TanamSromloba adgilobriv xelisuflebasTan
TanamSromloba adgilobriv xelisuflebasTan
TanamSromloba adgilobriv xelisuflebasTan
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
nino eremaSvili<br />
levan axvlediani<br />
maswavleblis<br />
wigni<br />
<strong>TanamSromloba</strong><br />
<strong>adgilobriv</strong><br />
<strong>xelisuflebasTan</strong><br />
samoqalaqo ganaTlebis damxmare<br />
saxelmZRvanelo IX - XII klasebisaTvis
nino eremaSvili<br />
levan axvlediani<br />
<strong>TanamSromloba</strong> <strong>adgilobriv</strong> <strong>xelisuflebasTan</strong><br />
maswavleblis wigni<br />
samoqalaqo ganaTlebis damxmare saxelmZRvanelo IX – XII klasebisaTvis<br />
avtorebi:<br />
nino eremaSvili<br />
levan axvlediani<br />
samuSao jgufis lideri:<br />
nino beselia<br />
redaqtori: nino gogalaZe<br />
dizaineri: marTa TabukaSvili<br />
damkabadonebeli: lado lomsaZe<br />
© Project Harmony, Inc., 2011<br />
yvela ufleba daculia<br />
saxelmZRvanelo dasabeWdad momzadda bakur sulakauris gamomcemlobaSi.<br />
ISBN 978-9941-15-491-1<br />
saxelmZRvanelo momzadda amerikeli xalxis mxardaWerisa da amerikis SeerTebuli Statebis<br />
saerTaSoriso ganviTarebis saagentos Zalisxmevis safuZvelze. erTpirovnuli pasuxismgebloba<br />
mocemul saxelmZRvaneloSi asaxuli informaciisa da masSi gamoTqmuli<br />
mosazrebebis Taobaze ekisrebaT avtorebs da is ar warmoadgens amerikis SeerTebuli<br />
Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagentosa an amerikis SeerTebuli Statebis mTav -<br />
robis Sexedulebebs.
winasityvaoba<br />
2010 wels saqarTveloSi daiwyo samoqalaqo ganaTlebisa da pedagogTa gadamzadebis<br />
programa, romelsac axorcielebs organizacia PH International, amerikis SeerTebuli<br />
Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagentos (USAID) dafinansebiT. programas mxars<br />
uWers saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro.<br />
programis mizania, gaaumjobesos samoqalaqo ganaTlebis saskolo programis xarisxi da<br />
daexmaros axalgazrdebs codnis amaRlebaSi, gaaaqtiuros maTi monawileoba demokratiuli<br />
sazogadoebis mSeneblobis procesSi.<br />
am miznis misaRwevad programis farglebSi Seiqmna 4 damxmare saxelmZRvanelo samo-<br />
qalaqo ganaTlebis swavlebisaTvis, Catarda pedagogTa treningebi, Seiqmna saskolo<br />
samoqalaqo klubebi, gaica mcire grantebi moswavleTa, pedagogTa da mSobelTa samoqalaqo<br />
iniciativebisaTvis, dafuZnda samoqalaqo ganaTlebis pedagogTa forumi, moewyo<br />
samoqalaqo ganaTlebis sazafxulo banakebi, Seiqmna samoqalaqo ganaTlebisa da samoqalaqo<br />
iniciativebis ori vebportali www.civics.ge da www.initiatives.ge, Catarda moswavleTa<br />
treningebi socialur mediaSi da daarsda samoqalaqo ganaTlebis biblioTekebi.<br />
winamdebare saxelmZRvanelo erT-erTia im damxmare saxelmZRvaneloebis seriidan,<br />
romlebic programis farglebSi Seiqmna. igi gamiznulia pedagogebisaTvis da Seicavs<br />
bevr saintereso da sasargeblo informacias. saxelmZRvanelos meSveobiT pedagogebi<br />
SeZleben, xeli Seuwyon moswavleebs, gakveTilze miRebuli codna yoveldRiur cxovrebasa<br />
da saqmianobaSi gamoiyenon, moiZion Tanamoazreebi da daamyaron <strong>TanamSromloba</strong><br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebTan; moswavleebma dagegmon da ganaxorcielon<br />
sazogadoebisaTvis sasargeblo proeqtebi. kargi moqalaqeobis principebis praqtikul<br />
saqmianobaSi ganxorcielebiT moswavleebi miiReben monawileobas saqarTvelos, rogorc<br />
Zlieri demokratiuli saxelmwifos mSeneblobasa da ganviTarebaSi.<br />
momavali warmatebebis surviliT,<br />
PH International - saqarTvelo
S i n a a r s i<br />
Sesavali 5<br />
rogor gamoviyenoT wigni 7<br />
gamoyenebuli meTodebis aRwera 8<br />
Tema 1<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveloba – istoriuli mimoxilva<br />
da demokratiuli qveynebis gamocdileba 23<br />
Tema 2<br />
TviTmmarTvelobis arsi da mniSvneloba, TviTmmarTvelobis<br />
sistema da sakanonmdeblo baza saqarTveloSi 27<br />
Tema 3<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis ganxocielebis<br />
ZiriTadi principebi 31<br />
Tema 4<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organo 35<br />
Tema 5<br />
TviTmmarTveloba sajaro skolebsa da umaRles saswavleblebSi 39<br />
Tema 6<br />
rogor ganvaxorcieloT TviTmmarTveloba 43<br />
sasargeblo resursebi 48<br />
saqarTvelos organuli kanoni <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb 52<br />
terminTa anbanuri leqsikoni 94<br />
gamoyenebuli literatura 99
S e s a v a l i<br />
mocemuli programis swavlebis mizania, moswavleebma gaacnobieron <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis mniSvneloba da funqciebi, gaigon, rodis da ratom unda mimarTon<br />
<strong>adgilobriv</strong> TviTmmarTvelobas, gamoimuSaon TviTmmarTvelobebTan TanamSromlobis<br />
unar-Cvevebi, moaxdinon im problemebis identificireba, romelTa gadawyvetac xelewifeba<br />
<strong>adgilobriv</strong> TviTmmarTvelobas, Seadginon proeqtebi da TviTmmarTvelobasTan erTad<br />
gadawyviton aRniSnuli problema.<br />
saqarTveloSi <strong>adgilobriv</strong>i demokratiis dasamkvidreblad mravali mniSvnelovani nabiji<br />
gadaidga, Tumca srulfasovani TviTmmarTvelobis damkvidrebamde jer kidev grZeli gzaa<br />
gasavleli. am mniSvnelovan saqmeSi didi wvlilis Setana SeuZliaT aqtiur moqalaqeebsa da<br />
samoqalaqo sazogadoebas.<br />
axalgazrdebma ufro aqtiurad unda iTanamSromlon <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
organoebTan da sakuTari qalaqis, dabisa Tu soflisaTvis mopovon yvela is sikeTe, rac<br />
maTTvis kanoniT aris gansazRvruli.<br />
5
ogor gamoviyenoT wigni<br />
saxelmZRvanelo Sedgeba 6 Temisgan, rac, mTlianobaSi 8 gakveTils, erT Sexvedrasa<br />
da erT Semajamebel gakveTils moicavs. saxelmZRvaneloSi aseve mocemulia TiToeuli<br />
gakveTilis savaraudo scenari, gamoyenebuli meTodebis aRwera. gakveTilebi Sedgeba<br />
Teoriuli nawilisgan, saklaso samuSaoebisgan da saSinao davalebebisgan.<br />
TiToeuli gakveTilis bolos mocemuli saSinao davalebebi moswavleebs daexmareba erTi<br />
didi proeqtis ganxorcielebaSi. es proeqti mimarTulia, <strong>adgilobriv</strong> TviTmmarTvelobasTan<br />
TanamSromlobiT, Tqveni qalaqis, dabisa Tu soflis problemebis gadaWris gzebis moZiebasa<br />
da mogvarebaSi.<br />
gakveTilebSi detalurad aris axsnili, Tu ra aris <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveloba, ra<br />
mniSvneloba aqvs mas qveynisTvis da calkeuli moqalaqisTvis da rogor unda iTanamSromloT<br />
masTan.<br />
gakveTilebs Tan axlavs danarTebi, romlebic dagexmarebaT davalebebis momzadebasa da<br />
proeqtis Seqmna-ganxorcilebaSi.<br />
wignSi aseve mocemulia leqsikoni terminTa ganmartebebiT.<br />
gisurvebT warmatebebs!<br />
7
8<br />
gamoyenebuli meTodebis aRwera<br />
გონებრივი იერიში<br />
gonebrivi ieriSi drois mcire monakveTSi mravalgvari ideis<br />
generirebis saSualebas iZleva. igi tardeba damoukideblad<br />
an warmoadgens sxva savarjiSos nawils. am meTodis gamoyeneba<br />
TiToeuli moswavlisgan individualur aqtivobas moiTxovs<br />
da saerTo problemis erToblivad gadawyvetas ganapirobebs.<br />
maswavlebeli winaswar SearCevs Temas da SekiTxvis saxiT<br />
Camoayalibebs mas. SekiTxva unda iyos mkafio da mos wavle Ta T-<br />
vis gasagebi formiT miwodebuli.<br />
amis Semdeg moswavleebi gamoTqvamen TavianT mosazrebebs da<br />
gvTavazoben problemis gadawyvetis gzebs. ideebis generirebis<br />
dros sasurvelia davicvaT Semdegi principebi:<br />
1. moswavleTa mier mosazrebis gamoTqmis dros dauSvebelia<br />
kamaTi, kritika an Sefaseba. unda vimuSaoT principiT:<br />
yvela mosazreba Rirebulia.<br />
2. azris gamoTqma nebayoflobiTi da Tavisufalia.<br />
moswavleebma unda gamoTqvan mosazrebebi, roca Tavad<br />
moisurveben da ara maSin, roca amas maswavlebeli<br />
moiTxovs, idea SeiZleba iyos rogorc originaluri, ise<br />
sxvisi ideis ganviTarebis Sedegi.<br />
3. am etapze mniSvnelovania ideebis raodenoba da ara xarisxi.<br />
xarisxze msjeloba unda moxdes generirebis etapis<br />
dasrulebis Semdeg (Sefasebis etapi).<br />
4. yvela idea unda daiweros dafaze an did qaRaldze (maT<br />
Soris, yvelaze miuRebelic ki).<br />
5. Sefasebis win moswavleebs unda hqondeT dafiqrebis<br />
saSualeba.<br />
6. ideebis generirebis periodis xangrZlivoba damo-<br />
kidebulia gakveTilis msvlelobaze, Tumca, mas wav lebel-<br />
ma SeiZleba winaswar gansazRvros igi (reko mendebulia<br />
2-dan 5 wuTamde, Tumca rTuli sakiTxis SemTxvevaSi Se saZ-<br />
loa 20 wuTamdec).<br />
maswavlebelma aqtiuri samuSaos msvlelobisas unda<br />
gansazRvros, ramdeni xnis Semdeg daiwyeba Sefasebis etapi:<br />
maSinve, Tu momdevno dRes. am xnis ganmavlobaSi moswavleTa<br />
mier gamoTqmuli mosazrebebi unda eweros dafaze an kedelze<br />
gakrul did qaRaldze.
ideebis Sefasebis etapis dawyebisas unda moxdes mosazrebaTa<br />
mokle mimoxilva. moswavleebma maswavlebelTan erTad unda<br />
gansazRvron, daajgufon msgavsi ideebi da ganazogadon isini.<br />
msgavsi ideebis gaerTianebis mere SesaZlebelia mcire<br />
diskusia maT avkargianobaze, romlis Semdegac unda moxdes<br />
maTi daxarisxeba mniSvnelobis mixedviT – TiToeul moswavles<br />
SeuZlia amoarCios ramdenime, misi azriT, yvelaze faseuli<br />
Tema da daalagos isini mniSvnelobis mixedviT (Tavisi damo-<br />
kidebuleba gamoxatos qulebiT).<br />
qulebis Sejamebis Semdeg unda gamoikveTos 1, 3 an 5 idea,<br />
romelsac klasi upiratesobas mianiWebs.<br />
maswavlebels, gakveTilis specifikurobis gaTvaliswinebiT,<br />
SeuZlia Secvalos Sefasebis etapis mimdinareoba. mag.: ZiriTadi<br />
aqcenti gadaitanos Tavad diskusiaze, romelic sruldeba ara<br />
SefasebiT (qulebiT), aramed moswavleTa SeTanxmebiT, magram es<br />
SeTanxmeba ar unda iyos xelovnuri da Tavs moxveuli.<br />
როლებით თამაში<br />
rolebiT TamaSi moswavlis (an maswavleblis) mier Seqmni-<br />
li patara improvizebuli warmodgenaa, romlis mizania kon-<br />
k retuli situaciisa da ambis gacocxleba. igi saSualebas<br />
iZleva, ukeT warmovidginoT, gaviazroT da gavaanalizoT<br />
mocemuli amocana.<br />
savarjiSosTvis maswavlebeli SearCevs realuri cxov-<br />
rebidan aRebul ambavs an teqsts (scenas) masalidan. SesaZ-<br />
lebelia maswavlebelma an moswavleebma Tavad moifiqron<br />
istoria saWiro Temaze da gaiTamaSon igi.<br />
maswavlebeli Tvals adevnebs rolebis ganawilebas da<br />
moqmedebis ganviTarebas. moswavleebi SemoqmedebiTad unda<br />
miudgnen TavianT rolebs, rac imis garantiaa, rom isini<br />
kritikulad ganewyobian rogorc sakuTari personaJis, ise sxva<br />
moqmedi gmirebis mimarT. bunebrivia, maT gauCndebaT SekiTxvebi,<br />
romlebzedac Znelia erTmniSvnelovani pasuxis gacema.<br />
imarTeba diskusia, romlis drosac moswavleebi aqtiurad<br />
ganixilaven da msjeloben aRebuli Temis irgvliv. ar unda<br />
davuSvaT, Seiqmnas iseTi STabeWdileba, TiTqos yvela<br />
SekiTxvaze amomwuravi pasuxis gacema SeiZlebodes. sulac ar<br />
aris aucilebeli, gamoTqmuli azri gaiziaros yvela moqmedma<br />
gmirma. SeTanxmeba ar unda iqces TviTmiznad da ar unda vecadoT<br />
mis xelovnurad miRwevas.<br />
sakiTxi, romelzedac SeTanxmeba Znelia, SeiZleba Riad<br />
darCes.<br />
9
10<br />
სიტუაციის მოდელირება<br />
situaciis modelireba SeiZleba ganvixiloT, rogorc<br />
rolebiT TamaSi, romelSic uklebliv mTeli klasi mona-<br />
wileobs. is saSualebas iZleva, moswavleebma gamoscadon<br />
sakuTari Tavi da SesaZleblobebi „eqstremalur~ viTarebaSi.<br />
situaciis modelireba monawileTagan did Zalisxmevasa da<br />
mondomebas moiTxovs, amitom igi metad STambeWdavia da did<br />
zemoqmedebas axdens monawileebze.<br />
gansakuTrebiT mniSvnelovania modelirebis Semdgomi<br />
analizi. „msaxiobebma~ unda imsjelon sakuTar grZnobebze<br />
(ratom gadawyvites emoqmedaT amgvarad, grZnobdnen Tu ara<br />
uxerxulobas da ramdenad misaRebia maTTvis problemis amgvari<br />
gadawyveta).<br />
maswavlebeli am SemTxvevaSi unda daexmaros maT, raTa<br />
monawileebma SeZlon, gancdili daakavSiron realobasTan.<br />
საკლასო დისკუსია<br />
interaqtiuri meTodikis erT-erT efeqtian xerxs warmo-<br />
adgens saklaso diskusia. igi xels uwyobs iseTi mniSvnelovani<br />
unar-Cvevebis Camoyalibebas, rogorebicaa: aqtiuri mosmena,<br />
sakuTari azris gamoTqma da argumentireba, msjeloba, sxvisi<br />
mosmena-gaTvaliswineba, gansxvavebuli azris gaziarebis unari.<br />
diskusiis warmatebiT CatarebisTvis saWiroa klasSi iyos<br />
ndobisa da urTierTpativiscemis atmosfero, sadac, pirvel<br />
yovlisa, maswavlebeli unda iyos misabaZi magaliTi.<br />
diskusiis swori warmarTvisaTvis aucilebelia misi<br />
organizeba da regulireba, diskusiis monawileni unda<br />
icavdnen wesebs, romlebsac maswavlebelTan erTad Tavad<br />
Camoayalibeben. wesebis CamonaTvali SeiZleba amgvari iyos:<br />
1. roca erTi saubrobs, sxvebi usmenen;<br />
2. aiwieT xeli, roca raimes Tqma gsurT;<br />
3. ar gaawyvetinoT sxvas sityva;<br />
4. ar unda gaicinoT, roca sxva saubrobs, garda im Sem-<br />
Txvevisa, roca igi xumrobs;<br />
5. kamaTSi yvela monawileobs;<br />
6. da sxva wesebi (romlebsac klasi damatebiT Semog vTa-<br />
vazebs).<br />
diskusia iwyeba motivaciiT, romelic gulisxmobs:<br />
problemis dasmas an konkretuli SemTxvevis aRweras, leqsis<br />
an situaciuri amocanis wakiTxvas, ilustraciebis Cvenebas,<br />
melodiebis mosmenas.
maswavlebeli moswavleebs usvams kiTxvebs: ra? rogor?<br />
ratom? ra moxdeboda, rom...? ram iqonia gavlena? aris Tu ara<br />
alternativa?<br />
diskusiis msvleloba:<br />
• imisaTvis, rom Tavidan aviciloT xmauri da qaosi gak<br />
veTilze, TiToeul monawiles SeuZlia gamosvla wamyvanis,<br />
maswavleblis an klasis mier arCeuli lideris nebarTviT;<br />
• gamomsvlelma unda daicvas reglamenti;<br />
• dauSvebelia monawileebs Soris dapirispireba;<br />
• diskusiis monawileebi unda Seecadon, rom TiToeuli<br />
azri iyos dasabuTebuli da faqtebiT ganmtkicebuli;<br />
• TiToeul monawiles unda mieces azris gamoTqmis<br />
saSualeba;<br />
• TiToeuli gamonaTqvami yuradRebiT unda iyos gan<br />
xiluli;<br />
• ganxilva moiTxovs koreqtulobas, urTierTpativiscemas;<br />
• dauSvebelia damamcirebeli gamonaTqvamebi.<br />
Tu dialogi daiZaba, maSin diskusia unda warimarTos samo qa-<br />
laqo Rirebulebebze dayrdnobiT. magaliTad, Tu moswavleebi<br />
msjeloben Cacmis kulturaze, kerZod, skolaSi gamomwvevi<br />
Cacmulobis akrZalvaze, kargi iqneba, jer gavarkvioT, miaCniaT<br />
Tu ara maT, rom skolam unda gaiTvaliswinos ama Tu im sakiTxze<br />
moswavlis Sexeduleba.<br />
yvela moswavles aqvs ufleba, gamoTqvas sakuTari az ri.<br />
dis kusiis dros yuradReba gaamaxvileT samoqalaqo Ri re bu-<br />
lebebze, aRniSneT, vis aqvs ufleba, gamoitanos gadawyvetileba.<br />
gavrcelebulia diskusiis Semdegi formebi:<br />
„mrgvali magida~ – saubari, romelSic Tanabar sawyisebze<br />
monawileobs moswavleTa mcire jgufi (4-5 kaci), xdeba azrTa<br />
urTierTgacvla, rogorc erTmaneTTan, aseve – klasTan.<br />
„paneluri diskusia~ – jgufs hyavs winaswar arCeuli<br />
lideri. jgufi sakiTxs ganixilavs damoukideblad da Sem-<br />
deg warudgens klass. jgufis TiToeul wevrs aqvs Tavisi<br />
mosazrebebis sajarod gamoTqmis ufleba.<br />
„forumi~ – hgavs panelur diskusias, romlis drosac jgufi<br />
axdens azrTa da ideaTa urTierTgacvlas klasTan.<br />
„simpoziumi~ – monawileebi gamoTqvamen sakuTar Tval-<br />
sazriss ama Tu im sakiTxis irgvliv, agreTve, upasuxeben klasis<br />
SekiTxvebs.<br />
11
12<br />
დებატები<br />
debatebi diskusiis erT-erTi formaa da agebulia mo na-<br />
wileTa winaswar dagegmil gamosvlebze. warmomadgenlebs<br />
irCeven jgufidan. kamaTi iwyeba ori dapirispirebuli<br />
mxaris TiTo warmomadgenlis gamosvliT. maT Semdeg tribuna<br />
eTmoba TiToeuli mxaris sxva monawileebsac SekiTxvebisa da<br />
komentarebisTvis. maswavlebelma TiToeuli gamomsvlelisTvis<br />
unda daadginos gansazRvruli dro.<br />
rogorc wesi, debatebis dawyebamde da misi dasrulebis<br />
Semdgom klasis saerTo Sexeduleba fasdeba, magaliTad:<br />
pozicia: ` . . . . ~<br />
gamarTlebulia<br />
gaumarTlebelia<br />
zogjer gamarTlebulia,<br />
zogjer gaumarTlebelia<br />
დებატების გამოყენება<br />
debatebis<br />
dawyebamde<br />
debatebis<br />
dasasruls<br />
magaliTad, sikvdiliT dasjis Tema sakmaod aqtualuria<br />
kulturuli, politikuri da zogadad RirebulebiTi TvalsazrisiT,<br />
amitom, bunebrivia, moswavleebi Temis garSemo<br />
mravalferovan informacias ikvleven. erTni sikvdiliT<br />
dasjis gamamarTlebel argumentebs ipovian, meoreni, piriqiT<br />
– sikvdiliT dasjis sawinaaRmdego argumentebs. SesaZloa<br />
ise moxdes, rom orive gundis argumentebi mesamem sakuTari<br />
poziciebis dasacavad gamoiyenos. am asakis bavSvebisaTvis<br />
damaxasiaTebeli mkveTrad gamoxatuli individualizmis<br />
miuxedavad, aqtiuri meTodebiT Catarebuli ocamde Temis<br />
gavlis Semdeg klasi sakmaod gaxsnili da gulaxdili iqneba.<br />
bavSvebi pirovnuli ambiciebisa da axirebebis mixedviT ki ar<br />
airCeven pasuxs, aramed – argumentebisa da kriteriumebis<br />
kritikuli analizis safuZvelze.<br />
maswavleblis misiaa, moswavleebs debatebiT swavlebis<br />
strategia daanaxvos, „amogzauros~ Semecnebis am uaRresad<br />
saintereso gzaze, sadac codnis, gancdis, emociisa da<br />
damokidebulebis sinTezi miiRweva.
mainc, ra upiratesoba aqvs debatebs?<br />
• debatebi saswavlo procesis Sesaxeb fiqri da masze<br />
dakvirvebaa. moswavleebma bavSvobis asakidan uamravi ram<br />
iswavles. Tavidan yvelaferi erTi sityvis warmoTqmiT<br />
daiwyo, Semdeg yvelaferi gamravlda da gaiSala. debatebi<br />
aris is saSualeba, romelic dasaSvebisa da dauSvebelis,<br />
nawilisa da mTelis, sityvisa da saqmis principebs<br />
Seiswavlis, ukiduresobebs gamokveTs da msgavsebagansxvavebebs<br />
warmoaCens.<br />
• debatebi informaciis mopovebis efeqtiani meTodia.<br />
moswavlem debatebSi warmatebisaTvis uamravi axali ma sa-<br />
la unda moiZios, aqtiurad usminos oponentis infor ma-<br />
cias da is dialogis warmarTvisaTvis gamoiyenos.<br />
• debatebi saSualebas gvaZlevs, SeviswavloT ideebi<br />
zed meti riskis gareSe. Cveulebrivi kamaTi SeiZleba<br />
kontrols aRar daemorCilos. debatebisas procesebi<br />
srulad kontroldeba. Tavdapirvelad moswavleebs<br />
wesebi sakmaod mkacri da Znelad dasacveli eCvenebaT,<br />
magram maT gareSe samarTlianobis SenarCuneba da piradi<br />
Seuracxyofis gamoricxva SeuZlebelia.<br />
• debatebi iZleva kamaTis xelovnebis praqtikul gamoc<br />
dilebas, rac mTeli cxovrebis ganmavlobaSi ase mniS v ne-<br />
lovania adamianisaTvis. debatebisaTvis saWiro unarebi<br />
aucilebelia rogorc profesiuli ganviTarebisaTvis,<br />
aseve, zogadad, samoqalaqo cxovrebisaTvis. logikur<br />
msjelobaze, damamtkicebel masalaze, magaliTebsa da<br />
statistikur monacemebze dafuZ nebuli daskvna, anu<br />
argumentebisa da mtki cebulebebis erToblioba, qmnis<br />
pozicias – mtkices an meryevs.<br />
T დიაგრამა<br />
es sqema maswavlebelma SeiZleba mravalmxriv gamoiyenos.<br />
igi Zalze mosaxerxebelia sapirispiro mosazrebaTa gamo-<br />
saTqmelad, movlenebisa Tu faqtebis Sesapirispireblad da<br />
Sesadareblad, moqmed gmirTa dasaxasiaTeblad.<br />
T sqema saSualebas gvaZlevs, warmovaCinoT dapirispireba<br />
gansaxilvel sakiTxebs (faqtebs, movlenebs, adamianebs, sagnebs<br />
da a.S.) Soris.<br />
savarjiSo kargia informaciis dasaxarisxeblad (vTqvaT,<br />
dadebiTad da uaryofiTad) da dasajgufeblad. samuSao<br />
sruldeba individualurad, wyvilebSi an jgufurad,<br />
13
14<br />
maswavleblis Sexedulebisamebr: dafaze, rveulSi an Tabaxis<br />
furcelze. ivseba jer sqemis marcxena mxare (5 wT.), Semdeg -<br />
marjvena (5 wT.).<br />
აზრობრივი რუკა<br />
azrobrivi rukis mizania konkretul sakiTxebze moswavleTa<br />
(klasis) codnis dadgena-Semowmeba. igi xels uwyobs arsebuli<br />
informaciis Sekreba-mobilizebas, axali ideebis dabadebasa<br />
da gamoxatvas.<br />
wris SuagulSi iwereba erTi an ori sityva (nawarmoebis<br />
saTauri, sakvanZo sityva, gamonaTqvami, personaJis saxeli,<br />
adgilis saxelwodeba da a.S.), irgvliv ki – yvela azri, romelic<br />
am sityvas ukavSirdeba.<br />
azrobrivi ruka warmoadgens efeqtian saSualebas perso-<br />
naJis, movlenis, ideis dasaxasiaTeblad. igi SeiZleba gamo-<br />
viyenoT moswavleTa motivaciisTvis.
„რეიტინგი“<br />
meTodi gamoiyeneba klasisaTvis konkretuli informaciis<br />
misawodeblad an jgufebSi mizanmimarTuli diskusiis<br />
waxaliseba-stimulirebisaTvis.<br />
maswavlebeli winaswar amzadebs baraTebis kompleqts –<br />
TiToeuli jgufisTvis 9 baraTs da gansaxilvel TemasTan<br />
dakavSirebul 9 mosazrebas (TiTo winadadebas wers TiTo<br />
baraTze).<br />
jgufebSi ganixilaven SemoTavazebul mosazrebebs da alageben<br />
maT mniSvnelobis xarisxis mixedviT. reitingis sqemas<br />
SeiZleba kibis an mravalkuTxedis forma mieces. safexurebrivi<br />
reitingis Sedgenisas, yvelaze mniSvnelovani mosazreba sul<br />
zemoT Tavsdeba, mis qvemoT masze naklebad mniSvnelovani,<br />
momdevno safexurze – kidev ufro naklebad mniSvnelovani<br />
da a.S. yvelaze umniSvnelo gamonaTqvami yvelaze qvemoT<br />
aRmoCndeba.<br />
safexurebrivi reitingi<br />
yvelaze mniSvnelovani<br />
yvelaze umniSvnelo<br />
15
16<br />
„mravalwaxnaga~ reitingis Sedgenisas, Tavdapirvelad, unda<br />
ganisazRvros, romelia yvelaze mniSvnelovani mosazreba,<br />
Semdeg mniSvnelobiT misi momdevno ori gamonaTqvami, Semdeg<br />
– sami saSualod Zlieri mosazreba, Semdeg ori momdevno da<br />
bolos – yvelaze umniSvnelo.<br />
mravalwaxnagiani reitingi<br />
yvelaze mniSvnelovani<br />
yvelaze umniSvnelo<br />
sakiTxebis erTmaneTisgan mkveTrad gamijvna, rogorc wesi,<br />
Zalian rTulia. aqedan gamomdinare, reitingis amgvari forma<br />
ufro pirobiTi da misaRebia moswavlisaTvis. garda amisa, igi<br />
konsensusis miRwevis met SesaZleblobasac iZleva. reitingis<br />
Sedgenisas SeiZleba baraTebze 8 mosazreba daiweros, erTi<br />
baraTi ki carieli darCes da is Tavad monawileebma Seavson.<br />
პროექტები<br />
proeqti aris konkretuli problemis gadaWris an ini-<br />
ciativis ganxorcielebisken mimarTuli mravalferovani<br />
samuSao, romelSic warmmarTvelia kvleviTi, SemoqmedebiTi,<br />
TanamSromlobisa da sakomunikacio unarebis ganviTareba.<br />
es meTodi aqtiuri da mizanmimarTuli swavlis saSualebas<br />
iZleoda da iZleva.<br />
moswavleebi mudmivad svamen SekiTxvebs: ratom gvaswavliT<br />
ama Tu im sakiTxs? raSi gamomadgeba es codna? maswavleblebs<br />
uWirT am kiTxvebze damajerebeli da argumentirebuli pasuxis<br />
gacema. am problemis mogvarebaSi maswavlebels daexmareba imis<br />
codna, Tu rogor amuSaos moswavleebi saswavlo proeqtze.<br />
proeqtze muSaobisas moswavleebi realuri problemis<br />
gadasaWrelad SeZenil codnasa da unar-Cvevebs iyeneben.<br />
proeqtiT swavleba iwvevs moswavleTa motivacias da zrdis
maT pasuxismgeblobas. isini xalisiT asruleben samuSaoebs da<br />
SeuZliaT xangrZlivad imuSaon dasmul sakiTxebze.<br />
sakiTxebs moswavleebi xangrZlivi drois (erTi an ramdenime<br />
kviris) ganmavlobaSi amuSaveben da Semdgom warudgenen<br />
mTel klass an ufro farTo auditorias. proeqtebi exmareba<br />
mozards, realur cxovrebaSi gamoiyenos miRebuli codna da<br />
gamocdileba dasaxuli miznis misaRwevad.<br />
proeqtze muSaoba moicavs dagegmvis, kvlevis, praqtikuli<br />
aqtivobisa da Sedegebis warmodgenis etapebs arCeuli sakiTxis<br />
Sesabamisad. proeqti ganxorcielebulad CaiTvleba, Tuki misi<br />
Sedegebi TvalsaCinod da damajereblad, koreqtuli formiT<br />
aris warmodgenili (mag.: werilobiTi dokumenti, maketi,<br />
inscenireba, debatebi, aqcia, Tanmimdevruli RonisZiebebi da<br />
a.S.).<br />
maswavlebeli saswavlo proeqtebis mimdinareobisas<br />
konsultantis rols asrulebs, xelmZRvanelobs samuSaoebs,<br />
Ziebisa da kvlevis dros aZlevs mimarTulebas. aseve, igi<br />
uTiTebs informaciis wyaroebs.<br />
proeqtze muSaobis dros moswavles sWirdeba Semoq me-<br />
debiToba, sainformacio sivrceSi orientaciisa da damo u-<br />
kidebeli swavlis unar-Cvevebi.<br />
saswavlo proeqtis dagegmvis dros maswavlebeli iTvalis-<br />
winebs:<br />
• ramdenad mniSvnelovania problema, romelic kvlevas<br />
iTxovs;<br />
• mosalodneli Sedegebis novaciurobas (obieqturs an<br />
subieqturs);<br />
• proeqtze muSaobis dros gamoyenebuli meTodebis kavSirs<br />
kvlevasTan;<br />
• arCevanis saSualebis arsebobas, rac moswavleTa<br />
pasuxismgeblobis zrdas iwvevs.<br />
proeqti SeiZleba Sesruldes individualurad, wyvilebSi an<br />
jgufurad; erTi sagnis farglebSi; ramdenime sagnis farglebSi<br />
(saganTa integracia);<br />
maswavlebeli-moswavleebis damokidebulebis mxriv SeiZleba<br />
gamoiyos sami tipis saswavlo proeqti:<br />
1. maswavlebeli sTavazobs moswavleebs gamzadebul<br />
proeqts. igi Tavad gansazRvravs problemas, saxavs<br />
misi gadaWris strategiasa da taqtikas. moswavle ki<br />
damoukideblad gadaWris problemas;<br />
2. maswavlebeli svams problemas, moswavle damoukideblad<br />
irCevs kvlevis meTodebsa da problemis gadaWris gzebs;<br />
3. moswavle gansazRvravs problemas, damoukideblad irCevs<br />
kvlevis meTodebsa da problemis gadaWris gzebs.<br />
17
18<br />
პროექტის აღწერა<br />
proeqtis aRwera aris misi ZiriTadi Semadgeneli nawili.<br />
aRniSnuli punqti sasurvelia daiyos qvepunqtebad, romlebSic<br />
gaerTiandeba Semdegi saxis informacia:<br />
a) problemis gansazRvra (identifikacia) – gulisxmobs im<br />
konkretuli problemis xazgasmas, romlis sapasuxodac<br />
aris mimarTuli Tqveni proeqti.<br />
b) mizani – gulisxmobs farTo, zogad debulebas imis<br />
Sesaxeb, Tu ris miRweva gsurT. proeqtis mizans unda<br />
warmoadgendes iseTi sasurveli garemos an pirobebis<br />
Seqmna, romlebic logikurad daukavSirdeba zemoaRweril<br />
problemas.<br />
g) amocanebi – gulisxmobs konkretul nabijebs miznis<br />
misaRwevad. aq unda miuTiToT, ra amocanebis gadaWras<br />
isaxavT Tqvens proeqtSi miTiTebuli miznis misaRwevad.<br />
miznis misaRwevad SeiZleba daisaxoT erTi, ori an<br />
ramdenime amocana imis gaTvaliswinebiT, Tu rogoria<br />
Tqveni proeqtis specifika.<br />
d) ganxorcielebis gzebi – gulisxmobs kidev ufro<br />
konkretul nabijebs Tqven mier dasmuli amocanebis<br />
Sesasruleblad. ganxorcielebis gzebi aris procesi,<br />
romelmac unda upasuxos kiTxvebs:<br />
1) „rogor?~ – rogor ganaxorcielebT Tqveni proeqtis<br />
amocanebs?<br />
2) „vin?~ – vin monawileobs Tqveni proeqtis gan xor-<br />
cielebaSi da ra aris maTi funqciebi proeqtSi?<br />
proeqtis Sesrulebis vadebi<br />
unda Seicavdes proeqtis droSi ganawilebul msvlelobas.<br />
masSi unda aisaxos etapebad dayofili proeqtis Sesasruleblad<br />
gasawevi saqmianoba, ganawilebuli dReebis, kvirebis, Tveebis<br />
mixedviT, proeqtis specifikidan gamomdinare.<br />
mosalodneli Sedegebi<br />
am nawilSi aRwereT is savaraudo efeqti an mosalodneli<br />
Sedegi, romelic mohyveba proeqtis warmatebiT ganxor-<br />
cielebas.<br />
monitoringi<br />
am nawilSi unda miuTiToT, Tu rogori iqneba konkretulad<br />
Tqveni proeqtis ganviTarebaze Tvalyuris devnebis (moni-<br />
toringis) meqanizmi da perioduloba.
