Diskurtso kooperatiboak langile-kolektiboan ... - Euskara

Atal teorikoa
Arrasateko Kooperatiba Esperientziaren ibilbide historikoa
• Publikotasunaren sendotzea. Ongizate estatuaren ezarrerak
esku-hartze publikoaren esku utziko ditu lehenago herriekimenaren
esku zeuden hainbat eta hainbat beharrizan.
Bestalde, genesi garaiko testuinguru autoritario eta
errepresiboan kooperatibak bazuen esanahi berezi bat:
gizarteko gune demokratiko bakarrenetarikoa osatzen zuen (eta
berez oso zaila den eremuan, ekonomikoan). Marko politikoaren
nolabaiteko demokratizazioarekin, beste demokrazia gune bat
izatera pasako da, eta hasierako esklusibitasuna galdu egingo
du.
• Testuinguru soziologikoa. Gerraosteko testuinguru batean
piztu zen ekintza kooperatiboa Arrasaten. Gizarte hark
oinarrizko beharrizan larriak zituen eta lur emankorra
osatzen zuen kooperatibismoaren ideia loratzeko. Ongizatean
tartea irabazi dugun neurrian, kooperatibagintza batetik
beste batera pasa garela esan daiteke: beharrizanaren
kooperatibismotik ongizatearen kooperatibismora. Egun badira
arazo sozial larriak, baina lehenagoko beharrizan gorri
(gosea, osasun asistentzia…) horien karga dramatikoa galdu
egin da.
• Giro ideologiko-kulturala. Lehenagoko amets kolektiboek
indarra galdu dute eta ukitu pragmatiko eta motibazio
indibidualista handiko gizartea sortzen dihardugula esan
genezake.
- Zentzuen instituzionalizazioa. Azkarraga Etxagibelen hitzetan
AKEk instituzionalizatze prozesu bat bizi izan du. Hau da,
osagai kulturalak (baloreak, ideiak, sinesmenak) elementu
bibentzialak izatetik prozedura tekniko eta burokratiko
konplexuak izatera pasa dira. Sorrerako testuinguruan, balore
eta zentzu elementuak egunerokotasunean zeuden, praktikan bizi
ziren.
Kontutan hartu beharra dago komunitate txikia izatetik
kooperatiba-esperientzia askoz konplexuagoa izatera pasa dela.
Hasierako egitura sinpleek kohesioa eta baloreen erreprodukzioa
ahalbidetzen zuten. Adibide gisa aipatzen ditu Azkarraga
Etxagibelek hasiera bateko bilera luzeak, balio kooperatiboak
elikatzeko balio zutenak. Taldekatze-prozesua ere joera honekin
bat dator. Hasieran kooperatibak irizpide geografikoen arabera
eskualdeka biltzen ziren, gerora, negozioka antolatzeari ekin
zitzaion merkatu irizpideetara hobeto egokitze aldera.
- Aldaketak enpresa kapitalistan. Enpresa kapitalistaren
diskurtsoan aldaketak gertatu dira azken hamarkadatan. Diskurtso
molde berri bat sortu da langilearen partehartzeari eta
erantzukizun sozialari arreta eskaintzen diona. Badirudi
kooperatibarenak ziren ezaugarri batzuk bere egin dituela
kapital enpresak diskurtso mailan behinik behin.
136