S . (1988) . "Abnormal
Page 488 and 489:
4 7 4 HERNANDEZ PINA F . (1984) . T
Page 490 and 491:
4 7 6 KENSTOWICZ M . (1988) . "The
Page 492 and 493:
4 78 MEISEL J . (1990) . "INFL-ecti
Page 494 and 495:
4 8 0 OYHARCABAL B . (1987) . "Oper
Page 496 and 497:
4 8 2 RIZZI L . (1982) . IssuesinIt
Page 498 and 499:
4 8 4 modality-and Aspect' biltzarr
show all

Haur euskaldunen hizkuntzaren jabekuntza-garapena ... - Euskara

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?