Sefaseba<br />
miuTiTeT is savaraudo kriteriumebi (maCveneblebi), rom-<br />
lebic gansazRvraven Tqveni proeqtis warmatebas.<br />
proeqtis Sefasebis kriteriumebi:<br />
problemis identificireba;<br />
Teoriuli codnis praqtikul saqmianobaSi gamoyeneba;<br />
informaciis moZiebis unari;<br />
kvlevebis dagegmvisa da Catarebis unari;<br />
sazogadoebasa da Sesabamis samTavrobo da arasamTavrobo<br />
organizaciebTan urTierTobis unari;<br />
jgufis SemoqmedebiTi unari;<br />
moZiebuli informaciis klasifikaciisa da interpretaciis unari;<br />
kvlevis Sedegebis analizis unari;<br />
problemis gadaWris gzebis SeTavazeba;<br />
gadawyvetilebebis miReba;<br />
warmodgenili namuSevris organizeba;<br />
moswavleebis mier Seqmnili TvalsaCinoebebi.<br />
სასარგებლო რჩევები<br />
samoqalaqo wignierebis ganviTareba<br />
(beWdviT masalaze muSaoba)<br />
samoqalaqo ganaTlebis swavlebisas Zalian mniSvnelovania<br />
is, Tu rogor iyeneben moswavleebi nabeWd masalas swavlis<br />
procesSi, iqneba es sxvadasxva xasiaTis statiebi Tu sagazeTo<br />
masala, politikosTa da sazogado moRvaweTa gamosvlebi,<br />
kanonTa teqstebi da sxva.<br />
masalis raodenoba da mravalferovneba damokidebulia mis<br />
xelmisawvdomobasa da dasamuSavebeli Temis mniSvnelobaze.<br />
TiToeuli saxis beWdviTi masala garkveuli, misTvis<br />
damaxasiaTebeli TaviseburebebiT xasiaTdeba. maTi analizic<br />
sxvadasxvagvarad xorcieldeba. Tumca, SeiZleba Tamamad<br />
vTqvaT, rom SekiTxvebis CamonaTvali, romlebic maT<br />
dasamuSaveblad gamoiyeneba, SeiZleba erTgvarovani iyos.<br />
19
20<br />
SekiTxvebi, romlebic gvexmarebian sxvadasxva tipis<br />
dokumentis damuSavebaSi:<br />
1. vin aris dokumentis avtori/avtorebi? avtoris/<br />
avtorebis garda, dokumentis SeqmnaSi iRebda Tu ara<br />
monawileobas sxva piri/pirebi? ra iciT am avtoris/<br />
avtorebis Sesaxeb? ra SegiZliaT damatebiT gaigoT<br />
avtoris/avtorebis Sesaxeb Sesaswavli dokumentidan?<br />
2. rodis Seiqmna an daiwera dokumenti? SeiZleba Tu ara<br />
amis dadgena dokumentis Sinaarsze dayrdnobiT? ra<br />
mniSvneloba aqvs dokumentis Seqmnis drois dadgenas?<br />
3. sad Caeyara safuZveli im movlenas/movlenebs, romlis<br />
Sesaxebac saubaria dokumentSi? rogor SeiZleba<br />
amis dadgena dokumentis Sinaarsidan gamomdinare?<br />
ra mniSvneloba aqvs aRniSnuli movlenis adgilis<br />
gansazRvras?<br />
4. ra faqtebia moyvanili dokumentSi? ra daskvnebi SeiZleba<br />
gamovitanoT am faqtebis gacnobis Semdeg?<br />
5. ratom Seiqmna es dokumenti? ra iyo mizezi misi Seqmnisa?<br />
6. rogor dagexmaraT es dokumenti, gagegoT meti Sesaswavli<br />
movlenis/movlenebis Sesaxeb?<br />
miuxedavad SekiTxvebis amgvari unificirebisa, TiToeuli<br />
tipis dokuments gaaCnia Tavisi specifika. qvemoT ganvixilavT<br />
iuridiuli dokumentebis analizis specifikas, romelic<br />
gamogvadgeba samoqalaqo ganaTlebis gakveTilebis efeqtianad<br />
warmarTvisTvis. saubari gveqneba sami saxis dokumentze:<br />
konstituciaze, kodeqssa da kanonze.<br />
konstitucia – saxelmwifos ZiriTadi kanonia. is amkvidrebs<br />
qveynis mmarTvelobis formas, iZleva socialuri da politikuri<br />
uflebebis garantiebs da gansazRvravs politikur<br />
principebs.<br />
kodeqsi – kanonebisa da wesebis krebulia, romelic ga ne-<br />
kuTvneba gansazRvrul sazogadoebriv movlenas.<br />
kanoni – warmoadgens debulebebs, romelTac SeimuSaveben<br />
kanonmdeblebi an prezidenti da romelic aregulirebs<br />
xelisuflebis da sazogadoebis qmedebebs konkretul sferoSi.<br />
es sami iuridiuli dokumenti qmnis ierarqiul struqturas.<br />
yoveli kanoni unda efuZnebodes konstituciis konkretul<br />
debulebas da unda warmoadgendes konkretuli kodeqsis<br />
Semadgenel nawils.<br />
Cven mier CamoTvlili dokumentebis analizi msgavsi<br />
meTodebiT xorcieldeba. Tu moswavles davavalebT am<br />
dokumentebis Seswavlas, man unda moiZios da gaaanalizos<br />
konkretuli dokumentis warmoSobis istoria, misi mniSvneloba<br />
da iuridiuli ganmarteba, moxmarebis sfero da gamoyenebis<br />
Sedegebi.
dokumentis warmoSobis istoriuli analizi gulisxmobs<br />
iseT kiTxvebze pasuxis gacemas, rogorebicaa:<br />
• sad, rodis da rogor politikur viTarebaSi Seiqmna<br />
Sesaswavli dokumenti?<br />
• hyavda Tu ara mas „winamorbedebi~?<br />
• rogori mimarTeba arsebobs masa da sxva, amave problemaze<br />
arsebul dokumentebs Soris?<br />
• vin iRebda monawileobas mis SeqmnaSi?<br />
• vin iyvnen dokumentis miRebis momxreebi da mowinaaR<br />
mdegeebi?<br />
• ra mizniT iqmneboda igi?<br />
dokumentis mniSvnelobis analizis dros, SesaZlebelia<br />
warmoiSvas Semdegi kiTxvebi:<br />
• dokumentis Seqmnis procesSi ratom gamoiyenes Sesabamisi<br />
stili?<br />
• rogoria dokumentis oficialuri interpretacia, icvle<br />
ba Tu ara misi mniSvneloba?<br />
• ra adgili ukavia konkretul Tavs an romelime debulebas<br />
mTlian dokumentSi?<br />
dokumentis Tanamedrove gamoyenebisTvis SeiZleba daisvas<br />
Semdegi kiTxvebi:<br />
• rogor gamoiyeneboda es dokumenti dRevandlamde?<br />
• warmoiSva Tu ara raime problema misi gamoyenebisas?<br />
• Seicvala Tu ara dokumenti da Tu Seicvala – rogor?<br />
• ra problemebi iqmneba dRes misi gamoyenebisas?<br />
• ra Sesworebebi iqna SeTavazebuli dokumentis dasaxvewad?<br />
• ra mizezi daedo safuZvlad am Sesworebebs?<br />
• rogoria moswavleTa azri dokumentis da misi gamoyenebis<br />
Sesaxeb?<br />
dokumentebis Seswavlisas, SesaZlebelia gamoviyenoT sxva<br />
masalebic: gamokvlevebi, politikuri gamosvlebi, sagazeTo<br />
statiebi da interviuebi, satelevizio gadacemebi, debatebi<br />
da sxva.<br />
maswavlebels SeuZlia organizeba gauwios moswavleebis<br />
CarTvas ufro did proeqtSi. am SemTxvevaSi calkeul moswavles<br />
an moswavleTa jgufs Sesaswavlad eZleva didi dokumentis<br />
romelime erTi Tavi. amgvarad gadanawildeba klasze mTeli<br />
dokumenti. samuSaos dasrulebis Semdeg moxdeba klasis mier<br />
Sesrulebuli samuSaos gaerTianeba.<br />
21
T e m a<br />
1
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveloba<br />
- istoriuli mimoxilva da<br />
demokratiuli qveynebis<br />
gamocdileba
T e m a<br />
1<br />
24<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveloba<br />
- istoriuli mimoxilva da<br />
demokratiuli qveynebis<br />
gamocdileba<br />
miznebi:<br />
• damxmare saxelmZRvanelosa da misi miznebis wardgena;<br />
• <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis zogadi gaazreba;<br />
• demokratiuli qveynebis gamocdilebis gaziareba.<br />
saWiro resursebi – saxelmZRvanelo, samuSao rveuli,<br />
kalmebi, dafa, carci.<br />
xangrZlivoba – erTi gakveTili.<br />
გაკვეთილის სავარაუდო პროცესი<br />
aqtivoba #1<br />
Tavdapirvelad maswavlebeli moswavleebs acnobs sa xel-<br />
mZRvanelos miznebs (5 wT). Semdeg gonebrivi ieriSis meTodis<br />
gamoyenebiT arkvevs, ra ician moswavleebma adgi lobrivi<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb da moswavleebs uxsnis, Tu ra aris<br />
TviTmmarTveloba da sad iRebs is saTaves (15 wT).<br />
Semdeg moswavleebi asruleben davalebas (10 wT).<br />
Tema 1. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveloba – istoriuli mimoxilva da demokratiuli<br />
qveynebis gamocdileba
aqtivoba #2<br />
Semdeg maswavlebeli moswavleebs uxsnis, saidan aiRo<br />
dasabami <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis institutma da<br />
rogor ganviTarda is dasavleTis demokratiul qveynebSi (10<br />
wT).<br />
aqtivoba #3<br />
darCenili 5 wuTis ganmavlobaSi maswavlebeli mos-<br />
wavleebs aZlevs saSinao davalebas. unda daiwyon proeqtis<br />
ganxorcieleba. pirvel etapze maT unda Caataron sazogadoebrivi<br />
azris kvleva. aRsaniSnavia, rom, savaraudod, es<br />
aris pirveli mcdeloba, roca moswavleebi amgvar samuSaos<br />
asruleben. moswavleebma, aseve, unda moamzadon mcire zomis<br />
prezentacia. SesaZlebelia es samuSao Seasrulon jgufurad<br />
an imuSaon wyvilebad. aseve Sin unda gaecnon ilia WavWavaZis<br />
publikacias da warmoadginon mcire prezentacia.<br />
25
T e m a<br />
2
TviTmmarTvelobis arsi da<br />
mniSvneloba, TviTmmarTvelobis<br />
sistema da sakanonmdeblo baza<br />
saqarTveloSi
T e m a<br />
2<br />
28<br />
TviTmmarTvelobis arsi da<br />
mniSvneloba, TviTmmarTvelobis<br />
sistema da sakanonmdeblo baza<br />
saqarTveloSi<br />
miznebi:<br />
• TviTmmarTvelobis mniSvnelobis gaanalizeba demok<br />
ratiul sazogadoebaSi.<br />
• TviTmmarTvelobis samarTlebrivi safuZvlebisa da<br />
kanonmdeblobis Seswavla.<br />
• saxelmwifo xelisuflebis uflebamosilebis gacnoba<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis sferoSi.<br />
saWiro resursebi – saxelmZRvanelo, samuSao rveuli,<br />
kalmebi, dafa, carci.<br />
xangrZlivoba – erTi gakveTili.<br />
გაკვეთილის სავარაუდო პროცესი<br />
aqtivoba #1<br />
Tavdapirvelad moswavleebi warmoadgenen sakuTar<br />
prezentaciebs, romlebic maT unda moemzadebinaT Temaze: „ra<br />
aris TviTmmarTveloba“ (xangrZlivoba – 10 wuTi).<br />
aqtivoba #2<br />
maswavlebeli mokled mimoixilavs, Tu rodis daiwyo<br />
saqarTveloSi <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis funqcionireba,<br />
rodis SeuerTda saqarTvelo <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
evropul qartias, ra valdebulebebi daakisra Cvens qveyanas<br />
am qartiis ratificirebam da ra samarTlebrivi meqanizmebi<br />
uzrunvelyofs saqarTveloSi TviTmmarTvelobis<br />
ganxorcielebas. mniSvnelovania, yuradReba gamaxvildes<br />
organuli kanonis ganmartebaze. maswavlebels SeuZlia<br />
gamoiyenos azrobrivi ruka, raTa darwmundes, rom moswavleebma<br />
kargad gaiges organuli kanonis mniSvneloba (xangrZlivoba –<br />
10 wuTi).<br />
Tema 2. TviTmmarTvelobis arsi da mniSvneloba, TviTmmarTvelobis sistema<br />
da sakanonmdeblo baza saqarTveloSi
aqtivoba #3<br />
TviTmmarTvelobis maregulirebeli samarTlebrivi do ku -<br />
men tebis (anu sxvadasxva kanonis) mimoxilvis Semdeg mas wav-<br />
lebeli moswavleebs uxsnis, Tu ra uflebebsa da SesaZ leb-<br />
lobebs aZlevs <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveloba sa qarTvelos<br />
moqalaqeebs da ra kavSiria <strong>adgilobriv</strong> da cen tralur xeli-<br />
suflebas Soris (xangrZlivoba –10 wuTi).<br />
Semdeg maswavlebeli moswavleebs aZlevs davalebas, gaecnon<br />
saxelmwifo xelisuflebis uflebamosilebas <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis sferoSi da „reitingis“ meTodis gamoyenebiT<br />
Seasrulon is. amisaTvis moswavleebi unda daiyon<br />
jgufebad. davalebis Sesasruleblad moswavleebs miecemaT<br />
10 wuTi. dasasruls yvela jgufi warmoadgens Tavis namuSevars<br />
da gaimarTeba saklaso diskusia. – xangrZlivoba 10 wuTi.<br />
aqtivoba #4<br />
maswavlebeli moswavleebs aZlevs davalebas – proeqtis<br />
meore etaps. samezobloSi an samegobroSi maT unda Caa taron<br />
gamokiTxva Temaze: „saxelmwifo xelisuflebis ufleba-<br />
mosileba TviTmmarTvelobis sferoSi“. moswavleebi unda<br />
gaecnon saqarTvelos organuli kanonis „<strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviT mmarTvelobis Sesaxeb~ me-4 muxls, sadac aRwerilia<br />
saxelmwifo xelisuflebis uflebamosileba <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis sferoSi; gamokiTxvis Sedegebisa da<br />
kanonis me-4 muxlis mocemulobebis Sedarebis safuZvel ze<br />
moswavleebma unda moamzadon prezentacia Temaze: „saxelmwifo<br />
xelisuflebis uflebamosileba TviTmmarTvelobis sferoSi“.<br />
29
T e m a<br />
3
<strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis<br />
ganxorcielebis<br />
ZiriTadi principebi
T e m a<br />
3<br />
32<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
ganxorcielebis ZiriTadi<br />
principebi<br />
miznebi:<br />
• TviTmmarTvelobis ganxorcielebis ZiriTadi prin<br />
cipebisa da funqciebis gacnoba-gaanalizeba.<br />
• TviTmmarTvelobis uflebamosilebebis funqciaTa<br />
mixedviT gamijvna.<br />
• TviTmmarTvelobis uflebamosilebebis gaanalizeba<br />
sajaro skolasTan dakavSirebiT.<br />
saWiro resursebi – saxelmZRvanelo, samuSao rveuli, didi<br />
formatis qaRaldebi, markerebi, kalmebi.<br />
xangrZlivoba – erTi gakveTili.<br />
გაკვეთილის პროცესი<br />
aqtivoba #1<br />
Tavdapirvelad moswavleebi warmoadgenen sakuTar pre-<br />
zentaciebs (5 wT.) Semdeg maswavlebeli moswavleebs uxsnis<br />
TviTmmarTvelobis ganxorcielebis principebsa da funqciebs<br />
da aZlevs davalebas. davalebis Sesrulebisas moswavleebma<br />
unda gamoiyenon meTodi „reitingi“. amisaTvis moswavleebi<br />
unda daiyon jgufebad. davalebis Sesasruleblad moswavleebs<br />
miecemaT 5-7 wuTi. dasasruls yvela jgufi warmoadgens Tavis<br />
namuSevars da gaimarTeba saklaso diskusia.<br />
xangrZlivoba – aqtivoba #1-is sruli xangrZlivoba ar unda<br />
aRe matebodes 25 wuTs.<br />
aqtivoba #2<br />
maswavlebeli moswavleebs uxsnis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
ZiriTad funqciebs. mniSvnelovania yurad-<br />
Rebis gamaxvileba konfliqtebis Tavidan aridebisa da<br />
mogvarebis sakiTxSi <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis rolze.<br />
funqciebis ganxilvis Semdeg, iwyeba TviTmmarTvelobis<br />
Tema 3. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis ganxorcielebis ZiriTadi principebi
uflebamosilebaTa ganxilva. mniSvnelovania, moswavleebma<br />
kargad gaiazron, Tu konkretulad romel uflebamosilebas<br />
iyenebs TviTmmarTveloba ama Tu im funqciis Sesasruleblad.<br />
maswavlebeli moswavleebs aZlevs davalebas. moswavleebi<br />
unda gaecnon 4 SemTxvevas da gaarkvion, Tu axorcielebda an<br />
ar axorcielebda ZiriTad funqcias TviTmmarTvelobis organo<br />
(xangrZlivoba 10 wuTi).<br />
aRsaniSnavia, rom yvela es SemTxveva, iseve, rogorc saxel-<br />
mZRvaneloSi mocemuli sxva SemTxvevebi realuria da ey rdnoba<br />
sxvadasxva vebgverdebze gamoqveynebul informacias. Se saZ-<br />
lebelia maswavlebelma moswavleebs daavalos, Tavadac<br />
moiZion msgavsi SemTxvevebi.<br />
aqtivoba #3<br />
mas Semdeg, rac moswavleebi maswavlebelTan erTad Sea-<br />
jameben aqtivoba #2-is davalebas, maswavlebeli maT aZlevs axal<br />
davalebas: moswavleebi danarTSi unda gaecnon „<strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ saqarTvelos organuli kano-<br />
nis me-16 muxls da masSi mocemuli TviTmmarTvelobis<br />
uflebamosilebani daajgufon funqciebis mixedviT, mocemuli<br />
cxrili gadaitanon rveulSi da Seavson (xangrZlivoba – 10<br />
wuTi). davaleba #3.3-sa da davaleba 3.#4-s moswavleebi asruleben<br />
Sin.<br />
33
T e m a<br />
4
<strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organo
T e m a<br />
4<br />
36<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organo da<br />
misi arCevnebi<br />
miznebi:<br />
• <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis arCevisa da ganxor<br />
cielebis meqanizmebis gaanalizeba.<br />
• sakrebulos, rogorc TviTmmarTvelobis warmomad<br />
genlobiTi organos Semadgenlobis gacnoba.<br />
• sakrebulos uflebamosilebaTa gacnoba.<br />
saWiro resursebi – saxelmZRvanelo, rveuli, kalmebi.<br />
xangrZlivoba – ori gakveTili.<br />
1-ლი გაკვეთილის პროცესი<br />
aqtivoba#1<br />
maswavlebeli moswavleebs uxsnis, ra aris sakrebulo<br />
da rogor irCeven mas. Semdeg gonebrivi ieriSis me To-<br />
dis gamoyenebiT, sTxovs moswavleebs, gamoTqvan saku-<br />
Tari mosazrebebi; maTi azriT, vin SeiZleba gaxdes TviT-<br />
mmarTvelobis (sakrebulos) wevri. amisaTvis SesaZlebelia T<br />
diagramis gamoyeneba. mas Semdeg, rac diagramis erT mxares<br />
moswavleebi warmoadgenen TavianT mosazrebebs, maswavlebeli<br />
acnobs, ra moTxovnebs uyenebs kanoni TviTmmarTvelobis<br />
wevrobis kandidats da diagramaze adareben moswavleTa<br />
mosazrebebs da kanonis moTxovnebs (xangrZlivoba – 15 wuTi).<br />
aqtivoba#2<br />
maswavlebeli moswavleebs aZlevs damoukideblad Sesas -<br />
rulebel davalebas #4.1. Semdeg imarTeba saklaso dis kusia,<br />
romelsac gulisxmobs davaleba #4.2. (xangrZlivoba – 15 wuTi).<br />
aqtivoba#3<br />
maswavlebeli moswavleebs awvdis informacias sakrebulos<br />
arCevisa da Semadgenlobis Sesaxeb, aseve qalaqis meris,<br />
sakrebulos Tavmjdomarisa da sxvadasxva struqturis<br />
Sesaxeb da aZlevs davalebas, rom moiZion informacia maTi<br />
qalaqis, soflis an dabis sakrebulos Semadgenlobis Sesaxeb.<br />
Tema 4. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organo<br />
da misi arCevnebi
aRsaniSnavia, rom aRniSnuli informaciis mopoveba rigi<br />
qalaqebis SemTxvevaSi SesaZlebelia internetis meSveobiT.<br />
SesaZlebelia weriliT mimarTon sakrebulos da gamoiTxovon<br />
aRniSnuli informacia. werilis nimuSi mocemulia danarTSi.<br />
moswavleebs SeuZliaT gaakeTon arCevani, an individualurad<br />
mimarTon sakrebulos, an klasis saxeliT gaugzavnon koleq-<br />
tiuri werili. dasasruls maswavlebeli moswavleebs aZlevs<br />
saSinao davalebas, moamzadon prezentacia Temaze: „Cemi<br />
qalaqis meri“ an „Cemi soflis gamgebeli“.<br />
aqtivoba #3-is sruli xangrZlivobaa 15 wuTi.<br />
მე-2 გაკვეთილის პროცესი<br />
aqtivoba #1<br />
maswavlebeli moswavleebs sTxovs, warmoadginon maT mi er<br />
momzadebuli prezentaciebi. xangrZlivoba – 15-20 wu Ti.<br />
aqtivobis xangrZlivoba damokidebulia moswavleTa rao-<br />
denobaze. mniSvnelovania, rom yvela moswavles mieces sakuTari<br />
azris gamoTqmis saSualeba. dasasrul, SesaZlebelia, azrobrivi<br />
rukis gamoyenebiT Seiqmnas sasurveli meris an gamgeblis<br />
portreti.<br />
aqtivoba #2<br />
maswavlebeli moswavleebs awvdis informacias <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis organoebis samuSao enisa da saxelmwifo<br />
simbolikis Sesaxeb da aZlevs davalebas, moiZion informacia<br />
maTi qalaqis, dabis an soflis TviTmmarTveli erTeulis gerbisa<br />
da droSis Sesaxeb. moswavleebi aseve adgilze unda gaecnon<br />
davalebaSi mocemul magaliTs (xangrZlivoba – 5 wuTi).<br />
aqtivoba #3<br />
gakveTilis meore naxevari srulad eTmoba sakrebulos<br />
gansakuTrebul uflebamosilebaTa gacnobasa da gaanalizebas.<br />
am SemTxvevaSic SesaZlebelia meTod „reitingis“ gamoyeneba.<br />
aseve gonebrivi ieriSis meTodis gamoyenebiT, maswavlebeli<br />
moswavleebs sTxovs, gaixsenon maTi qalaqis, dabis an soflis<br />
sakrebulos mier ganxorcielebuli raime aqtivoba, romelic<br />
pozitiurad aisaxa maTi Temis cxovrebaze. aseve daasaxelon<br />
iseTi sakiTxebi, romlebic, maTi azriT, SesaZlebelia gadaWran<br />
TviTmmarTvelobasTan TanamSromlobiT. aseve moswavleebi<br />
unda gaecnon 40-41-e gverdebze mocemul magaliTebs da<br />
ganmarton, Tu konkretul SemTxvevaSi romeli konkretuli<br />
uflebamosileba gamoiyena sakrebulom (xangrZlivoba – 20<br />
wuTi).<br />
37
T e m a<br />
5
TviTmmarTveloba sajaro<br />
skolebsa da umaRles<br />
saswavleblebSi
T e m a<br />
5<br />
40<br />
TviTmmarTveloba sajaro<br />
skolebsa da umaRles<br />
saswavleblebSi<br />
miznebi:<br />
• sajaro skolaSi TviTmmarTvelobis ganxorcielebis<br />
saSualebaTa gaxseneba da gaanalizeba.<br />
• <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis sajaro skolasTan<br />
TanamSromlobis saSualebaTa gacnoba.<br />
• umaRles saswavleblebSi TviTmmarTvelobis gacnoba,<br />
gaanalizeba.<br />
saWiro resursebi – saxelmZRvanelo, samuSao rveuli,<br />
kalmebi.<br />
xangrZlivoba – erTi gakveTili.<br />
გაკვეთილის პროცესი<br />
aqtivoba #1<br />
maswavlebeli moswavleebs Seaxsenebs sajaro skolis<br />
ganmartebasa da struqturas. gonebrivi ieriSis meTodis<br />
gamoyenebiT arkvevs, ician Tu ara moswavleebma, Tu vin<br />
SeiZleba iyos skolis sameurveo sabWos wevri da icnoben Tu<br />
ara sameurveo sabWos wevrebs? ra saxis urTierToba hqoniaT<br />
sameurveo sabWosTan (xangrZlivoba – 5 wuTi).<br />
aqtivoba #2<br />
maswavlebeli moswavleebs aZlevs damoukidebel dava le bas.<br />
moswavleebi unda gaecnon <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
organos uflebamosilebas zogadi ganaTlebis sferoSi,<br />
upasuxon davaleba 5.1-Si mocemul kiTxvebs da dasasruls<br />
gamarTon debatebi Temaze: „ra sikeTis motana SeuZlia<br />
adgi lobrivi TviTmmarTvelobisa da sajaro skolis Tanam-<br />
Sromlobas skolisTvis da maTi dasaxlebisTvis“ aqtivobis<br />
(xangrZlivoba – 20 wuTi).<br />
Tema 5. TviTmmarTveloba sajaro skolebsa da umaRles saswavleblebSi
aqtivoba #3<br />
maswavlebeli gonebrivi ieriSis meTodis gamoyenebiT mos-<br />
wavleebisgan iRebs informacias, Tu ra ician maT mos wav leTa<br />
TviTmmarTvelobisa da misi funqciebis Sesaxeb. moswavleTa<br />
TviTmmarTvelobis funqciebis gan sazRvrisaTvis SesaZlebelia<br />
gamoyenebul iqnas azrobrivi ruka, romlis monacemebsac<br />
kanons Seadareben. SesaZlebelia gaimarTos saklaso diskusia,<br />
Tu ramdenad aqtiuria maTi skolis moswavleTa<br />
TviT mmarTvelobebi, ras Secvlidnen TviTmmarTvelobis<br />
saqmianobaSi da ra sakiTxebze imuSavebdnen. moswavleebi<br />
pa suxs scemen davalebebSi mocemul kiTxvebs, mas Semdeg, rac<br />
gaecnobian mocemul magaliTebs (xangrZlivoba – 15 wuTi).<br />
aqtivoba #4<br />
gakveTilis dasasruls maswavlebeli moswavleebs awvdis<br />
informacias umaRlesi saswavleblebis TviTmmarTvelobebis<br />
Sesaxeb da aZlevs davalebas, moiZion informacia studenturi<br />
TviTmmarTvelobebis mier ganxorcielebuli maTTvis<br />
saintereso aqtivobebis Sesaxeb.<br />
41
T e m a<br />
6
ogor ganvaxorcieloT<br />
TviTmmarTveloba
T e m a<br />
6<br />
44<br />
rogor ganvaxorcieloT<br />
TviTmmarTveloba<br />
mebi.<br />
miznebi:<br />
• <strong>adgilobriv</strong> TviTmmarTvelobasTan konkretuli Tanam<br />
Sromlobis gzebis dasaxva.<br />
• moqalaqeebis saWiroebaTa da problemaTa gamovlenis<br />
unar-Cvevebis SeZena.<br />
• sazogadoebrivi azris gamokiTxvisaTvis momzadeba da<br />
gamokiTxvis Catareba.<br />
• prezentaciebisa da proeqtebis momzadeba.<br />
• TviTmmarTvelobis warmomadgenlebTan Sexvedris orga<br />
nizeba.<br />
• proeqtis an proeqtebis dagegmva da ganxorcieleba.<br />
saWiro resursebi – saxelmZRvanelo, samuSao rveuli, kal-<br />
xangrZlivoba – sami gakveTili.<br />
1-ლი გაკვეთილის პროცესი<br />
aqtivoba #1<br />
maswavlebeli moswavleebs uxsnis, kanonis Tanaxmad rogor<br />
xorcieldeba moqalaqeTa mier <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveloba<br />
da gonebrivi ieriSis meTodis gamoyenebiT, ganvlil masalaze<br />
dayrdnobiT, moswavleebs ekiTxeba, konkretulad ra sakiT-<br />
xebze surT maT TviTmmarTvelobasTan <strong>TanamSromloba</strong>. mos-<br />
wavleebma unda upasuxon gakveTilis teqstSi dasmul kiTxvas<br />
(xangrZlivoba – 10 wuTi).<br />
aqtivoba #2<br />
maswavlebeli moswavleebs uxsnis, Tu ra aris sajaro infor-<br />
macia da ra mniSvneloba aqvs demokratiisTvis informaciis<br />
sajaroobas. moswavleebi danarTSi mocemuli nimuSis mixedviT<br />
amzadeben werils, raTa sakrebulodan gamoiTxovon maTTvis<br />
saWiro informacia. am sakiTxSi dasaxmareblad SesaZlebelia<br />
maswavlebelma winaswar mimarTos <strong>adgilobriv</strong> arasamTavrobo<br />
organizacias, romelTanac skolas aqvs partnioruli urTi-<br />
Tema 6. rogor ganvaxorcieloT TviTmmarTveloba
erToba. sasurvelia, danarTSi mocemuli saqarTvelos zogadi<br />
administraciuli kodeqsis muxlebis gamoyenebiT, moswavleebma<br />
damoukideblad Seadginon werili, Semdeg ganixilon klasSi da<br />
SeimuSaon saboloo versia (xangrZlivoba –15 wuTi).<br />
maswavlebeli moswavleebs aZlevs ganmartebas, Tu ra<br />
mniSvneloba aqvs sazogadoebrivi azris kvlevas da moswavleebi,<br />
maswavleblis daxmarebiT, iwyeben pirveli praqtikuli<br />
davalebis ganxorcielebas etapebis mixedviT (xangrZlivoba<br />
– 10 wuTi). proeqtis ganxorcielebis etapebi detalurad aris<br />
aRwerili moswavlis wignSi.<br />
მე-2 გაკვეთილის პროცესი<br />
maswavlebeli moswavleebTan erTad ajamebs gamokiTxvis<br />
Sedegebsa da TviTmmarTvelobidan miRebuli pasuxis mona-<br />
cemebs (aseTis arsebobis SemTxvevaSi). Tu moswavleebi<br />
TviTmmarTvelobidan ver miiReben sajaro informaciaze<br />
pasuxs, mniSvnelovani iqneba am sakiTxis ganxilva gakveTilis<br />
dasawyisSi. kanonis ra moTxovnebi daarRvia TviTmmarTvelobam<br />
– am kiTxvaze pasuxi moswavleebma unda gascen da ifiqron imaze,<br />
Tu ra berketebi unda gamoiyenon, raTa TviTmmarTvelobam<br />
pirnaTlad Seasrulos sakuTari uflebamosilebani.<br />
xangrZlivoba – 10 wuTi.<br />
Semdeg moswavleebma unda airCion, Tu ra sakiTxebze moamzadeben<br />
prezentaciebs. amisaTvis sasurvelia gaimarTos<br />
debatebi da swored debatebis gziT SeirCes is sakiTxebi,<br />
romlebsac Semdeg warudgenen <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenels.<br />
aseve unda moamzadon oficialuri werili da moiwvion<br />
Sexvedraze TviTmmarTvelobis warmomadgeneli. SesaZlebelia,<br />
Sexvedra gaimarTos skolaSi an sakrebuloSi.<br />
mas Semdeg, rac SeirCeva, Tu ra sakiTxebze momzaddeba<br />
prezentacia da moxdeba maTi gadanawileba, maswavlebelma<br />
paralelurad unda daavalos moswavleebs aRniSnul Te meb-<br />
ze proeqtebis momzadeba. proeqtebis momzadebis dros<br />
upiratesoba unda mieniWos iseT proeqtebs, romlebic ar<br />
saWi roebs dafinansebas da SesaZlebelia mxolod kreatiuli<br />
ideebisa d adamianuri resursebis gamoyenebis gziT maTi gan-<br />
xorcieleba. am aqtivobas eTmoba gakveTilis darCenili dro.<br />
45
46<br />
მე-3 გაკვეთილის პროცესი<br />
am gakveTilze moswavleebi warmoadgenen sakuTar pre-<br />
zen taciebsa da proeqtebs. debatebis meTodis gamoyenebiT<br />
SeirCeva ramdenime saukeTeso proeqti da prezentacia. Semdeg<br />
maswavlebeli moswavleebs unawilebs rolebs, vin ra unda<br />
gaakeTos TviTmmarTvelobis warmomadgenelTan Sexvedrisas.<br />
rolebiT TamaSisa da situaciis modelirebis meTodebis<br />
gaTvaliswinebiT, klasSi imarTeba modelirebuli Sexvedra,<br />
raTa realuri Sexvedris dros yvelam zustad icodes Tavisi<br />
funqcia da Tavidan iqnas acilebuli raime saxis uzustoba da<br />
gaugebroba.<br />
gaxsovdeT: SesaZloa swored TviTmmarTvelobis mxridan<br />
pasiuroba an <strong>TanamSromloba</strong>ze uaris Tqma gamovlindes erTerT<br />
mizezad. da Tuki am droisaTvis moswavleebma ukve ician, ra<br />
aris TviTmmarTvelobis funqcia da maT, rogorc moqalaqeebs,<br />
ris moTxovnis ufleba aqvT, isini Seecdebian, ufro aqtiurad<br />
da, rac mTavaria, kanonierad moiTxovon TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlebisgan sakuTari funqciebis Sesruleba.<br />
პროექტის შედეგების შეჯამება<br />
და ანალიზი<br />
miznebi:<br />
saganmanaTleblo programis Sejameba, ama Tu im molo di nisa<br />
da Sedegis Sedareba.<br />
saWiro resursebi – saxelmZRvanelo, samuSao rveuli,<br />
kalmebi.<br />
xangrZlivoba – erTi gakveTili.<br />
გაკვეთილის პროცესი<br />
gakveTilze gamarTeT debatebi Temaze, ra Sedegebi mohyva<br />
Tqven mier ganxorcielebul aqtivobebs. kmayofili xarT<br />
Tu ara Sexvedris SedegebiT. daakonkreteT, ra molodini<br />
gqondaT. gamarTlda Tu ara is. mTlianobaSi Sedegi kargia,<br />
damakmayofilebeli Tu aradamakmayofilebeli? rogor fiqrobT,<br />
ratom miiReT aseTi Sedegi? momavalSi kidev isurvebT<br />
Tu ara <strong>adgilobriv</strong> TviTmmarTvelobasTan <strong>TanamSromloba</strong>s?<br />
Tema 6. rogor ganvaxorcieloT TviTmmarTveloba
sasargeblo resursebi<br />
cxovreba da kanoni<br />
ilia WavWavaZe<br />
rac unda mdidari iyos qveyana bunebiT, Tu iq Cemi da Seni,<br />
ese igi kacTa ufleba da movaleoba, Znelad gasarCevia da<br />
ar aris sayovelTaod gansazRvruli cxadad da ucilod,<br />
iq xalxis warmateba da keTildReoba, Tu yoveldRe ukan ar<br />
iwevs, Seferxebuli xom aris da aris.<br />
bunebam, rac unda simdidriT morTos romelime<br />
mxare, anu qveyana, rac unda mrTeli hava misces adamians<br />
sacxovreblad da nayofieri miwa sazrdoebisaTvis,<br />
maincdamainc xalxTa keTildReobas sxva mxriTac<br />
xelis Sewyoba sdomebia. kacs magodenad vera Svelis<br />
Turme verc sikeTe haerisa, verc simsuqne miwisa,<br />
verc SeZleba yovelgvaris warmoebisa, Tuki kacTa<br />
Soris keTilad dadgenili da cxadad gansazRvruli<br />
ar aris urTierTSorisi ufleba da movaleoba. kacTa<br />
kmayofilebisaTvis, xalxTa keTildReobisaTvis, es<br />
ukanaskneli ufro aucileblad saWiroa, vidre sxva rame<br />
qveynierobazed.<br />
mTiulsa Sotlandiisas gars axvevia guldaxuruli,<br />
Raribi buneba. igi didis SromiTa da RvawliT arTmevs<br />
bu nebas im TiTo lukma purs, romelsac awvdis Tvis<br />
jalabs sazrdoebisaTvis. igi TavgadadebiT, TavgamometebiT<br />
dRedaRam ebrZvis bunebas da yoveli esreT<br />
mopoebuli lukmapuri Zlevamosilebaa misis mxneobisa,<br />
Sromismoyvareobisa. Tumca esreT aRamebs igi dRes da<br />
aTenebs Rames, magram igi ufro bednieria da kmayofili,<br />
vidre sparseli, romlisTvisac beds Semoufarglavs<br />
ukeTesi qveyana kacTa sacxovreblad da sazrdoebisaTvis.<br />
erTi aris Tavmomwone, gambedavi, Tavisufali, medgari<br />
da guldaguli kaci, meore aris gulCaTuTqvili,<br />
ilajgawyvetili, frTxali da gaTelili. erTi – imediT<br />
aRsavse sul win iyureba da yoveli misi fexis win wadgma<br />
Zlevamosilobaa xvalisaTvis, meore – sasowarkveTilia,<br />
SiSiT sul ukan iyureba da guSindels, mSvidobiT<br />
gatarebuls dRes natrulobs da ara swams xvale. erTi –<br />
suliT Tu xorciT yoveldRe warmatebaSia, Tumca Raribi<br />
buneba axvevia, meore – suliTac da xorciTac dalevaSia,<br />
Tumca mis gare buneba uxvia da mdidari. ra aris amisi<br />
mizezi? is aris, rom bednierma Sotlandielma icis „Cemi<br />
aq Tavdebao da sxvisa aq iwyebao~, ubedurs sparsels ki arc<br />
Tavisi gaegeba da arc sxvisa. rac sxvisaa – Cemi movaleobaa,<br />
rac Cemia – eg Cemi uflebaa.<br />
ufleba da movaleoba, romelnic arian pirvelni da<br />
47
48<br />
ukanasknelni saganni urTierTSoris ganwyobilebisa,<br />
daidgineba da ganisazRvreba mxolod xalxis kanon-<br />
Tmdeblobis ZaliTa da niWiTa. am mxriT, rasakvirvelia,<br />
sabuTi aqvsT maT, vinc amboben, rom momqmedTa kanonTa<br />
uvargisoba, Tu sikeTe, TiTon xalxis braliao, imitom rom<br />
Tavi da bolo kanonebisa TviT xalxiao. ramodenad misaRebia<br />
es sabuTi, Cven magis gamoZiebas ar SevudgebiT; Cven marto is<br />
gvindoda gveTqva, rom rac unda mdidari qveyana iyos bunebiT,<br />
Tu iq Cemi da Seni, ese igi kacTa ufleba da movaleoba, Znelad<br />
gasarCevia da ar aris sayovelTaod gansazRvruli cxadad da<br />
ucilod, iq xalxis warmateba da keTildReoba, Tu yoveldRe<br />
ukan ar iwevs, Seferxebuli xom aris da aris. amisi magaliTi<br />
TviT Cveni qveyanaa. erTi miTxariT, ra ar moucia RmerTs<br />
Cvenis bednierebisaTvis? yovelisferi uxvad gvaqvs, mxolod<br />
ara gvaqvs urTierTSorisi ganwyobileba...<br />
qveynierobazed marTvelobas orgvari wyoba da agebuleba<br />
hqonia da aqvs. Tu sadme raime cvlileba aris, mainc<br />
ar SeiZleba, rom mmarTveloba an erTisaken ar iyos<br />
midrekili, an meorisaken. erTgvari mmarTveloba igia, saca<br />
saxelmwifo saWiroebis saqmesac TviT mTavroba ganagebs da<br />
sazogadoebisasac, yvelgan da yovels nawilSi. am SemTxvevaSi<br />
mTavroba yovelgvaris saqmis damwyebi da moTavea,<br />
yovelgvaris saqmis mwarmoebelia, – yovelis mzrunveli da<br />
gamgea, ase rom, yovelive misgan warmosdgeba da yovelive<br />
masve erTvis. amgvarad gamgeobisaTvis mas Tavisi sakuTarni<br />
moxele-kacni hyvanan, romelTac TviT irCevs, TviT niSnavs,<br />
TviT gadaayenebs da romelnic mxolod mis winaSe aris<br />
pasuxismgebelni. amgvars mmarTvelobas centralizacias<br />
eZaxian.<br />
meore-gvari mmarTveloba igia, saca mTavrobas xelT<br />
upyria marto mTelis saxelmwifois saWiroebis saqmeni<br />
da yovelive sxva ki sazogadoebas gausakuTrebia, mere<br />
ase, rom yovels nawils Tvisni <strong>adgilobriv</strong>i saqmeni aqvs<br />
xelSeuvalad mindobilni. es sazogadoebis saWiroebis<br />
saqmeni, <strong>adgilobriv</strong>ad ganawilebulni, ganigebian<br />
usaTuod <strong>adgilobriv</strong>Ta moxeleTa SemweobiT, romelTac<br />
irCevs TviT <strong>adgilobriv</strong>Ta mcxovrebTa sazogadoeba da<br />
romelnic amave sazogadoebis winaSe pasuxismgebelni<br />
arian. amgvars gamgeobas TviTmmarTvelobas uwodeben,<br />
radganac am SemTxvevaSi TviToeuli nawili erTisa da igive<br />
saxelmwifoisa Tavis sakuTars saqmes TviT hpatronobs,<br />
TviT uvlis da TviT hmarTavs. erTis sityviT, amgvaris<br />
mmarTvelobis deda-azri igia, rom <strong>adgilobriv</strong>ni saqmeni<br />
TviT <strong>adgilobriv</strong>Ta mcxovrebTagan ganigebodes.<br />
amgvari mmarTveloba metad xels umarTavs qveynis<br />
keTildReobasa: xalxs afxizlebs, xalxs Wkuasa da gonebas<br />
uxsnis, radganac sazogado mzrunvelobisaTvis xaliss
uRviZebs da sazogado saqmisaTvis swurTnis da avarjiSebs.<br />
amgvari mmarTveloba iseTis Tvisebisaa, rom, saca ki surs<br />
adamians, yvelgan da yovels xalxSi ixeirebs da Cveulebrivs<br />
nayofs moitans. iq, saca magas gza da adgili hqonia, yvelgan<br />
cxovreba adamianisa auyvavebia da mTavrobisaTvisac mZime<br />
tvirTi qveynis gamgeobisa Seumsubuqebia, auxsnia.<br />
erTi mwerali ambobs: „istoria amtkicebs, rom TviTmmarTveloba<br />
ukeTesi wamalia xalxis yovelgvaris saWiroebisa.<br />
saca unda dargaT, igi yvelgan xeirobs: inglisSiac,<br />
saca didkacobaa yovelis wyobis safuZveli, amerikaSiac,<br />
saca ganusazRvreli Tanasworobaa miRebuli saxelmwifos<br />
qvakuTxedada. erTnairis sikeTiT da madliT moqmedebs<br />
da Tavsdeba iqac, saca imisTana patara qveyanaa, rogorc<br />
Sveicaria (739 oTxkuTxi milia) da iqaca, saca imisTana<br />
uzarmazari udabno mindvrebia, rogorc Crdilo-amerikaSi.<br />
iqac keTiladganwyobili da SeTvisebulia, saca imisTana<br />
saxelovani ganaTlebaa, rogorc londonSi da iqaca,<br />
saca imisTana gaunaTlebeli xalxia, rogorc kanadaSi,<br />
avstraliaSi da sxva inglisis koloniebSi~.<br />
Tumca esea, magram mag TviTmmarTvelobas qveyanazed<br />
bevri mteri hyavs; bevrs ufrTxobs tyuilubralod Zilsa<br />
da mosvenebasa. amboben, rom saSiSariao – sazogadoebas eg<br />
ufleba mieniWos: aurzaurs mohyveba, Tavs gaizviadebs da<br />
morCilebidam gamovao.<br />
roca prusiam waarTva safrangeTs elzasi da lotaringia<br />
da parlamentSi Camovarda saubari maszed, Tu ragvari<br />
mmarTveloba mivceTo am axlad daWerils qveynebs, bismarkma<br />
ai, ra sTqva: „Cveni saqme elzassa da lotaringiaSi<br />
TviTmmarTvelobis ganZliereba unda iyoso. <strong>adgilobriv</strong>ni<br />
sazogadoebis krebani unda davawyoTo <strong>adgilobriv</strong>is<br />
mmarTvelobisTvisao. am krebaTagan ufro ukeT gvecodineba<br />
im qveynebis saWiroeba, vidre prusiis moxeleTagana.<br />
<strong>adgilobriv</strong>Ta mcxovrebTagan amorCeulni da dayenebulni<br />
moxeleni CvenTvis araviTars SiSs ar moaswaveben. Cvengan<br />
daniSnuli moxele maTTvis ucxo kaci iqneba da erTi urigo<br />
ram qceva ucxo kacisa ukmayofilebas Camoagdebs da eg<br />
mTavrobis ganzraxvasa da survils ar eTanxmeba. me ufro<br />
isa mgonia, rom maTgan amorCeulni moxeleni ufro cotas<br />
gvavneben, vidre Cvenive prusiis moxeleni~.<br />
Tu imisTana kaci, rogorc bismarki, romelic Tavisuflebis<br />
didi momxre maindamainc ar aris, ise iRvwoda<br />
TviTmmarTvelobisaTvis, mere im qveynebis Sesaxeb, romel-<br />
Tac germaniis morCileba aramc Tu undodaT, aramed eTakilebodaT,<br />
Tu amisTana rkinis gulisa da marjvenis kaci,<br />
rogorc bismarki, sxva gziT ver axerxebda urCis xalxis<br />
gulis mogebas, Tu ar TviTmmarTvelobis miniWebiTa, sxvas<br />
raRa eTqmis...<br />
49
50<br />
yoveli saxelmwifo, Tund gvartomobiT erTisa da igive<br />
xalxiT iyos Semdgari, mainc, <strong>adgilobriv</strong>is sxvadasxvaobisa<br />
gamo, bevrs sxvadasxva Tvisebis mxares warmogvidgens. yovels<br />
mxares, yovels nawils erTisa da igive saxelmwifosas, Tavisi<br />
sakuTari Wiri da lxini aqvs, Tavisi sakuTari gaWirveba adgia,<br />
Tavisi sakuTari mzrunveloba da fiqri umZimebs gulsa, Tavisi<br />
sakuTari netareba afxizlebs da ibirebs. umaRlesis mTavrobis<br />
pirdapiri daniSnuleba igia, rom yovels qveSevrdoms misi<br />
satkivari gaugos, misi wamali dasdos, yovels sikeTisa da<br />
keTildReobis gza gauxsnas. amisaTvis saWiroa umaRlesma<br />
mTavrobam utyuarad, piruTvnelad, zedmiwevniT icodes<br />
yovelis kuTxis namdvili viTareba, misi avkargianoba, rom<br />
saca SesaZloa Svela, uSvelos, Semweoba miawvdinos. cxadia,<br />
rom umaRless mTavrobas TiTon, sxvis dauxmareblad, ver<br />
SeuZlian verc Tvali miawvdinos dasanaxavad yvelgan, verc<br />
yuri sasmenlad da verc xeli saSvelada. cxadia, rom man<br />
unda iyolios amisaTvis anu sakuTari moxeleni, yovelgan<br />
mofantulni da morigebulni, anu eg moxeleoba TviT<br />
<strong>adgilobriv</strong> mcxovrebTa unda Caabaros, miandos. pirvelma<br />
saSualebam Tavi versad ver gaimarTla, imitom rom sxvis xeliT<br />
saqmis gakeTeba arsad da arasferSi arc Tavs mosula da arc<br />
mova. sxvas, tyuilia, CemTvis ise guli ar Sestkiva, rogorc<br />
me TiTon; sxva Cems avkargianobas CemsaviT ver Seityobs, Cems<br />
tkivils CemsaviT ver mouvlis, Cems Civils CemsaviT ver ityvis;<br />
rac me vici Cemi, sxvas Tavis-dReSi ar ecodineba. es yvelgan ese<br />
scnes da amitomac eg saSualeba TiTqmis yvelgan dawunebul<br />
iqmna da uaryofili.<br />
sul sxva aris, roca umaRles mTavrobas Tvis meTvalyured,<br />
moxeled da <strong>adgilobriv</strong>Ta saqmeTa gamged TviT <strong>adgilobriv</strong>i<br />
mcxovrebni hyvanan. maT ukeT ician Tavisi viTareba, ukeT<br />
ician Tavisi saWiroeba, ukeT ician Tvisis Tavis movla, TvisTa<br />
saqmeTa patronoba. am SemTxvevaSi, erTis mxriT, yovelis<br />
kuTxis WeSmariti saWiroeba, utyuari tkivili, gulwrfeli<br />
da marTali wadili mTavrobamde miRweulia, meores mxriT<br />
– umaRlesis mTavrobis saerTo mzrunveloba erTnairis<br />
gulistkiviliT, erTnairis madliT yovels kuTxemde<br />
miwvdenilia, morigebuli da mofenili.<br />
aqedam cxadia, sad unda daidvas sazRvari umaRlesis<br />
mTavrobisa da TviTmmarTvelobis Sua. umaRlesi mTavroba,<br />
ra saxisac unda iyos, sayovelTao saqmeTa mzrunveli da<br />
moRvawea, ese igi ima saqmeTa, romelnic aramc Tu yovels<br />
nawils, aramed yovels qveSevrdoms erTnairad da erTgvarad<br />
Seexeba da romelnic saerTo, sayovelTao keTildReobisaTvis<br />
cnobilia.<br />
maggvarni saqmeni ekuTvnian sayovelTao kanonmdeblobis<br />
warmoebasa, sayovelTao finansTa (Semosaval-gasavalis)<br />
moZraobasa da sayovelTao mxedrobis ganwyobilebasa. ese
yoveli xelSeuvali kuTvnilebaa umaRlesis mTavrobisa,<br />
da TviTmmarTvelobas, rogorc kerZo sammarTvelos,<br />
am saqmeebSi xma ara aqvs: igi emorCileba yovels mas, rac<br />
umaRlesis mTavrobisagan gangebulia, dawyobili da<br />
ganwesebuli. TviTmmarTveloba xelqveiTia am SemTxvevaSi<br />
umaRlesis mTavrobisa da saerTo kanonis <strong>adgilobriv</strong>i<br />
mcvelia da aRmasrulebeli.<br />
rac saxelmwifos saerTos viTarebas ar Seadgens, igi<br />
TviTmmarTvelobis ucilo kuTvnilebaa. TviTmmarTveloba<br />
Tavis adgilas yovelis Sinauris saqmis gamgebelia da<br />
meoxe; yovelive saerTo saxelmwifo xarjis da samsaxuris<br />
<strong>adgilobriv</strong>Ta mcxovrebTa Soris ganmawilebelia,<br />
<strong>adgilobriv</strong>is sazogadoebis rigisa da wesis damwyobia,<br />
misis zneobis, pativis, qonebis, ganaTlebis da erTob<br />
keTildReobis mzrunvelia. yovelive amis momqmedia<br />
imodenad, ramodenadac yovelive es mis sammarTvelos wreSi<br />
mcxovrebTa gankerZoebiT Seexeba da ar ewinaaRmdegeba<br />
saerTo saxelmwifo kanonsa da gankargulebasa. aqedam<br />
sCans, rom TviTmmarTveloba erTis mxriT <strong>adgilobriv</strong><br />
saqmeTa damwyobia da gamrigebeli, meores mxriT umaRlesis<br />
mTavrobis xelisufali orRanoa. am saxiT, igi erTsa da imave<br />
dros <strong>adgilobriv</strong>is sazogadoebis orRanoc aris umaRlesis<br />
mTavrobis winaSe, da umaRlesis mTavrobis orRanoca winaSe<br />
<strong>adgilobriv</strong>is sazogadoebisa.<br />
cxadia, rom rogoric unda iyos umaRlesi mTavroba –<br />
TviTmpyrobelobiTi, monarqiuli warmomadgenlobiTi, Tu<br />
respublikis saxisa, – erTSiac, meoreSiac da mesameSiac<br />
TviTmmarTveloba mSvidobianad moewyoba, sazogado<br />
wyobilebas aramc Tu xels SeuSlis, aramed xels moumarTavs,<br />
radganac TviT <strong>adgilobriv</strong>is sazogadoebis moWirnaxulea<br />
da amasTanave umaRlesis mTavrobis ukeTesi Tvali da xelia,<br />
yovel kuTxemde miwvdenili.<br />
TviTmmarTvelobam rom Tavisi Cveulebrivi nayofi<br />
moitanos da Tavis Tavs ar umtyunos, misda Sesaferad unda<br />
iyos mowyobili da darguli. am mowyobaSi arc erTi misi<br />
arsebiTi kuTvnileba daviwyebuli ar unda iqmnas, arc erTi<br />
Zireuli azri ar unda dairRves. Tu es sifrTxile ar ixmara<br />
adamianma, TviTmmarTveloba ufro uqmi sityva iqneba, ufro<br />
saxeli iqneba, vidre saxravi.<br />
51
saqarTvelos organuli kanoni<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis Sesaxeb<br />
es kanoni saqarTvelos konstituciis me-2 muxlis me-4 punqtisa da „<strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb“ evropuli qartiis Sesabamisad gansazRvravs <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis ganxorcielebis samarTlebriv, ekonomikur da finansur safuZvlebs,<br />
saxelmwifo garantiebs, <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis Seqmnis wess, maT<br />
uflebamosilebebs da saxelmwifo organoebTan urTierTobas.<br />
თავი I<br />
ზოგადი დებულებანი<br />
muxli 1. kanonSi gamoyenebul terminTa ganmarteba<br />
am kanonSi gamoyenebul terminebs aqvs Semdegi mniSvneloba:<br />
a) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveloba – saqarTvelos moqalaqeTa ufleba da SesaZlebloba,<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis meSveobiT, saqarTvelos kanonmdeblobis<br />
Sesabamisad moawesrigon da marTon <strong>adgilobriv</strong>i mniSvnelobis sakiTxebi<br />
sakuTari pasuxismgeblobiT da <strong>adgilobriv</strong>i mosaxleobis interesebis Sesabamisad;<br />
b) TviTmmarTveli erTeuli – dasaxleba (TviTmmarTveli qalaqi) an dasaxlebaTa<br />
erToblioba (municipaliteti), romelsac hyavs <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
da aRmasrulebeli organoebi, aqvs sakuTari qoneba, Semosulobebi,<br />
biujeti, administraciuli centri da aris damoukidebeli sajaro samarTlis iuridiuli<br />
piri; (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan).<br />
g) amoRebulia (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis<br />
dRidan).<br />
d) dasaxleba – mosaxleobis gansaxlebis pirveladi administraciuli erTeuli, romelsac<br />
hyavs mudmivi mcxovreblebi, aqvs funqcionaluri infrastruqtura da registrirebulia<br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT. dasaxleba Sedis TviTmmarTveli<br />
erTeulis SemadgenlobaSi an TviTmmarTveli erTeulia. dasaxlebis kategoriebia:<br />
d.a) sofeli – dasaxleba, romlis sazRvrebSic moqceulia sasoflo-sameurneo saqmianobisaTvis<br />
gaTvaliswinebuli miwa da sxva bunebrivi resursebi an/da romlis infrastruqtura<br />
ZiriTadad orientirebulia sasoflo-sameurneo saqmianobis ganxorcielebaze;<br />
d.b) daba – aranakleb 3000 mosaxlisagan Semdgari dasaxleba, romlis teritoriazedac<br />
arsebobs samrewvelo sawarmoebi, komunaluri meurneoba, samkurnalo da socialurkulturul<br />
dawesebulebaTa qseli, riTac igi asrulebs <strong>adgilobriv</strong>i ekonomikur-kulturuli<br />
centris funqciebs, amasTanave, ar gaaCnia sasoflo-sameurneo saqmianobisaTvis<br />
sakmarisi miwis savargulebi. dabis kategorias SeiZleba miekuTvnos dasaxleba, romlis<br />
mosaxleTa ricxvi 3000-ze naklebia, Tu igi aris TviTmmarTveli erTeulis administraciuli<br />
centri;<br />
52
d.g) qalaqi – aranakleb 5000 mosaxlisagan Semdgari msxvili dasaxleba, romelsac<br />
aqvs saqalaqo meurneoba da ekonomikur-kulturuli centria. qalaqis kategorias<br />
SeiZleba miekuTvnos dasaxleba, romlis mosaxleTa ricxvi 5000-ze naklebia, Tu igi<br />
aris TviTmmarTveli erTeulis administraciuli centri an aqvs Semdgomi ekonomikuri<br />
ganviTarebisa da mosaxleobis zrdis uaxloesi perspeqtiva. qalaqebs, maTTvis dakisre-<br />
buli specifikuri funqciebidan da saxelmwifo mniSvnelobidan gamomdinare, SeiZleba<br />
mieniWos specialuri statusi;<br />
e) municipaliteti – dasaxlebaTa erToblioba, romelsac am kanonis Sesabamisad aqvs<br />
TviTmmarTveli erTeulis statusi;<br />
v) TviTmmarTveli qalaqi – qalaqis kategoriis dasaxleba, romelsac am kanonis Sesa-<br />
bamisad aqvs TviTmmarTveli erTeulis statusi;<br />
z) administraciuli erTeuli – TviTmmarTveli erTeulis nawili, sadac iqmneba<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis teritoriuli organo. administraciuli erTeulebia:<br />
z.a) dasaxleba (sofeli, daba, qalaqi);<br />
z.b) dasaxlebaTa gaerTianeba (Temi);<br />
z.g) dasaxlebis nawili (ubani);<br />
T) sakuTari uflebamosileba – TviTmmarTveli erTeulis am kanoniT gaTvaliswinebuli<br />
uflebamosileba, romelsac igi axorcielebs saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili<br />
wesiT, damoukideblad da sakuTari pasuxismgeblobiT; (28.12.2009. N2515 amoqmeddes<br />
2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis<br />
arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan).<br />
i) delegirebuli uflebamosileba – saxelmwifo mmarTvelobis organos uflebamosileba,<br />
romelic am kanoniT dadgenili wesiT, kanonis Tanaxmad an <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobisa<br />
da saxelmwifo mmarTvelobis organoebs Soris dadebuli xelSekrulebis<br />
safuZvelze gansaxorcieleblad gadaecema TviTmmarTvel erTeuls;<br />
k) amoRebulia (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis<br />
dRidan).<br />
muxli 2. saqarTvelos moqalaqeTa mier <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis uflebis<br />
ganxorcieleba<br />
1. saqarTvelos moqalaqeni <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis uflebas axorcieleben<br />
saqarTvelos konstituciisa da am kanonis Sesabamisad.<br />
2. saqarTvelos moqalaqeebs ufleba aqvT:<br />
a) airCion da arCeul iqnen <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoSi, am kanoniT da<br />
saarCevno kanonmdeblobiT dadgenili wesiT;<br />
b) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoSi daikavon nebismieri Tanamdeboba, Tu<br />
akmayofileben saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenil moTxovnebs;<br />
g) miiRon sajaro informacia <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organosgan da<br />
Tanamdebobis pirebisgan;<br />
d) winaswar gaecnon <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organos gadawyvetilebebis<br />
53
proeqtebs; monawileoba miiRon maT ganxilvaSi; moiTxovon gadawyvetilebaTa<br />
proeqtebis gamoqveyneba da sajaro ganxilva;<br />
e) mimarTon <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organos da Tanamdebobis pirebs;<br />
v) ganaxorcielon saqarTvelos kanonmdeblobiT gansazRvruli sxva ufleba-<br />
mosilebani.<br />
muxli 3. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis ganxorcielebis samarTlebrivi<br />
safuZvlebi<br />
1. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis ganxorcielebis samarTlebrivi safuZvlebia<br />
saqarTvelos konstitucia, „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis Sesaxeb“ evropuli qartia,<br />
es kanoni da sxva normatiuli aqtebi.<br />
2. qalaq TbilisSi <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis ganxorcielebis wesi da TviTmmar-<br />
Tvelobis organoebis uflebamosilebani ganisazRvreba am kanoniTa da „saqarTvelos<br />
dedaqalaqis – Tbilisis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT (28.12.2007. N5661).<br />
3. maRalmTian regionebSi <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis damatebiTi<br />
uflebamosilebani da Taviseburebani ganisazRvreba saqarTvelos kanonmdeblobiT.<br />
4. aWaris avtonomiur respublikaSi <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis<br />
uflebamosilebani, am kanoniT dadgenili pirobebis gaTvaliswinebiT, ganisazRvreba<br />
aWaris avtonomiuri respublikis kanonmdeblobiT.<br />
54<br />
muxli 4. saxelmwifo politika da saxelmwifo xelisuflebis valdebuleba<br />
TviTmmarTvelobis sferoSi<br />
1. saxelmwifo xelisuflebis organoebi uzrunvelyofen <strong>adgilobriv</strong>i TviT-<br />
mmarTvelobis ganviTarebisaTvis saWiro, Sesabamisi samarTlebrivi, organizaciuli<br />
da materialur-finansuri pirobebis Seqmnas da xels uw yoben saqarTvelos<br />
moqalaqeebs <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis uflebis ganxorcielebaSi.<br />
2. saxelmwifo xelisuflebis organoebi valdebuli arian, im sakiTxebze<br />
gadawyvetilebis miRebamde, romlebic Seexeba am kanoniT dadgenil<br />
uflebamosilebebs, moTxovnis SemTxvevaSi gamarTon winaswari konsultaciebi im<br />
arasamewarmeo (arakomerciul) iuridiul pirebTan, romlebic aerTianeben qveynis<br />
TviTmmarTveli erTeulebis naxevarze mets (14.12.2006. N3991).<br />
3. TviTmmarTveli erTeulebis warmomadgenelTa oficialuri mimarTva saxelmwifo<br />
xelisuflebis organoebisadmi, romelic Seexeba TviTmmarTvelobis interesebs,<br />
ganxiluli unda iqnes arsebiTad, saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenil vadebSi.<br />
4. saxelmwifo xelisuflebis uflebamosilebas <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
sferoSi ganekuTvneba:<br />
a) <strong>adgilobriv</strong> TviTmmarTvelobasTan dakavSirebuli kanonebis miReba, maTSi<br />
cvlilebebis Setana da maTi Sesrulebis kontroli;<br />
b) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis ganviTarebisa da xelSewyobis Sesaxeb saxelmwifo<br />
programebis damtkiceba da ganxorcieleba;<br />
g) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis sferoSi kanoniT dadgenili saxelmwifo<br />
valdebulebebis Sesrulebis uzrunvelyofa;<br />
d) minimaluri saxelmwifo socialuri standartebis dadgena da uzrunvelyofa;
e) saxelmwifo da TviTmmarTveli erTeulis biujetebis urTierTobis regulireba;<br />
gamoTanabrebiTi transferis gansazRvra da uzrunvelyofa;<br />
v) TviTmmarTveli erTeulebisaTvis im damatebiTi gadasaxdelebis kompensacia,<br />
romlebic gaweuli iqna saxelmwifo xelisuflebis organoTa gadawyvetilebebis<br />
Sedegad (30.12.2008. N950 amoqmeddes 2009 wlis 1 ianvridan);<br />
z) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis finansuri damoukideblobis uzrunvelyofa;<br />
T) TviTmmarTveli erTeulisa da dasaxlebebis Seqmnisa da gauqmebis,<br />
administraciuli sazRvrebis Secvlis, saxelis miniWebisa da Secvlis wesebis<br />
dadgena da TviTmmarTveli erTeulebis registracia;<br />
i) saxelmwifosa da <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis uflebamosilebaTa gamijvnis<br />
uzrunvelyofa da dacva;<br />
k) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis ganxorcielebaze saqarTvelos moqalaqeTa<br />
kanoniT dadgenili uflebebis regulireba da dacva;<br />
l) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis wesis<br />
gansazRvra da maTi Catarebis uzrunvelyofa; moqalaqeTa saarCevno uflebebis<br />
dacva;<br />
m) maRalmTian regionebsa da kanoniT gansazRvrul saqarTvelos sxva teritoriebze<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis ganxorcielebis Taviseburebebis sakanonmdeblo<br />
uzrunvelyofa.<br />
n) amoRebulia (18.12.2009. N2441 amoqmeddes 2010 wlis 1 ianvridan).<br />
muxli 5. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis ganxorcielebis ZiriTadi principebi<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis ganxorcielebis ZiriTadi principebia:<br />
a) saqarTvelos moqalaqeTa ufleba, monawileoba miiRon <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
ganxorcielebaSi;<br />
b) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis damoukidebloba kanoniT gansazRvrul<br />
<strong>adgilobriv</strong>i mniSvnelobis sakiTxTa gadawyvetaSi;<br />
g) saqarTvelos moqalaqeTa kanonieri uflebebisa da Tavisuflebebis dacva;<br />
d) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis saqmianobis sajarooba;<br />
e) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis damoukidebeli pasuxismgebloba<br />
sakuTari funqciebis ganxorcielebaze;<br />
v) amoRebulia (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviT mmar-<br />
Tvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad<br />
gamocxadebis dRidan).<br />
z) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoTa da Tanamdebobis pirTa an gariS-<br />
valdebuleba mosaxleobis winaSe;<br />
T) saxelmwifosa da TviTmmarTvel erTeuls Soris, agreTve TviTmmarTvel<br />
erTeulebs Soris urTierTobaTa dafuZneba daxmarebasa da <strong>TanamSromloba</strong>ze,<br />
saerTo problemebis erToblivad nebayoflobiT gadaWraze;<br />
i) saxelmwifosa da <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis gamijvna;<br />
k) saxelmwifosa da <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoTa Soris davis<br />
sasamarTlo wesiT gadawyveta;<br />
l) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis safinanso-ekonomikuri damoukidebloba.<br />
55
muxli 6. TviTmmarTveli erTeulebis ufleba erToblivi samsaxurebis Seqmnaze<br />
urTierTmosazRvre TviTmmarTvel erTeulebs kanoniT dadgenil uflebamosile-<br />
baTa efeqtiani ganxorcielebis mizniT, sakrebulos TanxmobiT ufleba aqvT<br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT gansazRvruli wesiT, xelSekrulebis safuZvelze Seqmnan<br />
sazogadoebrivi momsaxurebis uzrunvelmyofi erToblivi samsaxurebi, romlebsac<br />
gadascemen maT uflebamosilebaSi arsebul calkeul erTgvarovan funqciebs da am<br />
funqciaTa SesrulebisaTvis saWiro materialur da finansur resursebs.<br />
muxli 7. TviTmmarTvel erTeulTa arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli<br />
pirebi (14.12.2006. N3991)<br />
1. TviTmmarTvel erTeulebs TavianTi saqmianobis koordinaciis mizniT ufleba aqvT<br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT Seqmnan gaerTianeba arasamewarmeo (ara-<br />
komerciuli) iuridiuli piris organizaciul-samarTlebrivi formiT.<br />
2. arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli pirebi uflebamosili arian gamarTon<br />
konsultaciebi saxelmwifo xelisuflebis organoebTan TviTmmarTveli erTeulebis<br />
saxeliT, monawileoba miiRon <strong>adgilobriv</strong> TviTmmarTvelobasTan dakavSirebuli kanon-<br />
proeqtebis winaswar ganxilvasa da konsultaciebSi.<br />
3. TviTmmarTvel erTeulTa arasamewarmeo (arakomerciul) iuridiul pirebs ufleba<br />
aqvT saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT iTanamSromlon TviTmmarTveli<br />
erTeulebis saerTaSoriso kavSirebTan (asociaciebTan) an/da gaerTiandnen aseT kav-<br />
SirebSi (asociaciebSi).<br />
muxli 8. TviTmmarTveli erTeulis simboloebi (20.04.2010 N2946)<br />
1. saqarTvelos saxelmwifo simboloTa gamoyenebis wesis dacviT TviTmmarTvel<br />
erTeuls aqvs gerbi da droSa.<br />
2. TviTmmarTveli erTeulis gerbs da droSas saqarTvelos parlamentTan arsebuli<br />
heraldikis saxelmwifo sabWosTan winaswari konsultaciebis safuZvelze da misi<br />
TanxmobiT adgens TviTmmarTveli erTeulis sakrebulo. TviTmmarTveli erTeulis<br />
simboloebi eqvemdebareba saqarTvelos kanonmdeblobiT gansazRvruli wesiT<br />
saxelmwifo registracias.<br />
3. TviTmmarTveli erTeulis simboloTa gamoyenebis wesi ganisazRvreba saqarTvelos<br />
prezidentis brZanebulebiT.<br />
muxli 9. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis samuSao da<br />
saqmiswarmoebis ena<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis samuSao da saqmiswarmoebis enaa<br />
saqarTvelos saxelmwifo ena.<br />
56
თავი II<br />
თვითმმართველი ერთეული<br />
muxli 10. TviTmmarTveli erTeulis statusi<br />
1. TviTmmarTveli erTeuli aris damoukidebeli iuridiuli piri, romelsac hyavs<br />
TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi da aRmasrulebeli organoebi, aqvs am kanoniT<br />
dadgenili uflebamosilebani, sakuTari qoneba da biujeti.<br />
2. dasaxlebis an dasaxlebaTa erTobliobis TviTmmarTveli erTeulis statuss<br />
saqarTvelos mTavrobis wardginebiT, dadgenilebiT amtkicebs saqarTvelos<br />
parlamenti.<br />
muxli 11. TviTmmarTveli erTeulis Seqmna da gauqmeba<br />
1. TviTmmarTveli erTeulis Seqmnis safuZvelia:<br />
a) TviTmmarTveli erTeulis gayofa or an met TviTmmarTvel erTeulad;<br />
b) ori an meti urTierTmosazRvre TviTmmarTveli erTeulis gaerTianeba erT<br />
TviTmmarTvel erTeulad.<br />
2. TviTmmarTveli erTeulis gauqmebis safuZvelia:<br />
a) ori an meti urTierTmosazRvre TviTmmarTveli erTeulis gaerTianeba erT<br />
TviTmmarTvel erTeulad;<br />
b) TviTmmarTveli erTeulis gayofa or an met TviTmmarTvel erTeulad.<br />
3. saqarTvelos mTavroba sakuTari iniciativiT, TviTmmarTveli erTeulis<br />
(erTeulebis) sakrebulosTan (sakrebuloebTan) an mosaxleobasTan konsultaciis an<br />
TviTmmarTveli erTeulis (erTeulebis) sakrebulos (sakrebuloebis) wardginebis<br />
safuZvelze mimarTavs saqarTvelos parlaments TviTmmarTveli erTeulis Seqmnis an<br />
gauqmebis Sesaxeb wardginebiT.<br />
4. TviTmmarTveli erTeulis gayofis gziT axali TviTmmarTveli erTeulis Seqmnis<br />
SemTxvevaSi wardginebaSi unda mieTiTos:<br />
a) TviTmmarTveli erTeulis gayofis saWiroebis dasabuTeba;<br />
b) gayofis Sedegad Sesaqmnel TiToeul TviTmmarTvel erTeulSi Semavali<br />
dasaxlebebis da mosaxleTa ricxovnoba;<br />
g) gayofis Sedegad Sesaqmneli TiToeuli TviTmmarTveli erTeulis<br />
administraciuli sazRvrebi da sqematuri ruka;<br />
d) TviTmmarTveli erTeulis gayofis Taobaze gasayofi TviTmmarTveli erTeulis<br />
mosaxleobis gamokiTxvis Sedegebi;<br />
e) gayofis Sedegad Sesaqmneli TiToeuli TviTmmarTveli erTeulis administraciuli<br />
centri da misi Sesabamisoba administraciuli centrisTvis sa qar-<br />
Tvelos kanonmdeblobiT dadgenil moTxovnebTan;<br />
v) axalSeqmnil TviTmmarTvel erTeulebze finansuri da sxva saxis uflebamovaleobebisa<br />
da qonebis ganawilebis wesi.<br />
5. ori an meti TviTmmarTveli erTeulis erT TviTmmarTvel erTeulad gaerTianebis<br />
SemTxvevaSi wardginebaSi unda mieTiTos:<br />
a) TviTmmarTveli erTeulebis gaerTianebis saWiroebis dasabuTeba;<br />
b) gaerTianebis Sedegad Sesaqmnel TviTmmarTvel erTeulSi Semavali dasaxlebebis<br />
da mosaxleTa ricxovnoba;<br />
57
g) gaerTianebis Sedegad Sesaqmneli TviTmmarTveli erTeulis administraciuli<br />
centri;<br />
d) TviTmmarTveli erTeulebis gaerTianebis Taobaze gaerTianebis msurveli<br />
TiToeuli TviTmmarTveli erTeulis mosaxleobis gamokiTxvis Sedegebi;<br />
e) gaerTianebis Sedegad Sesaqmneli TviTmmarTveli erTeulis administraciuli<br />
sazRvrebi da sqematuri ruka.<br />
6. TviTmmarTveli erTeulis Seqmnis an gauqmebis Sesaxeb gadawyvetilebas iRebs<br />
saqarTvelos parlamenti saqarTvelos mTavrobis wardginebis safuZvelze.<br />
7. TviTmmarTveli erTeulis Seqmnis Sesaxeb saqarTvelos parlamentis dadgenileba<br />
amoqmeddeba <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis morigi arCevnebis daniSvnis dRes da<br />
Sesabamis TviTmmarTvel erTeulSi arCevnebi Catardeba <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
morig arCevnebTan erTad (10.11.2006. N3680).<br />
muxli 12. TviTmmarTveli erTeulis administraciuli sazRvrebis Secvla<br />
1. saqarTvelos mTavroba sakuTari iniciativiT, TviTmmarTveli erTeulebis sak-<br />
rebuloebTan an mosaxleobasTan konsultaciis an TviTmmarTveli erTeulebis sak-<br />
rebuloebis wardginebis safuZvelze mimarTavs saqarTvelos parlaments TviTmmarTveli<br />
erTeulebis administraciuli sazRvrebis Secvlis Sesaxeb war dgi nebiT. TviTmmarTveli<br />
erTeulebis administraciuli sazRvrebis Secvlis Sesaxeb gadawyvetilebas iRebs<br />
saqarTvelos parlamenti.<br />
2. TviTmmarTveli erTeulebis administraciuli sazRvrebis Secvlis Sesaxeb<br />
wardginebaSi unda mieTiTos:<br />
a) TviTmmarTveli erTeulebis administraciuli sazRvrebis Secvlis saWiroebis<br />
dasabuTeba;<br />
b) TviTmmarTveli erTeulebis administraciuli sazRvrebis Secvlis Taobaze<br />
TviTmmarTveli erTeulebis mosaxleobis gamokiTxvis Sedegebi;<br />
g) TviTmmarTveli erTeulebis axali administraciuli sazRvrebi da sqematuri ruka.<br />
muxli 13. TviTmmarTveli erTeulis registracia<br />
1. TviTmmarTveli erTeulis registracias saregistracio monacemebis mixedviT<br />
axorcielebs saqarTvelos iusticiis saministro.<br />
2. TviTmmarTveli erTeulis saregistracio monacemebia:<br />
a) TviTmmarTveli erTeulis dasaxeleba;<br />
b) TviTmmarTvel erTeulSi Semavali dasaxlebebi;<br />
g) TviTmmarTveli erTeulis registraciis TariRi da registraciis saidentifikacio<br />
kodi;<br />
d) TviTmmarTveli erTeulis administraciuli sazRvrebi da sqematuri ruka.<br />
muxli 14. TviTmmarTveli erTeulis Seqmnis an gauqmebis, misi administraciuli<br />
sazRvrebis Secvlis Sesaxeb davis gadawyvetis wesi<br />
saqarTvelos parlamentis gadawyvetileba TviTmmarTveli erTeulis Seqmnis an<br />
gauqmebis, misi administraciuli sazRvrebis Secvlis Sesaxeb SeiZleba gasaCivrdes<br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT.<br />
58
muxli 14 1 . <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis ganxorcielebis SezRudva Tavisufal<br />
industriul zonebSi<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis uflebamosilebani ar vrceldeba<br />
Tavisufal industriul zonebze (3.07.2007. N5177 amoqmeddes 2008 wlis 1 ianvridan).<br />
თავი III<br />
თვითმმართველი ერთეულის უფლებამოსილებანი<br />
muxli 15. TviTmmarTveli erTeulis uflebamosilebaTa saxeebi (28.12.2009. N2515<br />
amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
1. TviTmmarTveli erTeulis uflebamosilebaTa saxeebia:<br />
a) sakuTari uflebamosilebebi;<br />
b) delegirebuli uflebamosilebebi.<br />
2. TviTmmarTveli erTeuli sakuTar da delegirebul uflebamosilebebs<br />
axorcielebs warmomadgenlobiTi da aRmasrulebeli organoebis meSveobiT, romelTa<br />
uflebamosilebani, struqtura da saqmianobis wesi am kanonis Sesabamisad ganisazRvreba<br />
sakrebulos debulebiT (reglamentiT) da gamgeobis (meriis) debulebiT.<br />
3. dauSvebelia TviTmmarTveli erTeulis mier sakuTar uflebamosilebaTa imgvarad<br />
gamoyeneba, ramac SeiZleba gamoiwvios saqarTvelos sakanonmdeblo aqtis moTxovnaTa<br />
darRveva, saxelmwifo organoebis, agreTve organizaciebisa da dawesebulebebis<br />
gamarTuli funqcionirebis Seferxeba, TviTmmarTvel erTeulebs Soris Tavisufali<br />
vaWrobis SezRudva, an safrTxe Seuqmnas moqalaqeTa konstituciuri uflebebisa da<br />
Tavisuflebebis ganxorcielebas.<br />
muxli 16. TviTmmarTveli erTeulis sakuTari uflebamosilebebi (28.12.2009.<br />
N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
1. TviTmmarTveli erTeuli sakuTar uflebamosilebebs axorcielebs saqarTvelos<br />
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT, damoukideblad da sakuTari pasuxismgeblobiT.<br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTari uflebamosilebebi ganisazRvreba am kanoniT.<br />
2. mxolod TviTmmarTveli erTeulia uflebamosili, miiRos gadawyvetileba Semdeg<br />
sakiTxebze:<br />
a) TviTmmarTveli erTeulis biujetis proeqtis momzadeba, ganxilva da damtkiceba,<br />
damtkicebul biujetSi cvlilebebisa da damatebebis Setana, biujetis Sesrulebis<br />
angariSis mosmena da Sefaseba;<br />
b) <strong>adgilobriv</strong>i gadasaxadebisa da mosakreblebis SemoReba da gauqmeba, maTi<br />
ganakveTebis dadgena kanoniT gaTvaliswinebuli zRvruli odenobebis farglebSi;<br />
g) investirebis mimarTulebebis, sakuTari, agreTve erToblivi miznobrivi<br />
programebis gansaxorcieleblad saWiro saxsrebis gansazRvra da TviTmmarTvel<br />
erTeulSi investiciebis xelSewyoba saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT;<br />
xelSekrulebis damtkiceba erToblivi proeqtebis ganxorcielebis mizniT sxva<br />
TviTmmarTvel erTeulTan sabiujeto saxsrebis gaerTianebis Sesaxeb;<br />
59
d) <strong>adgilobriv</strong>i mosakreblebis amoReba;<br />
e) dasaqmebis xelSewyobis municipaluri programebis damtkiceba;<br />
v) TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebuli qonebis marTva da gankargva;<br />
TviTmmarTveli erTeulis qonebis flobis, gankargvis da qonebiT sargeblobis wesebis<br />
dadgena saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT;<br />
z) TviTmmarTveli erTeulis uflebamosilebis ganxorcielebis mizniT kanoniT<br />
gansazRvruli iuridiuli pirebis Seqmna, reorganizacia da likvidacia;<br />
T) TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebuli miwis resursebis marTva da<br />
gankargva saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT;<br />
i) miwaTsargeblobis dagegmva, TviTmmarTveli erTeulis teritoriis zonebad<br />
(gamwvanebis, dasvenebis, samrewvelo, savaWro da sxva specialuri zonebi) dayofa, maTi<br />
sazRvrebis dadgena da Secvla;<br />
k) <strong>adgilobriv</strong>i mniSvnelobis tyis da <strong>adgilobriv</strong>i mniSvnelobis wylis resursebis<br />
marTva;<br />
l) mSeneblobis nebarTvis gacema, TviTmmarTveli erTeulis teritoriis farglebSi<br />
mimdinare mSeneblobaze zedamxedveloba kanoniT dadgenili wesiT;<br />
m) saqarTvelos kanonmdeblobiT miniWebuli uflebamosilebis farglebSi sagzao moZraobisa<br />
da avtosatransporto gadayvanis regulireba, kanoniT dadgenili nebarTvebis<br />
gacema da mosaxleobis samgzavro transportiT momsaxurebis organizeba (15.12.2010.<br />
N4056).<br />
n) gare vaWrobis, bazrebisa da bazrobebis regulireba;<br />
o) gare reklamis ganTavsebis regulireba saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili<br />
wesiT;<br />
p) avtomanqanebis parkirebis adgilebis gansazRvra da parkirebis wesebis dadgena;<br />
dasaxlebebSi quCebis dasufTaveba, gare ganaTeba, saniaRvre meurneobis, kanalizaciis,<br />
nagavsayrelebis mowyoba, sayofacxovrebo narCenebis Segrovebisa da utilizaciis<br />
samuSaoTa warmoebis dagegmva da ganxorcieleba an maT ganxorcielebaze municipaluri<br />
Sesyidvis organizeba; sasaflaoebis movla-patronoba;<br />
J) TviTmmarTveli erTeulis teritoriis keTilmowyoba da gamwvaneba, Sesabamisi<br />
programebis damtkiceba, programiT gaTvaliswinebul RonisZiebaTa ganxorcieleba an<br />
maT ganxorcielebaze municipaluri Sesyidvis organizeba;<br />
r) <strong>adgilobriv</strong>i mniSvnelobis gzebis Senaxva, mSenebloba da ganviTarebis<br />
uzrunvelyofa;<br />
s) TviTmmarTveli erTeulis sivrciT-teritoriuli dagegmva da TviTmmarTveli<br />
erTeulis sivrciT-teritoriuli dagegmvis normebisa da wesebis gansazRvra;<br />
miwaTsargeblobis generaluri gegmis, ganaSenianebis regulirebis gegmis, dasaxlebaTa<br />
teritoriebis gamoyenebisa da ganaSenianebis regulirebis wesebis damtkiceba;<br />
TviTmmarTveli erTeulis teritoriis keTilmowyobisa da sainJinro infrastruqturis<br />
ganviTarebis programebis damtkiceba;<br />
t) <strong>adgilobriv</strong>i mniSvnelobis biblioTekebis, muzeumebis, Teatrebis, gamofenebis,<br />
sportul-gamajansaRebeli obieqtebis saqmianobis organizeba;<br />
u) municipaluri arqivis Seqmna da saarqivo momsaxurebis tarifebis dadgena<br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT;<br />
60
f) skolamdeli da skolisgareSe saaRmzrdelo dawesebulebebis arasamewarmeo<br />
(arakomerciuli) iuridiuli piris formiT Seqmna da maTi wesdebebis damtkiceba;<br />
q) TviTmmarTveli erTeulis municipaluri programebisa da gegmebis SemuSaveba da<br />
damtkiceba;<br />
R) saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze<br />
janmrTelobisa da socialuri dacvis sferoSi municipaluri resursebis mobilizeba,<br />
Sesabamisi RonisZiebebis (adamianis janmrTelobisaTvis usafrTxo garemos Seqmna,<br />
cxovrebis jansaRi wesis damkvidreba, janmrTelobis riskfaqtorebis identificireba)<br />
SemuSaveba, ganxorcieleba da amis Taobaze mosaxleobis informireba;<br />
y) TviTmmarTveli erTeulis municipaluri saxanZro usafrTxoebisa da samaSvelo<br />
RonisZiebebis uzrunvelyofa;<br />
S) TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze <strong>adgilobriv</strong>i mniSvnelobis saavtomobilo<br />
gzebisa da sagzao moZraobis dagegmareba;<br />
C) Sekrebebis, mitingebis, demonstraciebis CatarebasTan dakavSirebuli sakiTxebis<br />
regulireba saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT;<br />
c) <strong>adgilobriv</strong>i Sesyidvebis ganxorcieleba;<br />
Z) quCebisa da moednebis saxeldeba da numeracia.<br />
3. garda am muxlis me-2 punqtiT gansazRvruli sakiTxebisa, TviTmmarTveli erTeuli<br />
uflebamosilia miiRos gadawyvetileba iseT sakiTxze, romelic kanonis Tanaxmad ar<br />
ganekuTvneba xelisuflebis sxva organos uflebamosilebas da ar aris akrZaluli<br />
TviTmmarTveli erTeulisaTvis.<br />
muxli 17. uflebamosilebebis delegirebis wesi da pirobebi<br />
1. saxelmwifo mmarTvelobis organoebis mier TviTmmarTveli erTeulisaTvis<br />
uflebamosilebaTa delegireba daiSveba saqarTvelos sakanonmdeblo aqtebis, agreTve<br />
xelSekrulebebis safuZvelze, Sesabamisi materialuri da finansuri resursebis<br />
gadacemiT.<br />
2. saxelmwifo mmarTvelobis organos mier delegirebuli uflebamosilebis<br />
gan xorcielebisas TviTmmarTvel erTeuls zedamxedvelobas uwevs saqarTvelos<br />
kanon mdeblobis Sesabamisad uflebamosili saxelmwifo organo an Tanamdebobis<br />
piri (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis<br />
dRidan).<br />
muxli 18. amoRebulia (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviT-<br />
mmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad<br />
gamocxadebis dRidan)<br />
muxli 18 1 . amoRebulia (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviT-<br />
mmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad<br />
gamocxadebis dRidan)<br />
61
თავი IV<br />
ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები და თანამდებობის პირები<br />
muxli 19. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebi<br />
1. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoa sakrebulo.<br />
2. sakrebulos gadawyvetilebis Sesrulebas uzrunvelyofs gamgeoba (meria) (28.12.2009.<br />
N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan).<br />
muxli 20. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis Tanamdebobis pirebi<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis Tanamdebobis pirebi arian:<br />
a) sakrebulos Tavmjdomare, municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris moadgile,<br />
TviTmmarTveli qalaqis sakrebulos Tavmjdomaris pirveli moadgile da<br />
moadgile, romlebsac am kanoniT dadgenili wesiT irCevs sakrebulo sakuTari<br />
Semadgenlobidan, sakrebulos uflebamosilebis vadiT (17.12.2010. N4131);<br />
b) sakrebulos komisiaTa Tavmjdomareebi, romlebsac am kanoniT dadgenili wesiT<br />
irCevs sakrebulo sakuTari Semadgenlobidan, sakrebulos uflebamosilebis vadiT;<br />
g) sakrebulos fraqciaTa Tavmjdomareebi;<br />
d) municipalitetis gamgebeli da TviTmmarTveli qalaqis meri, romlebsac Tanamdebobaze<br />
niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs sakrebulos Tavmjdomare<br />
sakrebulos TanxmobiT. sakrebulos Tanxmoba miRebulad CaiTvleba, Tu gadawyvetilebas<br />
mxari dauWira sakrebulos siiTi Semadgenlobis naxevarze metma.<br />
gamgeblis (meris) moadgile (moadgileebi), romelsac (romlebsac) „sajaro samsaxuris<br />
Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT Tanamdebobaze (Tanamdebobebze)<br />
niSnavs da Tanamdebobidan (Tanamdebobebidan) aTavisuflebs gamgebeli<br />
(meri) (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis<br />
dRidan);<br />
e) gamgeobis (meriis) struqturuli erTeulis xelmZRvaneli, romelsac „sajaro<br />
samsaxuris Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT Tanamdebobaze niSnavs<br />
da Tanamdebobidan aTavisuflebs gamgebeli (meri);<br />
v) gamgeobis (meriis) teritoriuli organos xelmZRvaneli – gamgeobis (meriis)<br />
rwmunebuli, romelsac „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT<br />
dadgenili wesiT Tanamdebobaze niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs gamgebeli<br />
(meri).<br />
თავი V<br />
ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს<br />
უფლებამოსილებები და საქმიანობის წესი<br />
muxli 21. sakrebulo<br />
1. sakrebulo Sedgeba Sesabamis teritoriaze mcxovreb saqarTvelos moqalaqeTa<br />
mier saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT, pirdapiri, sayovelTao,<br />
62
Tanaswori saarCevno uflebis safuZvelze, faruli kenWisyriT, 4 wlis vadiT arCeuli<br />
wevrebisagan.<br />
2. TviTmmarTveli qalaqis sakrebulos wevrTa raodenobaa: (28.12.2009. N2515<br />
amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis<br />
arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan.)<br />
a) proporciuli sistemis safuZvelze arCeuli TxuTmeti da maJoritaruli wesiT<br />
arCeuli aTi wevri, Tu TviTmmarTvel qalaqSi amomrCevelTa raodenoba aRemateba<br />
75000-s;<br />
b) proporciuli sistemis safuZvelze arCeuli aTi da maJoritaruli wesiT arCeuli<br />
xuTi wevri, Tu TviTmmarTvel qalaqSi amomrCevelTa raodenoba ar aRemateba 75000-s.<br />
3. municipalitetis sakrebulos wevrTa raodenoba ganisazRvreba Sesabamis<br />
municipalitetSi Semavali yoveli Temidan maJoritaruli wesiT arCeuli TiTo wevriT<br />
da municipalitetis mTel teritoriaze proporciuli sistemis safuZvelze arCeuli<br />
aTi wevriT.<br />
4. sakrebulos arCevis wesi ganisazRvreba am kanoniT da saqarTvelos organuli<br />
kanoniT „saqarTvelos saarCevno kodeqsi“.<br />
muxli 22. sakrebulos gansakuTrebuli uflebamosileba (28.12.2009. N2515<br />
amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
1. sakrebulos gansakuTrebul uflebamosilebas ganekuTvneba:<br />
a) sakrebulos Tavmjdomaris, municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris<br />
moadgilis, TviTmmarTveli qalaqis sakrebulos Tavmjdomaris pirveli moadgilisa<br />
da moadgilis arCeva (17.12.2010. N4131);<br />
b) sakrebulos komisiebis Seqmna, komisiaTa Tavmjdomareebis arCeva, komisiebis<br />
debulebebisa da personaluri Semadgenlobis damtkiceba da masSi cvlilebebis Setana;<br />
g) sakrebulos droebiTi samuSao jgufebis Seqmna da gauqmeba, samuSao jgufebis<br />
personaluri Semadgenlobis damtkiceba da masSi cvlilebebis Setana;<br />
d) sakrebulos wevrTa uflebamosilebis cnobisa da maTi uflebamosilebis vadamde<br />
Sewyvetis Sesaxeb gadawyvetilebebis miReba;<br />
e) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis aRmasrulebeli organoebisa da Tanamdebobis<br />
pirebis saqmianobis kontroli, maTi angariSebis mosmena da Sefaseba;<br />
v) gamgeblis (meris) Tanamdebobaze daniSvnisa da Tanamdebobidan ganTavisuflebis<br />
Taobaze Tanxmobis micema sakrebulos TavmjdomarisaTvis;<br />
z) TviTmmarTvel erTeulSi administraciuli erTeulebis Seqmna, maTi sazRvrebis<br />
dadgena da maTi gauqmeba;<br />
T) sakrebulos debulebis (reglamentis) da sakrebulos aparatis debulebis<br />
damtkiceba; am kanonis 39-e muxlis Sesabamisad, gamgeobis (meriis), misi struqturuli<br />
erTeulebisa da teritoriuli organoebis debulebebis damtkiceba;<br />
i) saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili normativebis farglebSi <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis mosamsaxureTa Tanamdebobrivi sargos ganakveTebis gansazRvra;<br />
k) saqarTvelos sabiujeto kodeqsiTa da am kanonis 39-e muxliT gaTvaliswinebuli<br />
wesiT TviTmmarTveli erTeulis biujetis proeqtis ganxilva da damtkiceba;<br />
63
damtkicebul biujetSi cvlilebebisa da damatebebis Setana; biujetis Sesrulebis<br />
angariSis mosmena da Sefaseba;<br />
l) sakrebulos Tavmjdomaris wardginebiT TviTmmarTveli erTeulis programebis<br />
damtkiceba da maTi Sesrulebis kontroli;<br />
m) sakrebulos Tavmjdomaris wardginebiT <strong>adgilobriv</strong>i gadasaxadebisa da<br />
mosakreblebis SemoReba da maTi ganakveTebis gansazRvra kanoniT gaTvaliswinebuli<br />
zRvruli odenobebis farglebSi, saarqivo momsaxurebis tarifebis dadgena saqarTvelos<br />
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT;<br />
n) saqarTvelos kanonmdeblobiT miniWebuli uflebamosilebis farglebSi<br />
avtosatransporto gadayvanis wesebis, regulirebadi tarifebis, avtosatransporto<br />
saSualebaTa parkirebis, gare vaWrobis, gare reklamis ganTavsebis maregulirebeli<br />
normebis dadgena (15.12.2010. N4056);<br />
o) TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebuli tyisa da wylis resursebis<br />
marTvis wesis gansazRvra saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad;<br />
p) TviTmmarTveli erTeulis qonebis flobis, gankargvis da qonebiT sargeblobis<br />
wesebis dadgena saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT;<br />
J) am kanonis 39-e muxlis Sesabamisad, sakrebulos Tavmjdomaris wardginebiT<br />
TviTmmarTveli erTeulis sivrciT-teritoriuli dagegmva da am mizniT TviTmmarTveli<br />
erTeulis teritoriis zonebad dayofa, maTi sazRvrebis dadgena da Secvla, saqarTvelos<br />
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli qalaqTmSeneblobis dokumentebis damtkiceba;<br />
r) TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze <strong>adgilobriv</strong>i mniSvnelobis saavtomobilo<br />
gzebisa da sagzao moZraobis dagegmareba saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili<br />
wesiT;<br />
s) Sekrebebis, mitingebis, demonstraciebis CatarebasTan dakavSirebuli sakiTxebis<br />
regulireba saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT;<br />
t) am kanonis 39-e muxlis Sesabamisad, sakrebulos Tavmjdomaris wardginebiT<br />
<strong>adgilobriv</strong>i Sesyidvebis gegmis damtkiceba;<br />
u) quCebisa da moednebis saxeldeba saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT;<br />
f) TviTmmarTveli erTeulis qonebis saprivatizebo obieqtebis nusxis damtkiceba;<br />
q) saqarTvelos prezidentis mier dadgenili wesiT saxelmwifos da TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebaSi arsebuli miwis normatiuli fasis dadgena; TviTmmarTveli<br />
erTeulis qonebis saprivatizebo sawyisi fasisa da sargeblobis qiris odenobis dadgena;<br />
R) TviTmmarTveli erTeulis qonebis auqcionis formiT privatizebisas auqcionSi<br />
gamarjvebis damadasturebeli oqmis tipuri formis dadgena;<br />
y) saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT grantis miRebasTan dakavSirebiT,<br />
agreTve saqarTvelos mTavrobisagan an saqarTvelos mTavrobis nebarTviT sesxis<br />
aRebasTan dakavSirebiT gadawyvetilebis miReba;<br />
S) kanoniT gansazRvrul SemTxvevebSi Tanxmobis micema TviTmmarTveli erTeulis<br />
saxeliT SeTanxmebebisa da xelSekrulebebis dadebaze, agreTve Tanxmobis micema iseTi<br />
garigebebis dadebaze, romelTa Rirebuleba aRemateba TviTmmarTveli erTeulis<br />
biujetis 5%-s;<br />
C) saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT kerZo samarTlis iuridiuli<br />
pirebis dafuZneba;<br />
c) TviTmmarTveli erTeulis sapatio jildoebisa da wodebebis SemoRebisa da<br />
miniWebis wesis dadgena;<br />
64
Z) am kanoniT gaTvaliswinebuli sxva uflebamosilebebi.<br />
2. am muxliT gaTvaliswinebuli sakrebulos uflebamosilebebi ar SeiZleba gadaeces<br />
sxva organoebs.<br />
muxli 23. axalarCeuli sakrebulos pirveli sxdoma da Sekreba<br />
1. axalarCeuli sakrebulos pirveli sxdoma imarTeba Sesabamisi saarCevno komisiis<br />
mier arCevnebis Sedegebis Semajamebeli oqmis gamoqveynebidan 2 kviris ganmavlobaSi.<br />
axalarCeuli sakrebulos pirveli sxdomis dRes niSnavs Sesabamisi saarCevno komisiis<br />
Tavmjdomare. sakrebulo muSaobas Seudgeba, Tu Sesabamisi saarCevno komisia<br />
daadasturebs (arCeulad gamoacxadebs) sakrebulos sruli Semadgenlobis aranakleb<br />
ori mesamedis arCevas.<br />
2. axalarCeuli sakrebulos pirveli sxdoma SeiZleba gaixsnas, Tu mas eswreba<br />
(registracia gaiara) axalarCeuli sakrebulos sruli Semadgenlobis naxevarze<br />
meti. axalarCeuli sakrebulos pirvel sxdomas xsnis Sesabamisi saarCevno komisiis<br />
Tavmjdomare. sakrebulos sxdomebs Tavmjdomaris arCevamde uZRveba sakrebulos<br />
uxucesi wevri.<br />
3. axalarCeuli sakrebulos pirveli Sekreba Semdgarad CaiTvleba, Tu sakrebulos<br />
wevrTa raodenoba, romelTa uflebamosilebac cno sakrebulom, aris sakrebulos<br />
sruli Semadgenlobis aranakleb ori mesamedisa. am droidan uflebamosileba uwydeba<br />
wina mowvevis sakrebulos.<br />
4. Tu im sakrebulos wevrTa raodenoba, romelTa uflebamosilebac cno sakrebulom,<br />
sakrebulos sruli Semadgenlobis or mesamedze naklebia, sakrebulos sxdoma<br />
wydeba. axalarCeuli sakrebulos momdevno sxdomas iwvevs Sesabamisi saarCevno<br />
komisiis Tavmjdomare im dRidan 10 dRis ganmavlobaSi, rodesac SesaZlebeli gaxdeba<br />
sakrebulos winaSe imdeni piris uflebamosilebis cnobis sakiTxis dasma, ramdenic<br />
sakmarisia sakrebulos sruli Semadgenlobis or mesamedamde Sesavsebad.<br />
5. Tu am muxlis me-4 punqtiT gaTvaliswinebul vadaSi ver moxerxda sakrebulos<br />
wevrTa Sesabamisi raodenobis uflebamosilebis cnoba, iniSneba xelaxali arCevnebi.<br />
muxli 24. sakrebulos sxdomis muSaobis organizeba<br />
1. sakrebulos morig sxdomebs TveSi erTxel mainc iwvevs sakrebulos Tavmjdomare,<br />
xolo am kanoniT gansazRvrul SemTxvevebSi – sakrebulos Tavmjdomaris moadgile.<br />
2. sakrebulos riggareSe sxdoma moiwveva:<br />
a) sakrebulos Tavmjdomaris winadadebiT;<br />
b) amoRebulia (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad<br />
gamocxadebis dRidan).<br />
g) sakrebulos siiTi Semadgenlobis aranakleb erTi mesamedis moTxovniT;<br />
d) sakrebulos fraqciis winadadebiT;<br />
e) TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze registrirebul amomrCevelTa saerTo<br />
raodenobis aranakleb 3%-is moTxovniT.<br />
3. sakrebulos riggareSe sxdomas moTxovnis (winadadebis) wardgenidan 1 kviris<br />
vadaSi iwvevs sakrebulos Tavmjdomare. sakrebulos Tavmjdomaris mier riggareSe<br />
sxdomis am vadaSi mouwvevlobis SemTxvevaSi sakrebulo uflebamosilia Seikribos.<br />
65
sakrebulos wevrTa gafrTxilebas riggareSe sxdomis mowvevis Taobaze iniciatoris<br />
werilobiTi mimarTvis safuZvelze uzrunvelyofs sakrebulos Tavmjdomare. riggareSe<br />
sxdomaze sakrebulos Tavmjdomarisa da sakrebulos Tavmjdomaris moadgilis<br />
(moadgileebis) gamoucxadeblobis SemTxvevaSi sxdomas Tavmjdomareobs damswreTagan<br />
uxucesi wevri (17.12.2010. N4131).<br />
4. sakrebulos muSaobis wesi ganisazRvreba sakrebulos debulebiT (reglamentiT).<br />
muxli 25. sakrebuloSi sakiTxebis ganxilvis wesi<br />
1. sakrebulos sxdomas, rogorc wesi, warmarTavs sakrebulos Tavmjdomare, xolo<br />
misi aryofnis SemTxvevaSi – sakrebulos Tavmjdomaris moadgile.<br />
2. sakrebulos sxdoma uflebamosilia, Tu mas eswreba sakrebulos sruli Semadgenlobis<br />
naxevarze meti.<br />
3. sakrebulos sxdoma Riaa.<br />
4. sakrebulos sxdoma daxurulad cxaddeba sakrebulos gankargulebiT, Tu sxdomaze<br />
gansaxilvel sakiTxTan dakavSirebuli monacemebis gaxmaureba akrZaluli an SezRudulia<br />
kanoniT.<br />
muxli 26. sakrebulos sxdomaze kenWisyris wesi<br />
1. sakrebulos sxdomaze mis kompetencias mikuTvnebuli sakiTxebi, rogorc wesi, Ria<br />
kenWisyriT wydeba (10.11.2006. N3680).<br />
2. sakrebulos gadawyvetilebebi (dadgenilebebi da gankargulebebi) miiReba<br />
damswreTa xmebis umravlesobiT, magram aranakleb sakrebulos siiTi Semadgenlobis<br />
erTi mesamedisa, Tu am kanoniT sxva wesi ar aris dadgenili.<br />
3. sakrebulos wevri xmas aZlevs piradad. dauSvebelia xmis micemis uflebis sxvisTvis<br />
gadacema.<br />
muxli 27. sakrebulos sxdomis oqmi<br />
1. sakrebulos sxdomis oqmSi aRiniSneba sxdomis Catarebis dro da adgili, damswreTa<br />
gvarebi, gansaxilveli da ganxiluli sakiTxebi, miRebuli gadawyvetilebebi, agreTve<br />
damswreTa gansakuTrebuli mosazrebebi.<br />
2. sakrebulos sxdomis oqms xels awers sxdomis Tavmjdomare.<br />
3. sakrebulos sxdomis oqmi unda Seesabamebodes administraciuli dokumentaciisaTvis<br />
dadgenil moTxovnebs.<br />
muxli 28. sakrebulos komisiebi<br />
1. sakrebuloSi sakiTxebis winaswari momzadebis, gadawyvetilebaTa SesrulebisaTvis<br />
xelis Sewyobis, gamgeobis (meriis) da misi struqturuli erTeulebis kontrolis mizniT<br />
iqmneba ara umetes 5 komisiisa (10.11.2006. N3680).<br />
2. sakrebulos komisiaTa Tavmjdomareebi airCevian sakrebulos wevrTagan. komisiebis<br />
wevrebs Sesabamisi komisiis Tavmjdomaris wardginebiT, fraqciaTa proporciuli<br />
warmomadgenlobis dacviT, amtkicebs sakrebulo. komisiis wevri SeiZleba iyos mxolod<br />
sakrebulos wevri. komisiis Tavmjdomaris mier sakrebulos debulebiT (reglamentiT)<br />
66
dadgenili wesiT komisiaSi samuSaod, droebiT an komisiis uflebamosilebis vadiT,<br />
SeiZleba mowveulni iqnen sxva pirebic anazRaurebiT an anazRaurebis gareSe.<br />
3. sakrebulos komisiebis saqmianobis wesi ganisazRvreba sakrebulos debulebiT<br />
(reglamentiT), saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad.<br />
muxli 29. droebiTi samuSao jgufi<br />
1. calkeul sakiTxTa Seswavlis mizniT sakrebulo uflebamosilia saWiroebis<br />
SemTxvevaSi Seqmnas droebiTi samuSao jgufebi.<br />
2. droebiTi samuSao jgufis wevrebs da Tavmjdomares samuSao jgufis ufleba-<br />
mosilebis vadiT, romelic ar unda aRematebodes 3 Tves, Tavisi Semadgenlobidan<br />
irCevs sakrebulo.<br />
muxli 30. sakrebulos biuro<br />
1. sakrebulos biuro Sedgeba sakrebulos Tavmjdomaris, sakrebulos Tav mjdomaris<br />
moadgilis (moadgileebis), sakrebulos komisiebisa da fraqciebis Tavmjdomareebisagan<br />
(17.12.2010. N4131).<br />
2. sakrebulos biuro:<br />
a) adgens sakrebulos sxdomis dRis wesrigis, aseve sakrebulos samuSao gegmisa da<br />
samuSao programis proeqtebs;<br />
b) koordinacias uwevs sakrebulos komisiebisa da droebiTi samuSao jgufebis<br />
muSaobas; amtkicebs samuSao jgufebis debulebebs;<br />
g) ganixilavs sakrebulos sxdomaze gasatani samarTlebrivi aqtebis proeqtebze<br />
sakrebulos komisiebisa da droebiTi samuSao jgufebis daskvnebsa da winadadebebs;<br />
d) amoRebulia(28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad<br />
gamocxadebis dRidan.)<br />
e) ismens <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis Tanamdebobis pirTa angariSebs (28.12.2009.<br />
N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan);<br />
v) axorcielebs sakrebulos debulebiT (reglamentiT) gansazRvrul sxva<br />
uflebamosilebebs.<br />
muxli 31. sakrebulos fraqcia<br />
1. sakrebulos wevrebi SeiZleba gaerTiandnen sakrebulos fraqciaSi. fraqciis<br />
Seqmnisa da saqmianobis wesi, misi uflebamosileba ganisazRvreba sakrebulos<br />
debulebiT (reglamentiT).<br />
2. fraqciis wevrTa raodenoba ar unda iyos samze naklebi.<br />
3. sakrebulos wevri SeiZleba gaerTiandes mxolod 1 fraqciaSi.<br />
4. fraqciis Camoyalibeba SesaZlebelia rogorc partiul, ise arapartiul<br />
safuZvelze.<br />
5. dauSvebelia fraqciebad gaerTianeba erovnuli, teritoriuli an sxva kerZo<br />
(religiuri, profesiuli da a.S.) niSniT.<br />
67
muxli 32. sakrebulos wevris statusi (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis<br />
Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
1. sakrebulos wevris statusi aris misi kanoniT gansazRvruli samarTlebrivi<br />
mdgomareoba, romelic moicavs sakrebulos wevris uflebamosilebas, pasuxismgeblobas,<br />
saqmianobis wessa da garantiebs.<br />
2. sakrebulos wevri sargeblobs Tavisufali mandatiT da misi gawveva dauSvebelia.<br />
Tavisi movaleobebis Sesrulebisas sakrebulos wevri SezRuduli ar aris amomrCevlebisa<br />
da misi warmdgeni politikuri gaerTianebis ganawesebiTa da davalebebiT.<br />
3. dauSvebelia sakrebulos wevris uflebamosilebis sxva pirisaTvis gadacema.<br />
4. Tavisufali mandati sakrebulos wevrs ar aTavisuflebs amomrCevlebTan muSaobisa<br />
da masTan dakavSirebuli pasuxismgeblobisagan sakrebulos debulebiT (reglamentiT)<br />
dadgenili wesiT.<br />
5. sakrebulos wevris uflebamosileba iwyeba misi uflebamosilebis cnobis<br />
dRidan da mTavrdeba axalarCeuli sakrebulos pirveli SekrebisTanave an am wevris<br />
uflebamosilebis vadamde SewyvetisTanave.<br />
6. sakrebulos wevris uflebamosileba, saqmianobis wesi da garantiebi ganisazRvreba<br />
am kanoniTa da sxva normatiuli aqtebiT.<br />
7. sakrebulos wevri valdebulia iyos sakrebulos erTi, magram ara umetes ori<br />
komisiis SemadgenlobaSi mainc.<br />
muxli 32 1 . sakrebulos wevris saqmianobis anazRaureba (17.12.2010. N4131)<br />
sakrebulos wevri Tavis uflebamosilebas axorcielebs samsaxurebrivi<br />
saqmianobisagan mouwyvetlad da usasyidlod. anazRaurebadia mxolod sakrebulos<br />
Semdeg Tanamdebobis pirTa saqmianoba:<br />
a) sakrebulos Tavmjdomare;<br />
b) municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris moadgile;<br />
g) TviTmmarTveli qalaqis sakrebulos Tavmjdomaris pirveli moadgile da moadgile;<br />
d) sakrebulos komisiis Tavmjdomare;<br />
e) sakrebulos fraqciis Tavmjdomare.<br />
muxli 322 . sakrebulos wevris uflebamosilebis vadamde Sewyveta (28.12.2009.<br />
N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
sakrebulos wevrs uflebamosileba vadamde Seuwydeba, Tu:<br />
a) piradi gancxadebiT moexsna uflebamosileba;<br />
b) mis mimarT sisxlis samarTlis saqmeze kanonier ZalaSi Sevida sasamarTlos<br />
gamamtyunebeli ganaCeni;<br />
g) sasamarTlom cno qmeduunarod, aRiara ugzo-ukvlod dakargulad an gamoacxada<br />
gardacvlilad;<br />
d) Seuwyda saqarTvelos moqalaqeoba;<br />
68
e) arasapatio mizeziT 6 Tvis ganmavlobaSi ar monawileobda sakrebulos muSaobaSi;<br />
v) dainiSna, arCeul an damtkicebul iqna am muxliT gaTvaliswinebul, sakrebulos<br />
wevrisTvis SeuTavsebel Tanamdebobaze;<br />
z) gardaicvala.<br />
muxli 32 3 . sakrebulos wevris SezRudvebi da saqmianobis formebi (28.12.2009.<br />
N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
1. sakrebulos wevrs ufleba ara aqvs:<br />
a) iyos sxva warmomadgenlobiTi organos wevri;<br />
b) ekavos Tanamdeboba, romelzedac arCeva, daniSvna an damtkiceba xdeba saqarTvelos<br />
parlamentis mier;<br />
g) ekavos Tanamdeboba, romelzedac daniSvna xdeba saqarTvelos prezidentis an<br />
saqarTvelos premier-ministris mier;<br />
d) ekavos Tanamdeboba, romelzedac arCeva, daniSvna an damtkiceba xdeba afxazeTisa<br />
da aWaris avtonomiuri respublikebis umaRlesi warmomadgenlobiTi organoebis<br />
mier;<br />
e) imuSaos saqarTvelos sasamarTlo xelisuflebis, prokuraturis, kontrolis<br />
palatis, Sinagan saqmeTa da Tavdacvis saministroebis organoebSi;<br />
v) iyos saqarTvelos saarCevno administraciis moxele;<br />
z) imuSaos im saxelmwifo organoSi, romelic saqarTvelos kanonmdeblobis<br />
Sesabamisad saxelmwifo zedamxedvelobas uwevs <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
organoebs;<br />
T) imuSaos sakrebulos aparatSi da gamgeobaSi (meriaSi);<br />
i) monawileoba miiRos TviTmmarTveli erTeulis sawarmoebis marTvaSi (iyos<br />
direqtori, direqtoris moadgile, sameTvalyureo an direqtorTa sabWos wevri da<br />
sxva), agreTve iyos Sesabamisi TviTmmarTveli erTeulis biujetiT dafinansebuli<br />
dawesebulebis direqtori an direqtoris moadgile, garda saganmanaTleblo<br />
(saskolo dawesebulebebi da sxva), kulturis (Teatrebi da sxva) da janmrTelobis<br />
dacvis (saavadmyofoebi da sxva) dawesebulebebisa.<br />
2. sakrebulos wevris uflebamosilebis vadamde Sewyvetis sakiTxs, garda am kanonis<br />
32 2 muxlis „e“ qvepunqtiT gaTvaliswinebuli SemTxvevisa, sakrebulo iRebs cnobad,<br />
kenWisyris gareSe.<br />
3. sakrebulos wevrs am muxlisa da am kanonis 32 2 muxlis „v“ qvepunqtis Sesabamisad<br />
uflebamosileba vadamde Seuwydeba SeuTavsebel Tanamdebobaze daniSvnis, arCevis an<br />
damtkicebis Sesaxeb Sesabamisi aqtis ZalaSi Sesvlidan meore dRes.<br />
4. Tu sakrebulos wevri arasapatio mizeziT 6 Tvis ganmavlobaSi ar monawileobda<br />
sakrebulos muSaobaSi, sakrebulos erT-erTi komisia sakrebulos debulebiT<br />
(reglamentiT) gaTvaliswinebuli wesiT arkvevs gacdenis mizezs da Tu dadasturda,<br />
rom mizezi arasapatioa, amzadebs daskvnas da warudgens sakrebulos uaxloes sxdomas,<br />
romelic iRebs Sesabamis gadawyvetilebas.<br />
5. sakrebulos wevrs ufleba ara aqvs, kanoniT dadgenili uflebamosilebani an maTTan<br />
dakavSirebuli SesaZleblobebi gamoiyenos piradi interesebis dasakmayofileblad.<br />
69
sakrebulos wevri valdebulia uari ganacxados sakrebulos sxdomaze im sakiTxze<br />
gadawyvetilebis miRebaSi monawileobasa da kenWisyraze, romlis mimarTac mas qonebrivi<br />
an sxva piradi interesi aqvs.<br />
6. sakrebulos wevris saqmianobis formebia:<br />
a) sakrebulos sxdomebSi monawileoba;<br />
b) sakrebulos organoebis muSaobaSi monawileoba;<br />
g) sakrebulos gadawyvetilebaTa proeqtebis momzadeba da maTi inicireba;<br />
d) sakrebulos komisiebis, fraqciebisa da droebiTi samuSao jgufebis muSaobaSi<br />
monawileoba;<br />
e) sakrebulos winaSe angariSvaldebuli Tanamdebobis pirebisadmi kiTxviT mimarTva;<br />
v) amomrCevelTa miReba, maTi werilebis, winadadebebisa da saCivrebis ganxilva;<br />
z) saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili sxva formebi.<br />
muxli 324 . sakrebulos wevris urTierToba amomrCevlebTan (28.12.2009. N2515<br />
amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
1. sakrebulos wevris urTierToba amomrCevlebTan moicavs:<br />
a) amomrCevelTa uflebebis, Tavisuflebebisa da interesebis dacvis mizniT<br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli RonisZiebebis ganxorcielebas;<br />
b) moqalaqeTa miRebas;<br />
g) sazogadoebrivi azris Seswavlas;<br />
d) saxelmwifo xelisuflebisa da <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebTan,<br />
sazogadoebriv organizaciebTan da politikur gaerTianebebTan <strong>TanamSromloba</strong>s;<br />
e) gaweuli muSaobis Sesaxeb amomrCevelTa informirebas;<br />
v) amomrCevlebTan Sexvedras sam TveSi erTxel mainc.<br />
2. saqarTvelos kanonmdeblobiTa da sakrebulos debulebiT (reglamentiT) dadgenili<br />
wesiT sakrebulos wevrs ufleba aqvs, inicirebis wesiT sakrebuloSi:<br />
a) Seitanos sakrebulos samarTlebrivi aqtis proeqti, garda am kanoniT gaTvaliswinebuli<br />
SemTxvevebisa;<br />
b) waradginos winadadeba sakrebulos samarTlebrivi aqtis Sesaxeb;<br />
g) waradginos winadadeba sakrebulos mier miRebuli samarTlebrivi aqtis gauqmebis<br />
an masSi cvlilebebisa da damatebebis Setanis Sesaxeb.<br />
3. sakrebulo valdebulia ganixilos am muxlis me-2 punqtiT inicirebis wesiT<br />
sakrebulos sxdomaze Setanili sakiTxebi.<br />
4. sakrebulos wevri sakrebulos kompetenciisTvis mikuTvnebuli yvela sakiTxis<br />
ganxilvisas sargeblobs gadamwyveti xmis uflebiT. sakrebulos wevri saTaTbiro xmis<br />
uflebiT sargeblobs sakrebulos im organoebis muSaobaSi monawileobisas, romlis<br />
wevric ar aris.<br />
muxli 325 . sakrebulos wevris uflebamosilebebis ganxorcieleba sakrebulos<br />
sxdomaze (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis<br />
dRidan)<br />
1. sakrebulos wevrs ufleba aqvs sakrebulos sxdomaze:<br />
70
a) dasvas sakiTxi gansaxilvelad;<br />
b) Seitanos SeniSvnebi da winadadebebi sakrebulos kompetenciisTvis mikuTvnebul<br />
yvela sakiTxze;<br />
g) monawileoba miiRos kamaTSi, SekiTxviT mimarTos momxsenebelsa da sxdomis<br />
Tavmjdomares, moiTxovos pasuxi da Seafasos igi;<br />
d) gaacnos sakrebulos moqalaqeTa werilebi da mimarTvebi;<br />
e) gamoTqvas azri sakrebulos mier Sesaqmneli organoebisa da im Tanamdebobis<br />
pirTa kandidaturebis Sesaxeb, romelTac irCevs, niSnavs, amtkicebs an romelTa<br />
daniSvnazedac Tanxmobas aZlevs sakrebulo;<br />
v) monawileoba miiRos TviTmmarTveli erTeulis biujetis, masSi cvlilebebisa da<br />
damatebebis Setanis sakiTxis ganxilvaSi;<br />
z) ganaxorcielos saqarTvelos kanonmdeblobiTa da sakrebulos debulebiT<br />
(reglamentiT) gaTvaliswinebuli sxva uflebamosilebebi.<br />
2. sakrebulos wevris mier sakrebulos sxdomaze Tavisi uflebamosilebis ganxor<br />
cielebis proceduruli sakiTxebi ganisazRvreba sakrebulos debulebiT<br />
(reglamentiT).<br />
muxli 32 6 . sakrebulos wevris zogadi uflebamosilebebi (28.12.2009. N2515<br />
amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
1. sakrebulos wevri uflebamosilia:<br />
a) kiTxviT mimarTos sakrebulos winaSe angariSvaldebul organos, gamgebels (mers),<br />
sxva Tanamdebobis pirs da miiRos pasuxi. Sesabamisi organo da Tanamdebobis piri<br />
valdebulni arian, erTi kviris vadaSi upasuxon sakrebulos wevris kiTxvas.<br />
kiTxvis avtorTan SeTanxmebiT es vada SeiZleba gagrZeldes ara umetes aTi dRisa;<br />
b) Seuferxeblad Sexvdes sakrebulos winaSe angariSvaldebul Tanamdebobis pirebs;<br />
g) uSualod miiRos monawileoba Tavis mier dasmuli sakiTxebis ganxilvaSi;<br />
d) saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT isargeblos nebismieri<br />
informaciiT, romelic aucilebelia misi uflebamosilebis gansaxorcieleblad;<br />
e) sakrebulos aparats dadgenili wesiT mosTxovos saTanado informacia da<br />
organizaciul-teqnikuri momsaxurebiT uzrunvelyofa;<br />
v) isargeblos im masobrivi informaciis saSualebebisTvis informaciis miwodebis<br />
upiratesi uflebiT, romlebic finansdeba Sesabamisi TviTmmarTveli erTeulis<br />
biujetidan.<br />
2. sakrebulos wevri valdebulia:<br />
a) daicvas saqarTvelos konstitucia da kanonebi;<br />
b) sakrebulos debulebiT (reglamentiT) dadgenili wesiT Sexvdes moqalaqeebs;<br />
g) monawileoba miiRos sakrebulos sxdomebSi da sakrebulos komisiaTa muSaobaSi;<br />
d) ar gaaxmauros da piradi interesebisaTvis ar gamoiyenos saxelmwifo saidumloebis<br />
Semcveli an konfidencialuri informacia.<br />
3. sakrebulos wevris dakavebis an dapatimrebis SemTxvevaSi mas uCerdeba sakrebulos<br />
wevris uflebamosileba sisxlis samarTlis saqmis Sesaxeb saboloo gadawyvetilebis<br />
gamotanamde.<br />
71
4. sisxlis samarTlis saqmis Sewyvetis an sasamarTlos mier gamamarTlebeli ganaCenis<br />
gamotanis SemTxvevaSi sakrebulos wevrs:<br />
a) aRudgeba sakrebulos wevris uflebamosileba, Tu gasuli ar aris im sakrebulos<br />
uflebamosilebis vada, romlis wevric igi aris, da miecema kompensacia saqarTvelos<br />
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT;<br />
b) Tu gasulia im sakrebulos uflebamosilebis vada, romlis wevric igi iyo, dakavebis<br />
an dapatimrebis vada CaeTvleba sakrebulos wevrad yofnis saerTo vadaSi da miecema<br />
Sesabamisi kompensacia.<br />
5. sakrebulos wevri ar SeiZleba administraciis iniciativiT daiTxovon sajaro<br />
dawesebulebidan an disciplinuri wesiT gadaiyvanon dabalxelfasian samuSaoze<br />
sakrebulos Tanxmobis gareSe, xolo sakrebulos sxdomebs Soris periodSi – sakrebulos<br />
Tavmjdomaris Tanxmobis gareSe.<br />
6. sakrebulos wevri sakrebulos sxdomebSi an mis organoTa muSaobaSi monawileobis<br />
misaRebad, amomrCevlebTan Sesaxvedrad, sakrebulos an sakrebulos Tavmjdomaris<br />
davalebaTa Sesasruleblad sakrebulos Tavmjdomaris oficialuri Setyobinebis<br />
safuZvelze Sesabamisi vadiT Tavisufldeba sajaro dawesebulebaSi samsaxurebrivi<br />
movaleobis Sesrulebisagan saSualo xelfasis SenarCunebiT da Sesabamisi<br />
TviTmmarTveli erTeulis biujetidan unazRaurdeba sakrebulos wevris saqmianobis<br />
ganxorcielebasTan dakavSirebuli xarjebi.<br />
7. sajaro mosamsaxureebis, sawarmoebis, dawesebulebebis, organizaciebis, sazo-<br />
gadoebriv da politikur gaerTianebaTa mier sakrebulos wevris saqmianobasTan<br />
da kavSirebuli kanonieri moTxovnebis Seusrulebloba an misi saqmianobis gan xor-<br />
cielebisaTvis xelis SeSla iwvevs pasuxismgeblobas saqarTvelos kanonmdeblobiT<br />
dadgenili wesiT.<br />
muxli 33. sakrebulos Tavmjdomare (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis<br />
Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
1. sakrebulos Tavmjdomare aris TviTmmarTveli erTeulisa da sakrebulos<br />
xelmZRvaneli.<br />
2. sakrebulos Tavmjdomares Tavisi Semadgenlobidan, sakrebulos uflebamosilebis<br />
vadiT, sakrebulos siiTi Semadgenlobis naxevarze metiT irCevs sakrebulo. sak rebulos<br />
Tavmjdomaris kandidaturis dasaxelebis ufleba aqvs sakrebulos wevrs. sakrebulos<br />
Tavmjdomaris kandidaturebis dasaxelebis Semdeg sakrebulos sxdomis Tavmjdomare<br />
acxadebs kandidatTa sias da iTxovs maT Tanxmobas, kenWi iyaron sakrebulos Tavmjdomaris<br />
Tanamdebobaze. sxdomis Tavmjdomare kenWisyrisaTvis adgens kandidatTa erTian sias<br />
maTi wardgenis rigiTobis mixedviT. sakrebulos Tavmjdomared arCeulad CaiTvleba<br />
kandidati, romelsac mxari dauWira sakrebulos siiTi Semadgenlobis naxevarze metma. Tu<br />
arCevnebSi monawileobda erTi an ori kandidati da sakrebulos Tavmjdomare ver airCa,<br />
tardeba xelaxali arCevnebi. erTi da igive kandidati SeiZleba dasaxeldes mxolod orjer.<br />
Tu arCevnebSi monawileobda orze meti kandidati da maTgan verc erTma ver miiRo xmebis<br />
saWiro raodenoba, tardeba arCevnebis momdevno turi im or kandidats Soris, romlebmac<br />
yvelaze meti xma mii Res. Tu arCevnebis pirvel turSi pirvel adgilze gavida orze meti<br />
kandidati, tardeba xelaxali arCevnebi. Tu arCevnebis pirvel turSi meore adgilze<br />
72
gavida ori an meti kandidati, meore turSi kenWi eyreba mxolod pirvel adgilze gasul<br />
kandidats. Tu arCevnebis meore turSi ver airCa sakrebulos Tavmjdomare, tardeba<br />
xelaxali arCevnebi.<br />
3. sakrebulos Tavmjdomare:<br />
a) axorcielebs TviTmmarTveli erTeulis warmomadgenlobiT uflebamosilebebs;<br />
b) xels awers sakrebulos da TviTmmarTveli erTeulis saxeliT dadebul xel-<br />
Sekrulebebsa da SeTanxmebebs;<br />
g) xels awers sakrebulos dadgenilebebsa da gankargulebebs, misi sxdomebis<br />
oqmebsa da sxva oficialur dokumentebs; warmoadgens TviTmmarTvel erTeuls<br />
da moqmedebs misi saxeliT oficialuri urTierTobebisas; asrulebs sxva<br />
warmomadgenlobiT funqciebs;<br />
d) saerTo koordinacias uwevs TviTmmarTveli erTeulis biujetis proeqtis mom-<br />
zadebas da damtkicebuli biujetis Sesrulebas;<br />
e) iwvevs, xsnis, Tavmjdomareobs da warmarTavs sakrebulos sxdomebs;<br />
v) Tavmjdomareobs sakrebulos biuros sxdomebs;<br />
z) Tanamdebobaze niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs sakrebulos aparatis<br />
mosamsaxureebs;<br />
T) sakrebulos TanxmobiT Tanamdebobaze niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs<br />
gamgebels (mers);<br />
i) am kanonis 39-e muxlis Sesabamisad, sakrebulos yovelwliurad dasamtkiceblad<br />
warudgens TviTmmarTveli erTeulis biujetis proeqts; Tanxmobas aZlevs gamgebels<br />
(mers), damtkicebul biujetSi cvlilebebis Seutanlad, saqarTvelos<br />
sabiujeto kodeqsis Sesabamisad gadaanawilos Tanxebi mxarjavi dawesebulebis<br />
sabiujeto klasifikaciis muxlebsa da kodebs Soris;<br />
k) am kanonis 39-e muxlis Sesabamisad, sakrebulos warudgens TviTmmarTveli<br />
erTeulis sivrciT-teritoriuli dagegmvis da am mizniT TviTmmarTveli<br />
erTeulis teritoriis zonebad dayofis, maTi sazRvrebis dadgenisa da<br />
Secvlis, saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli qalaqTmSeneblobis<br />
dokumentebis Sesaxeb samarTlebrivi aqtebis proeqtebs;<br />
l) sakrebulos warudgens angariSs gaweuli muSaobis Sesaxeb sakrebulos debulebiT<br />
(reglamentiT) dadgenili wesiT;<br />
m) sakrebulos dasamtkiceblad warudgens sakrebulos aparatis debulebas; am<br />
kanonis 39-e muxlis Sesabamisad, sakrebulos dasamtkiceblad warudgens<br />
gamgeobis (meriis) debulebas, gamgeobis (meriis) struqturuli erTeulebisa da<br />
teritoriuli organoebis debulebebs;<br />
n) amtkicebs sakrebulos aparatis Sinaganawess, saStato nusxasa da Tanamdebobriv<br />
instruqciebs; am kanonis 39-e muxlis Sesabamisad amtkicebs gamgeobis (meriis)<br />
Sinaganawess, saStato nusxasa da Tanamdebobriv instruqciebs;<br />
o) iRebs gadawyvetilebebs sakrebulos aparatis mosamsaxureTa waxalisebisa da<br />
maTTvis disciplinuri pasuxismgeblobis dakisrebis Sesaxeb; am kanonis 39-e<br />
muxlis Sesabamisad iRebs gadawyvetilebebs gamgeobis (meriis) mosamsaxureTa<br />
waxalisebis da maTTvis disciplinuri pasuxismgeblobis dakisrebis Sesaxeb;<br />
p) saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT da am kanonis 39-e muxlis<br />
Sesabamisad iRebs gadawyvetilebebs:<br />
73
p.a) gamgeobis marTvaSi arsebuli sawarmoebis sawesdebo kapitalSi TviTmmarTveli<br />
erTeulis qonebis Setanis Taobaze;<br />
p.b) TviTmmarTveli erTeulis qonebis privatizebis, sargeblobis uflebiT gadacemis<br />
an sxvagvarad gankargvis Taobaze;<br />
p.g) TviTmmarTveli erTeulis qonebis auqcionis formiT privatizebis, TviT-<br />
mmarTveli erTeulis qonebis sargeblobis uflebiT pirdapiri gankargvis wesiT<br />
gadacemis Sesaxeb;<br />
J) uzrunvelyofs TviTmmarTveli erTeulis saprivatizebo qonebis Sesaxeb<br />
informaciis xelmisawvdomobas saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT;<br />
r) axorcielebs saqarTvelos kanonmdeblobiT, sakrebulos debulebiT (reg lamentiT)<br />
da gamgeobis (meriis) debulebiT gansazRvrul sxva uflebamosilebebs.<br />
4. sakrebulos Tavmjdomare angariSvaldebulia sakrebulos winaSe.<br />
5. sakrebulos Tavmjdomare SeiZleba sakrebulom gadaayenos Tanamdebobidan.<br />
sakrebulos Tavmjdomaris gadayenebis sakiTxi sakrebulos winaSe werilobiT SeiZleba<br />
dasvas sakrebulos sruli Semadgenlobis aranakleb erTma mesamedma. sakrebulos<br />
Tavmjdomare gadayenebulad CaiTvleba, Tu misi gadayenebis Sesaxeb winadadebas mxari<br />
dauWira sakrebulos siiTi Semadgenlobis naxevarze metma.<br />
6. Tu am muxlis me-5 punqtis Sesabamisad sakrebulom ver SeZlo sakrebulos<br />
Tavmjdomaris gadayeneba, dauSvebelia momdevno 3 Tvis ganmavlobaSi sakrebulos<br />
Tavmjdomaris gadayenebis proceduris xelmeored dawyeba.<br />
7. sakrebulos Tavmjdomares ufleba ara aqvs, ekavos raime Tanamdeboba saxelmwifo<br />
sam saxurSi an eweodes samewarmeo saqmianobas. SeuTavseblobis SemTxvevebi gani-<br />
sazRvreba am kanoniT. sakrebulos Tavmjdomaris sxva Tanamdebobaze daniSvnis, ar Ce vis<br />
an damtkicebis SemTxvevaSi mas Seuwydeba sakrebulos Tavmjdomaris uf lebamosileba.<br />
muxli 34. municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris moadgile (17.12.2010. N4131)<br />
1. municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris moadgiles Tavisi Semadgenlobidan,<br />
sakrebulos uflebamosilebis vadiT, sakrebulos siiTi Semadgenlobis naxevarze metiT<br />
irCevs sakrebulo.<br />
2. municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris moadgilis kandidaturis dasaxelebis<br />
ufleba aqvs sakrebulos Tavmjdomares.<br />
3. municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris moadgile sakrebulos Tavmjdomaris<br />
davalebiT asrulebs mis movaleobas sakrebulos Tavmjdomaris aryofnisas, mis mier<br />
uflebamosilebis ganxorcielebis SeuZleblobis SemTxvevaSi an Tanamdebobidan misi<br />
gadadgomisas anda gadayenebisas.<br />
4. municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris moadgile sakrebulom SeiZleba<br />
gadaayenos Tanamdebobidan. municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris moadgilis<br />
gadayenebis sakiTxi sakrebulos winaSe werilobiT SeiZleba dasvas sakrebulos<br />
Tavmjdomarem, biurom, sakrebulos siiTi Semadgenlobis aranakleb erTma mexuTedma.<br />
municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris moadgile gadayenebulad CaiTvleba, Tu<br />
misi gadayenebis Sesaxeb winadadebas mxari dauWira sakrebulos siiTi Semadgenlobis<br />
naxevarze metma.<br />
5. municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris moadgiles ufleba ara aqvs, ekavos<br />
raime Tanamdeboba saxelmwifo samsaxurSi an axorcielebdes samewarmeo saqmianobas.<br />
74
SeuTavseblobis SemTxvevebi ganisazRvreba am kanoniT. municipalitetis sakrebulos<br />
Tavmjdomaris moadgile imavdroulad ar SeiZleba iyos sakrebulos komisiis an<br />
sakrebulos fraqciis Tavmjdomare. municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris<br />
moadgilis mier samewarmeo saqmianobis ganxorcielebis an municipalitetis<br />
sakrebulos Tavmjdomaris moadgilis sxva Tanamdebobaze daniSvnis, arCevis an<br />
damtkicebis SemTxvevaSi mas Seuwydeba municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris<br />
moadgilis uflebamosileba. aRniSnul sakiTxze sakrebulo gadawyvetilebas iRebs<br />
cnobad kenWisyris gareSe.<br />
muxli 341 . TviTmmarTveli qalaqis sakrebulos Tavmjdomaris pirveli moadgile<br />
da moadgile (17.12.2010. N4131)<br />
1. TviTmmarTveli qalaqis sakrebulos Tavmjdomaris pirvel moadgiles da<br />
moadgiles Tavisi Semadgenlobidan, sakrebulos uflebamosilebis vadiT, sakrebulos<br />
siiTi Semadgenlobis naxevarze metiT irCevs sakrebulo.<br />
2. TviTmmarTveli qalaqis sakrebulos Tavmjdomaris pirveli moadgilis da<br />
moadgilis kandidaturebis dasaxelebis ufleba aqvs sakrebulos Tavmjdomares.<br />
3. TviTmmarTveli qalaqis sakrebulos Tavmjdomaris pirveli moadgile sakrebulos<br />
Tavmjdomaris davalebiT asrulebs mis movaleobas sakrebulos Tavmjdomaris<br />
aryofnisas, mis mier uflebamosilebis ganxorcielebis SeuZleblobis SemTxvevaSi<br />
an Tanamdebobidan misi gadadgomisas anda gadayenebisas. TviTmmarTveli qalaqis<br />
sakrebulos Tavmjdomaris pirveli moadgile da moadgile sakrebulos Tavmjdomaris<br />
mier funqciaTa ganawilebis Sesabamisad koordinacias uweven sakrebulos komisiebis<br />
da sakrebulos droebiTi samuSao jgufebis saqmianobas.<br />
4. TviTmmarTveli qalaqis sakrebulos Tavmjdomaris pirveli moadgile da moadgile<br />
sakrebulom SeiZleba gadaayenos Tanamdebobidan. sakrebulos Tavmjdomaris pirveli<br />
moadgilis an/da moadgilis gadayenebis sakiTxi sakrebulos winaSe werilobiT SeiZleba<br />
dasvas sakrebulos Tavmjdomarem, biurom, sakrebulos siiTi Semadgenlobis aranakleb<br />
erTma mexuTedma. sakrebulos Tavmjdomaris pirveli moadgile an/da moadgile<br />
gadayenebulad CaiTvleba, Tu misi gadayenebis Sesaxeb winadadebas mxari dauWira<br />
sakrebulos siiTi Semadgenlobis naxevarze metma.<br />
5. sakrebulos Tavmjdomaris pirvel moadgiles da moadgiles ufleba ara aqvT,<br />
ekavoT raime Tanamdeboba saxelmwifo samsaxurSi an axorcielebdnen samewarmeo<br />
saqmianobas. SeuTavseblobis SemTxvevebi ganisazRvreba am kanoniT. sakrebulos Tavmjdomaris<br />
pirveli moadgile da moadgile imavdroulad ar SeiZleba iyvnen sakrebulos<br />
ko mi siis an sakrebulos fraqciis Tavmjdomareebi. sakrebulos Tavmjdomaris<br />
pirveli moadgilis an/da moadgilis mier samewarmeo saqmianobis ganxorcielebis an<br />
sakrebulos Tavmjdomaris pirveli moadgilis an/da moadgilis sxva Tanamdebobaze<br />
daniSvnis, arCevis an damtkicebis SemTxvevaSi mas Seuwydeba sakrebulos Tavmjdomaris<br />
pirveli moadgilis an/da moadgilis uflebamosileba. aRniSnul sakiTxze sakrebulo<br />
gadawyvetilebas iRebs cnobad, kenWisyris gareSe.<br />
muxli 35. sakrebulos komisiis Tavmjdomare<br />
1. sakrebulos komisiis Tavmjdomares Tavisi Semadgenlobidan, sakrebulos<br />
uflebamosilebis vadiT, siiTi Semadgenlobis naxevarze metiT irCevs sakrebulo.<br />
75
komisiis Tavmjdomaris kandidaturis dasaxelebis ufleba aqvs sakrebulos siiTi<br />
Semadgenlobis erT mexuTeds.<br />
2. sakrebulos komisiis Tavmjdomare:<br />
a) iwvevs, xsnis, Tavmjdomareobs da warmarTavs komisiis sxdomebs;<br />
b) uzrunvelyofs saqarTvelos kanonmdeblobiT, sakrebulos debulebiT (reg-<br />
lamentiT) da komisiis debulebiT dadgenili procedurebis dacvas;<br />
g) adgens komisiis sxdomis dRis wesrigis proeqts, gansaxilvel sakiTxze gamosvlis<br />
msurvelTa sias, sakrebulos debulebiT (reglamentiT) da komisiis debulebiT<br />
dadgenili wesiT gansazRvravs gamomsvlelTa rigiTobas da aZlevs maT sityvas;<br />
d) svams sakiTxs kenWisyraze da acxadebs kenWisyris Sedegebs;<br />
e) xels awers komisiis sxdomis oqmebs;<br />
v) moqmedebs komisiis saxeliT;<br />
z) angariSvaldebulia sakrebulos winaSe;<br />
T) axorcielebs saqarTvelos kanonmdeblobiT, sakrebulos debulebiT (reg lamentiT)<br />
da komisiis debulebiT gansazRvrul sxva uflebamosilebebs.<br />
3. sakrebulos komisis Tavmjdomare sakrebulom SeiZleba gadaayenos Tanam-<br />
debobidan. sakrebulos komisiis Tavmjdomaris gadayenebis sakiTxi sakrebulos winaSe<br />
werilobiT SeiZleba dasvas sakrebulos Tavmjdomarem, biurom, sakrebulos siiTi<br />
Semadgenlobis aranakleb erTma mexuTedma, Sesabamisi komisiis Semadgenlobis orma<br />
mesamedma. sakrebulos komisiis Tavmjdomare gadayenebulad CaiTvleba, Tu winadadebas<br />
misi gadayenebis Sesaxeb mxari dauWira sakrebulos siiTi Semadgenlobis naxevarze metma.<br />
4. sakrebulos komisiis Tavmjdomares ufleba ara aqvs, ekavos raime Tanamdeboba<br />
saxelmwifo samsaxurSi an eweodes samewarmeo saqmianobas. SeuTavseblobis SemTxvevebi<br />
ganisazRvreba am kanoniT. sakrebulos komisiis Tavmjdomaris sxva Tanamdebobaze<br />
daniSvnis, arCevis an damtkicebis SemTxvevaSi mas Seuwydeba sakrebulos komisiis<br />
Tavmjdomaris uflebamosileba (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad<br />
gamocxadebis dRidan).<br />
muxli 36. fraqciis Tavmjdomare<br />
1. sakrebulos fraqcias xelmZRvanelobs fraqciis Tavmjdomare, romlis arCevis wesi<br />
da uflebamosilebani ganisazRvreba fraqciis wesdebiT.<br />
2. sakrebulos fraqciis Tavmjdomares ufleba ara aqvs, ekavos raime Tanamdeboba<br />
saxelmwifo samsaxurSi an eweodes samewarmeo saqmianobas. SeuTavseblobis SemTxvevebi<br />
ganisazRvreba am kanoniT. sakrebulos fraqciis Tavmjdomaris sxva Tanamdebobaze<br />
daniSvnis, arCevis an damtkicebis SemTxvevaSi mas Seuwydeba sakrebulos fraqciis<br />
Tavmjdomaris uflebamosileba (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad<br />
gamocxadebis dRidan).<br />
muxli 37. sakrebulos aparati<br />
1. sakrebulos saqmianobis organizaciul uzrunvelyofas axorcielebs sakrebulos<br />
aparati.<br />
2. sakrebulos aparatis debulebas amtkicebs sakrebulo (28.12.2009. N2515 amoqmeddes<br />
76
2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis<br />
arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan).<br />
3. sakrebulos aparatis ufross da aparatis mosamsaxureebs saqarTvelos kanon-<br />
mdeblobiT dadgenili wesiT Tanamdebobaze niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs<br />
sakrebulos Tavmjdomare.<br />
თავი VI<br />
გამგეობის (მერიის) სტრუქტურა და უფლებამოსილებები<br />
(28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis<br />
dRidan.)<br />
muxli 38. gamgeoba (meria)<br />
1. gamgeoba (meria) aRasrulebs sakrebulos gadawyvetilebebs.<br />
2. gamgeoba (meria) Sedgeba struqturuli erTeulebisa da teritoriuli<br />
or ganoebisagan.<br />
3. gamgeobis (meriis) saqmianobas uZRveba gamgebeli (meri).<br />
4. gamgeobis (meriis) struqtura da uflebamosilebebi ganisazRvreba gamgeobis<br />
(me riis) debulebiT, romelsac am kanonis 39-e muxliT gaTvaliswinebuli wesis<br />
Sesabamisad, sakrebulos Tavmjdomaris wardginebiT amtkicebs sakrebulo.<br />
(28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis<br />
dRidan).<br />
5. gamgeobis (meriis) struqturuli erTeulebi Sesabamisi sferoebis mixedviT<br />
aRasruleben sakrebulosa da sakrebulos Tavmjdomaris gadawyvetilebebs da<br />
gamgeblis (meris) davalebebs. (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis<br />
oficialurad gamocxadebis dRidan).<br />
6. TviTmmarTvel erTeulSi Semaval administraciul erTeulebSi marTvis<br />
optimizaciisa da mosaxleobis sazogadoebrivi momsaxurebiT uzrunvelyofis<br />
mizniT, sakrebulos gadawyvetilebiT iqmneba gamgeobis (meriis) teritoriuli<br />
organoebi (20.11.2007. N5463).<br />
7. gamgeobis (meriis) struqturuli erTeulebisa da teritoriuli organoebis<br />
uflebamosilebani ganisazRvreba Sesabamisi debulebebiT, romlebsac am kanonis<br />
39-e muxliT gaTvaliswinebuli wesis Sesabamisad, sakrebulos Tavmjdomaris<br />
wardginebiT amtkicebs sakrebulo (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis<br />
Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan).<br />
8. gamgeobis (meriis) struqturuli erTeulebis da teritoriuli organoebis<br />
xel mZRvanelebs, gamgeobis (meriis) sxva TanamSromlebs Tanamdebobaze niSnavs da<br />
Tanam debobidan aTavisuflebs gamgebeli (meri).<br />
77
muxli 39. gamgeblis (meris) Tanamdebobaze daniSvnis wesi da uflebamosilebebi<br />
(28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis war-<br />
momadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis<br />
dRidan)<br />
1. gamgebeli (meri) aris <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis sajaro moxele, romelsac<br />
„sajaro samsaxuris Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis Sesabamisad, sakrebulos TanxmobiT<br />
Tanamdebobaze niSnavs sakrebulos Tavmjdomare.<br />
2. sakrebulos Tavmjdomare uflebamosilia sakrebulos TanxmobiT Tanamdebobidan<br />
gaaTavisuflos gamgebeli (meri) „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis<br />
Sesabamisad an sakrebulos Tavmjdomaris mier misi saqmianobis aradamakmayofileblad<br />
Sefasebis SemTxvevaSi.<br />
78<br />
3. gamgebeli (meri):<br />
a) koordinaciasa da organizebas uwevs gamgeobis (meriis) struqturuli erTeulebisa<br />
da teritoriuli organoebis saqmianobas;<br />
b) SeimuSavebs da sakrebulos Tavmjdomares warudgens TviTmmarTveli erTeulis<br />
biujetis (damtkicebul biujetSi Sesatani cvlilebebisa da damatebebis) proeqts<br />
sakrebulos mier dasamtkiceblad;<br />
g) SeimuSavebs da sakrebulos Tavmjdomares warudgens <strong>adgilobriv</strong>i gadasaxadebisa<br />
da <strong>adgilobriv</strong>i mosakreblebis SemoRebis, cvlilebebisa da gauqmebis Sesaxeb<br />
winadadebebs sakrebulos mier dasamtkiceblad;<br />
d) SeimuSavebs da sakrebulos Tavmjdomares warudgens winadadebebs <strong>adgilobriv</strong>i<br />
Sesyidvebis gegmis damtkicebis Taobaze, samarTlebrivi aqtebis proeqtebs<br />
sakrebulos mier dasamtkiceblad;<br />
e) SeimuSavebs da sakrebulos Tavmjdomares warudgens winadadebebs TviTmmarTveli<br />
erTeulis damtkicebul biujetSi cvlilebebis Seutanlad, saqarTvelos<br />
sabiujeto kodeqsis Sesabamisad, sakrebulos Tavmjdomaris TanxmobiT mxarjavi<br />
dawesebulebis sabiujeto klasifikaciis muxlebsa da kodebs Soris Tanxebis<br />
gadanawilebis Taobaze;<br />
v) SeimuSavebs da sakrebulos Tavmjdomares warudgens TviTmmarTveli erTe-<br />
ulis sivrciT-teritoriuli dagegmvis da am mizniT TviTmmarTveli erTeulis<br />
teritoriis zonebad dayofis, maTi sazRvrebis dadgenisa da Secvlis, saqar Tvelos<br />
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli qalaqTmSeneblobis dokumentebis Sesaxeb<br />
samarTlebrivi aqtebis proeqtebs sakrebulos mier dasamtkiceblad;<br />
z) sakrebulos Tavmjdomares warudgens gamgeobis (meriis) debulebis, gamgeobis<br />
(meriis) struqturuli erTeulebisa da teritoriuli organoebis debulebebis<br />
proeqtebs sakrebulos mier dasamtkiceblad;<br />
T) „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT Tanamdebobaze<br />
niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs gamgeobis (meriis) struqturuli<br />
erTeulebisa da teritoriuli organoebis xelmZRvanelebs, gamgeobis (meriis)<br />
sxva TanamSromlebs;<br />
i) anawilebs funqciebs gamgeobis (meriis) mosamsaxureTa Soris, aZlevs davalebebs<br />
struqturuli erTeulebisa da teritoriuli organoebis xelmZRvanelebs da ismens<br />
maT angariSebs gaweuli muSaobis Sesaxeb;
k) sakrebulos Tavmjdomares warudgens angariSs gamgeobis (meriis) mier gaweuli<br />
muSaobis Sesaxeb;<br />
l) sakrebulos samuSao gegmebidan da sxdomebis dRis wesrigidan gamomdinare,<br />
koordinacias uwevs Sesabamis sakiTxTa momzadebas; sakrebulos Tavmjdomares<br />
gansaxilvelad warudgens gamgeobis (meriis) mier momzadebul sakiTxebs,<br />
winadadebebs, daskvnebsa da rekomendaciebs; koordinacias uwevs sakrebulos<br />
gadawyvetilebaTa Sesrulebas;<br />
m) sakrebulos Tavmjdomares warudgens winadadebebs gamgeobis (meriis)<br />
mosamsaxureTa waxalisebisa da maTTvis disciplinuri pasuxismgeblobis<br />
dakisrebis Sesaxeb;<br />
n) sakrebulos Tavmjdomares warudgens winadadebebs da samarTlebrivi aqtebis<br />
proeqtebs TviTmmarTveli erTeulis qonebis marTvasTan da gankargvasTan<br />
dakavSirebiT;<br />
o) Tavisi kompetenciis farglebSi gamoscems samarTlebriv aqtebs;<br />
p) axorcielebs gamgeobis (meriis) debulebiTa da sakrebulos samarTlebrivi<br />
aqtebiT gansazRvrul sxva uflebamosilebebs.<br />
4. gamgeblis (meris) aryofnisas, mis mier uflebamosilebis ganxorcielebis<br />
SeuZleblobisas, an Tanamdebobidan misi gadadgomisas an gaTavisuflebisas gamgeblis<br />
(meris) movaleobas sakrebulos Tavmjdomaris davalebiT asrulebs gamgeblis (meris)<br />
moadgile.<br />
5. sakrebulos wevrs ekrZaleba gamgeblis (meris) saqmianobaSi Careva personalur<br />
sakiTxebze gadawyvetilebis miRebisas.<br />
muxli 40. amoRebulia (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis<br />
oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
muxli 41. gamgeobis (meriis) struqturuli erTeulis xelmZRvaneli<br />
1. gamgeobis (meriis) struqturuli erTeulis xelmZRvaneli aris <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis sajaro moxele, romelsac „sajaro samsaxuris Sesaxeb“<br />
saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT Tanamdebobaze niSnavs da Tanamdebobidan<br />
aTavisuflebs gamgebeli (meri) (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad<br />
gamocxadebis dRidan).<br />
2. gamgeobis (meriis) struqturuli erTeulis xelmZRvaneli:<br />
a) warmarTavs struqturuli erTeulis saqmianobas da pasuxismgebelia am erTeulis<br />
mier dakisrebuli amocanebisa da funqciebis Sesrulebaze;<br />
b) anawilebs funqciebs struqturuli erTeulis mosamsaxureTa Soris;<br />
g) gamgebels (mers) warudgens winadadebebs struqturuli erTeulis sakadro<br />
sa kiTxebTan dakavSirebiT; mosamsaxureTa waxalisebis da maTTvis disciplinuri<br />
pasuxismgeblobis dakisrebis, mosamsaxureTa mier morigi da damatebiTi<br />
Sve bulebebis gamoyenebis, mosamsaxureTa samsaxurebrivi mivlinebebis,<br />
kvalifikaciis amaRlebisa da swavlebis Sesaxeb;<br />
d) gansazRvravs struqturuli erTeulis saqmianobis organizebisa da dagegmvis wess,<br />
79
formebsa da meTodebs; struqturuli erTeulis mosamsaxureTa Tanamdebobriv<br />
movaleobebs;<br />
e) gamgebels (mers) warudgens struqturuli erTeulis mier momzadebul sakiTxebs,<br />
winadadebebs, daskvnebsa da rekomendaciebs;<br />
v) gamgebels (mers) periodulad warudgens angariSs struqturuli erTeulis mier<br />
Sesrulebul samuSaoTa Sesaxeb;<br />
z) angariSvaldebulia gamgeblis (meris) winaSe.<br />
3. gamgeobis (meriis) struqturuli erTeulis saqmianobaze samsaxurebriv<br />
zedamxedvelobas axorcielebs gamgebeli (meri).<br />
muxli 42. gamgeobis (meriis) teritoriuli organos xelmZRvaneli (11.07.2009.<br />
N1383)<br />
1. gamgeobis (meriis) teritoriuli organos xelmZRvaneli – gamgeobis (meriis)<br />
rwmunebuli (SemdgomSi – rwmunebuli) aris <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis sajaro<br />
moxele, romelsac Tanamdebobaze niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs gamgebeli<br />
(meri).<br />
2. rwmunebuli Tavis uflebamosilebas axorcielebs TviTmmarTveli erTeulis<br />
Sesabamis administraciul erTeulSi (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad<br />
gamocxadebis dRidan).<br />
3. TviTmmarTveli erTeulis kompetenciis farglebSi rwmunebuli saqarTvelos<br />
kanonmdeblobiTa da debulebiT dadgenili wesiT:<br />
80<br />
a) warmarTavs teritoriuli organos saqmianobas;<br />
b) uzrunvelyofs administraciuli erTeulis mosaxleobis kavSirs sakrebulosTan,<br />
gamgeobasTan (meriasTan) da <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis Tanamdebobis<br />
pirebTan;<br />
g) organizebas uwevs, akontrolebs da gamgebels (mers) warudgens informacias<br />
Sesa bamis teritoriaze sakrebulos da gamgeblis (meris) mier miRebul gadaw yve-<br />
tilebaTa Sesrulebis mimdinareobis Sesaxeb;<br />
d) gamgebels (mers) warudgens winadadebebs Sesabamis teritoriaze arsebuli<br />
problemebisa da maTi SesaZlo gadawyvetis gzebis Sesaxeb;<br />
e) uzrunvelyofs statistikur da sxva monacemTa Segrovebas, <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis samarTlebrivi aqtebis mosaxleobisaTvis gacnobas;<br />
v) organizebas uwevs administraciuli erTeulis mosaxleobis gamokiTxvas da saxalxo<br />
ganxilvebis Catarebas;<br />
z) moqalaqeebze gascems saqonlis adgilwarmoSobis da saqarTvelos kanonmdeblobiT<br />
gaTvaliswinebul sxva cnobebs;<br />
T) monawileobs TviTmmarTveli erTeulis biujetis proeqtis SedgenaSi, amzadebs<br />
winadadebebs administraciul erTeulSi <strong>adgilobriv</strong>i biujetidan dasafinansebeli<br />
RonisZiebebis Sesaxeb; organizebas uwevs administraciuli erTeulis<br />
mosaxleobisaTvis biujetis proeqtis gacnobas da sajaro ganxilvebs; axorcielebs<br />
biujetis proeqtTan dakavSirebiT mosaxleobis SeniSvnebisa da winadadebebis<br />
sistematizacias da gamgeblisTvis (merisTvis) maT miwodebas;<br />
i) akontrolebs administraciul erTeulSi <strong>adgilobriv</strong>i biujetidan dafinansebuli
programebisa da RonisZiebebis ganxorcielebis mimdinareobas da Sesabamis<br />
informacias periodulad warudgens gamgebels (mers) da sakrebulos;<br />
k) amzadebs winadadebebs administraciul erTeulSi investirebis mimarTulebebis<br />
da miznobrivi programebis Sesaxeb, uzrunvelyofs maTi ganxorcielebis<br />
koordinacias;<br />
l) monawileobs safinanso balansebis, moTxovnisa da miwodebis Tanafardobebisa<br />
da administraciuli erTeulis sxva dokumentebis momzadebaSi (18.12.2009. N2442<br />
amoqmeddes 2010 wlis 1 ianvridan);<br />
m) SeimuSavebs winadadebebs administraciul erTeulSi arsebuli TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebaSi arsebuli qonebiT sargeblobisa da misi gankargvis<br />
sakiTxebze;<br />
n) koordinacias uwevs administraciul erTeulSi TviTmmarTveli erTeulis qonebis<br />
aRricxvas, akontrolebs am qonebis dacvasa da miznobriv gamoyenebas;<br />
o) SeimuSavebs winadadebebs administraciuli erTeulis teritoriis zonebad<br />
dayofis, maTi sazRvrebis dadgenisa da Secvlis, dasaxlebebis, quCebis, moednebis<br />
saxeldebisa da numeraciis Sesaxeb;<br />
p) monawileobs administraciuli erTeulis sivrciT-teritoriul dagegmvaSi,<br />
administraciuli erTeulis sivrciT-teritoriuli dagegmvis normebisa da<br />
wesebis, miwaTsargeblobis generaluri gegmis, ganaSenianebis regulirebis gegmis,<br />
dasaxlebaTa teritoriebis gamoyenebisa da ganaSenianebis regulirebis wesebis,<br />
teritoriis keTilmowyobisa da sainJinro infrastruqturis ganviTarebis<br />
programaTa proeqtebis momzadebaSi da maTi ganxorcielebisa da dacvis uzrunvelyofis<br />
RonisZiebebSi;<br />
J) Tvalyurs adevnebs administraciuli erTeulis teritoriaze bunebis, kulturis<br />
da istoriuli Zeglebis mdgomareobas da informacias warudgens Sesabamis<br />
or ganoebs;<br />
r) monawileobs moqalaqeTa samxedro aRricxvaze ayvanis da samxedro savaldebulo<br />
samsaxurSi gawvevis, samxedro saswavlo Sekrebebis Catarebis, dawyebiTi samxedro<br />
swavlebis, samxedro-patriotuli aRzrdis da samoqalaqo Tavdacvis organizebis<br />
sakiTxebSi;<br />
s) asrulebs „notariatis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT misTvis miniWebul uflebamosilebebs;<br />
t) axorcielebs saqarTvelos kanonmdeblobiTa da debulebiT gansazRvrul sxva<br />
uflebamosilebebs.<br />
4. rwmunebuli valdebulia periodulad, dadgenili formiT warudginos gamgebels<br />
(mers) informacia administraciul erTeulSi:<br />
a) municipalitetis Sesabamis dasaxlebaSi mosaxleobis raodenobis Sesaxeb;<br />
b) municipalitetis Sesabamis dasaxlebaSi pirebis dabadebisa da gardacvalebis da<br />
am samoqalaqo aqtebis registraciis mdgomareobis Sesaxeb;<br />
g) municipalitetis Sesabamis dasaxlebaSi uZrav nivTze fizikur pirTa uflebebis<br />
registraciis mdgomareobis Sesaxeb;<br />
d) municipalitetis Sesabamis dasaxlebaSi dasaqmebisa da migraciis Sesaxeb;<br />
e) im pirTa Sesaxeb, romelTa daxmareba xdeba saxelmwifo an TviTmmarTveli<br />
erTeulis biujetidan;<br />
81
v) Casaxlebuli ekomigrantebisa da devnilebis raodenobis da maTi sayofacxovrebo<br />
da sameurneo pirobebiT uzrunvelyofis mdgomareobis Sesaxeb;<br />
z) mosaxleobis eleqtroenergiiT, gaziT, SeSiT, sasmeli da sarwyavi wyliT<br />
uzrunvelyofis mdgomareobis Sesaxeb;<br />
T) socialuri (jandacvis, ganaTlebis, kulturis, dasvenebis, keTilmowyobis da sxva)<br />
da infrastruqturis obieqtebis (gzebi, xidebi, stiqiisagan damcavi nagebobebi<br />
da sxva) mdgomareobisa da maT sareabilitaciod pirvel rigSi gasatarebeli<br />
RonisZiebebis Sesaxeb.<br />
5. rwmunebuls aqvs beWedi, romlis gamoyenebis wess gansazRvravs sakrebulo.<br />
6. rwmunebuli angariSvaldebulia gamgeblis (meris) winaSe.<br />
7. gamgeobis (meriis) teritoriuli organos saqmianobaze samsaxurebriv zedamxedvelobas<br />
axorcielebs gamgebeli (meri).<br />
თავი VII<br />
ადგილობრივი თვითმმართველობის სამართლებრივი აქტები<br />
muxli 43. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebisa da Tanamdebobis pirebis<br />
samarTlebrivi aqtebi<br />
1. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebi da Tanamdebobis pirebi saqarTvelos<br />
kanonmdeblobiT miniWebuli uflebamosilebis farglebSi gamoscemen Sesabamis<br />
samarTlebriv aqtebs.<br />
2. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organos normatiuli aqtia<br />
sakrebulos dadgenileba. sakrebulos dadgenilebis momzadebis, miRebis, gamoqveynebis,<br />
moqmedebis, aRricxvisa da sistematizaciis wesi ganisazRvreba am kanoniT, „normatiuli<br />
aqtebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT, <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis<br />
debulebebiTa da sxva normatiuli aqtebiT.<br />
3. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebisa da Tanamdebobis pirebis individualuri<br />
samarTlebrivi aqtebia:<br />
a) sakrebulos Tavmjdomaris brZaneba;<br />
b) sakrebulos gankarguleba;<br />
g) gamgeblis (meris) brZaneba am kanoniT gansazRvrul SemTxvevaSi (28.12.2009. N2515<br />
amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis<br />
arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan).<br />
4. samarTlebrivi aqtebis momzadebis, miRebis, gamoqveynebis, moqmedebis, aRricxvisa<br />
da sistematizaciis wesi ganisazRvreba am kanoniT, <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
organoebis debulebebiTa da sxva normatiuli aqtebiT.<br />
muxli 44. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebisa da Tanamdebobis pirebis<br />
gadawyvetilebaTa SeCereba da gauqmeba<br />
1. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebisa da Tanamdebobis pirebis gadawyvetilebani<br />
SeiZleba Secvalos mxolod am gadawyvetilebaTa mimRebma organom an<br />
Tanamdebobis pirma.<br />
2. sakrebulos gadawyvetileba SeiZleba gauqmdes misive gadawyvetilebiT an<br />
sasamarTlo wesiT.<br />
82
3. im saxelmwifo organoebs, romlebmac <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebs<br />
gadasces TavianT gamgeblobaSi arsebuli calkeuli uflebamosilebebi, SeuZliaT<br />
SeaCeron an/da gaauqmon <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebisTvis gadacemuli<br />
uflebamosilebebis farglebSi miRebuli gadawyvetilebebi.<br />
4. sakrebulos Tavmjdomarisa da gamgeblis (meris) samarTlebrivi aqtebis SeCe-<br />
rebisa da gauqmebis ufleba aqvs sakrebulos, agreTve sasamarTlos – saqarTvelos<br />
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT. sakrebulos Tavmjdomaris samarTlebrivi aqtis<br />
SeCerebisa da gauqmebis Taobaze sakrebulos gadawyvetilebebs municipalitetSi xels<br />
awers municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris moadgile, xolo TviTmmarTvel<br />
qalaqSi – sakrebulos Tavmjdomaris pirveli moadgile (17.12.2010. N4131).<br />
თავი VIII<br />
თვითმმართველი ერთეულის საფინანსო-ეკონომიკური საფუძვლები<br />
muxli 45. TviTmmarTveli erTeulis ekonomikuri safuZvlebi<br />
TviTmmarTveli erTeulis ekonomikur safuZvlebs qmnis TviTmmarTveli erTeulis<br />
qoneba da finansebi, saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli is qoneba, romelic marTvis<br />
uflebiT gadacemuli aqvs TviTmmarTvel erTeuls, agreTve kanoniT dadgenili sxva<br />
qoneba, romelic gaTvaliswinebulia TviTmmarTveli erTeulis mosaxleobis sajaro<br />
interesebis dasakmayofileblad.<br />
muxli 46. TviTmmarTveli erTeulis qoneba<br />
1. TviTmmarTveli erTeulis qonebas ganekuTvneba:<br />
a) am kanoniT TviTmmarTveli erTeulisaTvis mikuTvnebuli qoneba;<br />
b) saxelmwifos mier TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi gadacemuli qoneba;<br />
g) TviTmmarTveli erTeulis mier saqarTvelos kanonmdeblobiT Seqmnili an SeZenili<br />
qoneba (25.12.2009. N2479).<br />
2. TviTmmarTveli erTeulebi sakuTrebis uflebis ganxorcielebisas damoukidebelni<br />
arian. dauSvebelia saxelmwifo xelisuflebis organoebis Careva TviTmmarTveli<br />
erTeulis qonebis flobis, marTvisa da gankargvis sakiTxebSi, garda<br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili SemTxvevebisa.<br />
3. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebi TviTmmarTveli erTeulis qonebis<br />
flobisa da gankargvis, misiT sargeblobis dros valdebulni arian daicvan<br />
TviTmmarTveli erTeulis, rogorc mesakuTris, kanonieri interesebi.<br />
4. TviTmmarTveli erTeulis qonebis Seqmnis wesi, wyaroebi da kategoriebi,<br />
ag reTve TviTmmarTveli erTeulisaTvis saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli qonebis<br />
gadacemis wesi ganisazRvreba „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveli erTeulis qonebis Sesaxeb“<br />
saqarTvelos kanoniT.<br />
muxli 47. miwa da bunebrivi resursebi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSia:<br />
a) TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze arsebuli arasasoflo-sameurneo<br />
daniSnulebis miwa (<strong>adgilobriv</strong>i mniSvnelobis gzebi, quCebi, xeivnebi, skverebi<br />
83
da a.S.), garda kerZo sakuTrebaSi arsebuli, saxelmwifo qonebaze damagrebuli<br />
da saxelmwifos wilobrivi monawileobiT arsebul qonebaze damagrebuli<br />
miwebisa, agreTve is miwebi, romlebic eqvemdebareba dasaxelebuli kategoriis<br />
qonebaze (saxelmwifo qoneba da saxelmwifos wilobrivi monawileobiT arsebuli<br />
sazogadoebis qoneba) saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT damagrebas;<br />
b) TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebul obieqtebze mimagrebuli miwa;<br />
g) TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze arsebuli sasoflo-samurneo daniSnulebis<br />
miwa, garda:<br />
g.a) saZovrebisa da pirutyvis gadasareki trasebisa (21.07.2010. N3515);<br />
g.b) 500-metrian sasazRvro zolSi arsebuli sasoflo-sameurneo daniSnulebis<br />
miwisa;<br />
g.g) daculi teritoriebis miwisa;<br />
g.d) istoriis, kulturis, bunebisa da sakulto-religiuri ZeglebisaTvis gankuTvnili<br />
miwisa;<br />
g.e) saxelmwifo tyis fondis miwisa;<br />
g.v) sabiujeto dafinansebaze myofi dawesebulebebisa da sajaro samarTlis<br />
iuridiuli pirebisaTvis uzufruqtis formiT sargeblobis uflebiT gadacemuli<br />
miwisa;<br />
g.z) wylis fondis miwisa;<br />
g.T) kerZo sakuTrebaSi arsebuli miwisa;<br />
g.i) sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwisa, romelic eqvemdebareba privatizebas<br />
„saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis<br />
privatizebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis Sesabamisad;<br />
d) TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze arsebuli, <strong>adgilobriv</strong>i mniSvnelobis tye<br />
da <strong>adgilobriv</strong>i mniSvnelobis wylis resursebi.<br />
muxli 48. <strong>adgilobriv</strong>i Sesyidva<br />
1. TviTmmarTveli erTeulis biujetiT gaTvaliswinebuli TanxebiT momsaxurebis<br />
Sesyidvas <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebi axorcieleben „saxelmwifo<br />
Sesyidvebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT.<br />
2. mosaxleobis sazogadoebrivi momsaxurebiT uzrunvelyofis mizniT <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis organoebi Sesabamisi uflebamosilebis farglebSi adgenen<br />
sazogadoebrivi momsaxurebis gawevis wesebs, deben xelSekrulebebs iuridiul da<br />
fizikur pirebTan, akontroleben maT mier xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli pirobebis<br />
da momsaxurebis gawevis dadgenili wesebis dacvas.<br />
3. amoRebulia (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviT mmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis<br />
dRidan).<br />
muxli 49. TviTmmarTveli erTeulis biujetis formirebis ZiriTadi principebi<br />
(18.12.2009. N2442 amoqmeddes 2010 wlis 1 ianvridan)<br />
1. TviTmmarTveli erTeulis biujeti aris <strong>adgilobriv</strong>i xelisuflebis funq-<br />
ciebisa da valdebulebebis Sesrulebis mizniT misaRebi Semosulobebis, gasawevi<br />
gadasaxdelebisa da naSTis cvlilebis erToblioba, romelic damtkicebulia<br />
ad gilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organos (sakrebulos) mier.<br />
84
2. TviTmmarTveli erTeulis biujeti damoukidebelia rogorc sxva TviTmmarTveli<br />
erTeulis biujetisgan, ise saqarTvelos saxelmwifo biujetisgan, afxazeTisa da<br />
aWaris avtonomiuri respublikebis respublikuri biujetebisgan.<br />
3. TviTmmarTveli erTeulis biujetis proeqtis Sedgenisa da ganxilvis, biujetis<br />
Sesrulebisa da angariSgebis wesi ganisazRvreba am kanoniT, saqarTvelos sabiujeto<br />
ko deqsiTa da sxva normatiuli aqtebiT.<br />
4. TviTmmarTveli erTeulis biujetis Semosulobebi Sedgeba sakuTari da arasakuTari<br />
Semosulobebisagan. sakuTar Semosulobebs ganekuTvneba <strong>adgilobriv</strong>i<br />
gadasaxadebi da mosakreblebi, gaTanabrebiTi transferi da saqarTvelos kanonmdeblobiT<br />
TviTmmarTveli erTeulebisaTvis gankuTvnili sxva Semosulobebi, xolo<br />
arasakuTar Semosulobebs ganekuTvneba specialuri da miznobrivi transferebi da<br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili sxva Semosulobebi.<br />
5. TviTmmarTvel erTeuls sakuTari Semosulobebis xarjva SeuZlia ganaxorcielos<br />
damoukideblad da Tavisi Sexedulebisamebr.<br />
6. <strong>adgilobriv</strong>i gadasaxadebisa da mosakreblebis odenobebs gansazRvravs sakre<br />
bu lo saqarTvelos kanonmdeblobiT dawesebuli zRvruli ganakveTebis gaT-<br />
valiswinebiT. TviTmmarTveli erTeulis biujetSi <strong>adgilobriv</strong>i gadasaxadebis<br />
amoRebas uzrunvelyofen sagadasaxado organoebi saqarTvelos kanonmdeblobiT<br />
dadgenili wesiT, xolo TviTmmarTveli erTeulis sxva Semosavlebisa da arafinansur<br />
aqtivebze ganxorcielebuli operaciebidan misaRebi saxsrebis amoRebas – Sesabamisi<br />
TviTmmarTveli erTeulis samsaxurebi, Tu saqarTvelos kanonmdeblobiT sxva ram ar<br />
aris dadgenili.<br />
7. saqarTvelos saxelmwifo xelisuflebis umaRlesi organoebis, agreTve afxazeTisa<br />
da aWaris avtonomiuri respublikebis saxelmwifo xelisuflebis organoebis mier<br />
iseTi gadawyvetilebis miReba, romelic zrdis TviTmmarTveli erTeulis biujetis<br />
gadasaxdelebis odenobas an amcirebs mis Semosavlebs, kompensirebuli unda iqnes am<br />
gadawyvetilebis mimRebi organoebis mier.<br />
8. TviTmmarTvel erTeuls Tavisi uflebamosilebis farglebSi SeuZlia, „grantebis<br />
Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis Sesabamisad miRebuli grantebis, specialuri da<br />
miznobrivi transferebis garda, damoukideblad da sakuTari Sexedulebisamebr<br />
gamoiyenos yvela sxva wyarodan miRebuli Semosulobebi.<br />
9. TviTmmarTveli erTeuli damoukideblad gansazRvravs am kanoniT dadgenili<br />
eqskluziuri da nebayoflobiTi uflebamosilebebis ganxorcielebisaTvis dasafinansebeli<br />
gadasaxdelebis mimarTulebebs.<br />
10. saxsrebis is nawili, romelic fiskaluri wlis ganmavlobaSi ar iqna aTvisebuli,<br />
gamoiyeneba momdevno wels.<br />
muxli 50. amoRebulia (18.12.2009. N2442 amoqmeddes 2010 wlis 1 ianvridan)<br />
muxli 51. amoRebulia (18.12.2009. N2442 amoqmeddes 2010 wlis 1 ianvridan)<br />
85
თავი IX<br />
ადგილობრივი თვითმმართველობის განხორციელების გარანტიები<br />
muxli 52. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis ganxorcielebis uzrunvelyofis<br />
sistema<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoTa uflebebis ganxorcielebis uzrunvelsayofad<br />
saxelmwifo xelisuflebis organoebi valdebulni arian Seqmnan kanoniT<br />
dadgenili, aucilebeli safinanso-ekonomikuri, organizaciuli da samarTlebrivi<br />
pirobebi.<br />
muxli 53. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoTa da Tanamdebobis pirTa<br />
gadawyvetilebebis Sesrulebis savaldebulooba<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebisa da Tanamdebobis pirebis mier TavianTi<br />
kompetenciis farglebSi miRebuli gadawyvetilebebi savaldebuloa Sesasruleblad<br />
TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze yvela fizikuri da iuridiuli pirisaTvis,<br />
miuxedavad organizaciul-samarTlebrivi formisa, agreTve administraciuli<br />
or ganoebisaTvis.<br />
muxli 54. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoTa da Tanamdebobis pirTa<br />
mimarTvebis ganxilva<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoTa da Tanamdebobis pirTa mimarTvebi<br />
savaldebuloa gansaxilvelad saxelmwifo xelisuflebis organoebisa da Tanamdebobis<br />
pirebisaTvis, agreTve im iuridiuli pirebis, dawesebulebebisa da organizaciebisaTvis,<br />
romlebsac es mimarTvebi egzavneba.<br />
თავი X<br />
ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოთა და თანამდებობის პირთა საქმიანობის<br />
კონტროლი<br />
muxli 55. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoTa da Tanamdebobis pirTa<br />
saqmianobis kontrolis formebi<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebisa da Tanamdebobis pirebis saqmianobis<br />
kontrolis formebia:<br />
a) saxelmwifo zedamxedveloba;<br />
b) safinanso kontroli;<br />
g) Sida kontroli.<br />
muxli 56. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoTa da Tanamdebobis pirTa<br />
saqmianobis saxelmwifo zedamxedveloba<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebisa da Tanamdebobis pirebis saqmianobis<br />
saxelmwifo zedamxedvelobis ganxorcielebis zomebi da wesi ganisazRvreba<br />
„<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis saqmianobis saxelmwifo zedamxedvelobis<br />
Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT.<br />
86
muxli 57. safinanso kontrolis formebi<br />
1. safinanso kontrolis formebia:<br />
a) auditoruli Semowmeba;<br />
b) safinanso Semowmeba.<br />
2. auditoruli Semowmeba aris <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis<br />
safinanso dokumentaciis auditoruli Semowmeba, romelsac sakrebulos erTi<br />
mesamedis werilobiTi moTxovniT, ara umetes weliwadSi erTxel atarebs mowveuli<br />
auditori.<br />
3. auditoris angariSi da daskvna waredgineba sakrebulos Tavmjdomares, romelic<br />
maT gaacnobs sakrebulos. angariSs da daskvnas auditori gzavnis saqarTvelos<br />
kontrolis palataSi. auditoris daskvna sajarod qveyndeba.<br />
4. safinanso Semowmebas axorcielebs sakrebulos safinanso komisia saxsrebis<br />
gamoyenebis Semdeg, maTi miReba-gamoyenebis kanonierebis, mizanSewonilobisa<br />
da efeqtianobis dadgenis mizniT. safinanso Semowmeba agreTve SesaZlebelia<br />
ganaxorcielos saqarTvelos kanoniT gansazRvrulma sxva organom (30.12.2008. N950<br />
amoqmeddes 2009 wlis 1 ianvridan).<br />
muxli 58. Sida kontroli<br />
1. Sida kontroli moicavs <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis, Tanamdebobis<br />
pirebisa da TanamSromlebis mier <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoTa<br />
debulebebis, Sinaganawesebis, instruqciebis da samuSao procesis maregulirebeli<br />
sxva normatiuli aqtebis dacvis kontrols.<br />
2. Sida kontrols axorcielebs Sesabamisi struqturuli erTeulis xelmZRvaneli.<br />
თავი X 1<br />
მოქალაქეთა მონაწილეობა თვითმმართველობის განხორციელებაში<br />
(28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmo<br />
madgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis<br />
dRidan)<br />
muxli 58 1 . TviTmmarTvelobis ganxorcielebaSi moqalaqeTa monawileobis<br />
uz runvelyofa (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis<br />
oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis saqmianobaSi moqalaqeTa monawileobis<br />
uzrunvelsayofad <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebi, <strong>adgilobriv</strong>i samsaxurebi<br />
da Tanamdebobis pirebi valdebulni arian, Seqmnan organizaciuli<br />
da materialur-teqnikuri pirobebi moqalaqeTa miRebis, TviTmmarTvelobis<br />
or ganoebis sxdomebSi moqalaqeTa monawileobisa da gadawyvetilebaTa kontrolis<br />
gamWvirvalobisaTvis kanoniT dadgenili wesiT:<br />
87
a) <strong>adgilobriv</strong>i masobrivi informaciis saSualebebiT an sakrebulos debulebiT<br />
(reglamentiT) dadgenili wesiT gamoaqveynon:<br />
a.a) iniciirebuli gadawyvetilebaTa proeqtebi;<br />
a.b) iniciirebuli gadawyvetilebaTa proeqtebis ganxilvis procedurebi da vadebi;<br />
a.g) sakrebulos, agreTve sakrebulos komisiis sxdomebis dRis wesrigi, Catarebis<br />
adgili da TariRi;<br />
a.d) miRebuli normatiuli, agreTve sxva administraciuli aqtebi, maTi gasaCivrebis<br />
vadebi da procedurebi;<br />
a.e) gadawyvetilebaTa Sesrulebis kontrolSi moqalaqeTa monawileobis vadebi da<br />
procedurebi;<br />
b) uzrunvelyon miRebuli normatiuli aqtebis saqarTvelos kanonmdeblobiT<br />
dadgenili wesiT kodificireba da maTi xelmisawvdomoba.<br />
muxli 582 . sakrebulos dadgenilebis proeqtis iniciireba peticiis wesiT<br />
(28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis<br />
dRidan)<br />
1. TviTmmarTvel erTeulSi registrirebul amomrCevelTa aranakleb 1%-s ufleba<br />
aqvs, moamzados da Seitanos sakrebulos dadgenilebis proeqti, an waradginos<br />
winadadeba sakrebulos normatiuli aqtis gauqmebis, normatiul aqtSi cvlilebebis an<br />
damatebebis Setanis Sesaxeb.<br />
2. peticiis wesiT sakiTxi Setanili unda iqnes werilobiT, sakrebulos dadgenilebis<br />
proeqtis saxiT.<br />
3. peticiis wesiT Setanil proeqts xels unda awerdes TviTmmarTvel erTeulSi<br />
registrirebul amomrCevelTa aranakleb 1%.<br />
4. peticiis wesiT Setanil proeqts Tan unda erTodes am gadawyvetilebis miRebis<br />
saWiroebis dasabuTeba, proeqtis avtoris (avtorebis) da sakrebulos sxdomaze<br />
daniSnuli momxseneblis vinaoba da misamarTi.<br />
5. kanoniT dadgenili wesiT Setanil peticias registraciaSi atarebs sakrebulos<br />
aparati.<br />
6. sakrebulo valdebulia peticiis wesiT Semotanili proeqti registraciidan erTi<br />
Tvis vadaSi ganixilos sakrebulos sxdomaze.<br />
7. sakrebulos sxdomaze peticiis wesiT Semotanili proeqtis ganxilvaSi momxseneblis<br />
statusiT, saTaTbiro xmis uflebiT monawileobs proeqtis iniciatorTa mier daniSnuli<br />
momxsenebeli.<br />
muxli 583 . sakrebulos da sakrebulos komisiis sxdomebSi monawileoba (28.12.2009.<br />
N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
TviTmmarTvel erTeulSi registrirebul amomrCevels ufleba aqvs, sakrebulos<br />
debulebiT (reglamentiT) dadgenili wesiT monawileoba miiRos sakrebulos da<br />
sakrebulos komisiis sxdomebSi.<br />
88
muxli 58 4 . <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis Tanamdebobis pirisa da sakre-<br />
bulos wevris sajaro angariSebis mosmena (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010<br />
wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis<br />
arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
1. TviTmmarTvel erTeulSi registrirebul amomrCevels ufleba aqvs,<br />
SeuzRudavad daeswros <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis Tanamdebobis pirisa da<br />
sakrebulos wevris sajaro angariSebis mosmenas.<br />
2. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis Tanamdebobis piri da sakrebulos wevri<br />
valdebulni arian, weliwadSi erTxel mainc moawyon sajaro Sexvedra amomrCevlebTan<br />
da wardgnen maT winaSe gaweuli saqmianobis Sesaxeb angariSiT, upasuxon angariSis<br />
mosmenisas amomrCevelTa mier dasmul SekiTxvebs.<br />
თავი XI<br />
ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოთა და თანამდებობის პირთა<br />
პასუხისმგებლობა<br />
muxli 59. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoTa da Tanamdebobis pirTa<br />
pasuxismgebloba saxelmwifos winaSe<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebsa da Tanamdebobis pirebs pasu xis-<br />
mgebloba saxelmwifos winaSe ekisrebaT saqarTvelos konstituciis da saqarTvelos<br />
kanonebis darRvevis SemTxvevaSi.<br />
muxli 60. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoTa da Tanamdebobis pirTa<br />
pasuxismgebloba mosaxleobis winaSe<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebi da Tanamdebobis pirebi valdebulni<br />
arian kanoniT da <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoTa debulebebiT dadgenili<br />
wesiT warudginon mosaxleobas angariSi gaweuli saqmianobis Sesaxeb.<br />
muxli 61. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoTa da Tanamdebobis pirTa<br />
pasuxismgebloba fizikuri da iuridiuli pirebis winaSe<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebsa da Tanamdebobis pirebs pasuxis-<br />
mgebloba fizikuri da iuridiuli pirebis winaSe ekisrebaT saqarTvelos kanon-<br />
mdeblobiT gaTvaliswinebuli wesiT.<br />
თავი XII<br />
საკრებულოს დათხოვნა, საქმიანობის შეჩერება, უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტა<br />
muxli 62. sakrebulos daTxovna an misi saqmianobis SeCereba<br />
1. sakrebulos daTxovna an misi saqmianobis SeCereba xdeba saqarTvelos konstituciis<br />
73-e muxlis pirveli punqtis „i“ qvepunqtiT gaTvaliswinebul Sem-<br />
TxvevebSi, Tu warmomadgenlobiTi organos moqmedebiT safrTxe Seeqmna qveynis<br />
89
suverenitets, teritoriul mTlianobas, saxelmwifo xelisuflebis organoebis<br />
konstituciur uflebamosilebaTa ganxorcielebas.<br />
2. sakrebulos daTxovnis an misi saqmianobis SeCerebis Sesaxeb saqarTvelos pre-<br />
zidenti saqarTvelos parlamentis TanxmobiT gamoscems brZanebulebas. sakrebulos<br />
daTxovnis an misi saqmianobis SeCerebis SemTxvevaSi TviTmmarTveli erTeulis marTva<br />
xorcieldeba kanoniT dadgenili wesiT.<br />
muxli 63. sakrebulos uflebamosilebis vadamde Sewyveta (28.12.2009. N2515<br />
amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan)<br />
1. sakrebulos uflebamosileba vadamde Sewydeba, Tu:<br />
a) TviTmmarTveli erTeuli gauqmebulia saqarTvelos parlamentis dadgenilebiT;<br />
b) sakrebulos wevrTa raodenoba Semcirda naxevarze metiT.<br />
2. saqarTvelos prezidenti uflebamosilia kanoniT dadgenili wesiT daiTxovos<br />
sakrebulo, Tu sakrebulom saqarTvelos saxelmwifo biujetis proeqtis miRebidan 3<br />
TveSi ar daamtkica saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli wesiT Sedgenili<br />
TviTmmarTveli erTeulis biujeti.<br />
3. sakrebulos uflebamosilebis vadamde Sewyvetis Sesaxeb saqarTvelos prezidenti<br />
gamoscems brZanebulebas.<br />
4. sakrebulos uflebamosilebis vadamde Sewyvetis SemTxvevaSi TviTmmarTveli<br />
erTeulis marTva xorcieldeba kanoniT dadgenili wesiT.<br />
თავი XIII<br />
გარდამავალი დებულებანი<br />
muxli 64. TviTmmarTveli erTeulis statusis miniWebis droebiTi wesi<br />
1. TviTmmarTveli erTeulis statusi eniWebaT 2006 wlis 1 ianvris mdgomareobiT:<br />
a) saqarTvelos im qalaqebs, romlebic ar Sedian raionis SemadgenlobaSi;<br />
b) saqarTvelos raionebs;<br />
g) eredvis, qurTis, TiRvis da aJaris Temebs.<br />
2. municipalitetis, romelic warmoadgens dasaxlebaTa erTobliobas,<br />
administraciul centrad ganisazRvreba 2006 wlis 1 ianvris mdgomareobiT Sesabamisi<br />
raionis administraciuli centri, xolo eredvis, qurTis, TiRvis da aJaris<br />
municipalitetebis administraciul centrad – 2006 wlis 1 ianvris mdgomareobiT<br />
Sesabamisi Temebis administraciuli centrebi.<br />
3. saqarTvelos im teritoriaze, sadac ar vrceldeba saqarTvelos iurisdiqcia,<br />
<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis Seqmnis wesi da uflebamosileba, am kanoniT<br />
dadgenili pirobebis gaTvaliswinebiT, ganisazRvreba saqarTvelos iurisdiqciis<br />
aRdgenis Semdeg.<br />
muxli 65. samarTalmemkvidreoba<br />
1. municipaliteti aris 2006 wlis 1 ianvris mdgomareobiT Sesabamis raionSi Semavali<br />
TviTmmarTveli erTeulebis samarTalmemkvidre.<br />
2. TviTmmarTveli qalaqi aris im qalaqis samarTalmemkvidre, romelic 2006 wlis 1<br />
ianvris mdgomareobiT ar Sedis raionis SemadgenlobaSi.<br />
90
muxli 65 1 . <strong>adgilobriv</strong>i mmarTvelobis organosa da TviTmmarTveli erTeulis<br />
likvidacia (10.11.2006. N3680)<br />
1. „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis Sesaxeb“ saqarTvelos organuli kanonis amoq-<br />
medebis dRidan likvidirebulia „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis<br />
Sesaxeb“ saqarTvelos organuli kanoniT gansazRvruli <strong>adgilobriv</strong>i mmarTvelobis<br />
organo da raionis SemadgenlobaSi Semavali TviTmmarTveli erTeuli.<br />
2. „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb“ saqarTvelos<br />
organuli kanoniT gansazRvruli raionis, im qalaqis, romelic ar Sedis raionis<br />
SemadgenlobaSi, gamgebeli (meri) an misi movaleobis Semsrulebeli saqarTvelos<br />
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT gamoscems salikvidacio aqtebs da axorcielebs<br />
„<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb“ saqarTvelos organuli<br />
kanoniT gansazRvruli <strong>adgilobriv</strong>i mmarTvelobis organoebisa da raionis<br />
SemadgenlobaSi Semavali <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveli erTeulebis sxva salikvidacio<br />
RonisZiebebs 2006 wlis 15 dekembramde.<br />
3. „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb“ saqarTvelos<br />
organuli kanoniT gansazRvruli <strong>adgilobriv</strong>i mmarTvelobis organos da raionis<br />
SemadgenlobaSi Semavali <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveli erTeulis salikvidacio<br />
RonisZiebebs 2006 wlis 15 dekembridan axorcielebs „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb“ saqarTvelos organuli kanoniT gansazRvruli sakrebulos Tavmjdomare.<br />
4. „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb“ saqarTvelos<br />
organuli kanoniT gansazRvruli raionis, im qalaqis, romelic ar Sedis raionis<br />
SemadgenlobaSi, da TviTmmarTveli erTeulis 2006 wlis <strong>adgilobriv</strong>i biujetiT<br />
dadgenili uflebebi da valdebulebebi gadaecema Sesabamis TviTmmarTvel erTeuls.<br />
5. saqarTvelos mTavrobam 2007 wlis 1 ianvramde mTavrobis dadgenilebiT<br />
gansazRvros „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb“ saqarTvelos<br />
organuli kanoniT gansazRvruli <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis mier<br />
warmoqmnili davalianebebis restruqturizaciisa da mmarTvelobis organoebis mier<br />
warmoqmnili davalianebebis dafarvis wesi.<br />
6. „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb“ saqarTvelos<br />
organuli kanoniT gansazRvruli <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis<br />
organoebis balansze ricxuli Senoba-nagebobebi maTze damagrebuli miwiT<br />
„<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveli erTeulis qonebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT<br />
dadgenili xelSekrulebis gareSe sakuTrebaSi gadaeces Sesabamis TviTmmarTvel<br />
erTeuls.<br />
61 . 2006 wlis 1 ianvris mdgomareobiT <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobisa da<br />
mmarTvelobis organoebis balansze ricxuli moZravi nivTebi aris Sesabamisi<br />
TviTmmarTveli erTeulebis sakuTreba (11.07.2007. N5296).<br />
62 . qalaq Tbilisis TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaa qalaq Tbilisis TviTmmarTvelobis<br />
organoebis an/da TviTmmarTvelobis 100%-iani monawileobiT da fuZ-<br />
nebuli iuridiuli pirebis balansze ricxuli Senoba-nagebobebi an/da maTi nawilebi,<br />
romlebzedac sajaro reestrSi ar aris daregistrirebuli fizikuri an iuridiuli<br />
piris sakuTrebis ufleba, maTze damagrebuli miwiT (25.12.2009. N2479).<br />
6 3 . qalaq Tbilisis TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad sajaro reestrSi<br />
saqarTvelos mTavrobis Tanxmobis safuZvelze daregistrirdes is saerTo sac-<br />
91
xovreblebi, romlebic aRricxulia teqnikuri aRricxvis biuroSi, rogorc saerTo<br />
sacxovrebeli, agreTve im saerTo sacxovreblebis Senoba-nagebobebi an/da maTi nawilebi,<br />
romlebzedac sajaro reestrSi ar aris daregistrirebuli fizikuri an iuridiuli piris<br />
sakuTrebis ufleba (25.12.2009. N2479).<br />
7. salikvidacio RonisZiebebis ganxorcielebis meToduri daxmareba daevalos<br />
saqarTvelos finansTa da iusticiis saministroebs. salikvidacio RonisZiebebis<br />
koordinacia administraciul-teritoriul erTeulebSi ganaxorcielon Sesabamisad<br />
saqarTvelos prezidentis saxelmwifo rwmunebulebma.<br />
8. 2007 wlis 1 ianvramde „normatiuli aqtebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis 54-e<br />
muxlis pirveli punqtiT gansazRvruli <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis<br />
normatiuli aqtebis registraciis 5-dRiani vada Seicvalos 20-dRianiT.<br />
muxli 65 2 . <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis droebiTi uflebamosileba<br />
1. <strong>adgilobriv</strong>ma TviTmmarTvelobebma saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT<br />
ganaxorcielon:<br />
a) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobebis aRmasrulebelma organoebma – kanonieri<br />
mosargebleebisaTvis gadasacemi araprivatizebuli sacxovrebeli da ara sac-<br />
xovrebeli (izolirebuli da araizolirebuli) farTobebis kanonieri mosar-<br />
gebleebisaTvis usasyidlod sakuTrebaSi gadacema;<br />
b) <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobebis warmomadgenlobiTma organoebma – marTl-<br />
zomier mflobelobaSi an sargeblobaSi arsebul, agreTve TviTneburad dakavebul<br />
miwaze sakuTrebis uflebis aRiareba (11.07.2007. N5275).<br />
2. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis aRmasrulebelma organoebma saqarTvelos<br />
kanonmdeblobiT dadgenili wesis Sesabamisad ganaxorcielon mravalbiniani sacxovrebeli<br />
saxlebisaTvis misakuTvnebeli miwis nakveTebis farTobebisa da sazRvrebis dadgena<br />
(11.07.2007. N5296).<br />
3. am kanonis amoqmedebidan TviTmmarTveli erTeulisaTvis Sesabamisi qonebis<br />
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT gadacemamde is biblioTeka, muzeumi, sabavSvo baRi,<br />
kulturis saxli, klubi, skolisgareSe saxelovnebo da sasporto saswavleblebi,<br />
romlebsac afinansebda Sesabamisi <strong>adgilobriv</strong>i mmarTvelobis organo, dafinansdes<br />
Sesabamisi TviTmmarTveli erTeulis biujetidan (27.04.2007. N4688).<br />
4. 2011 wlis 1 ianvramde TviTmmarTvel erTeuls ufleba aqvs, gansakuTrebul<br />
SemTxvevebSi, nebayoflobiT gadawyvitos saxelmwifo mmarTvelobis organoebisaTvis<br />
materialur-teqnikuri daxmarebis gawevis sakiTxi. es norma gavrceldes 2006 wlis 1<br />
ianvridan warmoSobil samarTlebriv urTierTobebze (11.02.2011 N 4181).<br />
5. axalgoris, eredvis, qurTis, TiRvisa da aJaris TviTmmarTvel erTeulebs<br />
ufleba aqvT, sxva TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze, sadac kompaqturad arian<br />
gansaxlebuli iZulebiT gadaadgilebuli is pirebi, romlebic mudmivad cxovroben<br />
axalgoris, eredvis, qurTis, TiRvisa da aJaris TviTmmarTveli erTeulebis<br />
teritoriebze, ganaxorcielon maTi sakuTari da delegirebuli uflebamosilebebisadmi<br />
daqvemdebarebuli mxolod is RonisZiebebi, romlebic pirdapir ukavSirdeba aRniSnul<br />
pirTa daxmarebas da maTTvis socialuri da sayofacxovrebo pirobebis gaumjobesebas,<br />
maT mudmiv sacxovrebel adgilebze dabrunebamde (3.05.2011 N 4568).<br />
92
muxli 66. dasaxlebaTa da TviTmmarTvel erTeulTa administraciuli<br />
sazRvrebis dadgenis droebiTi wesi<br />
1. dasaxlebebis administraciul sazRvrebad dgindeba am kanonis miRebis droisaTvis<br />
dadgenili administraciuli sazRvrebi.<br />
2. TviTmmarTveli erTeulebis administraciuli sazRvrebi dgindeba TviTmmarTvel<br />
erTeulSi Semavali dasaxlebebis am kanonis amoqmedebis droisaTvis arsebuli<br />
administraciuli sazRvrebis mixedviT.<br />
3. TviTmmarTveli erTeulis registraciis Sesaxeb gancxadebas da saregistracio<br />
monacemebs iusticiis saministros warudgens Sesabamisi TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakrebulos Tavmjdomare. TviTmmarTveli erTeulis registracia xdeba am kanonis<br />
me-13 muxlis me-2 punqtis „a“, „b“ da „g“ qvepunqtebiT gaTvaliswinebuli monacemebis<br />
safuZvelze.<br />
4. sajaro samarTlis iuridiulma pirma – sajaro reestris saagentom saqarTvelos<br />
parlamentis regionuli politikis, TviTmmarTvelobisa da maRalmTiani regionebis<br />
komi tet Tan konsultaciiT saqarTvelos mTavrobas warudginos sakanonmdeblo ini-<br />
ciativis proeqti, romliTac ganisazRvreba <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveli erTeulebis<br />
sazRvrebis dadgenis wesi da procedurebi ara ugvianes 2011 wlis 1 ianvrisa (28.12.2009.<br />
N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad gamocxadebis dRidan).<br />
muxli 67. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis ganxorcielebisaTvis aucilebeli<br />
samarTlebrivi bazis Seqmna<br />
1. 2006 wlis 1 seqtembramde miRebul iqnes:<br />
a) saqarTvelos kanoni „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis organoebis saqmianobis<br />
saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb“;<br />
b) saqarTvelos kanoni „TviTmmarTveli erTeulis biujetis Sesaxeb“;<br />
g) amoRebulia (28.12.2009. N2515 amoqmeddes 2010 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviT mmar-<br />
Tvelobis warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad<br />
gamocxadebis dRidan).<br />
1 1 . 2007 wlis 1 martamde saqarTvelos prezidentma brZanebulebiT uzrunvelyos<br />
„kanonieri mosargebleebisaTvis gadasacemi araprivatizebuli sacxovrebeli da<br />
arasacxovrebeli (izolirebuli da araizolirebuli) farTobebis <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis aRmasrulebeli organoebis mier kanonieri mosargebleebisaTvis<br />
usasyidlod sakuTrebaSi gadacemis wesis“ damtkiceba.<br />
12 . am kanonis amoqmedebasTan dakavSirebiT saqarTvelos mTavrobam 2007 wlis 1<br />
maisamde miiRos dadgenilebebi:<br />
a) TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo<br />
daniSnulebis miwisa da saxelmwifo qonebaze (wiaRis CaTvliT) damagrebuli<br />
da saxelmwifos wilobrivi monawileobiT arsebuli sazogadoebis qonebaze<br />
damagrebuli miwebis, agreTve im miwebis, romlebic saqarTvelos kanonmdeblobiT<br />
dadgenili wesiT eqvemdebareba dasaxelebuli kategoriis qonebaze damagrebas,<br />
gansazRvrisa da gamijvnis wesis Sesaxeb;<br />
b) <strong>adgilobriv</strong>i mniSvnelobis tyis, wylis resursebis, gzebisa da obieqtebis<br />
93
94<br />
(biblioTeka, muzeumi, saganmanaTleblo da saaRmzrdelo dawesebulebebi<br />
da sxva) gansazRvris wesis Sesaxeb (16.07.2009. N1459 amoqmeddes 2010 wlis 1<br />
ianvridan).<br />
1 3 . am kanonis 47-e muxliT gansazRvruli qoneba sajaro reestrSi TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebad daregistrirdes am muxlis 12 punqtis „a“ da „b“ qvepunqtebiT<br />
gaTvaliswinebuli wesebis SemuSavebis Semdeg.<br />
1 4 . am muxlis 12 punqtis „a“ da „b“ qvepunqtebiT gaTvaliswinebuli wesebis<br />
Semu Savebamde am kanonis 47-e muxliT gansazRvruli, TviTmmarTveli erTeulis<br />
teritoriaze arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwa da qoneba<br />
(<strong>adgilobriv</strong>i mniSvnelobis gzebi, quCebi, xeivnebi, skverebi da a.S.) sajaro reestrSi<br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad daregistrirdes mxolod kanonmdeblobiT<br />
dadgenili wesis Tanaxmad gankargvis mizniT, saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis<br />
saministros TanxmobiT, am kanonis safuZvelze, saqarTvelos kanonmdeblobis<br />
Sesabamisad (5.04.2011 N 4486).<br />
1 5 . saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro uflebamosilia TviT-<br />
mmarTvel erTeuls misces am muxlis 14 punqtiT gansazRvruli qonebis saministros<br />
Tanxmobis gareSe gankargvis ufleba (5.04.2011 N 4486).<br />
2. am kanonis miRebidan 2006 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis warmo-<br />
madgenlobiTi organoebis arCevnebis Catarebamde uzrunvelyofil iqnes<br />
saqarTvelos kanonmdeblobis am kanonTan Sesabamisoba.<br />
3. saqarTvelos prezidentma 2010 wlis 1 ivnisamde uzrunvelyos am kanonis me-8<br />
muxlis me-3 punqtiT gansazRvruli brZanebulebis gamocema (20.04.2010 N2946).<br />
muxli 67 1 (10.12.2010. N3965 amoqmeddes 2011 wlis 1 ianvridan)<br />
1. is miwis nakveTebi, romlebic, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis Tanaxmad,<br />
iTvleba im fizikur pirTa sakuTrebad, romelTa kanonier sargeblobaSic imyofeba<br />
isini, da romlebzedac individualuri saxlebia ganlagebuli, regulirdeba<br />
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 1513-e muxliT.<br />
2. miwa, romelic eqvemdebareba sakuTrebis uflebiT gadacemas „fizikuri da<br />
kerZo samarTlis iuridiuli pirebis mflobelobaSi (sargeblobaSi) arsebul<br />
miwis nakveTebze sakuTrebis uflebis aRiarebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis<br />
Sesabamisad, sakuTrebaSi gadaicema „fizikuri da kerZo samarTlis iuridiuli<br />
pirebis mflobelobaSi (sargeblobaSi) arsebul miwis nakveTebze sakuTrebis<br />
uflebis aRiarebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT.<br />
3. im arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwebTan dakavSirebiT, romelTa<br />
gankargvis mizniT administraciuli warmoeba daiwyo am kanonis amoqmedebamde,<br />
gadawyvetileba miRebuli unda iqnes administraciuli warmoebis dawyebis<br />
droisaTvis moqmedi sakanonmdeblo aqtis safuZvelze.<br />
4. dauregistrirebeli an/da saxelmwifo sakuTrebad registrirebuli miwis nakveTebi,<br />
rom lebic, qalaq Tbilisis TviTmmarTveli erTeulis ganaSenianebis regu-<br />
lirebis gegmis mixedviT, arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwebia, sajaro<br />
reestrSi registrirdeba qalaq Tbilisis TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad.<br />
5. qalaq Tbilisis administraciul sazRvrebSi arsebuli arasasoflo-sameurneo
daniSnulebis miwis nakveTebi, romlebzedac saTanado dokumentaciis gareSe gan-<br />
Tavsebulia Senoba-nagebobebi, garda kerZo sakuTrebaSi arsebuli, saxelmwifo an saxel-<br />
mwifos wilobrivi monawileobiT arsebul qonebaze damagrebuli an/da sa qarTvelos<br />
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT damagrebas daqvemdebarebuli miwebisa, registrirdeba<br />
qalaq Tbilisis TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad.<br />
თავი XV<br />
დასკვნითი დებულებანი<br />
muxli 68. kanonis amoqmedeba<br />
1. es kanoni, garda 64-e–67-e muxlebisa, amoqmeddes 2006 wlis <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organoebis arCevnebis Sedegebis oficialurad<br />
gamocxadebis dRidan.<br />
2. am kanonis 64-e–67-e muxlebi amoqmeddes gamoqveynebisTanave.<br />
3. am kanonis amoqmedebisTanave Zaladakargulad CaiTvalos saqarTvelos organuli<br />
kanoni „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb“.<br />
saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili<br />
Tbilisi,<br />
2005 wlis 16 dekemberi.<br />
N 2304 - rs<br />
95
96<br />
angariSvaldebuleba<br />
anglosaqsuri qveynebi<br />
arCevnebi<br />
ტერმინთა ანბანური ლექსიკონი<br />
aqtiuri saarCevno ufleba<br />
dasavleTis qveynebi<br />
demokratia<br />
demokratiuli wyobileba<br />
TviTmmarTveli qalaqi<br />
ierarqiuloba<br />
kolegia<br />
komunaluri<br />
<strong>adgilobriv</strong>i xelisuflebis mier mosaxleobisTvis gan-<br />
xorcielebuli saqmianobis Sesaxeb sruli informaciis<br />
miwodeba. es aris gza, romliTac mosaxleoba mTavrobis<br />
saqmianobas afasebs.<br />
inglisurenovani qveynebi: aSS, britaneTi, avstralia, kana-<br />
da da sxva.<br />
saarCevno procesi, romlis daniSnuleba da Sedegia sajaro<br />
xelisuflebis warmomadgenlobiTi organoebis da saja-<br />
ro xelisuflebis Tanamdebobis pirTa arCeva sayovelTao<br />
arCevnebiT.<br />
moqalaqis ufleba, xmis micemis meSveobiT monawileoba mii-<br />
Ros sajaro xelisuflebis warmomadgenlobiT organoSi<br />
xalxis warmomadgenelTa asarCevad da sajaro xelisuf-<br />
lis Tanamdebobis dasakaveblad Catarebul sayovelTao<br />
arCevnebsa da referendumSi.<br />
igulisxmeba dasavleT evropisa da CrdiloeT amerikis qvey-<br />
nebi.<br />
(berZ. xalxis mmarTveloba) saxelmwifosa da xelisuflebis,<br />
politikuri reJimis progresuli forma, rome lic damyare-<br />
bulia `umravlesobis mmarTvelobaze~.<br />
saxelmwifo wyobileba, romelic dafuZnebulia demokra-<br />
tiul mmarTve lobaze.<br />
qalaqis kategoriis dasaxleba, romelsac <strong>adgilobriv</strong>i<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb saqarTvelos organuli ka nonis<br />
Sesabamisad aqvs TviTmmarTveli erTeulis statusi.<br />
(ierarqia – berZ. wminda mmarTveloba) marTvis principi<br />
saxelisuflebo struqturebSi. dabali saxelisuflebo<br />
organoebis daqvemdebarebis wesi ufro maRali saxeli-<br />
suflebo organoebisadmi.<br />
pirTa jgufi, romelic ayalibebs administraciul an<br />
saTaTbiro organos.<br />
saqalaqo meurneobasTan dakavSirebuli.
kolegialoba<br />
maJoritaruli saarCevno<br />
sistema<br />
mosakrebeli<br />
municipaliteti<br />
organuli kanoni<br />
marTvis principi, romlis drosac xelmZRvaneloba xor-<br />
cieldeba ara erTpirovnulad, aramed pirTa jgufis mier,<br />
romelTac gadawyvetilebis miRebis dros aqvT Ta nabari<br />
uflebebi.<br />
saqarTvelos parlamentisa da <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarT-<br />
velobis warmomadgenlobiTi organos – sakrebulos wevre-<br />
bis arCevnebi erTmandatiani an mravalmandatiani saarCevno<br />
olqebis mixedviT.<br />
aucilebeli gadasaxdeli biujetSi, romelsac ixdian fiziku-<br />
ri da iuridiuli pirebi saxelmwifos mier maTTvis kanoniT<br />
gansazRvruli saqmianobis ganxorcielebisa Tu sargeblobis<br />
uflebis miniWebisaTvis, agreTve saxelmwifo organoebis<br />
mier gaweuli garkveuli momsaxurebisaTvis. mosakreblebis<br />
zogadi principebi gansazRvrulia saqarTvelos 1998 wlis<br />
6 Tebervlis kanoniT `mosakreblebis sistemis safuZvlebis<br />
Sesaxeb~.<br />
qalaqis an soflis TviTmmarTvelobis organo.<br />
1. konstituciis pirdapiri miTiTebis Tanaxmad, konstituciuri<br />
da Cveulebrivi kanonisgan gansxvavebuli wesiT<br />
miRebuli kanoni.<br />
2. saqarTvelos konstitucia organuli kanonis miRebas<br />
iTvaliswinebs Semdeg sferoebSi: <strong>adgilobriv</strong>i TviT m-<br />
marTvelobis organoebis Seqmnis wesi, uflebamosileba da<br />
saxelmwifo organoebTan urTierToba; saqarTvelos par-<br />
lamentis palatebis Semadgenlobis, uflebamosile bisa da<br />
arCevis wesi; saqarTvelos saxelmwifo simboloebi; saqarTve-<br />
los moqalaqeobis mopovebisa da dakargvis wesi; saxalxo dam-<br />
cvelis uflebamosileba; parlamentis wevris arCevis wesi,<br />
agreTve arCevnebSi kandidatad mo nawileobis dauSvebloba;<br />
prezidentis arCevnebis wesi da pirobebi, agreTve, arCevnebSi<br />
kandidatad monawileobis dauSvebloba; saerTo sasamarT-<br />
loebis sistema da organizacia, mosamarTlis samarTlebrivi<br />
mdgomareoba; referendumis daniSvnasa da CatarebasTan<br />
dakavSirebuli sakiTxebi; saqarTvelos prokuraturis ufle-<br />
bamosileba da saqmianobis wesi; sakonstitucio sasamarTlos<br />
uflebamosileba, Seqmnisa da saqmianobis wesi; erovnuli bank-<br />
is ufleba-movaleoba, saqmianobis wesi da damoukideblobis<br />
garantia; erovnuli uSiSroebis sabWos Semadgenloba, ufle-<br />
bamosileba da saqmianobis wesi;<br />
97
98<br />
pasiuri saarCevno<br />
ufleba<br />
polisi<br />
proporciuli<br />
saarCevno sistema<br />
ratifikacia (ratificireba)<br />
saarCevno bloki<br />
sazogadoebrivi<br />
gamokiTxva<br />
3. organuli kanonis proeqti miRebulad iTvleba, Tu mas<br />
mxars dauWers parlamentis siiTi Semadgenlobis naxe varze<br />
meti (saqarTvelos konstitucia, muxli 66);<br />
4. organul kanons aqvs upiratesi iuridiuli Zala ka nonis,<br />
saqarTvelos prezidentis dekretisa da kanonqvemdebare<br />
aqtebis mimarT („normatiuli aqtebis Sesaxeb“ saqarTvelos<br />
kanoni, muxli 22).<br />
moqalaqis ufleba, kenWi iyaros sajaro xelisufle bis war-<br />
momadgenlobiT organoSi asarCevad da sajaro xelisuf-<br />
lebis Tanamdebobis dasakaveblad.<br />
berZnuli qalaq-saxelmwifo.<br />
saqarTvelos parlamentisa da <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organos – sakrebulos wevrebis<br />
arCevnebi partiuli siebis safuZvelze.<br />
1. saxelmwifos umaRlesi xelisuflebis organos mier saer-<br />
TaSoriso xelSekrulebis damtkiceba, romelic xelmowerilia<br />
am saxelmwifos sruluflebiani warmomadgenlis mier,<br />
rac xelSekrulebas aZlevs iuridiul Zalas;<br />
2. saqarTvelos mier misTvis saerTaSoriso xelSekrule bis<br />
savaldebulod aRiarebaze Tanxmobis gamoxatvis erT- erTi<br />
forma (Tanxmobis gamoxatvis sxva formebia: damtkiceba,<br />
SeerTeba (`saqarTvelos saerTaSoriso xelSekrulebebis<br />
Sesaxeb“ saqarTvelos kanoni, muxli 3)).<br />
saqarTvelos centraluri saarCevno komisiis mier regis t -<br />
rirebuli 2 an meti partiis gaerTianeba.<br />
ama Tu im sakiTxTan dakavSirebiT moqalaqeebis damokide-<br />
bulebisa Tu poziciis garkveva; Tumca, es termini amo mr-<br />
CevelTa gamokiTxvis aRsaniSnavadac gamoiyeneba; sazogadoe-<br />
brivi azris gamokiTxvis damkveTni arian masobrivi infor-<br />
maciis saSualebebi, politikuri partiebi, sociologiuri<br />
institutebi, arasamTavrobo organizaciebi, lobisturi<br />
jgufebi da sxva. media gamokiTxvebs sxvadasxva sakiTxebisadmi<br />
sazogadoebis damokidebulebis gasaSuqeb lad iyenebs,<br />
xolo partiebi – politikuri ganwyobilebebis dasadgenad.<br />
amdenad, sazogadoebrivi azris gamokiTxva araoficialur<br />
referendumadac SeiZleba CaiTvalos.
sajaro informacia<br />
sajaro momsaxureba<br />
segregacia<br />
qartia<br />
SuamdinareTi<br />
centralizacia<br />
oficialuri dokumenti (maT Soris: naxazi, maketi, sqema,<br />
gegma, fotosuraTi, eleqtronuli informacia, video<br />
da audioCanawerebi), anu sajaro dawesebulebaSi dacu-<br />
li, agreTve sajaro dawesebulebis an mosamsaxuris mier<br />
samsaxureobriv saqmianobasTan dakavSirebiT miRebuli,<br />
damuSavebuli, Seqmnili an gagzavnili informacia. saja-<br />
roa nebismieri informacia, romelic daculia sajaro<br />
dawesebulebaSi. yvelas SeuZlia gaecnos sajaro dawese-<br />
bulebaSi arsebul sajaro informacias, Tu is ar Seicavs<br />
saxelmwifo, komerciul an pirad saidumlos. sajaro dawe-<br />
sebuleba valdebulia, uzrunvelyos sajaro informaciis<br />
aslis xelmisawvdomoba.<br />
momsaxureba da produqti, romlis aucilebloba gan-<br />
pirobebulia sazogadoebis saWiroebebiT da romlis<br />
miwodebac xelewifeba mxolod saxelmwifos.<br />
diskriminaciis ukiduresi forma. niSnavs kanonis an wes-<br />
Cveulebis safuZvelze eTnikuri jgufebis gancalkevebas.<br />
garkveuli eTnikuri an rasobrivi jgufis izolacia<br />
sazogadoebrivi cxovrebisagan, damabrkolebeli samarT-<br />
lebrivi an faqtobrivi SezRudvebis Sefardeba am jgufe-<br />
bisaTvis, maTi wevrebisaTvis; specialuri dasaxlebis<br />
punqtebSi moTavseba, gadaadgilebis SezRudva, sazoga-<br />
doebrivi cxovrebis yvelaze dabal safexurze iZulebiT<br />
Sekaveba, ganaTlebis sferoSi gancalkevebuli swavlebis<br />
SemoReba da sxv.<br />
1. sazogadoebriv-politikuri mniSvnelobis mqone zogi-<br />
erTi dokumentis saxelwodeba;<br />
2. saerTaSoriso samarTalSi deklaraciis sinonimi.<br />
teritoria md. tigrossa da evfrats Soris, dRevandeli<br />
erayis teritoriaze. Sumeri – uZvelesi qveyana SuamdinareTis<br />
teritoriaze.<br />
1. erT centrSi Tavmoyra, erT adgilas gaerTianeba.<br />
2. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis kompetenciis<br />
SezRudvis xarjze saxelmwifo xelisuflebis<br />
koncentracia umaRles mmarTvelobis organoebSi.<br />
99
centralizebuli<br />
mmarTveloba<br />
heraldika<br />
100<br />
iseTi tipis mmarTveloba, rodesac mTeli Zalaufleba erTi<br />
adamianis an erTi jgufis xelSia Tavmoyrili; saxelmwifo<br />
imarTeba erTi centridan.<br />
gerbTmcodneoba; gerbis Sedgena da ganmarteba.
gamoyenebuli literatura<br />
1. „<strong>adgilobriv</strong>i demokratiis gzamkvlevi saqarTvelosTvis~ – evropis<br />
sabWos sainformacio biuro saqarTveloSi, 2004<br />
2. <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis evropuli qartia<br />
3. „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis sajaro moxeleTa kvalifikaciis<br />
amaRlebis erovnuli strategia~ – evropis sabWos sainformacio biuro<br />
saqarTveloSi, 2004<br />
5. saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi<br />
6. saqarTvelos kanoni maRalmTiani regionebis socialur-ekonomikuri da<br />
kulturuli ganviTarebis Sesaxeb<br />
7. saqarTvelos konstitucia<br />
8. saqarTvelos organuli kanoni <strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTvelobis Sesaxeb<br />
9. saqarTvelos parlamentis erovnuli biblioTekis samoqalaqo<br />
ganaTlebis eleqtronuli leqsikoni<br />
10. saqarTvelos saarCevno kodeqsi<br />
11. xmalaZe vaxtang, „<strong>adgilobriv</strong>i TviTmmarTveloba saqarTveloSi:<br />
warsuli, Tanamedroveoba, tendencia~ – gaeros programa; saqarTvelo,<br />
Tbilisi, 1997<br />
101